1.

GR

Park Termik Elektrik Sanayi A.. de geirdiim ortak eitim dnemi, benim iin niversite
sonras i hayatna balama niteliindedir. Bu ortak eitim sresince, aldm tm derslerin i
hayatnda bana ne kadar faydal olacan ve ne gibi eksikliklerim kaldn aka grmeme
bir frsattr. niversitede aldm ve tamamladm tm teorik eitimi i hayatna uygulama
olana bulacam.

lgi duyduum ve zerine eildiim bir alan olan enerji sektr asndan, Park Termikte
yapacam bu ortak eitim benim iin ok ciddi bir bilgi ve i tecrbesi edinme frsatdr. Bu
frsat en iyi ekilde kullanarak kendi alanmda kendimi dier niversite mezunlarndan bir
adm daha ne karma frsatm olacak.

Bu ortak eitim dnemim gerek mesleki gerek manevi adan niversite sonras ilk i
tecrbem olacaktr.

1
 2. LETMENN TANITIMI

A. CNER GRUBU
Temelleri 7 Mart 1978 tarihinde atlan ve Aralk 2004 tarihine kadar Park Grubu adyla bilinen
Ciner Grubu; ticari faaliyetlerine oto yedek para retim, sat ve ithal ileri ile balamtr. Grup, 1980li
yllarn ikinci yarsnda yurtii ve yurtd zirai motor ve yedek para retim projeleri, anahtar teslimi
entegre tesis taahhtleri ve tekstil sanayii tesislerinin kurulmas ve iletilmesi projeleri ile alma alann
geniletmitir.

1990l yllarn bandan itibaren zelletirme projeleri ile birlikte Enerji ve Madencilik
alannda yatrmlara balayan ve Trkiyede madencilik ve enerji sektrnde byk yatrmlara imza atan
Ciner Grubu, bu sektrdeki Grup irketleri ile Trkiyede birou yeni, ya da ilk olan atlmlar
gerekletirmitir.

1995 ylnda; Trkiyenin en verimli zelletirilmesi olarak gsterilen Hava deneyimini,

iletme hakk devir modeli ile ayrhanda madencilik ve enerji alannda da gsteren Ciner Grubunun
bu baarlar, niversitelerde ve konferanslarda zelletirme ile ilgili en baarl uygulama rnekleri
olarak gsterilerek literatre gemitir.

ayrhan / Beypazarnda bulunan Linyit Kmr Madenini Avrupann en verimli yeralt

iletmesi haline getirmi ve Trkiyede zel sektre devredilen ilk termik santral olan ayrhan Termik
Santralini yine lkemizin en verimli alan termik santrali haline getirmitir.

2002 ylnda medya sektrne adm atan ve bu alanda da srekli gelien Grup, ksa bir sre
iinde yapm olduu yatrmlar ve kurmu olduu irketlerle sektrn en byk gruplarndan birisi
olmu ve modern bir yapya kavumutur.

stanbul Sanayi Odas tarafndan her yl aklanan Trkiyenin 500 Byk Sanayii Kuruluu
arasnda Ciner Grubunun eitli sektrlerdeki baz irketleri her yl yer almaktadr.

Ciner Grubunun vizyonu iinde ifadesini bulan; 50 BN 50, yani 50 bin kiilik i gcne
ulalmas ile 50 eitim kurumu inas ve Milli Eitime devri hedefi erevesinde, saylar her yl artan
modern eitim kurumlar ina ettirilerek, Trk Milli Eitiminin hizmetine sunulmaktadr.

2
 Ciner Grubu bugn;
Ciner Enerji ve Madencilik Grubu
Ciner Medya Grubu
Ciner Ticaret, Sanayi ve Hizmet Grubu
Ciner Grubu tirakleri
ad altnda 3 grup, eitli irketler ve itirakleri ile faaliyet gstermektedir.

2006 yl ba itibariyle, itirakleri hari yaklak 13.600 kii istihdam etmekte olan Ciner Grubu
her yl Trkiyenin en yksek vergi deyen gruplar arasnda yer almaktadr.

Ciner Enerji ve Madencilik Grubu aadaki alanlarda retimi srdrmektedir:

Park Termik Park Teknik

Park Maden Park Enerji
Park Elektrik Park Demir
Ceyta Madencilik Eti Soda
Tufanbeyli Elektrik Park Toptan Elektrik
Silopi Elektrik Park Alminyum

B. PARK TERMK A..

lkemizin sanayilemesi ile ekonomik ve sosyal adan geliebilmesinin en etkili elerinden

biride yeterli ve gvenilir elektrik enerjisinin salanabilmesidir. Bir lkede kii bana den elektrik
enerjisi tketimi o lkenin kalknmlk dzeyinin gstergelerinden biridir. Bu nedenle lkemizde
elektrik enerjisi retimine byk nem verilmektedir.

ayrhan Termik Santrali, Ankaraya 120 km, Beypazarna 22 km ve Nallhana 37 km

mesafededir. Santralin yeri, kmr kaynana yakn seildii gibi soutma suyunun salanaca Saryar
baraj glne de yakn seilmitir. Bunun dnda santralden kacak ok miktardaki artk kllerin evreyi
rahatsz etmeden santralden uzaklatrma ve depolama imkn, karayolu ulamnn kolayl; enerji
iletim hatlarna balant kolayl; rzgr yn, rutubet, ya gibi meteorolojik koullarn santral teknii
ve evre kirlenmesi ynnden uygunluu gibi koullar gz nnde bulundurulmutur.

3
 ayrhan Termik Santral, Beypazar linyitleri alannda bulunan ve rezervi yaklak 400 milyon
ton olarak hesaplanan dk kalorili linyitlerin deerlendirilmesi amacyla kurulmu 1. ve 2. niteleri
150er MW, 3. ve 4. niteleri 160ar MW gcnde, toplam 620 MWlk bir santraldir. Yllk kmr
tketimi tm niteler iin yaklak 5 milyon tondur. Santral sahasnn yzlm 5.032.000 m2 dir.
1. ve 2. niteler teorik olarak ylda 2 milyar kWh, 3. ve 4. niteler ise 2.2 milyar kWhlik brt
retim ile ulusal enerjimize katk salamaktadr.
Ayrca evreyi temiz tutmak amacyla ve yrrlkteki ynetmeliklerle kurulmas zorunlu olan
Baca Gaz Artma Tesisleri ile evre kirlilii byk lde nlenmektedir.

C. AYIRHAN TERMK SANTRALNN TARHES

1. MALATI VE TESLMATI FRMALAR

Santralin drt nitesini de ayn firmalar imal ve teslim etmilerdir.

AUSTRIAN ENERGY & ENVIRONMENT (Konsorsiyum lideri) Buhar tesisi ve Yardmclar,

SGP-WAAGNER BIROGMBH AVUSTURYA alt sahas trafolar, kmr hazrlama ve kl nakil
sistemi

GR- NAAT VE MHENDSLK A.. naat ileri, mekanik montaj, yerli imalat
TRKYE

MITSUBISHI CORPORATION Trbin-Generatr ve yardmclar, soutma kuleleri

MITSUBISHI HEAVY INDUSTRIES
JAPONYA

GOTTFRIED BISCHOFF GMBH CD.KG Baca Gaz Kkrt Artma Tesisi

SIEMENS AKTIEN GESELLS CHAFT Elektrik-Kumanda Kontrol

ALMANYA

4
 2. AYIRHAN TERMK SANTRAL YATIRIM TUTARI

1. ve 2. niteler 2.800.000.000 TL D ve 1.900.000.000 TL olmak zere 4.700.000.000

TLye mal olmutur. 1. ve 2. niteler 1976 ylnda paket usul ile ihale edilmitir. 3.ve 4. nitelerin proje
tutar ise 811.689.337.620 T.L. dir.

3. NTELERN DEVREYE GR TARHLER

1. nite 01.06.1987 tarihinde

2. nite 21.12.1987 tarihinde
3. nite 29.10.1998 tarihinde
4. nite 15.03.1999 tarihinde

NOT: 1. ve 2. niteler 01 Temmuz 2000 tarihinde 3. ve 4. niteler ise 05 Ekim 2001 tarihinde Park
Termik A.. ne (iletme hakk) devir olmutur.

5
 D. ETM VE GVENL SERVS

Sabah saatlerinde her stajere anlatld gibi i gvenlii ve alma sahasnda bamza
gelebilecek olaylarla ilgili bilgiler verileceini rendik. Firmann grevlendirdii bir i gvenlii
uzman gvenlikte kullanlan malzemelerle ilgili seminer tarznda bir sunum yapt. lgili tehizatlarn
rneklerini gstererek nasl altklarn ve nasl kullanldklarn anlatt. letmenin bir termik santral
olmas nedeniyle etrafta ok fazla toz, kl ve cruf artklar olduundan ve tehlikeli bir yaps
olduundan iletme snrlar ierisinde baret takmak ve ucu demir plakayla korunan postal kullanmak
zorunluydu ve herhangi bir i kazasna meyil vermemek iinde iletme mdr tarafndan sk bir
denetim vard. Bunun haricinde daha ok kazan nitelerinin iinde ok scak ve tehlikeli gaz ortamlar
olduundan ayrca kazan yksekliinin 90 metreye ulat ve bununda ciddi bir ykseklik olduu
dnlrse denetimlerin ok daha sk olmas i gvenlii asndan ok nemliydi. Kazan nitelerinde
tehizatlara art olarak gaz maskeleri ve baret alt toz maskeleri, yksek sesten kulaklar korumak
amacyla kulak tpalar kullanlyordu. Ayrca enerji reten santral ekipmanlar normal koullarda santral
alrken gvenli ancak bakm ve arza durumlarnda elektrik, yksek scaklk, dnen paralar ve
kimyasallar gibi tehlikelerin asl problemler olduu ve santral sahas ierisinde uyarc ve bilgilendirici
gvenlik tabelalarna dikkat etmemiz gerektiini rendik. Davranlarmzn, hareketlerimizin ve
dikkatsizliimizin dier insanlar nasl tehlikelere sokabilecei hakknda rnekler verildi ve bunlara ok
dikkat etmemiz konusunda uyarldk.

gvenlii eitimini bitirdik ve leden sonra iletme hakknda genel bilgi edinmek amacyla
iletmenin trbin, jeneratr ve kazan birimlerinden hari olarak darda bulunan ana bina ve ana
nitelerini gezmeye baladk. lk nce kmr park sahasna gittik ve kmrn ilk karlndan itibaren
ne ekilde tand ve termik santral iletmesine girene kadar hangi ilemlerden getiini rendik.
Oradan iletme ierisinde bulunan kmr krc binalarn ve bu binalarda kmrn nasl krldn ve
hangi boyutlara gelmesi gerektiini rendik. stenilen llere getirilen kmrn transportlarla direk
olarak kazan nitesi iindeki bunkerlere geldiini grdk. Daha sonra santralin kondensesinde
(condenser) dolaan soutma suyunun hazrlad soutma kulelerinin bulunduu blme gittik. Burada
byk fanlara sahip kulelerde suyun ne ekilde fanlarn altna pskrtlerek nasl soutulduunu izledik.
Bu nitenin yan tarafnda su-buhar evriminde kullanlan saf suyun zelliklerini izleyen, bu suyu
yumuatma ve iindeki istenmeyen

6
metal ve organik karmlardan artma grevini stlenen su artma ve takip laboratuar vard. Bu niteye
giderek kazan ii suyun nasl ilemlerden geerek hangi saptamalar ve analizler yaplarak evrime
katldn kimya mhendislerinden dinledik. Daha sonra iletmenin bakm onarm niteleri olan
Deirmen Bakm, Trbin Bakm, Elektrik Bakm, l Kontrol, Kazan Bakm, Mekanik Atlye gibi
ksmlarn gezerek yaplan iler ile ilgili genel bilgiler saladk. En son letme Binasna giderek Teknik
Broyu ve santralin her nitesiyle ilgili imalat, montaj ve bakm dokmanlarnn bulunduu arivlerden
genel bilgiler ieren dokmanlar, diyagramlar ve emalar inceledik ve oradan da letme bnyesinde
grev yapan makine mhendislerinin yanna gittik.

Eitimde verilen konularn ilendii Gvenlii Stajer Eitim Program Kitap EK1 de
verilmitir.

7
 E. LETME BNASININ TANITILMASI

letme binasnda bulunan brolar:

1. letme mdr odas
2. letme koordinatr odas
3. letme brosu
4. Teknik bro
5. Vardiya amirlii
6. 2 Adet toplant salonu

letme brosunda toplam 4 makine mhendisi, 24.0008.00 1.vardiya, 08.0016.00 2.vardiya,

16.0024.00 3.vardiya olmak zere 3 vardiya almaktalar. Bu mhendislerden bir tanesi yedek vardiya
grevini stlenmekte, geri kalan kiiden bir tanesi de alma ortamnn daha uygun olmasyla ilerin
daha hzl yrd 08.0016.00 vardiyasndaki mhendise yardmc olarak bulunmaktadr. Her vardiya
mhendisi kendi mesai saatleri ierisinde oluan arza, aksaklk, malzeme ihtiyac gibi tm problemleri
Santral letme Gnlk Arza Takip Formuna ilemektedir. Bu form sayesinde iletmedeki koordinatr
ve iletme mdr bilgilendirilerek, her gn sabah 09.00 civarnda yaplan genel toplantda yaplmas
gereken ilerin ve bakm gerektiren arzalarn planlanmas yaplr. Toplantda iletme bnyesinde
bulunan tm nitelerin ilgili amirleri bulunarak genel bir bilgi alverii yaplmaktadr. Toplant
bitiminde nite amirleri yaplacak ileri ilgili problemleri zebilecek olan ustabalarna bildirirler ve
gerekli malzeme tedariki yaplarak problem zmne gidilir.

Her vardiya balangcnda ve bitiinde vardiyay teslim edecek ve alacak olan mhendis
aralarnda sonraki vardiya zaman zarfnda yaplmas gereken ilerle ilgili olarak kk toplantlar
yapmaktadr. lk vardiyada tutulmu olan Santral letme Gnlk Arza Takip Formu incelenerek
giderilemeyen arzalar yani bir sonraki vardiya tarafndan devam ettirilmesi gereken bakmlar gden
geirilir. Sonraki vardiya grevi teslim aldktan sonra ayn iin devam ettiini veya kendi vardiyas
iinde bitirildiini Santral letme Gnlk Arza Takip Formuna ilemektedir.

Santral letme Gnlk Arza Takip Formunun tutulmasndaki bir baka ama da ie yeni
balam olan mhendislere iyerinde kullanlan alet, motor, boru hatt, pompa veya daha byk ktleye
sahip evrim elemanlar gibi her trl elemann yerlerini ve kardklar problemleri daha hzl ve etkili
bir ekilde anlatarak eitmektir.

8
 Ayrca letme Brosunda ilgili makine mhendislerinin srekli yararland izim, diyagram,
ema tarznda birok dokman bulunmaktadr. Bunlar; kazan kesit emas, deirmen ve yanma havas
sistemi emas, alfanumerik ve iletme deerleri, kazan gaz-hava ak emas ve deerleri, kmr alma
ve hazrlama sistemi kl cruf nakli emas, su-buhar evrim emas ve iletme deerleri, elektro filtre
kl cruf sistemi emas ve bu emalarda kullanlan sembollerin aklamalar bulunan tablolardr. Buna
ek olarak santral sahasna ait byk bir kroki ve trbin sistemine ait 24 klasrden oluan orijinal
dokmanlar bulunmaktadr.

Teknik bro daha ok idari binayla yazmalarn yapld, gerekli krtasiye malzemesi
tedarikinin saland, idari binaya ulatrlacak dosyalarn veya yazlarn toparlanp hazrland ve
imalata ynelik deilde daha ok montaja ynelik izimlerin hazrland bir yapya sahiptir.

9
 3. SANTRAL BRMLER

Santral iletmesini oluturan alt birimler yerlerinde grlerek ayrntl bilgiler saland.
ayrhan Termik Santral 6 ana birimden olumaktadr. Bunlar;
1. Kmr Hazrlama nitesi
2. Saf Su Hazrlama nitesi
3. Soutma nitesi
4. Kazan ve Yardmclar
5. Trbin ve Yardmclar
6. Kl Ak Sistemi
7. Baca Gaz (Kkrt) Artma nitesi
8. Elektrik sistemleri

1. KMR HAZIRLAMA NTES

Kmrn yakt olarak kullanld termik santraller, kmrde bulunan kimyasal enerjinin
elektrik enerjisine evrilmesinde kullanlr. Termik santrallerde genelde dk kalorili kmr tercih
edilir. Bylece elektrik enerjisi retilirken ayn zamanda dk kalorili linyitlerin deerlendirilmesi
dnlmtr.

Santralde ana yakt olarak kullanlan linyit, Park Termik Kmr letmesinden temin
edilmektedir. Yeraltndan karlan kmr elekten geirilerek iindeki ta ve yabanc maddelerden ayrlr.

karlan kmr lavvarda ykandktan sonra 800t/sa tama kapasiteli TK 1 ve TK 2 tama

bantlaryla CB 1 binasna tanr. ki grubun tam kapasiteyle almas halinde bir senede 1.500.000 ton
kmre ihtiya vardr. Bu sistemin almamas halinde kamyonla gelecek kmr PB 01 D1 PB 01 D2
kartc bantlaryla CB1 binasna boaltlr.

