-i-

TR NG I H C BCH KHOA N NG
KHOA CNG NGH THNG TIN

GIO TRNH MN H C

M NG MY TNH

Ths. NGUY N T N KHI

(L u hnh n i b )
N ng 2004
 - ii -

CL C
Ch ng 1 U 1
1.1 Gi i thi u................................................................................ 1
1.2 Phn lo i m ng ...................................................................... 2
1.2.1 D a theo kho ng cch a l........................................................ 2
1.2.2 D a theo c u trc m ng............................................................... 2
1.2.3 Theo ph ng php chuy n m ch ................................................. 3
1.3 Ki n trc phn t ng v chu n ho m ng.............................. 5
1.3.1 Cc t ch c chu n ho m ng ....................................................... 5
1.3.2 Ki n trc phn t ng ..................................................................... 6
1.4 M hnh OSI........................................................................... 7
1.4.1 Ki n trc c a m hnh OSI .......................................................... 7
1.4.2 S ghp n i gi a cc m c............................................................ 8
1.4.3 Ch c n ng c a m i t ng .............................................................. 9
1.4.4 Cc giao th c chu n c a OSI..................................................... 11
1.5 u hnh m ng .............................................................. 12
1.6 ng Internet ...................................................................... 13
1.6.1 L ch s ra i v pht tri n ........................................................ 13
1.6.2 C u trc c a m ng Internet........................................................ 14
1.6.3 Cc ki n trc khc ..................................................................... 15

Ch ng 2 NG V T L 16
2.1 Mi tr ng truy n tin.......................................................... 16
2.1.1 Ph ng ti n truy n .................................................................... 16
2.1.2 Cc thng s c b n c a mi tr ng truy n tin .......................... 19
2.2 Chu n giao di n ................................................................... 19
2.2.1 Modem...................................................................................... 19
2.2.2 DTE v DCE ............................................................................. 21
2.2.3 Chu n RS-232C ........................................................................ 21

Ch ng 3 NG LIN K T D LI U 22
3.1 Ch c n ng ............................................................................ 22
3.2 Cc v n c a t ng lin k t d li u ................................... 22
3.2.1 Cung c p d ch v cho t ng m ng ............................................... 22
3.2.2 Khung tin - Nh n bi t gi tin ..................................................... 23
3.2.3 Ki m tra l i ............................................................................... 23
 - iii -

3.2.4 u khi n lu ng d li u............................................................23

3.2.5 Qu n l lin k t .........................................................................24
3.2.6 Nn d li u khi truy n ...............................................................24
3.3 Pht hi n v hi u ch nh l i .................................................. 24
3.3.1 Ph ng php bit ch n l (Parity) ................................................25
3.3.2 Tnh theo a th c chu n.............................................................25
3.3.3 M s a sai..................................................................................26
3.4 Th t c lin k t d li u c b n ........................................... 27
3.4.1 Giao th c n cng v i knh c l i............................................28
3.5 u khi n dng truy n ....................................................... 28
3.5.1 C ch c a s ............................................................................29
3.5.2 Trao i b n tin v i c a s 1 bit.................................................30
3.5.3 V n chuy n lin t c ...................................................................31
3.6 Cc giao th c c a t ng Lin k t d li u ............................. 33
3.6.1 Giao th c BSC...........................................................................33
3.6.2 Giao th c HDLC........................................................................34

Ch ng 4 NG C C B 37
4.1 Cc c u hnh c a m ng LAN .............................................. 37
4.1.1 M ng d ng hnh sao (Star Topology) .........................................37
4.1.2 M ng hnh tuy n (Bus Topology) ..............................................38
4.1.3 M ng d ng vng (Ring Topology) .............................................38
4.1.4 M ng d ng k t h p ....................................................................39
4.2 Cc giao th c u khi n truy nh p ng truy n ........... 39
4.2.1 Ph ng php CSMA..................................................................40
4.2.2 Ph ng php CSMA/CD ...........................................................41
4.2.3 u khi n truy nh p bus v i th bi ..........................................41
4.2.4 u khi n truy nh p vng v i th bi........................................43
4.3 Chu n ha m ng c c b ...................................................... 44
4.3.1 Chu n Ethernet ..........................................................................46

Ch ng 5 NG M NG 47
5.1 Cc v n c a t ng m ng................................................... 47
5.1.1 nh a ch cho t ng m ng........................................................47
5.1.2 D ch v cung c p cho t ng giao v n...........................................48
5.1.3 T ch c cc knh truy n tin trong t ng m ng .............................49
5.1.4 Tm ng i trong m ng ..........................................................50
5.1.5 T c ngh n trong m ng ...............................................................51
 - iv -

5.2 t n i lin m ng ................................................................. 51

5.2.1 Cc thi t b dng k t n i lin m ng ....................................... 52
5.3 Giao th c lin m ng IP........................................................ 58
5.3.1 C u trc khung tin IP................................................................. 59
5.3.2 a ch IP .................................................................................. 64
5.4 Phn chia m ng con............................................................. 66
5.5 Ho t ng c a giao th c IP ................................................. 67
5.6 Cc giao th c lin quan n IP ........................................... 68
5.6.1 Giao th c phn gi i a ch ARP................................................ 68
5.6.2 Giao th c RARP (Reverse Address Resolution Protocol) .......... 71
5.6.3 Giao th c ICMP ........................................................................ 71
5.7 Phin b n IPv6 ..................................................................... 76
5.7.1 Khung tin IPng v6 ..................................................................... 77
5.8 nh tuy n trn Internet...................................................... 77
5.8.1 B ng ch n ng ...................................................................... 77
5.8.2 Xy d ng b ng ch n ng cho cc Router/Gateway ................ 78
5.9 ng X.25 ............................................................................ 80
5.9.1 C s k thu t ........................................................................... 80
5.10 thu t FRAME RELAY .................................................. 82
5.10.1 Khun d ng gi d li u Frame-Relay .................................... 82

Ch ng 6 NG GIAO V N 84
6.1 Cc v n c a t ng giao v n .............................................. 84
6.1.1 Cung c p d ch v cho t ng phin ............................................... 84
6.1.2 Ch t l ng d ch v QoS ............................................................ 86
6.1.3 Cc l p giao th c c a t ng giao v n .......................................... 87
6.1.4 Th t c giao v n trn X. 25 ....................................................... 90

Ch ng 7 GIAO TH C TCP/IP 91
7.1 M hnh TCP/IP................................................................... 91
7.2 Giao th c TCP ..................................................................... 93
7.2.1 Khun d ng gi tin TCP............................................................ 94
7.2.2 Qu trnh n i-tch...................................................................... 96
7.2.3 Qu trnh trao i d li u........................................................... 97
7.2.4 Th t th c hi n ng d ng TCP/IP............................................ 97
7.3 Giao th c UDP ................................................................... 100
7.4 ng v Socket................................................................... 101
 -v-

7.4.1 S hi u c ng ............................................................................101
7.4.2 Socket......................................................................................101
7.5 M hnh giao ti p Client/Server........................................ 103
7.5.1 Qu trnh trao i d li u dng Stream Socket .........................103
7.5.2 Qu trnh trao i d li u dng Datagram Socket.....................104
7.5.3 V d ch ng trnh client/server...............................................105

Ch ng 8 NG PHIN 108
8.1 ch v OSI cho t ng Phin .............................................. 108
8.1.1 Cung c p cho ng i s d ng d ch v t ng phin (SS-user).......108
8.1.2 u khi n trao i d li u.......................................................109
8.1.3 u hnh phin lm vi c.........................................................110
8.1.4 Lin k t phin ..........................................................................111
8.2 Giao th c chu n t ng phin .............................................. 111
8.2.1 Cc lo i SPDU, cc tham s v ch c n ng ...............................112

Ch ng 9 NG TRNH DI N 114
9.1 Vai tr v ch c n ng ......................................................... 114
9.1.1 Phin d ch d li u ....................................................................116
9.2 ch v OSI cho t ng trnh di n ....................................... 116
9.3 Giao th c chu n t ng trnh di n....................................... 117
9.3.1 Cc chu n khc cho t ng trnh di n..........................................118

Ch ng 10 NG NG DING 119
10.1 An ton thng tin trn m ng............................................. 119
10.1.1 Cc chi n l c an ton h th ng ..........................................119
10.1.2 An ton thng tin b ng m ha ............................................120
10.2 CC ph ng php m ha d li u.................................... 122
10.2.1 Ph ng php hon v ...........................................................122
10.2.2 Ph ng php thay th ..........................................................123
10.2.3 Ph ng php m ha chu n DES .........................................124
10.2.4 Ph ng php m ho kho cng khai...................................128
10.3 ch b o v b ng firewall .............................................. 132
10.3.1 Cc lo i firewall v c ch ho t ng...................................134
10.4 th ng tn mi n DNS (Domain Name System ) ............ 137
10.4.1 Khng gian tn mi n DNS ...................................................138
10.4.2 My ch qu n l tn ............................................................140
10.4.3 Ch ng trnh phn gi i tn...................................................140
 - vi -

10.5 qu n tr m ng ............................................................... 140

10.5.1 H b qu n tr ...................................................................... 141
10.5.2 C s d li u ch a thng tin qu n tr m ng ......................... 141
10.6 ch v th n t ............................................................ 142
10.6.1 Giao th c SMTP ................................................................. 143
10.6.2 MIME ................................................................................. 147
10.6.3 Giao th c POP .................................................................... 151
10.7 ch v truy c p t xa - TELNET .................................... 154
10.7.2 D ch v truy n t p tin FTP .................................................. 156
10.7.3 UserNEWS ......................................................................... 162
10.7.4 WORLD-WIDE-WEB ........................................................ 163
 -1-

Ch ng 1 U
1.1 Gi i thi u
ng my tnh l t p h p nhi u my tnh n t v cc thi t b u cu i c
t n i v i nhau b ng cc thi t b lin l c nh m trao i thng tin, cng chia s
pc ng, ph n m m v d li u v i nhau
ng my tnh bao g m ph n c ng, cc giao th c v cc ph n m m m ng.
Khi nghin c u v m ng my tnh, cc v n quan tr ng c xem xt l giao
th c m ng, c u hnh k t n i c a m ng, v cc d ch v trn m ng.
ng my tnh c nh ng cng d ng nh sau :
1. T p trung ti nguyn t i m t s my v chia s cho nhi u my khc
- Nhi u ng i c th dng chung m t ph n m m ti n ch.
- D li u c qu n l t p trung nn an ton h n, trao i gi a nh ng ng is
ng thu n l i h n, nhanh chng h n.
- M ng my tnh cho php ng i l p trnh m t trung tm my tnh ny c th
d ng cc ch ng trnh ti n ch c a m t trung tm my tnh khc ang r i,
lm t ng hi u qu kinh t c a h th ng.
2. Kh c ph c s tr ng i v kho ng cch a l.
3. T ng ch t l ng v hi u qu khai thc thng tin.
4. Cho php th c hi n nh ng ng d ng tin h c phn tn
5. an ton tin c y c a h th ng t ng ln nh kh n ng thay th khi c s c
i my c s c : An ton cho d li u v ph n m m v ph n m m m ng s
kho cc t p tin khi c nh ng ng i khng quy n h n truy xu t cc t p tin
v th m c .
6. Pht tri n cc cng ngh trn m ng: Ng i s d ng c th trao i thng tin
i nhau d dng v s d ng h m ng nh l m t cng c ph bi n tin
c, thng bo v m t chnh sch m i, v n i dung bu i h p, v cc thng tin
kinh t khc nh gi c th tr ng, tin rao v t (mu n bn ho c mu n mua
t ci g ), ho c s p x p th i kho bi u c a mnh chen l n v i th i kho
bi u c a nh ng ng i khc , . . .
 -2-

1.2 Phn lo i m ng

1.2.1 D a theo kho ng cch a l

ng my tnh c th phn b trn m t khu v c nh t nh ho c c th trong

t qu c gia hay ton c u. D a vo ph m vi phn b , ng i ta c th phn ra cc
lo i m ng nh sau:
a. LAN (Local Area Network - M ng c c b ) : LAN th ng c s d ng
trong n i b m t c quan/t ch c..., k t n i cc my tnh trong m t khu v c
bn knh kho ng 100m-10km. K t n i c th c hi n thng qua cc mi
tr ng truy n thng t c cao, v d cp ng tr c hay cp quang.
b. MAN (Metropolitan Area Network - M ng th ) : K t n i cc my tnh
trong ph m vi m t thnh ph . K t n i ny c th c hi n thng qua cc
mi tr ng truy n thng t c cao (50-100 Mbit/s).
c. WAN (Wide Area Network) - M ng di n r ng, k t n i my tnh trong n i
cc qu c gia hay gi a cc qu c gia trong cng m t chu l c. Thng
th ng k t n i ny c th c hi n thng qua m ng vi n thng. Cc WAN
c th c k t n i v i nhau thnh GAN hay t n l GAN.
d. GAN (Global Area Network) : M ng ton c u, k t n i my tnh t cc chu
c khc nhau. Thng th ng k t n i ny c th c hi n thng qua m ng
vi n thng v v tinh.
Trong cc khi ni m ni trn, WAN v LAN l hai khi ni m hay cs
ng nh t.

1.2.2 D a theo c u trc m ng

1.2.2.1 Ki u m- m (point - to - point)

Hnh sao Chu trnh Hnh cy Dng y

Hnh 1-1. C u trc m ng ki u m- m.

ng truy n n i t ng c p nt m ng v i nhau. Thng tin i t nt ngu n qua

nt trung gian r i g i ti p n u ng truy n khng b b n. Do cn c tn l
ng l u tr v chuy n ti p (store and forward).
 -3-

1.2.2.2 Ki u khuy ch tn
n tin c g i i t m t nt no s c ti p nh n b i cc nt cn l i
(cn g i l broadcasting hay point to multipoint). Trong b n tin ph i c vng a ch
cho php m i nt ki m tra xem c ph i tin c a mnh khng v x l n u ng b n
tin c g i n.

Bus V tinh ho c radio Back bone (x ng s ng)

Hnh 1-2. S k t n i theo ki u khuy ch tn.

Trong c u trc d ng Bus v Vng c n c ch "tr ng ti" gi i quy t cc

xung t (collision) x y ra khi nhi u nt mu n truy n tin ng th i. Trong c u trc
tinh ho c radio, m i nt c n c ng-ten thu v pht.

1.2.3 Theo ph ng php chuy n m ch

- M ng chuy n m ch knh (Line switching network), v d nh m ng n

tho i.
- M ng chuy n m ch thng bo (Message switching network)
- M ng chuy n m ch gi (Packet switching network)
1.2.3.1 Chuy n m ch knh
Chuy n m ch knh (line switching) c dng trong m ng n tho i. M t
knh c nh c thi t l p gi a c p th c th c n lin l c v i nhau. M ng ny c
hi u su t khng cao v c lc knh b khng.

Data
S2 S4

Data Data
S1 S6

S3 S5

Hnh 1-3. M ng chuy n m ch knh.

 -4-

1.2.3.2 M ng chuy n m ch b n tin

Mess 1
S2 S4

Mess Mess
S1 Mess 2 S6

S3 S5

Hnh 1-4. Ph ng php chuy n m ch thng bo.

Cc nt c a m ng c n c vo a ch ch c a b n tin ch n nt k ti p.
Nh v y cc nt c n l u tr v c tin nh n c, qu n l vi c truy n tin. Trong
tr ng h p b n tin qu di v n u sai ph i truy n l i th hi u su t khng cao.
Ph ng php ny gi ng nh cch g i th thng th ng.
u m so v i ph ng php chuy n m ch knh:
- Hi u su t s d ng ng truy n cao v khng b chi m d ng c quy n m
c phn chia gi a nhi u th c th .
- M i nt m ng (hay nt chuy n m ch thng bao) c th l u tr message cho
i khi knh truy n r i m i g i b n tin i. Do gi m c tnh tr ng t c
ngh n (congestion) trn m ng.
- u khi n vi c truy n tin b ng cch s p x p u tin cho cc b n tin.
- C th t ng hi u su t s d ng gi i thng c a m ch b ng cch gn a ch
qu ng b (broadcast) g i b n tin ng th i n nhi u ch.
Nh c m:
- Do khng h n ch kch th c c a b n tin nn c th d n n ph t n l u tr
m th i cao v nh h ng n th i gian h i p v ch t l ng truy n i.
ng chuy n m ch thng bo thch h p v i cc d ch v thng tin ki u th
n t (Email) h n l i v i cc ng d ng c tnh th i gian th c v t n t i tr
nh t nh do l u tr v x l thng tin u khi n t i m i nt.

1.2.3.3 M ng chuy n m ch gi

Message S2 S4 Message

S1 S6

S3 S5

Hnh 1-5. M ng chuy n m ch gi.

 -5-

n tin c chia thnh nhi u gi tin (packet) di 512 bytes, ph n u l

a ch ch, m t p h p cc gi. Cc gi c a cc b n tin khc nhau c th c
truy n c l p trn cng m t ng truy n. V n ph c t p y l t o l i b n tin
ban u, c bi t khi c truy n trn cc con ng khc nhau.
Chuy n m ch gi m m d o, hi u su t cao. Xu h ng pht tri n hi n nay l s
ng hai k thu t chuy n m ch knh v chuy n m ch gi trong cng m t m ng
th ng nh t g i l m ng ISDN (Integrated Services Digital Network - M ng thng
tin s a d ch v ).

1.3 Ki n trc phn t ng v chu n ho m ng

Tnh tr ng khng t ng thch gi a cc m ng c bi t l cc m ng trn th
tr ng gy tr ng i cho nh ng ng i s d ng khc nhau. Do c n ph i xy d ng
m hnh chu n lm c s cho cc nh nghin c u thi t k m ng t o ra cc s n
ph m m i v m ng, d ph c p, s n xu t, s d ng. Cc chu n c vai tr quan tr ng
trong cng tc thi t k v xy d ng cc h th ng k thu t v cng ngh .
Chu n ha m ng my tnh l nu ra cc tiu chu n c b n th ng nh t v c u
trc m ng gip cho cc m ng khc nhau c th trao i thng tin c v i nhau.
m ng ho t ng t kh n ng t i a, cc tiu chu n c ch n ph i cho
php m r ng m ng c th ph c v nh ng ng d ng khng d ki n tr c trong
ng lai t i lc l p t h th ng v u c ng cho php m ng lm vi c v i
nh ng thi t b c s n xu t t nhi u hng khc nhau.

1.3.1 Cc t ch c chu n ho m ng

Hai t ch c chnh th c hi n chu n ha m ng l ISO v CCTTT.

1. ISO (International Standards Organization) - T ch c chu n ha qu c t . ISO
ho t ng d i s b o tr c a LHQ. Thnh vin c a ISO l cc c quan tiu
chu n ha c a cc qu c gia v cc Ban chuyn mn. Ban TC97 c chia ra
thnh cc ti u ban v cc nhm cng tc.
2. IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) - Vi n nghin c u cc
n v k thu t n v n t c a M . IEEE ch u trch nhi m v t ng Data
Link v Physical. Phn ban cc chu n ny l phn ban 802 (thnh l p thng
Hai n m 1980).
3. CCITT (Commit Consultatif Internatinal pour Tlgraphe et Tlphone) - T
ch c t v n qu c t v n bo v n tho i ho t ng d i s b o tr c a
LHQ, chuyn nghin c u nh m cng b cc khuy n ngh th ng nh t v m ng
 -6-

my tnh. Bao g m cc khuy n ngh lin quan n vi c truy n d li u trn

ng, m ng ISDN.
4. ANSI (American National Standards Institute) :Vi n nghin c u cc chu n
qu c gia c a M .
5. ECMA (European Computer Manufactures Association) : Hi p h i my tnh
chu u
6. ATM Forum (Asynchronous Transfers Mode) - Th c hi n cc gi i php cho
ng ISDN.
7. IETF (Internet Enggineering Task Force) : S n xu t cc chu n lin quan n
Internet (SNMP, TCP/IP ...)

1.3.2 Ki n trc phn t ng

gi m ph c t p thi t k , ki n trc m ng c t ch c thnh m t c u trc

a t ng, m i t ng c xy trn t ng tr c n, t ng d i s cung c p d ch v cho
ng cao h n. T ng N trn m t my th c hi n vi c giao ti p v i t ng N trn m t
my khc. Cc qui t c, lu t l c s d ng cho vi c giao ti p ny c g i l cc
giao th c c a t ng N.
Cc th c th (entity) n m trn cc t ng t ng ng trn nh ng my khc nhau
i l cc ti n trnh ng m c. Cc ti n trnh ng m c giao ti p v i nhau b ng
cch s d ng cc giao th c trong t ng c a n.
Gi a 2 t ng k nhau t n t i m t giao di n (interface) xc nh cc hm nguyn
th y v cc d ch v t ng d i cung c p cho t ng trn.
p h p cc t ng v cc giao th c c g i l ki n trc m ng (Network
Architecture).
u trc phn t ng c a m ng my tnh c ngh a c bi t nh sau :
- Thu n ti n trong cng tc thi t k , xy d ng v ci t cc m ng my tnh,
trong m i h th ng thnh ph n c xem nh l m t c u trc a t ng.
- M i t ng c xy d ng d a trn c s t ng k li n tr c . Nh v y t ng
i s cung c p d ch v cho t ng trn.
- S l ng, tn g i v ch c n ng c a m i t ng s c ng i thi t k m ng my
tnh c th quy nh.
- T p h p cc giao th c, cc v n k thu t v cng ngh cho m i t ng c th
c kh o st, nghin c u tri n khai c l p v i nhau.
 -7-

Giao th c : M i khi trao i thng tin nh n tho i, telex, vi t . . . ng i ta

ph i tun theo m t s quy lu t. Cc quy lu t ny c nhm l i v g i l
giao th c (protocol).
Giao th c c cc ch c n ng chnh nh sau :
1. nh ngh a c u trc khung m t cch chnh xc cho t ng byte, cc k t v
n tin.
2. Pht hi n v x l cc l i, thng th ng l g i l i b n tin g c sau khi pht
hi n l n tr c b l i
3. Qu n l th t cc l nh m cc b n tin, nh n d ng, trnh m t ho c thu
th a b n tin.
4. m b o khng nh m l n gi a b n tin v l nh
5. Ch ra cc thu c tnh ng dy khi l p cc ng n i a m ho c bn
song cng (cho bi t ai i tho i v i ai).
6. Gi i quy t v n xung t thm nh p (yu c u ng th i), g i khi ch a c
li u, m t lin l c, kh i ng.

1.4 M hnh OSI

1.4.1 Ki n trc c a m hnh OSI

a trn ki n trc phn t ng, ISO a ra m hnh 7 t ng (layer) cho m ng,

i l m hnh k t n i h th ng m ho c m hnh OSI (Open Systems
Interconnection model), vo n m 1984.

hi u th ng A th ng B Tn n v d li u
ng
Cc t ng cao 7 Application G.th c t ng 7 ng d ng APDU, Messag ,Packet
l tin 6 Presentation Trnh di n PPDU, Packet
5 Session Phin SPDU, Packet
Cc t ng 4 Transport Giao v n TPDU,Segment,
th p Packet
Truy n tin 3 Network ng Datagram, Packet
2 Data link G. th c t ng 2 Lin k t d li u Frame, Packet
1 Physical G. th c t ng 1 t l Bit, Packet

Hnh 1-6. M hnh OSI 7 t ng.

