21-1-924

Lambay yakma, b rak,

sar bir insan ba
d mesin pencereden kara.
Kar ya yor
karanl klara.
Kar ya yor
ve ben hat rl yorum.
Kar...
flenen bir mum gibi sndu
koskocaman klar...
Ve ehir
kr bir insan gibi kald
alt nda ya an kar n.
Lambay yakma b rak!
Kalbe bir b ak gibi giren hat ralar n
dilsiz olduklar anl yorum.
Kar ya yor
ve ben hat rl yorum.

1 May s da
Ya m yirmi
Lenin sa
l Meydan'da
Yzellibin insan
Otuzbe l geti aradan
Ya m yine yirmi
Lenin yine sa
lmeydanlar'da
Bir milyon insan

19 ya m
Benim ilk ocu um, ilk hocam, ilk yolda m
19 ya m
Sana anam gibi hrmet ediyorum
edece im
Senin ilk ar nlad n yoldan gidiyorum
gidece im
Benim ilk ocu um, ilk hocam, ilk yolda m
19 ya m
*
ok uzaklarda yuvarlan yor ba m
Oturuyor 19 ya m
yata
n ba ucunda
ellerimin avucunda
bana diyor ki;
-- kafam zda getirelim geri
o delikanl gnleri cancaz m,
o deh etli gzel gnleri...
*
Kpkl ahlan lar n dnm yeri..
Dnyan n alt da biri;
kan iinde do uran ana..
stasyondan istasyona
yal nayak
tanklar kovalayarak

al kla yar ...

ark lar n boyu kilometre
lmn boyu bir kar ...
*
Kafkas;
gne
Sibirya;
kar
Seslenebildi iniz kadar ses-lenin
24 saatte 24 saat Lenin
24 saat Marks
24 saat Engels
Yz dirhem kara ekmek,
20 ton kitap
ve 20 dakika ey! ..
*
Ne gnlerdi heheheeey
onlar ne gnlerdi ahbap! ! ..
ok uzaklarda yuvarlan yor ba m
Duruyor karanl kta 19 ya m
Lambay yak yorum
ona hayretle
muhabbetle
hrmetle
ve daha bilmem neyle bak yorum
bak yoruz
*
llar n arkas nda rpt kanad
'Strasroy Plo aat' n saat kulesi
Ya yor herhangi bir 24 saatini
Vatanda kavgas n darlfnun talebesi;
Bal k orbas , tfek talimi, tiyatro, balet
TAP..
Patetes kamyonu ba nda sng tak bekle nbet
TAP... K TAP...
Madde, uur, istismar, fazla k ymet
TAP... K TAP... K TAP...
Manikr;
hay r,
Di f ras ;
evet.
TAP... K TAP... K TAP...
Bu ne 24 saat
bu ne 24 saattir ahbap! !
*
k;
yolda ,
Profesr;
yolda ,
Zenci;
coni,
Alman;
Telman,
inli;
Li
Ve 19 ya m
yolda da yolda , yolda da yolda ,
yolda m...
llar n arkas nda yuvarlan yor ba m
ba m yuvarlan yor
Uzun salar ndan tutu tu y llar
llar yan yor

yan yor da yan yor...

*
Oku
Yaz
Boz
Ba r
a r!
Btn kuvvetinle nefes al...
KaFanda, kalbinde
etinde
iskeletinde ihtilal...
htilal;
gndz-gece
Gece ormanda am dallar yakarak,
bembeyaz
yusyuvarlak aya bakarak,
hep bir a zdan ark lar syleniyor..
Ve bu anda
kuvvetli din
bir a dan gelen deli bir sevin
rar atlar kpklenir atlar
kafanda...
*
Haaayydaa,
beyaz ordular dumanl ufuklar gibi nne katan
bir k l svarisin,
bir k l svariyim,
bir k l svariyiz,
bir k l, , , , ,
Geti y l
Ey benim 19 ya m,
Ormanda am dallar yakt
z
hep bir a zdan ark lar syleyerek aya bakt
z
gecelerin stnden........
Ben yine sylyorum ayn ark lar
Dndrmedi rzgar beni havada yapra a,
ben katt m nme rzgar ...
Ve sen ki en y lmazlar y kabilirsin,
gzme bakabilir
elimi s kabilirsin...
Ve sen ki...
Sen,
BEN M LK OCU UM, LK HOCAM, LK YOLDA IM
19 YA IM

23 Sentlik Asker
23 Sentlik asker
Mister Dalles,
sizden saklamak olmaz,
hayat pahal biraz bizim memlekette.
Mesela iki yz gram et alabilirsiniz,
koyun eti,
Ankara'da 23 sente,
yahut iki kilo kuru so an,
yahut bir kilodan biraz fazla mercimek,
elli santim kefen bezi yahut,
yahut da bir ayl na
yirmi ya lar nda bir tane insan.
erkek,
burnu, eli aya

yerinde,

niformas , otomati i zerinde,

yani ldrme e, ldrlme e haz r,
belki tav an gibi korkak,
belki toprak gibi ak ll
belki genlik gibi cesur,
belki su gibi kurnaz
(her kaba uymak meselesi) ,
belki mrnde ilk defa denizi grecek,
belki ava merakl , belki sevdal r.
Yahut da ayn hesapla Mister Dalles
(tanesi 23 sentten yani)
satarlar size bu askerlerin otuz be ini birden
stanbul'da bir tek odan n ayl k kiras na,
seksen be onda alt
yahut
bir ift iskarpin paras na.
Yaln z bir mesele var Mister Dalles,
herhalde bunu sizden gizlediler:
Size tanesini 23 sente satt klar asker
mevcuttu niforman giymeden nce de,
mevcuttu otomatiksiz filan,
mevcuttu sadece insan olarak
mevcuttu, tuhaf za gidecek,
mevcuttu hem de oktan m oktan,
daha sizin devletinizin ad bile konmadan.
Mevcuttu, i iyle gcyle u ra yordu,
mesela, Mister Dalles,
yeller eserken yerinde sizin New-York'un,
kur un kubbeler kurdu o
gkkubbe gibi yksek,
ha metli, derin.
Elinde Bursa baheleri gibi nak land ipek.
Hal dokur gibi yonttu mermeri,
ve nehirlerin bir k
ndan br k
na
ebemku
gibi att k rk gzl kprleri.
Dahas var Mister Dalles,
sizin dilde anlam pek de belli de ilken henz,
zulm gibi,
hrriyet gibi,
karde lik gibi szlerin,
dv t zulme kar o,
ve istiklal ve hrriyet u runa
ve milletleri karde sofras na davet ederek,
ve yarin yana ndan gayr her yerde,
her eyde,
hep beraber,
diyebilmek iin,
yrd pe ince Bedreddin'in
O, tornac Hasan, kyl Mehmet, retmen Ali'dir.
kaya gibi yumru unun son ustal :
922 y 9 eylldr.
Dedim ya Mister Dalles, ,
Herhalde btn bunlar sizden gizlediler.
ucuzdur vard r illeti.
Hani may n,
yar n ok pahal ya mal olursa size,
bu 23 sentlik asker,
yani benim fakir, cesur, al kan, milletim,
her millet gibi byk Trk milleti.
(1953)

31 May s 1962
Yoruldun a rl
ta maktan
ellerimden yoruldun
gzlerimden glgemden
szlerim yang nlard
kuyulard szlerim
bir gn gelecek ans n gelecek bir gn
ayak izlerimin a rl
duyacaks n iinde
uzakla an ayak izlerimin
ve hepsinden dayan lmaz bu a rl k olacak.

Alar n Gzbebekleri
De il birka
de il be on
otuz milyon
a
bizim!
Onlar
bizim!
Biz
onlar n!
Dalgalar
denizin!
Deniz
dalgalar n!
De il birka
de il be on
30.000.000
30.000.000!
Alar dizilmi alar!
Ne erkek, ne kad n, ne o lan, ne k z
ska c z
ri b r dallar yla
ri b r a alar!
Ne erkek, ne kad n, ne o lan, ne k z
alar dizilmi alar!
Bunlar!
Yryen paralar
o kurak
topraklar n!
Kimi
kemik
dizlerine vurarak
yuvarlak
bir kar n
ta yor!
Kimi
deri... deri!
Yaln z
ya yor
gzleri!
Uzaktan
simsiyah sivrili i
nokta nokta uzay p damara batan
kocaman bal bir nal n ivisi gibi

deli gzbebekleri,
gzbebekleri!
Hele bunlar
hele bunlarda yle bir a var ki,
bunlar
yle bakarlar ki!...
z byk!
byk!
byk!
Fakat
art k iman za inemez tokat!
Demirle ti ba
z,
nk a
z
30.000.000
deli gzbebekleri!
Gzbebekleri!
Ey
beni
a k
dinleyen adam!
Belki arkamdan bana
bu kalbini
hayk rana
ka k
diyen adam!
Sen de e er
tekiler
gibi kazsan,
bir mana
koyamazsan
szlerime
bak bari gzlerime;
bunlar:
Deli gzbebekleri!
Gzbebekleri!

Al k Ordusu Yryor...
Al k ordusu yryor
yryor ekme e doymak iin
ete doymak iin
kitaba doymak iin
hrriyete doymak iin.
Yryor kprler geerek k ldan ince k tan keskin
yryor demir kap lar y rt p kale duvarlar y karak
yryor ayaklar kan iinde.
Al k ordusu yryor
ad mlar gk grlts
trkleri ate ten
bayra nda umut
umutlar n umudu bayra nda.
Al k ordusu yryor
ehirleri omuzlar nda ta p
darac k sokaklar karanl k evleriyle ehirleri
fabrika bacalar
paydostan sonralar n tkenmez yorgunlu unu ta yarak.
Al k ordusu yryor
ay ini kyleri ard nca ekip gtrp

ve topraks zl ktan lenleri bu koskoca toprakta.

Al k ordusu yryor
yryor ekmeksizleri ekme e doyurmak iin
hrriyetsizleri hrriyete doyurmak iin al k ordusu yryor
yryor ayaklar kan iinde.

a Camii
a Camii;
Havsalam alm yordu bu hazin hali nce
Ah, ey zavall cami, seni byle grnce
Dertli bir ocuk gibi iman ma ba land m;
Allah n ismini daha ok candan and m.
Ne kadar yabanc n byle sokaklarda sen!
Byle sokaklarda ki, anas can verirken,
kl kahvelerde kendi z evlad var...
Byle sokaklarda ki, amurlu kald mlar,
En kirlenmi bayra n ta yor glgesini,
stnde orospular ykseltiyor sesini.
Burda btn gzleri bir siyah el ba yor,
Yaln z senin g snde byk ruhun a yor.
Kendi elemim gibi anl yorum ben bunu,
Anl yorum bu yerde azap eken ruhunu
Bu imans z muhitte yle yaln zs n ki sen
Bir teselli bulurdun ruhumu grebilsen!
Ey bu caminin ruhu: Bize mucize gster
Mukaddes huzurunda el ba lamayan bu yer
Bir gn harap olmazsa Trkn k k yla,
Ba tan ba a tutu sun gklerin yang yla!'

lamak Meselesi
Nas l etmeli de a layabilmeli
fark na bile varmadan?
Nas l etmeli de a layabilmeli
ay ps z,
ikare,
ya mur misali?
Neylersin al kanl k
iin kan a larken yzn gler
dikilita gibi dinelirsin yine.
Yavrum, eri mek ne m klm me er,
anneler gibi a laman n yi itli ine?

Alarga Gnl
Alarga gnl:
Demir al...
rm bir amiral
gibi kaptan kprsne k...
Kar nda deniz:
ka at k
sana bakan
kocaman
mavi bir gz...
Alarga gnl,
palamar z...
Amiral

demir al...
Gnl kaptan kprsne k...
ay r kokusu alan
bir tay gibi kokla a k denizleri...
evirmesin senin kafan geri
geride kalanlara do ru giden
dmen suyunun kpkl izleri...
Alarga gnl,
palamar z...
Amiral
demir al...
Sr gemiyi dalgalar n gzne...
kulak asma Fikretin szne...
ocu un anan
olan:
denize inan...
Alarga gnl
daha alarga
daha alarga
daha
daha!
Alarga gnl
alarga...

Angina Pektoris
Yar burdaysa kalbimin
yar indedir, doktor.
Sar nehre d ru akan
ordunun iindedir.
Sonra, her afak vakti, doktor,
her afak vakti kalbim
Yunanistanda kur una diziliyor.
Sonra, bizim burada mahkumlar uykuya var p
revirden el ayak ekilince
kalbim aml cada bir harap konaktad r
her gece,
doktor.
Sonra, u on y ldan bu yana
benim, fakir milletime ikram edebildi im
bir tek elmam var elimde, doktor,
bir k rm elma:
kalbim
Ne arteryo skleroz, ne nikotin, ne hapis,
te bu yzden, doktorcu um, bu yzden bende
bu angina pektoris
Bak yorum geceye demirlerden
ve iman tahtam n stndeki korkun bask ya ra men
kalbim en uzak y ld zla birlikte arp yor.

Anlayamad lar
Biz ince bel, ela gz, stun bacak iin sevmedik gzelim
Gmbr gmbr bir yrek diledik kavgam zda...
Ate in yan nda barut, barutun yan nda ate olas n diye! ..
Rak sofralar nda sylenip, ac ttn i nercesine sevdik
ANLAYAMADILAR...

Arhaveli smail'in Hikayesi

Ate i ve ihaneti grdk.
D man ordusu yine ba lad yrme e.
Akhisar, Karacabey,
Bursa ve Bursa'n n do usunda Aksu,
arp arak ekildik...
920'nin
29 A ustos'u:
ak d t.
Yaral
ve deh etli k zg n
fakat topra
zdan emin,
Dumlup nar s rtlar nday z.
Nazilli d t.
Ate i ve ihaneti grdk.
Dayand k
dayanmaktay z.
1920 ubat, Nisan, May s,
Bolu, Dzce, Geyve, Adapazar :
imizde Hilfet Ordusu,
Anzavur isyanlar .
Ve ayn s radan,
3 Ekim Konya.
Sabah.
500 asker kaa ve ye il bayra yla Deliba
girdi ehre.
Alaeddin tepesinde gn gece hkm srdler.
Ve Manavgat istikametlerinde ka p
lmlerine giderken
terkilerinde kesilmi kafalar gtrdler.
Ve 29 Aral k Ktahya:
4 top
ve 1800 atl bir ihanet
yani erkez Ethem,
bir gece vakti
kilim ve hal ykl kat rlar ,
koyun ve s r srlerini nne kat p
d mana geti.
Yrekleri karanl k,
kemerleri ve kam lar gm lyd,
atlar ve kendileri semizdiler...
Ate i ve ihaneti grdk.
Ruhumuz f rt nal , etimiz mtehammil.
Sevgisiz ve ihtirass z plak devler de il,
inan lmaz zaaflar , korkun kuvvetleriyle,
silhlar ve beygirleriyle insanlard dayanan.
Beygirler irkindiler,
bak ms zd lar,
hasta bir fundal ktan yksek de illerdi.
Fakat bozk rda ki neyip kprmeden
sab rl ve doludizgin ko mas biliyorlard .
nsanlar uzun asker kaputluydu,
yalnayakt insanlar.
nsanlar n ba nda kalpak,
yreklerinde keder,
yreklerinde mthi bir mit vard .

nsanlar devrilmi ti, kedersiz ve mitsizdiler.

nsanlar, etlerinde kur un yaralar yla
ky odalar nda unutulmu tular.
Ve orda sarg ,
deri
ve asker postallar halinde
yan yana, s rtst yat yorlard .
Kopar lm gibiydi parmaklar sapland yerden
rilip bklm t
ve avular nda toprak ve kan vard .
Ve asker kaaklar ,
korkular , mavzerleri, plak, l ayaklar yla
karanl kta kylerin iinden geiyorlard .
Ac km lar,
merhametsizdiler,
bedbahtt lar.
osenin ss z beyazl na inip
nal sesleri ve y ld zlarla gelen atl eviriyor
ve Bolu da nda ekmek bulamad klar iin
deviriyorlard uurumlara:
ayak, c gara kad , tuz ve sabun ykl yayl lar .
Ve ok uzak,
ok uzaklardaki stanbul liman nda,
gecenin bu ge vakitlerinde,
kaak silh ve asker ceketi ykleyen laz takalar :
hrriyet ve mit,
su ve rzgrd lar.
Onlar, suda ve rzgrda ilk deniz yolculu undan beri vard lar.
Tekneleri kestane a ac ndand ,
tondan on tona kadard lar
ve lkin yelkenlerinin alt nda
nd k ve ttn getirip
eker ve zeytinya gtrrlerdi.
imdi, byk s rlar gtryorlard .
imdi, denizde bir insan sesinin
ve demirli ileplerin kederlerini
ve Kabata a klar nda sallanan
saman kay klar n fenerlerini
pe lerinde b rak p
ve karanl k suda Amerikan taretlerinin nnden ak p
kk,
kurnaz
ve ma rur
gidiyorlard Karadeniz'e.
Dmende ve ba altlar nda insanlar vard ki
bunlar
uzun e ri burunlu
ve konu may ehvetle seven insanlard ki
rt lcivert hamsilerin ve m r ekme inin
zaferi iin
hi kimseden hibir ey beklemeksizin
bir ark syler gibi lebilirdiler...
Karanl kta kur uni derisi k rm ya boyanan
baltaba gemi
ngiliz torpitosudur.
Ve dalgalar n stnde sallanarak
alev alev
yanan:
aban Reisin be tonluk takas .

Kerempe Fenerinin yirmi mil a nda,

gecenin karanl nda,
dalgalar minare boyundayd lar
ve ba lar bembeyaz paralan p da yordu.
Rzgar:
ld z - poyraz.
Esirlerini bordas na al p
kayboldu ngiliz torpitosu.
aban Reisin teknesi
ate ten diregiyle gmld suya.
Arheveli smail
bu len teknedendi.
Ve imdi
Kerempe Fenerinin a nda,
batan teknenin kay nda
emanetiyle tek ba nad r,
fakat yaln z de il:
rzgr n,
bulutlar n
ve dalgalar n kalabal ,
smail'in etraf nda hep bir a zdan konu uyordu.
Arheveli smail
kendi kendine sordu:
Emanetimizle varabilecek miyiz?
Kendine cevap verdi:
Varmam olmaz.
Gece, Tophane r ht nda
Kamac ustas Bekir Usta ona:
Evld m smail, dedi,
hi kimseye de il, dedi,
bu, sana emanettir.
Ve Kerempe Fenerinde
d man projektr dola nca takan n yelkenlerinde,
smail, reisinden izin isteyip,
aban Reis, deyip,
emaneti yerine gtrmeliyiz, deyip
atlad takan n patalyas na,
a ld .
Allah byk
ama kay k kk demi Yahudi.
smail bodoslamadan bir sa nak yedi,
bir sa nak daha,
pe inden -karde ler.
Ve denizi b ak atmak kadar iyi bilmeseydi e er
alabora olacakt .
Rzgr tam kerte y ld za dnyor.
Ta kar da bir k rm damla k grnyor:
vastopol'a giden bir geminin
sancak feneri.
Elleri kanayarak
ekiyor smail krekleri.
smail rahatt r.
Kavgadan
ve emanetinden ba ka her eyin haricinde,
smail unsurunun iinde.
Emanet:

bir a r makinal tfektir.

Ve smail'in gz tutmazsa liman reislerini
ta Ankara'ya kadar gidip
onu kendi eliyle teslim edecektir.
Rzgr bocal yor.
Belki karayel gsterecek.
En azdan on be mil uzakt r en yak n sahil.
Fakat smail
ellerine gvenir.
O eller ekme i, kreklerin sap , dmenin yekesini
ve Kemeralt 'nda Fotika'n n memesini
ayn emniyetle tutarlar.
Rzgr karayel gstermedi.
Yz kerte birden atlay p rzgr
bir anda btn ipleri b akla kesilmi gibi
d t.
smail beklemiyordu bunu.
Dalgalar bir mddet daha
yuvarland lar teknenin alt nda
sonra deniz dmdz
ve simsiyah
durdu.
smail
p b rakt krekleri.
Ne korkuntur d mek kavgan n haricine.
Bir rperme geldi smail'in iine.
Ve bir bal k gibi rkerek,
bir sandal
bir ift krek
ve durgun
l bir deniz eklinde grd yaln zl .
Ve birdenbire
yle kahrolup duydu ki insans zl
ld elleri,
yklendi kreklere,
ld krekler.
Sular tekneyi a a srklyor.
Art k hibir ey mmkn de il.
Kald l bir denizin ortas nda
kanayan elleri ve emanetiyle smail.
lknce kfretti.
Sonra, elham okumak geldi iinden.
Sonra, gld,
ilip ok ad mbarek emaneti.
Sonra...
Sonra, malm olmad insanlara
Arhaveli smail'in k beti...

Asya Afrika Yazarlar na...

Karde lerim
bakmay n sar sal oldu uma
ben Asyal m
bakmay n mavi gzl oldu uma
ben Afrikal m
alar kendi dibine glge vermez benim orda
sizin ordakiler gibi t pk
benim orda arslan n a ndad r ekmek
ejderler yatar ba nda e melerin

ve lnr benim orda ellisine bas lmadan

sizin ordaki gibi t pk
bakmay n sar sal oldu uma
ben Asyal m
bakmay n mavi gzl oldu uma
ben Afrikal m
okuyup yazma bilmez yzde sekseni benimkilerin
iirler gezer a zdan a za trkle erek
iirler bayrakla abilir benim orda
sizin ordaki gibi
karde lerim
ska kzn yan na ko ulup iirlerimiz
topra srebilmeli
pirin tarlalar nda batakl a girebilmeli
dizlerine kadar
btn sorular sorabilmeli
btn klar derebilmeli
yol ba lar nda durabilmeli
kilometre ta lar gibi iirlerimiz
yakla an d man herkesten nce grebilmeli
cengelde tamtamlara vurabilmeli
ve yeryznde tek esir yurt tek esir insan
gkyznde atomlu tek bulut kalmay ncaya kadar
mal mlk akl fikri can neyi varsa verebilmeli
byk hrriyete iirlerimiz

1
tarla haz rd
koyu esmer eti anadan do ma l plak
tarla haz rd
kin slak dudaklar am yar yar ya
uzun srmedi bekleyi
sabah ayd nl nda canl kk kurtlar gibi yukardan sa p akt tohum
hazla rperdi toprak
iine ekti akan
a p kapanarak
a p kapanarak
sonra da mahmur
bir kat daha gzel
terli kabar k
gerindi
ben lmden kuvvetliyim diyebilirdi
gebeydi art k
2
ar lar f rlad gne e do ru
en nde k zo lank z yeni beyar
nazl bir v lt r zar gibi ince effaf kanatlar
beli koptu kopacak
alt n tyl szme karn nda da k l ku ak
yeti ip nledi onu erkeklerin en gls
sonra yukarda bo lukta gne in orda
dikenli incecik bacaklar kar birbirine
bir saniye srd a
silkinip kurtuldu di i
d t erkek
iinden kopan elleriyle topra a

3
odalar n penceresi ormana a k
r yaz bulutlar n alt nda orman
bir yumurtal k gibi de nemli k
erke in yznde a
dan
kad n gzlerinden vuran k
orman n stne ya mur bo and ans n
ye il ela gzlerini yumdu kad n
yar a k a nda slak di leri berrak duru
iinde taa yre inin kknde s cak s cak duydu ya muru

4
atan bir damar gibi ak yor nehir
ac yemi leri dikenli dallar yla duruyor a a
duruyor k ra yabani
gne te bir ark gibi parlad balta
kesildi a ac n gvdesi orta yerinden
ihtiyard esmerdi slakt makta
kanayacakt da deta
b a yla a ld yar k
sokuldu ucu kalemin
bu kesik
bu yaban gvdede mjdesi vard art k
dikensiz dallar
ince kabuklu tatl yemi leri
geni yapraklar yla gelecek olan

k Mns
Sen sabahlar ve afaklar kadar gzelsin
sen lkemin yaz geceleri gibisin
saadetten haber getiren atl kap ald nda
beni unutma
ah! sakl glm
sen hem zor hem gzelsin
iirlerimin kl nda a lmal n
sana burada veriyorum hayata ayr lan buseyi
sen memleketim kadar gzelsin
ve gzel kal

Aya a Kalk n Efendiler

Behey! kaburgalar nda ate bir yrek yerine
idare lambas yanan adam!
Behey armut satar gibi
san'at okkayla satan san'atkar!
Etti in kr
kalmayacak yan na!
soksan da kafan dkkan na,
dkkan na yedi kat yerin dibine soksan;
yine ate imiz seni
ya salar ndan tutu turarak
bir trbe mumu gibi damla damla eritecek!
ek elini sanat n yakas ndan
ek!
ekiniz!
klar Pomatl ahenginiz
szyor gzlerini hala
<> kar !

Fakat bugn
zdaki ate borularla
al yor yeni sanat n mar !
Yeter art k Yenicimi t ra ,
yeter!
Aya a kalk n efendiler...

Bahar Gl
Ak amd ad bahar m gl m gz m ilk gr te glmeye ba lam biraz dalg n sesi titrek selam vermemi tim oysa
belkide k rd m istemeyerek h zl h zl yryordu ka
alm duda
boyam yz sonbahar hzn gne e
benziyordu gl birden bire geldi beklemiyordum keskin bir b ak gibi sapland akl ma hep byle cana yak n m
bakar acaba? Ak amd uzak bir deniz kenar nda oturmu efkar yak yordum karanl k tutmu tu yollar kimbilir kimin k
boynundayd kollar gecelerdir ktmserdim sakallar
uzatm durup durup uzaklar dinlemi tim belki de bir
zehirli gz taraf ndan zehirlenmi tim telofonu geldi aniden dilinde kelimeler si eyler sylyordu dilinde kelimeler
silerek bilmeyerek bi eyler sylyordu glerek yaz geti k geti benden bir bahar geti ben bahardan gemedim
Ak amd Uyan kt m yata mda oturuyordum stanbul m l m l uyuyordu. imdi ne yap yordu ne yemi ne imi ti
nerede dans etmi ti gzleri dolu muydu yoksa d leri dolu muydu neyse neyse bunlar d nmek istemiyordum
kan ma girmi ti bir kere sanki ba g smde eli elimdeydi ya amak sevmekten geer diyerek belkide sevdim
isteyerek Sabaht O yoktu ben y
p gitmi tim bir daha ne zaman nerede ne olaca
ikimizde bilmiyorduk.Belki
yeni ba layacakt k belki hi ba lamayacakt k belki de ba lay p bitirmi tik Belkide Belki de...

Bahri Hazer...
Ufuklardan ufuklara
ordu ordu kpkl mor dalgalar ko uyordu;
Hazer rzgrlar n dilini konu yor balam,
konu up co uyordu!
Kim demi "rt vazmi!"
Hazer l bir gle benzer!
Usuz bucaks z ba bo tuzlu bir sudur Hazer!
Hazerde dost gezer, e.....y!..
d man gezer!
Dalga bir da r
kay k bir geyik!
Dalga bir kuyu
kay k bir kova!
yor kay k
iniyor kay k,
devrilen
bir at n
s rt ndan inip,
ahlanan
bir ata
biniyor kay k!
Ve Trkmen kay k
dmenin yan na ba da kurup oturmu .
Ba nda kocaman kara bir papak;
bu papak de il:
tyl bir koyunu karn ndan yar p
geirmi ba na!
Koyunun tyleri d m ka na!
yor kay k
iniyor kay k
Ve kay k
"Trkmenistanl bir Buda heykeli" gibi
dmenin yan na ba da kurup oturmu ,

fakat, sanma ki Hazerin kar nda elpene divan durmu !

O da bir Buda heykelinin
ta tan sknu gibi kendinden emin
dmenin yan na ba da kurup oturmu .
Bakm yor
kay a
sar lan
sulara!
Bakm yor
atlay p
yar lan
sulara!
yor kay k
iniyor kay k,
devrilen
bir at n
s rt ndan inip
ahlanan
bir ata
biniyor kay k!
- Yaman esiyor be karayel yaman!
Sak n zn Hazerin hilesinden aman!
Aman oyun oynamas n sana rzgr!
- Ald rma anam ne kar?
Ne kar
kudurtsun
karayel
sular ,
Hazerde do an n
Hazerdir mezar !
yor kay k
iniyor kay k
yor ka...
iniyor ka...
k...
in...
k...

Bayramo lu
Mahpusanedeyim.
Mahpusanede kalbimin
kanayan plak ayaklar
ne zaman ok uzun bulsa yolunu,
hat rlar m bilmem neden
Azeri yolda m Bayram O lunu:
Baki.
Gece saat iki
sular nda ..
Kara ehrin kara damlar nda yatanlar
gryor kanl renklerin nescini uykular nda ..
ld zlar n alt nda kara neft burgular
rd yor servilikler gibi derinden
yre inden.
Bak yor uykulu sar gzler
kara topraktaki ya neft birikintilerinden.
Gk kara,
y ld zlar sar .

Tek katl ,
dz daml drt k e tas dkkanlar n
kapal kara kap lar .
Kara ehrin kara damlar nda yatanlar
gryor kanl renklerin nescini uykular nda.
Baki.
Gece saat iki
sular nda
Ta larda yuvarlanan
nal ve tekerlek sesleri.
Seslerde seslenen sesler ..
te bir fayton geiyor
gemede
geti:
son evlerin yak ndan
uza ndan
ra ndan..
Kara bir lanettir ki bu,
kopmu geliyor gecenin duda ndan...
Bu faytonun fenerinde deh eti var:
hanerle oyulmu
kor
ve derin
gzlerin..
Ta larda yuvarlanan
nal ve tekerlek sesleri
Gittike uzakla an,
gittike alalan sesler...
Ortada demiryolu,
sa yanda Kara ehir;
solda fabrikalar n
duvarlar ykselir.
Kar dan fayton gelir.
iinde Bayram O lu.
Ba lanm kolu
Bayram O lunun..
Kar dan fayton gelir
iinde
Bayram O lu.
Jandarma sa ,
Jandarma solu
Bayram O lunun...
Kolunu ba lam lar
kanad k k de il ..
Gznde toplanan
h k k de il...
Gzleri k dolu
Bayram O lunun.
Kar dan fayton gelir,
iinde
Bayram O lu.
lmdr yolu
Bayram O lunun
Bayram
O lunun..."
KALB
BUNALTAN BU DRT DUVAR MI?
LMDEN TEYE KY VAR MI???

Belki Ben
Belki ben
o gnden

ok daha evvel,
kpr ba nda sallanarak
bir sabah vakti glgemi asfalta salaca m.
Belki ben
o gnden
ok daha sonra ,
matru enemde ak bir sakal n izi
sa kalaca m...
Ve ben
o gnden
ok daha sonra:
sa kal rsam e er,
ehrin meydan kenarlar nda yaslan p
duvarlara
son kavgadan benim gibi sa kalan
ihtiyarlara,
bayram ak amlar nda keman
alaca m...
Etrafta mkemmel bir gecenin
kl kald mlar
Ve yeni ark lar syleyen
yeni insanlar n
ad mlar ...

Benerci Kendini Niin ldrd ?

NC KISIM
NC BAP
R GEN ADAMA... HAKM HERAKL T'E...
YILDIZLARA VE A KA DA RD R...
I
ehir
uzakta.
Gen adam
ayakta.
Ak yor ehirden geen nehir
gen adam n ayaklar dibinden.
Gen adam
piposunu kar yor cebinden
aran yor kibriti.
Bak yor akar suya
d nyor Heraklit'i,
d nyor byk hakm Heraklit'i gen adam...
Kim bilir belki byle bir ak am,
byle bir ak am,
Heraklit aln
ye il gzl zeytinliklerde akan
suya e di
ve dedi:
- Her ey de ip akmada,
bu hl beni hayran b rakmada..
Heraklit, Heraklit; ne ak r bu!.
ne ak r ki bu, dalgalar nda
da
r aln en mukaddes putun
k zg n demir damgas yla sukutun.
Gebedir her sukut bir ykseli e.
Ne mmkn kar koymak
bu kprm geli e..

Heraklit, Heraklit!.
akar suya kabil mi vurmak kilit?
ehir
uzakta.
Gen adam
ayakta.
Ak yor ehirden geen nehir
gen adam n ayaklar dibinden.
Gen adam
kibritini kar yor cebinden
yak yor piposunu.
II
Dikine mustatil bir apart man n
en st kat nda
drt k e bir oda.
Perdesiz pencereler.
Pencerelerin d nda y ld zl geceler.
Gen adam
aln dayam cama.
Ben, roman n muharriri
diyorum ki gen adama:
- Delikanl m!.
yi bak y ld zlara,
onlar belki bir daha gremezsin.
Belki bir daha
y ld zlar n
nda
kollar ufuklar gibi a p geremezsin..
Delikanl m!.
Senin kafan n ii
y ld zl karanl klar
kadar
gzel, korkun, kudretli ve iyidir.
Y ld zlar ve senin kafan
kinat n en mkemmel eyidir.
Delikanl m!.
Sen ki, ya bir k e ba nda
kan s zarak ka ndan
gebereceksin,
ya da bir dara ac nda can vereceksin.
yi bak y ld zlara
onlar gremezsin belki bir daha...
Delikanl m!.
Belki beni anlad n,
belki anlamad n.
Kesiyorum szm.
te kap a ld
geldi beklenen kad n..
- BEKLETT M M ?
- OK...
Ama zarar yok..
Kad n
yakalad gen adam
elinden.
Gen adam
yakalad kad belinden.
Bir yumrukta k rd cam .
Oturdular pencerenin iine.
Sarkt ayaklar gecenin iine...

kl bir deniz dibi gibi

ba lar nda, sa da, solda gece yan yor.
Ayaklar karanl k bo luklara sallan yor..
Sallan yor ayaklar
sallan yor ayaklar ...
........... DUDAKLARI ......
Sevmek mkemmel i delikanl m.
Sev bakal m...
Mademki kafanda kl bir gece var,
benden izin sana,
seeeeev
sevebildi in kadar...
NC BAP
GEN ADAMIN, SEVG
N AHISLARINA...
BET MABETLER VE AMER KAN F MLER NE...
AYIN ON DRDNE... GEN ADAMIN ESRARENG Z
ME GALES NE... VE N HAYET, MSEBB
MEHUL
R HANETE DA RD R.
I
Mevzubahs gencin
ismi: BENERC .
Kendisi aslen Hintli olup
maskat re'si DELH 'dir..
Dostlar n nazar nda tam
adam,
d manlar n indinde azg n bir delidir
ve Britanya polisinde knyesi phelidir..
ekl emailine gelince:
Ne PATA ON gibi tombul bir cce,
ne MAS ST gibi bir dev,
ne de V LL FR gibi bir babik o land r O,
iki gzl, tek burunlu, basbaya insand r O...
Birinci bab zda,
Benerci'nin odas na gelen kad n
mhim bir rol oyn yacak kitab zda.
Kendileri bir ngiliz mis'idir.
Hem ngiliz mis'lerinin nefisidir...
mdi,
be nefis
Mis
nerde, nas l tan Benerci'yi?.
diye sorarsam size, ben,
eminim ki, siz, cevaben:
- Mermer
merdivenler..
Kap .
Kap da k rc k sal
ta tan
iki aslan.
Tibet.
Tibette mabet.
Mabedin ii...
Omuzlar ndan kan on alt kolu havada,
plak karn iki kat,
ba da kurup oturmu
mbut
BUDA..
nledi kz derisinden mukaddes davul:

- Savul!
Savul!!.
Savuuuul!!!.
Buda'ya kurban geliyor.
Sar sal , mavi gzl bir kad n
beyaz, kar gibi..
Kad n can na k yacaklar gibi..
A ld kanl bir a z eklinde karn Buda'n n,
rd mukaddes alevler d ar ya.
Uzun klhl Mo ol rahipleri
kald rd lar havaya beyaz kad .
Doyuracakt r Buda ate dolu karn .
Mavi gzl dilber kurban gidiyor, kurban...
................
- Dran!
Drrrran!.
Drrrrrrrran!!!.
At ld el tabanca.
Yuvarland Mo ol rahipleri birbiri ard nca.
Esmer bir delikanl yakla mavi gzl dilbere!
- Kaal m!
bir an kaybedecek zaman de il..
OTOMOB L..
Son sr'at..
Saatta 110 kilometre..
te bu kurtar lan kad n,
birinci bapta odaya gelen kad nd .
Onu kurtaran gen:
BENERC ..
Ve bu suretle ngiliz M S
tan Hintli genci..
D YEREK
haltedeceksiniz.
Roman
daha ba lamadan berbat edeceksiniz..
Gelin, etmeyin ocuklar..
Ne kar,
inan n bir sefer olsun NZIM'a
Amerikan filimlerinden fazla..
lk tesadf
tramvayda oldu.
kincisi
lokantada.
ncde d m ba land nihayet
siyah podset
bir antada..
ngiliz k mahsus
antas yere d rd.
Hintli gen mahsus
d en antay grd:
kald rarak
verdi k za...
EEEEEEE?
Sonra?
derseniz,
bak n, birinci bab za...
II
Ay n on drd.
Ay n on drdn Paris'te a gezen grd,
dedi ki:

- Bu gece ay
dibi kalay
bir tencere gibi...
Ay n on drd.
Ay n on drdn Fatihli h rs z grd,
dedi ki:
- Bu gece ay
gkte a k kalan
bir pencere gibi.
Atlasak ieriye,
a rsak, be iman m,
Meryem Ana'n n
gm tak mlar

Ay n on drd.
Ay n on drdn rlandal bir polis grd,
dedi ki:
- Benziyor ay
y ld zlar n yald zlar almak iin
g e kan bir h rs n
fenerine...
Ay n on drd.
Ay n on drdn air Salih Zeki grd:
benzetti kendi eserine
be endi...
Ay n on drd.
Ay n on drdn Londral bir lord grd,
dedi ki:
- Benziyor ay
ha metpenah n
dizba ni an na...
zard ay n on drd.
zaran ay n on drdn bir parya grd,
dedi ki:
- Benziyor ay
Ganj' n stne damlay p yay lan
karde kan na.
Ay n on drd.
Bu sefer bizzat
ekik gzleriyle ay n on drd
KALKTA ehrine civar,
bir ay tarlas grd.
Tarlan n d nda duvar.
inde bir ev.
Gece saat: 2...
Evin alt kat ndaki
oda.
Kapal pencereler, asma bir lamba,
bir masa ortada.
amele, iki kyl, bir muallim ve Benerci,
yani ceman yekn:
yedi Kalkta delikanl , yedi ink lp genci......
Benerci sz sylyor:
- Bize kar
ntelicent servis
kendine mahsus...
- Sus.
Bir t rt var.
Dnd ba lar
kap ya.

- Sana yle gelmi .

Devam ediyorum arkada lar:
ntelicent servis
kendine mahsus...
- Benerci, sus.
- Rzgr...
- Arkada lar
ntelicent servis...
- S s...
Sndrn...
D ar bakaca m...
Karanl k...
Araland pencere.
Ay
parl yan enli bir k gibi keserek karanl
d t yere.
- Ne var?
- S sss!.
arda polis.
Lambalar snm iki otomobil,
ve bir sr motosiklet...
- Sat ld k...
- Evet...
NC BAP
TAYM S GAZETES 'N N B R TELGRAFI... VAZ YET N TELH
VE BENERC YLE STANBULDA
MATBAADA B R MLKAT... KALKTADA UMUM GREV... SOMADEVA... TA LANAN
OCU UM... VE DAHA B ROK YREKLER PARALAYICI HAD SELERE DA RD R.
I
Taymis gazetesinin Kalkta'dan ald

bir telgraftan:

KALKTA - K llar n tevkifat devam ediyor. ehir civar ndaki ay tarlalar nda metrk bir evde toplanan gizli
Vilyet Komiteleri, itima halindeyken derdest edilmi tir. Yedi ki iden mrekkep olan komite azalar ndan alt
yak nda adliyeye verileceklerdir. Yaln z, ilk istintak neticesinde, gene komite azas ndan, Benerci isimli bir gen
tahliye olunmu tur...
II
Vaziyeti telhis edelim hele.
R.
Benerci ink lp bir gentir.
Haz m zamanlar , bo gecelerini de il,
boydan boya mrn vermi tir ihtille...
.
Birinci bapta rendik ki,
Benerci
r Britanyal bir k n.
Yani, delikanl
n
kalbine bir ta
d m .
rm sal bir ba
d m
ve kalbi
dalga dalga halkalan yor...
ki, A:
Benerci riyaset ederken gizli bir itimaa
alt yolda yla yakalan yor.
ki, B:
Fakat mehul bir sebebe

yolda lar

binaen,
n mevkuf bulunmas na ra men,
Benerci tahliye edilmi tir.

ki, C:
Bence, yani roman n muharrirince
oldu u kadar,
Benerci iin de bu tahliye keyfiyeti
siniri, ruhu, kemi i, eti
kemiren bir esrard r, iki gzm,
serapa esrar...
.......
.............
................................................
....
Benerci, sana drt teklifim var:
Evvela,
Kalkta'dan stanbul'a
k yola.
Bab li caddesinde matbaaya gel...
Geldin mi?
l...
Saniyen:
sinirini yen.
Kar mda dikilip durma, otur...
Salisen:
aya
iki defa yere vur:
Kap a ls n
Lebbeeeeeeeeyk! deyip
bize iki ay getirsin kahveci stat.
Rabian:
anlat.
u mthi m kili birlikte halledelim
seninle...
- Anlat yorum.
Dinle:
Ve Benerci, maceray bana, kafiyesiz filn, yani nesren yle anlatmaya ba lad :
Sar lm k. Yok edilmesi lz m gelen baz katlar vard . Vakit kazanmak iin, polisin stne ate at k.
Brovniklerimizin arjrlerini iki defa tazeledik. Birimiz kolundan, birimiz de ba ndan yaraland . Kur unlar z
tkendi. Britanya polisi ieri girdi. G rtlak g rtla a kap k. Nihayet, k sk vrak ba lad lar bizi. Kamyonlara
yklediler. Mdriyette, yedimiz birden, bir herifin kar na dizildik.
Burada, Benerci yine co tu, i i kafiyeye dkt:
Herifin
mavi gzleri ipil ipil
surat illiydi.
ntelicent'ten oldu u belliydi.
Geti arkada lar n nnden.
Benim nmde durdu.
Yzme bakt .
smimi sordu.
Beni b rakt ...
Niin b rakt lar beni?
Beni
niin
b rak-t lar?
- Benerci, buna bir tek sebep var.
- Ne?
- D ecekler pe ine..

E ine??
Ate ine??
Mate ine??
Tkrm m kafiyenin iine...
Yani, anl yaca n, seni b rakt ktan sonra pe ine d ecekler. Sonra cooop, haydi bir tevkifat daha. Tabii, sen yine
ierde. Hem bu sefer art k surat na bak p ismini sorup b rak lmamak art yla. te tahliye keyfiyetinin sebebi...
- Sebep bu de il. Ben, tamamen temizim. Arkamda takip yok.
- Tuhaf ey. D ar da temas etti in arkada lar ne diyor?
- Galiba onlar da senin gibi d nyorlar. ki defa, muhtelif arkada larla temas etmek istedim. Fakat verdi im
randevulara gelmediler. Arkada lar benimle gr mek istemiyor.
- yleyse, sen hemen yine Kalkta'ya git o lum. Ne halt edersen et, u vaziyeti bir dzelt bakal m.
Benerci gitti.
Bakt m ki, pencereden:
muktesit, muharrir ve muhbir
Nedim Vedat Bey geiyor.
D ndm Benerci'yi
ve mel'un bir ihtimalle birden
yre im c zz etti.
Arif olanlar iin,
bu fas l burada bitti...
III
Stop:
Fren!
nk!
Durdu!.
Amele
ba parma

tele
dokundurdu.
Akmlatr, dinamo, motor, buhar, benzin,
elektrik,
Trrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrik!
D U R
D U
!!!..
Yksek tu la bacalarda dumanlar donakald .
Koptu kay lar.
- Patron, sabotaj var!.
- Ko telefona.
- lemiyor...
- Telgraf...
- Teller kesilmi ,
makina bombo ...
- Ko !..
Kar mda durma, avanak!..
Hangarda ne varsa, stne atl yarak,
ko un ehre...
Sarjant, polismen, asker,
k rk ikilik, tayyare, tank,
ne bulursan z,
yeti tirin...
Birden
bisiklet, motosiklet, otomobil, omnibs
tozu dumana katt lar, duman toza...
Fakat
yine birden
ek i boza...
Ne ileri
ne geri.
Paaaaah!..
ss...
Patlad lastikleri...
Ge kald lar, ge!..

Drran
drrrn
drrran...
Tiki taka frev...
Edildi iln
Umum grev!!!..
Kalkta grevdedir.
Benerci evdedir,
s rtst yat yor yatakta...
Geiyor hayk malarla kap
n nnden
tek ba , tek yrekli, milyon ayakl Kalkta...
Onlar, hep beraber grevdedir...
O, yapayaln z evdedir.
Yapayaln z...
Tavan, kap ve duvar...
Onu kavgaya a rmad lar.
Gnlerdir ki, onu grdke arkada lar
evriliyor ba lar ...
Benerci yatakta
Kalkta ayakta.
Benerci grmeden gryor yatt
yryen Kalkta'y :

yerden

Ad m
Ad m.
Ad m - lar
ad m - lar ...
Kal - d m
kal - d m.
Kal - d m - lar
kal - d m - lar ...
Cad - de...
Cad - deler...
Kalabal k...
Ka - la - ba - l k
itiyor
iki
yana
apar - t man - lar ...
Behey tram - vay!..
i neneceksin:
sa a sola sap...
Geit yok.
Rap
rappp
rappp!!!!!
Ve...
Va...
Vey...
- Yol a n kamyonlara
amele ocuklar
babalar geiyor..
Hayk raraktan
Benerci f rlad yataktan.
imdi sokaktan
tek bir insan sesi ykseliyordu...
Benerci ko tu pencereye:
A ada sokak
kalabal k.
Yukarda masmavi bir hava
ada bir kamyonun stnden
kalabal a

Sz sylyor en yak n arkada SOMADEVA:*

- Arkada lar!
Aylard r ki anam z avrad z
uzun a di leriyle di lediler
kendi memelerini.
Arkada lar...
plak a karn kur unlara vermek,
k vranarak gebermek...
. . . . Tek . . . .
. . . . . . . . . . Vaar?
Hay r!.
Ar . . . . . . . lar . . . . . .
(*) SOMADEVA, Benerci'nin en yak n arkada olup, uzun bir mddetten beri Kalkta'da bulunmuyordu.
Binaenaleyh, byle bir zamanda onun sesini duyup kendisini grmek, elbette ki, Benerci'yi sevinli bir
hayrete d recektir. N.H.
nmzde onlar
kal n enselerini k p
boynuzlar saplay nca topra a...
. . . . . a a....
Biz....
. . . . . . . mizi!.
Patiska bir gmlek
gibi y rtarak
etimizi
kanl kemiklerimizle
. . . . . . . . ca z . ! ! . .
O zaman glleri kokl yaca z.
O zaman
tabiat
gzel bir a z
gibi kar
zda glmsiyecek...
Benerci art k kendini tutamad . Pencereden defa: S O M A D E V A.. S O M A D E V A..
S
O M A D E V A.. diye hayk rd . Bu hayk
o kadar kuvvetli idi ki, S O M A D E V A sustu. Birdenbire esen
rzgrla bulutlar da lan bir yaz sa ana gibi sokaktaki kalabal n u ultusu kesildi. nsanlar, ba lar enselerinin
stne yat rarak, dikine mustatil apart man n yedinci kat ndaki perdesiz pencereye bakt lar. Ve orada, cam n
arkas nda, Benerci'nin sar yzn grdler.
S O M A D E V A, Benerci'yi tan . Kollar ona do ru uzan r gibi oldu. Bu hareketi, yaln z yukardan Benerci
ve kendi iinin iinden S O M A D E V A grd. Ba ka hibir gz, uzanmak, kucaklamak istiyen kollar n hasretini
gremedi.
Yukardan, yine Benerci, defa ba rd :
- S O M A D E V A.. S O M A D E V A.. S O M A D E V A...
A ada S O M A D E V A, kamyonun etraf na toplananlara:
- Bana bir ta veriniz, dedi.
Ta verdiler. Ve en eski gnlerin en yak n arkada :
- Bu adam nefsini kurtarmak iin yolda lar satm r. Benerci mstevlilerin casusu olmu tur. En yak nlar n
kellesini satmasayd , bunu yapmasayd , onun kahrolas ba
omuzlar n stnde b rakmazlard , dedi. Ve sa
kolunun btn kuvvetiyle, yedinci kattaki perdesiz pencereden bakan sapsar insan n yzne, ta att ...
SOMADEVA'n n ta , BENERC 'nin aln na geldi. Benerci dimdik durdu. ki ka n aras ndan s zan kan,
enesinden g sne akt ...
Ve Benerci'nin ba benim, ben Nz m Hikmet'in dizlerine d nceye kadar, en byk, en iyi, en sevgili,
kahreden ve yaratan KALKTA, onu ta lad .
Bayg n ocu umu, yata na yat rd m. Camlar paralanm , pervazlar kanl pencereye kt m. Aras ra arkas na
dnp bakarak uzakla an kalabal n pe inden u suretle feryada ba lad m:
Benerci benim o lum...
Ben onun yzn
grebilmek iin
ka kerre gecemi gndzm
on birlik ttne satarak
dumandan bir adam gibi dikilip durmu um...
Benerci benim o lum,
ben onu

uykusuz gecelerin
ellerine do urmu um...
Benerci sizi satmad .
Benerci gnlerdir yemek yemiyor,
gecelerdir yatmad .
O yatm yor, ben yatabilir miyim?
Benerci sizi satmad ,
sizi ben satabilir miyim?
Benerci benim o lum.
Onu ben
kellemden, etimden, iskeletimden
sizin iin do urdum...
Dostlar!
inizden bir ban gibi phenizi yolunuz.
Benerci sizin o lunuz,
benim o lum...
Fakat, kalabal k, benim sesimi bile i itmeden ilerledi, kayboldu. O zaman, hl bayg n yatan ocu uma dndm,
dedim ki:
Dostlar dinlemedi beni Benerci.
Benerci o lum, kc m, by m,
ba nda dola an bu mel'un d m
zlene kadar...
bizim ah! deme e hakk z yok,
Onlar n ta lama a hakk var...
IV
KALKTA'DA B R POL S KARAKOLUNUN
YKSEK DUVARLARININ D
Gk grler. Vakit ak am zeri. polis karakolun duvarlar dibinde bulu ur.
NC POL S - Nereye gitmi tin?
NC POL S - Domuz bo azlamaya...
NC POL S - Sen nerdeydin?
NC POL S - Kprnn stnde
bir Hintli kar grdm demin.
Kuca nda kertenkele suratl bir ocuk vard .
ocuk beni grnce ba lad a lamaya
a lamaya
a lamaya...
Kar ya:
- Sustur u pii,
Britanya polisine selam versin,
dedim.
Selam vermezse, kuyruksuz bir fare gibi
gebersin
dedim.
Ne sustu, ne selam verdi kara kurba a yavrusu.
Ak yordu su...
Akar suya f rlatt m bu z rlayan eytan piini.
Anas yzme bak p
kara bir uurum gibi ekti iini.
Dokundu rikkatime
bu i eki .
Madrasl bir ihtiyar:
Azab azapla tedavi edin...
demi .
Getirdim karakola kocakar .
Sar s rt ndan k l kan s zd p
ekece im iinden a
...

NC POL S - Sana bu i te yard m iin

kocakar eski bir hal gibi
ayaklar na serece im.
NC POL S - Ltufkrs n...
NC POL S - Ben de sana:
Bengale ormanlar nda avlanm bir filin
kopar lm erkekli inden
bir kam verece im...
NC POL S - Ba ka bir ey istemez...
Malumdur bana azab sd rap,
ezberimdedir tekmil
kitab st rap.
Mesel:
Uykulara kbus gibi kebilirim,
t rnak skebilirim,
kulaklar n iine kur un dkebilirim.
Ellerin derisini eldiven gibi soymak,
koltuk alt na kaynar sudan yeni km
hindi yumurtas koymak,
sirke damlatarak gzleri oymak,
domuz topu tlak olunan usl,
velhas l daha bin bir uslle gayeye vusl
mmkndr bence...
Bak z, bende ne var?
3. VE 2. POL S - Gster bize
gster bize!!
NC POL S - Grevde yakalanan
Hintlilerden birinin
taze kesilmi ba parma ...
Kesildikten sonra yar m santim uzad t rna ...
3. VE 2. POL S - Haydi ieri gidelim,
uzayan t rna seyredelim...
Polisler karakoldan ieri girerler. Bir mddet sahne bo kal r. Benerci gelir.
Ya mur ya maya ba lar... Benerci, belini karakolun duvar na dayayarak melir.
Karakolun duvar ndan insan klar gelmektedir. Ve ya murun iinden uzun bir ehrin u ultusu
itilmektedir.
Karakolun duvar ndan gelen insan klar : Kalkta grevcilerine aittir.
Ya murun iinden u ultusu i itilen ehir: Kalkta'd r.
Ya mur... Alaca karanl k... Ak am sular ...
Kalkta grevi ma lp olmu tur.
Somadeva yakalanm r. Ve Benerci'nin, duvar dibine meldi i karakolda, Somadeva'n n omuzba lar dilim
dilim yar larak kan yor.
Ya mur... Karanl k... Gece iyiden iyiye indi.
Benerci'nin salar , omuzlar , dizkapaklar s ls klam oldu. Arkada lar n att ta larla aln nda a lan yaray
kapayan sarg sland , yap ...
Arkada lar ierdedir.
Benerci yine d arda...
Kara gmlekli bir talyan fa istinin bile, o lumun ekti i azab duymas istemem...
NC KISMIN SONUNCU BABI
I
BENERC 'DEN ALDI IM MEKTUPTUR
Benerci'den yle bir mektup ald m, aynen ne rediyorum:
"Sana verdikleri zaman
bu
mektubu
belki ben oktan
nokta
son
demi imdir.

Bu sefer dostlar n ta
de il,
mendebur bir kur unu kafamdan yemi imdir.
Nz m,
biliyorum,
lmn nnde rol kesip
Hamlet gibi budala,
Verter gibi komik olmamak lz m.
Nz m,
bilmiyorum, ne haltedeyim?
Nas l altedeyim?
yle bir poz al p durmak
kendi kendini vurmak,
k yak i do rusu!..
Bak,
kap kom um uyand ,
muslukta ak yor su,
yzn y yor...
ndi sl k alarak merdivenlerden
soka a

yor...

Ben...
Ne Hamlet, ne de Verter...!!!
Neyse, ge...
i anlatay m,
t ra yeter...
Sokak karanl kt .
Senin, nefis
Mis
dedi in
birdenbire kar ma kt .
Dedi ki: Aylard r pe indeyim
dedi ki: tel iindeyim,
nerdesin?
Daha birok eyler dedi korkuya, a ka dair.
Eklendi hat ralar hat ralara.
Sonra,
Nereye gidiyorsun? dedi, eve geldik dedi,
ieri gir.
Onun evine girdik.
Ev karanl k ve bombo tu.
Yatak odas , lamba yand , konu tum:
- Bana bir bardak
dumanl , k rm , s cak
ay, dedim.
kt d ar .
Bakt m kar da anta.
Hani taaa
onun yolda d rd
ben Benerci serseminin grd
siyah podset anta.
At m:
Katlar.
Okudum:
ntelicent servis raporlar ,
ve yeni bir tevkifat listesi var.
Benim ismim yok.
Anlad m.
eri girdi o,
barda b rakt .

Yzme, elime, antaya bakt .

Bak k.
Tuttum omuzlar ndan.
Ba
vurdum duvara
vurdum...
Duvarda kan.
Vurdum duvara...
Sonra...
Sokak...
Tramvay yollar
tramvay yollar ,
sa lar , sollar
bombo , usuz bucaks z tramvay yollar ...
Nefes nefese ko arak
sonra teker teker
merdivenler.
Durdum.
Odam.
Darg n bir ka gibi k ldand tokma n sap .
A ld kap .
Oturdum.
Kalkt m.
Odan n ortas nda dola m biraz.
Sonra
bakt m
duvarlara.
arda afak atm ,
duvarlar bembeyaz.
Bakt m duvarlara.
Sonra
sa elim art cebimden
brovni i kard .
mda c gara vard .
Ac geldi ttn
tkrdm.
arjr srdm.
Kur un
namlunun iindedir.
Kalbim
hudut haricindedir...
imdi benden sana son gz
son sz
son ses:
S.. O.. S!!.
S.. O.. S!!.
S.. O.. S!!.
II
KALKTA'YA G P BENERC 'Y
NE HALDE BULDUM?
Ya yatt karanl k sulara
yahut da yat yor.
mdat i areti var,
kl bir umman gemisi bat yor...
dedim.
Gzleri kanl bir kurt gibi mesafeleri yedim,
yeti tim Kalkta'ya...
Gkten bir kartal gibi alalarak
girdim yedinci kattaki odaya.

O ne?
Benerci yaz yaz yor sl k alarak...
Dipdiri!
Teresin keyfi yerinde...
Ne mkemmel bir k var
beni gren gzlerinde.
Gzlerinin iine gne vuruyor.
Masada bir portakal duruyor,
soluyarak soyup yedim.
- Haydi be herif, anlat! dedim...
III
LSN BULACA IMI ZANNETT M HALDE
KAR IMA YAZI YAZAR VE ISLIK ALAR B R VAZ YETTE
IKAN BENERC 'N N "ANLAT BE HER F..." FERYADIM
ZER NE BANA ANLATTIKLARI:
- En yak nlar m, en yak n dostum
ta lad lar beni, ta lad .
Ve mavi gzl kad n yolda lar
sat p
ba
bana ba lad ...
Karard iim
Karard iim...
Kulaklar mda kazma sesleri.
imde slak
bir toprak
kaz lmaya ba lad .
Girdim yar belime kadar
dumanl s cak karanl klara...
- Sonra?
- ok kr ki, sonras senin
kt edebiyat yapmana yaram yacak kadar sade,
alelade!..
Hani stad n bir sz var:
BO GECELER
DE L,
BOYDAN BOYA MRN VER NKILBA...
diyor.
Bu sz.
V RGL
Kocaman, plak bir al ndan bakan iki gz.
V RGL
Ve Ben i te sa m!..
Anlad m ki unu......
kard m namludan kur unu,
onu deh etli gzel gnlere sakl yaca m...
Birinci K sm n Sonu

NC KISIM
NC BAP
BENERC TEKRAR ARKADA LARINA KAVU UR...
SOMADEVA YATA A D ER...
ROY DRANAT'IN HAYAT FELSEFES ...
RM NC ASIR TAR
N BA LANGICI
V.
S...
V.
S...

Noktanoktanoktanokta nooook-ta
Basm r yine ba na Benerci'yi
o inan lmayacak kadar iyi
kahredip yaratan KALKTA.
Noktanoktanoktanokta Noooook-ta
I
Bu yaz:
Sabahlar - taze st gibi beyaz,
le zamanlar - erimi bak r gibi ayd nl k,
ak amlar - Bombayl kad nlar n esmer teninden k
ve geceleri - zm salk mlar gibi y ld zl yken hava
SOMADEVA
d t yata a.
Kan geliyor bo az ndan.
Dinleyin bunu Benerci'nin a ndan:
- Gazete katlar yla rtlm olan masada bir gaz lambas yan yordu. Somadeva, duvar n dibindeki yer
yata ndayd . Boynu bembeyaz. Elmac k kemiklerinin derisi k rm la
. T ra uzam . Ve gzleri lzumundan
fazla ayd nl k, lzumundan fazla karanl kt .
Yatak ar af n ayak ucunda bir tahta kurusu yryor.
Gittim, tahta kurusunu ald m. Masadaki gazete kad kopard m, koyula
siyah bir kan damlas na benziyen
hayvan kad n iinde ezdim.
Somadeva gld:
- Benerci, beni seviyorsun, dedi.
Gzlerini yzmde gezdirdi. Gzleri aln mda durdu:
- Benerci, seneler geti. Benim att m ta n izi silinmemi . Bunun imdi fark na vard m, dedi.
Yeni do mu bir ocuk gibi nefes ald :
- Bugn iyiceyim, dedi.
Su istedi. Verdim.
- Karanl k, dedi.
Lamban n fitilini at m.
Yine ona para getirmi tim.
- Bu paray nineye verirsin yine. Her gn besleyici yemekler pi irsin. Hem, n mutlaka yemelisin, dedim.
Cevap vermedi:
- Geen hafta sana getirdi im paradan hapisanedekilere gndermi sin, sonra iki gn kuru ekmek yemi sin,
dedim.
itmemezli e geldi.
- Sana yeme in iin verilen paray ba ka yerlere harcamaya hakk n yok, dedim. Yemek yemen, iyi olman lz m,
dedim.
Bir ey sylemek istedi.
Sylemedi.
D nyorum.
Bir kamyonun stnden usuz bucaks z kalabal a sz syliyen Somadeva akl ma geliyor.
Ya murlu bir ak am akl ma geliyor. Karakolun duvar na melmi im. erde Somadeva'n n omuz ba lar lime
lime yar larak kan yor.
Somadeva'n n mahkemesi akl ma geliyor. Yumruklar maznun parmakl na vurarak hayk yor.
Somadeva hapisaneden ka yor. Yine beraberiz. Britanya'ya kar grevler, nmayi ler, itimalar...
S cak bir le zaman akl ma geliyor. Uzun bir yol yryoruz. Terimi silmek iin Somadeva'dan mendilini
istiyorum. Dalg n, mendilini veriyor. Mendilde kan.
Gece bo az ndan kan bo anm . Doktora gidiyoruz. Verem.
Metelik yok. Zaten hastaneye de yat rmak mmkn de il. Kaak.
Somadeva'y , ninenin evinde, duvar n dibindeki yer yata na yat rd m gn akl ma geliyor.
D nyorum.
Kt, berbat eyler akl ma geliyor.
Sonra, mendillerine kan tkren veremli gen k z romanlar okuya okuya, btn bu anlatt klar
baya
bulacak olan baz okuyucular akl ma geliyor.
Glyorum.
Somadeva soruyor:
- Niye gldn?
- Hi.. Hem art k ben gidece im.
Somadeva soruyor:
- Haftaya geleceksin de il mi?

- Tabii.
Odadan karken Somadeva'n n sesini i itiyorum:
- Byle duvar dibinde s rtst gebermek berbat ey be. Hi olmazsa orada lsem. Sen, syle arkada lara...
Gzlerim ya iinde.
- Arkada lara syle. Unutma, Benerci. Orada. Anl yor musun?
II
cak.
Ufukta ldayarak
nehir ak yor.
Benerci kapal bir kitap gibi.
ROY DRANAT topra a bak yor
Ve konu uyor, yar yoldan dnen
bizim eski ahbap gibi:
- Benerci sen
yksek da lar n ay rlar nda biten
keskin kokulu
gz alan renkli bir otsun.
Fakat
devedikeninden
daha faydas z bir ot.
Benerci sen bir Don Ki ot'sun,
kahraman
ve gln
bir Don Ki ot.
Benerci bil ki
neticeler karmak
yle mmkn de il ki...
Hayat yle kar k.
Ge efendim, bunlar b rak.
Ak amst serinlikte teferrce k...
Ve Yahya Kemal beyi asrle tir biraz,
yaz:
" yle rahat bir k eye s nd k da biz
Dehrin bu hay huyuna meclubu handeyiz..."
Gerisini at.
te felsefei hayat.
Benerci gld.
Ben bir ey demedim.
Eski bir kavga ark m ldanarak
bak yorum ufukta akan suya.
cak.
Yazd m btn gece Benerci'yi,
imdi bir yatsam uykuya.*
(*) Okuyucular ma, ismiyle ilk defa kar la klar ROY DRANAT hakk nda k sa bir malmat vermeyi
mnasip buldum. Roy Dranat, Benerci'nin eski bir kavga arkada yd . Fakat sonra, galiba korktu, galiba
sabr tkendi ve galiba ruhunu sat p rahat bulmak f rsat ele geirdi. Kavgadan ayr ld . imdi ROY
DRANAT, ngiliz emperyalizminin emrinde, sakals z, pelerinsiz ve k s z, rahat arayan zavall , mustarip
bir Faust'tur.
N.H.
III.
Ke mirli Ebe kad n
anam n kas klar ndan ekti beni.
Ve
kundaklad bir sinema biletiyle.
Biletim

nc mevkiydi.
Anam
etekli ini giydi,
babam
mavi gmle ini,
yola dzldk...
Gitti imiz sineman n
kap var:
Birincinin nnde:
otomobiller tepiniyor,
frakl Britanya bankalar iniyor.
kincinin nnde:
kk dar
dkknlarla
dar
tarlalar.
nc kap bizim,
oradan
biz giriyoruz,
istihsal aletinden mahrum olanlar.
erde
the polismenler gsteriyor yerlerini
m terilerin:
- Buyrun siz oturunuz!
Oturtuldular.
- Oturun!
Oturdular.
- Otur ulan kerata...
Oturduk.
Lambalar snd.
Muz ka ba lad , makina dnd.
Perdede
filmin ismi grnd:
(Yirminci Asr n Sergze tleri nm
dram.)
Yirminci as r
drt kanatl bir tayyareden
mendil sallad bize.
Yakas nda kapitalizm
a ld kabak ie i gibi.
O kadar o ald
o kadar
uzad ki bacalar
salar ndan as ld lar s ra s ra
kehke anlara.
yle duman kt , kurum ya
ki
gkte Allah bile meleklere
Amerikan markal mu ambalar giydirdi.
ikagolu bir milyoner
pt telsiz telefonla
Tokyolu sevgilisini.
Elektrikli salhanelerde
makinalar n bir a ndan past rma att lar,
br a ndan
boynuzlu inekler kt .
Bir co rafya hocas dedi ki derste:
"Senegalli zencinin yegne derdi
yznn siyah olmas r."
Bu haber bir velveleyle kprd Paris'te,
mstemlekeler nezareti emir verdi,
pudra fabrikalar geti seferberli e.
Paris'te olan i ler duyulunca Londra'dan
hemen itima edip karar koydu Avam Kamaras :

"K lar na kuyruk takm yan Hintlilerin

kesilecek kafas ."
Telsizler daha tebli ederken bu karar Hind'e
muazzam bir kuyruk trst te ekkl etti
Manister ehrinde.
Kutbu imalide Eskimolar
grnce bu halleri,
a kuyruk takmamak
ve de tirmemek iin deri,
ince Japon fincanlar nda
okkalarla Hollanda st ime e ba lad lar.
stnde uzun katarlar kayan raylar,
bahrimuhitlerin elli bin tonluklar
ham mevat ta yorlar mstemlekelerden.
Kilometreler
ticaret evleriyle ba land birbirine.
Sahray Kebir'in ortas nda
iln kuleleri dikildi.
Trstler kartellerle toku uyor.
Balyalar, denkler, uvallar, kutular
arktan garba, garptan arka ko uyor...
Perde karard , makina durdu.
Perde beyazland , lambalar yand .
Lambalar yanar yanmaz
kocaman bir grlt ortal kta alkand .
Babama sordum:
"- Ne oldu?"
Anam gld.
Ve birdenbire kck kafam
yukardan d en bir kitab n
yapraklar yla rtld.
Kitab kafamdan at p yukar bakt m:
Britanya bankalar n localar ndan
filozoflar:
tonlarla yald zl eserlerini
f rlat yorlar stmze.
Lambalar snd.
Muz ka ba lad , makina dnd.
Perdede
ikinci k sm n ismi grnd
"Hindistanl Parya
VE PROLETARYA.."
The polismenler el att k lar na.
Birinci mevki homurdand .
kinci salland .
Ba rd nc mevki
avaz kt kadar:
"- Geliyor, ror, geliyor bizimkiler...."
Mehtaba, dklen bahrimuhit gibi
mavi pantolonlar n dalgalar
kaplad perdeyi.
Ba lad resmigeit
Misisipi gibi uzun
Amazon kadar geni .
Maden ocaklar nda al anlar
ata biner gibi kazmalar na binip
tnellerde ko uyorlard drtnala.
Ke mirli mensucat amelesi
hep bir a zdan ark lar okuyarak
kocaman bir bayrak dokuyarak
geti.
Nakliyat lar
ehirlere tekerlek takarak

tramvaylara ektirdiler.
Elektrikiler
lastik eldivenlerine
s rma salar ndan
dolam lard voltlar .
Elektrikiler
getiler,
elektrik kadar temiz
elektrik kadar evik,
elektrik
elektrik...
Geiyor bizimkiler
Misisipi gibi uzun
Amazon kadar geni ...
Omuzlar mda f r dnerken kafam
karn ma vurdu babam.
imdi yryordu perdede
on milyon beygir kuvvetinde bir st rap:
Elleri ceplerinde kilitli
parmaklar burunlar nda
r a r srklendi i siz ordusu.
Ad mlar
nallad
gzbebeklerimizin kulaklar .
tt birinci mevki.
kinci d nd.
Perdede
yeni yaz grnd:
"BURJUVAZ !."
The polismenler giydi pazarl klar .
Alk ya
localardan.
suland ikinci mevkiin.
Biz
uvald zla dikildik birbirimize gndeliklerimizden,
avular z alevlendi,
f rlad gzlerimiz
burun deliklerimizden.
Ba lad resmigeit:
mparatorluk niformalar
davul alarak
yol aarak
geti.
Britanyal diplomatlar
bonjurlar n kuyruklar
d ediler yola.
Bayraklar ekildi her karakola.
Skn etti trstler.
Ba lar nda
banka kavaslar n apkas vard .
rm lard fabrika bacalar
kulaklar na.
Topraklar n kilometreleri
tespihti ellerinde.
zlar havada kartel avl yordu.
Esham senetlerindendi boyunba lar .
Parmaklar mla sayd m bu da lar ,
getiler.
Grnd mte ebbislerin alay .
Hepsi bir iki fabrikan n
tutmu tu kulaklar ndan.
Snnet ocuklar gibi yryorlard .
Hepsinin parl yordu ap aras nda
mal sermayenin alt n kaz .

Bunlar da birer birer

sayd k anamla beraber...
Alay bitti.
Toz duruldu.
Bakt k ki, yollara
plak gbeklerinden ivilenmi ti orospular.
Somadeva deminden beri okudu u defteri kapatt . Yast
n alt na koydu ve Benerci'nin yzne bakt :
- Nas l buldun?
Benerci sordu:
- Hepsi bu kadar m ?
- imdilik bu kadar. Daha do rusu bu, yazmak istedi im Yirminci As r Hindistan Tarihinin ba lang .
- Bakal m gerisi nas l olacak?
- Gerisi, sonu harikulade olacak as l, Benerci. Bu tarihin sonu inan lm yacak kadar mkemmel olacak. Yaln z
bir yazabilsem, yani onu ben de bir yazabilseydim.
Benerci kalkt . Masan n stndeki gaz lambas yakmak istedi. Somadeva seslendi:
- Lambay yakma. Byle daha iyi. Gemi gelecek, kafam n iindekileri byle daha iyi gryorum. Ak amlar
ate im deh etli art yor. A lar filan deh etli. Art k dayan lm yacak kadar... Neyse, bunlar b rak. Sen bir eyler anlat
bakal m. Son gnlerde okuyor musun? Fabrika kata bitiyor? Neler okudun?
- Son gnlerde bir iki merakl kitap okudum. Hatta iki tanesi yan mda. stersen lambay yakay m da, sana biraz
okuyay m.
- Olur, Benerci.
Benerci lambay yakt .
- Kitaplardan biri, u me hur Frans z gazetecisi Alber Londr'un. Frans z Kongosu'na dair. Sana kitab n en feci
fasl ndan be on sat r okuyaca m. Frans z Kongosu'nun merkezi Brassavil'le Karaburun liman birle tirecek olan
Kongo - Osean demiryolunun in aat na dair birka sat r. aat Batilon irketi yapt yor. imdi, dinle:
Benerci lamban n fitilini biraz daha at . Okumaya ba lad :
- Bakota, Baiyya, Linfaondo, Sara, Banda, Lizang, Mabaja, Sinde, Loano kabilelerinin adamlar , dalg n
hayatlar ndan kopar larak Batilon'a gnderilmekteydiler.
Bu ok garip bir yolculuktu.
stil zamanlar zdan kalan mavnalara ykleniyorlard .
yz, drt yz ba k insan srleri gvertenin alt na ve stne y
yordu. A
da olanlar nefessizlikten
bo uluyorlard ; yukardakiler ne oturabiliyorlard , ne de kalkabiliyorlard . Ve ayaklar nda zencir olmad iin,
Brassavil'e kadar 15-20 gn sren yolculuk esnas nda ari, Sangu, Kongo nehirlerine her gn iki insan kendini
at yordu.
Mavna yolunda ilerliyordu. D enlerin hepsini topl yamazs n ya!...
K dan gidildi i zamanlar a a dallar en yukarda bulunanlar nehre yuvarl yor... Hibir at yok. 15 gn
yuvarlak gvertenin stnde. Gne in alt nda. Ya murun alt nda. Ocak odunla yak ld iin, uu an kk
lc mlar zencilerin derilerinde yan klar yap yor...
te nihayet Brassavil... yz ki iden ancak iki yz altm , bazen de iki yz ellisi gelebilmi tir.
....Gelenler srye sokuluyor. Yaya yolculuk ba yacakt r. lk nce, en sa lam olanlar seiliyor.
....Ve sr, balta grmemi ormanlardan yryerek, batakl klar geerek, deh etli Mayombe orman na do ru
ilerliyor.
....Bu korkun bir manzarad r. 10 kilometreye uzanan insan srs, bo umlar k ldatmaya mecali olmayan
uzun, yaral bir y lana benzer. Biyal lar d er, Zindeliler ayaklar zorlukla srkleyebilirler ve k rbac n d m
onlar kovalar.
Ben demiryollar n nas l yap ld
grm mdr. yerinde birok aletler vard r. Fakat burada zencilerden
ba ka hibir ey yok.....
....300 kilogram a rl nda imento f lar nakletmek iin, Batilon irketi, bir s k ve iki zenciden ba ka
hibir vas taya lzum grmemi .
Irgatba lar n ezdi i bitkin, yorgun, yaral , s ska zenciler y nlarla lyorlar.
....Bu muazzam bir zenci imhas hareketiydi.
Batilon irketi'ne verilen sekiz bin insan, az bir zaman iinde be bin, sonra drt bin, daha sonra iki bine indi.
lenlerin yerini doldurmak iin yeni dev irmeler yap yordu.
Zenciler ormanlara, at k lar na, Belika Kongosu'na, Angola'ya ka yorlar. Eskiden insanlar n ya ad klar
yerlerde, bizim mteahhitlerimiz imdi yaln z empanzeleri buluyorlar......
Benerci durdu ve,
- Somadeva, dedi, biliyor musun, bu kitab yazan Alber Londr kimdir?
- Hay r, tahmin ediyorum. Onda deh etli bir i adam kafas var. Zencilerin mahvolu una, kr krne
baltalanan bir orman n mahvolmas gibi ac yan bir adam. Anl yorum ki, o, Afrika'ya makina istiyor. Zenciyi
lmden kurtarmak iin de il. Zenciyi daha semereli, daha uzun zaman, daha dayan kl i lettikten sonra ldrmek
iin. Frans z emperyalizminin ac syleyen, deh etli bir gazetecisi u Alber Londr.. yle de il mi?

- yle.. stersen sana kitaplar b rak m. teki kitap Jorj Lefevr'in Kauu un Epopesi. Amerika otomobil
fabrikalar na dair fas llar ayan hayret. Bu Lefevr kadar kpo lulukta mahir bir adam grmedim. nsanlar n,
kocaman bir makinan n basit vidalar haline gelmesinde bile iir bulan bir adam. Kitab okur anlars n. Lambay
sndreyim mi? Haftaya gelirim yine. Drt gn sonra yap lacak mitingin sonu neye varacak? Byle hasta
olmasayd n. Kuvvetli sz syliyen, amma b ak gibi sz syliyen bir arkada a yle ihtiyac z var ki. Neyse. Ben
gidiyorum. Kendine iyi bak...
- Ben kendime iyi bak yorum. zlme! Git. Lambay sndr.
Benerci lambay sndrd. Ve sanki lambay sndrr sndrmez, Somadeva hemen uyuyuvermi mi gibi,
ayaklar n ucuna basarak odadan kt .
Merdivenin sahanl nda, nine Benerci'yi kolundan tuttu:
- lecek, dedi. Belki, lmn gelmesini beklemeden kendi kendini ldrecek. Benim o lum da, kafas
ngilizler sopayla paralad ktan sonra, o duvar n dibindeki yatakta lm t. Bu da, o duvar n dibindeki yatakta
lecek. Belki de kendi kendini ldrecek. ok a ekiyor. Sana gstermiyor amma, siz hepiniz yle a
ekseydiniz oktan lrdnz.
- Kendini ldrece ini nerden biliyorsun? Sana bir ey syledi mi?
- Bana bir ey sylemedi. Bana o yaln z iyi eyler syler. Kendini ldrece ini yaln z kendine syledi gibi
geliyor bana. Bunu, belki kendine bile apa k sylememi tir. Belki de sylemi tir. Dn, ben evde yokken, soka a
km ... Yata
n alt na bir n korken grdm. nda ne vard , bilmiyorum. Sokaktan bir ey al p getirdi.
Benerci, birdenbire geri dnp Somadeva'dan sormak istedi. Sonra vazgeti.
- Sen onu yaln z b rakma, nine, ben iki gn sonra gelirim.
Benerci soka a f rlad .
Yrd.. Yrd...
Bir k eba nda Roy Dranat'la kar la lar.
Havagaz fenerinin alt nda durdular. Roy Dranat sarho tu. Benerci'nin ellerini tuttu:
- Benerci, belki siz hakl
z, dedi. Belki hakl
z. Fakat, ben dnyay dzeltecek ben mi kald ma kadar
d tm. Mmkndr ki, be parmak bir olmaza kadar da alalay m. Amma, bana yle geliyor ki, sizin hakk z
var. Allaha smarlad k Benerci. Ben bu tarafa sap p yoluma gidiyorum, sen de yoluna git..
Roy Dranat, Benerci'nin ellerini b rakt . apkas kard . Yerlere kadar e ilerek Benerci'yi selamlad :
- Belki, siz hakl
z.......
Sallanarak uzakla ..

NC BAP
KALKTALI SEYYAR SATICI ESNAFINDAN B R VATANDA : KALKTA'DA,
NG LTERE EMPERYAL ZM ALEYH NE YAPILAN M NG VE SOMADEVA'NIN LMN
BERVEH T ANLATIYOR.
I
Meydanda bir kalabal k vard , karda m,
uyy... aman kalabal k!!
Rzgrl bir orman gibi u uldard , karda m,
bu yaman kalabal k.
Kalktal tornac lar, Ke mirli dokumac lar,
Bombay gemicileri,
yetmi yedi denizin getirdi i
kum gibi
insan var.
l plak ocuklar
sark yor salk mlarla a alar n dal ndan.
Kocakar lar oturmu lar e iklere.
ne de il, bir k l kopar p atsan sakal ndan
d mezdi yere.
Meydanda bir kalabal k vard , karda m,
uyyy, aman kalabal k.
Dalgal , karanl k bir suya d m m gibi
beni sard , karda m,
bu yaman kalabal k.
Bakt m ki taaa...
kar da

bir kamyonun stnde bir adam

avaz avaz
sz sylyor.
Ama ne sz sylyor anam,
okkal sz sylyor!!!
Bak yorum adama,
bir ey anlam yorum ama,
sz sylyor herifio lu
sz sylyor,
okkal sz sylyor:
- Bilemem hangi sebeple, bilemem hangi sebebe!
Etrafta ba yorlar:
- Ya
a be!!!
Ben de ba yorum.
Acayip bir trk a yorlar.
Makama uyup ben de a yorum...
Yan mda seyrek sakall bir ihtiyar:
- Bunlar, delidir, diyor,
bunlar san yorlar ki, diyor, biz
zorla devirebiliriz,
alt n topuzlu kuyru unu dalgalara vuran
denizlerin ortas nda demirden
bir aslan
gibi duran
kocaman
Britanya'y ...
imdi kamyonun stnde ba ka bir adam..
Bu da sz sylyor anam
sz sylyor.
Okkal sz sylyor.
Bak yorum adama.
Bir ey anlam yorum ama
belli ki tekinden
daha okkal sylyor.
Etrafta daha ok ba yorlar.
Ben de ba yorum.
Bu sefer ba ka bir trk a yorlar,
makama uyup ben de a yorum...
Seyrek sakall ihtiyar:
- Bak, bu do ru sylyor, diyor,
zorla de il,
gzellikle
yava yava , diyor, al z!..
Birdenbire ayr rsak,
kksz bir a ac n dallar gibi kal z...
imdi kamyonun stnde yine ba ka bir adam.
Elbet bu da sz syleyecek anam.
Sz sylyor.
Seyrek sakall ihtiyar n keyfi yerinde yine.
Belli ki, geliyor kalabal k
seyrek sakall n dedi ine.
Adamlar p iniyor kamyonun stnden.
Balta grmemi bir ormanda yrr gibi
yryorum kalabal kta kamyona do ru ben.
Ba
lar.
Trk a
lar.
Ben bir eycik anlam yorum ama,
etraftan laflar al yor kula ma:
- Sol taraf hap yuttu!
- Kamyonun yan nda Benerci'ye bak!
Anas lm
k z karde i da a kald lm gibi

somurttu...
- Gandi'nin hakk var!
- Hind'in kurtar ilahlar :
dokuma tezghlar .
Deniz tutmu gibi dnyor ba m.
Birden bir k yamettir koptu karda m.
Ba malarla, ipte ama r gibi sars ld hava.
- Somadeva geliyor, Somadeva!
- Ona sz verin!
- Syletmeyin, istemez!
- Dinlemiyoruz!
- Al a
!
- Syletmeyin, istemez.
Yan ndakilerin omuzuna dayanarak
t rmand kamyona bir adam.
Geldi btn kalabal k
bu sapsar yzl bir tek adamla gz gze.
Ortal k t ssss!
Somadeva ba lad sze...
Hey anam! Heeey!
Herifte bir ses vard , beyabey,
bir ses!
Hani, ormanda kaplanlar lrken
byle ba r..
- Arkada lar!
dedi.
Hastay m..
ok..
Fazla sze lzum yok,
kendimi asacakt m.
Gidip bak n odama:
ipi yerde,
engeli tavanda m hl b rakt m.
Geberecektim bir kaak gibi
az daha..
Arkada lar!...
dedi.
Ve szn bitiremedi.
Salland sola bir, sa a bir...
Bakt m ki kalabal a bir
kalabal k da rzgrl bir ekin gibi sallan yor,
ben de sallan yorum.
O yine:
- Arkada lar...
dedi.
Yine szn bitiremedi.
Ve kamyonun stnden
devrildi stmze..
Birdenbire, karda m, bir hal oldu bize:
boydan boya meydan uzatt kollar
d eni tutmak iin.
Hani ancak
Lortlar Kamaras 'na girmeliyim
bu hali unutmak iin.
Dalgal bir denize d en ay
gibi
yzd bembeyaz ls Somadeva'n n
yukar kalkan kollar n ve ba lar n stnde.
Meydan ba rd , ben ba rd m:
- Somadeva!
Somadeva!
Kavga sonuna kadar
kav-ga!...

Omuz ba mda inledi bir ses:

- Deliler kesiyor kocaman bir nar n
en ye il, en geni dal
Dnp arkama bakt m ki, anam;
yoluyor seyrek sakal
seyrek sakall adam.

NC KISIM SONUNCU BAP

LNN ODASI...
ND STAN Y RM NC ASIR TAR
N SON SZ...
ROY DRANAT'IN AYNALI DOLABA BAKAN L GZLER ...
I
Somadeva'n n ls imams z, rahipsiz ve hahams z ve kavga ark lar syleyen on binlerce ki ilik bir cemaatla
kald ld .
Benerci, Somadeva'y gmdkten sonra, ninenin evindeki odaya geldi. pi yerde ve engeli tavanda m hl grd.
Duvar n dibindeki yer yata
n yast alt ndan k rm kapl , izgisiz defteri kard .
Defterin kab nda: H ND STAN'IN Y RM NC ASIR TAR diye yaz yd . Benerci defteri at . Ba tarafta,
Somadeva'n n bir gece kendisine okudu u yar kalm mukaddeme vard . Sonra beyaz sayfalar. Son sayfada be alt
sat r. Benerci bu be alt sat okudu:
Ben, Somadeva, Hindistan' n yirminci as r tarihini yazma a ba lad m. Fakat bitirmeden lece im.
Arkada lar m, b rakt m yerden yazma a devam etsinler. Tarihin sonu inan lmayacak kadar gzel olacakt r. Buna
eminim...
II
Benerci, Somadeva'n n odas ndan soka a nca, Roy Dranat' n ak amst serinlikte bir teferrten
dnerken so uk al p zatrreeden ld n duydu. Ve Roy Dranat' n oteline gitti. Grdklerini yle anlat yor:
Girdim ki ieriye,
iki eli yan na gelmi
yat yor otel odas n
drt topuzlu karyolas nda.
l.
Omuzlar na kadar ar afla rtl,
gzleri a k...
ar af n alt nda ayaklar :
acayip bir hayvan n dinliyen kulaklar ...
Gzleri bak yor
ayaklar aras ndan dolaba.
Dolab n aynas nda gryorum:
ba
de il,
yzn de il,
ka
de il,
kapaklar a k, ii rtl gzlerini,
yaln z l gzlerini...
Gzleri bak yor dolaba.
Ehramda bir kap
aar gibi
at m
dolab .
Alt katta bir kutu var.
Kutuda lnn hi giymedi i
siyah kunduralar.
tl elbiselerle dolu orta kat:
as lm dolab n iine
ra s ra elsiz ve ba z Roy Dranat.
Bir e permanganat,
yakal k,
mendil, orap.

Bir kitap:
ok eski gnlerde beraber okuyup
sat rlar n alt beraber izdi imiz
bir kavga kitab .
Kapad m dolab .
Onun dolaba bakan gzlerini kapad m.
Art k sat lacak bir yrek,
kiral k bir kafa bile yok.
Roy Dranat, ho a kal,
mesele yok.
YORGAN G TT ,
KAVGA B TT .
kinci K sm n Sonu
NC KISIM
NC VE SONUNCU BAP
I
Gzme alt n bir damla gibi akan
y ld n
,
ilknce
bo lukta
deldi i zaman karanl ,
toprakta g e bakan
bir tek gz bile yoktu...
ld zlar ihtiyard lar
toprak ocuktu.
ld zlar bizden uzakt r
ama ne kadar uzak
ne kadar uzak...
ld zlar n aras nda topra
z ufakt r
ama ne kadar ufak
ne kadar ufak...
Ve Asya ki
toprakta be te birdir.
Ve Asya'da
bir memlekettir Hindistan,
Kalkta Hindistan'da bir ehirdir,
Benerci Kalkta'da bir insan...
Ve ben
haber veriyorum ki, size:
Hindistan' n
Kalkta ehrinde bir insan n
yolu stnde durdular.
Yryen bir insan
zincire vurdular...
Ve ben
tenezzl edip
ba
kl bo luklara kald rm yorum.
ld zlar uzakm
toprak ufakm
umurumda de il,
ald rm yorum...
Bilmi olun ki, benim iin
daha hayret verici
daha kudretli
daha esrarl ve kocamand r:

yolu stnde durulan

zincire vurulan
NSAN...
II
u yukar ya, nc k sm n birinci ve sonuncu bab n birinci paras olarak yazd m, slubu ukalaca, yaz dan
da anl yaca
z vehile, Benerci mahpustur.
Hindistan' n hakik istikll ve hakik kurtulu u iin al
ndan dolay , Britanya polisi taraf ndan tevkif,
Britanya adliyesi taraf ndan muhakeme ve Britanya hkmeti taraf ndan, Benerci, hapse at lm r. Cezas 15 senedir.
Benerci bu 15 adet seneyi ta bir hcrede tek ba na geirecektir. Ve bu 15 adet senenin bir haylisi gemi tir...
imdi size, bu bir hayli senenin nas l geti ini anlataca m. Ve, sonra, s ra, Benerci'nin kendini niin
ldrd ne gelecek. Emperyalizm aleyhine yaz lan* ve emperyalizmi temellerinden y kmak iin nefislerini feda
edenlerden bahseden bu kitap, bir ink lp n hangi artlar iinde kendini ldrme e hak kazanaca
da
hallettikten sonra, bitmi olacakt r.
(*) Yaln z unu hat rlatmak isterim ki, Benerci emperyalizmi ve emperyalizm ile mcadeleyi, Neo-HitleristSosyal-Fa ist-Sinyor-Fon evket Sreyya Bey gibi anlam yordu.
III
Gne
pencerede...
Yan yor
demir bir ubuk..
arda saat
belki be ,
belki alt ,
belki buuk,
yedi..
Gardiyan karyolay
duvara kilitledi.
Adam
demir iskemlede oturuyor
oturuyor...
Gne
d t pencereden
adam n ba na vuruyor..
arda saat
belki on
belki on iki..
erdeki:
yryor duvardan
duvara,
duvardan
duvara...
Gardiyan...
Pirin orbas , ekmek.
Demek:
le saat ald
te yanda ya yanlara..
Ve adam yryor,
duvardan
duvara,
duvardan
duvara..
Yan p snd demir ubuk..
arda saat:
belki be ,
belki alt ,
belki buuk...

arda adam...
Adam
demir iskemlede oturuyor...
Oturuyor...
Gardiyan.
Pirin orbas , ekmek.
Gardiyan
karyolay indirince:
ierde gece.
Yat yor adam.
Gzleri d nyor,
di lerinin aras nda b
..
arda ay
....
IV
19... senesi eyllnn on be inci gecesi idi.. Saat on ikiden sonra, Kalkta ehrinin varo lar ndan gelen bir
adam, umum hapisanenin yksek duvarlar kar nda durdu. Tam bedir halindeki ay, gkyzn kapl yan ve esen
rzgrla korkun ekiller al p akan siyah bulutlar n arkas nda kh gizleniyor, kh meydana yordu.
ehrin varo lar ndan geldi ini beyan etti imiz mehul adam n durdu u mahal, umum hapisanenin arka
cephesine tesadf etmekte olup bu cephenin st k sm nda, hafif bir kla ayd nlanm , bir s ra demir parmakl kl
pencere vard .
Ay, bulutlar n aras ndan kurtulduka, zaman zaman duvar n dibinden geen bir sngy ldatmakta ve bu
suretle mehul adama hapisanenin etraf devreden nbetilerin mevkilerini bildirmekte idi.
Mehul adam n kendisini nbetilere gstermek istemedi ini, okuyucular z, elbette tahmin eylemi lerdir..
Tahminlerinde yan lm yorlar. Zira bu adam buraya Britanya mparatorlu u zab tas n hi de ho grmeyece i bir i i
yapmak iin gelmi idi.
Filhakika, nbetiler hapisanenin k esinde gzden kaybolur olmaz, mehul adam cebinden bir ta paras
kar p iyice ni anlad ktan sonra demir parmakl kl pencerelerin soldan ncsne f rlatt .. Ta pencereden ieriye
girdi.
E er biz, okuyucular zla birlikte, mehul adam n ta atmas ndan evvel, mevzubahis pencereden ieriye
bakm olsayd k, yle bir manzaran n ahidi bulunurduk:
Demir kap
n stnde gardiyanlara mahsus d ardan srmeli kk bir pencere bulunan ta bir hapisane
hcresi. Gndzleri kald p zincirle duvara kilitlenen ve geceleri indirilen demir bir karyola. bu karyolan n
stnde, mahpuslara mahsus libas giymi oldu u halde bir ah s oturmaktad r. Mezkr ah s s k s k ba
kald rarak, kap daki gardiyan penceresinden gzetlenip gzetlenmedi ine bak yor, srgnn a lmad na emniyet
kesbettikten sonra, siyah kapl kal n bir kitab n sayfalar na bir eyler yaz yordu. E er siyah kal n kitab yak ndan
tetkik edecek olursak grrz ki, bu ngilizce bir ncil'dir. Mevzubahis ah s, ta hcreye kapat ld ktan bir hafta
sonra; Kayser'in hakk Kayser'e ve Allah n hakk Allaha verme i ve sa yana na bir tokat at rsa, sol yana
evirme i talim etsin diye, bu ncil'i bir ngiliz misyoneri kendisine vermi idi. Esasen, hepisanenin btn
hcrelerinde bu kitaptan maada okuyacak ve yazacak bir ey bulunmazd .
mdi, ahvalini tetkik eyledi imiz ahs n, yani ta hcre mahpusunun ncil sayfalar na neler yazd
grelim:
Sat rlar n ba lar numaral ve baz kelimeleri kck ha i aretli sayfalarda, URDU lisan yla ve henz
kurumam k rm ve taze bir kan ile yaz lm ve kitab n s k siyah matbu hurufat zerinde ate gibi yanan yaz lar
vard .
Ta hcre mahpusu ncil kitab n i mukavvas ndan kopard bir paray bkerek bir kalem haline getirmi ve
bunu sol bile inden ince ince akan kana bat rarak bu ate gibi yanan yaz lar yazmakta bulunmu idi.
te ehrin varo lar ndan gelen mehul adam ta att zaman, ta hcrenin iindeki mahpus byle bir i le
me guld. Pencereden gelen ta mahpusun karyolas dibine d m t. Mahpus hemen yerinden kalkt .
zerlerine kan ile yazd
ncil kitab sayfalar kopararak ta a sard ve ta pencereden d ar at p iade etti.
ehrin varo lar ndan gelen mehul adam, ta a sar lm kat tomar yerden ald . G sne soktu. Ve dnyan n
en k ymetli hazinesini g snde ta yan bir insan gibi, korkak, cesur ve emin ad mlarla uzakla maya ba lad .
Korkuyordu: g sndeki defineyi al rlar diye; cesurdu: g sndeki defineyi lmn kar nda dahi vermemek iin;
emin idi: zira ka senedir her iki ayda bir buraya geliyor, ta at yor ve ta , kanl yaz lar yaz ncil sayfalar na
sar lm oldu u halde kendisine iade ediliyordu; binaenaleyh bu i e al
idi.
Bu kanla yaz lm yaz lar, Hintlilerin hakik istikll ve kurtulu cidalinde kitlelere heyecan, uur ve hedef
vermekte idi........
Ta hcre mahpusu Benerci'dir. Kitlelere heyecan, uur ve hedef veren yaz lar, vaktiyle Somadeva'n n ba lad
ve imdi Benerci'nin devam etti i Hindistan' n Yirminci As r Tarihi isimli eserdir. Yaln z, Benerci bunu, bile ini
kesip kan yla yazm yor.. Fakat, e er icap etseydi, eserin bir tek sat
yazmak iin damarlar ndaki btn kan
ak tabilirdi. Ve bu, pestenkerani bir lf de ildir.. Bu i i yapabilecek insanlar n yaln z on dokuzuncu as r
romanlar nda ya ad
zannedenler, yirminci asr n isimsiz, byk kavga kahramanlar tan yorlar demektir.

Benerci yaz
bile inin kan yla yazm yor. Bu yaz lar ehrin varo lar ndan gelen mehul adama vermiyor.
Benerci yaz lar temiz beyaz katlara kur unkalemiyle yaz yor. Ve bunlar hapishane gardiyanlar n ngiliz
dikkatlerine ra men, d ardakilerin ellerine ula
yor.
NASIL?..
Ta hcre mahpusunun, senelerdir, bu i i nas l yapt
anlatacak de ilim. Romanda da olsa, Britanya polisine
hizmet etmek istemem......
V
arda
bir bayrak gibi dalgalan rken ad ,
ierde O
ihtiyarlad ..
Her gn biraz daha
camlar ya ar yor
iri
ba a
gzlklerinin.
Her gn biraz daha
siliniyor izgileri
grdklerinin.
Kreyvat hamra azal yor.
Tasallb erayin.
Tansiyon 26.
Ba dnmesi, bunalt .
Sinir...
Bir
senedir
yazamad bir
sat r
bile..
Yine fakat
d arda bir bayrak gibi
dalgalan yor ad .
erde O
ihtiyarlad ....
BU FASIL BENERC 'N N KEND

N LDRD NE DA RD R

Kalkta ehrinin ufkunda gne

ykseliyordu.
Atlar ktan, mi ferleri ate
bir ordu
bozgun karanl katm nne
geliyordu.
Gne ykseliyordu..
Kalkta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bunu beceremedik
romantik kat pek.
yle diyelim:
Bayg n kokulu
koskocaman
masmavi bir iek
eklinde sema
d t fecrin alt n kollar na...
Bu da olmad ,
olaca yok.
Benden evvel gelenlerin hepsi,
alm lar birer birer,
tuluu emsi, gurubu emsi

tasvir patentas .
Tuluu emsin, gurubu emsin
okumu lar can na..
Bu hususta yap lacak i ,
sylenecek sz
kalmam bana.
Buna ra men,
tekrar ederim ki ben:
Kalkta'n n damlar stnde gne
gne gibi
ykseliyordu.
Sokaktan bir st beygirinin
nal ve g m sesi geliyordu.
Benerci sordu:
- Saat ka?
- Alt ...
Benerci dn ak am ge vakit tahliye edildi. Hapishanenin kap nnde deh etli bir kalabal k onu bekliyordu.
er eski sistem bir kafam olsayd , iddia edebilirdim ki, Benerci bu y nlarla insan ebediyyen pe inde
srkliyebilecek kadar onlara yak n, onlar n can nda, onlar n kan ndayd .
Benerci'ye arkada lar , d mahallelerdeki apart manlardan birinin en st kat nda bir oda tutmu lar. Benerci
odas na sekiz arkada yla beraber girdi. Bana:
- Sen git, biraz dola . Sonra gelirsin, dediler.
Apart man n kap nnden, merkez caddelere kadar, k ldanan, ba ran bir insan denizinin ortas nda, her
ad mda onun ismini i iterek, dola m. Kalabal k yava yava da ld . Geri dnd m zaman Benerci'yi odas nda
yaln z buldum. Pencerenin nnde duruyordu. Saat gecenin on biriydi. Benerci:
- Otur bakal m, dedi.
Oturdum.
Saatler geti, saatler geti.. Bir kelime bile konu mad k. Ve nihayet, lamban n sar
beyazlanma a ba lad .
Pencereden bakt m:
Kalkta'n n damlar stnde gne
ykseliyordu.
Benerci sordu:
- Saat ka?
- Alt .
- l.
- Anlamad m.
- Hi. Dinle. Bu kitab n birinci k sm nda, arkada lar m bana: Sen bizi satt n, dediler. Aln mda hl onlar n
att ta n izi var. Halbuki ben tertemizdim. Fakat onlar hakl yd . K l kald , kendimi ldryordum. Fakat bu halt
yemedim.
- yle.
- Bu kitab n ikinci k sm nda, Somadeva'n n ci erleri a ndan geliyordu. yle a ekiyordu ki, kendini
ldrmek istedi. Fakat o da bu halt yemedi. Bir kamyonun stnde kal dinlendirmeyi daha do ru buldu, de il mi?
- yle...
- Saat ka?
- Alt buuk.
- l... Dinle. Ferdin tarihteki rol malum. Ak n istikametini de tiremez. Yaln z tempoyu h zl la rabilir,
yava latabilir. te o kadar. Tarihte fert denilen nesne, keyfiyetin de il, kemiyetin stne tesir edicidir. Btn bunlar
senin iin, benim iin, bizim iin bilinen eylerdir.
- Do ru.
- yleyse, bunu imdi benim ahs ma tatbik edelim.
Birdenbire durdu. Gzl n kard . Mendiliyle camlar sildi. Gzl n takt . Camlar n iinde byyen
gzleri gzlerimdedir.
- Devam et, Benerci, dinliyorum.
- Hadisat yle getirdi ki, ben hareketin muayyen bir inki af merhalesinde muayyen bir rol oyn yan bir fert
haline geldim.
- Do ru.
- Dnden itibaren katar n ba nda gidiyorum. Halbuki fizyolojim berbat.. Kafam elastikiyetini kaybetti.
Dnemeleri zaman nda dnemiyece im. Ellerim lzumundan fazla titriyor. Ak nt da dmen tutam yacak bir hale
geldiler. Ak n temposunu h zl la rmak nerde? Onu yava latmam muhtemeldir. stemeden, irademin d nda,
yanl ad mlar ataca m. Biliyorum, hareket belki beni alt ay sonra, bir sene sonra bir safra gibi f rlatacakt r. Fakat o
beni f rlat p atana kadar, ben ona fren olaca m. Halbuki ben kemiyette bile, bir sene de il, bir gn bile, irademin
nda, bilerekten ona ihanet edemem. Anl yor musun? Diyeceksin ki, yan lm yan yaln z tembellerdir, budalalard r.

yapan, yryen adam yan r. Mesele yanl n idrakindedir. Fakat, ya bu yan lma nesnesi katar n ba ndaki adam
iin bir kaide haline gelirse. Ve o adam katar n ba nda gidemiyece ini bildi i halde, yerinde durmak iin bir saniye
olsun srar ederse. Bu bir ihanet de il midir? Ben bir saniye olsun, ihanet edemem. Bu benim uzviyetimde yok...
Benerci yine durdu. Sonra birdenbire glerek:
- Hem ben bu meseleyi arkada larla konu tum. Hallettik. Sana haltetmek d er, dedi. Sen saata bak, ka?
- Yedi.
- Hem, bu benim mesele nevi ahs na mnhas r bir i bile de il. Galiba LAFARG'la kar da ayn vaziyete
d m ler, ayn i i yapm lar. Her ne hal ise. u senin tabancay ver bakay m.
Pantolonumun arka cebinden tabancay kard m. Koskocaman bir nagant. Benerci'ye uzatt m. Ald , masan n
stne koydu.
Tekrar gzl n kard . Mendiliyle camlar sildi. Gzl n takt . Camlar n iinde byyen gzleri
gzlerimdedir.
- yle pencerenin nnde birer c gara tellendirelim, dedi.
C garalar yakt k. Topraktan f
r gibi bol, renkli ve k bir yaz sabah n klar kar pencerelerin
camlar nda, Benerci'nin gzlklerinde p l p l yan yordu. Damlar, evler, a alar ve sokaklar y kanm gibi nemli
ve tertemizdi. Konu muyorduk.
A mda, sonuna gelen c garan n ac
duydum. Benerci aya a kalkt . C garas masadaki tablan n iinde
sndrd.
- Pencereyi kapat. Sen de haydi art k git. stersen det yerini bulsun diye bir kere kucakla al m, dedi.
Kucakla k.
Arkama bakmadan kap dan d ar karken:
- ocuklara selam syle, dedi.
Merdivenleri a r a r inme e ba lad m. Drdnc kat. nc kat. Merdivenleri h zl h zl iniyorum. kinci
kat. Merdivenleri ko arak iniyorum.
Tam soka a kt m zaman, derinlerden, demir bir kap n h zla kapanmas gibi tok bir ses geldi...
BU K TABIN SON SZ . . . . . . . . . . . .
Kavgada
kendi kendini ldren
lanetli bir
cenazedir
benim iin:
lsne
ellerimiz
dokunamaz.
Arkas ndan
matem mar
okunamaz.
Sen art k
bu kitapta:
noktalar
virglleri
sat rlar ta
yorsun.
Sen art k
bu kitapta
ko muyor
ba rm yor
aln ka
yorsun.
Sen art k
bu kitapta
ya am yorsun.
Ve Benerci sen
bu kitapta:
kendi kendini ldrmene ra men
benim ellerim senin
kanl delik
aka na dokunacakt r.
Cenazende
dosta d mana kar
matem mar

okunacakt r:
MATEM MAR

I .......................

an
alm yoruz.
an
alm yoruz.
Yok
sal
veren!
Giden
o
biten
bir
ark de ildir...
O
byk
bir
k
gibi d t.
Kasketli
bir gne
halinde d t.
an
alm yoruz.
an
alm yoruz.
Yok
sal
veren!
Bu
giden
bir
biten
ark de ildir ...........

S O N

Ben eri D t mden Beri

Ben ieri d t mden beri gne in etraf nda on kere dnd dnya
Ona sorarsan z: Laf bile edilemez, mikroskopik bi zaman...
Bana sorarsan z: On senesi mrmn...
Bir kur un kallemim vard , ben ieri d t m sene
Bir haftada yaza yaza tkeniverdi
Ona sorarsan z: Btn bi hayat...
Bana sorarsan z: Adam sende bi hafta...
Katillikten yatan Osman; ben ieri d t mden beri
Yedibuu u doldurup kt .
Dola d arda bi vakit,
Sonra kaak ktan tekrar d t ieri, alt ay doldurup kt tekrar.
Dn mektubu geldi; evlenmi , bi ocu u olacakm baharda...
imdi on ya na bast , ben ieri d t m sene ana rahmine d en ocuklar.
Ve o y n titrek, uzun bacakl taylar ,
Rahat, geni sa
birer k srak oldu oktan.
Fakat zeytin fidanlar hala fidan, hala ocuktur.
Yeni meydanlar a lm uzaktaki ehrimde, ben ieri d t mden beri...

Ve bizim hane halk , bilmedi im bir sokakta, grmedi im bi evde oturuyor

Pamuk gibiydi bembeyazd ekmek, ben ieri d t m sene
Sonra vesikaya bindi
Bizim burda, ierde
Birbirini vurdu millet, yumruk kadar simsiyah bi tayin iin
imdi serbestledi yine, fakat esmer ve tats z
Ben ieri d t m sene, ikincisi ba lamam henz
Da ov kamp nda f nlar yak lmam , atom bombas at lmam Hiro imaya
Bo azlanan bir ocu un kan gibi akt zaman
Sonra kapand resmen o fas l, imdi nden bahsediyor amerikan dolar
Fakat gn
her eye ra men, ben ieri d t mden beri
Ve karanl n kenar ndan, onlar a r ellerini kald mlara bas p do ruldular yar yar ya
Ben ieri d t mden beri gne in etraf nda on kere dnd dnya
Ve ayn ihtirasla tekrar ediyorum yine
Onlar ki; toprakta kar nca, su da bal k, havada ku kadar okturlar.
Korkak, cesur, cahil ve ocukturlar,
Ve kahreden yaratan ki onlard r,
ark larda yaln z onlar n maceralar vard r
Ve gayr
Mesela, benim on sene yatmam
Laf gzaf...

Benim O lan Foto raflarda Byyor

imde ac var yemi i kopar lm bir dal n,
gitmez gzmden hayali Halie inen yolun,
iki gzl bir b akt r yre ime saplanm
evlt hasretiyle hasreti stanbulun.
Ayr k dayan r gibi de il mi?
Bize pek mi mthi geliyor kendi kaderimiz?
Elleme haset mi ediyoruz?
Ellemin babas stanbulda hapiste,
ellemin o lunu asmak istiyorlar
yol ortas nda
gpegndz.
Bense burda rzgr gibi
bir halk trks gibi hrm,
sen ordas n yavrum,
ama as lam yacak kadar kksn henz.
Ellemin o lu katil olmas n,
ellemin babas lmesin,
eve ekmekle uurtma getirsin diye,
orda onlar ald gze ipi.
nsanlar,
iyi insanlar,
seslenin dnyan n drt k esinden
dur deyin,
cellt geirmesin ipi.

Ben Sen O
O, yaln z a aran tanyerini gryor
ben, geceyi de
Sen, yaln z geceyi gryorsun,
ben a aran tanyerinide.

Ben Senden nce lmek sterim...

Ben
senden nce lmek isterim.
Gidenin arkas ndan gelen
gideni bulacak mi zannediyorsun?
Ben zannetmiyorum bunu.
yisi mi,
beni yakt rs n,
odanda oca n
stne korsun
iinde bir kavanozun.
Kavanoz camdan olsun,
effaf,
beyaz camdan olsun
ki iinde beni grebilesin
Fedakrl
anl yorsun :
vazgetim toprak olmaktan,
vazgetim iek olmaktan
senin yan nda kalabilmek iin.
Ve toz oluyorum
ya yorum yan nda senin.
Sonra, sende lnce
kavanozuma gelirsin.
Ve orada beraber ya ar z
klmn iinde kln
ta ki bir savruk gelin
yahut vefas z bir torun
bizi ordan atana kadar...
Ama
biz
o zamana kadar
o kadar kar aca z ki birbirimize,
at ld
z plkte bile
zerrelerimiz
yan yana d ecek.
Topra a beraber dalaca z.
Ve bir gn yabani bir iek
bu toprak paras ndan nemlenip filizlenirse
sap nda muhakkak iki iek aacak :
biri
sen
biri de
ben.
Ben
daha olumlu d nyorum
Ben daha bir ocuk do uraca m
Hayat ta yor iimden.
Kayn yor kan m.
Ya ayaca m, ama ok, pek ok,
ama sen de beraber.
Ama lm de korkutmuyor beni.
Yaln z pek sevimsiz buluyorum
bizim cenaze eklini.
Ben lnceye kadar da
Bu dzelir herhalde.
Hapisten kmak ihtimalin var m bugnlerde?
imden bir ey :
belki diyor.

Berkley...
Behey
Berkley!
Behey on sekizinci asr n filozof peskoposu.
Felsefenden tten gnlk kokusu
ba
dndrmek iindir.
Hayat kavgas nda bizi
dizst srndrmek iindir.
Behey
Berkley,
Behey Allah n
Cebrail eklindeki Ezraili,
Behey on sekizinci asr n en filozof katili!
Hl geziyor skoya kylerinde
ad mlar n sesi.
Hl uluyor ad mlar n sesine
tyleri kanl bir kpek.
Hl
her gece titreyerek
gryor glgeni skoya kylleri
evlerinin
camlar nda!
Hl
kanl be parma
n izi var
o beyaz buzlu camlar gibi imal ak amlar nda!
Behey
Berkley!
Behey meyhane k zlar

n kara cbbeli kavalyesi,

K ral n valyesi,
sermayenin alt n sesi,
ve Allah n peskoposu!
Felsefenden tten gnlk kokusu
ba
dndrmek iindir.
Hayat kavgas nda bizi
dizst srndrmek iindir!

Her kelimen
kelepelerken
bileklerimizi,
vr lan
bir y lan
gibi sat rlar n
sokmak istiyor yreklerimizi.
Beli hanerli bir saya benziyor resmin.
Sivriliyor kitaplar ndan ismin
sivri yosunlu ucundan
k l kan
daml yan
ye il bir di gibi.
Her kitab n
diz km nnde Rabb n
kara ku akl bir ke gibi..
Sen bu k yafetle mi bizi kand racakt n,
inand racakt n?
Biz san n vuslat bekleyen
bir rahibe de iliz ki!
Behey
Berkley!
Behey tilkilerin ah tilki!
alarken sat rlar n zafer dd ,
kk bir ta paras n en k
imparatorlar n imparatoru gibi

nca kar

na,

hemen anla mak iin

bir kap a yorsun,
binip Allah n s rt na
soldan geri ka yorsun!
Kama dur!
Her yol Romaya gider,
- bu belki do rudur fakat
fikri evvel gren her felsefenin
safsata iklimidir yelken at yer!
Bu bir hakikat
- hem de mutlak cinsinden - !
te sen
i te senin felsefen:
Sen o sar k rm rengini grd n
cill derisine parmaklar srd n
parlak
yuvarlak
elmaya:
Fikirlerin bir
terkibidir,
diyorsun!
zda bize ba lanmadan
var olan
varl
inkr ediyorsun!
u mavi deniz
u mavi denizde yzen beyaz yelkenli gemi,
kendi kendinden ald n fikirlerdir, yle mi?
Mademki kendi fikrindir yzen gemi,
mademki kendi fikrindir umman,
ne zaman var,
ne mekn!
Ne senin haricinde bir vcut
ne senden evvel kimse mevcut,
ne senden sonra kinat baki
bir sen
bir de Allah hakik.
Lkin ey kara meyhanelerin sarho papaz !
Senin d nda de il miydi
ll kollar nda k vranan meyhanecinin k ?
Yoksa kendi alt nda sen
kendinle mi yatt n?
Diyelim ki senden evvel baban yok
sa gibi.
Yine fakat bacaklar aras ndan kt n
Meryem gibi bir anan da m yok!
Diyelim ki yapyaln zs n
Turu Sinada Musa gibi,
ne yaz k! Tevrat okuyan da m yok!
ok yalan sylemi sin ok.
Sen emin ol ki Berkley
- olmasan da zarar yok bu i're benzer yaz da hissene d en ey:
biraz alay
biraz aka
ve birka tokat
- eldivensiz cinsinden Neyleyim?
Ne 'e kavgan n musikisidir.
Kavgada kuvvetini kaybetmi gibidir biraz
ne 'enin elik ahengini duymayan adam;

ne 'e ... iyi eydir vesselam,

- ba dndrmezse e er ve i te bizimkiler
gldler mi,
a z dolusu glyorlar.
Kabahat onlar n kuvvetinde:
yoksa ne sende
ne de bende!
Dinle Berkley!
- dinlemesen de olur Biz dinleyelim:
Beynimiz bal yo uran
bir kovan.
Ona bal dolduran
ar r hayat.
Ald
z hislerin
sonsuz derin
p nar r kinat!
Kinat geni
kinat derin
kinat usuz bucaks z!
Biz onun paralar ,
biz ondan do an bir sr bacaks z!
Biz o bacaks zlar n
- anas inkr etmeyen cinsi nk biz
emredenlere emir verenlerden de iliz!
Ba
z topra a
kal n halatlar gibi kollar zla!
elik di leri im ekli arkl lar
kopar rken kara topra n esrar ,
biz
seyretmedeyiz
cihan iinden cihanlar n
do unu;
kehke anlar n
gm ayd nl nda!
Grm z,
grmedeyiz
y llar n yollar nda toprak olu unu
k l kadife dudakl k zlar n!
iziyor hareketi gzlerimize
sonsuz maviliklerde
kuyrukluy ld zlar n
s rma salar ndan kalan izler.
Her habbe koynunda bir kubbeyi gizler!..
u denizler,
u denizlerin stnde denizler gibi esen,
rzgrlar n u ultusu.
u ipi kopmu
inci bir gerdanl k gibi damlayan su,
u bir damla su,
uzakla ka, yakla lan
hakikati gizler..
Her yeni ummanla beraber
bir yeni imkn!
Kinat geni
kinat derin
kinat usuz bucaks z!
Behey!
Berkley!

Behey bir kar boyuna bakmadan

Karpatlar inkr eden cce!
Ahrete gittiysen e er
oradan bir ta gnder,
sslemek iin Allah n kafas !
Fakat buradan
topla hemen tara
tas ,
Hara mezat!
Hara mezat!
gtr pazara bir pula sat:
Topraktaki saltanat n
g e kan taht !
Yok stnde tabiat n
tabiattan gayri kuvvet!..
Tabiat geni
tabiat derin
tabiat usuz bucaks z!..