3. ve 4.niteler iin kmr NP 4 binasndan (veya direkt olarak CB 2 binasnda krlmak zere
hat vardr) T3 kulesine oradan da 10 veya 50 park makine sahasna gnderilir.

n (Kaba) Krc ( Cb1 Binas );

Sisteme ap 400 mmden byk gelen kmr paralar darya atlr. Dierleri ise ap
maksimum 200mm olacak ekilde krma ilemine uratlr. Ta paralar ve dier sert- kat maddeler
kmrden ayrtrlr. Sistemde iki adet n krc ve bantlar, artk maddeleri darya atmak iin bant

10
ve ayrca krlm kmr CB2 ye boaltmak iin iki adet bant mevcuttur.

nce Krc ( Cb2 Binas );

Kmr, krma ilemine gitmeden nce, bant zerindeki elektromanyetik ayrc ile ierdeki
metal paralar alnr. Darya atlr. Sistemde iki adet silkme elei ve iki adet ekili krclar mevcuttur.
ap 0200 mm arasnda kmr sisteminden 030 mm arasnda SB1 binasna gnderilir.

Sb1 Numune Alma Binas;

Kmr balarnda arlk lme cihaz olan PB 02 D1A PB 02 D2A bantlaryla binaya gelir.
Kmr numuneleri otomatik olarak sistemden alnr.

T1, T2, T3, T4, T5, T6, Ve T7 Transport Kuleleri

T1, T2 ve T3 Transport kuleleri A,B,C park makinalarna kmrn datlmas grevini yapar.
T4 transport kulesi ise A,B,C park makinalar ve bantlaryla sisteme kmr verilemiyorsa PB 03 D6
band ile stoklanan kmr PB 04 D5-D6-D7 bantlar yardmyla sisteme verilir. T5, T6, T7 transport
kuleleri ise A,B,C park makinalarndan gelen kmrn toplaycs olup, PB 04 D1, PB 04 D2 bantlaryla
SB2 numune alam binasna gnderilir.

Kmr Park Makinalar

A,B,C olmak zere adettir. Grevleri ise gelen kmr stok sahasnda stoklar, gelen kmr
direk olarak geirir ve sisteme verir, stoklanm kmr sahadan alr ve sisteme verir.

11
 Stok Sahas
Burada kmrn stoklanmas ve kazana vermeden nce homojen iri hale gelmesi salanr.

Sb2 Numune Alma Binas

Kazanlar besleyen kmr, tartlm ve muayene edilmitir. Buraya kadar gelen metal elementler
PB 04 D1 ve PB 04 D2 bantlarnn kumanda tamburlarnn zerine yerletirilmi iki adet
elektromanyetik ayrc vastasyla kmrden alnr ve darya atlr. Numune alma ilemi de otomatik
olarak yaplr.

Kazan Bunkerlerinin ine Boaltma

PB 04 D3 veya PB 04 D4 hatlarndan birisiyle tanm olan kmr, iki PB 05 D1 ve PB 05 D2
mekiklerinden birinin iine boaltlr. Bu mekikler, bunkere kmr datmn bantla salar.

Kontrol Ve Muayene Merkezleri

Kmr alma sisteminin kontrol ve denetimi iki kontrol odasndan yerine getirilir.L1 kontrol
odas, CB2 binasndadr.L2 kontrol odas, bunker binasndadr.L1 odas ekipman, stoklama; L2 odas
ekipman ise stoktan almak iindir. (A,B,C park makinalarnn kontrol kabinlerinden temin edilmi olan
kontrol fonksiyonlar hari ) saha bantlar PB 03 D3 D4 - D5 kontrol, park makinalarndan direk gei
fonksiyonlar ile onlarn kilitlenip kilitlenmedii L1 ve L2 kumanda sistemlerinin ilevidir.

Kmr hazrlama nitesine ait yerleim plan EK-3 de verilmitir.

12
 2. SAF SU HAZIRLAMA NTES

Termik santralde kullanlan kmrn hazrlanma aamasn grdkten sonra santral iin bir o
kadar daha nemli olan su hazrlama, artma tesisleri ile ilgili ayrntl ilgi almaya baladk. Bunun iin
iletme mhendislerinin yannda bize iki tane kimya mhendisi yardmc oldu.

nsanlarda kann temiz olmas ne kadar nemli ise Termik Santrallerde de suyun temiz olmas o
kadar nemlidir. nk termik santrallerde saf olmayan su kullanlamaz. Buhar basnc yksek olan
santrallerde kullanlan sularn saflk dereceleri daha fazla olmaldr. Bilhassa silis miktar azaltlmaldr.
Suyu saf hale getirmek iin nce geici sertlii alnr. Ham suyun termik santrallerde kullanlacak
fiziksel ve kimyasal zelliklere sahip duruma getirilebilmesi ilemine genel olarak sularn artlmas
denir. Buhar santrallerinde suyun kullanlma yerleri;

Su-Buhar evrim Suyu: Su-buhar evriminde kullanlan su, yksek basnl santrallerde ok
yksek arlkta olan sudur. Bu su, doal sularn santral karakteristiine gre eitli ilemlerden gemesi
ile elde edilir. Doal sular genellikle ham su olarak adlandrlr. Ham suyun ar su haline gemesine
suyun artlmas denir. Artldktan sonra elde edilen su ise katma su ad altnda su-buhar evrimine
kartrlr. Bu sular genel olarak be blme ayrabiliriz.

1. Kondense Suyu: Trbinde i gren buhar kondensede youarak kondense suyu ya da

kondensat adn alr. Bu su degazre kadar kondense suyu olarak kalr.
2. Besleme Suyu: Degazrden sonra ayn su besleme suyu adn alr.
3. Kazan Suyu: Kazana giren su artk kazan suyu olmutur.
4. Doymu Buhar: Kazan domunda bulunan ya buhara doymu buhar denir.
5. Kzgn Buhar: Doymu buhar kzdrclarda kzgn buhar haline girerek trbine gider.

Soutma Suyu: Santralde kullanlan soutma sular genel olarak ikiye ayrlr.

1. Kondense Soutma Suyu: Trbinde i grm buhar soutmak iin kullanlan sudur. Bu
suya genelde sadece mekanik temizleme uygulanr ve soutma suyu hatlarnda canl organizmalarn
oluumunu nlemek iin zaman zaman klor dozaj yaplr.

13
 2. Tehizat Soutma Suyu: Bu su, santralin eitli yerlerinde (pompalar, ya soutucular
vb.) kullanlan soutma suyudur. Genellikle bu i iin artlm su kullanlr. Sistem tmyle kapaldr.
Soutma ilemini tamamlayan tehizat soutma suyu sadece mekanik temizlenme uygulanm olan
ham su hattndan ekilen su ile zel s deitirgelerinde soutularak tekrar i grr.

Ham Suyun Artlmas

Ham suyun artlmasnda kullanlan yntemler kazan besleme suyu ve santral soutma suyunda
gerekli olan arla gre deiir. Teknik adan, her trl sudan istenilen arln elde edilmesi
mmkndr. Ancak elde edilecek arla gre farkl artma ilemlerinin uygulanmas gereklidir. Ham
suyun artlmas balca ekilde yaplr:

Ham suyun berraklatrlmas; Suyun berraklatrlmas, ksaca suda sspansiyon halinde bulunan
maddelerin alnmas eklinde tanmlanabilir. Santraln su alma kanalna dolan suyun ierisinde birok
irili ufakl yabanc maddelerin bulunmas doaldr. Bu yabanc maddeler iriliklerine gre sras ile
taraklarda, szgelerde, keltme havuzlarnda ve filtrelerde tutulurlar.

Tahta paralar, aa dallar ve buna benzer irilikteki yabanc maddelerin tutulmas taraklarda
gerekleir. Daha kk yabanc maddeler iin ise deiik tipteki szgelerden yararlanlr.(tamburlu
szgeler, bandl szgeler vb.)

Szgelerde de tutulamayacak kklkteki maddelerin alnmas, keltme havuzlarnda yaplr.

Bu ilem ile yabanc maddelerin byk ounluu tutularak filtrasyon ileminin yk azaltlm olur.
Sspansiyon halindeki ok kk paracklarn bir araya gelerek daha byk paracklar
meydana getirmelerine koaglasyon denir. Bu ilem suya alminyum slfat, sodyum aluminat, demir
slfat ya da demir klorr gibi koaglasyon maddelerinin katlmasyla gerekletirilir.
Filtrasyon maddesi olarak genellikle iyi cins kum, kalsit, magnetit ya da antrasit kullanlr. Silika
kumu bunlardan en ok kullanlandr. Alkali sular silisi zeceinden, kire-soda ileminden sonra
kullanlan filtrasyon ileminde filtrasyon maddesi olarak antrasit ya da silis yzdesi dk maddeler
kullanlmaldr.

14
 Ham Suyun Yumuatlmas; Souk soda-Kire ilemi ve scak soda-kire ilemi olmak zere iki
yntem sz konusudur. Ancak kaogulen maddenin kullanlmas bakmndan souk soda kire ilemi
tercih edilmitir. Kire ve soda belli oranlarda kartrlarak suya verildiinde sertlii meydana getiren
kalsiyum ve magnezyum bileikleri amur haline dnr ve kerek sudan ayrlr. te bu maddelerin
kolayca kmelerini salamak iin suya kaoglasyon maddesi kartrlr. Geriye sadece sodyum
bileikleri kalr. En iyi neticeler pH=10,2 de elde edilir.

Demineralizasyon; Suda zlm olan yabanc maddeler pozitif ve negatif ykl iyonlardr.
Pozitif olanlar katyonlardr nk bunlar elektroliz srasnda negatif ykl olan katoda giderler. Negatif
ykl olanlar ise anyonlardr. Bunlar da elektroliz srasnda, pozitif ykl olan anoda giderler. Tuzlar
genel olarak suda zlrler.

Bir iyonla baka bir iyonu deitirme ve deitirdikleri iyonu geici olarak tutan kuvvetli
rejenerantlarla tekrar geri verebilme zelliine sahip maddelere iyon deitirici ya da reine ad verilir.
Kuvvetli bazik anyon deitiriciler reinelerin en yeni kullanlan trleridir. yon deitirici kolonlar
basnl filtrelere benzerler. Ama, su ile iyon deitirici reineyi belirli bir sre temas halinde
brakmaktr.

Reineler, katyon ve anyon reineleri olarak balca iki gruba ayrlrlar. Katyonlar katyon
reinelerinde, anyonlar ise anyon reinelerinde tutulurlar. Katyon reineleri de kendi aralarnda, sodyum
ve hidrojen katyon reinesi olmak zere ikiye ayrlrlar.

Sodyum katyon reinesinde btn katyonlarn yerine sodyum iyonu geer. Bunlar kirlendii
zaman tuzla rejenere edilirler. Bu reinelerden geen suyun iindeki kalsiyum ve magnezyum tuzlarnn
yerini sodyum tuzlar alr.

Sodyum katyon deitiricisinden geen suyun yalnzca sertlii alnmtr. Bu suya yumuak su
ad verilir. Bu su dorudan doruya su-buhar evrimine katlamaz. Ancak evaporatrlerden getikten
sonra istenilen zelliklere sahip ar su haline gelir.

15
 Saryar Hasan Polatkan Baraj Glnden temin edilen su, su-buhar evrim suyu ve soutma
suyu olarak iki amala kullanlr. Her ikisinin de kendine has sirklsyonu vardr. Su-buhar evrim suyu,
kazanda kzgn buhar haline geldikten sonra buhar trbinine gnderilir. Trbinde i gren buhar
kondensede soutma suyu ile s etkileimine girerek youur ve kazan besleme pompalar yardmyla
tekrar kazana verilir. Soutma suyu ise, kondensede trbinden gelen buharla s etkileimine girerek
snr ve soutma kulelerine gnderilir. Soutma kulelerinde s kaybederek souyan su, tekrar
kondenseye baslarak evrimini tamamlar.

Santralde kullanlan suyun safl, sistemin mr ve verimi asndan son derece nemlidir.
Yksek basn ve scaklk altnda alan su-buhar evrim suyu, ok yksek arlkta olmaldr. Bu su,
baraj glnden gelen ham suyun eitli mekanik ve kimyasal ilemlerden geirilerek saflatrlmas ile
elde edilir. Su-buhar evrim suyu ile mukayese edilemeyecek kadar dk basn ve scaklk altnda
alan soutma suyu ise, ham suyun mekanik ileme tabi tutularak artlmas ile elde edilir.

Suyun artlmasndaki temel maksat; borularda, kazanda ve zellikle trbin kanatlarnda

oluabilecek korozyon, depozit ve atlaklarn nlenmesidir. Depozitler, kimyasal olarak suda
znmeyerek sertlik yapclar olarak adlandrlan kalsiyum ve magnezyum tuzlarnn donanmda
birikmesi ile meydana gelen ok sert tabakalardr. Boru yzeylerinde oluan sert depozitler, akkanlar
arasndaki s transferini azaltr. Bu durum; uzun bir iletme sresi gz nnde tutulduunda, fazla
miktarda yakt sarfiyatna neden olur. Eer depozit yanma odasndaki direkt alev gren borularda
meydana gelirse, geciken s transferi ile scakl ar derecede ykselen borular patlayabilir.

16
 Korozyon; malzeme yzeylerinde meydana gelen anma olup, byk bir blm demirli
malzemeden yaplan santral donanmnda olumas nlenmelidir. Kullanlan suyun pHnn dk olmas
ve ierisinde zlm oksijen, karbondioksit, metan gibi gazlarn bulunmas, gerek demir gerekse bakr
alamlarndan yaplan kazan, kondense, stclar, borular vb. elemanlarda korozyona sebep olur.
Demirle su arasnda gerekleen reaksiyon neticesinde aa kan hidrojen ve sonrasndaki metan gaz,
metalin iinden geerek boru patlamalarna yol aar. Ortamda bulunan amonyak oksijen, karbondioksit
gibi unsurlar da bakr alamlarnn fazlaca kullanld kondense ve stc borularnda bakr
korozyonuna sebep olur. Korozyon sonucu oluan bakrl bileikler, suyla beraber kazana tanr ve kazan
korozyonunu artrr.

Kazan suyunun, ierisindeki kat paracklarla birlikte kzdrclara gemesine srklenme denir.
Su ile birlikte srklenen kat paracklar kzdrclarda ve trbin kanatlarnda depozit olutururlar.

Yksek basn altndaki suda bulunan silis, boru kvrmlarnda ve biti yerlerinde birikerek
atlaklara ve neticede boru patlamalarna, ayrca trbin kanatlarna ve valf aksamna yaparak yksek
maliyetli arzalara sebep olur.

Su artma nitesi; yukarda aklanan sebeplerden dolay saflatrlmas gereken baraj suyunu
tasfiye etmekten, baka bir deyile su-buhar evrim suyu ve soutma suyu haline getirmekten
sorumludur.

Santral kazan ok yksek basnta alan bir kazan olup, eser miktardaki iyonlar bile byk
tehlike olutururlar. Bu nedenle mkemmel bir artma (saflatrma) iin, demineralize grupta katyon ve
anyon deitiricilerden sonra mixed-bed ad verilen iyon deitirici kolonlar bulunmaktadr.

Mixed-bed kolonlar hem anyon hem de katyon reineleri bulundururlar. Youn olan katyon
reineleri tankn altnda bulunurken, anyon reineleri sttedir. Bu kolonda gerekleen reaksiyonlar,
katyon ve anyon deitirici kolonlarda gerekleen reaksiyonlarla ayn olup, kan su tamamen
saflatrlmtr.

17
Demineralizasyon nitesi Flaklatr

Kum Filtreleri

18
 3. SOUTMA NTES

Santralde;
a) Ana Soutma Sistemi (Filtre edilmi su ile )
b) Yatak soutma sistemi (saf su ile )
c) Hidrojen Soutma (Trbin jeneratrnn soutulmas )
olmak zere soutma sistemi e ayrlr.

A. ANA SOUTMA SUYU SSTEM

Termik santralinde youturucu olarak kullanlan kondense (condenser)de lm buhar

youturmak iin kullanlan su soutma suyu olarak adlandrlyor. Bu su ise soutma kulelerinde
soutularak VC pompalar ile kondensenin iine pompalanyor.

Soutma suyu havuzunun kapasitesi 5000 tondur ve bu havuz soutma kulelerinin altndadr.
Her nite iin ikier adet olmak zere drt tane sirklasyon pompas vardr. Kapasiteleri ise 10.750
m3/htr. Bu pompalar ile (1 VC 01 D1 ) alnan su kondenseye baslr. Kondenseye giden su hattna klor
enjeksiyonu yaplr. Ama tesisat hatlarnda oluan mikroorganizmalar gidermek ve tkanklklar
nlemektir. Kondensede 14000 boru vardr. Ve bu borulardan su geirilir. Trbinde i grm olan rk
buhar, bu soutma suyunun getii borularn dna arparak younlar. Soutma suyu giri scakl 25
C olup, k scakl 37 C olarak soutma kulesine gelir. Soutma kulesinin stnden giri yaparak,
cebri ekme fanlar vastasyla soutularak soutma suyu havuzunda toplanr. Buharlamadan dolay pH
ykselecei iin pH drmek iin seyreltik olarak saatte 25 kga denk gelecek ekilde asit dozaj
sistemi pHa bal olarak alr. pH 8.2 e geldii anda asit pompas devreye girer.7.5a dt anda
pompa stop eder.(pH alma aral 7.5-8.2dir )Buharlamadan meydana gelen su kayb ise kum filtresi
kndan karlanr. Bir nite iin yaz aylarnda saatte 300 ton su ilave edilir. K aylarnda ise
buharlamann az olmas sebebiyle debilir. Sirklsyon pompalarnn tam ykte olduu zamanlarda
sirkle edilen suyun miktar 21000 ton olur.

