6.

PENGURUSAN 3K

A. TAKRIFAN
a.

KEBERSIHAN - Personaliti diri warga sekolah yang cemerlang dan

persekitaran sekolah yang bersih, indah dan kondusif dalam membantu proses
pengajaran dan pembelajaran yang berkualiti dan berkesan.

b.

KESIHATAN - Sihat, cergas dan cerdas dari segi jasmani, emosi, rohani
dan intelek supaya murid dapat mengawal dan mengurus diri dalam membantu
meningkatkan pencapaian akademik dan pembangunan sahsiah diri.

c.

KESELAMATAN - Suasana yang selamat sama ada di dalam atau di

luar sekolah boleh meningkatkan keyakinan dan kekuatan dalaman diri
(jati diri murid) daripada sebarang pengaruh dan ancaman luar.

B. OBJEKTIF
a.

Melahirkan modal insan yang berkeperibadian unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek kebersihan,
kesihatan dan keselamatan.

b.

Membina dan memelihara diri, persekitaran sekolah yang bersih, sihat dan
selamat.

c.

Meningkatkan jalinan permuafakatan strategik antara Kementerian Pelajaran

Malaysia dengan agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan bagi membentuk
jalinan kerjasama dalam usaha merealisasikan Pelaksanaan Program 3K.

C. CARTA ORGANISASI JAWATANKUASA 3K

(KEBERSIHAN, KESIHATAN DAN KESELAMATAN PERINGKAT
SEKOLAH)

Pengerusi
Pengetua/Guru Besar
Timbalan Pengerusi
Penolong Kanan HEM
Setiausaha
Guru Penyelaras 3K
Ahli Jawatankuasa

Penolong Kanan Pentadbiran

Penolong Kanan Kokurikulum
Penolong Kanan Petang
Guru Penyelaras Kebersihan
Guru Penyelaras Kesihatan
Guru Penyelaras Keselamatan
Klinik Kesihatan
Persatuan Ibu Bapa Guru (PIBG)
Jawatankuasa Kemajuan & Keselamatan Kampung
Pemimpin Masyarakat
Pegawai Perhubungan Polis
Dan
Ahli-ahli lain yang difikirkan sesuai

ik Kesihatan

D. BIDANG TUGAS JAWATANKUASA PROGRAM 3K PERINGKAT

SEKOLAH
a. Mengadakan mesyuarat Jawatankuasa 3K Peringkat Sekolah tiga kali
setahun (Januari, Jun dan September)
b. Merancang dan mengemas kini Program 3K Peringkat Sekolah
c. Memastikan warga sekolah melaksanakan Program 3K.
d. Mendapatkan kerjasama daripada PIBG dan agensi berkaitan untuk
menyokong pelaksanaan Program 3K
e. Menyediakan laporan pelaksanaan Program 3K Peringkat Sekolah.
f. LAPORAN SEGERA kes aduan mengikut 1 : 3 : 7 kepada Pejabat
Pelajaran Daerah/Gabungan (1 hari laporan awal, 3 hari laporan lengkap, 7
hari kes dianggap selesai)
g. Melaksanakan aktiviti-aktiviti khas bagi Program 3K.
i.

Penggredan Kendiri Kantin Sekolah

ii.

Senarai Semak Keselamatan Sekolah

iii.

Gotong-Royong Perdana KPM

iv.

Penyelenggaraan Tandas Sekolah

6.1

PENGURUSAN KEBERSIHAN

6.1.1 Objektif
1.
2.
3.
4.
5.
6.
6.1.2

Mewujudkan iklim serta identiti sekolah sebagai institusi yang

bersih, indah dan ceria
Melaksanakan aktiviti amalan kebersihan bagi mencapai kebersihan
maksimum
Meningkatkan keprihatinan dan komitmen warga sekolah terhadap
kebersihan, keindahan dan keceriaan serta menghargai kemudahan
yang disediakan
Membina perlakuan amalan kebersihan sebagai budaya yang
berterusan dalam menjalani kehidupan seharian
Kesediaan bekerja sebagai satu pasukan untuk mencapai matlamat
amalan kebersihan sekolah
Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam
program kebersihan sekolah

Carta Organisasi
PENGETUA
Pengerusi

PK HEM
Timbalan Pengerusi

GURU PENYELARAS
Setiausaha Kebersihan

AJK KEBERSIHAN

AJK KEBERSIHAN

AJK KEBERSIHAN

AJK KEBERSIHAN

AJK KEBERSIHAN

6.1.3

Senarai Tugas
1.

Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Pengurusan Kebersihan.

2.

Menentukan program pembangunan kebersihan murid dilaksanakan di

sekolah.

3. Menyelaras aktiviti-aktiviti program kebersihan sekolah dengan

agensi-agensi yang berkaitan
4.

Menentukan keperluan-keperluan kebersihan untuk kesejahteraan

murid- murid di sekolah.

5.

Merancang keperluan sumber kewangan dan tenaga dalam Pendidikan

Kebersihan.

6.

Mengenal pasti keperluan latihan kepada warga sekolah.

7.

Memastikan syarat-syarat perjanjian dan bidang tugas berkaitan

kebersihan dipatuhi oleh pihak yang berkaitan dengan
perjanjian/kontrak seperti syarikat pembersihan, pengusaha kantin
sekolah, pengusaha dewan makan asrama, pembekal makanan RMT
dan SBT serta pembekal susu sekolah.