Be Satirla...
Annelerin ninnilerinden
spikerin okudu u habere kadar,
yrekte, kitapta ve sokakta yenebilmek yalan ,
anlamak, sevgilim, o, bir mthi bahtiyarl k,
anlamak gideni ve gelmekte olan .

Beyaz t Meydan ndaki l...

Bir l yat yor
on dokuz ya nda bir delikanl
gndzleri gne te
geceleri y ld zlar n alt nda
stanbul'da, Beyaz t Meydan 'nda.
Bir l yat yor
ders kitab bir elinde
bir elinde ba lamadan biten ryas
bin dokuz yz altm y Nisan nda
stanbul'da, Beyaz t Meydan 'nda.
Bir l yat yor
vurdular
kur un yaras
k l karanfil gibi am aln nda
stanbul'da, Beyaz t Meydan 'nda.
Bir l yatacak
topra a p p damlayacak kan
silhl milletimin hrriyet trkleriyle gelip
zaptedene kadar
byk meydan .

Bir ehir
Bir ka yoku t rmand m bir iki dneme dndm ve yrdm
burnumun do rusuna yrdm yrdm
bir kap a ld girdim
yitirdim kendimi kendi iimde
bilmedi im bir ehir
grmedi im biimde evleri
kimi kar nca yuvas kimi bombo
kimi ba tan a
pencere kimi kr duvar
bir soka a sapt m amurlu dar e ri b r
dnp dola rd getirdi beni eski yere

asfalt bir caddeyi kt m bulvar ortas

uzay p gidiyor tan yerine kadar dosdo ru geni
bir mahallede ya mur ya yor
biti inde gne
ncsnde ay
bir kpr getim
yar nda fenerler p l p l
yar kapkaranl kt
yan yana iki a a grdm
yaprak k ldam yor birinde
br k vrana k vrana inleyip hayk yor
bir ehirde bir birine benzemiyor hibir ey
insanlar bir yana
onlar n hepsi ikizdi zd be izdi onuzdu milyonuzdu
hepsi korkak
hepsi yi it
hepsi aptal
hepsi ak ll yd
hepsi domuzdu
hepsi melekti.

Bir Acayip Duygu...

Mrdm eri i
iek am r.
- ilknce zerdali iek aar
mrdm en sonra Sevgilim,
imenin zerine
diz st otural m
kar -be-kar .
Hava lezzetli ve ayd nl k
- fakat iyice nmad daha a lan n kabu u
yemye il tyldr
henz yumu ac k...
Bahtiyar z
ya ayabildi imiz iin.
Herhalde oktan ldrlm tk
sen Londra'da olsayd n
ben Tobruk'ta olsayd m, bir ngiliz ilebinde yahut...
Sevgilim,
ellerini koy dizlerine
- bileklerin kal n ve beyaz sol avucunu evir :
gn
avucunun iindedir
kay

gibi...

Dnk hava ak

nda lenlerin
yz kadar be ya ndan a
yirmi drd emzikte...
Sevgilim,
nar tanesinin rengine bay m
- nar tanesi, nur tanesi kavunda tr severim
mayho lu u erikte ..........
.......... ya murlu bir gn
yemi lerden ve senden uzak
- daha bir tek a a bahar amad
kar ya mas ihtimali bile var Bursa cezaevinde
acayip bir duyguya kap larak

ve kahredici bir fke iinde

inad ma yaz yorum bunlar ,
kendime ve sevgili insanlar ma inat.

Bir Ayr

Hikayesi...

Erkek kad na dedi ki:

-Seni seviyorum,
ama nas l,
avular mda camdan bir ey gibi kalbimi s p
parmaklar
kanatarak
ras ya
ld ras ya...
Erkek kad na dedi ki:
-Seni seviyorum,
ama nas l,
kilometrelerle derin, kilometrelerle dmdz,
yzde yz, yzde bin be yz,
yzde hudutsuz kere yz...
Kad n erke e dedi ki:
-Bakt m
duda mla, yre imle, kafamla;
severek, korkarak, e ilerek,
duda na, yre ine, kafana.
imdi ne sylyorsam
karanl kta bir f lt gibi sen rettin bana..
Ve ben art k
biliyorum:
Topra n yz gne li bir ana gibi en son en gzel ocu unu emzirdi ini..
Fakat neyleyim
salar m dolanm
lmekte olan parmaklar na
ba
kurtarmam kabil
de il!
Sen
yrmelisin,
yeni do an ocu un
gzlerine bakarak..
Sen
yrmelisin,
beni b rakarak...
Kad n sustu.
SARILDILAR
Bir kitap d t yere...
Kapand bir pencere...
AYRILDILAR...

Bir Cezaevinde, Tecritteki Adam n Mektuplar ...

1
Senin ad
kol saat n kay na t rna mla kaz m.
Malum ya, bulundu um yerde
ne sap sedefli bir ak var,
(bizlere lt -kat a verilmez),
ne de ba bulutlarda bir nar.
Belki avluda bir a a bulunur ama
gkyzn ba
n stnde grmek
bana yasak...
Buras benden ba ka ka insan n evidir?

Bilmiyorum.
Ben bir ba ma onlardan uza m,
hep birlikte onlar benden uzak.
Bana kendimden ba kas yla konu mak
yasak.
Ben de kendi kendimle konu uyorum.
Fakat ok can s
buldu umdan sohbetimi
ark sylyorum kar
m.
Hem, ne dersin,
o berbat, ayars z sesim
yle bir dokunuyor ki iime
yre im paralan yor.
Ve t pk o eski
ac kl hikyelerdeki
yalnayak, karl yollara d m , yetim bir ocuk gibi bu yrek,
mavi gzleri slak
rm , kck burnunu ekerek
senin ba na sokulmak istiyor.
Yzm k zartm yor benim
onun bu an
byle zay f
byle hodbin
byle sadece insan
olu u.
Belki bu hlin
fizyolojik, psikolojik filn izah vard r.
Belki de sebep buna
bana aylard r
kendi sesimden ba ka insan sesi duyurmayan
bu demirli pencere
bu toprak testi
bu drt duvard r...
Saat be , kar
m.
arda susuzlu u
acayip f lt
toprak dam
ve sonsuzlu un ortas nda k ldanmadan duran
bir sakat ve s ska at yla,
yani, kederden ld rtmak iin ierdeki adam
arda btn ustal , btn tak m taklavat yla
as z bo lu a k pk l inmekte bir bozk r ak am .
Bugn de apans z gece olacakt r.
Bir k dola acak yan nda sakat, s ska at n.
Ve imdi kar mda ha in bir erkek ls gibi yatan
bu mitsiz tabiat n
as z bo lu una bir anda y ld zlar dolacakt r.
Yine o malum sonuna erdik demektir i in,
yani bugn de mkellef bir dass la iin
yine her ey yerli yerinde i te, her ey tamam.
Ben,
ben ierdeki adam
yine mutad hnerimi gsterece im
ve ocukluk gnlerimin ince saz yla
suzink makam ndan bir ark a yla
yine billhi kahredecek dil-i n d
seni byle uzak,
seni dumanl , e ri bir aynadan seyreder gibi
kafam n iinde duymak...
2

arda bahar geldi kar

m, bahar.
arda, bozk n stnde birdenbire
taze toprak kokusu, ku sesleri ve saire...
arda bahar geldi kar
m, bahar,
arda bozk n stnde p lt lar...
Ve ierde art k bcekleriyle canlanan kerevet,
suyu donmayan testi
ve sabahlar imentonun stnde gne ...
Gne ,
art k o her gn le vaktine kadar,
bana yak n, benden uzak,
snerek, ldayarak
yrr...
Ve gn ikindiye dner, glgeler d er duvarlara,
ba lar tutu maya demirli pencerenin cam :
d arda ak am olur,
bulutsuz bir bahar ak am ...
te ierde bahar n en kt saat budur as l.
Velhas l
o pul pul lt derisi, ate ten gzleriyle
bilhassa baharda ram eder kendine ierdeki adam
hrriyet denen ifrit...
Bu bittecrbe sabit, kar
m,
bittecrbe sabit...
3
Bugn pazar.
Bugn beni ilk defa gne e kard lar.
Ve ben mrmde ilk defa gkyznn bu kadar benden uzak
bu kadar mavi
bu kadar geni oldu una arak
k ldanmadan durdum.
Sonra sayg yla topra a oturdum,
dayad m s rt
duvara.
Bu anda ne d mek dalgalara,
bu anda ne kavga, ne hrriyet, ne kar m.
Toprak, gne ve ben...
Bahtiyar m...

Bir Dakika
Deniz durgun gl gibi, gitgide geni liyor
Sular kayal klarda nurdan izler i liyor,
Engine sarkan gkler ba tan ba a y ld zl ..
imdi g smde kalbim arp yor h zl h zl .
Gklerden bir y ld n glgesi d m suya
Dalm suyun koynunda bir gecelik uykuya
Bazan uzunla yor, bazan da k vran yor
Durgun suyun alt nda bir mum gibi yan yor
Yak n olay m diye bu gkten gelen ize
yle e ilmi im ki kayalardan denize
Aln mdan d en salar yorulmu suya de di
Bakt m geni ufuklar ba
n stndeydi
Bilemem nas l oldu geldi ki yle bir an
Yenilmez bir haz duyup denize at lmaktan
Kurtulmak ne kolaym fanili imden dedim
Do ruldum at rken bir dakika titredim
Bir dakika sonsuzluk doldu ta gnlmden
Bir dakika bir mr kurtarm lmden.

Bir Foto rafa

Kar mdas n i te...
Bana bakmasan da oradas n, gryorum seni.
Ah benim sevdas nda bencil, yre inde sa lam sevdi im.
Kalbime gmdm szlerimi, ceset torbas oldu yre im.
kand m o an,
Elimi nereye koyaca
rd m o an i te,
Akl mdan o kadar ok sey geti ki takip edemedim.
Ellerim bo lukta, ben darda kald m.
Ellerim buz gibi, ben harda kald m.
Bir senfoni vard kula mda al nan,
bitti art k hepsi...
K eme ekildim, hani hep kald m k eme.
Bak a m belli oldu yine.
Geride kalan, ard ndan bakar gidenlerin.
Bir meltem olacak rzgar m dahi kalmad benim.
Da lara arpt m her esi imde.
Yollara kfrettim her gidi inde.
Demi tim sana hat rlarsan:
nemli olan zamana b rakmak de il,
zamanla b rakmamakt r..
imdi bana, geen o zaman n
Unutulmaz sanc kal r
Gitti im e er bensem, syle bana kimden gittim?
Sende yoktum zaten ben, ben yine bende bittim...

Bir Gemici Trks...

Rzgr,
ld zlar
ve su.
Bir Afrika ryas

n uykusu
d m dalgalara.

lt , kara
bir yelken gibi ince
dire inde geminin.
Gemekteyiz iinden
bir say z
bir usuz bucaks z y ld zlar leminin.
ld zlar
rzgr
ve su.
Ba stnde bir gemici korosu
su gibi, rzgr gibi, y ld zlar gibi bir trk sylyor,
ld zlar gibi
rzgr gibi
su gibi bir trk.
Bu trk diyor ki, Korkumuz yok!
nmedi bir gn bile gzlerimize
bir k ak am gibi karanl korkunun.
Bu trk
diyor ki,
Bir gl n ate iyle yakmas biliriz
lmn nnde sigaram .
Bu trk
diyor ki,
izmi iz rotam

dostlar n alk lar yla de il

g rt yla d man n
di lerinin.
Bu trk diyor ki, Dv mek..
Bu trk diyor ki, I kl byk
kl geni ve s rs z bir limana
dmen suyumuzda srklemek denizi..
Bu trk diyor ki, Y ld zlar
rzgr
ve su...
Ba stnde bir gemici korosu
bir trk sylyor;
ld zlar gibi
rzgr gibi,
su gibi bir trk..

Bir Hazin Hrriyet...

Satars n gzlerinin dikkatini, ellerinin nurunu,
bir lokma bile tatmadan yo urursun
btn nimetlerin hamurunu.
Byk hrriyetinle al rs n el kap nda,
anan a latan Karun etmek hrriyetiyle,
hrsn!
Sen do ar do maz dikilirler tepene,
ler mrn boyunca durup dinlenmeden yalan
de irmenleri,
byk hrriyetinle parma n aka nda d nrsn
vicdan hrriyetiyle,
hrsn!
Ba n ensenden kesik gibi d k,
kollar n iki yan nda upuzun,
byk hrriyetinle dola p durursun,
siz kalmak hrriyetiyle,
hrsn!
En yak n insan nm gibi seversin memleketini,
gnn birinde, mesel, Amerika'ya ciro ederler onu
seni de byk hrriyetinle beraber,
hava ss olmak hrriyetiyle,
hrsn!
Yap r yakana kopas elleri Valstrit'in,
gnn birinde, diyelim ki, Kore'ye gnderilebilirsin,
byk hrriyetinle bir ukuru doldurabilirsin,
mehul asker olmak hrriyetiyle,
hrsn!
Bir alet, bir say , bir vesile gibi de il
insan gibi ya amal z dersin,
byk hrriyetinle basarlar kelepeyi,
yakalanmak, hapse girmek, hatt as lmak hrriyetiyle,
hrsn!
Ne demir, ne tahta, ne tl perde var hayat nda,
hrriyeti semene lzum yok
hrsn.
Bu hrriyet hazin ey y ld zlar n alt nda.

Bir K z Vard Japonya'da

Bir k z vard Japonyada
ufac k, tefecik bir k z,
Bir bulut vard dnyada
i: ldrmekti yaln z.
Bu bulut bu k zca
n
ldrd nineci ini,
kln g e savurdu,
sonra, yine apans n
gelip babas vurdu,
sonra da k n kendisini.
Ve doymad ve doymad
yeni kurbanlar ar yor.
Atom lmdr ad ,
karanl kta ba yor.
Byk bir birlik kural m,
canavar sustural m.
Sava cengine gidelim,
canavar yok edelim.

Bir Komik Adem

Gzleri, kulaklar , elleri, ayaklar yla,
han hamam, apart man ve konaklar yla,
atal, b ak, tabak ve bardaklar yla,
16 sayfalar , bask makinalar -tanklar yla,
yamak ve yardaklar yla
hcuma kalkt lar! ..
hele ilerinde yle bir tanesi var,
yle bir tanesi var ki:
nsan n yzne yle bakar,
yle mell bakar ki:
toka edersin eline papelini.
Ve s kar s kmaz onun belini
sivri dilli, zilli bir bebek gibi rpar elini..
O komik bir demdir.
Portakal o lu zdemdir.
*
Han, hamam, apart man ve konaklar zla,
atal, b ak, tabak ve bardaklar zla,
yamak ve yardaklar zla
hcuma kalkt z!
Hak varsa e er,
hcuma kalkmak hakk z..
Efendiler,
ikinizle teker teker
payla k kozumuzu!
imdi s ra onun,
gelsin o! !
Gel.
Sen:
tlerini ne itip
karanl kta yol kesen
hatip! ! !

Sen:
Be inci Mehmedin saltanat ,
Halifenin alt n nall k r at ,
papellerin kat kat
ve teneke surat ,
doldurup torbana
ska s rt nda ta yorsun..
Torban doldurmak iin ya yorsun.
Bana gelince
ben:
geni omuzlar mda dimdik bir kelle ta yorum.
Ve ya yorum:
kellemin
iindeki
iin..
Fark nday m niin:
kan
yor
bana bakan
'ate fe an? ! '
gzlerinden...
Ve niin:
cmleler ezberlemi sin
Fehim Pa an n szlerinden...
Fehim Pa an n hayrlhalefi,
bize skmez afi..
kmak istedi im yald zl merdiven yok.
Kalbimin elinde ipekli eldiven yok..
plak bir yumruk gibi kalbimi soymu um.
Kellemin
iindeki
iin,
kellemi koymu um..
Sen...
Hay r...
Seninle byle konu mak istemem..
Hem,
ben ki yegne asaleti
di li d manla bo makta bulan m,
seninle bo mak istemem..
Sen bir komik demsin.
Portakal O lu zdemsin.
toka ederler papelini,
karlar senin belini,
sivri dilli, zilli bir bebek gibi rpars n elini.
Sen bir komik demsin! ..
Sen...
Fehim Pa an n hayrlhalefi.........................
Bu kadar kafi.......

Bir Kvet Hikayesi...

1
Sleyman'a kar telefon etti :
- Konu an ben,
ben, Fahire.
Tan mad n m sesimden?
Demek ok ba rd m birdenbire.
km?
Belki...

Hay r,
ocuklar hasta de il.
Dinle beni :
ini b rak da gel,
abuk ol ama.
Telefonda anlatamam,
olmaz.
Daha k yamet kadar vakit var ak ama.
Saatlar, saatlar,
k yamet kadar.
Sorma.
Dinle beni...
Hemen vapur bulamazsan
skdar'a kay kla ge.
Bir taksiye atla.
Paran yoksa
patrondan avans al.
Yolda hibir ey d nme,
mmkn mertebe yalans z gelmeye al .
Yalan kuvvetliye sylenir
ben kuvvetsizim.
Alay etme kuzum.
Evet kar ya acak,
evet
hava gzel.
Koynuna girdi im adam gibi
kocam gibi de il,
by m, ak ll m,
babam gibi gel...
2
Geldi Sleyman,
Fahire, kocas Sleyman'a sordu :
- Do ru mu?
- Evet.
- Te ekkr ederim Sleyman.
Bak i te rahatlad m.
Bak i te a lam yorum art k.
Nerde bulu uyordunuz?
- Bir otelde.
- Beyo lu taraf nda m ?
- Evet.
- Ka defa?
- Ya , ya drt.
- m, drt m?
- Bilmiyorum.
- Bunu hat rlamak bu kadar m g Sleyman?
- Bilmiyorum.
- Demek ki bir otel odas nda.
Kim bilir ar aflar nas l kirliydi.
Bir ngiliz roman nda okudum,
bu i lere yarayan otellerde
k k kvetler varm .
Sizinkinde de var m yd Sleyman?
- Bilmiyorum.
- Hele d n,
toz pembe iekli, k k bir kvet?
- Evet.
- Hi hediye verdin mi?
- Hay r.
- ukulata, filn?
- Bir defa.

- ok mu seviyordun?
- Sevmek mi?
Hay r...
- Ba kalar da var m Sleyman?
- Yok.
- Olmad m ?
- Hay r.
- Bunu sevdin demek...
Ba kalar da olsayd
daha rahat ederdim...
ok mu gzel yat yordu?
- Hay r.
- Do ru syle, bak ne kadar cesurum...
- Do ru sylyorum...
- Zaten gsterdiler bana.
nek gibi kar .
Belimden kal n bacaklar ...
Fakat zevk meselesi bu...
Bir sual daha, Sleyman :
Niin?
- Bilmiyorum...
Karanl kta pencerenin hizas nda
karl , a r bir am dal .
Bir hayli zaman oldu
sofada asma saat on ikiyi alal .
3
Sleyman' n kar Fahire
unlar anlatt kocas na ertesi gn :
- ... Dayan lmaz bir ac halindeydi
kendime kar duydu um merhamet,
lmeye karar verdimdi, Sleyman...
Annem, ocuklar m ve en nde sen
bulacakt z karda ayak izlerimi.
Beki, polisler, bir tahta merdiven
ve bir kad n ls karacakt z
arka arsada bostan kuyusundan.
Kolay m ?
Gece bostan kuyusuna do ru yrmek,
sonra kenar na p durarak
ba a
atlamak karanl na?
Fakat bulmad zsa e er
karda ayak izlerimi
sade korktu umdan de il.
Beki, merdiven, polisler,
dedikodu, kepazelik,
aldat lm bir zevcenin intihar :
komik.
Niin ld m anlatmak m kl.
Kime? Herkese, sana mesel.
nsan, lmeye karar verirken bile
insanlar d nyor...
Sen yatakta uyuyordun
yzn rahat,
her zaman nas l uyursan
ondan evvel ve o varken.
D arda kar ya maya ba lad .
Bir tek gecelikle kmak balkona :
Zatrree ertesi gn,
nmayi siz lvermek.

Hay r,
hi akl ma gelmedi nezle olmak ihtimali.
Yakt m sobam .
yice nmak lz m ilknce.
Ci er bir ay barda gibi atlarm .
Pencereye, kara bak yorum :
E ini gaip eyleyen bir ku
gibi kar
geen eyyam nev bahar arar...
Babam bu iiri ok severdi.
Sen be enmezsin.
Sa dan sola, soldan sa a lerzn girizan...
Lambay sndrmeden balkona kt m.
... gibi kar
d er d er a lar...
Oturdum balkonda iskemleye.
Havada t yok.
Karanl k bembeyaz.
Uykuday m sanki.
Sanki ok sevdi im bir insan
korkarak beni uyand rmaktan
yumu ac k dola yor etraf mda.
myordum.
Kederim duruluyor
berrakla yor.
Odan n caml kap ndan balkona vuran k
s cak bir kuma gibiydi stnde dizlerimin.
Ben rehavetli bir mahzunluk iinde
acayip eyler d nyordum :
Feneryolu'ndaki nar
150 ya ndaym .
mr bir gn sren bcekler.
Gn gelecek
insanlar ok uzun
ok bahtiyar ya ayacaklar.
nsan n yre i ve kafas var...
nsan n elleri...
nsan?
Ne zamanki,
nerdeki,
hangi s ftan?
Onlar n insanlar ,
bizim insanlar z.
Ve her eye ra men
yeni bir dnya iin yap lan kavga.
Sonra sen
ben
bir k k kvet
ve benim
kendime kar duydu um merhamet...
Kar durdu.
Skmek zre afak.
Utanarak
odaya dndm.
O anda uyansayd n
sar p boynuna...
Uyanmad n.
Evet,
ok kr nezle bile de ilim.
imdi?
Zaman zaman hat rlay p

zaman zaman unutaca m.

Yine yan yana ya ayaca z
beni sevdi ine emin olarak.
4
Alt ay kadar geti aradan.
Bir gece kar koca denizden dnyorlard .
Gkte y ld zlar, a alarda yaz meyveleri vard .
Fahire birdenbire durdu
bakt muhabbetle kocas n gzlerine
ve surat na tkrr gibi bir tokat vurdu.

Bir Yolculuk stne

A yoruz kap lar ,
kap yoruz kap lar ,
geiyoruz kap lardan
ve biricik yolculu un sonunda
ne ehir,
ne liman
tren yoldan yor,
bat yor gemi
d yor uak.
Harita izilmi buzun stne
Elimde olsayd bu yolculu a
ba lay p ba lamamak
ba lard m yine .

Biz
kulede bir ba na bir adam oturur
nnde milyonlarca d me var
d menin birine bast m yd
bizlerden biri ya kolunu kald r
ya adam ldrr
ya i ini eder
tereci tere satar
biz vatan satar z
biz kur una dizeriz d nceyi
hibir ey d nmiyeceksin
hatta hibir ey d nmedi ini bile
bir ilac z var bizim
nga ettik mi insana
istedi imizi syletiriz
biz insan eti yeriz
pek gzel oluyor nohutlu yahnisi
ucu kur unlu k rbaca pek merakl
kap ya apkan as
gir ieriye
yat kar zla
biz grnce apkay
dner gideriz rahats z olmay n diye
ocuklar

lar na etiket yap

r
pihanelerde yeti tirilir
yata a yatmadan
yast n alt na bak
oraya girmi olabilir bizlerden biri
geenlerde gne tutuldu ya
bu fesatl da biz yapt k
propaganda kuvvetiyle
en iyisi bizi asmak
bizi kesmek
hapislere atmak bizi
bizi atomlamakt r

Bu Dnyada
Bu dnyada ne ok gzel kad n var
zlar hele.
Otelin balkonuna k
seyret ihtiyar.
Bir yandan iir dktr birbirinden ayd nl k
bir yandan yan ndaki lmle sohbet eyle.

Bu Vatana Nas l K yd lar...

nsan olan vatan satar m ?
Suyun iip ekme ini yediniz.
Dnyada vatandan aziz ey var m ?
Beyler bu vatana nas l k yd z?
Onu didik didik didiklediler,
salar ndan tutup srklediler.
gtrp kfire: Buyur... dediler.
Beyler bu vatana nas l k yd z?
Eli kolu zincirlere vurulmu ,
vatan l plak yere serilmi .
Oturmu g sne Teksasl avu .
Beyler bu vatana nas l k yd z?
Gn gelir arh dzne evrilir,
gn gelir hesab z grlr.
Gn gelir sualiniz sorulur:
Beyler bu vatana nas l k yd z?

Bulut mu Olsam
Denizin stnde ala bulut
yznde gm gemi
iinde sar bal k
dibinde mavi yosun
da bir plak adam
durmu d nr.
Bulut mu olsam,
gemi mi yoksa?

Bal k m olsam,
yosun mu yoksa? ..
Ne o, ne o, ne o.
Deniz olunmal , o lum,
bulutuyla, gemisiyle, bal

yla, yosunuyla.

Bulutlar Adam ldrmesin...

Analard r adam eden adam
ayd nl klard r nmzde gider.
Sizi de bir ana do urmad m ?
Analara k ymay n efendiler.
Bulutlar adam ldrmesin.
Ko uyor alt ya nda bir o lan,
uurtmas geiyor a alardan,
siz de byle ko mu tunuz bir zaman.
ocuklara k ymay n efendiler.
Bulutlar adam ldrmesin.
Gelinler aynada sa tarar,
aynan n iinde birini arar.
Elbet byle sizi de arad lar.
Gelinlere k ymay n efendiler.
Bulutlar adam ldrmesin.
htiyarl kta akl na insan n,
tatl an lar gelmeli yaln z.
Yaz kt r, ihtiyarlara k ymay n,
efendiler, siz de ihtiyars z.
Bulutlar adam ldrmesin.

Byk nsanl k...

Byk insanl k gemide gverte yolcusu
tirende nc mevki
osede yayan
byk insanl k.
Byk insanl k sekizinde i e gider
yirmisinde evlenir
k rk nda lr
byk insanl k.
Ekmek byk insanl ktan ba ka herkese yeter
pirin de yle
eker de yle
kuma da yle
kitap da yle
byk insanl ktan ba ka herkese yeter.
Byk insanl

n topra nda glge yok

soka nda fener
penceresinde cam
ama umudu var byk insanl n
umutsuz ya anm yor.

Byk Taarruz
Da larda tek tek
ate ler yan yordu.
Ve y ld zlar yle lt

yle feraht lar ki

sayak kalpakl adam

nas l ve ne zaman gelece ini bilmeden
gzel, rahat gnlere inan yordu
ve glen b klar yla duruyordu ki mavzerinin yan nda,
birden bire be ad m sa nda onu grd.
Pa alar onun arkas ndayd lar.
O, saati sordu.
Pa alar `' dediler.
Sar n bir kurda benziyordu.
Ve mavi gzleri akmak akmakt .
Yrd uurumun kenar na kadar,
ildi durdu.
raksalar
ince uzun bacaklar stnde yaylanarak
ve karanl kta akan bir y ld z gibi kayarak
Kocatepe'den Afyon Ovas 'na atlayacakt .

Cenaze Merasimim
Bizim avludan m kalkacak cenazem?
Nas l indireceksiniz beni nc kattan?
Asansre s maz tabut,
merdivenler darac k
Belki avluda dizboyu gne ve gvercinler olacak,
belki kar ya acak ocuk klar yla dolu,
belki slak asfalt yla ya mur.
Ve avluda p bidonlar duracak her zamanki gibi.
Kamyona, yerli gelenekle,yzm a k ykleneceksem,
bir ey damlayabilir aln ma bir gvercinden; u urdur.
Bando gelse de, gelmese de ocuklar gelecek yan ma,
merakl r llere ocuklar.
Bakacak arkamdan mutfak penceremiz.
Balkonumuz geirecek beni ama rlar yla.
Ben bu avluda bahtiyar ya ad m bilemedi iniz kadar.
Avluda lar m, uzun mrler dilerim hepinize...

Cevap Numara Drt

Bu yaz gizli bir din halinde bir nevi Neo-fa ist bir ideoloji yapt klar halde bunu ikrardan sak nanlara aittir. Byle
bir halt kar rm yoruz, diyenler zerlerine al nmayabilirler.
Onlar istiyorlar ki
ift a zl baltalar yla
yuvarlans n kafalar z nne yar n o kara gmlekleri beyaz kordonlu
golf pantolonlu
kadrolar n..
KARDE LER!
Onlara sokakta rastlarsan z e er
lm grm gibi evirin ba
.
Kirpiksiz sar gzler gznze bakarken
arkadan s rt za bir
ak girebilir...
Onlar istiyorlar ki
kara topra n kalbi durana kadar
biz pazarda kelepir bir mal gibi satal m
kafam n
, gcn kolumuzun..
Kad nlar
kar lar nda oynatal m.
Ve dumanlanma a ba lay nca

gzmzn bak ,
yava lay nca
damarlar zda kan n ak
karaya vurmu bal klar gibi
kpr altlar nda yatal m..
KARDE LER!
Onlara elleriniz dokunmu sa e er
yedi tas su dkn ellerinize.
rtarak bayraml k gmle imi ben
pe kir yapar m size...
Biz
ayr dillerde ayn ark okuyanlar,
Biz
ayn yast kta yatar gibi
topra a ba lar yan yana koyanlar,
Biz,
yzmzn derisi koyu a k yanm diye,
salar z ayr ayr boyanm diye
barsaklar
birbirimizin avucuna dkerek
birbirimizin g rtla
di imizle skerek
geberece iz...
Ve kadrolar
parlatarak
kara gmleklerinin beyaz kordonlar
gmecekler kadife koltuklara
golf pantolonlar ...
KARDE LER!
Onlar n ad na benziyorsa ad z e er
ad
de tirin.
Veban n girdi i kap dan girin
onlar n evine atmay n ayak....
Onlar istiyorlar ki
ift a zl baltalar yla
yuvarlans n kafalar z nne yar n o kara gmlekleri beyaz kordonlu
golf pantolonlu
kadrolar n......

Ceviz A ac le Topal Yunus'un Hikayesi

Burda bir dostumuz var :
erke 'in
Kavak kynden.
Byk kitaplar gibi
iinde bir eyler sakl .
Ak ll adamlara
ajans haberlerine
ve bilmeceye merakl .
Ad : Yunus.
Ate imizi yak p
suyumuzu veriyor.
alardan
ve gnlerden konu uyoruz.
Herhal ilerdedir
ya anacak gnlerin
en gzelleri.
imdilik
sohbetimizde kederi :
kesilip
sat lm
bir ceviz a ac

n...

Onu tan yoruz :

avlunun iinde
kap n solundayd .
Ve alt ya nda
dal ndan d t Yunus,
topall ondand r.
kzler topallar sever,
nk topallar a r yrrler.
kzler topallar sever,
ceviz a alar sevmez topallar :
nk topallar s rayamazlar yemi lere,
nk zerlerine p
silkeleyemezler dallar .
Ceviz a alar sevmez topallar ...
Bir acayiptir muhabbet bahsi :
mutlaka kendini dereye atmaz
sevilmeyenlerin hepsi.
nsanlar n hnerleri oktur :
insanlar
sevilmeden de sevmesini bilirler...
Bir acayiptir muhabbet bahsi,
bir acayiptir
ceviz a ac ile
topal Yunus'un hikyesi...
..... Cevizlerini Eyllde dker,
yapraklar ye il dururdu Kas ma kadar.
Ve erke yolu zerinden
sabah namaz
p geldi i zaman,
kad nlardan nce uyan rd dallar .
Alt ndan geerken d nrd Yunus...
..... D nmek :
ne mukaddes bir i
ne felket
ne de bahtiyarl kt ,
ve lm :
mutlaka var p dnlmeyen,
fakat zerinde d nlmeyen
bir kyd Yunus iin...
..... Cevizlerini Eyllde dker,
yapraklar ye il dururdu Kas ma kadar.
Gne te glgesi hain olurdu,
rzgrda konu urdu kendi kendine,
dallar yukardan Yunus'a bakar...
..... Gndzleri y ld zlar n niye snd n,
dnyan n yuvarlak oldu unu
ve gne in etraf nda dnd n
bilmiyordu Yunus.
Bunlar biz anlatt k ona
p kalmad ...
..... Cevizlerini Eyllde dker,
yapraklar ye il dururdu Kas ma kadar.
Yksekti, geni ti alabildi ine.
ki i el ele versen
kt n eviremezdin.
Gece alt nda oturdun muydu
y ld zlar gremezdin.
Her gece alt nda otururdu Yunus...
..... inli mslmanlara,
burunlar tek boynuzlu gergedanlara,

ve bir damla suda bir milyon mikroba dair

fikri yoktu Yunus'un.
Bunlar bizden rendi i gn
hayret etmedi...
..... Cevizlerini Eyllde dker,
yapraklar ye il dururdu Kas ma kadar.
Topra n iinde gider kkleri,
karanl k bir sudur tepende akar.
Her ak am alt ndan geerdi Yunus...
..... Bir gn ate imizi yak p
verirken suyumuzu :
- Biz hizmetkr z senin,
sen efendimizsin - dedik.
p kald Yunus...
..... Cevizlerini Eyllde dker,
yapraklar ye il dururdu Kas ma kadar.
Rzgrda konu urdu kendi kendine.
Yksekti, geni ti alabildi ine.
Gece alt nda oturdun muydu
y ld zlar gremezdin.
Karanl k bir sudur tepende akar,
topra n iinde gider kkleri,
dallar , yukardan Yunus'a bakar...
- Ky i i zordur katiyen
vcut ezilir bir defa.
Topra a melip bak drt tarafa :
bela hangi inde pusmu
bilinir mi?
Mmkn yok vurulsun...
Vurmu bel, ci erinden Yunus'u...
- Biz hi dnyada ya am de iliz.
Geldik
gidiyoruz ylesine...
Tevatr gzelmi stanbul ehri,
var p grlmesi nasibolmad .
Velkin niye tifti i yok
altm haneden otuzunun?...
Tifti i yoktu Yunus'un...
- Att

n ta

dedi in ku u vurmuyor.
Dnya trene bindi.
Gayr dnya kzn boynuzunda durmuyor.
Elimiz aya
z : kz.
ok zor olur kz satmak,
yar lmdr yani.
kz gitti mi korkulursun...
Satt lar kzn Yunus'un...
- Herhal yollar n sonu grnd.
Bu olan i leri ak l almaz.
Toprak sabuna dnd
kayar insan n elinden.
Cmle mahlukat n mekn vard r
kurdun mekn olmaz.
Topra n elinden kayd m yd
bir mekns z kurt olursun...
Kayd topra

elinden Yunus'un...

Cevizlerini Eyllde dker,

yapraklar ye il dururdu Kas ma kadar.

Gne te glgesi hain olurdu.

Yunus durmadan
Yunus kaybettike onu d nr,
o, bir ey isteyip, bir ey sormadan
rzgrda konu urdu kendi kendine...
ocuklara ana,
tohuma toprak
ve kar lz md r erkek k sm na...
Bir k z ka rd Yunus :
nk d n pahal
k z ka rmak ucuz...
Fakirin kar

kavi olmaz...

Ve bir gn
erke yolu zerinden
sabah namaz
p geldi i zaman
giderlerdi.
Yunus'un arkas nda yuvarland yere,
rm pe temal n iinde lverdi...
Topraks z, kzsz ve kad ns z,
kald lar dnyada bir ba lar na
ceviz a ac ile Yunus.
Yaln zl k koyduka koydu Yunus'a.
El topra nda ter dker oldu.
Cevizi karanl kta kaybolur san p
uyumaz beklerdi sabaha kadar.
Yaln zl k umrunda de il cevizin,
topra n iinde gider kkleri,
dallar yukardan Yunus'a bakar...
Cevizden konsol yaparlar,
topal Yunus ne i e yarar?
Zemheriler geldi bar namazs n.
Cevizden konsol yaparlar.
Gayr daha fazla srnemezsin.
Sat Yunus cevizini...
Yn yorgan de il bu sar namazs n.
Cevizden konsol yaparlar.
Bir cans z a at r yaranamazs n.
Sat Yunus cevizini...
Varl lar vars za dokur mu kilim,
vay cevizin hali, vay benim halim...
Mekns z kurda meknd .
Cevizden konsol yaparlar.
Yar a a, yar insand .
Sat Yunus cevizini...
Cenaze r plak, kara uzand .
Cevizden konsol yaparlar.
Kesildi dallar , dallar budand .
Satt Yunus cevizini...
Varl lar vars za dokur mu kilim,
vay cevizin hali, vay benim halim...
Sabah n sahibi vard r.
Gn daima bulutta kalmaz.
Herhal ilerdedir
ya anacak gnlerin
en gzelleri...
imdilik
sohbetimizde kederi :

kesilip
sat lm
bir ceviz a ac

n...

Ceviz A ac ...
Ba m kpk kpk bulut, iim d m deniz,
ben bir ceviz a ac m Glhane Park 'nda,
budak budak, erham erham ihtiyar bir ceviz.
Ne sen bunun fark ndas n, ne polis fark nda.
Ben bir ceviz a ac m Glhane Park 'nda.
Yapraklar m suda bal k gibi k l k l.
Yapraklar m ipek mendil gibi tiril tiril,
kopar ver, gzlerinin, glm, ya
sil.
Yapraklar m ellerimdir, tam yz bin elim var.
Yz bin elle dokunurum sana, stanbul'a.
Yapraklar m gzlerimdir, arak bakar m.
Yz bin gzle seyrederim seni, stanbul'u.
Yz bin yrek gibi arpar, arpar yapraklar m.
Ben bir ceviz a ac m Glhane Park 'nda.
Ne sen bunun fark ndas n, ne polis fark nda.

ank

Hapishanesinden (Mektuplar - 01-05)

1
Saat drt,
yoksun.
Saat be ,
yok.
Alt , yedi,
ertesi gn,
daha ertesi
ve belki
kim bilir...
Hapisane avlusunda
bir bahemiz vard .
cak bir duvar dibinde
on be ad m kadard .
Gelirdin,
yan yana otururduk,
rm ve kocaman
mu amba torban
dizlerinde...
Kelleci Memed'i hat rl yor musun?
Sbyan ko undan.
Ba drt k e,
bacaklar k sa ve kal n
ve elleri ayaklar ndan byk.
Kovan ndan bal ald adam n
ta la ezmi kafas .
Han m abla derdi sana.
Bizim bahemizden kk bir bahesi vard ,
tepemizde, yukarda,
gne e yak n,
bir konserve kutusunun iinde...
Bir Cumartesi gnn,
hapisane e mesiyle slanan
bir ikindi vaktini hat rl yor musun?

Bir trk sylediydi kalayc aban Usta,

akl nda m :
Beypazar meskenimiz, ilimiz,
kim bilir nerde kal r lmz...?
O kadar resmini yapt m senin
bana birini b rakmad n.
Bende yaln z bir foto raf n var :
bir ba ka bahede
ok rahat
ok bahtiyar
yem verip tavuklara
glyorsun.
Hapisane bahesinde tavuklar yoktu,
fakat pek l glebildik
ve bahtiyar olmad k de il.
Nas l haberler ald k
en gzel hrriyete dair,
nas l dinledik ayak seslerini
yakla an mjdelerin,
ne gzel eyler konu tuk
hapisane bahesinde...
2
Bir ak amst
oturup
hapisane kap nda
rubailer okuduk Gazal'den :
Gece :
byk lciverd bahe.
Alt n p lt larla devran rakkaselerin.
Ve tahta kutularda upuzun yatan ller.>
Bir gn e er,
benden uzak,
karanl k bir ya mur gibi,
can s karsa ya amak
tekrar Gazal'yi oku.
Ve Pryende'm benim,
ben eminim
sen sadece merhamet duyacaks n
lmn kar nda onun
mitsiz yaln zl
ve muhte em korkusuna.
Bir akar su getirsin Gazal'yi sana :
- Toprak bir ksedir
mlekinin raf nda tcidar,
ve zafer yaz lar
y lm duvarlar nda Keyhsrevin...
Birikip s ramalar.
So uk
s cak
serin.
Ve byk lciverdi bahede
ba z ve sonsuz
ve durup dinlenmeden
devran rakkaselerin...
Bilmiyorum, neden
akl mda hep
ilknce senden duydu um
ank
bir cmle var :

Pamuklad m yd kavaklar
kiraz gelir ard ndan.
Kavaklar pamukluyor Gazal'de,
fakat
grmyor, stat,
kiraz n geldi ini.
lme ibadeti bundand r.
eker Ali yukarda, ko ta ba lama al yor.
Ak am.
arda ocuklar ba
yorlar.
e meden ak yor su.
Ve jandarma karakolunun
nda
akasyalara ba kurt yavrusu.
A ld demirlerin d nda
byk, lciverd bahem.
A s l o l a n h a y a t t r ...
Beni unutma Hatem...
3
Bugn ar amba :
- biliyorsun ank 'n n pazar .
Demir kap zdan geip
kam sepetimizde bize kadar gelecek
yumurtas , bulguru,
yald zl , mor patl canlar ...
Dn kylerden inenleri seyrettim :
yorgundular,
kurnaz
ve pheli,
ve ka lar n alt nda keder.
Erkekler e eklerde,
kad nlar plak ayaklar n stnde getiler.
Herhalde ilerinde senin bildiklerin vard r.
Herhalde iki ar ambad r pazarda :
k rm ba rtl
kibirsiz stanbulluyu aram lard r...
20.7.1940
4
caklar bildi in gibi de il
ve ben ki yal u
m,
deniz ne kadar uzak...
kiyle be aras
cibinli in alt na uzanarak
ter iinde
ldanmadan
gzlerim a k
dinliyorum sineklerin u ultusunu.
Biliyorum :
imdi avluda
duvarlara arp yorlard r suyu,
zg n, k rm ta lar ttyordur.
Ve d arda, otlar yanm kalenin ete inde
bir kezzap ayd nl iindedir
simsiyah kiremitleriyle ehir...
Geceleri birdenbire rzgr yor.
sonra kayboluyor birdenbire.

Ve karanl kta canl bir mahluk gibi soluyup,

yumu ak, tyl ayaklar yla dola arak
bizi bir eylerle tehdit ediyor s cak.
Ve zaman zaman
rpermelerle duyuyoruz derimizin stnde
bir korku halinde tabiat ...
Bir zelzele olabilir.
Zaten gnlk yere geldi,
sallad apano lu Yozgad' .
Ve yerlilerin kavlince :
alt tekmil tuz madeni oldu undan
y lacak ank
ehri
k yametten k rk gn nce.
Yat p bir gece
ba n bir kalasla ezilmi ,
kmamak sabaha...
lmn bu kadar kr ve mendeburu...
Ben ya amak istiyorum biraz daha,
daha bir hayli ya amak.
Bunu birok ey iin istiyorum,
birok
ok mhim eyler.
12.8.1940
5
Saat be te ak am oluyor :
insan n stne do ru yryen bulutlarla.
Ya mur ta klar belli.
Biro u
elle tutulacak kadar alaktan geiyorlar...
Bizim odan n yz mumlu u,
terzilerin gaz lambas yand .
Terziler hlamur iiyorlar...
geldi demektir...
yorum.
Fakat kederli de ilim.
Yaln z bize mahsus bir imtiyazd r :
gnleri hapisanede,
sade hapisanede de il,
bu kocaman
bu nas
bu nacak dnyada
yp
kederli olmamak...

arl k Rusya's

n lm

BU YAZI UZUN SENELER DNYA EMPERYAL ZM

RUSYASININ NE SURETLE LD NE DA RD R
Bin dokuz yz on yedi
ikincite rin yedi...
Yumu ak ve derin
sesiyle Lenin:
"Dn erkendi, yar n ge
zaman tamam bugn," dedi..
Ya arkl larla ya i iler:
"Bugn!" dedi.
lm al ktan ldren siper:
"Bugn!" dedi.

N ARKTA KANLI BEK

YAPAN ARLIK

r
elik
kara
toplar yla AVRORA:
"BUGN!" dedi,
"BUGN!" dedi..
...............
.......
..........
.................
Art k
ne k k sarayda
sarho eteklerin ipekli sesi,
ne paskalya anlar nda deli duas ar n,
ne Sibirya yollar nda zincir iniltisi...
Art k
votka kadehlerinde slanm yacak
sar sark k b klar pame iklerin.
Kara topra n stnde bir avu kan gibi
yanm yacak,
bak r sakallar
al ktan len mujiklerin.
Art k
kararm yacakt r karl sokaklar
kara bir rzgar gibi geen
ar n kazaklar ndan.
Sarkm yacakt r i i kad nlar n
kanl salar :
kara kalpakl kazaklar n m zraklar ndan.
Yand kanatlar iki ba kara kartal n,
d t yere,
ld.
Buzlu Balt k denizinin k
nda
bir pencere rtld.
A ld bir pencere....
Bin dokuz yz on yedi
ikincite rin yedi...

nar Y kmak in Baltay Kkne Vururlar

..........
nar y kmak iin
baltay kkne vururlar.
evi y kmak iin
sokarlar kunda temele.
Kartal umaz olur
kanad k nca.
d nebilir miyiz
ba
z vurulunca?
Onlar kkdr memleketin,
dallara yryen su
bu kkte sakl
Onlar umudun temeli,
onlar kanad hrriyetin,
halk n akl r.

r.

Ka kere ka yerde baltaland kk

yrmez oldu su
dallar kurudu.
ld kanat
ldrdler akl ;

Ve sonra yollad lar insanlar salhaneye.

nk byledir
asr
n gereklerinden biri.

ocuklar lebilir Yar n

............................
ocuklar lebilir yar n,
hem de ne s tmadan ne ku palaz ndan
d erek te de il kuyulara filn;
ocuklar lebilir yar n,
ocuklar sakall askerler gibi lebilir yar n,
ocuklar lebilir yar n atom bulutlar n
nda,
ne bir santim kemik, ne bir damla kan,
ocuklar lebilir yar n atom bulutlar n
nda
arkalar nda bir avu kl bile de il
arkalar nda glgelerinden ba ka bir ey b rakmadan.
.................................................

ocuklar

za Nasihat...

Hakk nd r yaramazl k.
Dik duvarlara t rman
yksek a alara k.
Usta bir kaplan
gibi kullans n elin
yerde y ld m gibi giden bisikletini..
Ve din dersleri hocas n resmini yapan
kur unkaleminle y k
M zrakl lmihalin
ye il sar kl iskeletini..
Sen kendi cennetini
kara topra n stnde kur.
Co rafya kitab yla sustur,
seni Hilkati demle aldatan ..
Sen sade topra tan
topra a inan.
Ay rdetme z anandan
toprak anan .
Topra sev
anan kadar...

Davet...
Drtnala gelip Uzak Asya'dan
Akdeniz'e bir k srak ba gibi uzanan
bu memleket, bizim.
Bilekler kan iinde, di ler kenetli, ayaklar plak
ve ipek bir hal ya benziyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.
Kapans n el kap lar , bir daha a lmas n,
yok edin insan n insana kullu unu,
bu dvet bizim....
Ya amakbir a a gibi tek ve hr
ve bir orman gibi karde esine,
bu hasret bizim...

Diyet
KORE'DE LEN B R YEDEK SUBAYIMIZIN MENDERES'E SYLED KLER
Gzlerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey,
iki gznzle bakars z,
iki kurnaz,
iki hay n,
ve zeytini ya iki gznzle
bakars z krsden Meclis'e kibirli kibirli
ve topraklar na iftliklerinizin
ve ek defterinize.
Ellerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey,
iki elinizle ok ars z,
iki tombul,
iki ak,
v k v k terli iki elinizle
ok ars z pomadl salar
,
dvizlerinizi,
ve memelerini metreslerinizin.
ki baca
n ikisi de yerinde, Adnan Bey,
iki baca
z ta r geni kalalar
,
iki baca
zla kars z huzuruna Eisenhower'in,
ve btn kayg z
iki baca
n arkadan birle ti i yeri
halk n tekmesinden korumakt r.
Benim gzlerimin ikisi de yok.
Benim ellerimin ikisi de yok.
Benim bacaklar n ikisi de yok.
Ben yokum.
Beni, niversiteli yedek subay ,
Kore'de harcad z, Adnan Bey.
Elleriniz itti beni lme,
v k v k terli, tombul elleriniz.
Gzleriniz yle bir bakt arkamdan
ve ben al kan iinde lrken

duymaman z iin
ka rd bacaklar z sizi araban za bindirip.
Ama ben pe inizdeyim, Adnan Bey,
ller otomobilden h zl gider,
kr gzlerim,
kopuk ellerim,
kesik bacaklar mla pe inizdeyim.
Diyetimi istiyorum Adnan Bey,
gze gz,
ele el,
baca a bacak,
diyetimi istiyorum,
alaca m da.

Do um
Anas bir o lanc k do urdu bana;
ka z, sar bir o lan,
masmavi kunda nda yatan
bir nur topu, kilo a rl nda.
Benim o lan
dnyaya geldi i zaman,
ocuklar do du Korede,
sar ay ie ine benziyorlard .

Makart r kesti onlar ,

gittiler ana stne bile doymadan
Benim o lan
dnyaya geldi i zaman,
ocuklar do du Yunan zindanlar nda,
babalar kur una dizilmi .
Bu dnyada ilk grlecek ey diye
demir parmakl grdler.
Benim o lan
dnyaya geldi i zaman
ocuklar do du Anadoluda,
mavi gzl, kara gzl, el gzl bebeklerdi.
Bitlendiler do ar do maz
kim bilir ka sa kal r mucize kabilinden.
Benim o lan
benim ya ma bast zaman,
ben bu dnyada olm yaca m,
ama harikulde bir be ik olacak dnya,
siyah,
beyaz,
sar
btn ocuklar
sall yan
mavi atlas d ekli bir be ik.

Makart r - (Mac Arthur): Amerikan generali. 2. Dnya sava nda

Asya'daki Amerikan ordular n kumandanl
yapt . Asya halklar na kar yrtt bask larla n sald
(!) iin Amerikan hkmeti taraf ndan Kore sava
n kumandanl na da atand .

Don Ki ot...
lmsz genli in valyesi,
ellisinde uydu yre inde arpan akl na,
bir Temmuz sabah fethine kt
gzelin, do runun ve hakl n :
nnde ma rur, aptal devleriyle dnya,
alt nda mahzun, fakat kahraman Rosinant' .
Bilirim,
hele bir d meyegr hasretin hlisine,
hele bir de tam okka drt yz dirhemse yrek,
yolu yok, Don Ki ot'um benim, yolu yok,
yelde irmenleriyle dv lecek.
Hakl n, elbette senin Dlsinya'nd r en gzel kad yeryznn,
sen, elbette bezirgnlar n surat na hayk racaks n bunu,
ala
edecekler seni
bir temiz pataklayacaklar.
Fakat sen, yenilmez valyesi susuzlu umuzun,
sen, bir alev gibi yanmakta devam edeceksin
a r, demir kabu unun iinde
ve Dlsinya bir kat daha gzelle ecek...

Dostluk
Biz haber etmeden haberimizi al rs n,
yedi y ll k yoldan ku kanad yla gelirsin.
Gzmzn dilinden anlar,
elimizin s rr bilirsin.

Namuslu bir kitap gibi gler,

aln
n terini silersin.
O gider, bu gider, u gider,
dostluk, sen yan ba
zda kal rs n

Drtlk
Koparm ipini eski kay klar gibi yzer
n, sabaha kar rzgrda tahta cumbalar
ve bir sa mangal n kllerinde
uyan r uykuda byk stanbulum.

Durup Dururken
Durup dururken iimde bir eyler kopup t yor bo az ,
Durup dururken s ray p kalk yorum yar da b rak p yaz ,
Durup dururken rya gryorum bir otelde, holde, ayakta,
Durup dururken arp yor aln ma kald mdaki a a,
Durup dururken bir kurt uluyor aya kar bahts z, fkeli, a,
Durup dururken y ld zlar inip sallan yor bir bahede, sal ncakta,
Durup dururken mezardaki halim geiyor akl mdan,
Durup dururken kafamda bir gne li duman,
Durup dururken hi bitmeyecekmi gibi ba lan yorum ba lad m gne,
Ve her seferinde sen yorsun suyun yzne...

Dnyan n En Tuhaf Mahluku...

Akrep gibisin karde im,
korkak bir karanl k iindesin akrep gibi.
Sere gibisin karde im,
serenin tela iindesin.
Midye gibisin karde im,
midye gibi kapal , rahat.
Ve snm bir yanarda a gibi korkunsun, karde im.
Bir de il,
be de il,
yz milyonlarlas n maalesef.
Koyun gibisin karde im,
gocuklu celep kald nca sopas
srye kat verirsin hemen
ve deta ma rur, ko ars n salhaneye.
Dnyan n en tuhaf mahlukusun yani,
hani u derya ire olup
deryay bilmiyen bal ktan da tuhaf.
Ve bu dnyada, bu zulm
senin sayende.
Ve asak, yorgunsak, alkan iindeysek e er
ve hl arab
vermek iin zm gibi eziliyorsak
kabahat senin,
- deme e de dilim varm yor ama kabahat n o u senin, can m karde im!

Dnyay Verelim ocuklara

Dnyay verelim ocuklara hi de ilse bir gnl ne
all pullu bir balon gibi verelim oynas nlar
oynas nlar trkler syliyerek y ld zlar n aras nda
dnyay ocuklara verelim
kocaman bir elma gibi verelim s cac k bir ekmek somunu gibi
hi de ilse bir gnl ne doysunlar
bir gnlk de olsa rensin dnya arkada
ocuklar dnyay alacak elimizden
lmsz a alar dikecekler

Ellerinize Ve Yalana Dair

Btn ta lar gibi vakarl ,
hapiste sylenen btn trkler gibi kederli,
btn yk hayvanlar gibi battal, a r
ve a ocuklar n darg n yzlerine benzeyen elleriniz.
Ar lar gibi hnerli, hafif,
stl memeler gibi yuklu,
tabiat gibi cesur
ve dost yumu akl klar ha in derilerinin alt nda gizleyen elleriniz.
Bu dnya kzn boynuzunda de il,
bu dnya ellerinizin stnde duruyor.
Ve insanlar, ah, benim insanlar m,
yalanla besliyorlar sizi,
halbuki as z,
etle, ekmekle beslenme e muhtas z.
Ve beyaz sofrada bir kere bile yemek yemeden doyas ya,
gp gidersiniz bu her dal yemi dolu dnyadan.
insanlar, ah, benim insanlar m,
hele Asyadakiler, Afrikadakiler,
Yak n Do u, orta Do u, Pasifik adalar
ve benim memleketlilerim,
yani btn insanlar n yzde yetmi inden o u,
elleriniz gibi ihtiyar ve dalg ns z,
elleriniz gibi merakl , hayran ve gensiniz.
nsanlar m, ah, benim insanlar m,
Avrupal m, Amerikal m benim,
uyan k, atak ve unutkans n ellerin gibi,
ellerin gibi tez kand r,
kolay atlat rs n... nsanlar m, ah, benim insanlar m,
antenler yalan sylyorsa,
yalan sylyorsa rotatifler,
kitaplar yalan sylyorsa,
beyaz perdede yalan sylyorsa plak bald rlar k zlar n,
dua yalan sylyorsa,
ninni yalan sylyorsa,
rya yalan sylyorsa,
meyhanede keman alan yalan sylyorsa,
yalan sylyorsa umutsuz gnlerin gecelerinde ay
,
sz yalan sylyorsa,
ses yalan sylyorsa,
ellerinizden geinen
ve ellerinizden ba ka her ey
herkes yalan sylyorsa,

elleriniz bal k gibi itaatli,

elleriniz karanl k gibi koar,
elleriniz oban kpekleri gibi aptal olsun,
elleriniz isyan etmesin diyedir.
Ve zaten bu kadar az misafir kald
z
bu lml, bu ya anas dnyada
bu bezirgan saltanat , bu zulm bitmesin diyedir.

En Mhim Mesele
Toprak doyuras gzleri doymuyor
ok para kazanmak istiyorlar;
ldrmemiz, lmemiz laz m geliyor
ok para kazanmalar iin.
Elbet de a ikare yapm yorlar bunu :
renk renk fener asm lar kuru dallara,
yalanlar salm lar yollara,
hepsinin de kuyru u telli pullu.
Davullar dvlyor pazar yerinde
ad rlarda kaplan adam, deniz k , kesik bas,
pembe donlu cambazlar tellerin zerinde
hepsinindi yz gz boyal .
Aldan p aldanmamak,
ste butun mesele.
Aldanmazsak : var z!
Aldan rsak : yok!

Erzurum Ve Sivas Kongreleri

Biz ki stanbul ehriyiz,
iste, arz ederiz halimizi
Trk halk n yce kat na.
Mevsim yazd r,
919'dur.
Ve te rinlerinde gecen y n
drt dvele teslim ettiler bizi,
gz kanl drt dvele
anadan do ma l plak.
Ve kurumu tu
ve kan iindeydi memelerimiz.
Biz ki stanbul ehriyiz,
Frans z, ngiliz, talyan, Amerikan
bir de Yunan,
bir de zavall Afrika zencileri
yer bitirir bizi bir yandan,
bir yandan da kendi kpek dllerimiz:
Vahdettin Sultan,
ve Damat Ferit
ve ngiliz muhipleri
ve Mandac lar,
Biz ki stanbul ehriyiz,
yce Trk Halk ,
malumun olsun ekti imiz ac lar...
...
...
Erzurum'da on drt gn surdu Kongre:

orda, mazlum milletlerden bahsedildi

butun mazlum milletlerden
ve emperyalizme kars dv enlerinden onlar n.
Orda, bir uray Millimden bahsedildi,
rade-i Milliye'ye mstenit bir uray Millimden.
Buna ra men
diyenler vard ,
Hatta casuslar vard ierde.
Buna ra men
denildi.
denildi,
Buna ra men
stanbulda birok han mlar, beyler, pa alar,
Trk halk ndan kesmi lerdi umudu.
Ya
ld telgraflar Erzurum'a:
<> diye.
< bu un bu, diyorlard , mmkn de il,
birka vilayet, diyorlard , kalacak elde,
u halde, diyorlard , u halde,
Memaliki Osmaniye'nin cmlesine amil
Amerikan mandaterli ini talep etme i
memleketimiz iin en Naci
bir sekli hal kabul ediyoruz.>>
FAKAT BU SEKLI HALLI KABUL ETMEDI ERZURUMLU.
ERZURUM'UN KISI ZORLUDUR, BALAM,
BUZ TUTAR YIGITLERIN BIYIGI.
ERZURUM'DA KASKATI, DIMDIK OLUR ADAM,
KABULLENMEZ YILGINLIGI...
stanbulda han mlar, beyler, pa alar,
tl perdeler, kravatlar, apoletler, eler,
p dilleri ve pamuk gibi elleri
ve biare telgraf telleri
devretmek iin Amerika'ya Anadolu'yu
yle diyorlard Erzurum'dakilere:
<
tarafgirlik, cehalet
ve ok konu maktan ba ka mspet
bir hayat kuramay z.
ste bu yzden Amerika ok i imize geliyor.
Filipin gibi vah i bir memleketi adam etti Amerika.
Ne olacak,
Biz de on be , yirmi sene zahmet ekeriz,
sonra Yeni Dnya'n n sayesinde
stiklali kafas nda ve cebinde ta yan
bir Trkiye vcuda geliverir.
Amerika, iine girdi i memleket ve millet hayr na
nas l bir idare kurdu unu
Avrupa'ya gstermek ister.
Hem art k i i uzatma a gelmez.
ok tehlikeli anlar yas yoruz.
Sergze t ve cidal devri gemi tir:
Trkiyeyi geni kafal birka ki i belki kurtarabilir.>>
...
...
...
Ve bylece, bin dereden su getirdi stanbuldan gelen zevat.
Sivas, manday kabul etmedi fakat,
<>
dedi,
< ya ISTIKLAL, ya olum! >>
dedi.

Fakir Bir imal Kilisesinde eytan le Rahibin Maceras

lknce ya murla
sonra birdenbire aan gne le ba lam sabah.
Henz slakt asfalt n solundaki tarla.
Harp esirleri oktan i ba ndayd lar.
Topraktan nefret duyarak
- halbuki kylyd biro u t ra ve korkak
apal yorlard patatesleri.
Suluboya, solgun resimleri hat rlat yordu insana
ky kilisesinden gelen an sesleri.
Pazard .
Kilisede erkeklerin hepsi ihtiyard
kad nlar n de il,
ilerinde byk memeli k zlar,
ve sar salar na ak d memi anneler vard .
Maviydi gzleri.
Ba lar nde,
kal n, k rm ve harap parmaklar na bak yorlard .
Terliydiler.
Ha lanm lahanayla gnlk kokuyordu.
Krsde muhterem peder
beyannameyi okuyordu,
- gzlerini gizleyerek -.
Renkliydi pencere camlar ndan biri.
Bu camdan ieri giren gne
duruyordu gen bir kad n bembeyaz ensesinde
eski bir kan lekesi gibi.
Ve hibir zaman
do urmam olan
g ssz ve kalas z bir Meryem'in kuca nda bir ocuk :
ba yle byk
o kadar inceydi ki k vr lm bacaklar
hazin ve korkuntu.
nlerinde kandil yan yordu
eski
sert
ve boyal tahtay ayd nlat p...
ki adam boyundayd tahta heykel.
eytan saklanm arkas na
- ka lar ekik, sakal sivri,
Mefistofeles olmas muhtemel,-ve lim bir tebessmle
dinliyordu muhterem pederi.
- Avrupa'n n bekas ,
(okuyordu beyannameyi muhterem peder)
Avrupa'n n bekas iin harbediyoruz.
Dinliyordu eytan
sivri sakal nda keder
ve si ve selm akl na
dayan lmaz bir a vermekteydi yalan.
Okuyordu rahip :
- Avrupa milletleri el ele verip
harbediyoruz,
ve mutlak imha edece iz
medeniyet iin tahripi bir unsuru.
eytan bir para yana itti Meryem'in heykelini
ve havada sihirle efsun almetleri daireler evirip
kald rd elini

rahibe do ru
- etsizdi, uzundu bu el,
hakikat gibi, kemikli ve kuru -.
Ve ne olduysa o anda oldu i te.
Renkli cam n alt ndaki kad n
l plak grnd k pk rm gne te.
Memeleri a rd
ve sar ipek gibi parl yordu karn n alt nda tyler.
D rd kad muhterem peder
ve eytan' n i vas yla hakikati ba rd :
- Kar koymak gn geldi en byk tehlikeye.
Harbediyoruz,
fuh un bekas iin,
kerhane kap lar kapanmas n diye.
Ve sen orda, arkada
iinde beyaz entarisinin
bir erkek ocu u gibi duran,
sen orospu olacaks n k m.
Sana firengi ve belso uklu u verecekler
byk ehirlerimizden birinde.
Baban dnmeyecek
Yat yor imdi yzkoyun
ok uzak bir topra n zerinde.
imdi kan iindedir
etli, kal n kulaklar
ve ince kollar n doland boyun.
Yatt yerde yaln z de il.
Hareketsiz duran tanklarla, terk edilmi toplar sahada.
Kendi sesinden rkerek
sustu rahip.
Orda, arkada, beyazl k z a yordu.
Kadife ceketli bir erkek
- ihtiyar orman bekisi civar iftli in bir eyler sylemek istedi.
Sivri sakal ka
eytan,
rahibe : Devam et, - dedi.
Ve muhterem peder
ba lad tekrar konu maya :
- Harbediyoruz :
pazar ve mal nizam n bekas iin.
Kmr, lstik ve kereste,
ve kendi de erinden fazla yaratan i kuvveti
sat lmal r.
Patiska, benzin
bu day, patates, domuz eti
ve taze gmrah bir sesin iindeki cennet
sat lmal r.
Gne li bahesi ve resimli kitaplar ocuklu un
ve ihtiyarl n emniyeti
sat lmal r.
an, eref ve saadet,
ve
kuru kahve
topyekun pazar mal olup
tart p, llp, biilip sat lmal r.
Harbediyoruz :
harbi bitirdi imiz zaman
a, i siz ve sakat
- harp madalyas yla fakat kpr alt nda yat lmal r...
Yine sustu muhterem peder.
eytan emretti yine :

- Naklet onun maceras ,

o ne idi, ne oldu, anlat...
Ve anlatt rahip :
- Onu hepiniz hat rlars z,
topra n iindeki bir patates tohumu gibi
fakir,
al kan
ve ne esiz geti ocuklu u.
Sonra uyand birdenbire
on yedi ya na do ru.
Yine fakirdi, al kand .
Fakat aylarca gidip
bulutsuz bir denizde
alt nda snk yelkenlerin
sanki ok s cak bir sabah ufukta apans n
yeni bir dnya ke feder gibi buldu ne eyi...
Mahallede sesi en gzel olan insand
ve en gzel mandolin alan.
Hat rl yorsunuz de il mi
size do ru gelen dostlu unu kocaman, k rm elinin
ve mavi kurdelesini
mandolininin?..
inizde kimin kalbini k rd ,
kime yalan syledi,
sarho oldu u vaki midir,
ve kiminle dv t?
ocuklara sayg
ve ihtiyarlara efkatini inkr edebilir miyiz?
Belki biraz kal n kafal
fakat kalbi bir bal k yavrusu gibi temiz
onu geen sene harbe gnderdik.
imdi gerilerinde cephenin
i gal alt ndaki bir kyn odas ndad r.
Bayg n bir kad n rz na gemekle me gul
bir tahta masan n zerinde.
Beli plak
pantolunu dizlerinde
ba nda mi fer
ve ayaklar nda k sa, kal n izmeler.
Yerde iki ocuk ls yat yordu
direkte ba bir erkek.
D arda ya mur ya yor
ve uzaktan uza a motor sesleri.
Kad masadan yere iterek
do rulup ekti pantolonunu...
Halbuki hepiniz hat rlars z onu,
hat rl yorsunuz de il mi
size do ru gelen dostlu unu kocaman, k rm elinin
ve mavi kurdelesini
mandolininin?
Yine birdenbire sustu muhterem peder.
(Susabilmek bir hnerdir
insan n a ndan kan szler
kendine ait olmazsa.)
Fakat tahta Meryem'in arkas ndan
yine emretti eytan :
- Rahip, devam et, - dedi.
Ve devam etti rahip :
- Harbediyoruz.
al
lan insan y nlar
birbirine devrederek zinciri,
karanl k ve a r,

beton knklerin iinde akmal r.

Ve sen kocakar
- n safta, solda, diz kp
yz eski bir kat gibi buru uk olan seni temin ederim ki
kilise kap nda oynayan torunun
- be ya nda,
ba alt n bir top gibi yuvarlak dedesi,
senin kocan,
babas ,
senin o lun
ve kom ular n gibi
kmr ocaklar nda al acak.
Hibir eyi
mit etmemeyi
rensin.
Bu maksatla
uuyor bombard man birliklerimiz
tasavvur edilmeyecek kadar ok lm ta p
iki gergin kanatla.
Ve motorlar na benzinle beraber
belki bir para keder dolarak
(ldrenlerde tevehhm edilen keder gibi bir ey),
uuyor av kuvvetleri himayesinde olarak
bombard man birliklerimiz
birbiri ard ndan giden dalgalar halinde...
Harbediyoruz :
ldrdklerimizin say
- bizden ve onlardan
aralar nda meme ocuklar da var imdilik
be alt milyon kadar.
Harbediyoruz :
kundak bezinin e idiyle belli olmal herkesin yeri.
Harbediyoruz :
parlas n edebiyen diye sabah gne lerinde
hapisane demirleri...
Hakikat ok tarafl r.
Fakir bir imal kilisesinde
- eytan' n i vas yla da olsa fakir bir papaz
onu o kadar uzun anlatamaz.
nzibat kuvvetleri ald haberi
- kadife ceketli orman bekisinden gelip indirdiler krsden muhterem pederi.
Ve asfalt yolun zerinde
aras nda silhl iki adam n
giderken muhterem peder
eytan bakt arkas ndan :
ekik ka lar nda mit
ve sivri sakal nda keder.
12.9.1941
Not :
Alamanya y ld .
Temerkz kamp ndan kurtar ld muhterem peder.
Ve yine eytan' n i vas na uymasayd e er
nemli Alaman demokratlar ndan biri olurdu bugn
Anglo-sakson i gal blgelerinden birinde.
Halbuki yine uydu eytan'a.
Ve yine bir pazar gn ve ayn kilisede yine

bat mttefikleri meth sena edeyim derken

41 y nda sylediklerinden baz fas llar tekrarlad aynen
bilhassa mal nizam na ait olanlar .
Ve Katolik bir Amerikan subay n emriyle
(tevkif edilmediyse de bu sefer)
kovuldu kiliseden muhterem peder.
Yine arkas ndan bakt eytan :
ekik ka lar nda biraz daha ok mit
sivri sakal nda biraz daha az keder...

Fevkalade Memnunum Dnyaya Geldi ime

Fevkalde memnunum dnyaya geldi ime,
topra
, ayd nl
, kavgas ve ekme ini seviyorum.
Kutrunun lsn santimine kadar bilmeme ra men
ve mehulm de ilken gne in yan nda oyuncakl
dnya, inan lmayacak kadar byktr benim iin.
Dnyay dola mak,
grmedi im bal klar , yemi leri, y ld zlar grmek isterdim.
Halbuki ben
yaln z yaz larda ve resimlerde yapt m Avrupa yolculu umu.
Mavi pulu Asya'da damgalanm
bir tek mektup bile almad m.
Ben ve bizim mahalle bakkal
ikimiz de kuvvetle mehulz Amerika'da.
Fakat ne zarar,
in'den spanya'ya, mit Burnu'ndan Alaska'ya kadar
her mili bahride, her kilometrede dostum ve d man m var.
Dostlar ki bir kerre bile selmla mad k
ayn ekmek, ayn hrriyet, ayn hasret iin lebiliriz.
Ve d manlar ki kan ma susam lar
kanlar na susam m.
Benim kuvvetim :
bu byk dnyada yaln z olmamakl md r.
Dnya ve insanlar yre imde s r
ilmimde muamma de ildirler.
Ben kurtar p kellemi nida ve sual i aretlerinden,
byk kavgada
a k ve endi esiz
girdim saf ma.
Ve d nda bu saf n
toprak ve sen
bana kfi gelmiyorsunuz.
Halbuki sen harikulde gzelsin
toprak s cak ve gzeldir.

Gazete Foto raflar stne...

1
Kara Yara
Birinci sayfada yat yor iki stun stne
iki plak yavrucuk,
birinci sayfada iki stun stne
bir avu kemik deri.
Delinmi patlam etleri.
Biri Diyarbak rl , Erganili biri.
Kollar bacaklar kargac k burgac k,
kafalar kocaman,
zlar korkun bir hayk la a k,
birinci sayfada ta la ezilmi iki kurba ac k.

ki kurba ac k
kara yaral iki yavrum benim.
lda kim bilir ka bininiz
ac suya bile doymadan gelip gidiyor...
Ve mste ar bey :
(Kara Yaraya tutulas )
"Endi eye mahal yok," diyor.
3 A ustos 1959
2
Emniyet Mdr
Gne bir yara gibi a lm gkte
ak yor kan .
Uak alan .
Kar lay lar, eller gbekte :
coplar, cipler,
hapisane duvarlar , karakollar
ve dara alar nda sallanan ipler
ve siviller gze grnmez
ve bir ocuk i kenceye dayanamad
att kendini Emniyet'te nc kattan.
Ve i te Emniyet Mdr bey
uaktan iniyorlar
Amerika'dan dnyorlar
mesleki tetkikattan.
ncelediler uyku uyutmamak usullerini
ve memnun kald lar pek
hayalara ba lanan elektrottan
ve bizdeki tabutluklar n stne bir de konferans vererek
a klad lar faydalar
koltuk altlar na kaynar yumurta koyman n,
boyun derisini kibritle ince ince yak p soyman n.
Emniyet Mdr bey uaktan iniyorlar
Amerika'dan dnyorlar
ve coplar cipler
ve dara alar nda sallanan ipler
stat dnd diye seviniyorlar.
1959
3
Adnan Bey
Trkler sylendike Trk diliyle
Seni seviyorum glm, dendike Trk diliyle
Trk diliyle glnp
Trk diliyle a tlar yak ld ka, Adnan Bey,
ben an laca m,
an lacak Trk diliyle size sv m.
Tarlalar za girmi de il sizin gibisi yaban domuzunun.
ehrimiz grm de il yang n sizden kanl
.
Bir ad z var, Adnan Bey, ad za benzeyen.
Dilimiz kuruyor dilimizi konu tu unuz iin.
Bitten, al ktan, s tmadan betersiniz.
Yz Trkiye olsa
elinizden de gelse
yzn de zincire vurur
yz kere satars z.
Milletimin en talihsiz gecesi
ana rahmine d t nz gecedir.

1959
4
Ahmet Emin Yalman
Selanikli Osman Efendi
keskin muhasebecilerdendi
ama o da yan ld mrnde bir kere
yanl bir tohum at p rahm-i madere.
Bu tohum dnyaya p insan biimini ald ysa da,
boyu bir kar kald ysa da,
yle haltlar yedi, yle i ler kar rd ki
svdler kabrinde bile babas Osman Efendiye.
Osman Efendi, Ahmet Emin ad takm tohumuna,
Ahmet Emin, Yalman'l katt buna
ve Ahmet Emin Yalman
nce Alaman oldu sonra Amerikan.
Ona gre her devirde, her zaman
sat lacak bir gazeteydi "Vatan"
ve hazret satt vatan .
Hapse atacaklarm Ahmet Emin Yalman'
Amerikana yaranmaktaki rekabet yznden.
Hapisteki h rs zlara ac yorum ben,
ahlklar bozulacak
Emin Beyle ayn damda ya ayarak...
1959
5
Refik Koraltan
Tekstilde umutsuz durum.
Bir i siz kezzap iti.
Bir milyon ocuk okuldan mahrum.
Kara yara Mardin'e geti.
Grev yapan i iler yakaland .
Kyl, iftliklerinin ekinini yak yor...
Bir gazete sayfas nda
ba klar n aras ndan bak yor ba kan
ba kan Refik Bey,
bel bel bak yor.
Byk Millet Meclisi'nin sahibi
gsteriyor surat milletime
bilmem neyini gsteren bir deli gibi.
Biliyoruz,
odur kk da lar
ve da lar n do urdu u fareleri yaratan
ve Debreli Hasan gibi martini atan.
Biliyoruz,
tutmu elinden Amerikan :
Yr ya Refik kulum, demi
ve Refik Bey yrm ,
gbe i kendinden bir kar nde,
diz kapaklar na kadar kana batarak,
mill erefimizin kemikleri stnde.
Biliyoruz, biliyoruz,
bu vatan n anas a latan
bir smet, bir Adnan, bir de Koraltan.
1959

6
Korku
Korkuyor Adnan Menderes
llerden korkuyor.
Kore da lar ndan geliyor kimi
apa k gzleri dumanl
kaytan b klar kanl
ya lar yirmi.
Korkuyor Adnan Menderes
llerden korkuyor
hele ocuk llerinden.
Kar nlar davul gibi, boyunlar pten ince,
yorlar Adnan Bey'in mutfak camlar
her gece mezarlar ndan nca...
Korkuyor Adnan Menderes
dirilerden korkuyor
hele ar kl lardan
hele kasketlilerden.
Kasketliler hay ba lamay bilmez.
Korkuyor Adnan Menderes
kocaman yanaklar
sark yor ya , sar .
Korkuyor Adnan Menderes
saata indi uykusu.
Korkuyor Adnan Menderes
hibir korkuya benzemez
halk satan n korkusu.

Gece Gelen Telgraf

Gece gelen telgraf
drt heceden ibaretti:
"VEFAT ETT ."
mza yok.
Bu drt hece bile ok.
Bak yorum duvara:
duvarda bir yaraduvarda bir resimvefat edenin,
elimle izmi im.
Saat bir.
Saat .
Saat be .
Polis ddkleri, saatlar...
Yata m bozulmam .
ekmecemde kaatlar:
baz lar
onun el yaz lar .
Gece gelen telgraf
drt heceden ibaret...
afak skyorodam
geceden ibaret.
Avular mda
ellerinin glgesi dola an adam

demir parmakl klardan grd son gndzn.

Mahpushane doktoru
rterek paltosuyla upuzun yatan n yzn:
- Tamam!
dedi.
Bunu belki evvelki ak am
dedi.
Evvelki ak am
ben......
Sat

lar geiyor mahalleden.

Bak yorum
gece gelen
telgrafa.
O mkemmel bir kafa
mkemmel bir yrek,
yumruklar yla erkek
gzleriyle ocuktu.
Hudutsuz ve Allahs z bir ba
Yolda o..

o.

***
D manlar k na yaks n
dostlar girsin saflara.
Sen gzya gstermeden a
gece gelen telgraflara...

yacaks n

Gelmi Dnyan n Drt Bir ucundan...

Gelmi dnyan n drt bir ucundan
Ayr dilleri konu ur, anla z
Ye il dallar z dnya a ac ndan
Genlik denen bir millet var, ondan z

Gerileyen Trkiye Yahut Adnan MENDERES'e tler..

Nev York Tayms gazetesi 29 Aral k 1954 tarihli say nda "Trkiye Geriliyor" ba kl bir ba yaz yay mlad . Bu
ba yaz da yle sat rlar var : "O - Adnan Menderes - Bas n hrriyetini yok ediyor... Bas nda kendisini tenkit edenleri
hapse at yor... Siyasi muhalefeti eziyor... Menderes i ilere grev hakk tan yaca
vaad etmi ti... Halbuki en k sa
grevler iin i ileri takip ediyor..."
Ben, Nz m Hikmet, Nev York Tayms gazetesinin sat rlar aras nda kalan yaz lar da okudum. Bu sat rlar n
aras ndaki sat rlar aynen a
ya geiriyorum.

GER LEYEN TRK YE YAHUT ADNAN MENDERES'E TLER

nl n bu kadar na do rusu ya pes.
Bindi in dal kesiyorsun Adnan Menderes.
lle de as p kesmek geliyorsa iinden
Ezmekte devm et Bar lar' , ama sen
Mesel Yal n' da t yorsun deli e (1)
htiyarc k sana az k cilve yapt diye,
Git, ko , elini p, af dile, yzn gldr,
O, yaln z alt n kafeslerde ten blbldr.
O, matbaalar y kt p kitaplar yakt ran, (2)
O, byk demokrat, O, hrriyeti kahraman,
Moskova'y atomlayal m diyen insanc ...
Kendine ac mazsan bize bir para ac .

A be Adnan Menderes, byle bir dal kesilmez,

Byle
nl klar n sonu da iyi gelmez...
u muhalefetle de al p veremedi in ne?
Niye yle h mla yryorsun stne?
Kore'ye asker gnderdin de "Hay r" m dedi?
"Kan akt hesab sorulmal r!" m dedi?
Orduyu emrimize verdin, ses kard m ?
"Olmaz olsun" mu dedi Amerikan yard ?
Feryat m etti " stikll elden gitti" diye?
Zavall , s ms sar lm demokrasiye :
"Ba vekil merasimsiz kar lanmal " diyor. (3)
Bir de bazan co arak "Hayat pahal " diyor.
Bu aksoylu muhalefeti ezilir grmek
Trkn Bat dostlar pek zyor pek. (4)
nl n bu kadar na do rusu ya pes.
Bindi in dal kesiyorsun Adnan Menderes.
Hani, her i te bizden rnek alacakt n ya?
Hrriyet nizam na sd k kalacakt n ya?
Vaadettin tan mad n i inin grev hakk .
O hakk bizim tan
z gibi tan .
Elli istiyorlarsa ate a, sonra be ver.
Ama ufak tefek grevlerde anlay gster.
Sendika liderlerinizin biro u zaten
bizde oldu u gibi emir al r polisten.
Niye tela lan p kaybedersin vekar ?
Hem de k rars n liderlerin itibar ?
nl n bu kadar na do rusu ya pes,
Bindi in dal kesiyorsun Adnan Menderes.
Senin bindi in dallar ve bindi imiz dallar,
Unutma bu dallardan ba ka as l a a var,
fkeyle homurdanan yar plak, yar a,
bizi silkip atmaya f rsat koll yan a a...
1955
(1) Adnan Menderes tevkif etti i gazeteciler aras nda Hseyin Cahit Yal n' da hapise att .
(2) 1945 y nda Tan gazetesi ba ta olmak zere birok gazete, dergi matbaas y
p ya ma edilmi , meydanlarda
kitaplar yak lm . Bu fa ist srlerine " leri" emrini Yal n vermi ti.
(3) Burjuva muhalefet gazeteleri ve partileri, Adnan Menderes'e stanbul'a filan gelip gidi lerinde merasim
yap lmas na itiraz ediyorlar.
(4) Nev-York Tayms yaz
yle bitiriyor: "Bu durum Trkiye'nin Bat daki dostlar kederlendirmektedir."

Giden
Camlar n stnde gece ve kar.
Bembeyaz karanl kta parl yan raylar uzakla p kavu ulmamay hat rlat yor.
stasyonun
nc mevki bekleme salonunda
siyah ba rtl,
plak ayakl bir ocuk yat yor.
Ben dola yorum...
Gece ve kar - pencerelerde.
Bir ark sylyorlar ierde.
Bu, giden karde imin en sevdi i ark yd .
En sevdi i ark ...
En sevdi i...
En......
Karde ler, bakmay n gzlerime

lamak geliyor iimden...

Bembeyaz karanl kta parl yan raylar uzakla p kavu ulmamay hat rlat yor.
stasyonun
nc mevki bekleme salonunda
siyah ba rtl,
plak ayakl bir ocuk yat yor..
Gece ve kar pencerelerde.
Bir ark sylyorlar ierde!..

Giderayak...
Giderayak i lerim var bitirilecek,
giderayak.
Ceylan kurtard m avc n elinden
ama daha bayg n yatar ay lamad .
Kopard m portakal dal ndan
ama kabu u soyulamad .
Oldum y ld zlarla ha r ne ir
ama say bir tamam say lamad .
Kuyudan ektim suyu
ama bardaklara konulamad .
Gller dizildi tepsiye
ama ta tan fincan oyulamad .
Sevdalara doyulamad .
Giderayak i lerim var bitirilecek,
giderayak.

Glgesi
lasada gizliyor gzlerinin ya ;
Bir kere e emedim bu kad n ba .
Ka kere srkledi gururumu lme
rt nalar yaratan benim co kun gnlme.
Cevaplar yle heycans z ki onun,
Ka kere iman ettim, hili ine ruhunun.
Ka kere hissettim ki, yine bu gece gibi
Gzelli in nnde, dolup, arpmal kalbi
Ne mehtab n aksine yelken aan bir sandal
Ne de ayaklar nda k lan ince bir dal
Onun ta tan kalbini sevdaya ko turmuyor.
Bir ie in nnde bir dakkika durmuyor...
Dnyoruz yine biz uzun bir gezintiden
Gnlmn elemini dkyorken ona ben
O bana kendisini glerek naklediyor
diyor.
Ya bu kad n delidir, yahut ben ld rm m
Ben ki.bir ok kereler k lm m, k rm m
mrmde duymam m byle derin bir ac
Birden onun yzne hayk rma ihtiyac
imde alev alev tutu tu yang n gibi
Bir dakika kendimin olamad m sahibi
Hi olmazsa cm byle al m dedim
Yolda ma rur duran glgesini i nedim.

Gmlek, Pantolon, Kasket ve Ftre Dair

Bana:
"temiz gmlek
giymek
d man r," diyenler
varsa e er,
muazzam hocam n resmine baks n.
Ustalar n ustas Marks' n
ceketi rehindeydi,
bir vn yemek yerdi drt gnde.
Dalgalan rd fakat
heybetli sakal :
bembeyaz
tertemiz
kolal
bir gmle in stnde..
tl pantolana idam hkm kim verdi?
Tosunlar,
u bizim tarihi de mek parmak okusunlar:
1848'de kur unlar
demir bir tarak gibi geerken ba ndan,
halis ngiliz kuma ndan
halis ngiliz modas yla
tl mum gibi bir pantolon giyerdi
-Alanglezinsanlar n en by Engels...
Vladimir li Ulyanof Lenin
ate ten bir dev gibi kt zaman
barikata,
yakal da vard
ravat da..
Bana gelince:
Ben ki, herhangi bir proleter airiyim,
Marksisto-Leninist uur,
30 kilo kemik
7 litre kan,
bir iki kilometre kadar,
damar,
adale, et, sinir ve deriyim;
ne kafam n d ndaki kasket
iindekine delalet
eder,
ne de biricik ftrm beni
gemekte olan gemi e alet
eder....
Buna ra men
ben:
haftada alt gn kasketliysem e er,
haftada bir gn
sevgilimle seyrana giderken
biricik ftrm
tertemiz
giymek iindir bu...
Fakat
neden benim iki ftrm yok?
Ne dersin stat?
Tembel miyim?
Hay r!
Gnde 12 saat
sayfa ba lamak,
ayakta dikilip
anas a lamak

sap na kadar al makt r..

Kapkara cahil miyiz?
Hay r!
Mesela:
"Sat-Sin" bey kadar cahil chela
olmasam gerek....
Budala m m?
Eh,
pek
de il..
Belki biraz derbederim..
Lakin hep
as l sebep:
proleterim,
be birader,
proleter!!..
Ve benim iki ftrm,
iki milyon ftrm, ancak
her
proleter
gibi,
Borsalino-Habik-Mosan-Manister
tezgahlar n sahibi
olursam-olursak-olacak!...
Ve ilaaaaaaa,
Laaaaaaa!!!!!!!....

Gvdemdeki Kurt...
Sen
benim
minare boyunda am gvdeme,
yumu ak
beyaz
bir kurt gibi girdin,
kemirdin!
Ben
barsaklar nda solucan Makdonald besleyen
ngiliz amelesi gibi ta yorum
seni iimde!
Biliyorum
kabahat kimde!
Ey ruhu lordlar kamaras kad n!
Ey uzun entarili tysz Puankare!
Kar mda:
demirleri k pk l
bir imendifer oca gibi yanmak
senin en basit hnerin;
yine en basit hnerin senin
buzun stnde bir paten gibi k vranmak!
So uk!
cak!
Kaltak!
dur!
Yumu ak
beyaz
k vr

lar nla
beynime giriyorsun
kemiriyorsun!

Oraya giremezsin!
Onu kemiremezsin!
Yumu ak
beyaz
vr lar yla
beynime giren kurdu
rk bir di eker gibi sktm!
Epeyce ter dktm!
Bu sonuncuydu
bir daha olmayacak!

Gzleri Siyah Kad n

Gzleri siyah kad n o kadar gzelsin ki
ok sevdi im ba na yemin ediyorum ben
Koyu bir iek gibi gzlerin kapan rken
Bir dakika g snn stnde olsa yerim
mrm bir yudumda ellerinden ierim
Gzleri siyah kad n o kadar gzelsin ki.

Gzlerimiz
Gzlerimiz effaf temiz damlalard r.
Her damlada demire can veren deham n
Bir kck zerresi vard r..
effaf temiz damlalar yla gzlerimiz
Bir umman iinde o kadar birle ti ki,
Kayn yan suda buzu nas l eritirsiniz,
te biz de birbirimizde yle kaybolduk.
Ykseldi gzlerimizin aheseri
Demire can veren dehay bulduk.
effaf temiz damlalar yla gzlerimiz,
Bir umman iinde birle meseydi e er,
Her zerre da lsayd ba ka bir yere,
Dinamolarla trbinleri iftle tirerek,
elik da lar suda kof bir kelek gibi dndremezdik..
Ve gzlerimizi yakan gecenin ate ini
amas z kibrit gibi sndremezdik.

Gzlerin...
Gzlerin gzlerin gzlerin,
ister hapisaneme, ister hastaneme gel,
gzlerin gzlerin gzlerin hep gne te,
u May s ay sonlar nda yledir i te
Antalya taraf nda ekinler seher vakti.
Gzlerin gzlerin gzlerin,
ka defa kar mda a lad lar
l plak kald gzlerin
alt ayl k ocuk gzleri gibi kocaman ve l plak,
fakat bir gn bile gne siz kalmad lar.
Gzlerin gzlerin gzlerin,
gzlerin bir mahmurla mayagrsn
sevinli bahtiyar
alabildi ine ak ll ve mkemmel
dillere destan bir eyler olur dnyaya sevdas insan n.

Gzlerin gzlerin gzlerin,

sonbaharda yledir i te kestanelikleri Bursa'n n
ve yaz ya murundan sonra yapraklar
ve her mevsim ve her saat stanbul.
Gzlerin gzlerin gzlerin,
gn gelecek glm, gn gelecek,
karde insanlar birbirine
senin gzlerinle bakacaklar glm,
senin gzlerinle bakacaklar.

Gzlerine Bakarken
Gzlerine bakarken
gne li bir toprak kokusu vuruyor ba ma,
bir bu day tarlas nda, ekinlerin iinde
kayboluyorum...
Ye il p lt larla usuz bucaks z bir uurum,
durup dinlenmeden de en ebedi madde gibi gzlerin:
rr her gn bir para veren
fakat hi bir zaman
bsbtn teslim olmayacak olan...

Gne i enlerin Trks...

Bu bir trk:toprak anaklarda
gne i ienlerin trks!
Bu bir rg:alev bir sa rgs!
k vran yor;
kanl ; k l bir me 'ale gibi yan yor
esmer al nlar nda
bak r ayaklar plak kahramanlar n!
Ben de grdm o kahramanlar ,
ben de sard m o rgy,
ben de onlarla
gne e giden
kprden
getim!
Ben de itim toprak anaklarda gne i.
Ben de syledim o trky!
Yre imiz topraktan ald h
;
alt n yeleli aslanlar n a
y rtarak
gerindik!
rad k;
im ekli rzgra bindik!.
Kayalardan
kayalarla kopan kartallar
rp yor kta yald zlanan kanatlar .
Alev bilekli svariler kam yor
aha kalkan atlar !
Ak n var
gne e ak n!
Gne i zaptedece iz
gne in zapt yak n!

D mesin bizimle yola:

evinde a layanlar n
gz ya lar
boynunda a r bir
zincir
gibi ta yanlar!
raks n pe imizi
kendi yre inin kabu unda ya ayanlar!
te:
u gne ten
d en
ate te
milyonlarla k rm

yrek yan yor!

Sen de kar
g snn kafesinden yre ini;
u gne ten
d en
ate e f rlat;
yre ini yreklerimizin yan na at!
Ak n var
gne e ak n!
Gne i zaaptedece iz
gne in zapt yak n!
Biz topraktan, ate ten, sudan, demirden do duk!
Gne i emziriyor ocuklar za kar z,
toprak kokuyor bak r sakallar z!
Ne 'emiz s cak!
kan kadar s cak,
delikanl lar n ryalar nda yanan
o an
kadar s cak!
Merdivenlerimizin engelini y ld zlara asarak,
llerimizin ba lar na basarak
ykseliyoruz
gne e do ru!
lenler
d

erek ldler;
gne e gmldler.
Vaktimiz yok onlar n matemini tutmaya!
Ak n var
gne e ak n!
Gne i zaaaptedece iz
gne in zapt yak n!
zmleri kan damlal k rm ba lar ttyor!
Kal n tu la bacalar
k vranarak
tyor!
Hayk rd en nde giden,
emreden!
Bu ses!
Bu sesin kuvveti,
bu kuvvet
yaral a kurtlar n gzlerine perde
vuran,
onlar olduklar yerde
durduran

kuvvet!
Emret ki lelim
emret!
Gne i iiyoruz sesinde!
Co uyoruz,
co uyor!..
Yang nl ufuklar n dumanl perdesinde
zraklar g y rtan atl lar ko uyor!
Ak n var
gne e ak n!
Gne i zaaaaptedece iz
gne in zapt yak n!
Toprak bak r
gk bak r.
Hayk r gne i ienlerin trksn,
Hay-k r
Hayk ral m!

Gne in Sofras nda Sylenen Trk

Dalgalar kar layan gemiler gibi,
gvdelerimizle karanl klar yara yara
kt k, rzgarlar en serin
uurumlar en derin
havalar en kl s ra da lara.
Arkam zda bir d man gz gibi karanl n yolu.
nmzde bak r taslar gne dolu.
Dostlar n aras nday z!
Gne in sofras nday z!
Da larda glgeniz gklere vursun,
gz gze
yan yana
durun ocuklar.
Taslar birbirine vurun ocuklar.
Doldurun ocuklar,
doldurun
doldurun
doldur ielim.
Ba lar
gklere
atal m
serden geelim...
Heeey, nerden geelim?
Yalnayak
ko arak
devlerin
geti i
yerden geelim.
Heeey
hop
Heeeey
hep
birden geelim
Doldurun ocuklar,
doldurun
doldurun
doldur ielim.

Dostlar n aras nday z!

Gne in sofras nday z!.

Gne te
Gne te
denizin sonunda mavi bir duman gibi
gzmde ttyorsun.
Ye il bir erik dal yre im
sen alt n tyl bir yemi
sallan yorsun.
Fakat ben seni byle bir yemi
ve bir duman gibi grmenin yerine
sahiden grmek istiyorum plak ayaklar
sahiden dokunmak istiyorum uzun parmakl ellerine!...

Gnler
Geip gitmi gnler gelin
rak iin sarho olun
sl kla bir eyler al n
geberiyorum kederden.
lerdeki gzel gnler
beni grmeyecek onlar
bari selam yollas nlar
geberiyorum kederden.
Ba lad m bugnk gn
yar da kalabilirsin,
geceye varmadan yahut
ok byk olabilirsin.

Gz...
Gnler gitgide k sal yor,
ya murlar ba lamak zre.
Kap m ard na kadar a k bekledi seni.
Niye byle ge kald n?
Soframda ye il biber, tuz, ekmek.
Testimde sana saklad m arab
itim yar ya kadar bir ba ma
seni bekleyerek.
Niye byle ge kald n?
Fakat i te ball meyveler
dallar nda olgun, diri duruyor.
Kopar lmadan d eceklerdi topra a
biraz daha gecikseydin e er...

Haber...
Onlardan haber geldi.
Oradan
onlardan.
Gmlekleri kirli de il
at k de ilmi ka lar .
Yaln z biraz
uzam t ra lar .
'Yand k! '
dememi ler.
Dayanm lar biliyorum.
'Dayand k! '
dememi ler.
Gzleri glerek
bak yorlarm adama.
akaklar nda taze bir yara varm ama,
at k de ilmi ka lar .
Yaln z biraz
uzam t ra lar ....

Hapiste Yatacak Olana Baz tler

Dnyadan, memleketinden, insandan
umudum kesik de il diye
pe ekilmeyip de
At rsan ieriye,
Yatarsan on y l, on be y l
Daha da yataca ndan ba ka,
'Sallansayd m ipin ucunda
Bir bayrak gibi ke ke''
Demiyeceksin,
Ya amakta ayak direyeceksin.
Belki bahtiyarl k de ildir art k,
Boynunun borcudur fakat,
D mana inat
Bir gn fazla ya amak.
erde bir taraf nla yapayaln z kalabilirsin,K
Kuyunun dibindeki ta gibi.
Fakat br taraf n
Dnyan n kalabal na
ylesine kar mal ki,
Sen rpermelisin ierde,
arda k rk gnlk yerde yaprak k ldasa.
erde mektup beklemek,
Yan k trkler sylemek bir de,
Bir de gzn tavena dikip sabahlamak
Tatl r ama tehlikelidir.
ra tan t ra a yzne bak,
Unut ya
Koru kendini bitten,
Bir de bahar ak amlar ndan;
Bir de ekme i
Son lokmas na dek yeme i,
Bir de a z dolusu glmeyi unutma hibir zaman.
Bir de kimbilir,
Sevdi in kad n sevmez olur,
Ufak bir i deme,
Yemye il bir dal k lm gibi gelir,

erdeki adama.
erde gl, baheyi d nmek fena,
Da lar , deryalar d nmek iyi.
Durup dinlenmeden yazmay ,
Bir de dokumac
tavsiye ederim sana,
Bir de ayna dkmeyi.
Yani ierde ony l, on be y l,
Daha da fazla hatta
Geirilmez de il,
Geirilir,
Kararmas n yeter ki
Sol memenin alt ndaki cevahir!

Hasret (01) ...

Yz y l oldu yzn grmeyeli,
belini sarmayal ,
gznn iinde durmayal ,
akl n ayd nl na sorular sormayal ,
dokunmayal s cakl na karn n.
Yz y ld r bekliyor beni
bir ehirde bir kad n.
Ayn daldayd k, ayn daldayd k.
Ayn daldan d p ayr ld k.
Aram zda yz y ll k zaman,
yol yz y ll k.
Yz y ld r alacakaranl kta
ko uyorum ard ndan.

Hasret (02) ...

Denize dnmek istiyorum!
Mavi aynas nda sular n:
boy verip grnmek istiyorum!
Denize dnmek istiyorum!
Gemiler gider ayd n ufuklara gemiler gider!
Gergin beyaz yelkenleri doldurmaz keder.
Elbet mrm gemilerde bir gn olsun nbete yeter.
Ve madem ki bir gn lm mukadder;
Ben sularda batan bir k gibi
sularda snmek istiyorum!
Denize dnmek istiyorum!
Denize dnmek istiyorum!

Hava So uk
Hava puslu, so uk
rlar koyu, k rm
Saman sar , l ye il
gelmek zere oysaki gnl
a girmeye haz r de il

Haydi Gle Gle Glm

Haydi gle gl glm
haydi gle gle
Hani a lamak yoktu?
lama k m,
gzne batacak srmelerin.
Taksiye bindin i te,
te hapishanesinde yatt m ehrin
geiyorsun iinden.
fr belki ben ya ta bir adam
dikiz aynas ndan bak yor sana
anl yor bu gzel kad n a lamas .
Belki onunda ierde yatan vard r,
belki tan r beni, belki kendiside bizdendir.
Biliyorum:
Demirlerden seyretti im bu ehir
kapl calar
trbeler
ipek fabrikalar ve kocaman bir nard r.
Ve sahici insanlar
benim insanlar m
nas lda peri an...
Fakat yzlerine gne vurmu gibi olmu tur
sen gzya lar aras ndan
onlara bakt n zaman.
Sen bu ehre bundan ncede geldin demek?
Sen bu ehre gelesinde beni aramayas n!
ylemi? A LA GLM!
Hemde hngr hngr a lamal n.
Hay r a lama, Allah belam versin benim a lama!
Etraf na bak:
Ben ve ehir oktan arkada kald k

Henz Vakit Varken, Glm

Henz vakit varken, glm
Paris yan p y lmadan,
henz vakit varken, glm,
yre im dal ndayken henz,
ben bir gece, u May s gecelerinden biri
Volter r ht nda dayay p seni duvara
pmeliyim a ndan
sonra dnp yzmz Notrdam'a
ie ini seyretmeliyiz onun,
birden bana sar lmal n, glm,
korkudan, hayretten, sevinten
ve de sessiz sessiz a lamal n,
ld zlar da iselemeli,
incecikten bir ya murla kar arak.
Henz vakit varken, glm,
Paris yan p y lmadan,
henz vakit varken, glm,
yre im dal ndayken henz,
u May s gecesi r ht mdan gemeliyiz
s tlerin alt ndan, glm,
slak salk m s tlerin.
Paris'in en gzel bir ift szn sylemeliyim sana,
en gzel, en yalans z,
sonra da sl kla bir ey alarak
gebermeliyim bahtiyarl ktan

ve insanlara inanmal z.
Yukarda ta tan evler,
girintisiz, nt z,
birbirine biti ik
ve duvarlar ay
ndan
ve dimdik pencereleri ayakta uyukluyor
ve kar yakada Luvur
ayd nlanm
klarla
ayd nlanm bizim iin
billur saray z...
Henz vakit varken, glm,
Paris yan p y lmadan,
henz vakit varken, glm,
yre im dal ndayken henz,
u May s gecesi r ht mda, depolarda
rm varillere oturmal z.
Kar da karanl a giren kanal.
Bir at geiyor,
selaml yal m glm,
geen sar kamaral at selaml yal m.
Belika'ya m yolu, Hollanda'ya m ?
Kamaran n kap nda ak nlkl bir kad n
tatl tatl glmsyor.
Henz vakit varken, glm,
Paris yan p y lmadan,
henz vakit varken, glm...
Parisliler, Parisliler,
Paris yan p y lmas n...

Herkes Gibi...
Gnlmle ba ba a d ndm demin;
Art k bir sihirsiz nefes gibisin.
imdi t iinde bombo kalbimin
Akisleri snen bir ses gibisin.
Mziye kar p sevda yeminim,
Bir anda unuttum seni, eminim
Kalbimde kalbine yok bile kinim
Bence art k sen de herkes gibisin.
(Alt nc Kitap, Temmuz 1336/1920)
BENCE SEN DE

MD HERKES G

Gzlerim gznde a semiyor

Onlardan kalbime sevda gemiyor
Ben yordum ruhumu biraz da sen yor
nk bence imdi herkes gibisin
Yolunu beklerken daha dn gece
Ka yorum bugn senden gizlice
Kalbime bakt m da i te iyice
Anlad m ki sen de herkes gibisin
Bsbtn unuttum seni eminim
Maziye kar
imdi yeminim
Kalbimde senin iin yok bile kinim
Bence sen de imdi herkes gibisin

Hiciv Vadisinde Bir Tecrbei Kalemiye

Bir varm
bir yokmu .
Develer tellall k edip satarken develeri,
bir benim babam varm ,
bir de bir zat muhteremin pederi.
Benim babam,
dazlak kafal ufak tefek bir adam.
O bir zat muhteremin pederi
kinci Sultan Hamidin
me hur h rs z seraskeri.
Benim babam,
dolu koymu
bo km ,
btn mrnce evirmi simsiyah defterleri.
O, bir zat muhteremin pederi Yemen lnde al ktan lenlerin
suyundan, ekme inden alarak,
kumun stne akan kandan
yzde yz komisyon alarak
han, hamam, apart man yapm ...
Ey zat muhterem!
aire, "K sa kes, diyelim, szlerini!"
lm sizin serasker
peder.
Benim de babam ld.
Ve dnyaya yummadan evvel
kl ocuk gzlerini
siz onun yan ndayd z.
Son be papelin hesab vermeden lmesin, diye
kalbinin at
sayd z.
Tutmuyordu babam n plesi elleri.
O eller..
Babam n gzleri art k
simsiyah defterleri gremiyordu...
Fakat yine siz hakl
z:
o gnd hesap gn.
Takt z tenezzlen kendi elinizle siz
bir lnn burnuna gzl n,
be papelin hesab istediniz.
te o hesab imdi ben veriyorum.
Size bir tokat
borcum vard .
Dikkat!
Kolumu geriyorum.
kimiz kar kar yay z.
Sizin peder lm .
ld benim babam.
Kar kar ya kald k iki me hur adam.
Benim hretim nerden gelir,
ben neyimle me hurum -MALUM!.
Size gelince:
sizi me hur eden ey:
rs z bir baban n kanl alt nlar alan
rs z bir o lun paras r.
Sizin hretiniz:
lanetle dolu bir ykn
uval daras r.
hretiniz:
vrak engiler, byk kemanc lar veren

ingene ad rlar n yz karas r.

nanmazsan z e er,
kar rs n alim efendiler
kal n yaprakl kitaplar gibi seneleri:
anlars z ki, Edirne boyu
ingeneleri,
grmemi tir soyunuz gibi bir soyu...
Bir varm
bir yokmu .
Develer tellall k edip satarken develeri,
bir benim babam varm ,
bir de bir zat muhteremin pederi.
Ey zat muhterem!
lm sizin serasker
peder.
ld benim babam.
Kar kar ya kald k
iki me hur adam...

Hi Bir A a Byle Harikulade Yemi Vermemi tir...

Topraktan ate ten ve denizden
do anlar n
en mkemmeli do acak bizden...
.......................................
.......................................
....................................... ve insanlar ellerini
korkmadan
d nmeden
birbirlerinin ellerine b rakarak
ld zlara bakarak:
- "Ya amak ne gzel ey!"
diyecekler;
bir insan gz gibi derin
bir salk m zm gibi serin
bir ferah
bir rahat
bir i itilmemi ark syliyecekler...
Hibir a a
byle harikulde bir yemi vermemi
olacakt r
Ve en vadedici
bir yaz gecesi bile
byle sesler
byle inan lmaz renklerle
sabaha ermemi olacakt r.
Topraktan
ate ten
ve denizden
do anlar n
en mkemmeli do acak bizden.....................

Ho Geldin Kad

Ho geldin kad m benim ho geldin

yorulmu sundur;
nas l etsemde y kasam ayac klar
ne gl suyum ne gm legenim var,
susam nd r;
buzlu erbetim yok ki ikram edeyim

ac km nd r;
beyaz ketenli rtl sofralar kuramam
memleket gibi yoksuldur odam.
Ho geldin kad m benim ho geldin
aya
basd n odama
rk y ll k beton, ay r imen imdi
gldn,
gller a ld penceremin demirlerinde
lad n,
avular ma dkld inciler
gnlm gibi zengin
hrriyet gibi ayd nl k oldu odam...
Ho geldin kad

m benim ho geldin.

Ho Geldin...
Ho geldin!
Kesilmi bir kol gibi
omuz ba
zdayd bo lu un...
Ho geldin!
Ayr k uzun srd.
zledik.
Gzledik...
Ho geldin!
Biz
rakt n gibiyiz.
Ustala k biraz daha
ta k rmakta,
dostu d mandan ay rmakta...
Ho geldin.
Yerin haz r.
Ho geldin.
Dinleyip diyecek ok.
Fakat uzun sze vaktimiz yok.
YRYEL M.....

Hrriyet'e Dair
Onlar, midin d man r,
Sevgilim,
Akarsuyun meyve a nda a ac n
Serpilip geli en hayat n d man r.
nk, lm vurdu damgas al nlar na
ryen di , dklen et,
Bir daha geri dnmemek zere
p gidecekler
Ve elbette ki sevdi im elbet
Dola acakt r en anl elbisesiyle
Gzelim lkemde
dola acakt r en anl elbisesiyle,
i tulumuyla,
bu gzelim memlekette
HRR YET

Hrriyet Kavgas ...

Yine kitaplar , trkleri, bayraklar yla geldiler,
dalga dalga ayd nl k oldular,
yrdler karanl n stne.
Meydanlar zaptettiler yine.
Beyaz t'ta ehit d en
silkinip kalkt kabrinden,
ve elinde bir gne gibi ta
y kt ahmeran' n ma aras

p yaras
.

Daha gn o gn de il, derlenip drlmesin bayraklar.

Dinleyin, duydu unuz akallar n ulumas r.
Saflar s kla
n ocuklar,
bu kavga fa izme kar , bu kavga hrriyet kavgas r.
ki serseri var:
Birinci serseri
kpr alt nda yatar, `
sularda y ld zlar sayar geceleri.
ki serseri var:
kinci serseri
atlas yakal sarho sofralar nda
Ba datl bir dilencinin ald sazd r.
Frans z emperyalizminin
idare meclisinde ayvazd r..
Ben:
ne kpr alt nda yatan,
ne de atlas yakal sarho sofralar nda
saz calip Arabistan f st satan-lakin
airiyim;
topraktan, ate ten ve demirden
hayat yaratan-lakin
airiyim ben.
ki serseri var
kinci serseri
yolumun stnde duruyor
ve soruyor
bana
<>
Anla lan
Ba dadi aklaban
unutmu ,
Msy bilmem kimle beraber
Adana - Mersin hatt nda o ku u yoldu unu...
ki serseri var:
kinci serseri
halk n alin terinden alt n yapanlara
kendi kafatas nda hurma rak sunar.
Ben h
as rlardan alm m,
bende her m sra bir yanarda hat rlat r.
Ben ne halk n al n terinden on para alm m
ne bir airin cebinden bir sat r...

ki serseri var:
kinci serseri,
meydana drt topa gibi sald m drt eseri
sanm ki yazm m kendileri
iin.
Halbuki benim
bir serseriye hitap eden
ikinci yaz m i te budur:
Atlas yakal sarho sofralar n saz ,
Frans z sermayesinin hac ayvaz ,
bu yazd m yaz
rse balyoz salanlar n im ekli yumru udur
katmerli kat ya ensenden.
Ve sen o kemik yalad n
sofran n alt na girsen de,
- dostun KARAMACA BEY gibi kald p yere al-mak iin
can burnundan al-mak iin,
bulaca m seni.
Koca gbeklerin RUSEL ku
sen,
sen u ak murabba ,
sen u ak mik'ab ,
sat lm u aklar n u
sen!!!

ki Sevda
Bir gnlde iki sevda olamaz
yalan
olabilir.
ehrinde so uk ya murlar n
gece otel odas nda s rtst yat yorum
gzlerim tavana dikili
bulutlar geiyor tavandan
slak asfalt geen kamyonlar gibi a r
ve sa da uzakta
ak bir yap
yz katl belki
tepesinde alt n i ne parl yor.
Bulutlar geiyor tavandan
karpuz kay klar gibi gne ykl bulutlar
Oturmu um cumbaya
yzme sular n
d yor
bir rmak k
nda m m
bir deniz k
nda m ?
O tepsideki ne
o gll tepsideki
yer ile i mi kara dut mu?
Fulya tarlas nda m m
karl kay n orman n da m ?
Glp a yor sevdi im kad nlar
iki dilde
Dostlar nas l bir araya geldiniz?
Birbirinizi tan mazs z.
nerde bekliyorsunuz beni?
Beyaz t' ta narl Kahve' de mi Gorki park nda m ?
ehrinde so uk ya murlar n
gece otel odas nda s rtst yat yorum
gzlerim yan yor gzlerim alabildi ine a k
bir hava al nd
armonikle ba lad utla bitti.

imde sarma dola karmakar kt

byk uzak iki ehrin hasreti.
rlamak yataktan ko mak alt nda ya murun
istasyona ko mak
---- Sr karde im Makinist
gtr beni oraya.
--- Nereye?

kimiz
kimiz de biliyoruz, sevgilim,
rettiler:
a kalmay , meyi,
yorgunlu u lesiye
ve birbirimizden ayr d meyi.
Henz ldrmek zorunda b rak lmad k
ve ldrlmek i i gemedi ba
zdan.
kimiz de biliyoruz, sevgilim,
retebiliriz:
dv meyi insanlar z iin
ve her gn biraz daha candan
biraz daha iyi
sevmeyi...

nebolu
iki arkada tuttuk da lara giden yolu,
yle ykselmi iz ki, sahilde nebolu
nce sokaklar yla ufald ka ufald .
Minareler bir izgi, camiler nokta kald .
Evleri birbirine giren ehri iinde
Ufuklar geni ledi nmzde git gide;
Denizi kucaklayan iki a k kol oldu.
Rzgar esti denizin sular yol yol oldu.
lm yollara y nla yaprak;
Yapraklar n stnde sendeleyip kayarak
Da n son kayas n dibine varabildik.
Bu tepede bu kaya ma rur bir ba gibi dik!
p onun stnden bakabilirsek e er,
Gzel Anadolu grnecekti bize.
Bunu nak etmek iin bir anda kalbimize
Son ad
atmadan gzmz kapad k.
Gzmz a nca kar
zdayd art k
Sisli vadileriyle ryal Anadolu.
Gryorduk uzaktan dereye inen yolu;
Sa yan nda bir ay r, solda am a alar .
O kadar yak n ki da lar n yamalar
Dereye d en bahar bir daha kamam .

stanbul'da, Tevkifane Avlusunda

stanbul'da, Tevkifane avlusunda,
gne li bir k gn, ya murdan sonra,
bulutlar, k rm kiremitler, duvarlar ve benim yzm
yerde, su birikintilerinde k ldan rken,
ben, nefsimin ne kadar cesur, ne kadar alak,
ne kadar kuvvetli, ne kadar zay f eyi varsa

hepsini ta yarak :
dnyay , memleketimi ve seni d ndm...

nsanlar n Trkleri Kendilerinden Gzel

nsanlar n trkleri kendilerinden gzel,
kendilerinden umutlu,
kendilerinden kederli,
daha uzun mrl kendilerinden.
Sevdim insanlardan ok trklerini.
nsans z ya ayabildim
trksz hibir zaman.
Kad nlar
aldatt m, trklerini asla
Hibir zaman aldatmad beni trkler de.
Trkleri anlad m hangi dilde sylenirse sylensin.
Bu dnyada yiyip itiklerimin,
gezip tozduklar n,
grp i ittiklerimin,
dokunduklar n, anlad klar n
hibiri, hibiri
bahtiyar etmedi beni trkler kadar

MS Z

RLER

***
te geldik gidiyoruz
ho a kal karde im deniz
biraz ak ndan ald k
biraz da masmavi tuzundan
sonsuzlu undan da biraz
ndan da birazc k
birazc k da kederinden
bir eyler anlatt n bize
denizli in kaderinden
biraz daha umutluyuz
biraz daha adam olduk
te geldik gidiyoruz
ho a kal karde im deniz
27 Eyll, Pitsunda, 1958
***
ho geldin bebek
ya ama s ras sende
senin yolunu gzlyor ku palaz bo maca kara iek s tma
ince hastal k yrek enfarkt kanser filan
sizlik al k filan
tiren kazas otobs kazas uak kazas i kazas yer depremi sel bask
kurakl k falan
karasevda ayya k filan
polis copu hapisane kap falan
senin yolunu gzlyor atom bombas falan
ho geldin bebek
ya ama s ras sende
senin yolunu gzlyor sosyalizm komnizm filan.
10 Eyll 1961, Laypzig
***
Denizin stnde ala bulut
yznde gm gemi
iinde sar bal k

dibinde mavi yosun

da bir plak adam
durmu d nr.
Bulut mu olsam,
gemi mi yoksa,
bal k m olsam,
yosun mu yoksa?..
Ne o, ne o, ne o.
Deniz olunmal , o lum,
bulutuyla, gemisiyle, bal

yla, yosunuyla.
15 Eyll 1958
Arhipo Osipovka

***
Seni d nmek gzel ey
mitli ey
dnyan n en gzel sesinden en gzel ark dinlemek gibi bir ey.
Fakat art k mit yetmiyor bana,
ben art k ark dinlemek de il
ark sylemek istiyorum...
***
Sevgilim,
ba lar nde, gzler alabildi ine a k,
yanan ehirlerin k lt ,
i nenen ekinler
ve bitmez tkenmez ayak sesleri :
gidiliyor.
Ve insanlar katlediliyor :
a alardan ve danalardan
daha rahat
daha kolay
daha ok.
Sevgilim,
bu ayak sesleri, bu katlimda
hrriyetimi, ekme imi ve seni kaybetti im oldu,
fakat al n, karanl n ve klar n iinden
gne li elleriyle kap
alacak olan
gelecek gnlere gvenimi kaybetmedim hibir zaman...
( stanbul Hapisanesi)
***
Hasretini, yoklu unu, sensizli i
bir ate yan gibi yle ac yla duydum ki yre imin etinde,
gitgide o alarak
gitgide derinden i leyerek
yle dayan lmaz oldu ki bu
seni bo abilirdim senden kurtulmak iin
nk seni o kadar seviyorum.
25-2-43
***
Baba!
her y lba nda
sana syleyecek
bir tek
szm var :
"Seni ne kadar ok seversem
o kadar
ok olsun mrnden geen y llar..."