Ana soutma suyundan alnan ayr hatlarla, trbin yata ya soutucusu, jeneratr hidrojen
soutucusu, jeneratr szdrmazlk ya soutucusu olarak su verilir. Isnan su tekrar kondensedeki
buharn youturulmas srasnda snan hatla birleerek soutma suyu kulesinin zerinden dklr ve

19
soutma suyu havuzunda toplanr. Soutma kulesi drenaj havuzundan her nite iin drder tane pompa
konularak (ikisi yedek) drenaj suyu kazanalt crufu slatma ve kl keltme havuzuna braklr.

B. YATAK SOUTMA SUYU SSTEM

Su tasfiyedeki saf su tankndan pompalarla kazann (-) 6m kodundaki soutma suyu geri dn
tankna baslr. Bu tank 100 tonluktur. Oradan tekrar pompalarla kazann 39 m kodundaki soutma suyu
tepe tankna baslr. Her nite iin birer tane geri dn ve tepe tank vardr. Buradan kendi ak sistemi
ile sisteme dalr. Yatak soutma suyu ile soutulan ksmlar; luvolar, deirmen yataklar, kazanalt
zgaralar, numune alclardr.

Yatak soutma suyunda pH, demir, bakr ve toplam sertlie baklr. Eer kirli ise drenaj edilir.
(ilave su verilir)

C. HDROJEN SOUTMA SUYU SSTEM

Hidrojen retim tesislerinde retilir. Hidrojen retimi, saf su tankndan kazandaki make-up
tankna giden su hattndan bir hat alnarak hidrojen retim tesislerine getirilir. Normal elektroliz sistemi
ile saf su ayrtrlr. Elektrolit zeltisi olarak KOH kullanlr. retilen hidrojen %99.8 saflkta hidrojen
depolama tanknda depolanr. Bu tank 7 m3 tr. Bu tanktan hidrojen tplerine, hidrojen doldurulur. Bu
tp jeneratrn soutulmasnda kullanlr. Jeneratr soutulmas iin 13 tp gereklidir. Bir gnde
kullanlan hidrojen miktar 1.5 tptr. Kullanlan hidrojen safl skaladan takip edilir. nk %4 ile
%94 arasndaki hidrojen gaz patlayc olduu iin denetim altnda tutulur. Jeneratrn hidrojenle
soutulmasnn nedeni ise daha iyi soutma salanmas ve az yer kaplamasndan kaynaklanr.

20
 D. SOUTMA KULELER

Soutma kuleleri temelde slak tip ve kuru tip olmak zere ikiye ayrlrlar.

1. Islak Tip Soutma Kuleleri: Islak tip soutma kuleleri doal ekili ve zoraki ekili soutma
kuleleri olmak zere iki eittir. Doal ekili soutma kulelerine su belirli bir ykseklikten girerek
aaya doru dklr. Bu srada kulenin altndan giren hava ise sudan daha souk olduu iin snarak
ykselir. Bylece aaya akmakta olan su, yukar kmakta olan hava tarafndan soutulur. Su, kule
ierisinde ne kadar fazla kalr ve ne kadar kk partikllere ayrlrsa o kadar fazla sour. Bu nedenle
kule ierisine, su akn yavalatc ve onu paralayc engeller konur.

Soutma kulelerinde hava hz genellikle 1 m/s dolayndadr. Her bir mlik kesitten saatte akan
su miktar ise 3-4m/mh arasnda olmaldr. Gnmzdeki santrallerde bu tip soutma kulelerinin
soutucu blmlerinin ykseklii 515 m arasnda deimektedir. Bununla beraber yeterli bir ekmenin
salanabilmesi iin soutucunun st tarafndan 1050 m yksekliinde bir de baca bulunmaktadr.

Kule ierisinde 810 C souyarak aa dklen su, kule dibindeki souk sarn denilen
haznede toplanr ve tekrar kondenseye baslr. Soutma suyu giri scakl ile hava k scakl
arasndaki fark soutma kulesinin tipine gre deiirse de genellikle 616 C dolaylarndadr. rnein bu
tip soutma kuleleri Afin Elbistan Termik Santralinde kullanlmaktadr.

Soutma kulelerindeki ekme, kulenin st tarafna yerletirilen bir fan vastas ile salanrsa bu
tip kulelere zoraki(cebri) ekili soutma kuleleri denir. Bu kulelerden birim zamanda geen hava
miktar daha fazla olduundan baca boylar daha ksa, kule lleri de ok daha kktr. ayrhan
Termik Santralinde zoraki ekili soutma kuleleri kullanlmaktadr.

21
 Her iki tip soutma kulesinin birbirlerine gre eitli avantaj ve dezavantajlar vardr. Doal
ekili soutma kulelerinin yapm maliyetleri olduka yksektir ve bu tip kuleler hayli geni bir alana
ihtiya duyarlar. Dier taraftan ak arazide kilometrelerce teden grlebilen boyutlar ile grnt
kirliliine neden olurlar.

Tm dezavantajlarna ramen doal ekili soutma kulelerinin iletme giderleri son derece
dktr. Bir termik santralin ekonomik mrnn en az otuz yl olduu dikkate alnrsa, bu hususun
nemi ortaya kmaktadr.

Zoraki ekili soutma kulelerinin ise daha kk boyutlar ve dk ilk yatrm maliyetlerine
ramen iletme ve bakm giderleri olduka yksektir.

2. Kuru Tip Soutma Kuleleri; Kuru tip soutma kulelerinde ise kondense de snm olan soutma
suyu, zerinde kanatklar bulunan borularn iinden geer. Borularn dndan akan hava akm ise bu
suyu soutur. Su boru iinde ve kapal bir devrede dolat iin buharlama kayplar yoktur. Bu nedenle
kuru tip soutma kuleleri en kurak yrelerde bile kullanlabilir. Ayrca slak tip soutma kuleleri ile
kyasladmz vakit bakm masraflarnn ne denli dk olduunu, buharlama kayb olmad iin
sisteme srekli olarak kimyasal madde ilavesinin de sz konusu olmadn, periyodik temizlie ihtiya
gstermediini, evrede sis buzlanma oluumuna sebep vermediini grrz. Ancak soutma verimi
dk olduundan kondense vakumu dolaysyla santral verimi de daha da dktr. Direkt tip ve
indirekt tip olmak zere iki eidi vardr.

22
 4. KAZAN VE YARDIMCILARI

ayrhan Termik Santralinin kazan zellikleri

1. 5 adet kzdrc
2. 2 adet tekrar kzdrc
3. 2 adet ekonomizer
4. 6 adet kmr girii (bunlardan 1 adedi yedek olarak tutulur.)
5. 6 adet scak gaz kanal
6. 1 adet dom
7. 6 adet deirmen (bunlardan 1 tanesi yedek tutulur)
8. Kazan boyunca ekran borular mevcuttur kazan ana cephesini bu ekran borular oluturur
9. Kurum flemeler
10. Hava stclar

A. KIZDIRICILAR

Kazann eitli yksekliklerinde boru demeti eklindeki yaplardr. Amalar ierisinden geen
buhar en verimli ekilde scakln ykselterek trbine gndermektir. Kzdrclarn zellikleri yledir;

1.kzdrc 80.050 m ile 40.800 m arasndadr. Dier kzdrclarn tersine kazann boyuna dorudur.
Buhar 344C girip 355 Cye kadar snr. Debi 444.7 m3 /h dr.
2.kzdrc 30.435 m ile 33.248 m arasndadr. Yanma blgesine en yakn kzdrcdr. Buhar 369 C
de girip 383 Cye kadar snr. Herhangi bir ara pskrtme olmadndan debisi yine 444,7 dir.
3.kzdrc 58.940 m ile 54.250 m arasndadr. Buhar giri scakl 370 C k scakl 440 C dir.
Ara pskrtme ile giri scakl drlp istenilen seviyeye gre ayarlanmaktadr. Pskrtme ile
toplam debi 459.7m3 /h dr
4.kzdrc 41.100m ile 46.630 m arasndadr. Buhar giri scakl 431C k scakl 498C dir.
Ara pskrtme ile giri scakl drlp istenilen seviyeye gre ayarlanmaktadr. Pskrtme sonras
toplam debi 465.5 m3 /h dr
5.kzdrc 50.000 m ile 46.840 m arasndadr. Buhar giri scakl 474 C k scakl 538 C dir.
Ara pskrtme ile giri scakl drlp istenilen seviyeye gre ayarlanmaktadr. Pskrtme sonras
toplam debi 480 m3 /h dr

5. kzdrc sonrasnda elde edilen buhar (RA) yksek basn trbinine gnderilir. Yksek basn
trbininde i gren buhar istenilen kuruluk derecesine ulatrlmak iin tekrar kzdrlr.

23
 B. TEKRAR KIZDIRICILAR

Yukarda bahsedildii gibi buhar istediimiz kurulu derecesine getirmek iin tekrar kzdrrz.

1.tekrar kzdrc 67.600m ile 59.020m arasndadr. Buhar giri scakl 363 C k scakl 477
C dir. Ara kzdrclara yine pskrtme suyu kullanlr pskrtme suyundan sonraki debi 403.5 m3 /h dr.
2.tekrar kzdrc 64.630m ile 49.310mler arasndadr buharn giri scakl 472 C dir k
scakl 538 C dir. Ara pskrtme ile giri scakl drlp istenilen seviyeye gre ayarlanmaktadr.
Pskrtme sonras toplam debi 480 m3 /h dr

C. EKONOMZERLER (EKO)

Ekonun amac baca gazndan maximum verimi elde etmek iin nispeten soumu baca gazndan
yararlanarak buharn kzdrclara giri scakln arttrmaktr.

1.ekonomizer kazann baca blmnde bulunmaktadr. 52.650m ile 67.100m arasndadr. Buharn
giri scakl 248 C dir. Bu scaklk ayn zamanda 6. yksek basn k scakl da kabul edilebilir.
Buharn k scakl 286 C dir. Yani eco1 kullanlarak 40C s tasarruf edilmitir. Buharn debisi
444.7480 m3 /h dr.
2.ekonomizer kazan blmnn en st ksmnda yer almaktadr. 67.100m ile 73.000m arasnda yer
alr. Buharn giri scakl 286 C k scakl 315 Cdir

Yani ekonomizer kullanlarak toplam 67C lik bir s art salanmtr dolaysyla atl durumdaki
baca gazn kullanarak verim art salanmtr

D. BRLRLER VE KMR FLEYCLER

Kazanda yanma olaynn gereklemesi iin hava ve yanc madde gerekmektedir. Kazan ilk
devreye alnrken veya herhangi bir nedenle deirmenlerden birinin devreden kmas halinde brlrler
devreye alnr ve kazan scaklnn durumuna gre motorin veya fuel-oil kullanarak kazan scakln
alev boyutunu ve alev topunun kazan iindeki konumunu ayarlar.

24
 a) Brlrler: Yukarda bahsedildii gibi kazan ilk devreye alrken veya herhangi bir nedene
deirmenler devre d kaldnda devreye alnr. lk olarak kazana daha hzl ve kalorisi daha yksek
olan motorin verilir, daha sonra fuel-oil verilir. Brlrn zerinde her iki lansda bulunur yani brlr hem
motorin hem de fuel-oil yakcsdr.

b) Kmr fleyiciler: Kmr bunkerlerden transportlar yardmyla scak gaz kanalna dklr.
Buradan deirmen motorunun fan sayesinde deirmen iine emilir. Deirmende tlen kmr yine
ayn fan sayesinde kmr fleyicilerine gnderilir. Buradaki azlardan kmr stlp(nemi alnm)
tlp kazana girmi olur.

E. SICAK GAZ KANALLARI

Kazann 34.100 msinde bulunurlar. 6 adettir yani her deirmen iin 1 adet scak gaz kanal
bulunmaktadr. Scak gaz kanalnn grevi bunkerlerden gelen kmr primer hava rk gaz ile
kartrp (dolaysyla scakl ayarlanp) deirmenlere iletmektir. Is kayplarn en aza indirmek iin ii
refrakter zelliindeki tula ile kapldr dolaysyla s kayb minimuma indirilmi olur.

F. DOM

Dom kazann en st blmnde yer alr(82.000m). 6 nolu yksek basn

stcsndan gelen su ilk doma verilir. Dom d borular ile kazan alt kolektrne
oradan ekran borular vastasyla tekrar doma verilir. Bu arada buhar olan ksm
dom zerinde birikir. Bu ksmdaki buhar kzdrclara verilir. Yani dom bir nevi
buhar separatr grevi grm olur.

25
 G. DERMENLER

Kmrlerin tlebilmeleri sertliklerine, deirmenlerin boyutlarna, glerine ve tiplerine

baldr. Bugn buhar santrallerinde deiik tip deirmenlerden yararlanlmaktadr. Bu deiik tip
deirmenler 3 ana grupta toplanabilir:

1. Tamburlu Tip Deirmenler;

yzeyi zrhla kaplanm bir tamburdan meydana gelir. Bu tambur hacminin %30una kadar,
ap 3060 mm olan elik bilyalarla doludur. Tambur, her iki yanndan genellikle kaymal ya da masural
yataklarla yataklanmtr. Mil ular oyuk olarak dizayn edilir. Bu oyuktan deirmenin ierisine giren
kmr bir yandan tlrken, bir yandan da kazandan emilen gazlarla kurutulur. tlen ve kurutulan
kmr yoluna devam ederken elee taklan blm, iri kmr dn hattndan tekrar deirmene dner.
Deirmen tamburu, evresel dili sistemi ile hareket ettirilir. Tambur dnme hz tambur apna bal
olarak 15-30dev/dak arasndadr. tlm olan kmr elekten sonra toz kmr bunkerine gelir.
Bunkerden kan kmrler yakclar araclyla kazana gnderilir. Tamburlu tip deirmenlerin
avantajlar olarak, ok ince tebilme zelliklerini, en sert yaktlarda bile az bir anma gstermelerini,
yabanc maddelere kar duyarl olmalarn ve bakmlarnn kolay olmasn gsterebiliriz

2. Galeli Ve Bilyal Deirmenler;

Bu tip deirmenlerde tc galeler ya da bilyalar, yatay konumdaki bir tablann zerine yay,
hidrolik vb. ile bastrlr. Kmr tablaya ortadan iletilebilecei gibi dizayna gre yan taraftan da
iletilebilir. Tablann zeri deitirilebilir tipten anma plakalar ile kaplanr ve bir motor-dili kutusu
dzeni ile dndrlr. Bilyalar konumlarn deitirmeden tablann zerinde yuvarlanr. tcler ile
tablann arasnda kalan kmr bylece toz haline getirilir ve scak hava ya da gaz aracl ile hem
kurutulur hem de tanr. Bu tip deirmenlerin kapasitesi, 40-80t/h dolaylarndadr.

26
 3. arpmal Tip Deirmenler (Yksek Devirli ) ;

Bu tip deirmenlerde kmr, zrhla kaplanm deirmen gvdesi ile deirmenin dnen
blmlerinin arpma ve srtnme etkileri ile tlr. Deirmen millerinin dnme hz kk
deirmenlerde 1500 dev/dak, byk deirmenlerde ise 400900 dev/dak dolaylarndadr.

arpmal tip deirmenler, ekili, fanl ve hem ekili hem de fanl olarak imal edilebilirler.
ekili deirmenler nceleri linyit kmrleri iin gelitirilmiti. Gnmzde ise maden kmrleri iin de
kullanlabilmektedir. Deirmen, her iki taraftan yataklanm bir mil ve anmaya dayankl olacak ekilde
sert malzeme ile kapl bir gvdeden meydana gelmektedir. Milin zerinde olduka ok miktarda ekiler
bulunmakta ve bu ekiler, eki kollar ile eki balarndan olumaktadr. Genellikle eki balar eki
kollarna bir miktar hareket edebilecek ekilde monte edilirler. eki balar anmayla zellikle
karlaacak blmler olduundan, zel alaml eliklerden imal edilirler.

ekili deirmenler yabanc maddelere kar son derece duyarldrlar. Kmrn arasna
kararak deirmene girebilen byke bir demir paras, eki kollar ve eki balarn paralayabilir.
Bu deirmenlerin maksimum tme kapasitesi 35 t/h, enerji harcamas ise her ton kmr iin yaklak
1325 kWh dolaylarndadr. Fanl deirmenlerde, kmrn tlmesi iin eki yerine byk apl
fanlardan yararlanlr. Bu deirmenler maden kmr iin de kullanlabilirlerse de zellikle linyit iin
gelitirilmilerdir. Deirmen fan, kmrn kurutulmas iin gerekli olan 800-1000 C scaklktaki gaz
kazandan emer. Fan yzeylerine arparak tlen kmr bir yandan da bu gaz tarafndan kurutulur.
Hem ekili hem de fanl olarak imal edilen deirmenlerde ise nce deirmenin ekili blmne giren
kmre bir n tme uygulanm olur. Daha sonra ise fann yzeylerine arpan kmr, gerekli incelikte
tlr. Bu tip deirmenlerde tlen kmr yakclara yine fann kendi gc ile baslr. Kazanlarn
dk yklerde ve ok deiken kmr kalitelerinde rahata alabilmesi ve kazan reglajnn kolay
olabilmesi iin bu deirmenlerde genellikle hz ayarlanabilen trden tahrik dzenleri kullanlr. Byk
deirmen fanlarnn atalet momentleri de ok byk olduundan durma sreleri olduka uzundur. Bu
nedenle byk deirmenler gerektiinde hidrolik ya da elektromanyetik frenler ile donatlrlar. Bu tip
deirmenler 150 t/h kapasiteye kadar imal edilmekte olup bir ton kmr iin harcadklar enerji 1013
kWh dolaylarndadr.