Nhm cc t ng th p (physical, data link, network, transport) lin quan n cc

ph ng ti n cho php truy n d li u qua m ng. Cc t ng th p m nhi m vi c
truy n d li u, th c hi n qu trnh ng gi, d n ng, ki m duy t v truy n t ng
nhm d li u. Cc t ng ny khng c n quan tm n lo i d li u m n nh n c
hay g i cho t ng ng d ng, m ch n thu n l g i chng i.
 -8-

Nhm cc t ng cao (session, presentation, application) lin quan ch y u n

vi c p ng cc yu c u c a ng i s d ng tri n khai cc ng d ng c a h trn
ng thng qua cc ph ng ti n truy n thng cung c p b i cc nhm t ng th p.
th ng k t n i m OSI l h th ng cho php truy n thng tin v i cc h
th ng khc, trong cc m ng khc nhau, s d ng nh ng giao th c khc nhau, c
th thng bo cho nhau thng qua ch ng trnh chuy n t m t giao th c ny
sang m t giao th c khc.
M hnh OSI a ra gi i php cho v n truy n thng gi a cc my tnh
khng gi ng nhau. Hai h th ng, d khc nhau u c th truy n thng v i nhau
t cch hi u qu n u chng m b o nh ng u khi n chung sau y :
1. Cc h th ng u ci t cng m t t p h p cc ch c n ng truy n thng.
2. Cc ch c n ng c t ch c thnh c ng m t t p cc t ng. Cc t ng
ng m c ph i cung c p cc ch c n ng nh nhau, nh ng ph ng th c
cung c p khng nh t thi t ph i gi ng nhau.
3. Cc t ng ng m c ph i s d ng m t giao th c chung.
m b o nh ng u trn c n ph i c cc chu n xc nh cc ch c n ng v
ch v c cung c p b i m t t ng (nh ng khng c n ch ra chng ph i ci t nh
th no). Cc chu n c ng ph i xc nh cc giao th c gi a cc t ng ng m c. M
hnh OSI chnh l c s xy d ng cc chu n .

1.4.2 S ghp n i gi a cc m c

Trong th c t d li u khng truy n tr c ti p t t ng i my ny sang t ng i my

kia (tr t ng th p nh t). t ng th p nh t c ng truy n thng v t l t i t ng th p
nh t c a my t ng ng t d li u v thng tin u khi n l i c chuy n
ng c ln t ng trn. T ng trn ch xc nh ng truy n thng lgic (truy n thng
o).
- Cc Header c a giao th c : Thng th ng, thng tin u khi n giao th c c
gi thnh m t kh i v c t tr c d li u n i km v c g i l Header
hay Protocol Header, c dng truy n thng tin gi a cc t ng v gi a cc
my tnh v i nhau. Cc header c a giao th c c pht tri n theo cc lu t
c cho trong t p ti li u ASN.1 c a IS .
- Khi my A g i tin i, cc n v d li u i t t ng trn xu ng d i. Qua m i
ng n c b sung thng tin u khi n c a t ng .
- Khi nh n tin, thng tin i t d i ln. Qua m i t ng thng tin u khi n c
kh b d n v cu i cng my B nh n c b n tin c a A.
 -9-
1.4.3 Ch c n ng c a m i t ng

1. T ng V t l
Cung c p ph ng ti n truy n tin, th t c kh i ng, duy tr hu b cc lin k t
t l. Gi nhi m v chuy n t i cc bit thng tin trn knh truy n thng. T ng V t
l lm vi c v i cc giao di n c , n v giao di n th t c (ch c n ng) trn mi
tr ng v t l, khng quan tm n n i dung bi u di n c a cc bit.
Th c ch t t ng ny th c hi n n i li n cc ph n t c a m ng thnh m t h
th ng b ng cc ph ng php v t l, m c ny s c cc th t c m b o cho cc
yu c u v chuy n m ch ho t ng nh m t o ra cc ng truy n th c cho cc
chu i bit thng tin.
2. T ng lin k t d li u
Thi t l p, duy tr, hu b cc lin k t d li u ki m sot lu ng d li u, pht
hi n v kh c ph c sai st truy n tin
Ti n hnh chuy n i thng tin d i d ng chu i cc bit m c m ng thnh
ng n g i l khung tin (frame). Sau m b o truy n lin ti p cc khung tin
i t ng v t l, ng th i x l cc thng bo t tr m thu g i tr l i. Bit thng tin
trong khung tin u mang nh ng ngh a ring, bao g m cc tr ng a ch , tr ng
ki m tra, d li u v ki m tra l i dng cho cc m c ch ring.
Nhi m v chnh c a m c 2 ny l kh i t o, t ch c cc khung tin v x l cc
thng tin lin quan t i khung tin.
3. T ng m ng
ng m ng c xy d ng d a trn ki u n i k t m- m do t ng LKDL
cung c p, b o m trao i thng tin gi a cc m ng con trong m t m ng l n, m c
ny cn c g i l m c thng tin gi a cc m ng con v i nhau.
C nhi m v gn a ch cho cc b n tin v chuy n i a ch logic hay cc
tn thnh cc a ch v t l.
Th c hi n ch n ng truy n tin, cung c p d ch v nh tuy n (ch n ng)
cho cc gi d li u trn m ng. T ng ny ch ra d li u t ngu n t i ch s i theo
tuy n no trn c s cc u ki n c a m ng, u tin d ch v v cc nhn t
khc.
Ki m sot lu ng d li u, kh c ph c sai st, c t/h p d li u, gip lo i tr s t c
ngh n c ng nh u khi n lu ng thng tin.
4. ng Giao v n
 - 10 -

ng giao v n gip m b o tin c y khi chuy n giao d li u v tnh ton

n d li u t n i g i n n i nh n. u ny c th c hi n d a trn c ch ki m
tra l i do cc t ng bn d i cung c p. T ng giao v n cn ch u trch nhi m t o ra
nhi u k t n i c c b trn cng m t k t n i m ng g i l ghp knh (multiplexing),
phn chia th i gian x l (time sharing), c t h p d li u.
Nhi m v c a m c ny l x l cc thng tin chuy n ti p cc ch c n ng t
ng phin n t ng m ng v ng c l i. Th c ch t m c truy n ny l mb o
thng tin gi a cc my ch v i nhau. M c ny nh n cc thng tin t t ng phin,
phn chia thnh cc n v d li u nh h n v chuy n chng t i m c m ng.
5. ng phin
Thi t l p, duy tr, ng b ho v hu b cc phin truy n thng. Lin k t
phin ph i c thi t l p thng qua i tho i v trao i cc thng s u khi n.
Dng t ng giao v n cung c p cc d ch v nng cao cho phin lm vi c nh :
ki m sot cc cu c h i tho i, qu n l th bi (token), qu n l ho t ng (activity
management).
Nh n d ng tn v th t c c n thi t c ng nh l cc cng vi c b o m t, hai
ng d ng c th giao ti p v i nhau trn m ng. Nh t ng phin, nh ng ng i s
ng l p c cc ng n i v i nhau, khi cu c h i tho i c thnh l p th m c
ny c th qu n l cu c h i tho i theo yu c u c a ng i s d ng. M t k t n i
gi a hai my cho php ng i s d ng c ng k vo m t h th ng phn chia
th i gian t xa ho c chuy n t p tin gi a 2 my.
6. ng trnh di n
Qu n l cch th c bi u di n thng tin theo c php d li u c a ng i s d ng,
lo i m s d ng (ASCII, BCDIC, ...) v th c hi n cc v n nn d li u.
Nhi m v c a m c ny l l a ch n cch ti p nh n d li u, bi n i cc k t ,
ch s c a m ASCII hay cc m khc v cc k t u khi n thnh m t ki u m
nh phn th ng nh t cc lo i my khc nhau u c th thm nh p vo h th ng
ng.
7. ng ng d ng
ng ny l giao di n gi a ng i s d ng v mi tr ng h th ng m .
ng ny c nhi m v ph c v tr c ti p cho ng i s d ng, cung c p t t c
cc yu c u ph i ghp c n thi t cho ng is d ng, yu c u ph c v chung nh
chuy n cc File, s d ng cc Terminal c ah th ng,.... M c s d ng b o m t
ng ho qu trnh thng tin, gip cho ng is d ng khai thc m ng t t nh t.
 - 11 -
1.4.4 Cc giao th c chu n c a OSI

1.4.4.1 Cc hm nguyn th y
i th c th truy n thng v i cc th c th t ng trn v d i n qua m t
giao di n (interface). Giao di n ny g m m t ho c nhi u m truy c p d ch v
(SAP - Service Access Point). Th c th t ng N-1 cung c p d ch v cho th c th
ng N thng qua vi c g i cc hm d ch v nguyn th y (primitive).
Hm nguyn thu ch r ch c n ng c n th c hi n v c dng chuy n d
li u v thng tin u khi n. B n hm nguyn thu c s d ng nh ngh a
ng tc gi a cc t ng k nhau nh sau :
request u c u
indication Ch bo
response Tr l i
confirm Xc nh n
request c g i b i ng i s d ng d ch v t ng N+1 trong h th ng A
i th t c c a giao th c t ng N. u c u ny c c u t o d i d ng m t ho c
nhi u n v d li u giao th c (PDU - Protocol Data Unit) g i t i B.
Khi nh n c PDU, m t th t c c a giao th c t ng N c a B s thng bo
yu c u ln t ng N+1 b ng hm nguyn th y indication. Sau response c
i t N + 1 c a B xu ng N g i th t c giao th c t ng N tr l i t i A.
Khi nh n c tr l i ny m t th t c giao th c t ng N s g i hm confirm ln
N+1 hon t t chu trnh yu c u thi t l p lin k t c a ng i s d ng t ng N+1
a A.
Cc chu trnh c a ng i s d ng khc nhau c phn bi t nh khi ni m
m thm nh p d ch v (SAP - Service Access Point) ranh gi i c a 2 t ng N + 1
v N.

1.4.4.2 Cc ph ng th c truy n thng

i m i t ng trong m hnh OSI c 2 ph ng th c ho t ng chnh cs
ng : ph ng th c c lin k t (connection oriented) v ph ng th c khng lin k t
(connectionless).
i cc ph ng th c truy n khng lin k t th ch c m t giai n truy n d
li u. Cc gi tin d li u (cn c g i l datagram) c truy n c l p v i nhau
theo m t con ng xc nh d n b ng a ch ch c t trong m i datagram.
C 3 giai n phn bi t :
 - 12 -

- Thi t l p lin k t : hai th c th cng t ng hai u c a lin k t s th ng

ng v i nhau v t p cc tham s s d ng trong giai n truy n d li u.
- Truy n d li u : cc c ch ki m sot sai st, lu ng d li u, ghp knh, c t
p d li u c th c hi n t ng c ng tin c y v hi u su t c a vi c
truy n d li u.
- t thc truy n : gi i phng cc ti nguyn h th ng c c p pht cho lin
t dng vo m c ch khc.
ng ng v i 3 giai n trao i trn, c 3 lo i th t c c b n c s d ng
: CONNECT, DATA, DISCONNECT.
V d i v i giao th c t ng N ta c cc th t c :
N_CONNECT Thi t l p lin k t
N_DATA Truy n d li u
N_DISCONNECT Hu b lin k t
Ngoi ra c m t s cc th t c ph c s d ng tu theo ch c n ng c a m i t ng.
V d : Th t c N_RESTART Dng kh i ng l i h th ng t ng 3
Th t c T_EXPEDITED_DATA Dng cho vi c truy n d li u nhanh t ng 4
Th t c S_TOKEN_GIVE Dng chuy n u khi n t ng 5
i th t c trn s dng cc hm nguyn thu (request, indication, response,
confirm) t o thnh cc hm c b n c a m hnh OSI.

1.5 H u hnh m ng
Vi c l a ch n h u hnh m ng (NOS - Network Operating System) lm
n t ng cho m ng tu thu c vo kch c c a m ng hi n t i v s pht tri n trong
ng lai, ngoi ra cn tu thu c vo nh ng u m v nh c m c a t ng h
u hnh.
ts h u hnh m ng ph bi n hi n nay:
u hnh m ng UNIX: y l h u hnh do cc nh khoa h c xy
ng v c dng r t ph bi n trong gi i khoa h c, gio d c. H u hnh
ng UNIX l h u hnh a nhi m, a ng i s d ng, ph c v cho truy n
thng t t. Nh c m c a n l hi n nay c nhi u Version khc nhau, khng
th ng nh t gy kh kh n cho ng i s d ng v l h u hnh ny ph c t p.
u hnh m ng Windows 2000: y l h u hnh c a hng Microsoft,
ng l h u hnh a nhi m, a ng i s d ng. c xy d ng d a trn
cng ngh c a h u hnh Windows NT. c m c a n l t ng i d
d ng, h tr m nh cho cc ph n m m WINDOWS. Windows 2000 c th
 - 13 -

lin k t t t v i my ch Novell Netware, Unix. Tuy nhin, ch y c hi u

qu , Windows 2000 Server i h i c u hnh my t ng i m nh.
u hnh m ng NetWare c a Novell: y l h u hnh ph bi n trn
th gi i trong th i gian cu i, n c th dng cho cc m ng nh (kho ng t 5-
25 my tnh) v c ng c th dng cho cc m ng l n g m hng tr m my
tnh. Netware l m t h u hnh LAN dng cho cc my tnh theo chu n
a IBM hay cc my tnh Apple Macintosh, ch y trn h u hnh MS-
DOS ho c OS/2.

1.6 M ng Internet

1.6.1 L ch s ra i v pht tri n

Vo nh ng n m 60, B Qu c phng M cho tri n khai kh n tr ng m t

ng l i thng tin v i yu c u: N u nh m t tr m trung chuy n no trong
ng b ph hu , ton b h th ng thng tin v n ph i lm vi c bnh th ng... C
quan Nghin c u D n Cao c p (ARPA - Advanced Research Projects Agency)
thu c B Qu c phng M c giao trch nhi m th c hi n vi c nghin c u k thu t
lin m ng (internet) nh m p ng yu c u trn. y l m ng chuy n m ch gi
(packet switching) u tin trn th gi i, l y tn l ARPAnet. Ban u, ARPAnet
ch g m m t vi m ng nh c ch n l a c a cc trung tm nghin c u v pht
tri n khoa h c. Giao th c truy n thng lc b y gi l ki u m - m, r t ch m v
th ng xuyn gy t c ngh n trn m ng. gi i quy t v n ny, vo n m 1974
Vinton G. Cerf v Robert O. Kahn a ra t ng thi t k m t b giao th c m ng
i thu n ti n h n, chnh l ti n thn c a giao th c TCP/IP.
Thng 09/1983, d i s ti tr c a B Qu c phng M , Berkeley Software
Distribution a ra b n Berkeley UNIX 4.2BSD c k t h p giao th c TCP/IP, bi n
TCP/IP thnh ph ng ti n k t n i cc h th ng UNIX. Trn c s , m ng
ARPAN T nhanh chng lan r ng v chuy n t m ng th c nghi m sang ho t ng
chnh th c: nhi u tr ng i h c, vi n nghin c u ghi tn gia nh p trao i thng
tin. n n m 1984, m ng ARPAN T c chia thnh hai nhm m ng nh h n l
MILNET, dnh cho qu c phng, v nhm m ng th hai v n g i l ARPANET,
dnh cho nghin c u v pht tri n. Hai nhm ny v n c m i lin h trao i d li u
i nhau qua giao th c TCP/IP v c g i chung l Enternet.
ng Internet v ang tr thnh ph ng ti n trao i thng tin ton c u, l
ph ng th c thng tin nhanh v i l u l ng truy n t i d li u r t l n. Thng qua
Internet m cc nh nghin c u khoa h c k thu t, cc c quan gio d c o t o,
cc nh doanh nghi p... c th trao i thng tin v i nhau, ho c truy c p thng tin
 - 14 -

a nhau v cc cng trnh, cc l nh v c nghin c u m i nh t; v cc ph ng php,

hnh th c gio d c v o t o, v cc thng tin kinh t , th tr ng gi c ... m t cch
nhanh chng, thu n ti n v d dng.

1.6.2 C u trc c a m ng Internet

ng Internet khng ph i m t m ng n m l bao g m nhi u m ng con (sub-

network) c k t n i v i nhau thng qua cc c ng (gateway) nh trn hnh. Thu t
ng m ng con y mang ngh a m t n v m ng hon ch nh trong h th ng m ng
n. M ng con hon ton c th l m t m ng WAN v i quy m qu c gia, v c kh
ng ho t ng c l p v i Internet. Do giao th c TCP/IP khng ph thu c l p v t
l, cc m ng con c th s d ng nh ng cng ngh ghp n i khc nhau (nh
thernet, X.25,...) m v n giao ti p c v i nhau.
Gateway

groupOfName
s
Mng 1 groupOfName
s2
Mng 3

Gateway

Gateway groupOfName
s2
Mng 4

groupOfName
s
Mng 2

groupOfName
s2
Mng 5

Hnh 1-7. C u trc c a m ng Internet.

Cc c ng c dng n i cc m ng con t o thnh m t m ng l n.

C 2 cch k t n i v i Internet nh sau :
My con n i trong m ng LAN (hay WAN) v m ng ny n i v i Internet
My con n i n m t tr m cung c p d ch v Internet (Internet Service
Provider), thng qua k t n i v i Internet. Trong hnh trn, ta c th th y
cc tr m ISP l i k t n i v i Internet thng qua IAP (Internet Access
Provider). M t IAP c th lm lun ch c n ng c a ISP nh ng ng c l i th
khng.
 - 15 -
Trc chnh Internet
Nh cung cp kh nng
truy cp Internet
My ch IAP
Nh cung cp My ch
dch v Internet
ISP
ISP
My ch

ISP

Ng-i dng
truy cp trc tip

Ng-i dng cng tc

Ng-i dng truy cp t xa (qua in
thoi, -ng thu bao ring...)

Hnh 1-8. S k t n i c a cc trung tm cung c p d ch v (ISP)

1.6.3 Cc ki n trc khc

Level ISO ARPANET SNA DECNET
7 Application User End User Application
6 Presentation Telnet, FTP NAU Services
5 Session (none) Data Flow Control (none)
Transmision Control
4 Transport Host - Host Network Services
SRC to DESI - IMP
3 Network Path Control Transport

2 Datalink IMP - IMP Data Link Control Data Link Control

1 Physical Physical Physical Physical

ARPANET: Advanced Research Projects Agency FTP: File Transfer Protocol

SNA: System Network Architecture ca IBM IMP: Interface Message Procesor
NAU: Network Addressable Unit

Nguy n T n Khi,
Khoa Cng ngh Thng tin, Tr ng i h c Bch Khoa N ng.
 - 16 -

Ch ng 2 NG V T L
Nhi m v c a t ng v t l l chuy n cc bit tin t my ny n my kia. T c
truy n tin ph thu c vo mi tr ng truy n tin. Tn hi u truy n c th d ng t ng
(analog) ho c d ng s (digital). H ng pht tri n hi n nay :
- Truy n tin b ng cp quang, b ng v tinh.
- H th ng n i nhanh (Fast - Connect), h th ng chuy n m ch gi
- M ng thng tin s a d ch v (Integrated Services Digital Network)

2.1 Mi tr ng truy n tin

2.1.1 Ph ng ti n truy n

c ch l p t cp l m b o dung l ng (t c ) c n thi t cho cc nhu c u

truy n thng trong m ng. H th ng cp c n ph i n nh. t c m c tiu ny,
ng i qu n tr m ng ph i cn i b n y u t sau:
- T c truy n l n nh t c a h th ng cp hi n hnh, kh n ng nng c p.
- Nhu c u v t c truy n thng trong vng 5-10 n m t i l bao nhiu.
- Ch n trong s nh ng lo i cp ang c trn th tr ng.
- Chi ph l p t thm cp d phng.
Vi c k t n i v t l m t my tnh vo m ng c th c hi n b ng cch c m m t
card giao ti p m ng NIC (Network Interface Card) vo khe c m c a my tnh v n i
i cp m ng. Sau khi k t n i v t l hon t t, qu n l vi c truy n tin gi a cc
tr m trn m ng tu thu c vo ph n m m m ng.
NIC s chuy n gi tn hi u vo m ng LAN, gi tn hi u c truy n i nh
t dng cc bit d li u th hi n b ng cc bi n thin tn hi u n. Khi n ch y
trong cp dng chung, m i tr m g n v i cp u nh n c tn hi u ny, NIC m i
tr m s ki m tra a ch ch trong tn hi u u c a gi xc nh ng a ch
n, khi gi tn hi u i t i tr m c a ch c n n, ch tr m s sao gi tn hi u
i l y d li u ra kh i khung tin v a vo my tnh.
C hai k thu t truy n tn hi u m ha ln m ng : Truy n d it ng c
(baseband) v truy n d i t n r ng (broadband).
c tnh c a cp bao g m s nh y c m v i nhi u c a n, m m d o, kh
ng u n n n l p t, c ly truy n d li u, t c truy n (Mbit/s). Hi n nay, t c
truy n d li u trn cc lo i cp bi n ng t 10Mbit/s n 100Mbit/s v h n n a.
C 3 nhm cp chnh c dng n i h u h t cc m ng :
 - 17 -

- Cp ng tr c (Coaxial)
- Cp xo n i (Twisted-Pair) : g m c cp xo n i tr n (Unshielded Twisted-
Pair) v cp xo n i c b c (Shielded Twisted-Pair).
- Cp s i quang (Fiber-Optic)
2.1.1.1 Card m ng
Card m ng cn c g i l card
giao ti p m ng NIC (Network Interface
Card) c l p t trong m i my tnh
trong m ng c c b , Card ny c nhi m
chuy n d li u t my tnh vo cp
ng v ng c l i. Qu trnh ny chnh
l s chuy n i t tn hi u s c a my
tnh thnh cc tn hi u n hay quang
c truy n d n trn cp m ng. ng
th i n c ng th c hi n ch c n ng t
p d li u thnh cc gi v xc nh ngu n v ch c a gi. Hnh 2-1. Card m ng (NIC)

Cc lo i u n i cho card m ng :
t vi lo i card m ng c nhi u u n i n i v i cp m ng, xc nh u
no dng ta c th thay i cc jump hay cng t c chuy n DIP ngay trn card m ng
ho c s d ng ph n m m.
- M ng thin Ethernet s d ng cc u n i cp ng tr c BNC (British Naval
Connector)
- M ng thicknet dng gi c n i AUI 15 chn c m vo u DB15 c a card
ng.
- M ng Ethernet twisted-pair (10 Base T) s d ng u n i RJ45.
2.1.1.2 Cp ng tr c
Cp ng tr c c ch t o g m m t dy ng gi a ch t cch n, chung
quanh ch t cch n c qun b ng dy b n kim lo i dng lm dy t. Gi a dy
ng d n n v dy t c m t l p cch ly, ngoi cng l m t v b c b o v .
Cp ng tr c c hai lo i : lo i nh (Thin) v lo i to (Thick). Dy cp ng
tr c lo i nh c thi t k truy n tin cho b ng t n c b n (Base Band) ho c b ng
n r ng (broadband). Dy cp lo i to dng cho ng xa, dy cp nh dng cho
ng g n, t c truy n tin qua cp ng tr c c th t t i 35 Mbit/s.
 - 18 -

2.1.1.3 Cp dy xo n (Twisted Pair)

Cp xo n g m hai s i dy ng c xo n cch n v i nhau. Nhi u i dy
cp xo n g p v i nhau v c b c chung b i v cp hnh thnh cp nhi u s i. Cp
ny c c tnh d b nh h ng c a nhi u n nn ch truy n d li u c ly
kho ng 100m (kho ng 328 feet). Cp xo n i c hai lo i: cp xo n i khng b c
(UTP) v cp xo n i c b c (STP).
Cp xo n th ng c dng trong h th ng n tho i truy n tn hi u t ng
(analog) c ng nh tn hi u s (digital). Trong kho ng cch vi km th khng c n
khuy ch i v c t c m c megabit/giy.