Baba!
Babam, a abeyim, karde im, arkada m!
Ne zulm, ne lm, ne korku
ba
e emez!
Yaln z senin elini pmek iin
e ilir ba m.
Babam, a abeyim, karde im, arkada m...
1/1/1932
***
Seviyorum seni ekmegi tuza ban p yer gibi
geceleyin ate ler iinde uyanarak
a
dayay p muslu a su ier gibi,
r posta paketini, neyin nesi belirsiz,
tel , sevinli, ku kulu aar gibi,
seviyorum seni denizi uakla ilk defa geer gibi.
stanbul'da yumu ac k karar rken ortal k
iimde k ldanan bir eyler gibi,
seviyorum seni "Ya yoruz ok kr!' der gibi.
27 A ustos 1960
***
Seni d nrm
anam n kokusu gelir burnuma
dnya gzeli anam n.
Binmi in atl kar ncas na iimdeki bayram n
r dnersin eteklerinle salar n uu ur
bir yitirip bir bulurum al al olmu yzn.
Sebebi ne
seni bir b ak yaras gibi hat rlamam n
sen byle uzakken senin sesini duyup
yerimden f rlamam n sebebi ne?
Diz kp bakar m ellerine
ellerine dokunmak isterim
dokunamam
arkas ndas n cam n.
Ben bir
n seyircisiyim glm
alacakaranl mda oynad m dram n.
7 A ustos 1959
***
Glm, iki gzmn bebe i
lmekten korkmuyorum,
lmek ar ma gidiyor,
onuruma yediremiyorum lme i.
15 A ustos 1959
***
Aya gidilecek
daha da telere,
teleskoplar n bile grmedi i yere.
Ama bizim dnyada ne zaman kimse a
kalmayacak,
korkmayacak kimse kimseden,
emretmeyecek kimse kimseye,
yermeyecek kimse kimseyi,
umudunu almayacak kimse kimsenin?
te ben komnistim bu soruya kar

k
verdi im iin.

26 A ustos 1959
***
Merih'e giden kosmos gemisinde turistler
yeryzyce yaz lm iirler okuyacak.
Her sz beste beste, renk renk, kat kat aarak
en s rl ekirde e ula abilecekler.
Aral k 1959
***
Ak bir karanfil gibi atlay p da ekirdek
atom bahelerine yrynce ayd nl k,
yaln z merakl lar de il, btn insanl k
iirin aynas nda kendini seyredecek.
Aral k 1959
***
rd lar tazecik ye il dallar
rd lar kitap tutan ellerimizi
Kan na girdiler ocuklar
n.
1960, Nisan
***
Laypzig'de bir ya mur ya yor incecikten,
ya yoruz vitrinler, a alar, insanlar,
bir de otomobillerin h ,
bir de gemi zamanlar,
bir de saman sar ,
bir de ben
ya yoruz ya an ya murla beraber incecikten.
18 Eyll 1960
***
nsanlar n trkleri kendilerinden gzel,
kendilerinden umutlu,
kendilerinden kederli,
daha uzun mrl kendilerinden.
Sevdim insanlardan ok trklerini.
nsans z ya ayabildim
trksz hibir zaman.
Hibir zaman beni aldatmad trkler de.
Trkleri anlad m hangi dilde sylenirse sylensin.
Bu dnyada yiyip itiklerimin,
gezip tozduklar n,
grp i ittiklerimin,
dokunduklar n, anlad klar
hibiri, hibiri,
beni bahtiyar etmedi trkler kadar...

20 Eyll 1960
***
gnde ka milyon insan lr yeryznde
do ar ka milyon
ka ya ad m diyebilirdi
ka ya ad m diyebilecek
ka gnde n yemek yiyebilirdi
ka yiyebilecek
13 A ustos 1961, gece
***
Ya m altm
on dokuzumdan beri bir d grrm

ya mur amur yaz k

uykuda uyan k
tak lm d mn pe ine yrrm.
Neleri al p gtrmedi benden ayr k;
kilometrelerle umut, tonlarla keder,
tarad m salar, s kt m eller.
Bir d mle ayr lmad k.
Avrupa'y , Asya'y , Afrika'y d mle dola m
bir Amerikanlar vize vermediler
denizlerden da lardan llerden ok adamlar sevdim
adamlara
m.
Mapusanelerde
yd hrriyetimin
ekme imin kat yd srgnde
her biten ak amdayd , her ba layan gnde :
ulu kurtulu d memleketimin.
1962
***
Dnyay verelim ocuklara hi de ilse bir gnl ne
all pullu bir balon gibi verelim oynas nlar
oynas nlar trkler syliyerek y ld zlar n aras nda
dnyay ocuklara verelim
kocaman bir elma gibi verelim s cac k bir ekmek somunu gibi
hi de ilse bir gnl ne doysunlar
dnyay ocuklara verelim
bir gnlk de olsa rensin dnya arkada
ocuklar dnyay alacak elimizden
lmsz a alar dikecekler
21 May s 962, Moskova

stanbul Tevkifhanesi'nden
Fevkalde memnunum dnyaya geldi ime,
topra
, ayd nl
, kavgas ve ekme ini seviyorum.
Kutrunun lsn santimine kadar bilmeme ra men
ve mehulm de ilken gne in yan nda oyuncakl
dnya, inan lmayacak kadar byktr benim iin.
Dnyay dola mak,
grmedi im bal klar , yemi leri, y ld zlar grmek isterdim.
Halbuki ben
yaln z yaz larda ve resimlerde yapt m Avrupa yolculu umu.
Mavi pulu Asya'da damgalanm
bir tek mektup bile almad m.
Ben ve bizim mahalle bakkal
ikimiz de kuvvetle mehulz Amerika'da.
Fakat ne zarar,
in'den spanya'ya, mit Burnu'ndan Alaska'ya kadar
her mili bahride, her kilometrede dostum ve d man m var.
Dostlar ki bir kerre bile selmla mad k
ayn ekmek, ayn hrriyet, ayn hasret iin lebiliriz.
Ve d manlar ki kan ma susam lar
kanlar na susam m.
Benim kuvvetim :
bu byk dnyada yaln z olmamakl md r.
Dnya ve insanlar yre imde s r
ilmimde muamma de ildirler.
Ben kurtar p kellemi nida ve sual i aretlerinden,
byk kavgada
a k ve endi esiz
girdim saf ma.

Ve d nda bu saf n
toprak ve sen
bana kfi gelmiyorsunuz.
Halbuki sen harikulde gzelsin
toprak s cak ve gzeldir.

stiklal
Bu z rhlar , bu ordular tan m,
benim de sular ma girdiler,
benim de topra ma asker kard lar geceleyin.
Kan ma susam lar.
almak istiyorlard gzlerimin nurunu,
hnerini ellerimin.
Dktk denize onlar
1922'ydi y llardan...
rl karde im;
ark lar z karde tir,
isimlerimiz karde ,
yoksullu umuz karde tir,
yorgunlu umuz karde .
ehirlerimde gzel, ulu, canl ne varsa:
insan, cadde, nar,
sava nda senin yan ndalar.
Kylerimde Kelam-i Kadim okunuyor
senin dilinle,
senin zaferin iin...
rl karde im,
biliyorum, biliyorum,
istiklal otobs de il ki
birini ka rd n mi, brne binesin...
stiklal sevgilimiz gibidir
aldatt n mi bir kere
zor dner bir daha.
rl karde im,
kanal n sular na kar kan n.
nsanin yurdu bir kat daha kendinin olur
topra na, suyuna kar ka kan .
Ya anm say lmaz zaten
yurdu iin lmesini bilmeyen millet...

tirazname-i Naz m
Art k bir daha
bir kahkaha
gibi glmeyecek gznzde gzmz.
Tevecchnz
mavi bir mcevherdi ba
zda.
Ba
zdan d rdk onu,
kaybettik.
Gelemedik, ay bettik.
Bizi affedin diyemem.
Ve madem ki byledir,
art k bir daha
bir kahkaha
gibi glmeyecek gzlerimde gznz.
Tevecchnz
mavi bir p lt , bir mcevherdir ba mda.

Ba mdan d rdm onu,

kaybettim
gelemedim ay bettim.

yimser Adam...
ocukken sineklerin kanad koparmad
teneke ba lamad kedilerin kuyru una
kibrit kutular na hapsetmedi hamambceklerini
kar nca yuvalar bozmad
byd
btn bu i leri ona ettiler
lrken ba ucundayd m
bir iir oku dedi
gne stne deniz stne
atom kazanlar yla yapma aylar stne
yceli i stne insanl n

yimserlik...
iirler yazar m
bas lmaz
bas lacaklar ama
Bir mektup beklerim mjdeli
belki de ld m gn gelir
mutlaka gelir ama
Ne devlet ne para
insan n emrinde dnya
belki yz y l sonra
olsun
mutlaka bu byle olacak ama

Japon Bal k ...

Denizde bir bulutun ldrd
Japon bal k gen bir adamd .
Dostlar ndan dinledim bu trky
Pasifik'te sapsar bir ak amd .
Bal k tuttuk yiyen lr.
Elimize de en lr.
Bu gemi bir kara tabut,
lumbar ndan giren lr.
Bal k tuttuk yiyen lr,
birden de il, a r a r,
etleri rr, da r.
Bal k tuttuk yiyen lr.
Elimize de en lr.
Tuzla, gne le y kanan
bu vefal , bu al kan
elimize de en lr.
Birden de il, a r a r,
etleri rr, da r.
Elimize de en lr...
Badem gzlm, beni unut.
Bu gemi bir kara tabut,
lumbar ndan giren lr.

stmzden geti bulut.

Badem gzlm beni unut.
Boynuma sar lma, glm,
benden sana geer lm.
Badem gzlm beni unut.
Bu gemi bir kara tabut.
Badem gzlm beni unut.
rk yumurtadan rk,
benden yapaca n ocuk.
Bu gemi bir kara tabut.
Bu deniz bir l deniz.
nsanlar ey, nerdesiniz?
Nerdesiniz?

Kad nlar

Toprak yle bitip tkenmez, /da lar yle uzakta,

sanki gidenler hibir zaman
hibir menzile eri emeyecekti.
Ka lar yryordu yekpare me aleden tekerlekleriyle
Ve onlar
ay n alt nda dnen ilk tekerlekti.
Ay n alt nda kzler
ba ka ve ok kk bir dnyadan gelmi ler gibi
ufac k k sac kt lar
ve p lt lar vard hasta k k boynuzlar nda
ve ayaklar alt ndan akan
toprak,
toprak,
ve toprakt .
Gece ayd nl k ve s cak
ve ka larda tahta yataklar nda
oyu mavi humbaralar l plakt .
Ve kad nlar
birbirlerinden gizleyerek
bak yorlard ay n alt nda
gemi kafilelerden kalan kz ve tekerlek llerine.
Ve kad nlar
bizim kad nlar z:
korkun ve mbarek elleri
ince, kk eneleri, kocaman gzleriyle
anam z, avrad z, yarimiz
ve sanki hi ya anmam gibi len
ve sofram zdaki yeri
kzmzden sonra gelen
ve da lara ka p u runda hapis yatt
z
ve ekinde, ttnde, odunda ve pazardaki
ve kara sabana ko ulan ve a llarda
lt nda yere sapl b aklar n
oynak, a r kalalar ve zilleriyle bizim olan
kad nlar,
bizim kad nlar z
imdi ay n alt nda
ka lar n ve hartular n pe inde
harman yerine kehriban ba sap eker gibi
ayn yrek ferahl ,
ayn yorgun al kanl k iindeydiler.
Ve onbe lik araplenin eli inde
ince boyunlu ocuklar uyuyordu.
Ve ay n alt nda ka lar
yryordu Ak ehir zerinden Afyon`a do ru.

Kad nlar

n Yzleri

Meryem ana Tanr do urmad

Meryem ana Tanr n anas de il
Meryem ana analardan bir ana
Meryem ana bir o lan do urdu
demo ullar ndan bir o lan
Meryem ana bundan tr gzel btn suretlerinde
Meryem anan n o lu bundan tr kendi o lumuz gibi
yak n bize
Kad nlar
n yz ac lar
n kitab r
ac lar z, ay plar z ve dkt mz kan
karasabanlar gibi izer kad nlar n yzn.
Ve sevinlerimiz vurur gzlerine kad nlar n
gllerde yan seher vak tlar gibi.
Hayallerimiz yzlerindedir sevdi imiz kad nlar n,
grelim grmeyelim kar
zda dururlar
gere imize en yak n ve en uzak.

Kalbim...
G smde 15 yara var! .
Sapland g sme 15 kara sapl b ak! ..
Kalbim yine arp yor,
kalbim yine arpacak! ! !

G smde 15 yara var!

Sar ld 15 yarama
kara kaygan y lanlar gibi karanl k sular!
Karadeniz bo mak istiyor beni,
bo mak istiyor beni,
kanl karanl k sular! ! !
Sapland g sme 15 kara sapl b ak.
Kalbim yine arp yor,
kalbim yine arpacak! ...

G smde 15 yara var! .

Deldiler g sm 15 yerinden,
sand lar ki vurmaz art k kalbim kederinden!
Kalbim yine arp yor,
kalbim yine arpacak! ! !
Yand 15 yaramdam 15 alev,
ld g smde 15 kara sapl b ak..
Kalbim
kanl bir bayrak gibi arp yor,
AR-PA-CAK! !

Kanter iinde
Yap lar trk sylyor
Yap trk syler gibi yap lm yor ama.
Bu i biraz zor.
Yap lar n yre i
bayram yeri gibi c l c l
ama yap yeri bayram yeri de il.

yap yeri toz toprak.

amur, kar.
Yap yerinde aya n burkulur
ellerin kanar.
Yap yerinde ne ay her zaman ekerli
her zaman s cak,
ne ekmek her zaman pamuk gibi yumu ak
ne herkes kahraman
ne dostlar vefal her zaman.
Trk syler gibi yap lm yor yap
bu i biraz zor,
zor ama
yap ykseliyor, ykseliyor.
Saks lar konuldu pencerelere
alt katlar nda.
lk balkonlara gne ta yor ku lar
kanatlar nda.
Bir yrek arp nt var her putrelinde
her tu las nda
her kerpicinde.
Ykseliyor, ykseliyor yap
kanter iinde.

Kar Kesti Yolu

Kar kesti yolu
sen yoktun
oturdum kar na dizst
seyrettim yzn
gzlerim kapal
Gemiler gemiyor
uaklar umuyor
sen yoktun
kar nda duvara dayanm m
konu tum, konu tum, konu tum
amadan
Sen yoktun
ellerimle dokundum sana
ellerim yzmdeydi

Kar Ya yor
Lambay yakma, b rak,
sar bir insan ba
d mesin pencereden kara.
Kar ya yor karanl klara.
Kar ya yor ve ben hat rl yorum.
Kar...
flenen bir mum gibi snd koskocaman
Ve ehir kr bir insan gibi kald
alt nda ya an kar n.
Lambay yakma, b rak!
Kalbe bir b ak gibi giren hat ralar n
dilsiz olduklar anl yorum.
Kar ya yor
ve ben hat rl yorum.

klar...

Karanl kta Kar Ya yor

Ne maveradan ses duymak,
ne sat rlar n nescine koymak o,
ne bir kuyumcu merak yla islemek kafiyeyi,
ne gzel laf, ne derin kelam...
ok ukur
hepsinin
hepsinin stndeyim bu aksam.
Bu aksam
bir sokak arkicisiyim hnersiz bir sesim var;
sana,
senin i itemeyece in bir arkiyi syleyen bir ses.
Karanl kta kar ya yor,
sen Madrid kap ndas n.
Kars nda en gzel eylerimizi
midi, hasreti, hrriyeti
ve ocuklar ldren bir ordu.
Kar ya yor.
Ve belki bu aksam
slak ayaklar n yordur.
Kar ya yor,
ve ben simdi d nrken seni
urana bir kursun saplanabilir
ve art k bir daha
ne kar, ne rzgar, ne gece...
Kar ya yor
ve sen byle deyip
Madrid kap na dikilmeden nce
herhalde vard n.
Kimdin, nemden geldin, ne yapard n?
Ne bileyim,
mesela;
Ast orya kmr ocaklar ndan gelmi olabilirsin.
Belki aln nda kanl bir sarg vard r ki
kuzeyde ald n yaray saklamaktad r.
Ve belki varo larda son kursunu atan secin
motorlar yakarken Bilbao'yu.
Veyahut herhangi bir
Konta Fernando Valaskerosi de Kortoba'n n iftli inde rgatl k etmi indir.
Belki de kk bir dkkan n vard ,
renkli spanyol yemi leri satard n.
Belki hibir hunerin yoktu, belki gayet gzeldi sesin.
Belki felsefe talebesi, belki hukuk fakltesindensin
ve paraland niversite mahallesinde
bir talyan tank n tekerlekleri alt nda kitaplar n.
Belki dinsizsin,
belki boynunda bir sicim, bir kk ha.
Kimsin, adin ne, tevelldn ka?
Yzn hi grmedim ve grmeyece im.
Bilmiyorum
belki yzn hat rlat r
Sibirya'da Kolcak'i yenenleri
belki yznun bir taraf biraz
bizim Dumlupinar'da yatana benziyordur
ve belki bir para hat rlat yorsun Robespiyer'i.
Yzn hi grmedim ve grmeyece im,

adimi duymad n ve hi duymayacaks n.

Aram zda denizler, da lar,
benim kahrolas aczim var.
Ben ne senin yan na gelebilir,
ne sana bir kasa kursun,
bir sand k taze yumurta,
bir ift yun orap gnderebilirim.
Halbuki biliyorum,
bu so uk karl havalarda
iki plak ocuk gibi mektedir
Madrid kap
bekleyen slak ayaklar n.
Biliyorum,
ne kadar byk, ne kadar gzel ey varsa,
insano ullar daha ne kadar byk
ne kadar gzel ey yaratacaklarsa,
yani o korkun hasreti, dass las iimin
gzel gzlerindedir
Madrid kap ndaki nbetimin.
Ve ben ne yarin, ne dun, ne bu aksam
onu sevmekten ba ka bir ey yapamam.

Karay lan Hikayesi (Antep Destan )

NC BAP
YIL 1918-1919
Ate i ve ihaneti grdk
ve yanan gzlerimizle durduk
bu dnyan n zerinde.
stanbul 918 Te rinlerinde,
zmir 919 May nda
ve Manisa, Menemen, Ayd n, Akhisar;
May s ortalar ndan
Haziran ortalar na kadar
yani ttn k rma mevsimi,
yani, arpalar biilip
bu daya ba lan rken
yuvarland lar.
Adana,
Antep,
Urfa,
Mara :
d m dv yordu...
Ate i ve ihaneti grdk,
Ve kanl bankerler pazar nda
Memleketi Almana satanlar,
Yan gelip llerin zerinde yatanlar
d tler can kaygusuna
ve kurtarmak iin ba lar halk n gazab ndan
karanl a kar arak bas p gittiler.
Yaral yd , yorgundu, fakirdi millet,
en az dvellerle dv yordu fakat,
dv yordu, kle olmamak iin iki kat,
iki kat soyulmamak iin.
Ate i ve ihaneti grdk,
Murat nehri, Canik da lar ve F rat,
Ye il rmak, K
rmak,
Gltepe, Tilbe ar ovas ,
grd uzun di li ngilizi.

Ve Aksuyla Kpsu,
Karaglle S t gl
ve gm basamakl trbesinde yatan
byk, a k l,
apkas horoz tyl talyan grd.
Ve ukurova,
yas ya dzlk,
uurumlar, yamalar, da lar k yas ya
ve Seyhan ve Ceyhan
ve kara gzl Yrk k ,
grd mavi niformal Frans z .
Ve devam ettik ate i ve ihaneti grmekte.
raf ve ayan ve mtehayyizan n o u
ve a alar:
Ba dasar a adan
Kellesi Byk Mehmet A aya kadar,
d manla birlik oldular.
Ve inekleri, koyunlar , keileri srp, gtrp,
gelinlerin rz na geip,
ocuklar ldrp
ve istiklali yak p y kt ka d man,
da a kt mavzerini, naca
, iftesini kapan
ve gibi o ald eteler
ve kyllerden pa alar grld,
kara donlu kyllerden.
Ve bizim tarafa geenler oldu
Tunuslu ve Hindli klelerden.
Ve Trkistanl Hac Ahmet,
k gzleri,
seyrek sakal ,
hafif makineli tfe iyle
da larda bir ba na dola .
Ve sabahleyin ve le s ca nda ve ak am st
Ve ay
nda ve y ld z alacas nda geceleyin,
ne zaman s sa bizimkiler,
peyda oluverdi, yerden biter gibi o
ve ate etti
ve d man da tt
ve kayboldu da larda yine.
Ate i ve ihaneti grdk,
Dayand k,
dayand k her yanda,
dayand k zmirde Ayd nda,
Adanada dayand k,
dayand k Urfada, Mara ta, Antepte.
Antepliler silah or olur,
uan turnay gznden
kaan tav an art aya ndan vururlar
ve Arap k sra
n stnde
taze ye il selvi gibi ince uzun dururlar.
Antep s cak,
Antep etin yerdir.
Antepliler silah or olur,
Antepliler yi it ki ilerdir.
Karay lan
Karay lan olmazdan nce
Antep kylklerinde rgatt ,
Belki rahats zd , belki rahatt ,
bunu d nmeye vakit b rakm yordular,
ya yordu bir tarla s an gibi

ve korkakt bir tarla s an kadar.

Yi itlik atla, silahla olur,
Onun at , silah , topra yoktu.
Boynu yine byle p gibi ince
Ve byle kocaman kafal yd
Karay lan
Karay lan olmazdan nce.
D man Antepe girince
Antepliler onu
Korkusunu saklayan
Bir f st k a ac ndan
al p indirdiler.
Alt na bir at ekip
eline bir mavzer
verdiler.
Antep etin yerdir.
rm kayalarda
Ye il kertenkeleler.
cak bulutlar dola r havada
leri geri.
D man tutmu tu tepeleri,
d man n topu vard .
Antepliler dz ovada
lard
D man arapnel dkyordu,
topra kknden skyordu.
D man tutmu tu tepeleri.
Akan: Antepin kan yd .
Dz ovada bir gl fidan yd
Karay lan n
Karay lan olmazdan nceki siperi..
Bu fidan yle kk,
Korkusu ve kafas yle bykt ki onun,
namluya tek fi ek srmeden
yat yordu yzkoyun.
Antep s cak,
Antep etin yerdir.
Antepliler silah or olur.
Antepliler yi it ki ilerdir.
Fakat d man n topu vard .
Ve ne are, kader
dz ovay Antepliler
d mana b rakacaklard .
Karay lan olmazdan nce
umrunda de ildi Karay lan n
yamete dek d mana verseler Antepi
nk onu d nme e al rmad lar.
Ya ad toprakta bir tarla s an gibi,
korkakt da bir tarla s an kadar.
Siperi bir gl fidan yd onun,
gl fidan dibinde yat yordu ki yz koyun
ak bir ta n ard ndan
kara bir y lan
kard kafas .
Derisi l l,
gzleri ate ten al,
dili atald .
Birden bir kur un gelip
kafas ald .
Hayvan devrildi kald .

Karay lan
Karay lan olmazdan nce
kara y lan n encam grnce
hayk rd avaz avaz
mrnn ilk d ncesini:
bret al deli gnlm,
demir sand kta saklansan bulur seni,
ak ta ard nda kara y lan bulan lm.
Ve bir tarla s an gibi ya ay p
Bir tarla s an kadar korkak olan,
rlay p atlay nca ileri
bir deh et ald Anteplileri,
se irttiler pe ince,
D man tepelerde yediler.
Ve bir tarla s an gibi ya ay p
Bir tarla s an kadar korkak olana:
KARAYILAN dediler.
Karay lan der ki: Harbe oturak,
Kilis yollar ndan kelle getirek,
nerde d man varsa orda bitirek,
vurun ha yi itler namus gndr...
Ve biz bunu bylece duyduk
ve etesinin ba nda y llarca nam yryen
Karay lan
ve Anteplileri
ve Antepi
aynen duyup i itti imiz gibi
destan
n birinci bab na koyduk.

Kar ma Mektup
Bir tanem!
Son mektubunda:
"Ba m s zl yor
yre im sersem!"
diyorsun.
"Seni asarlarsa
seni kaybedersem;"
diyorsun;
"ya ayamam!"
Ya ars n kar
m,
kara bir duman gibi da r hat ram rzgrda;
ya ars n, kalbimin k l sal bac
en fazla bir y l srer
yirminci as rlarda
lm ac .
lm
bir ipte sallanan bir l.
Bu lme bir trl
raz olmuyor gnlm.
Fakat
emin ol ki sevgili;
zavall bir ingenenin
k ll , siyah bir rmce e benzeyen eli

geirecekse e er
ipi bo az ma,
mavi gzlerimde korkuyu grmek iin
bo una bakacaklar
Nz m'a!
Ben,
alaca karanl nda son sabah n
dostlar
ve seni grece im,
ve yaln z
yar kalm bir ark n ac
topra a gtrece im...
Kar m benim!
yi yrekli,
alt n renkli,
gzleri baldan tatl ar m benim;
ne diye yazd m sana
istendi ini idam n,
daha dava ilk ad nda
ve bir algam gibi koparm yorlar
kellesini adam n.
Haydi bunlara bo ver.
Bunlar uzak bir ihtimal.
Paran varsa e er
bana fanila bir don al,
tuttu baca
n siyatik a
,
Ve unutma ki
daima iyi eyler d nmeli
bir mahpusun kar .
11-11-1933 Bursa Hapishanesi

Kar

n stanbul'dan Yazd

Can m,
Uzand m yerde yaz yorum.
Yorgunum pek.
Aynada yzm grdm, adeta ye il.
Havalar so uk, yaz gelmeyecek.
Haftada otuz liral k odun laz m,
ba a
r gibi de il.
Sofada demin i grrken,
battaniyemi ald m s rt ma.
Camlar ereveler k k, kap lar
kapanm yor,
burda bar nmam z imkans z art k,
ta nmal !
Ev y lacak stmze.
Kiralarsa pahal
pahal .
Sana bunlar ne diye anlat m?
zleceksin.
Derdimi kime dkeyim?
Kusura bakma.
Is nsa, iyice nsa ortal k ama,
Hele geceler.
kt m usand m mekten.
Ryalar mda Afrika'ya gidiyorum.
Cezayir'deydim bir sefer.
cakt .
Aln
bir kur un deldi,
btn kan m akt ,

Mektup

ama lmedim.
Bana bir hal geldi.
ok ihtiyarlad
hissediyorum.
Halbuki biliyorsun,
henz k rk ma basmad m.
ok ihtiyarlad
hissediyorum,
sylyorumda,
syleyince k yorlar,
konferans dinliyorum herkesden.
Her neyse bu bahsi kapat.
Paraguay halk trklerini ald radyo.
Bunlar dikenli bir yapra n zerine
kla, gne le, insan teriyle yaz lm .
Ac da, umutluda...
Bay ld m Paraguay trklerine.
Adviye'den mektup ald m.
Beni ok gresi gelmi ,
Hi unutam yormu ....
mda kald m.
llard r,
Sen memleketten gittin gideli,
ne kap
ald ,
ne bir haber yollad hatta.
Hatta sokakta kar la k.
Bir bayram sabah ,
ba
evirip geti.
En yak n arkada k!
Ama arkada k a aca benzer,
kurudumu,
ye ermez art k.
Ben cevap yazmad m.
Neye yarar?
Evime bile gelse imdi,
syleyecek lak rd m yok.
D manl mda yok elbet.
Otursun gle gle,
zengin bir koca bulmu
hastal kl bir eymi adam
manya n biri.
Halbuki Adviye ne canl kad nd r.
Gidip bakt m o lumuza,
Pembe, kumral, uyuyor m l m l.
Yorgan a lm , rttm.
Bir kara haberde verdi bu ak am radyo;
ren Jolio Kri lm .
llar var
bir kitap okudumdu
lenin an stne yaz lm .
Bir yerinde iki k z ocu undan bahseder.
-Sat rlar gzmn nne geldiSar n iki Yunan heykeli gibi der.
te bu ocuklardan biri ld.
Bilmem ki nas l anlatsam,
byk bilgin, byk adam,
ama imdi lsemiden len
O sar n k z ocu uda.
Bu lm bana ok dokundu.
ren Jolio Kri iin
lad m bu ak am.
Ne tuhaf,
ren deselerdi, ren
ld n zaman
deselerdi,

stanbul'lu bir kad n

hemde hi tan mad n,
layacak arkandan, deselerdi
ard .
Kocas geldi akl ma,
bir mektup yazsam,
ba sa
dilesem
diye d ndm.
Adresini bilmiyorum ama
Paris, Frederik Jolio Kri desem
gidermiydi?
Birde Frans z yazar ld.
Gazetede okudum.
Ad bile duymam nd r.
ok ihtiyard zaten,
stelikte egoist,
sinik,
cenabet herifin biri.
Her eyle alay etmi mr boyunca.
Hibir eyi, hi kimseyi sevmemi ,
bir kpeklerle kedileri,
ama yaln z kendininkileri.
Mlakat vermi lmeden bir ka gn nce.
lm alaya al yor akl nca.
Ama belli deh etlide korkuyor.
Resmide var.
bykannemizi erkek yap,
tepesine bir takke koy,
te herif.
Korkun bir yaln zl k iinde
ska bir ihtiyar.
O'nada ac m
Belki bykannemize benzedi inden,
belkide yaln zl na.
Ac m.
Ayn ac ma de il elbet.
Ac yorsun ren Kri'ye,
ocuklar d nyorsun, kocas ,
ama daha ok dnyaya ac yorsun,
byk bir insan ld diye.
Sana bir mjdem var;
Okumay reniyor tembel o lun.
Epeyi skt kerata;
Tut, ko , kitap, kalem, anta....
Mkemmel de ilmi?
Her harfi bir eye benzetiyor;
A bir evmi ,
B gbekli bir adam,
T bir keser.
dm kopuyor tembel olacak diye.
Hep O'na i yapt rmak istiyorum.
z olsayd kolayd .
Kad nlar n her ya ta
her i gelir elinden.
Ama be ya nda bir o lan,
ne becerebilir?
Ah bir nsa havalar...
Is nacak.
Uzad ka uzad mektubum.
Kendine iyi bak,
bana hemen cevap ver.
Beni unutma.
Bana hemen cevap ver,

ak ll r Mnevver,
nas l olsa ne yap p eder,
falan filan diye kendini avutma.
Sensiz peri an m,
beni unutma.
Kendine iyi bak.
Gzlerinden perim can m.
Gzel geceler.
Kendine iyi bak.
Bana hemen cevap ver,
dertlerimi akl nda tutma,
unut.
Beni unutma...

Karl Kay n Orman nda...

Karl kay n orman nda
yryorum geceleyin.
Efkrl m, efkrl m,
elini ver, nerde elin?
Ay
renginde kar,
kee izmelerim a r.
imde al nan sl k
beni nereye a r?
Memleket mi, y ld zlar m ,
genli im mi daha uzak?
Kay nlar n aras nda
bir pencere, sar s cak.
Ben ordan geerken biri:
'Amca, dese, gir ieri.'
Girip yerden selmlasam
hane iindekileri.
Eski takvim hesab yle
bu sabah ba ad bahar.
Geri geldi Memed'ime
yollad m oyuncaklar.
Kurulmam zembere i
kskn duruyor kamyonet,
yzdremedi le ende
beyaz kotras Memet.
Kar tertemiz, kar kabar k,
yryorum yumu ac k.
Dn gece on bir buukta
lm Berut, tan rd k.
Bende boz bir hal var
bir de kitab , imzal .
Elden ele geer kitap,
daha yz y l ya ar hal .
Yedi tepeli ehrimde
rakt m gonca glm.
Ne lmden korkmak ay p,
ne de d nmek lm.

En acayip gcmzdr,
kahramanl kt r ya amak:
lece imizi bilip,
lece imizi mutlak.
Memleket mi, daha uzak,
genli im mi, y ld zlar m ?
Bayramo lu, Bayramo lu,
lmden te ky var m ?
Geceleyin, karl kay n
orman nda yryorum.
Karanl kta etraf
gndz gibi gryorum.
imdi urdan sapt m m yd ,
ose, tirenyolu, ova.
Yirmi be kilometreden
l p ld r Moskova...

Kavak
a gece seyredilir
Suda gm ten servidir
stanbullu Nedim iin
Ak bedenli gelinleri
Mell mahzun kay nlar
Sever razanl Yasemin
Bende bir kavak rperir
Nemde olsam sesi gelir
Muhacirli imden beri
Her a a gibi kavak da
mrnce durur ayakta
Gzler durur bir eyleri
Gzler ose boylar
Sari s cak yaz gnnde
Anadolu kylerini
Beni de gzledi kavak
Geceleri hayk rarak
Hadisenin nnde
ahit ay plar za
ahit kay plar za
Umudumuzun ahidi
ahit bitleni imize
Topraktaki isimize
Hey gidi kavak hey gidi
Kavaklar vmekten
Kuru kuruya sevmekten
Ne kar ki memleketim
Kara topra a e ilip
Yzmn terini silip
Bir tek kavak dikemedim.

Kemal TAH R'e Mektup...

Malatya diyorum,
senin at k ka lar ndan ba ka bir ey gelmiyor akl ma.
Bursa'da kapl calar
Amasya'da elma
Diyarbak r'da karpuz ve akrep.
fakat senin oran n,
Malatya'n n
nesi me hurdur,
yemi lerinden ve bceklerinden hangisi,
suyu mu, havas m ?
D n ki hapisanesi hakk nda bile fikrim yok.
Yaln z :
bir oda,
bir tek penceresi var :
ok yksek olan tavana yak n.
Sen ordas n
dar ve uzun bir kavanozda
kk bir bal k gibi...
Te bihim ho una gitmeyebilir.
Hele bu gnlerde
kendini kafeste arslana benzetiyorsundur.
Hakl n Kemal Tahir,
emin ol ben de yle,
muhakkak ki arslan z,
aka etmiyorum
hatt daha deh etli bir ey :
insan z...
Hem de hangi tarihte, hangi s ftan,
malum...
Lkin demir kafesle kavanoz bahsinde i de miyor,
ikisi de bir,
hele bu gnlerde...
- Bunu ierde rahat ve masun
yatan bilir - ...
Hele bu gnlerde,
Sar yerli Emin Beyin f kralar na glmek,
sevgili kitaplar n ve domatesin lezzeti,
tahtakurular na ra men uyku
- gnde tatl ka
Adonille de olsa ve Tahir'in o lu Kemal
hatt mektup gelmesi senden
ve hatt ses duymak, dokunmak, grebilmek havan n
,
kar ma olan a mdan ba ka
nefsimin herhangi bir rahatl
affedemiyorum...
Fart -hassasiyet?
De il.
D ememek,
bir mavzer kur unu kadar olsun
bilfiil
do rudan do ruya...
Ancak kavgada vurulan ac duymaz
ve kavga edebilmek hrriyetidir
en mhimi hrriyetlerin.
erim yan yor, Kemal,
d ar m serin...
Anl yorsun ya,
zaten etti im lf
bizim lflar

n herhangi biri :

ok konu ulmu ,
ve konu ulmakta olan...
imdi kim bilir ka yerde, ka insan,
dizlerinde t l ve aresiz yatan ellerine kfredip ac yarak
bu lflar ediyor...
Anl yorsun ya,
zarar yok,
ben anlataca m yine!...
Elden hibir ey gelmedi i zaman
konu up anlatman n alak tesellisi?
Belki evet,
belki hay r...
Hay r yle de il.
Hangi teselli b rak be dinini seversen b rak...
Bu, dpedz,
ba n nde, oldu un yerde dolanarak
kkremek, b rp ba rmak, Kemal...

Kerem Gibi...
Hava kur un gibi a r!!
Ba r
ba r
ba r
ba yorum.
Ko un
kur un
erit-me e
a yorum...
O diyor ki bana:
- Sen kendi sesinle kl olursun ey!
Kerem
gibi
yana
yana...
Deeeert
ok,
hemdert
yok
Yrek-lerin
kulak-lar
sa r...
Hava kur un gibi a r...
Ben diyorum ki ona:
- Kl olay m
Kerem
gibi
yana
yana.
Ben yanmasam
sen yanmasan
biz yanmasak,
nas l
kar
karan-l klar

ayd n-l a..

Hava toprak gibi gebe.
Hava kur un gibi a r.
Ba r
ba r
ba r
ba yorum.
Ko un
kur un
erit-me e
a yorum.....

rk Haramilerin Esiri
Geni dallardan s zan gecenin glgesiyle,
Ormanda u uldayan ya murlar n sesiyle,
Bu ak am renklerini kaybedince her iek.
Bir kahraman esirin kollar kesilecek.
Bu bir anl erdir ki Rabbi bulmu kan nda.
Bir kere d rmeden yksek ma rur aln nda.
Alevden bir sanca n ta
glgesini.
Memleketler kermi ykseltince sesini.
Tam alt yz yirmi y l bir nur iin d m ,
Fakat gnn birinde kafir eline d m .
imdi ezmek istiyor onu k rk haramiler,
Bu son ak am kalbinde rabbi bulmazsa e er.
Ormanda renklerini kaybedince her iek.
Bir vuru ta bin kesen kollar kesilecek.
te rzgarda uan alevleriyle yer yer,
Siyah a al klardan parlad me aleler.
Dumanl bir k ll k orman glgeliyor.
anl esirleriyle haramiler geliyor.
as z bir meydanda byk ktkler yand .
Haydutlar n karanl k yzleri ayd nland .
Kk bir oda gibi yosunlanm bir ta ,
Kendisine taht yapan haramilerin ba .
Bir eyler m ldand , bir eyler emreyledi,
Sonra bo uk bir sesle haydi kesiniz dedi.
Haydutlar a r a r ekilirken geriye,
Geni yksek bir glge itildi ileriye.
Tun bir ehre parlad alevin rzgar yla,
Yksek gururlu aln geni omuzlar yla.
Kollar kesilecek kahraman esirdir bu,
Ne dudaklar sar ne gzlerinde korku,
Bir demir heykel gibi yle hissiz bekliyor.

Nihayet hep ktkler olunca bir y

n kor,

Haydutlar n iinden birisi ilerledi.

Kollar n kesilecek haydi haz rlan dedi.
Zulmette par ldad eli i bir baltan n,
Kuru bir ses duyuldu sonra f ran kan n,
Damlalar ate ten yer yer duman kard .
imdi anl esirin yaln z bir kolu vard .
Orman ba tan ba a dola bo uk bir ses;
teki kolu da kes! teki kolu da kes!
rakt baltay cellat al rken yerden,
Meydana glgeleri yak nla an gklerden,
Hayk ld bir byk anl mazinin yad .
Birden balta esirin elinde par ldad .

rk nc Y

Hepimiz k rk y l nce do duk,

rk y l nce sabahleyin
rk y l nce gn rken Bedreddin'in znik Gl'nde
aml bellerinden birinde Kro lu'nun
ve Sibirya'dan, esirlikten dnen Bol evik Osman
pusuya d rrken Urfa yolunda seher vakti F rans .
Hepimiz k rk ya nday z
yirmisine basan z da
altm
geenimiz de
at p lenimiz de stanbul'da Mdriyet penceresinden.
Bu k rk nc y

zda
ne bir orman z
ne ose boyunda tek tk kavak a ac
bir tarlay z tohumu sa lm .
Hepimiz k rk na bast k bu sabah
hapiste yatan z,
yerindekilerimiz, muhacirimiz.
Hepimiz k rk na bast k bu sabah.
Yolda lar yeni yeni y llara!

rm

Sar Ye il Balonlarda ocuk

klar yla

rm sar ye il balonlarda ocuk klar yla gne

gkyz mavi klar yla
kim derdi ki hikayem byle biter
ya murlar mevsimine girdim kederli iirler mevsimin
bir eyler bekliyorsun benden de il
szler duruyor aram zda birbirimize ula amadan
ocuk klar yla gne k rm sar ye il balonlarda
yorgun ve umutsuz bak yoruz szlerimize

k Saray
k Saray'da Kerenski.
Smolni'de Sovyetler ve Lenin,
sokakta o n l a r .
O n l a r biliyorlar ki, O :
"- Dn erkendi, yar n ge.
Vakit tamam bugn," dedi.
O n l a r : "- Anlad k, bildik," - dediler.
Ve hibir zaman
bildiklerini bu kadar mthi ve mkemmel bilmediler...
te : cepheden dnen sngleri,
kamyonlar , mitralyzleriyle,
hasretleri, mitleri, mukaddes i tihalar ,
rzgrda kar n stnde savrulan szleriyle
o n l a r yryorlar k k saraya...
Putilovski Zavot'tan Bol evik Kitof :
"- Bugn byk bir gndr, yolda lar, - diyor, - byk bir gndr.
Ve ihtar ederim ki apul yapmak isteyenlere
art k K k Saray ve btn Rusya i inin ve kylnndr."
Tesviyeci Topal Sergey :
"- Hey gidi dnya, - diyor, - hey,
ben 905'te on ya mda getim bu yoldan :
en nde iri, mazlum gzl azize tasvirleri,
yalnayak ocuklar, kocakar lar
ve uzun sal papaz Gapon...
Kar da, k rm pencerede, btn Ruslar n ar
sapsar bak yordu bize.
Kad nlar a la arak topra a diz ktler.
Ben kald rm m ki elimi istavroz karmak iin
birdenbire drtnala Kazaklar geldi kar
za.
Kazaklar ahlanm bir at ve simsiyah bir kalpakt lar.
Biz ocuklar ba
arak sere ku lar gibi d tk.
Bir at nal ezdi benim dizkapa
..."
Ve Topal Sergey baca
sryerek
yryor o n l a r l a K k Saray'a...
Rzgrd r
kard r
ve insanlard r hkim olan manzaraya.
Lehistan cephesinden gelen kyl van Petrovi'in gzleri
karanl kta kedi gzleri gibi gryor :
"- Ehhh, Matu ka, - diyor, ye il ba rdek gibi topra att k antaya..."
Stunlar n arkas ndan ate at K k Saray,
ate at yz gzel Yunkersler
ve man orospular.
Tesviyeci Topal Sergey :
"- Hey gidi dnya, - dedi, - hey,
Kerenski kalm kimlere..."
Ve topal baca
n stnden
d t yere...
Kyl van Petrovi,
ya , semiz topra avucunun iinde grp
ve k rm sakal na tkrp
bir Ukrayna ark gibi i letiyor mitralyz...
Gecenin ortas nda k rm tu ladan K
ve limanda bacal Avrora...
Bol evik Kitof hayk rd yolda lara :
"- Yolda lar, - dedi, tarih

k Saray

yani i i ve kyl s flar ,

yani k l asker,
yani, bir me ale yak yoruz, - dedi, hcuma kalk yoruz, - dedi...
Ve Neva nehrinde buzlar k zar rken
o n l a r bir ocuk gibi i tihal
ve rzgr gibi cesur,
k Saray'a girdiler.
Demir, kmr ve eker,
ve k rm bak r,
ve mensucat,
ve sevda ve zlum ve hayat,
ve bilcmle sanayi kollar n,
ve kk ve byk ve Beyaz Rusya ve Kafkasya, Sibirya ve Trkistan,
ve kederli Volga yollar n
ve ehirlerin baht
bir afak vakti de mi oldu.
Bir afak vakti karanl n kenar ndan
karl izmelerini o n l a r
mermer merdivenlere bast klar zaman...

yamet Sureleri
1
ALMETLER SURES
Yedi kat yerin alt ndan u ultular geliyor.
ok almetler belirdi, vakit tamamd r.
Haram sevaboldu, sevap haramd r.
Ak kurt, kara tahtay daha bir yol kemirir,
ekin ki krkleri
ate e girdi demir.
ok almetler belirdi, vakit tamamd r.
Duyuldu kim lm sat p kr edile,
kendi kendilerin redd inkr edile
ve duyuldu kabu una t k etti i civcivin.
Duyuldu uykusundan uyand
zincirinden ba ka kaybedecek eyi olmayan devin.
Yedi kat yerin alt ndan u ultular geliyor.
Medet yoktur, bakma geri.
Kantarma zapteyleyemez oldu beygiri.
km zengiden, aya yok mu?
Kan s zar, k olmu , duda yok mu?
Gider, byle gider, dahi gider
bu te yollar n dura yok mu?
Bu yol orda biten yoldur.
Trabolmak ne m kldr...
ekin ki krkleri
oca a girdi demir.
Bir ate klesi d t buzlar n ortas na.
Almetler belirdi, k yamet almetleridir.
Haberdir, eri mekte kaynayan su galeyan noktas na.
2
TEBAHHUR SURES
Pehlivanlar cmle libastan soyunmu , ryan idiler,
herbiri a ikr etmi ti zamirin.
Gk kubbe s cakt ve kan kokuyordu,

encam
tav gelmi demirin.
Vadenin iri ip att
bildiler,
kavaklar titre ip yere e ildiler,
ve nar a alar
grdler hayk raraktan,
kklerinin y lan lleri gibi
koptu unu topraktan.
Pehlivanlar cmle libastan soyunmu , ryan idiler.
l kanatl ku lar kayalarda
haz rd atlamaya.
Vadenin iri ip att
bildiler,
kabard , kpklendi dalgalar
ba lad lar atlamaya.
Gk kubbe s cakt ve kan kokuyordu.
Ve rzigr
ykseldi a r a r, o ald gitgide
birikti, birikti ve n -vahitte
Ah edildi derinden
yer oynad yerinden,
ld kprler kemerlerinden,
yaz ta lar kapand yzkoyon.
Bu dem k yamet demidir,
bu, buhara ink lb r kaynayan suyun...

daki htiyar
Derin da lar kat kat s ralanm
aml k iniyordu denize kadar
da iri yar bir ihtiyar
ak llara s rtst uzanm
ve bu olgun gne li Eyll gn
uzak haberi batm gemilerin
poyraz yeli mavi masmavi serin
ok uyordu ihtiyar n yzn
ve karn n stndeydi elleri
iki yenge gibi inat yorgun
zamandan kuvvetli bir yolculu un
sert kabuklu merhametsiz zaferi
ve gz kapaklar tuzlu k
k
kapan vermi lerdi yumu ac k
bu karanl kta alt n p lt lar
dinliyordu u ultuyu ihtiyar
denizi uzun di li bal klar
ve tanyerlerinin alevlerini
dipte iek aan kayal klar
lar ve bal k evlerini
ama belkide bulutlara yak n
amlar n tepesiydi u uldayan
biliyordu ba dner adam n
onlara a
dan bakt zaman
derin da lar kat kat s ralanm
aml k iniyordu denize kadar

da iri yar bir ihtiyar

ak llara s rtst uzanm

z ocu u
Kap lar alan benim
kap lar birer birer.
Gznze grnemem
gze grnmez ller.
Hiro ima'da leli
oluyor bir on y l kadar.
Yedi ya nda bir k m,
bymez l ocuklar.
Salar m tutu tu nce,
gzlerim yand kavruldu.
Bir avu kl oluverdim,
klm havaya savruldu.
Benim sizden kendim iin
hibir ey istedi im yok.
eker bile yiyemez ki
kat gibi yanan ocuk.
al yorum kap
,
teyze, amca, bir imza ver.
ocuklar ldrlmesin,
eker de yiyebilsinler.

l Sal 'na
Pembe yanakl al dudakl bir kar m olursa e er..
Olursa 24 ayar ahlakl ..
Anama bakar gibi bakar..
laha tapar gibi tapar m..!
Ama...!
Kalle karsa kar m..
Anam avrad m olsun bir teneke benzin dker yakar m...!
Kimine gre kad n..!
So uk k gecelerinde sar p yatmak iindir..
Kimine gre kad n..!
cak harman gecelerinde zil tak p oynatmak iindir..
Kimine gre kad n..!
mr boyunca omuzumuzda ta
z..
En byk sevab z ve en byk vebalimizdir..
Ama sen KADINIM..!
Benim iin sen..
Ne o..
Ne bu..
usun sen..!
Benim can yolda m kavga arkada ms n...

Kocalmaya Al yorum
Kocalmaya al yorum dnyan n en zor zanaat na,
kap lar almaya son kere,
durup durmadan ayr a.
Saatler, akars z, akars z, akars z...
Anlamaya al yorum inanmay yitirmenin pahas na.
Bir sz syleyecektim sana syleyemedim.
Dnyamda sabahleyin a kar na iilen c garam n tad .
lm kendinden nce bana yaln zl
yollad .
skan yorum ylelerini kocald klar n fark nda bile de iller,
ylesine ba lar ndan a n i leri

Korsan Trks
te..
geni a zl palalar gibi par ld yor gne te,
kulaklar alt n kpeli korsanlar n trks :
Donna Madonnan n yuvarlak
kalalar gibi oynak f lardan
itik spanyol arab !
Kar Madrit orospular n kan kan

za !

Be yz ba zenciyi zincire vurduk,

direkli kad rgay doldurduk,
ald k yk geliyoruz !
Taze bal k gibi kt k denizden ;
korkma bizden
tombul, esmer kollar a Madonna !
Afrikada gz kanl korsan z amma
Lizbonda namuslu bezirgn z !
Ka yor kara plak derilerin srs !
Ka rma vur bir yandan
durma doldur bryandan :
Donna Madonnan n yuvarlak
kalalar gibi oynak f lardan
erimi alt n gibi akan
spanyol arab !
Kar

n Madrit orospular

n kan kan

Kozmosun Karde li i Ad na
Kozmosta bizden ba ka d nen var m
var
bize benzer mi
bilmiyorum
biz ona benzer ama ay rdan nazik
belki de akarsuyun avk na benzer
belki irkindir bizden
kar ncaya benzer ama traktrden iri
belki de kap g rt na benzer
belki ne gzeldir ne de irkin
belki t pa t p bize benzer
ve y ld zlardan birinde
hangisinde bilmiyorum
ld zlardan birine konu acak elimiz
hangi dilde bilmiyorum

za !

ld zlardan birinde konu acak elimiz onunla

'Tovarish' diyecek
ne s kurmaya geldim y ld na
ne petrol ne yemi imtiyaz istemeye
Koka-kola satacak da de ilim
selamlamaya geldim seni yeryz umutlar ad na
bedava ekmek bedava karanfil ad na
mutlu emekler mutlu dinlenmeler ad na
'yarin yana ndan gayri her herde her eye hep beraber'
diyebilmek ad na
evlerin
yurtlar n
ve kozmosun karde li i ad na.

Kurtulu D
Hapishanelerde yd hrriyetim o
Ekme imin kat yd srgnde o
Ba layan gndeydi, biten ak amda o
Kurtlu u d yd memleketimin o

Kuvayi Milliye
BA LANGI
ONLAR
Onlar ki toprakta kar nca,
suda bal k,
havada ku kadar
okturlar;
korkak,
cesur,
chil,
hakm
ve ocukturlar
ve kahreden
yaratan ki onlard r,
destn zda yaln z onlar n mceralar vard r.
Onlar ki uyup hainin i vs na
sancaklar elden yere d rrler
ve d man meydanda koyup
kaarlar evlerine
ve onlar ki bir nice murtada haner rrler
ve ye il bir a a gibi glen
ve merasimsiz a layan
ve ana avrat kfreden ki onlard r,
destn zda yaln z onlar n mceralar vard r.
Demir,
kmr
ve eker
ve k rm bak r
ve mensucat
ve sevda ve zulm ve hayat
ve bilcmle sanayi kollar n
ve gkyz
ve sahra
ve mavi okyanus
ve kederli nehir yollar n,

srlm topra n ve ehirlerin baht

bir afak vakti de mi olur,
bir afak vakti karanl n kenar ndan
onlar a r ellerini topra a bas p
do rulduklar zaman.
En bilgin aynalara
en renkli ekilleri aksettiren onlard r.
As rda onlar yendi, onlar yenildi.
ok szler edildi onlara dair
ve onlar iin :
zincirlerinden ba ka kaybedecek eyleri yoktur,
denildi.
NC BAP
YIL 1918-1919
ve
KARAYILAN H KYES
Ate i ve ihaneti grdk
ve yanan gzlerimizle durduk
bu dnyan n zerinde.
stanbul 918 Te rinlerinde,
zmir 919 May nda
ve Manisa, Menemen, Ayd n, Akhisar :
May s ortalar ndan
Haziran ortalar na kadar
yani ttn k rma mevsimi,
yani, arpalar biilip
bu daya ba lan rken
yuvarland lar...
Adana,
Antep,
Urfa,
Mara :
d m
dv yordu...
Ate i ve ihaneti grdk.
Ve kanl bankerler pazar nda
memleketi Alaman'a satanlar,
yan gelip llerin zerinde yatanlar
d tler can kaygusuna
ve kurtarmak iin ba lar halk n gazab ndan
karanl a kar arak bas p gittiler.
Yaral yd , yorgundu, fakirdi millet,
en az dvellerle dv yordu fakat,
dv yordu, kle olmamak iin iki kat,
iki kat soyulmamak iin.
Ate i ve ihaneti grdk.
Murat nehri, Canik da lar ve F rat,
Ye il rmak, K
rmak,
Gltepe, Tilbe ar Ovas ,
grd uzun di li ngiliz'i.
Ve Aksu'yla Kpsu,
Karagl'le S t Gl
ve gm basamakl trbesinde yatan
byk, k l,
apkas horoz tyl talyan' grd.
Ve ukurova,
yas ya dzlk,
uurumlar, yamalar, da lar k yas ya

ve Seyhan ve Ceyhan
ve kara gzl Yrk k ,
grd mavi niformal Frans z' .
Ve devam ettik ate i ve ihaneti grmekte.
raf ve yn ve mtehayyizn n o u
ve a alar :
Ba dasar A a'dan
Kellesi Byk Mehmet A a'ya kadar,
d manla birlik oldular.
Ve inekleri, koyunlar , keileri srp, gtrp,
gelinlerin rz na geip,
ocuklar ldrp
ve istiklli yak p y kt ka d man,
da a kt mavzerini, naca
, iftesini kapan
ve gibi o ald eteler
ve kyllerden pa alar grld,
kara donlu kyllerden.
Ve bizim tarafa geenler oldu
Tunuslu ve Hindli klelerden.
Ve Trkistanl Hac Ahmet,
k gzleri,
seyrek sakal ,
hafif makinal tfe iyle
da larda bir ba na dola .
Ve sabahleyin ve le s ca nda ve ak amst
ve ay
nda ve y ld z alacas nda geceleyin,
ne zaman s sa bizimkiler,
peyda oluverdi, yerden biter gibi o
ve ate etti
ve d man da tt
ve kayboldu da larda yine.
Ate i ve ihaneti grdk.
Dayand k,
dayand k her yanda,
dayand k zmir'de, Ayd n'da,
Adana'da dayand k,
dayand k, Urfa'da, Mara 'ta, Antep'te.
Antepliler silh or olur,
uan turnay gznden
kaan tav an ard aya ndan vururlar
ve arap k sra
n stnde
taze ye il selvi gibi ince uzun dururlar.
Antep s cak,
Antep etin yerdir.
Antepliler silh or olur.
Antepliler yi it ki ilerdir.
Karay lan
Karay lan olmazdan nce
Antep kylklerinde rgatt .
Belki rahats zd , belki rahatt ,
bunu d nme e vakit b rakm yordular,
ya yordu bir tarla s an gibi
ve korkakt bir tarla s an kadar.
Yi itlik atla, silhla, toprakla olur,
onun at , silh , topra yoktu.
Boynu yine byle p gibi ince
ve byle kocaman kafal yd
Karay lan
Karay lan olmazdan nce.
D man Antep'e girince
Antepliler onu

korkusunu saklayan
bir f st k a ac ndan
al p indirdiler.
Alt na bir at ekip
eline bir mavzer
verdiler.
Antep etin yerdir.
rm kayalarda
ye il kertenkeleler.
cak bulutlar dola r havada
ileri geri...
D man tutmu tu tepeleri,
d man n topu vard .
Antepliler dz ovada
s
lard .
D man arapnel dkyordu,
topra kknden skyordu.
D man tutmu tu tepeleri.
Akan : Antep'in kan yd .
Dz ovada bir gl fidan yd
Karay lan' n
Karay lan olmazdan nceki siperi.
Bu fidan yle kk,
korkusu ve kafas yle bykt ki onun,
naml ya tek fi ek srmeden
yat yordu yzkoyun.
Antep s cak,
Antep etin yerdir.
Antepliler silh or olur.
Antepliler yi it ki ilerdir.
Fakat d man n topu vard .
Ve ne are, kader,
dz ovay Antepliler
d mana b rakacaklard .
Karay lan olmazdan nce
umurunda de ildi Karay lan' n
k yamete dek d mana verseler Antep'i.
nk onu d nme e al rmad lar.
Ya ad toprakta bir tarla s an gibi,
korkakt da bir tarla s an kadar.
Siperi bir gl fidan yd onun,
gl fidan dibinde yat yordu ki yzkoyun
ak bir ta n ard ndan
kara bir y lan
kard kafas .
Derisi l l,
gzleri ate ten al,
dili atald .
Birden bir kur un gelip
kafas ald .
Hayvan devrildi kald .
Karay lan
Karay lan olmazdan nce
kara y lan n encm grnce
hayk rd avaz avaz
mrnn ilk d ncesini .
bret al, deli gnlm,
demir sand kta saklansan bulur seni,
ak ta ard nda kara y lan bulan lm.

Ve bir tarla s an gibi ya ay p

bir tarla s an kadar korkak olan,
rlay p atlay nca ileri
bir deh et ald Anteplileri,
se irttiler pe ince.
D man tepelerde yediler.
Ve bir tarla s an gibi ya ay p
bir tarla s an kadar korkak olana :
KARAYILAN dediler.
Karay lan der ki : Harbe oturak,
Kilis yollar ndan kelle getirek,
nerde d man varsa orda bitirek,
vurun ha yi itler namus gndr...
Ve biz de bunu bylece duyduk
ve etesinin ba nda y llarca nm yryen
Karay lan'
ve Anteplileri
ve Antep'i
aynen duyup i itti imiz gibi
destn
n birinci bb na koyduk.

NC BAP
YIL Y NE 1919
ve
STANBUL'UN HL
ve
ERZURUM ve SIVAS KONGRELER
ve
KAMBUR KER M' N H KYES
Biz ki stanbul ehriyiz,
Seferberli i grm z :
Kafkas, Galiya, anakkale, Filistin,
vagon ticareti, tifs ve spanyol nezlesi
bir de ttihat lar,
bir de uzun konlu Alman izmesi
914'ten 18'e kadar
yedi bitirdi bizi.
Mcevher gibi uzak ve eri ilmezdi eker
erimi alt n pahas nda gazya
ve namuslu, al kan, fakir stanbullular
sidiklerini yakt lar 5 numara lmbalar nda.
Yedikleri m r koan yd ve arpa
ve sprge tohumu
ve p gibi kald ocuklar n boynu.
Ve lkin Tarabya'da, Pti an'da ve Ada'da Kulp'te
akt Ren araplar su gibi
ve ekerin sahibi
kaplad Milovi'in yorgan na 1000 liral klar .
Milovi de beyaz at gibi bir kar .
Bir de sakal Halife'nin,
bir de Vilhelm'in b klar .
Biz ki stanbul ehriyiz,
gzelizdir,
drt yan z mavi mavi da r, denizdir.
fkeli, byk bir air :
Ey bin kocadan arta kalan bilmem neyi bakir
demi
bize

ve bir ba kas ,
yekpare Acem mlkn fed etti bir sengimize.
Biz ki stanbul ehriyiz,
te, arzederiz halimizi
Trk halk n yce kat na.
Mevsim yazd r,
919'dur.
Ve te rinlerinde geen y n
drt dvele teslim ettiler bizi,
gz kanl drt dvele
anadan do ma l plak.
Ve kurumu tu
ve kan iindeydi memelerimiz.
Biz ki stanbul ehriyiz,
Frans z, ngiliz, talyan, Amerikan
bir de Yunan,
bir de zavall Afrika zencileri
yer bitirir bizi bir yandan,
bir yandan da kendi kpek dllerimiz :
Vahdettin Sultan,
ve damad Ferit
ve ngiliz muhipleri
ve Mandac lar.
Biz ki stanbul ehriyiz,
yce Trk halk ,
malmun olsun ekti imiz ac lar...
919 Temmuzunun 23'nc gn
pek mtevaz bir mektep salonunda
in'ikad etti Erzurum Kongresi.
Erzurum'un k zorludur balam,
tand nda tezek yakar Erzurum,
buz tutar yi itlerinin b
ve geceleyin karl ovada
kaskat kat la
, donmu grrsn karanl
Erzurum'da kavaklar, balam,
Erzurum'da kavaklar tane tane,
kavaklarda tane tane yapraklar.
Ve terden ve toz dumandan ve sinekten geilmez
Erzurum'da yaz gelip de bast m yd s caklar.
Erzurum'un dzdr, toprakt r dam .
Erzurum gzelleri giyer, balam,
incecik ak ynden ehram .
Yrek boynun bker, balam,
Erzurumlu trklere.
Halim selimdir Erzurum'un adam
ve lkin dnmesin gz bir kere!...
Erzurum'da on drt gn srd Kongre :
orda, mazlum milletlerden bahsedildi
btn mazlum milletlerden
ve emperyalizme kar dv lerinden onlar n.
Orda, bir ray Mill'den bahsedildi,
radei Milliyeye mstenit bir ray Mill'den.
Buna ra men,
si gelmiyelim diyenler vard ,
makam hilfet ve saltanata.
Hatt casuslar vard ierde.
Buna ra men,
Btn aksm vatan birkldr denildi.

Kabul olunmaz, denildi,

Manda ve Himaye...
Buna ra men,
stanbul'da birok han mlar, beyler, pa alar,
Trk halk ndan kesmi lerdi umudu.
Ya
ld telgraflar Erzurum'a :
Amerikan mandas alt na girelim, diye.
stikll, diyorlard , yan arzu ve tercihtir, amma
bugn bu, diyorlard , mmkn de il,
birka vilyet, diyorlard , kalacak elde,
u halde, diyorlard , u halde,
Memliki Osmaniye'nin cmlesine mil
Amerikan mandaterli ini talep etme i
memleketimiz iin en nfi
bir ekli hal kabul ediyoruz.
Fakat bu ekli halli kabul etmedi Erzurumlu.
Erzurum'un k zorludur balam,
buz tutar yi itlerin b
.
Erzurum'da kaskat , dimdik lr adam,
kabullenmez y lg nl ...
stanbul'da han mlar, beyler, pa alar,
tl perdeler, kravatlar, apoletler, eler,
p dilleri ve pamuk gibi elleri
ve biare telgraf telleri
devretmek iin Amerika'ya Anadolu'yu
yle diyorlard Erzurum'dakilere :
Bizi bir ba
za b raksalar,
tarafgirlik, cehalet
ve ok konu maktan ba ka mspet
bir hayat kuramay z.
te bu yzden Amerika ok i imize geliyor.
Filipin gibi vah i bir memleketi adam etti Amerika.
Ne olacak,
Biz de on be , yirmi sene zahmet ekeriz,
sonra Yeni Dnya'n n sayesinde
stiklli kafas nda ve cebinde ta yan
bir Trkiye vcuda geliverir.
Amerika, iine girdi i memleket ve millet hayr na
nas l bir idare kurdu unu
Avrupa'ya gstermek ister.
Hem art k i i uzatma a gelmez.
ok tehlikeli anlar ya yoruz.
Sergze t ve cidl devri gemi tir :
Trkiye'yi, geni kafal birka ki i belki kurtarabilir.
4 Eyll 919'da topland S vas Kongresi,
ve 8 Eyllde
Kongrede bu sefer
yine ortaya kt Amerikan mandas .
Ak koyunla kara koyunun
geitte belli oldu u gnlerdi o gnler.
Ve stanbul'dan gelen baz zevat,
sapsar y lg nl klar yla beraber
ve ihanetleriyle birlikte
bir de Amerikan gazeteci getirmi tiler.
Ve Erzurumlulardan ve S vasl lardan ve Trk milletinden ok
i bu Mister Bravn'a gveniyorlard .
Bu zevata :
stikllimizi kaybetmek istemiyoruz efendiler!
denildi.
Fakat ayak diredi efendiler :
Mandan n, istiklli ihll etmiyece i muhakkak iken,

dediler,
Herhalde bir mzherete muhtac z diyorum ben,
dediler,
Hem zaten,
dediler,
birbirine mani eyler de ildir
istikll ile manda.
Ve esasen,
dediler,
mstakil kalamay z byle bir zamanda.
Memleket harap,
toprak orak,
borcumuz 500 milyon,
vridat ise 15 milyon ancak.
Ve Allah muhafaza buyursun
zmir kalsa Yunanistan'da
ve harbetsek,
d man z vapurla asker getirir.
Biz Erzurum'dan hangi imendiferle nakliyat yapabiliriz?
Manday kabul etmeliyiz, hemen,
dediler.
Onlar dretnot yap yor,
biz yelkenli bir gemi yapam yoruz.
Hem, stanbul'daki Amerikan dostlar z :
Mandam z korkun de ildir,
diyorlar,
Cemiyeti Akvam nizamnamesine dahildir,
diyorlar.
Ve bylece, bin dereden su getirdi stanbul'dan gelen zevat.
vas, manday kabul etmedi fakat,
Hey gidi deli gnlm,
dedi,
Ak ll , umutlu, sab rl deli gnlm,
ya ST KLAL, ya lm!
dedi.
Kambur Kerim de byle dedi aynen.
Adapazarl yd Kambur Kerim.
Seferberlikte len babas marangozdu.
Seferberlik denince akl na Kerim'in :
ok beyaz bir yast kta kara sakall bir l yz,
Fahri Bey iftli inde patates toplay p
kaz gtmek,
mektep kitaplar
ve bir de salar alt n gibi sar
fakat aln izgiler iinde anas gelir.
335'te Kerim Eski ehir'e gitti,
mektebe, teyzelerine ve day na.
Day
imendiferde makinistti.
D man elindeydi Eski ehir.
Kerim on drt ya ndayd ,
kamburu yoktu.
Dmdzd fidan gibi
ve dnyaya merakl bir ocuktu.
Day srme e gitti i gnler imendiferi
Kerim'e ekmek vermedi inden teyzeleri
(ok uzun sal , ihtiyar iki kad n)
Hintli askerlerle dost oldu Kerim.
Bunlar
(
lacak ey)
Trke bilmeyen
ve siyah sakallar , siyah gzleri parlak,
avular n st esmer, ii ak

ve tel rglerin zerinden

Kerim'e biskviti kutularla atan amcalard .
Kocaman bir ambarlar vard ,
Kerim iinde oynard .
Ambarda nohut uvallar , bakla, kuru zm,
(
lacak ey,
kat rlar n yemesi iin)
ve sonra cephane sand klar yla silahlar.
Bir gn dedi ki makinist day Kerim'e :
Ambardan silh al p bana getir,
gvura kar koyan zeybeklere gnderece im.
Ve ambardan silh ald Kerim :
bir
bir tane daha
be
on.
Aldatt Hindistanl dostlar
zeybekleri daha ok sevdi inden.
Zaten ok srmedi, parlak kara sakall amcalar gitti,
Kerim geirdi onlar istasyona kadar.
Ertesi gn Lefke kprsn at p
zeybekler gelince Eski ehir'e
day Kerim'i elinden tutup
verdi onlara.
Ve i te o gnden sonra
bugne kadar
kahraman bir trkdr mr Kerim'in.
Eski ehir'den al p onu
Kocaeli Grubu pa as na gtrdler.
at k ka , yz glmez bir pa ayd bu.
abucak rendi Kerim ata binmeyi,
rtma olmay
-zaten bilgisi vard bundakayalardan gen bir kei gibi inmeyi,
gizlenmeyi ormanda.
Ve btn bu marifetleriyle Kerim
ka kere lme bir kur un at
yakla arak
ve Gemi olsun dedikleri zaman arak
d man iinden geip getirdi haber
gtrd haber.
Onu naml bir kaptan gibi sayd eteler,
bir oyun arkada gibi sevdi eteleri o.
Ve bir fidan gibi dz
bir fidan gibi cesur
bir fidan gibi vaadeden bir ocu un
sevinle oynad bu mthi oyun
srd 1337'ye kadar...
Kocaeli orman grgen ve me eliktir :
yksek
kal n.
Gkyz gzkmez.
Durgun bir geceydi.
Hafif ya mur ya
biraz nce.
Fakat slanmam ki yerde yapraklar
karanl kta h rt larla yryordu beygiri Kerim'in.
Solda
ilerde
tepenin ete inde ate yan yordu :
Tekneciler diye an lan
gvur etelerinin olmal .
Dallardan damlalar d yordu Kerim'in yzne.
Beygirin ba gittike daha ok karanl a giriyor.

psiz Recep'in yan ndan dnyordu Kerim.

Katlar gtrm
katlar getiriyor.
Birdenbire durdu beygir,
heykel gibi,
-Tekneciler'in ate ini grm olacaksonra birdenbire drtnala kalkt .
rd Kerim.
Dizginleri b rakt .
Sar ld beygirin boynuna.
Deli gibi gidiyordu hayvan.
ocu a art arda arp yordu a alar.
Me eleri ve grgenleriyle orman
karanl k bir rzgr gibi geiyor iki yandan.
Kim bilir ka saat byle gidildi.
Orman bitti birdenbire.
-Ay do mu olacak ki ortal k ayd nl kt Ve Kerim ayn h zla geldi i zaman
Arma a'n n alt nda Ba de irmenler'e
beygir ans n kapakland yere,
tekerlendi Kerim.
Do ruldu.
Ve akl na ilk gelen ey
saat na bakmak oldu.
lm cam .
Bindi beygire tekrar.
Hayvan topall yordu biraz.
Uslu uslu yola koyuldular.
Sol kula kan yordu Kerim'in,
Kirezce'ye geldiler
(Sapanca'yla Arifiye aras ),
Kerim durdu,
Biraz zor nefes al yordu.
Geyve'ye girdi ertesi ak am.
Beli o kadar a yordu ki
inemedi beygirden
indirdiler.
Kerim'i bir yayl ya bindirdiler.
Adapazar .
Sonra belki on gn, belki on be ,
ka lar, mekkre arabalar ,
sonra, gitgide daralan nefesi,
Yah han,
Konya,
Sile nahiyesi
(burda mall gaziler iin
takma kol ve bacak yap yordu),
ve nihayet Hatehan kynden k erif Usta.
Hl ryalar nda grr Kerim
incecik bir yoldan e ekle gelip
zerine do ru e ilen
bu iekbozu u insan yzn.
Usta, ovdu Kerim'i bay lt ncaya kadar.
Sonra, zifte koydu bu k lm dal gibi ocuk gvdesini.
Yirmi gn geti aradan.
Ve sonra bir ikindi vakti ziftin iinden
Kerim'i kambur kard lar.

NC BAP
YIL 1920
ve
ARHAVEL

SMA L' N H KYES

Ate i ve ihaneti grdk.

D man ordusu yine ba lad yrme e.
Akhisar, Karacabey,
Bursa ve Bursa'n n do usunda Aksu,
arp arak ekildik...
920'nin
29 A ustos'u :
U ak d t.
Yaral
ve deh etli k zg n
fakat topra
zdan emin,
Dumlup nar s rtlar nday z.
Nazilli d t.
Ate i ve ihaneti grdk.
Dayand k
dayanmaktay z.
1920 ubat, Nisan, May s,
Bolu, Dzce, Geyve, Adapazar :
imizde Hilfet Ordusu,
Anzavur isyanlar .
Ve ayn s radan,
3 Ekim Konya.
Sabah.
500 asker kaa ve ye il bayra yla Deliba
girdi ehre.
Alaeddin tepesinde gn gece hkm srdler.
Ve Manavgat istikametlerinde ka p
lmlerine giderken
terkilerinde kesilmi kafalar gtrdler.
Ve 29 Aral k Ktahya :
4 top
ve 1800 atl bir ihanet
yani erkez Ethem,
bir gece vakti
kilim ve hal ykl kat rlar ,
koyun ve s r srlerini nne kat p
d mana geti.
Yrekleri karanl k,
kemerleri ve kam lar gm lyd,
atlar ve kendileri semizdiler...
Ate i ve ihaneti grdk.
Ruhumuz f rt nal , etimiz mtehammil.
Sevgisiz ve ihtirass z plak devler de il,
inan lmaz zaaflar , korkun kuvvetleriyle,
silhlar ve beygirleriyle insanlard dayanan.
Beygirler irkindiler,
bak ms zd lar,
hasta bir fundal ktan yksek de illerdi.
Fakat bozk rda ki neyip kprmeden
sab rl ve doludizgin ko mas biliyorlard .
nsanlar uzun asker kaputluydu,
yalnayakt insanlar.

nsanlar n ba nda kalpak,

yreklerinde keder,
yreklerinde mthi bir mit vard .
nsanlar devrilmi ti, kedersiz ve mitsizdiler.
nsanlar, etlerinde kur un yaralar yla
ky odalar nda unutulmu tular.
Ve orda sarg ,
deri
ve asker postallar halinde
yan yana, s rtst yat yorlard .
Kopar lm gibiydi parmaklar sapland yerden
e rilip bklm t
ve avular nda toprak ve kan vard .
Ve asker kaaklar ,
korkular , mavzerleri, plak, l ayaklar yla
karanl kta kylerin iinden geiyorlard .
Ac km lar,
merhametsizdiler,
bedbahtt lar.
osenin ss z beyazl na inip
nal sesleri ve y ld zlarla gelen atl eviriyor
ve Bolu da nda ekmek bulamad klar iin
deviriyorlard uurumlara :
ayak, c gara kad , tuz ve sabun ykl yayl lar .
Ve ok uzak,
ok uzaklardaki stanbul liman nda,
gecenin bu ge vakitlerinde,
kaak silh ve asker ceketi ykleyen laz takalar :
hrriyet ve mit,
su ve rzgrd lar.
Onlar, suda ve rzgrda ilk deniz yolculu undan beri vard lar.
Tekneleri kestane a ac ndand ,
tondan on tona kadard lar
ve lkin yelkenlerinin alt nda
f nd k ve ttn getirip
eker ve zeytinya gtrrlerdi.
imdi, byk s rlar gtryorlard .
imdi, denizde bir insan sesinin
ve demirli ileplerin kederlerini
ve Kabata a klar nda sallanan
saman kay klar n fenerlerini
pe lerinde b rak p
ve karanl k suda Amerikan taretlerinin nnden ak p
kk,
kurnaz
ve ma rur
gidiyorlard Karadeniz'e.
Dmende ve ba altlar nda insanlar vard ki
bunlar
uzun e ri burunlu
ve konu may ehvetle seven insanlard ki
rt lcivert hamsilerin ve m r ekme inin
zaferi iin
hi kimseden hibir ey beklemeksizin
bir ark syler gibi lebilirdiler...
Karanl kta kur uni derisi k rm ya boyanan
baltaba gemi
ngiliz torpitosudur.
Ve dalgalar n stnde sallanarak
alev alev
yanan :
aban Reisin be tonluk takas .

Kerempe Fenerinin yirmi mil a nda,

gecenin karanl nda,
dalgalar minare boyundayd lar
ve ba lar bembeyaz paralan p da yordu.
Rzgar :
y ld z - poyraz.
Esirlerini bordas na al p
kayboldu ngiliz torpitosu.
aban Reisin teknesi
ate ten diregiyle gmld suya.
Arheveli smail
bu len teknedendi.
Ve imdi
Kerempe Fenerinin a nda,
batan teknenin kay nda
emanetiyle tek ba nad r,
fakat yaln z de il :
rzgr n,
bulutlar n
ve dalgalar n kalabal ,
smail'in etraf nda hep bir a zdan konu uyordu.
Arheveli smail
kendi kendine sordu :
Emanetimizle varabilecek miyiz?
Kendine cevap verdi :
Varmam olmaz.
Gece, Tophane r ht nda
Kamac ustas Bekir Usta ona :
Evld m smail, dedi,
hi kimseye de il, dedi,
bu, sana emanettir.
Ve Kerempe Fenerinde
d man projektr dola nca takan n yelkenlerinde,
smail, reisinden izin isteyip,
aban Reis, deyip,
emaneti yerine gtrmeliyiz, deyip
atlad takan n patalyas na,
a ld .
Allah byk
ama kay k kk demi Yahudi.
smail bodoslamadan bir sa nak yedi,
bir sa nak daha,
pe inden -karde ler.
Ve denizi b ak atmak kadar iyi bilmeseydi e er
alabora olacakt .
Rzgr tam kerte y ld za dnyor.
Ta kar da bir k rm damla k grnyor :
vastopol'a giden bir geminin
sancak feneri.
Elleri kanayarak
ekiyor smail krekleri.
smail rahatt r.
Kavgadan
ve emanetinden ba ka her eyin haricinde,
smail unsurunun iinde.
Emanet :
bir a r makinal tfektir.
Ve smail'in gz tutmazsa liman reislerini
ta Ankara'ya kadar gidip
onu kendi eliyle teslim edecektir.

Rzgr bocal yor.

Belki karayel gsterecek.
En azdan on be mil uzakt r en yak n sahil.
Fakat smail
ellerine gvenir.
O eller ekme i, kreklerin sap , dmenin yekesini
ve Kemeralt 'nda Fotika'n n memesini
ayn emniyetle tutarlar.
Rzgr karayel gstermedi.
Yz kerte birden atlay p rzgr
bir anda btn ipleri b akla kesilmi gibi
d t.
smail beklemiyordu bunu.
Dalgalar bir mddet daha
yuvarland lar teknenin alt nda
sonra deniz dmdz
ve simsiyah
durdu.
smail
p b rakt krekleri.
Ne korkuntur d mek kavgan n haricine.
Bir rperme geldi smail'in iine.
Ve bir bal k gibi rkerek,
bir sandal
bir ift krek
ve durgun
l bir deniz eklinde grd yaln zl .
Ve birdenbire
yle kahrolup duydu ki insans zl
y ld elleri,
yklendi kreklere,
k ld krekler.
Sular tekneyi a a srklyor.
Art k hibir ey mmkn de il.
Kald l bir denizin ortas nda
kanayan elleri ve emanetiyle smail.
lknce kfretti.
Sonra, elham okumak geldi iinden.
Sonra, gld,
e ilip ok ad mbarek emaneti.
Sonra...
Sonra, malm olmad insanlara
Arhaveli smail'in k beti...

DRDNC BAP
NURETT N E FAK'IN B R MEKTUBU
ve
R
Karde im,
sana bu mektubu Ankara'da Kuyulu kahvede yaz yorum.
Hep ayn Anadolu havalar al yor gramofon
kocaman bir boru ie ine benzeyen a yla,
arda ya mur...
Mektepten istifa ettim.
Cepheye gidiyorum ihtiyat zabitli iyle.
ocuklar za Trke okutmak,
retmek, sevdirmek onlara
dnyan n en diri, en taze dillerinden birini,
kendi dillerini,
gzel ey,

byk ey.
Fakat bu dilin insanlar iin akmak almak cehpede
daha byk
daha gzel.
Biliyorum :
i blmnden bahsedeceksin.
Fakat, Ankara'da ocuklara ders vermek,
bozk rda ate hatt na girmek
haks z ve hazin
bir i blm.
yle gnlerde ya yoruz ki
ben bir i yapabildim diyebilmek iin :
hep aln n ortas nda duyacaks n lm.
Bak, tam sana bunlar yazarken
asker geiyor sokaktan ;
ya murda harap postallar n me inini slatarak
Meclis'in nne do ru iniyorlar,
stasyona gidecekler.
Ve trk sylerken, her nedense her zaman yapt gibi,
sesini incelterek mar okuyor gen Trk kyls :
Ankara'n n ta na bak,
gzlerimin ya na bak...
Yzleri mhim, dalg n ve yorgun.
ra lar uzam biraz.
Elleri byk ve esmer.
El gzller, kara gzller, mavi gzller.
Yine birdenbire Yunus Emre geldi akl ma.
Ba ka trl anl yorum ben Yunus'u :
Bence onda btn bir devir dile gelmi Trk kyls :
te dnyaya dair de il,
bu dnyaya dair kayg lar yla...
Bir iir yazd m,
garip bir iir,
Trk Kyls diye.
Bir tuhaf m oluyor byle gnlerde iir yazmak?
Her ne hl ise, ho a kal, gzlerinden perim.
Karde in
Nurettin E fak
TRK KYLS
Topraktan renip
kitaps z bilendir.
Hoca Nasreddin gibi a layan
Bayburtlu Zihni gibi glendir.
Ferhad'd r
Kerem'dir
ve Kelo lan'd r.
Yol grnr onun garip serine,
analar, babalar umudu keser,
kahbe felek ona eder oyunu.
ar ambay sel al r,
bir yr sever
el al r,
kanad k r
llerde kal r,
lmeden mezara koyarlar onu.
O, Ynus biredir
Ba tan aya a yredir,

u ier su yerine.
Fakat bir kerre bir derd anlayan d meyegrsn nlerine
ve bir kerre vakteri ip
-Gayr k yeter!...
demesinler.
Bunu bir dediler mi,
srfil srunu urur,
mahlkat yerinden durur,
topra n nabz ba lar
onun nab zlar nda atma a.
Ne kendi nefsini korur,
ne d man kay r,
Da lar y rt p ay r,
kayalar kesip yol eyler b hayat ak tma a...
BE NC BAP
920'N N 16 MARTI
ve
MANASTIRLI HAMD EFEND
ve
RE AD YEL VEL O LU MEMET' N H KYES

Bu hamiyetli ve cesur, Manast rl Hamdi Efendi olmasayd , stanbul felketinden kim bilir haber almak iin ne
kadar intizarlar iinde kalacakt k. stanbul'da bulunan nz r, mebus, kumandan, te kilt z mensuplar iinden
bir zat p vaktiyle bize haber verme i d nmemi oldu u anla yor. Demek ki cmlesini heyecan ve helecan
kaplam . Bir ucu Ankara'da bulunan telin stanbul'da bulunan ucuna yana amayacak kadar
n bir hale
gelmi olduklar na bilmem ki hkmetmek caiz olur mu?
(Nutuk, s. 295, Devlet Bas mevi, stanbul 1938)
920'nin 16 Mart .
leden evvel
saat onda
makina ba nda yle bir telgraf ald Ankara'daki :
Der-aliye 16/3/1920.
ngilizler bast bu sabah
ehzadeba 'ndaki Muzika karakolunu.
Msademe edildi.
gal alt na al yorlar stanbul'u imdi.
Beryi malmat arzolunur.
Manast rl Hamdi.
920'nin 16 Mart .
Harbiye Nezareti telgrafhanesi buldu Ankara'y :
Etrafta dola yor ngiliz askerleri.
imdi i te
ngiliz askerleri giriyorlar nezarete.
te giriyorlar ieri.
Nizamiye kap na.
Teli kes.
ngilizler burdad r.
920'nin 16 Mart .
Manast rl Hamdi Efendi
buldu Ankara'dakini tekrar :
Pa a hazretleri,
Harbiye telgrafhanesini de i gal etti ngiliz bahriye askeri
Tophane'yi de i gal ediyorlar bir taraftan,
bir taraftan da z rhl lardan asker ihra olunuyor.
Vaziyet vehamet kesbediyor efendim.
Pa a hazretleri,
Emri devletlerine muntaz m.

16 Mart 1920
Hamdi
920'nin 16 Mart .
Durumu bir daha tekrar etti Hamdi Efendi :
Sabah bizim asker uykuda iken
ngiliz bahriye efrad karakolu i gal etmekte iken
askerlerimiz uykudan
n kalk nca msademe ba yor.
Neticede bizden alt ehit, on be mecruh olup
ngilizler z rhl lar r ht ma yana
p
Beyo lu ve Tophane'yi i gal edip.
te Beyo lu telgrafhanesi de yok.
te Beyo lu telgraf memurlar geldiler.
Kovmu lar.
Buras da i gal olunacakt r bir saata kadar.
imdi haber ald m efendim.
920'nin 16 Mart
uykuda kesti kfir mz,
kur una dizdi kfir ikimizi.
ngiliz'in hepsi de il domuzu
Sabaha kar ald can
.
920'nin 16 Mart
bas ld Vezneciler'de karargh.
Uyan be tosunum uyan.
mz uykuda kesti kfir,
mz : Abdullah avu , ark la'dan Osman,
bir de Zileli Abdlkadir.
920'nin 16 Mart
Bozdo an Kemeri'nde
kur una dizdi kfir ikimizi.
Ahmet o lu Nasuh arkada
n ad ,
Re adiyeli Veli o lu Memet benimkisi.
920'nin 16 Mart
uykuda kesti kfir mz.
Soktu Osman' n karn na kasaturay ,
bast g sne kfirin dizi.
Drt ocuk babas yd Abdullah avu .
Doymad dnyas na Abdlkadir.
mz uykuda kesti kfir,
kur una dizdi ikimizi.
920'nin 16 Mart sabah ,
karakolun kar nda
b rakmad m elimden silh ,
yere serdim iki ngiliz'i.
Senin rz kurtard m stanbul'um,
Sana can feda ak r gzl glm.
mz uykuda kesti kfir,
kur una dizdi ikimizi.
imdi mz :
Abdullah ve Osman ve Abdlkadir,
ta lar yan yana yatar Eyp'te.
Arama, bulamazs n ikimizin kabrini,
belki ma kta, belki ma ripte,
biz de bilemeyiz yerini.
Uykuda kestiler mz,
kur una dizdiler ikimizi,
Ahmet o lu Nasuh arkada
n ad ,
Re adiyeli Veli o lu Memet benimkisi.

Bir de alt nc z var,

kara kaytan b kl bir ehit,
son mekn yle dursun,
ad da bilen yok...

ALTINCI BAP
MUHAREBELER
ve
D MAN EL NDE KALANLAR
ve
KARTALLI KZIM'IN H KYES
nn meydan , yavrum,
rzgr,
so uklar insan ar gibi ha yor.
Zemheriler bitti diyelim,
hamsin ya ba lad , ya ba yor.
Muharebe be gn be gece srd.
Kan gvdeyi gtrd.
Ve nihayetinde
d manlar kar n stnde
top arabalar , sand klar dolusu konyak,
alt kamyon b rakt lar.
Sonra, kaarlarken, yavrum,
kyleri, kprleri yakt lar...
Bu, Birinci nn,
sonra ikincisi :
23 Mart 1921 gn
d man n Bursa ve U ak gruplar stmze yryor.
Onlarda, topu ve piyade
bizden kere fazla,
bizim atl z ok.
Atlar n makanizmas ,
hartucu,
namlusu yoktur
ve k
plak, ucuz bir demirdir.
26 Mart :
Ak am.
Sa cenah ilerimize yana lar.
27 Mart :
Btn cephelerde temas.
28, 29, 30 :
Kavgaya devam.
Ve Mart n 31'inci gecesinde,
(ay
var m yd bilmiyorum)
nn karanl sesler ve k lc mlarla doluydu.
Ve ertesi gn
1 Nisan :
Metristepe ayd nlan yor.
Saat alt otuz.
Bozyk yan yor.
D man muharebe meydan silhlar za terketmi tir.
Sonra, 8 Nisandan 11 Nisana kadar :
Dumlup nar.
Sonra, Haziran.
Bir yaz gecesi.
Dnyada yaln z p lt lar
ve bceklerin sesi.
Sakarya'y yerinden sallarla geiyoruz.

Basarak ald k
Adapazar 'n .
Ve dola p Sapanca Gl'nn sazl klar
yana k zmit'in do usunda uha fabrikas na.
D man,
smen gemilere binerek
denizden
ve k smen
Karamrsel zerinden
Bursa'ya ekilip
bo altt zmit ehrini gece yar .
Sonra 23 A ustos :
Sakarya melhamei kbrs ki
devam 13 Eyll gnne kadard r.
Bizim k rk bin piyademiz,
drt bin be yz atl z,
d man n seksen sekiz bin piyadesi,
yz topu vard r.
Harp meydan n kuzey yan
Sakarya
ve da lard r :
keskin
ve dik yamalar yla
ve kireli topraklar
ve kayalar nda tek ba lar na birbirinden uzak
ha in
ve mnzevi am a alar yla
Abdlselm-da ,
Gkler-da ,
da lar.
Ve Sakarya'dan bu havalide
yaln z, atal t rnakl karacalar su imektedir.
Ankara suyunun dkld yerden
Eski ehir kuzeybat na kadar
Sakarya mecras uurumlar iinden gemektedir.
Gneyde
ve gneydo uda
yapraks z ve hazin
geni ve uzun
ve insana b rakt hibir eye ac madan
lmek arzusu veren
Cihanbeyli ovas :
l...
Bu ln,
bu da lar n,
bu nehrin ve bizim nmzde
yirmi iki gn ve gece fas las z dv p
d man ordusu ric'ata mecbur kald .
Buna ra men :
Sene 1922
ve 15 vilyet ve sancak
ve 9 byk ehir
d man elindedir.
nan lmaz eyler d mandad r ki
bunlar n aras nda :
7 gl, 11 nehir
ve kklerinde baltam n yaras
ve yang nlar yla bizim olan
yz kere yz bin dnm orman,
bir tersane, iki silh fabrikas ,
ve 19 krfez ve liman ki
belki biro unun

r ht

,
mendire i,
k rm , ye il fenerleri yoktur
ve belki sular nda
ate kay klar n lt ndan ba ka k yanmad ,
fakat onlar
tahta iskeleleri ve kederli bal k lar yla bizimdiler.
Sonra, 3 deniz,
6 kol tren hatt ,
sonra, gz alabildi ine yol :
laya gitti imiz,
gurbette grnd mz
ve neden
ve niin oldu unu sormadan
le, anakkale'ye,
lme gitti imiz yol
ve sonra toprak
ve o topra n insanlar :
ak tezghlar n hal dokuyanlar ,
klaptan i lemeli e erleriyle me hur
Manisa'l saralar,
yol k lar nda ve istasyonlarda alar
ve kurnaz
ve cesur
ve a rba ve apk n
ve ktleleriyle delikanl
stanbul ve zmir i ileri
ve zahire ve kantariye tcirleriyle e raf ve yn,
l ad rl yrkleri Ayd n' n,
ve sonra, rgat,
ortak ,
maraba,
davarl ve davars z,
yar m me in izmeli
ve ham ar kl kyller.
15 vilyet ve sancak
ve 9 byk ehir
d man elindedir.
Mehtapl bir gece,
gm bir kutunun iindesin :
ortal k yle bir tuhaf ayd nl k, yle ss z.
Ya ok seslidir
ya hi ses vermez mehtapl gece zaten.
Yat yor filintas n arkas nda Kartall Kz m.
z gibi Osmanl filintas .
Parl yor arpac k
naml n ucunda :
yz y ll k yoldaym gibi uzak
ve bir damlac k.
Kz m emir ald merkezden :
Gebze'deki ngiliz'in tercman vurulacak.
Kylerde te kilt kurmu tercman Mansur :
sat yor bizimkileri.
Kz m iyi hesaplam herifin geece i yeri.
te skn etti Mansur kar dan :
beygirin zerinde.
Beygir yksek,
ngiliz kadanas .
Kendi halinde yryor hayvan
ortas nda demiryolunun
sallana sallana,

a r a r.
Tercman herhalde b rakm dizginleri,
ba sallan yor,
belki de uyuyor zerinde beygirin.
Yakla ka byyor herif.
Zaten mehtapta heybetli grnr insan.
Arada kald kalmad drt yz ad m,
naml kald rd birazc k Kz m,
ni an ald sallanan ba na Mansur'un.
Soldaki yamatan bir ta paras d t.
Bir ku utu sa daki a atan,
-a a nar-.
Ku rkm olacak.
evrildi Kz m' n ba ku un utu u yana,
mehtapla yz yze geldiler.
Mehtap koskocaman,
desde irmi,
bembeyaz.
Ve Kz m' n gzn ald deta.
Zaten bu yzden,
tekrar gz, gez, arpac k
ve filintay ate ledi i zaman
ilk kur un Mansur'un ba
delecek yerde
galiba omuzuna girdi.
Herif H nk dedi bir,
beygirin ba
evirdi
drtnal ka yor.
Yeti tirdi ikinci kur unu Kz m.
Beygirin stnde sola y ld Mansur.
nc kur un.
Tercman d t beygirden.
Fakat bir aya zengiye tak kalm ,
srklendi kaan hayvan n pe inde biraz,
sonra kurtuldu ki aya
y
p kald oldu u yerde.
Yamaca sard beygir.
Kalkt Kz m,
yrd Mansur'a do ru,
zerinden katlar alacak.
Arada drt telgraf dire i yaln z,
elli erden iki yz metre eder.
Mansur do ruldu ans n,
ka yor bay r a
.
Filintay omuzlad Kz m.
Drdnc kur un.
ld herif.
Ko tu Kz m.
Do ruldu yine Mansur.
Yryor sarho gibi sallanarak,
kam yor art k,
yryor.
Kz m da b rakt ko may .
Deniz k
na indiler.
Orda bo bir fabrika var,
bir de beyaz bir ev,
tahta iskelesi iner denizin iine kadar.
Mansur suya giriyor,
katlar slanacak.
Be inci kur unu yakt Kz m.
Suya d p kald nde giden
ve Kz m tazelerken arjr
bir k yand beyaz evde,

bir pencere a ld .
Galiba bir kad n bakt d ar ya..
Bo azlan yormu gibi ba rd Mansur.
Pencere kapand ,
k snd.
Tercman att kendini tahta iskeleye.
Art ayaklar k lm bir hayvan gibi srnp t rman yor.
Hay anas ,
ay da denize d m
toplan p da yor,
da p toplan yor.
Velhas l,
lf uzatm yal m,
Mansur'un i ini b akla bitirdi Kz m.
Katlar kan iindeydi.
Fakat kan kapatm yor yaz ...
Namussuzun biriydi Mansur,
muhakkak.
D mana sat lm ,
oras yle.
Ka ki inin ba
yedi,
malm.
Ama ne de olsa
mehtapta herif beygirin zerinde uyumu geliyordu.
Demek istedi im,
byle gnlerde bile, byle bir adam bile bu e it ldrp
ortal k duruldukta, y llarca sonra mehtaba bakt n vakit
znt ekmemek iin,
ya insanlarda yrek dedi in ta tan olacak,
yahut da deh etli namuslu olacak yre in,
Kz m' nki ta tan de ildi ok kr,
fakat namuslu.
Ne malm? dersen :
Dv t pir a na,
yaraland birka kere
ve saire.
Ve kavga bitti i zaman
ne iftlik sahibi oldu, ne apart man.
Kavgadan nce Kartal'da bah vand ,
kavgadan sonra Kartal'da bah van...
YED NC BAP
922 A USTOS AYI
ve
KADINLARIMIZ
ve
6 A USTOS EMR
ve
R LETLE B R NSANIN H KYES
Ay n alt nda ka lar gidiyordu.
Ka lar gidiyordu Ak ehir stnden Afyon'a do ru.
Toprak yle bitip tkenmez,
da lar yle uzakta,
sanki gidenler hibir zaman
hibir menzile eri miyecekti.
Ka lar yryordu yekpare me eden tekerlekleriyle.
Ve onlar
ay n alt nda dnen ilk tekerlekti.
Ay n alt nda kzler
ba ka ve ok kk bir dnyadan gelmi ler gibi
ufac k, k sac kt lar,

ve p lt lar vard hasta, k k boynuzlar nda

ve ayaklar alt ndan akan
toprak,
toprak
ve toprakt .
Gece ayd nl k ve s cak
ve ka larda tahta yataklar nda
koyu mavi humbaralar l plakt .
Ve kad nlar
birbirlerinden gizliyerek
bak yorlard ay n alt nda
gemi kafilelerden kalan kz ve tekerlek llerine.
Ve kad nlar,
bizim kad nlar z :
korkun ve mbarek elleri,
ince, kk eneleri, kocaman gzleriyle
anam z, avrad z, yrimiz
ve sanki hi ya amam gibi len
ve sofram zdaki yeri
kzmzden sonra gelen
ve da lara ka p u runda hapis yatt
z
ve ekinde, ttnde, odunda ve pazardaki
ve karasabana ko ulan
ve a llarda
lt nda yere sapl b aklar n
oynak, a r kalalar ve zilleriyle bizim olan
kad nlar,
bizim kad nlar z
imdi ay n alt nda
ka lar n ve hartular n pe inde
harman yerine kehribar ba akl sap eker gibi
ayn yrek ferahl ,
ayn yorgun al kanl k iindeydiler.
Ve on be lik arapnelin eli inde
ince boyunlu ocuklar uyuyordu.
Ve ay n alt nda ka lar
yryordu Ak ehir stnden Afyon'a do ru.
6 A ustos emri verilmi tir.
Birinci ve kinci ordular, k t'alar , ka lar , svari alaylar yla
yer de tiriyordu, yer de tirecek.
98956 tfek,
325 top,
5 tayyare,
2800 ksur mitralyz,
2500 ksur k
ve 186326 tane p l p l insan yre i
ve bunun iki misli kulak, kol, ayak ve gz
k ldan yordu gecenin iinde.
Gecenin iinde toprak.
Gecenin iinde rzgr.
Hat ralara ba , hat ralar n d nda,
gecenin iinde :
insanlar, letler ve hayvanlar,
demirleri, tahtalar ve etleriyle birbirine sokulup,
korkun
ve sessiz emniyetlerini
birbirlerine sokulmakta bulup,
kocaman, yorgun ayaklar ,
toprakl elleriyle yryorlard .
Ve onlar n aras nda
Birinci Ordu kinci Nakliye Taburu'ndan
stanbullu ofr Ahmet

ve onun kamyoneti vard .

Bir acayip mahlktu numrolu kamyonet :
htiyar,
cesur,
inat ve irret.
p da larda kalan sol arka makas yerine
asinin alt na, dingilin zerine
budakl bir grgen kt sarm olmas na ra men
ve kalb a lar yla
ve on kilometrede bir
karanl a yaslan p durdu u halde
ve vantiltrnde drt kanattan ikisi noksan iken
ahs n vekarl kudretini resmen biliyordu :
6 A ustos emrinde ondan ve arkada lar ndan
... ihzar ve te kil edilmi bulunan
ve cem'an 300 ton kabiliyetinde kabul olunan
100 kadar ser otomobil... diye bahsediliyordu.
hzar ve te kil olunanlar,
bu meyanda Ahmet'in kamyoneti,
insanlar n, letlerin ve ka lar n yan ndan geip
Afyon - Ah rda lar ve imtidad na do ru iniyorlard .
Ahmet'in kafas nda uzak bir ehir ve bir ark vard .
Bu ark nihaventtir
ve beyaz tenteli sandallar ,
siyah mavnalar ,
gne li karpuz kabuklar yla
bir deniz k
ndad r ehir.
Vantiltrde adedi devir
d yor gibi.
Arkada lar ileri getiler.
Ay batt .
Manzara y ld zlardan ve da lardan ibaret.
Sen Sleymaniyelisin o lum Ahmet,
nar dibinde iki mars bir oyunla yenip Bcr',
kalk,
ra servilerin nnden yr,
e meyi ge,
mektep bahesi, medreseler,
orda, Harbiye Nezareti'nin arka duvar nda
siyah ar afl bir kad n
melip yere
dar serper gvercinlere
ve papelciler
emsiye stnde papaz aarlar.
Motor m k k ediyor,
bizi da ba lar nda b rakacak meret.
Ne diyorduk o lum Ahmet?
Dkmeciler sa da kal r,
derken, Uzunar 'ya saparken,
k ede, sol kolda seyyar kitap :
Hikyei Billr K k,
alt cilt Tarihi Cevdet
ve Fenni Tabhat.
Tabhat, mutfaktan gelirmi ,
yani yemek pi irmek.
Hani, uskumru dolmas na da bay m pek.
Yald zl kuyru undan tutup
bir salk m zm gibi yersin.
lerde bir svari kolu gidiyor,
sapt lar sola.

Uzunar 'y dikine inersin.

Sandalyac lar, tavla pulcular , tesbihiler.
Ve sen stanbullu,
sen kendi ellerinin hnerine al
oldu undan
ars n stanbullulara :
ne kadar ince, ne e itli hnerleri var, dersin.
Rstem Pa a Camii.
Urganc lar.
Urganc larda yz para yelkenli gemiyi
ve hesaps z kat r kervanlar donatacak kadar
urgan, halat ve dkme tuntan ng raklar sat r.
Zindankap , Babacafer.
Uzakta Bal kpazar .
Kuruyemi iler.
Yemi iskelesindeyiz :
sandallar , mavnalar ,
gne li karpuz kabuklar yla
yzne hasret kald m deniz.
Sol arka lastik hava m ka yor ne?
nip
baksam...
Yemi iskelesinden dilenci vapuruna binip
Eyp'te Niyet Kuyusu'na gittikti.
Elleri yumuk yumuk,
bacaklar biraz arp kt ama,
ye il zeytin tanesi gibi gzler.
Ka lar da hill gibi ekikti.
Tam Kas mpa a'ya yakla k, beyaz ba rts...
Lastik hava ka yor.
Derdine deva bulmazsak e er...
Dur bakal m Babacafer...
numrolu kamyonet durdu.
Karanl k.
Kriko.
Pompa.
Eller.
Kfreden ve kfretti ine k zan elleri
lastikte ve ihtiyar tekerlekte dola rken
Ahmet hat rlad :
bir gece nzll babaannesini
sedirden sedire ta rken
kad nca z...
lastik boydan boya patlad .
Yedek?
Yok.
Da larda avaz avaz
imdat istemek?
Sen Sleymaniyelisin o lum Ahmet,
sana tek ba na verilmi tir numrolu kanyonet.
Hem, hani bir koyun varm ,
kendi baca ndan as lan bir koyun.
Sleymaniyeli ofr Ahmet
soyun...
Soyundu.
Ceket, klot, pantol, don, gmlek ve kalpak
ve k rm ku ak,
Ahmet'i postallar n stnde l plak
b rakarak
d lasti in iine girdiler,
irdiler.

Bu ark nihaventtir.
Deniz k
nda bir ehir...
Beyaz ba rts...
Saatta elli yap yoruz...
Dayan mrmn trps,
dayan da da lar anadan do ma grsn ofr Ahmet'i,
dayan arslan...
Hibir zaman
byle merhametli bir mitle sevmedi
hibir insan
hibir leti...

SEK

NC BAP

26 A USTOS GECES NDE SAATLAR

OTUZDAN BE OTUZA KADAR
ve
ZM R RIHTIMINDAN AKDEN Z'E
BAKAN NEFER
Saat 2.30.
Kocatepe yan k ve ihtiyar bir bay rd r,
ne a a, ne ku sesi,
ne toprak kokusu vard r.
Gndz gne in,
gece y ld zlar n alt nda kayalard r.
Ve imdi gece oldu u iin
ve dnya karanl kta daha bizim,
daha yak n,
daha kk kald iin
ve bu vakitlerde topraktan ve yrekten
evimize, a
za ve kendimize dair
sesler geldi i iin
kayal klarda ayak kalpakl nbeti
ok ayarak glmseyen b
seyrediyordu Kocatepe'den
dnyan n en y ld zl karanl
.
D man saatlik yerdedir
ve H rl k-tepesi olmasa
Afyonkarahisar ehrinin klar gzkecek.
Kzeydo uda Gzelim-da lar
ve da larda tek
tek
ate ler yan yor.
Ovada Akaray bir p lt halinde
ve ayak kalpakl nbetinin hayalinde
imdi yaln z sular n yapt bir yolculuk var :
Akaray belki bir akar su,
belki bir rmak,
belki kck bir nehirdir.
Akaray Derebo az 'nda de irmenleri evirip
ve k l ks z y lan bal klar yla
Yedi ehitler kayas n glgesine girip
kar.
Ve kocaman iekleri efltun
k rm
beyaz
ve saplar bir, bir buuk adam boyundaki
ha ha lar n aras ndan akar.
Ve Afyon nnde

Alt gzler Kprs'nn alt ndan

gndo uya dnerek
ve Konya tren hatt na rastlay p yolda
Bykobanlar Ky'n solda
ve K lkilise'yi sa da b rak p
gider.
D nd birdenbire kayalardaki adam
kaynaklar ve yollar d man elinde kalan btn nehirleri.
Kim bilir onlar ne kadar byk,
ne kadar uzundular?
Biro unun ad bilmiyordu,
yaln z, Yunan'dan nce ve Seferberlik'ten evvel
Selim ahlar iftli i'nde rgatl k ederken Manisa'da
geerdi Gediz'in sular ba dnerek.
Da larda tek
tek
ate ler yan yordu.
Ve y ld zlar yle lt , yle feraht lar ki
ayak kalpakl adam
nas l ve ne zaman gelece ini bilmeden
gzel, rahat gnlere inan yordu
ve glen b klar yla duruyordu ki mavzerinin yan nda,
birdenbire be ad m sa nda onu grd.
Pa alar onun arkas ndayd lar.
O, saat sordu.
Pa alar : , dediler.
Sar n bir kurda benziyordu.
Ve mavi gzleri akmak akmakt .
Yrd uurumun ba na kadar,
ildi, durdu.
raksalar
ince, uzun bacaklar stnde yaylanarak
ve karanl kta akan bir y ld z gibi kayarak
Kocatepe'den Afyon Ovas 'na atl yacakt .
Saat 3.30.
Halimur - Ayval hatt zerinde
manga mevziindedir.
zmirli Ali Onba
(kendisi tornac r)
karanl kta gzyordam yla
sanki onlar bir daha grmiyecekmi gibi
bakt manga efrad na birer birer :
Sa da birinci nefer
sar nd .
kinci esmer.
nc kekemeydi
fakat blkte
yoktu onun stne ark syliyen.
Drdncnn yine mutlak bulama istiyordu can .
Be inci, vuracakt amcas vuran
tezkere al p Urfa'ya girdi i ak am.
Alt nc ,
inan lm yacak kadar byk ayakl bir adam,
memlekette topra
ve tek kzn
iht yar bir muhacir kar na b rakt iin
karde leri onu mahkemeye verdiler
ve blkte arkada lar n yerine nbete kalkt iin
ona Deli Erzurumlu derdiler.
Yedinci, Mehmet o lu Osman'd .
anakkale'de, nn'nde, Sakarya'da yaraland
ve gzn k rpmadan

daha bir hayli yara alabilir,

yine de dimdik ayakta kalabilir.
Sekizinci,
brahim,
korkm yacakt bu kadar
bembeyaz di leri byle t rday p
birbirine byle vurmasalar.
Ve zmirli Ali Onba biliyordu ki :
tav an korktu u iin kamaz
kat iin korkar.
Saat 4.
kara - S tldere m nt kas .
On ikinci Piyade F rkas .
Gzler karanl kta, uzakta.
Eller yak nda, makanizmalar zerinde.
Herkes yerli yerinde.
Tabur imam
mevzideki biricik silhs z adam :
llerin adam ,
k bir s t dal dikerek k bleye do ru,
durdu boyun bkp
el kavu turup
sabah namaz na.
i rahatt r.
Cennet, ebed bir istirahatt r.
Ve yenilseler de, yenseler de dy ,
meydn gazadan o kendi elleriyle verecektir
Cenb rabbllemne hedy .
Saat 4.45.
Sand kl civar .
Kyler.
Sark k, siyah b kl svari,
nar dibinde, beygirinin yan nda duruyordu.
ukurova beygiri
kuyru unu karanl a vuruyordu :
dizkapaklar nda kan,
kantarmas nda kpk...
kinci Svari F rkas 'ndan Drdnc Blk,
atlar , k lar ve insanlar yla havay kokluyor.
Geride, kylerde bir horoz tt.
Ve sark k, siyah b kl svari
ellerinin tersiyle yzn rtt.
Kar da lar ard nda, d man elinde kalan
bir ba ka horoz vard r :
baltaibik, stbeyaz bir Denizli horozu.
D manlar herhal onu oktan kesip
orbas yapm lard r...
Saat be e on var.
rk dakka sonra afak
skecek.
Korkma snmez bu afaklarda yzen al sancak.
naztepe'ye kar Kmrtepe gneyinde,
On be inci Piyade F rkas 'ndan iki ihtiyat zabiti
ve onlar n genci, uzunu,
Darlmuallimin mezunu
Nurettin E fak,
mavzer tabancas n emniyetiyle oyn yarak
konu uyor :
-Bizim stikll Mar 'nda aks yan bir taraf var,
bilmem ki, nas l anlatsam,

kif, inanm adam,

fakat onun, ben,
inand klar n hepsine inanm yorum.
Mesel, bak n :
Gelecektir sana vaadetti i gnler Hakk n.
Hay r,
gelecek gnler iin
gkten yet inmedi bize.
Onu biz, kendimiz
vaadettik kendimize.
Bir ark istiyorum
zaferden sonras na dair.
Kim bilir belki yar n...
Saat be e be var.
Da lar ayd nlan yor.
Bir yerlerde bir eyler yan yor.
Gn a ard a aracak.
Kokusu ttme e ba lad :
Anadolu topra uyan yor.
Ve bu anda, kalbi bir ahan gibi gklere sal p
ve p lt lar grp
ve ok uzak
ok uzak bir yerlere a ran sesler duyarak
bir mthi ve mukaddes mcereda,
n safta, en n s rada,
ahlan p lesi geliyordu insan n.
Topu evvel mlz

Hasan' n
ya yirmi birdi.
Kumral ba
gkyzne evirdi,
kalkt aya a.
Bakt , y ld zlar a aran muazzam karanl a.
imdi bir hamlede o kadar byk,
yle hretli i ler yapmak istiyordu ki
btn mrn ve ht ras
ve yedi buukluk bataryas
a lanacak kadar kk buluyordu.
Yzba sordu :
- Saat ka?
- Be .
- Yar m saat sonra demek...
98956 tfek
ve ofr Ahmet'in numrolu kamyonetinden
yedi buukluk nayderlere, on be lik obslere kadar,
btn letleriyle
ve vatan u runda,
yani, toprak ve hrriyet iin lebilmek kabiliyetleriyle
Birinci ve kinci ordular
bask na haz rd lar.
Alaca karanl kta, bir nar dibinde,
beygirinin yan nda duran
sark k, siyah b kl svari
k sa izmeleriyle atlad at na.
Nurettin E fak
bakt saat na :
- Be otuz...
Ve ba lad topu ate iyle
ve fecirle birlikte byk taarruz...
Sonra.
Sonra, d man n mstahkem cepheleri d t.
Bunlar :

Karahisar gneyinde 50
ve do usunda 20-30 kilometredeydiler.
Sonra.
Sonra, d man ordusu kuvyi klliyesini ihta ettik
Asl hanlar civar nda
30 A ustosa kadar.
Sonra.
Sonra, 30 A ustosta d man kuvy klliyesi imha ve esir olundu.
Esirler aras nda General Trikopis :
Alaturka sopa yemi bir temiz
ve s rmalar kopuk frenk u
...
Yaral bir d man lsne tak ld Nurettin E fak' n aya .
Nurettin dedi ki : Teselyal oban Mihail,
Nurettin dedi ki : Seni biz de il,
buraya gnderenler ldrd seni...
Sonra.
Sonra, 31 A ustos gn
ordular z zmir'e do ru yrrken
serseri bir kur unla vurulan
Deli Erzurumluydu.
Devrildi.
Krek kemikleri alt nda topra duydu.
Bakt yukar ,
bakt kar ya.
Gzler hayretle yand lar :
nnde, s rtst, yan yana yatan postallar
her seferkinden kocamand lar.
Ve bu postallar daha bir hayli zaman
zerlerinden atlay p geen arkada lar n arkas ndan
seyredip gne li gkyzn
ihtiyar bir muhacir kar
d ndler.
Sonra...
Sonra, sars p ayr ld lar birbirlerinden
ve Deli Erzurumlu lrken kederinden
yzlerini topra a dndler...
Solda, ilerdeydi Ali Onba .
Kan iindeydi yz gz.
Bir svari tak
geti yan ndan drtnala.
Kaan kovalam yordu yaln z
ula mak da istiyordu bir yerlere
ve sadece kahretmiyor
yarat yordu da.
Ve k lar n,
nallar n,
ellerin
ve gzlerin p lt
ardarda akan ayd nl k bir btnd.
Ali Onba bir im ek h yla d nd
ve u trky duydu :
Drtnala gelip Uzak Asya'dan
Akdeniz'e bir k srak ba gibi uzanan
bu memleket bizim.
Bilekler kan iinde, di ler kenetli, ayaklar plak
ve ipek bir hal ya benziyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.
Kapans n el kap lar , bir daha a lmas n,
yok edin insan n insana kullu unu,
bu dvet bizim...

Ya amak bir a a gibi tek ve hr

ve bir orman gibi karde esine,
bu hasret bizim...>
Sonra.
Sonra, 9 Eyllde zmir'e girdik
ve Kayserili bir nefer
yanan ehrin k lt iinden gelip
fkeden, sevinten, mitten a ya a ya,
Gneyden Kuzeye,
Do udan Bat ya,
Trk halk yla beraber
seyretti zmir r ht ndan Akdeniz'i.
Ve biz de burda bitirdik destan
.
Biliyoruz ki ly nca olmad bu kitap,
Trk halk ba las n bizi,
onlar ki toprakta kar nca,
suda bal k,
havada ku kadar
okturlar;
korkak,
cesur,
chil,
hakm
ve ocukturlar
ve kahreden
yaratan ki onlard r,
kitab zda yaln z onlar n mcerelar vard r...

Lodos
Ba lang
Kim bilir ka milyon ton a rl nda
ummanda alkalanmakta su.
En yaln z dalgan n zerinde
bo bir konserve kutusu...
+1
Bir ayd r ki hapisane geceleri byledir :
zg n di i kediler
- ap lar slak
tyleri diken diken
enselerinde di yerleri bazan ku
bazan insan sesi kar p
dola yorlar
gebe kalana kadar.
Mevsim bahara yak n.
Hava lodos.
Nas l iddetli
nas l s cak esiyor...
Biz alt yz adet
kad ns z erke iz.
Al nm elimizden
do urtmak imkn z.
En mthi kudretim yasak bana :
yeni bir hayat a lamak,
bereketli bir rahimde yenmek lm,
yaratmak seninle beraber :
sevgilim, yasak bana etine dokunmak senin...