27
 ayrhan Park Termik Santralindeki deirmenlerin zellikleri;
1-2.niteler 3-4.niteler
Tipi ; Savurmal-fanl ekili-fanl
Adet ; 6 6
Kapasite ; 28t/sa 46t/sa
Hz ; 590 d/d 550 d/d
Voltaj ; 6300 3+PEN %10 6300 3+PEN %10
Motor gc ; 600 kW 730 kW

H. HAVA ISITICILARI(LUVOLAR)

Kazandan ald gazn scakln, taze havaya dnerek iletir. AC motoru 1.95 dev/dak, DC motor
0.85 dev/dakdr. Ortak kolektrden kazann sana ve soluna, er koldan her deirmene (NG 10, NG
20, NG 30, NG 40, NG 50, NG 60 ) verilir. Her koldan deirmenin emi kanalna deirmen fan
szdrmazl iin, deirmenden kan kmrn kazan giriindeki aznn tahri olmamas iin kmr
giri kanallarna alt, orta ve st hava olarak verilir. Luvo zerindeki ortak kollektrden ayrca bir hat
daha alnr. Bu hat Luvodan nce paralellik hatt ile birleir. Daha sonra kazan alt zgaralarnn altndan
verilir. nk zgaraya dklen yanmam kmrlerin yanmasn salarz ve ayrca ayn hatdan
yakclara taze hava gider.

Ekonomizerden kan baca gazlar olduka scaktr. Bu nedenle, baca gazlarnn artan
enerjisinden hava n stcs olan luvonda da yararlanlr. ki deiik tip hava n stcs bulunmaktadr.
Bunlardan bir tanesi rekperatif, dieri ise regeneratif n stcdr. Rekperatif n stclarda stma
yzeylerinin bir tarafndan srekli olarak baca gazlar, teki tarafndan ise taze hava gemektedir. Baca
gazlar ile taze hava arasndaki s transferi, stma yzeyleri araclyla gerekleir. Regeneratif n
stclarda, enerji akmlatr olarak alan yzeyler, bir rotor zerine ve genellikle radyal ynde
monte edilmitir. Rotor, 2-5 dev/dak bir hzla dndrlr. Bu dnme srasnda

28
yzeyler srekli olarak bir baca gaz akyla, arkasndan bir de taze hava akyla karlarlar. Bu
ekilde, enerji akmlatr olarak alan yzeyler, nce baca gaz ile snr ve daha sonra da aldklar bu
enerjiyi taze havaya verirler. Bu yzeylerin et kalnlklar 0,5 mm dolayndadr. Bu tr n stclarn
avantaj ok geni yzeylerin, kk bir hacme sdrlabilmesidir. Bununla beraber her iki gaz yolu
arasndaki szdrmazln salanabilmesi nemli olduu kadar da zordur. nk taze hava ile baca
gazlar arasnda basn fark bulunmaktadr. Plverize kmr ocaklarnda yanma havasna ortalama
400C kadar n stma uygulanabilir. Izgaral ocaklarda ise ise ancak dk n stma scaklklarna izin
verilebilir. Bu scaklk yaklak 175 C ile snrldr. nk ayn hava zgarann soutulmas grevini de
stlenmektedir. Baca gazlar 120C scakla kadar soutulabilir. Bu scakln altna inildiinde gazlarn
iindeki su buhar ve kkrt yzeylerde korozyona sebep olur.

29
 5. TRBN VE TRBN PARALARI

A. GENEL:

Dnme hareketiyle alan bir ve daha fazla hareketli ve sabit kanatlardan meydana gelen ve s
enerjisini nce kinetik enerjiye sonra mekanik enerjiye dntren makinelere trbin denir.

Trbin eitleri:

a) Buhar Ak Ynne Gre:

Radyal Trbinler: Buhar trbin eksenine dik olarak hareket eder.
Eksenel Trbinler: Buhar trbin eksenine paralel olarak hareket eder.

b) alma ekline Gre:

Aksiyon Trbinler: Bu trbinlerde tm entalpi ve basn d sabit kanatlarda meydana gelir.
Hareketli kanatlarda hibir d sz konusu deildir.
Reaksiyon Trbinler: Basn ve entalpi dmnn ancak bir blm sabit kanatlarda meydana
gelir. Geri kalan d miktar ise hareketli kanatlarda meydana gelir.

B. TRBN PARALARI:

a) Rotor: YB ve OB ksm kanatlar ayn rotor zerine yerletirilmitir. AB ksm ise ayr rotor
zerine yerletirilmitir. Trbin devreye giri ve knda s fark devaml kontrol edilmelidir.

b) Trbin Muhafazas: Muhafazann yapsal ekli ssal deimelerden doacak gerilmeleri

asgariye indirecek ekildedir.

c) Yataklar: Rotorun rahat dnmesi, eksenel kuvvetin karlanmas bakmndan yataklar ok

nemlidir. Kaymal tip olan bu yataklarda, ya filminin ok iyi olumas gerekir. Michael yata ise
aksiyel kaymalarn llmesini ve kontrol edilmesini salar. Eksenel yataklar trbin ekseni boyunca
gelen eksenel kuvveti karlar.
1 ve 2 nolu yataklar: YB-OB iki yanndadr.
3 ve 4 nolu yataklar: AB Trbin yataklardr.
5 ve 6 nolu yataklar: Generatr yataklardr.

30
 d) Kanatlar: Btn kanatlar santrifj kuvvetinden ve buhardan dolay doan gerilmeleri
minimuma indirecek ekildedir. Kanatlar korozyona kar mukavemetlidir.

e) Ani Stop Valfleri: Ani stop valfleri kapama grevini yaparak trbine buhar giriini tam olarak
kapatr. Grup devrede iken bu valfler tam ak pozisyondadr. Trbinde meydana gelebilecek herhangi
bir durumda sistemin emniyeti asndan ani stop valfleri yerletirilmitir.

f) Yk Limit Valfi: Bu valf, kontrol ya kollektrnn ya basncn istenilen yklere gre

tekabl eden belirli basn deerlerine snrlandrr.

g) Ana Buhar Kontrol Valfleri (Trotil Valfler): Trbine giren buhar akn kontrol etmek iin
kullanlr. Bu valfler hidrolik ya basnc ile alr. Ayrca kontrol valfi kontrolr el ve motorla
iletilebilen hassas bir ya basnc ayarlama valfidir.

h) Kzgn Buhar Kontrol Valfleri (ntersepter): Tekrar kzdrcdan orta basn trbinine gelen
buharn akn kontrol etmek iin kullanlr.

i) Labirentler: Trbin ii ile d (buhar ile atmosfer havas) arasndaki szdrmazl salayan
elemanlardr. Bunlar rotor aftnn gvdeden getii yerlere yerletirilir.

Rotor Dndrme: Rotor dndrme rotordaki ssal dengeyi koruyarak rotorun yava yava
soumas iin ve grup devreye girmeden nce snn yava yava yaylmasn salamak iin kullanlr.
Rotor dndrme devrede iken rotorun sehim yapmasn nler.

C. TRBN TEKNK VERLER:

malat Firma : Mitsubishi

Max. Devaml retimi : 157,340 kW.
Hz : 3000 d/d
Buhar Giri Basnc : 135 kg/cm2
Buhar Giri Scakl : 535 oC
Tekrar Kzdrlm Buhar Scakl : 535 oC
Eksoz Basnc : 0,059 Ata.
Kazan Besleme Suyu Scakl : 248,5C
Kazan Besleme Suyu Basnc : 180 kg/cm2
Kondenseye Akacak Max Buhar Debisi : 335,6 t/h.

31
zgl Is Sarfiyat : 1978 Kcal/kWh
Ana Ya Pompas : 243 t/h, 24 kg/cm2, 300 kW
Yardmc Ya Pompas : 67,5 t/h. 24 kg/cm2, 130 kW
HP (yksek basn) Trbini : 1 Kademe Curtis ark
: 12 Kademe Reaksiyon kanad
IP (orta basn) Trbini : 12 Kademe Reaksiyon kanad
LP (alak bas) Trbini : 1 ift Reteau kademesi
: 6 ift Reaksiyon kanad
LP Trbini Son Kademe Verileri
Kanat Ykseklii : 584,2 mm
Ana ap : 1955,8 mm.
Kritik Hz (U Hz) : 399 m/s.
HP Trbini : 1950 d/d
LP Trbini : 1100 d/d
HP Trbin Rotor Arl : 28 Ton
HP Trbin Silindir Kapa : 25 Ton
LP Trbin Rotor Arl : 30 Ton
LP Trbin Silindir Kapa : 22 Ton

Taze buhar YB trbinine 135 kg/cm2 ve 535Cde girer. YB trbininin ekzozundan kan buhar
tekrar kzdrc nitesine gider. Scakl 535C ykseldikten sonra buhar OB ve AB trbinlerine girip AB
trbini altndaki kondenseye rk buhar olarak dklr.

Sistemde By-Pass hatt ve ara buhar alma devresi de mevcuttur. Trbin hz, kapasitesi, hz
reglsyonu ve basn kontroln buharn karakteristii etkiler. Bundan dolay iletme artlar
korunmaldr.

Basn Faktr: Ani triplerde buhar basnc iletme basncn %30 aabilir. Bu srelerin toplam 12
ayda 12 saati gememelidir. YB trbini eksoz k basnc art %25i gememelidir. Bu durum tekrar
kzdrc ve OB trbinini etkiler.

Scaklk Faktr: Buhar scakl normal iletme esnasnda 8Clik art gememelidir. Anormal
artlarda 14Clik art ayda toplam 400 saati 28Clik art bir kerede 15 dakika 12 aylk periyotta
toplam 80 saati gememelidir. 42Clik art bir periyotta 15 dakikay gememelidir.

32
 D. TRBN YARDIMCI NTELER:

1. Kondense:

Trbinde i gren buhar younlatrmaya ve ierisinde vakum tutmaya yarayan kapal bir
kaptr. Kondensede tutulan vakum sayesinde termik verimin artmas salanr. Kondense trbin eksenine
dik olarak monte edilmitir. Trbinden aaya doru iki kolla eksoz edilen buhar youturur. Kondense
kasas kaynakl elik konstriksiyondan yaplmtr. Kondense; 136 kg/cm 2 mutlak basn, 535C
scaklkta ve 150 MW gte alan trbinden kan buhar younlatrabilecek ekilde dizayn edilmitir.
ki kanatl soutma suyu iin radyal akl buhar giri tepeden gaz alc ekildedir. Buhar girii ile hava
k arasndaki fark minimumdur. Kondense 1 kglk i ve d basnca mukavemetlidir. Kondense
borular muntz metali (Alminyum Pirin Alam)dan yaplmtr. Her iki boru yuvalarnn hava
soutma alanlar 7000 Bakr Nikel alamdr.

Kondensat kasas kondenserin altna yerletirilmitir. Kasann kondensat kapasitesi 150 MW ve

0,1 kg/cm2 mutlak basn ile 5 dakikalk alma sresinde toplanacak kondensat miktarndan az olmaz.
Kondensat kasas oksijen miktar litrede 0,01 cm3 aamaz.

Kondensede cva stunlu vakum aletleri, buhar termometreleri devir daim suyu, alarm tehizat,
basn peyleri, haval kapama, By-Pass valfleri ve seviye kontrol nitesi mevcuttur.

33
Kondense Karakteristikleri:
Tipi : Radyal Akml
Soutma Yzeyi : 9.790 m2
Vakum : : 0,07 kg/cm2,
Soutma Suyu Miktar : 30.000 m3/h
Kondenseye Buhar Ak : 330 t/h
Soutma Suyu Gei Blmesi : 2
Soutma Suyu Ak Hz : 2 m/s
Soutma Borularnn ap : 25,4 mm.
Et Kalnl : 1.245 mm
Uzunluu : : 8.850 mm
Toplam Tp Says : 12.400 adet
Bo Arlk : 350 ton
Su Dolu Arl : 750 ton.
Soutma Suyu Giri Scakl : 24~ 27C
Soutma Suyu k Scakl : 35,9 ~ 37,7 C

2. Kondense Regleleri:

Bu regleler kondense stok tanknn ve degazrn seviye durumlarna gre alr. Degazr
seviyesi ykseldii anda kondenseye By-Pass reglesi aar. Kondensenin seviyesi ykselmi ise, stok
tankndan itirak reglesinin alt seviye reglesini kapatp tahliye suyunun stok tankna itirak reglesini aar,
bylece hem kondensenin hem de degazrn seviyeleri normal deerde tutulmu olur.

3. Kondense Tahliye Pompalar:

Bu pompalar emii direk olarak kondensat kasasndan yaparlar. Normal iletme annda
kondensede younlaan suyu sras ile ejektr kondense ve glend kondense 1, 2, 3 nolu AB stclarndan
geirerek degazre basarlar. Degazrden geen suyun ierisinde O2 aa ktktan sonra besleme tankna
iner.

Kondense Tahliye Pompalar Karekteristikleri:

Adet :2
Kapasite : 365 t/h
k Basnc : 16,5 At.
Maksimum Su Scakl : 45C
Tahrik Motorun Gerilimi : 6 kV.
Motorun Hz : 1500 d/d

34
 4. Glend Buhar, Glend Kondense Devresi:

Trbin ilk devreye giriinde veya alrken YB ksmnda buhar kaa, LP Ksmnda ise vakum
olduu iin dardan hava emme durumu sz konusudur. Bunlarn nlenmesi iin labirentler kullanlr.
Labirentlere verilen buhar d ksmla temas keserek tampon bir blge oluturur. Neticede buhar kaa
ve vakum dmesi engellenmi olur.

Labirentlerde ii bitiren buhar atmosfere atlr. Kapal bir evrim yaplarak labirent buharnn
suya dntrlerek tekrar kullanlmas isteniyorsa bu glend kondense devresinde salanr. Trbine ilk
yol verme srasnda yardmc buhar kollektrnden temin edilen buhar glend buhar kollektrne, oradan
da glendlere labirentlere buhar verilir. Trbin devreye girdikten sonra RC veya RA hattndan buhar alnr.
Sistemimizde trbin alrken devaml RC hattndan labirent buhar alnmaktadr (90 MWa kadar
RCden daha sonra YB trbin glendlerinden ters besleme mevcuttur).

Glend kondenseye gelen gaz ve youturulamayan buhar mevcut ise bunlarda gaz atc fanlar
ile atmosfere atlr. Ayrca glend kondensede youan buhar ssn kondensat suyuna vererek kondensat
suyunun belirli bir miktar snmasn salam olur. Glend kondensede youan buhardan oluan su
kondenseye katlarak termik verime olumlu katk salar.

Glend Kondense Karakteristikleri:

Tipi : Eksoz kl fanl, kondense yzey tipli.
Adet :1
Buhar Ak : 960
Kondensat Ak : Max. 523 m/h, 137 m/h
Soutma Yzeyi : 28 m2
Eksoz fan adedi :2
Kapasite : 11,3 m/h.

35
 5. Hava Ejektrleri:

Kondense iindeki gazlar atmosfere atar. Kondensede istenilen vakumu salar. Kondensede
istenilen vakumun olumasyla AB trbininde buhar enerjisinin tamamna yakn mekanik enerjiye
dnr. Buhar ile alan ejektrlerde kzgn buhar kullanlr. Buharn s enerjisi llede kinetik enerjiye
dnr. Buhar llenin en dar yerinden geerken hz artar ve lleye bal hattaki gazlar da ekerek
sistemde vakumu salar. i biten ejektr buhar ejektr kondensesinde ssn kondensat suyuna vererek
youur. Youum suyu kondenseye gider.

Sistemde ilk yol verme ve ana ejektr olmak zere iki ejektr grubu mevcuttur. Yol verme
ejektr ilk vakum tutulurken devrededir. Daha sonra servis ejektrleri devreye alnr.

Yol Verme Ejektr:

Tipi : Tek kademeli venturi tipinde 1 adet.
Buhar Basnc : 12 kg/cm2
Buhar Scakl : 5350 C
Ana Buhar Ejektr:
Tipi : 2 kademeli venturi tipinde 1 adet
Buhar Basnc : 14 kg/cm2
Buhar Scakl : 480C
Emdii Gaz : 450 kg/h.
Aradaki Soutma Yzeyi : 21,5 m2

6. Besleme Suyu Pompas

Kazanlara srekli olarak ve yeterli miktarda besleme suyu salanabilmesini iin besleme suyu
pompalarndan yararlanlr. Her kazann en az iki adet besleme suyu pompas olmaldr. Bu pompalarn
birbirinden bamsz enerji kayna tarafndan altrlmalar gerekmektedir. Ama, herhangi bir pompa
ya da enerji kaynanda meydana gelebilecek bir arzada kazan almasnn etkilenmemesidir.