2.1.1.4 Cp quang (Fiber Optics)

Khi cc tn hi u s c u ch thnh cc tn hi u xung nh snh th c
truy n t i qua cp quang. Cp s i quang bao g m m t s i thu tinh c c m nh g i l
li (core), c bao b c b i m t l p thu tinh ng tm g i l l p v b c hay cn
i l l p ph (cladding). i khi cc s i c lm b ng ch t d o. Ch t d o d l p
t h n nh ng khng th mang xung nh sng i xa nh thu tinh.
i s i thu tinh ch truy n tn hi u theo m t h ng nh t nh, do cp c 2
i n m trong v b c ring bi t : m t s i truy n v m t s i nh n. Cp s i quang c
th truy n tn hi u i xa h n v i t c c c nhanh (theo l thuy t cp quang c th
truy n tn hi u v i t c t i a 200.000Mbit/s).
Cp quang c d i thng l n h n cp ng, u m m nh c a cp quang l
kho ng cch truy n d n l n, gi r , dung l ng truy n cao.

2.1.1.5 V tinh thng tin

tinh truy n thng (communication satellites) nh n thng tin m t t,
khuy ch i tn hi u thu c v pht l i xu ng m t t t n s khc trnh giao
thoa (interference) v i tn hi u thu c. Cc v tinh c vai tr nh nh ng tr m l p
tin gi a cc tr m m t t v i nhau. M t v tinh u ph sng r t r ng v c th c
nhi u tr m m t t, th ng ho t ng t n s 12 - 14Ghz. Truy n tin qua v tinh
c di truy n r t r ng, do nh ng kho ng cch xa (hng tr m km) cb o m
ch t l ng tin. Ngoi ra gi c a truy n v tinh ang gi m nhanh.
ban k thu t n t (IEEE) ngh dng cc tn sau y ch 3 lo i dy
cp dng v i m ng Ethernet chu n 802.3 :
1. Dy cp ng tr c s i to (thick coax) g i l 10BASE5, c t c 10 Mbps,
n s c s , 500m.
 - 19 -

2. Dy cp ng tr c s i nh (thin coax) g i l 10BASE2, c t c 10 Mbps,

n s c s , 200m.
3. Dy cp i xo n khng v b c (twisted pair) g i l 10BASET, c t c 10
Mbps, t n s c s , s d ng cp s i xo n.
4. Dy cp quang (Fiber Optic Inter-Repeater Link) g i l FOIRL .

2.1.2 Cc thng s c b n c a mi tr ng truy n tin

2.1.2.1 suy gi m
Tn hi u trn ng dy b suy gi m trong qu trnh truy n tin. kh c ph c
ta dng cc b khuy ch i (amplifiers). suy gi m c tnh b ng n v
decibel. N u n th ban u l V1 v sau gi m xu ng V2 th s decibel c a d
suy gi m c nh ngh a nh sau:
V1
S (decibel) = 20 log 10
V2
2.1.2.2 nhi u
n t tr ng trong mi tr ng truy n tin gy nhi u cho cc tn hi u mang
thng tin. kh c ph c ta dng cc b l c nhi u (filters). c tr ng nhi u
trn ng dy, ta dng t s t n s tn hi u/t p m (Signal/Noise - S/N) :
S
SN (decibel ) = 10 log 10 ( S : Signal ; N : Noise )
N
2.1.2.3 T c truy n
S
C = B log 2 1 + bit / s
N
Trong B l r ng d i t n tnh b ng Hz. C l t c tnh b ng bit/giy (b/s). N u
ng n tho i c d i t n 3000Hz, t s S/N = 20dB th t c truy n c c i l :

S S S
= 10 log 10 = 20 = 100 S
C = B log 2 1 + = 3000 log 2 (1 + 100) = 19963b / s
N N N N
Cc tn hi u trn knh truy n c th l tn hi u t ng t ho c tn hi u s v
ng ng s t o thnh knh t ng t ho c knh s .

2.2 Chu n giao di n

2.2.1 Modem

Modem l b u ch v gi i u ch bi n i cc tn hi u s thnh cc tn
hi u t ng t v ng c l i trn m ng n tho i.
 - 20 -

mA u cu i u cu i DCE mB
s li u truyn

Mng tin
CPU UART MODEM thoi cng MODEM UART CPU
M cng
B x l B m tin DTE

Hnh 2-2. S truy n tin gi a hai m A v B.

Tn hi u s t my tnh n modem, c modem bi n i thnh tn hi u

ng t c th i qua m ng n tho i. Tn hi u ny n modem mB c
bi n i ng c l i thnh tn hi u s a vo my tnh B.
Cc k thu t u ch c b n l u ch bin AM, u ch t n s FM,
u ch pha PM .
- u ch bin : Cc tn hi u 1 v 0 c phn bi t b i bin , cn t n s
a tn hi u l gi ng nhau. u ch bin th c hi n nh ng d b nhi u.
- u ch t n s : Cc tn hi u 1 v 0 c phn bi t b i t n s , cn bin cc
tn hi u gi ng nhau.
thu t u t n ph c t p h n nh ng tnh ch ng nhi u cao.
- u ch theo pha : Cc tn hi u 1 v 0 c phn bi t b i cc pha c a dao
ng, cn bin v t n s c a cc tn hi u gi ng nhau. u pha c ng ph c
p nh ng t b nhi u.
t ng t c truy n tin ng i ta k t h p u pha v i u bin g i l u
pha bin.
Hi n nay c r t nhi u lo i modem hi n i t lo i th p: 300, 600, 1200, 2400
bit/s, n lo i 9600 bit/s. V i t c truy n t ng i cao trn ng truy n b ng
p (b ng tho i) nn i h i nh ng ph ng php u bin ph c t p.
Cc ph ng th c truy n d li u gi a hai m c th l:
- M t chi u n (simplex)
- Hai chi u lun phin (half - duplex)
- Hai chi u y (duplex)
Truy n m t chi u n ch cho php truy n m t h ng. Truy n hai chi u lun
phin cho php truy n hai h ng, nh ng m i th i m ch c m t h ng c
truy n, sau ph i th c hi n chuy n m ch truy n ng c l i. Truy n hai chi u
y c th nh n ho c pht cng m t lc. Cc modem hi n nay u c th ho t
ng hai ch bn song cng v song cng.
 - 21 -
2.2.2 DTE v DCE

Tr c khi nghin c u cc chu n cho giao di n t ng V t l, chng ta c hai

khi ni m m i : l DTE v DCE.
- DTE (Data Terminal Equipment - u cu i s li u) : l khi ni m cs
ng ch cc my m ng i s d ng bnh th ng thao tc tr c ti p ln .
Cc my ny c th l my tnh hay tr m cu i.
- DCE (Data Communication Equipment - u cu i truy n) : l khi ni m ch
cc thi t b cu i knh d li u c ch c n ng n i cc DTE v i cc ng truy n
t l v chuy n i d li u. DCE c th l cc Modem, Tranducer,
Multiplexer...
ISO qui nh cc chu n quy c ph ng th c ghp n i gi a u cu i s li u
DTE v u cu i truy n DCE.

2.2.3 Chu n RS-232C

u nh ng n m 50, chu n RS-232(Recommended Standard 232C, c a EIA)

c pht tri n truy n tin gi a cc thi t b u cu i d li u. Chu n ny hi n nay
ang c s d ng, n chnh l cc c ng COM1, COM2 trn cc my PC.
Ph n c h c : l m t b c 25 chn r ng tnh gi a l 47,05mm 13
hng trn nh s 1 13 (tri qua ph i) hng d i 14 25 (tri qua ph i).
Ph n n : g m qui c logic 1 <-3V v logic 0 >+ 3V.
c truy n cho php 20 kbps qua dy cp 15m (th ng l 9,6 kbps)
n m 1987, RS-232-C c s a i v t tn l i l EIA-232-D. Ngoi
ra cn c m t s chu n m r ng khc nh RS-422-A, RS-423-A RS-449, cc
khuy n ngh lo i X c a CCITT nh X21. . .. M c d u RS-232-C v n l chu n thng
ng nh t cho giao di n DTE/DCE nh ng cc chu n m i ni trn c p d ng ph
bi n hi n nay.
i v i cc my tnh, thng th ng ng i ta s d ng hai c ng COM1, COM2
t n i tr c ti p. C ng COM1 c a ch vo/ra l 3F8_3FF hex v ng t l IRQ4,
ng COM2 c a ch vo/ra l 2F8_2FF hex v ng t l IRQ3. Cc chn c m c a
hai c ng c ng c chu n ha ti n l i h n cho vi c s d ng.
 - 22 -

Ch ng 3 NG LIN K T D LI U
3.1 Ch c n ng
ng lin k t d li u th c hi n cc cng vi c chnh nh sau :
- nh danh cc thi t b trn m ng, c u hnh logic c a m ng.
- u khi n lu ng d li u v vi c truy nh p t ng v t l.
- Pht hi n v ch nh s a cc l i xu t hi n trong qu trnh truy n d li u.
Ch c n ng chnh c a t ng LKDL l tch r i cc khung thnh cc bt truy n
i v ki n t o cc khung (frames) t cc dng bt nh n c.
ng LKDL nghin c u cc thu t ton th c hi n thng tin hi u su t, tin c y
gi a hai my c nh nhau t ng 2. a ra cc th t c truy n tin c l u n l i c
th x y ra do nhi u trn ng dy, s tr do lan truy n.
Thng th ng, t ng LKDL c lin quan n nhi u c a tn hi u c a ph ng
ti n truy n v t l, cho d l truy n qua dy ng, cp quang hay truy n thng qua
sng ng n. Nhi u l m t v n r t thng th ng v c th do r t nhi u ngu n khc
nhau, trong c c nhi u c a cc tia v tr , nhi u do t p m c a kh quy n v t
cc ngu n khc nhau.

3.2 Cc v n c a t ng lin k t d li u

3.2.1 Cung c p d ch v cho t ng m ng

ng 2 chuy n d li u t m c 3 my ngu n t i m c 3 my nh n.
. . . .
. . . .

ng s li u o ng s li u th c
(Virtual Communication) (Actual Communication)
Hnh 3-1. ng truy n d li u trong t ng LKDL.

Cc d ch v t ng 2 c th l:
1. D ch v khng k t n i, khng bin nh n (Unacknowledged Connectionless
Service)
2. D ch v khng k t n i, c bin nh n (Acknowledged Connectionless Service)
3. D ch v c k t n i (Connection Oriented Service)
 - 23 -

ch v k t n i c h ng c 3 giai n: t n i, truy n s li u, tch b lin

t (k t thc) : CONNECT, DATA, DISCONNECT. Truy n tin gi a 2 t ng k nhau
dng cc hm d ch v nguyn th y (request, indication, response v confirm).
ch v khng k t n i c th hi n b ng m t b c duy nh t l truy n tin,
khng c n thi t l p lin k t logic. Cc n v d li u truy n c l p v i nhau.

3.2.2 Khung tin - Nh n bi t gi tin

cung c p d ch v cho t ng m ng, t ng LKDL ph i dng d ch v c cung

p t t ng V t l. T ng V t l ti p nh n dng bt v giao cho n i nh n. Dng bit
ny c th c l i. T ng LKDL s ki m tra v n u c n s s a l i.
ng LKDL tch dng bit thnh cc khung tin (frame) v tnh thng s ki m
tra t ng (checksum) cho m i khung tin ny, n u k t qu tnh c khc v i
checksum ch a trong khung tin, ngh a l c l i v khi l i s c thng bo cho
i g i.
Mu n tch cc khung tin, c th chn cc n phn cch (timegaps) vo gi a
cc khung tin, gi ng nh kho ng tr ng (space) gi a cc t trong v n b n. Nh ng
u ny kh th c hi n nn ng i ta th ng dng cc ph ng php sau :
m s k t : Hi n nay t c dng, v t m c ng b l i khi truy n.
Dng k t b t u (STX) v k t thc (ETX) v i k t m (DLE).
Dng cc c (flags) nh d u b t u v k t thc v i cc bit m.

3.2.3 Ki m tra l i

Cc cch ki m tra l i trong qu trnh truy n :

- Dng thng s tr l i c bin nh n (ACK) ho c khng bin nh n (NAK)
bi t nh n ng b n tin hay ph i pht l i.
- Dng b nh th i gian, n u qu th i gian quy nh khng c tr l i ngh a l
n tin ch a nh n c.
- Dng ph ng php nh s th t cc khung tin (frame) c g i i.
Qu trnh ki m tra l i ng th i v i qu n l th i gian v s th t c a cc
khung tin nh m b o m m i khung tin ch nh n c m t l n duy nh t. y l
ch c n ng quan tr ng c a t ng LKDL.

3.2.4 u khi n lu ng d li u

Trong qu trnh truy n d li u, n u t c bn pht nhanh h n bn thu th x y

ra hi n t ng m t tin do khng nh n k p. V v y c n ph i u khi n lu ng truy n
 - 24 -

(flow control ) qu trnh thu pht c ph i h p nh p nhng v ng b v i nhau.

Ch c n ng c t i m t vi c p giao th c, k c t ng con LLC.
Cc giao th c ph i ch a cc quy t c xc nh r khi no n i g i c th pht
cc khung tin k ti p.

3.2.5 Qu n l lin k t

t ch c n ng khc c a t ng LKDL l qu n l cc k t n i nh tch, n i, nh

khung tin, b t u l i khi l i, qu n l cc thi t b u cu i th c p ho c s c p
ng khung tin th m d (poll).

3.2.6 Nn d li u khi truy n

Nn d li u l m t v n quan tr ng n v vi c truy n d li u trn m ng. V

b n, nn d li u l p chng l i t n ch khi l u tr trn a v t n th i
gian khi truy n trn ng dy. Th c t , cc d li u s ch a nhi u nl p il p
i, nn d li u s thay th cc thng tin l p l i b ng m t k hi u ho c m t n m
rt ng n di c a t p tin. Cc k thu t nn d li u c s bao g m :
- Null compression : Thay th m t dy cc d u cch b ng m t m nn v m t
gi tr s l ng cc d u cch.
- Run-length compression : M r ng k thu t trn b ng cch nn b t k m t dy
no c t 4 k t l p. Cc k t ny c thay th b ng m t m nn, l m t
trong cc k t ny, v m t gi tr b ng ng s l n l p.
- Keyword encoding : T o ra m t b ng m cho cc t ho c cc c p k t th ng
xuyn xu t hi n v thay th .
- Ph ng php th ng k Huffman : K thu t nn ny gi thi t r ng s phn b
a cc k t trong d li u l khng ng nh t. T c l m t s k t xu t hi n
nhi u h n cc k t khc. K t no cng xu t hi n nhi u th cng t t n bit
m ha n. M t b ng c t o ra ghi l i l c m ha v b ng ny c th
chuy n cho modem nh n n bi n i tr l i cc k t m ha.
- Ngoi ra cn m t thu t ton nn n a c g i l nn ng u nhin. Thu t ton
ny c s d ng trong m t chu n nn d li u V.24bits

3.3 Pht hi n v hi u ch nh l i
Trong khi truy n i m t byte trong h th ng my tnh th kh n ng x y ra m t
i do h ng hc ph n no ho c do nhi u gy nn l kh l n. Cc knh vo-ra
th ng x y ra nhi u l i, c bi t l khi truy n s li u. Ph n l n cc h th ng u c
cc ph ng php pht hi n v sau s a l i. Qu trnh s a l i th ng kh h n r t
nhi u so v i pht hi n l i. C th chia ph ng php x l l i ra lm hai nhm:
 - 25 -

- Pht hi n l i v thng bo cho bn pht bi t pht l i tin.

- Pht hi n l i v t s a.

3.3.1 Ph ng php bit ch n l (Parity)

y l ph ng php th ng dng nh t pht hi n l i. B ng cch thm 1 bit

c g i l bit ch n l ) vo t nh phn ph thu c vo t ng s cc bit 1 trong m t
l m t s ch n hay l , v nh vo php ton logic XOR, ta s bi t c bit thm
vo l bit ch n hay bit l .
ch ki m tra s xc nh cc s bit 1 c ng tnh ch n l hay khng.
Ph ng php t ng i n gi n v c hai cch nh sau :
Ki m tra ngang (VRC - Vertical Redundancy Checking) : Thm m t bit ch n
vo m i byte pht hi n l i. Cch ny lm m t i kho ng 12,5% dung
ng b n tin. kh c ph c ta c th dng php ki m tra t ng cc byte.
Ki m tra d c (LRC - Longitudinal Redundancy Checking) : l i c pht
hi n trong cc kh i byte thay cho vi c tm l i trong t ng byte. Trong ph ng
php ny ng i ta thm m i kh i 1 byte cu i, byte ny mang cc thng tin
tnh ch t c th c a kh i (Characteristic Redundancy Checking - CRC).
Byte ny n gi n c th tnh b ng php logic XOR c a t t c cc byte trong
kh i ho c tnh theo a th c chu n c FCS.
V d :
tr bit trong Kh i k t truy n i LRC
k t A S C I I
0 1 1 1 1 1 1
1 0 0 0 0 0 0
2 0 1 0 0 0 1
3 0 0 0 1 1 0
4 0 0 0 0 0 0
5 0 1 1 0 0 0
6 1 1 1 1 1 1
VRC 0 0 1 1 1 1

Ki m sot l i 2 chi u : VRC-LRC.

Bn nh n s ki m tra parity theo c hai chi u pht hi n v nh v l i cho
ng k t . ( 1 1 = 0 0 0 = 0 10=0 01=1)

3.3.2 Tnh theo a th c chu n

Cch tnh check sum nh sau :

- Gi s ta nh n c b n tin M(x).
 - 26 -

- N u a th c chu n G(x) c b c l r, ta b sung thm r bit 0 vo cu i b n tin v

c m+r bit t ng ng a th c xrM(x).
- Chia xrM(x) theo module 2 cho G(x). K t qu ta c s d T(x) l checksum
c pht i.
Cc a th c chu n th ng c dng tnh bi n ki m tra t ng l :
CRC-12 = x12 + x11 + x3 + x2 + x + 1 (dng cho k t 6 bit)
CRC-16 = x16 + x15 + x2 + 1 (dng cho k t 8 bit)
CRC-CCTTT= x16 + x12 x5 + 1 (dng cho k t 8 bit)
V d Khung tin ban u 1101011011, G(x) = x4 + x + 1, v y r = 4, chu i bit
thm : 10011. Ta c xrM(x) = 1101011011 0000. Chia xrM(x) theo module 2 cho
G(x), ta c thng s ki m tra t ng T(x) = 1110
11010 1011 0 00
10011
010011
10011
0000010110
10011
0010100
10011
001110 S d l 1110

Khung tin c truy n i: 1101011011 1110

3.3.3 M s a sai

s a sai m t bit, ta dng t p m Hamming d a trn cc "bit ch n l " c

i vo cc bit s li u trong t ng byte theo nguyn l cn b ng ch n l ch ra cc
bit l i.
u trong b n tin c k bit v s "bit ch n l " l r, th s bit tin v "bit ch n l "
pht i s l n=k+r. r bit ki m tra lun cc v tr 1, 2, 4, 8,..., 2r-1 v ct ob i
ng module 2 gi tr nh phn c a cc v tr c bit 1 c a t m. V cc bit ki m tra
chi m v tr 2i v i i = 0, 1, 2,..., r-1 nn di c c i c a cc t m Hamming l n
2 - 1 v t dy s c c i c a cc bit tin
r
c b o v l : k (2r - 1 - r). T y ta
xc nh c r.
V d : B n tin 11 bit (10101011001) c b o v b i m Hamming.
u ki n 11 2 - 1-r, ta c n 4 bit ki m tra (r =4) t o m Hamming
(n=11+4=15)
1 0 1 0 1 0 1 C 1 0 0 C 1 C C
15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Cc bt ki m tra C c tnh nh sau:

 - 27 -

V tr bit 1 Gi tr nh phn
Nu bn tin nhn -c l:
15 1111
1 1 1 1 1 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1
13 1101 5 4 3 2 1 0
11 1011 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0
9 1001 bit error
0111 tr bit 1 Gi tr nh phn
7
1101 15 1111
-> Tp m cc bit kim tra Hamming: 0100 13 1101
T m Hamming: 101010101001100 9 1001
7 0111
4 0100
3 0011
1011 (11)
V tr sai bit 11
3.4 Th t c lin k t d li u c b n
truy n tin c tin c y cao ta dng d ch v lin k t (Connection Oriented
Service).
V d my A g i s li u cho my B, khi t ng 2 c n i, s li u t t ng 3
my A chuy n xu ng t ng 2 nh ch ng trnh con FromNetworkLayer. T ng 2
sung ph n u thng tin u khi n v tnh c ki m tra t ng (FCS).
Thng tin
Khung tin (Frame) = u tin (Header) FCS
(Information)

Khung tin c pht sang t ng 2 my B nh ch ng trnh con

ToPhysicalLayer.
My B i tin b ng ch ng trnh con Procedure CallWait(Event). Khi khung
tin t i bn nh n, my B tnh c ki m tra t ng, n u khng ng c s bo event =
CKsumErr, n u khung tin ng n bo event=FrameArrival v thu nh n khung tin
t ng V t l nh ch ng trnh con FromPhysicalLayer.
Sau u tin ch a cc thng tin u khi n (header) s c ki m tra v n u
t c u ng c , ph n s li u c chuy n ln t ng 3 nh ch ng trnh con
ToNetworkLayer.
Giao th c n cng v i knh khng l i v khng ch : Trong giao th c ny
do tin ch truy n theo m t h ng, ng knh khng c l i nn s li u lun
n sng khng ph i ch .
Giao th c n cng v i knh khng l i v ph i i : Bn thu b nh h n ch
v t c v t l h u h n, do bn pht ph i ch .
 - 28 -
3.4.1 Giao th c n cng v i knh c l i

Bn nh n
Khi no ng knh c l i, bn nh n s ch g i tn hi u bin nh n n u gi tin
nh n c l ng, n u gi tin nh n c l sai th s b b i. Qu th i h n qui
nh, bn pht s g i l i gi tin. Qu trnh ny l p l i cho n khi nh n c gi tin
ng. Trong tr ng h p ny, t ng 3 my B khng bi t c gi tin b m t hay
nh n hai l n, t ng 2 ph i nh n bi t c u ny.
C th x y ra cc tr ng h p :
- T ng 3 my A g i gi tin X xu ng t ng 2 c a n v pht i.
- My B nh n c v tr l i b ng tn hi u bin nh n ACK.
- Tn hi u bin nh n b m t trn ng i.
- Qu th i gian qui nh m my A khng nh n c tn hi u bin nh n, n s
pht l i gi tin X. D n n my B nh n c hai gi tin X
gi i quy t v n ny ng i ta nh d u gi tin g i i v bn nh n g i tn
hi u cho bi t nh n gi tin s m y.
Bn pht
Bn pht sau khi pht gi tin, c 3 kh n ng x y ra: nh n c tn hi u bin
nh n ng, tn hi u bin nh n b m t ho c qu th i gian m ch a nh n c tr l i.
u tn hi u bin nh n ng, my A nh n ti p gi tin t t ng m ng t vo vng
m (buffer), xo gi tin tr c, t ng s th t gi tin pht. N u tn hi u bin nh n b
t ho c qu th i gian m ch a nh n c th pht l i gi tin v i s th t gi
tin khng thay i.
Bn nh n n u nh n ng gi tin th ti p nh n v chuy n n t ng m ng v
pht tn hi u bin nh n. N u gi tin sai ho c nh n 2 l n th khng c chuy n ln
ng m ng.