8.

Mewujudkan polisi kebersihan dan kepimpinan yang berkaitan dengan

pengurusan kebersihan murid.

9.

Melaksanakan pemeriksaan, pemantauan serta penilaian kebersihan

murid dan sekolah.

10.

Mewujudkan serta melaksanakan manual penjagaan kebersihan murid

dan program kebersihan sekolah.

11.

Mengkaji dan menilai kebersihan program secara berterusan.

12.

Menyediakan pelan kontigensi kebersihan untuk menangani kes-kes

seperti banjir, jerebu, keracunan makanan dan lain-lain.

13.

Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan

program kebersihan.

14.

Menyedia dan membuat laporan berkala.

6.1.4 Proses Kerja

JAWATAN
Pengetua/PK(HEM)

PROSES KERJA
1.

Melantik Jawatankuasa
1.1 Kebersihan dan Keceriaan Kawasan
1.2 Kebersihan dan Keceriaan Bilik Darjah

2.

Menyediakan Jadual Bertugas mengikut kelas bagi kerjakerja mengutip sampah pada awal pagi.

3.

Menyediakan penyepit dan plastik

menentukan kawasan yang ditugaskan.

4.

Menyelia kerja-kerja mengutip sampah dengan bantuan

Pengawas yang bertugas.

JK 3K

5.

Memberi taklimat kepada Ketua Tingkatan tentang

pertandingan 3K yang diumumkan setiap bulan.

Guru Tingkatan

6.

Mengawasi pelajar menjalankan tugas harian untuk

memastikan bilik darjah sentiasa kemas dan bersih.

PK(HEM)JK 3K

7.

Membuat pemeriksaan dan penilaian mingguan

Pengetua

8.

Mengesahkan Keputusan Bulanan Pertandingan 3K dan

diumumkan di Perhimpunan setiap awal bulan berikutnya.

JK 3K

9.

Menyerahkan Bintang yang diperoleh kepada kelas

tertentu.dan dikumpul sehingga bulan terakhir.

Pengetua

10

Menyampaikan hadiah kepada kelas yang mendapat

jumlah bintang terbanyak dalam Pertandingan 3K.

JK Kebersihan dan
Keceriaan

6.1.5

sampah

dan

Carta Aliran

Melantik Jawatankuasa
Kebersihan dan Keceriaan
Kawasan

Melantik Jawatankuasa Kebersihan,

Keceriaan dan Keselamatan Kelas
(3K)

Menyediakan Jadual Bertugas

Memberi taklimat kepada Ketua

Tingkatan tentang pertandingan 3K
yang diumumkan setiap bulan

Menyediakan penyepit, plastik

sampah

Pelajar mengutip sampah di

kawasan yang ditetapkan di
bawah seliaan JK dan Pengawas

Guru Tingkatan mengawasi pelajar

menjalankan tugas harian untuk
memastikan bilik darjah sentiasa
kemas dan bersih
Membuat pemeriksaan
penilaian mingguan

dan

Pengetua mengesahkan Keputusan

Bulanan Pertandingan 3K dan
diumumkan di Perhimpunan setiap
awal bulan berikutnya.
Menyerahkan Bintang yang
diperoleh kepada kelas tertentu.dan
dikumpul sehingga bulan terakhir
Penyampaian
hadiah
kepada
pemenang Pertandingan 3K

Tamat

6.1.6

Senarai Semak Pengurusan Kebersihan

BIL

ASPEK

1.

Pengurusan

2.

Kantin

3.

Tandas

4.

Bilik Darjah
dan Bilik
Khas

ITEM
1.1 Pengurusan
1.1.1 Kebersihan persekitaran luaran sekolah
1.1.2 Kebersihan persekitaran dalaman
sekolah
1.1.3 Kebersihan warga sekolah
1.2 Pentadbiran dan Pengurusan
1.2.1 Jawatankuasa Induk 3K sekolah
1.2.2 Pelan Tindakan Jangka Pendek
1.2.3 Pelan Tindakan Jangka Panjang
1.2.4 Fail dan dokumen sokongan
1.2.5 Penglibatan (Agensi Kerajaan, PBT,
Swasta, NGO & Individu)
2.1 Kebersihan Fizikal
2.1.1 Lantai dan dinding
2.1.2 Longkang
2.1.3 Tandas
2.1.4 Tempat memasak
2.1.5 Tempat mencuci peralatan memasak
2.1.6 Tempat mencuci tangan
2.1.7 Stor
2.1.8 Pencegahan LILATI (lipas, lalat, tikus)
2.2 Peralatan dan Perabot
2.2.1 Kerusi dan meja
2.2.2 Peti sejuk
2.2.3 Pinggan mangkuk
2.2.4 Tong sampah
2.3 Pekerja
2.3.1 Kebersihan diri
2.3.2 Pakaian (penutup kepala, apron dan
kasut)
2.4 Makanan dan minuman
2.4.1 Bertutup
3.1 Pengurusan Kebersihan Tandas
3.1.1 Berfungsi
3.1.2 Jadual Pembersihan
3.1.3 Tatacara penggunaan
3.1.4 Tong sampah
3.1.5 Sanitari
3.1.6 Utiliti
4.1 Pengurusan Kebersihan Bilik Darjah
dan Bilik Khas
4.1.1 Jadual tugas berkala
4.1.2 Pencahayaan dan pengudaraan
4.1.3 Lantai
4.1.4 Tingkap
4.1.5 Perabot
4.1.6 Utiliti

CATATAN

BIL
5.