36
 Besleme suyu pompalarnn tiplerini saptayacak herhangi bir norm bulunmamaktadr. Prensip
olarak hem santrifj pompalar hem de deplasman pompalar kullanlabilmektedir. Deplasman pompalar
kk gler ve yksek basnlar iin tercih edilir. nk bu pompalarn verimleri olduka yksektir.

Kazan Besleme Pompasnn Ksmlar:

Buster Pompa: Ana pompa giriindeki boluu nlemek ve kademe saysn azaltmak iindir.
zerinde basn ve scaklk gstergeleri mevcuttur.

Hidrolik Kavrama: Kazandaki yke gre pompa hznn kademesiz olarak reglasyonunu temin
eder. Ana pompa, buster pompa motor yataklar ve anzman ierisine yerletirilmitir. zerinde
yardmc ya pompas mevcuttur. Pompa altrma butonuna basldnda devreye girer, arkasndan
pompa alr. Mekanik ya pompas devreye gireceinden ya pompas otomatik olarak stop eder.

Ana Pompa: Buster pompa kndan ald suyu 5 ve 6 nolu Y.B stclarndan geirerek kazana
basar. Pompa hz kazan ykne gre anzmanla otomatik olarak ayarlanr.

Yardmc Ya Pompas: Pompa devre d iken yataklarn yanlanmasn salar.

Ya Soutucular: anzmanda snan ya soutur.

37
 6. KL AKI SSTEM

A. EKO ALTI KL BUNKER

Eko kl, kazan alt crufundan ok daha ince, fakat hava n stc ve elektro filtre klnden
biraz daha kalndr. Scakl 350Cnin zerindedir. Eko kl eko altndan ve genellikle baca gazlarnn
90 dn yapt noktadan alnarak yine ekonun altndaki bir ara bunkerde toplanr. Eko klnn srekli
boaltlmas son derece nemlidir. Bu sayede hem kln yapmasnn nne geilmi, hem de scak
ortamdan uzaklatrlm olduundan iinde kalm olabilecek karbonun yanmas nlenmi olur. Yakt
olarak maden kmr kullanlmas halinde eko kllerinin ara bunker olarak ii dolu alt taraf konik olan
tanklara alnmas ve buradan atlmasnda yarar vardr. Ancak bu yntem linyit klleri iin uygun deildir.
nk linyit klnde genelde olduka yksek miktarlarda kalsiyum bulunduundan bu kller su ile
kartnda imento zellii gsterirler. Bu nedenle sertleerek tkanmalara neden olmamalar iin
tanklarn ok sk tahliye edilmeleri gerekir. Dolaysyla linyit kullanan santrallerde eko klleri genelde
kuru ara bunkerler vastasyla srekli olarak tahliye edilerek tank veya boru tkanmalarnn nlenmesine
allr. Kln tek bana hibir imento zellii yoktur. Kl ancak slak ortamda kalsiyum hidroksit ile
reaksiyona girerek imento zellii tayan bir bileik oluturur.

Ekolardan darya emilen scak rk gaz ak esnasnda iri kl tanecikleri Eko alt kl
bunkerine der ve burada toplanr (NW0102). Burada toplanan kller 1 NW 01 D 0011 NW 01 D 002
krclardan geerek 1 NW 80 D 0011 NW 80 D 002 kompresrler yardmyla ana kl bunkerine tanr.

38
 B. LUVO ALTI KL BUNKER

rk gazn ak esnasnda Ekodan geen bir miktar kl luvo altna der ve luvo alt kl
bunkerinde toplanr. Buradan da 1 NW 80 D 0012 kompresrler yardmyla ana kl bunkerine tanr.

C. BACA ALTI KL BUNKER

Scak gaz elektro-filtreden getikten sonra filtreden kam olan kller baca alt kl bunkerine
toplanr. Buradan da 1 NW 50 D 0012 kompresrlerin yardmyla ana kl bunkerine toplanr. 1. ve 2.
nitenin klleri imento katk maddesi olmak zere satlmaktadr. Anakl bunkerinde toplanan kller
silobarlar vastasyla tanmaktadr. 3. ve 4. nitenin uucu klleri ise yaplar gerei bu ekilde
deerlendirilememektedir. Islatldktan sonra T17 bantlar vastasyla kl-cruf barajna atlmaktadr.

D. ELEKTROFLTRE

Elektrofiltreler iki akl Elektrostatik kl tutuculardan baca gazndaki klleri elektrik akmndan
faydalanarak tutarlar. Kapal bir gvde ierisine sac levhalar yerletirilmi olup bu levhalar arasnda
teller gerilmitir. Her bir ak ta yarm toz tutucu olur. Elektrofiltredeki teller (-), sa levhalar ise (+)
ykldrler. Elektrotlara gerilim uygulannca tellerden kan elektronlar yksz olan toz tanelerine
arparak onlar (-) iyon haline getirirler.(-) ykl tozlar, (+) ykl elektronlar tarafndan ekileceinden
toz taneleri sa levhalara yapr. Gazdan ayrlr. Levhalar tozlardan silkelemek iin kam dzeni vardr.
Kam vastas ile plakalar belirli periyotlarda silkelenir. Kamlara bu hareketi elektrik motorlar salar.
Silkelenen kller elektrofiltre altndaki kl silolarna boalrlar. erisindeki gaz ise cebri ekme
0
vantilatr vastasyla 160 C civarnda bacadan darya atlr. Verim yaklak olarak % 98 dir.
Elektrofiltre ksmdan oluur;

Kaba Tutucular: EKO ve Luvolardan geen scak gaz elektro filtre n tutuculardan geerken iri ve
ar kl tanecikleri n tutucular iinde bulunan levhalara arparak kaba tutucu kl bunkerine drr.
Buradan 1 NW 31 D 001 1 NW 31 D 002 kompresrleri ve 1 NW 41 D 0012 kompresrleri
yardmyla ara kl bunkerine tanr.

39
 n Tutucu Kaba tutuculardan geen scak rk gaz n tutuculardan geerken burada bulunan
elektromanyetiklendirilmi levhalarn yardmyla uucu kller tutulur. Levhalara yapan kller kam
vurucular ile ekilenip filtre alt kl bunkerine indirilir. Ayrca bu levhalar stte bulunan silkeleme
motorlar ile silkelenir. Den kller filtre alt kl bunkerinde toplanr. Burada toplanan kller 1 NW 31
D 001 2, 1 NW 41 D 001- 2 kompresrleri yardmyla ara kl bunkerine tanr.

Son Tutucu n tutuculardan geen uucu ve ok ince olan kller, n tutucularda olduu gibi
manyetiklendirilmi olan sahadan geerken levhalarla tutulur. Kam vurucu ekileri ve silkeleme
motorlar ile filtre alt kl bunkerlerine indirilir. Luvoda toplanan kller ara kl toplama bunkerine 1 NW
31 D 001 2, 1 NW 41 D 001- 2 kompresrleriyle tanr.

E. ANA KL TOPLAMA BUNKERLER

Burada toplanan kller 1 NW 51 D 001 2, 1 NW 52 D 001 2, 1 NW 53 D 001 2, 1 NW 54 D

001 2 peters pompa ve kompresrlerle ana kl silosuna tanr.
Ana kl bunkerlerine 1 NW 50 D 001 2 kompresrleriyle kabartma havas baslr ve NW 51 D
003 fan ile ara bunker ierisindeki kl ile beraber giren hava darya anfar edilir.

Uucu Kl Son temizlemede tutulup ara kl bunkerlerinde toplanan uucu kller 1 NW 55 D 001
2 pompa ve kompresrlerle uucu kl silosuna tanrlar. Uucu kl silosunda toplanan kller 1 NW 60
D 005 kabartma kompresr ile arabaya boaltlp nakledilir.

Kam Vurucu ve Silkeleme Motorlar (NQ01 -02)Komple filtrede 16 adet kam vurucu ve silkme
motorlar vardr.(NQ 01 D 001 - 08, NQ 02 D 002 08) Kam vurucular levhalar taban ksmna monte
edilmitir. Filtrenin d ksmnda bulunan motora balanm filtrenin iinde bulunan levhalara dikey
olarak ba taraflarndan bir utan br uca kadar uzatlp kendi ekseni etrafnda dnecek ekilde monte
edilmitir. Bu monte edilen milin etrafnda ekiler balanm mil motor aracl ile dndrlnce mil
zerindeki ekiler, karsnda bulunan levhaya apraz ve kl aaya indirir.

40
 Ana Kl Silosu Ana kl silosuna toplanan kller 1 NW 70 D 007 8 helezon(kartrc)lara 1NW
70 D 005 6 kompresrleri ile kabartlp indirilir. Helezon ierisindeki apalarla kartrlan kller
tozumamas iin 1 VF 61 62 pompalar ile pskrtme sular baslr. Nemlendirilen kl OUT 10 D
001A, D 002A bantlar ile araziye atlr. Bunker ii 1 NW 70 D 001 D 003 anfar motoru ile (havza)
dar anfar edilir.

Kazan Alt Cruf Nakli Yksek bir scakla sahip olan cruf, hazne iindeki suyla temas ederek
sour. Byk kapasiteli kazanlar ve yksek kl oranl yaktlar iin en uygun sistem srekli alan paletli
ve zincirli karclardr. Bu sistemde cruf, iinde su bulunan kazan alt cruf teknesine dklr. Paletli
cruf karcsnn arka taraf cruf teknesinin iinde ve su seviyesinin altndadr. karc paletleri her
iki yandan birer zincir ile yava yava ekilir ve bylece tekneye dklen cruflar paletlerle ba tarafa
doru tanr. Cruf karcsnn ba taraf yukarya doru meyillidir ve dolaysyla su seviyesinin
zerindedir. Bu nedenle ba tarafa doru tanan cruf yavaa su seviyesinin zerine ktndan sular
szlr. karcnn tepe noktasnda cruflar bir uta, oradan da cruf krcya dklr. Burada tane irilii
kltlen cruf, cruf krcnn altna yerletirilmi olan bir konveyr sistemi ile uzaklatrlr. Paletli
cruf karcsnn maksimum hz genelde 78 m/dakdr. Kazan dk ykte altnda ya da az kll
kmr yakldnda cruf karcsnn hznn azaltlmas hem enerji harcamasn hem de paletlerdeki ve
crufun temas ettii yzeylerdeki anmalar azaltr. Kazan ierisinden inen cruflar 1NU 10 1 NU 20
zgaralar zerine toplanrlar. Kazan alt teknesine kzgn olarak inen crufu soutmak iin 1 VF 51- 52
D 001 pompalaryla su baslr. Izgaralar zerine inen cruflar, buradan su dolu bulunan kazan alt
teknesine oradan NU 30 D 001 band ile 1 NU 40 D 001 bandna buradan da srayla 1A (1 NU 51), 2A
(ONU 01 D 001), 3A (ONU 02 D001) veya arada bulunan boaz yardmyla arabaya, 3A bandndan
cruf bunkerine tanr. Bunkerde toplanan cruflar ( ONU 02 N 002) vibratrle bunker altnda bulunan
ONU T10 D001 A, D002 A bandna oradan da darya atlr.6 havuzu kazan altna baslan su 6
havuzunda toplanr. Burada toplanan su 1 NU 60 D001 2 pompasyla kl kertme havuzuna baslr.

41
 7. BACA GAZI ARITMA NTES

Baca gaz kkrt artma tesisi, atk gazn ierisinde bulunan kkrt oksitlerin (SO 2) tutulmas
amacyla kurulmutur. Bacadan kan gazdaki SO2nin atmosferde bulunan su buhar ile tepkimeye
girmesi sonucunda, H2SO4 (slfrik asit) meydana gelir. Olduka andrc ve lmcl bir kimyasal olan
slfrik asit, yamur eklinde yeryzne dnerek tm ekolojik dengeleri alt st eder. Bu nedenle baca
gaz, SO2den arndrlmaldr.

1-2. nitelere ait baca gaz kkrt artma tesisi, 25.09.1992 tarihinde geici kabulle devreye
alnmtr. 3-4. nitelere ait baca gaz kkrt artma niteleri ise nitelerle birlikte yaplp ayn zamanda
devreye alnmtr.

Baca gaz kkrt artma tesisinde, kireta ile ykama sistemi uygulanmakta olup yan rn olarak
al ta olumaktadr. Kkrt artma tesislerinde en ok kullanlan sistem kire ya da kireta
kullanlandr. Ykama (artma) maddesi olarak kire yada kireta kullanmann bir fark yoktur. Kire
pahal olduundan getirdii maliyet daha fazladr. Kireta ise krma ve tme ilemi gerektirir ve bu
ilem sahann kirlenmesine neden olur.

Filtreden kan baca gaz, beton baca ncesinde bulunan damper vastasyla gaz kanalna
ynlendirilir. Gaz kanalndan gelen gaz 1-2. nitelerde booster fan yardmyla ykama kulesine
gnderilmektedir. Dier nitelerde ise yardmc fan yoktur. Ykama kulesi SO 2 artmnn gerekletii
ortamdr. Her bir kazan iin bir adet olan ykama kulesinde, baca gaz aadan yukar doru ykselirken,
ayn zamanda yukardan aaya doru pskrtlen kirest reaksiyon zeltisi ile karlamakta ve
baca gazndaki kkrt oksitleri, resirkle eden zelti vastasyla absorplanarak alta ( CaSO 4. 2H2O )
zeltisi elde edilmektedir.

A. KRE TAI HAZIRLAMA NTES

Ykama kulesine ilave edilen taze kire ta zeltisi, tesisin Kire Ta Hazrlama nitesinde
oluturulmaktadr. Bu nitede kullanlan kire ta santraln yaklak 8.5 km uzandaki kireta
yataklarndan karlmakta olup tesise n krclardan geirilmi olup, 0-60 mm byklnde paralar
halinde teslim edilmektedir.

42
 2 adet bulunan arpmal krclar; krc gvdesi, gvde kapa, rotor, rotor ubuklar, rotor
yataklar, zrh plakalar, ayar dzenei ve 90 kWlk tahrik motorundan olumaktadr.

Krcya giren kireta, rotor ubuklarnn arpmas ile zrh plakalarna savrulur ve oradan tekrar
rotor ubuklarnn zerine frlatlarak daha ufak paralara ayrlr. Krlm malzemenin nihai tane
bykl zrh plakalarnn ayarlanmas suretiyle belirlenebilir. Anan paralarn (rotor ubuklar, zrh
plakalar) deitirilebilmesi iin, gvde kapa ve giri kapa dar doru alabilmektedir.

arpmal krclarda ufaltlan kireta, konveyrler vastas ile slak tip bilyal deirmenlere
boaltlr. Bilyal deirmenlerde, tlen kiretana ayrca sndrme ilemi uygulanr. 60 t/h kapasiteli
bilyal deirmenlerden 1. ve 2. niteler iin iki, 3. ve 4. niteler iin bir adet bulunmaktadr.

%90 63 mikrondan kk olarak deirmeni terk eden kireta, deirmen k tankna boaltlr.
k tanknda toplanan kireta amuru, pompalarla hidrosiklona baslr. Hidrosiklon; iri taneleri
deirmene geri gnderirken, sulu ksm kirest hazrlama tankna aktarr. Bu tankta, ykama kulesine
gnderilecek olan kirestnn konsantrasyonu ayarlanr. Genel olarak 250 gr/lt olarak ayarlanan
konsantrasyon, pH deerine ve baca gaz ierisindeki SO 2 miktarna gre deimektedir. Hazrlanan
kirest, besleme pompalar vastas ile ykayc kulelere gnderilir.

43
 Proses iin gerekli olan su ham su havuzlarndan temin edilmektedir. Kireta ykleme
yerinden bant konveyrlerle alnan kireta 60 ton/sa kapasiteli bilyal deirmenlerde (toplam 3 adet)
tlmekte ve hidrosiklonlara gnderilmektedir. 63 m zerindeki tanecikler burada tutulur ve
tlmek zere tekrar deirmenlere gnderilir. 63 m altndaki tanecikleri ieren kireta amuru ise
absorbent besleme tankna gelir. Buradan pompalarla ykama kulesine baslr. Bu ilem ykama kulesi
iindeki cips ve kireta amurunun younluk ve pH deerlerinin srekli izlenmesi sonucu otomatik
olarak yaplmaktadr.

B. YIKAMA KULELER

Her nite iin bir adet ina edilen ykayc kuleler, artma ileminin gerekletii yaplardr.
Besleme pompalar ile baslan kirest zeltisi, kule dibinde birikir. Her ykama kulesinde 4 adet
bulunan sirklasyon pompalar, kule dibinden aldklar zeltiyi pskrtme blmlerine gnderir.

Tesiste bulunan resirklasyon pompalar ykama kulesinin tabanna yakn blgeden aldklar
kireta ve cips amurunu ykama kulesinin 42.4 ve 63.7 m kotlar arasnda bulunan 8 adet ring ve 112
adet nozul vastas ile yukardan aaya doru pskrtrler. Reaksiyon iin gerekli olan hava 17800
m3/h kapasiteli hava fleyicileri ile ykama kulesine baslr.