Mevsim bahara yak n.

rt na.
Lodos.
Nas l iddetli
nas l s cak esiyor...
Bir yerlerde bir cam k ld yine
- bu gece bu ncs -.
Hangi bo ko un kap a k kalm ,
kt, kt,
nas l arp yor...
+2
Tepedelen cephesinde bir ceset,
rtlyor alt nda karlar n,
ve ba ndan uan mi feri
yuvarlan yor nnde rzgr n...
+3
Fabrikan n avlusunda
elektrik

ucunda ince bir telin

sallan yor iki yana.
Bir kad n.
Boynu plak,
uzun salar yla etekleri uarak
atlyenin kap nda...
Rzgr vurdu putrellere.
Atlyenin saa ndan
byk bir buz paras d t yere...
+4
Ovaya drtnala yayl lar iniyor :
ng raklar hamutlar nda beygirlerin.
Ve iki yanda rp nan mu ambalar yla
ko uyorlar gece yar denize do ru...
+5
nce uzun k l klardan ibaret kalan kavak a alar
ayd nl kt lar
mehtbolmad halde.
Ve kal n
ve dall budakl kestaneler k ldan yor
- iki yana sallan yor de il
a r a r yer de tiriyorlar deta gidiyordu gz alabildi ine
y ld zlar n
nda
yapraks z ah ap kalabal ...
Buna ra men bu lodos,
bu u ultu.
Buna ra men havada
di i bir ten kokusu
ve ykl bir yumurtal n s cakl ...
Da larda kar zlyor.
Yryor usareler
yapraks z dallar n ucuna do ru.
Gebe.
Gebelik.
Mevsim bahara yak n
ve do umun

- korkun
gzel
ve s cakt r gn doldu dolacak...

Manast rl Hamdi Efendi ve Re adiyeli Velio lu Mehmet'in Hikayesi

Bu hamiyetli ve cesur, Manast rl Hamdi Efendi olmasayd , stanbul felketinden kim bilir haber almak iin
ne kadar intizarlar iinde kalacakt k. stanbul'da bulunan nz r, mebus, kumandan, te kilt z mensuplar
iinden bir zat p vaktiyle bize haber verme i d nmemi oldu u anla yor. Demek ki cmlesini heyecan
ve helecan kaplam . Bir ucu Ankara'da bulunan telin stanbul'da bulunan ucuna yana amayacak kadar
n bir hale gelmi olduklar na bilmem ki hkmetmek caiz olur mu?
(Nutuk, s.295, Devlet Bas mevi, stanbul 1938)
920'nin 16 Mart .
leden evvel
saat onda
makina ba nda yle bir telgraf ald Ankara'daki:
Der-aliye 16/3/1920.
ngilizler bast bu sabah
ehzadeba 'ndaki Muzika karakolunu.
Msademe edildi.
gal alt na al yorlar stanbul'u imdi.
Beryi malmat arzolunur.
Manast rl Hamdi.
920'nin 16 Mart .
Harbiye Nezareti telgrafhanesi buldu Ankara'y :
Etrafta dola yor ngiliz askerleri.
imdi i te
ngiliz askerleri giriyorlar nezarete.
te giriyorlar ieri.
Nizamiye kap na.
Teli kes.
ngilizler burdad r.
920'nin 16 Mart .
Manast rl Hamdi Efendi
buldu Ankara'dakini tekrar:
Pa a hazretleri,
Harbiye telgrafhanesini de i gal etti ngiliz bahriye askeri
Tophane'yi de i gal ediyorlar bir taraftan,
bir taraftan da z rhl lardan asker ihra olunuyor.
Vaziyet vehamet kesbediyor efendim.
Pa a hazretleri,
Emri devletlerine muntaz m.
16 Mart 1920
Hamdi
920'nin 16 Mart .
Durumu bir daha tekrar etti Hamdi Efendi:
Sabah bizim asker uykuda iken
ngiliz bahriye efrad karakolu i gal etmekte iken
askerlerimiz uykudan
n kalk nca msademe ba yor.
Neticede bizden alt ehit, on be mecruh olup
ngilizler z rhl lar r ht ma yana
p
Beyo lu ve Tophane'yi i gal edip.

te Beyo lu telgrafhanesi de yok.

te Beyo lu telgraf memurlar geldiler.
Kovmu lar.
Buras da i gal olunacakt r bir saata kadar.
imdi haber ald m efendim.
920'nin 16 Mart
uykuda kesti kfir mz,
kur una dizdi kfir ikimizi.
ngiliz'in hepsi de il domuzu
Sabaha kar ald can
.
920'nin 16 Mart
bas ld Vezneciler'de karargh.
Uyan be tosunum uyan.
mz uykuda kesti kfir,
mz: Abdullah avu , ark la'dan Osman,
bir de Zileli Abdlkadir.
920'nin 16 Mart
Bozdo an Kemeri'nde
kur una dizdi kfir ikimizi.
Ahmet o lu Nasuh arkada
n ad ,
Re adiyeli Veli o lu Memet benimkisi.
920'nin 16 Mart
uykuda kesti kfir mz.
Soktu Osman' n karn na kasaturay ,
bast g sne kfirin dizi.
Drt ocuk babas yd Abdullah avu .
Doymad dnyas na Abdlkadir.
mz uykuda kesti kfir,
kur una dizdi ikimizi.
920'nin 16 Mart sabah ,
karakolun kar nda
rakmad m elimden silh ,
yere serdim iki ngiliz'i.
Senin rz kurtard m stanbul'um,
Sana can feda ak r gzl glm.
mz uykuda kesti kfir,
kur una dizdi ikimizi.
imdi mz:
Abdullah ve Osman ve Abdlkadir,
ta lar yan yana yatar Eyp'te.
Arama, bulamazs n ikimizin kabrini,
belki ma kta, belki ma ripte,
biz de bilemeyiz yerini.

Uykuda kestiler mz,

kur una dizdiler ikimizi,
Ahmet o lu Nasuh arkada
n ad ,
Re adiyeli Veli o lu Memet benimkisi.
Bir de alt nc z var,
kara kaytan b kl bir ehit,
son mekn yle dursun,
ad da bilen yok...

Masallar n Masal
Su bas nda durmu uz,
narla ben.
Suda suretimiz yor,
narla benim.
Suyun avk vuruyor bize,
narla bana.
Su bas nda durmu uz,
narla ben, bir de kedi.
Suda suretimiz yor,
narla benim, bir de kedinin.
Suyun avk vuruyor bize,
narla bana, bir de kediye.
Su bas nda durmu uz,
nar, ben, kedi, bir de gne .
Suda suretimiz yor,
nar n, benim, kedinin, bir de gnesin.
Suyun avk vuruyor bize,
nara, bana, kediye, bir de gne e.
Su bas nda durmu uz,
nar, ben, kedi, gne , bir de mrmz.
Suda suretimiz yor,
nar n, benim, kedinin, gnesin, bir de mrmzn.
Suyun avk vuruyor bize,
nara, bana, kediye, gne e, bir de mrmze.
Su bas nda durmu uz.
nce kedi gidecek,
kaybolacak suda sureti.
Sonra ben gidece im,
kaybolacak suda suretim.
Sonra nar gidecek,
kaybolacak suda sureti.
Sonra su gidecek
gne kalacak;
sonra o da gidecek...
Su bas nda durmu uz.
Su serin,
nar ulu,
Ben iir yaz yorum.
Kedi uyukluyor
Gne s cak.
ok kr ya yoruz.
Suyun avk vuruyor bize
nara bana, kediye, gne e, bir de mrmze.......

Mavi Gzl Dev

O mavi gzl bir devdi.
Minnac k bir kad n sevdi.
Kad n hayali minnac k bir evdi,
bahesinde ebruliii
han meli
aan bir ev.

Bir dev gibi seviyordu dev.

Ve elleri yle byk i ler iin
haz rlanm ki devin,
yapamazd yap
,
alamazd kap
bahesinde ebruliiii
han meli
aan evin.
O mavi gzl bir devdi.
Minnac k bir kad n sevdi.
Mini minnac kt kad n.
Rahata ac kt kad n
yoruldu devin byk yolunda.
Ve elveda! deyip mavi gzl deve,
girdi zengin bir ccenin kolunda
bahesinde ebruliiii
han meli
aan eve.
imdi anl yor ki mavi gzl dev,
dev gibi sevgilere mezar bile olamaz:
bahesinde ebruliiiii
han meli
aan ev..

Mavi Liman
ok yorgunum, beni bekleme kaptan.
Seyir defterini ba kas yazs n.
narl , kubbeli, mavi bir liman.
Beni o limana karamazs n...

Mektuplar-(06) Alt nc Mektup

Hint Okyanusu'nu seyrettim bu sabah.
Okyanuslar stne bir ift szm var sana:
ndan seyredilen okyanus
farks zd r Marmara a klar ndan.
Yani demek istedi im:
Okyanuslar byk sevdalar gibidir Tulyakova
seyredilme e gelmez,
Okyanus ya an r.

Mektuplar-(07) Yedinci Mektup

ar pazar dola m kar
m,
not ettim fiyatlar .
Tanganika deh etli ucuzluk.
Mesela, gne ,
hem de en olgunu, en k rm
,
ya mur mesela,
hem de aylarca ak rdayan arts z aras z,
yahut da boy boyu, e it e idi s tmalar n,
yahu da kopkoyu esmer eller,
turfandas da, olgunu da,
hem de hepsinin t rnaklar yla avular pembe,
hatta muz,
be kiloluk hevenkleri,
bir e Pepsi Kola'dan ucuz.

Sana bunlar yazd m, iki gzm, d nyorum,

Tanganika'dan pahal m benim Anadolu?
Kimi yerlerinde ya mur ok daha pahal ,
kimi mevsimlerinde gne ,
ama s tmalar n fiyat ,
yahut da ellerin,
hele parmakalr k nal olanlar n,
hi de bundan pahal de il.
Muza gelince,
bizde yeti mez,
ama so anla tuz,
be kilosu de il, birer kilosu,
burdaki muz fiyat na.

Mektuplar-(08) Sekizinci Mektup

Nas ls n Tulyakova, ne alemlerdesin?
Saman sar salar nas ls z?
Ne alemlerdesiniz mavi kirpikler?
Mavi kirpikler yol verin,
gzlerinizin iini grmek istiyorum,
dola mak iinde gzlerinizin ve rastlamak kendime,
belki sat rlar aras nda bir kitab n,
belki ikinci Pesannaya'da otobs dura nda,
rastlamak kendime iinde gzlerinizin
ve 'Merhaba Naz m! ' demek, 'Nicesin, mutlu musun? '
Moskova Irma 'na selam ederim.
l Meydan'a fabrika bacalar na, tiyatrolar n tmne selam ederim,
evimizin, kap na selam ederim,
stanbul'un duvarda as resmine selam!
Beni sorarsan z, ben burda Kuzeydeyim iki gndr,
Aru a'da, Mo i'de,
karl Klimancora da
n dolaylar nda.
Turistik bir da .
Otellerde konforu svire turistlerinin.
Cagga kabilesi ya yor Mo i'de.
Otellerde, kahveliklerde ve sizalll klarda al yorlar.
Sizall klar ngilizlerin, Hintlilerin, rumlar n.
Cagga halk gler yzl, ak ll , yumu ak.
Erkekleri gmlekli, ortlu, ama yalyanak o u
ve bisiklete merakl o.
Kad nlar sal narak yryor alaca entarileri iinde ve ba lar nda kendilerinden byk ykler ta yorlar btn Afrika
kad nlar gibi.
Gen k zlar grdm.
kara biberim, badem ekerim
ve naylon eteklikleri kabar k,
ve okur yazarl k Anadolu'dan yksek.
Ngorongoro k raterine gittim.
Volkan n a ay rlar ve a alarla kaplanm .
ki yz kilometre kare, dediler.
Turistik gergedanlar grdm,
turistik zrafalar , filleri.
Srlerle gezip tozuyorlar.
Aralar ndan geiyor jipimiz, burunlar n dibinden,
ba lar kald p yle bir bak yorlar,
tan yorlar markas otomobilin:
Landrover
ve kederle eviriyorlar ba lar te yana,
kk nl k.
Bir antiloplar al amam Landrover'e,

raya s raya kat lar.

Bir de bir ak am bir Amerikan turisti s zm ay rl kta,
arslanlar beklemi ba nda sabaha kadar.
Bakm lar ay lm yor,
yemi ler.
Mezar grdm.
Ta nda yaz hikayesi.
Dolaylarda Masailer ya yor l plak
bir avrat mahalleri rtl.
ri yar insanlar.
Kahverengine d kn.
Kahverengine boyan yorlar.
Kad nlar n kulak memeleri omuzlar na sark yor.
bir a rl kla filan uzat yorlar.
Masailer gebe.
Davarc .
rlar n etini yiyor, stn ve kan iiyorlar s cak s cak.
Ve srye sald ran arslan m zrakl yorlar kulaklar ndan tutup.
Otelde bir kaat verdiler bize:
raterde en ok neyi be endiniz?
Filleri mi?
Gergedanlar m ?
Antiloplar m ?

Mektuplar-(09) Dokuzuncu Mektup

Hapisten kt m gnleri hat rl yorum,
hapisten kar ld m gnleri de il, kt m,
ierde kendimin d arda dostlar n ve zamanlar n zorlamas yla kt
Sevin.
D n, bayram.
Sevin,
kibirli biraz,
biraz
n.
Sevin.
dallar nda hayellerin ve umutlar n par lt ,
yemi leri de il, par lt .
Ve yksek sesle anlatmak hapisaneyi herkese ve kendine.
Hapisane hala d lerine girer,
uyan rs n s rayarak.
Yakan b rakmaz al kanl klar yla yasaklar hapisane y llar n.
Kapatamazs n mektuplar n zarflar ,
karavana vakitlerini, beklersin,
ve ak amlar karar nca kap n d ardan kilitlenmesini,
yanmas ampullerin kendili inden.
Sevin.
D n, bayram.
Ama bayram gnlerinin de sonu var btn gnler gibi.
Bakars n, evinin dam ak yor,
pencereler, kap lar onar lmak ister,
su getirtmek, at rmak gaz , elektri i,
yatak ar af almak, tabak, anak, kitap.
Kollar n haz r al ma a,
onlar iierde de al
ld lar,
ama bilgi'n uyutuldu.
Paran da yok.
Borca batmak da tehlikeli.
Nerden, neresinden, nas l kurma a ba lamal evini hrriyetinin?
hapisten kan n haline benziyor hali Tanganika'n n.

m gnleri hapisten.,

Memed'e Son Mektubumdur

Bir yandan cellatlar girdi araya,
Bir yandan, oyun etti bana
bu mendebur yrek,
Nasip olmayacak Memed'im yavrum,
seni bir daha grmek.
Biliyorum,
bu day ba
gibi delikanl olacaks n,
ben de yleydim genli imde,
kumral, ince, uzun;
gzlerin anan nkiler gibi kocaman,
bazen de bir para bir tuhaf mahzun;
aln n alabildi ine ayd nl k;
herhalde sesin de olacak
- berbatt benimkisi trkler dktreceksin yan k mi yan k...
Konu mas m bileceksin
- ben de becerirdim o i i
sinirlenmedi im zamanlar bal damlayacak dilinden.
Vay, Memet, k zlar n ekece i var
senin elinden.
M kldr
babas z bytmek erkek evlad .
Anan zme o lum,
ben gldrmedim yzn,
sen gldr.
Anan,
ipek gibi kuvvetli, ipek gibi yumu ak;
anan,
nineli inde bile gzel olacak
onu ilk grd m gnk gibi,
Bo aziinde,
on yedisinde
ay
, gn
, can eri i,
dnya gzeli.
Anan,
ayr ld k bir sabah,
bulu mak zre,
bulu amad k.
Anan,
analar n en iyisi en ak ll ,
yz y l ya ar in allah...
lmekten, o lum korkmuyorum,
ama ne de olsa
aras nda bazen
irkilip ans n,

yahut yaln zl nda uyku ncesinin

gnleri saymak biraz zor.
Dnyada doymak olmuyor, Medet,
doymak olmuyor...
Dnyada kirac gibi de il,
yazl a gelmi gibi de de il,
ya a dnyada baban n eviymi gibi...
Tohuma, topra a, denize inan.
nsana hepsinden nce.
Bulutu, makineyi, kitabi sev,
insani hepsinden nce.
Kuruyan dal n
snen y ld n
sakat hayvan n
duy kederini,
hepsinden nce de insan n.
Sevindirsin seni cmlesi nimetlerin
sevindirsin seni karanl k ve ayd nl k,
sevindirsin seni drt mevsim.
ama hepsinden nce insan sevindirsin seni.
Memet,
memleketler iinde bir irin memlekettir
Trkiye,
bizim memleket,
insan da,
su kat lmam ,
al kand r, a rba , yi ittir,
ama deh etli fakir.
.............
...............
Memet,
ben dilimden, trklerimden,
tuzumdan, ekme imden uzakta,
anana hasret, sana hasret,
yolda lar ma, halk ma hasret lece im,
ama srgnde de il,
gurbet ellerde de il,
lece im ryalar n memleketinde,
beyaz ehrinde en gzel gnlerimin.

Memleketimden nsan Manzaralar

...
Vagonlar geliyorlar sallanarak.
'-Usta!..'
Alaeddin dnd kmrc smail'e
'-Ne var smail?'
'-Usta ne olacak bu harbin sonu?'
'- yi olacak.'
'-Nas l yani?'
'-Yemekli vagonda rak iece iz.'
'-Biz mi?'
'-Biz.' '-Kmr kim atacak?
Kim srecek makineyi?' '-Onu da biz.'

'-Alay b rak usta, Kim Kazanacak?'

'-Biz.' smail hibir ey anlamad ysa da
stelemedi.
ok siyah ve ok kal n ka lar yla oynad biraz
sonra: '-Ustam' dedi, 'Bir sualim daha var.
u grd n raylar
dolan r m btn dnya yzn?'
'-Dolan r.' '-Demek ki harp olmasa,
ama yaln z harp de il, hudutlarda sorgu sual sorulmasa,
raylar n zerine sald k m makineyi
dnyan n bir ucundan br ucuna var r.'
'-Deniz dedi mi durur.' '-Gemilere binersin.'
'-Tayyare daha iyi.' smail gld.
kt n di lerinden biri.
'-Ben tayyareye binemem usta, anam n vasiyeti var.'
'-Tayyareye binme, diye mi?' '-Hay r
kar ncay bile incitme, diye.'
Alaeddin kocaman elini vurdu
plak uzun ensesine smail'in:
'-Sen ne haf z o lusun! Zarar yok ulan,
yine de bineriz tayyareye, adam ldrmek iin de il
gkyznde pfr pfr safa srmek iin...
imdi sen hele ate i bir sngle.'
Vagonlar geliyorlar sallanarak. ...

Memleketimden nsan Manzaralar II

Atlanti in dibinde upuzun yat yorum, efendim,
Atlanti in dibinde
dirse ime dayanm .
Bak yorum yukar ya:
bir denizalt gemisi gryorum,
yukar da, ok yukar da, ba
n zerinde,
yzyor elli metre derinde,
bal k gibi, efendim,
rh n ve suyun iinde bal k gibi kapal ve ketum.
Oras camgbe i ayd nl k.
Orda, efendim,
orda ye il, ye il,
orda l l,
orda y ld z y ld z yan yor milyonlarla mum.
Orda, ey demir ar kl ruhum,
orda tepi meden iftle meler, ks z do um,
orda dnyam n ilk k ldanan eti,
orda bir hamam tas n mahrem ehveti,
mahrem ehveti efendim,
gm ku lu bir hamam tas n
ve koynuna ilk girdi im kad n k l salar .
Orda rengarenk otlar , kksz a alar
k l k l mahluklar deniz dnyas n,
orda hayat, tuz, iyot,
orda ba lang
z, Hac baba,
orda ba lang
z
ve orda hain, elik ve sinsi
bir denizalt gemisi.
400 metroya kadar s yor k.
Sonra alabildi ine derin
alabildi ine derin karanl k.
Yanl z ara s ra
acayip bal klar geiyor karanl n iinde
k saarak.
Sonra onlar da yok.

Art k dibe kadar inen

kat kat kal n sular kati ve mutlak
ve en dipte ben.
Ben, upuzun yat yorum, Hac baba,
upuzun yat yorum dibinde Atlanti in
dirse ime dayanm ,
bak yorum yukarlara.
Avrupa Amerika' dan Atlanti in yznde ayr r
dibinde de il.
Gazgemileri gidiyor yukarda, ok yukarda, birbiri pe i s ra.
Omurgalar n alt gryorum,
omurgalar n alt .
Dnyor keyifili keyifli pervaneleri.
Dmenleri ne tuhaf suyun iinde
nsan n tutup tutup k ras geliyor.
Kpekbal klar geti gemilerin alt ndan,
kar nlar grdm
a zlar da orda.
Gemiler
rd lar birdenbire,
herhalde kpekbal klar ndan de il.
Denizalt gemisi bir torpil att , efendim
bir torpil.
Gemilerin dmenlerine bakt m:
tela ve korkakt lar.
Gemilerin omurgalar nda imdat arar gibi bir hal vard ,
gemiler bir b ak darbesinden en yumu ak yerini
karn saklamak isteyen insanlara benziyorlard .
Denizalt lar birden oldular, derken, alt , yedi, sekiz.
Gazgemileri d mana ate aarak
insanlar ve yklerini suya dkp saarak
batmaya ba lad lar.
Mazot, gaz, benzin,
tutu tu yz denizin.
Bir alev deryas r imdi yukarda akan,
ya ve yap kan
bir alev deryas efendim.
pk l, gmgk, kapkara,
arz n ilk te ekkl hengamesinden bir manzara.
Ve denizin yzne yak n suyun ii allak bullak.
Kprp, da p paralanmalar.
Yukardan dibe do ru inen gazgemisine bak.
Gece uykuda gezenler gibi bir hali var:
lunatik.
Geti karga al ,
girdi deniz dnyas n cennetine.
Fakat durmadan iniyor.
Kayboldu slak karanl kta.
Art k bask ya dayanamaz, paralan r.
ve dire i, efendim, bacas yahut
nerdeyse yan ma d er.
Yukarda insanla dolu denizin ii.
Bir tortu gibi dibe kyorlar
tortu gibi kyorlar, Hac baba.
Ba a
, ba yukar ,
uzan p k sal yor, bir eyler aran yor kollar bacaklar .
Ve hibir yere, hibir eye tutunamadan
onlarda iniyorlar dibe do ru.
Birden bire bir denizalt d t yan ba ma.
Paralanm bir tabut gibi a ld kprst kaportas
ve Mnihli Hans Mller d ar verdi.
39 ilkbahar nda denizalt olmadan nce
Mnihli Hans Mller
Hitler hcum k tas alt nc tabur

birinci blk
drdnc mangada sa dan nc neferdi.
Mnihli Hans Mller
ey severdi:
1-Alt n kpkl arpa suyu
2- arki Prusya patatesi gibi dolgun ve beyaz etli Anna.
3-K rm lahana.
Mnihli Hans Mller iin
vazife t:
1-akan bir im ek
gibi mafevke selam vermek.
2-Yemin etmek tabancan n zerine.
3-Gnde asgari t evirip
svmek sinsilelerine.
Mnihli Hans Mller'in
kafas nda, yre inde, dilinde korku vard :
1-Der Fhrer.
2-Der Fhrer.
3.Der Fhrer.
Mnihli Hans Mller
sevgisi, vazifesi ve korkusuyla
39 ilkbahar na kadar
bahtiyar
ya yordu.
Ve Vagneryen bir operada do sesi gibi heybetli
arki Prusya patatesi gibi dolgun ve beyaz etli
Anna'n n
tereya ve yumurta krizinden ikayet etmesine
yordu.
Diyordu ki ona:
-Bir d n Anna,
yepyeni bir manevra kay takaca m,
p l p l izmeler giyece im ben.
Sen beyaz ve uzun entari giyeceksin,
balmumundan iekler takacaks n ba na.
Tepemizde at lm k lar n alt ndan geece iz.
Ve mutlak
hepsi erkek 12 ocu umuz olacak.
Bir d n Anna,
tereya , yumurta yiyece iz diye
top, tfek yapmazsak e er
yar n 12 o lumuz nas l muharebe eder?
Mnihlinin 12 o lu muharebe edemediler
nk do amad lar,
nk henz, efendim, Anna'yla zifaf vaki olmadan nce
bizzat harbe girdi Hans Mller.
Ve imdi 41 sonbahar sonlar nda
dibinde Atlanti in
benim kar mda durmaktad r.
Seyrek sar salar slak,
rm sivri burnunda esef,
ve ince dudaklar n k lar nda keder.
Yan ba mda durdu u halde
yzme ok uzaklardan bak yor,
nsan n yzne nas l bakarsa ller.
Ben biliyoum ki, o bir daha grmeyecek Anna'y ,
ve art k bir daha arpa suyu iip
yiyemeyecek k rm lahanay .
Ben btn bunlar biliyorum, efendim,
ama o btn bunlar bilmiyor.
Gz bir para ya ,
silmiyor.

Cebinde paras var,

o al p eksilmiyor.
Ve i in tuhaf
art k ne kimseyi ldrebilir
ne de kendisi lebilir bir daha.
imdi ecek birazdan,
ykselecek yukar ya,
sular sallayacak onu
ve bal klar yiyecek sivri burnunu.
Ben
Hans Mller'e bak p, Hac baba, bunlar d nrken
yan zda peyda oluverdi
Liverpul Liman ndan Harri Tomson.
Gazgemilerinden birinde serdmendi.
Ka lar ve kirpikleri yanm .
Gzleri s ms kapal yd .
man ve matru tu.
Bir kar vard Tomson'un:
tavan sprgesi gibi bir kad n,
tavan sprgesi gibi, efendim, zay f, uzun, titiz, temiz
ve tavan sprgesi gibi mnasebetsiz.
Bir o lu vard Tomson'un:
alt ya nda bir o lan, Hac baba,
tombul mu tombul, pembe beyaz, sar papa m sar papa.
Tuttum Tomson'un elinden.
Amad gzlerini.
"-Vefat ettiniz" dedim.
"-Evet " dedi, " ngiliz imparatorlu u ve hrriyeti iin:
Can m isterse, harp iinde bile ril'e svmek hrriyeti
ve can m istemese de a kalmak hrriyeti u runa.
Fakat de ecek hrriyette bu son bahis,
harpten sonra art k i siz ve a kalacak de iliz.
Plan haz rl yor Lordlar zdan biri.
Adalet: ihtilalsiz.
Ben ngiliz mparatorlu u'nu da tmaya gelmedim, dedi ril.
Ben de ihtilal karmaya gelmedim:
buna Kenterburi ba piskoposu
bizim trednyonun reisi
ve kar m raz de il.
Ay bek yur pard n.
te bu kadar,
nokta, son."
Sustu Tomson.
Ve a
amad bir daha.
ngilizler fazla konu may sevmezler,
hele hmoru seven l ngilizler.
Tomson' la Mller'i yanyana yat rd m.
tiler yan yana,
yan yana ykseldiler yukar do ru.
Bal klar Tomson'u afiyetle yediler,
fakat dokunmad lar tekisine,
Hans' n etiyle zehirlenmekten korktular anla lan.
Hayvan deyip geme, Hac baba,
sen de hayvans n ama
ak ll bir hayvan...

Memleketimden nsan Manzaralar ndan

Haydarpa a gar nda
1941 bahar nda
saat on be .
Merdivenlerin stnde gne
yorgunluk ve tel
Bir adam
merdivenlerde duruyor
bir eyler d nerek.
Zay f.
Korkak.
Burnu sivri ve uzun
yanaklar n st opur.
Merdivenlerdeki adam
-Galip Ustatuhaf eyler d nmekle
me hurdur:
"Kat helvas yesem her gn" diye d nd
5 ya nda.
"Mektebe gitsem" diye d nd
10 ya nda.
"Babam n b ak dkkn ndan
Ak am ezan ndan nce ksam" diye d nd
11 ya nda.
"Sar iskarpinlerim olsa
zlar bana baksalar" diye d nd
15 ya nda.
"Babam neden kapatt dkkn ?"
Ve fabrika benzemiyor babam n dkkn na"
diye d nd
16 ya nda.
"Gndeli im artar m ?" diye d nd
20 ya nda.
"Babam ellisinde ld,
ben de byle tez mi lece im?"
diye d nd
21 ya ndayken.
siz kal rsam" diye d nd
22 ya nda.
siz kal rsam" diye d nd
23 ya nda.
siz kal rsam" diye d nd
24 ya nda.
Ve zaman zaman i siz kalarak
siz kal rsam" diye d nd
50 ya na kadar.
51 ya nda " htiyarlad m" dedi,
"babamdan bir y l fazla ya ad m."
imdi 52 ya ndad r.
sizdir.
imdi merdivenlerde durup
kapt rm kafas
d ncelerin en tuhaf na:
"Ka ya nda lece im?
lrken zerimde yorgan m olacak m ?"
diye d nyor.
Burnu sivri ve uzun.
Yanaklar n st opur.
Denizde bal k kokusuyla
D emelerde tahtakurular yla gelir
Haydarpa a gar nda bahar

Sepetler ve heybeler
merdivenlerden inip
merdivenlerden p
merdivenlerde duruyorlar.

Memleketimi Seviyorum
Memleketimi seviyorum :
narlar nda kolan vurdum, hapisanelerinde yatt m.
Hibir ey gidermez i s nt
memleketimin ark lar ve ttn gibi.
Memleketim :
Bedreddin, Sinan, Yunus Emre ve Sakarya,
kur un kubbeler ve fabrika bacalar
benim o kendi kendinden bile gizleyerek
sark k b klar alt ndan glen halk n eseridir.
Memleketim.
Memleketim ne kadar geni :
dola makla bitmez, tkenmez gibi geliyor insana.
Edirne, zmir, Uluk la, Mara , Trabzon, Erzurum.
Erzurum yaylas yaln z trklerinden tan yorum
ve gneye
pamuk i leyenlere gitmek iin
Toroslardan bir kerre olsun geemedim diye
utan yorum.
Memleketim :
develer, tren, Ford arabalar ve hasta e ekler,
kavak
s t
ve k rm toprak.
Memleketim.
am ormanlar

, en tatl sular ve da ba gllerini seven

alabal k
ve onun yar m kilolu u
pulsuz, gm derisinde k lt larla
Bolu'nun Abant glnde yzer.

Memleketim :
Ankara ovas nda keiler :
kumral, ipekli, uzun krklerin p ldamas .
Ya , a r f nd Giresun'un.
Al yanaklar mis gibi kokan Amasya elmas ,
zeytin
incir
kavun
ve renk renk
salk m salk m zmler
ve sonra karasaban
ve sonra kara s r
ve sonra : ileri, gzel, iyi
her eyi
hayran bir ocuk sevinciyle kabule haz r,
al kan, namuslu, yi it insanlar m
yar a, yar tok
yar esir...

Menek a
Bizde bilirdik yre giderken
Menek e yollamas
Ama arkada lar at
Yedik menek e paras

Merhaba ocuklar
Nz m, ne mutlu sana
cn gnlden,
ferah ve emin,
Merhaba, diyebildin.
Sene 940.
Aylardan temmuz.
Ay n ilk per embesi gnlerden.
Saat : 9.
Mektuplar za byle mufassal tarih at n.
yle bir dnyada ya yoruz
ki en kal n kitaptan ok yaz
ay n, gnn ve saat n.

var :

Merhaba, ocuklar.
Bir geni
bir byk Merhaba demek,
sonra bitirmeden szm
yznze bak p glerek
- kurnaz ve bahtiyar k rpmak gzm...
Biz ne mkemmel dostlar z ki
kelimesiz ve yaz z
anla z...
Merhaba, ocuklar,
merhaba cmleten...

Me gale
kzlerimin boynuzlar nda ayd nlan rken ortal k
topra sryorum sab rl bir kibirle
plak ayaklar mda toprak nemli ve k.
Demir dvyorum leye kadar
rm ya boyan yor karanl k.
Yapraklar nda ye ilin en gzeli,
zeytin dev iriyorum ikindi s ca nda
stm ba m, yzm gzm k.
Her ak am mutlaka misafirim var,
kap m btn ark lara alabildi ine a k.
Geleceyin suya diz boyu girip
ekiyorum denizden a lar :
ld zlarla bal klar karmakar k.
Benden sorulur oldu dnyan n hali art k:
insan ve toprak, karanl k ve ayd nl k.
Anlad n ya i im ba mdan a n,
beni lafa tutma, glm,
ben sana a k olmakla me gulum.

Me in Kapl Kitap
Yald zl me in kab
Paralanm kitab
Ay alt nda dn gece
Deli bir dervi gibi
Mumu snm rahlesi yere devrilmi gibi
Okudum saatlerce
Yald zl me in kab n
Paralanm koynunda uyuklayan kitab n
evirdike kf kokan her sar yapra
Sand mki e iyorum bir mezar topra
nce el yaz lar canland birer birer
Masallarda izilen yzleri gsterdiler
blis bir y lan oldu Adem Havvaya kand
Karde ini ldren lanetli ruhu grdm
Koca yahta bir gemi ummanlarda alkand
Ufuklardan gvercin bekleyen Nuh'u grdm
smaili'in topu u kumdan kard zemzem
Tur-u Sina da Musa kald rd kollar
Asas vurunca yar bahr-i kulzem
Buldu ben-i srail Kuds'n yollar
Zekeriya zikrini
Bir sonsuz aha verdi
Do du sa bikrini
Meryem Allah'a verdi
Kurey -i Muhammed'e kucak at Medine
Bir ate mezar oldu kerbela Hseyin'e
Say falar dndke bunlar hep birer birer
Do rulup devrildiler
Ay batt gne do du
Kalbimde ate do du
Yald zl me in kab
Paralanm kitab
Vars n gmlsn diye bir ebedi uykuya
Att m kr bir kuyuya
Yaz k yaz k bizeki as rlarca aldand k
Karanl kta izilen izleri grmek iin
Grp yz srmek iin
Yaz k yaz k bizeki bir ra gibi yand k
Ne gkten necat geldi ne bir para merhamet
l an esirlere sa, Musa, Muhammet
Sade bir sat r dua bir tts buhur verdi
Masal cennetlerinin yollar gsterdi
Ne be vaktin ezan ne anjels anlar
Zincirden kurtarmad yoksul al anlar
Yine biz kleleriz efendilerimiz var
Yine her melun ta yosunlanm bir duvar
Esir efendi diye koymu da adlar
ki bahta ay rm arz n evlatlar
Efendi i letiyor esir i liyor gene
Yine efendilerin gm l sofras ndan
Kar gibi ekme inden arap dolu tas ndan
nt art k bile d myor i leyene
Yine biz esir geen her gnn ak am nda
Eve sade bir lokma ekmek getiriyoruz
Gece ya mur inlerken evimizin dam nda
Is nabilmek iin gne i bekler gibi

Birbirine sokulan hasta kpekler gibi

rt k yorgan
n alt nda titriyoruz
iftimiz balyozumuz sonsuz al mam zla
As rlard r ba nda inleyen kazmam zla
Heyecana geldide kara topra n kalbi
Kendini teslim eden taze bir kad n gibi
ieklerle donand dnya isimli a a
Biz bu a ac
n dibinde lrken a
Efendiler gsterip s tan di lerini
Birer birer topluyor btn yemi lerini
Efendiler a alar evliyalar ke ler
Ebedi karanl n bo ulsun kollar nda
Art k temiz ruhlar n ayd nl k yollar nda
Sade bir din bir hak bir kanun varsa
O da i leyen di liler

Mevlana
Silindi gnlden ac
Kalbe mubabbette buldum ilac
Ben de mridinim i te Mevlana
Ebede set eken zulmeti deldim
iten duydum, ar a ykseldim
Kalpten temizlendim, huzura geldim
Ben de mridinim i te Mevlana

Mikrokozmoz
Gzme alt n bir damla gibi akan y ld n
ilk nce bo lukta deldi i zaman karanl
Toprakta g e bakan
Bir tek gz bile yoktu
ld zlar ihtiyard lar
Toprak ocuktu...
ld zlar bizden uzakt r
ama ne kadar uzak, ne kadar uzak
Yild zlar n aras nda topra
z ufakt r
ama ne kadar ufak, ne kadar ufak..
Ve Asya ki toprakta be te birdir
Ve Asya'da bir memlekettir Hindistan
Kalkta Hindistan'da bir ehirdir
Benerci Kalkta'da bir insan..
Ve ben,
haber veriyorum ki size
Hindistan'in Kalkta ehrinde
bir insan n yolu stnde durdular
Yryen bir insani zincire vurdular...
Ve ben,
tenezzl edip
ba
kl bo luklara kald rm yorum
ld zlar uzakm
Toprak ufakm
Umurumda de il
Ald rm yorum...
Bilmi olun ki benim iin

daha hayret verici, daha kudretli

daha esrarl ve kocamand r
Yolu stnde durulan
Zincire vurulan
Insan.

Mor Menek e, A Dostlar, Ve Alt n Gzl ocuk

Abe air,
bizim de bir ift szmz var
a ka dair.
O meretten biz de akar z
biraz..
Deli klar at p avaz avaz
burnumun dibinden gelip geti yaz
sar
tahta vagonlar
ter, ttn ve ot kokan
bir tren gibi.
Halbuki ben
istiyordum ki gelsin o
k rm bak r bakrac nda bana
s cak st getiren gibi...
Fakat neylersin,
yaz byle gelmedi,
yaz byle gelmiyor,
byle gelmiyor, hay anas ... ey!..
EEEEEEEEEY...
k m, annem, kar m, karde im
sen
ba nda gne ler esen
alt n gzl ocuk,
alt n gzl ocu um benim;
deli klar at p avaz avaz
burnumun dibinden gelip geti de yaz,
ben, bir demet mor menek e olsun
getiremedim
sana!
Ne haltedek,
dostlar n karn at
k yd k menek e paras na!

Moskova'day m
Drt gn sonra Moskova'day m
Bu ayr k da hele kr bitiyor dnyorum
Bu ayr k da ya murlu bir yol gibi arkada kalacakl
Yeni ayr cal klar gelecek
Yen kuyulara inece im
Bir yerlere gidip dnece im
Ko aca m soluk solu a yeni dn lere
Sonra ne Berlin ne de Tanganika
Hibiryere de il gidece im hibir yere
Ne vapur ne tren nede uakla dnmek mmkn olmayacak
Benden mektupta telgrafta gelmeyecek
Sana telefonda edemeyece im

Sesime yumu ac k glmeyeceksin

Benden haberde alamayacaks n

Kalacaks n bir ba na
Drt gn sonra Moskova'day m
Berlin gnlk gne lik
Ama iimde byk ayr
n gecesi
inde ac bensizli inin
imde yanl zl
n.....

Mukaddes Kar n
Sen ey k rm gzl ana,
Sen ey kahredip yaratan,
Sen ey kpr altlar nda sularlayan yana
yatan.
Sen ey yang nl meydanlar n sesi..
Sen ey iirlerin iiri, bestelerin bestesi..
Sen ey karde im
sen ey kahrolas
sen ey dara al k.
Sen ey
her ey,
sen ey ALIK!!!
plak ayaklar na aln
koyar
andederim ki,
derim ki:
D
ECE M,
benim, bizim, onun, onlar n de il
SEN N mukaddes karn n doyana kadar...

Mnevverin Do um Gn
Yapraklara dallara, ye illere, allara,
nice nice y llara glm, nice nice y llara.
Yaprak dala, al ye ile yara r,
gayr bundan byle vermem seni ellere...

Nas ls n
yi gnlerimde ok eller uzan r ellerime,
Resmimi, surat
ba k eye asarlar...
Fakat demir kap lar n her kapan nda zerime,
Ard nda ta duvarlar n her kald m zaman,
Ne arayan beni, ne soran...
Eeeehh, daha iyi be, bunun byle oldu u...
Minnetim ve borlulu um yaln z sana kals n.
yi gnlerimde benim unuttu um insan eli

Nas ls n?...
Naz m'dan Kpe ine
Kpe imin ad eytan'd ,
(d ) 'l k ad yla ilgili de il,
ad na bir ey olmad .
Ad na benzemezdi de.
eytanlar zalim olur,

zalimler; yalanc kurnaz,

ama zalimler ak ll olmaz.
Kpe im ak ll yd .
Biraz da ben ldrdm kpe imi,
bakmas bilemedim.
Bakmas bilemezsen a a bile dikme.
Elinde kuruyan a a dert olur adama.
Yzmek suda renilir, diyeceksin.
Do ru.
Bo ulursan bir sen bo ulursun ama.
Ka sabaht r uyuyam yorum,
dinliyorum ortal ,
kap
t rmalayan yok.
lamak geliyor iimden,
layamad m iin utan yorum.
nsan gibiydi.
Hayvanlar n o u insan gibidir, hem de iyi insan gibi.
Kal n boynu k ldan inceydi dostlu un buyru unda.
Hrriyet'i di leri ile bacaklar ndayd , nezaketi tyl uzun kuyru unda.
Gresimiz gelirdi birbirimizi.
En byk i lerden konu urdu:
al ktan, tokluktan, sevdalardan.
(.......)
Bugn glgede otuz sekiz.
Ormana bak yorum balkondan.

Nerden Gelip Nereye Gidiyoruz

Ba lang
Do rultup belimizi kalkt
zdan beri iki ayak stne,
kolumuzu uzunla rd
zdan beri bir lobut boyu
ve ta yonttu umuzdan beri
y kan da, yaratan da biziz,
kan da yaratan da biziz bu gzelim, bu ya anas dnyada.
Arkam zda kalan yollarda ayak izlerimiz kanl ,
arkam zda kalan yollarda ulu uyumlar akl
n, ellerimizin, yre imizin,
toprakta, ta ta, tunta, tuvalde, elikte ve p lastikte.
Kanl ayak izlerimiz mi nmzdeki yollarda duran?
Bir cehennem kmaz nda m sona erecek nmzdeki yollar?
1
ocuklar n avular nda gnlerimiz s ra bekler,
gnlerimiz tohumlard r avular nda ocuklar n,
ocuklar n avular nda ye erecekler.
ocuklar lebilir yar n,
hem de ne s tmadan, ne ku palaz ndan,
d erek de de il kuyulara filn;
ocuklar lebilir yar n,
ocuklar sakall askerler gibi lebilir yar n,
ocuklar lebilir yar n atom bulutlar n
nda
arkalar nda bir avu kl bile de il,
arkalar nda glgelerinden ba ka bir ey b rakmadan.
Negatif resimcikler bo lu un karanl nda.
rematoryum, k rematoryum, k rematoryum.

Bir deniz gryorum

l bal klarla rtl bir deniz.
Negatif resimcikler bo lu un karanl nda,
ya anmam gnlerimiz
ocuklar n avular yla birlikte yok olan.
2
Bir ehir vard .
Yeller eser yerinde.
Be ehir vard .
Yeller eser yerinde.
Yz ehir vard .
Yeller eser yerinde.
Yok olan ehirlere iirler yaz lmayacak,
air kalmayacak ki.
Pencerende bir sokak bulvarl .
Odan s cak.
Ak yast kta zm karas salar.
Adamlar paltolu, a alar karl .
Penceren kalmayacak,
ne bulvarl sokak,
ne ak yast kta zm karas salar,
ne paltolu adamlar, ne karl a alar.
llere a lanmayacak,
llere a layacak gzler kalmayacak ki.
Eller kalmayacak.
Negatif resimcikler dallar n alt ndaki
yok olmu olan dallar n alt ndaki.
Yok olmu olan dallar n stnden
o bulutlard r geen.
Gneye gtrmeyin beni,
lmek istemiyorum...
lmek istemiyorum,
Kuzeye gtrmeyin beni...
Bat ya gtrmeyin beni,
lmek istemiyorum...
lmek istemiyorum,
Do uya gtrmeyin beni...
rakmay n beni burda,
gtrn bir yerlere.
lmek istemiyorum,
lmek istemiyorum.
O bulutlard r geen
yok olmu olan dallar n stnden.
3
Tahta, beton, teneke, toprak, saman damlar zla iki milyardan art z,
kad n, erkek, oluk ocuk.
Ekmek hepimize yetmiyor,
kitap da yetmiyor,
ama keder
diledi in kadar,
yorgunluk da gz alabildi ine.
Hrriyet hepimize yetmiyor.
Hrriyet hepimize yetebilir
ve sevda kederi,
hastal k kederi,
ayr k kederi,
kocalmak kederinden
gayr a mayabilir e imizi.
Kitap hepimize yetebilir.
Ormanlar nki kadar uzun olabilir mrmz.
Yeter ki b rakmayal m, ya anmam gnlerimiz yok olmas n ocuklar n

avular yla birlikte,

bo lu un karanl na kmas n negatif resimcikler,
yeter ki ekmek ve hrriyet yolunda dv ebilmek iin ya ayabilelim.
a
Tanr ellerimizdir,
Tanr yre imiz, akl z,
her yerde var olan Tanr ,
toprakta, ta ta, tunta, tuvalde, elikte ve p lastikte
ve bestecisi say larda ve sat rlarda ulu uyumlar n.
nsanlar sizi a yorum :
kitaplar, a alar ve bal klar iin,
bu day tanesi, pirin tanesi ve gne li sokaklar iin,
zm karas , saman sar salar ve ocuklar iin.
ocuklar n avular nda gnlerimiz s ra bekler,
gnlerimiz tohumlard r avular nda ocuklar n,
ocuklar n avular nda ye erecekler.

Neyi Bildirir Say lar

say lar bebelerin kundaklar
say lar tabutlar ehirlerin
ldrlm
ldrlebilecek olan
say lar yakla an bir eyleri bildirir
say lar bildirir uzakla an bir eyleri
nedir yakla an bize
bizden uzakla an nedir
dnya sava : I
dnya sava : II
14'ten 18'e 39'dan 45'e 10 y l 54 milyon l
49 milyon sakat
llerle sakatlar n memleketi
103 milyon nfuslu bir memleket
ve ayr ca kszleri delileri yan k ta lar yla
ve gidenlerden biri evimizdendi
gitti dnmedi bir daha
19'unda m yd 40' nda m yd akl mda kalmam
dnd iki gz kr
gk gzl myd kara gzl myd akl mda kalmam
dnd dizkapa ndan kesik sol baca
dnd ve kap
bulamad evinin
14'ten 18'e 39'dan 45'e 10 y l 54 milyon l
49 milyon sakat
yeryznde yuvarlak hesap ve imdilik 2,5 milyar z
% 80'imiz a
di lerimiz dklyor
di etlerimiz yara iinde
l derilerimiz atlak
hele ocuklar z
sallanan koca kafalar
k
yzlerinde kederli iri gzleriyle
ve e ri b r incecik bacaklar stnde kar nlar
davul gibi
yeryznde yuvarlak hesap ve imdilik 2,5 milyar z

% 80'imiz a
l 1962
62 y nda 2 avc ua
sofraya koysak
evirsek ete ekme e araba salataya
40 milyon insan doyas ya yer ier
40 milyon kediye de artar ekmekten etten
kediler salata yemez arap imez
kedileri ben katt m ziyafete
balistik fzeleri filimlerde seyrettim
2 balistik fze yak p kl eder 150 kitapl daha
kurulmadan onlar
belki benim kitab m da vard r iinde
62 y nda bombard man uaklar grdnz m
son modellerini
2 bombard man ua 4 sa k evini ykler yan na
bombalar n
temeli daha at lmam 4 sa k evini koskoca
p lp l
ve yataklar rntgenleri umutlar yla
62'de atomlu atomsuz silahlanma yar 12 milyar
dolar y lda
10 y lda 120 bin milyar
ld zlar n say na yak n m bilmem
120 bin milyar
yahut 150 milyon yap lmam ev
yap labilecek ama yap lmam ev
150 milyon ev hayaleti
5 odal akarsulu elektrikli banyolu
kap lar merdivenleri pencereleri 150 milyon evin
gne do arken camlar
glgeleri ak amst
balkonlar ay
nda
ay n ini var
smkl bce in kabu u
bizimse bu i te halimiz ortada
bir adam tan m
iki elli iki ayakl
kaytan kara b kl
otuzuna bast bu y l
iki o lundan biri yedisinde br alt ayl k
anas kar kaynatas
ve bir foto raf askerlikte ekilmi ya kendisinin ya
rahmetli babas n
ya kaynatas n
ve bir le en
ve bir gz oda
150 milyon ev
bu evlerden bir teki
odalar kap lar akarsuyu ve yemek masas bu evin
62'de atomlu atomsuz silahlanma yar 120 milyar
dolar y lda
10 y lda 120 bin milyar dolar
yahut 150 milyon yap lmam ev
yap labilecek ama yap lamam
tan
m adam nki de iinde
balkonunda ay
62'de atomlu atomsuz silahlanma yar 120 milyar
dolar y lda
yahut yuvarlak hesap 1 milyar l aday

ve lme haz r en azdan yar btn topraklar n

yar btn a alar n bal klar n btn ya murlar n
ve ana rahmine d enlerin en azdan yar lme
haz r
tepeden t rna a silahs zlansak
63'de mi olur 65'te mi art k
atomlu atomsuz silahs zlansak btn iklimlerde
ve insanca i lesek yeryz nimetlerini
o altsak onlar
kaz rd k al n kkn ayda
di lerimiz dklmez olur
kanamaz di etlerimiz
hele ocuklar z
keder silinir gzlerinden
ri b r bacaklar do rulur
iner
kar nlar
neyi bildirir say lar
neyi bildirmeli
yakla an nedir size
uzakla an nedir bizden.

Nikbinlik
Gzel gnler grece iz ocuklar,
gne li gnler
gre-ce iz...
Motorlar maviliklere srece iz ocuklar,
kl maviliklere
sre-ce iz...
At k m yd hele bir
son vitesi,
adedi devir.
Motorun sesi.
Uuuuuuuy! ocuklar kim bilir
ne harikldedir
160 kilometre giderken p mesi...
Hani imdi bize
cumalar , pazarlar iekli baheler vard r,
yaln z cumalar
yaln z pazarlar ..
Hani imdi biz
bir peri masal dinler gibi seyrederiz
kl caddelerde ma azalar ,
hani bunlar
77 katl yekpare camdan ma azalard r.
Hani imdi biz hayk z
Cevap:
a r kara kapl kitap:
zindan..
Kay kapar kolumuzu
k lan kemik
kan.
Hani imdi bizim sofram za
haftada bir et gelir.
Ve
ocuklar z i ten eve
sapsar iskelet gelir..
Hani imdi biz..

nan n:
gzel gnler grece iz ocuklar
gne li gnler
gre-ce iz.
Motorlar maviliklere srece iz ocuklar,
kl maviliklere
sre-ce iz.....

Niyazalant Smrgesi
Afrika, Niyazalant smrgesi.
Saat sabah n drd.
Dipikler kap lar dvd
ve i te foto raf:
Zenci karde lerim bir don bir gmlek
ve ayaklar plak
ve pembe avulu elleri k rc k ba lar n zerinde
dizilmi ler duvar diplerinde.
pk bizim gibi,
bizim de dipikle dvld kap lar z,
bizim de ellerimiz havada, ayaklar z plak,
ama bizde de bize ba
duvar diplerinde esir kal p kalmamak.

O'nun Do

u ve Demirhane Bacas

Demirhane bacas ki
ya murda mitsiz ve mntekim
dururdu.
Ve rzgr ki kendini
kald p kald p demirhane bacas na vururdu.
Ve siyah bir yelken gibi gece rzgrdayken,
sahip de ilken a alar dallar na, ku lar kanatlar na,
ve ekerken karanl ktan y ld mlar toprak,
insanlar ve letler b rak p kald mlar
derin uykulardayken
bir zemin kat nda bir ocuk do du.
ld zlar teker teker
deste deste yand lar.
ld zlar, onun ocuk gzleri gibi ayd nl k
ferah veren
kerim oland lar...
Demirhane bacas
p glmsedi,
dedi :
- Zemin kat nda do an bil ki o dur.
Rehber ve delil ki o dur.
Fikri derin, efkati gani, gazab yamand r,
letsizlerin o lu,
letsizlere let verecek oland r.
O, onlar n iinde, onlar n nnde o,
matem gecesinde, kavga yerinde, bayram gnnde o.
Ve o her yan ndan ana kuca gibi
saracakt r onlar .
Ona ram olacak drt kadim unsur :
te ve toprak, rzgr ve ya mur.

Ve krler hikyesinin son bab

o, tekmil ettirecektir.
Yazacakt r insano lu z kitab
bilerek
isteyerek.
Sustu demirhane bacas .
Skyor afak.

O ve Aksakall lar
Ye il selviler, beyaz mezar ta lar ve elyazma kitaplar vard manzarada.
Gn ak ama yak nd ve durgundu.
Bir yemi sofras n ba nda ba da kurmu gibi
oturmu lard etraf na ibret aynas n.
Aksakallar bilgin, gzleri gen, elleri yorgundu,
ilhaml , vahim ve dalg nd lar.
O, birdenbire meclise geldi
dedi :
- bret aynas ndan bak p
ubuklar yak p
erh izah edenler.
De mekte olan grp
iine girip
de tirmektir hner.
Ve sanmay n ki de en ba bo bir oktur,
kanunu ve nizam yoktur.
Ben, bilip bildiririm ki :
Rab ve kitap
ve sa rzgrda uan kahraman de il,
(karanl k orman, tuzlanmam deri,
budakl lobut ve ta baltadan beri)
Onlar'd r byk maceray yapan.
Onlar ki toprakta kar nca
suda bal k
havada ku kadar
okturlar.
Korkak, cesur
cahil, hakm
ve ocukturlar.
Ve kahreden
yaratan ki Onlar'd r,
ark lar mda yaln z Onlar' n maceralar vard r...

Orada Tan

klar m

Bir kafes.
Bir kanarya ku u.
Sar kanatlar n
tellere vuru u.
Kitaplar, kitaplar,
Pu kinden Mayakofskiye kadar
iir kitaplar ..
Kitaplar, kitaplar,
Felsefe - Diyalektik Materyalizm.
ktisat - Drt cilt Kapital.
Bir keman yeni do mu bir ocuk gibi yat yor kutusunda.
Pencere a k.
arda ehir -

ay kl uykusunda...
Gzler.
Kocaman, berrak, iri,
iki mavi damla gibi gzleri..
Kumral
rc k
bir sakal.
Yz beyaz...
Pencere a k.
Gece.
Yaz....
Odada ikimiz.
Konu uyor o:
-' sterdim ki ben,
ark lar
sylesinler benim
el ele tutu up dnerken
ocuk bahelerinde ocuklar z..
Duydu um seslerin en gzelidir bir yaz gecesi dizimde yatan bir ocu un
bana y ld zlar soru u..'
Bir kafes.
Bir kanarya ku u.
Bir keman yeni do mu bir ocuk gibi yat yor kutusunda.
Pencere a k.
arda ehir ay kl uykusunda.
Odada ikimiz.
Konu uyor o:
-' sterdim ki ben,
bir kitap bekisi olay m
camlar gne li bir kitap evinde.
Duydu um zevklerin en doyulmaz r ld zl cenup denizlerinin alevinde
sabahlar gibi
sevilen bir kitap ba nda sabahlamak....'
Kitaplar, kitaplar,
Pu kinden Mayakofskiye kadar
iir kitaplar .
Felsefe - Diyalektik Materyalizm.
ktisat - Drt cilt Kapital.
Gzler.
Kocaman, berrak, iri,
iki mavi damla gibi gzleri.
Duvarda bir tabanca N A G A N T ..
Pencere a k.
arda yaz.
Gzler.
Yz beyaz.
kimiz.
Konu uyor o:
-'ldryorum.
ldryorum.
ldryorum.
Bo alan bir uval gibi devrildiklerini gryorum.
a r.
Fakat....'
Duvarda bir tabanca N A G A N T ..
kimiz.
Konu uyor o:

-'Kalbini, kellesini, ba
- TEK KEL ME inkilaba verenler
ta rlar bizde ykn en a
.
ldryorum.
Devrildiklerini gryorum...
Halbuki ben
ocuklar z el ele tutu up dnerken
ark lar ....
Ben..
Bir kitap evinde...
ld zl cenup denizlerinin alevinde
sabahlar gibi
sevilen bir kitap ba nda sabahlay m...'
Yz beyaz.
Pencere a k.
Gece.
Yaz..

Orada Tan

klar m 2

-"Naz m yolda
benim k m
be ya nda.
Benim k
n annesi
1922 senesi.
Benim k m
dinledi ilk duvarc trksn
kurdu umuz yap n.
Yap ykseldi
yap byd.
Yeni yap da yeni dokumac lar
yeni renklerle yeni kuma lar dokuyor.
Benim k m byd,
Benim k m Alfabe okuyor.
Ben bydm
felsefe okuyorum....."
Bir masa.
Ba nda masan n
beyaz keten elbiseli
Tavari Marusa.
Duvarlarda foto raflar,
bak yorlar insana rya grr gibi.
Duvarlarda foto raflar bir fabrika avlusunda ekilmi baz lar ,
zerinde baz
n
Mogol, Uygur, in, Latin, Rus, Tatar yaz lar ....
Bir masa
stnde masan n
mavi bir Ukranya kasesi.
Karanfiller.
Marusa'n n sesi:
-"Sene 918.
rhl trenle Kiyefe gitmedeyiz.
.
Gece.
Kar.
Ay n iinden bir manzara gibi
Ukranya stepleri kar n alt nda yat yorlar.
Havada tek bir insan sesi yok.
Dnyan n stnde donmu bir dnya gibi

susan havada
yaln z tekerleklerin ark .
.
Gece.
Kar.
Vagonda bizimkiler uyuyorlar.
Kap a k.
ld zlar d yor ieriye.
pekli bir kuma y rtar gibi
yryor y rtarak geceyi tren.
Uyuyor bizimkiler.
Bekliyorum ben
Mahnodan esir al nan
iki kyl neferi.
ld zlar d yor ieriye.
Gzlerime yalvar yor
esirlerin gzleri:
-"B rak bizi
rak bizi
rak...
A gzlerle a kzler
bekliyor bizi.
Bekliyor bizi toprak.
rak bizi
rak..."
Kap a k.
ld zlar d yor ieriye.
ldrebilirim,
yalvaran gzlere bakamam.
Ba
evirdim geriye..
Ve
tekrar bakt m zaman
kar n stnde iki korkuydu kaan.
Diz bktm.
Mavzer.
Geti bir saniye.
"B rak bizi"
saniye..
"A gzlerle a kzler"
Drt saniye..
"Bekliyor bizi toprak"
Be , alt , yedi..
Namluda
arpac k
titredi.
Geiyor saniyeler.
Mavzer.
Kaanlar n pe inden alt fi enk yakt m.
Ve hibiri
de medi
hedefe.
Nas l oldu bu?
Gkte uan turnay gznden vuran kad n,
vuramad n...
Vurmal yd m ama..
Kavgada d man n
aile ismi sorulmaz.
nk lab n nbetinde
dola k yumak gibi bir yrekle durulmaz..
.......
........
.
Gece.

Kar.
Hat ralar..
Hat ralar..
......
......
Kyden yolda lar gndermi
Ukranya ekme i yemez misiniz?"
Beyaz keten bir rt.
Tombul esmer bir Ukranya ekme i.
avdarl bir yaz kokusu esmer ekmekte..
Masa.
Ba nda masan n
beyaz keten elbiseli
Tavari Marusa.....

Orkestra
Bana bak!
Hey!
Avanak!
Elinden o z lt b raksana!
Sana,
telinde s ska blbl ten
telli saz
yaramaz!
Bana bak!
Hey!
Avanak!
telinde s ska blbl ten
telli saz
da larla dalgalarla ktleleri
ileri
atlatamaz!
telli saz
yata
de

tirmek isteyen
nehirlerden:kylerden, ehirlerden
ald h zla,

milyonlarla a
bir tek
a zla
gldremez!
A latamaz!
hey!
hey!
telli saz n
telinde ten s ska blbl ld ac ndan.
Onu att m
k eye!
hey!
hey!
telli saz n
a ac ndan
deli tiryakilere
ii afyon lleli
bir ubuk
yapt lar!
Hey!
Hey!
Da larla dalgalarla, da gibi dalgalarla dalga gibi

da -lar-la
ba lad orkestram!
Hey!
Hey!
r sesli ekiler
sa r
rslerin kula na
Hay-k r-d !.
Sabanlar gle iyor tarlalarla,
tarlalarla!
Co tu alg ba ,
esiyor orkestram
da larla dalgalarla, da gibi dalgalarla, dalga gibi
da -lar-la.

Otobiyografi
1902'de do dum
do du um ehre dnmedim bir daha
geriye dnmeyi sevmem
ya mda Halep'te pa a torunlu u ettim
on dokuzumda Moskova'da komnist niversite rencili i
rk dokuzumda yine Moskova'da Tseka-Parti konuklu u
ve on drdmden beri airlik ederim
kimi insan otlar n kimi insan bal klar n e idini bilir
ben ayr klar n
kimi insan ezbere sayar y ld zlar n ad
ben hasretlerin
hapislerde de yatt m byk otellerde de
al k ektim al k g revi de iinde ve tatmad

m yemek yok gibidir

otuzumda as lmam istediler

rk sekizimde Bar madalyas

n bana verilmesini
verdiler de
otuz alt mda yar m y lda getim drt metre kare betonu
elli dokuzumda on sekiz saatta utum P ra 'dan Havana'ya
Lenin'i grmedim nbet tuttum tabutunun ba nda 924'de
961'de ziyaret etti im an tkabri kitaplar r
partimden koparma a yeltendiler beni
skmedi
lan putlar n alt nda da ezilmedim
951'de bir denizde gen bir arkada la yrdm stne lmn
52'de atlak bir yrekle drt ay s rtst bekledim lm
sevdi im kad nlar deli gibi k skand m
u kadarc k haset etmedim arlo'ya bile
aldatt m kad nlar
konu mad m arkas ndan dostlar n
itim ama ak amc olmad m
hep aln n teriyle kard m ekmek param ne mutlu bana
ba kas n hesab na utand m yalan syledim
yalan syledim ba kas zmemek iin
ama durup dururken de yalan syledim
bindim tirene ua a otomobile
o unluk binemiyor
operaya gittim
o unluk gidemiyor ad bile duymam operan n
o unlu un gitti i kimi yerlere de ben gitmedim 21'den beri

camiye kiliseye tap na a havraya bycye

ama kahve fal ma bakt rd m oldu
yaz lar m otuz k rk dilde bas r
Trkiye'mde Trkemle yasak
kansere yakalanmad m daha
yakalanmam da art de il
ba bakan filn olaca m yok
merakl da de ilim bu i in
bir de harbe girmedim
naklara da inmedim gece yar lar
yollara da d medim pike yapan uaklar n alt nda
ama sevdaland m altm ma yak n
szn k sas yolda lar
bugn Berlin'de kederden gebermekte olsam da
insanca ya ad m diyebilirim
ve daha ne kadar ya ar m
ba mdan neler geer daha
kim bilir.

l
Sevdi in mddete
ve sevebildi in kadar,
sevdi ine her eyini verdi in mddete
ve verebildi in kadar gensin.

lme Dair
Buyrun, oturun dostlar,
ho gelip sefalar getirdiniz.
Biliyorum, ben uyurken
hcreme pencereden girdiniz.
Ne ince boyunlu il esini
ne k rm kutuyu devirdiniz.
Yznzde y ld zlar n ayd nl
ba ucumda durup el ele verdiniz.
Buyrun, oturun dostlar
ho gelip sefalar getirdiniz.
Neden yle yzme bir tuhaf bak yor?
Osman o lu H im.
Ne tuhaf ey,
hani siz lm tnz karde im.
stanbul liman nda
kmr yklerken bir ngiliz ilebine,
kmr kfesiyle beraber
ambar n dibine...
ilebin vinci kartm n
ve paydostan nce y kam k pk rm kan z
simsiyah ba
Kim bilir nas l yanm r can z...
Ayakta durmay n, oturun,
ben sizi lm zannediyordum,
hcreme pencereden girdiniz.
Yznzde y ld zlar n ayd nl
ho gelip sefalar getirdiniz...
Yayalar-kyl Yakup,
iki gzm,
merhaba.

Siz de lmediniz miydi?

ocuklara s tmay ve al b rak p
ok s cak bir yaz gn
yapraks z kabristana gmlmediniz miydi?
Demek lmemi siniz?
Ya siz?
Muharrir Ahmet Cemil?
Gzmle grdm
tabutunuzun
topra a indi ini.
Hem galiba
tabut biraz k sayd boyunuzdan.
Onu b rak n Ahmet Cemil,
vazgememi siniz eski huyunuzdan,
o il esidir
rak
esi de il.
Gnde elli kuru u tutabilmek iin,
yapyaln z
dnyay unutabilmek iin
ne kadar ok ierdiniz...
Ben sizi lm zannediyordum.
Ba ucumda durup el ele verdiniz,
buyrun, oturun dostlar,
ho gelip sefalar getirdiniz...
Bir eski Acem airi :
lm dildir - diyor,ayn ha metle vurur ah fakiri.
H im,
neden
yorsunuz?
Hi duymad z m yd karde im,
herhangi bir ah n bir gemi ambar nda
bir kmr kfesiyle ld n?...
Bir eski Acem airi :
lm dildir - diyor.
Yakup,
ne gzel gldnz, iki gzm.
Ya arken bir kerre olsun byle glmemi sinizdir...
Fakat bekleyin, bitsin szm.
Bir eski Acem airi :
lm dil...
eyi b rak n Ahmet Cemil.
Bo una hiddet ediyorsunuz.
Biliyorum,
lmn dil olmas iin
hayat n dil olmas lz m, diyorsunuz...
Bir eski Acem airi...
Dostlar beni b rak p,
dostlar, byle h mla
nereye gidiyorsunuz?

Paris zerine Bilmeceler

Hangi ehir araba benzer?
Paris.
lk barda iersin
buruktur,
ikincide duman vurur ba na,
ncde mmkn yok masadan kalkman n
Garson bir e daha getir!

Ve artik nerde olsan, nereye gitsen

Parisin ayya n iki gzm
Hangi ehir
rk yagmurlarda bile gzeldir?
Paris...
Hikmetin oglu hangi ehirde lmek isterdin?
stanbulda
Moskovada,
bir de Pariste...
Paris ne zaman irkinle ir?
Bas mevleri bas ld ,
kitaplar yak ld zaman.
Nedir Parise en ok yara mayan?
Pencereleri tellikara otobsler...
Hangi sehirde yedin ekme in has
Pariste.
Hele ya rekleri,
ehzadeba f
ndan san rs n.

Pariste en ok neyi sevdin?

Parisi
Pariste kime iek gtrdn yolda m?
Komnac lar n duvar na
bir de dal gibi bir dilbere.
Pariste kimi grdn seninkilerden?
Nam k Kemali, ZiyaPa ayi, Mustafa Suphiyi
bir de genli ini anam n
resim yapar
frenke konusur
dnya gzeli,
bir de gen k zl
Miminin.
Peki, Paris kime benzer?
Parisliye....
Parise inaniyormusun Adem oglu?
Parise inaniyorum.

Pencereler
Sabaha kar m yd bilmiyorum
yoksa ak amst myd
belkide gece yar
bilmiyorum
girdi odama pencereler
perdeli perdesiz
ben basma perdeleri severim
ama tl perdeler de vard
kara ustorlar da
ustorlar ekip ekip b rak yordum
bir daha inmez oldu kimisi
kimisi bir daha kamad yukar
ve camlar k k pencereler
elimi kestim
kimi cams zd bsbtn
cams z pencereler iime dokunur
cams z gzlkler gibi
Pencereler
ya mur ya yordu camlar

za

l salar kederli uzun

ben alt duda mda c garam
trk sylyordum iimden
ya mur sesini kendi sesimden ok severim
Pencereler
be inci katta gne li bo lu unuzda bir deniz
bir deniz mavi yzk ta ndan
sere parma ma geirdim usulcac k
kere ptm a layarak
pp aln ma koydum kere
Pencereler
kt m k rm velenseli yataktan
ocuk burnumu dayad m terli cam na pencerenin
oda s cakt ve gen anam n kokusu vard odada
arda kar ya yordu
ben k zam k kar yordum
Pencereler
sabaha kar m yd bilmiyorum
belki de gece yar
bilmiyorum
odam n iindeydi y ld zlar
ve gece kelebekleri gibi
rp yorlard camlar zda
ben onlara dokunmaktan ekinerek
at m sizi pencereler
sal verdim y ld zlar geceye
ayd nl k s rs z hr geceye
yapma aylar n geti i geceye
kurtlar duruyor ay n alt nda
hasta a kurtlar
kurtlar duruyor nnde pencerenin
kadife perdeleri kapasam da s ms
ordad rlar bilirim
gzetliyorlar beni
Pencereler
d tm bir pencereden
bir gzele bakarken
dnya halime gld
gzel dnp bakmad
belki fark nda de ildi
Pencereler
pencereler
rk evin penceresi odama girdi
ben oturdum birinin iine
sark tt m ayaklar
bulutlara
bahtiyar m
diyebilirdim belki

Piraye in yaz lm : Saat 21-22 iirleri

Ne gzel ey hat rlamak seni :
lm ve zafer haberleri iinden,
hapiste
ve ya m k rk gemi iken...

Ne gzel ey hat rlamak seni :

bir mavi kuma n stnde unutulmu olan elin
ve salar nda
vakur yumu akl can n ii stanbul topra
n...
imde ikinci bir insan gibidir
seni sevmek saadeti...
Parmaklar n ucunda kalan kokusu sardunya yapra
n,
gne li bir rahatl k
ve etin daveti :
k pk l izgilerle blnm
s cak
koyu bir karanl k...
Ne gzel ey hat rlamak seni,
yazmak sana dair,
hapiste s rtst yat p seni d nmek :
filnca gn, falanca yerde syledi in sz,
kendisi de il
edas ndaki dnya...
Ne gzel ey hat rlamak seni.
Sana tahtadan bir eyler oymal

m yine :
bir ekmece
bir yzk,
ve metre kadar ince ipekli dokumal m.
Ve hemen
f rlayarak yerimden
penceremde demirlere yap arak
hrriyetin stbeyaz mavili ine
sana yazd klar
ba ra ba ra okumal

m...

Ne gzel ey hat rlamak seni :

lm ve zafer haberleri iinden,
hapiste
ve ya m k rk gemi iken...

20 Eyll 1945
Bu ge vakit
bu sonbahar gecesinde
kelimelerinle doluyum;
zaman gibi, madde gibi ebed,
gz gibi plak,
el gibi a r
ve y ld zlar gibi p l p l
kelimeler.
Kelimelerin geldiler bana,
yre inden, kafandan, etindendiler.
Kelimelerin getirdiler seni,
onlar : ana,
onlar : kad n
ve yolda olan...
Mahzundular, ac yd lar, sevinli, umutlu, kahramand lar,
kelimelerin insand lar...

21 Eyll 1945
lumuz hasta,
babas hapiste,
senin yorgun ellerinde a r ba n,
dnyan n hali gibi halimiz...

nsanlar, daha gzel gnlere insanlar ta r,

lumuz iyile ir,
babas kar hapisten,
gler senin alt n gzlerinin ii,
dnyan n hali gibi halimiz...

22 Eyll 1945
Kitap okurum :
iinde sen vars n,
ark dinlerim :
iinde sen.
Oturdum ekme imi yerim :
kar mda sen oturursun,
al
m:
kar mda sen.
Sen ki, her yerde hz nz r ms n,
konu amay z seninle,
duyamay z sesini birbirimizin :
sen benim sekiz y ld r dul kar ms n...

23 Eyll 1945
O imdi ne yap yor
u anda imdi, imdi?
Evde mi, sokakta m ,
al yor mu, uzanm m , ayakta m ?
Kolunu kald rm olabilir,
- hey glm,
beyaz, kal n bile ini nas l da r plak eder bu hareketi!...O imdi ne yap yor,
u anda, imdi, imdi?
Belki dizinde bir kedi yavrusu var,
ok uyor.
Belki de yryordur, ad
atmak zredir,
- her kara gnmde onu bana t
t
getiren
sevgili, can n ii ayaklar!...Ve ne d nyor
beni mi?
Yoksa
ne bileyim
fasulyan n neden bir trl pi medi ini mi?
Yahut, insanlar n o unun
neden byle bedbaht oldu unu mu?
O imdi ne d nyor,
u anda, imdi, imdi?...
24 Eyll 1945
En gzel deniz :
henz gidilmemi olan r.
En gzel ocuk :
henz bymedi.
En gzel gnlerimiz :
henz ya amad klar z.
Ve sana sylemek istedi im en gzel sz :
henz sylememi oldu um szdr...

25 Eyll 1945

Saat 21.
Meydan yerinde kampana vurdu,
nerdeyse ko lar n kap lar kapan r.
Bu sefer hapislik uzun srd biraz :
8 y l...
Ya amak : mitli bir i tir, sevgilim,
ya amak :
seni sevmek gibi cidd bir i tir...

26 Eyll 1945
Bizi esir ettiler,
bizi hapse att lar :
beni duvarlar n iinde,
seni duvarlar n d nda.
Ufak i bizimkisi.
As l en kts :
bilerek, bilmeyerek
hapisaneyi insan n kendi iinde ta mas ...
nsanlar n biro u bu hale d rlm ,
namuslu, al kan, iyi insanlar
ve seni sevdi im kadar sevilmeye ly k...

30 Eyll 1945
Seni d nmek gzel ey
mitli ey
dnyan n en gzel sesinden en gzel ark dinlemek gibi bir ey.
Fakat art k mit yetmiyor bana,
ben art k ark dinlemek de il
ark sylemek istiyorum...

1 Ekim 1945
Da n stnde :
ak am gne iyle ykl olan bir bulut var da n stnde.
Bugn de :
sensiz, yani yar yar ya dnyas z geti bugn de.
Birazdan aar
rm k rm :
gecesefalar birazdan aar k rm k rm .
Ta r havam zda sessiz, cesur kanatlar
vatandan ayr a benzeyen ayr

2 Ekim 1945
Rzgr akar gider,
ayn kiraz dal bir kere bile sallanmaz ayn rzgrla.
ata ku lar c lda r :
kanatlar umak ister.
Kap kapal :
zorlay p amak ister.
Ben seni isterim :
senin gibi gzel,
dost
ve sevgili olsun hayat...
Biliyorum henz bitmedi
sefaletin ziyafeti...
Bitecek fakat...

...

5 Ekim 1945
kimiz de biliyoruz, sevgilim,
rettiler :
a kalmay , meyi,
yorgunlu u lesiye
ve birbirimizden ayr d meyi.
Henz ldrmek zorunda b rak lmad k
ve ldrlmek i i gemedi ba
zdan.
kimiz de biliyoruz, sevgilim,
retebiliriz :
dv meyi insanlar z iin
ve her gn biraz daha candan
biraz daha iyi
sevmeyi...

6 Ekim 1945
Bulutlar geiyor : haberlerle ykl, a r.
Buru uyor hl gelmeyen mektup avucumda.
Yrek kirpiklerin ucunda
uzay p giden toprak u urlan r.
Benim ba ras m gelir : - P r y e ,
P r y e !... - diye...

7 Ekim 1945
nsan

klar geti geceleyin a k denizleri

rzgr-larla.
Dola mak tehlikeli hl
geceleyin a k denizleri...
Alt y ld r srlmedi bu tarla,
duruyor oldu u gibi tank paletlerinin izleri.
Tank paletlerinin izleri
kapan r bu k karla.
Ah, gzmn nuru, gzmn nuru,
yine yalan sylyor antenler :
al n teri tacirleri kapatabilsin diye defteri yzde yz krla.
Fakat Ezrailin sofras ndan dnenler
dndler verilmi kararlarla...

8 Ekim 1945
ekilmez bir adam oldum yine :
uykusuz, aksi, nlet.
Bir bak yorsun ki
ana avrat sver gibi, azg n bir hayvan dver gibi bugn al yorum,
sonra bir de bak yorsun ki
mda snk bir c gara gibi tembel bir trk
sabahtan ak ama kadar s rtst yat yorum ertesi gn.
Ve beni ileden kart yor bsbtn
kendime kar duydu um nefret
ve merhamet...
ekilmez bir adam oldum yine :
uykusuz, aksi, nlet.
Yine her seferki gibi haks m.

Sebep yok,
olmas da imkns z.
Bu yapt m i ay p
rezalet.
Fakat elimde de il
seni k skan yorum
beni affet...

9 Ekim 1945
Dn gece ryama girdin :
dizimin dibinde oturuyormu un.
Ba
kald rd n, kocaman, sar gzlerini bana evirdin.
Bir eyler soruyormu un.
Islak dudaklar n kapan p a yor,
sesini duymuyorum ama.
Gecenin iinde bir yerlerde ayd nl k bir haber gibi saat al yor.
Havada f lt ba zl n ve sonsuzlu un.
rm kafesinde, kanaryam n : Memomun trks,
srlm bir tarlada topra itip ykselen tohumlar n rd
ve bir kalabal n hakl ve muzaffer u ultusu geliyor kula ma.
Senin slak dudaklar n hep yle a p kapan yor
sesini duymuyorum ama...
Kahrederek uyand m.
Kitab n stnde uyuyakalm m me er.
D nyorum :
yoksa senin miydi btn o sesler?

10 Ekim 1945
Gzlerine bakarken
gne li bir toprak kokusu vuruyor ba ma,
bir bu day tarlas nda, ekinlerin iinde kayboluyorum...
Ye il p lt larla usuz bucaks z bir uurum,
durup dinlenmeden de en ebed madde gibi gzlerin :
s rr her gn bir para veren
fakat hibir zaman
bsbtn teslim olmayacak olan...

18 Ekim 1945
Kale kap ndan karken lmle bulu mak zre,
son defa dnp bakt
zda ehre,
sevgilim, u szleri syleyebilece iz :
- Pek de yle gldrmedinse de yzmz,
al k gcmzn yetti i kadar
seni bahtiyar
k lal m diye.
Devam ediyor bahtiyarl a do ru gidi in,
devam ediyor hayat.
imiz rahat,
gnlmzde hak edilmi ekme ine doymu luk,
gzmzde
ndan ayr lman n kederi,
i te geldik gidiyoruz
en olas n Halep ehri...

27 Ekim 1945
Bir elman n yar
Bir elman n yar
Bir elman n yar

biz
yar
biz
yar
sen
yar

bu koskoca dnya.
insanlar

z.

ben
ikimiz...

28 Ekim 1945
It r saks nda artan koku,
denizlerde u ultular
ve i te dolgun bulutlar ve ak ll topra yla sonbahar...
Sevgilim,
ya kemlini buldu.
Bana yle gelir ki
belki bin y ll k bir mrn maceras geti ba
zdan.
Ama biz hl
gne in alt nda el ele yalnayak ko an
hayran gzl ocuklar z...

5 Kas m 1945
iekli badem a alar unut.
De mez,
bu bahiste
geri gelmesi mmkn olmayan hat rlanmamal .
Islak salar gne te kurut :
olgun meyvelerin bayg nl yla p ldas n
nemli, a r k lt lar...
Sevgilim, sevgilim,
mevsim
sonbahar...

8 Kas m 1945
Uzaktaki ehrimin damlar zerinden
ve Marmara denizinin dibinden geip
sonbahar topraklar a arak
olgun ve slak
geldi sesin.
Bu, dakikal k bir zamand .
Sonra, telefon simsiyah kapand ...

12 Kas m 1945
Damardan bo anan kan gibi

k ve u ultulu
son lodoslar esmeye ba lad .

Havay dinliyorum :
nab z yava lad .
Uluda da, zirvede kar
ve Kirezli-yaylada ahane ve ip irin yatm uykudad r
k rm kestane yapraklar n stnde ay lar.
Ovada kavaklar soyunuyor.
pekbce i tohumlar k laklar na gitti gidecek,
sonbahar bitti bitecek,
nerdeyse girecek gebe-uykular na toprak.
Ve biz yine bir k daha geirece iz :

byk fkemizin iinde

ve mukaddes midimizin ate inde

narak...

13 Kas m 1945
Tarif kabul etmez, - diyorlar, - stanbulun sefaleti,
milleti, - diyorlar, - k p geirdi al k,
verem illeti, - diyorlar, - diz boyu.
u kadarc k k z ocuklar , - diyorlar, yang n yerlerinde, sinema localar nda...
.....
.........
Kara haberler geliyor uzaktaki ehrimden :
namuslu, al kan, fakir insanlar n ehri sahici stanbulum,
sevgilim, senin mekn n olan
ve nereye srlsem, hangi hapiste yatsam
s rt mda, torbam n iinde gtrd m
ve evlt ac gibi yre imde,
senin hayalin gibi gzlerimde ta
m ehir...

20 Kas m 1945
Saks larda hl tek tk karanfil bulunursa da
ovada gz nadaslar yap ld oktan,
tohum sa yor.
Ve zeytin dev irilmekte.
Bir yandan k a girilmekte,
bir yandan bahar fidelerine yer a yor.
Bense hasretinle dolu
ve byk yolculuklar n sab rs zl yla ykl
yat yorum demirli bir ilep gibi Bursada...

1945 y

Aral k ay

n drd

lk gz gze geldi imiz gnk elbiseni kar sand ktan,

giyin, ku an,
benze bahar a alar na...
Hapisten
mektubun iinde yollad m karanfili tak salar na,
kald r, plesi izgilerle k
k beyaz, geni aln ,
byle bir gnde y lg n ve kederli de il,
ne mnasebet,
byle bir gnde bir isyan bayra gibi gzel olmal Nz m Hikmetin
kad ...

5 Aral k 1945
Delindi sintine,
esirler paralamakta p rangalar .
ld z-poyrazd r esen,
tekneyi kayalar n stne atacak.
Bu dnya, bu korsan gemisi batacakt r,
ta atlasa batacak.
Ve senin aln n gibi hr, ferah ve mitli bir lem
kuraca z Piryem...

6 Aral k 1945
Onlar midin d man r, sevgilim,
akar suyun,
meyve a nda a ac n,
serpilip geli en hayat n d man .
nk lm vurdu damgas al nlar na :
- ryen di , dklen et -,
bir daha geri dnmemek zre y
p gidecekler.
Ve elbette ki, sevgilim, elbet,
dola acakt r elini kolunu sallaya sallaya,
dola acakt r en anl elbisesiyle : i i tulumuyla
bu gzelim memlekette hrriyet...

7 Aral k 1945
Bursada havlucu Recebe,
Karabk fabrikas nda tesviyeci Hasana d man,
fakir-kyl Hate kad na,
rgat Sleymana d man,
sana d man, bana d man,
d nen insana d man,
vatan ki bu insanlar n evidir,
sevgilim, onlar vatana d man...

12 Aral k 1945
alar ovada son bir gayretle p ldamakta :
pul pul alt n
bak r
tun ve tahta...
kzlerin ayaklar ya topra a gmlyor yumu ac k.
Ve da lar dumana bat k
kur un, s ls klam...
Tamam,
sonbahar belki bugn bitti art k.
Yaban kazlar h zla gelip geti demin
herhal znik glne gidiyorlar.
Havada serin
havada is kokusu gibi bir ey :
havada kar kokusu var...
imdi d arda olmak,
drtnala srmek da lara do ru at .
- Ata binmesini de bilmezsin, -- diyeceksin ama
akay b rak ve k skanma,
yeni bir huy edindim hapiste :
seni sevdi im kadar de ilse de
hemen hemen ona yak n seviyorum tabiat ...
Ve ikiniz de uzaktas z...

13 Aral k 1945
Gece kar birdenbire bast rm .
Bembeyaz dallardan da lan kargalarla ba lad sabah.
Gz alabildi ine Bursa ovas nda k :
ba zl k ve sonsuzluk geliyor akla.
Sevgilim,
de ti mevsim
eki en geli melerden sonra bir s ramakla.
Ve kar n alt nda ma rur

hamarat
srp gidiyor hayat...

14 Aral k 1945
Hay aksi lnet, fena bast rd k ...
Sen ve namuslu stanbulum ne haldesiniz kim bilir?
Kmrn var m ?
Odun alabildin mi?
Camlar n k
na gazete kad yap r.
Gece erkenden yata a gir.
Evde de sat lacak bir ey kalmam r.
Yar a, yar tok mek :
dnyada, memleketimizde ve ehrimizde
bu i te de o unluk bizde...

Piyer Loti
<<
Tevekkl!
smet!
Kafes, han, kervan
ad rvan!
Gm tepsilerde rakseten sultan!
Mihrace, padi ah,
bin bir ya nda bir ah.
Minarelerde sallan yor sedef nal nlar,
burunlar k nal kad nlar
ayaklar yla gergef dokuyor.
Rzgarlarda ye il sar kl imamlar ezan okuyor! >>
ste Frenk airinin grd ark!
te
dakikada 1.000.000 bas lan
kitaplar n
ark' !
Lakin
ne dn
ne bugn
ne yar n
byle bir ark
yoktu,
olmayacak!
ark
stnde plak
esirlerin
a geberdi i toprak!
arkl dan ba ka herkesin
orta mali olan memleket!
Al n k tl ktan oldu u diyar!
na kadar
bu dayla dolu ambar!
Avrupan n ambar !
Asya!
Amerikan dretnotlar n tel direklerine
senin inlilerin
uzun salar ndan
sari mumlar gibi as yorlar kendilerini!
Himalayan n

en yksek
en dik
en karl tepesinde
Britanya zabitleri cazbant ald yorlar,
kara t rnakl ayaklar dald yorlar,
Paryalar n
beyaz di li llerini att Gania!
Anadolu ba tan ba a
Armistrongun
talim meydan oldu!
Asyan n ba doldu!
ark
yutmayacak
art k!
kt k be b kt k!
inizden biri
can verebilse bile
al ktan len kzmze,
burjuvaysa e er
gzkmesin gzmze!
Hatta sen
sen Pier Lobi!
Sar mu amba derilerimizden
birbirimize
geen
tifsn biti
senden daha yak nd r bize
Frans z zabiti!
Frans z zabiti sen
o zm gzl Azadeyi
bir orospudan
daha abuk unuttun!
Kalbimize dikti in
Azadenin ta
bir tahta hedef gibi topa tuttun!
Bilmeyenler
bilsin:
sen bir arlatandan ba ka bir ey de ilsin!
arlatan!
rk Frans z kuma lar
yzde be yz ihtikarla arka satan:
Piyer Loti!
Ne domuz bir burjuvaym n me er!
Maddeden ayr ruha inansayd m e er,
ark n kurtuldu u gn
senin ruhunu
kpr ba nda arm ha gerer
kars nda cigara ierdim!
Ben elimi size verdim,
size verdik bir elimizi
kucaklay n bizi
Avrupanin sankulotlar !
Surelim yan yana bindi imiz al atlar !
Menzil yak n
bak n
kurtulu gn art k say .
nmzde ark n kurtulu y
bize kanl mendilini sall yor.
Al atlar z emperyalizmin gbe ini nall yor.

Portatif Karyola
Bu onun karyolas
portatif bir karyola.
O her sabah
buradan kard yola.
Ve her ak am
burda zerdi slak ayakkaplar .
Karyolan n ba ucunda kitaplar...
A yorum
birer birer
kitaplar .
Sat rlar n
zerinde
ellerinin izi var.
Pencerenin iindeki
bu beyaz di f ras , bu bembeyaz sabun
onun...
Elsiz kollar g snde
yat yor karyolan n stnde
lacivert gemici fanilas ..
Bu onun karyolas
portatif bir karyola.
Duvarda klrengi bayraml k kasketi.
Yerde bir nc mevki
tren bileti.....

Postac
nsan n, dnyan n, yurdun haberini,
ac n, ku un, kurdun haberini,
seher vakitlerinde
yahut
gecenin ortas nda
ta m insanlara yre imin antas nda,
airlik ettim
bir e it postac k yani.
ocukken postac olmak isterdim,
airlik filn yoluyla de il ama
basbaya, sahici postac .
Renkli kalemlerle izilirdi bin trl resim
hep ayn postac n, Nz n resmi,
Jl Vernin romanlar yla co rafya kitaplar na.
te, kpeklerin ekti i k za
sryorum buzun zerinde,
ld yor kuzey afa
konserve kutular yla posta
paketlerinde.
Bering bo az geiyorum.
Yahut i te bozk rda glgesinde a r bulutlar n
asker mektubu da p ayran iiyorum.
Yahut da byk ehrin u ultulu asfalt nday m,
antamda yaz lar yaln z mjdelerin
yaln z umutlar n.
Yahut lde, y ld zlar n alt nday m.
Bir kk k z ate ler iinde hasta.
Kap al yor gece yar :
-posta!
Kk k

n gzleri a ld mavi mavi.

Babas yar n ak am dnyor hapislikten.

O karda k yamette bendim bulan o evi,
kom u k za bendim telegraf getiren.
ocukken postac olmak isterdim.
Oysaki, Trkiyemde postac k zor sanatt r.
Telegraflarda envai trl ac
mektuplarda sat r sat r keder ta r
o gzelim memlekette postac .
ocukken postac olmak isterdim.
Murad ma, Macaristan'da erdim, ellisinde.
antamda bahar,
antamda Tuna'n n p lt yla
ku c lt yla,
taze imen kokusuyla dolu mektuplar.
Moskova'ya Budape te'den,
ocuklar n ocuklara mektuplar .
antamda cennet...
Bir zarf n zeri:
"Memet,
Nz m Hikmet'in o lu,
Trkiye"
diye yaz .
Moskova'da mektuplar birer birer
kendim da
m adreslerine.
Yaln z Memedin mektubunu gtremem yerine.
hatt yoll yamam.
Nz m' n o lu,
haramiler kesmi yolu,
mektubunu vermezler.

Radtyoaktiviteli Ya murlar stne

Kapay n pencereleri s ms ,
ocuklar sokaklara b rakmay n,
ya murlar lm ta yor tohumlara,
pasl ya murlar ya yor.
Ya murlar temizlenmeli,
yine gm gibi parlatmal ya murlar ,
ya murlar yine yaln z gne i ta n tohumlara,
ocuklar yine ko abilsin ya murlar n iinde,
pencereleri ya murlara aabilelim.

Rubai
Ben bir bah van m sen benim
Yedi y lda aan glmsn
Eri ilmez olu un y ld rm yor beni
Belki bilhassa bundan dolay makblsn

Rubailer
NC BLM
1
Bir gerek lemdi grd n ey Celleddin, heyl filn de il,
usuz bucaks z ve yarat lmad , ressam illet-l filn de il.
Ve senin k zg n etinden kalan rubailerin en muhte emi:
Suret hemi z llest... filn diye ba layan de il...
2
Ruhum ne ondan nce vard , ne ondan ayr bir s rr n kemlidir,
ruhum onun, o d mdaki lemin bende akseden haylidir.
Ve asl ndan en uzak ve asl na en yak n hayl
bana
vuran yrimin cemlidir...
3
Sevgilimin hayli dile geldi aynan n zerinde:
- O yok, ben var m, - dedi bana gnn birinde.
Vurdum, d t paraland ayna, kayboldu hayl
ve lkin ok kr sevgilim duruyor yerli yerinde...
4
Mu amban n stne resmini bir kerecik izdim ama
gnde bin kere resmin kt bende tepemden t rna ma,
fakat ne tuhaf ey haylin onda daha ok kalacak
benden uzun mrldr mu amba...
5
Sar p yatmak mmkn de il bende senden kalan hayle.
Halbuki sen orda, ehrimde gerekten vars n etinle kemi inle
ve bal ndan mahrum edildi im k rm a n, kocaman gzlerin gerekten var
ve si bir su gibi teslim olu un ve beyazl n ki dokunam yorum bile...
6
pt beni: - Bunlar, kinat gibi gerek dudaklard r, - dedi.
Bu r senin icd n de il, salar mdan uan bahard r, - dedi.
ster gkyznde seyret, ister gzlerimde:
krler onlar grmese de, y ld zlar vard r, - dedi...
7
Bu bahe, bu nemli toprak, bu yasemin kokusu, bu mehtapl gece
ldamakta devmedecek ben bas p gidince de,
nk o ben gelmeden, ben geldikten sonra da bana ba olmadan vard
ve bende bu asl n sureti kt sadece...
8
- Paydos... - diyecek bize bir gn tabiat anam z, glmek, a lamak bitti ocu um...
Ve tekrar usuz bucaks z ba layacak:
grmeyen, konu mayan, d nmeyen hayat...
9
Ayr k yakla yor her gn biraz daha,
gzelim dnya elved,
ve merhaba
k i n a t...
10
Balla dolu petek
yani gzlerin gne le dolu...
Gzlerin, sevgilim, gzlerin toprak olacak yar n,
bal ba ka petekleri doldurmakta devmedecek...

11
Ne nurdan
ne amurdan,
sevgilim, kedisi ve kedinin boynundaki boncuk
yu rumlar ndaki farkla hepsi ayn hamurdan...
12
Lahana, otomobil, veba mikrobu ve y ld z
hep h m akrabay z.
Ve ey gne gzl sevgilim, Cotigo, ergo sum1 de il
bu ha metli ailede var z da d nebilmekteyiz...
1 D nyorum, demek ki var m.
13
Aram zda sadece bir derece fark var,
te byle kanaryam,
sen kanatlar olan, d nemeyen ku sun,
ben elleri olan, d nebilen adam...

NC BLM
1
- arapla doldur tas , tas n toprakla dolmadan, - dedi Hayyam.
Bakt ona gl bahesinin yan ndan geen uzun burunlu, y rt k pabulu adam:
- Ben, bu nimetleri y ld zlar ndan ok olan dnyada a m, - dedi,
araba de il, ekmek almaya bile yetmiyor param...
2
lm, mrn k sal
tatl bir kederle d nerek
arap imek lle bahesinde, ay n alt nda...
Bu tatl keder do duk do al nasibolmad bize:
bir kenar mahallede, simsiyah bir evde, zemin kat nda...
3
mr gelip geiyor, vakti ganimet bil uyan lmaz uykulara varmadan:
ykut arab billr kadehe doldur, seher vaktidir ey delikanl uyan...
Perdesiz, buz gibi odas nda uyand delikanl ,
gecikmeyi affetmeyen fabrikan n canavar dd yd u uldayan...
4
Gemi gnn hasretini ekmem
- yaln z bir yaz gecesi bir yana ve gzmn son mavi p lt bile
gelecek gnn mjdesini verecek sana...
5
Ben, bir insan,
ben, Trk airi komnist Nz m Hikmet ben,
tepeden t rna a iman,
tepeden t rna a kavga, hasret ve mitten ibret ben...
6
Ben, spiker, konu tum,
sesim bir tohum gibi a r ve plak:
- Kalbimin saat ayar veriyorum,
gonga tam afak vakti vurulacak.
NC BLM
1
nsan
ya hayrand r sana, ya d man.

Ya hi yokmu sun gibi unutulursun

ya bir dakka bile kmazs n ak ldan...
2
rksz ve cam gibi berrak bir k gn
ms etini di lemek s hhatli, beyaz bir elman n.
Ey benim sevgilim, karl bir am orman nda nefes alman n
bahtiyarl na benzer seni sevmek...
3
Kim bilir belki bu kadar sevmezdik birbirimizi
uzaktan seyredemeseydik ruhunu birbirimizin.
Kim bilir felek ay rmasayd bizi birbirimizden
belki bu kadar yak n olmazd k birbirimize...
4
Gn iyiden iyiye
art k,
tortusu dibe ken bir su gibi duruldu, berrakla ortal k.
Sevgilim, sanki seninle yz yze geldim birdenbire:
ayd nl k, alabildi ine ayd nl k...

Ruhum
Ruhum
gzlerini yumu ac k yum
kuca mdaym n gibi b rak kendini
ninni,
uykunda unutma beni
ninni...
Gzlerini yumu ac k yum
ye il ela gzlerini
ninni ruhum ninni
Sen yukarda yemi li dallar n iindesin,
ye il gzlerin gne dolu,
dudaklar n bala bulanm
ben a ac n dibindeyim,
bir aya m ukurda...
Ben senden ok nce gidece im,
sen bensiz kalacaks n ihtiyarl nda...

Ruhun
Ruhun bir rmakt r glm
Akar yukar da da lar n aras ndan
Da lar n aras ndan ovaya do ru
Ovaya do ru ovaya kavu amadan bir trl
Bir trl kavu amadan uykusuna s tlerin
Geni kpr gzlerinin rahatl na
Sazl klara ye il ba rdeklere
Dzlklerin yumu ak ba kederine kavu amadan
Kavu amadan ay n
ndaki bu day tarlalar na ovaya do ru akar
Akar yukar da da lar n aras ndan
Bir y lan bir da lan bulutlar srkleyip
Geceleri iri iri y ld zlar ta yarak
da ba y ld zlar
Mavi gne lerinide da ba karlar n
Akar kpklene kpklene
Dibinde ak ta lar kara ta lara kar
p
Akar ak nt ya kar yzen bal klar yla
Dnemelerde ku kulu

Uurumlara d p ahlanarak
Kendi u ultusuyla deli divane
Akar yukar da da lar n aras ndan
Da lar n aras ndan ovaya do ru
Ovaya do ru ovay kovalay p
Ovaya kavu amadan bir trl.

Salk ms t
Ak yordu su
gsterip aynas nda s t a alar .
Salk ms tler y yordu suda salar !
Yanan yal n k lar arparak s tlere
ko uyordu k l atl lar gne in batt yere!
Birden
bire ku gibi
vurulmu gibi
kanad ndan
yaral bir atl yuvarland at ndan!
Ba rmad ,
gidenleri geri a rmad ,
bakt yaln z dolu gzlerle
uzakla an atl lar n par ldayan nallar na!
Ah ne yaz k!
Ne yaz k ki ona
drtnal giden atlar n kpkl boynuna bir daha yatmayacak,
beyaz ordular n ard nda k oynatmayacak!
Nal sesleri snyor perde perde,
atl lar kayboluyor gne in batt yerde!
Atl lar atl lar k l atl lar,
atlar rzgr kanatl lar!
Atlar rzgr kanat...
Atlar rzgr...
Atlar ...
At...
Rzgr kanatl atl lar gibi geti hayat!
Akar suyun sesi dindi.
Glgeler glgelendi
renkler silindi.
Siyah rtler indi
mavi gzlerine,
sarkt salk ms tler
sar salar n
zerine!
lama salk ms t,
a lama,
Kara suyun aynas nda el ba lama!
el ba lama!
a lama!

Saman Sar
Vera Tulyakova'ya derin sayg lar mla
I
Seher vakti habersizce girdi gara ekspres
kar iindeydi
ben paltomun yakas kald rm perondayd m
peronda benden ba ka da kimseler yoktu
durdu nmde yatakl vagonun pencerelerinden biri
perdesi aral kt
gen bir kad n uyuyordu alacakaranl kta alt ranzada
salar saman sar kirpikleri mavi
rm dolgun dudaklar ysa mar k ve somurtkand
st ranzada uyuyan gremedim
habersizce usulcac k kt gardan ekspres
bilmiyorum nerden gelip nereye gitti ini
bakt m arkas ndan
st ranzada ben uyuyorum
Var ova'da Biristol Oteli'nde
llard r byle derin uykulara dalm
m yoktu
oysa karyolam tahtayd dard
gen bir kad n uyuyor ba ka bir karyolada
salar saman sar kirpikleri mavi
ak boynu uzundu yuvarlakt
llard r byle derin uykulara dalm
yoktu
oysa karyolas tahtayd dard
vak t h zla ilerliyordu yakla yorduk gece yar lar na
llard r byle derin uykulara dalm
z yoktu
oysa karyolalar tahtayd dard
iniyorum merdivenleri drdnc kattan
asansr bozulmu yine
aynalar n iinde iniyorum merdivenleri
belki yirmi ya mday m belki yz ya mday m
vak t h zla ilerliyordu yakla yorduk gece yar lar na
nc katta bir kap n tesinde bir kad n glyor sa elimde kederli bir
gl a ld a r a r
Kbal bir balerinle kar la m ikinci katta karl pencerelerde
taze esmer bir yalaza gibi geti aln n zerinden
air Nikolas Gilyen Havana'ya dnd oktan
llarca Avrupa ve Asya otellerinin hollerinde oturup itikti yudum
yudum ehirlerimizin hasretini
iki ey var ancak lmle unutulur
anam n yzyle ehrimizin yz
kap u urlad beni gocu u geceye bat k
yrdm buz gibi esen yelin ve neonlar n iinde yrdm
vak t h zla ilerliyordu yakla yordum gece yar lar na
kt lar nme ans n
oralar gndz gibi ayd nl kt ama onlar benden ba ka gren olmad
bir mangayd lar
sa konlu izmeleri pantolonlar ceketleri
kollar kollar nda gamal ha i aretleri
elleri ellerinde otomatikleri vard
omuzlar mi ferleri vard ama ba lar yoktu
omuzlar yla mi ferlerinin aras bo luktu
hatt yakalar boyunlar vard ama ba lar yoktu
lmlerine a lanmayan askerlerdendiler
yrdk
korktuklar hem de hayvanca korktuklar belli
gzlerinden belli diyemem
ba lar yok ki gzleri olsun
korktuklar hem de hayvanca korktuklar belli

belli izmelerinden
korku belli mi olur izmelerden
oluyordu onlar nki
korkular ndan ate etme e de ba lad lar arts z aras z
btn yap lara btn ta t aralar na btn canl lara
her sese her k lt ya ate ediyorlar
hatt open Soka 'nda mavi bal kl bir afi e ate ettiler
ama ne bir s va paras d yor ne bir cam k yor
ve kur un seslerini benden ba ka duyan yok
ller bir SS mangas da olsa ller ldremez
ller dirilerek ldrr kurt olup elman n iine girerek
ama korktuklar hem de hayvanca korktuklar belli
bu ehir ldrlmemi miydi kendileri ldrlmeden nce
bu ehrin kemikleri birer birer k p derisi yzlmemi miydi
derisinden kitap kab yap lmam m yd ya ndan sabun salar ndan sicim
ama i te duruyordu kar lar nda gecenin ve buz gibi esen yelin iinde s cak
bir f rancala gibi
vak t h zla ilerliyordu yakla yordum gece yar lar na
Belveder yolunda d ndm Lehlileri
kahraman bir mazurka oynuyorlar tarihleri boyunca
Belveder yolunda d ndm Lehlileri
bana ilk ve belki de son ni an
bu sarayda verdiler
tren memuru at yald zl ak kap
girdim byk salona gen bir kad nla
salar saman sar kirpikleri mavi
ortal kta da ikimizden ba ka kimseler yoktu
bir de akvareller bir de incecik koltuklar kanapeler bebekevlerindeki gibi
ve sen bundan dolay
bir resimdin a k maviyle izilmi belki de bir ta bebektin
belki bir p lt yd n d mden damlam sol mememin stne
uyuyordun alacakaranl kta alt ranzada
ak boynun uzundu yuvarlakt
llard r byle derin uykulara dalm
n yoktu
ve i te K rakof ehrinde Kapris Bar
vak t h zla ilerliyor gece yar lar na yakla yoruz
ayr k masan n stndeydi kahve barda nla limonatam n aras nda
onu oraya sen koydun
bir ta kuyunun dibindeki suydu
bak yorum e ilip
bir koca ki i glmsyor bir buluta belli belirsiz
sesleniyorum
seni yitirmi geri dnyor sesimin yank lar
ayr k masan n stndeydi c gara paketinde
gzlkl garson getirdi onu ama sen smarlad n
vr lan bir dumand gzlerinin iinde senin
garan n ucunda senin
ve ho a kal deme e haz r olan avucunda
ayr k masan n stnde dirse ini dayad n yerdeydi
akl ndan geenlerdeydi ayr k
benden gizlediklerinde gizlemediklerinde
ayr k rahatl ndayd senin
senin gvenindeydi bana
byk korkundayd ayr k
birdenbire kap n a r gibi sevdalanmak birilerine ans n
oysa beni seviyorsun ama bunun fark nda de ilsin
ayr k bunu farketmeyi indeydi senin
ayr k kurtulmu tu yerekiminden a rl yoktu ty gibiydi diyemem
tyn de a rl var ayr
n a rl yoktu ama kendisi vard
vak t h zla ilerliyor gece yar lar yakla yor bize
yrdk y ld zlara de en Ortaa duvarlar n karanl nda
vak t h zla ak yordu geriye do ru
ayak seslerimizin yank lar sar s ska kpekler gibi geliyordu
ard zdan ko uyordu nmze

Yegelon niversitesi'nde eytan ta lara t rnaklar bat ra bat ra dolayor

bozma a al yor Kopernik'in Araplardan kalma usturlab
ve pazar yerinde bezzazlar ar
n kemerleri alt nda rok end rol oynuyor Katolik rencilerle
vak t h zla ilerliyor gece yar lar na yakla yoruz
vuruyor bulutlara k lt Nova Huta'n n
orda kylerden gelen gen i iler madenle birlikte
ruhlar da alev alev dkyor yeni kal plara
ve ruhlar n dkm madenin dkmnden bin kere zordur
Meryem Ana kilisesinde an kulesinde saat ba lar alan borozan gece
yar
ald
Ortaa dan gelen
ykseldi
ehre yakla an d man verdi haber
ve sustu g rtla na saplanan okla ans n
borazan i rahatl yla ld
ve ben yakla an d man grp de haber veremeden ldrlmenin ac
d ndm
vak t h zla ilerliyor gece yar lar klar yeni sndrm bir vapur
iskelesi gibi arkada kald
seher vakt habersizce girdi gara ekspres
ya murlar iindeydi P ra
bir gln dibinde gm kakma bir sand kt
kapa
at m
iinde gen bir kad n uyuyor camdan ku lar n aras nda
salar saman sar kirpikleri mavi
llard r byle derin uykulara dalm
yoktu
kapad m kapa ykledim sand yk vagonuna
habersizce usulcac k kt gardan ekspres
bakt m arkas ndan kollar m iki yan ma sark k
ya murlar iindeydi P ra
sen yoksun
uyuyorsun alacakaranl kta alt ranzada
st ranza bombo
sen yoksun
yeryznn en gzel ehirlerinden biri bo ald
iinden elini ekti in bir eldiven gibi bo ald
snd art k seni grmeyen aynalar nas l snerse
yitirilmi ak amlar gibi V ltava suyu ak yor kprlerin alt ndan
sokaklar bombo
btn pencerelerde perdeler inik
ramvaylar bombo geiyor
biletileri vatmanlar bile yok
kahveler bombo
lokantalar barlar da yle
vitrinler bombo
ne kuma ne k ristal ne et ne arap
ne bir kitap ne bir ekerleme kutusu
ne bir karanfil
ehri duman gibi saran bu yaln zl n iinde bir koca ki i yaln zl kta on kat
artan ihtiyarl n kederinden silkinmek iin Lejyonerler Kprs'nden mart lara ekmek at yor
gere inden gen yre inin kan na bat p
her lokmay
vak tlar yakalamak istiyorum
parmaklar mda kal yor alt n tozlar h zlar n
yatakl vagonda bir kad n uyuyor alt ranzada
llard r byle derin uykulara dalm
yoktu
salar saman sar kirpikleri mavi
elleriyse gm amdanlarda mumlard
st ranzada uyuyan gremedim
ben de ilim bir uyuyan varsa orda
belki de st ranza bo

Moskova'yd st ranzadaki belki

duman basm Leh topra
Birest'i de basm
iki gndr uaklar kalk p inemiyor
ama tirenler gelip gidiyor bebekleri akm gzlerin iinden geiyorlar
Berlin'den beri kompart manda bir ba may m
karl ovalar n gne iyle uyand m ertesi sabah
yemekli vagonda kefir denen bir e it ayran itim
garson k z tan beni
iki piyesimi seyretmi Moskova'da
garda gen bir kad n beni kar lad
beli kar nca belinden ince
salar saman sar kirpikleri mavi
tuttum elinden yrdk
yrdk gne in alt nda karlar rdata rdata
o y l erken gelmi ti bahar
o gnler obany ld na haber uurulan gnlerdi
Moskova bahtiyard bahtiyard m bahtiyard k
yitirdim seni ans n Mayakovski Alan 'nda yitirdim ans n seni oysa
ans n de il nk nce yitirdim avucumda elinin s cakl
senin
sonra elinin yumu ak a rl
yitirdim avucumda sonra elini
ve ayr k parmaklar
n birbirine ilk de inde ba lam oktan
ama yine de ans n yitirdim seni
asfalt denizlerinde otomobilleri durdurup bakt m ilerine yoksun
bulvarlar karl
seninkiler yok ayak izleri aras nda
botlu iskarpinli orapl plak senin ayak izlerini birde tan m
milisyonerlere sordum
grmediniz mi
eldivenlerini karm sa ellerini grmemek olmaz
elleri gm amdanlarda mumlard r
milisyonerler byk bir nezaketle kar k veriyor
grmedik
stanbul'da Sarayburnu ak nt
yor bir romorkr ard nda
mavna
gak gak ediyor da vak vak ediyor da mart ku lar
seslendim mavnalara K l Meydan'dan romorkrn kaptan na seslenemedim nk makinas yle gmbrdyordu ki sesimi duyamazd
yorgundu da kaptan ceketinin d meleri de kopuktu
seslendim mavnalara K l Meydan'dan
grmedik
girdim giriyorum Moskova'n n btn sokaklar nda btn kuyruklara
ve yaln z kad nlara soruyorum
yn ba rtl gler yzl sab rl sessiz kocakar lar
al yanakl kopa burunlu tazeler apkalar ye il kadife
ve gen k zlar tertemiz s ms gayetle de k
belki korkun kocakar lar bezgin tazeler ap al k zlar da var ama onlardan
bana ne
gzeli kad n milleti erkeklerden nce grr ve unutmaz
grmediniz mi
salar saman sar kirpikleri mavi
kara paltosunun yakas ak ve sedef d meleri kocaman
ra 'da ald
grmedik
vak tlarla yar yorum bir onlar ne geiyor bir ben
onlar ne geince ufalan k rm
klar grmez olaca m diye dm
kopuyor
ben ne getim mi ldaklar glgemi d ryor yola glgem ko uyor
nmde glgemi yitirece im diye de bir tel r al yor beni
tiyatrolara konserlere sinemalara giriyorum
Bol oy'a girmedim bu gece oynanan operay sevmezsin
Kalam 'ta Bal k n Meyhanesine girdim ve Sait Faik'le tatl tatl
konu uyorduk ben hapisten kal bir ay olmu tu onun karaci eri

sanc lar iindeydi ve dnya gzeldi

lokantalara giriyorum est rat orkestralar yani cazlar nllerin
rmal kap lara bah sever dalg n garsonlara
gardroptakilere ve bizim mahalle bekisine soruyorum
grmedik
ald geceyar
St rasnoy Manast 'n n saat kulesi
oysa manast r da kule de y ld oktan
yap yor ehrin en byk sinemas oralarda
oralarda on dokuz ya ma rastlad m
birbirimizi birde tan k
oysa birbirimizin yzn grm l mz yoktu foto raflar
bile
ama yine de birbirimizi birde tan k mad k el s mak istedik
ama ellerimiz birbirine dokunam yor aram zda k rk y ll k zaman duruyor
usuz bucaks z donmu duruyor bir kuzey denizidir
ve St rasnoy Alan 'na imdi Pu kin Alan kar ya maya ba lad
yorum hele ellerim ayaklar m
oysa yn orapl m da kunduralar mla eldivenlerim krkl
oraps z olan oydu bezle sarm postallar nda ayaklar elleri plak
nda ham bir elman n tad dnya
on drdnde bir k z memesi sertli i avular ndaki
gznde trklerin boyu kilometre kilometre lmn boyu bir kar
ve haberi yok ba na geleceklerin hibirinden
onun ba na gelecekleri bir ben biliyorum
nk inand m onun btn inand klar na
sevdim sevece i btn kad nlar
yazd m yazaca btn iirleri
yatt m yataca btn hapislerde
getim geece i btn ehirlerden
hastaland m btn hastal klar yla
btn uykular uyudum grdm grece i btn d leri
btn yitireceklerini yitirdim
salar saman sar kirpikleri mavi
kara paltosunun yakas ak ve sedef d meleri koskocaman
grmedim
II
On dokuz ya m Beyaz t Meydan 'ndan geiyor yor K l Meydan'a
Konkord'a iniyor Abidin'e rastl yorum da meydanlardan konu uyoruz
evveli gn Gagarin en byk meydan dola p dnd Titof da dola p
dnecek hem de on yedi buuk kere dolanacak ama daha bundan
haberim yok
meydanlarla yap lardan konu uyoruz Abidin'le tavan aras ndaki otel
odamda
Sen rma da ak yor Notr Dam' n iki yan ndan
ben geceleyin penceremden bir ay dilimiymi gibi gryorum Sen
rma
r ht nda y ld zlar n
bir de gen bir kad n uyuyor tavan aras ndaki odamda Paris damlar n
bacalar na kar
llard r byle derin uykulara dalm
yoktu
saman sar salar bigudili mavi kirpikleriyse yznde bulut
ekirdekteki meydanla ekirdekteki yap dan konu uyoruz Abidin'le
meydanda f rdnen Cellettin'den konu uyoruz
Abidin usuz bucaks z h n renklerini dktryor
ben renkleri yemi gibi yerim
ve Matis bir manavd r kosmos yemi leri satar
bizim Abidin de yle Avni de Levni de
mikroskobun ve fze lumbuzlar n grd yap lar meydanlar renkler
ve airleri ressamlar alg lar onlar n
hamlenin resmini yap yor Abidin yz elliye altm n meydanl nda
suda bal klar nas l grp suda bal klar nas l avlayabilirsem yle grp
yle avlayabilirim k l k l akan vak tlar tuvalinde Abidin'in

Sen rma da bir ay dilimi gibi

gen bir kad n uyuyor ay diliminin stnde
onu ka kere yitirip ka kere buldum daha ka kere yitirip ka kere
bulaca m
te byle i te byle k m d rdm mrmn bir paras Sen rma na
Sen Mi el Kprs'nden
mrmn bir paras Msy Dpon'un oltas na tak lacak bir sabah iselerken ayd nl k
Msy Dpon ekip karacak onu sudan Paris'in mavi suretiyle birlikte
ve hibir eye benzetemiyecek mrmn bir paras ne bal a ne
pabu eskisine
atacak onu Msy Dpon gerisin geriye Paris'in suretiyle birlikte suret
eski yerinde kalacak.
Sen rma yla akacak mrmn bir paras byk mezarl na rmaklar n
damarlar mda akan kan n h rt yla uyand m
parmaklar n a rl yok
parmaklar m ellerimle ayaklar mdan kopup havalanacaklar sal na sal na
dnecekler ba
n stnde
sa m yok solum yok yukar m a
m yok
Abidin'e sylemeli de resmini yaps n Beyaz t Meydan 'nda ehit d enin
ve Gagarin Yolda n ve daha ad san ka
gzn bilmedi imiz Titof Yolda n ve ondan sonrakilerin ve tavan aras nda yatan
gen kad n
Kba'dan dndm bu sabah
Kba meydan nda alt milyon ki i ak karas sar melezi kl bir
ekirdek dikiyor ekirdeklerin ekirde ini gle oynaya
sen mutlulu un resmini yapabilir misin Abidin
in kolay na kamadan ama
gl yanakl bebesini emziren melek yzl anneci in resmini de il
ne de ak rtde elmalar n
ne de akvaryumda su kabarc klar n aras nda dolanan k rm bal nkini
sen mutlulu un resmini yapabilir misin Abidin
1961 yaz ortalar nda Kba'n n resmini yapabilir misin
ok kr ok kr bugn de grdm lsem de gam yemem gayr n
resmini yapabilir misin stat
yaz k yaz k Havana'da bu sabah do mak varm n resmini yapabilir misin
bir el grdm Havana'n n 150 kilometre do usunda deniz k
na yak n
bir duvar n stnde bir el grdm
ferah bir trkyd duvar
el ok uyordu duvar
el alt ayl kt ok uyordu boynunu anas n
on yedi ya ndayd el ve Mariya'n n memelerini ok uyordu avucu nas r
nas rd ve Karayip denizi kokuyordu
yirmi ya ndayd el ve ok uyordu boynunu alt ayl k o lunun
yirmi be ya ndayd el ve ok amay unutmu tu oktan
otuz ya ndayd el ve Havana'n n 150 kilometre do usunda deniz
k
nda bir duvar n stnde grdm onu
ok uyordu duvar
sen el resimleri yapars n Abidin bizim rgatlar n demircilerin ellerini
Kbal bal k Nikolas' n da elini yap karakalem
kooperatiften ald p l p l evinin duvar nda ok amaya kavu an ve
ok amay bir daha yitirmeyecek Kbal bal k Nikolas' n elini
kocaman bir el
deniz kaplumba as bir el
ferah bir duvar ok ayabildi ine inanamayan bir el
art k btn sevinlere inanan bir el
gne li denizli kutsal bir el
Fidel'in szleri gibi bereketli topraklarda ekerkam h yla f
p
ye erip ballanan umutlar n eli
1961'de Kba'da ok renkli ok serin a alar gibi evler ve ok rahat evler
gibi a alar diken ellerden biri
elik dkme e haz rlanan ellerden biri
mitralyz trkle tiren trkleri mitralyzle tiren el

yalans z hrriyetin eli

Fidel'in s kt el
mrnn ilk kur unkalemiyle mrnn ilk kad na hrriyet szc n
yazan el
hrriyet szc n sylerken sulan yor a zlar Kbal lar n balkutusu bir
karpuzu kesiyorlarm gibi
ve gzleri parl yor erkeklerinin
ve k zlar n eziliyor ii dokununca dudaklar hrriyet szc ne
ve koca ki ileri en tatl an lar ekip kuyudan yudum yudum iiyor
mutlulu un resmini yapabilir misin Abidin
hrriyet szc nn resmini ama yalans
n
ak am oluyor Paris'te
Notr Dam turuncu bir lamba gibi yan p snd ve Paris'in btn eski
yeni ta lar turuncu bir lamba gibi yan p snd
bizim zanaatlar d nyorum iircili i resimcili i alg
filan d nyorum ve anl yorum ki
bir ulu rmak ak yor insan eli ilk ma araya ilk bizonu izdi inden beri
sonra btn aylar yeni bal klar yeni su otlar yeni tatlar yla dklyor
onun iine ve kurumayan usuz bucaks z akan bir odur.
Paris'te bir kestane a ac olacak
Paris'in ilk kestanesi Paris kestanelerinin atas
stanbul'dan gelip yerle mi Paris'e Bo az s rtlar ndan
hl sa m r bilmem sa sa iki yz ya nda filn olmal
gidip elini pmek isterdim
var p glgesinde yatsak isterdim bu kitab n kad yapanlar yaz
dizenler nak
basanlar bu kitab dkkn nda satanlar para verip
alanlar al p da seyredenler bir de Abidin bir de ben bir de bir saman
sar bels , ba
n.