6.

7.

6.1.7

ASPEK
ITEM
Sistem Saliran 5.1 Pengurusan Kebersihan
dan Sistem
5.1.1 Kesempurnaan longkang
Perparitan
5.1.2 Pengaliran air
6.1 Proses Pelupusan
6.1.1 Bilangan dan kedudukan tong sampah
Sistem
6.1.2 Pengurusan karung plastik
Pelupusan
6.1.3 Jadual kutipan
Sisa Pepejal
6.1.4 Tempat pelupusan yang sempurna
6.1.5 Kaedah pelupusan sampah kering,
sampah basah dan sisa makanan
6.1.6 Kitar semula
Stor bahan
7.1 Pengurusan Stor
dan alat
pembersihan
7.1.1 Senarai bahan dan alatan
(kontraktor
pembersihan) 7.1.2 Susun atur bahan dan alatan

CATATAN

Norma Kerja Pengurusan Kebersihan

Bil.

Tugas Kerja

Masa Diambil

1.

Menubuhkan Jawatankuasa
Kebersihan Sekolah

1 jam

2.

Mengadakan mesyuarat

2 jam

3.

Menyediakan senarai aktiviti dan

projek

1 jam

4.

Menyediakan senarai kelengkapan

1 jam

5.

Menyediakan senarai tugas pekerja

1 jam

6.

Menyediakan buku rekod bertugas

1 jam

7.

Menyediakan jadual gotongroyong

30 minit

8.

Menyediakan jadual tugas kelab

atau persatuan

9.

Menyediakan jadual penyeliaan

10.

Memberi penerangan kepada

warga sekolah

Jumlah Unit Boleh

Dijalankan

1 jam
30 minit
1 jam
2 jam
11.

Membuat laporan penyeliaan tugas

dan projek

12.

Membuat penilaian

13.

Memberi penghargaan

1 jam
1 jam

6.1.8

Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

10

Surat Pekeliling Ikhtisas No 4/1981:16 September 1981

Kebersihan Di Sekolah-sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 2/1982:21 Ogos 1982
Kempen Anti Denggi di Sekolah-Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 14/1989:28 Disember 1989
Kebersihan Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1997:9 Julai 1997
Amalan Kebersihan Di Sekolah
Garispanduan Amalan Kebersihan Sekolah 1997
Kementerian Pendidikan Malaysia
Konsep dan Manual Sekolah Selamat,2003
Kementerian Pelajaran Malaysia
6.1.9

Borang Yang Berkaitan Kebersihan

1. Buku Laporan Harian
2. Laporan Mingguan & Bulanan Program Bebas Denggi di Sekolah
3. Borang Laporan Pemantauan Kantin
4. Format Borang Penilaian dan Pemantauan Kantin Sekolah & Asrama
5. Borang Pertandingan Kebersihan dan Keceriaan Kelas

6.2

PENGURUSAN KESIHATAN

11

6.2.1

Objektif
1.
2.
3.

6.2.2

Melahirkan murid yang berperibadi unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek
kesihatan.
Mewujudkan gaya hidup sihat, cergas dan cerdas dari aspek jasmani,
emosi, rohani dan intelek.
Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam Program
Kesihatan Sekolah.

Carta Organisasi
PENGETUA
Pengerusi

PK HEM
Timbalan Pengerusi

GURU PENYELARAS
Setiausaha Kesihatan

AJK KESIHATAN

AJK KESIHATAN

AJK KESIHATAN

6.2.3

AJK KESIHATAN

AJK KESIHATAN

Senarai Tugas

12

1.

Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Program

Pembangunan Kesihatan Murid

2.

Menentukan hala tuju program pembangunan murid selaras dengan

perkembangan fizikal, psikososial dan kerohanian murid.

3.

Menentukan program pendidikan dan penjagaan kesihatan

dilaksanakan di sekolah.

4.

Mewujudkan kerjasama yang menyeluruh antara sekolah dan

Pejabat Kesihatan serta agensi-agensi lain.

5.

Menyelaras dan melaksanakan aktiviti-aktiviti Program Kesihatan

Sekolah.

6.

Merancang keperluan kewangan dan tenaga dalam Program

Jesihatan Sekolah.

7.

Menyebarkan maklumat program secara menyeluruh, sistematik

dan efisien.

8.

Keperluan untuk menjalankan kursus dan aktiviti kesihatan

bersesuaian dengan keperluan murid dan situasi setempat.

9.

Melaksanakan dasar kesihatan yang berkaitan dengan pengurusan

kesihatan murid di sekolah.

10.

Membuat pemantauan Pelaksanaan Pendidikan Kesihatan murid

dan Program Kesihatan Sekolah.

11.

Menyedia dan membuat laporan tahunan berkala.

12.

Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan.

13.

Mewujudkan pasukan petugas khas menghadapi krisis jika perlu.

6.2.4 Tatacara Rawatan Kecemasan

6.2.4.1 Proses Kerja
13

JAWATAN

PROSES KERJA

Pengetua

1.