Baca gaz giri yeri ile stteki pskrtme blm arasndaki kule ksm, absorbsiyon blgesi
olarak adlandrlr. Absorbsiyon blgesinde ykama kulesinin ap 10.5m kadardr.

44
 Baca gaz, ykama kulesindeki giriten sonra absorbsiyon blgesinde alttan yukarya doru akar.
Bu esnada, st taraftaki nozullardan pskrtlen kire st ile karlar. Gaz ile kirest arasnda
CaCO3 + SO2 CaSO3 + CO2 reaksiyonu gerekleir. Bu reaksiyon neticesinde ortaya kan CO 2
kulede ykselmeye devam ederken, CaSO3 (kalsiyum slfit) aa doru hareket ederek kule tabann
doldurur. Biriken CaSO3 iine kompresrlerle temin edilen oksidasyon havas (O 2) verilir. CaSO3 ile O2
arasnda gerekleen reaksiyon neticesinde CaSO4 (alta) meydana gelir. Oluan alta amuru
300gr/lt konsantrasyona ulat zaman, pompalar vastasyla ykayc kuleden alnarak hidrosiklon ve
vakum filtrelerine gnderilir.

Temizlenen gaz ykama kulesinin slak baca olarak adlandrlan blmnn altnda bulunan damla
tutuculardan geerken su taneciklerinin % 99.9unu brakr ve bacadan dar atlr. Giri ve k SO 2
deerleri srekli lmlerle izlenir.

Ykama kulesinde oluan cips (alta zeltisi), 430 m3/h kapasiteli pompalarla stok tankna
baslr. stee bal olarak vakum belt filtrelerde nemi alnp bant konveyr yoluyla veya hidrolik olarak
kl barajna atlr.

45
 8. ELEKTRK SSTEMLER

JENERATR:

Statr ve rotordan oluur. Statr sabit olup gvdeyi oluturur, rotor ise hareketli para olup
trbin tarafndan dndrlr ve rotoru sargldr. Bu sarglara ikaz dinamosu tarafndan doru akm
verilir. Bylece rotorda manyetik alan meydana gelmi olur. Rotor ayn zamanda trbinle dndrld
iin dner manyetik alan meydana gelir. Statorda ise evreye eit aralklarla yerletirilmi ayr sarg
bulunur. Bu sarglar dner manyetik alan ierisinde bulunduu iin zerinde elektrik akm meydana
gelir. Her sargda retilen elektrik akmna faz ad verilir. Jeneratrde ayr sarg olduu iin, faz
meydana gelmi olur. Bu fazlar R, S, T diye isimlendirilir. Bu sarglarn birletii dier u ise ntrdr.
Jeneratr sarglar snaca iin hidrojenle soutulur.

Jeneratrde retilen elektrik akmnn bir miktar santralin i ihtiyacnda kullanlmak iin i
ihtiya trafosu ile geri alnr. Geriye kalan elektrik akm ise enterkonnekte sisteme vermek iin ana
trafoya gnderilir.

Jeneratr zellikleri:
1-2. niteler 3-4. niteler

Adet : 1 1
Tipi : Hidrojen soutmal, statik ikazl Hidrojen soutmal, statik ikazl
Gerilimi : 15 kV 15 kV
k gc : 157,34 MW 162,70 MW
G : 188 MVA 189 MVA
G faktr : 0,85 0,85
Hidrojen basnc : 2 bar 2 bar

46
 kaz Dinamosu: Trbin milinden hareket alarak doru akm retir. retmi olduu doru akm
alternatr rotorunun sargsna verir.

htiya Trafosu: Jeneratrn retmi olduu elektriin bir miktar santralin kendi ihtiyalarnda
kullanlmak zere geri alnr. Bu elektriin gerilimi yksek olduundan i ihtiya trafosu ile gerilim
santraldeki motorlarn gerilimine uygun olarak drlr.

Ana Trafo: Jeneratrn retmi olduu elektriin gerilimi ana trafo vastasyla enterkonnekte
sisteme uygun olacak ekilde ykseltilerek verilir.

alt Tesisleri: alt tesislerinde baralar, kesiciler ve ayrclar bulunur. Baralar boru eklindeki
alminyum iletkenlerden olabilecei gibi alminyum tellerden de yaplabilirler. Baralar yere ve
birbirlerine kar izole edilirler. Herhangi bir ekilde bir baraya giri k yaplabilmesi iin hat
tarafndan bir kesici bara tarafndan en az bir ayrc bulunur. Baz durumlarda hat tarafna kesiciden
sonra bir ayrc konur.

alt Sahas Ana G Trafosu

Ayrclar: Ayrclarn grevi gc kesilen sistemi ayrarak izole edilmesini salar. Ayrclar ancak
zerlerinden akm gemediinde alp kapanabilirler. Ayrcdan yk gidiyorsa, ayrclar kesinlikle
almaz, nce kesici alr, akm sfrlanr sonra ayrclar alr. Hatta enerji verilecekse nce o
sistemdeki ayrclar kapanr daha sonra kesiciler kapanr.Topraklama ayrcs, herhangi bir sistemi
enerjisiz hale getirirken o sistemde alma yaplacaksa ayrc ve kesicilerin ak olduu grldnde o
sistem topraklanr.

47
 Kesiciler: Kesici yksek gteki enerjiyi ap kapamak iin kullanlan byk gteki alterlerdir.
Bunlar yal, haval ve gazl tipte olabilirler ve bunlar alterin alp kapanmas srasndaki ark nlerler.

Haval Kesiciler: Bu tip kesicilerde alterlerin alp kapanmas iin gerekli enerji hava
kompresrleri tarafndan salanr. Ayn zamanda bu basnl hava kesicinin alp kapanmas srasnda
meydana gelen ark sndrr.

Gazl Kesiciler: Bu kesicilerde kesicinin ama, kapama hcresinde Slfrhekzaflorit gaz bulunur.
Bu gaz ama kapama hcresinde meydana gelen ark nler. Bu kesicilerde gerekli ama kapama enerjisi
hidrolik sistemle salanr.

Gazl Yksek Gerilim Kesicileri: kutuplu kesicidir, her fazda bir kesici ve her kutupta kesme
nitesi vardr. Kesici bir izolatr ile elik konstrksiyona baldr. Ortak kutubun altna gelecek ekilde
bir kontrol dolab vardr. SF6 gaz kullanlr, bu basnl gaz hem amaya hem kapamaya yarar ayrca
ark nler. Kesicilerin alp kapanmas hidrolik mekanizma ile olur. Her kutup kesicisinin kendisine ait
hidrolik mekanizmas vardr. SF6 nn 20oC deki normal basnc 6,5 bardr. Bu basn 5,7 bara derse
SF6 sinyal verir eer 4,5 barn altna derse kesici kumanda almaz.

Jeneratrn ebekeye Paralel Balanmas: Senkronizasyon cihaz ile yaplr. Bu cihaz otomatik
olarak alr. Jeneratr normal devri 3000 d/d dr. nite devreye alndnda sistem normal olarak
alyorsa jeneratr iin szdrmazlk sistemi devrede ise ve jeneratrde 2 barlk hidrojen var ise
jeneratr ebekeye paralel olarak balanr. Bunun iin jeneratr ikazlanr gerilimi 15 KW dolayna
kartlr. Daha sonra senkronizasyon anahtar otomatik konuma alnr ve start dmesine baslr.
Jeneratr frekans ile ebeke frekans eitlenir ve jeneratr gerilimi ile ebeke gerilimi faz farkn
sfr yaptnda jeneratr kesicisinin otomatik olarak kapatldnda jeneratr ebekeye balanr.
Senkronizasyon cihaz ile jeneratr frekans, ebeke frekansna eit, jeneratrde ebeke voltaj eit,
jeneratr ile ebeke gerilimi arasndaki faz fark sfr olduunda jeneratre yk alnr.

48
 4. EVRESEL ETKLER

Termik Santrallerin iletilmesi sonucunda eitli evre sorunlar meydana gelmektedir. Bunun
yannda termik santraller, hidroelektrik santraller kadar geni bir alanda olmasa da arazi kullanm
asndan baz deiikliklere yol aabilmektedir.

A. TERMK SANTRALLERN NEDEN OLDUU HAVA KRLL

Termik santrallerin evre zerindeki etkilerinden bir ksm baca gazlar ile olumaktadr. Trkiye
linyitleri genel olarak kkrt ve radyoaktif madde bakmndan zengindir. Bu eitli baca gazlar ile
partikllerin doal ortama istenmeyen maddeler olarak karmas sorunu yaratmaktadr.
Bunun iin mevcut termik santrallerde bir dizi nlem alnmas gerekmitir.

Termik santrallerden kan ve evreye zarar olan baca gazlarndan biri kkrttr. Termik
santrallerin bacalarna konulan Baca Gaz Deslfirizasyon tesisleri bacalardan kan kkrt ve kk
kl paralarn %99a kadar tutabilmektedir. Ancak bu tesisler Azot Oksitleri, Karbon monoksit ve
Karbondioksiti, kmr ve kldeki radyoaktif maddeleri filtre edemez. Bu nedenle sz konusu maddelerin
younluklarn azaltacak ykama veya harmanlama gibi ilemlerin, yanma ileminden nce yaplmas
gerekir.

ayrhan Termik Santralinde kullanlan linyitin kl ergime scakl dktr. Bu durum,

kmrn daha dk scaklklarda yaklmasna imkn tanmakta ve bylece azot oksitleri
olumamaktadr. nsanlar iin zararl gazlar arasnda yer alan azot oksitleri ozon oluumuna neden olarak
olumsuzluk yaratmaktadr. zellikle yeryzne yakn seviyelerde oluan ozon, insan saln olumsuz
ynde etkilemektedir.

Baca gazlar ve kan partikller evreye byk zarar vermektedir. Partikller genel olarak
boyutlar tek bir kk moleklden (ap 210-4 m) byk, 500 mden kk olan kat ve sv
maddeler olarak tanmlanmaktadr. Bu boyuttaki tanecikler, birka saniyeden birka aya kadar deien
srelerde askda kalarak, atmosferdeki konumlarn koruyabilmektedirler. Tanecikler bronite, anfizeme
ve damar hastalklarna bal olarak lmlere neden olabilen kirleticilerdir.

49
 Yanma sonucunda oluan baca gazlar iinde ayrca radyoaktif maddelerde bulunmaktadr.
Bacalardan kan karbondioksit, sera gaz etkisi yaratan gazlar arasnda yer almaktadr.

Termik santralin bacalarnda tutulan uucu kln deerlendirilmesi ile eitli almalar
yaplmaktadr. Yaplan aratrmalarda uucu kln yksek oranda phtlatrma ve emme zelliine sahip
olduu belirlenmitir. Sz konusu kller, evsel atklarn artlmasnda kullanlabilmektedir. Artmada
kullanlan dier maddeler ile kyaslandnda, birim maliyetinin dk olduu ve daha iyi artmann
gerekletii ortaya kmtr. Artma sonrasnda meydana gelen amur, organik ve inorganik madde
ieriinden dolay toprak kalitesinin iyiletirilmesinde kullanlabilmektedir. Ayrca beton veya tula
yapmnda katk maddesi olarak da kullanlabilmektedir.

B. TERMK SANTRALLERN NEDEN OLDUU SU KRLL

Sanayi evre ilikisi asndan su kaynaklarnn temizlii veya sanayi faaliyetleriyle

kirletilmemesi ok nemlidir. ayrhan termik santralinde buhar retme soutma ve temizleme ilemleri
iin nemli miktarda su kullanlmaktadr. Termik santralinde tketilen soutma sular kullanlmadan
nce eitli kimyasal ilemlerden geirilmekte ve santralin makinelerine zarar vermemesi
salanmaktadr. Fakat bu ilem atk sularn demirikislfat bakmndan zenginlemesine neden
olmaktadr.

Bu etkilerden bir dieri atk suyun scakl ile ilgilidir. Termik santrallerde yakma ilemi
soncunda nemli miktarda yksek basnca ve scakla sahip buhar retilmekte ve elektrik retiminde bu
buhar kullanlmaktadr. Buharn trbinleri evirmesinden sonraki scakl da yine olduka yksektir.
Termik santrallerde atk olarak kan snn yaklak %15 i baca gaz iinde, %85 i ise su ile d ortama
braklmaktadr. Yaplan iyiletirmelerde, alc ortam koullar dikkate alnarak atk sularn mmkn
olduunca ok, yeniden kullanlmasna allmaktadr. ayrhan Termik Santrali ve baz termik
santrallerde, retim sonrasnda artan buhar ve yksek scaklktaki su, termik santralin stma gereken
dier blmlerinin (fuel-oil tank, ya tank, ya istasyonu veya atlye gibi) stlmasnda
kullanlmaktadr. Bylece nemli miktarlarda enerji tasarrufu da gereklemektedir. Ancak ounlukla
termik santralden kan atk suyun scakl, ortamn scaklnn zerindedir.

50
 ayrhan Termik Santralinde endstriyel nitelikli tm sular geri kazanm tesisinde artldktan
sonra proseste yeniden deerlendirilmekte olup hibir ekilde alc ortama atlmamaktadr. Evsel nitelikli
atk sular ise 120 m3/gn kapasiteli biyolojik artma tesisinde artldktan sonra alc ortama
verilmektedir. Ayrca santralin dearj izni de bulunmaktadr.

C. TERMK SANTRALLERN NEDEN OLDUU TOPRAK KRLL

Trkiyedeki linyitlerde nemli miktarda radyoaktif madde ile zehir etkisi yaratan elementler
bulunmaktadr. Bu elementler ve radyoaktif maddeler ykanma ile kmrn bileiminden
uzaklatrlamaz. Bu linyitlerin yaklmasyla sz konusu radyoaktif maddeler baca gazlar arasnda
partikl halinde veya kazandan kan dier kllerle birlikte atlmaktadr. Dk kaliteli linyitlerin
yaklmas sonucunda kurun, inko, kadmiyum, nikel ve kobalt gibi zararl elementler aa kmaktadr.
Sz konusu elementler sadece yzey ve yeralt sularn kirletmemekte, ayn zamanda topran
kirlenmesine de neden olmaktadr.

Kllerin slatlarak radyasyonun azaltlmas ksmen mmkndr. Ancak slatma iin kullanlan
bu sular, topran ve yeralt suyunun radyasyon seviyesinin ykselmesine neden olmaktadr.

Termik santrallerin btn bu etkilerine ramen ayrhan Termik Santrali mevcut yrrlkte olan
tm evre yasalar ve uluslar aras evre rgtleri tarafndan srekli denetlenmekte ve gerekli grlen
tm testler yaplmaktadr. Ayn zamanda her 15 gnde bir Saryar Hasan Polatkan Baraj Glnden, evre
uzmanlarnca belirlenmi belirli toprak paralarndan ve baca gaz deslfirizasyon nitelerinin
klarndan numuneler alnarak santral bnyesinde bulunan laboratuarda gerekli testler yaplmaktadr.

51
 5. PERSONEL TAKB

letmede toplam olarak yaklak 2738 kii grev almaktadr. Bunlarn 528i letme binasnda,
229u dari binada, 1247si Maden iletmesinde, 161i mekanik atlyede ve 573 kii ise organizasyon
dnda kalan deiik blgelerde bulunan iletmelerde grev almaktadr.

Buna ek olarak gerekli bakm ve onarm ilerinde grevlendirmek amal taeron firmalara ait
aylk yaklak 150 ve 200 arasnda deien saylarda ii sirklsyonu bulunmaktadr. Taeron irketlerle
anlamalar ihale usul ile yrtlmektedir. Gerekli bakm tutar ve malzeme eksii ilgili mhendis ve
ustabalar tarafndan hesaplanarak yaklak(nominal) maliyet hesaplanr ve ona gre ihale sonucunda
nominal deere yakn ve en ucuza mal edilen firmayla anlalr ve i yrtlr.

Santralde toplam 4 nite bulunmaktadr ve bir sene iinde her bir nite bir defa revizyona
girmektedir. Bunun nedeni sistemin genel verimindeki dleri nlemek, sistemin uzun mrlln
salamaktr. Revizyon esnasnda organizasyon amal yaplacak iler daha nceden belirlenir ve belli bir
tarih srasna sokulur. almalardaki verimi arttrmak iin planlamalar yaplr ve her ustabana den i,
iilerin becerileri dhilinde datlr ve gnlk yapacaklar iler takip edilir. Revizyon sonrasnda
yaplan iler yaplp yaplmama durumlarna gre deerlendirilir ve izelgelere tanr. Sonraki sayfada
bulunan izelge Revizyon Sonras Kazan Kontrolleri izelgesidir.

letmede iilerin puantaj izelgeleri, izinleri ve avans ilemleri iletme mhendisleri tarafndan
yrtlmektedir. Puantaj hesaplar bilgisayar destekli olarak yaplmaktadr. Puantaj iin PEOS adnda bir
puantaj program kullanlmaktadr. Her vardiya mhendisi kendi vardiyasnda grev yapan personelin
giri ve klarn program yardm ile ilemektedir.

letme devletten zelletirilen bir kurum olduu iin devlet zamanndaki iiler ileme
bnyesinde ilerine deva etmektedirler. letmede ayrca 3 sendika ve 1 kapsam d grup bulunmaktadr.
Kapsam d grubunda, mdrler, efler, vardiya amirleri ve yardmclar ile mhendisler, salk
personeli, tercman ve nite sorumlusu yer alr. Sendikal iilerle iveren, yani Park Termik A arasnda
toplu i szlemesi imzalanmtr. Bu szlemenin amac; i yerinde dzenli

52
ve verimli alma salamak, retimi arttrmak, iverenin ve iilerin hak ve menfaatlerini dzenlemek,
karlkl iyi niyet ve gvenle i barn salamak, taraflar arasnda doabilecek uyumazlklar
gidermektir.