Sanat Telkkisi
Bazan ben de gnl ahlar
ekerim birer birer
kan k rm yakut bir tesbih gibi,
ve bu k l p lt tesbihin ipi
rma sa tellerindendir...
Fakat benim
iirime ilham veren perimin
omuzlar nda a lan kanat:
asma kprlerimin
demir putrellerindendir! ..
Dinlenir, dinlenmez de il
blbln gle kar feryatlar ...
Fakat as l benim anlad m dil:
Bak r, demir, tahta, kemik ve kiri lerle al nan
Bethovenin sonatlar ...
Sen istedi in kadar
tozu dumana katar
srebilirsin at ! ..
Ben de mem
en halsddem arap at na;
saatte 110 kilometrelik sr'atini
demir raylarda ko an
demir beygirimin.
ri
n bir sinek gibi tak r bazan gzm
odam n k esindeki usta rmcek a lar na...
Lkin as l hayran m ben:
halikleri mavi gmlekli mimarlar m olan

77 katl beton-arme da lar na!

Erkek gzeli
Biblos ilh gen Adonis
kprba nda kar ma ksa,
belki bakmadan geerim de;
Filozofumun yuvarlak gzlkl gzne,
ve ate imin
drt k e terli bir gne gibi yanan yzne
bakmadan geemem! ...
Ben elektrikli tezghlar mda doldurulan
nc nevi haz r cigara ierim de,
isterse Samsun'un olsun
ttn k da elimle sar p iemem!
De medim
de emem
Havvan n l plakl na
me in kasketli me in ceketli kar ! .
Belki benim tab' airanem yok? !
Neyleyim! .
toprak anam n ocuklar ndan ok seviyorum:
kendi ocuklar !

Sebastian Bach' n Do Majr Konertosu

Gz sabah zm ba nda
ra s ra bklm bklm
Ktklerin tekrar .
Ktklerde salk mlar n,
Salk mlarda tanelerin,
Tanelerde ayd nl n.
Geceleyin ok byk ok beyaz evde,
Herbirinde ayr k,
Pencerelerin tekrar .
Ya an btn ya murlar n tekrar
Topra a, a aca, denize,
Elime, yzme, gzme
Ve camda ezilen damlalar.
Gnlerimin tekrar
Birbirine benzeyen,
Benzemeyen gnlerimin.
rlen rgdeki tekrar,
ld zl gkyzndeki tekrar
Ve btn dillerde 'seviyorum'un tekrar
Ve yapraklarda a ac n tekrar .
Ve her lm d inde ac tez biten ya aman n.
Ya an kardaki tekrar,
ncecikten ya an karda,
Lapa lapa ya an karda,
Buram buram ya an karda
Esen tipide savrularak
Ve yolumu kesen kardaki tekrar.

ocuklar ko uyor avluda.

Avluda ko uyor ocuklar.

htiyar bir kad n geiyor sokaktan.

Sokaktan ihtiyar bir kad n geiyor.
Geiyor sokaktan ihtiyar bir kad n.
Geceleyin ok byk, ok beyaz evde
Herbirinde ayr k,
Pencerelerin tekrar .
Salk mlarda tanelerin,
Tanelerde ayd nl n.
Yrmek iyiye, hakl ya, do ruya
Dv mek yolunda iyinin, hakl n, do runun
Zaptetmek iyiyi, hakl , do ruyu.
Sessiz gzya n ve glmsemen glm,
k klar n ve kahkahan glm.
l p l bembeyaz di li kahkahan n tekrar .
Gz sabah zm ba nda
ra s ra, bklm bklm
Ktklerin tekrar .
Ktklerde salk mlar n,
Salk mlarda tanelerin,
Tanelerde ayd nl n,
Ayd nl kta yre imin.
Tekrardaki mucize glm,
Tekrar n tekrars zl !

Sen
En gzel gnlerimin
mel'un adam var:
Ben sokakta rastlasam bile tan may m diye
en gzel gnlerimin bu mel'un adam
yer yer t rnaklar mla kaz m
hat ralar n cam ..
En gzel gnlerimin
mel'un adam var:
Biri sensin,
biri o,
biri tekisi..
D man md r ikisi..
Sana gelince...
Yaz yorsun..
Okuyorum..
Kanl b akl d man m bile olsa, insan n
bu rtbe alalabilmesinden korkuyorum..
Ne yaz k! ..
Ne kadar
beraber gemi gnlerimiz var;
senin
ve benim
en gzel gnlerimiz..
Kalbimin kan yla gtrece im
ebediyete
ben o gnleri..
Sana gelince, sen o gnleri kendi o luyla yatan,
zlar n krpe etini satan

bir ana gibi sat yorsun! .

Sat yorsun:
gnde on kaat,
bir ift rugan pabu,
cak bir d ek
ve yz papellik rahat iin...
En gzel gnlerimin
mel'un adam var:
Biri sensin,
Biri o,
biri tekisi...
Kanl b akl d man md r ikisi...
Sana gelince...
Ne ben Sezar m,
Ne de sen Brtssn...
Ne ben sana k zar m
ne de zat n zahmet edip bana kssn..
Art k seninle biz,
d man bile de iliz..

Sen 2
Sen esirli im ve hrriyetimsin
plak bir yaz gecesi gibi yanan etimsin,
Sen memleketimsin.
Sen ela gzlerinde ye il hareler,
Sen byk,gzel ve muzaffer,
Ve ula ld ka ula lmaz olan hasretimsin

Sen Benim Sarho lu umsun

Sen benim sarho lu umsun
ne ay ld m
ne ay labilirim
ne ay lmak isterim
ba m a r
dizlerim paralanm
stm ba m amur iinde
yan p snen
na d e kalka giderim.

Sen Gne in Alt nda Ye il Gzlerinle

Sen gne in alt nda ye il gzlerinle
l plak yatacaks n
Ben stne e ilip senin
Ben kainat n en mthi hadisesini
Seyreder gibi seyredece im seni
Sen kollar boynuma atacaks n
Boynumda k l k l a rl n
Ben lmszl tadaca m
pk rm a ndan

Seni D nmek
Seni d nmek gzel ey, mitli ey,
Dnyan n en gzel sesinden
En gzel ark dinlemek gibi bir ey...
Fakat art k mit yetmiyor bana,
Ben art k ark dinlemek de il,
ark sylemek istiyorum.

Seni D nrm
Seni d nrm
Anam n kokusu gelir burnuma
Dnya gzeli anam n
Binmi sin atl kar ncas na iimdeki bayram n
rdnersin eteklerinle salar n uu ur
Bir yitirip bir bulurum al al olmu yzn
Sebebi ne
Seni bir b ak yaras gibi hat rlamam n
Sen byle uzakken senin sesini duyup
Yerimden f rlamam n sebebi ne?
Diz kp bakar m ellerine
Ellerine dokunmak isterim
Dokunamam
Arkas ndan cam n
Ben bir
n seyircisiyim glm
Alaca karanl mda oynad m dram n

Seni D nyorum
Seni D nyorum
Trkiye Komnist Partisi,
T. K. P.m benim,
seni d nyorum.
Sen dnmz, bugnmz, yar
zs n,
en byk ustal
z,
en ince hnerimizsin.
Sen akl z, yre imiz ve yumru umuzsun.
Dnyada bir an r anl soyun var:
sen kk karde isin V.K.P.(B) nin.
Sen bana bugn
Mbarek aln ndaki yara yerinle
ve i i bileklerinde zincir izleriyle grndn.
yryorsun dimdik, p l p l.
mrmde yaln z seninle
Bac nkiler gibi gk gzl ehrim,
stanbulum,
seni d nyorum.
Oturmu um deniz k
na,
bak yorsun limana giren Amerikan z rhl na.
Hastas n, as n, fkelisin.
O da bak yor sana,
hem de nas l,
efendinmi ,
patronunmu ,
sahibinmi gibi ito lu it.

Bozk rdaki tarlalar sizi d nyorum.

Belki karasapanla srlrdnz,
kavruk olurdu ekininiz,
kavruktu mavruktu, bu day idi ya,
Amerikan imdi beton dkm oraya,
lme uak alan yapm sizi.
Uzun uzun oseler sizi d nyorum.
stnzden kervan gemez, ku umaz,
lme e, ldrme e gidilir yaln z.
Seni d nyorum tornac Rahmi.
Belki bu sabah bas ld evin,
belki imdi Birinci ubedesin,
kollar n kelepeli arkadan,
Kan iinde yzn gzn.
Biliyorum syletemezler:
Bar Yolu dergisini kimden al p da tt
.
Seni d nyorum Hasan o lu Hseyin.
Mangalardan birinin bilmem ka nc eri. Selam vermedin diye,
ipil te men, bas yor tokad sana. Sen s ms duruyorsun,
yznde be parma n yeri. Biliyorum Hasan o lu Hseyin
kaacaks n, katletmiye gitmeyeceksin Korede karde lerini
Seni d nyorum Hate kad n.
nsandan ok ar k topra a benziyorsun,
hay r topraks zl a.
Be ocuk do urdun, ld.
Fakir ky halk pe ine takt n.
gidiyorsun zaptetme e
snglerin ard ndaki bey topra
.
niversiteli k z seni d nyorum.
erdesin bir y ld r,
en az y l verecekler.
Bana bir iirimi okumu tun,
sesin kula mda hala.
Seni d nyorum sayac smail Usta,
Mar al emretti, a ld gmrk kap lar ,
sen dkkan n kap
kapatt n,
zarf, kaat satt n
Galatasaray da, postanenin orda.
Dilendin sonra,
sonra ldn veremden
ev halk yla beraber.
Seni d nyorum anne.
Bsbtn perde indi mi gzlerine?
Karanl kta m n?
Kar
m, seni d nyorum.
Stn kesildi mi bsbtn,
emziremiyor musun art k tosunumu
Memedimi?
Ev kiras bu ay verebildin mi?
Ben akl nda m m?
Mavi bulutlar geiyor alt n kubbelerin zerinden,
rm bacalar n,
beyaz kulelerin zerinden mavi bulutlar geiyor.
Bak yorum Moskovan n pencerelerinden birinden
seni d nyorum memleketim
memleketim, Trkiyem seni d nyorum

zaten bir dakka kt n yok akl mdan,

hasretin dayan r gibi de il
Moskovada ya aman n saadeti olmasa,
burda herkes sormasa seni benden,
Sovyet insanlar ndan her gn mektup gelmese,
sevmese seni onlar
benim onlar sevdi im kadar.

Sensiz Paris
Sensiz paris glm bir havai fi i
Bir kuru grlt kederli bir rmak
kt mahfetti beni
Pariste durup dinlenmeden glm seni a rmak.

Ses
eneni avular n iine al p,
duvara dal p
kalma! .
eneni avular n iine alma! .
Kalk!
Pencereye gel!
Bak!
arda gece bir cenup denizi gibi gzel,
arp yor pencerene dalgalar ..
Gel!
Dinle havalar :
havalar seslerin yoludur,
havalar seslerle doludur:
topra n, suyun, y ld zlar n
ve bizim seslerimizle...
Pencereye gel!
Havalar dinle bir:
Sesimiz yan ndad r,
sesimiz seninledir...

Sesler Geliyor.....
Sesler geliyor gnbat ndan
sesler....
Koynunda gne in kayboldu u zindan
ayd nlanacak m ?
Bekliyelim mi?
Bekliyebilir miyiz?
Biz
gndo usunun milyonlarla milyonu
bekliyoruz bunu..
Sesler geliyor gnbat ndan
sesler..
Biz
plak ayakl Hindistan n al
esmer gzlerinde bir alev gibi ta yanlar.
Biz
sar yzlerinden gzleri b ak yaras gibi bakan
kavga meydanlar nda kellesini kopar p
kocaman kanl sar bir iek gibi b rakan
in seddinin kulileri....
Biz
Borneo, Sumatra, Cava kylleri....
Biz...

Biz gne in do du u yerden hayk yoruz

mavi gmlekli, mavi gzl Almanyal lara...
Ve istiyoruz ki olsun naram n aksisedas
Krup favrikalar ndan kopan:
- HURRRA......
***
Kurtulu un k rm eli
dola yor stnde Almanyan n.
ar f rlamak iin tepiniyor
amele mahallelerinde tanklar.
Berlinin caddeleri kulak as yor yine
Spartakslerin ayak sesine..
Gbe inden atl yacak Avrupa.
Avrupan n atl yacak gbe i....
atl yacak
atl yor
atla...
abuk olun hayd ...
Diyelim:
- . .DI....
Diyelim milyonlarla milyon a z birden:
- ATLADI......
***
Syle Berlin....
Syle...
Elleri bombal mavi gmleklilerin
bekliyecek mi yine
Unter den Linden caddesinde nbet?
Alevden bayraklar n stnde
yeniden can bulacak m Karl Liebknecht?
Avrupa bocal yor..
Hava f rt nal
omurga delik
serdmen sarho ..
Koooo ....
Dmen ba na.....
Sesler geliyor gnbat ndan
sesler....

Sesini Kaybeden ehir

Adedi devir
r.
ehir
sustu
Kenetlendi nokta nokta ehrinin
asfalt-beton enesi:
bin dokuz yz nokta nokta senesi
nokta nokta
ay nda...
Cadde bo .
bir utan bir uca ko .
Cadde bo
bombo
cebim gibi...
Kesildi akm yor su...
Ne bir motor u ultusu
ne dnen bir tekerlek var.
Rzgar:
srklyor asfaltta Mister Ford'un ad
duvardan kopan renkli bir ilan kaad
kald mda savuruyor..
adam

 adam duruyor:
Birincinin kolunda k k bir
keman var,
ikincinin ba nda silindir
rt nda frak,
nc k ll bir maymun gibi plak..
Sokak.
Sokakta sl k alarak
enseni ka ya ka ya
ge kar dan kar ya.
Yok ezilmek korkusu..
Ne bir motor u ultusu
ne dnen bir tekerlek var..
Rzgar:
at yor gitgide kara ka lar .
Kesmi ddk sesleri k e ba lar .
adam...
adam duruyor
ve bir sarho trksn syliyerek
topuklar yere vuruyor..
Caddenin ortas nda ba p durmay n,
topuklar
yere vurmay n,
NAF LE
asfalt getiremezsiniz dile! !
NAF LE
konu maz sesini kaybeden ehir:
ok amazsa e er
ONLARIN
ceplerinde kilitlenen elleri
bak r telleri..
adam:
adam duruyor:
Birincinin kolunda k k bir
keman var,
ikincinin ba nda silindir
rt nda frak,
nc k ll bir maymun gibi plak..
adam
kayboluyor karanl kta sallanarak....

Sevgilim
Sevgilim yalan sylersem sana
Kopsun ve mahrum kals n dilim
Seni seviyorum demek bahtiyarl

ndan

Sevgilim yalan yazarsam sana

Kurusun ve mahrum kals n elim
Ok ayabilmek saadetinden seni
Sevgilim yalan sylerse sana gzlerim
ki nadim gzya gibi avular ma aks nlar
Ve gremesinler seni bir daha

Sevgilim 2
Sevgilim,
ba lar nde, gzler alabildi ine a k,
yanan ehirlerin k lt ,
i nenen ekinler
ve bitmez tkenmez ayak sesleri :
gidiliyor.

Ve insanlar katlediliyor :
a alardan ve danalardan
daha rahat
daha kolay
daha ok.
Sevgilim,
bu ayak sesleri, bu katlimda
hrriyetimi, ekme imi ve seni kaybetti im oldu,
fakat al n, karanl n ve klar n iinden
gne li elleriyle kap
alacak olan
gelecek gnlere gvenimi kaybetmedim hibir zaman...

Seviyorum Seni
Seviyorum seni
ekme i tuza ban p yer gibi
Geceleyin ate ler iinde uyanarak
dayay p muslu a su ier gibi
r posta paketini
neyin nesi belirsiz
tela , sevinli, ku kulu aar gibi
Seviyorum seni
denizi ilk defa uakla geer gibi
stanbul'da yumu ac k karar rken ortal k
iimde k ldayan bir eyler gibi
Seviyorum seni
Ya yoruz ok kr der gibi.

caklarda
Bu s caklarda seni d nyorum
plakl
boynunu bileklerini
minderde ak bir ku gibi yatan aya
senin sylediklerini.
Bu s caklarda seni d nyorum
bilmiyorum akl mda en ok kalan ne
gzmn nne gelen
boynun mu bileklerin mi
plak aya n m
bana benim olurken sylediklerin mi?
Bu sar s caklarda seni d nyorum
bu sar s caklarda bir otel odas nda seni d np
yaln zl
soyunuyorum
biraz da lme benzeyen yaln zl
.

radaki
Ba lad i e
Bitirdi i i..
Ba larken avaz avaz ba rmad .
Bitirdi ve :
-Gelin seyredin, diye drt yan a rmad ..
O milyonlar n milyonda biridir.
O bir s ra neferidir.
Damarlar ndaki bilmem hangi soyun kan de il..
O bir yar hayvan de il.
Yz herkesin yzne benzer.
Su ier a yla ayaklar yla gezer...

Onun iin ;ba yan,biten,ba yan i var,

sorgu soru yok..
Gidi var.
Duru yok..
O milyonlar n milyonda biridir.
O bir s ra neferidir..

radakinin lm
O, ne nde
ne arkada
rada
ram zdayd ..
Ve yan ndakinin kanl ba onun omuzuna e ilince
ona s ra gelince
say sayd ...
Sz istemez.
Ya gz istemez.
elenk melenk laz m de il...
SUSUN.
SIRA NEFER UYUSUN...

Silahs z nsanlar
Be k tan n iinden ba lad sefer
Gidildi kuzeye do ru, gidildi,
Ormanlar, kayalar, gller, denizler
ehrine var ld , ehir ye ildi.
Bu gelenler silhs z adamlard
Her birisi yre ini kard .
Her yrekte gzel bir eyler vard ,
Hayata sevdalar iln edildi.
Geceler beyazd , gndzler serin,
Szleri dvdler dan dan da din din,
rsnde s cac k yreklerinin
lm bu szlerden gl de ildi.

Simavne Kad

O lu eyh Bedrettin Destan

Darlfnn lhiyat Fakltesi tarihi kelm mderrisi Mehemmed erefeddin Efendinin 1925-1341 senesinde
Evkaf slmiye Matbaas nda bas lan Simavne Kad o lu Bedreddin isimli risalesini okuyordum. Risalenin
altm be inci sayfas na gelmi tim. Cenevizlilere s rktip olarak hizmet eden Dukas, tarihi kelm mderrisinin bu
altm be inci sayfas nda diyordu ki:

O zamanlarda yonyen krfezi medhalinde kin ve avam lisan nda Stilaryum - Karaburun
tesmiye edilen da k bir memlekette di bir Trk kyls meydana kt . Stilaryum Sak z adas
kar nda kindir. Mezkr kyl Trklere vaiz ve nesayihte bulunuyor ve kad nlar mstesna
olmak zere erzak, melbsat, meva i ve arzi gibi eylerin kffesinin umumun mli m tereki
addedilmesini tavsiye ediyor idi.
Stilaryumdaki di Trk kylssn va z ve nasihatlar bu kadar vuzuhla anlatan Cenevizlilerin s rktibi, siyah
kadife elbisesi, sivri sakal , sar uzun merasimli yzyle gzmn nne geldi. Simavne Kad o lu Bedreddinin en
byk mridine, Brklce Mustafaya di demesi, her iki manas nda da, beni gldrd. Sonra birdenbire risalenin
mellifi Mehemmed erefeddin Efendiyi d ndm. Risalesinde Bedreddinin gayesinden bahsederken, Erzak,

mev i ve arzi gibi eylerin umum mali m terek addedilmesini tavsiye eden Brklcenin
kad nlar bundan istisna etmesi bizce efkr umumiyyeye kar ihtiyar etmi oldu u bir takiyye ve
tesettrdr. Zira vahdeti mevcda kail olan eyhinin Mustafaya bunu istisna ettirecek bir dersi
hususiyet vermedi i muhakkakt r, diyen bu tarihi kelm mderrisini as rlar n stne remil at p insanlar n
zamirini ke fetmekte yedi tul sahibi buldum. Ve Marksla Engelsten iki cmle geldi akl ma: Burjuva iin kar
alelde bir istihsal letidir. Burjuvazi, istihsal letlerinin itimaile tirilece ini duyunca tabiatiyle bundan
itimaile tirilmenin kad nlara da te mil edilece i neticesini kar yor.

Burjuvazinin modern amele sosyalizmi iin d nd n, Darlfnn lhiyat Fakltesi mderrisi de

Bedreddinin kurunu vsta kyl sosyalizmi iin neden d nmesin? lhiyat bak ndan kad n mal de il midir?
Risaleyi kapad m. Gzlerim yan yordu amma uykum yoktu. Ba ucumdaki iviye as imendifer marka saata
bakt m. kiye geliyor. Bir c gara. Bir c gara daha. Ko un s cak, durgun, a r kokulu bir su birikintisine benziyen
havas nda dola an sesleri dinliyorum. Benden ba ka yirmi sekiz insan ve terli imentosuyla ko
uyuyor.
Kulelerdeki jandarmalar yine bu gece ddklerini daha s k, daha keskin ttryorlard . Bu ddk sesleri ne zaman
byle deli bir sirayetle, belki de hi sebepsiz, tela lansalar ben kendimi karanl k bir gece batan bir gemide san m.
stmzdeki ko tan idaml k e yalar n zincir sesleri geliyordu. Evraklar temyizde. Ya murlu bir ak am
karar giyip dndklerinden beri hep byle sabahlara kadar demirlerini ak rdat p dola yorlar.
Gndzleri arka avluya kar ld
z vakit ka defa onlar n pencerelerine bakt m. insan. kisi sa daki
pencerenin iinde oturur, birisi soldaki pencerede. lk yakalan p arkada lar ele veren bu tek ba na oturanm . En
ok c gara ien de o.
de kollar pencerelerin demirlerine doluyorlar. Olduklar yerden denizi, da lar ok iyi grebildikleri
halde onlar hep a
ya, avluya, bize, insanlara bak yorlar.
Seslerini hi i itmedim. Btn hapishane iinde bir kerre olsun trk sylemiyen sade onlard r. Ve hep byle
yaln z geceleri konu an zincirleri birdenbire bir sabah karanl nda susarsa, hapishane bilecek ki, d ardaki ehrin en
kalabal k meydan nda g sleri yaftal beyaz uzun gmlek sallanm r.
Bir aspirin olsa. Avular n ii yan yor. Kafamda Bedreddin ve Brklce Mustafa. Kendimi biraz daha
zorl yabilsem, ba m byle gzlerimi buland racak kadar a masa, ok uzak y llar n k ak rt lar , at ki nemeleri,
rba sesleri, kad n ve ocuk klar iinde iki kl mit sz gibi Bedreddinle Mustafan n yzlerini
grebilece im.
Gzme, demin kapat p imentoya b rakt m risale ili ti. Yar gne ten solmu vi ne r bir kapa var.
Kapakta, stnl esreli sls bir yaz yla risalenin ad bir tu ra gibi yaz . Kapa n iinden sararm sayfa
yapraklar n y rt k kenarlar yor. Bu lhiyat Fakltesi mderrisinin sls yaz ndan, kam kaleminden,
dividinden ve r ndan Bedreddinimi kurtarmak lz m, diye d nyorum. Akl mda bni Arab ahtan,
kpa azdeden, Ne riden, drisi Bitlisiden, Dukastan ve hatt erefeddin Efendiden okuya okuya ezberledi im
sat rlar var:

eyh Bedreddinin tevelld 770 etraf nda olmak lz m gelece ini kuvvetle tahmin etmek
mmkndr.
Tahsilini M rda ikml etmi olan eyh Bedreddin senelerce burada kalm ve hi phesiz
bu muhitte byk bir kuvveti ilmiyeye mazhar olmu idi.
M rdan Edirneye avdetinde ebeveynini burada berhayat bulmu idi.
Kendisinin buraya vrudu peder ve validesini ziyaret maksadile olabilece i gibi bu ehirde
tasaltun etmi olan Musa elebinin daveti vak asile olmak ihtimali de vard r.
elebi Sultan Mehmet karde lerine galebe ile vaziyete hkim olunca eyh Bedreddini
znikte ikamete memur eylemi idi.
eyh burada itmam etmi oldu u Teshil mukaddemesinde "...Kalbimin iindeki ate
tutu uyor. Ve gnden gne art yor, o surette ki kalbim demir de olsa selbetine ra men
eriyecek..." demektedir.
eyhi znike serdiklerinde kethdas Brklce Mustafa Ayd n eline vard . Andan gt
Karaburuna vard .
Diyordu ki: "Ben senin emlkine tasarruf edebildi im gibi sen de benim emlkime ayn
suretle tasarruf edebilirsin." Kyl avam halk bu nevi szlerle kendi taraf na celp ve cezb
ettikten sonra h stiyanlar ile dostluk tesisine al . elebi Sultan Mehmedin Sarohan valisi
Sisman bu sahte rahibe kar hareket ettiyse de Stilaryumun dar geitlerinden ileriye geme e
muvaffak olamad .
Simavne kad o lu i itti kim Brklcenin hali terakki etti, o dahi znikten kat . sfendiyara
vard . sfendiyardan bir gemiye binip Eflak eline geti. Andan gelip A adenizine girdi.
Bu esnada m arnileyhin halifesi Mustafan n Ayd n elinde avazeyi huru ve fesat ve ilhad
Sultan Mehemmed'in kula na vs l oldu. Derhal Rumiyei su ra ve Amesye Padi ah olan
ehzade Sultan Murad n ismine hkm hmayn sad r oldu ki Anadolu askerlerini cem ile mlhid
Mustafan n def'ine k yam eyliye. Ve mkemmel asker ve tehizat ile Ayd n elinde an n ba na
ine...
Mustafa, on bine yak n mfsit ve mlhid mritlerinden olan asker ile ehzadeye mkabeleye
yam eylediler.
Mbalega cenk olundu.
Bir ok kan dkldkten sonra tevfiki ilhi ile o le keri ilhad ma lub oldu.

Sa kalanlar Ayaslu a getirildiler. Brklceye tatbik olunan en mthi i kenceler bile onu
fikri sabitinden eviremedi. Mustafa bir deve zerinde arm ha gerildi. Kollar yekdi erinden
ayr olarak bir tahta zerine ivilendikten sonra byk bir alay ile ehirde gezdirildi. Kendisine
sad k kalan mahreman Mustafan n gz nnde katledildi. Bunlar "Dede Sultan iri " nidalarile
mtevekkilne lme tevdii nefs ettiler.
Ahir Brklceyi paralad lar ve on vilyeti tefti ettiler, gideceklerin giderdiler bey kullar na
timar verdiler. Bayezid Pa a yine Manisaya geldi Torlak Kemali anda buldu. An dahi anda
ast .
Bu esnada A adenizindeki Bedreddinin hali terakkide idi. Her taraftan birok halk yan na
topland lar. Bilumum halk n kendisiyle birle mesine remak kalm idi. Bundan dolay Sultan
Mehemmedin bizzat hareketi icab etti.
Ve Bayezid Pa an n teklifiyle baz kimseler Kad Bedreddinin silki mtabaat na ve mritli ine
dahil oldular. Ve birka tedbir ile orman iinde derdest edip ba lad lar...
Sirozda Sultan Mehemmede getirdiler. Acemden henz gelmi bir dani mend var idi. Mevlna
Hayder derlerdi. Sultan Mehemmed yan nda olurdu. Mevlna Hayder etti " eran bunun katli
hell amma mali haramd r."
Andan Simavne Kad o lunu pazara iletip bir dkkn nnde berdar ettiler. Bir nice
gnden sonra cnb mritlerinden birka gelip an andan ald lar. imdi dahi ol diyarda
mritleri vard r.
Ba m atl yacak gibi. Saate bakt m. Durmu . Yukardakilerin zincir ak rt lar biraz yava lad . Yaln z birisi
dola yor. Herhalde o tek ba na soldaki pencerede oturand r.
imde bir Anadolu trks dinlemek ihtiyac var. Bana yle geliyor ki, imdi yolparac lar ko undan yine o
yayla trksn syleme e ba lasalar ba
na
bir anda diniverecektir.
Bir c gara daha yakt m. E ildim. imentonun stnden Mehemmed erefeddin Efendinin risalesini ald m. D arda
rzgr kt . Penceremizin alt ndaki deniz, zincir ve ddk seslerini kapatarak homurdan yor. Penceremizin alt
kayal k olacak.
Ka defa oraya, denizle duvar
n birle ti i yere bakmak istedik. Fakat imkn yok. Pencerenin demir ubuklar
ok dar. nsan ba
d ar karam yor. Ve biz burada denizi ancak ufuk halinde grebiliyoruz.
Benim yata
n yan nda tornac efi in yata vard . efik bir eyler m ldanarak uykusunda dnd. Kar
n
gnderdi i gelinlik yorgan kayd . rttm.
lhiyat Fakltesi tarihi kelm mderrisinin altm be inci sayfas at m yine.. Cenevizlilerin s rktibinden bir
iki sat r ancak okumu tum ki ba
n a lar iinde kula ma bir ses geldi. Bu ses:
- Grlt etmeksizin denizin dalgalar a arak senin yan nda bulunuyorum, diyordu.
Dndm. Denizin stndeki pencerenin arkas nda birisi var. Konu an o:
- Cenevizlilerin s rktibi Dukas n yazd klar unuttun mu? Sak z adas nda Turlut tesmiye olunan manast rda
ikamet eden Giritli bir ke ten bahsetti ini hat rlam yor musun? Ben, yani Brklce Mustafan n "dervi lerinden
biri" bu Giritli ke e de byle ba a k, ayaklar m plak ve yekpare bir libasa brnm olarak denizin dalgalar
p gelmez miydim?
Pencerenin demirleri d nda hibir yere tutunmas na imkn olmadan byle boylu boyunca durup bu szleri
syleyene bakt m. Gerekten de dedi i gibiydi. Yekpare libas akt .
imdi, y llarca sonra, ben bu sat rlar yazarken lhiyat Fakltesi mderrisini d nyorum. erefeddin Efendi
ld m, sa m , bilmiyorum. Fakat e er sa sa ve bu yazd klar
okursa benim iin: Gidi hain, diyecektir, hem
maddiyundan oldu unu iddia eder, hem de Giritli ke gibi, stne stlk aradan as rlar gemi iken, Brklcenin
denizleri sessizce a an mridiyle konu tu undan dem vurur.
Tarihi kelm stad n bu szleri syledikten sonra ataca ilhi kahkakay da duyar gibi oluyorum.
Fakat zarar yok. Hazret kahkahas atadursun. Ben maceram anlatay m.
Ba
na
birdenbire dindi. Yataktan kt m. Penceredekine do ru yrdm. Elimden tuttu. Benden ba ka
yirmi sekiz insan ve terli imentosuyla uyuyan ko u b rakt k. Birdenbire kendimi o bir trl gremedi imiz,
denizle duvar
n birle ti i yerde, kayalar n stnde buldum. Brklcenin mridiyle yan yana karanl k denizin
dalgalar sessizce a arak y llar n arkas na, as rlarca geriye, sultan G yaseddin Eblfeth Mehemmed bin ibni
Yezidlkiri i, yahut sadece elebi Sultan Mehmet devrine gittik.
Ve i te size anlatmak istedi im macera bu yolculuktur. Bu yolculukta grd m ses, renk, hareket, ekil
manzaralar para para ve o unu - eski bir itiyat yznden -- bir e it uzunlu k sal sat rlar ve aras ra kafiyelerle
tesbit etme e al aca m. yle ki:
1.
Sedirde al ye il, dal dal Bursa ipeklisi,
duvarda mavi bir bahe gibi Ktahyal iniler,

gm ibriklerde arap,
bak r lengerlerde k zarm kuzular nar idi.
z karde i Musay ok kiri iyle bo up
yani bir alt n le ende karde kan yla aptest alarak
elebi Sultan Memet tahta km hnkr idi.
elebi hnkr idi amma
l Osman lkesinde esen
bir k rl k
, bir lm trks rzgr idi.
Kylnn gz nuru zeamet
al n teri timar idi.
k testiler susuz
su ba ar nda b k buran sipahiler var idi.
Yolcu, yollarda topraks z insan n
ve insans z topra n feryad duyar idi.
Ve yollar n sonu kale kap nda k lar ak rdar
kpkl atlar ki ner iken
ar da her lonca kesmi kendi pirinden midi
tarumar idi.
Velhas l hnkr idi, timar idi, rzgr idi,
ahzar idi.
2.
Bu gl znik gldr.
Durgundur.
Karanl kt r.
Derindir.
Bir kuyu suyu gibi
iindedir da lar n.
Bizim burada gller
dumanl rlar.
Bal klar n eti yavan olur,
sazl klar ndan tma gelir,
ve gl insan
sakal na ak d meden lr.
Bu gl znik gldr.
Yan nda znik kasabas .
znik kasabas nda
k bir yrek gibidir demircilerin rs.
ocuklar at r.
Kurutulmu bal a benzer kad nlar n memesi.
Ve delikanl lar trk sylemez.
Bu kasaba znik kasabas .
Bu ev esnaf mahallesinde bir ev.
Bu evde
bir ihtiyar vard r Bedreddin ad nda.
Boyu kk
sakal byk
sakal ak.
ekik ocuk gzleri kurnaz
ve sar parmaklar saz gibi.
Bedreddin
ak bir koyun postu stne
oturmu .
Hatt talik ile yaz yor
Teshili.
Kar nda diz km ler
ve kar dan
bir da a bakar gibi bak yorlar ona.
Bak yor:
Ba t ra
kal n ka

ince uzun boylu Brklce Mustafa.

Bak yor:
kartal gagal Torlak Keml..
Bakmaktan b p usanmay p
bakma a doym yarak
znik srgn Bedreddine bak yorlar..
3.
da plak ayakl bir kad n a lamaktad r.
Ve glde ipi kopmu
bo bir bal k kay
bir ku ls gibi
suyun stnde yzyor.
Gidiyor suyun gtrd yere,
gidiyor paralanmak iin kar da lara.
znik glnde ak am oldu.
Da ba lar n kal n sesli sipahileri
gne in boynunu vurup
kan gle ak tt lar.
da plak ayakl bir kad n a lamaktad r,
bir sazan bal yznden
kaleye zincirlenen bal k n kad

znik glnde ak am oldu.

Bedreddin e ildi suya
avulay p do ruldu.
Ve sular
parmaklar ndan dklp
tekrar gle dnerken
dedi kendi kendine:
- O te ki kalbimin iindedir
tutu mu tur
gnden gne art yor.
Dvlm demir olsa dayanmaz buna
eriyecek yre im...
Ben gayr zuhur ve huru edece im!
Toprak adamlar topra fethe gidece iz.
Ve kuvveti ilmi, s rr tevhidi gereklendirip
biz milletlerin ve mezheplerin kanunlar
iptl edece iz...

Ertesi gn
glde kay k paralan r
kalede bir ba kesilir
k da bir kad n a lar
ve yazarken
Simavneli Teshilini
Torlak Kemlle Mustafa
ptler
eyhlerinin elini.
Al atlar n kolan s kt lar.
Ve znik kap ndan
dizlerinde l plak bir k
heybelerinde el yazma bir kitapla kt lar...
Kitaplar

n ad :
Varidatd .

4.
Brklce Mustafa ile Torlak Keml, Bedreddinin elini pp atlar na binerek biri Ayd n, biri Manisa taraflar na
gittikten sonra ben de rehberimle Konya ellerine do ru yola kt m ve bir gn Haymana ovas na ula
zda
Duyduk ki Mustafa huru eylemi
Ayd n elinde Karaburunda.
Bedreddinin kelm sylemi
kylnn huzurunda.
Duyduk ki; cmle derdinden kurtulup
piri pk olsun diye,
on be ya nda bir civan teni gibi, topra n eti,
alar topyekn k tan geirilip
verilmi ortaya hnkr beylerinin timar zeameti.
Duyduk ki...
Bu i ler duyulur da durmak olur mu?
Bir sabah erken,
Haymana ovas nda bir garip ku terken,
ska bir s t alt nda zeytin danesi yedik.
Varal m,
dedik.
Grelim,
dedik.
Yap p
sapan n
sap na
ol karde topra
biz de bir yol
srelim, dedik.
D tk da lara da lara,
k da lar da lar ...
Dostlar,
ben yolculuk etmem bir ba ma.
Bir ikindi vakti can yolda ma
dedim ki: geldik.
Dedim ki: bak
ba lad kar
zda bir ocuk gibi glme e
bir ad m geride a layan toprak.
Bak ki, incirler iri zmrt gibidir,
ktkler zor ta yor kehribar salk mlar .
Saz sepetlerde oyn yan bal klar gr:
slak derileri pul pul, l ld r
ve krpe kuzu eti gibi akt r
yumu akt r etleri.
Dedim ki bak,
burda insan toprak gibi, gne gibi, deniz gibi
bereketli.
Burda insan gibi verimli deniz, gne ve toprak..
5.
Arkam zda hnkr n ve hnkr beylerinin timar ve zeametli topraklar b rak p Brklcenin diyar na
girdi imizde bizi ilk kar layan delikanl oldu. de yan mdaki rehberim gibi yekpre ak libasl yd lar. Birisinin
rc k, abanoz gibi siyah bir sakal ve ayn renkte ihtirasl gzleri, kemerli byk bir burnu vard . Vaktiyle
Musan n dinindenmi . imdi Brklce yi itlerinden.
kincisinin enesi k vr k ve burnu dmdzd. Sak zl Rum bir gemiciymi . O da Brklce mritlerinden.
ncs orta boylu, geni omuzlu. imdi d nyorum da, onu, yolparac lar ko unda yatan ve o yayla
trksn syliyen Hseyine benzetiyorum. Yaln z Hseyin Erzurumluydu. Bu Ayd nl ym .
lk sz syliyen Ayd nl oldu:
- Dost musunuz d man m ? dedi. Dost iseniz ho geldiniz. D man iseniz boynunuz k ldan incedir.
- Dostuz, dedik.
Ve o zaman rendik ki, Sarohan valisi Sisman n ordusunu, yani topraklar tekrar hnkr beylerine vermek
isteyenleri, bizimkiler Karaburunun dar, da k geitlerinde tepelemi lerdir.
Yine, o yolparac lar ko unda yatan Hseyin'e benziyeni dedi ki:

- Buradan ta Karaburunun dibindeki denize dek uzayan karde sofram zda bu y l incirler byle ball , ba aklar
byle a r ve zeytinler byle ya iseler, biz onlar , s rma cepken giyer haramilerin kan yla sulad k da ondand r.
Mjde bykt. Rehberim:
- yleyse tez dnelim. Haberi Bedreddine iletelim, dedi.
Yan za Sak zl Rum gemici Anastas da al p ve ancak e ine bast
z karde topra
b rakarak tekrar l
Osman o ullar n karanl na dald k.
Bedreddini znikte, gl k
nda bulduk. Vakit sabaht . Hava slak ve kederliydi.
Bedreddin.
- Nbet bizimdir. Rumeline geek, dedi.
Gece znikten kt k. Pe imizi atl lar koval yordu. Karanl k, onlarla aram zda duvar gibiydi. Ve bu duvar n
arkas ndan nal seslerini duyuyorduk. Rehberim nden gidiyor, Bedreddinin at benim al at mla Anastas nki
aras ndayd . Biz anayd k. Bedreddin ocu umuz Ona bir ktlk edecekler diye iimiz titriyordu. Biz
ocuktuk. Bedreddin babam z. Karanl n duvar ard ndaki nal sesleri yakla r gibi olduka Bedreddine
sokuluyorduk.
Gn
nda gizlenip, geceleri yol alarak sfendiyara ula k. Oradan bir gemiye bindik.
6.
Bir gece bir denizde yaln z y ld zlar
ve bir yelkenli vard .
Bir gece bir denizde bir yelkenli
yapyaln zd y ld zlarla.
ld zlar say zd .
Yelkenler snkt.
Su karanl kt
ve gz alabildi ine dmdzd.
Sar Anastasla Adal Bekir
hamladayd lar.
Ko Salihle ben
pruvada.
Ve Bedreddin
parmaklar sakal na gml
dinliyordu kreklerin
rt
.
Ben:
- Ya! Bedreddin! dedim,
uyukl yan yelkenlerin tepesinde
y ld zlardan ba ka bir ey grmyoruz.
F lt lar dola yor havalarda.
Ve denizin iinden
grltler duymuyoruz.
Sade bir dilsiz, karanl k su,
sade onun uykusu.
Ak sakal boyundan byk kk ihtiyar
gld,
dedi:
- Sen bakma havan n durgunlu una
derya dedi in uyur uyur uyan r.
Bir gece bir denizde yaln z y ld zlar
ve bir yelkenli vard .
Bir gece bir yelkenli geip Karadenizi
gidiyordu Deliormana
A adenizine...
7.
Bu orman ki Deliormand r gelip durmu uz
demek A adenizinde ad r kurmu uz.
Malm niin geldik,
malm derdi derunumuz diye
her daldan her kye bir ahin uurmu uz.
Her ahin pe ine yz aslan tak p gelmi .
Kyl, bey ekinini, rak ar
yak p

reaya zinciri b rak p gelmi .

Yani Rumelinde bizden ne varsa tekmil
kol kol A adenizine ak p gelmi ...
Bir k
Kar

lca k yamet!
birbirine
at, insan, m zrak, demir, yaprak, deri,
grgenlerin dallar , me elerin kkleri.
Ne byle bir lem grm l vard r,
ne byle bir u ultu duymu lu u var
Deliorman deli olal beri....
8.
Anastas Deliormanda Bedreddinin ordugh nda b rak p ben ve rehberim Geliboluya indik. Bizden nce
buradan denizi yzerek geen olmu . Galiba bir dildde yznden. Biz de denizi yzerek kar k ya vard k. Lkin
bizi bir bal k gibi evik yapan ey bir kad n yzn ay
nda seyretmek ihtiras de il, zmir yoluyla Karaburuna,
bu sefer eyhinden Mustafaya haber ula rmak i iydi.
zmire yak n bir kervansaraya vard
zda, padi ah n on iki ya ndaki o lunun elinden tutan Bayezid Pa an n
Anadolu askerlerini toplad
duyduk.
zmirde ok oyalanmad k. ehirden p Ayd n yolunu tutmu tuk ki bir ba iinde, bir ceviz a ac alt nda, bir
kuyuya serinlesin diye karpuz salm dinlenen ve sohbet eden drt elebiye rastlad k. Her birinin stnde ba ka e it
libas vard . kavukluydu, birisi fesli. Selm verdiler. Selm ald k. Kavuklulardan birisi Ne r imi . Dedi ki:
- Halk ibahet mezhebine davet eden Brklcenin zerine Sultan Mehemmed Bayezid Pa a'y gnderir.
Kavuklulardan ikincisi krllah bin ihbiddin imi . Dedi ki:
- Bu sofinin ba na birok kimseler topland . Ve bunlar n dahi er'i Muhammediye muhalif nice i leri ikr
oldu.
Kavuklulardan ncs kpa azde imi . Dedi ki:
- Sual: Ahir Brklce paralan rsa imanla m gidecek, imans z m ?
- Cevap: Allah bilir an n nkim biz an n mevti halini bilmezz..
Fesli olan elebi lhiyat Fakltesi tarihi kelm mderrisiydi. Yzmze bakt . Gzlerini k rp rarak kurnaz
kurnaz glmsedi. Bir ey demedi.
Biz hemen atlar
mahmuzlad k. Ve bir ba iinde, bir ceviz a ac alt nda, bir kuyuya sald klar karpuzlar
serinletip sohbet edenleri nallar
n tozlar arkas nda b rakarak Ayd na, Karaburuna, Brklcenin yan na vard k.
9.
cakt .
cak.
Sap kanl , demiri kr bir b akt
s cak.
cakt .
Bulutlar doluydular,
bulutlar bo anacak
bo anacakt .
O, k ldanmadan bakt ,
kayalardan
iki gz iki kartal gibi indi ovaya.
Orda en yumu ak, en sert
en tutumlu, en cmert,
en
seven,
en byk, en gzel kad n:
TOPRAK
nerdeyse do uracak
do uracakt .
cakt .
Bakt Karaburun da lar ndan O
bakt bu topra n sonundaki ufka
atarak ka lar :
rlarda ocuk ba lar
Kanl gelincikler gibi kopar p

l plak klar srkleyip pe inde

be tu lu bir yang n geliyordu kar dan ufku sar p.
Bu gelen
ehzade Muratt .
Hkm hmyun sd r olmu tu ki ehzade Murad n
ismine
Ayd n eline var p
Bedreddin halifesi mlhid Mustafan n ba na ine.
cakt .
Bedreddin halifesi mlhid Mustafa bakt ,
bakt kyl Mustafa.
Bakt korkmadan
k zmadan
glmeden.
Bakt dimdik
dosdo ru.
Bakt O.
En yumu ak, en sert
en tutumlu, en cmert,
en
seven,
en byk, en gzel kad n :
TOPRAK
nerdeyse do uracak
do uracakt .
Bakt .
Bedreddin yi itleri kayalardan ufka bakt lar.
Gitgide yakla yordu bu topra n sonu
fermanl bir lm ku unun kanatlar yla.
Oysaki onlar bu topra ,
bu kayalardan bakanlar, onu,
zm, inciri, nar ,
tyleri baldan sar ,
stleri baldan koyu davarlar ,
ince belli, aslan yeleli atlar yla
duvars z ve s rs z
bir karde sofras gibi am lar.
cakt .
Bakt .
Bedreddin yi itleri bakt lar ufka...

En yumu ak, en sert,

en tutumlu, en cmert,
en
seven,
en byk, en gzel kad n :
TOPRAK
nerdeyse do uracak
do uracakt .
cakt .
Bulutlar doluydular.
Nerdeyse tatl bir sz gibi ilk damla d ecekti yere.
Birden- bire
kayalardan dklr
gkten ya ar
yerden biter gibi,
bu topra n verdi i en son eser gibi
Bedreddin yi itleri ehzade ordusunun kar na
kt lar.

Diki siz ak libasl

ba a k
yalnayak ve yal n k t lar.
Mbal a cenk olundu.
Ayd

n Trk kylleri,
Sak zl Rum gemiciler,
Yahudi esnaflar ,
on bin mlhid yolda Brklce Mustafan n
d man orman na on bin balta gibi dald .
Bayraklar al, ye il,
kalkanlar kakma, tolgas tun
saflar
pre pre edildi ama,
bo anan ya mur iinde gn inerken ak ama
on binler iki bin kald .
Hep bir a zdan trk syleyip
hep beraber sulardan ekmek a ,
demiri oya gibi i leyip hep beraber,
hep beraber srebilmek topra ,
ball incirleri hep beraber yiyebilmek,
yrin yana ndan gayr her eyde
her yerde
hep beraber!
diyebilmek
iin
on binler verdi sekiz binini..
Yenildiler.
Yenenler, yenilenlerin
diki siz, ak gmle inde sildiler
k lar n kan .
Ve hep beraber sylenen bir trk gibi
hep beraber karde elleriyle i lenen toprak
Edirne saray nda dam zlanm atlar n
e ildi nallar yla.
Tarihsel, sosyal, ekonomik artlar n
zarur neticesi bu!
deme, bilirim!
O dedi in nesnenin nnde kafamla e ilirim.
Ama bu yrek
o, bu dilden anlamaz pek.
O, hey gidi kambur felek,
hey gidi kahbe devran hey,
der.
Ve teker teker,
bir an iinde,
omuzlar nda dilim dilim k rba izleri,
yzleri kan iinde
geer plak ayaklar yla yre ime basarak
geer Ayd n ellerinden Karaburun ma lplar ..*
(*) imdi ben bu sat rlar yazarken, Vay, kafas yla yre ini ay yor; vay, tarihsel, sosyal, ekonomik artlar kafam
kabul eder amma, yre im yine yanar, diyor. Vay, vay, Marksiste bak n... gibi laflar edecek olan baz "sol" geinen
delikanl lar d nyorum. T pk yaz n ta ba nda tarihi kelm mderrisini d np kahkahas duydu um gibi.
Ve imdi e er byle bir istidrad yap yorsam bu o e it delikanl lar iin de il, Marksizmi yeni okumaya
ba lam , sol zppeli inden uzak olanlar iindir.
Bir doktorun verem bir ocu u olsa, doktor, ocu unun lece ini bilse, bunu fizyolojik, biyolojik, bilmemnelojik bir zaruret olarak kabul etse ve ocuk lse, bu lmn zaruretini ok iyi bilen doktor, ocu unun arkas ndan bir
damlac k gzya dkmez mi ?
Paris Komunas n devrilece ini, bu devrili in btn tarih, sosyal, ekonomik artlar nceden bilen Marks n
yre inden Komunan n byk lleri bir st rap ark gibi gememi ler midir? Ve Komuna ld, ya as n

komuna! diye ba ranlar n sesinde bir damla olsun ac k yok muydu?

Marksist, bir makina - adam, bir ROBOTA de il, etiyle, kan yla sinir ve kafas ve yre iyle tarih, sosyal,
konkre bir insand r.
10.
Karanl kta durdular.
Sz O ald , dedi:
- Ayaslu , ehrinde pazar kurdular.
Yine kimin dostlar
yine kimin boynun vurdular?
Ya mur
ya yordu boyuna.
Sz onlar al p
dediler ona:
- Daha pazar
kurulmad
kurulacak.
Esen rzgr
durulmad
durulacak.
Boynu daha
vurulmad
vurulacak.
Karanl k slan rken perde perde
belirdim onlar n oldu u yerde
sz ben ald m, dedim :
- Ayaslu ehrinin kap nerde?
Gster geeyim!
Kalesi var m ?
Syle y kay m.
Ba al rlar m ?
De ki vermeyim!
Sz O ald , dedi:
-Ayaslu ehrinin kap

dard r.
Girip lmaz.

Kalesi vard r,
kolay y lmaz.
Var git al atl yi it
var git i ine!..
Dedim: - Girip kar m!
Dedim: --Yak p y kar m!
Dedi: -Ya kesildi
gn a ar yor.
Cellt Ali,
Mustafay
a yor!
Var git al atl yi it
var git i ine!..
Dedim: - Dostlar
b rak n beni
b rak n beni.
Dostlar
greyim onu
greyim onu!
Sanmay z
dayanamam.
Sanmay z
yand
el leme belli etmeden yanamam!

Dostlar
"Olmaz!" demeyin,
"Olmaz!" demeyin bo una.
Sap ndan kopacak armut de il bu
armut de il bu,
yaral olsa da d mez dal ndan;
bu yrek
bu yrek benzemez sere ku una
sere ku una!
Dostlar
biliyorum!
Dostlar
biliyorum nerde, ne haldedir O!
Biliyorum
gitti gelmez bir daha!
Biliyorum
bir deve hrgcnde
kan yan bir arm ha
l plak bedeni
m hl r kollar ndan.
Dostlar
b rak n beni,
b rak n beni.
Dostlar
bir varay m greyim
greyim
Bedreddin kullar ndan
Brklce Mustafay
Mustafay .

Boynu vurulacak iki bin adam,

Mustafa ve arm
cellt, ktk ve sat r
her ey haz r
her ey tamam.
l s rma i lemeli bir ha a
alt n zengiler
r bir at.
At n stnde kal n ka bir ocuk
Amasya padi ah ehzade sultan Murat.
Ve yan nda onun
bilmem ka nc tu una etti im Bayezid Pa a!
Sat ald cellt.
plak boyunlar yar ld nar gibi,
ye il bir daldan d en elmalar gibi
birbiri ard na d t ba lar.
Ve her ba d erken yere
arm ndan Mustafa
bakt son defa.
Ve her yere d en ba n
depremedi:
ri
Dede Sultan m iri !
dedi bir,
ba ka bir sz demedi..
11.
Bayezid Pa a Manisaya gelmi , Torlak Kemli anda bulup an dahi anda asm , on vilyet tefti edilerek
gidecekler giderilmi ve on vilyet betekrar bey kullar na timar verilmi ti.
Rehberimle ben, bu on vilyetten getik. Tepemizde akbabalar dola yor ve zaman zaman acayip klar

atarak karanl k derelerin iine szlyorlar, henz kanlar kurumam krpe kad n ve ocuk llerinin stne
iniyorlard . Yollarda, gne in alt nda, gen, ihtiyar erkek cesetleri serili oldu u halde, ku lar n yaln z kad n ve ocuk
etini tercih etmeleri kar nlar n ne kadar tok oldu unu gsteriyordu.
Yollarda hnkr beylerinin alaylar na rastl yorduk.
Hnkr n bey kullar ; rm bir ba havas gibi a r ve byk bir glkle k ldanabilen rzgrlar n iinden
ve paralanm topra n stnden geerek, rengrenk tu lar , davullar yla ve eng igane ile timarlar na dnp
yerle irlerken biz on vilyeti arkada b rakt k. Gelibolu kar dan grnd. Rehberime:
- Takatim kalmad gayr , dedim, denizi yzerek gemem mmkn de il.
Bir kay k bulduk.
Deniz dalgal yd . Kay k ya bakt m. Bir Almanca kitab n i kapa ndan kopar p ko ta ba ucuma ast m
resme benziyor. Kal n b
abanoz gibi siyah, sakal geni ve bembeyaz. mrmde byle a k, byle konu an bir
al n grmemi imdir.
Bo az n orta yerine gelmi tik, deniz durmamacas na ak yor, kur un boyal havan n iinde sular kpklenerek
kay
n alt ndan kay yordu ki ko taki resme benziyen kay k z:
- Serbest insan ve esir, patrii ve pleb, derebeyi ve toprak klesi, usta ve rak, bir kelime ile ezenler ve
ezilenler, nihayet bulmaz bir z dd yette birbirine kar g s gererek bazen el alt ndan, bazen a ktan a a fas las z
bir mcadeleyi devam ettirdiler; dedi.
12.
Rumeline ayak bast
zda elebi Sultan Mehemmedin Selnik kalesindeki muhasaray kald rarak Sereze
geldi ini duyduk. Bir an nce Deliormana ula mak iin gece gndz yol alma a ba lad k.
Bir gece yol kenar nda oturmu dinleniyorduk ki, kar dan Deliorman taraflar ndan gelip Serez ehrine do ru
giden atl , doludizgin nmzden geti. Atl lardan birinin terkisinde bir heybe gibi ba lanm , insana benzer bir
karalt grm tm. Tylerim diken diken oldu. Rehberime dedim ki:
Ben tan m bu nal seslerini.
Bu kpkleri kanl simsiyah atlar
karanl k yolun stnden drtnala geip
hep byle terkilerinde ba esirler gtrdler.
Ben tan m bu nal seslerini.
Onlar
bir sabah
ad rlar za bir dost trks gibi gelmi lerdir.
Bl m zdr ekme imizi onlarla.
Hava yle gzeldir,
yrek yle umutlu,
gz ocukla
ve hakm dostumuz PHE uykuda...
Ben tan m bu nal seslerini.
Onlar
bir gece
ad rlar zdan doludizgin uzakla rlar.
Nbetiyi s rt ndan b aklam lard r
ve terkilerinde
en de erlimizin
arkadan ba lanm kollar vard r.
Ben tan m bu nal seslerini
onlar Deliorman da tan r..
Filhakika bu nal seslerini Deliorman n da tan
ok gemeden rendik. nk orman
n eteklerine ilk
ad
atm k ki, Bayezid Pa an n di er tedbirat saibe ile ormana adamlar b rakt
, bunlar n karargha kadar
sokulup Bedreddinin mritli ine dahil olduklar ve bir gece eyhimizi ad nda uykuda bast p ka rd klar
duyduk. Yani yol kenar nda rastlad
z atl Osmanl tarihindeki provokatrlerin a ababas idiler ve terkilerinde
gtrdkleri esir de Bedreddindi.

13.
Rumeli, Serez
ve bir eski terkibi izafi:
HUZRU HMAYUN.

Ortada
yere sapl bir k gibi dimdik
bizim ihtiyar.
Kar da hnkr.
Bak lar.
Hnkr istedi ki:
bu m ahhas kfr yere sermeden nce,
son sz ipe vermeden nce,
biraz da eriat eylesin ibraz hner
db erkniyle halledilsin i .
Haz r bilmeclis
Mevlna Hayder derler
mlk acemden henz gelmi
bir ulu dani mend ki i
nal sakal ilham ilhiye e ip,
Mal haramd r amma bunun
kan helld r deyip
halletti i i...
Dnld Bedreddine.
Denildi: Sen de konu .
Denildi: Ver hesab ilhad

n.

Bedreddin
bakt kemerlerden d ar .
arda gne var.
Ye ermi avluda bir a ac n dallar
ve bir akarsuyla oyulmaktad r ta lar.
Bedreddin glmsedi.
Ayd nland ii gzlerinin,
dedi:
- Mademki bu kerre ma lubuz
netsek, neylesek zaid.
Gayr uzatman sz.
Mademki fetva bize aid
verin ki basak ba na mhrmz..
14.
Ya mur iseliyor,
korkarak
yava sesle
bir ihanet konu mas gibi.
Ya mur iseliyor,
beyaz ve plak mrted ayaklar n
slak ve karanl k topra n stnde ko mas gibi.
Ya mur iseliyor,
Serezin esnaf ar nda,
bir bak rc dkkn n kar nda
Bedreddinim bir a aca as .
Ya mur iseliyor.
Gecenin ge ve y ld zs z bir saatidir.
Ve ya murda slanan
yapraks z bir dalda sallanan eyhimin
l plak etidir.
Ya mur iseliyor.
Serez ar
dilsiz,
Serez ar
kr.
Havada konu maman n, grmemenin kahrolas hzn
Ve Serez ar
kapatm elleriyle yzn.

Ya mur iseliyor.
TORNACI EF

N GMLE

Ya mur iseliyordu. D arda, demir parmakl klar n arkas ndaki deniz ufkunda ve bu ufkun stndeki bulutlu
gkte sabah olmu tu. Bugn bile gayet iyi hat rl yorum. lknce omuzumda bir elin dokunu unu duymu tum. Dnp
bakt m. Tornac efik. leri l l, kapkara gzlerini yzme dikmi :
- Bu gece uyumad n galiba, diyor.
Art k yukardan e yalar n zincir sesleri gelmiyordu. Ortal k a ar nca onlar uykuya varm olmal lar. Gn
nda nbetilerin ddk sesleri de manalar kaybediyor. Boyalar siliniyor ve ancak karanl kta belli olan sert
izgileri yumu uyor.
Ko un kap d ardan a ld . erde ocuklar teker teker uyan yorlar.
efik soruyor:
- Ne oldun, bir tuhaf halin var senin?
efi e geceki maceram anlat yorum:
- Fakat, diyorum, hani gzmle grdm. Nah u pencerenin arkas na geldi. Yekpare ak bir gmle i vard .
Elimden tuttu. Btn bir yolculu u yan yana, daha do rusu onun rehberli iyle yapt m..
Tornac efik glyor. Bana pencereyi gstererek:
- Sen, diyor, yolculu u Mustafan n mridiyle de il, benim gmle imle yapm n. Bak, dn gece asm m.
Hl pencerede..
Ben de glyorum. Simavne Kad o lu Bedreddin hareketinde bana rehberlik eden tornac efi in gmle ini
demirlerin stnden al yorum. efik gmle ini s rt na geiriyor. Btn ko
arkada lar yolculu umu rendiler.
Ahmed:
- Bunu yaz i te, diyor. Bir Bedreddin destan isteriz. Hem sana ben de bir hikye anlatay m onu da kitab n
sonuna koyars n...
Ahmedin anlatt hikyeyi i te kitab n sonuna koyuyorum.
AHMED N H KYES
Balkan harbinden nceydi. Dokuz ya ndayd m. Dedemle, Rumelinde, bir kylye misafir olduk. Kyl mavi
gzl ve bak r sakall yd . Bol k rm biberli tarhana itik. K , Rumelinin kuru, ok bilenmi bir b ak gibi keskin
lar ndan biri.
Kyn ad hat rl yam yorum. Yaln z, yola kadar bizimle gelen jandarma, bu kyn insanlar dnyan n en
inat , en vergi vermez, en dik kafal kylleri diye anlatt yd .
Jandarmaya gre bunlar, ne mslman, ne gvurdular. Belki k lba lar. Ama, tam da k lba de il.
Kye giri imiz hl akl mdad r. Gne batt batacak. Yol don tutmu . Yolda cam paralar gibi p ld yan
kaskat su birikintilerinde k lt lar.
Kyn karanl a kar
ya ba yan ilk itlerinde bizi bir kpek kar lad . ri, alacakaranl k iinde kendi
kendinden daha kocaman grnen bir kpek. Havl yordu.
Arabac z dizginleri kast . Kpek atlar n g slerine do ru s ray p sald yor.
Ben, Ne oluyoruz? diye ba
arabac n arkas ndan d ar uzatt m. Arabac n k rbac tutan kolu dirse iyle
yzme arparak kalkt ve y lan sl gibi ince bir aklamayla kpe in ba na indi. Tam bu s rada kal n bir ses
duydum:
- Hey. Vurdu unu kyl, kendini kaymakam m sand n?
Dedem arabadan indi. Kpe in kal n sesli sahibine merhaba dedi. Konu tular. Sonra kpe in bak r sakall ,
mavi gzl sahibi bizi evinde konuk etti.
Kula mda ocuklu umdan kalan birok konu malar vard r. Bunlardan o unun mnas bydke anlam ,
kimisine
, kimisine glm , kimisine k zm md r. Fakat ocukken yan mda byklerin yapt hibir
konu ma mavi gzl kylyle dedemin o geceki konu malar gibi btn hayat n boyunca messir olmam r.
Dedemin yumu ak, elebice bir sesi vard . tekisi kal n, h r n ve inanm bir sesle konu uyordu.
Onun kal n sesi diyordu ki:
- Hnkr n iradesi ve ranl Molla Haydar n fetvas yla Serezde, ar da, yapraks z bir a a dal na as lan
Bedreddinin l plak ls iki yana a r a r sallan yordu. Geceydi. ar n k esinden adam belirdi. Birisinin
yede inde k r bir at vard . E ersiz bir at. Bedreddinin as ld a ac n alt na geldiler. Soldaki pabular kard .
aca t rmand . A
da kalanlar kollar a p beklediler. A aca kan adam Bedreddinin uzun ak sakal alt ndan
ince boynuna bir y lan evikli iyle sar lm olan slak, sabunlu ipin d mn kesme e ba lad . B a n ucu
birdenbire ipten kayd ve lnn uzam boynuna sapland . Kan kmad . pi kesmekte olan delikanl sapsar oldu.
Sonra e ildi, yaray pt, do ruldu. B a att ve yar ndan o u kesilen d m elleriyle aarak uyuyan o lunu
anas n kollar na b rakan bir baba gibi Bedreddinin lsn a
da bekliyenlerin kollar na teslim etti. Onlar plak
ly plak at n stne koydular. A aca kan a
indi. En genleri oydu. plak ly ta yan plak at
yede inde ekerek bizim kye geldi. ly yamac n tepesinde kara a ac n alt na gmd. Ama sonra hnkr atl lar
ky bast lar. Atl lar gidince delikanl , ly kara a ac n alt ndan kard . Hani belki bir daha ky basarlar da
cesedi bulurlar diye. Bir daha da dnmedi.

Dedem soruyor:
- Bunun byle oldu una emin misin?
- Elbette. Bunu bana anam n babas anlatt . Ona da dedesi sylemi . Onun dedesine de dedesi. Bu byle gider...
Odada bizden ba ka sekiz on kyl daha var. Oca n k la boyad alaca ayd nl k dairenin k lar nda
oturuyorlar. Aras ra bir ikisi k ldan yor ve bu alaca ayd nl k dairenin iine giren elleri, yzlerinin bir paras ,
omuzlar ndan bir tanesi k rm la yor.
Bak r sakall n sesini duyuyorum:
- O gelecek yine. l plak a aca as lan l plak gelecek yine.
Dedem glyor:
- Sizin bu itikad z, diyor, h stiyanlar n itikad na benziyor. Onlar da, sa peygamber tekrar dnyaya
gelecektir, derler. Hatt mslmanlar n iinde bile sa peygamberin gnn birinde am erifte gzkece ine
inananlar vard r.
Dedemin bu szlerine, O, birden kar k vermiyor. Kal n parmakl elleriyle dizlerini tuta tuta, do ruluyor.
imdi btn gvdesiyle k rm dairenin iindedir. Yzn yandan gryorum. Byk dz bir burnu var. Kavga eder
gibi konu uyor:
- sa peygamberin ls etiyle, kemi iyle, sakal yla dirilecekmi . Bu yaland r. Bedreddinin ls, kemiksiz,
sakals z, b ks z, gzn bak , dilin sz, g sn solu u gibi dirilecek. Bunu bilirim i te.. Biz Bedreddinin kuluyuz,
ahrete, k yamete inanmay z ki, da lan, fena bulan bedenin yine bir araya toplan p dirilece ine inanal m. Bedreddin
yine gelecek diyorsak, sz, bak , solu u bizim aram zdan p gelecektir, diyoruz.
Sustu. Yerine oturdu. Dedem, Bedreddinin gelece ine inand m , inanmad m , bilmiyorum. Ben, dokuz
ya mda buna inand m, otuz bu kadar ya mda yine inan yorum.
MAVNE KADISI O LU
EYH BEDREDD N DESTANI'NA ZEYL
LL GURUR
S MAVNE KADISI O LU BEDREDD N DESTANI risalemin drdnc formas n makina tashihlerini
sabahleyin matbaada yapt ktan sonra eve gelmi , bu destan yazmak iin kulland m notlar , bir hapishanede
geceleri doldurulmu hat ra defterimi gzden geiriyordum.
Art k son formas da bask makinas alt nda gidip gelme e ba yan risaleme bir kelime bile ilve
edemiyece imi biliyordum. Fakat bana bir eyler unuttum gibi geliyordu. Bana yle geliyordu ki, tek bir sat r yaz
yazd m; fakat bu sat n sonuna nokta koymas unuttum.
Vakit leye yak nd . afakla beraber alkalanma a ba yan lodos, a r bulutlar n stne bo anmas yla
durulmu tu. ok gemeden ya mur da dindi. Gkyznn karanl yol yol yar ld . A r perdeleri birdenbire d en
bir pencere gibi hava a ld .
Ve ben, hapishane gecelerinde doldurulmu bir hat ra defterinde Destan n sonuna koymas unuttu um
noktay aray p dururken Sleymaniye'yi grdm.
A lan le gne inin alt nda Sinan' n Sleymaniye'si bulutlara yaslanm bir da gibiydi.
Evimin penceresiyle Sleymaniye'nin aras en a
bir saattir. Fakat ben onu elimi uzatsam dokunacakm m
gibi yak n gryordum. Bu, belki, Sleymaniye'yi en kk girinti ve nt na kadar ezbere, gzm kapal bile
grebilme e al
m iindir.
Rzgr, deniz, endaml ince kemerleri stnde nas l durabildi ine
lan eski bir ta kpr, ar ambay sel
ald trks, bir ya
n kenar ndaki oya, btn bunlar nas l, ne kadar bir Cami de ilse, btn bunlar n Cami
olmakla ne kadar alakalar yoksa, bence Sleymaniye de yle ve o kadar Cami de ildir; minarelerinde be vakit ezan
okunmas na ve has rlar na al n ve diz srlmesine ra men Sleymaniye'nin de camilikle o kadar alakas yoktur.
Sleymaniye, benim iin, Trk HALK dehas n; eriat ve softa karanl ndan kurtulmu ; hesaba, maddeye,
hesabla maddenin ahengine dayanan en muazzam verimlerinden biridir. Sinan' n evi, maddenin ve ayd nl n
mabedidir. Ben ne zaman Sinan' n Sleymaniye'sini hat rlasam Trk emekisinin yarat
na olan inanc m artar.
Kendimi ferha km hissederim.
te bu sefer de, byk bir Trk halk hareketi iin yazd m bir risalede unuttu umu sand m son noktay
ararken Sleymaniye'mizi, biraz nce ya an ya murla y kanm , aan gne in alt nda p l p l grnce arad
birdenbire buldum. Ferahlad m. Buldu umu hat ra defterimin son sayfalar nda okudum. Ve anlad m ki Simavne
Kad O lu eyh Bedreddin Destan isimli risaleme; belki on sat rl k, belki on sayfal k bir zeyl yazmak
mecburiyetindeyim.
***
Mevzuu bahis risalemin sonunda AHMED' N H KYES diye bir fas l vard r. Buldu um ve hat ra
defterimde okudu um ve risaleme zeyl olarak yazmak mecburiyetini duydu um nokta bana Ahmed bu hikyeyi
anlatt ktan sonra onunla yapm oldu um bir konu mad r.
Bu konu may oldu u gibi a
geiriyorum:
D ar da iseleyen ya mura, ko un terli imentosuna ve yirmi sekiz insan na Ahmed hikyesini anlat p
bitirmi ti. Ben:
- Ahmed, demi tim, bana yle geliyor ki sen Bedreddin hareketinden biraz da mill bir gurur duyuyorsun.

Sesime tuhaf bir eda vererek syledi im bu cmlenin iinde, Ahmed, mill gurur terkibini birdenbire bir
kam gibi eline alm , onu surat mda aklatm ve demisti ki:
- Evet, biraz da mill bir gurur duyuyorum. Tarihinde Bedreddin hareketi gibi bir destan syliyebilmi her
milletin uurlu proleteri bundan mill bir gurur duyar. Evet, Bedreddin hareketi ayn zamanda benim mill
gururumdur. Mill gurur! Szlerden rkme! ki kelimenin yan yana geli i seni korkutmas n. Lenin'i hat rla. Hangimiz
Lenin kadar beynelmilelci oldu umuzu iddia edebiliriz? Lenin, yirminci as rda beynelmilel proletaryan n, dnya
emeki kitlelerinin, beynelmilel proleter demokrasisinin en byk beynelmilelci rehberi, 1914 senesinde Sosyal
Demokrat n 35'inci numaras nda ne yazm ?
E er Ahmed, Lenin filnca mesele hakk nda ne yazm ? demi olsayd , herhalde aram zda byle bir
sorgunun cevab verenler bulunurdu. Fakat Sosyal-Demokrat n 35'inci numaras diye konulan mesele hepimizi
rtt . Ve hibirimiz 35'inci numarada neler yaz lm oldu unu hat rl yamad k. Ahmed bu
nl
z kar nda
glmsedi. - Zaten o en derin ac dan en byk sevince kadar btn duygular hep bu me hur glmseyi iyle ifade
eder - ve a
yukar btn Lenin klliyat n ana fikirlerini sayfalar ve sat rlar yla ta yan haf zas ndan bize u
cmleleri okudu:
... Biz uurlu Rus proleterleri mill uur duygusuna yabanc m z? Elbette hay r! Biz dilimizi ve yurdumuzu
severiz, onun emeki ktlelerini (yani nfusunun 9/10'unu) uurlu bir demokrat ve sosyalist ya ay na
ykseltebilmek iin herkesten ok al an biziz. ar celltlar n, as lzadelerin ve kapitalistlerin bizim gzel
yurdumuzu nas l ezdiklerini, onu nas l sefil k ld klar grmek herkesten ok bize st rap verir. Ve bu zulmlere
bizim muhitimizde, Ruslar n muhitinde de kar konulmu olmas ; bu muhitin Radi ev'i, Dekabristleri, 70
senelerinin inkilp lar ortaya karm bulunmas ; Rus amelesinin 1905 senesinde muazzam bir kitle f rkas
yaratmas ; ayn zamanda Rus muji inin demokratla arak byk toprak sahiplerini ve papazlar defetme e ba lamas
bizim g smz kabart r...
... Biz mill gurur duygusuyla me buuz. nk Rus milleti de inkikp bir s f yaratabildi. Rus milleti, de
be eriyete yaln z byk katlimlar n, s ra s ra dara alar n, srgnlerin, byk al klar n, arlara, pome iklere,
kapitalistlere zilletle boyun e lerinin nmunelerini gstermekle kalmad ; hrriyet ve sosyalizm u runda byk
kavgalara giri ebilmek istidad nda oldu unu da ispat etti.
Biz mill gurur duygusuyla me buuz ve bilhassa bundan dolay kendi esir mazimizden nefet ediyoruz. Bizim
esir mazimizde pome iklerle asilzadeler Macaristan' n, Lehistan' n, ran' n, in'in hrriyetini bo mak iin mujikleri
muharebeye srklemi lerdi. Biz mill gurur duygusuyla me buuz ve bilhassa bundan dolay bugnk esir
halimizden; ayn pome iklerin kapitalistlerle uyu arak Lehistan ve Ukranya'y ezmek, ran'da ve in'deki
demokratik hareketi bo mak, mill haysiyetimizi berbat eden Romanof'lar, Bogrinski'ler, Puri kevi'ler etesini
kuvvetlendirmek iin bizi harbe srklemek istemelerinden nefret ediyoruz. Hi kimse esir do mu oldu undan
dolay kabahatli de ildir. Fakat esaretini hakl bulan, onu yald zlayan (mesel Lehistan' n, Ukranya'n n v.s.'nin
ezilmesine Ruslar n vatan mdafaas ad veren) esir, yeryznn en a
k mahlkudur.*
Lenin'den bu sat rlar bir solukta okuduktan sonra Ahmed birdenbire susmu , nefes alm ve yine o me hur
glmseyi iyle:
- Evet, demi ti, bizim muhitimiz de Bedreddin'i, Brklce Mustafa'y , Torlak Keml'i, onlar n bayra alt nda
dv en Ayd nl ve Deliormanl kylleri yaratabildi i iin, ben uurlu Trk proleteri, mill bir gurur duyuyorum.
Mill bir gurur duyuyorum, nk derebeylik tarihinde bile bu milletin emeki ktleleri (yani nfusunun 9/10'u)
Sak zl Rum gemiciyi ve Yahudi esnaf karde bilen bir hareket do urabilmi tir. nk unutmay n ki ba ka
milletleri ezen bir millet hr olamaz.
Simavne Kad O lu Bedreddin Destan isimli risaleme bir nsz yazmak istemi tim. Bedreddin hareketinin
do
ve l ndeki sosyal-ekonomik artlar ve sebepleri tetkik edeyim, Bedreddin'in materyalizmiyle Spinoza'n n
materyalizmi aras nda bir mukayese yapay m, demi tim. Olmad . Buna kar k risalemin zeyline k sa bir sonsz
yazd m. yle ki:
Bana Ahmed:
- Senden bir Bedreddin destan isteriz, demi ti.
Ben, benden istenenin ancak bir karalamas becerebildim. Daha iyisini de yapma a al aca m. Fakat t pk
benim gibi Ahmed'in dostu, arkada , karde i oldu unu syliyenler, benden istenen sizden de istenendir.
Ahmed'e, Bedreddin hareketini btn azametiyle tetkik eden kal n ilim kitaplar , Karaburun ve Deliorman
yi itlerini, etleri, kemikleri, kafalar ve yrekleriyle olduklar gibi diriltecek romanlar,
Ne ah edin dostlar, ne a lay n!
Dn bugne
bugn yar na ba lay n!
diyen iirler, boyalar kahraman tablolar lz m.
(*) Lenin Klliyat , bask 1935, cild 18, sayfa 80, 81, 82, 83'de (Ruslar n mill gururu) isimli makaleyle - ki bu
makale 1914 senesinde Sosyal Demokrat n 35'inci numaras nda km r - Ahmed'in o gn bize haf zas ndan
okuyup derhal tercme etti i sat rlar bilhara kar la rd m. Ahmed ezbere okuyup tercme etti i paralar n yaln z
cmle kurulu lar nda baz de iklikler yapm . Fikirde hibir hata olmad iin ben Ahmed'in tercmesini aynen
ald m.

Son Otobs
Gece yar .Son otobs.
Bileti kesti bileti.
beni ne bir kara haber bekliyor evde,
ne rak ziyafeti.
Beni ayr k bekliyor.
Yryorum ayr a korkusuz ve kedersiz.
yice yakla bana byk karanl k.
Dnyay tela z, rahat seyredebiliyorum art k
Art k
rtm yor beni dostun kahpeli i,
elimi s karken saplad b ak.
Nafile, art k k rtam yor beni d man.
Getim putlar n orman ndan baltalayarak
nede kolay y
yorlard .
Yeniden vurdum mihenge inand m eyleri,
o u katk z kt ok kr.
Ne bylesine p l p l olmu lu um vard ,
ne bylesine hr.
yice yakla bana byk karanl k.
Dnyay tela z, rahat seyredebiliyorum art k.
Bak yorum ba
kald p i ten,
kar ma veriyor gemi ten
bir sz
bir konu
bir el i areti.
Sz dosta
koku gzel,
el eden sevgilim.
Kederlendirmiyor art k beni hat ralar n daveti
hat ralardan ikayeti de ilim.
Hibir eyden ikayetim yok zaten,
yre imin durup dinlenmeden
kocaman bir di gibi a mas ndan bile.
yice yakla bana byk karanl k.
Art k ne kibri naz n, ne katibin ak
.
Tas tas k dkyorum ba mdan a
,
gne e bakabiliyorum gzm kama madan.
Ve belki, ne yaz k,
hatta en gzel yalan
beni kand ram yor art k.
Art k sz sarho edemiyor beni,
ne ba kas n ki, nede kendiminki.
te byle glm,
iyice yakla bana lm.
Dnya, her zamankinden gzel, dnya.
Dnya, i ama rlar m, elbisemdi,
ba lad m soyunma a.
Bir tren penceresiydim,
bir istasyonum imdi.
Evin ierisiydim,
imdi kap
m kilitsiz.
Bir kat daha seviyorum konuklar .
Ve s cak her zamankisinden sar ,
kar her zamankinden temiz.

STRONS UM 90
Acayiple ti havalar,
bir gne , bir ya mur, bir kar.
Atom bombas denemelerinden diyorlar.
Stronsium 90 ya yormu
ota, ste, ete,
umuda, hrriyete,
kap
ald
z byk hasrete.
Kendi kendimizle yar maday z, glm.
Ya l y ld zlara hayat gtrece iz,
ya dnyam za inecek lm.

aban O lu Selim ile Kitab

STANBUL'DA, BALIKPAZARI'NDA, B R MEYHANEDE
R HAP SANE MUKAYY
- Yanarak,
yanarak parmaklar errrelerden
insan yreklerine dokundu bu elleri
yirmi be senedir
yani bir rubu as r
hapisane kaleminde mukayyit kulunuzun...
nsano lunun mr
belki lzumundan fazla k sa
belki lzumundan fazla uzun...
Bir tek daha ielim...
"A lamaktan,
a lamaktan yine zehroldu arab m bu gece..."
Kalkt Bebek tramvay Eminn'nden.
Zifiri karanl k Bal kpazar .
Meyhanenin camlar na ya mur ya yor...
- Ruhum,
"havda yapra a dndrd rzigaar beni..."
Muallim Naci merhum...
Bu hy huy
bu hy huy neden?
Ve insanlar neden dolay
u tabakta yatan uskumru gibi mahzun?
K yamet gn
bir suali var Ezraile
hapisane kaleminde mukayyit kulunuzun...
Bir tek daha ielim...
Hi adam as rken grdnz m?
Yar n bir tane asaca z,
afakla
afakla beraber...
Abdlhamid
atard T bbiye talebesini
Sarayburnu'ndan.
Ak nt gtrm uvallar
bulamad lar...
ok adam
ok adam as ld Hrriyette...
Eskiden kpr ba nda asarlard ,
bunu Sultanahmet'te...
Ya mur dinmezse slanacak...
Bir tek daha ielim...
stanbul ehrinin yoktur menendi.

"demin
demin canlar katar buhavs cn na..."
demi ,
demi air Nedim Efendi...
II
ABAN O LU SEL M
Beykoz'un cam fabrikas
moderen fabrikad r.
Pencere camlar biraz dalgal kar r,
biraz arp ksa da su bardaklar ,
kesme likr kadehleri harikad r...
Ustaba de ildi Selim
byk ustalar n hnerini alm ama.
Onun elinden kan cama
gzlerin kapal ayna dkebilirsin.
Selim daima
byk bir s rr zmek
bir eyler anlamak ister gibi bakar adama.
nand klar na kat ks z inand ,
sevdiklerini hilesiz sevdi Selim.
Severdi pencere camlar ,
severdi lamba elerini,
karafakileri sever,
likr kadehlerine d mand ...
III
KUZGUNCUK
Beykoz'da oturmal
Beykoz'da al an adam.
Fakat Kuzguncuk irin yerdir
ve gayet nefis yapar gl reelini
pansiyoncu Madam
ve k

Ra el...

Aynada bir kartpostal :

bir manzara Nis ehrinden.
skemle, karyola, konsol...
Denize naz rd pencereleri...
Gne te tavana sular n lt vurur,
karanl k ilepler geerdi geceleri
insan oldu u yerde
eli b rnde b rakarak...
Selim'in odas havadard .
rm yazmalar kururdu yandaki bo arsada.
Sa da Cevdet Pa a yal .
Yal da bir tavus ku u
bir de Mebrure Han m vard .
Mebrure Han m
tafta entariler giyerdi.
ok ihtiyard
ve mavi gzleri krd.
Tentene i lerdi Mebrure Han m.
Uyan r bir beyaz gle ba lar,
uyurken da rd gln...
Merhum Cevdet Pa a yal nda
Mebrure Han
unutmu lard ...
Beykoz'da oturmal
Beykoz'da al an adam.

Fakat Kuzguncuk irin yerdir

Ve k rm yazmalar kuruyan bo arsadan
dnyay zapta gidecek olan
pulsuz bal klar gibi plak ocuklar n
her ak am dinlerdi klar Selim...
IV
TAP
Kitap rzgr olmal , perdeyi kald rmal r,
kitap, kanber tay olmal ah smail'in
seni s rt na al p
devlerin stne sald rmal
Devler kale kap nda
devler yedi ba ve simsiyah dururlar...
Onlar mutlaka yeneceksin.
Bir duvar y lacak
bir baheye ineceksin...

r.

Byle bir kitap buldu Selim :

Kara kara yaz lar
beyaz kat stnde.
Bycek bir el kadar
k rk yaprakl bir kitap...
V
SON VAPUR
Kalkt son vapur iskeleden.
64 numara, pul pul kar p y ld zlara
bo ve yorgun ak yor suyun stnde...
Gece seslerle dolu.
Aynada : Ra el'in kolu
Selim'in eli
ve son vapurun yolu...
- Selim, ate gibi elin...
Eli beyazd ,
karanl k gzleri
ve k rm salar vard Ra el'in...
VI
RM B

NC YAPRAK

Topra n ismiyle ba lar z sze.

Sen ki topraks n
seni sevmeyi bilmeli.
Sendedir ekinimizin tohumu
ve yap lar
n temeli.
Demirimiz ve kmrmz sendedir.
Sendedir rzgrlar n gibi geen mrmz,
sendedir...
Sen ki topraks n,
durup dinlenmeden de irsin.
Sen su damlalar nda halkeyledin bizi.
Biz seni de tirip
de tirmedeyiz kendi kendimizi...
Bu, yirmi birinci yaprakt r.
Selim kapatt kitab .
Hrriyetin ilk ark anlamakt r.
Ve Selim,

ve aban o lu Selim ark sylyor...

VII
RA EL' N RYASI
- Hasan Ustay karm lar i inden.
ocuklar var :
u kadar, u kadar...
Laz f nc dkkn kapatm ,
ve Doktor Moiz
dn vurdu kendini...
Seni dinledim dinleyeli, Selim,
korkulu ryalar gryorum :
man adamlar, kollar alabildi ine uzun,
t rnaklar nda kan
omuzlar nda alt n uvallar
rap, rap, yryorlar...
Ne ok insan ldryorlar, Selim,
ne ok insan ldryorlar...
- Korkma gnler bizimdir,
bizimdir, Ra el'im...
VIII
KIRKINCI YAPRAK
Gelirken dnyaya kanla, ate le,
a rd lar yedi kat yerin alt ndan
mezarlar kazacak olanlar ...
Bu k rk nc yaprakt r.
Selim kapatt kitab .
Anlad
anlatmayan alakt r...
Ve Selim,
ve aban o lu Selim...
IX
STANBUL'DA, HAP SANEDE HAP SANE MUKAYY
- Bugn bir hayli yolcu ald k.
Bu meyanda :
gmrk ihtils ,
eroin ebekesi ve Topkap cinayeti
geldiler.
Mevcut : 727.
Kad nlar hari.
Bugn de geirdik vakti keraheti...
Bir misafir daha var,
onu da kaydedelim :
1328,
1328 do umlu
aban o lu...
Mirim,
ben yazarken
sen pencereden bir nazar et :
byle ak am
nda
durur
durur ta tan de il
renkli camlardan yap lm gibi Sultanahmet...
... 1328
1328 do umlu
aban o lu
aban o lu Selim...

Ayaklar

n stne basam yor

ve sol gz kan iinde...
bilirim...

Esbab
Mirim,
bu hy huy,
bu hy huy neden bu beldede?
Ey Fuzuli nerdesin?
Nerdesin Galip Dede?
Ey Nedim...
stanbul ehrinin yoktur menendi.
"demin
demin canlar katar buhavs cn na..."
demi ,
demi air Nedim Efendi...

air
airim
im ek ekillerini iirlerimin
caddelerde sl k alarak
kaz m
duvarlara..
100 metreden
iftle en iki sine i seebilen iki gzm,
elbette grd
iki ayakl lar n
ikiye ayr ld
..
Sen
benim
hangisinden oldu umu anlamak istiyorsan
cebime sok
kafan :
orda
ayd nl okuyan kara ekmek
sana do ruyu syler..
airim
iirden anlar m,
en sevdi im gazel
Anti Dringidir Engelsin..
airim
bir y l ya an ya mur kadar iir yazd m..
Fakat as l
aheserime
ba lamak iin
Haf Kapital olmay bekliyorum.
Futbolda eski kurdum.
Fenerbahenin forvetleri
mahallede kayd rak oyn yan birer pi kurusuyken
ben
en a r hafbekleri yere vururdum.
Fulbolda eski kurdum.
Sant rdan al nca pas
akar m
Hooooooooooooooooooooooooop!
5 numro top
a k a ndan girer golkipin karn na.
Bana mahsustur bu vuru
futbol potinlerim
kur unkalemimden rendi bu zanaat !
O kur unkalemim ki
9 deli inizden vcudunuza her t kt m sra
i kembenizde ta .

airiz be,
airiz dedik ya be arkada ....

ark lar

ark lar z
varo larda sokaklara kmal r.
ark lar z
evlerimizin nnde durmal
camlara vurmal
kap lar n ellerini s kmal r,
kmal r
ac tana kadar,
kap lar
ba kollar aana kadar...
Biz anlamay z
tek a n trksn.
Her matem gecesi
her bayram gn,
ark lar z
bir gaz sand
yere y karak
sand n stne karak
kocaman elleriyle tempo tutmal
ark lar z
am ormanlar nda rzgar gibi bize kendini
hep bir a zdan okutmal r!!.

r.

ark lar z
n safta en nde sald rmal r d mana.
Bizden nce boyanmal r
ark lar
n yz kana..
ark lar z
varo larda sokaklara kmal r!
ark lar z
bir tek yre in
perdeleri inik
kap kilitli evinde oturamaz!.
ark lar z
rzgara kmal r...

p Kalma stne
Sevebilirim,
hem de nas l,
dile benden ne dilersen,
can , gzlerimi
zabilirim,
m kprmez,
ama devenin fkesi haltetmi benimkinin yan nda,
devenin fkesi, kincili i de il.
Anlayabilirim
o u kere burnumla,
yani en karanl n, en uzaktakinin bile kokusunu alarak
ve d ebilirim,
do ru buldu um, hakl buldu um, gzel buldu um her ey iin, herkes iin,
ya m ba m buna engel de il,
ama gel gr ki oktan unuttum
p kalmay .
nl k, alabildi ine yuvarlak a k ve alabildi ine gen gzleriyle b rak p gitti beni.
Yaz k.

ehir Ak am Ve Sen
Koynumda l plaks z
ehir, ak am ve sen
Ayd nl
z yzme vuruyor
Bir de salar
n kokusu.
Bu arpan yrek kimin
Sesleri soluklar
n stnde kt kt atan
Senin mi ehrin mi ak am n m yoksa benimkisi mi?
Ak am nerde bitiyor nerde ba yor ehir
ehir nerde bitiyor sen nerde ba yorsun
Ben nerde bitip nerde ba yorum?

ehitler
ehitler, Kuvyi Milliye ehitleri,
mezardan kman n vaktidir!
ehitler, Kuvyi Milliye ehitleri,
Sakarya'da, nn'nde, Afyon'dakiler
Dumlup nar'dakiler de elbet
ve de Ayd n'da, Antep'te vurulup d enler,
siz toprak alt nda ulu kklerimizsiniz
yatars z al kanlar iinde.
ehitler, Kuvyi Milliye ehitleri,
siz toprak alt nda derin uykudayken
d man a rd lar,
sat ld k, uyan n!
Biz toprak stnde derin uykularday z,
kalk p uyand n bizi!
uyand n bizi!
ehitler, Kuvyi Milliye ehitleri,
mezardan kman n vaktidir!

iirime Dair
Ne binecek s rma pelerinli bir at m
ne bilmem nerden gelirat m
ne mlkm, ne mal m var.
Sade bir anak bal m var.
Rengi ate ten al
bir anak bal
Bal m her eyim benim...
Ben
mlkm ve mal
yani bir anak bal
koruyorum ha erattan.
Bekle karde im bekle..
ana mda bal m olsun,
gelir ar
Ba dattan....

Tahir'le Zhre Meselesi...

Tahir olmak da ay p de il Zhre olmak da
hatt sevda yznden lmek de ay p de il,
btn i Tahirle Zhre olabilmekte
yani yrekte.
Mesel bir barikatta dv erek
mesel kuzey kutbunu ke fe giderken
mesel denerken damarlar nda bir serumu
lmek ay p olur mu?

Tahir olmak da ay p de il Zhre olmak da

hatt sevda yznden lmek de ay p de il.
Seversin dnyay doludizgin
ama o bunun fark nda de ildir
ayr lmak istemezsin dnyadan
ama o senden ayr lacak
yani sen elmay seviyorsun diye
elman n da seni sevmesi art m ?
Yani Tahiri Zhre sevmeseydi art k
yahut hi sevmeseydi
Tahir ne kaybederdi Tahirli inden?
Tahir olmak da ay p de il Zhre olmak da
hatt sevda yznden lmek de ay p de il.

Tanganika Roportaj (Mektuplar-10/01)

Uuyorum karl Ukrayna ovalar .
llard r bu ilk hava yolculu um sensiz.
Elini arad m yerden kesilirken,
al kanl k,
yere inerken de arayaca m.
Dn gece bavulumu haz rl yordun,
omuzlar n kederliydi,
belki de ildiler de, bana yle geldi,
kederli olmalar istedi imden.
Bu sabah kar ayd nl yla uyand m.
Moskova uykudayd , sen uykudayd n.
Salar n saman sar kirpiklerin mavi,
ak boynun uzundu, yuvarlakt
ve k rm , kal n dudaklar nda keder,
belki de ildi de bana yle geldi,
kederli olmalar istedi imden.
Ayaklar n ucuna bas p yan odaya getim.
Foto raf n masamda bir yaz gne ine bak yor, ba
Umurunda de il gidi im.
Soktum cepime.
yiden iyiye a ard ortal k.
Duvarda Dino'nun ya boyas :
bir bulut parac sonsuz bir gkyznde,
belki ne gkyz, ne bulut,
usuz bucaks z mavilikte ak bir k ldan ,
iyimserli in resmi, umudun.

kald rm , profilden.

Kap kad nlar avluda kar kreme e ba lad g rt larla.

Odaya girdin.
Yzme bak yorsun
n, kederli;
belki keder de il de uyku mahmurlu u bu.
'Beni geirme e gelme, ' dedim,
oysaki beni geirmeni istiyordum bilmedi in kadar.
Kilitledin bavulumu kendi elinle.
Ben at m kap merdiven sahanl na kt m.
Sen ierde kap yla ereveli bir bahar manzaras yd n, bir bahar manzaras le ayd nl
par lt , glgesiz.
kapad m kap stne.
Senden konu tuk Ekber'le Vunukova'ya kadar,
daha do rusu, ben syledim, o dinledi.

nda, yapraklarla sular som

Karadeniz'i geiyorum sekiz bin metre yukarda.

Bilmem fark nda m n, gn gnne bir y l oluyor,
Var ova - Roma - Paris stnden Kahire'ye utuktu seninle.
Kahire yine o Kahire mi sensiz?
Sekiz bin metre yukarda, Anadolu'mun stndeyim.
Sekiz bin metre derinde, bulutlar n alt nda, topra mda karak .
Kylerin oktan kesiktir yolu.
Her biri karl llerde bir ba nad r.
Bulgur a ya z.
Tezek duman nda gz gz grmez.
Bebeler lr bitlenme e bile vakit bulmadan
ve ben uar m sekiz bin metere yukarda, bulutlar n stnde.
te byle Tulyakova...
Tanganika Roportaj (Mektuplar-10/02)
Kahire'nin zbekiye Bahesi'ni hat rlad n m ?
Oturdu umuz s ray gidip buldum.
Topal aya
onarmam lar.
Geceydi hat rlad n m ?
Karmakar kt kar
zda
ld zlar, otomobil klar , vitrinler
ve uzun entarili dilenci.
Kederli kad ndan konu tuktu hat rlad n m ?
Kralie Nifertiti'ye benziyordu yz.
Komnist kocas be y ld r can eki iyor
ln orta yerinde, toplama kamp nda.
Kahire'nin zbekiye Bahesi'ni hat rlad n m ?
Oturdu umuz s ray gidip buldum.
Topal aya
onarmam lar.
Gndzn a alar tozlu.
Uzun entarili dilenci kurumu bsbtn
ve kederli kad n kocas art k lm tr.
Kahire'nin zbekiye Bahesi'ni hat rlad n m ?
Tanganika Roportaj (Mektuplar-10/03)
Geceleyin ge vakit havaland k Kahire'den
Uzakta, ta uzakta, kanad n ucunda ayr
n k rm
ld zlar s ms tuttum avucumda, uyudum.
ndik Hartum alan na sabah ayd nl
bulutsuz, ak bir ayd nl k,
bir porselen ayd nl ,
porselen bir fincan zar gibi ince.

nda,

Alanda dev bir 'Komet' vard

Sudan Hava Yollar 'n n.
Bir de bir spor ua sar , k rm , minicik.
Neyin nesi anlayamad m.
Hartum hava istasyonu temiz.
Gne serin serin ykseliyordu.
Oturdum kar na paltomu omuzuma at p.
Nerde olursam olay m, hapiste bile,
gnlerim kula ma mjdeler f ldayarak ba lar.
Sudanl lar gzel oluyor,
<>
lenmi ler abanoz a ac n en soylusuna

yan yordu.

ak entarileri, ak rtleri, ak sar klar iinde.

Sudanl subaylar dola yor, ingilizce konu uyorlar.
ve sar n avc lar viski iiyordu.
Avc lar arslan avlama a gelmi ler ve pamuk avlama a.
Tfekleri naylon k fl .
Bir m zrak boyu ykseldi gne .
Paltomu att m, kard m ceketimi.
Volkan grltleriyle havaland 'Komet', uup gitti Londra'ya.
Nerden bileceksin, k m,
benim Osmanl lar bu k rm toprakta esircilik etti.
Klelerin boyu iki metre,
bir de fil di i, alt n,
bir de vergi toplad lar kad nlar n alvar na kedileri sokup.
Bu usul belki hala yrrlktedir Anadolu'da
Ama Anadolu kleleri kavruk k sac k.
Tanganika Roportaj (Mektuplar-10/04)
Dar-es Selam'a belki ku lar gelir stanbul'dan, Moskova'dan
ku lar nerelerden nerelere gitmez ki!
Ama bu topra n dal na konan Moskoval ilk uak bizimkisi,
lk stanbullu ben.
Duydum afrika'n n kokusunu,
byk kara Afrika' n:
iri bitki, iri hayvan, iri gne , iri ya mur, iri y ld z kokuyor.
Girdik ehre palmiyelerle muzlar n aras ndan.
Gzalabildi ine ye il, gzalabildi ine s cak bir akvaryuma girdik.
Dar-er-Selam bat nda Hint Okyanusu'nun.
Daha Muhammet'ten nce kara ka Arap korsanlar yla Arap tccarlar kt bu k
sonra ba ka korsanlarla ba ka tccarlar
ve bunlar n ka lar samur,
ama i ka larda de il.
Dar-es Selam ba kenti Tanganika'n n.
Tanganika
Tanganika, Tanganika.
Bir trk byle ba layabilir.
Bir tam tam havas :
Tanganika, Tanganika,
kederlisi, sevinlisi, ak ll , kuzgunu, karas
Tanganika, Tanganika...
Biliyorsun,
Tanganika gney do usunda Afrika'n n.
120'den ok kabilede 10 milyon kadar insan.
Mslman, H ristiyan, putperest.
Biliyorsun,
belli ba rn: kahve, davar ve sizal.
Sizal n yapraklar yal n, ye il k nlard r,
urgan, halat, uval filan yap r.
Biliyorsun,
btn bunlar yola kmadan nce bilmedi imi biliyorsun.
Biliyorsun hartada yapt
z yolculu u seninle.
Gemimiz direkliydi ba kemani,
puruvada alt n k z sureti sana benzer,
ve bayra nda iirler sana yazd m,
ve bal klar avlad k gzleri zmrt,
ve ku lar kondu serenlere s rma kanatl ,
ve muz ya muruna tuttu maymunlar bizi k lardan,
ve pupa yelken getik s cak denizleri,
ve bir dolan p bir kurtulduk a ndan meridyenlerin
Dar-es-Selam' bulana kadar.

lara,

Biliyorsun hartada yapt

z yolculu u seninle.

Tanganikal Mehul Askerle konu tum Dar-es-Selam'da

Tuntan dklm sald yordu ince, plak bacaklar n stnde elde silah.
Arkas nda bulvar ve liman kar nda vitrinler,
-Kime sald yorsun? dedim
-Alamana, dedi.
Alaman nd k, dedi, Birinci Dnya Sava 'na dek.
ngiliz geldi, komutay ald , sald rd k Alamana.
Alaman gitti, ngiliz kald .
Kald ngiliz 18'den 62'ye.
62'de ngilizi dehledik,
ba ms z Cumhuriyetiz, dedi, dedi ve kesti.
Dar-es-Selam bir irin kasabad r.
Ana caddeleri temiz, onar .
Byk, rahat bir Hint Mahallesi var.
Hintliler ticaretle me gul k yas ya.
Satacaklar satabilseler Okyanus'un suyunu elere doldurup.
Ve Hintli tccara d man Tanganikal .
ehirde bir ngiliz kulb.
Yaln z beyazlar girermi eskiden,
imdi de ad da de mi , girenleride.
Cumhurba kan Saray .
ngiliz valisi otururmu eskiden.
Bir kolej,48 rencisi var. Tanganikal hepsi.
Profesrler ngiliz.
Kiliseler, camiler, villalar, oteller, elilikler.
Bir mslman kona nda kirada Sovyet Elili i,
kap nda Arap alfabesiyle Bismillah yaz .
Tramvay, otobs filan yok,
ama otomobil her markadan,
hepsinin de direksiyonlar sa da.
ngiliz sistemi.
Ve Tanganikal ofr usta oluyor.
Bir de kabare var sabahlara kadar a k.
Tanganikal lar, halktan olanlar, topra n stnde yat p kalk yor bal k ve has r rme kulbelerde.
Devlet dili, ngilizceyle Suvahili.
Tanganikal mhendis, btn Tanganika'da 1 tane, doktor: 3
Tanganikal sarho grmedim,
sarho lar beyazd .
Beyaz i siz grmedim,
sizler Tanganikal .
Ve kald mlarda tahta arslan satanlar turistlere Tanganikal
Tanganikal subay grdm, ba kan grdm, retmen grdm.
dalg n retmen gzleriyle Ba kan Nirere bak yor btn duvarlardan
erevesinde ve cam n alt nda oturup dayanm ak ba bastonuna.
Polisler, grdklerim, Tanganikal .
Bankalarda Tanganikal memur grmedim,
ya beyaz, ya Hintliydiler.
Garsonlarla hamallar Tanganikal .
Kyller de, obanlar da, rgatlar da, kabile reisleri de.
Buralarda da fes giyenler ok renk rengi, boy boyu, psklls, psklsz.
Biz Trkler fesi Yunandan alm z, giydirmi iz araba, Sudanl ya da belki,
onlar da kara Afrika'ya,
ya onlar, ya ngiliz,
ngilizse giydiren
fesli bir gergedan grrsem mam.

Tanganika Roportaj (Mektuplar-10/05)

Dar-es-Selam'da 'Halas Ordusu' kulbesinde uyuman n yolu yok s caktan.
derime yap yor s cak v k v k.
Kanadal kar koca ak am dualar oktan ald lar magnefonda.
Arslanlar b rmyor.
arslanlar ierlerde
arslanlar, filler, gergedanlar,
zebra, zrafa, antiloplar n e idi.
Kaplan yok san yorum.
Moskova'da zooloji park nda kaplan da vard r, beyaz ay lar da, penguenler de,
ve kaymakl dondurma vard r.
Moskova'da kar ya yor lapa lapa.
Derime yap yor s cak.
Cibinli in alt nda l pla m.
Cibinli in stnde kertenkeleler.
Kertenkeleler minicik timsahlar gibi ve dillerini kar yorlar ve belki bunlar kertenkele de il.
Bursa cezaevinde cibinlikler yapt kt yatak ar aflar ndan.
Sabahlar kovaya doldurup dkerdik tahtakurular .
Derime yap yor s cak.
Nab zlar mda vuruyor s cak
ve ak yor damarlar mda kan ma kar arak.
Moskova'da kar ya yordur,
ya
yor mu yoksa?
Yatmadan nce bakt n m pencerede termometreye?
r alt nda on be mi, on yedi mi?
Yata
n stnde mavi k.
Neler d nyorsun?
Yoksa uyudun mu yine kor komaz yast a ba ?
Dar-es-Selam'da 'Halas Ordusu' kulbesinde uyuman n yolu yok s caktan.
Tanganika Roportaj (Mektuplar-10/10)
Kula
dayad m yere,
dinledim Afrika topra
,
homurtular geliyor Uganda'dan, Mozambik'ten,
Gney afrika'da pembe tabanl ayaklar fkeyle ak rdat yor zincirini.
Angola ormanlar ye il arslanlar gibi b ryor al kan iinde.
Son sava alr veriyor emperyalizm, ama silahl , z ndanl , valilisi,
Ba
kald rd m bak yorum:
Afrika iki yol kav
nda duruyor,
yol var yine esirli in inine gider dne dola a,
yol var gider byk hrriyetine byk karde li in...
Yani demek istedi im:
Benim ak ll , gzel kar
m,
bir daha oku douzuncu mektubumu.
Sen leb demeden leblebiyi anlars n
ve bilemedi in kadar gresim geldi seni Moskoval m, Tulyakova'm.
ubat 1963, Tanganika

Tanya
zoeydi ad
ismim tanya dedi onlara
(tanya;
bursa cezaevinde kar mda resmin
bursa cezaevinde,
belki duymam nd r bile bursan n ismini
bursam ye il ve yumu ak bir memlekettir.
bursa cezaevinde kar mda resmin
sene 1941 de il art k, sene 1945
moskova kap lar nda de il art k
berlin kap lar nda dv yor art k seninkiler

bizimkiler
btn namuslu dnyan nkiler..
tanya;
senin memleketini sevdi in kadar ben de seviyorum memleketimi
seni ast lar memleketini sevdi in iin
ben memleketimi sevdi im iin hapisteyim
ama ben ya yorum
ama sen ldn
sen oktan dnyada yoksun
zaten ne kadar az kald n orada
on sekiz senecik...
doyamad n gne in s cakl na bile...
tanya;
sen as lan partizan, ben hapiste air
sen k m, sen yolda m
resmin stne e iliyor ba m
ka lar n incecik, gzlerin badem gibi
renklerini foto raftan anlamam mmkn de il
fakat yaz ld na gre koyu kestaneymi ler.
bu renk gzler ok kar benim memleketimde de...
tanya;
salar n ne kadar k sa kesilmi
lum memetinkinden fark yok
aln n ne kadar geni , ay
gibi
rahatl k ve rya veriyor insan n iine.
yzn ince uzun, kulaklad r bycek biraz,
henz ocuk boynu boynun
henz hibir erkek kolu sar lmam anl yor insan.
ve pskll bir ey sark yor yakandan
ssn sevsinler mini mini kad n.
arkada lar a rd m bak yorlar resmine;
_tanya
senin ya nda bir k m var.
_tanya
z karde im senin ya nda
_tanya
senin ya nda sevdi im k z
bizim memleket s cakt r
bizde k slar tez kad nla r..
_tanya
senin ya nda k zlarla
okulda, fabrikada, tarlada arkada z
tanya;
sen ldn ne kadar namuslu insan ld
ve ldrlmekte
ama ben,
sylemesi ay pm gibi geliyor bana
ama ben yedi y ld r kavgada
hayat
tehlikeye koymadan
hapiste de olsa da ya yorum)
sabah oldu tanyay giydirdiler
ama izmeleri, apkas , gocu u yoktu
i etmi lerdi onlar
torbas giydirdiler
torbada benzin elesi, kibrit,
kur un, tuz, eker....
elesi boynuna ast lar
torbas verdiler s rt na
g sne bir de yaz yazd lar
partizan
kyn meydan na kuruldu dara ac
atl lar ekmi k
halka olmu piyade askeri

zorla seyre getirdiler kylleri

iki sand k st ste
iki makarna sand
sand klar n stne ya urgan sallan r
urgan n ucunda ilmik
partizan kald p kar ld taht na
partizan
kollar ba arkadan
durdu urgan n alt nda dimdik..
nazl boynuna ilmi i geirdiler
bir subay foto rafa merakl
bir subay elinde makine; kodak
bir subay resim alacak
tanya seslendi kolhozlulara ilmi in iinden
_ karde ler zlmeyin gn yi itlik gndr.
soluk ald rmay n fa istlere
yak n, y n, ldrn....
bir alman vurdu a na partizan n
gen k n beyaz, yumuk enesine akt kan
fakat askerlere dnp devam etti partizan:
_ biz iki yz milyonuz
iki yz milyon as r m ?
gidebilirim ben
ama bizimkiler gelecekler
teslim olun vakit varken...
kolhozlular kan a yorlard ,
cellat ekti ipi
bo uluyor nazl boynu ku u ku unun
fakat dikildi ayaklar n ucunda partizan
ve hayata seslendi insan
_ karde ler
ho a kal n
karde ler
kavga sonuna kadar
duyuyorum nal seslerini geliyor bizimkiler...
cellat bir tekme att makarna sand klar na
sand klar yuvarland lar
ve tanya salland ipin ucunda...

Taranta - Babu'ya Mektuplar

Bu kitap Henri Barbusse'n hat ras na...

Kendi lkesinde kendi dilini istedi i gibi kullanamad iin, Asya ve Afrika dillerine merak saran
bir talyan arkada tan, geenlerde bir paketle bir mektup ald m.
Arkada n ad
yazmak istemiyorum. Ba belaya girer. Fakat mektubunu oldu u gibi a
ya
geiriyorum.
ROMA, 5 A USTOS 1935
Karde ,
Sen Roma'y kartpostallardan, tarih ve co rafya kitaplar na bas lan foto raflardan tan rs n. Ta lar Sezar'lar n ve
Lejyon'lar n kabartmalar yla oymal gzl kap lar; k lar n yar
fareler yemi kocaman bir ele e benziyen
Koliseum; Batrus resul kilisesi meydan ve gvercinler; Palazzo Venezia saray , balkonu ve bu balkonda a bir
kar a k, sa eli kalas nda, sol eli havada, ylece donakalm Mussolini.
Fakat bu kartpostallar Roma's na benzemiyen bir Roma daha vard r. Onun ne foto raflar ekerler, ne
kartpostallar satarlar. Bu ikinci Roma'n n ad : Cartieri Popolari - HALK MAHALLELER 'dir... Burada evler,
Amerika'ya g edemiyen bir talyan i sizinin umutsuzlu una benzer. Buran n karanl terlidir, yap kand r ve
kokusu a rd r. Bu mahalleler, boyal kartpostallar n parlakl klar nda bile k bulamad klar iin ne co rafya
kitaplar na girerler, ne de gzel, tarih manzaralar merakl yolcular n koleksiyonlar na...
K
, talya'n n en zengin, en rahat delikanl Kont Ciano ile evlendiren ve kendisi Prens Torlonya'n n
arma an Villa Torlonya'da oturan byk idealist Sinyor Mussolini, talyan Ansiklopedisi'nin F harfinde fa izmin
ne demek oldu unu anlat rken der ki:
Fa ist, rahat hayata hor bakar... Yeryznde saadetin mmkn olaca na inanmaz.