Menubuh Jawatankuasa Rawatan dan Kesihatan.

PK(P)

2.

Menjadualkan waktu bertugas di Bilik Rawatan.

Guru Mata Pelajaran/

Guru Bertugas

3.

Merujuk pelajar yang kurang sihat kepada guru yang

bertugas di Bilik Rawatan.

4.

Pelajar mengisi borang serta mencatatkan masalah

kesihatan.

5.

Membuat pemeriksaan mudah.

6.

6.1
6.2
6.3

PK(HEM)

Memberi rawatan/pil bagi

penyakit yang kurang serius seperti pening
kepala, sakit perut.
Membenarkan
pelajar
berehat di Bilik Rawatan.
Bawa ke klinik/hospital,
jika pelajar mengalami penyakit yang serius.

7.

Menghubungi ibu bapa/penjaga, jika perlu

8.

Setelah mendapat rawatan/berehat, pelajar balik

semula ke kelas dan menandatangani Buku Log
Rawatan.

9.

Sediakan Laporan Rawatan Kesihatan Harian Pelajar

kepada Pengetua.

14

6.2.4.2 Carta Aliran Tatacara Rawatan Kecemasan

Kemalangan

Lapor kepada guru/guru

bertugas
Rekod

Dapatkan rawatan kecemasan

mengikut jenis kemalangan
Serius
Tidak

Ya
Bawa ke hospital
Beritahu
penjaga
Kes Polis/Lapor untuk tindakan

Laporkan kepada Polis

Ya
Tidak

Sediakan laporan Hospital dan

laporan polis untuk tuntutan
Pergi ke sekolah seperti
biasa

15

6.2.5

Tatacara Rawatan Kecemasan

6.2.5.1 Proses Kerja

JAWATAN

PROSES KERJA

Pengetua

1.

Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK Kesihatan

PK HEM

2.

Memastikan semua makanan yang dijual di kantin selamat

untuk dimakan

3.

Melaporkan sebarang kes keracunan makanan ke Pejabat

Kesihatan dan PPD/JPN

Penyelaras Kesihatan

4.

Memantau kebersihan dan keselamatan kantin

Guru Bertugas

5.

Menghantar pelajar-pelajar yang terlibat dalam kes

keracunan makanan ke hospital/klinik berdekatan dengan
kadar segera

6.

Menghubungi waris untuk memaklumkan kejadian

16

6.2.5.2 Carta Aliran Tindakan Yang Perlu Diambil Untuk Kes Keracunan

Kes Keracunan

Kenal pasti murid

terlibat
Hentikan jualan kantin/
ambil sample makanan
Bawa murid ke
hospital / klinik
berdekatan
Laporan ke Jabatan Kesihatan

Hubungi waris murid

Maklumkan kepada
JPN/PPD
Sediakan laporan keracunan
ke JPN/PPD ikut format 1,3,7
Tamat

17

6.2.6

Senarai Semak

BIL ASPEK

1.

Pengurusan

2.

Perkhidmatan

3.

Kantin

ITEM
1.1. Jawatankuasa Kesihatan Sekolah
1.2. Pengurusan PBSS
1.3. Pelan Tindakan Jangka Pendek (Tahun
Semasa)
1.4. Pelan Tindakan Jangka Panjang
1.5. Fail dan Dokumen Sokongan
1.6. Penglibatan (Agensi Kerajaan, PBT,
Swasta, NGO dan individu)
2.1. Carta Organisasi
2.2. Jadual Bertugas (Guru dan Murid)
2.3. Peti Pertolongan Cemas
2.4. Poster Panduan Pertolongan Cemas
2.5. Rekod Rawatan
2.6. Rekod Kesihatan Murid (RKM)
2.7. Prosedur/Peraturan Penggunaan
2.8. Mutiara Vision Kit
2.9. Alat Ukur Tinggi
2.10. Alat Ukur Berat
2.11. Jawatankuasa Program Bebas Denggi
2.12. Jadual Bertugas Program Bebas Denggi
2.13. Laporan Bulanan Program Bebas Denggi
2.14. Poster Bebas Denggi
2.15. Pemakanan Seimbang Ceramah dan
Aktiviti
2.16. Rekod Imunisasi
2.17. Rekod Pemeriksaan Gigi
3.1. Jawatankuasa Kantin
3.2. Sijil Pengesahan Kesihatan Pekerja
3.3. Penjualan Makanan Segera
3.4. Penjualan Minuman Bergas
3.5. PIlihan Makanan Yang Berkhasiat

CATATAN

18

6.2.7
Bil.

Norma Kerja Pengurusan Kesihatan

Tugas Kerja

Masa Yang
Diambil

1.

Menubuhkan jawatankuasa

1 jam

2.

Mengadakan mesyuarat

2 jam

3.

Menyediakan senarai aktiviti dan

projek

1 jam

4.

Menyediakan senarai nama pelajar

1 jam

5.

Menyediakan rekod kesihatan

pelajar

1 jam

6.

Menyusun kad 001

2 minggu

7.

Mengumpulkan dan menyusun

buku rekod kesihatan

2 minggu

8.

Pemantauan

Jan - Nov

Jumlah Unit Yang

Boleh Dijalankan

a) Bilik rawatan
b) Program PBSS
c) Rawatan pelajar
9.