3.5 u khi n dng truy n

t n d ng ng dy, cc tn hi u bin nh n (ACK ) c ghp cng v i
gi tin. Khi gi tin n, thay cho vi c tr l i ngay tn hi u bin nh n, bn thu nh n
ti p gi tin t t ng m ng ghp cng cng tn hi u bin nh n v g i tr l i. K
thu t ny c g i l Piggybacking (ghp thm).
u m c a ph ng php ny l t n d ng ng knh. N u qu th i gian (vi
s) m khng c gi tin m i th bn thu c ng ph i tr l i tn hi u bin nh n bn
pht khng ph i pht l i gi tin c .
 - 29 -

t n d ng ng knh, bn pht v bn thu ph i ng b bn thu k p

nh n cc gi tin v bn pht c ng khng lng ph ng truy n, ng i ta dng c
ch c a s tr t (sliding windows). C a s m to th s gi tin a ln ng knh
nhi u h n(t c nhanh), c a s m b th s gi tin a ln ng knh t l i (t c
ch m l i). T ng t nh c a ch n p n c.

3.5.1 C ch c a s

Ng i ta dng s bit c tr ng cho r ng c c i c a c a s . Trong th

c ny, m i gi tin i s c nh s t 0 n Max (Max l 2n - 1) thng qua m t
dy g m cc s 0, 1. Ch ng h n c a s 3 bit s qu n l cc gi tin c s t 0 7. Ta
c th dng n tu .
Danh sch cc gi tin g i i gi trong c a s pht. Danh sch cc gi tin nh n
c gi trong c a s nh n. C a s pht v nh n khng b t bu c ph i c kch
th c, gi i h n trn v d i gi ng nhau.
c d u th t c ny cho php t ng lin k t d li u linh ho t h n v th t g i,
nh n g i tin nh ng n yu c u ph i m b o t ng m ng ch bn nh n c cng
th t v i t ng m ng ngu n bn g i.
a s bn pht
Trong c a s bn pht t cc gi tin g i i nh ng ch a nh n c tn hi u
bin nh n. Khi nh n c gi tin m i n t t ng m ng pht i, bin trn c a s
ng 1, v khi c tn hi u bin nh n, bin d i c a c a s t ng 1. Bn pht lun gi
trong b nh cc gi tin pht i nh ng ch a nh n c tn hi u bin nh n v c
th pht l i. Nh v y n u Max b ng n th bn pht c n n vng m gi cc gi
tin pht i nh ng ch a nh n c tr l i. N u c a s t i Max th t ng lin k t
li u bn pht ng ng nh n tin t t ng 3 cho n khi c b m t do.
a s bn nh n
a s bn nh n ch a cc gi tin c chuy n n. Khi gi tin c s th t
trng v i bin d i c a c as c nh n, c a s chuy n tin ln t ng ba, pht tn
hi u bin nh n v quay m t n v . Khng nh c a bn pht, c a s bn nh n lun
duy tr cng m t kch th c. Khi kch th c c a s = 1, t ng 2 nh n gi tin theo
th t . Nh ng n u kch th c c a s l n h n th khng ph i nh v y.
 - 30 -

Ho t ng c a c a s c kich th c l 3 bit v i tr t 1 bit nh sau :

as
pht

as
thu

(a) B t u (b) G i gi tin u ti n (c) Nh n tin v tr l i ACK (d) Nh n ACK

Hnh 3-2. u khi n dng truy n theo c ch c a s .

3.5.2 Trao i b n tin v i c a s 1 bit

n tin g n c gi tin v i ph n u khi n (Header). Ph n u khi n g m c

gi tin, s th t pht seq, s gi tin, s th t nh n l ack.
Trong tr ng h p bnh th ng my A g i tr c nh sau :

A g i (0,1, A0)
B nh n (0,1,A0)*
B g i (0,0,B0)
A nh n (0,0,B0)
A g i (1,0,A1)
B nh n (0,1,A1)*
B g i (1,1,B1)
A nh n (1,1,B1)
A g i (0,1,A2)
B nh n (0,1,A2)*
B g i (0,0,B2)
A nh n (0,0,B2)
A g i (1,0,A3)
B nh n (1,0,A3)*
B g i (0,0,B3)
A nh n (1,1,B3)
A g i (0,1,A4)
B nh n (0,1,A4)*
B g i (0,0,B4)

Hnh 3-3. Trao i b n tin v i c a s 1 bit bnh th ng.

 - 31 -

Trong tr ng h p b t th ng my A v B cng g i nh sau :

A g i (0,1, A0)
B g i (0,1,B0)
B nh n (0,1,A0)*
B g i (0,0,B0)
A nh n (0,1,B0)*
A g i (0,0,A1)
B nh n (0,0,A0)*
B g i (1,0,B1)
A nh n (0,0,B0)
A g i (1,0,A1)
B nh n (1,0,A1)*
B g i (1,1,B1)
A nh n (1,0,B1)
A g i (1,1,A1)
B nh n (1,1,A1)*
B g i (0,1,B2)
A nh n (1,1,B1)
A g i (0,1,A2)
B nhn (0,1,A2)*
B gi (0,0,B2)

Hnh 3-4. Trao i b n tin v i c a s 1 bit b t th ng.

My A t ng 2 nh n gi tin t ng 3, t o b n tin v g i i. Khi b n tin ny

n t ng 2 my B, n s c ki m tra xem c b l p l i khng. N u ng l b n tin
ang mong i th n c chuy n ln t ng 3 v c a s nh n d ch i 1 n c.
Vng tn hi u bin nh n ch a s b n tin cu i cng c nh n m khng c
i. N u s ny trng v i s b n tin v a g i. Bn pht s l y b n tin ti p theo t
ng m ng. N u s khng ng n ph i g i l i b n tin c .

3.5.3 V n chuy n lin t c

Th c t cho ta th y th i gian t lc pht gi tin n lc nh n tr l i bin nh n

ACK l khng ng k . Khi , n u ng knh v tinh c t c 50Kbp/s v i tr
lan truy n 500 ms, ta dng th t c u khi n dng truy n g i gi tin l 1000 bit qua
tinh. Th i gian pht gi tin l 20ms, v y sau 520ms m i nh n c tn hi u bin
nh n tr l i. Nh v y bn pht ph i ch n 96% th i gian (500/520), ch c 4%
ng b ng c dng n.
nng cao hi u su t ng truy n ta khng ch tn hi u bin nh n m c
pht ti p. V d , v i th i gian pht 20ms cho m t gi tin, ta s g i lin t c 26 gi
tin. Nh th khi g i h t 26 gi tin th m t kho ng th i gian l 520 ms, ng lc tn
hi u bin nh n cho gi tin 0 c ng v a n. K thu t ny g i l Pipe-Lining (v n
chuy n lin t c).
Khi c gi tin n gi a b h ng th lm th no ?, c b nh ng gi tin ng
i ti p sau n khng?. C hai ph ng php nh sau :
 - 32 -

- Pht l i t t c cc gi tin k t gi tin h ng (go back n)

- Pht l i ch ring gi tin b h ng, cn g i l pht c ch n l c .
- Pht l i t gi tin h ng
Trong tr ng h p ny, bn thu hu b cc gi tin ti p theo gi tin b h ng.
Bn pht pht l i t t c cc gi tin ch a c bin nh n b t u t gi tin b h ng.
Ph ng php ny lng ph ng truy n v ph i pht l i nhi u gi tin.

Qu th i gian

0 1 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ACK0

ACK1

0 1 E D D D D D D 2 3 4 5 6 7 8

Li
Nh ng gi tin b hu b i ACK2
ng lin k t d liu ACK3 ACK8
ACK4 ..
Hnh 3-5. C ch v n chuy n lin t c.

3.5.3.1 Pht l i c ch n lc
Qu th i gian

Qu th i gian

Qu th i gian

0 1 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ACK0

ACK1

0 1 E 3 4 5 6 7 8 2 D D D 0 1
D
Li n tin 2-8 c chuy n ln
Nh ng gi tin c l u vo vng ng m ng
m b i t ng lin k t d liu ACK8

Hnh 3-6. C ch pht b n tin c ch n l c.

Trong ph ng php ny, cc gi tin nh n c c th khng theo th t nh ng

cs px pl i chuy n ln t ng m ng theo ng th t . Khi c gi tin b l i,
bn thu ti p t c thu cc gi tin ng sau gi tin h ng t ng 2. Bn pht ch pht l i
 - 33 -

gi tin h ng. Ph ng php ny ng v i c a s bn thu l n h n 1 v i h i b nh

n gi cc gi tin sau gi tin h ng.

3.6 Cc giao th c c a t ng Lin k t d li u

ng LKDL cung c p cc ph ng ti n truy n thng tin qua lin k t v t l
m b o tin c y thng qua cc c ch ng b ha, ki m sot l i v ki m sot lu ng
li u. Cc giao th c c xy d ng cho t ng LKDL (DLP - Data Link Protocol)
c phn thnh hai lo i :
1. Giao th c d b (asynchronous DLP) : Cho php m t k t d li u c
truy n i b t k lc no m khng c n quan tm n cc tnh hi u ng
tr c .
2. Giao th c ng b (synchronous DLP) : Chn cc k t u khi n ho c
cc c gi a cc d li u c a ng i s d ng bo cho bn nh n. C hai
nhm giao th c ng b :
a. ng b h ng k t (character -oriented)
b. ng b h ng bit (bit - oriented)
Cc h th ng truy n thng i h i hai m c ng b ha :
c v t l : gi ng b gi a cc ng h ng i g i v ng i nh n
c LKDL : phn bi t d li u c a ng i s d ng v i cc 'c 'v cc vng
thng tin u khi n khc
Sau y ta xt hai lo i giao th c ng b l giao th c truy n tin ng b nh
phn BSC (Binary Synchronous Control) v giao th c u khi n lin k t d li u
c cao HDLC (Highlevel Data Link Control).

3.6.1 Giao th c BSC

y l giao th c h ng k t (COP - Character Oriented Protocol) c xy

ng d a trn cc k t c bi t c a m t b m chu n no (nh ASCII ho c
EBCDIC) ho t ng theo ph ng th c hai chi u lun phin.

3.6.1.1 T p k t u khi n

ENQ (05): Enquire - Yu c u tr l i t m t tr m xa

ACK (06): Acknowledgement - Thng bo ti p nh n t t thng tin
NAK (15): Negative ACK - Thng bo ti p nh n khng t t thng tin
STX (02): Start of text - K t thc ph n Header v b t u ph n d li u
ETX (03): End of text - K t thc ph n d li u
ETB (17): End of transmission block - K t thc n tin (kh i d li u)

SOH (01): Start of heading
EOT (04): End of transmission
DLE (10): Data Link Escape
SYN (16): Synchronous
- 34 -
- B t u ph n header c a b n tin
- K t thc qu trnh truy n tin v gi i phng lin k t
- thay i ngh a c a cc k t u khi n truy n tin khc
- K t ng b b n tin dng duy tr ng b gi a 2 bn

3.6.1.2 Khun d ng t ng qut b n tin c a giao th c BSC

TIN
SYN SYN SOH Header STX ETX/ETB CRC
k t ( r ng 5-8 bit)

i nh n Number Seq Control Bin nh n

thng su t b n tin, c th dng thm cc byte m:

SYN SYN DLE DLE DLE ETX/ETB CRC

Khi pht n u k t pht trng v i DLE th ta chn thm DLE. Khi thu, DLE
chn thm s c kh b .
V d v th t c BCS
A B
Yu c u ni SYN ENQ
SYN ACK Tr li ni
Chuyn s liu DLE STX ... DLE ETX
SYN ACK Tr li nhn
Yu cu tch SYN EOT

3.6.2 Giao th c HDLC

HDLC l giao th c h ng bit (Bit Oriented Protocol - BOP) c cc ph n t

a giao th c ( n v d li u, th t c) c xy d ng t cc c u trc nh phn (xu
bit) v khi nh n d li u s c ti p nh n l n l t t ng bit m t.
y l giao th c c v tr quan tr ng nh t, c ISO pht tri n s d ng
trong c hai tr ng h p : m- m v nhi u m, cho php truy n thng hai
chi u ng th i.

3.6.2.1 Khun d ng t ng qut b n tin c a giao th c HDLC

<--- H ng truy n
8 bits 8 bits 128-1024 bytes
Flag HEADER INFORMATION FCS Flag
01111110 Address Control cc bit (16 bit) 01111110
 - 35 -

Trong :
Flag (01111110): l c dng nh n bi t mb t u v k t thc b n tin.
trnh s xu t hi n c a m c trong n i dung c a b n tin, ng i ta ci t
ch ' ng' c cc ch c n ng sau :
- Khi truy n tin c sau n m bit 1 lin ti p th thm m t bit 0 khng nh m v i
Flag : 01101111111110010
011011111011110010
bit chn thm (khi thu th bit ny s c kh b )

- Khi nh n tin, n u pht hi n c bit 0 sau 5 bit 1 lin ti p th t ng lo i b bt

0 i.
Address : vng ch a a ch tr m ch c a khung tin.
Information : vng ghi thng tin truy n i, c kch th c khng xc nh.
FCS (Frame Check Sequence) : vng ghi m ki m sot l i (checksum)
cho n i dung khung tin, dng ph ng php CRC v i a th c sinh l CRC-
CCITT = x16 + x12 + x5 + 1
Control : vng nh danh cho cc lo i khung tin khc nhau c a HDLC, c ba
ng nh sau :
ng I : hi u l c truy n tin t c - Information
ng S : hi u l c u hnh s n i - Supervisor
ng N : ch c n ng ph c a u hnh n i Unnumbered
3.6.2.2 Ph ng th c trao i thng tin
Giao th c HDLC c 3 ph ng th c trao i thng tin chnh, ng v i m i
ph ng th c c cc giao th c khung tin t ng ng l SNRM, SARM ho c SABM :
Ph ng th c tr l i chu n SNRM (Set Normal Response Mode): cs
ng trong tr ng h p c u hnh khng cn b ng, c m t tr m u khi n
chung (master), cc tr m cn l i (slave) ch c th truy n tin khi tr m ch
cho php.
Ph ng th c tr l i d b SARM (Set Asynchronous Response Mode): C ng
c s d ng trong tr ng h p c u hnh khng cn b ng nh tr ng h p
trn, nh ng cc tr m slave c php truy n tin m khng c n s cho php
a tr m master. Ph ng th c ny c s d ng trong tr ng h p m-
m v i lin k t 2 chi u, cho php tr m slave g i cc gi tin (frame) khng
ng b v i tr m master.
 - 36 -

Ph ng th c tr l i d b cn b ng SABM (Set Asynchronous Balanced

Mode) : S d ng trong tr ng h p m- m, lin k t 2 chi u. Trong cc
tr m u c vai tr t ng ng.

3.6.2.3 Cc giao th c d n xu t c a HDLC

- LAP (Link Access Procedure) : t ng ng v i ph ng th c tr l i d b
(ARM).
- LAPB (Link Access Protocol-Balanced) : t ng ng v i ph ng th c tr l i d
cn b ng (ABM), c dng h u h t trong cc m ng truy n d li u cng
ng X25.
- LAP-D (Link Access Procedure, D Channel ) : c xy d ng t LAP-B v
c dng nh giao th c lin k t d li u cho cc m ng ISDN
- SDLC, ADCCP
3.6.2.4 So snh BOP v COP
- BOP nh n l n l t t ng bit m t, do m m d o, d dng t ng thch v i cc
khc nhau.
- BOP c overhead (ph tr i) ng n, s bt b sung v s tn hi u u khi n t do
c t c cao.
- Th t c u khi n trn bit nh phn m b o khng ph thu c m dng. Cch
gi i quy t ny m m d o v cho php gi i quy t v s yu c u khc.
- Th t c HDLC c coi l chu n qu c t v s thng tr trong th i gian t i, n
thch ng v i cc h th ng ph c t p. i v i cc thi t b t ph c t p c th
dng HDLC n gi n ho m b o s t ng thch v i HDLC v s pht
tri n m r ng h th ng sau ny.

BI T P
1. Tm hi u thm v chu n giao ti p RC232 v cc chu n khc c
pht ti n t chu n ny.
2. Tm hi u cc chu n m r ng c a giao th c HDLC.
-
 - 37 -

Ch ng 4 NG C C B
ng c c b (LAN) l h truy n thng t c cao c thi t k k t n i cc
my tnh v cc thi t b x l d li u khc cng ho t ng v i nhau trong m t khu
c a l nh nh m t t ng c a to nh, ho c trong m t to nh.... (100m n vi
km), c t c truy n d li u cao (c th t i 100Mbps), t l sai s d li u nh (10-8
->10-11). M t s m ng LAN c th k t n i l i v i nhau trong m t khu lm vi c.
ng LAN th ng bao g m m t ho c m t s my ch (file server, host), cn
i l my ph c v ) v m t s my tnh khc g i l tr m lm vi c (Workstations,
Client) ho c cn g i l nt m ng (Network Node) - m t ho c m t s my tnh cng
i vo m t thi t b nt.

4.1 Cc c u hnh c a m ng LAN

u hnh (topology) c a m ng l c u trc hnh h c khng gian m th c ch t l
cch b tr ph n t c a m ng c ng nh cch n i gi a chng v i nhau. Thng
th ng m ng c 3 d ng c u trc l: M ng d ng hnh sao (Star Topology), m ng
ng vng (Ring Topology) v m ng d ng tuy n (Linear Bus Topology). Ngoi 3
ng c u hnh k trn cn c m t s d ng khc bi n t ng t 3 d ng ny nh m ng
ng cy, m ng d ng hnh sao - vng, m ng h n h p,v.v....

4.1.1 M ng d ng hnh sao (Star Topology)

ng d ng hnh sao bao g m m t trung tm v cc nt thng tin. Cc nt

thng tin l cc tr m u cu i, cc my tnh v cc thi t b khc c a m ng. Trung
tm c a m ng u ph i m i ho t ng trong m ng v i cc ch c n ng c b n l:
- Xc nh c p a ch g i v nh n c php chi m tuy n thng tin v lin l c
i nhau.
- Cho php theo di v x l sai trong qu trnh trao i thng tin.
- Thng bo cc tr ng thi c a m ng...
u m:
- Ho t ng theo nguyn l n i song song nn n u c m t thi t b no m t
nt thng tin b h ng th m ng v n ho t ng bnh th ng.
- C u trc m ng n gi n v cc thu t ton u khi n n nh.
- M ng c th m r ng ho c thu h p tu theo yu c u c a ng i s d ng.
Nh c m:
- Kh n ng m r ng m ng hon ton ph thu c vo kh n ng c a trung tm.
Khi trung tm c s c th ton m ng ng ng ho t ng.
 - 38 -

- M ng yu c u n i c l p ring r t ng thi t b cc nt thng tin n trung

tm. Kho ng cch t my n trung tm r t h n ch (100 m).
Nhn chung, m ng d ng hnh sao cho php n i cc my tnh vo m t b t p
trung (HUB) b ng cp xo n, gi i php ny cho php n i tr c ti p my tnh v i HUB
khng c n thng qua tr c BUS, trnh c cc y u t gy t c ngh n m ng. G n
y, cng v i s pht tri n switching hub, m hnh ny ngy cng tr nn ph bi n
v chi m a s cc m ng m i l p.

4.1.2 M ng hnh tuy n (Bus Topology)

Theo cch b tr hnh lang cc ng nh hnh v th my ch (host) c ng

nh t t c cc my tnh khc (workstation) ho c cc nt (node) u cn iv v i
nhau trn m t tr c ng dy cp chnh chuy n t i tn hi u.
t c cc nt u s d ng chung ng dy cp chnh ny. Pha hai u dy
cp c b t b i m t thi t b g i l terminator. Cc tn hi u v gi d li u (packet)
khi di chuy n ln ho c xu ng trong dy cp u mang theo ch c a n i n.
Lo i hnh m ng ny dng dy cp t nh t, d l p t. Tuy v y c ng c nh ng
t l i l s c s n t c giao thng khi di chuy n d li u v i l u l ng l n v
khi c s h ng hc n no th r t kh pht hi n, m t s ng ng trn ng
dy s a ch a s ng ng ton b h th ng.

4.1.3 M ng d ng vng (Ring Topology)

ng c b tr theo d ng vng trn, ng dy cp c thi t k lm thnh

t vng khp kn, tn hi u ch y quanh theo m t chi u no . Cc nt truy n tn
hi u cho nhau m i th i m ch c m t nt m thi. D li u truy n i ph i c
km theo a ch c th c a m i tr m ti p nh n.
ng Token Ring c th ch y t c 4Mbps ho c 16Mbps. Ph ng php
truy c p dng trong m ng Token Ring g i l Token passing. Token passing l
ph ng php truy nh p xc nh, trong cc xung t c ng n ng a b ng cch
m i th i m ch m t tr m c th c truy n tn hi u. u ny c th c hi n
ng vi c truy n m t b tn hi u c bi t g i l Token (m thng bo) xoay vng t
tr m ny qua tr m khc. M t tr m ch c th g i i b d li u khi n nh n c
Token, khi n s chi m c quy n u tin ho t ng trn m ng.
ng d ng vng c thu n l i l c th n i r ng ra xa, t ng ng dy c n
thi t t h n so v i hai ki u trn. Nh c m l ng dy ph i khp kn, n u b
ng t m t n i no th ton b h th ng c ng b ng ng.
 - 39 -
4.1.4 M ng d ng k t h p

4.1.4.1 K t h p hnh sao v tuy n (star/Bus Topology)

u hnh m ng d ng ny c b ph n tch tn hi u (spitter) gi vai tr thi t b
trung tm, h th ng dy cp m ng c th ch n ho c Ring Topology ho c Linear Bus
Topology.
u m c a c u hnh ny l m ng c th g m nhi u nhm lm vi c cch xa
nhau, ARCNET l m ng d ng k t h p Star/Bus Topology. C u hnh d ng ny a
i s uy n chuy n trong vi c b tr ng dy t ng thch d dng i v i b t c
to nh no.