Bu toplu i szlemesinin kapsamna giren iilerden her hangi birine gerek ferden gerekse
gruplar halinde, bu toplu i szlemesinin getirdii hak ve menfaatlerin dnda hibir hak tannmaz.

yerinde almakta olan iilerin her trl unvan deiiklikleri ile iilikten ustala, ustalktan
nezaretilie terfileri iyeri prosedrne ve ihtiyaca uygun olarak yaplr. Terfi eden iiler eitime tabi
tutulur ve belge alrlar. Belgenin bir rnei sicil dosyasna konur. Terfi eden ve sanat nvanlar deien
iilerin cretleri yeni kadrolarndaki en dk cretli iinin cretine getirilir. Terfisi istenen iinin
iyeri amirinin gerekesi ile birlikte terfi ve unvan deiiklii komisyonuna sunulur, uygun grlrse
Genel Mdrlk makamnn onayna sunulur. Bu komisyon 2 iveren ve 2 ii sendikas temsilcisinden
oluur.

letmede altrlmak zere ii alnmas gerektiinde ie alma yntemi ve kurallarn

belirlemek iverenin yetki ve sorumluluundadr. e alnrken gerekli formlar doldurulmal ve gerekli
belgeler dzenlenip iletmeye teslim edilmelidir.

letmede almaktayken her ne sebeple olursa olsun lenler ile i kazas veya hastalk
nedeniyle alamaz duruma gelen iilerin bakmakla ykml olduklar aile bireylerinden biri varsa,
iletmede alyor olmamas artyla snavsz olarak ve nceliklere sahip olarak ie alnr. e alndktan
sonra 2 aydan 3 aya kadar olmak zere bir deneme sresi uygulanr.

veren tarafndan ie alnacak her ii ile hizmet akdi yaplr. Hizmet akdi belirsiz sreli veya
belirli sreli olabilir. Belirsiz sreli i szlemesi; hizmet akdinde belirli bir sre tayin edilmez veya
byle bir sre iin bilinen amacndan anlalmaz ise szleme belirsiz sreli saylr. Belirli sreli i
szlemesi; belirli bir sre iin yaplan veya belirli sre olduuna dair kayt bulunmamakla beraber byle
bir sre iin yaplan iin bilindii amacndan anlalan (yani; montaj, inaat, tesis ilerinde olduu gibi)
iin bitimi artna bal olan szlemedir.

53
 in deitirilmesi, iin gerei olmak kaydyla ihtiya ve zorunluluk halinde iyi niyet kurallarn
bal olarak, iilerin branlarna uygun ve benzer olmak ve cezai nitelikte uygulanmamak kaydyla
servisleri ile vardiyalar iverence geici veya daimi olarak deitirilebilir.

Santralde alan personelin zorunlu olarak bir yere gitmesi halinde, yani bir greve gitmesi
halinde, bu irket tarafndan karlanr ve bir grev emri kartlr. Greve giden kiiye harcrah
yevmiyesi ve zaruri masraf karl denir.

54
 Yer
PERSONEL DURUMU Haziran
Deiiklii Temmuz
31.07.2006 Kadro Giri k Mevcut Eski Yeni Kadro
0
GENEL MD.YRD.TEKNK
(Santral) 0
Genel Mdr Yrd.Teknik
1
(Santral) 1 1
Santral Grup Mdr 1 1 1
letme Mdrl 284 8 3 289 289
Mekanik Bakm Mdrl 124 14 138 138
Elektrik Bakm Mdrl 70 2 1 71 71
Teknik Bro 5 5 5
Laboratuar 23 23 23
Toplam 508 528 528
0
GENEL MD.YRD.(Park
Hizmet) 0
Genel Mdr Yardmc Asistan 2 2 2
Sekreter 2 1 1 1
Personel Mdrl 8 8 1 9
dari ve Sosyal ler Mdrl 142 1 1 142 1 141
Satn Alma Mdrl 9 1 8 8
Muhasebe Mdrl 12 12 12
Bilgi lem Mdrl 14 14 14
Kalite Kontrol eflii 4 4 4
Ambarlar Grup eflii 36 2 38 38
Toplam 229 229 229
0
GENEL MD.YRD.TEKNK
(Maden) 0
Genel Mdr 1 1 1
retim Mdr 1 1 1
Sekreter 2 2 2
Plan Proje Grubu 0 0
BC Ocak Mdrl 257 10 1 266 266
AF Ocak Mdrl 203 1 202 3 205
G Hazrlk Sahas 78 14 92 3 89
Elektro Mekanik 476 3 3 476 1 475
D Tesisler 181 3 184 184
Plan Brosu eflii 7 7 7
Gvenlii, Tahlisiye ve Eitim 17 17 17
Toplam 1223 1248 1247
0
PARK MAKNA 0
Makineleri +23 Toplam 166 5 161 1 1 161
0
ORGANZASYON
DIINDAKLER 0
55
Dier 7 7 7
Ankara 13 13 13
Park Tp 9 9 9
Maden Arama 15 15 15
Esenboa 26 2 24 24
Eti Soda 105 4 4 105 1 106
Tunbilek 385 32 21 396 396
stanbul 3 3 3
Toplam 563 572 573
GENEL KADRO TOPLAMI 2689 93 44 2738 6 6 2738

56
 6. FAALYET RAPORUNUN NCELENMES

ayrhan Termik Santralinde her ay genel deerlendirmeye ve retim deerlerine ynelik olarak
bir faaliyet raporu yaynlanmaktadr. Rapor iletmenin ilgili planlama brosu tarafndan iletme
mdrnn nezaretinde hazrlanmaktadr. Bir aylk sre zarfnda eitli diyagramlarda ve formlarda
tutulan teknik veriler planlama brosuna ulatrlarak Excel program yardm ile bilgisayar ortamna
tanr ve teknik bir rapor ortaya kartlr.

Raporun ilk sayfas Genel Deerlendirme verilerinden olumaktadr. Bu sayfada bulunan ilk
tablo Aylk retim Deerlendirmesi tablosudur. Burada santralin her nitesinde aylk brt retim
miktarlar, zorunlu devre d kalma halinde kaybedilen enerji ve i tketim deerleri bulunmaktadr.
Sayfada bulunan dier tablo ise Aylk Yakt Deerlendirmesi tablosudur. Bu tabloda her nite iin
yaklan kmr, fuel-oil ve motorin miktarlar verilmitir. Sayfann alt ksmnda ise planlanan ve oluan
retim ve harcamalara ynelik olarak bir sonu kartlmtr.

kinci sayfada ise Santral retim deerleri verilmektedir. Bu tablodaki veriler gnlk olarak
deil de aylk ortalama deerler olarak verilmitir. Tablodaki baz deerler; toplam brt retim, garanti
edilen net retim, i tketim ve oran, net retim, reaktif retim, alma saati gibi veriler bulunmaktadr.

nc sayfada niteler letim Deerleri bulunmaktadr. Burada santralin her nitesine gre
ayrlm teknik retim deerleri verilmitir. Ayrca toplam deerlerde sa kenarda belirtilmitir.

Drdnc sayfada santralde iletme veya arza nedenleriyle kaybedilen enerji ve zaman
deerleri ilgili nedenlere gre kategorize edilmitir.

Beinci sayfadaki tablo letme Deerlerini iermektedir. Bu tabloda her niteye gre ayrlm
kurulu g miktar, toplam alma saati, brt retim, net retim yaklan yakt miktarlar verilmitir.
Bunun yannda kayp enerji ve kayp zamanlarda nitelere gre kategorize edilmitir.

57
 Altnc sayfada Santral Yakt Durumu tablosu mevcuttur. Bu tabloda her nite iin daha nceki
aydan stok edilen, o ay iinde tedarik edilen, o ay iinde yaklan ve ay sonunda kalan stok miktarlar
verilmitir.

Yedinci sayfada ise Tketimler ve Enerji Balans tablosu bulunmaktadr. Bu tabloda her nite
iin aylk olarak i ihtiyalardan (kullanlan motorlar, kompresrler her trl ihtiya olabilir) kaynakl
olan tketim miktarlar ve oranlar grlmektedir.

Sekizinci tabloda Kazan ve Trbine Ait Baz nemli Datalar tablosu grlmektedir. Burada
yanma odas basn deerleri, ECO kndaki gazlarn oransal deerleri, luvo kndaki gazlarn
oransal deerleri, crufta ve klde yanmam karbon yzdeleri nitelere ayrlm olarak verilmektedir.

Dokuzuncu sayfada ise Gnlk Enerji retimi ve Gnlk Buhar retimi tablolar verilmitir. Bu
tablolarda gnlk deerler her nite iin ayr ayr ve toplan santral verisi olarak dzenlenmitir.

Raporun son sayfasnda ise Santralin Verim Hesap Datalar bulunmaktadr. Burada belli lme
noktalarnn dizayn deerleri ve mevcut deerleri nitelere gre ayrlmtr. lme noktalar; SHT Kazan
k (kzdrc), RHT Kazan k ve girii (tekrar kzdrc), SHT pskrtme suyu Kazan Besleme
Suyu ve Trbin giri ve klardr. Ayrca tablonun alt ksmnda kazan, boru, trbin ve termik verim
deerleri hesaplanmtr.

58
 7. LETMEDE KULLANILAN BLGSAYAR OTOMASYONU

Drt yl nce tamamen iletmenin bilgi ilem merkezi tarafndan oluturulan ve ad PEOS (PARK
Entegre otomasyon sistemi) olarak kullanlan yazlmn iletmenin CNER gruba devredilmesiyle ad
CEOS olarak deitirilmitir. Fakat puantaj sisteminde halen PEOS olarak gemektedir. Programda
amalanan hedef depo girdi ktlarn kontrol etmek ve satnalma taleplerini ilgili birimlerle
paylamaktr. Yani bu yazlm Satnalma Ynetim Sistemi olarak ilemektedir.
Yazlm, iletmenin herhangi bir biriminde bulunan bilgisayarlardan toplam olarak 230unda
mevcuttur ve maksimum 120 bilgisayardan ayn anda giri yaplabilir. Fakat User-id sistemi sayesinde
kullanc says zelletirilmitir. Admin Yetkilendirme modl ad altnda program kullanmaya
yetkilendirilmi her kiinin kulland bilgisayara ait ip adresi ifresi ile beraber sisteme tanmlanmtr.
Bylece her kullancya sisteme girebilmek iin kendi ifresi ve bilgisayarn kullanma zorunluluu
getirilmitir. Bundaki esas ama bilgiyi retildii yerde sisteme girmektir.
letmenin herhangi bir birimindeki mhendisin yapt talep ilk olarak ilgili birimin mdr
tarafndan onaylanr. Daha sonra iletmenin planlama birimine gnderilir. Planlamadaki onaydan sonra
be milyarn altndaki talepler direk olarak zerindeki talepler ise 2 haftada bir ciner grubunun istanbulda
bulunan genel merkezde oluturulan komisyon tarafndan incelenerek satn alma ekranna dlr. Bu
komisyonda taleplerin kabul edilmesinde bte ve nem sras gz nne alnr. Satnalma ekranndaki
her bir talep anlamal olarak allan ilgili firmalara yurt iinde fax yurtdnda ise e-mail ile
gnderilerek teklifleri istenir. Gelen teklifler ilgili komisyona gnderilir ve uygun teklif kabul edilerek
sipari verilir. Bu tekliflerin kabul edilmesinde firma kalitesi n plandadr. Dier bir etken ise fiyatn
uygunluu ve vade sresinin olabildiince uzun oluudur nk irket prensip olarak uzun vadeli
almay tercih etmektedir. Kargo yoluyla gelen malzeme stok giri k ilemleri ad altnda tesellm
onay alnarak irsaliye-fatura ilemleri tamamlanr ve ambar onay ile birlikte ambara girer. Gelen
malzemeler arasndan uygun grlmeyenler ise iade ilemlerine (Bedel iade faturas, Mal iade faturas,
Fiyat fark faturas, Kur fark faturas kesimi) tabi tutularak geri evrilir.
letme bnyesinde bulunan bilgisayar adetleri ve bulunduklar yerler aada verilmitir.

59
 CNER GRUP PARK TERMK A.. AYIRHAN
BLGSAYAR LSTES
Ynetim 6

Bilgi lem 19

Bilgi lem Sistem Odas(Server) 10

dari ler 6

naat Servisi 1

Muhasebe 15

Personel 10

Satnalma 7

Ocak Mdrl 8

Atlye-D Tesisler 6

Elektrik Servisi 6

Gvenlii Servisi 3

Harita 6

Maden Kontrol Merkezi 6

Maden Laboratuar 1

Maden Mekanizasyon 8

Maden Puantrlk 3

Planlama 11

Maden Hazrlk 1

Maden Arama 2

Maden Ambar 6

Maden Kantar 2

Maden Garaj 1

60
Teknik Bina 16

Tea dare 1

Santral Ambar 3

Kazan Bakm 3

Trbin Bakm 1

Deirmen Bakm 3

Baca Gaz 2

Su Tavsiye 4

Santral Laboratuar 2

Santral 3-4 Kontrol 6

Santral 1-2 Kontrol 1

Kire Oca 3

Kl Kantar 1

Gvenlik Amirlii 3

Kalite Kontrol 2

Telefon Santrali 3

Park Makina 13

Kre 11

Gkdelen 1

Yemekhane 2

Salk 3

Park Tp Merkezi 5

TOPLAM 233

61
 8. MUHASEBE BLMNDEK NCELEMELER

Muhasebe blmnde, irkete ait zel hesaplarn bizlere gsterilemeyecei ncelikli olarak
belirtildi. Bizde muhasebenin genel olarak nasl ilediini irketin muhasebe mdryle birlikte
inceledik.

Muhasebede meydana gelebilecek karklklar engellemek ve zamandan kazanmak asndan

her birimden kacak giderler kodlar altnda kategorize edilerek genelden zele doru sralanmaktadr.

EK-10 da iki tarih aras mizan raporu verilmitir.

Burada bize 01.02.2006-03.02.2006 tarihleri arasndaki gider tablosu verilmitir. Bu tablo

incelenecek olursa; 730 genel retim giderleri kodudur. 01 ise santralin kodudur. 730.01 kodu ise
santralin genel giderleri anlamna gelmektedir. letmede birok departman olduundan sadece 730 kodu
yoktur. Farkl kodlar farkl departmanlar kapsar.

Baka bir rnek verecek olursak 770 kodu genel ynetim giderleri kodunu, 02 Ankara ubesi,
004 kodu eitli giderlerin kodunu temsil eder. Bir ok gider bulunduundan seyahat giderlerini 003
kodu, bunun ayrlmasyla da 0001 ehir ii seyahat giderlerini 0002 ise ehir d giderlerini temsil eder.
Muhasebe, genel ynetim giderleri ad altnda Ankara ubesinin yapt yurt ii seyahat giderlerini
gstermek iin 770.02.004.003.0002 kodunu kullanr.

Malzeme ekstresi iin de bir hesap plan uygulanr. Her malzeme iin, hangi firmadan alnd,
ka tane alndn, hangi tarihte alndn, hangi ilem trnn uygulandn, birim fiyatn, toplam
tutar, hangi masraf merkezinden ilem grdn ve hangi gelir gider trne ait olduunu gsteren bir
malzeme ekstresi kartlr.

62
 Son olarak hesap plannn nasl uygulandn grdk.

Burada yaplan uygulamada da kodlar kullanlmaktadr. ilikler 1, malzeme giderleri 2, genel

giderler 3, yatrmlar iin 4, gider paylar iin ise 5 kodlar kullanlr. Burada yine karkln
engellenmesi iin kendi ilerinde kodlandrlrlar. rnein, iilikler altnda 1.10 koduyla cretler ve
1.20 koduyla tazminatlar bulunur. Bunlarn altnda ise 1.10.100 brt cretler, 1.10.101 fazla mesailer vb.
yer alr.

Burada aybanda bu blmlere ayrlacak para nceden planlanr, ay sonunda ise gerekleen ve
planlanan giderler hesaplanarak fark ve yzdelik hesab kartlr. Bylelikle iletmenin aylk btesi
hesaplanr.

63
 9. LETMEDE KULLANILAN FORMLAR VE ABLONLAR

Aadaki form Arza Bildirim Formu olarak adlandrlmaktadr. Bu form gnlk arzalarn
nitelere gre yazlarak programland bir formdur. Arza ile ilgilenecek olan servis ve arzann
giderilmesini talep eden servis ve servis sorumlusu olan ustabalar tarafndan doldurulur. letme
mdr ve iletme koordinatrn bilgilendirmek amacyla hergn bilgisayara Excel dosyas olarak
ilenir ve kaytlarda tutulur. Bilgisayara ilenen bu dosyalar iletme mdrnn bilgisayarndan
ulaabilecei ekilde Park Termik bnyesindeki bilgisayar ana atlr.