Melaksanakan aktiviti

Jan Nov

10.

Membuat laporan dan dokumentasi

semua aktiviti

Jan - Nov

19

6.2.8

Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1976:7 Mei 1976
Panduan untuk menjaga kesihatan murid dan kebersihan di kantin
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 5/1988:21 Januari 1988
Penyakit-Penyakit Demam Kepialu(Tiroid), Taun (Kolera), Penyakit
Kuning (Hepatitis A) dan Keracunan Makanan
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 2/1989:7 Jun 1989
Rancangan Kesihatan Sekolah
Surat Siaran KP(BS/HEP)8614/045/B(5):3 November 1997
Program Bersepadu Sekolah Sihat
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 5/1995:2 Ogos 1995
Keracunan Makanan di sekolah-sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1998: 31 Mac 1998
Menjaga Kesihatan Pelajar di Sekolah
Panduan Melaksanakan Program Bersepadu Sekolah
Sihat, 2002, Kementerian Pelajaran Malaysia

6.2.9 Borang Yang Berkaitan Kesihatan

1. Buku Rekod Laporan Kesihatan Harian Pelajar atau Format Rekod
2. Laporan Rawatan Kesihatan Harian Pelajar
3. Surat Kebenaran Pelajar Untuk Mendapat Rawatan
4. Surat Akuan Rawatan Hospital
5. Kad 001

20

6.3

PENGURUSAN KESELAMATAN

6.3.1

Objektif

6.3.2

1.

Melahirkan murid berkeperibadian unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek
keselamatan

2.

Mewujudkan persekitaran sekolah selamat

3.

Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam

Program Keselamatan Sekolah

Carta Organisasi
PENGETUA
Pengerusi

PK HEM
Timbalan Pengerusi

GURU PENYELARAS
Setiausaha Keselamatan

AJK
KESELAMATAN

AJK
KESELAMATAN

AJK
KESELAMATAN

AJK
KESELAMATAN

AJK
KESELAMATAN

21

6.3.3

Senarai Tugas
1.

Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Pengurusan

Keselamatan Sekolah.

2.

Menyediakan polisi, manual dan tatacara tindakan berkaitan

keselamatan di sekolah.

3.

Menyediakan pelan tindakan kontigensi bagi menghadapi krisis dan

bencana alam.

4.

Menentukan keperluan kemudahan keselamatan untuk murid-murid

dan sekolah.

5.

Merancang keperluan sumber kewangan dan tenaga dalam Pendidikan

Keselamatan.

6.

Menentukan warga sekolah didedahkan dengan kemahiran menghadapi

kecemasan.

7.

Bekerjasama dengan komuniti, agensi kerajaan dan bukan kerajaan

yang berkaitan.

8.

Melaksanakan pemantauan, penilaian dan pemeriksaan keselamatan

murid dan sekolah.

9.

Mewujudkan pasukan bertindak menghadapi krisis.

10.

Memastikan syarat-syarat perjanjian dan bidang tugas berkaitan

keselamatan sekolah dipatuhi oleh syarikat kawalan keselamatan
sekolah.

22

6.3.4 Tatacara Jika Berlaku Kebakaran

6.3.4.1 Proses Kerja
JAWATAN
Pengetua/Penolong
Kanan/Guru

PROSES KERJA
1.

Bunyikan loceng jika kebakaran berlaku/dikesan

2.

Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat terdekat.

3.

Semua warga sekolah mengosongkan bangunan dan

berkumpul di stesen yang ditetapkan.

Guru Tingkatan

4.

Membuat pemeriksaan untuk menentukan tidak ada

pelajar yang masih berada dalam bangunan.

Pengetua

5.

Mendapat arahan daripada pihak Jabatan Bomba dan

mengarahkan warga sekolah untuk mengikut arahan
pihak yang berkenaan.

6.

Membuat laporan kepada Pengarah Pelajaran Pulau

Pinang secepat mungkin.

23

6.3.4.2 Carta Aliran Tatacara Guru Menghadapi Kebakaran

Bunyikan loceng
kecemasan

Guru Kelas

Murid
beratur
untuk
keluar
Ambil
kedatangan

PK HEM/
Kaunselor
Lapor kepada
polis, bomba,
pasukan
penyelamat
Edar buku
kedatangan
Terima
laporan
kedatangan

Cari

Kehilangan

Lapor
kepada PK
HEM
kecemasan

Kes kehilangan
lapor kepada
polis, pasukan
penyelamat

Warden Blok

Pastikan
semua murid
meninggalkan
bangunan

Lapor
kepada
GPK/PK
HEM

24

6.3.5 Tatacara Jika Berlaku Banjir

6.3.5.1 Proses Kerja
JAWATAN
Pengetua/Penolong
Kanan/Guru
Guru Tingkatan/Guru
Mata Pelajaran

PROSES KERJA
1.

Tutup semua suis elektrik

2.

Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat terdekat.

3.

Pastikan semua warga berpindah ke tempat tinggi yang

lebih selamat mengikut arahan guru.

4.

Membuat pemeriksaan untuk menentukan tidak ada pelajar

yang masih berada di tempat rendah.
Murid tidak perlu pergi ke sekolah sekiranya banjir
membahayakan pada hari yang berikutnya

PK HEM

5.

