MARMARA NIVERSTES

KOMPOZT MALZEMELER

Ders

: MEKATRONKTE MALZEME UYGULAMALARI

renci

: Maida Ascic

renci no : 526215921

stanbul, Kasm 2016

indekiler
1.GR ..................................................................................................................................................... 3
1.1.Kompozit malzeme trleri ............................................................................................................. 4
2.KOMPOZT MALZEMELERN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI ........................................................ 6
3. KOMPOZT MALZEMELERN SINIFLANDIRILMASI ............................................................................... 8

1. GR

Kompozit malzemeler iki veya daha fazla malzemenin bir arada kullanlmasyla oluturulan ve
meydana geldii malzemelerden farkl zelliklere sahip yeni tr malzemelerdir. Ama ise bileenlerde
tek bana iken mevcut olmayan baz zelliklerin (hafiflik, dayanm esneklik, vb.) gelitirilmesi ve
biraraya getirilmesidir.Cam elyafl poliyester levhalar, elik donatl beton elemanlar, otomobil
lastikleri ve seramik metal karm olan sermentler bunlara rnektir.
Kompozit aslnda karm anlamna gelmekle birlikte znen ve zen bileenlerden olumaz.
Bileenler arasnda atom alverii bulunmamaktadr ve kimyasal olarak birbirlerini etkilemezler.
Malzemeler birbiri ierisinde znrse ve atom seviyesinde bir karm szkonusu olursa, bu tr
malzemeler kompozit deil alam olur.Karm nanometre seviyesindeki partikller dzeyinde olursa
ise bu tip kompozitlere nano kompozitler denir.
Kompozitler genel olarak matris ismi verilen bir ana malzeme ve takviye eleman ismi verilen
daha mukavim bir malzemeden oluturulur (ekil 1.).Bu iki malzeme grubundan, takviye malzemesi
kompozit malzemenin mukavemet ve yk tama zelliini, matris malzeme ise plastik deformasyona
geite oluabilecek atlak ilerlemelerini nleyici rol oynamakta ve kompozit malzemenin kopmasn
geciktirmektedir.

ekil 1. Kompozitlerin temel elemanlar

nsanolu, ilk alardan beri krlgan malzemelerin iine bitkisel veya hayvansal lifler koyarak
krlganlk zelliini gidermeye almtr. Bu konuda en iyi rnek kerpitir. Kerpi retiminde, killi
amur iine katlan saman, sarmak dallar gibi sap ve lifler kerpicin mukavemetini artrmaktadr.

ekil 2.Kerpi retimi

Gnmzde, havaclk, gemicilik, enerji gibi birok sektrlerde ok farkl kompozit malzemeler ve
rnler gelitirilmitir.

1.1. Kompozit malzeme trleri

farkl kompozit malzeme tt var :

1.

Polimer Kompozitler

2.

Metal Kompozitler

3.

Seramik Kompozitler

Polimer Matris Kompozitler: ok sayda ayn veya farkl atomik gruplarn kimyasal balarla az
veya ok dzenli bir biimde balanarak oluturduu uzun zincirli veya dallanm yapda yksek
molekl arlkl bileiklerdir. Polimerler, metal ve seramiklerden daha fazla komplekstirler. Matris
olarak kullanlan polimerler ucuz ve kolaylkla allabilir malzemelerdir. Dier taraftan dk modle
ve dk kullanm scaklna sahiptirler.Termoset ve termoplastikler olarak iki gruba ayrlan polimer
matrisler genelde srekli fiber takviyeli olarak kullanlrlar. Bunlardan en nemli olanlar srekli
fiberlerle takviye edilen polyester ve epoksi reine matrisleridir. Epoksi reine matrisli kompozitlerin
en nemli uygulamalarndan biri havaclk uygulamalardr. Polimer matrisli kompozitlerle alrken
gz nne alnmas gereken en nemli faktrlerden biri scaklk, dieri nemdir. zellikle bu iki
faktrn beraber etkin olduu artlarda polimer matrisli kompozitlerin mekanik zelliklerinde
hidrotermal etkilerden dolay dler meydana geldii belirtilmektedir. Polimer matrisli
kompozitlerin retilmesinde en ok bilinen ve en fazla kullanlan metotlardan bazlar; elle svama, tel
4