4.1.4.2 K t h p hnh Sao v Vng (Star/Ring Topology)

u hnh d ng k t h p Star/Ring Topology, c m t "th bi" (token) c
chuy n vng quanh m t ci HUB trung tm. M i tr m lm vi c c n i v i HUB -
l c u n i gi a cc tr m lm vi c v t ng kho ng cch c n thi t.
t hub thng th ng c nhi u c ng n i v i ng i s d ng g n my tnh
v cc thi t b ngo i vi. M i c ng h tr m t b k t n i dng c p dy xo n
10BASET t m i tr m c a m ng. Khi b tn hi u Ethernet c truy n t m t tr m
i hub, n c l p l i trn kh p cc c ng khc c a hub. Cc hub thng minh c
th nh d ng, ki m tra, cho php ho c khng cho php b i ng i u hnh m ng
trung tm qu n l hub. C ba lo i hub:
Hub n (stand alone hub)
Hub modun (modular hub) : Modular hub r t ph bi n cho cc h th ng
ng v n c th d dng m r ng v lun c ch c n ng qu n l, modular
c t 4 n 14 khe c m, c th l p thm cc modun Ethernet 10BASET.
Hub phn t ng (stackable hub) : thu n ti n cho nh ng c quan mu n ut
i thi u ban u nh ng l i c k ho ch pht tri n LAN sau ny.

4.2 Cc giao th c u khi n truy nh p ng truy n

Giao th c dng nh gi kh n ng c a m t m ng c phn chia b i cc
tr m nh th no. H s ny c quy t nh ch y u b i hi u qu s d ng mi
tr ng truy xu t (medium access) c a giao th c.
i knh ph ng ti n ch c th h tr m t l n tn hi u. N u hai my tnh
truy n trn knh cng m t lc, cc tn hi u c a chng s gy nhi u cho nhau (v d
nh hai ng i cng ni m t lc). C hai ph ng php u khi n vi c truy nh p
ph ng ti n khng x y ra s c gy nhi u : truy nh p ng u nhin v truy nh p c
u khi n.
 - 40 -

Lo i truy nh p ng u nhin
Tr m c th truy nh p ph ng ti n truy n tu theo mu n, b t k th i m
ng u nhin no.
a. K thu t truy c p ng u nhin i v i d ng bus
- Ph ng php a truy nh p s d ng sng mang (CSMA - Carrier Sense
Multiple Access).
- Ph ng php a truy nh p s d ng sng mang v i pht hi n xung t
(CSMA/CD - with Collision Detection)
b. K thu t truy c p ng u nhin i v i d ng vng
- Ph ng php chn thanh ghi (Register insertion)
- Ph ng php vng c ng n (Slotted-ring)
Lo i truy nh p c u khi n
Ph ng php u khi n tranh ch p th ng thch h p v i cc m ng c s trao
i d li u khng lin t c v t ng i t my tnh. y l d ng thng d ng trong
u trc m ng c c b .
- K thu t bus v i th bi (Token Bus) : dng cho cc m ng LAN
- K thu t vng v i th bi (Token Ring) : dng cho cc m ng LAN
- K thu t trnh xung t : dng cho cc m ng c c b t c cao.

4.2.1 Ph ng php CSMA

Cn c g i l ph ng php LBT (Listen Before Talk - Nghe tr c khi ni).

t tr m c d li u c n truy n tr c h t ph i 'nghe' xem ph ng ti n truy n r i hay
n. N u r i th b t u truy n tin, cn n u b n th th c hi n m t trong ba gi i thu t
sau :
Gi i thu t 'non-persistent' : Tram rt lui (khng kin tr) ch i m t th i
gian ng u nhin no r i l i b t u 'nghe' ng truy n. Gi i thu t ny c
hi u qu trnh xung t nh ng c th i gian ch t.
Gi i thu t '1-persistent' : Tr m ti p t c nghe n khi ph ng ti n truy n r i
th ti n hnh truy n d li u i (v i xc xu t 1). Gi i thu t ny gi m th i gian
ch t, xong n u c nhi u tr m cng ch v ti n hnh pht d li u cng m t
n th s x y ra xung t.
Gi i thu t 'p-persistent' : tr m ti p t c nghe, n khi ph ng ti n truy n r i
th ti n hnh pht tin v i m t xc xu t nh t nh no (m i tr m c g n
t h s u tin). Ng c l i tr m 'rt lui' trong m t th i gian c nh r i
 - 41 -

truy n v i xc su t p ho c ti p t c ch i v i xc xu t 1-p. Gi i thu t ny

ph c t p nh ng gi m c t i a xung t v th i gian ch t.
Ph ng php CSMA ch 'nghe tr c khi ni', khng c kh n ng pht hi n
xung t trong qu trnh truy n, d n n lng ph ng truy n.

4.2.2 Ph ng php CSMA/CD

Ph ng php CSMA/CD c ngu n g c t h th ng radio pht tri n

tr ng i h c Hawai vo kho ng n m 1970, g i l ALOHANET, cn c g i l
ph ng php LWT (Listen While Talk - Nghe c trong khi ni). Cc va ch m lun
y ra t i m t c p no trn cc m ng, v i s l ng gia t ng theo t l thu n khi
cc phin truy n gia t ng.
Ph ng php CSMA/CD ngoi cc ch c n ng c a CSMA cn b sung cc
quy t c sau :
1. Khi ang truy n v n ti p t c nghe ng dy.
2. N u pht hi n c xung t th ng ng truy n v ti p t c g i sng mang
thm m t th i gian n a b o m cc tr m u c th nghe cs
ki n xung t.
3. Sau khi ch i m t th i gian ng u nhin th tr m th truy n l i b ng
cch s d ng cc ph ng php c a CSMA.
i ph ng php CSMA/CD th i gian chi m d ng v ch ng truy n
gi m xu ng b ng th i gian dng pht hi n m t ng . CSMA/CD s d ng ba
gi i thu t 'persistent' trn. Trong gi i thu t '1-persistent' c s d ng trong
ng Ethernet, Mitrenet v c ch n c trong chu n IEEE.802. Ngoi ra m i
chu n LAN cn c thm cc c ch b sung.

4.2.3 u khi n truy nh p bus v i th bi

Cc tr m trn bus t o nn m t vng logic, c xc nh v tr theo m t dy

th t , trong tr m cu i s ti p li n ngay sau tr m u tin. M i tr m c bi t
a ch c a cc tr m k sau v k tr c n.
Th bi dng c p pht quy n truy nh p, c l u chuy n trong vng logic.
Khi tr m nh n c th bi th c trao quy n s d ng ph ng ti n trong m t th i
gian xc nh truy n d li u. Khi truy n xong ho c h t th i h n, tr m s chuy n
th bi n tr m k ti p trong vng logic. Cc tr m khng s d ng th bi v n c
t trn bus nh ng chng ch c th tr l i cho yu c u xc nh n (n u chng l ch
a gi tin no ). Th t v t l c a tr m trn bus l khng quan tr ng, c l p v i
th t logic.
 - 42 -

A C tr = Tr-c
tr=C tr=B s = Sau

B D
tr=D tr=A

Hnh 4-1. u khi n truy nh p bus v i th bi.

Cc ch c n ng :
- Kh i t o vng logic : khi thi t l p m ng ho c khi vng logic b gy.
- B sung tr m vo vng logic (xem xt nh k ) b ng cch m i nt ng sau
nh p vng. Lo i b m t tr m ra kh i vng logic b ng cch n i tr m tr c v
sau n v i nhau
- Qu n l sai st : trng a ch , gy vng (cc tr m b treo, r i vo tr ng thi
ch l n nhau), b i nt gi Token.
- Khi ang gi th m c tr m khc nh n c gi tin th ch ng t nt khc
c th , lc n s b th b ng cch chuy n sang tr ng thi 'nghe'.
- Khi nt hon thnh cng vi c, n g i th n nt ng sau, n u nt ti p sau
ho t ng th n g i th chuy n sang tr ng thi b ng. N u ng c l i, n g i
th cho nt k ti p l n n a. N u hai l n g i khng c th xem nh nt k
ti p h ng v g i i gi tin "tm nt k ti p" tm nt ti p theo.
- N u khng thnh cng th nt b xem l c s c . Nt ng ng ho t ng v
'nghe' trn bus.
ng b n tin c a m ng Token bus
t u a ch
tin u khi n gi ngu n a ch ch TIN FSC K t thc tin
tin
1 byte 1 byte 2-6 bytes 2 - 6 bytes 4 bytes 1 byte
Khung tin c c i 8191 bytes c c th l 1; 5; 10Mbps

So snh CSMA/CD v Token Bus

- Token bus qu n l ph c t p h n so v i CSMA/CD. Trong tr ng h p t i nh
th khng hi u qu b ng CSMA/CD (do ph i qua nhi u tr m)
- Tuy nhin Token Bus c hi u qu trong tr ng h p t i n ng, d u ho l u
thng trn m ng Token Bus. Khng quy nh di t i thi u c a gi tin,
khng c n nghe tr c khi ni.
 - 43 -
4.2.4 u khi n truy nh p vng v i th bi

y l giao th c thng d ng c dng trong cc LAN c c u trc vng

(Ring). Ph ng php ny s d ng m t kh i tn hi u c bi t g i l Token di chuy n
vng quanh m ng theo m t chi u xc nh. M t tr m mu n truy n ph i i cho n
khi nh n c th bi. Khi m t tr m ang chi m Token th n c th pht i m t
gi d li u. Khi pht h t gi d li u cho php ho c khng cn g pht n a th
tr m chuy n khung th bi n cho tr m k ti p trn m ng. Trong token c ch a
t a ch ch v c lun chuy n t i cc tr m theo m t tr t t nh tr c.
i v i c u hnh m ng d ng xoay vng th tr t t c a s truy n token t ng ng
i tr t t v t l c a cc tr m xung quanh vng.
Cc chu n m ng s d ng ph ng php u khi n truy nh p th bi :
- Chu n IEEE 802.5, cn g i l chu n Token Ring.
- FDDI l chu n s i quang 100 Mps s d ng ph ng php chuy n th bi v
vng trn.
Ph ng php chuy n th bi thch h p trong cc u ki n nh sau :
- Khi m ng ang t i d li u quan tr ng v th i gian do ph ng php ny cung
p kh n ng bn giao.
- Khi m ng c s d ng nhi u, do trnh c xung t.
- Khi m t vi tr m c m c u tin cao h n so v i cc tr m khc. Ph ng php
chuy n th bi c th p d ng cc m c u tin cho tr m ng n c m m t tr m
t k khng c c quy n v m ng.
- Do th bi lun chuy n quanh m ng nn m i tr m c th truy n theo qung
th i gian t i thi u.
Ph ng php chuy n th bi i h i c ch u khi n ph c t p v chi ph u
ph n c ng cao, nh ng c thi t k v i tin c y cao. Tuy v y hi n nay
Ethernet v n l chu n LAN thng d ng, ch ng t c u m c a ph ng php
tranh ch p khi s d ng trn cc m ng LAN.
Giao th c truy n token c tr t t h n nh ng c ng ph c t p h n CSMA/CD, c
u m l v n ho t ng t t khi l u l ng truy n thng l n. Giao th c truy n
token tun th ng s phn chia c a mi tr ng m ng, ho t ng d a vo s xoay
vng t i cc tr m. Vi c truy n token s khng th c hi n c n u vi c xoay vng
t n. Giao th c ph i ch a cc th t c ki m tra token cho php khi ph c
i token b m t ho c thay th tr ng thi c a token v cung c p cc ph ng ti n
a i logic (thm vo, b t i ho c nh l i tr t t c a cc tr m).
Khung tin c c i l 16KB ch truy n 16Mbps v 4KB ch truy n 4Mps.
 - 44 -

ng b n tin v i m ng Token Ring :

t u khi n u a ch a ch t Tr ng
u thm nh p khi n gi ngu n ch TIN FSC thc thi gi
tin tin gi tin tin
1 1 byte 2-6 bytes 2-6 2-6 4 bytes 1 byte 1 byte
byte bytes bytes

4.2.4.1 Ph ng php u khi n truy nh p d bo

D bo (polling) l m t ph ng php u khi n truy c p s d ng m t thi t b
trung tm u khi n ton b vi c truy c p m ng. y l ph ng php cs
ng ph d ng nh t trn cc m ng my tnh l n.
Thi t b trung tm c tn l thi t b chnh s yu c u d li u t cc thi t b
khc trn m ng c tn l thi t b th cp (secondaries). Sau khi c d bo, thi t b
th c p c th truy n m t l ng d li u c xc nh b i cc giao th c dng trn
ng. M t thi t b th c p khng th truy n tr phi n c thi t b chnh d bo.
Ph ng php d bo c nhi u u m c a ph ng php chuy n th bi nh :
- D on c cc l n truy c p nh s n.
- Gn c cc m c u tin, trnh c va ch m.
So snh ph ng php d bo v ph ng php chuy n th bi : k thu t d bo
p trung ha quy n u khi n. Nhn d i gc qu n l th y l m t u m,
nh ng n u c ch u khi n trung tm b h ng, m ng s ng ng ho t ng. Ph ng
php chuy n th bi s d ng cc ch c n ng u khi n phn ph i h n do t b
ng t p trung t i m t m. Bn c nh , ph ng php d bo i khi lng ph cc
ng b ng thng l n do ph i d bo t ng thi t b th c p, cho d cc thi t b khng
c g truy n.

4.3 Chu n ha m ng c c b
Cc chu n LAN l cc tiu chu n cng ngh cho Lan c ph chu n b i cc
ch c ch un ha qu c t , nh m h ng d n cc nh s n xu t thi t b m ng i n
th ng chung kh n ng s d ng chung cc s n ph m c a h , v l i ch c a ng i
d ng v t o u ki n thu n l i cho cc nghin c u pht tri n.
Cc chu n ny quy nh mi tr ng truy n d n c ng nh cch th c s d ng
chng trong k t n i LAN; Cc giao th c truy n thng cc t ng v t l v t ng lin
t d li u c a m ng theo m hnh OSI.
Cc giao th c truy n thng cc t ng trn c a m hnh OSIhi n t i c xc
nh qua m t s giao th c ph bi n nh TCP/IP, IPX/SPX, NetBIOS,. . .
 - 45 -

ban IEEE pht tri n tiu chu n IEEE LAN v xu t phn chia hai t ng
th p nh t c a m hnh OSI nh d i y.
Theo chu n 802 th t ng LKDL c chia thnh 2 t ng con:
ng con u khi n logic LLC (Logical Link Control Sublayer) : gi vai tr
ch c d li u, t ch c thng tin truy n v nh n. Th t c t ng LLC
khng b nh h ng khi s d ng cc ng truy n d n khc nhau, nh v y
m linh ho t h n trong khai thc.
ng con u khi n xm nh p m ng MAC (Media Access Control
Sublayer). lm nhi m v u khi n vi c xm nh p m ng.

Network Chc nng ha mng

802/2 (d ng 1) Khng k t n i khng bin nh n
LLC (Logical Link 802/2 (d ng 2) C k t n i
Control) 802/2 (d ng 3) Khng k t n i c bin nhn
DataLink 802/3 CSMA/CD
MAC (Media Access 802/4 Token bus
Control) 80254 Token ring

Physical Physical

Hnh 4-2. Cc t ng con LLC v MAC.

Chu n 802.2 m c con LLC t ng ng v i chu n HDLC c a ISO ho c

X.25 c a CCITT.
Chu n 802.3 xc nh ph ng php thm nh p m ng t c th i c kh n ng pht
hi n l i ch ng cho thng tin CSMA/CD. Ph ng php CSMA/CD c a ra t
m 1993 nh m m c ch nng cao hi u qu m ng. Theo chu n ny cc m c c
ghp n i v i nhau thng qua cc b ghp n i.
Chu n IEEE 802.3 dng cho m ng Ethernet (s d ng giao th c truy nh p
CSMA/CD) bao g m c 2 phin b n b ng t n c b n v b ng t n m r ng.
Chu n IEEE 802.4 lin quan t i s s p x p tuy n token, th c ch t l ph ng
php thm nh p m ng theo ki u pht tn hi u th m d token qua cc tr m v ng
truy n bus.
Chu n IEEE 802.5 dng cho m ng d ng vng v trn c s dng tn hi u th m
d token. M i tr m khi nh n c tn hi u th m d token th ti p nh n token v b t
u qu trnh truy n thng tin d i d ng cc frame. Cc frame c c u trc t ng t
nh c a chu n 802.4. Ph ng php xm nh p m ng ny quy nh nhi u m c u tin
khc nhau cho ton m ng v cho m i tr m, vi c quy nh ny v a cho ng i thi t
v a do ng i s d ng t quy nh.
 - 46 -

Chu n IEEE 802.11 dng cho m ng khng dy (Wireless).

4.3.1 Chu n Ethernet

Chu n Ethernet c s d ng ph bi n nh t, n m c i khi c hi u

ng ngh a v i LAN. Tuy nhin n c xy d ng v pht tri n qua cc giai
n v i cc tn g i l DIX standard Ethernet v IEE 802.3 standard. Chu n
Ethernet do cc cng ty Xerox, Intel v Digital equipment xy d ng v pht tri n.
Ethernet LAN c xy d ng theo chu n 7 l p trong c u trc m ng c a ISO, m ng
truy n s li u Ethernet cho php a vo m ng cc lo i my tnh khc nhau k c
my tnh mini. Ethernet c cc c tnh k thu t ch y u sau y:
- C c u trc d ng tuy n phn n, ng truy n dng cp ng tr c, tn hi u
truy n trn m ng c m ho theo ki u ng b (Manchester), t c truy n
li u l 10 Mb/s.
- Chi u di t i a c a m t n cp tuy n l 500m, cc n tuy n ny c th
c k t n i l i b ng cch dng cc b chuy n ti p v kho ng cch l n nh t
cho php gi a 2 nt l 2,8 km.
- S d ng tn hi u b ng t n c b n, truy xu t tuy n (bus access) ho c tuy n
token (token bus), giao th c l CSMA/CD, d li u chuy n i trong cc gi.
Gi tin dng trong m ng c di t 64 n 1518 byte.
u trc c a m ng Ethernet : M ng Ethernet c c u trc d ng bus nh sau :
m ch

Tr m lm vi c

repeater

Hnh 4-3. C u trc c a m ng Ethernet.

tr m c c i trong m ng l 1024, s l ng segment c a m ng gi i h n nh

n 5 segment, kho ng cch t i a gi a hai tr m l 2,5km. M ng s d ng cp ng
tr c t c 10Mps. C u trc khung tin Ethernet c khun d ng nh sau :

a ch
a ch ch ngu n Lo i tin TIN CRC C
6 bytes 6 bytes 2 bytes 46 1500 bytes 4 bytes
 - 47 -

Ch ng 5 NG M NG
ng m ng m b o truy n tin thng su t gi a hai nt u cu i trong m ng.
Trn c s c u hnh c a m ng, t ng m ng s ki m tra s k t n i (topology) c a
ton m ng quy t nh ng i t i u truy n gi d li u, trnh qu t i trn m t
ng truy n trong khi m t s ng truy n r i. Th c hi n c t/ h p d li u khi qua
ng v lin k t m ng khi c nhi u m ng n i v i nhau.

5.1 Cc v n c a t ng m ng

5.1.1 nh a ch cho t ng m ng

ng m ng s d ng cc ki u a ch b sung sau :
1. a ch m ng logic (Logical network addresses), nh tuy n cc gi tin
theo cc m ng c th trn lin m ng. Dng nh danh m t m ng c th
trn lin m ng d i d ng m t ngu n hay ch c a m t gi tin.
2. a ch d ch v (Service addresses), nh tuy n cc gi tin theo cc ti n
trnh c th ang ch y trn thi t b ch, dng nh danh m t giao th c
hay ti n trnh trn my tnh l ngu n hay ch c a m t gi tin.
3. a ch m ng v t l (MAC) nh danh m t thi t b c th d i d ng m t
ngu n hay ch c a m t khung.
a ch v t l c a my tr m :
i thi t b trn m t m ng c m t a ch v t l duy nh t giao ti p v i cc
thi t b khc, cn g i l a ch ph n c ng. Trn t t c cc m ng hi n nay, m i a
ch xu t hi n m t l n duy nh t (ngh a l m i thi t b ch c m t a ch duy nh t).
i v i ph n c ng, a ch th ng c m ho trong thi t b card m ng (Network
Interface Card), c th c t b ng chuy n m ch ho c b ng ph n m m. Trong m
hnh OSI th a ch ny c t l p v t l.
di c a a ch v t l ph thu c vo t ng m ng, ch ng h n v i m ng
Ethernet v m t s m ng khc th dng a ch v t l di 48 bit. trao i thng
tin th c n c a ch c a n i g i, v a ch c a n i nh n.
Hi n nay IEEE ang m nhi m vi c n nh a ch v t l t ng th (universal
physical address) cho cc subnetwork. i v i m i subnetwork, IEEE n nh m t
ph n a ch ng nh t i v i t t c cc subnetwork g i l OUI (Organization
Unique Identifier) ph n ny c di l 24 bit, cho php IEEE n nh ph n a ch
24 bit cn l i theo yu c u. (Trn th c t , hai trong 24 bit a ch OUI l cc bit u
khi n, do 22 bit l xc nh subnetwork . D ch c kho ng 222 a ch
 - 48 -

c dng, n u v i t c pht tri n nh hi n nay c th s thi u a ch trong

ng lai). Sau y l c u t o c a a ch OUI :

1 bit 1 bit 22 bit 24 bit

I/G U/L a ch subnetwork a ch v t l c a khu v c

0=Individual 0=Universal

Hnh 5-1. C u t o c a a ch v t l UI.

5.1.2 D ch v cung c p cho t ng giao v n

- Cc d ch v ph i c l p v i cng ngh c dng trong m ng.