Jika keadaan banjir sangat membahayakan, semua murid

hendaklah berada di tempat yang selamat di sekolah
sehingga mendapat bantuan daripada pihak tertentu seperti
polis/tentera/pasukan penyelamat

6.

Membuat
laporan
kepada
Pengarah
Pelajaran
Negeri/Pejabat Pelajaran Daerah secepat mungkin.

25

6.3.5.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Berlaku Banjir

Banjir

Guru

Murid

Bunyikan
loceng
kecemasan
Memaklumkan kepada
PPD, JPN dan Polis

Tutup semua suis elektrik

Padamkan suis

Lapor jika ada sebarang insiden

kepada guru, kaunselor,
pengetua/guru besar

Memberi arahan
kepada murid ke
tempat selamat

Berpindah ke tempat
tinggi yang lebih selamat
mengikut arahan guru

Tamat

Menyemak jadual
kedatangan murid

Lapor
dan
cari

Kawal

Lapor kepada
PPD/JPN/Polis
Tamat

26

6.3.6 Tatacara Keselamatan Fizikal Sekolah

6.3.6.1 Proses Kerja
JAWATAN

PROSES KERJA

Pengetua

1.

Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK Keselamatan

PK HEM

2.

Memastikan siistem perparitan, alat pemadam api, alatan

elektrik dan sistem pendawaian elektrik berfungsi dengan
baik dan bangunan sekolah selamat untuk diduduki oleh
semua warga sekolah

Penyelaras
Keselamatan

3.

Mengambil tindakan segera jika berlaku kemalangan atau

kerosakan

Guru Bertugas

4.

Melaporkan segala kerosakan alatan dengan segera

6.3.6.2 Carta Aliran Tatacara Keselamatan Fizikal Sekolah

27

Taklimat

Mesyuarat dan bentuk

AJK keselamatan
Melabel fizikal/ tempat
bahaya
Mengadakan taklimat

Pemantauan (kenal pasti

fizikal/tanda bahaya)

Bahaya
Rujuk Pentadbir
Mesyuarat
Staf/PIBG
Bantuan Pihak Luar

Tiada bahaya
(memuaskan)
Penilaian
Tindakan susulan/
Penambahbaikan

6.3.7 Tatacara Keselamatan Persekitaran/Lokasi Sekolah

28

6.3.7.1 Proses Kerja

JAWATAN

PROSES KERJA

Pengetua

1.

Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK

Keselamatan

PK HEM

2.

Memohon bantuan pihak luar dan PIBG

3.

Membuat penilaian dan tindakan penambahbaikan

4.

Mengadakan taklimat

5.

Melabel kawasan/ tempat bahaya

Penyelaras
Keselamatan
Guru Bertugas

6.3.7.2 Carta Aliran Tatacara Keselamatan Persekitaran/Lokasi Sekolah

29

Taklimat

Mesyuarat dan bentuk

AJK keselamatan
Melabel kawasan/
tempat bahaya
Mengadakan taklimat

Pemantauan (kenal pasti

kawasan/ tanda bahaya)

Bahaya
Rujuk Pentadbir
Mesyuarat
Staf/PIBG
Bantuan Pihak
Luar

Tiada bahaya
(memuaskan)
Penilaian

Tindakan susulan/
Penambahbaikan

6.3.8 Tatacara Apabila Menerima Pelawat

30

6.3.8.1 Proses Kerja

JAWATAN
Pengawal
Keselamatan/Pembantu
Tadbir

Pengetua

Pegawal Keselamatan/
Pembantu Tadbir

PROSES KERJA
1.

Pelawat melapor diri di Pondok Keselamatan/Pejabat

Am dan menulis :
1.1 Butir peribadi dalam Buku Rekod Pelawat
1.2 Waktu Masuk dan menandatangani buku tersebut
dan menyerahkan/tunjukkan Kad Pengenalan

2.

Pengawal/Pembantu Tadbir menyerahkan Pas

Kebenaran Masuk kepada pelawat.

3.

Berurusan dengan pengetua atau meminta kebenaran

pengetua untuk berjumpa guru/staf sokongan/pelajar.

4.

Mengarahkan supaya guru/staf sokongan/pelajar

dipanggil ke pejabat untuk berurusan dengan pelawat.

5.

Pelawat berurusan dengan orang yang berkenaan.

6.

Pelawat mengembalikan Pas Kebenaran Masuk

kepada Pengawal Keselamatan/Pembantu Tadbir dan
mengambil kad pengenalan mereka.

7.

Pelawat mencatat waktu keluar dan menandatangani

buku pelawat.

6.3.8.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Menerima Pelawat

31

Pelawat lapor diri

Pengawal - Serah pas

kebenaran

Tidak
Urusan
dibatalkan

Meminta kebenaran
pengetua
Berurusan dengan pengetua
Lulus
Mengarahkan guru/staf/pelajar ke
pejabat untuk berurusan dengan
pelawat
Pelawat mengembalikan Pas
Kebenaran Masuk
Catat waktu keluar dan
menandatangani buku rekod
keselamatan
Tamat

6.3.9 Tatacara Apabila Berlaku Kemalangan

32

6.3.9.1 Proses Kerja

JAWATAN

PROSES KERJA

Pengetua

1.