ARIZA BLDRM FORMU

Tarih: 07.08.2006
Sra No nite No
1 4 1 nolu gaz kanal lans ucu delik.
2 2 6 nolu gaz kanal lans kaynak yerinden alm.
3 1 Genleme tank zerinde patlak var.
4 1 2 nolu zgara VF kanalnda delik var.
20 nolu kazan kurum fleme lans emniyet mandalndan buhar
5 2 karyor.
6 1 15 nolu kazan kurum fleme lansn d lans delik.
7 1 18 nolu kazan kurum fleme lansnn salmastra kaa var.
8 1 1,11,12,55 nolu kurum fleme lanslarnda salmastra kaa var.
9 4 1 nolu cebri ekme st VF hat dirsekten delinmi.
10
11
12
i Yapacak Servis : Kazan Bakm
Talep Eden Servis : letme Mhendislii
Servis Sorumlusu : zgr ER

64
 letme yzlm bir hayli byk ve alma alanlar 80 desibel ve st grltye sahip
olduundan iletmede telsiz kullanm kanlmazdr. Ayrca sistemde oluan ani problemler lmcl
olabildii iin annda mdahale gerekmektedir. Bunu salayabilmek de sorunsuz bir haberleme dzenini
gerektirir. letme bnyesinde yaklak olarak 130 a yakn telsiz kullanlmaktadr. Bu telsizlerin
kullanlma alanlar zorlu koullar olduu iin zamanla ypranmakta ve krlabilmektedir. Telsizinde
problem olan personel ilk nce ilgili servisinin amirinden aadaki formu alarak doldurur ve amirine
imzalatarak iletme mhendislerine isteini sunar. Arza durumuna ve telsiz ihtiyacnn aciliyetine gre
sralanan telsizler ilgili telsiz firmasnn teknik servisine gnderilir.

TELSZ ONARIM STEK FORMU

04/07/
2006
BRM KL-CRUF LETME
BRM AMR ESAT YLMAZ
BRM AMR
MZASI
CHAZ CNS ASELSAN 4012
CHAZ SER NO 621
ARIZA DURUMU SES ALMIYOR FAKAT LETYOR
ARIZA NEDEN
HASAR TESPT
KOM. GR
HASAR TESPT
KOM.BK.MZASI
TESPT EDLEN ARIZALARI VE YAPILMASI GEREKENLER

SONU

O N AY

65
 Santralin ylda bir kere revizyona girmesi gerekmektedir. Revizyon dnemlerinde, sistemin her
nitesi iin kurulu olan bakm atlyelerinin yerine getirmesi gereken bakm ilerini nem srasna ve bir
dzene koyarak, ilerin takibinin yapld izelgeler tutulmas kanlmazdr. Aadaki ilk izelge
yaplacak olan ilerin srasn vermektedir. Bu izelgede yazl olan her arza daha nce verilen Arza
Bildirim Formunda yazl olan ve sistem devre d kalmadan yaplamayan ilerden oluur ve bunlar
kronolojik bir sraya konulmutur.
Aada verilen ikinci izelgede ise revizyon sonrasnda tamamlanan ilerin sistem devreye
alnmadan nce yaplmas gereken nemli kontrolleri ierir. Bu kontrollerin tamamlanamamas
durumunda arza ile ilgili servisin personeline haber verilerek problem kayna anlatlr ve arza zm
beklenir. Buda sistemin devreye alnmasnda aksama anlamna gelir.
Aadaki iki izelge sadece Kazan Bakm servisi iindir. Bu servis haricinde Deirmen Bakm,
Trbin Bakm, Baca Gaz Bakm gibi servislerin de kendilerine ait revizyon ve kontrol izelgeleri
mevcuttur.

66
3. NTEDE REVZYONDA YAPILACAK LER

NO KAZAN BAKIM DURUM

Cebri ekme fanlarnn genel kontrol (1 nolu fann tamamen sklp
+
kontrol edilmesi).
erdeki kanatlarn anan ksmlarnn deimesi. +
Yataklarn kontrol ve gerekiyorsa rulmanlarn deimesi. +
Hidrolik sisteminin kontrol ve gerekirse filtrelerinin ve yan
1 +
deitirilmesi.
Luvo giri ve k klapelerinin ierden tam ak ve tam kapal
Devam
ayarlarnn yaplmas, klape szdrmazlnn kontrol.
Fan ile baca aras gaz gei kanallar yzey saclarnn kontrol ve anan
+
yerlerin deitirilmesi.
Taze hava fanlarnn genel kontrol. Balamad
erdeki kanatlarn anan ksmlarnn deimesi. Balamad
Yatak kontrol ve gerekirse deitirilmesi. Balamad
2
Dral klape kollarnn ayarlar. Balamad
Hidrolik sisteminin kontrol ve gerekirse filtrelerinin ve yan
+
deitirilmesi.
Luvolarn genel kontrolnn yaplmas. +
Yataklarn kontrol ve gerekirse deitirilmesi. +
anzmanlarn kontrol. +
3 Szdrmazlklarn kontrol ve gerekiyorsa deitirilmesi. +
Ya sisteminin kontrol ve ya kaaklarn giderilmesi, gerekli ise yan
+
deitirilmesi.
Luvo kurum fleme sisteminin kontrol. Devam
Luvo 1-2 gaz giri yollar yzey saclarnn kontrol ve anan yzey
4 +
salarnn iyiletirilmesi.
5 Elevatrlerin genel bakmlarnn yaplmas. Devam
Kl transportlarnn genel bakmlarnn yaplmas, zellikle paletlerin n ve
6 +
arka eki dililerinin kontrol.
7 Kl transport eki dili anzmannn kontrol, gerekirse rulmann deiimi. +
Elektrofiltrenin genel kontrol ve bunker alt krklerinden delik olanlarn
8 +
deiimi.
rk gaz hatt,cebri ekme st ve elektrofiltre yan 14 m'deki krklerinin
9 Devam
kontrolleri ve gerekli bakmlarnn yaplmas.
Kazan k elektrofiltre giri kr delik. Kontrolnn yaplmas gerekirse
10 +
deitirilmesi.
11 39 m'deki rk gaz ana kollektr giri krnn yenilenmesi. Balamad
Eko ve luvo altlarndan kl transportlarna gelen kl hatlarna srg
12 Balamad
konulmas.
Kazan alt drenaj ventilleri, dom el kesme, dom havalandrma, kzdrc ve
13 +
tekrar kzdrc drenaj ventillerinin bakmlarnn yaplmas.
Kazan 0 m'de karan ve ara ara tkanan drenaj ventillerinin bakm; +
Sol yan duvar ke drenaj ventili. +
14
Sa yan duvar ke drenaj ventili. +
HAH40AA603-604, HAH20AA603-604 +
ETA 10 dan ETA 25 bandna inen dikey boazn kontrol edilip gerekirse
15 Balamad
deitirilmesi.
REVZYON SONRASI KAZAN KONTROLLER
1. HAVA GAZ SSTEM DURUM 67

Cebri ekme ve taze hava fanlarnn dral klepe ayarlar yaplr ve fanlar test
1
 Sistemdeki gaz analizrlerinin kalibrasyonlar yaptrlarak iletmeye almaya
2
hazr
3 Luvolarn testleri ve kontrolleri yaplr.
4 Buharl n stclarn testleri ve kontrolleri yaplr.

2. KMR SSTEM
Aada verilen form Malzeme Talep Formudur. Bu form iletmenin malzeme ihtiyac olan her
1
hangi Kmr bunkerlerine
bir bakm yeteri
veya iletme miktarda
biriminde kmr alnr.
doldurulur. letme mhendisinin onay alndktan sonra iletme
Bunker alt ventilleri ile kalnlk ayar klapelerinin kontrolleri ve testleri
2
mdrnn
yaplr. onayn da alarak talep eer iletmenin mekanik atlyesinde veya retim tesisinde
3 TransportlarPark
retilebilecekse ve szdrmazlklar
Makine A.. ye test gnderilir
edilir. ve imalat talep edilir. htiya duyulan malzeme
4 Deirmenler nitenin atelenmesi iin hazr hale getirilir.
iletmenin kendi tesisleri dhilinde retilemiyorsa anlamal firmalardan yararlanlr. letmenin
retemedii malzemelerin
3. SIVI YAKIT SSTEM talep ve satnalma dzeni letmede Kullanlan Bilgisayar Otomasyonu
konusunda ilenmitir.
1 Yakc lanslar temizlenir.
2 rnein
Yakc aadaki
sisteminin malzeme
(lanslar talep formunda
ve akmaklar) testleriiletme
yaplr.iinde bulunmayan P&I diyagramlar santral
3 Gnlk
iletme kullanm
biriminde tank doldurulur.
kullanlmak zere istenmitir.
4 Sirklasyon sistemi devreye alnarak fuel-oil stlmaya balanr.

4. KL CURUF SSTEM

1 Kurum fleme sisteminin kontrol ve testleri yaplr.

Son yanma zgaralar ve kazanalt cruf karc tekne bota dndrlerek
2
test
Kazanalt teknesi doldurularak szdrmazlk ve dier (paketler, makaralar,
3
konsollar) kontrolleri yaplr.
4 Cruf bantlar ve boazlar kontrol edilir.
5 Pissu pompalar kontrol edilir ve pissu havuzunun temizlii yaplr.
6 Elektro-filtre menhol kapaklar kapatlr ve genel kontrol yaplr.
7 Elektro-filtre alt ana kl bunkerinin bo ve temiz olduundan emin olunur.
8 Kl sevk sistemindeki tm kompresrler ve kl sevk pompalar test edilir.
Kl sevk sistemi ana kl silosunun ve altndaki kl karc ve mikserlerin
9
kontrol

5. SU BUHAR SSTEM

1 Pskrtme suyu ventilleri, dom regle ventili ve by-pass ventilleri test edilir.
2 Dom menhol kapaklar, kotlardaki menhol kapaklar kapatlr.
Tm drenaj ve havalandrma ventilleri kontrol edilerek test pozisyonuna
3
getirilir.
4 Kazan su ile doldurulur.
5 Hidrostatik test (~140 bar) ve RHT testi (min 8 bar) yaplr.

6. YARDIMCI SOUTMA SUYU SSTEM

1 Sistem demineralize su ile alkalanarak temizlenir ve sonra su ile doldurulur.

2 Yardmc soutma suyu pompalar altrlarak sirklasyon balatlr.
Kimya laboratuarna haber verilerek dozaj ve analizlerin balatlmas
3
salanr.
4 Sistemde sznt ve kaak kontrolleri yaplr.
5 Eanjrler devreye alnr.
6 Sistemdeki scaklk, basn, gstergeleri kontrol edilir.

68
 P RK TERMK
68

KONTROL SONUCU
Tarih: 16.08.2006
Yaprak No: TARH : 08.05.2006
YER
LETME
: SANTRAL
MALZEME TALEP FORMU
STEK YAPAN : zgr ER
STEM TARH : 09.05.2006
MYS:
Sra Malzeme Teknik Kullanm Talep Stok Alm
YAPILAN ablonlarletmede Kullanlan Formlar ve
letme ve Organizasyon

Malzeme Ad Birim
No Kodu zellii Yeri Mik. Mik. Mik
P&I DIAGRAM WATER STEAM Santral
1 - - Adet 2 -
SUPERHEATER letme
P&I DIAGRAM COAL FIRING Santral
2 - - Adet 2 -
SYSTEM letme
P&I DIAGRAM ROTARY AIR Santral
3 - - Adet 2 -
PREHEATER letme
P&I DIAGRAM WATER STEAM Santral
4 - - Adet 2 -
REHEATER letme
P&I DIAGRAM WATER STEAM Santral
5 - - Adet 2 -
EVAPORATOR letme
Santral
6 - MAIN FLOW DIAGRAM - Adet 2 -
letme
Santral
7 - SOOT BLOW SCHEME - Adet 2 -
letme
KISIM

AIKLAMA: TALEP EDEN TETKK ONAY

EDEN
NUMUNES GNDERLEN HER PROJEDEN BRE BR 2
ADET OZALT KOPYA IKARILACAKTIR.
STOK KONTROL

69
 10. LERN ve MHENDSLERN CRETLER

ilerin aylk istihkaklarna karlk gelen cret, fazla mesai, her trl prim ve benzeri
istihkaklar ayda bir olmak zere, ayn en ge 5.gn akamna kadar denir.

ilerin istihkaklarndan, yazl istek ve onaylar olmadka (hatal olarak yaplacak fazla
demelerle, iverence cret karlnda yaplan hizmet ve mal karl alacaklar ve kesinlemi hasar
veya zararn deme bedelleri hari) toplu i szlemesi hkmleri haricinde hibir idareci, i amiri
veya iveren vekili tarafndan ne suretle olursa olsun hibir kesinti yaplamaz.

cret ve ikramiyelerin denmesinden 1 gn nce iilere cret hesabn gsteren bir erit
veya pusula verilir. Pusula veya eritte yazl kesintiler hakknda kacak anlamazlklarda iletme
kaytlar esas tutulur ve dzeltilmesi gerekiyorsa bir hafta iinde tahsil veya tediyede bulunulur.

ilere, mracaatlar iyeri amiri tarafndan uygun grlmesi halinde avans talep edebilir. Bu
konuda irket politikas ve btesi belirleyici bir faktrdr.

ten karmalar ise, iinin kendi istei zerine, iyeri amirinin grd performans
dkl ve blm deiikliini kabul etmemesi halinde yaanr.

irket iilerine sosyal yardmda da bulunur. Yemek yardm, evlenme yardm, ocuk,
hastalk, lm gibi durumlarda ve birletirilmi sosyal yardmlar (kuma ve diki bedeli, sabun ve
aydnlatma yardm, yakmlk kmr bedeli ve st yardm) yaplmaktadr.

iler yemekhaneden (istememeleri halinde maalarna yemek paras eklenir.) yararlanrlar.

irket iilerine servis olana da salar bu sayede ie ge kalma ve ii aksatmann da nne geilmi
olur.

letmede kullanlan PEOS programnda iilerin sicil numaralar, isim, soyad, alt
blmler kolaylkla grlebilir. Sicil numarasnda; maa, demeleri, hesap numaralar, nvan grubu,

70
nfus bilgileri, hastalk durumu, adres ve telefonu bulunur. Ayrca bakmakla ykml olduu kiilerde
burada yer alr. Bu sayede kontroll ve salkl olarak personel sistemi yrr.

ilere eitim durumlarna gre maa verilir. lkokul mezunlar ilk girite 550 YTL, lise
mezunlar 650 YTL, mhendisler 850 YTL ile ie balarlar. ki ay sonra bu cretlere zam gelir.
rnein mhendislerin iki ay sonraki maalar 1000 YTL dir.

Sosyal Sigortalar Kurumu sigortasyla iilerin salk sigortalar karlanr. Ayrca irketin
kendine ait polikinlii Park Tp Merkezinde bulunan her trl salk ihtiyalarndan cretsiz olarak
faydalanmaktadrlar.

Herhangi bir anlamazlk kma olasl yok denecek kadar azdr. irket sendikalarla
szlemeli olduu iin iinin ve iletmecinin hakk yenmesi gibi bir olay sz konusu deildir.

11. SONU
71
Park Termik A..de yaptm ortak eitim dnemim sonunda gzlemlediim sorunlar ve bu sorunlarn
almas iin dndm zmler aada maddelenmi olarak aktarlmtr.

Santral iindeki en byk sorun alan mhendislerin, ustalarn ve iilerin i yapma isteklerini
kstlayan huzursuzluktur. Bu huzursuzluk ortamnn en byk nedeni ise ynetim tarafndan
uygulanan tarafl tutumdur. Ynetim biimi olarak tek kiilik ynetim anlay benimseyen Park
Termik ynetimi, ayrm ve ayrcalklar uygulayarak bu duruma n ayak olmutur. Trkiyede ou
iletmede de grlen ve profesyonel bir ynetim olmadan tm iletmenin tek bir kii tarafndan
ynetilmesi ve alnan her kararn o kiinin onayndan gemesi, veya tek bana ald karar
kimseye danmadan uygulayabilmesi, irkette monarik bir yapnn olduunu aka
gstermektedir. Tarihte de grlmtr ki monarik yaplarda snf ayrmcl ve huzursuzluk
srekli devam etmitir.

ou byk irketlerin monarik yapdan vazgeerek daha hzl ve abuk bymek ve

alanlarnn memnuniyeti iin benimsedikleri demokratik yap henz Park Termik bnyesinde
gereklememitir. Bu yapnn bir an nce deitirilmesi ve iletme iindeki huzursuzluun
giderilmesinin, iletmede daha verimli alma dzeninin balamasnn, hem iletme hem de
alanlar asndan daha iyi bir sonu olaca kesindir.

Yukardaki maddede belirtilen huzursuzluk ortamnn bir dier nemli sebebi ise alanlarn
maalardr. Yeni balayan bir mhendis 850 YTL brt maa almakta ve bu maa neredeyse asgari
crete denk gelmektedir. 9 yllk bir ii ise 750 YTL maa almaktadr.

te yandan iletmede almaya yeni balayan alana i konusunda eitim verilmemektedir. Bir
imalat sanayi gibi grlen ve ii ii ite renir mantyla hareket eden, 5. dereceden riskli alan
olan ve tm birimlerinde teknik eitim art olduu bir santralde eitimin olmamas ileride ba
edilemeyecek sorunlar douracaktr.

72