- T ng giao v n ph i c l p v i cng ngh c dng trong m ng.
- Cc a ch m ng ph i th ng nh t t ng giao v n c th dng c m ng LAN
v WAN.
C 2 lo i d ch v :
- D ch v truy n tin c lin k t (Connection riennted Service)
- D ch v truy n tin khng lin k t (Connectionless Service)
khc nhau gi a hai d ch v

n D ch v c lin k t D ch v khng lin k t

Kh i ng knh C n thi t Khng
a ch ch Ch c n lc kh i ng C n m i gi tin
Th t gi tin c mb o Khng m b o
Ki m sot l i t ng m ng t ng giao v n
u khi n thng l ng t ng m ng t ng giao v n
Th o thu n tham s C Khng
Nh n d ng lin k t C Khng
Cc hm c b n c a d ch v lin k t t ng m ng :

N-CONNECT. Request (callce, caller, acks wanted, exp wanted, qos, user data)
N-CONNECT. Indication (callce, caller, acks wanted, exp wanted, qos, user data)
N-CONNECT. Response (response acks wanted, exp wanted, qos, user data)
N-CONNECT. Confirmation (response acks wanted, exp wanted, qos, user data)
N-DISCONNNECT. Request (originator, reason, user data, responding address)
N-DISCONNNECT. Indication (originator, reason, user data, responding address)
N-DATA. Request (user data)
N-DATA. Indication (user data)
N-DATA-ACKNOWLEDGED. Request ()
N-DATA-ACKNOWLEDGED. Indication ()
N-EXPEDITED-DATA. Request (user data)
N-EXPEDITED-DATA. Indication (user data)
N-RESET. Request (originator, reason)
 - 49 -
N-RESET. Indication (originator, reason)
N-RESET. Response()
N-RESET. Confim()
Cc hm c b n c a d ch v khng lin k t t ng m ng

N-UNITDATA. Request (source address, destination address, qos, user_data)

N-UNITDATA. Indication (source address, destination address, qos, user_data)
N-FACILITY. Request (qos)
N-FACILITY. Indication (destination address, qos, reason)
N-FACILITY. Indication (destination address, qos, reason)
Hm N_FACILITY.request cho php NSD d ch v m ng bi t t l ph n tr m
gi tin ang c giao v n.
Hm N_REPORT.indication cho php t ng m ng thng bo l i cho NSD d ch
m ng.

5.1.3 T ch c cc knh truy n tin trong t ng m ng

C hai lo i knh truy n tin ho t ng trong m ng :

5.1.3.1 Knh o (virtual circuit)

ng ng knh n tho i trong t ng v t l s d ng trong m ng c lin
t. Knh o c thi t l p cho m i lin k t. M t khi c thi t l p th cc gi
tin c chuy n i t ng t trong m ng n tho i cho n khi lin k t b h y b .
- M i nt m ng ch a m t knh o, v i c a vo cho m t knh o
- Khi m t lin k t c kh i ng, m t knh o ch a dng s c ch n
- Nt ch n knh o ch a ng d n n tr m ti p theo v c s th p nh t
Khi gi tin kh i ng n nt ch, nt ch n knh o c s th p nh t thay th
trong gi tin v chuy n vo tr m ch. S knh o n i v i tr m ch c th khc
knh o m tr m ngu n s d ng.

5.1.3.2 M ng Datagram
ng ng v i n bo s d ng trong m ng khng lin k t. Trong m ng
ny, khng c tuy n ng no c thi t l p. Cc gi tin c th i theo nhi u
ng khc nhau m khng nh t thi t theo m t trnh t xc nh. Thng tin vo l
a ch ch, thng tin ra l nt m ng ph i t i.
ng Datagram ph c t p v u khi n nh ng n u knh h ng th d dng i
theo knh khc. Do c th gi i quy t c v n t c ngh n d li u.
Cc c tr ng c a m ng Datagram v m ng knh o
 - 50 -
n ng datagram ng knh o
Kh i ng knh Khng n thi t
a ch ( /c) ho Gi tin ph i c /c ngu n v /c ch Gi tin ch c n s c a knh o
Thng tin tm ng Khng c n b t c thng tin no. M i knh o c n m t vng trong
ng
Tm ng i gi tin tm ng c l p. Ph i c thi t l p khi kh i ng knh
tm ng m i khi c gi tin t i nt o m i. Lin k t s c duy tr
ng. cho c phin.
u khi n Ch m t gi tin trong nt h ng Knh o i qua nt h ng s b hu
ng nt Kh kh c ph c kh c ph c h n
ph c t p Trong t ng giao v n Trong t ng m ng
Thch h p Cc d ch v lin k t v khng lin k t Cc d ch v lin k t

5.1.4 Tm ng i trong m ng

Ch c n ng quan tr ng nh t c a t ng m ng l d n ng cho cc gi tin t tr m

ngu n t i tr m ch. Thu t ton tm ng l qui trnh quy t nh ch n ng ra
kh i nt m ng nh m g i gi tin i ti p t i nt khc.
Yu c u c a thu t ton tm ng
- Chnh xc, n nh, n gi n v t i u.
- Thu t ton tm ng ph i c kh n ng c p nh t l i c u hnh v ng v n
chuy n khng ph i kh i ng l i m ng khi c m t nt h ng ho c ph i
ng ng ho t ng c a cc my tr m.
Cc thu t ton chia lm hai nhm chnh:
- Nhm khng thch nghi (non adaptive) : vi c ch n ng khng d a vo vi c
nh gi tnh tr ng giao thng v c u hnh trong th i gian th c.
- Nhm thch nghi (adaptive) : vi c tm ng ph i thch nghi v i tnh tr ng
giao thng hi n t i.
m ng c bi u di n d i d ng th , m i nt c a th l m t nt
ng, cung c a th bi u di n ng truy n n i gi a hai nt. Vi c ch n ng
gi a hai nt m ng l tm ng ng n nh t gi a chng.
i cung c gn m t nhn cho bi t th i gian trung bnh ph i i v th i gian
truy n m t gi tin chu n. Th i gian ny c th m i gi hay m i ngy m t l n.
ng ng n nh t l ng c t b c chuy n ti p qua nt nh t v c s o di nh
nh t, m t t th i gian.
C nhi u thu t ton tm ng ng n nh t gi a 2 m, v d nh thu t ton
Dijkstra (1959). Ta xy d ng th cho cc nt m ng v tm kho ng cch gi a cc
nt m ng.
 - 51 -
5.1.5 T c ngh n trong m ng

Khi c qu nhi u gi tin trong m ng hay m t ph n c a m ng lm cho hi u su t

a m ng gi m i v cc nt m ng khng cn kh n ng l u tr , x l, g i i v
chng b t u b m t cc gi tin. Hi n t ng ny c g i l s t c ngh n
(congestion) trong m ng.
Hng i s b y (ph i l u t p tin, t o cc b ng ch n ng ...) n u kh n ng
l c a nt y u ho c khi thng tin vo nhi u h n kh n ng c a ng ra
u khi n dng d li u l x l giao thng gi a m v i m, gi a tr m thu
v pht. Trong khi u khi n trnh t c ngh n l m t v n t ng qut h n bao
m vi c t o ra ho t ng h p l c a cc my tnh c a cc nt m ng, qu trnh l u
tr bn trong nt, u khi n t t c cc y u t lm gi m kh n ng v n chuy n c a
ton m ng.
Cc bi n php ng n ng a
- B tr kh n ng v n chuy n, l u tr , x l c a m ng d so v i yu c u.
- Hu b cc gi tin b t c ngh n qu th i h n.
- H n ch s gi tin vo m ng nh c ch c a s (flow control).
- Ch n ng vo khi c a cc gi tin khi m ng qu t i.

5.2 K t n i lin m ng
Nhu c u trao i thng tin v phn chia cc ti nguyn dng chung i h i
ho t ng truy n thng khng ch ph m vi c c b m c khun kh qu c gia v
qu c t . T d n n s n i k t cc m ng vi n thng tin h c c t cc v tr
a l khc nhau v ch u s qu n l c a cc t ch c ho c qu c gia khc nhau.
n i k t m ng (Networks Interconnection) gi ng nh ghp n i m ng n l
nh ng ph c t p h n nhi u do tnh ch t khng thu n nh t c a cc m ng con ck t
i. Chng c th c ki n trc khc nhau bao g m cc my tnh nt m ng. ng
truy n khc nhau, chi n l c qu n l khc nhau.
Ng i ta th ng xem xt cc v n sau k t n i cc m ng con l i v i nhau :
- Xem m i nt c a m ng con nh l m t h th ng m : m i nt m ng con c
th truy n thng tr c ti p v i m t nt c a m ng con khc b t k . Nh th yu
u ph i xy d ng m t chu n chung cho cc m ng.
- Xem m i m ng nh l m t h th ng m : Hai nt thu c hai m ng con khng
t tay tr c ti p v i nhau m ph i thng qua m t ph n t trung gian g i l
giao di n k t n i (interconnection interface) dat gi a hai m ng con .
 - 52 -

Ch c n ng c a giao di n k t n i ph thu c vo s khc bi t ki n trc c a

ng con : s khc bi t cng l n th ch c n ng c a giao di n cng ph c t p.
C th c cc k t n i m ng nh sau :
LAN-LAN : N i cc m ng c c b .
LAN-WAN : N i cc m ng c c b v i m ng ng di.
WAN-WAN : N i cc m ng ng di
LAN-WAN- LAN : N i m ng ng di v i m ng c c b .
u my ngu n v my ch khng cng m t m ng ph i tm ng t m ng
ny sang m ng khc. N u tr m ngu n v ch khng hai m ng li n k th gi i
quy t tm ng qua nhi u tr m.
Cc m ng khc nhau c cc giao th c khc nhau, d n n khc nhau v d ng
khun c a gi tin, u gi tin, u khi n dng d li u v qui t c xc nh n.

B G SNA

. G

8025 G X.25 G B 8025

Hnh 5-2. K t n i lin m ng.

5.2.1 Cc thi t b dng k t n i lin m ng

Vi c k t n i cc LAN ring l thnh m t lin m ng chung g i l

Internetworking, s d ng cc thi t b k t n i thng d ng nh sau :

5.2.1.1 B l p
l p (repeater) th c hi n ch c n ng t ng v t l khuy ch i tn hi u khi
tn hi u truy n i xa. B l p c s d ng k t n i cc n m ng l i v i nhau.
l p nh n tn hi u t m t n m ng, ti t o v truy n tn hi u ny n n
ng khc. Nh c b l p m tn hi u b suy y u do ph i truy n qua m t n cp
di c th tr l i d ng ban u v truy n i c xa h n.
 - 53 -

End Node Repeater End Node

Application Layer Application Layer

Presentaion Layer Presentaion Layer
Session Layer Session Layer
Transport Layer Transport Layer
Network Layer Network Layer
Data Link Layer Data Link Layer
Physical Layer Physical Layer Physical Layer Physical Layer

Network A Network B

Hnh 5-3. S ki n trc c a Repeater trong m hnh OSI.

l c khng c kh n ng x l l u l ng. T t cc tn hi u n, bao g m c

nhi u n t v cc l i khc c ng c l p v khu ch i. b l p ho t ng, c
hai n m ng n i t i b l p ph i s d ng cng m t ph ng th c truy nh p ng
truy n. V d : b l p khng th n i m t n m ng s d ng ph ng th c
CSMA/CD v m t n m ng s d ng ph ng th c chuy n th bi.
l p c th di chuy n gi d li u t ph ng ti n truy n d n ny sang
ph ng ti n truy n d n khc. V d c th nh n gi d li u t m t n m ng dng
cp ng tr c v chuy n gi sang n m ng s d ng cp quang.

5.2.1.2 Hub
HUB l m t thi t b lin k t m ng c s d ng r ng ri. HUB cn l thnh
ph n trung tm trong c u trc m ng hnh sao (Star). M ng Star s d ng s phn
chia tn hi u trong HUB a cc tn hi u ra cc ng cp khc nhau. Do v y, c
3 lo i HUB c th s d ng trong m ng l: HUB ch ng, HUB th ng v HUB
lai.
HUB ch ng: u h t cc HUB u l HUB ch ng, chng ti t o v
truy n l i tn hi u gi ng nh b l p. HUB th ng c nhi u c ng nn th nh
tho ng chng cn c g i l b l p a c ng. HUB ch ng a ra cc tn
hi u m nh h n do cho php n cp di h n.

Hnh 5-4. Thi t b k t n i m ng HUB.

 - 54 -

HUB th ng: Cc HUB th ng ho t ng nh cc m k t n i, chng

khng ti t o ho c khu ch i tn hi u.
HUB lai: Cc HUB thch ng v i nhi u lo i cp khc nhau c g i l HUB
lai.

5.2.1.3 C u n i (Bridge)
u n i l m t thi t b ho t ng t ng lin k t d li u. Dng n i hai ho c
nhi u n (segment) c a m ng LAN khc nhau.

Hnh 5-5. C u n i.

Ch c n ng c a c u n i :
- M r ng kho ng cch c a phn n m ng, t ng s l ng my tnh trn m ng.
- L c nh ng gi d li u g i i (hay khng g i) cho n n i, ho c g i tr l i
i xu t pht.
- Phn chia m t m ng l n thnh hai m ng nh nh m c l p l u l ng, t ng t c
m ng. N u l u l ng t m t nhm my tnh tr nn qu t i v lm gi m
hi u su t ton m ng th c u n i c th c l p my tnh ho c b ph n ny.
- Lm gi m hi n t ng t c ngh n do s l ng my tnh n i vo m ng qua l n :
u n i c th ti p nh n m t m ng qu t i v chia n thnh hai m ng ring
bi t, nh m gi m b t l u l ng truy n trn m i n m ng v do m i m ng
ho t ng hi u qu h n.
- K t n i cc ph ng ti n truy n d n khc nhau, nh cp xo n i v cp
quang.
- K t n i cc n m ng s d ng ph ng th c truy nh p ng truy n khc
nhau, ch ng h n CSMA/CD v chuy n th bi.
Nguyn l ho t d ng
- C u n i khng phn bi t gi a giao th c ny v i giao th c khc, ch c nhi m
chuy n l u l ng c a t t c cc giao th c d c theo m ng. V giao th c no
ng di chuy n ngang qua c u n i, nn tu thu c vo t ng my tnh quy t
nh chng c th nh n di n c giao th c no.
 - 55 -

- C u n i ho t ng trn nguyn t c m i nt m ng c m t a ch ring. C u n i

chuy n gi d li u d trn a ch c a nt ch ( a ch MAC). Khi d li u
truy n qua c u n i, thng tin a ch c a my tnh c l u trong RAM c a
u n i dng xy d ng b ng a ch d a trn a ch ngu n c a gi tin.
Giao di n Bridge ch ch a t ng 1 v t ng con MAC, c ch c n ng chuy n i
khun d ng c a cc n v d li u (frame) c a cc giao th c khc nhau v g i
chng t i cc m ng c c b ch c km theo ph i h p t c .
End Node Bridge End Node

Application Layer Application Layer

Presentaion Presentaion
Layer Layer
Session Layer Session Layer
Transport Layer Transport Layer
Network Layer Relay Network Layer
Data Link Layer MAC Layer MAC Layer Data Link Layer
Physical Layer Physical Layer Physical Layer Physical Layer
Network A Network B

Hnh 5-6. S ki n trc c a Bridge trong m hnh OSI.

V d m t Bridge n i gi a IEEE 820.3 v IEEE 820.5. C u n i ny c hai card

ng: card Token Ring v card Ethermet giao ti p v i hai m ng.

5.2.1.4 B d n ng (router)
Trong mi tr ng g m nhi u n m ng v i giao th c v ki n trc m ng khc
nhau, c u n i khng th m b o truy n thng nhanh trong t t c cc n m ng.
ng c ph c t p nh v y c n m t thi t b khng nh ng bi t a ch c a m i
n m ng, m cn quy t nh tuy n ng t t nh t truy n d li u v l c l u
ng qu ng b trn cc n m ng c c b . Thi t b nh v y c g i l b nh
tuy n.

Hnh 5-7. B nh tuy n.

 - 56 -

Ch c n ng c a b nh tuy n :
- Chuy n i v nh tuy n gi d li u qua nhi u m ng d a trn a ch phn
p c a m ng, cung c p cc d ch v nh b o m t, qu n l l u thng...
- Phn chia m t m ng l n thnh nhi u m ng nh , v c th k t n i nhi u n
ng v i nhau.
- L c gi tin v c l p l u l ng m ng : ho t ng nh m t ro c n an ton gi a
cc n m ng ( do c th l c d li u).
- Ng n ch n tnh tr ng qu ng b v chng khng chuy n ti p cc gi tin qu ng
b, c i thi n vi c phn pht gi d li u.
- Cc b nh tuy n c th chia s thng tin tr ng thi v thng tin nh tuy n
i nhau v s d ng thng tin ny b qua cc k t n i h ng ho c ch m.
Nguyn l ho t ng :
Trong b nh tuy n c m t b ng nh tuy n ch a cc a ch m ng. Tuy
nhin, a ch m ng c th c l u tr tu thu c vo giao th c m ng ang ch y.
nh tuy n s d ng b ng nh tuy n xc nh a ch ch cho d li u nh n
c. B ng ny li t k cc thng tin sau:
- a ch m ng k t n i.
- Cch k t n i t i cc m ng khc.
- Ph t n truy n d li u qua cc l trnh .
Khi b nh tuy n nh n c m t gi d li u c n g i n m ng xa, n ki m
tra b ng inh tuy n v ch n ng i t i u (theo m t tiu chu n no ) g i gi
li u n ch.

End Node Router/Gateway End Node

Application Layer Application Layer

Presentaion Layer Presentaion Layer
Session Layer Session Layer
Transport Layer Relay Transport Layer
Network Layer Network Layer Network Layer Network Layer
Data Link Layer Data Link Layer Data Link Layer Data Link Layer
Physical Layer Physical Layer Physical Layer Physical Layer

Network A Network B

Hnh 5-8. S ki n trc c a Router trong m hnh OSI.

 - 57 -

Truy n d li u qua b nh tuy n

Trong m i tr ng h p, khi m t tr m xc nh r ng n ph i g i m t gi d li u
i m t tr m trn m t m ng khc. Cng vi c u tin tr m ny c n lm l l y a ch
t l MAC c a Router ( a ch c ng n i ng m nh). Sau n n thng tin
trong tr ng a ch v t l ch c a gi d li u b ng a ch v t l MAC c a Router,
v tr ng thng tin a ch ch t ng m ng (ch ng h n a ch IP n u dng giao
th c TCP/IP) b ng a ch c a tr m ch.
Khi Router ki m tra a ch ch, n xc nh xem n bi t hay khng bi t cch
chuy n ti p gi d li u n b c nh y ti p theo (Router k ti p trn ng i) b ng
cch ki m tra a ch . N u a ch m ng ch n m trong gi d li u khng c b ng
nh tuy n, Router th ng b gi d li u i. Trong tr ng h p a ch m ng ch c
ng nh tuy n, Router thay a ch v t l ch b ng a ch v t l c a b c nh y
ti p theo v truy n gi d li u n b c nh y ti p theo.
Nh v y, khi m t gi tin c chuy n qua lin m ng, a ch v t l ch c a
n thay i, nh ng a ch c a giao th c khng i.
nh tuy n c chia thnh 2 lo i, tu theo cch s d ng chng. B nh
tuy n c c b (Local Router) n i cc n m ng g n nhau. Hai b nh tuy n xa
nhau (Remote Router) n i hai n m ng xa qua cc knh truy n thng.

5.2.1.5 B chuy n m ch
Ch c n ng chnh c a b chuy n m ch (switch) l cng m t lc duy tr nhi u
u n i gi a cc thi t b m ng b ng cch d a vo m t lo i ng truy n x ng s ng
(backbone) n i t i t c cao. Switch c nhi u c ng, m i c ng c th h tr ton b
thernet LAN ho c Token Ring. B chuy n m ch k t n i m t s LAN ring bi t v
cung c p kh n ng l c gi d li u gi a chng.
Cc b chuy n m ch l lo i thi t b m ng m i, hi n ang c s d ng r ng
ri v Switch cho php chuy n sang ch truy n khng ng b ATM.

5.2.1.6 Gateway
Ho t ng m c m ng, th c hi n ghp n i v i WAN. Nguyn l chung c a
i k t ny l t o ra 1 t ng lin m ng (internet) chung trong t t c cc ki n trc c a
ng con tham gia n i k t. T ng lin m ng th ng l t ng con n m ngay trn t ng 3
m hnh OSI.
 - 58 -

Sub net 1 Gateway Sub net 2

4-7 4-7

Internet Internet Layer Internet

Network Layer 1 Network Layer Network Layer 2
Data Link Layer Data Link Layer Data Link Layer
Physical Layer Physical Layer Physical Layer

Hnh 5-9. S ki n trc c a gateway trong m hnh OSI.

ng con Internet c ci t trong t t c cc tr m c ng nh trong cc giao

di n k t n i (gateway), T ng ny cung c p d ch v truy n thng lin m ng v i hai
ch c n ng chnh :
- Chuy n i cc n v d li u c a giao th c (Protocol Data Unit - PDU)
- Ch n ng i cho cc PDU ny.
Cc gi tin t ng con Internet l u thng trong m ng theo ph ng php
'gi/bc' (encapsulation/decasulation). Khi m t datagram c truy n t m ng con
ny sang m ng con khc thng qua gateway th n c b sung thm vo (ho c
tch ra) cc ph n thng tin u khi n c n thi t t ng ng v i cc m ng con.

5.3 Giao th c lin m ng IP

Giao th c IP (Internet Protocol) ho t ng t ng m ng, cung c p d ch v d
li u khng lin k t (connectionless) cho nhi u giao th c lin k t d li u khc. nv
li u dng trong giao th c IP c g i l datagram, hay cn g i l khung tin IP.
Ch c n ng c a giao th c IP :
- nh ngh a gi tin Datagram l n v d li u c b n c a vi c truy n tin trn
ng Internet.
- Xc nh m hnh nh a ch cho cc khung tin v qu n l cc qu trnh trao
i, x l cc khung tin ny.
- Ch n ng cho cc datagram trn m ng
- Cung c p c ch trn gi tin trn m ng hi u qu nh t.
- Phn n v t ng h p cc gi tin.
Tnh ch t c a giao th c IP :
- Ho t ng theo ph ng th c khng k t n i : IP khng chuy n cc thng tin
u khi n tr c khi truy n d li u.
 - 59 -

- Khng tin c y : giao th c IP khng c kh n ng pht hi n v kh c ph c l i.,

khng quan tm n v n d li u c c nh n m t cch chnh xc hay
khng. Do , cc gi d li u c th b th t l c, b trng l p, b chuy n ch m
ho c i khng ng th t , m i gi d li u c x l c l p v i nhau v c
th g i theo nh ng ng nh tuy n khc nhau.

5.3.1 C u trc khung tin IP

IP Header c g n cho m i datagram, ch a cc thng tin c n thi t cho s

ho t ng c a gi tin trn m ng. C u trc khung tin IP nh hnh sau :
0 34 78 15 16 31
VER IHL Type of Total Length
Service
Identification Flag Frag offset
Time To Live Transport Header checksum
Source Address
Destination Address
Options + Padding
Data (Max : 65535 bytes)

Hnh 5-10. C u trc khung tin IP.