sarma, kese kalplama ilemi, pultrzyon metodu, sv ak teknii, takviyeli reaksiyon enjeksiyon
kalplama, ekstrzyon ve termo oluum metotlardr.
Metal Matris Kompozitler: Toz metalurjisine alternatif olarak gelitirilen dkm ve
reaksiyonla metal matris kompozitler retim tekniklerinin ucuz ve pratik olmasndan dolay bu
malzeme zerindeki ilgi son 20 ylda doruk noktasna ulamtr. Seramiklerin yksek elastik modl ve
metallerin yksek sneklik zelliklerini birletiren bu malzemeler, havaclk ve savunma sanayinin
yannda otomotiv endstrisinde de kullanlmaya balanmtr. Japon Toyota firmasnn otomobil
pistonlarnn segman yuvalar ksmnda Saffil fiber takviyeli kompozit kullanmas ile piston arlndan
%10 tasarruf saland belirtilmektedir. Metal matris kompozitler malzemelerin yksek anma
direnci de gz nne alndnda bu malzemelerin modern teknolojide kullanlmaya aktarlmasnn
nemi aka ortaya kmaktadr.
Seramik Matris Kompozitler: an gerektirdii yksek teknolojinin yksek mukavemetli ve
dk younluklu malzemelere gereksinim duymas sonucunda bu zellikleri tayan seramikler
zerindeki almalar olduka younlamtr. Bu malzemelerin dk younluklarnn yan sra bir
dier nemli stnlkleri ise son derece yksek scaklklarda alabilmeleridir. Bu nedenle seramikler
ve bunlarn kompozitleri zellikle gelimi fzelerde ve uzay aralarnda uzun yllar ncesinden
kullanlmaya balanmlardr. Son 10 yldr zerinde youn olarak allan sper iletken malzemelerin
bile seramik kompozitlerden imal edilmesi, bu malzemelerin mhendislik malzemeleri iindeki yerinin
nemini daha ak ortaya koymaktadr.

2. KOMPOZT MALZEMELERN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI

Kompozit malzemelerin avantajlar:

1.Yksek mukavemet/younluk oran (zgl Mukavemet): Yksek mukavemet deerlerine sahip
kompozitler retilebilir. Geleneksel malzemelere gre mukavemet/younluk oranlar daha yksek
olabilir.
2.Hafiflik: Plastik esasl kompozitler, geleneksel malzemelere gre hem daha hafiftirler hem de
daha yksek mukavemet deerlerine sahiptirler. Kompozit malzemeden retilen bir profil kesit,
muadili bir elik profilin ortalama 1/4 ' arlndadr.
3. Yksek Dielektrik Diren :Kompozitlerin yksek elektrik yaltm zellikleri, birok makine
elemannn imalatnda tercih nedeni olmaktadr. Ayrca, elektrik-elektronik sektrnde yaygn olarak
kullanlrlar. rnek: Trafo, kablo, plaka gibi elemanlarn retiminde yaygn olarak kullanlrlar.
4.Korozyon dayanm: evre artlarna kar kompozitlerin antikorrozif zellikleri, dier
malzemelere gre ok stndr.
5.eitlilik: Farkl mekanik zelliklere sahip, farkl kombinasyonlara sahip kompozit malzemeler
imal edilebilir.
6.Kalplama kolayl: ok paradan oluan karmak makine elemanlar kompozitler kullanlarak
tek para olarak imal edilebilir ( ekil 3.). Bu sayede para says azaldndan ara birletirme detay ve
paralarnn azalmasyla retim sresi ksalmaktadr.

ekil 3. Kompozitlerin kolay kalplama zellii

7. Renk eitlilii: Kompozitlerde kullanlan polyester reine, amaca uygun olarak, zel
pigment katklar ile renklendirilerek kendinden renkli olarak retilebilirler.

8. Tasarm esneklii: Karmak makine elemanlar bile kompozit malzeme ile kolayca
tasarlanabilir.

ekil 3. Kompozitlerin Tasarm esneklii

9.effaflk zellii: Kompozitler, cam kadar k geirgen olabilir. effaf olmalar nedeniyle, k
geirgenliin nem kazand seralarda ve gne kollektr imalatnda kullanlrlar

Kompozit malzemelerin dezavantajlari

1. malat gerekletirilmi kompozitin zellikleri her zaman ideal olmayabilir. Malzemenin
kalitesi retim metodunun kalitesine baldr, standartlam bir kalite mevcut deildir.
2. Tabakal kompozitler, tabakalar aras kayma gerilmelerine hassas olduklarndan
delaminasyon meydana gelebilir.
3. Baz kompozitler gevrek olduklarndan kolaylkla zarar grrler, onarlmalar yeni
problemler oluturabilir.
4. Onarlmadan nce ok iyi temizlenmeleri ve scak kurutulmalar gerekir. Baz kurutma
teknikleri uzun zaman alabilir. Bazen de bu ok zor olmaktadr