Fa izmin bu rahat hayata hor bakmak ve yeryznde saadete kavu mamak nazariyesi, byk bir ciddiyet ve
samimiyetle Cartieri Popolari - Halk Mahallelerinde gereklendirilmi tir.
Banka Komeriale'de direktrlk ve talyan finans na Sezar'l k eden Lehli Tplitz'in en yak n dostu l Due
Benito Mussolini, yine F harfinde fa izmin tarifini yaparken yle der:
Fa izm iin her ey devletin iindedir. Devletin d nda manev veya insan hibir ey yoktur, her ey
de ersizdir.
Bu derin, bu eri ilmez fa ist gr nn nas l gerekle ti ini anlamak iin, Bertolino Splandit Otel'in talyan
gne lerinden daha kl salonlar nda toplananlara ykselmek de il, Cartieri Popolari - Halk Mahallelerinde
oturanlara inmek gerektir. Bu mahallelerin oturucular , gerekten de byk bir enerjiyle, devletin hapishaneleri, vergi
daireleri ve polis karakollar iine al nm lar, onlara devletin d nda her eyin de ersiz oldu u, gerekten de
anlat lm r...
Yine talyan Ansiklopedisi'ndeki F harfine fa izmin tarifini yaparak n veren ve bylelikle byk
ansiklopedilerin nas l birer bitaraf bilgi eserleri olduklar ispat eden talyan kurtar
na gre:
Fa izmin anlad hayat cidd, ulv ve dindir..
Bu, gerekten de byledir. Gerekten de, yaln z Roma'n n Cartieri Popolari'sinden de il, btn talya ehir ve
kylerinin Halk Mahallelerinden, kar nlar kaburgalar na yap
on binlerce a orospu yeti mekte ve bunlar
bylelikle fa izmin anlad cidd, ulv ve din hayata kavu turulmaktad rlar.
Fakat, sana unu sylemeliyim ki, Cartieri Popolari oturucular n biro u, ne yaz k ki, Ansiklopedi'de yap lan
bu tarifleri anlamamakta ve ok daha az cidd, ulv ve din de olsa, kendilerine gre fa izmi yle incelemektedirler:
Baz muayyen artlar alt nda burjuva emperyalist, irtica sald
n ilerlemesi fa izm biimini al r. Fa izm,
finans kapitalinin en mrteci, en ovenist ve en emperyalist unsurlar n a k, terrist diktaturas r. Fa izmi do uran
muayyen, tarih artlar n ba calar unlard r:
Kapitalist mnasebetlerinin karars zl , deklase olmu sosyal unsurlar n oklu u, ehir ve ky kk
burjuvazisinin ve geni bir mnevverlik y
n yoksullu a d mesi, proletaryan n uyand rd deh etli korku.
te ben, bundan iki hafta nce, fa izmin byle bir kuru, byle bir iirden uzak tarifini yapan Roma'n n Halk
Mahallelerinden Garbatella'da katl bir evin kap
ald m.
Buras , fakir talebelere, fa izmin ulviyetini anlamam bilginlere ve artistlere, bekr i ilere teker teker oda
kiral yan evlerden biriydi.
Kap kad na, kiral k bir oda istedi imi syledim. Beni ikinci kata kard . Gsterdi i oday be endim.
Kiral k odalar, kiral k elbiselere benzerler. Her ikisinde de akl ma ilk gelen ey: Bunu benden nce kim giydi?
Burada benden nce kim oturdu? olur.
Karyolan n k
na ili tim:
- Benden nceki kirac z kimdi? diye sordum kap kad na.
Kad n, kaba etine i ne bat lm gibi silkindi birdenbire. Sonra ku kulu gzlerle yzme bakt . Ve daha sonra:
- Size haber vermediler galiba, dedi. ki gn nce onu tevkif edip gtrdler.
Kad n bu cevab ndan hibir ey anlamad m. Fakat k sa bir kar kl
alaman n sonunda i anla ld . Beni,
Roma Emniyet memurlar ndan biri sanm . ki gn nce, yine emniyet memurlar nca tevkif edilip gtrlen adam
ise Habe li bir delikanl yd .
Kap kad n anlatt na gre, bu delikanl Habe istan' n Galla boyundan putperest bir zenciymi . Bir y l nce
bu oday kiralam . talya'ya resim renmek iin geldi ini sylermi .
Btn bunlar rendikten sonra benim art k oday kiralamaktan vazgeece imi sanan kap kad n basbaya
zld. Zencinin arkas ndan oday iyice silip sprd n uzun uzad ya anlatt . Hatt karyolan n demirlerini bile
lizollam .
Oday tutmaktan vazgemedi imi syledim. Ve ak amst tekrar bavulum ve kitaplar mla dnd m vakit,
bask na u ray p iinden bir adam gtrlm bir odada ya amaktan korkmad m iin, kap kad n gznde yar
kahraman kesildi imi anlad m.
Odan n ortas nda ilk yaln z kald m an, ilk yapt m ey orta yerde k ldanmadan ylece durmak oldu. Sonra
adeta ko arak, gittim kendimi karyolan n stne b rakt m.
D nyorum:
imdi benim s rtst yatt m karyolada o Gallal delikanl bir y l yatm . Gzm tavan tahtas nda bir buda a
ili ti. Onun gzleri de bu buda a ili mi . Yast n stnde, benim sas z, yar dazlak kafam n yan nda onun kara
rc k sal ba
gryordum. Yukardan a
lizolland
rendi im karyolan n demirlerinde, onun koyu
pembe, yumu ak avu ilerinin yeri duruyor... Kalkt m oturdum. Ve anlad m ki odada yaln z de ilim.
Belki dn gece kur una dizilen, belki bu gece kur una dizilecek olan bir adam n bir y l soluk ald ,
ldand , d nd , ark syledi i bir odada insan kendisini yaln z hissedemiyor.
Onun buradan kar p lme gtrlmesi, onu bu drt duvar iinde, bu duvarlar y lana kadar ya atacak.
Onu sevdim birdenbire. Ona s rs z bir sayg duydum. Y llarca beraber d nm , yan yana dv m , bir
zdan ark sylemi gibiydim onunla.
Odan n ortas nda bir masa vard . Onun oturdu u iskemleyi ektim, onun abanoz dirseklerini dayad masaya
dirseklerimi dayad m.
Habe istan bir yar mstemleke. O, bu yar mstemlekenin mstemlekesi Galla'dan bir zenci. Ben, kara gmlek
giymi bir emperyalizmin ak derili yerli klesi.
Anam n yzn grmedim. Beni do ururken lm . Bu zenci delikanl n yzn bilmiyorum. O bu kap dan

lme gtrlm . Ben bu kap dan ieri girdim. Birdenbire anlad m ki o, bana anam kadar yak nd r.
Yak nl k duygusu yle bir nesne ki, insan kendine yak n buldu u insandan kalm elle tutulur, gzle grlr bir
hat ray elle tutmak, gzle grmek istiyor.
imdi bu kadar yak mda, byle yan ba mda grnmez ellerinin havada grnmez yapraklar gibi
ldand
duydu um adamdan, gzle grlr, elle tutulur bir eyler kalm olacakt r diye d ndm.
Karyolan n ba ucunda bir kk komodin vard . Kalkt m, alt kapa
at m: bo . st gzn at m, ekmecenin ii
eski gazete katlar yla d eli. En a kgz bask nlarda, ara rmalarda bile, en umulmad k yerlerde, en ok ele
geirilmek istenen bir ey kal r.
ekmeceye d enmi gazeteleri kald rd m. En a kgz bask nlarda, en umulmad k yerde unutulan eyi buldum.
Bu, Habe diliyle yaz lm bir karalamalar tomar yd . Gallal zenci delikanl n kar na yazd , fakat gnderdi ini
sanmad m, mektuplar n karalamalar .
nmde, Gallal zencinin, TARANTA - BABU ad ndaki kar na yazd mektuplar , dirse im onun abanoz
dirseklerinin dayand masaya dayal , okuyorum. Mektuplardan baz lar eksik. Ara yerden katlar kaybolmu .
Son mektubu bitirdi im vakit d arda gn a ar yordu. Tepemde sallanan elektrik ampulnn yald zl
, kan
ekilmi gibi boyas kaybetti. Lambay sndrdm. gn gece durup dinlenmeksizin yol yrm gibi
yorgundum. Yata a, onun yata stne att m kendimi. Ellerimde onun Taranta - Babu'ya yaz p gndermedi i
mektuplar n karalamalar , dazlak kafam onun k rc k kara sal ba n yan nda, uyudum.
Mektubum bitiyor. Sana gnderdi im pakette TARANTA - BABU'ya yaz lan mektup karalamalar n
kendileriyle, benim yapt m evirmeler var. Bunlar burada basmak, yaymak mmkn de il. Sen orada ne redersin.
Bunlar n matbaa harfleriyle bas lm , biime sokulmu , kitapla
lm rneklerinden bir tanesini olsun, ne o, ne
Taranta - Babu grecek, ne de ben grece im. O, kur una dizildi. Taranta - Babu'nun oldu u yere, gkte kanl bir
ha gibi uan lm ku lar gidebilir, fakat posta u ramaz. Bana gelince, ben yeryznn drt buca na, akla gelen
btn yollarla ba lanm bir lkede ya yorum. Fakat hibir talyan posta vapuru, bir tek talyan posta tayyaresi ve
hibir Avrupa tireni TARANTA - BABU'ya yaz lan mektuplar bir daha talya'ya sokamazlar.

Kendi lkesinde kendi dilini istedi i gibi kullanamad iin, Asya ve Afrika dillerine merak saran
talyal arkada tan ald m mektup bu kadard r. Paketten, Taranta - Babu'ya yaz lan mektuplar kt .
As llar bendedir. evrimlerini, talyan arkada n yapt baz notlarla beraber olduklar gibi
ne rediyorum.
TARANTA - BABU'YA B

NC MEKTUP

Babas n yirmi be inci k

benim nc kar m,
gzlerim, dudaklar m
TARANTA - BABU.
Sana bu
mektubu
iine yre imden ba ka bir ey komadan
yolluyorum
Roma'dan.
Bana dar lma sak n
ehirlerin ehrinden sana gnderecek
kendi yre imden daha akla yak n
bir hediye
bulamad m
diye.
TARANTA - BABU;
onuncu gecemdir ki bu
ba
gm yald zl kitaplara sokuyorum
okuyorum
do unu
Roma'n n.
nde s ska di i bir kurt
arkada tombul ve plak
REMS'le ROM LS
dola yorlar iinde odam n.
lama TARANTA - BABU..
Bu ROM LS
UAL - UAL ar nda
gpegndz

senin o incir memeli k z karde ini

alt na alan
mavi boncuk tccar Sinyor ROM LS
de il
ilk Romal , kral ROM LS...
NOT:

Birinci mektubun buras nda bir atlay var. Belki ara yerden bir kat kaybolmu . Fakat a
sat rlarla ilk Romal Kral Romils' Taranta - Babu'ya anlatmak istedi i belli :

daki

Dalgalar
birbirlerini devire devire,
Dalgalar
dverdi Korsika k lar
hayk rd ka a k denizlere
Antium yamalar ndan, o...
Ve y ld mlar tutup salar ndan, o,
alard yere
ne zaman
g e kald rsa elini.
Sanki babas boksr Karnera'yd ,
anas ba bakan Mussolini.
NOT:

Mektubun buradan a
yine eksik. Fakat anla
Roma'n n kurulu efsanesi anlat yor.
REMS ve ROM LS...
kizleri Silvia'n n...
Vens'nn torunlar ...
Bak lmadan
gzlerinin
ya na,
karanl k bir gece, bir da ba na
rlat p
att lar onlar ..
Ne
al nlar nda defne,
ne bacaklar nda donlar ...
Ve daha o zaman
Habe istan'a ye il boya
vurulmad iin
ve BANKA di ROMA
daha kurulmad iin,
ROM LS'le REMS
bir sabah erken
da da d nrlerken:
- imdi biz
ne haltederiz,
diye, burada?
Rastlad lar yavrulu bir di i kurda.
Yavrular vurdular.
Ana kurdun style
kar nlar bir temiz doyurdular.
Sonra gidip
Roma'y kurdular.
Kurdular ama
iki adama
dar geldi Roma.
Ve bir ak am

yor ki, Romils'n tarifinden sonra Taranta Babu'ya

bilmeden geti diye

ehrin s r ta ,
ekince kopard ROM LS
karde i REMS'n ba

...

te byle TARANTA - BABU..

Gm yald zl kitaplarda yaz bu:
temelinde Roma'n n
di i kurt style dolu kovalar
ve bir avu karde kan var...
TARANTA - BABU'YA

NC MEKTUP

Boynunda mavi maymun di inden

dizi gerdanl k ta yan,
rm tyl bir ku gibi g n alt nda
ve bir akarsu gibi yerin stnde ya yan,
szleri szlerimin
gzleri gzlerimin bak r aynas ,
nc k
n
ve be inci o lumun anas
TARANTA - BABU!..
Aylard r
kalmad almad m kap .
Sokak sokak
yap yap
ad m ad m
Roma'da
Roma'y arad m!..
Burda art k
byk ustalar mermeri ipekli bir kuma gibi
kesmiyor;
Floransa'dan rzgr esmiyor!.
Ne Dante Aligeri'den ark lar,
ne Beatrii'nin nak yz var,
ne Leonardo da Vini'nin plesi eli!..
Mikel Ancelo
mzelerde prangal bir krek mahkmudur.
Ve sapsar boynundan
bir katedral duvar na asm lar Rafael'i!.
Roma'n n byk
Roma'n n geni caddelerinde bugn;
dayam s rt beton-arme bankalara,
ifte ba bir balta gibi duran
yaln z bir kara
yaln z bir kanl glge var:
Her ad nda bir
esir
ba vuran,
her ad nda bir mezar
a p
geen
SEZAR!..
Roma!
Kovadis Roma?
diye sorma!
Bizim oralar n gne i gibi ayd n
ve ortada bu!
Sus TARANTA - BABU!
Sevgiyle
sayg yla,
glerek
hayk rarak

sus!..
Dinle bak:
zincirlerini k yor
Roma'n n varo lar nda SPARTAKUS!..
TARANTA - BABU'YA NC MEKTUP
Papa XI'inci Pi'yi grdm Taranta - Babu;
bizim kabilenin
byk sihirbaz neyse
burada o da, bu..
Yaln z,
bizim sihirbaz,
ba mavi eytan
Harar da lar ard na kovmak iin
para almaz.
Kurbanl k yaban e ekleriyle
y lda iki yk fildi i y
kapat r onun
bte a
.
Oysaki, Sa sentete
Papa
btesini yaban e ekleriyle kapa-tamaz..
Adamca
n
kara cbbeleri alt n i leme hal elileri
ve k sa donlar ponponlu askerleri var.
O, onlar n
onlar onun
eline bak yorlar.
Papa XI'inci Pi'yi grdm Taranta - Babu!
Korporatif bir heyecanla dudaklar satan
ve yar m lirete yar m saat yatan
cennet talya'n n hr vatanda lar ndan bir kad n,
Papa ba las n diye gnah etin
yar
verip yar m liretin
sat n alm da bir resmini hazretin
ba ucunda asm bir yere.
Bakt m:
ne Azizlerden Jorj'a benziyor
ne Sen Piyer'e.
Onlar n alt n gzlkleri yok
taranmam
ya uzun sakallar vard ...
Bunun
taranmam ya uzun
sakal yok,
fakat alt n gzlkleri var.
Papa XI'inci Pi'yi grdm TARANTA - BABU!
XI'inci Pi
yumu ak tyl kara koyunlar otlatan
bir oban
gibi
tal ve tas z krallar n otla nda
ruhlar otlat yor.
XI'inci Pi
ki
bir ah rda babas z do an n vekilidir,
Meryem'e yak n olmak iin
nefsi nefisine edip i kence
her gece

mermer stunlu bir sarayda yat yor.

TARANTA - BABU'YA DRDNC MEKTUP
talya'n n
nak lar nda gne ler oyna an ipekli allar ,
Pompei yollar nda kara kat rlar n nallar ,
boyal kutusunda Verdi'nin yre i atan
laternas
ve l ddk makarnas
kadar
fa izmi de me huuurdur
Taranta - Babu.
talya'da fa izm
Emilial byk toprak kontlar n aslar ndan
ve Romal bankerlerin demir kasalar ndan
geip
L DUE'nin dazlak kafas nda dank demi
bir nuuurdur
Taranta - Babu..
Bu
nur
yar n
inecektir stne
Habe ovalar nda mezarlar n.
TARANTA - BABU'YA BE NC MEKTUP
Grmek
i itmek
duymak
d nmek
ve konu mak
ko mak alabildi ine
ba dolu
ba bo
ko -mak...
Hehehey TARANTA - BABU
hehehey
ya amak ne gzel ey
anas satt
n
ya amak ne gzel ey..
D n beni
kollar m, senin ocuk do urmu
geni kalalar ndayken...
D n s cak...
D n kara bir ta a daml yan
l plak
bir su sesini...
stedi in yemi in
rengini, etini, ad d n...
Gzdeki tad d n
pk rm gne in
yemye il otun
ve koskocaman
masmavi bir iek gibi aan
ay
n...
D n TARANTA - BABU!
nsano lunun yre i
kafas
kolu
yedi kat yerin alt ndan

ekip kar p
yle ate gzl elik allahlar yaratm ki
kara topra bir yumrukta yere serebilir,
lda bir veren nar
bin verebilir.
Ve dnya yle byk,
yle gzel
yle sonsuz ki deniz k lar
her gece hepimiz
yan yana uzan p yald zl kumlara
ld zl sular n
trksn dinleyebiliriz...
Ya amak ne gzel ey
TARANTA - BABU
ya amak ne gzel ey...
Anl yarak bir usta kitap gibi
bir sevda ark gibi duyup
bir ocuk gibi arak
YA AMAK...
Ya amak:
birer birer
ve hep beraber
ipekli bir kuma dokur gibi...
Hep bir a zdan
sevinli bir destan
okur gibi
YA AMAK..
...........
...............
YA AMAK..
Ne acayip i tir ki
bu ne mene gidi tir ki TARANTA - BABU
bugn bu
bu inan lm yacak kadar gzel
bu anlat lam yacak kadar sevinli ey:
byle zor
bu kadar
dar
byle kanl
bu denl kepaze...
TARANTA - BABU'YA ALTINCI MEKTUP
Buran n yaz lar e blnm TARANTA - BABU.
Bir e itleri var: yaln z i gmle ine de il, ipekli bir mendile benziyen yre inin kenar na da alt di li ta
leten Danunio gibi; z r Marinetti ve dinamiti Nobel'in mkfat yla l Due'nin yumru undan gayr her eyden
ku kulanan Pirandello gibi.
Bunlar, fa ist edebiyat n dhileri soyundan TARANTA - BABU.
Bunlar, allahlar gibi konu ur, anla lm yacak kadar karanl klarla dolu, ula lam yacak kadar yksek ve dibi
bulunam yacak kadar derin yazarlar. Fakat yine bunlar n senin gibi kar nlar a r. Benim gibi kar nlar ac r.
Ya ay lar , ya Milanolu bir ynl kuma lar fabrikatrnnki gibidir, ya geni topraklar nda traktr i leten eski bir
prens hanedan n reisi gibi.
Bunlar, fa ist edebiyat n dhileri soyundand rlar TARANTA - BABU.
Ve bunlar, bizim oralardaki alt n klelerinin kara topra n alt ndan gne paralar gibi kart p Banka
Komeriale'nin elik depolar na getirilmesi iin; harbin yarat dinamik bir kuvvet; sapsar bir lde boynunun
damar kesilerek lmenin, talya'n n Akdeniz suyu gibi masmavi g nn alt nda ebediyen ya amak demek
oldu unu edebiyatla rm lard r.
Ben, nehirle ayr lm toprak paras gibi e blnen talyan yaz lar n bu dhiler soyuyla yaln z
kitaplar n sat rlar nda konu tum ve yzlerini, yaln z gazetelere bas lan rtu lu foto raflar ndan tan m.
talyan yaz lar dnyas n ikinci e idine gelince, bunlardan bir iki rnekle kar kl oturup konu mu umdur.
Ve benim Afrika gecesinin kl
ta yan ellerim, onlar n, p lt yald zl Meryem Ana tasvirleri nne dikilen

ince mumlar gibi sar ve so uk parmaklar na dokundu. Hele ilerinde bir tanesi vard ki, TARANTA - BABU,
gzleri, bir yaz gn gne in
na ve s cakl na dayanamay p kudurduktan sonra, s ra da lardaki kk
ma aran n slak karanl nda len kpe in, gzlerine benzerdi.
Bu, bir airdi, bir romanc yd , bir mtefekkirdi Taranta - Babu. Fakat her eyden nce, zavall bir
kokainomand . Onunla arkada lar na yar lokanta ve yar meyhanemsi bir yerde rastl yordum. Ba ra a ra
konu urlard . Kavga ederlerdi. Hatt bir gece, SA m daha mistiktir? Konfyus mu daha mistik? diye aralar nda
kan bir yksek, bir derin, bir ilm mnaka ada, bir gen, benimkinin kafas nda bir arap esi k rd yd .
Fa ist miydi? Tam de il. Demokrat m yd ? Tam de il. Tam de il. Kafas da, kokainle harap olmu uzviyeti gibi
yar md . Onda tam olan bir ey vard TARANTA - BABU,
n zavall ve kk kurumu bir a a gibi, mteredd
bir insan soyunun rne i olmas . Fa izme d man geinmi . Sonra gnn birinde el alt ndan mahalle fa yosuna
istida vermek istedi i duyuldu.
Bunun do ru olup olmad
bilmiyorum. Fakat kendini dnyan n mihveri sanan bir deli her ey yapabilir. Ve
o byle bir deliydi.
talyan fa izminin bu ikinci e it yaz lar n ne yazd klar sana anlatabilmek iin, onun bir iirini buraya
geiriyorum.
Bu iir, o yar lokanta yar meyhanemsi yerdeki toplant lardan birinde okundu. O gece hepsi ordayd lar. Ya
bir romanc n erefine bir ziyafet veriliyordu. Benimki birdenbire aya a kalkt . Sarho tu. A
n a p
kapan lar bile kullanam yordu. Ortaya do ru bir iki ad m att :
- Size, dedi, son kitab mdan, akl ma yle geliveren bir yaz
okuyaca m.
Ve elleriyle havada geni izgiler izerek u iiri okuma a ba lad :
KR OLMAK..
Kr olmak ne iyi eydir,
ne gzeldir sevmek karanl .
Ne yal n bir k gibi bir k
ne renklerin a rl
ve ne ekillerin kalabal ..
Ne gzeldir sevmek karanl ..
Kr olmak ne iyi eydir.
Kapal gzleriniz
evrili iinize,
nda oturup bakars z
iinizde dalgalanan denize.
Kapal gzleriniz evrili iinize..
Kr olmak ne iyi eydir.
Krlerdir ki yaln z
kendi yrekleriyle ba ba a kal rlar.
Ne kimseye kendi gzlerinden verirler
ne kimsenin gzlerinden al rlar.
Krlerdir ki yaln z
kendi yrekleriyle ba ba a kal rlar.
Ne gzeldir sevmek karanl .
Karanl k allah gibidir ve tek ba nad r.
Karanl k lm gibidir
rengi yok
ahengi yok
dengi yoktur karanl
Da n yan zdan sopalar zla
karanl n peygamberleri, krler,
kalabal
Kr olmak ne iyi eydir
ve ne gzeldir sevmek karanl ..

n.

..

iir bitti. Alk lad lar. O, saatlerce al p beyaz bir duvar renkli resimlerle doldurmu bir nakka yorgunlu uyla,
sallanarak yerine dnd. Tam benim yan mdaki masada, erefine ziyafet verilen ya romanc yla modellerini ba tan
karmaktan resim yapma a vakit bulam yan bir ressam oturuyordu. Ressam, iir biter bitmez, romanc n kula na
ildi, alayc bir sesle:
- Nas l buldunuz? dedi. Onun, bu iiri bir Frans z airinden a rd
sylyorlar.
Romanc birdenbire cevap vermedi, d nd. Sonra:
- Bu iiri okuyan delikanl sizin en yak n dostunuzmu , diye duydum, dedi.
Ressam gld:
- Dostluk, diye cevap verdi, kabzas na birbirine d man iki elin yap
bir b a a benzer.

Ne yalan syliyeyim, Taranta - Babu, ben, bu dostluk tarifini anlamad m. Bu, yaln z Fa ist talya'da m
byledir, yoksa btn Avrupa...
NOT:

Alt nc mektuptan elime geen karalamalar burada bitiyor. Mektubun yar m kald belli. Habe
delikanl n, nc e it talyan yaz lar nas l tarif etti ini anlamak iin talyancay ba tan ba a
unutup yeniden renme e raz yd m.
TARANTA - BABU'YA YED NC MEKTUP
Bilirim
be alt gemez
senin kafan n raflar nda dizili
kapal
eler gibi sorgular...
Sen ki kapkara cahilsin
herhangi bir
hukuku dvel profesr kadar..
Buna ra men
sana sorsam
desem ki ben:
- Keilerimizin
k rc k uzun
tyleri dklp,
iki ba memelerinden
iki kol k gibi akan
stleri kesilirse;
ve portakallar z,
snen birer gne yavrusu gibi dallar nda kuruyup,
kemik ayaklar yla k tl k,
yerli bir kral gibi geerse topra
zdan,
sen ne yapars n?
Bana dersin ki sen:
- lk klarla a arma a ba yan
y ld zl bir gece gibi
damla damla kaybederim boyam ,
damla damla solar m...
Bana dersin ki sen:
- Bir Afrika kad na bu sorulur mu hi?
K tl k lmdr bizim iin
bolluk sevin...
Fakat ne hikmettir ki TARANTA - BABU
bsbtn tersine burda bu!.
Bir yle
las
dnya ki buras ,
bollukla lyor,
tl kla ya yor.
Varo larda hasta, a kurtlar gibi
insanlar dola yor
ambarlar kilitli
ambarlar bu dayla dolu..
Tezghlar
ipekli kuma la dokuyabilir
topraktan gne e kadar giden yolu.
nsanlar yalnayak
insanlar plak...
Bir yle
las
dnya ki buras ,
bal klar kahve ierken
ocuklar st bulam yor.
nsanlar szle besliyorlar,
domuzlar patatesle...

TARANTA - BABU'YA SEK

NC MEKTUP

Mussolini ok konu uyor TARANTA - BABU!

Tek ba na
yapayaln z
karanl klara
rak lm bir ocuk gibi
ba ra ba ra
kendi sesiyle uyanarak,
korkuyla tutu up
korkuyla yanarak
durup dinlenmeden konu uyor.
Mussolini ok konu uyor TARANTA - BABU
ok korktu u iin
ok konu uyor!.
TARANTA - BABU'YA DOKUZUNCU MEKTUP
NOT:

Bu dokuzuncu mektubun ba nda bir radyo makinas

n foto raf vard .

Bugn akl ma
yaz z ve izgisiz
bir resim geldi, Taranta - Babu!
Ve benim, birdenbire
yzn de il,
gzn de il,
senin sesini gresim geldi, Taranta - Babu;
Mavi Nil gibi serin,
yaral bir kaplan gz gibi derin
sesini senin!
NOT:

Bu dokuzuncu mektubun buras na bir gazeteden kesilmi

MARKON , L DUE'N N
SADIK NEFER ...
Markoni, gazetecilere. Ben efim Mussolini'nin
emrine amadeyim, demi tir. Markoni, ilk tecrbeleri
muvaffakiyetle neticelenen, Habe istan'da
tatbik edilecek olan bir lm
bulmu tur. Bu k....
Havalara sesleri
ba bo
mavi kanatl ku lar gibi salan
ve havalardan en gzel ark lar
olgun yemi ler gibi topl yan elleri, ONUN,
yaparak
kullu unu kara gmlekli Benito'nun,
boyanacak dirseklerine kadar
karde lerimin kan yla.
Ve Habe ovalar nda ldrecek
byk bilgin Markoni'yi,
Banka Komeriale'de aksiyoner
mlti milyoner
Kont Markoni.

yle bir haber ili tirilmi ti:

TARANTA - BABU'YA ONUNCU MEKTUP

NOT:

Bu onuncu mektubun ba na, yine gazetelerden kesilmi

...... talyan kuvvetlerinin Habe istan'da
harekete gemeleri iin ya mur mevsiminin
bitmesi ve bahar n gelmesi bekleniyor...
Ne tuhaf ey Taranta - Babu;
bizi kendi topraklar zda ldrmek iin
kendi topraklar
n
bahar bekliyorlar.
Ne tuhaf ey Taranta - Babu;
belki bu y l Afrika'da
ya murlar n dini i,
renklerin, kokular n
gkten yere bir ark gibi ini i
ve gne in alt nda slak topra
n
derisi tun yald zl Gallal bir kad n gibi gerini i,
bize senin
memelerin
gibi tatl yemi lerle beraber
lm getirecek.
Ne tuhaf ey Taranta - Babu!
Kap zdan ieri lm
kolonyal apkas na
bir bahar ie i tak p girecek...
TARANTA - BABU'YA ON B

NC MEKTUP

Bu gece
l Due
binerek bir k r ata
aedromda syledi sylev
500 pilota..
Sylevi bitti.
Onlar yar n
Afrika'ya gidecekler;
O bu gece
saray nda salal makarna yeme e gitti..
TARANTA - BABU'YA ON

NC MEKTUP

Geliyorlar Taranta - Babu,

seni ldrme e geliyorlar.
Karn de ip
barsaklar n
kumun stnde a y lanlar gibi k vrand klar
grme e geliyorlar.
Seni ldrme e geliyorlar Taranta - Babu,
seni
ve keilerini.
Oysaki, ne onlar seni tan r
ne onlar sen..
Ve ne keilerin atlam r
onlar n itlerinden.
Geliyorlar Taranta - Babu.
Kimi Napoli'den
Tirol'den kimi.
Kimi doyulmam bir bak tan
yumu ak
ve s cak

yle bir telgraf haberi ili tirilmi ti.

bir elden kimi...

Onlar ordu ordu
tabur tabur
blk blk
fakat teker teker
d ne gtrr gibi
denizden a p
lme getirdi gemiler..
Geliyorlar Taranta - Babu,
geliyorlar iinden bir yang n alevinin.
Ve bayraklar dikip
samandan dam na
senin toprak evinin,
gelenler
geri dnseler bile e er,
kanl kesik sa kolunu Somali'de b rakan
Torinolu tornac art k
elik ubuklar ipek gibi remeyecek...
Ve kr gzleriyle bir daha
Sicilyal bal k
denizlerin
gremeyecek.
Geliyorlar Taranta - Babu.
Bu lme e ve ldrme e gnderilenler
kanl sarg lar na birer birer
teneke halar tak p dndkleri gn,
byk ve dil Roma'da
hisse senetleriyle aksiyonlar ykselecek,
ve gidenlerin ard ndan
yeni efendilerimiz
llerimizi soyma a gelecek..
TARANTA - BABU'YA SON MEKTUP
Taranta - Babu'm!
Bu belki sana son mektubumdur. Belki birbirimizi bir daha grmiyece iz. Belki ilknce beni kur una dizen
namlular, sonra gelip senin memelerinde k rm delikler aacak.
Sana bu son mektubumda talya gazetelerinden kesti im bir iki yaz yla, bir Avrupa gazetesinden kard m iki
istatisti i yolluyorum. Birbiri ard na dizilmi szlerle, alt alta konmu say lar n kavgas gstermek istedim sana.
Say lar mektubumun sonundad r, szlerden ba yorum i te:
Danunio'nun valye Claudio
Pozzi'ye yazd mektuptan:
Mio caro amico,
O ender incelikleri ald m. Deh etli bir nevraljiden muztaribim, fakat seni Pak yortusundan nce grece imi
san yorum.. Her vakitki gibi, gayet hafif mendilleri tercih etmekteyim, sen beni ba tan kar yorsun. Sana pembe
trikolar geri gnderiyorum, bu tiksindi im bir pederast renktir. Benim iin her vakit kur un, fildi i beyaz , bellisiz
mavi..
Muharebenin kosmik zarureti
..... 26 y ldan beri muharebenin dcongestionante, s hh ve tahrik edici de erini ilan etmekteyiz. Muharebe
kosmik bir zarurettir ve insan n bedenini genle tirir, ruhunu tasfiye eder.
Marinetti'nin beyannamesinden
Geen muharebede kr olanlar
Geen muharebede kr olanlar bile bugn i e yar yabilirler. Aeroplanlara kar kurulacak olan bataryalar n
dinleyici postalar nda krlerin karanl klara gml gzleri, kulaklar n duygusuyla
a kavu mu olacakt r.
Corriere della Sera'dan
Geri dnemeyiz

Art k dnemeyiz. Afrika'daki 200.000 talyan tfe i kendili inden ate edecektir. Due'nin Daily Mail gazetesi
muharririne verdi i mlkattan
Kara gmleklilerin evamiri a eresi
Muharebeye giden karagmleklilere u yeni evamiri a ere byk bir trenle tebli edilmi tir:
1 - Vatan s rlar n tesinde silhl karagmleklilerin ilerleyi i, be er adaletin yerine getirilmesi ve
medeniyetin zaferi demektir.
2 - Kim ki, adaletin ve medeniyetin yolunda yrmek ister, hayat fedaya haz r olmal r.
3 - Harbin tehlikesi iinde bu fedakrl k, d man n tam ezili ine imana ba
r.
4 - Muharebede de er ortaya kar, fakat bu kfi de ildir, bu de erin bekleyi in azab nda da tezahr etmesi
gerektir.
5 - nan, itaat et, dv .. nan; nk bilirsin ki, Due daima hakl r; itaat et; nk bilirsin ki, her emir ondan
gelir; dv ; nk bilirsin ki, onun kumandas alt ndaki her kavga bir zaferdir.
6 - Hibir d man sizi gafil avl yamaz, nk karagmleklilerin karanl klar gren gzleri vard r.
7 - Hibir d man karagmleklilerin madd s nt lar ndan istifadeye kalk amaz, nk onlar n, maddeyi yenen
demirden ruhlar vard r.
8 - Kim ki, silhlar na kar k skan bir itina gstermez, kim ki, kur unlar kaybeder, kim ki, susuzlu un ilk
aretiyle mataras na sar r, bir karagmlekli de il, hayata uyam yan bir zavall r.
9 - E er bir k t'a muharebe esnas nda ana kuvvetlerle ba
kaybederse, emir beklememelidir, emir leri,
daima ileridir.
10 - Silhlar n ilk patlay nda, karagmlekliler nlerinde Due'nin koskocaman eklini greceklerdir. Onu,
d man n gerisinde gkyzne izilmi grecekler: bir kahramanl k ryas nda bir dev hayaleti gibi..
Il Popola d'Italia'dan
talya'da yvmiye
Bir ngiliz i isinin ald
Amerika'da
Kanada'da
ngiltere'de
rlanda'da
Hollanda'da
Lehistan'da
spanya'da
talya'da

orta yvmiye 100 olarak ele al

rsa :

......................................... 120
......................................... 100
......................................... 100
......................................... 80
......................................... 72
.......................................... 50
.......................................... 30
........................................... 29...
talya'da i sizlik ve iflaslar

1929 Y
1930 Y
1931 Y
1932 Y

nda
nda
nda
nda

300.786
425.437
731.437
932.291

siz
siz
siz
siz

1.204
1.297
1.786
1.820

flas
flas
flas
flas

Bu say lar on y ll k fa izmin bilanosudur, Taranta - Babu. Ondan sonraki y llarda ne oldu? Bunun kar
bizim topraklarda lecek olan talyan delikanl lar verecek.

Tefti
Sayfada sayg yla gze arps n diye
komu lar foto raf ba k eye.
zmir'de, Kordon'da, Memetleri tefti .
Vakit le, hava s cak, gn uzun belli.
nde Amerikan pa as kafay dikmi
ve s rmal apkas nda eli
kasap b a gibi parl yor keskin, geni
ve kfredip sesini duyuyorum
topra ma tokat gibi inen ad mlar n.
Trk pa as on be ad m geride.
Yzn gremiyorum, glgeli.
Belki al
,
belki utan yor, belki fkeli.

Memetlere bak yorum:

Di leri kenetli, gzleri karanl k,
gzleri dikilmi yere.
San yorum yak nd r, bir daha kmayacaklar
zmir'de, Kordonboyu'nda byle tefti lere...

Trafik Memurlar
Trafik memurlar dikilmi durur
el kol k ldar ka lar at k
sopalar n ucunda hrriyetimiz
trafik memurlar dikilip duracak
sokaktakiler birbirlerini sevme i reninceye kadar.

Tuna stne Sylenmi tir

Gkte bulut yok
s tler ya murlu
Tuna'ya rastlad m
ak yor amurlu amurlu
hey Hikmet'in o lu, Hikmet'in o lu
Tuna'n n suyu olayd n
Karaorman'dan geleydin
Karadeniz'e dkleydin
mavile eydin mavile eydin mavile eydin
geeydin Bo azii'nden
ba nda stanbul havas
arpayd n Kad ky iskelesine
arpayd n rp nayd n
vapura binerken Memet'le anas .

Trk Kyls
Topraktan renip
kitaps z bilendir.
Hoca Nasreddin gibi a layan
Bayburtlu Zihni gibi glendir.
Ferhad'd r
Kerem'dir
ve Kelo lan'd r.
Yol grnr onun garip serine,
analar, babalar umudu keser,
kahbe felek ona eder oyunu.
ar ambay sel al r,
bir yr sever
el al r,
kanad k r
llerde kal r,
lmeden mezara koyarlar onu.
O, Ynus biredir
ba tan aya a yredir,
u ier su yerine.
Fakat bir kerre bir derd anlayan d meyegrsn nlerine
ve bir kerre vakteri ip :
-Gayr k yeter!...
demesinler.
Ve bir kerre dediler mi :
srafil surunu urur
mahlukat yerinden durur,
topra n nabz ba lar
onun nab zlar nda atma a.
Ne kendi nefsini korur,
ne d man kay r,

Da lar y rt p ay r,
kayalar kesip yol eyler b hayat ak tma a...

Trkiye

i S

na Selam

Trkiye i i s
na selm!
Selm yaratana!
Tohumlar n tohumuna, serpilip geli ene selm!
Btn yemi ler dallar zdad r.
Beklenen gnler, gzel gnlerimiz ellerinizdedir,
hakl gnler, byk gnler,
gndzlerinde smrlmeyen,
gecelerinde a yat lmayan,
ekmek, gl ve hrriyet gnleri.
Trkiye i i s
na selm!
Meydanlarda hasretimizi hayk ranlara,
topra a, kitaba, i e hasretimize,
hasretimize, ayy ld esir bayra
za.
D man yenecek i i s
za selm!
Paran n padi ahl
,
karanl
yobaz n
ve yabanc n roketini yenecek i i s
na selm!
Trkiye i i s
na selm!
Selm yaratana!

Umut
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar do ar gne do arken
ve gne do arken p kamyonlar
lleri toplar kald mlardan
siz lleri a lleri
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken kyl aile
erkek kad n e ek ve karasaban
saban ko ulu e ekle kad n
topra srerler toprak bir avu
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken lr bir ocuk
lr bir japon ocu u hiro ima'da
on iki ya nda ve numaral
ve ne bo macadan ne menenjitten
lr bin dokuzyz elli sekiz de
lr bir japon ocu u hiro ima'da
dokuzyz k rkbe te do du u iin
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken tombul bir adam
yata ndan kar dalg n giyinir
'bugn kimi kime gammazlamal ,
amirin gzne nas l girmeli'
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken zenci ofr
aca asarlar yol k
nda
gazya na bulayarak yakarlar

sonra kimi kahve imeye gider

kimi sa t ra olur berberde
kimi dkkan aar erkenden
kimi gen k
per aln ndan
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken mahpus kad
kollar masaya ba s rtst
plak memeleri al kan iinde
sorguya ekilir bir bodrumda
sorguya ekenler cigara ier
biri yirmisinde altm k biri
gmlekleri terli kollar s val
ve kum torbalar elektrodlar
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken glyapra na
uak alan ndan sessiz pilotlar
'H' bombas ykler tepkililere
ve gne do arken gne do arken
otomatik silahlarla biilir niversitelilerle i iler
akasya a alar bulvar n
pencereler balkondaki saks lar
ve gne do arken devlet adam
kona na dner bir ziyafetten
ve gne do arken ku lar t r
ve gne do arken gne do arken
gen bir ana bebesini emzirir
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken ben bir geceyi
bir uzun geceyi gene uykusuz
lar iinde geirmi imdir
d nm mdr hasretli i lm
seni memleketi d nm mdr
seni memleketi dnyam .
ler atom reaktrleri i ler
yapma aylar geer gne do arken
ve gne do arken hi umut yokmu
umut umut umut........... umut insanda.

Selvi
Kap n nnde selvi vard .
selvi.
Selviler rzgarda sallan rlard .
selvi.
Kkleri yerde, ba lar y ld zlarda
selvi.
Selviler sallan rlard rzgarda.
selvi.
Bir gece d man bast evi.
selvi.
Yata mda ldrldm ben.
selvi.
Kesildi selviler kklerinden.
selvi.
Art k ne kkleri yerde, ba lar y ld zlarda
selvi.
Selviler sallanm yorlar rzgarda.

 selvi.
Mermer bir ocakta paralanm yat yor
selvi.
Kanl bir baltay ayd nlat yor
selvi.

Vapur
Yrek de il be, ar km bu, manda gnnden,
teper ha babam teper
paralanmaz
teper ta yollar .
Bir vapur geer Varna nnden,
uy Karadeniz'in gm telleri,
bir vapur geer Bogaz'a do ru.
Naz m usulcacik ok ar vapuru,
yanar elleri...

Vasiyet
Yolda lar, nasip olmazsa grmek o gn,
lrsem kurtulu tan nce yani,
Al p gtrn
Anadoluda bir ky mezarl na gmn beni.
Hasan beyin vurdurdu u
rgat Osman yats n bir yan mda
Ve avdar n dibinde topra a ocuklay p
rk kmadan len ehit Ay e br yan mda.
Traktrlerle trkler gesin altba ndan mezarl n,
Seher ayd nl nda taze insan, yan k benzin kokusu,
Tarlalar orta mal , kanallarda su
Ne kurakl k, ne jandarma korkusu.
Biz bu trkleri elbette i itecek de iliz,
Topra n alt nda yatar upuzun,
rr kara dallar gibi ller,
Topra n alt nda sa r, kr, dilsiz.
Ama bu trkleri sylemi im ben
daha onlar dzlmeden,
Duymu um yan k benzin kokusunu
Traktrlerin resmi bile izilmeden.
Benim sessiz kom ulara gelince,
ehit Ay eyle rgat Osman
ektiler byk hasreti sa klar nda
Belki de fark nda bile olmadan
Yolda lar, lrsem o gnden nce yani,
-yle gibi de grnyorAnadoluda bir ky mezarl na gmn beni
Ve de uyar na gelirse,
Tepemde bir de nar olursa
Ta ma da istemez hani...

Vatan Haini
"Nz m Hikmet vatan hainli ine devam ediyor hl.
Amerikan emperyalizminin yar smrgesiyiz, dedi Hikmet.
Nz m Hikmet vatan hainli ine devam ediyor hl."
Bir Ankara gazetesinde kt bunlar, stun stne, kapkara hayk ran puntolarla,
bir Ankara gazetesinde, foto raf yan nda Amiral Vilyamson'un
66 santimetre karede glyor, a kulaklar nda, Amerikan amirali
Amerika, btemize 120 milyon lira hibe etti, 120 milyon lira.
"Amerikan emperyalizminin yar smrgesiyiz, dedi Hikmet
Nz m Hikmet vatan hainli ine devam ediyor hl."

Evet, vatan hainiyim, siz vatanperverseniz, siz yurtseverseniz, ben yurt

hainiyim, ben vatan hainiyim.
Vatan iftliklerinizse,
kasalar
n ve ek defterlerinizin iindekilerse vatan,
vatan, ose boylar nda gebermekse al ktan,
vatan, so ukta it gibi titremek ve s tmadan k vranmaksa yaz n,
fabrikalar zda al kan
imekse vatan,
vatan t rnaklar ysa a alar
n,
vatan, m zrakl ilmhalse, vatan, polis copuysa,
deneklerinizse, maa lar zsa vatan,
vatan, Amerikan sleri, Amerikan bombas , Amerikan donanmas topuysa,
vatan, kurtulmamaksa kokmu karanl
zdan,
ben vatan hainiyim.
Yaz n stun stne kapkara hayk ran puntolarla :
Nz m Hikmet vatan hainli ine devam ediyor hl.

Veda
Ho a kal n
dostlar m benim
ho a kal n!
Sizi can mda
can n iinde,
kavgam kafamda gtryorum.
Ho a kal n
dostlar m benim
ho a kal n...
Resimlerdeki ku lar gibi
dizilip stne kumsal n,
mendil sallamay n bana.
stemez...
Ben dostlar n gznde kendimi
boylu boyumca gryorum...
A dostlar
a kavga dostu
i karde i
a yolda lar a..!!.
Tek hecesiz elveda..
Geceler srecek kap n srgsn,
pencerelerde y llar recek rgsn.
Ve ben bir kavga ark gibi hayk raca m
mapusane trksn.
Yine gr rz
dostlar m benim
yine gr rz...
Beraber gne e gler,
beraber dv rz...
A dostlar
a kavga dostu
i karde i
a yolda lar a..!!.
ELVEDA..!!.......

Vera'n n Resmi
Kimseler yapamaz senin resmini
dan a lan n tanyerinden esenin
Aramas nlar seni renklerin atl kar ncas nda
Dayanm tahta parmakl a bir ba taraas nda iklimler

Bizden en uzak gezegenin kederi

Aramas nlar seni uyaklar nda kla glgenin
Sen oyunun d ndas n oylumlar n da yzeylerinde
Bir yerlerde bir sevin gnn birinde f
r
Kimseler yapamaz senin resmini
dan a lan n tan yerinden esenin
Sen kendi resmini kendin de yapamazs n
Gm kanatl bir bal k s r yor enginde
Aynalar n iine girip telere gitme bo u bo una geceleri
Yitirilmi erkekler gelir kad nlar ko una geceleri
Sen kendi resmini kendin de yapamazs n
Bir a p bir kapan r kap lar yre inde
Senin resmini ben yapaca m...

Vera'n n Uykudan Uyan

skemleler ayakta uyuyor
masa da yle
serilmi yat yor s rtst kilim
yummu nak lar
ayna uyuyor
pencerelerin s ms kapal gzleri
uyuyor sark tm bo lu a bacaklar balkon
kar damda bacalar uyuyor
kald mda akasyalar da yle
bulut uyuyor
g snde y ld yla
evin iinde d nda uykuda ayd nl k
uyand n glm
iskemleler uyand
k eden k eye ko tular
masa da yle
do rulup oturdu kilim
nak lar a ld katmer katmer
ayna seher vakti gl gibi uyand
at kocaman mavi gzlerini pencereler
uyand balkon
toparlad bacaklar bo luktan
ttt kar damda bacalar
kald mlar akasyalar t t
bulut uyand
att g sndeki y ld odam za
evin iinde d nda uyand ayd nl k
doldu salar na senin
doland plak beline ak ayaklar na senin

Vera'ya
(Naz

n son iiri....)

Gelsene dedi bana

Kalsana dedi bana
Glsene dedi bana
lsene dedi bana
Geldim
Kald m
Gldm
ldum

Vera'ya (01)
Bir a a var iimde
fidesini getirmi im gne ten.
Sal r yapraklar ate bal klar gibi
yemi leri ku lar gibi t r.
Yolcular fzelerden
oktan indi iimdeki y ld za.
D mde i itti im dille konu uyorlar,
komuta, bbrlenme, yalvar p yakarma yok.
imde ak bir yol var.
Kar ncalar bu day taneleriyle
bayram klar yla kamyonlar gelir geer
ama yasak, geemez cenaze arabas
imde mis kokulu
l bir gl gibi duruyor zaman.
Ama bugn cumaym , yar n cumartesiymi ,
o um gitmi de az m kalm , umurumda de il

Yalnayak
Kafam zda gne
ate
bir sar k.
Ar k toprak
plak ayaklar za ar k.
htiyar kat ndan
daha l bir kyl
yan zda,
yan zda de il
yanan
kan zda.
Omuz yam z
bilek kam z
ats z, arabas z
jandarmas z,
ay ini kyler
bal k kasabalar
kel da lar a k,
te biz o diyar byle dola k!
Hasta kzlerin
ya gzlerinde
dinledik ta tarlalar n sesini.
Grdk ki vermiyor
toprak alt n ba akl nefesini
kara
sapanlara!
Ryada gezer gibi gezmedik
Hay r,
bir plkten bir pl e ula k.
te biz bu diyar byle dola k.
Biz
biliriz
o memleket
neye hasret eker.
Bu hasret
bir materyalist kafas kadar
izgile mi tir,

bu hasrette
madde var
madde!

Bas k
surat as k
evler
kstebek yolu sokaklar n stnde
vermi kafa kafaya.
Cin gzl
gvercin szl
abani sar kl lar
dkknlara ba da
Yar k
taban ar kl lar
nlerinde.
Yarma
bir jandarma
tarlada zina eden
bir ifti srr.
Kahvede
piri mugan dede
sulan rken ra a
"Lhavle ve l" ekip derin derin
bu geenlerin
surat na tkrr.
te u
ek imi uyku kokan mlek gibi ehrin
kara sevdas de il yle romantik,
onun
ruhunun
iki k vrak kelimelik
hasreti var:
BUHAR
ELEKTR K!

Kr de ilseniz e er
grrsnz ki
u toprak yzl renper
Kafkastan arta kalan
kalbur g sl o lu
kel ba lar nda mltezimin
t rnaklar oyulu,
k yla
kar yla
ka
yla
son kar topra na sar lmak,
lse de burda onlarla lmek
burda
onlarla
gmlmek
istiyor.

Da lar n tarlalar n zledi i,

arzulu bir kad n gibi ehvetle gzledi i
her t rna nda 1000 manda kuvveti
demirle en
ve su alkalar gibi topra e en
ruhu buhar

makinalar!

Ey cam kar nlar

sar
nargileler gibi horuldayan,
ey atl yayl
n iinden
sa r
burunsuz
kr
kyllere
Pierre Loti ah ekip geen
gemli
eli
kalemli
efendiler!
Tatl maval dinlemekten gayr usand k.
Art k
hepinizin kafas na
u
daaaaaank
desin:
Kylnn topra a hasreti var,
topra n hasreti
makinalar!

Yanarda
Kesildi yanarda n ahdamar !
Kara toprak alt ndaki a lamalar :
yor hayk ran kan
rzgr eklinde!
syan dinleyiniz yanarda n a

ndan!

Bo az ndan:
gne leri k rm balonlar gibi f rlat yor dumanlara!
Bir alev su halini vermi ummanlara:
yanarda n yanan gnl k ll ! ...
Vars n otursun, isteyenler drt duvardan evinde!
Kartal kayalardan seyredelim biz
kanayan gnllerin
gke vuran rengini!
Etimizi saran yn paralayarak l plak
kanal m elik ubuklar gibi yanarda n alevinde
kanal m!
Yanal m!

Yang n
Gece siyah, yol siyah,
ev beyaz, bembeyaz,
fener sar !
Siyah, beyaz, sar !
Yolda gezen gecenin
kr gzlerinde kara gzlkleri var...
Geni kanatlar kar mart lar
oturmu lar evin dam na.
Beyaz ev benziyor bir imal ak am na !...
Fenerin drt cam na
drt hastan n dayanm al nlar !

Fener sar .
Ev beyaz
Gece siyah.
A... h !
Siyah gece,
beyaz kar...
Rzgr... Rzgr !
Camlar k ld .
Hastalar n sapsar al nlar k pk

ld !.

pk ld kan iinde !
Bir an iinde :
Gece k l, yer k l
ev k l, fener k l
l, k l, k l !...

Yap yla Yap lar

Yap

lar trk sylyor,

yap trk syler gibi yap lm yor ama.
Bu i biraz daha zor.
Yap

lar n yre i
bayram yeri gibi c l c l,
ama yap yeri bayram yeri de il.
Yap yeri toz toprak,
amur, kar.
Yap yerinde aya n burkulur,
ellerin kanar.
Yap yerinde ne ay her zaman ekerli,
her zaman s cak,
ne ekmek her zaman pamuk gibi yumu ak,
ne herkes kahraman,
ne dostlar vefal her zaman.
Trk syler gibi yap lm yor yap .
Bu i biraz daha zor.
Zor mor ama
yap ykseliyor, ykseliyor.
Saks lar konuldu pencerelere
alt katlar nda.
lk balkonlara gne i ta yor ku lar
kanatlar nda.
Bir yrek arp nt var
her putrelinde, her tu las nda, her kerpicinde.
Ykseliyor
ykseliyor
ykseliyor yap kanter iinde.

Yaprak Dkm
elli bin iir roman filan okudum yaprak dkmn anlat r
elli bin filim seyrettim yapraklar n dkmn gsterir
elli bin kere grdm yaprak dkmn
d lerini srn lerini ry lerini yapraklar n
elli bin kere duydum l h rt lar kunduram n alt nda
avucumda ve parmaklar n ucunda
ama yaprak dkmne rastlamak yine de burar iimi
hele bulvarlarda yaprak dkmne
hele kestaneyseler
hele ocuklar geiyorsa oralardan
hele gne liyse hava
hele iyi bir haber alm sam o gn dostluk stne

hele o gn sanc yorsa yre im

hele sevdi imin beni sevdi ine inan yorsam o gn
hele o gn insanlarla ve kendimle aram iyiyse yaprak
dkmne rastlamak burar iimi
hele bulvarlarla yaprak dkmne
hele kestaneyseler.

Yar da Kalan Bir Bahar Yaz

Vurdu kal n parmaklar
yaz makinam n di lerine.
K tta her harfi majisklle dizilmi
kelime var ;
BAHAR
BAHAR
BAHAR...
Ve ben air musahhih
ve ben hergn
iki liraya
2.000 kt sat r okumaya
mecbur olan adam,
ve ben
neden
bahar geldi de hl
mu ambas kopuk
kara bir koltuk
gibi oturmaktay m?
Kasketini kendi kendine giydi kafam,
f rlad m matbaadan
sokaktay m .
Yzmde mrettiphanenin
kur unlu kiri,
cebimde 75 kuru um var.
HAVADA BAHAR...
Berberlerde pudralan yor
Bab li paryas n
sar
yanaklar .
Ve gne li aynalar gibi yan yor
kitap cameknlar nda
renkli kitap kapaklar .
Fakat benim
bu caddede ya yan,
kap nda ismimi ta yan
bir formal k "ALFABE"m bile yok!
Adam sen de ne kar!
Ba m dnmyor geri,
yzmde mrettiphanenin
kur unlu kiri
cebimde 75 kuru um var .
HAVADA BAHAR...
Bu yaz yar da kald .
Ya mur ya
sat rlar sel ald .
Halbuki ben neler yazacakt m neler...
3.000 sayfal k 3 cildinin stnde
a oturan muharrir
bakm yacakt da cam na kebap n,
tombul esmer k
Ermeni kitap n
kl gzleri ile ta yacakt ...
Deniz kokmaya ba layacakt .
Terli k l bir k srak gibi
ahlanacakt bahar,

ve ben onun plak s rt na atlar

atlamaz
srecektim sulara.
Sonra
her ad mda pe imden gelecekti
yaz makinam .
Ona diyecektim :
- Etme anam
beni b rak bir saat rahat...
Sonra,
salar d meye ba layan ba m
hayk racakt uzaklara :
IKIM...
27 benim ya m
onun ya 17 .
Kr eytan
topal eytan
kr topal eytan
gel bu k sev,dedi,
diyecektim;
diyemedim,
derim yine!
Ama ya murmu
ya yormu ,
yazd m sat rlar sel alm
cebimde 25 kuru um kalm
ne kar...
Bahar geldi bahar geldi bahar
bahar geldi ulan !
Tomurcukland iimde kan! !

Ya amak Kasideleri
Da ld birdenbire
aln na dsen saclar.
Birdenbire toprakta bir eyler k
Bir eyler konuyor
karanl kta a alar.
plak kollar n yecek.

ldad .

Uzaklarda
gremedi imiz bir yerde
ay do uyor demek.
O daha yapraklardan inip
senin omsuzunu ayd nlatarak
gelmedi bize kadar.
Rzgar kar ay do arken.
alar konuyor.
Kollar n yecek.
Yukardan
karanl kta kaybolan dallardan
bir ey du tu aya
n dibine.
Sokuldun bana.
plak etin tyl bir yemi kabu u gibi elimin alt nda.
Ne bir yrek trks, ne <>,
alar n, ku lar n, bceklerin nnde,
karimin eti stnde
d nyor elim.
Bu gece elimin
okuyup yazmas yok.

Ne sevgisiz, ne sevgili...
Su bas nda bir pars n dili
bir asma yapra
bir kurt penesi gibi o.
ldamak, nefes almak, yemek, imek.
Topra n alt nda atlayan bir ekirdek
gibi elim.
Ne bir yrek trks, ne <>,
ne sevgisiz, ne sevgili.
Karimin eti stnde d nen:
ilk insanin eli.
Toprakta suyu bulan bir kok gibi o
diyor ki bana:
< renk,
lmek iin yasamak de il,
yasamak iin lmek...>>
Ve simdi ben
yzmde dola rken di i k rm saclar,
toprakta bir eyler k ldan r
bir eyler konu urken kadanal kta a alar
ve uzaklarda
gremedi imiz bir yerde ay do arken,
elim, karimin eti stnde,
alar n, ku lar n, bceklerin nnde,
yasamak denin eyin,
su ba ndaki pars n, catla n ekirde in,
ilk insanin hakkini istiyorum.

Ya amaya Dair (1-2-3)

1
Ya amak akaya gelmez,
byk bir ciddiyetle ya ayacaks n
bir sincap gibi mesela,
yani, ya aman n d nda ve tesinde hibir ey beklemeden,
yani btn i in gcn ya amak olacak.
Ya amay ciddiye alacaks n,
yani o derecede, ylesine ki,
mesela, kollar n ba arkadan, s rt n duvarda,
yahut kocaman gzlklerin,
beyaz gmle inle bir laboratuvarda
insanlar iin lebileceksin,
hem de yzn bile grmedi in insanlar iin,
hem de hi kimse seni buna zorlamam ken,
hem de en gzel en gerek eyin
ya amak oldu unu bildi in halde.
Yani, ylesine ciddiye alacaks n ki ya amay ,
yetmi inde bile, mesela, zeytin dikeceksin,
hem de yle ocuklara falan kal r diye de il,
lmekten korktu un halde lme inanmad n iin,
ya amak yan a r bast ndan.
1947
2
Diyelim ki, a r ameliyatl k hastay z,
yani, beyaz masadan,
bir daha kalkmamak ihtimali de var.
Duymamak mmkn de ilse de biraz erken gitmenin kederini
biz yine de glece iz anlat lan Bekta i f kras na,
hava ya murlu mu, diye bakaca z pencereden,
yahut da sab rs zl kla bekleyece iz
en son ajans haberlerini.
Diyelim ki, dv lmeye de er bir eyler iin,
diyelim ki, cephedeyiz.

Daha orda ilk hcumda, daha o gn

yzkoyun kapaklan p lmek de mmkn.
Tuhaf bir h nla bilece iz bunu,
fakat yine de ld ras ya merak edece iz
belki y llarca srecek olan sava n sonunu.
Diyelim ki hapisteyiz,
ya
z da elliye yak n,
daha da on sekiz sene olsun a lmas na demir kap n.
Yine de d ar yla birlikte ya ayaca z,
insanlar , hayvanlar , kavgas ve rzgar yla
yani, duvar n ard ndaki d ar yla.
Yani, nas l ve nerede olursak olal m
hi lnmeyecekmi gibi ya anacak...
1948
3
Bu dnya so uyacak,
ld zlar n aras nda bir y ld z,
hem de en ufac klar ndan,
mavi kadifede bir yald z zerresi yani,
yani bu koskocaman dnyam z.
Bu dnya so uyacak gnn birinde,
hatta bir buz y
yahut l bir bulut gibi de de il,
bo bir ceviz gibi yuvarlanacak
zifiri karanl kta usuz bucaks z.
imdiden ekilecek ac bunun,
duyulacak mahzunlu u imdiden.
Bylesine sevilecek bu dnya
"Ya ad m" diyebilmen iin...

Yatar Bursa Kalesinde

Sevdal z komnisttir,
on y ldan beri hapistir,
yatar Bursa kalesinde.
Hapis amm, zincirini k rm yatar,
en l mertebeye ermi yatar,
yatar Bursa kalesinde.
Memleket topra ndad r kk,
Bedreddin gibi ta r yk,
yatar Bursa kalesinde.
Yre i delinip batmadan,
ark tkenip bitmeden,
cennetini kaybetmeden,
yatar Bursa kalesinde.

Yavrum'a
Ey benim ad ,
Ey benim yumuk ellerinin tad bilmedi im,
Ey benim pp; yzn ka ,
gzlerinin ya
Dudaklar mla silmedi im yavrum!
Belki okadar tatl ki gzlerin
Ryas z uykulara benziyor.
Belki k, serin, baharda sulara benziyor.
Belki y ld zs z geceler gibi kara,
Belki cevaps z bilmeceler gibi derin
Benziyor ufuksuz ufuklara!
Ellerin avucumda, ad n dilimin ucunda.

lum Demir, hay r belki k m Svetlana.

Ne yaz k, ne yaz k ki sana
bir defac k olsun bakamad m.
Gzlerine su gibi, uyku gibi akamad m...
Ey benim ad
Ey benim yumuk ellerinin tad bilmedi im,
Ey benim pp yzn ka ,
gzlerinin ya ,
Dudaklar mla silmedi im Yavrum....

Yay ndan F rlayan Ok

Yay ndan f rlad ok!
Menzil rak,
ok rak,
ok...
Hedeften bir eser yok! ! !
Menzil rak,
ok rakt ,
ok uu ta usta de il
rakt .
Havalarda kanl kanat k klar b rakt ! ..
Her an
pe inde kalan
bu ince uzun ku un;
medit ihtizazlar arpan ve arp lan bir uu un! ..
Bu uu
llarca y llar
kadar
l srd.
Vaktaki gndo usu kanla kprd
ok hedefin k rm kalbini grd...
Ok uu ta usta oldu gayr rak de il,
O rak menzili art k rak de il...

Yine De yimserlik
Karde im
sonu tatl ya ba lanan kitaplar yollay n bana
uak sa salim inebilsin meydana
doktor glerek ks n ameliyattan
kr ocu un a ls n gzleri
delikanl kurtar ls n kur una dizilirken
birbirine kavu sun yavuklular
d n dernek yap ls n hem de
ssszlk da suya kavu sun
ekmek de hrriyete
karde im
sonu tatl ya ba lanan kitaplar yollay n bana
onlar n dedikleri kacak
eninde de sonunda da...

Yine iyimserlik stne

Sa
mda a ld kosmos yolu,
Moskova'da a trenindeyim.
Avucumda bir ocu un sar n eli,
bir y lba a ac nndeyim.

Biliyordum, ya na bile gelmeden,

gzlerinde s ra toplar yanan ocuk,
yolcu fzeleri gne e do ru, y ld zlar n aras ndan,
bal klar gibi sessiz sedas z ak p gidecek.
Ama fze yolcular yola kabilecek mi pasaportsuz?
Bilet olacak m ? Parayla m alacaklar?
Ve uzakla p karpuzla r, elmala rken dnyam z,
st ratosferde sava fzelerine mi rastgelecekler?
Beni ilgilendiren bavullar n e yas de il,
yreklerinin yk.
Korkuyorlarsa kimden, neden, niin, nas l?
Ya ara h rs ? Emir verme merak ?
Yzne y lba a ac n telli pullu
ayd nl vuran ocuk,
belli, bilmiyorum neden, ama belli
ya ayacak benden iki kere ok.
Kosmosa filan gidip gelecek. bunda de il.
Yeryznde grecek mucizenin by n :
tek insan milletini p l p l.
Ben iyimserim, dostlar, akarsu gibi...

Yine de Seviyorum
sevmek ac sevmek ac ...gzlerin ah..ne mazi kald ne fani...hayat n tamam ac ..sevmek benim i im...yine de
seviyorumn seni yinede byyor gz bebeklerim..i te sevmek benim i im..i te sen i te ahh

Yine Memleketim stne Sylenmi tir

Memleketim, memleketim, memleketim,
ne kasketim kald senin ora i i
ne yollar ta
ayakkab m,
son mintan n da s rt mda paraland oktan,
ile bezindendi.
Sen imdi yaln z sa n ak nda,
enfarkt nda yre imin,
aln n izgilerindesin memleketim,
memleketim,
memleketim...

Yine lme Dair

Zevcem,
ruhu revan m
Hatice Pryende,
lm d nyorum,
demek ki arteryo skleroz
ba yor bende...
Bir gn
kar ya arken,
yahut
bir gece,
yahut
bir le s ca nda,
hangimiz ilknce,
nas l
ve nerde lece iz?
Nas l
ve ne olacak
lenin son duydu u ses,
son grd renk,

kalan n ilk hareketi

ilk sz
ilk yedi i yemek?
Belki de birbirimizden uzakta lece iz.
Haber
klarla gelecek,
yahut da ima edecekler,
ve kalan yaln z b rak p
gidecekler...
Ve kalan
kar acak kalabal a.
Yani efendim, hayat...
Ve btn bu ihtimlt
1900 ka senesinin
ka nc ay
ka nc gn
ka nc saatinde?
Zevcem,
ruhu revan m
Hatice Pryende,
lm d nyorum,
geen mrmz d nyorum.
Kederli
rahat
ve hodbinim.
Hangimiz ilknce
nas l
ve nerde lrsek lelim,
seninle biz
birbirimizi
ve insanlar n en byk dvas sevebildik
- dv tk onun u runa -,
ya ad k
diyebiliriz.

Yine Sana Dair

Sende; ben, kutba giden bir geminin sergze tini,
Sende; ben, kumarbaz maceras ke iflerin,
Sende uzakl ,
Sende; ben, imkans zl seviyorum.
Gne li bir ormana dalar gibi dalmak gzlerine
Ve kan ter iinde, a ve fkeli,
Ve bir avc i tah yla etini di lemek senin.
Sende, ben, imkans zl seviyorum,
Fakat asla mitsizli i de il...

Yine Ya mur stne

Sere ku lar gibi ya mur
inko dama serpti im
ekmek k nt lar
tel tel , t r t
sere ku lar gibi ya mur.

r.

Yirminci Asra Dair

- Uyumak imdi,
uyanmak yz y l sonra, sevgilim...

- Hay r,
kendi asr m beni korkutmuyor
ben kaak de ilim.
Asr m sefil,
asr m yz k zart ,
asr m cesur,
byk
ve kahraman.
Dnyaya erken gelmi im diye kahretmedim hibir zaman.
Ben yirminci as rl m
ve bununla vnyorum.
Bana yeter
yirminci as rda oldu um safta olmak
bizim tarafta olmak
ve dv mek yeni bir lem iin...
- Yz y l sonra, sevgilim...
- Hay r, her eye ra men daha evvel.
Ve len ve do an
ve son glenleri gzel glecek olan yirminci as r
(benim afak klar yla sabaha eren mthi gecem),
senin gzlerin gibi, Hatem,
gne li olacakt r...

Yol Trks
Aln zda yanar genli in tac
Yorgunlu un anas satar z
Elimizde ne emizin k rbac
Ufuklar nmze katar z
G smz kuvvetli, gnlmz temiz
Tkenmez yollar tketiriz biz
Ne saray, ne hamam, ne han isteriz
Nerde gn batarsa orda yatar z
Sabah burdaysak, ak am orday z
Gnlerin pe inde bir hovarday z
Baz m sra gibi dudaklarday z
Baz 'kimsin' diye soran bulunmaz
Hey anam hey! Yolcu yolunda gerek
Baz alt zda ku ty d ek
Baz rtnecek yorgan bulunmaz!

Yolculuk
Bir air yolculuk ediyor
bir denizinde dnyam n
bakarak bir y ld za.
Yolculuk ediyor airin biri
y ld zlardan birinde bir denizde
bakarak dnyam za.
Yolculuk ediyor airler
denizlerinde kinat n
bakarak birbirine.

Yumdum Gzlerimi
Yumdum gzlerimi
Karanl kta sen vars n
Karanl kta s rtst yat yorsun

Karanl kta bir alt n gendir aln n ve bileklerin

Yumulu gz kapaklar n iindesin sevdice im
Yumulu gz kapaklar n iinde ark lar
imdi orda her ey seninle ba yor
imdi orda hibir ey yok senden nceme ait
Ve sana ait olmayan

Yrmek
Yrmek;
yrmeyenleri
arkanda bo sokaklar gibi b rakarak,
havalar boydan boya yar p ikiye
bir mavzer gz gibi
karanl n gzne bakarak
yrmek!..
Yrmek;
dost omuzba lar
omuzlar n yan nda duyup,
kelleni orta yere
yre ini yumruklar n iine koyup
yrmek!..
Yrmek;
yolunda pusuya yatt klar ,
arkadan elme att klar
bilerek
yrmek...
Yrmek;
yrekten
glerekten
yrmek...

Zafere Dair
Korkun ellerinle bast p yaran
dudaklar kanatarak
dayan lmakta a ya.
imdi plak ve merhametsiz
bir k oldu mid...
Ve zafer
art k hibir eyi affetmeyecek kadar
t rnakla sklp kopar lacakt r...
Gnler a r.
Gnler lm haberleriyle geliyor.
D man ha in
zalim
ve kurnaz.
lyor arp arak insanlar z
- halbuki nas l hakketmi lerdi ya amay lyor insanlar z
- ne kadar ok sanki ark lar ve bayraklarla
bir bayram gn nmayi e kt lar
yle gen
ve ftursuz...
Gnler a r.
Gnler lm haberleriyle geliyor.
En gzel dnyalar
yakt k ellerimizle

ve gzmzde kaybettik a lamay :

bizi bir para hazin ve dimdik b rak p
gzya lar z gittiler
ve bundan dolay
biz unuttuk ba lamay ...
Var lacak yere
kan iinde var lacakt r.
Ve zafer
art k hibir eyi affetmeyecek kadar
t rnakla sklp
kopar lacakt r...

NAZIM H KMET N TARTI MALARI

Eski - Yeni Kavgas
"Resimli Ay"da yazmaya ba lad ktan sonra Nz m Hikmet dost d man pek ok ki inin ilgiyle izledi i, hayranl k
duydu u bir air durumuna gelmi ti.
Gzel Sanatlar Birli i Genel Sekreteri olan Peyami Sefa Bey (Safa), Alay K k'nde dzenlenen toplant larda, iir
okumas iin onu izleyicilerin nne kar rken "byk air" diye tan yordu.
Aralar ndaki dostluk "Cumhuriyet" gazetesindeki bir olay sonucu ba lam . Nz m Ankara'da tutukluyken
gazetenin edebiyat sayfas yneten Peyami Sefa Bey, onun "Yanarda " adl iirini stun olarak ereve iinde
yay mlam , ertesi gn ise gazetenin birinci sayfas nda bir zr dileme yaz yer alm . "Mahkm bir adam n
kaleminden km olan bu manzume"nin yaz leri mdrne gsterilmeden yay mland belirtiliyor, "mesle i
mesle imize katiyyen uymayan bir muharrire ait" diye nitelenen iirin gazetede yay mlanm olmas ndan dolay
okurlardan zr dileniyordu.
Nz m Hikmet stanbul'a gelip bu olay renince, kendisi yznden gazete ynetimiyle aras a lan Peyami Sefa'y
arad , arkada k etmeye ba lad lar. Alay K k'nde dzenlenen toplant larda birlikte iir okuduklar Necip Faz l
(K sakrek) ile de Bahriye Mektebi'nde ba layan yar mal dostluklar sryordu.
Ahmet Halit Kitabevi'nin 1929 may nda yay mlad 835 Sat r adl kitab ise ok byk bir ilgiyle kar land .
Nurullah Ata'la ba layan vgler, A.B.D.'de renim gren Nermin Muvaffak' n (Menemencio lu) imzas ta yan
"Yeni Trkiye'nin airi" ba kl bir yaz yla, New York'ta yay mlanan "The Bookman" adl dergiye kadar uzand .
Alay K k'ndeki toplant larda ise, eski yeni birok nl air iirlerini okuyor, en ok alk alan Nz m Hikmet
oluyordu.
Bylesine parlak bir
n sanat lar aras nda k skanl k yaratmamas olanaks zd . Arkadan arkaya yap lan yerici
konu malar, giderek yaz lara da yans maya, nceleri olumlu szler edenlerin de d nceleri de meye ba lad .
Hava baya gerginle mi ti.
Yakup Kadri Bey (Karaosmano lu), "Milliyet" gazetesinde birbirini izleyen yaz larla, hem Nz m Hikmet'i, hem de
gen ku
topluca yeren birtak m gr ler ileri srd :
"Ferdiyeti air, cemiyeti air... Bunlardan biri tabiat ve insanlar iinde mnzevidir. Yaln z kendi st raplar , kendi
heyecanlar , kendi mitlerini, kendi sevinlerini a r. br Victor Hugo'nun bir tarifine gre, 'kinat n
ortas nda bir taninli yank r.' Cemiyetin olsun, tabiat n olsun, btn hayat n tecellilerini kendisinden aksettirir ve her
ey, her be eri hadise onda en ahenktar, en uurlu ifadesini bulur. Denebilir ki bu tr airler be eriyetin hayk ran
vicdan r. Lakin i te bu nevi airler, bunun iindir ki, be eriyet gibi ipsiz saps z, be eriyet gibi kar k, be eriyet gibi
grltc, patavats z, kaba, behimi ve onun gibi mant ks zd rlar. Yapt klar eyde klasik sanat n ilahi intizam ndan,
ezeli ahenginden eser yoktur, btn estetikleri insanlar n idare etti i cemiyetler gibi anar iktir. Nz m Hikmet'in
dedi i gibi bu tarz iirler Bethoven'in sonatlar asla de il, fakat bir bando m kay , bir panay r yerinde bir fanfar
and r. Bittabi, byle bir musiki sokaktan ba ka bir yerde al nmaz. Onun iindir ki, Nz m Hikmet'in iirlerinin
bugnk Trk cemiyetinde hi yeri olmad
zannediyorum. nk bizde bu orkestran n, cehennemi velvelesini
dinleyebilecek kocaman, koyu ve dalgal insan kitleleri henz yeti memi tir, yak n bir atide yeti mesinin imkn da
gremiyoruz." (Milliyet, 14. 5. 1929)
nkrdan mspet bir ey kmas n imkn yoktur. Halbuki Nam k Kemal'den bugnn en gen Trk airine kadar,
gelmi gemi ne kadar mceddidimiz varsa, hepsi de i e kendilerinden evvelkileri inkr ile ba lam lard r. Onun
iin hepsi pi kald . Edebiyatta babas z deh yoktur." (Milliyet, 20. 5. 1929)
Bir sonraki yaz nda Yakup Kadri Bey yeni ku a yneltti i ele tirilerinde ok daha ileri gidiyordu :
"Bugn yeni nesil veyahut yeni yeti enler nam alt nda toplanan zmrenin gsterdi i tereddi ve hezal manzaras na
bak p da mitsizli e d memelidir. Bu zavall nesil bize bin beladan arta kalm r. (...) E er daha ilk ad mda dizleri
titriyor ve gzleri uyu uyor, kulaklar u ulduyor, kafalar sersemle iyorsa bunun kabahati kendilerinde de il,
yeti tikleri devrin say z fecaatindedir. D nn ki en by Harb-i Umumi'de daha yirmisini bulmam bu

genler, ekmek yerine saman kar k hamurla beslendiler ve irfan yerine Bab li gndelik matbuat
harp edebiyat ndan ba ka bir ey okumad lar." (Milliyet, 30 May s 1929)

n smarlama

Peyami Sefa Beyin on be gnde bir kmaya ba layan "Hareket" adl dergisi ile "Resimli Ay" bu sald
birlikte
kar lama karar ald lar. Yakup Kadri Bey Ankara'ya yak n, Mustafa Kemal Pa an n sofras nda yer alan bir yazard .
Dikkatli davran lmal yd . Zekeriya Bey (Sertel) ile Sabiha Han n (Sertel) olurlar da al nca kavgaya giri ildi.
lk yaz lar n ard ndan, Nz m Hikmet'in " mzas z" imzas yla, "Putlar Y yoruz" ba
alt nda, "Resimli Ay" n
Haziran ile Temmuz 1929 say lar nda, nce "dhi-i zam" denilen Abdlhak Hmit'i (Tarhan), arkas ndan "milli
air" denilen Mehmet Emin'i (Yurdakul) incelemeye almas sava n patlamas na yetti.
Bas nda byk yank lar uyand ran bu yaz lar n ba lama nedeni, "Resimli Ay"da Geceleyin Sokaklar adl roman
ele tirilirken, "Mahmut Yesari'yi biz ba ka lisanlara korkmadan tercme edebiliriz, onun yaz bundan hibir ey
kaybetmez. Halbuki, Dahi-i zam (?!) Abdlhak Hmit Bey de dahil olmak zere, ka yaz
z byle bir
imtihandan geebilir? (...) Dhi-i zam n en kuvvetli yaz
ba ka bir dile evirin, bak n nas l s r. Ba ka bir dile
de il, hatta bugn konu tu umuz Trkeye tercme edin, bak n dhinin dehas nas l sabun kp gibi
da veriyor..." denmesi zerine, "Cumhuriyet" gazetesinde yaz n evrelerini savunmaya a ran bir kar yaz
yay mlanm olmas yd .
"Putlar Y yoruz, No. 1, Abdlhak Hmit"te yaz n alan nda kimlere "dhi" denilebilece i zetleniyor, u yarg ya
var yordu : "Hmit Bey devri iin yeni, kuvvetli bir Osmanl airidir, i te o kadar." Yaz n son tmcesi ise
yleydi : "Hakiki dehay bulmak iin sahte dehalar , kafalar za zorla dikilen putlar y kal m..."
"Putlar Y yoruz, No. 2, Mehmet Emin Beyefendi"de ise yaz n alan nda kimlere "milli air" denilebilece i
zetleniyor, u yarg ya var yordu : Mehmet Emin Beyin airli i bile bir gz aldanmas yken, milli airlik s fat
bilgisizli in aldanmas ndan ba ka bir ey de ildir.
Hamdullah Suphi Bey (Tanr ver) bu yaz lara " kdam" gazetesinde svg dolu bir yaz yla kar k verdi :
"Abdlhak Hmit bir dhidir. Bunlar putlar de il, milli ediplerimizi, dhilerimizi y kmak istiyorlar. Bu edebiyat
tart mas de il, komnizm propagandas r."
(...)
"Kar
zdakiler kimlerdir?
"Bol evik kap
n mseccel kpekleri!
"Putlar k ranlar bunlard r."
Hamdullah Suphi Bey i i yaz ndan siyasaya kayd rmak, yeni sanat ad na konu anlar sindirmek istiyordu. Merkez
Heyeti Ba kan oldu u Trk Oca 'nda, milliyeti genleri k rt yor, birtak m kararlar ald p bas na yans yordu :
cab ederse daha messir surette grrz ki, Trk vatan n sevdi i adamlar, vatans zlar n tecavzlerine u rayacak
kadar yaln z de illerdir."
Bylece, gerekirse daha ileri gidilece i, kaba gce ba vurulaca bildirilerek gzda veriliyordu. Devlet nlem
almazsa, niversite genlerinin dergi ynetim yerlerini bas p da tacaklar , yneticileri dvecekleri syleniyordu.
"Hareket" dergisi yap lan jurnalc
"Biz Komnist De iliz" ba kl bir yaz yla a klayarak k nad : "Bu biarelere
komnizm nedir diye sorsan z, onu da do ru drst bilmezler. nk samimiyetten, idrakten, fikirden nasibi
olmayanlar bu gibi nazariyeleri renmekten ziyade vatanda lar na a z dolusu pislik s ratmaktan zevk duyarlar."
"Resimli Ay" ise olaya yle yakla :
"Resimli Ay, sayfalar sadece edebi bir mnaka aya am r. Buna komnizm ss verenler ok irkin bir
demagoji yap yorlar. Bu, do rudan do ruya eski ile yeninin mcadelesidir. Abdlhak Hmit dhi de il, Mehmet
Emin milli air de il demekle komnizm aras nda ne mnasebet var? (...)
"E er bu iddialar yanl sa aksini ispat edin. Demokrasi ierisinde her fikir mdafaa ve mnaka a edilebilir. Nmayi
ve grlt ile fikri bo mak, yirminci as r genli i iin ok geri bir harekettir. Genlik her yerde maziye hrmet eder,
fakat bu hrmet, her fikrin serbest mnaka a edilmesine, ortaya yeni fikirler at lmas na mani olmaz.
"Ortada komnizm meselesi yoktur. Eski ve yeni mcadelesi vard r."
Peyami Sefa Bey "Hareket"te gen ku
savunuyor, air olarak Nz m Hikmet'e gvenini belirtiyor, yenilikilere
yap lan sald lara a r szlerle kar k veriyordu.
"Biz : 'Var z!' diyen nesiliz, bizde kuvvetimizin uuru var. Henz otuz ya na gelmeyen airlerimizin bile m sralar ,
btn bir neslin haf zas yla dudaklar aras nda gidip geliyor, y nlar co turuyor. Halk da, gzideyi de, ayr ayr
te hir etmesini bilen romanc lar z var.En fena iktisadi anlarda bile kitaplar karie okutabilen bir nesiliz. Drt ift
garazkr topu un tozlu d emeden yapt kuru grlt ve k skanl ktan gerilmi dudaklardan kan sl kla kar k
hava kabarc klar , alk lar aras nda bo uluyor.

"Y nlar ayaklan yor ve 'Ya a!' diye hayk yorlar.

"nk byk bir edebiyat do uyor.
"Galeyan var!
"Ka
z, yol veriniz!"
"Nz m Hikmet, dnya edebiyat nda kendine ok has bir nev'in yarat
olmu tur. O ne bir fantezi heveslisi, ne bir
garaipperest, ne de yeni moda mptelas bir edebiyat zppesidir.
"O, sadece, a lamayan ve hayk ran, zeks n malzemesini eski insanl ktan ald halde, at
yeni bir teknikle
kuran, ona mstakbel dnyalar n rengini veren byk bir kafa mimar r. En yeni binalarda kullan lan ta lar da bu
dnya kadar eskidir. Nz m bilir."
Peyami Sefa Bey genleri "saman kar k hamurla" beslenmi olduklar syleyerek a
layan Yakup Kadri Beye
ise, "Biz Sizden De iliz" diye kar k veriyordu :
imdi de Byk Harpte yedikleri tereya ekmeklerle iftihar etmeye ba lad lar. (...)
"Byk Harpte ve Sakarya'da memleket kap ndan d man kovan genli in yzne do ru kokmu a zlar aarak
ge iriyorlar ve ya ma sofralar nda ziftlendikleri havyar n, itikleri ampanyan n hasreti ile mest olarak btn bir
kahraman genli e bhtanlar savuruyorlar. (...)
"Byk Harpte yz binlerce gen saman ekme i yiyerek sarar p solarken, onlar, Alp da lar n ceyyit havas ile on
drt kilo artm larsa, genli in bu feragat kar nda, utanlar ndan lnceye kadar iki bklm durmal idiler."
Yakup Kadri Bey bunun zerine, 16 Haziran 1929 tarihli "Milliyet" gazetesinde, bir a klama yapmak gere ini
duydu :
"Benim o makalemde bahsetti im genlik ile bugn Darlfnun'da okuyan genlik aras nda hibir mnasebet
olamayaca
Trke bilen her ferd ilk bak ta anlard . (...)
"Bu avarelerin ba stnde acayip, mthi ve u ultulu bir cinnet havas esiyor. kard klar yaygaradan kulaklar
kan yor; her biri karg dan at n stne binmi , ellerinde kam tan birer m zrak, sa a sola sald yorlar, zavall cra
edebiyat arsas nda tozu dumana kat yorlar; gz gz grmyor.
kide bir : 'Varda, ekilin, biz geliyoruz!' naralar .
"Buyurun gelin. Edebiyat arsas o kadar tenha ki, burada pek-l deliler ve garipler iin de bar nacak bir k e
bulunur.
"Ne gelen var, ne giden!
"Yine 'Varda, ekilin, biz geliyoruz!' naralar . Biarelerin muhayyilesi o kadar bozuk, o kadar hasta ki, nlerinde
kesif bir ordu, onlar yrmekten alakoyuyor vehmindedirler.
te imdi d nn, bunlarla Darlfnun genli inin ne mnasebeti olabilir? Bunlarla, btn yar na ait mitlerimizi
kendilerine tevdi etti imiz Darlfnun genli i yle dursun, hatta en umumi manas ile her s f Trk genli inin
hibir alakas olmamak laz m gelir."
On bir gn sonra, 27 Haziran 1929 tarihli " kdam" gazetesinde, Yakup Kadri Beyle yap lm bir konu ma
yay mland . Bu konu mada do rudan Nz m' n ki ili ine sald yordu :
"Baz lar ipten ve kaz ktan kurtulmu ka arl sab kal lard r. Bunlar n iinde yleleri varm ki, daha yirmi be ya na
basmadan hayatlar n en gzel a
zindan k elerinde rtm lerdir. Bir k sm ise komnist ekalar n Trk
rkda lar
n kan ile bulanm ellerini pmeyi ve onlara dair kasideler terennm etmeyi bir mai et vas tas haline
koymu lard r.
"Anadolu harbi s ras nda d mana kar kmaktan rkerek, Maarif Vekleti'ni doland ran ve ald klar para ile
Karadeniz'i a p bol eviklere iltihak eden iki vatans zdan bir tanesi imdi Ak am gazetesinin stunlar nda bir halay k
ismi ve bir halay k ivesiyle, bir nevi ortaoyunu soytar
yaparak, halk gldrmeye al yor. (...)
"Yaln z hayas zl ktan ve k skanl ktan kuvvet alan bu gibi taarruzlardan, gzmn nne gelen manzara udur :
"Eski stanbul'un viranelikleri aras ndan kendi halinde bir adam i ine giderken, ans n bir sr a ve uyuz kpe in
hcumuna u rar. Elindeki bastonunu, bu pis deriden ve k k kemikten mahlukat n zerine indirir, indirir. Fakat
kpekler, gene sald lar na devam ederler; nk al n ve kuduzlu un verdi i bir fena ate bunlardaki hayvani
hassasiyeti de iptal etmi tir."
Bunun zerine Nz m Hikmet "Resimli Ay" n Temmuz 1929 say nda "Cevap" adl iirini yay mlad . De
sesiyle belleklere kaz p dillerden d mez olan bu yergi iiri yleydi :
Behey!
Kara boynuz gibi ka
mukaddes Apis ba
adam;
Behey!
Kara maa bey!
Sen iirin asil kamusuyla konu uyorsun,
ben asaletten anlamam.
apka karmam konu tu un dile,

ik

d man m asaletin
kelimelerde bile.
Behey!
Kara maa bey!
Ben bilirim
bu tehevvr bu ikyaaat niin?
Bilirim
beni uykumda bo mak iin
bekliyorsun geceyi..
Ben ki bileklerimde tel kelepeyi
bir alt n bilezik gibi ta
m,
ben ki ilmikleri sabunlu iplere bak p
ll kal n ensemi ka
m,
tehdidine pabu
b rak r m m hi?
Behey!
Kara boynuz gibi ka
mukaddes Apis ba
adam,
Behey!
Kara maa bey,
behey, yz kara.
Ruhunu bir zenci esir gibi kard n pazara,
bir orospu odas yapt n kafatas ...
Hki ceketli llerin ceplerinden
alarak paras
sat n ald n kendine
svire da lar n havas .
Ve i te bundand r ki, bugn
ablak sar surat nda senin
kanl alt nlar n k ll var..
Acayip rzgrlar esmiyegrsn ba mdan.
Yoksa musahhih maa mdan
haftada papel taksite ba lay p seni
bir amar o lan gibi kullan m.
Beyimin byle i lerle lfeti var san m,
mkemmel yapar vazifesini..
Behey!
Kara maa bey!
Halka ahmak diyen sensin.
Halk n soyulmu derisinden
s rt na frak giyen sensin.
Yala bal tutan be parma
be rk muz gibi,
homurdanarak dola besili bir domuz gibi.
Meydan senin...
mi dersin?
Hata edersin,
bizde o gz var m baksana!!
Ben iirmek iin sana
kendi kara kan
bir ate emberle evirdim drt yan !
Sa a git
yok geit,
sola git yok,
ileri
geri
yok.
r kuyruk kalemini kalbine sok
bir akrep gibi intihar et...

Dili, tonlamas , uyak rgs, benzetmelere dayanan yergileriyle bu iir, tart maya bamba ka bir hava getirmi , eski
yaz savunanlar bsbtn k zd rm .
Ne var ki Nz m Hikmet'in evresinde olu an sevgi ortam n ok geni lemesi, daha nce ondan yana szler eden
orta ya , hatta gen airlerin de tedirgin olmalar na yol am .
rnekse Yusuf Ziya Bey Nz m' n put k yorum derken pot k rd
, yapt
n barbarl k oldu unu yaz yor, Necip
Faz l Bey de sa da solda airli ini yeren szler ediyordu.
Hamdullah Suphi Bey ise olay kesinlikle bir yaz n tart mas olarak ele almamakta direniyordu. "Kar
zdakiler
komnistlerdir, bol eviklerdir!" diye srekli k rtarak, Trk Oca 'ndaki genleri, sonunda, "Resimli Ay" n
ynetim yerini da tmaya, yneticilerini h rpalamaya, bylece Nz m Hikmet'in gzn korkutmaya gndermeyi
ba ard .
7 Temmuz 1929 Pazar gn, aralar nda bir iki sivil polisin de bulundu u d nlen otuz kadar gen, "Resimli Ay" n
ynetildi i bas mevine geldiler. Olay iin zellikle pazar gn seilmi ti, bas mevi k p dklr, yneticiler
tartaklan rken evrede kimse olmas n, i e halk ya da polis kar mas n istenmi ti.
Ertesi gn geri " kdam" gazetesinde "Asil Trk Genli i Kendini Gstermeye Ba lad " diye ba k at ld ,
niversitelilerin "Resimli Ay" bas p "sahiplerine lay k olduklar dersi" verdikleri yaz ld . Sonra da gya " kdam"a
gidip sevgi gsterilerinde bulunmu lard . Oysa olay hi de yle geli memi ti.
Zekeriya Beyin anlatt na gre, Nz m yol stndeki odas ndan kalabal k bir genlik grubunun geldi ini grnce,
hemen ko up Sabiha Han mla ona haber vermi . Arkas ndan a
da, merdivenlerde grltler, ba p a rmalar
duyulmu . Derken kap h zla a p delikanl lar ieri dolu mu lar.
"Siz bizim byklerimizi ldryorsunuz, mukaddesat
y yorsunuz!" gibi szlerle yumruklar
gsteriyorlarm .
"ocuklar, siz kimsiniz, kimin ad na konu uyorsunuz?" diye sormu Zekeriya Bey.
"Biz niversite genli i ad na konu uyoruz."
"yleyse ayaklar zla de il, ba zla d nrsnz. Sokak ocuklar gibi ba rmak size yak maz. Oturun
konu al m. Bizi yanl bir i yapt
za inand rabilirseniz, bu kampanyadan vazgeeriz."
Bunun zerine ba
ma sona ermi , genlerin nde gelenleri oturup d ncelerini sylemi ler. Ayaktakiler suskun,
onlar dinliyorlarm . Sonra Zekeriya Bey yanda ayakta duran Nz m'a sz vermi . Sabiha Han n syledi ine gre,
Nz m yap lan tart man n bir yaz n tart mas oldu unu, her de en devirde sanatlar n da yeni nitelikler kazand
o kadar gzel anlatm ki, genler onu byk bir ilgiyle, hatta biraz utanarak dinlemi ler. Sonra da sessizce
ayr lm lar bas mevinden.
Bu olay Trk Oca 'nda tart malara yol at . Talebe Birli i'nden baz genler "saman ekme iyle beslenmi nesil"
szn ilerine sindiremiyorlard . Yakup Kadri Bey Trk Oca 'na gelip a klamalarda bulunmak gere ini duydu.
kdam" gazetesinde "Genli e Hitap" ba kl yaz lar yay mlad . Yaz n alan ndaki genlere kar syledi i a r
szler yznden niversite genli inin deste ini yitirmek istemiyordu.
Bu arada ba ka yollardan da "Resimli Ay" ile Nz m Hikmet'in stne gidilmeye ba lanm . Dergide " simsiz
Adam" imzas yla yay mlanan "Sesini Kaybeden ehir" adl iir yznden, 18 Eyll 1929 gn Yaz leri Mdr
Behet Bey ile avukat rfan Emin Bey (Ksemihalo lu) kendilerini stanbul 3. Ceza Mahkemesi'nde buldular. Dava
10 gn hapis, on lira para cezas yla sonuland , ceza ertelendi.
Ama i in arkas b rakm de illerdi. Karar temyiz ettiler. Bozma karar na kar n mahkeme eski karar nda direndi.
Dava gene temyize gnderildi. Aklanmalar ancak alt ay sonra, 1930 y mart nda, Yarg tay Genel Kurulu'ndan
gelen ikinci bozma karar na mahkemenin uymak zorunda kalmas yla sa lanabildi.
Ba lang ta Nz m Hikmet iin olumlu konu an Ahmet Ha im Bey de, eskilerin yan nda yer alarak genleri alaya
alan, sulayan yaz lar yazmaya ba lad . Bu arada, nedense "i i airi" szne de tak lmak gere ini duymu tu.
Nz m Hikmet ona yneltti i "Cevap No 2" adl yergisinde bu konuya da de iniyordu :
ki serseri var :
Birinci serseri
kpr altlar nda yatar,
sularda y ld zlar sayar geceleri..
ki serseri var :
kinci serseri
atlas yakal sarho sofralar nda
Ba datl bir dilencinin ald sazd r.
Frans z emperyalizminin
idare meclisinde ayvazd r...
Ben :
Ne kpr alt nda yatan,
ne de atlas yakal sarho sofralar nda
saz al p Arabistan f st satan-

-lar n
airiyim;
topraktan, ate ten ve demirden
hayat yaratan-lar n
airiyim
ben.
ki serseri var :
kinci serseri
yolumun stnde duruyor
ve soruyor
bana :
"P R O L E T E R
dedi imin
ne biim ku
oldu unu?"
Anla lan
Ba dad aklaban
unutmu ,
Msy bilmem kimle beraber
Adana - Mersin hatt nda o ku u yoldu unu...
ki serseri var :
Birinci serseri
pencerelerden bir glge gibi girer
geceleri...
ki serseri var :
kinci serseri
halk n al nterinden alt n yapanlara
kendi kafatas nda hurma rak sunar.
Ben h
as rlardan alm m,
bende her m sra bir yanarda hat rlat r.
Ben ne halk n al nterinden on para alm m
ne bir airin cebinden bir sat r...
ki serseri var :
kinci serseri,
meydana drt topa gibi sald m drt eseri
sanm ki yazm m kendileri
iin.
Halbuki benim
bir serseriye hitap eden
ikinci yaz m i te budur :
Atlas yakal sarho sofralar n saz ,
Frans z sermayesinin hac ayvaz ,
bu yazd m yaz
rse balyoz salanlar n im ekli yumru udur
katmerli kat kat ya ensende..
Ve sen o kemik yalad n
sofran n alt na girsen de,
-dostun KARA MAA BEY gibi kald p kald p yere aaal-mak iin
can burnundan aaal-mak iin,
bulaca m seni...
Koca gbeklerin RUSEL ku
sen,
sen u ak murabba ,
sen u ak mik'ab ,
sat lm u aklar n u
sen!!!

"Cevap No 3 / Bir Komik dem" ise, Nz m Hikmet'e, dolay yla "Resimli Ay"a kar sald
n k rt
ba rgtleyicisi durumunda olan, Trk Oca Merkez Heyeti Ba kan Hamdullah Suphi Beye ynelikti.
Yerginin sonuna bir de not eklenmi ti :
"Bu yaz n kfi derecede kuvvetli olmad
muterifim. Kabahat bende de il. lham edende."
Gzleri, kulaklar , elleri, ayaklar yla,
han, hamam, apart man ve konaklar yla,
atal, b ak, tabak ve bardaklar yla,
16 sayfalar , bask makinalar - tanklar yla,
yamak ve yardaklar yla
hcuma kalkt lar!..
Hele ilerinde yle bir tanesi var,
yle bir tanesi var ki:
nsan n yzne yle bakar,
yle mell bakar ki;
toka edersin eline hemen papelini.
Ve s kar s kmaz onun belini
sivri dilli, zilli bir bebek gibi rpar elini..
O bir komik demdir.
Portakal O lu zdemdir.
Han, hamam, apart man ve konaklar zla,
atal, b ak, tabak ve bardaklar zla,
yamak ve yardaklar zla
hcuma kalkt z!
Hak varsa e er,
hcuma kalkmak hakk z..
Efendiler,
ikinizle teker teker
payla k kozumuzu!
imdi s ra onun,
gelsin o!!.
Gel.
Sen :
itlerini ne itip
karanl kta yol kesen
hatip!!!
Sen :
Be inci Mehmedin saltanat ,
Halifenin alt n nall k r at ,
papellerin kat kat
ve teneke surat
doldurup torbana
s ska s rt nda ta yorsun..
Torban doldurmak iin ya yorsun.
Bana gelince,
ben :
geni omuzlar mda dimdik bir kelle ta yorum.
Ve ya yorum :
Kellemin
iindeki
iin..
Fark nday m niin :
Kan
f
yor
bana bakan
"te fe an?!"
gzlerinden...
Ve niin :
cmleler ezberlemi in

, hem de

Fehim Pa an n szlerinden...
Fehim Pa an n hayrlhalefi,
bize skmez afi...
kmak istedi im yald zl bir merdiven yok.
Kalbimin elinde ipekli eldiven yok..
plak bir yumruk gibi kalbimi soymu um.
Kellemin
iindeki
iin,
kellemi koymu um...
Sen...
Hay r...
Seninle byle konu mak istemem...
Hem,
ben ki yegne asaleti
di li d manla bo makta bulan m,
seninle bo mak istemem..
Sen bir komik demsin.
Portakal o lu zdemsin.
Toka ederler papelini,
karlar senin belini,
sivri dilli, zilli bir bebek gibi rpars n elini.
Sen bir komik demsin!.
Sen...
Fehim Pa an n hayrlhalefi............
Bu kadar kfi.....
Bir yandan siyasaya kayd lmaya al
rken, bir yandan da ll uyakl yrtlen, bu bol svgl eski-yeni
kavgas , yergi alan nda, serbest nazm n de ik bir uygulamas olup km . Ayn anlay daha sonra, zellikle
Nz m Hikmet'e kar , Peyami Sefa Bey, Behet Kemal Bey (a lar), Abdlbki Bey de (Glp narl ) kulland lar.
Peyami Sefa Bey genlerin kavgay kazand gr ndeydi :
"Gsterdi imiz delillere ve vesikalara cevap vermeleri iin icab eden mddet geti. Susuyorlar. Yaln z
kulaklar zda, kervan z ilerledike akisleri azalan bir yaygaran n hafif u ultusu kald . Delillerimizin hibirinin
aksini ispat edemedikleri iin bu yaygaray skt addediyoruz."
Kadro'culara Kar
Gece Gelen Telgraf'ta Nz m Hikmet'in komnizmden dnm eski dostlar yla ilgili iki yergi vard .
"Cevap Numara Drt" adl , herhalde ba ta evket Sreyya Bey olmak zere, "Kadro"culara kar yaz lm .
stne bir not ekliydi : "Bu yaz gizli bir din halinde bir nevi Neo-fa ist bir ideoloji yapt klar halde, bunu ikrardan
sak nanlara aittir. Byle bir halt kar rm yoruz, diyenler zerlerine al nm yabilirler."
Onlar istiyorlar ki
ift a zl baltalar yla
yuvarlans n kafalar z nne yar n o kara gmlekleri beyaz kordonlu
golf pantolonlu
kadrolar n..
KARDE LER!
Onlara sokakta rastlarsan z e er
lm grm gibi evirin ba
.
Kirpiksiz sar gzler gznze bakarken
arkadan s rt za bir
b ak girebilir....
Onlar istiyorlar ki
kara topra n kalbi durana kadar
biz pazarda kelepir bir mal gibi satal m
kafam n
, gcn kolumuzun..
Kad nlar
kar lar nda oynatal m.
Ve dumanlanma a ba lay nca
gzmzn bak

yava lay nca

damarlar zda kan n ak
karaya vurmu bal klar gibi
kpr altlar nda yatal m..
KARDE LER!
Onlara elleriniz dokunmu sa e er
yedi tas su dkn ellerinize.
rtarak bayraml k gmle imi ben
pe kir yapar m size...
Biz
ayr dillerde ayn ark okuyanlar,
Biz
ayn yast kta yatar gibi
topra a ba lar yan yana koyanlar,
Biz
yzmzn derisi koyu a k yanm diye,
salar z ayr ayr boyanm diye
barsaklar
birbirimizin avucuna dkerek
birbirimizin g rtla
di imizle skerek
geberece iz...
Ve kadrolar
parlatarak
kara gmleklerinin beyaz kordonlar
gmecekler kadife koltuklara
golf pantolonlar ...
KARDE LER!
Onlar n ad na benziyorsa ad z e er
ad
de tirin.
Veban n girdi i kap dan girin
onlar n evine atmay n ayak....
Onlar istiyorlar ki
ift a zl baltalar yla
yuvarlans n kafalar z nne yar n o kara gmlekleri beyaz kordonlu
golf pantolonlu
kadrolar n.......

Vl Nureddin V-N'ya kar

Gece Gelen Telgraf'taki "Sen" adl yergi ise genlik gnlerinin unutulmaz arkada Vl Nureddin'e kar yaz lm
En gzel gnlerimin
mel'un adam var :
Ben sokakta rastlasam bile tan may m diye
en gzel gnlerimin bu mel'un adam
yer yer t rnaklar mla kaz m
hat ralar n cam ..
En gzel gnlerimin
mel'un adam var :
Biri sensin
biri o,
biri tekisi..
D man md r ikisi..
Sana gelince...
Yaz yorsun..
Okuyorum..
Kanl b akl d man m bile olsa

insan n
bu rtbe alalabilmesinden korkuyorum..
Ne yaz k!..
Ne kadar
beraber gemi gnlerimiz var;
senin
ve benim
en gzel gnlerimiz..
Kalbimin kan yla gtrece im
ebediyete
ben o gnleri..
Sana gelince, sen o gnleri kendi o luyla yatan,
zlar n krpe etini satan
bir ana gibi sat yorsun!.
Sat yorsun :
gnde on kat,
bir ift rugan pabu,
s cak bir d ek
ve yz papellik rahat iin....
En gzel gnlerimin
mel'un adam var :
Biri sensin,
biri o,
biri tekisi...
Kanl b akl d man md r ikisi...
Sana gelince...
Ne ben Sezar m,
ne de sen Brtssn...
Ne ben sana k zar m
ne de zat n zahmet edip bana kssn..
Art k seninle biz,
d man bile de iliz..

Bylece kendisine kmnist arkada lar ndan uzakla mas iin bask yapan, egemen kadrolardan gelen birtak m
nerilere arac k eden Vl Nureddin'le arkada
na kesinlikle son veriyordu. brleriyle kanl b akl
d mand lar, ama onunla art k d man bile de ildi.

Nz m Hikmet - Peyami Safa Kavgas

Peyami Sefa Beyin, nl roman Dokuzuncu Hariciye Ko
u'nu Nz m Hikmet'e adad , "Kara sevdayla" diye
imzalay p verdi i yak n arkada k gnlerinde, Jokond ile S -YA-U'ya yakla
yle olmu tu :
"Jokond ile -YA-U bir fantezi midir? yle grnyor : Canlanan, k, nezle olan, burnunu eken ve a layan,
seyahat eden bir tablo. Jokond ile -YA-U bir hiciv midir? yle grnyor : Bir Amerikal n mrekkepli kalemini
ran resim, mu amban n tersine yaz lan hat ralar. Garip, beklenmez, umulmaz, gayri hakiki bir hadise teselsl
[zincirlemesi]. Tatl , parlak, hayk
renklerine bak rsa bu eser bir fantezi, bir hiciv ve tezyini bir resim gibi yaln z
be eri muhayyileyi tatmin eden cazip bir renk oyunudur. airin vcudumuzda yaln z gzlerimizi, ruhumuzda yaln z
garibelere kar hayretimizi arad zannedilebilir.
"Ben bu sat rlar , sat hbnleri [yzeyi grenleri] uyand rmak iin yaz yorum Nz m Hikmet'in kitab btn ekl
fantezisinden soyaca m ve Jokond ile S -YA-U'yu gzlerimizi oyalayan renkli esvaplar ndan ay rarak kar
za
plak karaca m.
'Maskeli balo' esvaplar ndan soyulan bu iki insan n gldrc fantezi ocuklar de il, birer haile [trajedi]
kahramanlar olduklar grlr. Bu haile ne Paris'te, Luvr saray nda, ne de ang-Hay liman nda cereyan ediyor. Bu
haile muharririn ruhundad r.
"Jokond ile S -YA-U birer semboldr. Onlar n a klar muharririn a
r, onlar n mefkresi [lks] muharririn
mefkresi.
"Bu mefkre nedir? Kad n m ? Servet mi? eref mi? Hibiri. Her hakiki i tiyak [zlem] gibi onun da ad yoktur. Biz
(yani btn insanlar) byk ve namtenahi emellerimize ne ismi verirsek verelim, kendimizi ve ba kalar aldatm
oluruz. (...)

"Jokond ile S -YA-U'nun her paras nda bu gizli, mehul, byk, isimsiz i tiyak n latifelere, garibelere, karanl klara,
tarihe, kulelere, rzgrlara havada itiraz eden gizli seslere, hayaletlere, 'bayg n kokulu havalara', kan k zd ran
gne lere, 'yald zl y ld zlara', acaip limanlara, in kam lar na, karalt lara, par lt lara brnerek, rengrenk gzel
tayflar halinde ruhumuza geti ini hissediyoruz, i te byk eserlerin bize verebildi i en gzel tad. Yoksa tez nedir?
ddia nedir? Edebiyat nazariyesi nedir? Falan, filan nedir? (...)
"Trk edebiyat nda ink lap. Byk teceddd [yenilenme]. Nz m ekillerinde yarat
k. Lisan tasfiye. Halk dilinin
gzelle mesi, tekml. Harika, 'filan falan'...
"Evet... Fakat bunlar da Nz m' n hakiki vas flar yan nda ehemmiyetsiz eylerdir. Zira her 'edebiyatta ink lap,
tekml' ve bilmem ne, zaman iinde mahsur ve bir devre gre k ymeti olan eylerdir. Ben byk eser denince
milletlerin, devirlerin, mtehavvil [de ebilir] bedii [estetik] k ymetleri fevkinde [stnde] bir ey anl yorum, st
taraf bana bir moda gibi fani ve zaman n kendine tak larak srklenen ciz bir ey gibi grnyor.
"Olabilir ki baz gizli ve uursuz emeller sonradan edindi imiz di er zihni akidelerimizle [inanlar zla] uyu maz;
o vakit, ruhumuzda, kendi kendimizle bir kavga ba lar; nazari ve akli hviyetimizle daha deruni [isel] ahsiyetimiz
aras ndaki bu taarruz [sata ma], ruhumuzun dinamik kuvvetini art rmakla beraber, iddiam zla eserimiz aras ndaki
mesafeyi o alt r. (...) Bu taarruz Nz m Hikmet'te barizdir.
"Nz m Hikmet felsefi idealizmin ve spiritalizmin d man grnr (Berkley, Makinala mak). Realist grnr;
nikbin grnr; materyalist grnr; halbuki bir mu amba stndeki hareketsiz tasviri canland ran ve satirik bir
fantezi iinde ya atan Nz m hayatta idealist ve liriktir; dnyan n en me hur tebessm alt nda gizlenen haileyi sezen
Nz m bedbindir; gemicileri yald zl y ld zlara do ru eken Ko in in gecelerindeki t ls ml cazibeyi sezen Nz m
Hikmet realist de ildir ve onun mefkresi herhangi bir bedii akidenin tahakkukunu grmekten ibaret kalm yor,
fevkalbe er emellerin tahakkukunu isteyen her airin metafizik i tiyak na kadar ykseliyor.
"Ben Nz m' iddialar ndan uzakla
yerlerde seviyorum ve her nazariyeyi, hatta kendi iddias bile inkr eden
'eeeyt' diye att naralarda buluyorum; zira septik olmayan bir edebiyat, hatta zek tasavvur edilemez. Her k ve
her air ebediyyen phe edecektir, nk zek iin inanmak lmdr. (...)
"Ben Nz m Hikmet'i ne k k m sralar , ne trak tiki tak'lar , ne bedii akidesi, ne iddia etti i maddecili i iin
seviyorum. (Nz m Hikmet bedii mefkresine yanl isim takm adamd r, zira hakiki mefkrelerin ismi yoktur, tarif
edilen bir mefkre basit bir i tiyaktan ba ka bir ey de ildir. Gayri mmkn idealleri ta mayanlar n airli inden
de il, insanl ndan bile phe ederim. te benim Nz m'da sevdi im taraf onun gayri mmkn i tiyak r.) Ben onu
materyalist, nikbin, mstehzi, hatta bazen kaba mstehzi bir nikab [pee] alt nda gizlenen co kun, lirik, melankolik,
sanc ve bedbin, mehule ve imkns zl a k, daima isyankr ve her malikiyyetten sonra daha fazlas isteyen
byk ve namtenahi ars zl iin seviyorum. Nz m' n iddialar kendisi iin alkol gibi bir mnebbihten ibarettir.
Halk iin ve ok umumi bir yazar gibi grnen Nz m, bilakis ok hususi ve ahsidir, mrekkebi [kar
]
basitle tiren, inceyi kabala ran Nz m, bu cehdine ra men, ekseriyet taraf ndan anla lmamaya mahkm
bedbahtlardand r ve en byk erefiyle en byk st rab buradad r. O 'tebessm me hur olman n elemini' ekseriyete
asla anlatamayacakt r. (...)
"Nz m Hikmet'i, byk Trk airini bedii iddialardan uzakla
yerlerde aray z. Hakiki insan orada gizlidir. Ve
tecesssnz kar nda gayet mahir bir saklamba oynayan bu ince ve k vrak ruhu bir an yakalamak istiyorsan z,
kelimelerin sathi ve zihni medlullerine [kar klar na] de il, telkini manalar na, derinliklerine ve ahengine dal z.
Nz m Hikmet'in hakiki karii, hakiki meftunlar ve Nz m Hikmet'i anlayanlar, onun grnen taraf de il,
grnmeyen taraf , hatta kendinin bile gremedi ini grenlerdir."

Peyami Sefa Beyin, 1929 aral nda, "Resimli Ay"da yay mlanan, k saltarak aktard
z bu yaz Nz m Hikmet'i
sevenleri baya fkelendirmi ti. air hi ho lanmad , ayr ca ne yaparsa yaps n kurtulamayaca bir bilinsizlik
ortam nda gsteriliyordu. Bu yzden Asmal mesit'teki bir lokantada baz gen sanat larla yazar aras nda hakarete
varan bir tart ma ya and sylenir.
Nz m Hikmet ise yaz pek nemsemedi.
Bu kadar anlatmas na, yazmas na kar n, demek ki baz dostlar idealist felsefenin, gnlk kokusu tten inanlar n
esaretinden bir trl kurtulam yorlard . e itli nedenlerle kafas ta la anlar iin, yeni eyler renmek, rnekse
diyalektik materyalizmi anlayabilmek kolay de ildi. Ayr ca gerekili i ya ama ayna tutmak gibi ele almak yayg n
bir yan lg yd .
Bu olay eskilere kar birlikte sava m veren iki arkada n aras amad . Nitekim Peyami Sefa Beyin Dokuzuncu
Hariciye Ko u adl roman yay mland zaman, "Resimli Ay" n ubat 1930 say nda, Nz m vg dolu bir yaz
yazd . Ama "muazzam" diye niteledi i kitab anlat rken araya yle bir tmce sokmadan da edemedi :
"Peyami'nin roman realisttir, fakat eski manada foto raf realizmi de il, eniyetlerin abidesini yapan ve bunu yapmak
iin bir s ra tahlil ve terkiplerden mrekkep bir kompozisyon vcuda getiren diyalektik bir realizm."

Nz m Hikmet'in Peyami Safa'dan uzakla mas , san ld gibi, idealist felsefenin etkisinden kurtulamad
syledi i bu arkada n, 1929 y sonunda yazd Jokond ile -YA-U ele tirisi yznden de ildi. As l so ukluk
daha sonralar aralar nda geen k sac k bir konu madan kaynaklanm .
Nz m' n hep para s nt iinde ya ad
bilen Peyami Safa, ona bir gn ok do al bir soruymu gibi, "gelen
paralar " kimin ald
sormu tu.