Menubuhkan Jawatankuasa Keselamatan untuk

memastikan keselamatan pelajar terjamin sepanjang
masa.

PK(HEM)

2.

Menghubungi ibu bapa/penjaga, jika perlu

3.

Memastikan pelajar mendapatkan rawatan dengan

kadar segera

4.

Sediakan Laporan Kemalangan yang berlaku

5.

Menghantar pelajar ke hospital terdekat atau

menelefon ambulans memberitahu tentang sesuatu
kemalangan atau kecemasan dan menyediakan surat
rawatan perubatan

6.

Mencatat laporan dalam buku laporan harian

Guru Keselamatan

7.

Meminta pelajar mengisi borang kemalangan

Guru Kebajikan

8.

Membantu pelajar membuat tuntutan Insurans Takaful

Guru Bertugas

6.3.9.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Berlaku Kemalangan

33

Kemalangan

Lapor kepada guru/guru

bertugas
Rekod

Dapatkan rawatan kecemasan

mengikut jenis kemalangan
Serius
Tidak

Ya
Bawa ke hospital
Beritahu
penjaga
Kes Polis/Lapor untuk tindakan

Laporkan kepada Polis

Ya
Tidak

Sediakan laporan Hospital dan

laporan polis untuk tuntutan
Pergi ke sekolah seperti
biasa

6.3.10 Senarai Semak

34

BIL ASPEK

1.

Pengurusan
Organisasi

2.

Fizikal Sekolah

ITEM
1.1. Jawatankuasa
1.2. Perancangan Tahunan
1.3. Sistem Fail
1.3.1. Panggilan Mesyuarat
1.3.2. Minit Mesyuarat
1.3.3. Pelantikan Jawatankuasa
1.3.4. Maklumat Jawatankuasa
1.4. Sistem Pemantauan
1.4.1. Fizikal Sekolah
1.4.2. Kawalan Keselamatan
2.1. Bangunan
2.1.1. Pendawaian/Lampu/Kipas
2.1.2. Tangga
2.1.3. Tembok/Koridor
2.1.4. Tingkap/Pintu
2.1.5. Perabot/Kelas
2.2. Bilik-bilik Khas
2.2.1. Pra Sekolah
2.2.2. Pendidikan Khas
2.2.3. Makmal Sains
2.2.4. Makmal Komputer
2.2.5. Kemahiran Hidup
2.2.6. Bengkel Kemahiran
2.2.7. Bilik BOSS
2.2.8. Stor Sukan
2.2.9. Dewan
2.2.10. Surau
2.2.11. Pusat Sumber/Perpustakaan
2.2.12. Pejabat
2.2.13. Bilik Cetak
2.2.14. Bilik Guru/Rehat
2.2.15. Bilik Bimbingan dan Kaunseling
2.2.16. Bilik Koperasi/Kedai Sekolah
2.2.17. Kantin Sekolah
2.2.18. Stor Pekerja
2.2.19. Bilik Sakit/Rawatan
2.2.20. Bilik Pengawas
2.2.21. Tandas
2.3. Padang dan Gelanggang Permainan
2.3.1. Permukaan Padang
2.3.2. Peralatan Padang
2.4. Sistem Perparitan /Kumbahan
2.4.1. Longkang
2.4.2. Tangki Septik
2.5. Pagar dan Pintu Pagar
2.5.1. Pagar Sekeliling Sekolah

CATATAN

35

BIL ASPEK

3.

Aktiviti Murid

4.

Penggunaan
Krisis

ITEM

CATATAN

2.5.2. Pintu Pagar Utama/Kedua

2.6. Papan Tanda Keselamatan
2.6.1. Bilik Kelas
2.6.2. Bilik Khas
2.6.3. Padang dan Gelanggang Permainan
2.6.4. Kawasan Larangan
3.1. Pengajaran dan Pembelajaran
3.1.1. Tatacara Bilik Kelas
3.1.2. Tatacara Bilik Khas
3.1.3. Tatacara PJK
3.1.4. Tatacara Kokurikulum
3.2. Pergi dan Balik Sekolah
3.2.1. Tatacara Penggunaan Kenderaan
3.2.2. Tatacara Pejalan Kaki
3.2.3. Sistem Lalu Lintas di Dalam
Sekolah
3.2.4. Sistem Lalu Lintas di Luar Sekolah
3.2.5. Jaket Keselamatan
3.3. Kelab Pencegahan Jenayah
3.3.1. Organisasi
3.3.2. Aktiviti
3.3.3. Data Keahlian
3.3.4. Laman Web
4.1. Kawad Kebakaran
4.1.1. Pelan Mengosongkan Bangunan
4.1.2. Tatacara Pergerakan
4.2. Bencana Alam
4.2.1. Tatacara Menghadapi Banjir
4.2.2. Tatacara Menghadapi Ribut
4.2.3. Tatacara Menghadapi Tanah Runtuh
4.2.4. Tatacara Menghadapi Gempa Bumi
4.3. Nombor Telefon Penting Pihak Terlibat
4.3.1. Pentadbir dan Kakitangan Sekolah
4.3.2. Polis, Bomba, Hospital, JPA3
4.3.3. Majlis Tempatan, JKR, Elektrik dan
Air
4.4. Tatacara Ketika Kemalangan
4.4.1. Dalam Sekolah
4.4.2. Luar Sekolah
4.4.3. Rekod
4.5. Alat Bantuan Kecemasan
4.5.1. Alat Pemadam Api
4.5.2. Pili Bomba
4.5.3. Kotak Ubat
4.5.4. Gegelung Air
4.5.5. Pengusung
4.5.6. Selimut Kebakaran

36

BIL ASPEK

5.