3. KOMPOZT MALZEMELERN SINIFLANDIRILMASI

Yaplarnda ok sayda farkl malzeme kullanlabilen kompozitlerin gruplandrlmasnda kesin

snrlar izmek mmkn olmamakla birlikte, yapdaki malzemelerin formuna gre bir snflama
yapmak mmkndr.
Kompozit malzemelerin snflandrlmas( ekil 4.):
a. Elyafl kompozitler
b. Parackl kompozitler
c. Tabakal kompozitler
d. Karma kompozitler

ekil 4.Kompozit malzemelerin snflandrlmas

Elyaf (Fiber) takviyeli kompozitler (Tek tabaka kompozitler): Bu kompozit tipi ince elyaflarn
matris yapda yer almasyla meydana gelmitir. Elyaflarn matris iindeki yerleimi kompozit yapnn
mukavemetini etkileyen nemli bir unsurdur. Uzun elyaflarn matris iinde birbirlerine paralel ekilde
yerletirilmeleri ile elyaflar dorultusunda yksek mukavemet salanrken, elyaflara dik dorultuda
olduka dk mukavemet elde edilir, iki boyutlu yerletirilmi elyaf takviyelerle her iki ynde de eit
mukavemet salanrken, matris yapsnda homojen dalm ksa elyaflarla ise izotrop bir yap
oluturmak mmkndr ( ekil 5.)

ekil 5.Elyaf (Fiber) takviyeli kompozitler

Parackl kompozitler: Metal paracklar sl ve elektriksel iletkenlik salar. Metal matris

iinde seramik paracklar ieren yaplarn, sertlikleri ve yksek scaklk dayanmlar yksektir. Uak
motor paralarnn retiminde tercih edilmektedirler . Bir matris malzeme iinde baka bir
malzemenin paracklar halinde bulunmas ile elde edilirler ( ekil 6.). zotrop yaplardr,yani tm
ynlerde ayn malzeme davran gsterirler. Yapnn mukavemeti paracklarn sertliine baldr.
Partikl ve matris birbiri iinde zlmez (makro balant). En yaygn tip plastik matris iinde yer alan
metal paracklardr.

ekil 6.Parackl kompozitler

Tabakali kompozitler : Tabakal kompozit yap, en eski ve en yaygn kullanm alanna sahip
olan tiptir. Farkl elyaf ynlenmelerine sahip tabakalarn bileimi ile ok yksek mukaveket deerleri
elde edilir. Isya ve neme dayankl yaplardr. Metallere gre hafif ve ayn zamanda mukavemetli
olmalar nedeniyle tercih edilen malzemelerdir. Srekli elyaf takviyeli tabakal kompozitler uak
yaplarnda, kanat ve kuyruk grubunda yzey kaplama malzemesi olarak ok yaygn bir kullanma
sahiptirler.

ekil 6. Tabakal kompozitler

Ayrca, uak yaplarnda yaygn bir kullanm alan olan sandvi yaplar da tabakal kompozit malzeme
rneidirler. Sandvi yaplar, yk tamayarak sadece izolasyon zelliine sahip olan dk younluklu
bir ekirdek malzemenin alt ve st yzeylerine mukavemetli levhalarn yaptrlmas ile elde edilirler.
9

Matris ismi verilen malzeme, kendisinden daha mukavim fiber (ubuk veya rg) malzemelerle
birletirilerek bir kompozit tabaka (lamina) elde edilir.Daha sonra birden fazla tabakann
birletirilmesiyle tabakal kompozit malzemeler elde edilir.
Sandvi kompozitler: ki tabaka arasna, farkl bir formda ki farkl bir malzemenin yerletirilmesi ile
elde edilen yaplara sandvi kompozitler ad verilir. Tabakalarn herbirisi izotropik bir malzeme
olabildii gibi, fiber takviyeli bir tabaka da olabilirler.
Karma (Hibrid) kompozitler :

Ayn kompozit yapda iki yada daha fazla elyaf eidinin

bulunmas olasdr. Bu alan yeni tip kompozitlerin gelitirilmesine uygun bir alandr( ekil 7.) .
rnein, kevlar ucuz ve tok bir elyafdr ancak basma mukavemeti dktr. Grafit ise dk toklua
sahip, pahal ancak iyi basma mukavemeti olan bir elyafdr. Bu iki elyafn kompozit yapsnda hibrid
kompozitin tokluu grafit kompozitden iyi,maliyeti dk ve basma mukavemetide kevlar elyafl
kompozitden daha yksek olmaktadr

ekil 7.Karma kompozitler

10

Literatr
1. MEKATRONKTE MALZEME UYGULAMALARI,YKSEK LSANS DERS NOTLARI SERS II
2. http://kisi.deu.edu.tr/
3. https://en.wikipedia.org
4. http://www.acm-usa.com/

11