Nz m hi beklemedi i bu soru kar nda nce bir alam , sonra byle bir ey olmad
, olamayaca
sylemi , konu man n gerginle ece ini sezen arkada n inanmaz bir havada sz de tirmesine de son derece
al nm .
Ama arkada klar eskisi gibi olmasa da sryordu.
Derken Avrupa'daki, zellikle Almanya'daki sa a kayman n Trkiye'de de etkileri grlmeye ba lan nca, bas n
dnyas ndaki sa yazarlar n say lar da, sald rganl klar da ok artt .
Nz m Hikmet'in iirimize getirdi i yenilikleri kabul ettirmi olmas , okul kitaplar na girmesi, hele devlete
yay mlanm Frans zca bir tan m antolojisi olan Des Ecrivains Turcs d'Aujourd'hui'de yer almas , bu yazarlar
fkelendiriyordu. Gazetelerdeki Orhan Selim imzal yaz lar yla, be kuru kazanmak iin, davas na yz
evirdi ini, burjuvala
syleyenler, iirin kurallar bilmedi ini, kltrsz, de ersiz, bo bir insan oldu unu,
birka "kuduz" d nda genlerin onun arkas ndan gitmediklerini ileri srenler birbirini izliyordu.
Yusuf Ziya Orta, Orhon Seyfi Orhon gibi eski dost "Akbaba"c lar bile Orhan Selim'i k eye s
rmaya al an
yaz lar yay ml yorlard :
"Orhan Selim, di er ismiyle Nz m Hikmet, bu yak nlarda stanbul'da kapitalizmi mdafaa eden filmler gsterilmeye
ba lanmas na
yor. Buna
yor da kendisinin kapitalistlerin gazetesinde, kapitalizm aleyhine yazd f kralardan
ald para ile geinmesine
yor mu?"
Bu a ka onu, al
gazetenin, "Ak am" n patronu Necmettin Sadak'a jurnal etmekti. Sa lar n yazd yaz lar n
o unda bu hava oluyordu. Bir bl onu yolda lar n, sola e ilimli okurlar n gznde kltmek, en az ndan
Orhan Selim yaz lar ndan vazgeip bu yolla para kazanmas nlemek istiyorlar, bir bl ise komnist oldu unu
a k a k syleyen bir airin takma adlarla gazetelerde yaz lar yazd
, alttan alta dnya gr nn propagandas
yapt
duyurarak ilgilileri harekete geirmeye al yorlard .
5 Ocak 1935 tarihli "Ak am" gazetesinde Orhan Selim, " t rr Kervan Yrr" ba kl bir yaz yazd . Bu
atasznn gcn gnmze kadar yitirmedi ini belirten yaz yle sona eriyordu : " T RR KERVAN YRR.
Bu bir ate li trkdr ki, her inanan, her inand iin dv en adam n dilinde dola r durur. Her devrimin ilk
ba at rlar kavgaya at rken bu sz hayk rm lard r.
"Btn bir adamo ullar tarihi, bir bak ma gre, yryen kervanlarla ryen itlerin sregelen dv nden ba ka bir
nesne de ildir."
Yank lar hemen geldi. Drt gn sonra, Orhan Selim, gene "Ak am"da, " t rr Kervan Yrr No. 2" adl yaz
yay mlad . Daha uzunca olan bu yaz da yle szler ediliyordu : "Halifeli in cehennemin yedi kat dibine
yuvarlanmas ndan apkan n giyili ine dek, bir devrim bak ndan, at lan her ad mda yrekleri paralananlar oldu.
Bir devrim gzyle emperyalizmin denize dkl nden, temiz Trkenin i lenmesine kadar yap lan s ramalar n
g rtlaklar na sar lm bir pene gibi duyanlar vard r. Btn bunlar bilirdim. Ve yine bilirdim, beklerdim ki,
'it rr kervan yrr' diye bir yaz yazd m vakit karanl klarda ye il sar klar k ldanacak, hac ya kokan ember
sakallar s vazlanacak. Bildi im, bekledi im oldu. Yaln z bir ayr kla : A ktan a a, ' stemezk!' diyecekleri yerde,
ben, Ak am gazetesinden 'kalemi ile geinen mekanik i i' Orhan Selim, dolambal bir yoldan basamak yap ld m.
Btn bir yeryz tarihini, bir bak mdan, yryen kervanlarla ryen itlerin dv olarak grd m iin,
gndeli imden edilece imi bildirdiler.
"Orhan Selim ad ndaki adam iki aydan beri Ak am gazetesinde temiz Trke denemeleri yapan 'teknik bir yaz
isinden' ba ka bir nesne de ildir. Bu bak mdan o, ikinci ay na yeni basan bir teknik yaz
r. Ancak gren iki
gz ve duyan iki kula vard r. "Bunun iin, hac ya kokulu, kara ember sakallar t ra ettirip ye il sar klar
kelebek biimi kravat diye kullanarak gz boyayanlar n, tecvitli seslerinde bir 'Baba Tahir' kurnazl yla, Orhan
Selim'in omuzu stnden he yana atmak istediklerini anlar." (9 Ocak 1935)
11 Ocak 1935 tarihli "Ak am" gazetesinde ise Orhan Selim, Nz m Hikmet'ten ald bir mektubu yay mlad :
"Benim s ska, benim c z, benim toy o lum Orhan Selim!
ki ayd r senin yazd klar , iki tr sana yaz lanlar okuyorum. Sana her atan n kur unu, senin arkandan vurarak,
benim g sm aramakta. (...)
t rr Kervan Yrr' diye bir yaz yazd n. Bir devrim yapan her lkede bu yaz gnl a bir trk gibi
okunabilir. Ancak, yine, bir devrim yapan her lkede, yryen kervanlar n ard ndan bakakalanlar, gemi gnlerin
adamlar bu trky bir lm mar gibi dinledikleri iin gocunurlar. Nitekim gocunanlar da oldu i te!.. Byle bir sz
syledi in iin, seni gndeli inden, ekmek paras ndan ederiz, dediler. Senin ad n stnden bana ta atarak seni
rktmek istediler. 'Tehlikeli vadilerde yryorsun,' diye ka lar att lar. (...)
"Sen iki ayl k acemi, toy bir yaz
n. Bu acemili ine, bu toylu una bakmadan, karanl klardan ders alm , 'medrese
mant yla' pi kin eski kurtlarla nas l kalem yar rabilirsin?
"Bak, i te yine senin kaleminin ucunda benim yre imin tak oldu unu ileri srerek, kendilerinin, k na bile
dokunulmaz korkun aslanlar olduklar syleyerek, 'usta h rs z ev sahibini bast r' kafas yla, seni jurnalc ,
'zebunke ' diye adland rarak korkutmak, szm ona, utand rmak istiyorlar.
"Ald rma, o lum, Orhan Selim! Kavgay uzatmakla gttkleri iki yol var : Birisi provokasyon yaparak seni ekmek
paras ndan etmek; tekisi tirajlar ykseltmek!

"Byle bir kapana d me, yavrucu um! (...)

"Onlar isterlerse sylensinler daha, sen kavgay burada bitir. Yoksa, yazd
olursun."

n, be endi in o atalar szn anlamam

Nz m Hikmet ile Peyami Safa aras ndaki tart ma ise ayn gazetede f kra yazar olarak al rlarken patlak verdi.
"Tan" gazetesinin ikinci sayfas nda, sol k ede, "Bu da Benden" st ba
alt nda Orhan Selim, sa k ede ise
"D ndke" st ba
alt nda Peyami Safa yaz yordu. Birok konuda ters gr leri savunuyorlard .
Zaten btn dnyada nasyonal sosyalistlerle komnistlerin aras iyice gerginle mi ti. spanya i sava a do ru
gidiyordu.
Gazetenin sahibi Zekeriya Sertel bir sayfan n iki k esine kar kl koydu u bu iki yazar n ili kilerini y llar sonra
an lar nda yle anlatacakt r :
"Nz m daha ok komnizmi yaymak ve etraf ndakileri komnizme kazanmak merakl yd . Onun iin, tart malar n
en nemli ve devaml konusu komnizmdi. Bu konu, Peyami Safa'y ileden kar yordu. Peyami ok zeki ve
kabiliyetli bir genti. O s rada Fatih-Harbiye roman yla edebiyat leminde dikkati ekmi ti. Nz m onu davaya
kazanmaya ok nem veriyordu. Onun btn itirazlar na ve h r nl klar na, bir peygamber sabr yla katlan r, onu
inand rmaya al rd . Fakat Peyami, zeki oldu u kadar da kt ruhlu bir adamd . ok iki ier, hatta esrar kulland
bilinirdi. Bu bak mdan da Nz m' n tam z dd bir tipti. Nz m' n, evresinde yaratt etkiyi k skan r, onun ak
dedi ine, mutlaka kara derdi. Nz m' k skan yor, onun etkisine d mekten korkuyordu. Btn bunlara bakmayarak,
Nz m onu kazanmak umudunu b rakmak istemiyordu.
"Peyami de tersine, Nz m' komnizmden cayd rmaya al yor, fakat bu abas nda yaln z kald
grdke deliye
dnyordu. Bu kar kl tart ma aylarca srd. Sonunda Peyami fa izmi seti ve bizlerden ayr ld . O tarihten sonra
da ate li bir antikomnist kesildi ve btn mr boyunca fa izme hizmet etti. Komnizme ve komnistlere iddetli
hcumlar yapt . Hele Nz m'a ve bizlere kar uydurmad iftira, yapmad jurnalcilik kalmad ."

Tart ma Orhan Selim'in "Tan"daki k e yaz lar nda kk kentsoylu ayd nlara kar szler etmesiyle ba lad .
"Kendi Kendime atmak" ba kl yaz da yle deniyordu : "Kendi kendime atmas ok severim; hele o lum
Orhan Selim, sana atmak, seni h rpalamaktan duydu um tat bir kt huylu vey anan n s ska, c z vey k
horlamaktan duydu u tada benzemese de, bir d man n bir d man ezmesi gibidir.
"Ben, Orhan Selim, kendi kusurumu, kendimin gnden gne ktle en yaz lar
ba kalar ndan nce grmeye,
anlamaya, byle uluorta sylemeye al arak belki de bir kt kurnazl k yap yorum, belki de zm zme kar
kurtarmak istiyorum. Olabilir. Bu her kk entellektelin huyudur. Eninde sonunda ben Orhan Selim de bir kk
entellektelden ba ka bir nesne de ilim." (2 Haziran 1935)
Ak amlar bas n yelerinin bir araya geldi i ikili lokantalarda, evrelerine toplanan genlere, yabanc dergilerden,
gazetelerden okuduklar aktararak hava basan sa statlar, a
milliyeti gr lerin btn Avrupa'y sard
,
toplumsalc
art k kimsenin umursamad
balland ra balland ra anlatma yar na girmi lerdi. Bunlardan biri olan
Peyami Safa'n n, bir ak am, "Art k Nz m okunmuyor, yaz lar bakkal a , st naras gibi szlerle dolu!" demesi
zerine, Elif Naci'yle aralar nda olduka sert bir tart ma geti i duyulmu tu.
Sa entelekteller gen gazeteciler zerinde bir bask yaratmaya al yorlard . Solcular ise durumdan ok
tedirgindiler.
Orhan Selim ayn gn iki ayr gazetede bu konuyu ele ald . "Tan"daki yaz n ba
"Kahve-Gazino
Entelektelleri" idi : "Yorgun kt m i ten. Hava bo ucu s cak. Gazinoya girdim, bir bardak bira ieyim diye.
Oturdu um masan n kar ndakinde drt ki i var. Rak iiyorlar. lerinden birisi yksek sesle konu uyor. Szlerini
dinliyorum : "Les Nouvelles Litteraires" mecmuas ndaki bir makalenin ad "Revue des deux Mondes"daki bir
yaz n bir cmlesiyle birle mi , "Candide"deki bir politika(?!) yaz ndan al nm bir gr (?!) "Mercure de
France"daki bir filozof bilmem nesiyle uzla
lm ve bunlar n topu birden Larousse Ansiklopedisi'ndeki derin (?!)
bilgilerin egemenli i alt nda toplanm .
"Bir uzun ara co kun delikanl n ne demek istedi ini kavrayabilmek iin btn gcm tkettim. Fakat ben,
anla lan, ok istidats z bir adamm m, i in yorgunlu u da bindirmi olacak, bu gazino entelektelinin ne demek
istedi ini kavrayamad m. Bir y n szn, konkretle tirilince duman gibi da veren bir sr kelime a rl
n
alt nda ezildim ve ne yalan syleyeyim, birac
bile bitiremeden f rlad m d ar ya. Bu da gsteriyor ki, ben
ocuklar n uurduklar eytan uurtmalar kadar ba bo ve hr ve yksek ve s rs z ve ereveden uzak ve bilmem
ne entelektelli i anlayamayacak kadar dar kafal m." (7 Haziran 1935)
"Tan"da, Peyami Safa'n n kar k esinde, bu yaz yay mland
"Entelektel" ba kl yaz kt :

gn, "Ak am"da da, gene Orhan Selim'in,

"Entelektel dedi in, ark ya benzer. yisi, zls, derini ve dzenlisine doyum olmaz. Kts ekilmez bir nesnedir.
Ne dinlenir, ne tad r.
***

"Entelektellerin o u, bir bak ma, gramofon plaklar gibidirler. lerine neyi doldurmu larsa onu alarlar. Yaln z,
bunlar n aras nda bir cinsi de vard r ki, yle dolduruldu u iin yle ald
de il, yle diledi i iin o e it ses
kard
san r. Bunlar, ya murun bir y n sebepler sonunda ya
de il, ya mak istedi i iin ya
syleyen putatap lardan ay rts zd rlar.
***
"Her kk, yar m, taslak entelektel kendisini dnyan n mihveri san r.
***
"Tavu un, s
n k , civcivi, palaz , danas gzeldir. Entelektelin ise, by ...
***
"Entelekteller, sosyal hayat n katlar nda bir apartman n merdiveni gibidirler. Hangi kata d yorsalar orda
oturanlar n pisli ini, temizli ini gsterirler." (7 Haziran 1935)
Orhan Selim'in birka gn sonra "Tan"da kan yaz
n ba
ise "Eski 'Dost'" idi : "Ataszlerinin topu birden
do ru de ildir. Ataszlerinin iinde yleleri vard r ki, olan de il, olmas istenileni gsterirler. Bu bak mdan, bu
szler iinde bir ozanca dilekten ba ka bir ey olmayanlar boldur.
"ESK 'DOST' D MAN OLMAZ! sz i te bunlardan biridir, bence. Biz adamo ullar n ilk konu maya
ba lad
zdan son solu umuzu verinceye kadar aray p dileyip, zleyip bulamad
z, daha do rusu ok az
buldu umuz nesnelerden biri de dosttur, dostluktur. te bunun iindir ki, arab n eskisi gibi, dostun da y llanm na,
eskisine gvenmek isteriz hi olmazsa. Bu iste imizi de atasz iine sokmu uz. Oysa dostluk arap gibi de ildir.
lland ka gzelli i, tad artmaz, ok kez! ok kez tersine olur, y llar n iinde durgun su gibi kurtlan r, yosunlan r,
tortulan r. Bunun iin de d manlar n by ok kez eski dostlardan kar. Eski dost d man olur, hem de nas l!.."
(10 Haziran 1935)
"Tenkit iin, 'k skanl k ilmidir' diyen Bruntiere, yaln z kendi memleketinde hakl olabilir.
"Bu szn Trkiye'de de ayn do rulukla tatbik edilebilmesi iin yle dzeltilmesi laz m gelir : Tenkit bizde sadece
skanl kt r.
"Tenkit bizde o kadar k skanl kt r ki h nc alamay nca intihar etmi tir." (Tan, 12 Haziran 1935)
Be gn sonra Orhan Selim, "Tan"daki "Ben Mnekkitten Yanay m!" ba kl yaz nda yle szler ediyordu :
"Mnekkitten sak nanlar n byk bir oklu u, s rtlar ndaki ile kendileri bile geinemeyecek kadar entipften, sabun
kp nden, kuru kalabal k lafgzaftan bir yk ta yanlard r. Yapt i e gvenen artist, ideolog mnekkitten
ekinmez. ekinmeyince de mnekkide atmaz. nk atmak, sald rmakla korkmak ok yerde bir tek duygunun iki
ayr grn nden ba ka bir ey de ildir. (...)
"Mnekkidin ille de dogmatik olmas gerek de ildir. Mnekkit de bizim gibi adamo ludur ve o da bir de im, bir
geli im iindedir. Bundan dolay dn be endi ini yar n be enmeyebilir. Bunu bir ilerleyi yolu stnde yap yorsa ne
mutlu ona.
imdi bunlar yazarken bizim biricik mnekkit Nurullah Ata akl ma geldi. nk ona atanlar onun bu ynn
tuttururlar.
"Ben kendi pay ma mnekkitten yanay m." (17 Haziran 1935)
ki masalar ndan kula na gelen szlerin nereye varaca
sezen Nz m Hikmet'in, daha nce davran p ba latt bu
st kapal sald yaz lar na, sonunda Peyami Safa da, "Sr Adam " ba kl , st kapal bir sald yaz yla yan t
verdi :
"Bir adam vard r ki, hibir d ncesinde, hibir hareketinde, 'kendi kendisi' olamaz. Ne d nse, ne yapsa, ne
sylese kendini de il, mensup oldu u sosyeteyi, rk, muhit ve d ardan ald telkinleri dile getirir.
"Kendili inden hibir ey bulmam r. Ba ka birinin sisteminden ald fikirleri ve akideleri o sistemin sahibinden
daha softaca mdafaa eder. (...)
"Art k lnceye kadar hibir realitenin mili, onun yabanc bir telkinle perdelenmi gzn aamayacakt r. Hayat n
her eyi her gn de ti i halde, o, sakall feylesofundan yahut iktisat eyhinden belledi i, hi de meyen birka
ayet iinde kalmaya mahkm, ilerledi ini sanacak, yerinde sayacakt r.
inde hep sr insiyaklar tepti i iin ahsiyetten mahrum, insana en uzak insand r bu. Bir ferttir, fakat ah s
de ildir. (...)
"Bu sr adamlar n yz bin tanesi bir tek ahsa muadil de ildir. Nfusunu gerekten art rmak isteyen bir
memleket, bunlar n say
azaltmakla i e ba lamal ve fertlerden de il, ah slardan mrekkep bir sosyete kurman n
yoluna bakmal r." (Tan, 23 Haziran 1935)
Orhan Selim'in yan hemen ertesi gn, gene "Tan"da kan, "Kk Adam" ba kl yaz yla geldi :
"Bir kk, bir k r, bir kkl nden ve k rl ndan mustarip adam vard r. Bodur ve yemi siz bir a a gibi
yerinde m hl durur. Fakat kuru, c z dallar evresindeki bir iki metrelik yere nden, arkadan, sa dan, soldan,
karmakar k uzanm lard r diye, s rs z bir geni li in, bitmeyen bir ilerlemenin iinde san r kendini.
***
"Bir kk, bir k r, bir kkl nden ve k rl ndan mustarip adam vard r. Omurgas rm , sintinesi su eden
eski bir gemicik gibi sular durgun bir liman n r ht na ba lanm r. Fakat kendini hareketsizli e ba layan zincirin

her halkas ayr ayr d nce iklimlerinden, karmakar k getirildi i iin k k direklerine sar y rt k yelkenlerinde
hr rzgrlar n esti ini vehmeder. Bu vehim onun her eyidir. Bu vehmini kaybetti i gn, ba land r ht n ta lar
dibindeki durgun suya bir daha hat rlanmamak zere gmlece ini bilir. Oysaki onun en korktu u ey, kendini
hat rlatmamak, kendini gsterememek, unutulmakt r.
***
"Bir kk, bir k r, bir kkl nden ve k rl ndan mustarip adam vard r. Gramofon pla na benzer. Yaln z u
farkla ki gramofon pla iine doldurulan ark sylerken bunu ben kendili imden okuyorum diye d nmez."
(Tan, 24 Haziran 1935)
Gazetesindeki iki yazar n byle alttan alta da olsa birbirlerini a
lamalar ndan, "sakall feylesofundan yahut
iktisat eyhinden belledi i" gibi szlerle jurnalcili e kadar varmalar ndan rahats z olan Zekeriye Sertel, ikisini de
ayr ayr odas na a p konu mak gere ini duydu, ayr ca ba yazarl
yapt ak am gazetesi "Son Posta"da da bu
tr tart malar ho kar lamad
yazd .
Bunun zerine Peyami Safa, 26 Haziran 1935 tarihli "Tan"da, "Yine Zaruri Cevap" ba kl bir yaz yay mlad :
"Bizde mnaka alar n kavgaya ve fikrin kfre tereddi etmesinden ne kadar tiksindi imi, bu stundaki son f kralar ma
kadar birok yaz lar mda belirtmekten geri kalmad m. (...)
"Bir ak am gazetesindeki muharrir arkada
z, bu nevi mnaka alara kar hakl memnuniyetsizli ini ilan ederken,
muar zlar n birbirini jurnal etmeye kadar vard klar sylyor.
"Bunu sylerken fark nda de il ki, jurnalcilik isnat etmek suretiyle, bizzat kendisi iyi bulmad kfr ve kavga
hududuna oktan girmi tir. (...)
"Ben bu stunlarda kapal geen ve ayn gazetenin sayfalar nda yak ks z duran meselenin btn safhalar mensup
oldu um bir haftal k gazetede te rih etmek karar ile, o ak am gazetesindeki arkada a da cevap vermeyece im. (...)
"Herhalde bu mesele dibine kadar ayd nl a kavu aca yeri ve zaman pek yak nda bulacakt r."
Bylece "Tan"da kapal geen tart man n, a a vurularak Peyami Safa'n n kendisinin karmakta oldu u "Hafta"
gazetesine ta naca duyurulmu oluyordu.
O y llarda tart ma yaz lar zellikle okur ekmek iin kullan rd . Bu tr yaz lar, gergin bir hava yarat labilirse,
sat a ok yararl olurdu. Hele gazete ba yazarlar kap lar m , iki gazetenin sat da birdenbire ykseliverirdi.
Kimi nl k e yazarlar n al klar ndan ba ka gazetelerde, takma adlarla, kendilerine kar tart ma yaz lar
yazd klar bile sylenirdi.
Peyami Safa iin bu ka lacak f rsat de ildi. Hem Orhan Selim'i bir yana itip do rudan Nz m Hikmet'e kar
yazaca yaz larla, komnizm d manlar n, milliyetilerin, nasyonal sosyalistlerin ilgisini kam layacak, hem
solcular gazetesini almak zorunda b rakacak, hem de uzun sredir iinde biriken fkeyi kendi dergisinde, kimsenin
denetimi, k tlamas alt nda olmadan istedi i gibi ortaya vuracakt .
"Biraz Ayd nl k" ortak ba
yla tam 7 hafta, st ste 7 yaz yay mlad .
Birinci yaz da Nz m Hikmet'i nas l tan
, nas l savundu unu, Gzel Sanatlar Birli i'nde nas l iirlerini
okumas sa lad
, romanlar ndan birini nas l ona ithaf etti ini anlat yor, jurnal konusunda ise yle diyordu :
"Hem bizim Nz m' n bir tek jurnalcisi vard r ki o da kendisidir. Kellesine geirdi i i i takkesi, s rt na vurdu u
ceket, d meleri zk mintan ndan d ar f rlayan isyankr k llar, tsz pantolonu ve y k omuzla ve ayr k
bacakla kendisine yedi kat yerin dibindeki maden ocaklar ndan a k havaya henz km bir i i edas vererek
z ve gergin kar nl burjuvalar n stne hamle eder gibi varda kosta yry hep bir a zdan 'Bu delikanl
Bol eviktir bak z, bak z' diye avazlar kt kadar ba yorlar.
"Hey koca arslan! Esasen kendisi de mahkemede bunu a ka sylememi miydi? (...)
hretinin byk bir k sm (...) polisin takibine borlu olan bu bol evik fantomas , gazetelerde s k s k ismi
gemezse unutulaca
bilir ve rahats z olur.
"Nz m, fikirleri iin de il, kendi istedi i iin takip edilmi tir." (Hafta, 8 Temmuz 1935)
"Biraz Ayd nl k : 2" ise Nz m Hikmet'in airli ini, d nce yap
, komnistli ini kmseyen bir yaz yd :
nkr etmesinler, Nz m'ca z airdir. Fakat btn materyalist iddialar n aksine gayet romantik, lirik, c k, hassas
bir airdir. M sralar n dibindeki gzya birikintilerini ke fetmek iin su mhendisi olmak art de ildir, hemen her
eserinde babayi it rolne kan bu tuluat kahraman , kulis aras nda ahlay p oflayan, a lamakl ve ili bir aile ocu u,
bir ana kuzusudur. (...)
"Felsefesini, Karl Marks' n berber ve kasap raklar na kadar kolayca retilen umumi fikirlerinden, esteti ini ve
nazm , art k her yerde, Rusya'da bile modadan d m slubunu ve eklini Maikovsky isminde bir Rus airinden
oldu u gibi alm r. (...)
"Nz m' n yakalanmas , polis mdrl n, kitaplar n ilanat acentesi olarak kullanmak istemesindendir. nk
Nz m, su kat lmam burjuvad r. Ve en sahte taraf , komnist taraf r." (Hafta, 15 Temmuz 1935)
Bu ikinci yaz zerine "Yedign" dergisinin 17 Temmuz 1935 tarihli say nda, Naci Sadullah' n Nz m Hikmet'le
yapt bir konu ma yay mland .
Naci Sadullah gen bir yazard . Sreyya Pa a ile uzaktan bir akrabal vard . Ailesine yergi yazan airi dvmek iin
"Resimli Ay"a gitmi , ama Nz m Hikmet'le tan p konu unca, ona hak vermi ti. Bylece ba layan dostluklar , Naci

Sadullah' n rportaj yazar olmaya ynelmesiyle kalem arkada

na dn m t. Asl nda Naci'yi bu i e
yreklendiren Nz m'd . Peyami Safa'n n sald
na kar onun arac
semesi de, ok ilgi ekecek, ok
okunacak bir rportaj yapmas na olanak sa lamak iindi.
Nz m Hikmet bu konu mada kendini savunmaya gerek duymadan, Peyami Safa'n n ki ili i zerinde durmu tu :
"Peyami sosyal bak mdan ayan- dikkat ve ars ulusal bir tiptir. nk onun srlerle benzerine, sade Trkiye'de
de il, birok byk Avrupa ehirlerinde de rastlan r. Ve onlar, Peyami ve benzerleri, sosyal temelleri rm bir
cins kk burjuva mnevverli inin marka mal olmu yle numuneleridir ki ideoloji bak ndan karanl k bir
kmaz iinde rp r dururlar. (...)
"Mtereddi [soysuzla
] kk burjuva mnevverli inin en dikkate de er hususiyetlerinden birisi, nazariyede
deh etli reybi [ pheci] ve septik grnmeleridir. Fakat bunlar hayatta nazariyedeki reybiliklerine ra men maddi
karlar mevzubahs olunca ok pratiktirler ve bylelikle de ya ay lar nda hayli derin tezatlara d erler. (...)
"Herhangi bir fikre taassupla ba lanman n, insan bir sr adam haline soktu unu syleyen bu tip, mesela masonluk
fikrine ve idealine kr bir taassup ve mthi bir imanla ba lanm ve bu ba lan ta o kadar ileri varm ki, bir
mason locas na girebilmek iin defa e ik a nd p, defa reddedilmeyi bile gze alm . Ana akideleri malum,
hudutlar izilmi , nizamnamesi mazbut ve matbu olan Ma k- zam ideolojisine bu kadar taassupla ba lanmak,
onun azas olmak idealini bu kadar benimsemek, srye istida verip, sr adam olmak istemek de ildir de nedir? Ve
imdi sorar m sana, bu tipin nazariyesiyle prati i, yani d ncesiyle hareketi aras ndaki tezat, masonluktan bir maddi
kar ummas ndan ba ka neye atfedilebilir? (...)
"Mtereddi kk burjuva mnevverlerinin karakter hususiyetleri saymakla tkenir soyundan de ildir. (...)
"Onlar hret ihtiraslar ve maddi refahlar doyurmak u runda en a
k vas talara ba vurmaktan ekinmezler.
"Nitekim tetkik etti imiz bu tip (...) bugn yan nda al
bir ba muharrirden sitayi le bahsediyor. Fakat az a
da
ayn muharririn mazisini, onun vaktiyle kard mecmua iin u sat rlar yazarak jurnal ediyor :
"'Resimli Ay, putlar y yoruz serisi alt nda, nasyonalistlere taarruza ba lad !'"
Konu man n sonuna do ru Nz m Hikmet de Naci Sadullah'a bir soru soruyordu :
"Dnyan n hangi yerinde ve hangi polisi insan kasketi, ceketi, g s, pantolonu ve bacaklar iin takip eder?"
Naci Sadullah ise bu garip soruya yan t bile aramadan, airin "her eyden nce sade k
yla" bu szleri "tekzip"
etti ini belirtiyordu.
Be gn sonra, 22 Temmuz 1935 tarihli "Hafta"da yay mlanan "Biraz Ayd nl k : 3" ba kl yaz , bu konu maya yan t
niteli indeydi. Nz m Hikmet'in syledikleri iin, "hibir sosyoloji, bu herzeyi yumurtlamaz. Hibir objektif ilim
kitab , bu kald m politikac a
kullanmaz. lim nam na savrulan bu palavra, adi propaganda kitaplar nda bile
yer bulmaz olmu tur," diyen Peyami Safa, e itli konularda birtak m a klamalar yap yordu :
"Bir zamanlar bol evik Rusya'da komnist olmayan herkese mtereddi burjuva, pis burjuva diye hcum etmek det
olmu tu. (...) Bol evik Rusya'da bile bu tarz hcum art k ay p say yor. Sovyet ihtilalinin burjuva medeniyetine neler
borlu oldu unu ve mtereddi burjuva itham n manas zl
anlatmak iin orada ink lap efleri taraf ndan kitaplar
yaz lm r. (...)
"Bundan 9 sene kadar evvel, yani ilk genli imde, akrabam ve dostlar m aras nda bulunan baz masonlar n srar
zerine mason olmay d nmemi de ildim. Bilhassa ahlaki prensipleri beni biraz cezbeder gibi olmu tu. Fakat
masonlar benimle resmi temasa girerek 'tabiat, ahlak, yarat ' hakk nda fikirlerimi sormaya karar verince,
zannederim ki verdi im cevapla onlar n akideleri aras nda bir fark zuhur etti ve bende mason olmak kabiliyeti
grmemi olacaklar ki, mracaat ma cevap vermediler.
" defa e ik a nd rarak, defa reddedildi im yaland r. (...)
"Ben ki 18 seneden beri bir hafta bile tatil yapmadan, yaln z kalemiyle hayat kazanm bir muharririm. (...)
smail Sefa'n n srgnde ld zamandan, yani iki ya mdan son zamanlara kadar, necip, nk minnetsiz, fakat
ras na gre korkun bir zaruret iinde bydm. Gene de kalemimden ba ka hibir eye, hibir kimseye mracaat
etmedim.
te Trkiye'nin en aln a k evlad ndan birine, boyu s k gibi oluncaya kadar aile kuca nda dandini bebek gibi
hoplat la hoplat la bytlen bu pa a torunu, bu bol evik zppesi, kellesine yalanc bir amele kasketi taklidi oturtarak
siyasi namussuzluk isnad na kalk yor. (...)
lk zamanlar halk gibi ben de onun fikirlerinde samimi oldu unu san yordum. Nitekim yle oldu u iin, kendisiyle
ayn fikirde olmad m halde, mdafaas yapmak gafletinde bulundum. (...)
"E er ba na kasket ve s rt na amele ceketi giyen adam lalettayin ve mazlum bir i i ise, hibir polis onun pe ine
d mez. Fakat bu adam, yaz lar ndan mahkeme salonlar na kadar her yerde cici bol evik ssn gstermeye hevesli
ve genler aras nda birka mez avlamaya km propagandac Nz m Hikmet ise, kasketinin de, ot ceketinin de,
yry nn de tesiri hesap edilir.
"Nitekim, bu tosun da ayn hesaplad r ki, ayda 200 liradan fazla k rd zamanlar bile, so an ekmekten ba ka a
olmayan zavall i ilerin k klar benimseyerek sokak sokak dola p durmu tur. Bilmemi tir ki 'tarihi maddecilik'
bir ortaoyunu de ildir. Ve Ayvaz rolne kan a kgz pa a torununun bu numaras na ne milliyetperver Trk
genli i, ne de Trk i isi kolay kolay aldanmayacakt r."
Naci Sadullah, 17 Temmuz 1935 tarihli "Yedign"de, Nz m Hikmet'le yapt konu man n btnn
yay mlayamam . Kesti i blmlerde genel olarak provokatrlerden, zel olarak da Peyami Safa'n n

provokatrl nden sz ediliyordu. Nz m' n iste i zerine, Naci Sadullah, "Yedign"n bir sonraki say nda, 24
Temmuz 1935'te, bu blmleri de yay mlad :
"Her yerde, irili ufakl provokatrler, geni manas yla fitne fcurlar ve casuslar, bizim bu tetkik etti imiz tipin,
Peyami Safa'n n benzerleri aras ndan kar. E er biz Peyami'nin bu taraf ele alacak olursak, ben derim ki, Peyami
bir ihtisas mahkemeleri kaa , mtereddi provokatrdr. Ve bu mtereddi fitnenin maskesini ala
etmek, onun
korkun iyzn, bula k hastal klar mzesindeki bir ibret levhas gibi ortaya karmak zaman gelmi tir.
"Ben bu i i parmaklar n ucunda derin bir tiksinti duyarak yapaca m. Bunu yapmak, dostlar
bu sinsi hastal n
errinden kurtarmak iin laz md r. (...)
"Onun d ncelerini, gr lerini ve btn bir hayat ak
idare eden tek bir dmen vard r : Nefsi, nefs-i azizi, ahsi
menfaati.
imdi bu iddiam ispat edeyim :
"Peyami'nin Babili Caddesi'ne d t andan bugne kadar geen fikri hayat tetkik edersek unu grrz : O
boyuna sa ve sol aras nda bocalam r. Bir kap ya kap land , cebi para grd mddete sa a gitmi tir. Her
kap land kap dan kovulu unda, her maddi s nt ya d nde solla
r. Fakat sa a gitti i zamanlar, sola kar
provokasyonlar tertip eden stat, en solla
vakitlerde bile, sa kollayacak kadar kurnazl k gstermi tir. (...)
"Dostlu umuz s ralar nda Peyami, maddi bir s nt iindeydi. Bu maddi s nt onu sola do ru itiyordu. Bu iti ,
gnn birinde yle bir haddi buldu ki, Peyami ahsen bana : 'Ben senin hat n iin marksist olurum!' demekten
ekinmedi. (...)
"Peyami'nin o kara gnlerinde benimle yapt dostluk, 'hat r iin marksist olmak' temaylleri, benim 'bir yere' s rt
dayam oldu umu tevehhm etmesiyle [sanmas yla] ba lam . Ve sonra, bana d manl da bu vehmin bir hakikat
olmad
anlamas yla tebellr etti. te, bugne kadar, Peyami'nin, bende affedemedi i ey, onu byle bir sukutu
hayale d r mdr. (...)
"Dostlara u tavsiyede bulunmay bir vazife bilirim :
" ki i bir yerde oturmu konu uyorsunuz. Mevzuunuz havalar n fena gitti idir. E er kar dan onun skn etti ini
grrseniz, susun! Peyami geliyor!
"Bir matbaan n penceresi nnde duruyor, caddeye bakarak dertle iyorsunuz. E er kald
n stne onun
glgesinin d t n grrseniz, susun! Peyami geliyor!
"Bir meclistesiniz. Kap a ld . O ieri girdi, susun! Peyami geliyor!
"Bab li Caddesi'ne d en her gencin ilk renmesi laz m gelen bir parola vard r : Susun, Peyami geliyor!" <BR
29 Temmuz 1935 tarihli "Hafta"daki "Biraz Ayd nl k : 4" ba kl yaz nda, Peyami Safa, bu ikinci konu may alaya
alan bir havaya girdi :
"Me er Nz m Hikmet'in benim iin syledikleri daha sonuna gelmemi mi . Geen hafta ikinci bir k m
lak rd lar okudum. tiraf ederim ki, ciddi mi konu uyor, yoksa biraz ge de olsa iine d t fikir amaz ndan
yr lmak iin i i latifeye dkmek mi istiyor? Anlayamad m. (...)
"Zavall o lan...
"Adeta sap tm , gznn nnde fitneler, ihanetler, ihtilaller gryor ve bir paranoyan n ryas na benzeyen
karmakar k hayaletler iinde k pk l bir iblis, bir yezit, bir mel'un : BEN, habire kar na dikiliyorum. (...)
"Benim fitne karan, tahrikt yapan bir (glmeden yazam yorum) Lavrens oldu umu ileri sryor. 'Susun, diyor,
Peyami geliyor, susun.'
"Susun, ben geliyorum, arpar m ha!.. Nas l arpar m, biliyor musunuz? Btn konu tuklar
not ederim.
Hkmete haber veririm. Papelleri cebime doldururum. Anan a lat m. Sa sola katar m. Fitne kopar m.
Topunuzu hapse sokar m.
"Bu ocukca z bol evik falan de ildi. Buz gibi Trk dostu vatanperverdi. Hibir komnizm iddias nda
bulunmam . Onu fitleyen benim, ben... Trkiye Lavrensi, K l eytan, Cingz Recai, ben. (...)
"Billahi kar ma byle bir zek ve uur harabesi kaca
ummuyordum. Gene de bu szleri Nz m Hikmet'in
syledi ine inanmam. Can m, nas l olur. Biraz al k sal kt r ama, benim bildi im Nz m bu kadar beyinsiz de ildir.
(...)
"Cingz'den ba ka btn eserlerimin i portaya d t n ileri sryor. Bir hikye kitab ndan ba ka hangisi acaba?
(...)
"Hem sergiye d meyen hangi kitap var ki? Hemen btn Trk ilmi ve Trk edebiyat .
"Bir Trk mnevveri olarak bunun azab payla mas gereken Nz m Hikmet...
"Fakat neler sylyorum? Nz m Hikmet ne Trktr, ne mnevverdir. Sadece gayri mesul bir adamd r."
Bir hafta sonraki "Biraz Ayd nl k : 5"te, Peyami Safa, "bol evik mankeni", "bol evik yobaz ", "sahte bir komnistin
sahte bir mukallidi", " hret d kn, hret kapitalisti", "bol evik zppesi", "bol evik madrabaz " gibi birbirini
izleyen tan mlamalarla, Nz m Hikmet'in "kanl biftekleri, stakozlar , brekleri afiyetle" yiyen, "tam bir burjuva
keyfi iinde" ya ayan bir adam oldu unu sylyordu :
"Onun bir iki defa hapse girmi olmas ndan ba ka bizi samimiyetine kand ran hibir jesti yoktur. Fakat Trk ihtilali
iinde fikirlerinde samimi veya gayri samimi pek ok mnevver hapse girip kt .
"Evvela ihtilal disiplini iinde bu kahramanl ktan ziyade, pek oklar n ba na gelen gayri ihtiyari bir zaruret
olmu tur.
"Sonra bunlar n hibirisi Nz m gibi geirdikleri bu ac sergze ti bir istismar vesilesi yapmak istememi lerdir.
Hususiyle hret ve nahvet [bbrlenme] lehine istismar.

"Nz m Hikmet, imdi tam bir burjuva keyfi iindeyken nice komnistler ne zamandan beri hapistedirler. Nz m' n
bir fikirden ok, a ka dnmekten utand bir iddian n inad yznden ektiklerine herkesten ok fazla ben ac ve
sayg duymu tum. (...)
"Onun bu eziyetini inkr ve istihfaf edecek [kmseyecek] de ilim. Fakat karanl k bir odadaki zahmetini bize
dehas n tasdiki eklinde detmek isteyen bu a kgzn kaba hilesine d ebilecek saflar uyand rmak da nahvetin
psikolojisini bilenlerin vazifesidir." (Hafta, 5 A ustos 1935)
Peyami Safa 12 A ustos 1935 tarihli "Hafta"da kan "Biraz Ayd nl k : 6" ba kl yaz nda, Nz m Hikmet'ten de
teye geerek btn komnist ayd nlar kar na ald :
"Bir komnist mnevveri, bir komnist filozofu, bir komnist limi geinmek istiyor musunuz? K rk elli cmle
ezberleyiniz ve yerine gre bunlar
iriniz elverir
"Mesela ahlaka dair u cmle : 'Ahlak, s f menfaatlerinin bir neticesidir. Her ey s f iindir, proleterya ahlak n
ba ka esas yoktur. yi, s
n zaferini temin eden her eydir, fena, onu ma lubiyete gtren her eydir.'
"Sanata dair u cmle :
"'S f mcadelesi her yerde oldu u gibi sanata da girecektir. S fl bir cemiyette bitaraf bir sanat ve edebiyat
olamaz. Sanat ve edebiyat i i s
n silah r.' (...)
"Byle birka dstur daha belleyince, (...) bir komnist mnevveri geinmeniz mmkndr. (...)
"Ben bu kk ve mevzu olan ah s kadar basit bir polemikte byle bir tenkide girecek de ilim.
"Sadece demagojiye, ukalal a, zppeli e ok msait bir akidenin bizde yeti tirdi i z r idealistlerin sahtekrl klar
zerine bir kandil
tutmak istedim. (...)
"Gelecek say da bu mevzuu lay k olmad ehemmiyete kavu mu olmaktan ge bile olsa kurtararak seriyi
bitirece imizi san yorum."

19 A ustos 1935 tarihli "Hafta"da kan "Biraz Ayd nl k : 7" ba kl son yaz nda, Peyami Safa, tart man n bir
zetini veriyor, kendi szlerini s ralay p yle diyordu :
"Nz m Hikmet btn bunlara, adeta beni dosta teyit etmek [do rulamak] istiyormu gibi k t cevherinin ve d k
kalitesinin tam bir vesikas olan szlerle cevap vermeye zendi. (...)
"Abes [bo ] ithamlar n delillerini bulmaktan ciz kal nca ayn yavan lak rd lar , manzum bir lafazanl n kuru
kal na dkerek, Bab li yoku unda dkkn dkkn dola , yazd
nne gelene okudu. (...)
"Tekrar ederim, evvelce kafas n ve yaz lar n h rl nda srar edenlere kar mdafaas yapt m Nz m
Hikmet'in bu kadar mayas z, cevhersiz ve bombo oldu unu ben bu polemi e ba larken bilmiyordum. Bilseydim onu
bu kadar silkelemeye lzum grmezdim."
Nz m Hikmet'in yazd 11-20 Temmuz 1935 tarihli "Bir Provokatr stnde Hiciv Denemeleri" ba kl iir
dillerde dola maya ba lam .
Yusuf Ziya Orta ile Orhan Seyfi Orhon, 1 Eyll 1935'te yay mlamaya ba lad klar "Aydabir" dergisinin ilk
say nda, okurlar n merakla bekledikleri bu iiri yay mlad lar.
Ama dergide, nas l olmu sa, "Mason localar na defa ba vurup / mason localar ndan defa kovulmay " diye biten
17 sat rl k bir blm atlanm . Yusuf Ziya Orta zr dilerken, Nz m Hikmet bu hatan n kendisine btn
yergilerini bir araya toplay p Portreler ad yla bir kitap karma d ncesini verdi ini syleyerek ona te ekkr
ediyordu.
"Aydabir"in ayn say nda Peyami Safa'n n da bir yaz vard . "Boyal Cmle" ba kl bu yaz da iinde hibir yeni
d nce bulunmayan boyal yaz lardan sz ediliyordu :
"Bu yaz lar n te bih kalabal alt nda tek fikre tesadf edemezsiniz. Mesela bu muharrir gaipten bir adam
kasdederek aleyhine sebepsiz veri tirir. Onu rm yumurtaya, ham ayvaya, yelkeni patlam gemiye, kaburgas
rm tekneye, ne bileyim, im ek yutarak gbe i atlayan bir leyle e, daha bir eylere, bir eylere benzetmeye
ra r. Btn bu boyalar n alt ndaki fikir kfrden ba ka bir ey de ildir."
Peyami Safa'ya "Bir Provokatr stnde Hiciv Denemeleri"nin o say da yer alaca nceden bildirilmi olmal .
Yusuf Ziya Orta ile Orhan Seyfi Orhon tart mada Nz m Hikmet'i tuttuklar iin yay mlam de illerdi iirini.
Amalar okur ekmekti. Bu, herkes gibi, Peyami Safa'n n da bildi i bir eydi. Onun iin de dergi sahiplerinin tavr
yad rgamam .
B R PROVOKATR STNDE
V DENEMELER
"Sen lmedin, seni ldrdler zavall kad n."
T.F.
Sen kmad n
kard lar kar ma seni!
ll , kara elleriyle tutup enseni
gvdeni yerden bir kar kald rd lar,
sonra birdenbire
rak p yere

seni pantolonumun paas na sald rd lar.

Bir d n o lum,
bir d n ey yetimi Safa
bir d n ki, son defa
anl yabilesin :
Sen bu kavgada
bir nokta bile de il,
bir kk, e ri virgl,
bir zavall vesilesin!..
Ben, k zabilir miyim sana?
Sen de bilirsin ki, benim detim de ildir
bir posta tatar na
bir emir kuluna svmek,
efendisine k p
u
dvmek!.
Sen de bilirsin ki, jurnal esnaf , senin gibiler
tutulup kulaklar ndan birer birer
te hir edilirler..
Ben, sadece skp
bir fitnenin otuz iki di ini,
ve Bab li kald mlar na dkp
gelece ini, gemi ini
ald m omuzuma i te bu te hir i ini....
Bir d n o lum,
bir d n ve inkr etme ki;
Keteon matbaas nda ut al p
ayak ark lar na beste talim eylemek,
ve o biare Larus'un rz na geip
zat lim eylemek,
sana pek
zor geldi ki, demek;
aran zda dola r grnce
benim "Orhan Selim" adl dilsiz
ve kolu ba glgemi,
hemen az ya al p gemi
Fa isto-demokrato-liberal
bir jurnal
yaz p
delikanl yere almak
ve bir miktar minasip elden almak
istedin!..
Elden al p almamana
kar mam ama,
biz,
glgemizi bile i netmeyiz adama!
Bir d n o lum,
bir d n, ey, gbekli patron veletlerinin
"Do ru yol" gstericisi,
bir d n ey yetimi Safa,
bir d n ve hat rla ki, son defa :
O, takma aslan yeleli Nam k Kemal stad n senin;
abanoz ellerinden
zenci klesinin
som alt n taslarla arap ierek
ve "didar hrriyet"in dizinde
kendi kendinden geerek :
"Yksel ki yerin
bu yer de ildir,
Dnyaya geli
hner de ildir!" demi ...
Sen de ykseldin uyup
onun sesine

"La dam o kamelya"n n fesli figranl ndan

Ahmet Ha imin "Degstasyon"daki iskemlesine..
Bir d n o lum!
Bir d n ve mezarlar n hududunu a ma!
Kendine gven stat
babana de il,
bir ly koluna tak p dola ma!
yle zart zurt e ilmez topra gidenlerin!
Rahat b rak o lum
rahat b rak uyusun
O muhterem " ehidi hrriyet" bey pederin!
Hem byle daha iyi.
nk bak ortada
ne yeni bir ngiliz-Boer
harbi var,
ne de tebrik isteyen bir ngiliz elili i...
lleri rahat b rak o lum.
Rahat b rak uyusun benim de gidenlerim!
Sen de bilirsin ki ben
ne dedemden
miras bekledim,
ne babamdan eref, an!
Hasep, nesep, kan, soy sop i inde yo um.
nk ne soyu sicilli bir buldo um
ne de tecrbelik bir tav an.
Ben sadece len babamdan ileri,
do acak ocu umdan geriyim,
ve bir kavgan n ads z neferiyim..
Ey ihtisas mahkemeleri kaa
ve Despinis Kokonun aftosu,
ey marka mal kr
provokatr,
ve ey zavall yetim...
Yoktur im iri kahr inkra niyyetim...
Kokla, ek ve i,
zlme hi...
Billahi cihan bilir ki, sen
kahraman, ulusal muhaliflerimizdensin!
Kokla, ek ve i
zlme hi.
Yaln z, ara s ra
bak p aynalara
bir deve derisinden beli de nekli Hacivat d n.
Bir d n o lum :
mdahin, elebi hazreti Hacivat n
giyerek harp ilah gbekli Mars n niformas
kahramanane bir dalkavuklukla hesap sormas .
Bir d n o lum,
bir d n ey say n provokatr...
Her dv en sersemdir senin iin
her anlay p inanan kr.
Ve sen ki, bir fikre ba lan n
az d man n;
anlat bana nas l oldu da u,
anlat bana nas l oldu da sen,
yanarak boynu msellesli bir mason iman yla
boyamak istedin Sleyman n ift stununu
o biare "hrriyeti efkr" n kan yla?
Hem ne derin bir inan
ki, bu,
ne mthi bir ate le yan
ki, bu,

gze ald rm sana

fenafil-ma
zam olmay ,
mason localar na defa bavurup
mason localar ndan defa kovulmay .
Bir d n o lum,
bir d n ve inkr etme ki;
gizli gece yolculuklar ndan kalmad r senin al n terin.
Sen her gece
el ayak ekilince
"Nuvel Literer"in
bir ar nl k duvar ndan a arak
ve parmaklar n ucuna bas p dola arak
yapraklar nda onun,
apart rs n sat rlar birer birer
Cingzle beraber.
Fakat her duvar
bir kar de ildir.
Her duvardan atlamay kesmez senin gzn
ve her fikrin a lmaz kap lar
maymuncu uyla Cingzn..
Okuman laz m evlat.
Evirip evirmeyi, gze girmeyi, falan filan
b rak p
okuman....
Bir d n o lum,
bir d n ey yetimi Safa,
bir d n ve benden ren ki son defa :
R dedi in
eyin
Karabet ustan n uduna benzemez surat .
O, ne ap rt larla i nenen bir sak z,
ne "Vatan-Silistre"de Abdullah avu un tirad ,
ne de "Bir Ak amd "da mteverrim bir bayan ilac
O, ahlanm bir sava k
r.
Bu ata atl yacak yrek
ve bu kabzaya bilek
gerek....

r.

Peyami Safa 9 Eyll 1935 tarihli "Hafta"daki yaz

n alt na ekledi i notta bu iirde yergi konusu yap lan ynleriyle
vnd n belirtti :
"Nz m Hikmet'in fikir taraflar nda ap nca syleyecek bir ey bulamayarak i i destan yazmaya dkt n ve
hakk mda bir manzume rp rarak dkkn dkkn dola p okudu unu evvelce bildirmi tim. Bu manzumesini bir
mecmuada grdm. Al k o lan, benim say z kusurlar m dururken iftihar etti im tek tk birka faziletimi
hicvetmeye yeltenmi . (...)
"Sz Cingz Recai'ye b rakaca m. Gelecek say lar
n birinde onun bu Nz m Hikmet denilen meslekta na
cevab okuyacaks z. i fikir ve ideoloji taraf ndan ka p, vesikas z imalarla dolu adi bir soytar a gtren bu
ra art k Server Bedi'nin kahraman ak ak vuracakt r."
Peyami Safa'n n "Cingz Recai mstensihi [kopyalayan ] Server Bedi" diye imzalad kar yergi, "Cingz
Recai'den Nz m Hikmet'e" ba
yla, "Hafta"n n 23 Eyll 1935 tarihli say nda yay mland . Sunu yaz
n
sonunda yle deniyordu :
"Mnaka ay (...) irkin bir alay zeminine dken Nz m Hikmet, art k ciddi bir muhatap olmaktan bylece istifa
edince, Peyami Safa ona kendi tarz nda manzum konu man n ne basit bir yaz oyunu oldu unu ispat iin karalad
u cevab , Server Bedi'nin me hur kahraman Cingz Recai imzasiyle bugn 5. sayfam zda ne rediyoruz."
Nz m Hikmet'in tarz "basit bir yaz oyunu" san p ona bu yolla seslenmek isteyen herkes gibi, Peyami Safa'n n da
tam bir ba ar zl a u rad grld. Ba ka anlay larda kendilerini kabul ettirmi airlerin bile, denediklerinde
tats z taklitler durumuna d tkleri, gizine var lmas hi de ilk bak ta san ld kadar kolay olmayan bir tarz sz
konusuydu.

"Cingz Recai'den Nz m Hikmet'e" ba kl olduka uzun yerginin ilk sat rlar yla son sat rlar

okuyal m :

Gel bakay m,
lle lle, k vr m k vr m, samur sal ,
pamuk tenli, al yanakl sar papam,
gel bakay m anam babam,
gel bakay m yetimlikle maytap eden pa a zadem,
gzel dem!
***
Bre toprak alt nda yatan
byk Trk llerine atan
bre tmen tmen k r bom
bre tmen tmen palavra
bre i iye yalan
lye iftira atan
sa sola katan
bre kaltaban
bre Trk d man , bre vatan
haini arlatan!
Sen art k buralarda
kolay diki tutturamazs n
sahte komintern taktikal
dolmalar yutturamazs n.
ekil!
Bugn yapt n gibi
Metr-Goldvin-Mayer irketinin
stanbul kolunun ba na dikil.
Yznden maskeni, ba ndan kasketi at
sermayenin alt na yat!
Yerini imdi buldun i te :
Hak berekt versin, asilzadem,
Tart man n Nz m Hikmet ile Peyami Safa aras nda ki isel bir eki me olarak kalmayaca beklenen bir eydi.
"Bir Provokatr stnde Hiciv Denemeleri"nde Nam k Kemal'e de inilen bir blm vard .
Bu sa lar k rtmak iin bulunmaz bir f rsatt . Nihal Ads z bir kitap k yay mlayarak genli i ayaklanmaya
a rd :
"Komnist Nz m Hikmetof ile romanc Peyami Safa'n n aralar nda ne getiyse geti. Dne kadar birbirinin dostu ve
bedava reklamc olan bu iki edib-i ehir bozu up cilvele tiler. (...) Fakat Nz m Hikmetof Yolda bu mnaka ay
Trk milliyetperverli i zerinde tepinmeye yeltenmek iin bir vesile yapt ve Trkiye'nin en byk adamlar ndan biri
olan Nam k Kemal'i arslan postu giymi olmakla itham etti. (...)
stanbul'da bir de 'Milli Trk Talebe Birli i' vard r. (...) Trk airi hakarete u ruyor da bu Trk genli i sesini
karm yor. Nerde kald Nam k Kemal iin yap lan ihtifaller?.. (...)
"Trk i isi bu deli samalar , bu gerdan k rmalar, nara atmalarla m kurtulacak, bollu a, toklu a, sa
a kavu acak?
Hay r Nz m Hikmetof Yolda ! A adamlar ne yetimi Safa'n n k k m zrapl udu, ne de Nam k Kemal'in lsyle ve
kemikleriyle beslenmek istemiyorlar. (...) A adamlar i ve refah istiyor. (...)
"Nz m Hikmetof Yolda ! Sar suratl afyonke inlilerle kara suratl yamyam Habe lerin davas gdyorsan,
haydi oraya... Yolun a k olsun. Bab li Caddesi'nde Habe davas mdafaa olunamaz. (...)"
Peyami Safa "Hafta"n n 11 Kas m 1935 tarihli say nda yay mlanan "Nam k Kemal ve Genlik" ba kl yaz nda,
Ads z imzal bir kitap n kmas yla kap
p tkenmesinin bir oldu unu, bir sylentiye gre de toplat ld
,
onun iin de kendisinde bulunmad
, ama bir gencin elinde grp ayakst bir gz gezdirdi ini anlatarak yle
diyordu :
"O hicviye, ne Trk genli inin Nam k Kemal'e ba
ndan, ne de bu ba
gsterme cesaretinden phe
ettirecek ehemmiyette olmad iin, kstah bir a za inmi veya inecek mnferit amarlar kfi bulanlardan m.
nk her yerde ve her devirde byklerin mezar na i emek isteyen birka fikir zppesine tesadf edilebilir. (...) ki
sille ve bir tekme, klhanileri makberin civar ndan uzakla
r. (...)
"Bu vazife yap lm r ve eksi i kald ysa yap laca na da phe yoktur. (...) Trk genli inin art k notunu tamamiyle
verdi i bir nafile delikanl iin seferber olmas na lzum grenlerden de ilim."
Nz m Hikmet'le aras a k olan Hikmet K lc ml 'n n evresindeki solcu genler de onun Nam k Kemal'e
sata mas do ru bulmam lar, bunu gazeteye gelip kendisine sylemi lerdi. Bylece Nam k Kemal solda da, sa da
da gnn konusu oluverdi. Soru turma kitap klar haz rlan yor, toplant lar yap yordu.
ylesine ki, arkada lar Nz m' n sokakta bir sald ya u ramas ndan bile korkmaya ba lad lar.

Atatrk'n ulusal hudutlar z iinde, kendi gcmze dayanarak ayakta durmak, geli mek, lkemizi onarmak,
insan
mutlu etmek amac gden, gereki "milliyetilik" anlay na kar , Almanya'dan esen rzgrlarla iyice
glenmeye ba layan rk , turanc , dnyadaki btn Trkleri bir araya getirme d n kuran, servenci bir
"milliyetilik" anlay
savunanlar, Nam k Kemal'in vatan airli inden, gr sesinden h z almak istiyorlard . Nitekim
1930'lar n ba nda Hamdullah Suphi Bey (Tanr ver) Trk Oca 'na hem Mustafa Kemal'in, hem de Nam k Kemal'in
bstlerinin konulaca
sylemi ti.
Bu geli meler ya an r, niversite genli i bu yne ekilmeye al
rken, spanya'da Cumhuriyetiler'den yana
kan, talyan fa izminin Habe istan' i gal etmesini k nayan, Nam k Kemal'e dil uzatan bir aire katlan lamazd .
Sald lar n arkas kesilmek bilmedi. 1936 y na da ayn havada girildi.
Nz m Hikmet, kimileri sonradan e itli alanlarda ne eren (Nam k Gedik, Zahir Gvemli gibi) genlerin syledi i
r szlerin yan s ra, kendi tarz nda manzumelerle de a
lan yordu.
Abdlbki Glp narl 'n n yergisinden blmler :
Bugnlk senin a
kullanaca m : Ulan
Yalanc pehlivan!
"lleri rahat b rak o lum"
Dedikten sonra bilmem kime atmak iin
Ve birka afi satmak iin
Bu millete milliyetini duyuran,
Zulm, istibdad , tahakkm k ran
Byk Trke, Nam k Kemale svmek
ti in Moskof arab n ne esinden olsa gerek!
(...)
Galiba aynaya bakt n ki
Takma arslan yeleli
Aksini grdn,
Ey yetim-i vatan!
(...)
rtlan tabiatl nebba !
Ulaaan
Boynundan yaral
ll karal
Engerek!

Ky a as oldu unu syleyen biri de 12x16 cm boyutlar nda, 32 sayfal k kk bir kitap k yay mlam . Nam k
Kemal'in o lu Ali Ekrem Bolay r'a arma an edilen bu kitap kta da gene ayn tarz bir manzumeyle ileri geri szler
ediliyordu.
Nz m Hikmet'in arkada lar ndan Ahmed Cevad, t rr Kervan Yrr adl , 48 sayfal k bir kitap kta Orhan
Selim'in baz yaz lar bir araya getirerek, ba a, sona ekledi i k sa a klamalarla bu sald lara da de indi. Ba taki
yaz
yle bitiriyordu :
"Ben Nz m' n yaz lar ndan bir k sm setim, ne rediyor ve iddia ediyorum : Nz m'a bu adamlar iftira ediyorlar."
1935'in ekim ay sonlar na do ru birka yaz
Zekeriya Sertel'in yay mlatmamas zerine, Nz m Hikmet
"Tan"dan ayr ld . Art k yaln z "Ak am"da yaz yordu. iirleri ise "Yedign"de, "Aydabir"de, "Resimli Her ey"de
kmaktayd . Taranta-Babu'ya Mektuplar'dan baz paralar da bu dergilere verdi. Y l sonuna do ru Yeni Kitap
Portreler'i yay mlad . Arkas ndan yay mc a klanmayan Taranta-Babu'ya Mektuplar geldi. Bu kitab da herhalde
Sabiha Sertel'in karde i Yusuf Kenan' n sahibi oldu u Yeni Kitap yay mlam . Ama fa izme kar yay n
yapman n sak ncalar do urabilece i bir dnemde, air kitab n tek sorumlusu grnmeyi daha do ru bulmu
olmal yd .
Trkiye geri Milletler Cemiyeti'nin bir yesiydi. Atatrk dnya olaylar n geli iminden kayg lan yor,
evresindekilere, Hitler ile Mussolini iin, "Bu adamlar insanl n ba
yakacaklar, nk sava nedir bilmiyorlar!"
gibi szler ediyordu.
1935'ten 1936'ya geerken Nz m Hikmet'in yklendi i i ler gittike a rla yordu. Bir yandan sabahtan ak ama
kadar pek Film Stdyosu'nda al arak ailesinin geimini sa yor, bir yandan da Orhan Selim'in gzel Trke
denemelerinin aras na soku turdu u yaz larla okurlar na dnya olaylar zerine do ru bilgiler vermeye al yordu.
Biraz daha fazla para kazanmak iin gazetelere yazd tefrika romanlar nda bile insanlar sa kl d ncelere ekme
abas iindeydi.
Ama yaz
z a ndan en nemlisi, o gne kadar edindi i iir deneyimiyle, yap tlar n doru una oturtaca ,
Simavne Kad O lu eyh Bedreddin Destan zerinde al makta olu uydu.

Bu i e yeterince zaman ay ramad na zlyor, ya am ko ullar n, olaylar n bask ndan kurtulamaman n

nt
ekiyordu. Akl talya'da, spanya'da, Almanya'dayd .
rnekse Orhan Selim 26 Temmuz 1936 tarihli "Ak am"da, Sadri Ertem'in spanya olaylar n iyzn anlatan bir
yaz
sz konusu ederek bu i in dnya iin ne anlama geldi ini belirtmeye al
:
spanya'da irtica oluk ocuk, kad n erkek, ehir ve ky btn bir emeki spanyol halk kan ve ate iinde
ezmeye al rken kaydedilmesi laz m gelen bir nokta daha vard r.
spanya'da bu en mrteci unsurlar te kil edecek asiler muzaffer olurlarsa dnya sulhu, bu sulhun bugn yegne
temeli olan 'demokratik' cephesinden yara alacakt r. spanya sulh unsuru olmaktan kacak, harp unsuru olacakt r.
Dnya sulhunu korumak iin u ra an btn milletler, i te bir de bu bak mdan spanyol hadiselerini heyecanla takip
etmektedirler."
Orhan Selim, kendine sata anlar n o una glp geiyordu. Ama gnlk ya amla ilgili olaylara, rnekse renci
pasolar ya da Sular daresi gibi konulara de inirken, araya "Mistik" diye bir yaz sokup yle szler etmekten de
geri kalm yordu :
"Bay m M ST K'tir!
"Bay m mistiktir, ama yemekte tabak tabak mistizme de il, tabak tabak levre in ls na, kebab n yumu
na ve
pilav n ya
na iltifat eder.
"Bay m M ST K'tir!
"Bay m mistiktir, ama ruhunu mistizmle sarho etmek isterken bile, midesini yard mc a r. Votkan n sertine,
rak n alt nba na, biran n kpklsne ve al kanl varsa e er kokainin halisine ba vurur. (...)
"Bay m M ST K'tir!
"Bay m mistiktir, ama ne s rt nda aba, ne elinde asa vard r. Elbisesi modaya uygun, iskarpinleri halis glasedir. (...)
"Sokakta kad nlara sz atar ve barda danszleri s
r ve btn bunlar yaparken akl na bir tek mistik beyit
gelmez...
"Bay m M ST K'tir!
"Leon Blum'u ekmek b a yla kesmek laz m geldi ini syleyen me hur kralc Frans z yaz
ndan ders alm r.
(...)
"Ve 'Kandit', 'Grenguvar', 'Nuvel Literer' gibi yine Frans z mecmualar kapan r da, ben burada Yunus Emre'ye Paris
modas zere dikilmi papaz cbbesi giydiremem diye korktu u iin, Fransa'da 'Halk Cephesi'nin zaferini be eriyet
iin felaket telakki eder.
"Bay m M ST K'tir!
"Bay n mistikli i lldr, hesapl r, menfaatlere dayan r, pratiktir. Fakat ona sorarsan z, mistizm btn
bunlar n stndedir, bir anlat lmaz, sezilir ruh haletidir, mistizm her yerde haz r ve naz rd r, onu kaybetmek
hayvanla mak demektir...
"Bay m M ST K'tir!
"Ve bay n btn hneri, hnerbazl mistik olu undad r. nk o yzn bu peenin alt ndan gsterdi i gn
kar zda ya kolay bir hret avc , ya bir avantrist greceksinizdir..." (Ak am, 2 Haziran 1936)
Byle bir yaz ortal kar rmaya yetiyordu. gn sonra :
te konu uyorlar :
"- Bu szleri benim iin yazd . Fakat benden korktu u iin ad
syleyemiyor.
"- Hay r, senin iin de il, benim iin yazd . Senden korkmaz, benden korkar.
"- Hay r, hay r, ikiniz iin de de il! Benim iin. ortada, sizin iin olsayd 'kokain', 'f ldak' demez, sade 'mistik'
derdi. Hem o benden hepinizden ok korkar. Ad
bile a na alamaz!
"Hedefinize nas l ula
gryorsunuz ya! (...) Maksad z bir ferde 'ta atmak' de il, btn bir sry bir tip
biimde toplay p te hir etmektir.
(...)
"Bilin ki, imdilik, hibiriniz teker teker, ad zla san zla yoksunuz benim iin. Benim iin topunuzu birle tiren bir
tek 'BAYM ST K' tipi var. Hodri meydan, Bay Mistik!.." (Ak am, 5 Haziran 1936)
ki gn sonra, 7 Haziran 1936 tarihli "Ak am"da kan "Bay Mistik'in Kurnazl yahut 'Taktik'" ba kl yaz dan da
paralar okuyal m :
lerinden biri topunun nam na sz syledi. Benim de szm topunun firmas olan Bay Mistik'edir.
***
"Bay Mistik kurnazd r.
"Sahib-it-taktiktir.
"Kfreder. 'Kfr ediyorsun!' der. Mfteridir. ftiraya u rad
syler.
"Bay Mistik o kadar kurnazd r ki bu marifeti yzne vuruldu u zaman :
"- spat edin! diye bbrlenir.
"nk Bay Mistik bilir ki, onun kfrbazl
, mfterili ini, jurnalc
ispat etmek iin, imdiye kadar yapt
'polemik'leri teker teker, yeni ba tan ne retmek laz md r. (...)
"Halbuki bu yap lmaya de er bir i de ildir. Hem ok uzun srer, ok yer tutar, hem de bilineni bir daha bildirmek
gibi komik bir ey olur. (...)

"Dedim ya, Bay Mistik kurnazd r.

"Sahib-it-taktiktir.
te yine bu kurnaz Bay Mistik'e 'iftira?!' ediyorum. Diyorum ki :
"Onun kurnazl bir f lda n kurnazl gibidir.
"Bir bakars z : hudutsuz mcerret 'hrriyet' taraftar r. Sonra dner, 'disiplinli' hrriyetten yana kar. (...)
"Bir bakars z : 'izm'le biten her e it mefhumun d man r. Sonra dner, baz 'izm'li mefhumlara ba lan r.
"Bab li caddesinde Kont de Larok gibi dola p, taktik icab , hayk r :
"- Var m bana yan bakan? Biz adam 'Ht!' diyip ka
z! Kar
zda kimse diki tutturamaz! (...) Biz biliriz,
ba kas bilmez... (...) Sosyoloji mi istersin? Buyur!.. Felsefe mi?.. ls bizde!.. Edebiyat m ? Gel retelim!..
Doktorluk, mhendislik, hepsi bizde!.. (...)
"O yine, ister geen seferki ad yla, ister ba ka bir isimle, ba ka bir imzayla gstersin kendini. Biz de elimizden geleni
yapmaya al r, Bay Mistik'in kurnazl klar ve takti ini incelemeye devam ederiz..."
Gene iki gn sonra, 9 Haziran 1936 tarihli "Ak am"da "Bilano" ba kl bir yaz yay mland . Kar kl sylenenleri
ras yla zetleyerek, Bay Mistik'in arada bir, "Bu i e polisin mdahalesi hay rl olur," diye feryat etmesini de
anlay la kar layan yazar, tat may yle ba yordu :
"- Bay Mistik, ok kulland bir tabirle 'ferti i k rd ktan' sonra, taktik icab bo b rakt meydana tekrar dnerse, bu
meydanda yine ana avrat sverek, bin bir dereden su getirip, i ine gelmeyen eyleri anlamamakta inat ederse, 'Ben
onu demedim, bunu dedim, benim ispat istedi im o de il, buydu,' diyerek yaygaray basarsa, bizim iin yap lacak
: 'Paradi'ye p profesrn gsterdi i hnerleri seyretmekten ibaret kalacakt k."
Orhan Selim "Ak am" gazetesinde siyasal konulara girmemek ko uluyla yaz yordu. Ba tan bunu kendisine a k a k
sylemi lerdi. Yazd klar temiz Trke denemeleri diye niteleyerek gncel ya am olaylar ndan sz ediyor, ama
rsat bulursa araya byle st kapal bir eyler soku turuyordu. Bu bak mdan yaz lar hem gazetede, hem de
arda yak ndan izlenmekteydi.
Milletvekili olarak Ankara'da bulunan gazete sahibi Necmettin Sadak arada bir ihbar telefonlar al yordu. Geri o
byle eylere ald rmayan, sekin bir gazeteci, olgun bir siyasa adam yd , ayr ca toplumsalc
ka lmaz bir
gereklik olarak gryordu, ama hava gerginle ip bu tr telefonlar s kla nca, stanbul'a geli lerinden birinde, ilkin
gazetesinde al an Vl Nureddin V-N gibi, Cemal Nadir Gler gibi gvendi i ki ilerle konu tu, sonra gazeteye
yaz getirdi i bir gn Nz m Hikmet ile yaz leri mdr Enis Tahsin Til'i odas na a p onlara yap lan
ihbarlardan sz etti. Orhan Selim'in sulanan yaz lar birlikte gzden geirdiler. Hibir ey yoktu. Bu arada Nz m
Hikmet yaz lar Enis Tahsin Til'in kendisinden daha iyi an msad
, byk bir dikkatle, stelik de be enerek
okumu oldu unu grd. Demek ierden de denetleniyordu, ama byk bir sevgiyle.
Sorun Orhan Selim'in yazd klar ndan de il, arkas nda Nz m Hikmet'in olmas ndan kaynaklan yordu. Devletin
ba ndaki insan n, Atatrk'n de fa izme, nazizme kar oldu u biliniyordu. Ama bu gere e ses karamayanlar,
zellikle solcular n Mussolini'ye, Hitler'e, Franco'ya dil uzatmalar na katlanam yorlard .
De il Nz m Hikmet gibi komnist oldu unu a k a k syleyenlere, halktan geldikleri, halk n ac lar yans tt klar
iin ad komniste kanlara bile Bab li'de yer yoktu.
Byle yazarlar i siz b rakarak nas l al ktan ldrdklerine Kemal Ahmet olay taze bir rnekti. Orhan Selim'in de
her kap dan geri evrilmesini, i siz kalmas istiyorlard .

Kemal Ahmet Olay

Kemal Ahmet orta boylu, esmer, gzleri f rlak, nceleri olduka temiz giyinen, bile inde alt n zincir ta yan bir
delikanl yd . Yksek Ticaret Okulu'nda okurken, 22 ya nda Bab li'ye gelmi Serbest F rka'n n yay n organ
"Yar n"da al maya ba lam . "Yar n" kapat nca teki yazarlarla birlikte o da tutukland . Az sonra b rak ld ysa
da, bir sre i siz kalmas ikiye d knl n kam lad , ak amc
gn boyuna yaymas na yol at .
Nz m Hikmet gazetelerde tan
genlerle ilgilenir, yaz lar dzeltir, yabanc dil renmeleri iin bask yapar,
kt al kanl klar edinmelerini nlemeye al rd . Kemal Ahmet'e de, Nizamettin Nazif Tepedelenlio lu ile Suat
Dervi 'in arac
yla gazetelerde i bulup al mas sa lam , gndz ikicili inden kurtulmas iin elinden geleni
yapm .
D k bir cretle girdi i "Haber" gazetesinde, "ulsuz Adam" imzas yla k e yaz lar yaz p yoksul halk n
ektiklerini yans tmaya ba lay nca, ad hemen komniste kan Kemal Ahmet'in evresinde bir ku ku emberi
olu makta gecikmedi. S radan bir muhabir olarak getirdi i haberlerden bile ku kulan yordu.
sizlik gnlerinde alt n bilezi i, pardss, yele i hep ikiye gitti. Verem oldu. Bas mevlerinde gazeteleri d ek,
perdeleri yorgan yaparak yatt so uk k gecelerini a susuz geirirken, sonunda gen ya ta kan kusarak ld.
lmnden bir y l sonra, Nz m Hikmet'in deste iyle Ahmet Cevat bu yazar n A layan Nar ile Glen Ayva adl
yksn bir kitap k olarak yay mlay p da, Orhan Selim "Ak am"da ok yceltici bir yaz yaz nca ortal k gene
kar
verdi :
"yle ller vard r ki, ben onlar n ldklerini d ndke, vakit olur, ya ad mdan utan m. Onlar kadar de erli,
onlar kadar byk, onlar kadar iyi olmad ma bakmaks n ya amakl m kt bir i gibi gelir bana. Sonra, yine
onlar kadar iyi, de erli ve byk olmak iin ya amak isterim.

"Yaz Kemal Ahmet benim bu llerimden biridir. Di lerine yap

yapraklar gibi dkerek leli bir y l oluyor.
"Bence byk bir lnn y ldnmndeyiz." (Ak am, 5 Nisan 1935)

dudaklar ndan ci erlerini para para, kuru

Peyami Safa'n n bu yaz zerine yoku ta kar la

Nizamettin Nazif Tepedelenlio lu'na, "Bak, komnist komnisti
nas l yceltiyor!" diyecek olmas , Nizam' n Suhulet Kitabevi'nin nnde grleye grleye Kemal Ahmet'i
anlatmas na, az sonra yanlar na gelen Elif Naci'nin de, "Nizam, b rak imdi Peyami'yi, Kemal Ahmet iin ayakst
nefis bir yaz yazd n, gel unu Meserret'te k da dkelim," demesine yol am .
Meserret'e girdiklerinde Naci Sadullah da Kemal Ahmet'le ilgili an lar yaz yordu. "Yar m Ay" dergisine verecekti.
Suat Dervi ile Hseyin Avni anda da birer yaz yazacaklard . Nz m Hikmet'ten ise bir iir gelecekti. "Yar m
Ay"da birlikte yer alacakt hepsi.
Ka la gz aras nda, Kemal Ahmet'i vmek solculuk, kmsemek sa
k oluverdi. Vl Nureddin V-N'nun,
"Kemal Ahmet iki sofralar nda iki kadeh rak ya kavuk sallayan bir dalkavuktu. imdi onu bir fikir kahraman diye
tan yorlar!" demesi de solcular aras nda baya tepkiyle kar land .
Nz m Hikmet'in "Kemal Ahmet" ba kl iiri yleydi :
Kafas
yzde yz uygun muydu kafama
bilmiyorum, ama
o benim soyumdand .
Etiyle, kan yla de il,
belki de heyecan yla de il,
bat p parmaklar kanayan yaras na
beyninin
satt iin
bir ekmek paras na.
Fakat ne yaz k ki, o,
namludan kopan bir kur un gibi hayk p,
karanl k ac lar n cam k p
gne i dolu dizgin gzlerine dolduramad !
Gn geldi, a dan ayakta duramad .
Ve i te o zaman
ocu unu bo an
a bir ana gibi,
bir zlmez emberin k vranarak iinde,
bo du kendi elleriyle yre ini
bir rak kadehinde.
Tutunmak istedi, kat lar;
al , k rbalad lar;
susad , kendi kan iti o!
Para para insan kafas sat lan,
kald mlar nda a yat lan
bir caddeden
mukaddes bir st rap ark gibi gelip
geti o!..

Nz m Hikmet derginin ynetim odas nda toplanan arkada lar na bu iirini okudu u gn, Nizamettin Nazif
Tepedelenlio lu, "Fevkalade, harikulade, mkemmel, be Nz m! Demek sen byle hissi eyler de yazars n ha!" diye
yeri g inletti. Suat Dervi , Mahmut Yesari, Naci Sadullah da ok duygulanm lard .

Burjuva Oldu Sulamas na Kar

Nz m Hikmet'e soldan gelen sata malar n ba nda ise "burjuva oldu" sulamas yer al rd . Cihangir, Ni anta gibi
semtlerde apartmanlarda ya yor, Orhan Selim ad yla patron gazetelerinde suya sabuna dokunmayan yaz lar
yaz yordu, demek ki burjuva olmu tu. Portreler'de yer alan "Orhan Selim" ba kl iirin son dizeleri ard arkas
kesilmeyen bu sulamalara kar kt r :
Yaln z unutma bir eyi :
yorulur da
aya n kayarsa e er
seni herkesten nce ben
ta lar m!
Fakat bugn
sende beni satt
gsteren
bir tek sat r bulan n

aln

kar lar m!

"Sol" Geinen Delikanl lara Kar

Simavne Kad O lu eyh Bereddin Destan 'nda, "sol" geinen delikanl lardan gelebilecek ele tirilere kar bir not
vard r.
Dokuzuncu blmde ehzade Murat' n ordusuyla Bedreddin yi itleri aras nda "mbala a cenk olunur".
Hep bir a zdan trk syleyip
hep beraber sulardan ekmek a ,
demiri oya gibi i leyip hep beraber,
hep beraber srebilmek topra ,
ball incirleri hep beraber yiyebilmek,
yHarin yana ndan gayr her eyde
her yerde
hep beraber!
diyebilmek
iin
on binler verdi sekiz binini...
Yenildiler.
Bedreddin yi itleri "bo anan ya mur iinde gn inerken ak ama" ehzade Murat ordusuna yenik d m lerdir. Bu
yenilgi kar ndaki zntsn air yle a klar :
Tarihsel, sosyal, ekonomik artlar n
zaruri neticesi bu!
deme, bilirim!
O dedi in nesnenin nnde kafamla e ilirim.
Ama bu yrek
o, bu dilden anlamaz pek.
O, "Hey gidi kambur felek,
hey gidi kahbe devran hey,"
der.
Ve teker teker,
bir an iinde,
omuzlar nda dilim dilim k rba izleri,
yzleri kan iinde
geer plak ayaklar yla yre ime basarak
geer Ayd n ellerinden Karaburun ma luplar ..*

Nz m Hikmet bu szlerine yle bir not d mek gere ini duymu tu :

(*) imdi ben bu sat rlar yazarken, "Vay, kafas yla yre ini ay yor; vay, tarihsel, sosyal, ekonomik artlar kafam
kabul eder amma, yre im yine yanar, diyor. Vay, vay, Marksiste bak n..." gibi laflar edecek olan baz "sol" geinen
delikanl lar d nyorum. T pk yaz n ta ba nda tarihi kelm mderrisini d np kahkahas duydu um gibi.
Ve imdi e er byle bir istidrad [a klama] yap yorsam bu o e it delikanl lar iin de il, Marksizmi yeni okumaya
ba lam , sol zppeli inden uzak olanlar iindir.
Bir doktorun verem bir ocu u olsa, doktor, ocu unun lece ini bilse, bunu fizyolojik, biyolojik, bilmemne-lojik
bir zaruret olarak kabul etse ve ocuk lse, bu lmn zaruretini ok iyi bilen doktor, ocu unun arkas ndan bir
damlac k gzya dkmez mi?
Paris Komunas n devrilece ini, bu devrili in btn tarihi, sosyal, ekonomik artlar nceden bilen Marks n
yre inden Komunan n byk lleri "bir st rap ark " gibi gememi ler midir? Ve Komuna ld, ya as n
komuna! diye ba ranlar n sesinde bir damla olsun ac k yok muydu?
Marksist, bir "makina-adam", bir ROBOTA de il, etiyle, kan yla, sinir ve kafas ve yre iyle tarihi, sosyal, konkre
bir insand r.
Bu nottaki kayg lan tan anla laca gibi, Nz m Hikmet'e soldan gelen sald lar onu baya zyordu. Partili
komnistler de, kimi alttan alta, kimi a ktan a a, onunla u ra yorlard .
Komintern'e ba yasad Trkiye Komnist Partisi'nden "anti-Stalinist" nitelemesiyle "ihra" edilmi ti. e itli
nedenlerle kendisi gibi rgtsz kalm arkada lar yla kurmay denedikleri ikinci bir yasad partiye de Komintern
kucak amam . Zaten ok gemeden bu parti kovu turmalar, tutuklamalar, mahkmiyetlerle kendili inden
da lm . Hikmet K lc ml ile yanda lar ise Nz m Hikmet'e d man gibiydiler.
sacas , o art k rgtsz bir komnistti.

Bir yazar, bir air olarak, Babili'de, evresindeki Naci Sadullah, Suat Dervi , Mahmut Yesari, Nizamettin Nazif,
Sabiha Sertel gibi ileri d nceli gazetecilerle arkada k ederek, fa izme, nazizme, kendilerini "milliyeti" diye
tan mlayan rk lara, turanc lara kar , hibir rgtten destek almadan, sava m veriyordu.
Bu durumdan pek ho lanmayan partili yolda lar, srekli onun bir a k vermesini bekliyor, her davran
olumsuz
yorumlamak iin kendilerini baya zorluyorlard .
rnekse Piraye'nin teyzesinin kocas Ismay l Hakk Baltac lu'nun "Yeni Adam" dergisinde, 1936 y
temmuzunda, "K sa tetkik ve tenkitler" ba kl ona buna tak lma stunlar nda yle bir alayc haber yer alm :
"Bir gn Dr. Fuat Sabit, Kerim Sadi'ye : Nz m Hikmet Beyo lu'nda bir apartman yapt rm kap lar elektrikle
a yor, dedi. Kerim Sadi bir an d ndkten sonra u cevab verdi : Nz m' n apartman ndaki kap lar bir ey mi, sen
gel de benim Kuzguncuk'ta sekiz liraya tuttu um yal gr, kap lar rzgrdan kendili inden a yor."
"Yeni Adam" anti-fa ist bir dergi olu uyla o gnlerde ilericilerin en etkili dergisiydi. evresinde solun gl
yazarlar , ressamlar , bu arada do al olarak derginin i lerini yklenen partili genler vard . Kim bilir kim yazm bu
lay tak lmay .
Nz m iin solcular n daha nce de yapt klar , "O art k burjuva oldu!" dedikodusu, Cihangir'de kaloriferli bir
apartman dairesine ta nmas yla bsbtn alevlenmi , "Yeni Adam"a da i te byle yans
.
Nz m Hikmet soldan kendisine sata anlar , bu notunda, "sol geinen delikanl lar" ya da "sol zppeli i" gibi
nitelemelerle an yor. Ayr ca, a klamas n onlar iin olmad
da zellikle belirtiyor. Demek ki onlarla tart mak,
onlara bir ey anlatmak olanaks z. Bylesine umutsuz kar ndaki Marx' lardan.

Milliyeti Sulamas na Kar

eyh Bedreddin Destan 'ndan k sa bir sre sonra yay mlanan Mill Gurur adl ek kitap n yaz lmas Yeni Kitap
yap n kovu turmaya u ray p toplat lmas na engel olabilir d ncesiyle istemi ti. Ama Nz m bu "zeyl" ile daha ok
kendisine "milliyeti" diye sald ran solculara yan t vermeyi amalad .
Be sayfal k yaz n bir yerinde Ahmed'le konu urlarken araya Lenin'in ezberlenmi bir yaz giriyordu.
"D ar da iseleyen ya mura, ko un terli imentosuna ve yirmi sekiz insan na Ahmed hikyesini anlat p bitirmi ti.
Ben :
"- Ahmed, demi tim, bana yle geliyor ki sen Bedreddin hareketinden biraz da mill bir gurur duyuyorsun.
"Sesime tuhaf bir eda vererek syledi im bu cmlenin iinde, Ahmed, 'mill gurur' terkibini birdenbire bir kam gibi
eline alm , onu surat mda aklatm ve demi ti ki :
"- Evet, biraz da mill bir gurur duyuyorum. Tarihinde Bedreddin hareketi gibi bir destan syliyebilmi her milletin
uurlu proleteri bundan mill bir gurur duyar. Evet, Bedreddin hareketi ayn zamanda benim mill gururumdur. Mill
gurur! Szlerden rkme! ki kelimenin yan yana geli i seni korkutmas n. Lenin'i hat rla. Hangimiz Lenin kadar
beynelmilelci oldu umuzu iddia edebiliriz? Lenin, yirminci as rda beynelmilel proletaryan n, dnya emeki
kitlelerinin, beynelmilel proleter demokrasisinin en byk beynelmilel rehberi, 1914 senesinde 'Sosyal Demokrat' n
35'inci numaras nda ne yazm ? (...)
"'... Biz uurlu Rus proleterleri mill uur duygusuna yabanc m z? Elbette hay r! Biz dilimizi ve yurdumuzu
severiz, onun emeki ktlelerini (yani nfusunun 9/10'unu) uurlu bir demokrat ve sosyalist ya ay na
ykseltebilmek iin herkesten ok al an biziz. (...)
"'... Biz mill gurur duygusuyla me buuz. nk Rus milleti de ink lap bir s f yaratabildi. Rus milleti de
be eriyete yaln z byk katliamlar n, s ra s ra dara alar n, srgnlerin, byk al klar n, arlara, pomesiklere,
kapitalistlere zilletle boyun e lerin numunelerini gstermekle kalmad ; hrriyet ve sosyalizm u runda byk
kavgalara giri ebilmek istidad nda oldu unu da ispat etti.' (...)
"Lenin'den bu sat rlar bir solukta okuduktan sonra Ahmed birdenbire susmu , nefes alm ve yine o me hur
glmseyi iyle :
"- Evet, demi ti, bizim muhitimiz de Bedreddin'i, Brklce Mustafa'y , Torlak Kemal'i, onlar n bayra alt nda
dv en Ayd nl ve Deliormanl kylleri yaratabildi i iin, ben uurlu Trk proleteri, milli bir gurur duyuyorum.
Mill bir gurur duyuyorum, nk derebeylik tarihinde bile bu milletin emeki ktleleri (yani nfusunun 9/10'u)
Sak zl Rum gemiciyi ve Yahudi esnaf karde bilen bir hareket do urabilmi tir."
Nz m Hikmet, bu szlerle, eyh Bedreddin Destan gibi bir yap tla memleketinin tarihsel de erlerini yceltmesini,
"milliyetilik" diye olumsuzlamaya yeltenen kimi solcular n anlay zl na kar , Lenin'i yan na alm oluyordu.
Mill Gurur'un sonunda u dize vard :
Ne ah edin dostlar, ne a lay n!
Dn bugne
bugn yar na ba lay n!

Naz m in Yaz lan iirler

NDANI TA TAN OYARLAR
lan n ufak tefek yollar
dan s dan tutmaz elleri
Tepeden t rna a iir glleri
Yi idim aslan m aman burda yat yor
Bugn efkarl m amas n gller
Yi idimden kt haber verirler
Demirden d i ta tan sedirler
Yatak diken diken yast k bat yor
Yi idim aslan m aman burda yat yor
Bir ubat gecesi tutuldu dilin
Silaha b a a varmad elin
ne ana ne baba ne k z ne gelin
Yi idim aslan m aman burda yat yor
Ne bir haram yedin ne bir cana k yd n
Ekmek kadar temiz su gibi ayd n
Hi kimse duymadan hkmler giydin
Yi idim aslan m aman burda yat yor
D ek melil mahzun yast k bat yor
Mezar aras nda harman olur mu
on y l hapiste derman kal r m
Azrail a susuz can n al r m
Yi idim aslan m aman burda yat yor
D ek melil mahzun yast k bat yor
Zindan ta tan oyarlar
ine bir yi it koyarlar
Sa a dner b r ta a gelir
Sola dner l plak demir
eli in has da yi idim aman byle bilenir
D ek melil mahzun yast k bat yor
Yi idim aslan m aman burda yat yor
Dilimde dilimi buldu um, gcne kurban oldu um
Anam babam gibi vd m
Dayan aslan ustam yi idim dayan
Dayan hey gzn sevdi im
Bugn efkarl m amas n gller
Yi idimden kt haber verirler
Sana kk d arda diyenlerin kkleri kurusun
Kurusun murdar ilikleri dilleri rsn
iirin gkyz gibi herkesin
Sen K
rmak'cas na bizimsin
En byk demircisi dilimizin
Can z ci erimizsin
Bugn burdaysa iirin yar n in'dedir
Btn h
yla dilimiz
Kknden sklm bir nar gibi yre imiz iindedir
Bugn burdaysa iirin yar n in'dedir
Ac yla s
yla aln n kara yaz yla
Bir yan nur iinde tertemiz
Bir yan s m s m s zlayan memleketimiz iindedir
Bugn burdaysa iirin yar n in'dedir

Btn h
yla dilimiz
Kknden sklm bir nar gibi yre imiz iindedir
Bedri Rahmi Eybo lu
***
R EY
I
Bir ey ki hava gibi ekmek gibi su gibi
Laz m insana laz m onsuz ya an lm yor
Ana baba gibi dost gibi yavuklu gibi
Kalp titremeden gz ya armadan an lm yor.
Bir ey ki gzmzde memleket kadar aziz
k etti imiz kendimize dert etti imiz
Ad ocuklar za belletti imiz
Bir ey ki art k hasretine dayan lm yor.
II
Bir ey daha var yrekler ac
Utand r insan d ndrr
ylesine ba ka bir kalp a
Al r beni ta Bursa'ya gtrr.
Ye il Bursa'da konuk bir garip ku
Otur denmi orac kta oturmu
Ta yre inden bir trk tutturmu
Ne gzel ey dnyada hr olmak hr.
Benerci Jokond Varan Bedrettin
Hey kahpe felek ne oyunlar ettin
En yavuz evlad bu memleketin
Nz m a bey hapislerde rr.
Cahit S tk Taranc
***

NZIM NZIM
Su a nda susuzlu a katlananlar
Ben airim, nas l ba lar m
Gl de se incinen bu yrek
Yand bir ba ka biimde Nz m Nz m
Tavus tylerine iir dizdiler
Can gzyle bakt m aya
grdm
Yani irkinli i grdm, yani cceli i grdm
mrmde ki iye iir yazmad m
Nz m Nz m
Yurdunu satan n ad anmam
Hay na h rs za yok szm
Duydum ki dnyay a yorlar
Yadellerin yi itleri, dal boylular
Ne sa oldular ne solcu
Beni a n diye do urduklar m
Bir kez daha yand k, bir kez daha yand m
Nz m Nz m

Her bilgi bir yeni burjuva

Her st okul birka kuru ba ekip karmaya
Ne alalma bir lokma bir ul iin
Bir yol bulup kurtulan kurtulana
ttin s
rahat , d tn mapusa yoklu a
Bey soylum pa a soylum gzel emekim
Nz m Nz m
lkende iirlerin dolan yor
Kavgan iten ie srp dayan yor
Uzak mezar nda bir k rm karanfil
Ne denli tutsam kendimi
Usul usul bir yerlerim kan yor
Sonsuz gurbetim, koca airim
Nz m Nz m
Su a nda susuzlu a katlananlar
Ben airim, nas l ba lar m
Gl de se incinen bu yrek
Yand bir ba ka biimde Nz m Nz mFormun Alt
Glten Ak n
***
3 HAZ RAN 1973
korkmadan yazd iirlerini soka a kar gibi rahat
ancak yalan sylemeyenler korkmaz rahat yazmaktan
soka a karken bildi kar
kimlerin aras na
kimlerin yan nda yer alaca
kimlere kar
bildi bir kavgaya raslay nca kamayaca
glyse bir yan kavgan n bir yan hakl
bildi yerini alaca
hakl n yan nda
sava aca
y lmadan boyun e meden glye
apa k yazd iirlerini bir avu su ier gibi yal n
ancak hakl olanlar korkmaz yal n konu maktan
rma a bakarken dedi su nas l her eyi gsterirse
hangi kaynaktan kt
dklece ini hangi denize
a nas l sererse gzler nne tohumu ve ie i
duru olmal yle konu ulan sz de eylem de
insana ayk
r nk do aya ayk olan
nk engelleyen yok bulan kl ktan ba ka gere i
umutla yazd iirlerini sabah bekler gibi doluyrek
ancak emek verenler korkmaz yar beklemekten
ieri girerken d nd bir gn a laca
kap lar n
toprakta tohum neyse insan odur drt duvar aras nda
ne aresizlik yara r ona ne eli kolu ba oturmak
yeter ki bilsin terden var laca
mutluluk harman na
bilsin girdi mi sava a dayanmak gerekece ini
gne in er ge buluttan kaca
ihanet etseler de
verimli bir afak dldr nz m' n iiri
inmi yeryz tarlas na insan dilinden
itir bilin oca nda kiminin yre ini
kiminin ate ya murudur ter dkmeyen aln na
Kemal zer

***

OZAN
I.
Kar ya
btn k . Bir a r d .
Kar ya
btn k kederli lkemize
orman n solu u slak toprakla birle ti
karayel buday p geti btn yamalar
ak kefenler sarard ve rd durup dinlenmeden
buru tu ocuklar silinip gitti o u
zam k glleri am omuzlar nda
Kar ya
btn k
ve ben d ledim seni
lkemiz yurdumuz sevdam z karde li imiz
lkemiz yurdumuz ayd nl
z genli imiz
yedi ya nda otuz ya nda yetmi ya nda
a lar n tuzlu kemiklerinde birle en
lkemiz yurdumuz yani yenilmez umudumuz
lkemiz yurdumuz kocamayan gelinimiz
yazan kalemimiz fkeli sevincimiz
al n yaz z bitmez ilemiz
lken ve yurdun
slak hcreler dar odalar a r anahtarlar
yetesin diye bu ta lar orman nda
kulak zar n y rt ls n diye sessizlikten
sarars n diye sesin demir parmakl klarda
kire tutsun paslans n diye eklem yerlerin
lkeler ve yurtlar kurdular sana
kara anahtarlar ve so uk odalardan
Kar ya
btn k
kederli ovaya
Bir madenciydin aya a kalk nla
bir sab r yaratt n kyl duyarl nla
dostlar her zaman dost olmasa bile
metrelerle llse de geni lik
bir i i bir kyl gibi ya ad n gn-geceyi
umudun i isi sabr n kyls
bayram yeri gibi onurlu yre in
dostlara pay ettin y llar boyunca.
II.
Sen memleketten uzak
hasretin bir trlsyle delik de ik yrek
dalg n yorgun ve yaln z
bir otel odas nda
mal n-mlkn olmad
hasretten ba ka
Sen memleketten uzak
hasretin bin trlsyle delik de ik yrek
dalg n yorgun ve yaln z bir otel odas nda
tepeden t rna a k
sevilen her kad na
tepeden t rna a k
mavi tana kpren suya ye eren ota
rm bal klar n

Kara gzl kar ncalar n dostu

trenlerin uaklar n vapurlar n eksilmez yolcusu
on dokuzunda delikanl
altm nda delikanl
usanmaz ve uslanmaz sevdal
belki Paris'tesin St. Michael R ht 'nda
hava gne li ve sanc yor yre in
sen memleketten uzak
hasretin bin trlsyle delik de ik yrek
bir gvercin gibi geer stanbul
mavi gzlerinin iinden
Sarayburnu Kad ky Glhane Park
bir ac sznle geer
mavi kederli gzlerinin iinden
belki uars n karl Ukrayna ovalar
akl nda Tuz Gl Konya Ovas
akl nda lken sekiz bin metre yukarlarda
Lejyonerler Kprs'ndesin belki Prag'da
ltava suyunun kpklerinde gzn
ama akl n stanbul'da Beyaz t Meydan 'nda
Bursa'da ank 'da Diyarbak r'da
ya ars n en belal
sanatlar n
ya yorgun lkenden uzak
ekme ini kendi z kan na banarak
kederli bir rmak gibi o alarak
kendi s cak dost masmavi denizlerinden uzak
ya ars n en kanl
sanatlar n
Sen memleketten uzak gurbet i isi
hasretin bin trlsyle yaral ozan
senden rendim umudun sz dizimini
senden rendim inanc n tatl dilini
sen on dokuzunda sevdal ve delikanl
sen altm nda sevdal ve delikanl
sen memleketten uzak gurbet i isi
hasretin bin trlsyle yaral ozan
ustam benim! hasretlerin, ayr klar n ozan !
zdemir nce
***

NZIM'IN YRE
Usan nca gereklerin yalan ndan,
kaygan, yzsz bask dan,
tun Nz m' an msar m
ve sesini
biraz hanerimsi :
"Merhaba karda m...
Ne o, neden yzn as k yle
Bo ver!
Yoksa iir mi tak ld bir yerde?
Gel, birlikte bitirelim.
Paran m yok?
Bakar z bir aresine, dert de il.
Kzm?
Ald rma bulunur..."
Oysa as l kendisinde var bir ey,
iini kemiren
yz izgilerinden deh etle akan :

"Hepsi iyi de,

u yrek a
...
Adam sen de
a yadursun, ya yoruz ya..."
Kimisi iin iir bir roldr,
Kimisine bir dkkn,
kazant r.
Onun iinse a
r iir,
rol de il.
Nz m' n yre i de a
durdu i te.
zerine titreyen doktoru bir gn,
hani pek de gvenemeyerek,
uyarm beni :
"Bak n" demi ti,
"keskin konulardan ka n ki
a mas n Nz m' n yre i..."
Hey gidi doktor...
Hastan z gitti.
Yaramad abalar z.
Yre iyse onun
gizli gizli arparak
srdrd a
lmnden sonra da.
indeki ac iin a yor,
Trkler iin, Ruslar iin a yor,
kendisi gibi mahpusta zgr olanlar iin
zgrlkte mahpus gibiler iin
a yor.
Hapishane ac lar yla yanan o yrek
- lmden sonra bile dinlemiyor doktorlar ,
korkak oldu umuz zaman
a yor.
Neme gerek dersek
a yor.
Onun gibi a k yrekle :
"Merhaba karda m..."
diyemezsek a yor...
Vars n a
n
hepsi iin yreklerimiz,
tek a mas n Nz m' n yre i.
Yevgeni Yevtu enko

eviren: Ziya Yama

***

GZ EKLER NDEN NZIM'A ELENK

Niin ldn Nz m?
Ne yapar z imdi biz
ark lar ndan yoksun?
Nerde buluruz ba ka bir p nar ki
onda bizi kar lad n glmseme olsun?
Seninki gibi ate le su kar k
ac yla sevin dolu,
gere e a ran bak nerde bulal m?
Karde im,
yle derin duygular, d nceler yaratt n ki bende,
denizden esen ac rzgr

kapacak olsa bunlar

bulut gibi, yaprak gibi srklenir,
ya arken seti in
ve lmden sonra sana bar nak olan
oraya, uzak topra a d erler.
Al sana bir demet ili kas mpatlar ndan,
al gney denizleri stndeki ay n so uk parlakl
,
halklar n sava , kendi dv m
ve yurdumun kederli davullar n bo uk grltsn
karde im benim, dnyada nas l yaln m sensiz,
iek am kiraz a ac n alt na benzeyen yzne hasret,
benim iin ekmek olan, susuzlu umu gideren, kan ma g
veren dostlu undan yoksun.
Hapisten kt nda kar la
k seninle,
zorbal k ve ac kuyusu gibi lo hapisten,
zulmn izlerini grm tm ellerinde,
kinin oklar aram m gzlerinde,
ama parlak bir yre in vard ,
yara ve k dolu bir yrek.
Ne yapay m ben imdi?
Tasarlanabilir mi dnya
her yana ekti in iekler olmadan?
Nas l ya amal seni rnek almadan,
senin halk zekn , ozanl k gcn duymadan?
Byle oldu un iin te ekkrler,
te ekkrler trklerinle yakt n ate iin.
Pablo Neruda (1904-1973)

eviren: Ataol Behramo lu

Naz m' n Ya am
Nz m Hikmet 20 Kas m 1901'de Selanik'te do du (aile
evresinde 40 gn iin bir ya byk grnmesin diye bu tarih
15 Ocak 1902 olarak an lm , kendisi de bunu benimsemi tir), 3
Haziran 1963'te Moskova'da ld.
Baba taraf ndan dedesi Nz m Pa a valiliklerde bulunmu ,
zgrlk, airli i olan bir ki iydi. Mevlevi tarikat ndand .
Anayasac Mithat Pa an n yak n arkada yd . Babas Hikmet Bey
ise Mekteb-i Sultani (sonradan Galatasaray Lisesi) mezunu, nce
ticaret ya am denemi , ba aramay nca Kalem-i Ecnebiye'ye
(d leri) ba lanm bir memurdu.
Dilci, e itimci Enver Pa a'n n k olan annesi Celile Han m,
Frans zca konu an, piyano alan, ressam denecek kadar iyi resim
yapan bir kad nd .
Nz m Hikmet'in e itiminde dnemin ileri d ncelerine sahip
aile evresinin byk etkisi oldu. Bir y l kadar, Frans zca
retim yapan bir okulda, sonra Gztepe'deki Numune
Mektebi'nde (Ta mektep) okudu. lkokulu bitirince, arkada
Vl Nureddin'le birlikte Mekteb-i Sultani'nin haz rl k s
na
yaz ld . Ertesi y l ailesinin paraca s nt ya d mesi yznden bu
masrafl okuldan al narak Ni anta Sultanisi'ne verildi.
Bu arada dedesi Nz m Pa a'n n etkisiyle iirler de yazmaya
ba lam . Bir aile toplant nda denizciler iin yazd bir
kahramanl k iirini dinleyen Bahriye Naz Cemal Pa a ok
etkilenerek bu yetenekli gencin Heybeliada Bahriye Mektebi'ne gemesini istedi, aileden olumlu kar k al nca da bu
okula girmesine yard m etti.
Nz m Hikmet 1917'de girdi i Heybeliada Bahriye Mektebi'ni 1919'da bitirip Hamidiye kruvazrne stajyer gverte
subay olarak atand . Ayn y n k nda son s ftayken geirdi i zatlcenp hastal tekrarlad . Aile dostu olan Deniz
Hastanesi Ba hekimi Hakk inasi Pa an n gzetiminde iki ay sren bir sa alt m dneminden sonra, kendisine iki ay
da evde dinlenme izni verildi. Bu sre sonunda da toparlanamad , deniz subay olarak grev yapabilecek sa k
durumuna kavu amad grlnce, 17 May s 1920'de, Sa k Kurulu raporuyla, askerlikten r e kar ld .

Bu arada hececi airler aras nda gen bir ses olarak olduka nlenmi ti. Bahriye Mektebi'nde tarih ve edebiyat
retmeni olan, ayr ca aile dostu olarak evlerine de gelip giden Yahya Kemal'e byk hayranl k duyuyor, yazd
iirleri gsterip ele tirilerini al yordu. 1920'de "Alemdar" gazetesinin at bir yar mada nl airlerden olu an
seici kurul birincilik dln ona vermi , Faruk Nafiz, Yusuf Ziya, Orhan Seyfi gibi gen ustalar ondan sevgiyle
sz eder olmu lard .
stanbul i gal alt ndayd ve Nz m Hikmet co kun bir vatan sevgisini yans tan direni iirleri yaz yordu. 1920'nin son
gnlerinde yazd "Genlik" adl iiri genleri lkenin kurtulu u iin sava maya a rmaktayd .

1 Ocak 1921'de ise Mustafa Kemal'e silah ve cephane ka ran gizli bir rgtn yard yla drt air, Faruk Nafiz,
Yusuf Ziya, Nz m Hikmet, Vl Nureddin, Sirkeci'den kalkan Yeni Dnya vapuruna gizlice bindiler. nebolu'ya
var nca, Ankara'ya geebilmek iin be alt gn, izin ve yol paras beklemeleri gerekti. Ama Ankara'dan yaln z
Nz m Hikmet ile Vl Nureddin'e izin kt .

nebolu'da geirdikleri gnlerde, Anadolu'ya gemek zere, onlar gibi izin bekleyen, Almanya'dan gelme gen
rencilerle tan
lard . Aralar nda Sad k Ahi (sonradan Mehmet Eti ad yla CHP milletvekili), Vehbi (Prof. Vehbi
Sar dal), Nafi Atuf (Kansu, sonradan CHP genel sekreteri) gibi kimseler de bulunan bu renciler Spartakistler
olarak an yor, sosyalizmi savunuyor, Trkiye'nin Misak- Milli s rlar ilk tan yan lke olarak Sovyetler
Birli i'nden vgyle sz ediyorlard . Bunlar Nz m Hikmet ile Vl Nureddin iin yepyeni bilgilerdi.
Ankara'ya vard klar nda kendilerine verilen ilk grev stanbul genli ini milli mcadeleye a ran bir iir yazmak
oldu. gn iinde yaz p bitirdikleri bu sayfadan uzun iir Matbuat Mdrl 'nce, 1921 mart nda 11,5 x 18 cm
boyutlar nda drt sayfa olarak, on bin adet bast p da ld . iirin yank lar o kadar byk oldu ki, Millet Meclisi
yeleri byle gl bir a
n do urabilece i sorunlar n nas l zlece ini tart mak gere ini duydular. Matbuat
mdr Muhittin Birgen iiri yay mlay p da tt iin olumsuz ele tiriler ald . stanbullu genler Ankara'y

doldururlarsa onlara nerede, nas l i bulunaca nemli bir sorundu. Meclis'te sorguya ekilmekten tedirgin olan
Muhittin Birgen bir daha byle bir duruma d memek iin, Nz m Hikmet ile Vl Nureddin'i Maarif Vekleti'ne
devretmeye karar verdi.
Bu arada Celile Han m' n uzaktan akrabas olan smail Faz l Pa a, yazd klar iirle ortal kar ran bu iki yetenekli
airi Meclis'e a rarak Mustafa Kemal Pa aya takdim etti.
Mustafa Kemal'in kendilerine sylediklerini Vl Nureddin Bu Dnyadan Nz m Geti adl kitab nda yle aktar yor
:
"Basmakal p laflara ihtiya duymaks n, Mustafa Kemal, bizim iin ok nemli bir sadede girdi :
"- Baz gen airler modern olsun diye mevzusuz iir yazmak yoluna sap yorlar. Size tavsiye ederim, gayeli iirler
yaz z, dedi.
"Daha da konu acakt . Fakat aceleyle yan na bir iki ki i yakla . Bir telgraf getirdiler. Pa a gz at nca telgrafla
ilgilendi. Eliyle selamlay p bizden uzakla ."

sa bir sre sonra retmen olarak Bolu'ya atand lar.

Bolu'da A r Ceza Mahkemesi reis vekili Ziya Hilmi, e raf n, din adamlar n daha ba tan benimsemedikleri, kalpak
giyen, camiye gitmeyen bu iki gen retmeni korudu. Bilgili bir ki i olan Ziya Hilmi onlara Frans z Devrimi'ni
anlat yor, Lenin'den, Kautsky'den sz ediyor, Sovyetler Birli i'ni grmek istedi ini sylyordu.
Tutucu evrelerin bask na, gizli polis rgtnn gvensizlik belirten davran lar da eklenince, Bolu'da
bar namayacaklar anlayan Nz m Hikmet ile Vl Nureddin, iyi bir renim grmek, dnyada olup bitenleri
anlamak iin Paris'e mi, Berlin'e mi, Moskova'ya m gitsek diye d nrlerken, Ziya Hilmi'nin etkisiyle, Moskova'ya
gitmeye karar verdiler. 1921 a ustosunda Bolu'dan ayr p do uda, Kz m Karabekir Pa an n yan nda retmenlik
etmeye gidiyormu gibi davranarak, vapurla Zonguldak'tan Trabzon'a getiler, oradan da gene vapurla 30 Eyll
1921'de Batum'a vard lar.
Bylece Sovyetler Birli i'ne ayak basan, yirmi ya n e indeki iki gen air Moskova'ya giderek Do u Emekileri
Komnist niversitesi'ne (KUTV) yaz ld lar.

Nz m Hikmet serbest mstezat , Frans z iirinin serbest lsn biliyordu. Batum'da " zvestiya" gazetesinde
grd , byk bir olas kla Mayakovski'nin yazd bir iirin uzunlu k sal dizelerine, merdivenli istifine ilgi
duymu , ama Rusa bilmedi i iin ieri ini anlayamam . Moskova'ya giderken getikleri al k blgelerinde
gzlediklerinin etkisiyle yazmaya giri ti i "Alar n Gzbebekleri"ni hece lsne sokamad
grnce,
zvestiya"daki iirin biimsel a
mlar ndan g alarak, daha serbest yazmay denedi. Ortaya yer yer hece
kal plar yla kurulmu olsa da, kurallara uymayan, serbest bir l kt .
ine girdi i yeni dnyan n d nce, duygu yk alt nda, bu serbest lyle yazd
iirler birbirini izledi. Rusa
renince, devrimci bir ortamda gemi in btn de erlerini hie sayarak yazan gen Sovyet airlerini okumaya
ba lad . Bunlar talya'da Marinetti'nin ba latt Gelecekilik (Ftrizm) ak
n etki alan nda yazan, gemi i
yads yarak her eyi gelecekte gren devrimci airlerdi.
Bu dnemde yazd
iirlerin baz lar 1923'te "Yeni Hayat", "Ayd nl k" gibi dergilere gndererek yay mlatan
Nz m Hikmet, niversiteyi bitirince lkesine dnmek istedi. 1924 ekiminde,
nda oldu u gibi, gene gizlice
rdan geerek Trkiye'ye geldi. "Ayd nl k" dergisinde al maya ba lad .
stanbul'da polise izlendi ini anlay nca, bir bas mevi kurmak iin zmir'e geti. Bylece gzlerden de uzakla
oluyordu. 1925 ubat nda eyh Sait syan 'n n ba lamas zerine, 4 Mart 1925'te Takrir-i Skn Kanunu kar ld .
Baz gazeteler, dergiler kapat ld gibi, 1 May s 1925'te yay mlanan bir bildirge dolay yla "Ayd nl k" dergisi
evresindeki yazarlar n o u da tutukland lar. Ankara'da stiklal Mahkemesi'ndeki dava 12 A ustos 1925'te
sonuland nda Nz m' n da g yaben 15 y la mahkm edildi i grld.
Bunun zerine Nz m Hikmet saklanmakta oldu u zmir'den haziran ay ortalar nda stanbul'a gelerek gizlice yurt
na p yeniden Sovyetler Birli i'ne gitti.
Cezas n 1926'da Cumhuriyet Bayram nedeniyle kar lan af kapsam na girdi ini renince, resmen yurda
dnebilmek iin pasaport iste iyle hemen Trk Elili i'ne ba vurdu.
Tekrar tekrar yapt ba vurulara olumlu kar k alamad . Bu arada 28 Eyll 1927'de stanbul'da da lan bildiriler
yznden a lan bir davada gizli parti yesi olmak sulamas yla, gene g yaben 3 ay hapse mahkm edildi.
Bir buuk y l kadar bekledikten sonra Elilik'ten olumlu bir kar k alamayaca
kesinlikle anlay nca, 1928'de
Bak'da ilk iir kitab Gne i enlerin Trks'n yay mlatt .
Ayn y n temmuz ay nda da, g yaben ald mahkmiyetlerden temize kmak iin, gizlice s
geerek
Kafkasya'dan Trkiye'ye girdi. Arkada Laz smail'le Hopa'da yakaland klar nda stlerinde sahte pasaportlar vard .
izinsiz, stelik de sahte pasaportlarla gemek suuyla Savc 'n n kar na kar ld lar.
ki arkada yarg lanmak zere Rize'ye gnderilmeden nce Hopa Cezaevi'nde iki ay beklediler. Gne siz, havas z,
karanl k bir ko ta, nerdeyse hepsi kyl olan tutuklularla birlikte yat p kalkt lar. ki arkada n yarg lanmak zere
Hopa'dan Rize'ye gnderilmeleri tutukluluklar n sona ermesini sa lad . Pasaportsuz s r geme suunun cezas
gn hapisti. Fazlas yla ierde kald klar iin serbest b rak lmalar gerekiyordu.

Ama ba ka bir sutan cezalar bulunup bulunmad

ara rmak iin yap lmas gereken yaz malar uzun
srece inden, mevcutlu olarak Ankara'ya gnderilmelerine karar verildi.
4 Ekim 1928'de kelepeli olarak stanbul'a getirili leri gazetelerde ele tirilere yol at . stanbul'da kar ld klar
mahkeme, btn sulamalar n birle tirilerek ele al nmas iin, iki arkada n Ankara'ya gnderilmelerini uygun grd.
Bas n yap lan onur k
uygulamay a ka ele tirmeye ba lam . Bir ba lama yasas kar lm , siyasal
tutuklular sal verilmi ken, onlar n byle bileklerinde kelepeyle oradan oraya dola
lmalar k nan yordu.
Ama yaz lanlar n bir yarar olmad . 14 Ekim 1928'de Nz m ile Laz smail, Ankara'ya gene bileklerinde kelepeleri,
arkalar nda jandarmalar yla gittiler. Hemen sorgulan p tutukland lar.
nceki yarg lanmalar ndan gerekli bilgilerin, belgelerin toplanmas biraz srd. Ancak 4 Kas m 1928'de ba layan
duru malar 23 Aral k 1928'de sona erdi.
Ankara A r Ceza Mahkemesi, Nz m Hikmet'in stiklal Mahkemesi'nce verilip ba lama yasas yla kald lan 15
ll k cezas na dayanak olan belgeleri ele alarak nerdeyse yeni bir yarg lama yapt .
Sonuta tutuklanma tarihlerine gre, ikisinin de nceki sonraki, ba lanm ba lanmam btn cezalardan
kurtulduklar anla ld . Bylece, serbest b rak lmalar na, yzlerine kar , oy birli iyle karar verildi.
Ankara'daki dostlar , ba ta evket Sreyya Aydemir olmak zere, airli ine inanan ayd nlar, onun Halkevi'nde
al mas , Halk iiriyle ilgilenmesini, Anadolu'yu dola mas istiyorlard . Ama Nz m Hikmet bu gibi nerileri
benimsemeyerek stanbul'da Zekeriya Sertel'in kard "Resimli Ay" dergisinin yaz kadrosuna kat ld .
Bir yandan iirlerini yay ml yor, bir yandan da edebiyat n yerle mi de erlerine kar sert lar yap yordu. "Putlar
yoruz" ba
alt nda 1929 ortalar nda ba latt yaz dizisinde Abdlhak Hmit, Mehmet Emin gibi airlere
yneltti i sald lar bas nda byk yank lar uyand rd .
Ayn y n may s ay nda yay mlanan 835 Sat r adl kitab ise byk bir ilgiyle kar land . Bunu gene o y l kan
Jokond ile Si-Ya-U , ertesi y l kan Varan 3; 1+1=1 adl kitaplar izledi.
Temmuz 1930'da "Salk ms t" ile "Bahri Hazer" iirleri airin kendi sesiyle Columbia firmas nca pla a al nd .
Yirmi gnde tkenen bu pla n kahveler, lokantalar gibi halka a k yerlerde al nmaya ba land grlnce, polisin
duruma el koyup baz uyar lara giri mesi sonucu firma pla n yeni bas mlar yapmaktan vazgeti.

1 May s 1931 gn bir sivil polisin getirdi i a yla, ertesi gn Sorgu Yarg l 'nda sorgulanmas yap ld . i leri
Bakanl 'n n emri do rultusunda, ilk be kitab ndaki iirlerinde "bir zmrenin ba ka zmreler zerinde hakimiyetini
temin etmek gayesiyle halk sua te vik etti i" sav yla mahkemeye verildi.
6 May s 1931 ar amba gn saat 15'te, 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde, Trk Ceza Yasas 'n n 311 ile 312.
maddelerine dayanarak ba layan mahkemeye, Nz m Hikmet koyu renk bir giysi, izgili boyunba , elinde ftr
apkayla gelmi ti. Az sonra Avukat rfan Emin Bey de (Ksemihalo lu) yan nda yerini ald . Kk mahkeme odas
niversite rencileri, gen airler, apkal bayanlarla t kl m t kl m doluydu.
Sorgulanmas n bir yerinde Nz m Hikmet yle dedi :
ddianamede be alt noktadan sulama var. Bunlar n ba nda benim komnist oldu umu ilan etmekli im su
say lmaktad r. Evet, ben komnistim, bu muhakkakt r. Komnist airim ve daha esasl komnist olmaya al yorum.
Te kilat- Esasiye Kanunu mucibince ben komnist air olmakla crm i lemi olmam. Komnistlik bir tarztelakkidir. Di er iktisadi ve siyasi meslekler nas l crm de ilse, komnist mefkresi de crm de ildir. Benim bir
f halk di eri aleyhine tahrik etti im iddias sz konusu de ildir."
Bundan sonra yap tlar tek tek ele al p yaz amalar a klayan air, bir yerde, kendisini Bat n emperyalist
lkelerinin mahkemeye vermesi gerekti ini, bir yerde de, Trkiye'de ekonomik s nt oldu unu rakamlarla
a klayan Ticaret Odas Dergisi'ne de inerek, halk n durumundan sz etmek su ise, ekonomi bilimini ortadan
kald rmak gerekti ini syledi.
Sorgulama bitince, Savc esas hakk nda gr n bildirerek,
"Mdafaas na nazaran su iin ara
lan kanuni unsur ve eraiti gremiyoruz, beraatini talep ederim," dedi.
Avukat rfan Emin Bey ise co kulu, uzun bir savunma yapt . Trkiye'nin emperyalizme kar verdi i sava a da
de indi i konu mas ,
ddia makam n talebine kat larak beraatimizi talep ederiz," diye bitirdi.
Yarg lar dosyay incelemek iin on dakika ara vererek ieri ekildiler. Mahkeme salonunda aklanma karar
bekleniyordu. Ama yle olmad , duru ma 10 May s 1931 Pazar gn sabah na ertelendi.
Kimilerinde ku ku uyand ran bu erteleme ilgiyi bsbtn art rm , pazar sabah gelen dinleyiciler salona s may p
koridora ta
lard . Karar oybirli iyle aklanma olarak okununca, byk bir alk koptu.