VER (4 bit)
Ch a phin b n giao th c IP ang dng. Phin b n hi n nay l IPV4.
t ph n c a giao th c IP quy nh r ng ph n m m nh n d li u tr c
tin ph i ki m tra phin b n c a IP trong cc khung tin n, tr c khi phn
tch ti p ph n cn l i c a Header v d li u. N u nh khng ng phin b n
th l p IP c a my nh n s t ch i v b qua ton b n i dung c a khung tin
n.
IHL (Internet Header length) (4 bit)
Ch a chi u di c a Header IP do my g i d li u t o nn, chi u di ny
c tnh theo cc word c chi u di 32 bit. Header ng n nh t c chi u di l
5 word (20 byte), nh ng do vi c dng cc tr ng l a ch n c th lm t ng
chi u di c a Header ln n 6 word (24 byte). IHL dng giao th c IP c
tr k t thc c a Header v b t u ph n d li u c a khung tin.
Type of Service - Lo i d ch v (8 bits)
Tr ng ny ch a cc thng tin v quy n u tin c a vi c truy n
datagram v cc nh h ng c th x y ra trong qu trnh truy n cc datagram
 - 60 -

. IP chu n khng yu ch ra cc hnh ng c th d a trn gi tr c a tr ng

Type of Service. IP ch nh s d ng n trong vi c thi t l p cc tu ch n cho
cc m ng con v n s truy n qua trong b c nh y t i.
V d , vi c truy nh p vo m ng Token Ring c n thi t c cc m c u
tin c xc nh. IP c th chuy n cc m c u tin c a n sang cc m c
u tin t ng ng c a m ng Token Ring.
t s my tnh v b ch n ng (router) khng quan tm n gi tr
a tr ng ny trong khi m t s khc l i d a vo y quy t nh ng
truy n.
u trc c a tr ng nh sau :

0 2 3 4 5 7
Precedence Delay Throughput Reliability Reserved

u trc c a tr ng Type of Service

Precedence (3 bt) : ch th v quy n u tin g i datagram, c th l :
111 - Network Control (cao nh t) 011 - Flash
110 - Internetwork Control 10 - Immediate
101 - CRITIC/ECP 001 - Priority
100 - Flag Overrride 000 - Routime (th p nh t)
D (Delay) - 1 bit : ch tr yu c u
D=0 tr bnh th ng
D=1 tr th p
T (Throughput) - 1 bit : ch thng l ng yu c u
T = 0 thng l ng bnh th ng
T = 1 thng l ng cao
R (Reliability) - 1 bt ch tin c y yu c u
R=0 tin c y bnh th ng
R=1 tin c y cao
Ba bit u tin c a tr ng ny l ch ra quy n c a khung tin , v i
cc gi tr t 0 (bnh th ng) n 7 (M ng u khi n). N u gi tr c a ph n
ny cng cao th khung tin cng quan tr ng v trn l thuy t th khung tin
ny ph i c chuy n n ch nhanh h n. Nh ng trn th c t th TCP/IP v
cc ph n c ng dng giao th c TCP/IP u b qua tr ng ny v coi t t c cc
khung tin c u tin nh nhau.
Ba bit ti p theo l ba c 1-bit u khi n th i gian tr , tin c y, v
thng l ng (throughput) c a khung tin. N u t t c cc bit u l 0 th c
ngh a l t ch bnh th ng. N u bit th nh t l 1 th c ngh a l th i
gian tr th p, truy n nhanh v tin c y cao cho t ng c . Cn hai bit cn l i
a tr ng ny khng dng. Ph n l n cc bit c a tr ng ny u b b qua khi
th c hi n IP, v t t c cc khung tin u c t th i gian tr , th i gian
truy n, v tin c y nh nhau.
 - 61 -

Trong th c t , h u h t t t c cc bit c a tr ng lo i d ch v u c t
gi tr 0 b i v s khc nhau v quy n, th i gian tr , th i gian truy n, tin
y gi a cc my h u nh khng t n t i tr khi m t m ng m i c thnh l p.
Total Length (16 bits) - Chi u di gi tin
Tr ng ny cho bi t ton b chi u di c a khung tin (datagram) bao g m
ph n Header v ph n d li u, n v tnh b ng byte. l n c a tr ng ny l
16 bit do m chi u di c a khung tin t i a l 65535 byte.
Indentification (16 bits) -Tr ng nh danh
Tr ng ny ch a m t gi tr c tr ng do my g i khung tin t o ra, cng
i cc tham s khc (nh Source Address v Destination Address), tham s
ny dng nh danh duy nh t m t khung tin trong kho ng th i gian n t n
i trn lin m ng.
trong tr ng ny c c n n khi s p x p cc khung tin mb o
ng cc khung tin khng b l n l n v i nhau. Khi l p IP nh n cm t n
li u t cc l p cao h n th n s gn cc s nh danh ny vo. N u nh
khung tin c tch (b ng k th t tch thng tin) th t t c cc khung tin s
mang cng m t s nh danh nh nhau.
Flags (3 bits) - Cc c
Tr ng ny c chi u di 3 bit, lin quan n s phn n cc datagram.
Bit 0 : Dng d tr - ch a s d ng, lun c gi tr 0
Bit 1 : (DF) = 0 (May Fragment)
=1 (Dont Fragment)
Bit 2 : (MF) = 0 (Last Fragment)
=1 (More Fragment)
u nh c DF c gi tr l 1 th c ngh a l khung tin khng th tch ra
c trong b t c tr ng h p no. N u nh m ph n m m c a l p IP hi n t i
khng th g i khung tin n n i nh n n u nh khng tch ra, m hi n t i bit
ang l 1 th khi khung tin s b hu b v m t thng bo l i cg i
n thi t b pht.
u router khng th truy n nguyn c m t datagram m bit ny c
thi t l p b ng 1 th datagram s b lo i b v n s c m t thng bo l i g i
n my pht. B t k m t ng i qu n l m ng no c ng c th s d ng cch
ny ki m tra l n c a cc datagram c th c truy n trn cc ph n
khc nhau trn m ng k t h p.
 - 62 -

u nh c MF l 1 c ngh a l khung tin hi n t i v n ang cn cc gi

tin khc n a ang n, do m ph i c n n vi c s p x p l i khi ph c l i
message ban u. Khung tin cu i cng n s l n h n cc khung tin bnh
th ng v n cn ch a thm ph n MF=0 bo cho my nh n bi t l h t
cc khung tin c n thi t khng c n ph i i thm n a. C th l cc khung tin
n khng ng v i th t chng c pht i, do c MF cn c
dng cng v i tr ng Fragment Off ch cho my nh n c th t c a ton
message ban u.
Fragment Offset (13 bits)
u m c MF b ng 1 (t c l c s tch thng tin t m t khung tin l n),
khi fragment offset ch a .v tr c a cc message con trong message ban u
trong khung tin hi n th i. u ny cho php IP s p x p l i cc khung tin
thnh message ban u t theo ng tr t t .
Offset th ng c u message. Tr ng ny c chi u di l 13 bit,
do v y offset c tnh theo n v 8 byte, t ng ng v i gi l n nh t l
65535 byte. Vi c dng s nh danh ch r ng khung tin n l thu c b n tin
no, l p IP my nh n c th dng fragment offset s p x p l i message
ban u.
TTL (Time to Live - Th i gian s ng)
Tr ng ny cho bi t kho ng th i gian tnh b ng giy m m t khung tin
c th t n t i trn m ng tr c khi n b hu b . Gi tr ny c nt g i khung
tin i n nh.
Cc chu n c a TCP/IP quy nh r ng tr ng TTL ph i c gi m i t
nh t l 1 giy cho m i nt x l khung tin , th m ch l th i gian x l c
th nh h n 1 giy. Khi m t gateway nh n c m t khung tin th th i gian
n c nh vo khung tin do n u nh khung tin ph i ch cx
l. B i v y n u m t gateway no m b qu t i v khng th l y khung tin
, khi b m th i gian c a tr ng TTL s t ng gi m i trong qu trnh
ch c x l. N u tr ng TTL gi m v 0 th khi khung tin ph i
c nt hi n th i h y b , s c m t thng bo g i v my g i.
u h t cc TCP/IP ci t gi tr tr ng TTL kho ng 60 ho c cao h n,
ngh a l datagram c th i qau 60 router hay hop n ch. Tr ng TTL
c thi t k trnh vi c cc gi d li u c chuy n vng quanh trn m ng
m khng c ng ra.
 - 63 -

Giao th c giao v n (Transport Protocol)

Tr ng ny ch a s nh danh c a giao th c giao v n m x l khung
tin. S nh danh ny do trung tm thng tin m ng Internet NIC n nh. Hi n
nay c kho ng 50 giao th c giao v n c n nh. Hai giao th c quan
tr ng nh t l : ICMP (Internet Control message Protocol) v TCP.
Header checksum
Dng tnh checksum c a tr ng Header lm cho qu trnh x l
thng tin c nhanh h n. Do tr ng TTL b gi m i 1 giy m i khi cx
l, tr ng checksum c ng thay i t i cc my m khung tin i qua. Thu t
ton checksum l m t thu t ton nhanh v c hi u qu , nh ng c m t s
tr ng h p b sai ch ng h n m t hon ton m t t 16 bit m 16 bit ny u
ng 0. Tuy nhin tr ng checksum do c TCP v UDP ng gi, cc l i
ny s c pht hi n khi khung tin c t p h p truy n trn m ng.
Source Address (32 bits) : ch a a ch IP 32 bit c a my g i.
Destination Address (32 bits) : ch a a ch IP 32 bit c a my nh n.
Hai tr ng trn c t o ra cng v i khung tin v khng b thay i
trong qu trnh truy n.
Options (32 bits) - Ph n l a ch n
Ph n l a ch n c t o ra t m t vi m m cc m ny c di c th
thay i c. N u nh c nhi u l a ch n trong khung tin, th cc l a ch n
c t lin t c nhau trong ph n Header c a IP. T t c cc l a ch n ny c
u khi n b ng m t byte c ba tr ng: copy c di 1 bit, lo i l a ch n
c di 2 bit, v tr ng s l a ch n c di 5 bit. Tr ng c copy c
dng quy nh l l a ch n s c th c hi n nh th no n u m t
gateway no c n n k thu t tch thng tin. N u nh c ny c gi tr l 0
th c ngh a l l a ch n s c copy vo khung tin th nh t m khng
copy vo cc khung tin ti p theo sau. N u nh c ny c gi tr l 1 th c
ngh a l l a ch n s c sao chp vo t t c cc khung tin.
Cc l a ch n quan tr ng l Record route v Timestamp.
Record route
Tr ng Record Route ( n ghi ch n ng) ch a danh sch d tr c a
cc route m datagram i qua trn ng tm t i ch. M i l n i qua m t
router th tr ng ny s b sung m t a ch c a router vo danh sch c a
n. di c a tr ng ny do my ngu n xc l p, do r t c th l n s b
 - 64 -

y tr c khi datagram tm c n ch. Trong tr ng h p ny th cc a

ch c a cc router sau s khng c thm vo danh sch c a n.
Timestamp : C 3 nh d nh cho tr ng Timestamp. Tr ng ny c th ch a:
- Danh sch c a 32 bit Timestamp.
- Danh sch c a a ch IP v cc c p Timestamp t ng ng.
Danh sch c a cc a ch cho tr c b i my ngu n. M t nt b t k c
ghi vo tr ng ny ch khi a ch c a n l m c k ti p trong danh sch ny.
Tr ng ny c th b y n u r i vo hai tr ng h p u, trong tr ng h p
ny s c tr ng ghi trn (overllow field) dng m s nt m khng th
ghi vo timestamp c.
Padding ( di thay i)
i dung c a ph n Padding ph thu c vo ph n Options nh th no.
Ph n Padding th ng c dng b o m r ng chi u di Header c a khung
tin lun l m t s nguyn b i s c a 32.
Data : Vng d li u c di thay i, nh ng lun l b i s c a 8 bits, v t i
a l 65535 bytes.

5.3.2 a ch IP

i thi t b n i vo m ng TCP/IP c gn m t a ch IP duy nh t (m i card

ng s c a ch IP ring). Khi s d ng m ng c c b khng k t n i v i cc m ng
khc, ng i s d ng c th gn a ch IP tu cho cc my tr m. Tuy nhin, i
i cc site Internet th a ch IP ph i c cung c p t trung tm qu n l thng tin
ng trn th gi i (NIC - Network Information Center).
a ch c a IP c di 32 bit, c chia lm 4 ph n, m i ph n 1 byte, phn
cch nhau b ng d u ch m. D ng t ng qut : x.y.z.t v i 0 x,y,z,t 255
V d : 128.83.12.14 ho c 0x80530C0E Hex.
a ch IP bao g m hai ph n thng tin: a ch m ng (network address) v a
ch my (host address): NetworkID.HostID
Khi ngh NIC cung c p a ch IP ta s khng nh n c a ch t ng ng
a my tr m, thay vo l a ch m ng v ta c quy n gn a ch cho cc my
tr m c a m ng trong ph m vi a ch c cung c p.

5.3.2.1 Cc l p a ch IP
a ch IP thu c m t trong E l p a ch , t l p A n E. Cc l p a ch nh m
phn lo i cc m ng c quy m khc nhau.
 - 65 -
Class A 0 Net ID (7 bit) Host ID

Class B 1 0 Net ID (14 bit) Host ID

Class C 1 1 0 Net ID (21 bit) Host ID

Class D 1 1 1 0 Multicast address

Class E 1 1 1 1 0 Reserved for future use

Hnh 5-11. Cc l p a ch IP.

1. L p A (1 x 126) : NetworkID= x, HostID=y.z.t

- Cho php nh danh 126 m ng, v i t i a 224 (= 167.772) my tr m trn m i
ng, l p A gi i h n s subnetwork trong Internet.
- Cc m ng l p A thu c lo i m ng di n r ng (very large), nh m ng qu c gia
2. L p B (128 x 191) : NetworkID= x.y, HostID=z.t
- Cho php nh danh n 16384 m ng, v i t i a 216 (=65.536) host trn m i
ng.
- M ng l p B thu c lo i m ng trung bnh nh m ng University Campuses.
3. L p C (192 x 223) : NetworkID= x.y.z, HostID=t
- Gi i h n s tr m trong m ng l n nh t l 256, c 21 bit cho a ch m ng. Cho
php nh danh n 2 tri u m ng, v i t i a 254 host trn m i m ng.
- M ng l p C c s d ng cho cc lo i LAN, nh cc m ng Enterprise-wide.
4. L p D (224 x 239)
- a ch l p D dng cho cc giao th c c bi t (Internet Group management
Protocol - IGMP) v cc giao th c khc.
5. L p E (240 x 255) : dnh cho s pht tri n v sau.
- Cc my trong cng m t m ng ph i c a ch m ng gi ng nhau.
- Cc m ng khc nhau c a ch m ng khc nhau.
5.3.2.2 Cc a ch IP c bi t
1. a ch quay vng : 127.y.z.t
t c cc gi tin c g i n a ch 127.0.0.0 s c g i ng c tr l i
my tnh. Gi tin ny c sao chp t n i truy n n b m n i nh n trn cng
t my tnh. a ch loopback c th c s d ng nh m t a ch ki m tra
 - 66 -

nhanh xem ph n m m TCP/IP c c c u hnh thch h p. Trn h u hnh

Windows a ch loopback l 127.0.0.1 cn Unix l 127.1.*.
2. M t n m ng (Netmask)
t n m ng c a m t a ch IP l m t gi tr 32 bits trong cc bit t ng
ng v i ph n a ch m ng b ng 1, cc bit c a ph n my b ng 0.
V d : a ch IP l p B c m t n m ng l 255.255.255.0 s cho a ch m ng
con l 180.10.15.0
3. a ch qu ng b (broadcast address)
a ch ny c cc bit c a ph n HostID b ng 1, c s d ng khi mu n
chuy n m t gi tin n m i my tnh trong m ng con.
V d m t m ng con c a ch l 180.10.0.0 s c a ch qu ng b l
180.10.255.255. T ng t , m t m ng con c a ch l 180.10.15.0 s c a ch
qu ng b l 180.10.15.255.
c bi t a ch 255.255.255.255 qu ng b c c b (local broadcast) hay cn
i l limited broadcast c th s d ng trong cc LAN.
a ch 0.0.0.0 c ng c s d ng trong b ng nh tuy n ch n m vo
ng cho a ch b nh tuy n m c nh.

5.4 Phn chia m ng con

thu n ti n cho vi c qu n l v nh h ng d li u trn m ng l n, ng i ta
th ng t ch c m ng IP theo c ch a ch phn c p : m i m ng c chia nh
thnh nhi u m ng con, m i m ng con th c hi n cc dvc v a ch trong n i b
ng . S phn c p ny cho php gi m kh i l ng cng vi c ch n ng cho cc
gi tin trong ton lin m ng.
i m ng con ch u trch nhi m cho vi c ch n ng cho cc gi tin IP trong
ng c a mnh, cc gi tin ny c nh n ra nh ph n a ch m ng c a n. Trong
cc m ng lo i A, B, C th ph n a ch ny c di c nh. Tuy nhin, t os
linh ho t trong vi c phn chia m ng con th a ch m ng c th m r ng sang cc
bit c a a ch my. l k thu t phn chia m ng con.
V d m t m ng lo i B c a ch m ng l 203.160.9.0 v m t n m ng l
255.255.255.0 ( a ch m ng di 24 bit). Ng i ta c n chia m ng ny thnh 4 m ng
c b ring, do s l y thm 2 bit cho a ch m ng (26 bit). V y ta c a ch cc
ng con ny l :
 - 67 -

203 160 9 0
a ch m ng 1 :
11001011 10100000 00001001 00000000

203 160 9 64
a ch m ng 2 :
11001011 10100000 00001001 01000000

203 160 9 128

a ch m ng 3 :
11001011 10100000 00001001 10000000

203 160 9 192

a ch m ng 4 :
11001011 10100000 00001001 11000000

t n c a cc m ng con ny l : 255.255.255.192
255 255 255 192
11111111 11111111 11111111 11000000

Vi c phn chia m ng c ti n hnh b i ng i qu n tr h th ng v th ng

a trn ranh gi i v t l gi a cc nhnh m ng. Khi c gi d li u c n chuy n i, b
nh tuy n s dng m t n m ng ki m tra gi d li u ny thu c m ng con n i b
hay thu c m ng ngoi. S phn chia m ng ring thnh cc m ng con ch c ngh a
bn trong m ng .
u k t n i Internet thng qua m t m ng LAN, u quan tr ng l ph i s
ng ng m t n m ng. C ng gi ng nh a ch IP, m t m t n m ng con c th
c gn m t cch ring l hay c th t ng thng qua DHCP (Dynamic Host
Configuration Protocol).

5.5 Ho t ng c a giao th c IP
u a ch ch c a gi tin IP khng n m trn cng m ng v i my ch ngu n
th giao th c IP trong my ch h ng gi tin n b nh tuy n n i b . N u b nh
tuy n ny khng c n i n m ng ch, gi tin s c g i n m t b nh
tuy n khc. C th cho n khi t i tr m ch. Vi c quy nh truy n theo ng
truy n no c a router d a trn b ng ng truy n (routing table). Cc b nh tuy n
c th pht hi n :
- M t m ng m i c thm vo lin m ng
- ng d n n tr m ch b h ng
Cc b c th c hi n b i m t th c th IP nh sau :
i v i th c th IP tr m ngu n
 - 68 -

- Khi nh n c l nh SEND t t ng trn, n th c hi n cc b c nh sau:

- T o m t IP datagram d a trn cc tham s c a l nh SEND
- Tnh checksum v ghp vp ph n u c a datagram
- Ra quy t nh ch n ng
- Chuy n datagram xu ng t ng d i
i v i gateway
- Khi nh n c datagram qu c nh, n th c hi n cc tc ng nh sau :
- Tnh checksum, n u khng ng th lo i b datagram
- Gi m gi tr tham s th i gian t n t i. N u h t th i gian th lo i b datagram
- Ra quy t nh ch n ng
- Phn lo i datagram n u c n
- Ki n t o l i ph n u IP bao g m gi tr m i c a vng TTL, checksum,
Fragmentation.
- Chuy n datagram xu ng t ng d i truy n qua m ng.
i tr m ch
- Tnh checksum, n u khng ng th lo i b datagram.
- T p h p cc n c a datagram.
- Chuy n d li u v cc tham s u khi n ln t ng trn.
Nh v y, do gi tin IP khng s a i, n gi n nn hi u su t ng truy n
cao. V gi tin IP cung c p d ch v giao nh n gi tin khng tin c y nn c n c giao
th c ICMP h tr , cc b n tin ICMP c ng gi v chuy n t i trong cc gi
tin IP. T ng TCP m nh n vi c b o m cc datagram c truy n n ch m t
cch an ton v y .

5.6 Cc giao th c lin quan n IP

5.6.1 Giao th c phn gi i a ch ARP

a ch IP c dng nh danh cc host v m ng t ng m ng c a m

hnh OSI, v chng khng ph i l cc a ch v t l (hay a ch MAC) c a cc tr m
trn cng m t m ng c c b (Ethernet, Token Ring, ...). Trn m t LAN nh v y,
hai tr m ch c th lin l c v i nhau n u chng bi t a ch v t l c a nhau.
n t ra l ph i th c hi n nh x a ch IP (32 bits) v a ch v t l (48
bits) c a m t tr m. Giao th c ARP (Address Resolution Protocol) c xy
ng chuy n i t a ch IP sang a ch v t l khi c n thi t. Ng c l i, giao
 - 69 -

th c RARP (Reserse Address Resolution Protocol) c dng chuy n it a

ch v t l sang a ch IP.
hai giao th c ARP v RARP u khng ph i l b ph n c a IP, IP s dng
n chng khi c n.
i ghp n i m ng c a ch giao th c m ng (IP address) v a ch giao
th c lin k t d li u (Datalink Protocol Address) ring. Do c n c b ng nh x
gi a hai a ch ny ( a ch o v a ch v t l ). B ng a ch ny c th lm b ng
tay, nh ng do kh i l ng a ch l n, t ng kh nhanh, nn ng i ta gi i quy t thng
qua th t c Tm gi i php cho a ch (Address Resolution Protocol -ARP).
Cc gi tin ARP c ng gi trong khung d li u lin k t (data link frame).
i v i m ng Ethernet, ki u tr ng (type field) s l 0x0806.
ARP nh x a ch IP sang a ch lin k t d li u (datalink address). Tr m tin
g i gi tin yu c u ARP (request packet) v i khun d ng gi tin nh hnh sau.
Datalink Type (16 bits) Network Type (16 bits)
Hlen PLen Opcode (16 bits)
Sender Datalink (48 bits)
Sender Network (32 bits)
00:00; 00:00:00:00 Receiver Datalink (48 bits)
Receiver Network (32 bits)

Hnh 5-12. Khun d ng gi tin ARP.

- Data link type: Lo i d li u lin k t, v i m ng Ethernet th tr ng ny c gi

tr l 0x0001
- Network type : Lo i a ch m ng, Ethernet type used for IP (0x0800)
- Hlen : r ng c a ph n a ch d li u lin k t, v i m ng Ethernet r ng l
6 bytes
- Plen : r ng c a a ch m ng, trong giao th c IP, ph n ny l 4 byte
- Opcode : C gi tr l 0x0001 cho th t c yu c u ARP, 0x0002 cho ARP tr
i.
- Sender datalink and sender network : a ch v t l v a ch o ( a ch
ng) c a ng i g i
- Receive datalink and receive network : a ch v t l v a ch o ( a ch
ng) c a ng i nh n
V d : Tr m A mu n g i tr m B m t gi tin IP. C hai my A, B u c
cng c a ch m ng IP v cng k t n i vo m ng Ethernet nh hnh sau :

A IP : 128.81.10.1 B IP : 128.81.10.2
 - 70 -

Tr m A bi t c a ch m ng c a tr m B nh ng khng bi t a ch v t l c a
tr m B. Tr m A c n h i a ch v t l c a tr m B g i tin. Khi tr m A pht i
t gi tin ARP yu c u (ARP request packet) ng gi trong khung tin Ethernet.
Qu trnh g i yu c u ARP
0 15 16 31 32 47
FF:FF:FF:FF:FF:FF
80:20:2F:23:21:05
0x0806

0x01 0x0800
0x06 0x04 0x0001
80:20:2F:23:21:05
128.81.10.1
00:00:00: 00:00:00
128.81.8.2

Checksum

Hnh 5-13. Khun d ng gi tin ARP yu c u.