Pengurusan
Disiplin

6.

Pengurusan
Disiplin Asrama

ITEM

CATATAN

4.5.7. Eye Wash/Pencuci Muka

5.1. Buku Peraturan Sekolah
5.2. Pekeliling/Surat Siaran Disiplin
5.3. Sistem Salah Laku Disiplin (SSDM)
5.4. Buku Rekod Disiplin
5.5. Program & Aktiviti Berasaskan Sekolah
5.5.1. Anti Buli
5.5.2. Ponteng Sekolah
5.5.3. Pergaduhan
5.5.4. Vandalisme
5.5.5. Merokok dan Anti Dadah
5.6. Buku-buku Panduan
5.7. Pemantauan Disiplin
5.8. Hukuman/Denda
5.9. Adu Disiplin
5.9.1. Peti Aduan
5.9.2. Jawatankuasa Aduan Disiplin
5.10.
Kerjasama Badan Luar
5.10.1. Pegawai Perhubungan Sekolah
5.10.2. Yayasan Pencegahan Jenayah
5.10.3. Majlis Keselamatan Jalan Raya
5.10.4. Jabatan Kebajikan Masyarakat
5.10.5. PEMADAM
5.10.6. PIBG
5.10.7. Jabatan Agama Islam
5.10.8. NGO Berkaitan
5.11.
Penurunan Kuasa Merotan
5.11.1. Pelantikan
5.11.2. Rekod
6.1. Buku Rekod Disiplin
6.2. Sistem Maklumat Asrama (SMA)
6.3. Tatacara Pengurusan Disiplin
6.3.1. Buku Peraturan Asrama
6.3.2. Buku Keluar Masuk Asrama

6.3.11 Norma Kerja Pengurusan Keselamatan

37

Bil.

Tugas Kerja

Masa
Diambil
1 jam

1.

Menubuhkan jawatankuasa

2.

Mengadakan mesyuarat

2 jam

3.

Menyediakan senarai aktiviti dan

projek

1 jam

4.

Pemeriksaan dan pemantauan

Jan Nov.

5.

Mendapat maklumbalas

Jan - Nov.

6.

Penambahbaikan /pemulihan

Jan Nov.

7.

Merekod atau memfail

Jan Nov.

Jumlah Unit Boleh

Dijalankan

6.3.12 Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeling Ikhtisas Bil 6/1983:
Larangan Bermain Bahan-bahan Letupan
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 8/1988: 1 Mac 1988
Keselamatan Diri Pelajar Di Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 12/1989:
Garispanduan dari segi pencegahan kebakaran bagi bangunan
dormitori dan asrama
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 4/1991:
Pelaporan Kejadian Tidak Diingini Di Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1993:
Lapor kepada polis salahlaku yang berbentuk jenayah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1995:
Pelaksanaan Skim Takaful Kemalangan Diri
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 8/1999:
Keselamatan Diri Murid Dalam Perjalanan Pergi Dan Balik
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/2000:
Menangani Masalah Keselamatan Dadah dan Gengster
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 7/2000:
Mencegah Kebakaran di Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 11/2000:
38

Membanteras jenayah di kalangan murid sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/2001:
Peringatan mengenai pengaruh negatif cybercaf dan pusat permainan
video terhadap murid-murid sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 9/2001:
Penglibatan Pelajar dengan kegiatan negatif
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 4/2002:
Pelaksanaan Program Sekolah Selamat
Konsep dan Manual Sekolah Selamat, 2003
Kementerian Pelajaran Malaysia
6.3.13 Borang Yang Berkaitan Keselamatan
a.

Borang kemalangan

b.

Borang Akuan Tanggungan

c.

Buku Laporan Harian

d.

Borang Keluar Masuk Pelawat

e.

Borang Meninggalkan Kawasan Sekolah/Pulang Awal

f.

Borang Aduan Pelanggan

39

JABATAN PELAJARAN NEGERI ................

Kes Keracunan SMK/SK

1.
2.
3.
4.
5.

TAJUK BERITA
NO. ADUAN
AKHBAR
TARIKH
LAMPIRAN

6.

LAPORAN SIASATAN
6.1.
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6

6.7
6.8
7.
8.
9.
10.

:
:
:
:
:

ISU/PERKARA
NAMA SEKOLAH
PIHAK YANG TERLIBAT
TARIKH / MASA / TEMPAT
PUNCA DAN LATARBELAKANG KEJADIAN
TINDAKAN YANG TELAH DAN AKAN DIJALANKAN/
DILAKSANA
6.6.1 Sekolah
6.6.2. Pejabat Pelajaran Daerah laporan bertulis.
6.6.3. Jabatan Pelajaran Negeri
6.6.4 Pusat Kesihatan Daerah
NAMA PEGAWAI MENYIASAT
TARIKH SIASATAN

STATUS KES
CADANGAN JPN
HAL-HAL LAIN (jika ada)
LAMPIRAN
Disediakan Oleh:

40