1932'de Nz m Hikmet'in Benerci Kendini Niin ldrd adl iir kitab bas ld gibi, 1931-32 sezonunda Kafatas ,
1932-33 sezonunda Bir l Evi adl oyunlar da Darlbedayi'de (sonradan stanbul ehir Tiyatrosu) sahneye kondu.
Benerci Kendini Niin ldrd?'de Shulet Ktpanesi'nce yak nda yay mlanaca duyurulan Gece Gelen Telgraf
nedense 1933 y ba nda Muallim Ahmet Halit Ktphanesi'nce yay mland . Kitab n kapa ile nc sayfas nda
1932 tarihi vard , ama sondaki be iirin alt na 1933 tarihi konmu tu. Anla lan bu kitap bas ma haz rlan rken
birtak m tedirginlikler ya anm .

Gece Gelen Telgraf yay mland ktan bir sre sonra iki dava a ld . Birini 5 Mart 1933'te kitab toplatan stanbul
Cumhuriyet Savc
, "halk rejim aleyhine k rtmak"tan, s ras yla yazar Nz m Hikmet'e, yay mc Ahmet Halit'e,
bas mevi sahibi Ali Beye kar ; brn ise, 9 May s 1933'te, yap tta yer alan "Hiciv Vadisinde Bir Tecrbei
Kalemiye" adl yergide "kendisine ve pederine hakaret etti i" gerekesiyle Sreyya Pa a, Nz m Hikmet'e kar
am lard .
Oysa air Gece Gelen Telgraf topland ktan iki hafta kadar sonra, 22 Mart 1933'te, gizli rgt kurmak, kentte,
stanbul, Bursa, Adana'da, duvarlara devrim bildirileri yap rarak, kitap klar da tarak komnizm propagandas
yapmaktan tutuklanm , bir sre stanbul'da sorgulanm , bu arada br davalar n duru malar nda bulunmu , ama
arkas ndan, yarg lanmak zere, 1 Haziran 1933'te, Bursa'ya gnderilmi ti.
dam talebiyle ba layan dava 31 Ocak 1934'te 5 y l hapis karar yla son buldu. Temyiz bu karar bozduysa da Bursa
Mahkemesi 4 y la indirerek hapis karar nda direndi.
Cumhuriyet'in onuncu y nda kar lm olan ba lama yasas yla bu cezan n 3 y indirilince geriye bir y l
kal yordu. Oysa Nz m Hikmet bir buuk y ld r tutukluydu. Bylece 6 ay alacakl olarak cezaevinden p stanbul'a
geldi.
1930'da tan p 1931'de evlenmeye karar verdi i halde kovu turmalar, tutuklamalar yznden buna olanak
bulamad Piraye Alt no lu ile 31 Ocak 1935'te evlendi.
Nz m daha nce de Sovyetler Birli i'nde iki kez evlenmi ti : Birincisi orada grevli bir Trk ailesinin k olan
Nzhet Han m ile k sa bir evlilikti, ikincisi ise bir Rus k olan Dr. Lena ile memleket hasreti yznden sona eren
bir evlilik...
Piraye Alt no lu'nun ise ilk kocas ndan iki ocu u vard . Bu evlilikle Nz m Hikmet drt ki ilik bir ailenin
sorumlulu unu yklenmi oluyordu.
Geimini sa lamak iin "Ak am" gazetesinde Orhan Selim takma ad yla f kralar yazmaya ba lad . Gene takma
adlarla gazetelerde tefrika edilmek zere romanlar yazd .
Bir yandan da pek Film Stdyosu'nda senaryo yazarl , dublaj ynetmenli i, film ynetmenli i gibi e itli i ler
yapmaktayd .
1935'te Taranta Babu'ya Mektuplar adl iir kitab yay mlad , Unutulan Adam adl oyunu Darlbedayi'de sahneye
kondu.
1936'da Simavne Kad O lu eyh Bedreddin Destan adl iir kitab ile Alman Fa izmi ve Irk
adl eviri
derlemesi yay mland .
II. Dnya Sava ncesinde sa ve solcu yazarlar aras ndaki gerginlik son haddine varm . Bas n organlar nda
kar kl sulamalar birbirini izliyordu. 1936 sonunda bildiri da tmak sulamas yla on iki ki iyle birlikte gene
tutuklanan Nz m Hikmet, 1937 nisan nda duru malar n tutuksuz yap lmas na karar verilmesi zerine serbest
rak ld . Bu davadan beraat etmesinden k sa bir sre sonra ise, pek Sinemas 'nda resmi giysili bir Harp Okulu
rencisinin kendisiyle konu maya al mas zerine, bir provokasyonla kar kar ya oldu una kesinlikle inanan
air, Emniyet Birinci ube'ye telefon ederek : "Yapmay n, ben burda ocuklar n ekmek paras iin didinip
duruyorum, siz hl benim pe imdesiniz!" gibi szler etti.
Ayn renci bir sre sonra evine geldi. Birtak m sorular soran bu genci air ayakst verdi i CHP politikas na
uygun yan tlarla ba ndan savd .

17 Ocak 1938 gecesi akrabas olan Celleddin Ezine'nin evinde otururlarken gelen polislerce tutuklan p k sa bir sre
stanbul Tevkifhanesi'nde bekletildikten sonra, Nz m Hikmet Ankara'ya Harp Okulu Komutanl Askeri
Mahkemesi'ne gnderildi. Kesinlikle beraat edece ini umdu u bu dava, 29 Mart 1938'de "askeri ki ileri stlerine
kar isyana te vik" suuyla 15 y l a r hapse mahkm edilmesiyle sonuland . 28 May s 1938'de temyiz bu cezay
onaylad ktan sonra, Ankara Cezaevi'nden al narak stanbul'da Sultanahmet Cezaevi'ne getirildi, k sa bir sre sonra
da, haziran ay sonlar na do ru, Donanma Komutanl 'ndan gelen grevliler onu al p kelepeli olarak Kpr
Kad ky iskelesinden bir motorla Adalar a nda bekleyen Erkin gemisine gtrdler. nce bir ayakyoluna, sonra
sintine ambar na kapat ld .
Bu kez de Donanma Komutanl Askeri Mahkemesi'nde yarg lanacakt . 10 A ustos 1938 gn ba layan davada, on
dokuz gn sonra, 29 A ustos 1938'de, "askeri isyana te vik"ten, 20 y l a r hapse mahkm oldu. ki cezas
birle tirilince 35 y l tutuyordu. Mahkeme bunu e itli gerekelerle 28 y l 4 aya indirerek karara ba lad .
29 Aral k 1938'de, Askeri Yarg tay'dan gelen onay, son umutlar da bo a kard .
1 Eyll 1938'de stanbul Tevkifhanesi'ne, 1940 ubat nda ank Cezaevi'ne, ayn y l aral k ay nda da Bursa
Cezaevi'ne gnderildi.
Bu cezaevlerinde toplam 12 y l kalan Nz m Hikmet yay mlama olana bulunmad halde srekli olarak iir yazd .
Cezaevlerinde tan
, Trk halk n g ko ullar alt nda ya ayan, yoksul, ac ki ileriyle dostluklar kurdu. Drt
Hapisaneden; Kuvyi Milliye; Piraye in Yaz lm Saat 21-22 iirleri; Piraye'ye Rubailer; Memleketimden nsan
Manzaralar ; Ferhad ile irin; Yusuf ile Menofis gibi yap tlar bu insanlara okuyup ele tirilerini ald .
kinci Dnya Sava sona erince, 1946 ba lar nda, siyasal havan n grece yumu ad d ncesiyle, susuz oldu unu
belirterek, yap lan "adli hata"n n dzeltilmesi iin, daha nce de birka kez yapt gibi, Byk Millet Meclisi'ne bir
dileke ile ba vurduysa da bundan bir sonu elde edemedi.

1949 ortalar na do ru Ahmet Emin Yalman' n "Vatan" gazetesinde yazd bir dizi yaz ve gazetenin avukat
Mehmet Ali Sebk'e yapt rd on yaz dan olu an bir inceleme sonucunda, kamuoyunda Nz m Hikmet'in bir "adli
hata" yznden cezaevinde oldu u gr a rl k kazand . Ankara'da avukatlar, stanbul'da ayd nlar topluca
imzalad klar dilekelerle cumhurba kan na ba vurdular. Yurt d nda da sanat lar n, hukukular n ncl ile
benzer giri imler yap ld . Bu arada Birle mi Milletler rgt'nn dan ma organlar ndan olan Uluslararas
Hukukular Derne i 9 ubat 1950'de Nz m Hikmet'in serbest b rak lmas dile iyle Byk Millet Meclisi ba kan na,
milli savunma ve adalet bakanlar na birer mektup gnderdi.
Btn bu giri imlerden bir sonu al namad
gren Nz m Hikmet 8 Nisan 1950'de al k grevine ba lad .
Kalbinden, karaci erinden rahats z oldu u bilindi inden, Ankara'dan gelen emirle, hemen ertesi gn stanbul'a
getirilerek nce Sultanahmet Cezaevi revirine, sonra da Cerrahpa a Hastanesi'ne yat ld .
Onun al k grevi karar almas nleyemeyince, do ru Ankara'ya gitmi olan avukat Mehmet Ali Sebk, ilgililerle
yapt ilk gr melerden sonra Nz m Hikmet'e bir telgraf ekerek, serbest b rak lmas iin areler arand
, iki
kez Ba bakan Yard mc Nihat Erim'le, iki kez Adalet Bakan Fuat Sirmen'le, kez Cezaevleri Genel Mdr
Sak p Gran'la konuyu ayr nt lar yla konu tuklar , ertesi gn de Cumhurba kan smet nn'nn kendisini kabul
edece ini, bu durumda al k grevini imdilik ertelemesi gerekti ini bildiriyordu.
Nz m Hikmet bunun zerine avukat n iste ine uyarak 10 Nisan 1950 sabah al k grevini erteledi.

"Vatan"daki yaz lar yla ortada bir "adli hata" oldu unu a ka kan tlam bulunan Mehmet Ali Sebk, btn
ilgililerle oldu u gibi, Cumhurba kan smet nn ile de ok olumlu geen bir konu ma yapt .
Art k her ey i in ne yolla zlece ini beklemeye kalm gibi grnyordu.

Nz m al k grevini erteleyince Cerrahpa a Hastanesi'nde muayeneden geirilip sa kl oldu u saptanarak nce

yalar almak zere Sultanahmet Cezaevi'ne, oradan da skdar Pa akap Cezaevi'ne gtrld.

Ne var ki Cerrahpa a Hastanesi'nin verdi i rapor yeterince a k de ildi. airin sa k durumu a ndan serbest
rak lmas na karar verilemiyordu.
On gn kadar bekledikten sonra, Mehmet Ali Sebk, 22 Nisan 1950'de, Adalet Bakanl 'na bir dileke vererek
Nz m Hikmet'in serbest b rak p b rak lmayaca
sormak gere ini duydu. Ne bekleniyordu?
stanbul Cumhuriyet Savc
Cezaevi doktorunun, Bursa Hastanesi doktorlar n, Cerrahpa a Hastanesi
doktorlar n verdikleri raporlar tutarl grmeyerek Adli T p Meclisi'ne gndermi ti. Adli T p Meclisi'nden gelen
yan t yleydi :
" ay mddetle bir hastanede tedavisine devam edilmesi ve bu mddetin sonunda al nacak neticeye gre muamele
ifas lzumlu grlm tr."
Ama bu rapora bile uyulmuyordu. Gnler skdar Pa akap Cezaevi'nde beklemekle geiyordu. Hibir ey
yap ld yoktu.

2 May s 1950 sabah Nz m Hikmet yeniden al k grevine ba lad . Vasisi Avukat rfan Emin Ksemihalo lu hem
ilgililere durumu bildiren bir dileke yazd , hem de Ankara'ya giderek Adalet Bakan 'yla gr t.
air bu kez lnceye ya da serbest kal ncaya kadar grevi srdrmeye kararl yd . Gnde drt be bardak su ile bol bol
sigara iiyor, ama hibir ey yemiyordu. lk sabah cezaevi bahesinde beden hareketleri yapm , gn boyunca
gazete, kitap okumu tu. Drdnc gnden sonra ise iyice bitkinle ti i, yataktan kmak, konu mak bile istemedi i
grld.
9 May s 1950 gn cezaevinden ambulansla Adli T p Mdrl 'ne gtrld. saat sren bir muayene sonucu
doktorlar tam te ekkll bir hastanede gzetim alt nda kalmas gerekti ine karar verdiler. Cerrahpa a Hastanesi'nde
tek ki ilik bir odaya yat lmak istendi. Ama Nz m Hikmet'in, "Ben kobay de ilim, hakk n verilmesi iin al k
grevi yap yorum. Greve cezaevinde devam edece im," diye diretmesi zerine, hastane yetkilileri bu iste i bir
tutanakla saptay p imzas ald lar. Gene skdar Pa akap Cezaevi'ne gtrld.

Bu arada, yurt iinde, yurt d nda, gsteriler, toplant lar birbirini izliyor, bildiriler da
yor, olaylar ya an yor,
imzalar toplan yor, "Nz m Hikmet" ad nda iki sayfal k bir gazete kar yor, ilgililere srekli mektuplar yaz yordu.

Nz m Hikmet al k grevinin on ikinci gnnde sekiz kilo kaybetmi , ok kt duruma d m t. Hemen

Cerrahpa a Hastanesi Cerrahi Klini i'ne kald larak kendisine serum tak ld . Daha sonra da Verem Pavyonu'ndaki
tek ki ilik bir odaya yat ld .
On alt nc gne gelindi inde, art k ya am n "t bbi mdahalelerle" uzat lmakta oldu u syleniyordu. Bu durum
ba vurular n ynn birdenbire de tiriverdi.

Bu kez dostlar ndan, sevenlerinden Nz m Hikmet'e telgraflar, mektuplar ya maya ba lad .

Al k grevini srdryordu, ama Byk Millet Meclisi beklenen genel ba lama yasas gr meden tatile girmi ti.
14 May s 1950'de ise yeniden seim yap lacakt .
Seimlerin sonucu al p yeni hkmet kurulana kadar greve ara vermeliydi.
Yzlerce telgraf n, mektubun yan s ra, topluca imzalanm dilekeler de geliyordu.
Nz m Hikmet 19 May s 1950 Cuma gn saat 17:03'te, kendisine gelen mektuplar co kuyla okuyan vasisi Avukat
rfan Emin Ksemihalo lu'na, al k grevine son verdi ini bildirdi.

ok h rpalanm . Hastanede doktorlar n yak n denetimi alt nda bile sa

n dzelmesi olduka uzun srd.
Serbest b rak ld tarihe kadar, iki aya yak n bir sre Cerrahpa a Hastanesi'nde kald .

14 Nisan 1950 seimlerini kazanan Demokrat Parti'nin kard ba lama yasas , Byk Millet Meclisi'nde
tart rken, Nz m Hikmet'in ba lanmamas iin, ok tats z, ok zc konu malar yap ld .
Sonuta gergin bir ortamda kar lan yasa onu do rudan ba lam yor, yaln zca cezas n te ikisi indirilenler
kapsam na al yordu. 12 y l 7 ay yatm . 28 y l 4 ayl k cezas n geri kalan ba lan yordu.
15 Temmuz 1950'de, Cerrahpa a Hastanesi'nde, art k serbest oldu u kendisine avukatlar nca bildirildi.

Nz m Hikmet cezaevindeki son iki y na girerken gr meci gelen day k Mnevver Berk'e k olmu tu.
Cezaevinden nca kar Piraye'den ayr ld .
Kad ky'de, nce annesinin Cevizlik'teki evinde, sonra bir apartman kat nda Mnevver Han mla ya amaya ba lad .
Gene pek Film Stdyosu'nda al yordu.
26 Mart 1951'de, bir o ullar oldu. Ad Mehmet koydular.

Geri cezaevinden km , ama polise srekli izleniyordu. Evinin nnde hep bir cip bekliyor, nereye gitse polisler
de arkas ndan geliyorlard . Kitaplar yay mlatma, oyunlar oynatma olana
bulamayaca anla yordu.
Kuvyi Milliye'nin yay n hakk alan bir yay nevi km sa da, kitap bir trl yay mlanm yordu.
Bu s rada Kad ky Askerlik ubesi'ne a ld . Askerli ini yapmam oldu u, hemen sevkedilmesi gerekti i
bildirildi. Bahriye Mektebi'ni bitirdi ini, gverte subayl yapt
, hastalanarak r e kar ld
sylemesi
zerine elinden bir dileke al narak serbest b rak ld .
Birka ay sonra tekrar ubeye a larak kendisine Sivas' n Zr ilesine gitmeye haz rlanmas sylendi. ste i
zerine Haydarpa a Hastanesi Sa k Kurulu'na gnderildi. Kurula on ay nce Cerrahpa a Hastanesi'nden ald ,
kalbinden, ci erlerinden rahats z oldu unu gsteren raporlar sunduysa da askerli ini engelleyecek bir durumu
olmad karar na var ld .
Bu arada bir doktor kula na bu i in sonunu iyi grmedi ini f ldad . ubeden haz rl klar yapmak iin bir haftal k
izin ald .

17 Haziran 1951 sabah , askerlik i ini dzeltmek amac yla Ankara'ya gidece ini syleyerek evden ayr lan Nz m
Hikmet'in 20 Haziran 1951'de Romanya'ya vard Bkre Radyosu'ndan renildi.
Sonradan yaz lanlara gre, akrabas olan Refik Erduran' n kulland bir srat motoruyla stanbul Bo az 'ndan
Karadeniz'e a lm , Bulgaristan sahillerine kmay amalarken, yolda rastlad bir Rumen ilebiyle Romanya'ya
gitmi ti.
Oradan Moskova'ya gemesi zerine, Nz m Hikmet, 25 Temmuz 1951'de, Bakanlar Kurulu karar yla Trk
vatanda
ndan kar ld .
Mnevver Han m ile o lu Mehmet ise polise yak ndan izlenmeye devam edildiler. Yurt d na kmalar na ise
kesinlikle izin verilmedi.

arda birok uluslararas kongreye kat lan, e itli lkelere yolculuklar yapan Nz m Hikmet byk bir n kazand .
Yap tlar e itli dillere evrildi. Pek ok kitab yay mland .
Ama gitti i lkenin art k genli indeki o co kulu, gelece e umutla bakan Sovyetler Birli i olmad
k sa srede
anlam . Dergilerde Mayakovski'den sz edilmiyor, Meyerhold'un, Tairov'un adlar bile an lm yor, eski
dostlar ndan kimi sorsa, "Bilmem, nicedir grmedik," yan
al yordu.
iirlerinin evirilerinde anlam de tiren yanl lar bulunmas can s kmaktayd .
Nz m Hikmet'in zellikle sanat yap tlar nda Stalin'e dnk ii bo , anlams z yceltme szlerinin yinelenip
durmas yad rgad
sylemesi uyar lmas na neden olmu tu. Ayr ca byle bir pot k rmamas iin, onun Stalin
yerine Malenkov'la gr trld sylenir.

Moskova'ya 1951 temmuzunda ula an Nz m Hikmet, a ustosta, Fadeyev'le birlikte, Berlin'de Dnya Genlik
Festivali'ne kat ld .
Eyll'de Bulgaristan'a gitti. Orada Fahri Erdin'le, cezaevi arkada Betoven Hasan'la kar la . Trklerin kylerini
dola , sorunlar dinledi, bol bol Trke konu tu.
1-6 Aral k 1951'de, gene Fadeyev'le Viyana'da yap lan Dnya Bar Kongresi'ne gittiler. Orada Aragon'la, Frdric
Joliot-Curie'yle tan , ld n sand , KUTV'dan arkada inli devrimci Emi Siao (S -YA-U) ile kar la .
Arkas ndan Prag'a giderek Uluslararas Bar dl ald .
Sovyetler Birli i'nin destekledi i Dnya Bar Konseyi'nin etkinliklerinde nemli bir rol oynamaya ba lam .
25 Haziran 1952'de Asyal yelerin toplant na kat lmak zere Pekin'de; 1-5 Temmuz 1952'de Kore Sava 'na kar
bir toplant ya kat lmak zere Berlin'deydi. Amerikan emperyalizminin k rtt bu sava a Trk hkmetinin asker
gndermesini k yor, Kore'de halk
n Amerikal lar iin kan dkmesine neden olanlara kar konu malar
yap yordu.
5 Ekim 1952'de bir bar toplant iin gene Viyana'ya gitti. Bu toplant n a konu mas yapt .
12-19 Aral k 1952 tarihleri aras nda ise bir kez daha Viyana'da bir araya gelindi. Bu ok byk toplant da seksen
lkeden 1700 delege vard . Burada a konu mas yapan Frdric Joliot-Curie'den, Aragon'dan ba ka, Jean-Paul
Sartre, Pablo Neruda, Diego Rivera, Arnold Zweig da vard .
1952 y sonunda Nz m Hikmet art k Dnya Bar Konseyi'nin ynetici kadrosundayd . ok e itli kentlerde
toplant lara kat yor, bu arada Var ova'ya da gidiyordu. Polonyal larla aras son derece iyiydi. Elinde belirli bir
lkenin vatanda olarak srekli bir pasaportu bulunmad
gren, ayr ca byk dedesi yoluyla Polonyal Borzenski
ailesinden geldi ini renen dostlar , ona bir Polonya pasaportu kard lar. Bylece Nz m Hikmet byk dedesinin
soyad yla Polonya vatanda
na kabul edilmi oldu : Nz m Hikmet Borzenski.

Dnya Bar Konseyi'nin eylemleri aral ks z sryor, gittike daha byk kalabal klar n ilgisini ekiyordu.
22-29 Haziran 1955'te Helsinki'de yap lan Dnya Bar Toplant 'na doksan lkeden 2000 delege geldi. Nz m
Hikmet bu toplant da Trk delegesi olarak sz ald . Toplant sonunda bir kez daha Dnya Bar Konseyi'nin ynetici
kadrosuna seildi.
6 A ustos 1955'te Japonya'n n Hiro ima kentinde rencilerle ev kad nlar n dzenledi i Dnya Bar Konferans
ise so uk sava erevesinde komnist propagandas filan diye kmsenecek gibi de ildi. Hiro ima'ya atom
bombas n at
n onuncu y ldnmyd. Nkleer ara rmalara kar btn dnyadan 33 milyon imza
toplanm . Nz m Hikmet bu toplant da bir bar delegesi konumunun tesinde, dnyan n en byk airlerinden biri
olarak alk land .
1956'da, sekiz ay kadar, "zgrlk komnizmin rne i" olarak grd Polonya'da kald , br toplumsalc
lkelere oradan gidip geldi. Dnya Bar Konseyi'nin ynetici kadrosunda olmas srekli yolculuklara kmas
gerektiriyordu.
Sovyetler Birli i'nin so uk sava ad na a rl k verdi i bar propagandas (ki kar tlar buna bar sald
diyorlard )
tart lamayacak bir do ruya dayand iin, Nz m Hikmet'in byk bir itenlikle kat ld bir etkinlik olmu tu.
Byle bir propagandaya siyasal kayg larla giri ilmese de, onun bir air olarak iirlerinde ayn propaganday yapaca ,
bar savunaca ku ku duyulamayacak bir gerekti. Kat ld toplant larda, yapt konu malarda kendi
d ncelerini syledi. Bir propagandac de il, itenlikle duygular ortaya vuran bir air olarak grld.
Bu y llarda yazd sava kar , nkleer silahlar kar
iirleri bestelenerek, Paul Robeson gibi Pete Seeger gibi
dnyaca nl ark larca sylendi.

Nz m Hikmet Sovyetler Birli i'nde komnizmin geirdi i geli melerden, proletarya ad na ba lat lan diktatrl n
bir ki i diktatrl ne dn mesinden ok tedirgin olmu tu. D ncelerini a k a k sylemekten ekiniyor, susuyor,
zor durumda kal rsa ba na bir ey gelmemesi iin inanmad szler ediyor, ama yeri geldike gvendi i
arkada lar na bu tedirginli ini yumu ak bir dille aktar yordu.
rnekse, 1951 y nda, lya Ehrenburg'a yle demi ti :
"Stalin Yolda 'a byk bir sayg m var, ama onu gne e benzeten iirler okumaya dayanam yorum, bu yaln z kt iir
de il, kt duyarl k."
Asl nda bir konuk olarak bulundu u Sovyetler Birli i'nde Stalin'den korkmamas olanaks zd . Ayr ca evresindeki
kat komnistlerin tepkilerinden de ekiniyordu. zgrlk davran lar , birtak m uygulamalar ele tiri i zaten gze
batmakta, arada bir yak nlar nca uyar lmaktayd . Bir iki kez de sorumlu ki ilerce uyar lm . Kula na, disiplinsiz
davran lar srdrrse, yemeklerine kat lan ilalarla yava yava zehirlenebilece i, ya da bir kazaya kurban
gidebilece i gibi dedikodular da geliyordu.
5 Mart 1953'te Stalin lnce Yazarlar Birli i nde gelen airlerden bu ac olay yans tan iirler yazmalar istedi.
Nz m Hikmet de bir iir yazd , ama Stalin'i her eyin stne kar p tek ba na putla rmayan, Marx, Engels,
Lenin'le birlikte, devrimin iindeki yerine koyarak anan bu iir, sonuta halk n birli inin nemini vurguluyordu.
1956 mart ndaki Yirminci Kongre'de, Kru ev'in inan lmaz a klamalar yla Stalin'in cinayetleri ortaya dkld nde
ise, Nz m Hikmet, bunu Lenin'in geri dn olarak de erlendiren "Yirminci Kongre" adl iirini yazd .

1956 eyllnde a r bir zatrree geirdi. 3 Kas m 1956'dan 27 Temmuz 1957'ye kadar, ekoslovakya'daki Yasenik
Sanatoryumu'nda dinlendi.
1957'den sonra, Yazarlar Birli i ad na Sovyetler Birli i'nin do udaki lkelerine yolculuklar yapmaya ba lad .
Stalin'in byk k m uygulad bu blgede Trke konu an halklar vard . Buralarda gerek dostlar kazanan Nz m
Hikmet, Azerbaycan, Trkmenistan, zbekistan, Kazakistan'da grdklerinden, dinlediklerinden ok rahats z oldu.

Stalin dneminin a r bir ele tirisi olan van vanovi Var m yd Yok muydu? adl oyunu, 11 May s 1957 gn
Moskova Yergi Tiyatrosu'nda sahneye kondu. Bir tek gece oynand ktan sonra yasakland . Bu olay Nz m Hikmet'i
ok zd. Baya bunal ma girdi. ntihar etmeyi bile d nd. Moskova'da Stalin dneminin bask hl duyuluyor,
kat komnistler, zgrlk komnistlerin nn kesmek istiyorlard .
Ama bu oyun daha sonra ba ka tiyatrolarda, Riga'da, ekoslovakya'da, Bulgaristan'da vb sahnelendi.

Nz m Hikmet 1958 may

Dino'larla birlikte, Mnevver Anda' n gen k zl k y llar n kenti Paris'te, ona
gnderme yapan iirler yazarak geirdi. Cezaevindeyken yazd
iirlerde onu and gibi "Glm" diyordu, "Paris'te
kimi grdn?" sorusunu, "Gen k zl
Mimi'nin," diye yan tl yordu. Oysa 1955 y sonlar ndan beri yeni bir sevda
rt nas ya amaktayd . Vera Tulyakova ad nda gen bir kad na k olmu , onu Moskova'da b rakarak gelmi ti.
"Sensiz Paris" derken kimin zlemini ekti ini anlamak kolay de ildi.
Nz m Hikmet 1958 haziran nda ise Leipzig'e giderek Bizim Radyo'da al an Sabiha Sertel, Zekeriya Sertel, Y ld z
Sertel'le bulu tu. Trkiye'den tan
insanlarla bir araya gelmek ondaki dinmek bilmez memleket zleminin ac
biraz olsun hafifletiyordu.
Mnevver ile Mehmet'i stanbul'da b rak p gurbete kal yedi y l olmu tu. O lu foto raflarda byyordu. lkesinin
insanlar yla bulu mak onlarla bulu mak gibiydi.

Ama Trkiye'den ayr ld 1951 haziran ndan beri kar na duydu u ard arkas kesilmez zlem, Nz m Hikmet'in
ba ka kad nlarla ili ki kurmas na engel olmam .
1952'de g sndeki a lar yznden yat ld Barvikha Sanatoryumu'nda ay kadar kalm , burada kendisine
k olan Galina Grigoryevna Kolesnikova ad nda ok gen bir doktor k za yak nl k duymu tu. Hastaneden nca
birlikte ya amaya karar vermelerini Yazarlar Birli i'nin de uygun grmesiyle, Dr. Galina airin zel doktoru olarak
grevlendirilmi ti.
Bu zel doktor gece gndz Nz m Hikmet'le ilgileniyor, evini ekip eviriyor, ilalar veriyor, yemeklerini
dzenliyor, dinlenmesini ayarl yor, yolculuklara birlikte gidiyordu. air y llarca sren bu yak n ilginin birka kez
kendisini lmden dndrd n sylerdi.
Dr. Galina onun evli oldu unu, kar
sevdi ini biliyordu. Mnevver Anda' n p gelmesine haz rl kl yd . Bir
gn bu i olursa airi kar na b rak p k esine ekilecekti. Ama bamba ka bir olay ya and .

1955 y sonlar na do ru, Soyuz Multifilm Enstits'nden Arnavut giysileri konusunda bilgi almak zere Nz m
Hikmet'i grmeye gelen Valentina Brumberg'in yan nda, Vera Tulyakova ad nda gen bir kad n yard mc vard .
Bursa'da 1948 y sonunda ya anan olay bir rp da tekrarlan verdi. air gene ya am nda "ilk defa" k oluyordu.
Ama bu kez gnl verdi i gen kad n evli oldu unu, bir de k bulundu unu bir y l sonra renecekti.
Elinde ikolatalar, ieklerle, Arnavut giysileri konusunda daha fazla bilgi vermek iin, Soyuz Multifilm Enstits'ne
k s k gitmeye ba lad .
Sevdaland gen kad n sava ta lm olan babas ndan alt ya daha bykt.
evrelerindekilerin ba lang ta bir akala ma gibi bakt klar ili ki gittike ciddile iyordu.
Ne var ki 1956 eyllnde geirdi i a r zatrree Nz m Hikmet'i uzun sre Moskova'dan uzak kalmak zorunda
rakt .
3 Kas m 1956'dan 27 Temmuz 1957'ye kadar, dokuz ay, ekoslovakya'daki Yasenik Sanatoryumu'nda sa
na
kavu may beklerken gene de akl hep Moskova'dayd .
Vera Tulyakova ayr ld klar gn ona bu i i daha ileri gtrmek istemedi ini, dn te ili kilerini sona erdirmeleri
gerekti ini sylemi ti, ama tam tersi oldu.
27 Temmuz 1957'de Moskova'da bulu ur bulu maz hemen bir ortak i yarat p Sevdal Bulut'un senaryosu stnde
birlikte al maya ba lad lar. Senaryo kabul edilince arkas ndan filmin ekimi s ras ndaki beraberlik geldi.
Ama Nz m Hikmet yolculuklar yznden ikide bir Moskova'dan ayr lmak zorunda kal yordu. 1957 y sonunda bir
ay Bak'deydi, 1958 oca ndan nisan na kadar Var ova'da, May sta Paris'te, haziranda Leipzig'deydi
ustos sonunda Moskova'ya dnnce Vera Tulyakova'ya birlikte bir oyun yazmay nerdi. Yaz lmas 1959
boyunca sren oyun 1960 ba nda Yermalova Tiyatrosu'nda sahnelenirken, ikisi de art k ya amlar birle tirmeye
karar vermi lerdi.
Nikhl olmad klar iin, Nz m Hikmet'in, Mnevver Anda'tan bo anmas herhangi bir i lem gerektirmiyordu.
Sekiz y ld r birlikte oldu u Dr. Galina'ya ise Peredelkino'daki daas , 1957 model Volga limusin otomobilini,

yalar , televizyon, radyo, teyp, nesi varsa, kitaplar , tablolar , her eysini, noterde k t imzalayarak devretti.
Kendisine yaln zca Moskova'daki apartman dairesini b rakm .
Bunun zerine Vera Tulyakova'yla birlikte Bak'ye gidip Kafkaslar' n kuzeyindeki bir tatil merkezi olan
Kislovodsk'ta ay ba ba a kald lar. Nz m Hikmet ok mutluydu, ama her an da bu mutlulu u yitirece inin
korkusuyla tedirgindi. Gittike daha fazla k skanmaya ba lad gen kad nla evlenmek, onu kendisine ba lamak
istiyordu.
Yoksa geirdi i k skanl k bunal mlar hi sona ermeyecekti.
Moskova'ya dn lerinden bir sre sonra Vera Tulyakova kocas ndan ayr ld , ama k
babas na b rakmak zorunda
kald .
18 Kas m 1960'ta Nz m'la gen kad n nikhland lar.

Mnevver Anda ile Mehmet konusunda ne d nece ini Nz m Hikmet de pek bilemiyor, rnekse 17 Temmuz
1959'da, Vera Tulyakova'yla diz dize al rlarken, " ki Sevda" adl iirine, "Bir gnlde iki sevda olamaz / yalan /
olabilir" diye ba yordu.

1961 nisan nda air Paris'e ikinci kez gitti inde yan nda kar Vera da vard . Bu yolculuk bir balay niteli indeydi.
Paris'te k rk gn kald lar.
May sta Nz m Hikmet oradan yaln z olarak Dnya Bar Komitesi ad na Fidel Castro'ya Bar dl vermek zere
Kba'ya gitti.

Paris'ten ayr lmadan nce, talya'n n Bar Konseyi delegelerinden Joyce Salvadori Lussu ile kar la
. 1958
haziran nda Stockholm'de yap lan Bar Konferans 'nda tan
Lussu, onun a k iirlerine hayran olmu tu, ama,
Piraye ile Vera'y bilmiyor, btn bu iirleri Trkiye'den d ar b rak lmayan kar iin yazd
san yordu.
1960 haziran nda stanbul'a gidince Mnevver Anda'la tan mak olana
buldu. Evine konuk oldu u, iki
ocu uyla tek ba na verdi i ya am sava
ayr nt lar yla rendi i, pek be endi i bu kad ocuklar yla birlikte
Trkiye'den ka rmay akl na koydu.
talyan Komnist Partisi'nden olumlu yan t alamay nca ba ka areler arad . Kendince birtak m planlar yapt . O
gnlerde eyleme gemeyi d nyordu.
Paris'te Nz m Hikmet'le kar la
nda syledi ona kar yla ocu unu Trkiye'den ka raca
. Nz m sevindi,
ama pek inanmad .

1961 temmuzunda zengin bir i adam olan Carlo Guilluni, yat yla turistik bir yolculu a km havas nda, Ege'deki
Trk limanlar dola p bol bol para harcayarak sonunda Ayval k'a demir att . Bu arada Joyce Lussu zmir'de yattan
ayr p uakla stanbul'a gitmi , kar kald mdaki cipte bekleyen polisleri atlatarak Mnevver Anda ile iki
ocu unu Ayval k'a getirmeyi ba arm . Onlar gelir gelmez yat hemen demir al p Yunanistan' n Midilli adas na
yneldi. Karanl kta olduka tehlikeli bir deniz kazas geirdilerse de, Yunanl bal k larca kurtar larak sonunda
Atina'ya ula lar.

ustos ba nda Mnevver Anda, Renan, Mehmet Polonya'dayd lar.

Nz m Hikmet Kba'dan yeni dnm t.
Var ova'daki bulu malar pek iten olmad . Nz m onlar havaalan nda kar lamad , ertesi gn kald klar otelin
lokantas na geldi. Mnevver ikinci bir kad n varl
biliyordu, Nz m evlendi ini ona yazm , ama kocas
olarak grd ki inin ba ka bir kad nla evlendi ini yeni renmi gibi davranmay iine d t durum a ndan
daha uygun buldu. Son zamanlardaki mektupla malar nda birtak m tats zl klar ya am lard .
Mnevver kocas n Moskova'da y llard r bir kad n doktorla birlikte oturdu unu da biliyordu.
Nz m ise stanbul'dan gnderilen bir mektupla kar
n kendisini aldatt yolunda uyar lm . Buna inanmak
duydu u vicdan azab biraz olsun azalt yordu. T pk Piraye'den ayr lmaya kalkt gnlerde yapt gibi, hem
ya am na, hem de iirlerine kar a r bir sululuk duygusu iinde, sar lacak bir dal aramas ok do ald .
Yeni kar Vera da bunca olaydan sonra ok tedirgindi. Bu noktaya geldikten sonra Nz m' kaybetmek istemiyordu.
ok g durumdaki air ise bu iki kad birbirinden uzak tutmazsa byk s nt lar ya ayaca
ok iyi anl yordu.
Mnevver ile ocuklar , bu arada y llarca zlemini ekti i o lu Mehmet'i, kendisini ok seven Polonyal dostlar na
emanet ederek Moskova'ya gtrmemeye karar verdi.
Bir daire tutuldu, e yalar al nd , Mnevver Anda'a Do u Dilleri Fakltesi'nde bir retmenlik grevi bulundu.

Nz m Hikmet 1961 eyllnde Berlin'deydi. Ay n 11'inde yazd "Otobiyografi"sinde, "sevdi im kad nlar deli gibi
skand m / u kadarc k haset etmedim arlo'ya bile / aldatt m kad nlar
/ konu mad m arkas ndan dostlar n"
diyordu.

1962 oca nda Kru ev'in arac

yla Nz m Hikmet'e Sovyetler Birli i pasaportu verildi. ubatta, Vera'yla birlikte,
Asya ve Afrika Yazarlar Birli i Kongresi'ne kat lmak zere M r'a gittiler. Sovyetler'le gerginlik iinde olan
inliler'in Trkiye Cumhuriyeti pasaportu ta mad iin, Trk delegesi say lamayaca
syleyerek Nz m
Hikmet'e itiraz etmeleri, airin diliyle, varl yla nas l Trkiye'ye ba oldu unu anlatan bir konu ma yapmas na
neden oldu. Ayakta alk lanan bu konu ma onun kongreye ba kan seilmesini sa lad .
Nz m Hikmet sa
n gittike bozulmas na kar n, 1962 y nda Prag, Berlin, Leipzig, Bkre 'te yap lan
toplant lara kat lmaktan geri durmad .
1962 kas nda Vera'yla birlikte gezmek, dinlenmek iin talya'ya gittiler : Milano, Floransa, Roma. Oradan, yeni
Dino'larla birlikte kar lamaya, Paris'e getiler.
Trkler, Trk yemekleri, Trk dili en byk dinlenme, ar nmayd air iin. Kar
ise tketim toplumlar n gz
kama
al veri olanaklar yla mutlu etti.
4 Ocak 1963'te gene Moskova'yd lar.

1963 ubat nda Nz m Hikmet Asya ve

Afrika yazarlar n Tanganika'daki
toplant na kat ld .
Martta, nisanda Berlin'deydi.
Nisan sonunda Moskova'ya dnnce
"Cenaze Merasimim" adl iirini yazd .
May sta, oturduklar apartman dairesi
temizlenip boyan rken, Staraya Ruza'daki
bir daada kald lar.

Staraya Ruza'dan dndkten k sa bir sre

sonra ise, 3 Haziran 1963 sabah , Nz m
Hikmet bir kalp krizi sonucu Moskova'daki
evinde ld.
Yazarlar Birli i'nin dzenledi i bir trenle
Novodeviiy Mezarl 'na gmld.

Davalar

1925 Ankara stiklal Mahkemesi Davas

1927-1928 stanbul A r Ceza Mahkemesi
Davas
1928 Rize A r Ceza Mahkemesi Davas
1928 Ankara A r Ceza Mahkemesi Davas
1931 stanbul kinci Asliye Ceza
Mahkemesi Davas
1933 stanbul A r Ceza Mahkemesi Davas
1933 stanbul nc Asliye Ceza
Mahkemesi Davas
1933-1934 Bursa A r Ceza Mahkemesi Davas
1936-1937 stanbul A r Ceza Mahkemesi Davas
1938 Harp Okulu Komutanl Askeri Mahkemesi Davas
1938 Donanma Komutanl Askeri Mahkemesi Davas
YAPITLARI

Nz m Hikmet'in ilk iir kitab Bak'de yay mlanm

Gne i enlerin Trks (1928)

r:

(Bu kitaptaki iirler daha sonra Trkiye'de bas lan kitaplar nda airin yasalar gzeterek yapt
yer ald .)

bir iki de

iklikle

Trkiye'de 1929-1938 aras yay mlanan iir kitaplar :

835 Sat r (1929)
Jokond ile S -YA-U (1929)
Varan 3 (1930)
1+1=1 (1930)
Sesini Kaybeden ehir (1931)
Benerci Kendini Niin ldrd (1932)
Gece Gelen Telgraf (1932)
Portreler (1935)
Taranta-Babu'ya Mektuplar (1935)
Simavne Kad

O lu eyh Bedreddin Destan (1936)

Oyunlar :
Kafatas (1932)
Bir l Evi (1932)
Unutulan Adam (1935)

e itli :
eyh Bedreddin Destan na Zeyl, Mill Gurur (1936)
t rr Kervan Yrr (Orhan Selim ad yla f kralar, 1936)
Alman Fa izmi ve Irk

(inceleme, 1936)

Sovyet Demokrasisi (inceleme, 1936)

1949'da, Nz m Hikmet cezaevindeyken, Ahmet Halit Kitabevi, Ahmet O uz Saruhan takma ad yla La Fontaine'den
Masallar' yay mlad .
Bu eviri yap t d nda, tam 29 y l Nz m Hikmet'in kitaplar Trkiye'de bas lmad .

lmnden iki y l sonra, 1965'te, "Yn" dergisinin Kurtulu Sava Destan 'n yay mlamas gz pek bir davran
olarak de erlendirildi.
Arkas ndan, ba ta zlem ile Dost Yay nevleri olmak zere, ilerici yay nevleri, nce airin sa
nda Trkiye'de
bas lm kitaplar , sonra d lkelerde Trke olarak yay mlanm kitaplar yay mlamaya ba lad lar. Bu yay nlar
srekli olarak kovu turmalara u rad . Baz lar toplat ld , davalar a ld .

Piraye ile Nz m Hikmet'in vey karde i Metin Yasavul'un sahibi olduklar , Memet Fuat' n ynetimindeki De
Yay nevi ise, airin Bursa Cezaevi'ndeyken bas ma haz rlay p Piraye'ye b rakm oldu u kitaplar n yay na ba lad .
Bunlar ierde d arda daha nce bas lmam kitaplard . air lmeden nce yapt konu malarda bu kitaplardan
baz lar n kaybolmu oldu unu sylemi ti.

De Yay nevi'nde birinci bas

yap lan kitaplar :

Saat 21-22 iirleri (1965)

Drt Hapisaneden (1966)
Rubailer (1966)
Ferhad ile irin (1965)
Sabahat (1965)
Memleketimden nsan Manzaralar (5 cilt, 1966-1967)

Btn bu kitaplar bas ma Memet Fuat haz rlam . Saat 21-22 iirleri ile Drt Hapisaneden iin iki kez mahkemeye
verildiyse de sonuta beraat etti.
Ferhad ile irin'in daha nce d arda yap lm olan, yar dan sonras kayboldu u iin yeniden yaz lm bir bas
vard . De Yay nevi'nin bast
airin Bursa Cezaevi'nde yazd as l metindi.
Bulgaristan'da yay mlanan Memleketimden nsan Manzaralar ise De Yay nevi bas
n tekrar yd .

Bilgi Yay nevi, 1968'de, Cevdet Kudret'in bas ma haz rlad Kuvyi Milliye'yi yay mlad . Bu Nz m Hikmet'in
cezaevinden kt ktan sonra nk lap Kitabevi iin haz rlad Kurtulu Sava Destan 'n n yeni bir dzenlemesiydi.
air geri bu destan Memleketimden nsan Manzaralar 'n n iine yerle tirmi ti, oradan kar p ayr olarak
yay mlanmas istemiyordu. Ama cezaevinden kt ktan sonra gerek bir zgrlk ortam nda olmad
grd.
Kimse onun yap tlar yay mlamay gze alam yordu. nk lap Yay nevi'nin yapt neriyi ok paras z kald bir
dnemde kabul ederek Kuvyi Milliye'yi dzenledi. Ama nk lap Yay nevi paras pe in dedi i bu kitab bile
yay mlamaktan ekindi, on yedi y l sonra, Cevdet Kudret arac
yla Bilgi Yay nevi'ne devretti.

Gene 1968'de Bilgi Yay nevi Kemal Tahir'e Mapusaneden Mektuplar ; De Yay nevi Cezaevi'nden Memet Fuat'a
Mektuplar yay mlad lar. ki y l sonra da Cem Yay nevi Bursa Cezaevi'nden V-N'lara Mektuplar yay mlad .
1975'te De Yay nlar aras nda Memet Fuat' n Nz m ile Piraye'si kt . Bu kitap Nz m Hikmet'in Piraye'ye yazd
mektuplardan blmler seerek airin ya am yla iirleri aras ndaki i ieli i gsteren duyarl bir al mayd .
Mektuplar n tm de ildi, ama yle san ld .
(Yirmi y l sonra, 1998'de, Adam Yay nevi Piraye'ye Mektuplar ad yla Nz m Hikmet'in cezaevi y llar boyunca
Piraye'ye yazd mektuplar n tmn iki cilt olarak yay mlad .)

1975-1980 aras nda Cem Yay nevi Nz m Hikmet'in Tm Eserleri dizisini yay mlad . erif Hulusi ile birlikte notlar
yazarak ba lad klar 9 kitapl k bu diziyi, al ma arkada n lm zerine As m Bezirci yaln z tamamlad .

1980'de Kemal Slker Yazko Yay nlar 'nda Nz m Hikmet'in Bilinmeyen ki iir Defteri'ni yay mlad .

1988-1990 aras nda Adam Yay nevi Nz m Hikmet'in btn yap tlar 28 kitapl k bir dizide toplad . Dizinin
editrl n Memet Fuat, ara rmac
As m Bezirci yapt lar. Bugn sat ta bulunan bu dizideki kitaplar n
dkm yledir :
iir :
1. 835 Sat r (835 Sat r; Jokond ile S -YA-U; Varan 3; 1+1=1; Sesini Kaybeden ehir)
2. Benerci Kendini Niin ldrd (Benerci Kendini Niin ldrd; Gece Gelen Telgraf; Portreler; TarantaBabu'ya Mektuplar; Simavne Kad O lu eyh Bedreddin Destan ; eyh Bedreddin Destan 'na Zeyl)
3. Kuvyi Milliye (Kuvayi Milliye; Saat 21-22 iirleri; Drt Hapisaneden; Rubailer)
4. Yatar Bursa Kalesinde
5. Memleketimden nsan Manzaralar
6. Yeni iirler
7. Son iirleri

8. lk iirler
9. La Fontaine'den Masallar
(Sekizinci kitap Nz m Hikmet'in ocukluk iirleriyle hece iirlerini ieriyor. air bunlar n byk bir blmnn
toplu iirleri aras na al nmas herhalde istemezdi. Dokuzuncu kitap takma adla yay mlanan La Fontaine
evirileridir.)

Oyun :
10. Kafatas (Ocak Ba nda; Kafatas ; Bir l Evi; Unutulan Adam; Bu Bir Ryad r)
11. Ferhad ile irin (Yolcu; Ferhad ile irin; Sabahat; Enayi)
12. Yusuf ile Menofis (Allah Rahatl k Versin; Evler Y
nca; Yusuf ile Menofis; nsanl k lmedi Ya; van vanovi
Var m yd Yok muydu?)
13. Demokles'in K
( stasyon; nek; Demokles'in K
; Tartf - 59)
14. Kad nlar n syan (Kad nlar n syan ; Yalanc Tan k; Kr Padi ah; Her eye Ra men)
(On ikinci kitapta yer alan Evler Y
nca Nz m Hikmet'in kayboldu unu syledi i oyunlar ndan biridir. Piraye'nin
saklad yap tlar aras nda airin el yaz yla temize ekilmi olarak bulunmu , ilk olarak bu dizide yay mlanm r.)

Roman, yk, Masal :

15. Kan Konu maz
16. Ye il Elmalar
17. Ya amak Gzel ey Be Karde im
18. Hikyeler
19. eviri Hikyeler
20. Masallar
(Nz m Hikmet yaln zca Ya amak Gzel ey Be Karde im adl roman yla Sevdal Bulut adl masallar kitab kendi
ad yla yay mlam . tekiler para kazanmak iin acele yaz p gazetelerde takma adlarla yay mlanm rnlerdir.)

Yaz lar :
21. Sanat, Edebiyat, Kltr, Dil
22. Yaz lar (1924-1934)
23. Yaz lar (1935)
24. Yaz lar (1936)
25. Yaz lar (1937-1962)
26. Konu malar
(Nz m Hikmet'in bu kitaplarda yer alan yaz lar
yaz lar r.)

n byk o unlu u e itli takma adlarla gazetelere yazd

k e

Mektuplar :
27. Nz m ile Piraye
28. Cezaevinden Memet Fuat'a Mektuplar
(1998'de Adam Yay nevi'nin Piraye'ye Mektuplar ad yla iki cilt olarak yay mlad
eklenmelidir.)
Ayr ca gene Adam Yay nlar aras nda Memet Fuat' n haz rlad
almaktad r.

yap t da bu blme

Nz m Hikmet'in Seme iirler kitab da yer

Bar U rundaki Mcadelede airin Rol

Bar severler saf nda faal bir mcahit olarak, bar iin sava mam z gerekti ine kesinlikle inan yorum. Bar bir
hediye gibi kabul edilemez, kazan lmal r.
Bar u runda mcadele e itli ekiller al r. rne in kapitalist lkelerde, bu mcadele a r hapis y llar , bask ve ezgi
grmek tehlikesi ile kar la maktad r. Btn bu tehlikelere ra men, harpten nefret eden halk kitleleri bar bayra
alt nda toplanmad ka bar kazan lamaz... Bu mcadelede her ilerici ayd n, dahas namuslu her ayd n, grevini
anlayarak haz r bulunmal r. Bar u runa mcadelenin, insanl n gelece i ile ne kadar ba oldu unu, airlerin ve
yazarlar n iirlerinde, romanlar nda, hikayelerinde yazmalar bir grevdir. Tm dnyada bilim adamlar ,

teknisyenler, her gnk yarat faaliyetleri ile harbe kar , bar cephesinde yer almal rlar.
Ben bir airim, ve bu mcadelede airin ne yapmas gerekti ini daha iyi anlatabilirim. una inan yorum ki, onlar n
sorumlulu u, mhendislerin, teknisyenlerin sorumlulu undan bir damla olsun az de ildir. Bilakis daha da byktr.
Bir mhendis bir kpr in a ederse, onun sorumlulu u o kprnn y lmamas r. Fakat kpr y
rsa, felaket bir
derece mahduttur, eninde sonunda kpr yeniden in a edilecektir. Fakat air, ruhun mhendisidir. Onun sesi,
milyonlarca insana, onlar n ruhuna, kalplerine hitap etmektedir. Kelimenin bu muazzam gc, her airi
gururland rmal , onu sorumluluk bilincine kavu turmal r. Bar ve lkelerin saadeti iin mcadele eden namuslu
airler bu grevi gayet iyi bilmelidirler. airin hayat ile edebi faaliyeti aras nda hibir ayr k olamaz. Biri pratikte,
biri iirde, iki hayat ya am yoruz. Tek bir vcuduz. Gnmzn gerek iiri, bar mcadelesinden esinleniyor. Pablo
Neruda, Aragon gibi ba ka byk airler, ayn zamanda btn moral gleriyle, bar mcadelesine faal surette
kat yorlar. Bir air bu niteli i kazanmas biliyorsa, eserleri bu mcadelenin kesin izlerini ta yacaklard r. iirleri,
mit dolu, ya am a
dile getiren, kuvvetli iirler olacakt r. Mcadeleci air, insanl n gelece ine inan r ve
bundan dolay da korkun denemelerden gese de yaz lar nda mitsizlik asla sezilmez.
... Bir air gerekten bu grevi yerine getirmek istiyorsa, iirlerinin ekli kesin ve basit, muhtevas kuvvetli olacakt r.
air a k,direkt, her insan n kalbine giden bir dil kullanacakt r. Ba ar olmas iin de bu dili byk bir dikkatle
leyecektir. Halk n canl dilini temel alacakt r. Benim iin fikri en ba ta nemli olan halk md r. Pekaz ya ad m
hrriyet y llar mda, bir iir yazd mda, i i semtlerini gezer, fakir kahvehanelerine girer okurdum. Bu adetime,
hapishanede de devam ettim. Yazd m her sat , birlikte kapal kald m kyl ve i ilere imkan m olduka
okudum. Onlar n gzlem ve ele tirilerini dikkatle not ettim. nk benim iin pek k ymetli idi. air halk kitleleri ile
daimi temasta bulunmal r, kelimelerinin gc onlardan gelmektedir.
Bu konuda bizim edebiyat tarihimizden nemli bir olay anlatmak istiyorum. Abdlhamid`in karanl k hkmdarl k
devresinde, burjuva demokratik haklar iin sava
olan Nam k Kemal ad nda bir airimiz vard . Faaliyetlerinden
dolay bir adaya srgn edilmi ti. Nam k Kemal`in iirleri tutumunu a amamas na ra men, halk onun ki ili i
etraf nda alt n bir efsane dokumu tu. Nam k Kemal`in srgn, uzun y llar hapse evrilmi ti. O zaman halk kendi
yaratt
iirleri, ona cmertce atfetti. Bu olay iirin ne gce sahip oldu unu (Abdlhamid Nam k Kemal`den ciddi
surette korkuyordu.) ve halk n kendi ac ve emellerini yans tan iirlere ne kadar susam oldu unu gsterir. ... lerici
iiri seven ve sayan halk, bizim taraf zdad r. iirin gerek ve de erli kuvveti, bizim taraf zdad r. lerici iirin
zaferi yaln z benim lkemde de il tm dnyadad r. Ve dnyan n en iyi airleri, en de erli yazarlar , byk bar
cephesinin faal mcahitleridir. Bu durum bilim adamlar iinde bir gerektir. te bar a hizmet eden gerek iirden,
sava k rt lar bundan dolay korkmakta ve nefret etmektedirler.
iir; bar , halklar n egemenli i, insanlar n mesut gelece i u rundaki mcadelede yer al rsa, hepimizin inand
zere daima zafere gtrecek bir silaht r.
Nz m Hikmet
CONTEMPORANUL Dergisi
9 Haziran 1951 - Romanya

Arif Melikov'la Rportaj - Ferhad ile irin Balesi

Nz m Hikmet'le olan dostlu unuzdan bahseder misiniz?
- Nz m Hikmet'le 1958 y nda tan k. Ben konservatuvar yeni bitirmi ve Nz m Hikmet'in o zaman "Muhabbet
Efsanesi" olarak okudu um "Ferhad ile irin"i zerinde al maya ba lam m. O Bak'ye geldi inde oteline gidip
oyunu iin haz rlad m besteyi ona gsterdim. Ben gittikten sonra arkada lar ma "Bu gen oyunu ok gzel
yazacak, onun yapt bale tm dnyaya rnek olacak nk gen olmak gibi byk bir stnl var" demi . O,
genlere ok inan r ve destek olurdu. Daha sonra ben oyunu Leningrad'da Kirov'a gtrdm ve onlar da
sahnelenmesini istediler. Bunun zerine libretto zerinde al mak iin o s rada Moskova'da ya ayan Nz m'la
al maya ba lad k. Beni bir o lu gibi kabul etti. Onun btn kitaplar , foto raflar ve el yaz
iirlerini evimde
sakl yorum.
Nz m Hikmet'in yazd

tiyatro metnini bale olarak yorumlarken ne gibi de

iklikler oldu?

- Tiyatro metni bamba ka bir eydir. Onu bale haline getirmek, onu mzi e gre yorumlamak ve tamamen ba ka bir
dnyaya ta mak gerekir. Nz m byk air oldu u gibi byk bir dramaturg idi. Nz m hibir alet almamas na
kar n mzi i iinde hissederdi. Bu yzden balenin librettosunda kendi felsefesini bir mzik haline getirdi ve benim
bestelerimle tam bir uyum sa lad .

1961'deki prmiyerde nas l tepkiler alm

z?

- "Ferhad ile irin"in prmiyeri 23 Mart 1961'de gerekle ti.

O gn baleyi yaratan be ki i, Nz m, ben, Grigorovi,dekor
tasar mc Virsaladze ve orkestra efi Niyagizade'nin
foto raf
ektiler. O zamanlar bu foto rafta yer alan
herkesin bu kadar nl olaca
n hi kimse bilmiyordu ve
daha sonra y llar boyu her yerde bu foto raf yay mland . O
gn nl besteci Dimitri So takovi de bana gelerek "Bu
baleyi yaratanlar n birbirleriyle olan sanatsal uyumlar , bu
yap btn dnyada izlenecek bir noktaya eri tirmi " dedi.
So takovi de Nz m gibi genlere destek ve ilham veren
bir insand . O gece Nz m' tebrik etmeye gelenlere Nz m,
"Bu balenin as l yarat lar Arif ile Yuri'yi tebrik edin. Ben
bunun sadece kk bir paras olu turdum" dedi.
Yaz mzik boyutuna geirirken bestelerinizi nas l
biimlendirdiniz?
- Balede sz yoktur. Bu yzden Nz m' n airane szleriyle
yaratt bu a k destan mzik diliyle ifade etmem
gerekiyordu. Mzi in Ferhad ile irin'in sevgisinden,
kederlerinden, Mehmene Banu'nun ktl nden
rd
izleyiciye hissetirmeliydim. Ayr ca Do u'nun
duygusunu, hareketlerini, gelene ini klasik mzik kurallar
ile birle tirmem ve klasik mzikle Do u melodilerini
harmanlamam gerekiyordu. Bir balenin ilk yarat
bestecidir, sonra libretto ve koreograf gelir. Bu yzden
koreograf mzi i duyar ve ona gre szsz bir biimde
bunu izleyiciye ula rmaya al r. Bu noktada nemli olan
Ferhad ile irin'in Trklere ve Azerilere tan k bir efsane olmas na kar n dnyan n her yerinde ilgiyle izlenmesini
sa layabilmektir. A k destan mzik ve dans ile felsefe seviyesine ula rmakt r. Nz m' n oyunu zaten yle bir
felsefe ieriyordu. Yapmam z gereken, bu felsefe seviyesini bale olarak sahneye ta makt . Bunu da ba ard k.
61'den bu yana bestede de

iklik yapt

zm?

- Baz besteciler ve koreograflar yap tlar a a uydurmak iin yenilikler yaparlar. Ama bu yap t 1961'de yle
yksek bir seviyede yarat ld ki onu yenilemeye ihtiya duymad k. 1961 y nda nas lsa bugn de ayn ekilde
sahneye konmaktad r. Ba ka koreograflar da bu baleyi sahnelediler. Ama biz Grigorovi'in "zirve" gsterisini,
Nz m' n arzulad
ekilde stanbul'a getirdik.
Nz m' n di er oyunlar iinde neden zellikle Ferhad ile irin?
- Her halk n kendisine ait a k destanlar vard r.Bu efsane de bizim tarihimizde as rlar boyu anlat r durur. Ama
Nz m Hikmet bu efsaneye 20. yzy n yorumunu getirmi ve bugnn izleyicisinin duygusuna ula mak iin eseri
yeniden yaratm r. Ben de bu efsanenin bu yorumundan ok etkilendim ve kendi mzi imle, atalar mdan gelen bir
efsaneyi bale olarak ya atmak istedim.
Bu baleyi stanbul'da sergilemek sizin iin ne ifade ediyor?
- Balenin 65 kere dnyan n e itli lkelerinde sahnelenmesine nayak olarak Nz m' ya atmaya ve onun ba ar
devam ettirmeye al m. Ama Nz m' n en byk arzusu stanbul sokaklar nda gezmek, stanbul'da ya amak ve
havas solumak idi. Bale, Grigorovi'in koreografisiyle, 1961'de Virsaladze'nin yapt dekorla 39 y l sonra
stanbul'a geldi. lk gsteride orkestra efi Azeri Niyazi Takizade'ydi. imdi yine nl bir Azeri ef El ad Bagirov,
orkestray ynetiyor. Bir bak ma ilk prmiyerdeki be ki ilik kadroyu stanbul'a ta k. Nz m' n arzusunu istedi i
biimde, memleketi stanbul'a getirerek ben Nz m'a o ulluk borcumu dedim.

1961'de "Ferhad ile irin"in be yarat

ef Niyazi Tagizade.

; Yuri Grigorovi, Arif Melikov, tasar mc Virsaladze, Nz m Hikmet ve

(Rportaj, 5 Mart 2000 tarihli Cumhuriyet Gazetesi 'nden al nm

NZIM'A B R GZ ELENG
Neden ldn Nz m? Senin trklerinden yoksun
ne yapaca z imdi?
Senin bizi kar larkenki glmseyi in gibi bir p nar
bulabilecek miyiz bir daha?
Senin gururundan, sert sevecenli inden yoksun
ne yapaca z?
Bak n gibi bir bak nereden bulmal ,
ate le suyun birle ti i
Gere e a ran, ac yla ve gzpek bir sevinle dolu?
Karde im benim, nice yeni duygular, d nceler
kazand rd n bana
Denizden esen ac rzgr katsayd nne onlar
Bulutlar gibi, yaprak gibi uarlar
D erlerdi orada, uzakta.
Ya arken kendine seti in
Ve lm sonras nda seni kucaklayan topra a.
Sana ili'nin k krizantemlerinden bir demet
sunuyorum
Ve so uk ay
gney denizleri zerinde par ldayan
Halklar n kavgas ve kavgam benim
Ve bo uk u ultusunu ac davullar n, kendi yurdundan...
Karde im benim, adanm asker, dnyada nas l da
yaln m sensiz.
Senin iek am bir kiraz a ac na benzeyen
yznden yoksun
dostlu umuzdan, bana ekmek olan,
rahmet gibi susuzlu umu gideren ve kan ma g katan

r.)

Zindanlardan kopup geldi inde kar la

k seninle
Kuyu gibi kapkara zindanlardan
Canavarl klar n, zorbal klar n, ac lar n kuyular
Ellerinde izi vard eziyetlerin
n oklar arad m gzlerinde
Oysa sen par ldayan bir yrekle geldin
Yaralar ve klar iinde.
imdi ben ne yapay m? Nas l tan mlan r
Senin her yerden derledi in iekler olmaks n bu dnya
Nas l dv lr senden rnek almaks n,
Senin halksal bilgeli inden ve yce air onurundan yoksun?
Te ekkrler, byle oldu un iin!
Te ekkrler o ate iin
Trklerinle tutu turdu un, sonsuzca.
PABLO NERUDA
(Trkesi: Ataol Behramo lu)

Kendi a

ndan Nz m Hikmet:

"HAYATIMIN VE

N HESABATI"

"Birka gndr kafam n iinde bir soru k ldan p duruyor. 60 y ll k mrmn 40 u kadar y nda iir yazd m durup
dinlenmeden. Evimde, sokakta, hapiste, trende, uakta. Bu iirlerin iinde ne kadar , insanlar bar iin sava a,
emperyalist sava lara kar sava a, mill ba ms zl k iin sava a a rd . K rk u kadar y ll k airli imi masam n
stne koydum. Elimde kalabilen iirleri okuyorum. Okurlar n nnde hesap vermek istiyorum. Yzmn ak yla
kabilir miyim bu hesab n iinden air olarak? iirleri okudum ve yle bir basit istatistik sonucuna vard m: Elimde
kalan iirlerimin yzde yirmi be inde, insanl n en byk davalar ndan ikisini, birbirine s s ya ba iki davay
ele alm m: emperyalist harplere kar sava ve mill ba ms zl k sava . Bu iirlerimin tmn olduklar gibi tekrar
etmem imkns z. Birka yla hesab
verece im.
1925'te Moskova'da, niversitede okuyorum. Smrgecili e kar , mill ba ms zl k u rundaki sava , bir imkns z
sava , bir imkns z hayal olmaktan km , bir gerek olmu tur. Ben "Bir Hintlinin A ndan" iirimi yazm m.
arktan geliyorum!
ark n isyan
hayk raraktan geliyorum.
imle akan rzgrlarla a m
Asya'n n yollar ;
ula m
sana...
Haydi uzat kollar
beni kucaklasana!
Ey! gnlde onu
grmek arzusunu
Bir s la hasreti gibi derinledi im.
Ey! k vr mlar
kalbi saran trklerini
Annemin sesi gibi dinledi im.
Ey! Asya gne leri gibi k rm
s cak bayraklar
s tmal ryama giren!
(.................................................)
Gzmde bir pul etmez art k
ne yer, ne yr!
imle akan rzgrlarla
a
m
Asya'n n yollar
ula
m sana!
Haydi uzat kollar ,
beni kucaklasana!

Ayn y l Trkiye'me dnyorum. Kara terr kas p kavuruyor ortal benim orada. Emperyalizm yine ve her zamanki
gibi insanl n bu korkun ba belas , emperyalizmin duvar y kmak gerek. Ben "O Duvar" iirini yaz yorum.
O duvar n bir ucu:
tahta sapanl sar in'de
br ucu:
elikleri elektrikli Newyork'un iinde
Her bankada hisse senetleri var
onun.
O duvar
Lordlar kamaras ndan Lord Grzon'un
noktalar imparator armal bir nutku gibi geiyor.
Eyfel'in tepesinden avlar seiyor,
dayanarak Hindenburg'un alt n ivili heykeline
topluyor Berlin sokaklar eline.
O duvar n ta lar na srterek dilini
kara gmlekli Mussolini
bekliyor nbet.
talya'n n izmesi
yzyor kanda.
O duvar
kinci bir Balkan gibi ykseliyor Balkan'da.
l 1927. S rt ma yklenen 15 y l piyade a r hapis cezas yla Sovyetler Birli i'ne dnyorum. Sovyetler Birli i'ne
kar alttan alta harp haz rl yor emperyalistler. Bak'ya gidiyorum. lk sosyalist devletin kan olan bu ehirle
tan yorum. "................. do ru" iirimi yaz yorum...
..................................
..................................
..................................
bereketli bir rahmet gibi besleyesin,
demir da lara t rmanan azmimizin
ye il filizli sarma klar ...
isteriz ki,
Uzak Sibirya kylerinin klar
karl gecelerde
k l lleler gibi yaks n kan nla.
steriz ki,
genlik iksiri gibi aks n kan n,
150 milyonun damar nda!
kinci Dnya Sava , y l 1941. y ld r hapisteyim. Bursa'da hcremde, halk
oldu u kutsal sava n destan yaz yorum.
Saat buuk.
Halimur-Ayval hatt zerinde
manga mevziindedir.
zmirli Ali Onba
(Kendisi tornac r)
karanl kta gzyordam yla
sanki onlar bir daha grmeyecekmi gibi
bakt manga efrad na birer birer:
Sa da birinci nefer
sar nd .
kinci esmer.
nc kekemeydi
fakat blkte
yoktu onun srtne ark syleyen.
Drdncnn yine mutlak bulama istiyordu can .
Be inci, vuracakt amcas vuran
tezkere al p Urfa'ya girdi i ak am.
Alt nc ,
inan lmayacak kadar byk ayakl bir adam,
memlekette topra
ve tek kzn
ihtiyar bir muhacir kar na b rakt iin
karde leri onu mahkemeye verdiler

n mill ba ms zl k u runa yapm

ve blkte arkada lar

n yerine nbete kalkt iin

ona "Deli Erzurumlu" derdiler.
Yedinci Mehmet o lu Osman'd .
anakkale'de, nn'nde, Sakarya'da yaraland
ve gzn k rpmadan
daha bir hayli yara alabilir,
yine de dimdik ayakta kalabilir.
Sekizinci,
brahim,
korkmayacakt bu kadar
bembeyaz di leri byle t rday p
birbirine byle vurmasalar.
Ve zmir'li Ali Onba biliyordu ki:
tav an korktu u iin kamaz
kat iin korkar.
kinci dnya sava zaferle sona ermi . Hapisteyim. Gemi kanl ve kara gnleri d nyorum. Biliyorum, tetikte
olmak gerek, Emperyalistler gene benim Memetikleri kalp metelik gibi harcamak istiyor. Ben "23 Sentlik Asker"
iirimi yaz yorum.
Yaln z bir mesele var Mister Dalles,
herhalde bunu sizden gizlediler!
Size tanesini 23 sente satt klar asker
mevcuttu niforman giymeden nce de
mevcuttu otomatiksiz filan,
mevcuttu sadece insan olarak,
mevcuttu,
tuhaf za gidecek,
mevcuttu,
hem de oktan m oktan,
daha sizin devletinizin ad bile konmadan.
Mevcuttu, i iyle gcyle u ra yordu,
Mesela, Mister Dalles,
yeller eserken yerinde sizin o Newyork'un,
kur un kubbeler kurdu o
gkkubbe gibi yksek
ha metli, derin.
Elinde Bursa baheleri gibi nak land ipek.
Hal dokur gibi yonttu mermeri
ve nehirlerin bir k
ndan br k
na
ebem ku
gibi att k rk gzl kprleri.
Dahas var Mister Dalles,
sizin dilde pek de anlam belli de ilken henz
zulm gibi,
hrriyet gibi,
karde lik gibi szlerin,
dv t zulme kar o,
ve istikll ve hrriyet u runa
ve milletleri karde sofras na davet ederek,
ve yarin yana ndan gayri her yerde,
her eyde,
hep beraber
diyebilmek
iin
yrd pe ince Bedreddin'in.
Hapisten kt m. Y l 950. Belki bir ocu um gelecek dnyaya. Babal k zanaat
geldi ini ilk defa anl yorum.
Yavrum,
z olursa tepeden t rna a anas na benzesin istiyorum,
lan olursa, boyu posu bana.
z olursa el el baks n,
lan olursa mavi mavi .
Yavrum,

n ne kadar zor bir zanaat haline

z olsun o lan olsun,

ka ya nda olursa olsun,
yavrum d mesin istiyorum hapislere
gzelden, hakl dan, bar tan yana diye.
Fakat malm,
m yahut o lum,
gecikirse sular n mas
dv eceksin
ve hatt...
Yani haylice m kl bir zanaatm bizde bugn
babal k zanaat da.
l 955. Drt y ld r Moskova'day m. Akl mda kald na gre kat ld m bar kurultaylar ndan birinde toplant
salonunda, atom bombas na kar drt kk iir yazd m. Bunlardan birisi "l K zca z".
Bugne kadar dola yor dnyay
vnyor gibi mi geliyor ne
De il
Dola an o kck Japon k zca
da
nsanlar atom harbine kar sava a a
yorsa
a rabiliyorsa
Ve insanlar onun incecik sesine kulak kabart yorsa
O bu kuvvetini
Hiro ima'da bir ka t paras gibi
Yan p kl olmak pahas na kazand .
Kap lar alan benim
kap lar birer birer.
Gznze grnemem
gze grnmez ller.
Hiro ima'da leli
oluyor bir on y l kadar.
Yedi ya nda bir k m,
bymez l ocuklar.
Salar m tutu tu nce,
gzlerim yand kavruldu.
Bir avu kl oluverdim,
klm havaya savruldu.
Benim sizden kendim iin
hibir ey istedi im yok.
eker bile yiyemez ki
ka t gibi yanan ocuk.
al yorum kap
teyze, amca, bir imza ver.
ocuklar ldrlmesin
eker de yiyebilsinler.
Sene 1963. Tanganika'ya gidiyorum. Memleketimin stnden geiyorum. On seneden beri memleketimi ilk defa
gryorum. 8000 metre yukar da Anadolu'mun stndeyim. 8000 metre derinde bulutlar alt nda, topra mda kara
. Kylerin oktan kesiktir yolu. Her biri karl llerle bir ba nad r. Bulguru a ya z, tezek duman ndan gz
gz grmez. Bebeler lr bitlenmeye bile vakit bulmadan. Ve ben uar m 8000 metre yukar da bulutlar n stnde.
Bilmiyorum, vatan n insanlar ba ta olmak zere, btn insanl a vermek istedi im hesab verebildim mi? Sonra
btn bu hesap bir e it... vnmek olmad m ? Yeryznde benden ok de erli airler, bar , hrriyet ve mill
ba ms zl k iin, air olarak yapt klar sava n hesab elbette ok daha parlak verebilir. Say n ve sevgili
okuyucular m. Birka rnekle nnze kt m, beni en byk insanl k davas n ikisinde biraz olsun devini yapm
bir yurtta sayarsan z bahtiyar olaca m."
NOT:Bu yaz , Nz m Hikmet'in iirini ve ya am zetledi i bir konu mas
'73) bas lm ve As m Bezirci'nin inceleme-antolojisinde de yer alm r.

r. Yeni Ad mlar dergisinde (A ustos

Oyunlar m stne - Naz m Hikmet

lk tiyatroyu nerde, ne zaman grdm? Karagz de tiyatrodan say rsa, stanbulda grdm, snnet d nmde sekiz
ya mda. Belki daha nce mahalle kahvesinde Ramazan gecelerinden bir gece seyretmi imdir Karagz, ama
akl mda kalmam . Meddah da ilknce snnet d nmde dinledim. O ilk Karagzmle ilk Meddah mdan
akl mda kalan bugn? Ak ve avuii kadar perdenin te yan nda Karagzle Hacivat oynatan incecik de neklerin
durup dinlenmeden uzan p k salan glgeleri.
Ne tuhaf, Karagzle Hacivat n perdedeki renkli hayaletleri de il de, de neklerinin bir silinip bir beliren glgeleri
kalm akl mda. Neden?
Karagzle Hacivat n kollar na, gvdelerine, klhlar na tak p onlar oynatan de neklerin, o de neklerin
arkas ndaki gze grnmez Karagzcnn i i evirdi ini, sekiz ya mda de il elbet, ama on dokuzumda mesel
anlad m da ondan m ? Belki de.
Peki, ya Meddahtan akl mda ne var bugn? Yzn, gzn hat rlam yorum, anlatt hikye, yapt taklitler de
bsbtn akl mdan km . Ama sesi kula mda. Byle sesleri, size bir eyleri ille de be endirmek, sizi memnun
etmek, sizi gldrmek iin abalayan sesleri sekizimden altm ma kadar boyuna duydum.
Karagzle Meddah belki de tiyatrodan say lmaz. Ama operet tiyatrodur. lk opereti yine stanbulda Birinci Dnya
Sava iinde, 915te san rsam, seyrettim. Bu bir Avusturya operetiydi. stanbula turneye gelmi ti. Ba aktrisi
Milovi ad nda belki Avusturyal , belki Macar ama, hl gzmn nnde, ok pembe, ok ak, ok sar n, iri yar ,
ng l b ng l bir avratt .. On on drt ya mdayd m. Bizde o lan ocuklar da, k z ocuklar da tez eri ir. Bu
Milovie harp zenginleri be yzlk bankanotlardan yorganlar diktiler, c garas bin liral klarla yakt lar. Oysa o
ralarda stanbul halk sprge tohumu unundan ekmek yiyordu. Drt cephede delikanl lar kan revan iinde, a,
plak dv trlyordu. Belki bundan dolay , imdi bile arda operetinden bir paray ne zaman dinlesem bir
yandan hayk rmak, birilerine svp saymak gelir iimden, tepeden t rna a isyan kesilirim, bir yandan da ate basar
yzm, Miloviin ok tombul iki meme aras grrm. Milovii bir kere seyrettim arda ta, ba m dnd, ama
sevdalanmad m. lk sevdaland m aktris Eliza Benemecyand r. Osmanl mparatorlu u y lm . tilaf ordular ,
donanmas stanbulu i gal etmi ti. Anadoluda emperyalizme kar ayaklanmalar ba lam . Ben ilk iirimi oktan
yay mlam m. Eliza Darlbedayi tiyatrosunun ba aktrisiydi. Trk tiyatro sahnesine asl Trk olan kad n daha
kmam . slm dini onu sahneye karm yordu. Eliza aslen Ermeniydi. Ermenilerin modern Trk dram n,
komedisinin, opera ve operetinin kurulu undaki pay ok byktr. Trk tiyatro tarihi Manakyanlarla, Papazyanlarla,
Eliza Benemecyanlarla vnr.
Darlbedayide ilknce hangi piyeste Elizay seyretti im akl mda de il. Ama Elizay grr grmez birden
vuruldum, bunu ok iyi biliyorum. Trkeyi yzde yz stanbullu han m efendiler gibi konu uyordu. mrmde bu
kadar iri gz grmedim. Konu urken yanaklar al al oluyordu. Burnu iriceydi. Ak ellerinin, alabildi ine ak ellerinin
yumu ak hareketleri hl gzmn nnde. Tiyatrodan kt m. Piyes yazmal m, dedim, ba ka aresi yok, bir piyes
yazmal m, ancak bu yolla onu biraz daha yak ndan grebilirim; belki de elimi s kar. Ama piyes yazmak bana
yeryznn en zor i i gibi geliyordu. Bir piyes yaz p Darlbedayiye vermek, sonra parterde en n s rada, hay r,
yanda dramyazar locas nda oturup, Eliza Benemecyan seyretmek, benim piyesimi oynarken seyretmek...
Piyesi iirle yazacakt m. Ama konu ne olacak? Elbette sevda. lk piyesim: Ocakba byle do du.(1) ok ya ,
ok ak ll , ok iyi, ok air bir adam bir da ba nda ya yor. Gecelerden bir karl gece ok gzel gen bir kad n
soluk solu a al yor kap
. Kocaki i eve al yor gen kad . Ocakba na oturtuyor. Kad n bir eylerden
korkmaktad r. Koca air yat
yor korkusunu kad n. Ona ocakba nda geirilen uzun k gecelerinin
gzelliklerini anlat yor. Ona akl n, hikmetin, felsefenin, d nce ve iir dnyas n kap lar a yor. Bu kap lardan
girip mutlulu a kavu aca na inand yor kad . Ama pencerenin karl camlar k rarak bir delikanl atl yor ieriye.
Gen kad kovalayand r, gen kad n korkusudur. Ve yr diyor ona, gel benimle, elimden kurulman n yolu yok.
Kocaki i a yor kap -pencereden kmas nlar diye anla lan- ve iki gen, erke i nde, di isi arkada gidiyorlar...
Niye ilk piyesim bu? in tuhaf , piyesteki Kocaki i bendim. Oysa on sekiz ya mdayd m o zaman. Sonralar
d ndm. Kendimi o kocaki i say m. Elizayla aramda herhangi bir ba n kurulmas n imkns zl ndand . Eliza
nerde, ben nerde, Eliza kim, ben kim. Ben onu bir saat iirimle, akl mla piyesimin ocakba nda tutsam bile, bir saat
sonra perde inecek -pencerenin camlar k lacak- Elizan n nl ve bana o zamanlar her nedense ok zenginmi gibi
gelen hayat onu alacak benden. Ocakba piyesimi bitirdim, ama Darlbedayiye veremeden Anadoluya kamak,
milli kurtulu sava na kat lmak gerekti.
Ankarada 921 k nda, ah rdan bozma sala bir tiyatroda, gaz lambalar n
nda ve ikide bir so uktan avular ma
hohlayarak Otello Kmili seyrettim. mrmde ilk defa ekspiri seyrettim. Abdullah Cevdet ad nda bir eski Jn
Trk airi Arap ve Acem szckleriyle dolu bir dille Byk stad Trkeye evirmi ti. Otelloyu, Hamleti filn
okumu tum,
m, hayran olmu tum, ama pek anlamam m. Kmil bir gezgin aktrd. Repertuar nda bir tek
piyes vard denilebilir. Otello, Otelloyu Papazyan slubuyla oynad
sylerler. Ne yaz k Papazyan Otelloda
seyretmek nasib olmad . Ama ra Kmilin Otellosuna bak p Ustas n ustal k kertesini kestirmek mmkn.

Kmil, Ankarada kald m aylar iinde Venedik Amiral n belki on kere oynad , ben her keresinde ordayd m.
ekspire hayranl
Abdullah Cevdetin kt, ok kt evirmelerine borluyum, ama ekspiri bana Vahram
Papazyan n ra Otello Kmil anlatt . Kmil oktan ld, a, sefil, hasta, gp gitti. Papazyan Sovyetler
Birli ine geldi, ki ad yla Krasni Mak(3).
921de Batuma getim. O zamanki ad yla Fransa otelinde, bir yandan gnde iki tabak m r unu orbas , bir
eyrek funt kara ekmekle yedim, bir yandan takunyalar
tak rdatarak mitinglere gittim, bir yandan Trkiye
Komnist F rkas D brosunun kard K l Sendika dergisinde al m, bir yandan da u Kk
lstirasyon serisinde yay mlanan Frans zca piyesleri okudum, belki yz tane, ard arda, belki daha ok. Yerle ti im
odan n dolab nda buldum onlar . Hepsi dokuz yz on drtten nceki tarihlerde km . Frans z bulvar tiyatrolar n
o zamanlardaki repertuar yla, Frans z Vodviliyle alt ay ha r ne ir oldum. Yaln z o devirdeki Frans z Burjuva ve
kk burjuvalar n iyzn de il, piyes yazma tekni inin bir ok cilvelerini de rendim.
Ocakba ndan sonra bir piyes daha yazm m, Vl Nureddin isimli bir Trk yazar yla birlikte, Anadoluda,
Boluda retmenlik etti im s ralarda. Ta yrek. Kyl bir deli bir ky a as n ky odas na konuk oluyor.
Konu ulanlar dinliyor. Kyller a a iin ta yrekli herif, diyorlar. Deli, gece bo uyor a ay , g snden ta
yre ini karmak istiyor, ama bir ey bulam yor. Th, diye hayk yor, herifin yre i yokmu ... Sosyal motifi bu pek
belli ve bir hayli Gran Ginyol piyesin bana byk bir yararl dokundu: kyl dilini, daha do rusu Bolu
kylklerinde konu ulan dili inceledim, bu incelemeden genellikle halk diline atlamam sonralar zor olmad .
Dnelim Batumda Kk lstirasyonlara. Gnn birinde Bethoven diye iirli yaz lm bir piyese rastlad m. Hi
de kt yaz lmam akl mda kald na gre. Belki de kt yaz lm , imdi okusam hi ho uma gitmez. Ama
yazmak isteyip de hl yazamad m ve yazamadan lece im diye korktu um konuyu o piyes verdi bana: Karl
Marks n hayat yazmak bir piyeste, yahut bir ka piyeste.
lk operay , ilk baleyi, ilk gerek tiyatroyu Moskovada grdm. Opera
rtt beni, ama o zamanlardan, yani 920-28
llar ndan sz ediyorum, akl mda kalan, o zamanki sahneye konulu lar ve oynan lar ve o zamanki dekorlar yla
Karmen ve o zamanki ad yla Krasni Mak(3).
Do rusunu isterseniz operay sevmi de ilim. Byk sanat, zor sanat, yap lar da byk oluyor, hem resmi taraflar
da var. Opera her devlette resmi tiyatro, evet, ne yapay m, ne ilk gr te sevdim, ne imdi sevebiliyorum. Ama ders
almad m de il. Ald m. Hem yaln z dramyazarl alan nda de il, iir yazmak i inde de, hatta gnlk hayat mda
operan n bana verdi i, daha do rusu tersine verdi i derslerden yararland m. Sanatta ve hayatta kestirmeli in,
sadeli in, ssszl n, yald zs zl n ve kadifesizli in gerekti ini Bol oyda (4) seyretti im operalardan rendim.
Mal Teatrdan (5) akl mda hi bir ey kalmam , o zamanlardan konu uyorum. Yeni zamanlarda Afrodit Adas n
(6) sevdim. Az kals n unutuyordum, opera resim ve heykel ve hatta mimarl k anlay m, zevkim stne de etkili
oldu. Opera sahnelerine, sahneye konu lar na, opera artistlerinin jestlerine filn benzeyen resimleri, resim
kompozisyonlar , heykelleri hl sevmem. Dokuzyz yirmi y llar nda Meyerhold (7) iin yazd m bir iirde,
Bol oydan: Bol oy teatr n yap mkemmel arpa anbar olur! diye sz ettim. Elbette haks zl k etmi im O
zamanki Bol oy balelerinden akl mda hi bir ey kalmam . Yaln z Gzel Yusuf diye bir bale seyrettim. Bol oyun
de ildi, ba ka bir grubundu san yorsam. te stmde etkisi olan, hem de nas l, bale budur. Durmadan k ldanan,
de en kompozisyonun, yaln z balede de il, dramda, romanda, iirde, nas l olmas gerekti ini o Gzel Yusuf
balesinden rendim. Onu yine yle oynasalar her keresinde k rk bin ders almak iin k rk kere daha giderdim.
Ben, Stanislavskinin, Meyerholdun, Vahtangofun Tairofun ellerinden taze km , duman stnde buram buram
hayat, devrim, gzellik, kahramanl k, iyilik, ak l, zek kokan oyunlar seyrettim. Ben 922de MHATta (9)
Ayaktak
Aras nday (10), ben Meyerholdta Traelkinin lmn (11), F rt nay (12) Mfetti i (13), ben
Kamernide Fedray (14), ben Vahtangofta Turandotu (15), seyretmi adam m... Btn bunlar seyredersin de
donmu , hareketsiz sanat anlay n altst olmaz m ? Kar nda birbirinden geni ufuklar a lmaz m ? Halk n iin,
halklar iin, insan iin umutlu, ayd nl k, ileriye, hakl ya, do ruya, gzele, hrriyete, karde li e a ran eserler
yazmak iin yan p tutu maz m n? Benim de ba ma ayn ey geldi.
Burada yaln z bir sat rl k szm var: o devirlerde, ana ak yla, tiyatroda yenilik piyesten de il, rejisrden, artistten
ressamdan geliyordu. O y llar n alt n devriyle, Yirminci Kongreden sonra p ldamaya ba layan ve avk yak n
llarda gklere vuracak olan yeni alt n devri -Sovyet tiyatrosundan sz ediyorum- aras ndaki farklardan biri de,
imdi yenili in dramyazarl ndan da, piyesten de gelmeye ba lamas ndad r. O zamanki reji ve sahneye konu
ara rmalar ahsen benim dramyazarl m stnde etkili oldu, dramlar
mesel Meyerholdun, yahut
Stanislavskinin, yahut Vahtangofun sahneye koyu lar gz nnde tutarak kurmaya ba lad m. Kafatas
piyesimin yap nda Meyerhold mektebinin etkisi byktr. Unutulan Adamda Stanislavskinin, van vanovi
var m yd , yok muydu?da Turandotun.
Sovyet tiyatrolar n etkisi iirimin stnde Sovyet irinin etkisinden byktr. Burada tiyatro derken
dramyazarl
de il, rejiyi, artisti, ressam gz nnde tutuyorum. Bu etkiyi ayr ayr rnekler vererek
gsterebilirim ama, benden ba ka kimseyi ilgilendirmeyece i iin vazgeiyorum. O zamanlardaki Moskova
tiyatrolar bende, dramati i incelemek, derinlere inmek, abst raksiyonlar ve genelle tirmeler yapabilmek ihtiyac
do urdu. Hem yaln z sanatta de il. Bylelikle ideolojik geli meme yard m ettiler.

Fark nday m, mrmde ilk defa bir konu etraf nda da olsa, bir e it memuar yaz yorum galiba. Oysa, an lar
yazamayacak biri varsa o da benim. Neden o? diye glmsemeyin. Sebep ok sade: haf zam bilemedi iniz kadar
zay ft r. Akl mda ayr nt lar kalamaz, tarihleri, adlar akl mda tutamam. Bundan tr imdi kendimi zorlay p,
tiyatronun mrm boyunca oynad rol d ndke, -nc derecede bir dramyazar olmama bakmaks n- bir
roln bykl ne
yorum. Ben bunu altm ya mda ke fettim, bir dergiye bu yaz haz rlarken, Ne tuhaf! Ama
bu roln btn repliklerini, hele s ras yla, hat rlayam yorum.
Bir roman yaz yorum.(17) Pravdan n 924 y koleksiyonunu gzden geirmem gerekiyor. Evveli gn yle bir
habercik okudum: 12 ubatta, Krasno-Presnenski Kalyayef (18) i i tiyatrosunun salonunda bir gece tertipledi.
Gecenin resmi tren blmnden sonra Trk dramkolu, Meyerhold tiyatrosunda al an Ek yolda n sahneye
koydu u ve kollektif yelerinden Nz m yolda n yazd ve btn kollektife i lenen bir piyesi oynad .
Piyes mill k klarla oynand . Sahneye konu lakonikti. Salon e itli milletlerden, Trke bilmeyen seyircilerle dolu
oldu u halde oyunu ok byk bir ilgiyle kar lad .
12 Mart 924 tarihli Pravda gazetesinde kan bu bir ka sat r bu yaz mda kullanaca m biricik belgedir san yorum.
Demek ki, ad m Prevdaya ilk nce 924te gemi ve piyes yazar olarak. Kim bilir bunu o zaman okuyunca nas l
sevinmi imdir. Ne yalan syleyeyim, evveli gn de bu bir ka sat ra rastlay nca yre im yle bir tatl tatl hop etti.
aka m bu, ta ne zaman Pravda ad
anm !
Nikolay Ekle Moskovada Metla (19) tiyatro artelini kurduk. Galiba ilk ve son tiyatro arteli. Tam tarihi akl mda
de il, ama afi i gzmn nnde. Bir k l diskin stnde uzun sapl bir al sprgesi. Niyetimiz a k. Sprgemiz,
bir yandan gnlk hayatta ve insanlar n kafas nda ve yresindeki burjuva, kk burjuva ve derebeylik kal nt lar n
tmn sprecek; te yandan, bu kal nt lar bilerek bilmeyerek koruduklar iddia etti imiz tiyatrolardan
Moskovay temizleyecek. Haftada iki kere oynuyorduk, imdiki Sentralniy, o zamanki anuarda.(20) Buras
Do u Emekileri Komnist niversitesinin kulbyd de, ben de bir aral k kulbn ba kan yd m gibime geliyor,
ama Nikolay Ekin kulbteki dram kollar idare etti ini ok iyi hat rl yorum.
Bir ey daha akl mda kalm : Artistlerimizi iki e it imtihandan geirerek seiyorduk. 1- Aktrlk imtihan , bunu Ek
yap yordu. 2- Politikadan imtihan, bunu ben yap yordum. Namzetlere Pravda gazetesinin o gnlk ba yaz
okutuyor, anlad
anlatmas rica ediyordum. Sonra gnn i ve d politika konular etraf nda sorguya
ekiyordum. Tiyatromuz, politikayla sahnenin organik birli ini kurmak iddias ndayd . Yine akl mda kald na gre,
Kabahat kimde? diye bir piyesimi oynad k Metlada, bir de Kirjiik adl ve Ekle birlikte yazd
sand m
bir rvy Kabahat kimde? bir perdelikti ve cinayet, h rs zl k filn gibi sularda kabahatin, -kapitalist dzendebireyde de il, cemiyette oldu u tezini savunuyordu. Rv, sonralar klhanbeyle ti ini duydum ama, o zamanlar ok
temiz bir ehir, bir yap lar trks olan Kirpiiki (21) trksnn etraf nda kurulmu tu. Birinci Dnya Sava ,
Ekim devrimi, ilk ekonomik kalk . Sinemay organik olarak tiyatroyla birle tirmi tik bu rvde. Bir rnek:
kahramanlardan biri bir sokak gsterisine kat yordu. Gsteriyi ekranda seyrediyorduk. Gsteriden ayr p bir evin
kap
al yor, ieri giriyor, ekrandan p sahnedeki odaya dal yordu. Prensip: btn eksteryrler ekranda, btn
enteryrler sahnede, ama dedi im gibi, bir birine ba olarak.
Metla alt ay kadar dayand ktan sonra kendisi sprld tiyatro dnyas ndan. imdi d nyorum da, alt ay
dayanmas bile
lacak ey. Ruhumuzdaki eski dnyalar n kal nt lar na kar sahnede, ok daha derin, ok daha
ileri, ok daha olgun silhlarla dv lmesi gerekti ini biliyorum art k. Bizim Metlan n o gnk imknlar ve o
gnk tiyatro anlay yla bu i i becerememesinin ne kadar tabii oldu unu da anl yorum imdi. Ama insan ne de olsa
vnmeyi seviyor - bu ruh hli de bir kal nt de il mi? Evet, seviyoruz vnmeyi, bak n, tiyatroyla sinemay organik
bir btn olarak kulland k diye yazarken vndm basbaya . Bu i i eklerin Laterna Majikinden ok nce, mono
ekran da olsa, - biz gerekle tirdik gibime geldi bir an? Oysa ki, o y llarda btn dnyada bu denemeler yap yordu.
Hatt stanbulda, bir filmi, bir Alman filmiydi san yorum, ba aktrisi, hem perdede, hem sahnede oynad yd .
Metla denemesi, sonu Kafatas piyesine dayanan bir dramyazarl anlay
geli tirdi bende. O devirlerde
Marksla, Engelsle, Leninle ha r ne irdim. Leninin kitaplar do rudan do ruya sahneye koymak istiyordum.
Kapitalizmin son merhalesi emperyalizmi byk bir senaryo halinde ve konkre kahramanlar da i e katarak
ledim. Sinema iin de il, bizim Metla iin. Ama oynanmas nasibolmad . Meyerhold iin de bir bale yazd m:
Ehram. Temelindeki istihsal kuvvetleri, istihsal mnasebetleriyle ve st yap lar yla sosyal ehram. Meyerholde
gtrdm. Okudu, Be endi. Ama oynamad . Bir de iir-piyes yazd m: Ay n on drd. Bir Atlantik gemisindeki
isyan anlat yordu. Ama, asl na bakarsan gemi, ocak ve makina daireleriyle, ate ileri, tayfalar gverte, ikinci,
birinci ve lks mevki yolcular yla, kaptanlar yla bu Atlantik gemisi kapitalist cemiyetin stilize edilmi bir maketiydi.
Piyesi bitiremedim. Oynanmad . Ama bir ok paralar Benerci kendini niin ldrd? isimli iir - roman mda
kulland m.
Kafatas piyesimin ilk varyant da Metla iin yazd m. Oynanamad . Bu varyant yitirildi de. kincisini
Trkiyede yazd m. Konusunu, oynan
filn s ras gelince anlat m. Onun da tezi Marksizmin bir dsturuydu:
Kapitalizm, geli erek yle bir merhaleye var r ki, yaln z maddi e yalar de il, manevi de erler de mal olur, al p
sat r.

O y llar hat rlama a al rken bir eyin bir kere daha fark na var yorum. Btn sanat anlay
ve abalar n
stnde Sovyet tiyatrosunun ve Sovyet tiyatrosuna dolu dizgin kat lmak iste inin etkisi byk olmu . Leninin
kitaplar sahnede do rudan do ruya ilstre etmek iste i, iirde de beni ayn i i yapmaya gtrm . Dram
yazarl nda ve dolay yla iirde beni bu denemelere, hangi tiyatro itti diye d nyorum. Bu denemeleri yapt ma
hi pi man de ilim. Bugne kadar yararl klar gryorum. Beni bu denemelere Meyerhold itti, ama stattan
rendi im sadece sanat n politik yz.
Birok ey borluyum demek her eyi borluyum demek de il. Tekrar edeyim, tiyatro sanat n ba ka alanlar nda
Stanislavskiye Vahtangofa ve hatt Tairofa da bir ok ey borluyum. Bugnk tiyatro anlay
n tmne
gelince, o, kimseye yzde yz ba de il, ne Stanislavskiye, ne Meyerholde, ne Vahtangofa, ne Tairofa. Onlar ne
kadar birbirine ba ysa, ki elbette birbirlerine ba , hatt birbirlerinin iindeyseler, benim bugnk tiyatro
anlay m da onlar nkilerle yle ba . Ama te yandan Sovyet tiyatrosu hele Yirminci Kongreden sonra byk bir
rama daha yapt ; niversal ve ulusal gelenekleriyle ba
koparmadan bir s rama daha yapt . Ve ben bugn bu
raman n da yaln z byk rejisrleriyle de il, dramyazarlar yla da ba
m.
llardan yirmi sekiz, yirmi dokuzdu san rsam, stanbulda evimde hasta yat yordum. Arkada lar tevkif edilmi ti.
stanbulda Polis mdrl nde plak g sleri cigara ate iyle yak ld ktan, tabanlar n derisi sopayla soyulduktan,
koltuk altlar na kaynar yumurta konduktan sonra yarg lanmak iin zmire gnderilmi lerdi. Alabildi ine fkeliydim,
kederliydim, alabildi ine hastayd m ve meteliksizdim. Kap m a ld , byk Trk rejisr Ertu rul Muhsin girdi ieri.
Modern Trk tiyatrosunun belli ba kurucular ndan biri olan, Trk tiyatrosunda modern tiyatro disiplinini, hele
Rus-Sovyet tiyatrosununkini, gerekle tiren Muhsin, Stanislavskinin ve Meyerholdun hayranlar ndand . Sovyetler
Birli ine bir ka kere gelip gitmi ti. Dostumdu. Haz r piyesin var m ? dedi. Var, dedim. Oysa yoktu. Bir haftaya
kadar verirsen sahneye koyabilirim, dedi. Olur, dedim. O gnk antikomnist terr havas iinde benim bir piyesimi,
stanbulun biricik gerek tiyatrosunda oynamak isteyi ine mad m. Dostumdu. Ben dostlu a inan m. Muhsin
gittikten sonra bir hafta iinde ne yazabilirim diye d ndm. Akl ma polisin eline geip yitirilmi Kafatas
piyesimin konusu geldi. Yaln z maddi de il, mnevi de erleri de mal yap p pazara karan kapitalizm...
Dolaryanda denen bir lkede Dalbanezo isimli ok fakir bir profesr verem a
buluyor, daha do rusu a n
nazariyesini. Verem sanatoryumlar trst tel lan yor. Profesre yle bir teklif yap yoruz: A
, gerekle tirmek
iin gereken paray , laboratuvar biz size sa layaca z. Ama siz belirli bir sre a
bir yana b rak p ineklerimiz
tedavi edeceksiniz. Profesr raz olmuyor buna ilknce, ama sonra boyun e iyor. A r verem k
da al p, belirli bir
sre inekleri tedavi etmek iin sanatoryumlardan birinin laboratuvar na yerle iyor. Fakat konturatodaki sreyi
bekleyemiyor, a
gerekle tirip k
kurtarmas lz m. A
gizlice istihsal ediyor, ama k na yapamadan
yakalan yor ve konturatoyu bozdu u, tazminat veremedi i iin hapse at yor. yor. Sirkte figranl k ediyor.
lyor. Morgta kafatas bile sat yorlar.
Ana izgisini anlatt m bu piyes ancak gece oynanabildi stanbulda. Drdnc gn Ankaran n emriyle yasak
edildi. Bahane diye de Baytarlar n protestosu ileri srld. Piyeste Profesrn: Ben baytar de ilim, ineklere
bakamam, diye bir repli i var. Ama as l sebep, prmyerinden sonra seyircilerin, -byk o unlu u genlik ve
iydi- yapt klar gsteri. Salondan bir saat kmad lar. Bizi hesaps z kere sahneye a rd lar. Nihayet ben arka
kap dan kt m, ama sokak a z a za insan doluydu. Beni ortalar na ald lar ve bir cemmi gafir halinde gece yar
stikll Caddesine kt k. Ayn ey gece tekrar etti. Sonra, dedim ya, yasak.
Kafatas , Trkiyede, Meyerhold okulunun kimi prensipleriyle sahneye konmu ilk piyestir san yorum. Dedi im gibi,
bu okulun btn prensipleriyle de il, kimi prensipleriyle.
Bu piyesi 951 de san rsam, Moskova radyosu bir ka kere oynad . Bir ka y l nce de Gence Dram tiyatrosunda
seyretmek nasiboldu. Ekber Babayef ve Azerbaycanl romanc ve dramyazar Menti Hseyinle seyrettik. stat
be endi hem oynan , hem piyesi. Ben oynan be endim, piyesi yazd ma pi man de ilim, ama piyesi
be enmedim.
Ssl psl, kadifeli, yald zl , perdeli, dekorlu bir kapal kutunun iine tiyatroyu hangi tarihte, nerde soktular
ilknce? Bilmiyorum. yi mi oldu bu, kt m? Bunu da burada tart acak de ilim. Ben kendi pay ma, a k havada,
pazar yerinde, ehir meydan nda oynanan tiyatronun hasretini ekerim arada bir bu hasretim teper.
hat rlayam yorum, Moskovada bir ocuk bayram dolay yla yap lacak enliklerin oyunlar iin bir msabaka
a lm . Nikolay Ekle kat ld k biz de msabakaya. Bizim piyesimiz de birinciliklerden birini kazand . Bir hafta
sirkte oynand . Rejisr: Ek.
Kapal da olsa, kubbeli de olsa sirkte, a k hava tiyatrosunun, pazar yeri, ehir meydan tiyatrosunun halk
gsteri i, enli i, dolu dizgin heyecan ya ar.

Bizim piyeste dram artistleri, balerinler, sirk artistleri -insan ve hayvan sirk artistleri- yan yana, bir arada oynuyordu.
Olaylar hem yerde, ortada geli iyordu, hem de yukarda drt yana gerili drt sinema perdesinde. Seyirciler de, -o u
ocuk- arada bir kat yordu oyuna.
imdi bunlar yazarken, bu denemeyi, daha da geli tirerek, niye tekrar etmedi imize zld m anl yorum.

An lar n s ras
rd m yine. Fark nday m bundan boyuna ikayet ediyorum. Ama insan tarih s ras yla m ,
mutlaka kronolojik bir dzen iinde mi hat rlar ba ndan geenleri?
stanbulda Ertu rul Muhsin iki piyesimi daha sahneye koydu 930 y llar nda: Bir l Eviyle Unutulan Adam ,
Bir l Evinin ikinci varyant Leningratta Komisarjevski tiyatrosu oynad drt be y l nce. Ad de tirdim:
Bayram n ilk gn. Prmyerine Mihail Zo enkoyla gittikti. stat be endiydi piyesi, ben de ok sevindiydim.
Zo enkonun bir ok hikyesini evirdim Trkeye, ustal
n hayran m. Trk burjuva bas . Sovyetler
Birli inde insanlar glmeyi unutmu tur, mizah edebiyat lm tr filan diye yaygaray bast klar bir s rada
Zo enkonun yay mlanmas ok iyi olduydu. Onbinlerle Trk okuyucusu, Zo enkonun ac , ama ok derin ve asla
ktmser olmayan hikayelerini okuyarak Sovyetler Birli ini sevdi san yorum.
Bir l Evinin konusu, klsik burjuva miras dvas . Drt gn oynand ancak. Hay r hkmet yasak etmedi. Seyirci
gelmedi. Sebebini anlatay m.
Kafatas denemesini gznnde tutarak, -sonradan anla ld ki, gere inden ok gznnde tutmu uz bu denemeyiyeni piyesin yasak edilmemesi iin yazar n ad de tirdik. Bundan dolay da piyese gelen o unluk benim
okuyucular m de il, burjuva, kk burjuva seyircilerdi. Birinci perdenin ortas nda hayk rmaya ba lad lar: Bu ne
rezalet! Mukaddesat z tahkir ediliyor! kinci perde a ld nda salon yar yar ya bo tu, nc perdenin ortas nda,
galeri kalabal kayd ama, salonda drt be ki i kalm . Dedim ya byle parlak bir prmyerden sonra piyes ancak
drt gn tutunabildi. Bundan tr Muhsin teki piyesi ad mla san mla sahneye koydu. Ba rol de kendisi oynad .
Unutulan Adam 933te yazm m, hapislerimden birinden kt ktan sonra. K saca konusu: Gen bir asistan olan
ve gen bir kad nla evli, ok nl bir operatr nnn ve burjuva ahlk telkkilerinin esiridir. Kar
n kendisini
asistanla aldatt
bildi i halde ses karmaz. Dile d mekten, nn zedelemekten korkar. K evli bir erkekten
gebedir. Rezaleti nlemek iin k
n ocu unu kendisi d rme e raz olur, k z ameliyat masas nda lr, profesr
hapse d er. Hapisten kt zaman unutulmu tur btn cemiyete. Gidece i bir tek yer vard r: unutulan adamlar n
bar na Sabah kahveleri. Piyeste insanlar biraz daha ok ynl, byle burada anlatt m gibi kabataslak de il
san yorum. Bunun da ikinci varyantini iki y ld r Sovyet Ordusu Tiyatrosu ba ta olmak zere bir ok yerde
oynuyorlar. Demokratik Almanyada, ekoslovakyada da.
stanbuldaki prmyeri MHAT n bir aktrisiyle seyretmi tik. Ad hat rlam yorum. Yirmi y llar nda Moskovadaki
Trk Elili i ba ktibi olan Fuat Car m Beyle evlenip Trkiyeye gelmi . Sonra otuz y llar nda san rsam bir rol
oynamak iin bir ka zamanl na Moskovaya dnd. Gzmn nne uzunca boylu zay fa ve ok kocaman kara
gzl, gzelli i acayip ve ok ak ll bir gen kad n geliyor. Yaz k, ad hat rlayam yorum. MHATa telefon edip
renmeli. (22) Piyesi de oynan
da pek be endiydi. Hi unutmam: Bunu Rusaya evirip Moskovaya MHATa
yollay n, dediydi. Akl ma birdenbire ne geldi bak n: Bir gn Fuat Beyin k knde bahede oturuyorduk. Fuat Bey,
kar ve be alt ya ndaki o ullar . O lan bahedeki bir ukuru ko a ko a atlamaya al bir iki kere, ama her
keresinde ukurun ba nda irkilip durdu. Anas o lan n yan na gitti. Atla, dedi. Mademki atlamak istedin, geri
dnmek olmaz. O lan:
-Korkuyorum anne, dedi.
Ana:
- Korkakl k kadar ay p ey yok bu dnyada, dedi. Atla. Atlayamazsan d ersin ukura, can n yanar, zarar yok, bir
kere daha atlamaya al rs n Atla...
Ve o lan atlad ukura.
1938de hapse d tm. On y l kadar yatt m bu keresinde. Be piyes yazd m ierde: Ferhatla irin Yahut Bir
Sevda Masal , Yusufla Zeliha Yahut Yusuf ve Karde leri, stasyon, Fitnat, Yerdepremi. Bunlardan
Ferhat ve irin Moskovada, P ragda, Berlinde ve daha bir ka ehirde oynand . Yusuf ve Karde leri
ekoslovakyada ve Demokratik Almanyada oynand . Ha, Ferhat ve irinden bir de film yap ld . Berbat bir ey.
Hat rlad ka utan m hl. Yerdepremiyle F tnat n msveddeleri bile kalmad , kay plara kar ikisi de.
stasyonu, konunun temelini ele alarak yeniden yazd m. Hi bir yerde oynanmad .
Amerikay yeniden ke fetmek diye bir i var, komik bir i ok kere. Ama kimi kere de, Amerikan n
ke fedilmedi ini gerekten bilmeyip de bunu byk bir ciddiyetle yaparsan, ke fettim diye de deh etli sevinirsin,
sonra karaya p da Amerikada Avrupal lar n oktand r topra srdklerini grrsen durumun yaln z komik de il,
az k da ac kl r. Benim ba ma i te byle bir k iflik i i geldi dramyazarl alan nda.
Hapiste insan n vakti oktur, hapishane i temeli stne kurulmam sa. Kurulmu sa yorgunluktan d nmeye vaktin
kalmaz san yorum. Ama benim yatt m hapishanelerde d nmekten ba ka yapacak i yok gibiydi. Yaln z son y l
dokumac k etmek bahtiyarl na kavu abildim.
a da piyeslerde monologlar n hemen hemen ortadan kalkt
d ndm. Monologlar n geli tirilmesiyle, yeni bir
a dan i lenmesiyle i dnyam n sahnede ba rollerden birini oynayabilece ini ke fettim. Ferhatla irinde bu
icad
gerekle tirmeye al m. Yusufla Zelihada da ayn ke fin sevincini duydum. Ferhatla irinde,
kahramanlar bir yandan birbirleriyle konu uyor, bir yandan da ak llar ndan geenleri birbirlerine de il, seyircilere
sylyordu. Kimi kere de, uzun bir sre, her biri yksek sesle d nyordu. Sonra, kimi kere, kahramanlar, bir
ba lar na konu uyorlard kendi kendileriyle, yani klsik monolog. Sonra, Yusufla Zelihada, Zelihan n tonda

sesi, i dnyas n ayr monolo unu sylyor, Zeliha a

amadan pantomima oynuyordu. O zamanlar daha
magnetofon yoktu, belki vard da benim haberim yoktu. Bundan dolay bu sesi gramofon pla na yazd rmay
d ndm. Bu ke iflerimden o kadar memnundum ki, hapisten kar kmaz ilk i im arkada lara bu iki piyesi
okumak oldu. Okudum ve Hafife s tarak yzlerine bbrlene bbrlene bakt m. Birisi:
- yi ama, dedi, bu senin marifeti, hem de ls

Sartre oktan yapt .

Hapiste yatman n ktlklerinden biri de, dramyazar iin, dnyada, dramyazarl alan nda olup bitenlerden haber
alamamas . Ama dnya ylesine byk ki, dramyazarlar o kadar ok ki, bu alanda olup bitenlerin tmnden haber
alamamak iin hapse d mek de art de il. Yani Amerikay yeniden ke fetmek iin tiyatro i lerinde, ille de hapislik
gerekmiyor. Nitekim Moskovaya geldikten sonra yazd m bir iki piyeste de ba ma ayn i geldi. Yani bu
piyeslerde, kimisi oynanmad , ilknce benim taraf mdan kullan ld
sand m baz marifetlerin benden ok nce
kullan ld klar sonradan rendim.
Bu anlatt klar mdan d nyorum da, yle, bir sonu kar yorum. Belirli devirlerde, belirli mesleklerden insanlar;
dhisinden s ra neferine kadar, bilimde, teknikte, gzel sanatlarda filn, dnyan n drt buca nda, hatt hapishanede,
ayn sorularla kar la yor, ayn kar klar veriyor; irili, ufakl ok nemli, az nemli ayn ke ifleri, ayn icatlar
yap yor, ok kere birbirlerinden habersiz.
Byle bir sonuca varmam da bir yandan kendi kendimi avutma, bir yandan da Amerikay yeniden ke fetmenin bir
e idi galiba...
Azkala unutuluyordum: Moskovaya dndkten sonra bir sr piyes yazd m: Trkiyede, Enayinin ikinci
varyant , van vanovi var m yd , yok muydu?, nek, ki inat , Tartf - 59, Her eye ra men, Prag
saatleri, Demoklesin k
. o u oynanmad . Bence iyi de oldu. mrm boyunca hep tiyatronun etkisi alt nda
kald m, ama nc derecede bir dramyazar ndan daha ykseklere kamad m. Ama ne de olsa bu meselede
ktmser de ilim. yi bir dramyazar olabilece imi umuyorum. Can kmadan umut km yor derler.
Nisan - Haziran 1962
Moskova
Notlar

(1) Piyesin as l ad : Ocakba ndad r.

(2) Bu yaz yaz ld zaman Papazyan sa . 1968de lm tr.
(3) Gelincik demektir. Sovyet kompozitr Glierin balesidir.
(4) Bol oy - Moskovadaki Byk (Rusa - bol oy) Opera ve Bale Tiyatrosu
(5) Mal Teatr - Moskovadaki Kk (Rusa - mal ) Tiyatro
(6) Afrodit Adas - a da Yunan airi ve dramyazar Aleksis Parnisin piyesinin ad r.
(7) Meyerhold Vsevolod Emilyevi (1874 - 1940) - Sovyet ve Dnya tiyatro sanat alan nda byk hizmeti
gemi olan rejisr. 1920 y llar nda, Moskovada orjinal oyunlar yla tiyatro sanat nda bir dnm yapm
olan Meyerhold Tiyatrosunun kurucusu ve efi de odur.
(8) Stanislavski K. S. (1863 - 1938) - Byk Rus rejisr.
Vahtangof Y. B. (1883 - 1922) - nl Rus rejisr, Moskovadaki Vahtangof Tiyatrosunun kurucusu.
Tairof A. Y. (1885 - 1950) - Rus rejisr, Moskovadaki Kamerni Teatrin (Oda tiyatrosu) kurucusu.
(9) MHAT - Rusa: Moskovski Hudojestvenni Akademieski Tentr (Moskova Sanat Tiyatrosu)
(10) Ayaktak
Aras nda - Gorkinin piyesi.
(11) Tarelkinin lm - Rus yazar Suhovo - Kobilinin piyesi. 1922de Meyerhold sahneye
koymu tur.
(12) F rt na - Rus Dramyazar A. Ostrovskinin piyesi.
(13) Mfetti - Gogoln piyesi.
(14) Fedra - Frans z yazar Rasinin piyesi.
(15) Turandot - Prenses Turandot, talyan yazar Karlo Gotsinin eseri.
(16) KUTV - Nz m Hikmetin 1922 - 28 y llar nda okudu u niversite.
(17) Ya amak Gzel eydir Be Karde im roman ndan sz ediliyor.
(18) Moskovan n Krasno-Presnensk mahallesinde bulunan ve Kalyayef ad nda bir Rus devrimcisinin
ismini ta yan i i kulbndeki tiyatro.
(19) Metla - Rusa: al sprgesi demektir.
(20) Sentralniy (Eski ad : a nuar) - Moskovada sinema.
(21) O zamanlar pek yayg n olan Kerpiler adl bir trk, al
fabrikan n yeni ba tan kurulmas na
yard m eden bir Rus i i kad vyor.
(22) MHATa telefon etmeye lzum kalmad , nk bu yaz kt ktan iki gn sonra, MHAT n ba
aktrlerinden biri olan Vasili Toporkoftan Nz m Hikmete mektup geldi. Toporkof, yaz da sz edilen
aktrisin Suhaeva Yelena Georgiyevna oldu unu a klad . - E.B.