Gi tin yu c u ARP (ARP request packet) c g i t i cc tr m, ch tr m B

l ng a ch IP. Tr m B s t o ARP tr l i :
0 15 16 31 32 47
80:20:2F:23:21:05
20:12:23:12:34:2F
0x0806

0x01 0x0800
0x06 0x04 0x0002
20:12:23:12:34:2F
128.81.8.2
80:20:2F:23:21:05
128.81.10.1

Checksum

Hnh 5-14. Khun d ng gi tin ARP tr l i.

Tr m B b sung IP_ to_Ethernet Address entry c a host A v ARP cache c a

B
Tr m A b sung IP_to_Ethernet Address entry c a host B v ARP cache c a
A
Nh v y b ng nh x t ng b sung nh ng ng d n (entry) m i m n
bi t, ng th i c ng hu b nh ng ng d n (entry) m n khng dng n.
 - 71 -
5.6.2 Giao th c RARP (Reverse Address Resolution Protocol)

i khi ta c n nh x ng c l i.
V d m t tr m khng a, bi t a ch v t l (datalink address) t c l a ch
card m ng gi b nh ROM, nh ng khng bi t a ch IP v khng c a. Khi
ny c n nh x t a ch v t l sang a ch m ng.
Ta c ng lm nh trn, nh ng thay ki u tr ng t 0x0806 b ng 0835.
Yu c u chuy n i (reverse request) l 0x0003 v tr l i chuy n i (reverse
reply) l 0x0004.
Qu trnh g i yu c u RARP
0 15 16 31 32 47
FF:FF:FF:FF:FF:FF
80:10:8F:23:20:55
0x0835

0x01 0x0800
0x06 0x04 0x0003
80:10:8F:23:20:55
0.0.0.0
80:10:8F:23:20:55
0.0.0.0

Checksum

Hnh 5-15. Khun d ng gi tin RARP yu c u.

Qu trnh g i tr l i RARP
0 15 16 31 32 47
80:10:8F:23:20:55
24:12:23:25:12:2F
0x0835

0x01 0x0800
0x06 0x04 0x0004
24:12:23:25:12:2F
199.12.1.1
80:10:8F:23:20:55
199.12.1.8

Checksum

Hnh 5-16. Khun d ng gi tin tr l i RARP .

5.6.3 Giao th c ICMP

Giao th c ICMP (Internet Control Message Protocol) th c hi n truy n cc

thng tin u khi n (cc bo co v cc tnh tr ng l i trn m ng, ...) gi a cc
 - 72 -

gateway ho c cc my ch trn lin m ng theo giao th c IP. Tnh tr ng l i c th l:

t datagram khng th n c ch c a n, ho c m t router khng b nh
m l u v chuy n m t datagram, ... . M t thng bo ICMP c kh i t o v
chuy n cho IP. IP s b c (encapsulate) thng bo v i m t IP header v truy n
n cho router ho c tr m ch.

5.6.3.1 Ccc thnh ph n c a thng bo ICMP h tr xc nh l i v truy

n
Thng bo ICMP c chia lm 2 lo i: thng bo l i ICMP v thng bo truy
n ICMP.
Cc thng bo ICMP khc nhau v nh d ng tu vo ch c n ng c a t ng
lo i, nh ng ki n trc t ng qut bao g m 2 ph n: ph n u (ICMP header) v ph n
li u (ICMP data).
Ph n u c a thng bo ICMP lun b t u b ng 3 tr ng:
a. TYPE: 8 bits, xc nh lo i thng bo ICMP.
b. CODE: 8 bits, cung c p thng tin chi ti t c a t ng lo i thng bo ICMP.
c. CHECKSUM: 16 bits, xc nh s ton v n d li u trong qu trnh
truy n.
1. Cc thng bo l i ICMP
m t k thu t, ICMP c thi t k cung c p cc thng tin v tr ng thi
khng n nh v th c hi n thng bo cc tr ng h p l i pht sinh c a h th ng
ph n c ng c ng nh ph n m m lm ng n ch n, hu b qu trnh g i, nh n ho c x
l cc datagram trn m ng Internet tr c khi c chuy n n ch cu i cng.
C 5 lo i thng bo l i ICMP trong b ng I.1 v cc thng bo c d ng chung
nh hnh sau :

Type Thng bo l i ICMP

3 Destination Unreachable
0 4 8 16 31 4 Source Quench
Type Code Checksum 5 Redirect
Unused
11 Time Exceeded
IP header + 64 bit Original data
12 Parameter Problem

Hnh 5-17. D ng chung thng bo l i c a ICMP ng I.1: Cc lo i thng bo l i c a ICMP

Original IP header: 20-60 bytes ch a IP header c a gi b l i.

 - 73 -

Original data: 8 bytes, ch a n i dung 64 bits u tin c a gi d li u b l i.

Destination Unreachable
Cc thng bo ICMP Destination Unreachable c t o ra khi khng th
chuy n n 1 ch c xc nh trong IP datagram. Bao g m cc lo i l i sau:

Code N i dung thng bo ICMP

0 Network Unreachable
1 Host Unreachable
2 Protocol Unreachable
3 Port Unreachable
4 Fragmentation needed and DF flag set
5 Source Route Fail
6 Destination Network unknown
7 Destination Host unknown
8 Source Host Isolated
9 Communication with Destination Network is Administratively
Prohibited
10 Communication with Destination Host is Administratively Prohibited

ng 5-1. Cc l i c a ICMP Destination Unreachable

Source Quench : Khi vng m c a h th ng nh n khng ch tr ng l u

tr , h th ng s pht ra thng bo Source Quench. Tr ng C c a thng
bo ny lun lun nh n gi tr 0.
Redirect : t thng bo ICMP Redirect c t o ra b i 1 router trong
tr ng h p n nh n th y r ng m t my tnh ang s d ng con ng nh
tuy n khng t i u.
Tr ng C nh n 4 gi tr trong b ng v c nh d ng nh hnh sau:
0 8 1 31
Code i dung Type Code Checksum
0 Redirect for the network (or subnet) Router IP address
IP header + 64 bit Original data
1 Redirect for the host
2 Redirect for the type of service and network
3 Redirect for the type of service and host

ng 5-2. Cc l i c a ICMP Redirect Hnh 5-18. D ng ICMP Redirect

Router ip address l a ch c a b nh tuy n m my ngu n s dng tr

my ch.
 - 74 -

Time Exceeded : Router s hu b , khng x l 1 datagram khi gi tr TTL

a n b ng 0 v pht ra m t thng bo ICMP Time Exceeded. C 2 lo i
ICMP Time Exceeded nh sau:
Code i dung
0 B m th i gian s ng TTL c a 1 datagram b ng 0
1 Qu th i gian i k t h p cc gi b phn m nh

ng 5-3. Cc l i c a ICMP Time xceeded.

Parameter Problem : Thng bo ny c g i i khi c l i xu t hi n ph n

cc tham s ch n l a c a datagram g i n. Tr ng C c a thng bo
ny nh n 3 gi tr trong b ng v c nh d ng nh hnh sau :

0 8 16 31
Type Code Checksum Code Gi i thch
Point Unused 0 C m t l i c bi t trong l c d li u.
er IP header + 64 bit Original data
1 Ph n option c a IP header ch a nh ngh a.
2 i Header Length v (ho c) Total Packet
Length trong IP header.

Hnh 5-19. D ng ICMP Parameter Problem B ng 5-4. Cc l i c a ICMP Parameter Problem

Pointer: xc nh v tr gy ra l i trong datagram.

2. Cc thng bo truy v n ICMP
ICMP c s d ng trong vi c kh o st cc c tr ng chung c a m ng v i 2
lo i thng bo request v reply. C 8 lo i thng bo truy v n ICMP c li t k
trong b ng v c nh d ng nh hnh sau :
Type Lo i thng bo
0 Echo Reply
8 Echo Request
13 Timestamp Request
0 8 16 31
14 Timestamp Reply
Type Code Checksum
15 Information Request
Identifier Sequence Number
Data/additional fields 16 Information Reply
17 Address Mask Request
18 Address Mask Reply

Hnh 5-20. D ng ICMP truy v n. B ng 5-5. Cc lo i thng bo truy v n ICMP.

- Identifier c s d ng phn bi t cc thng bo cg i n cc host khc

nhau.
- Sequence number c s d ng phn bi t cc thng bo cg i n cng
t host.
- Data/additional fields c dng theo t ng lo i thng bo truy v n ICMP.
 - 75 -

Echo Request v Echo Reply

0 8 16 31
Type Code Checksum
Identifier Sequence Number
Data

Hnh 5-21. D ng ICMP Echo Request & Reply.

Ng i ta s d ng ICMP Echo xc nh xem m t a ch IP ch cn ho t

ng hay khng b ng cch g i thng bo ICMP Echo Request n h th ng ch v
ch xem n u nh n c thng bo ICMP Echo Reply th s xc nh ch y v n
cn ho t ng ng c l i th b down. nh d ng thng bo nh trong hnh sau :
Kch th c c a DATA thay i tu thu c vo t ng lo i h u hnh. Trong
u hnh UNIX, kch th c c a n l 56 bytes, trong Microsoft Windows l 32
bytes,...
Timestamp Request v Timestamp Reply
i my u c 1 ng h ring xc nh th i gian v n hnh c a n, qu trnh
ho t ng trong nh ng h th ng ph n m m phn tn th s khc bi t nhau l n v
th i gian gi a cc my tnh s gy ra nhi u v n kh kh n. ICMP cung c p m t
ch cho php l y th i gian t m t my khc v c nh d ng nh hnh sau.

0 8 16 31
Type Code Checksum
Identifier Sequence Number
Originate TimeStamp
Receive TimeStamp
Transmit TimeStamp

Hnh 5-22. ICMP Timestamp Request & Reply

- Originate timestamp l th i gian my ngu n th c hi n g i bo.

- Receive timestamp l th i gian u tin my ch nh n c thng bo.
- Transmit timestamp l th i gian cu i bn ch x l thng bo v g i i.
Information request v reply

0 8 16 31
Type Code Checksum
Identifier Sequence Number

Hnh 5-23. ICMP information request & reply

 - 76 -

c s d ng nh m h tr cc h th ng my tr m khng a khi kh i ng;

cho php cc my tnh tm ra a ch Internet c a chng lc kh i ng h th ng.
Address Mask Request v Reply

0 8 16 31
Type Code Checksum
Identifier Sequence Number
Subnet Address Mask

Hnh 5-24. ICMP A ress Mask Request & Reply

bi t subnet mask, my s g i m t thng bo ICMP Address Mask Request

n 1 router v ch nh n thng bo ICMP Address Mask Reply. Subnet Address
Mask ch a a ch c a m t n con c a m ng.
Cc b nh tuy n pht b n tin ICMP bo cho cc tr m bi t : gi tin khng
i, ho c t n t i ng i t t h n. M t s tr ng h p c th x y ra l :
- Destination unreachable (khng t i c ch): B n tin khng t i c ch
do c l i ho c khng tm c ng i.
- Routing redirect ( i ng i): Thay i ng i c a b n tin do t n t i
ng i t i u h n (yu c u i ng i).
- Time expirect (h t th i gian): H t th i h n khi TTL v 0 (timeout).
- Echo request v cho echo reply : Xu t hi n yu c u v tr l i.
ICMP c dng vo vi c g r i m ng cho bi t tnh tr ng c a m ng.
nh Ping (Packet Internet Oroper) c dng h i (query) h th ng (my
tnh) khc m b o r ng m t k t n i v n ang ho t ng (active). L nh Ping ho t
ng b ng cch g i ra m t yu c u ph n h i (echo request) ICMP (Internet Control
Message Protocol). N u nh ph n m m IP c a my tnh nh n c yu c u ICMP
, n a ra m t tr l i ph n h i (echo reply) ngay l p t c. My g i l i ti p t c g i
t yu c u ph n x cho n khi l nh ping c k t thc b ng m t t h p phm
thot (Ctrl+C ho c phm Delete trn UNIX).

5.7 Phin b n IPv6

i s pht tri n nhanh chng c a Internet th a ch IP 32 bit khng th p
ng c nhu c u s d ng Internet. kh c ph c u ny phin b n IP6 (IP Next
Generation) ang c pht tri n. Phin b n IPv6 c cc thay i nh sau :
- S d ng 128 bit a ch m ng thay cho 32 bit a ch nh phin b n IPv4.
- M r ng ph n Header cho ng d ng v l a ch n c a khung tin.
- H tr cc lo i d li u audio v video.
 - 77 -

- C cc giao th c m r ng : cho php b sung nhi u thng tin vo m t

datagram.

5.7.1 Khung tin IPng v6

Ph n Header c a cc khung tin Ipng c thay i so v i phin b n 4. Ph n

n s thay i c a IPng l a ch IP 128 bit v b cc tr ng khng c n thi t. C u
o c a khung tin IPng nh sau :
0 3 4 15 16 31
Priority
VER Flow Label
Classification
PayLoad Length Next Header Hop Limit

Source Address

Destination Address

DATA

Hnh 5-25. Cu to ca gi tin IPv6.

5.8 nh tuy n trn Internet

5.8.1 B ng ch n ng

t s ph ng th c thng th ng xy d ng m t b ng ch n ng (routing
table) nh sau :
- B ng c nh c t o ra d a vo s c a m ng, b ng ny lin t c c
thay i v c c p nh t l i m i khi c s thay i v t l b t c n i no
a m ng.
- B ng ng c dng c l ng v ng truy n v cc thng p t cc
nt khc u ch nh l i thng tin c a b ng bn trong.
- B ng d n ng c nh chnh c t i v t m t trung tm c a cc nt m ng
trong m t kho ng th i gian nh t nh ho c c t i v khi c n thi t.
i m t ph ng th c u c cc u, nh c m c a n. B ng ng c t
t ng nt m ng ho c c t i v trong nh ng kho ng th i gian nh t nh t m t
 - 78 -

i ch a b ng c nh, n khng ph c t p v thch ng v i nh ng thay i nhanh

chng trn m ng. B ng chnh th ng l t t h n b ng c nh b i v qu n l m t
ng trung tm s d dng h n qu n l t ng b ng c t t i m i nt m ng.

5.8.2 Xy d ng b ng ch n ng cho cc Router/Gateway

Trong lin m ng, t i m i c ng ph i c m t b ng ch n ng ch ra mu n

n m ng ch no th ph i n c ng ti p theo l c ng no. B ng ch n ng g m
hai ph n : ph n bn tri l m ng ch, n i mu n n, ph n bn ph i l kho ng cch
i v c ng ti p theo.
xy d ng b ng ch n ng, t c ng ang ng ta xt cc m ng c nh ,
sau l cc m ng c nh cc c ng ti p theo v c th cho n h t cc m ng trong
lin m ng.
V d 1: L p b ng ch n ng cho cc router.gateway c a lin m ng sau :

GW1 Net 1 GW2 Net 2 GW3

Net 3 Net 4 Net 5 Net 6

GW4 Net 7 GW5 Net 8 GW6

GW1 GW2 GW3 GW4 GW5 GW6

Neti D,G Neti D,G Neti D,G Neti D,G Neti D,G Neti D,G
1 0,1 1 0,2 1 1,2 1 1,2 1 1,2 1 2,3(5)
2 1,2 2 0,2 2 0,3 2 2,1(5) 2 1,2 2 1,3
3 0,1 3 1,1 3 2,2 3 0,4 3 1,4 3 2,5
4 1,2 4 0,2 4 1,2(5) 4 1,5 4 0,5 4 1,5
5 2,2(4) 5 1,3(5) 5 0,3 5 1,5 5 0,5 5 1,3(5)
6 2,2 6 1,3 6 0,3 6 2,5 6 1,3(6) 6 0,6
7 1,4 7 1,5 7 1,5 7 0,4 7 0,5 7 1,5
8 2,2(4) 8 1,5 8 1,5(6) 8 1,5 8 0,5 8 0,6

a vo b ng ch n ng, tm ng i t GW1 t i Net 5 nh sau :

GW1 GW2 GW3 Net5

GW4 GW5

i v i nhi u host, b ng d n ng t nh ho t ng nh sau :

- N u ch n m trong m ng c c b , d li u cg i n my ch
- N u ch n m trn m ng xa, d li u c chuy n ti p n gateway c c b .
 - 79 -

Tu thu c vo kch c c a m ng m cc giao th c ch n ng khc nhau s

c s d ng. Giao th c ch n ng trong m t h th ng n i b l RIP (Routing
Information Protocol). Giao th c ch n ng gi a cc h th ng l EGP (External
Gateway Protocol) v BGP (Border Gateway Protocol).
 - 80 -

5.9 M ng X.25
Vo nh ng n m cu i th p nin 70, ng i ta ph i c n n m t lo t cc giao
th c cung c p cho nh ng ng i s d ng m ng di n r ng WAN k t n i thng qua
ng d li u cng c ng (Public Data Networks - PDNs). Cc lo i hnh PDNs nh
TELENET v TYMNET t c nh ng thnh cng ng ghi nh n, nh ng vi c
tiu chu n ha giao th c d ng nh cn ngoi t m nh ng ng i s d ng m ng
PDNs do vi c i h i tnh t ng thch c a thi t b ngy m t cao v ng th i chi
ph ph i th p. K t qu c a s n l c khng ng ng ny l s ra i c a m t lo t giao
th c, trong X.25 c xem l giao th c ph bi n nh t.
ng X.25 v cc giao th c lin quan do m t t ch c Qu c gia g i l Hi p
i Vi n thng Qu c t (ITU) qu n l. Ban ch u trch nhi m v cc nghi p v
truy n tn hi u m thanh v d li u c a ITU g i l y ban T v n Qu c t v n
tho i v n bo (CCITT). Cc thnh vin c a CCITT bao g m FCC, PTTs u
chu, cc doanh nghi p truy n thng v nhi u hng my tnh, truy n d li u khc.
Do nhi u thnh qu ng gp tr c ti p c tnh k th a, m ng X.25 th c s c
xem l m ng tiu chu n c tnh ton c u.

5.9.1 C s k thu t

ng X.25 l m t m ng n tho i dng truy n d li u. b t u th c

hi n qu trnh giao ti p, m t my tnh c n ph i lin k t v i m t my khc yu
u th c hi n giao ti p. My c yu c u lin k t c th ch p nh n ho c t ch i
vi c giao ti p. N u lin k t c ch p nh n, hai h th ng c th b t u truy n t i
thng tin qua l i hai chi u ng th i v i nhau. C hai bn u c th ch m d t vi c
giao ti p vo b t c th i m no ty .
Cc c tnh c a m ng X.25 cho php xc nh qu trnh t ng tc t nt- n-
nt (point-to-point) gi a cc thi t b truy n d li u u cu i (Data Terminal
Equipment - DTE) v i cc thi t b k t cu i m ch truy n d li u (Data Circuit-
terminating Equipment - DCE). DTEs (bao g m cc tr m u cu i v my ch c a
ng i s d ng m ng) k t n i v i DCEs (bao g m modem, cc gi tin v cc c ng
truy c p PDN, th ng t t i cc tr m truy n thng), DCEs l i n i k t vo knh
chuy n m ch gi (Packet Switching Exchanges - PSEs) v cc DCEs khc trong
ng PSNs v cu i cng n m t DTE khc.
t DTE c th xem l m t tr m u cu i nh ng khng th c hi n y cc
ch c n ng c a m ng X.25. Cc DTE c n i k t v i DCE thng qua m t thi t b
chuy n i g i l thi t b ghp/tch gi tin (Packet Assembler/Disassembler - PAD).
 - 81 -

Qu trnh ho t ng c a m ch ghp n i t tr m u cu i n PAD, cc d ch v do

PAD cung c p v cc t ng tc gi a PAD v cc my ch do CCITT quy nh.
c tnh c a m ng X.25 ki u phn t ng t 1 t i 3 theo m hnh tham
chi u cho vi c n i k t cc h th ng m OSI. T ng 3 c a m ng X.25 m t cc quy
trnh nh d ng v chuy n m ch gi gi a cc thnh t t ng 3 ngang c p. T ng 2 c a
ng X.25 do cc th t c truy c p lin k t cn b ng (Link Access Procedure
Balance - LAPB) ki m sot. LAPB xc l p cc n v gi tin (packet framing) cho
cc lin k t DTE/DCE. T ng 1 c a m ng X.25 xc l p cc th t c v n v c
kch ho t v ch m d t qu trnh k t n i v t l c a DTE v DCE. M i quan h ny
c minh h a theo hnh v d i y. Ch r ng t ng 2 v 3 c ng tham chi u theo
tiu chu n ISO 7776 (LAPB) v ISO 8208 (cc t ng gi tin m ng X.25).

M hnh OSI ng X25

7
6 Cc ti n trnh do
ng i s d ng quy
5 nh
4
3 p gi tin m ng
X.25
2 p c u trc v t l
ng X.25
1
DTC Giao th c DTE/DCE DCE

Hnh 5-26. M i quan h gi a cc t ng trong m ng X.25.

Qu trnh giao ti p t nt-t i-nt (end-to-end) gi a cc DTEs c th c hi n

hon thi n thng qua m t s k t n i song ph ng g i l lin k t truy n o (virtual
circuit). Cc lin k t o cho php cc h m ng khc nhau c th giao ti p cv i
nhau thng qua m i nt lin k t trung gian m khng c n n cc b ph n chuyn
ng nh r cc lin k t v t l. Cc lin k t o ho c c th duy tr v nh vi n
ho c c th t m th i. Lin k t o v nh vi n c g i l PVCs (Permanent Virtual
Circuits), lin k t o t m th i c g i l SVCs (Switched Virtual Circuits). PVCs
ch y u p d ng cho ph ng th c truy n d li u th ng xuyn cn SVCs c p
ng cho ph ng th c truy n d li u khng th ng xuyn. T ng 3 c a m ng X.25
lin quan t i ph ng th c giao ti p t nt t i nt bao g m c hai lin k t o PVCs
v SVCs.
t khi thi t l p lin k t o, PTE c th th c hi n truy n m t gi tin n
t PTE khc b ng cch chuy n gi tin n DCE thng qua m t lin k t o thch
p. Sau DCE s ti n hnh n u tin c a lin k t o nh ra th c truy n gi
tin ln m ng X.25. Cc giao th c c a t ng 3 m ng X.25 s ti n hnh chn thng tin
 - 82 -

vo gi a cc DTE c ki m sot b i DCE c a m ng pha nh n gi tin r i sau

c chuy n n DTE ch.

5.10 K thu t FRAME RELAY

c sang th p k 80 v u th p k 90, cng ngh thng tin c nh ng b c
ti n c bi t l ch t o v s d ng cp quang vo m ng truy n d n t o nn ch t
ng thng tin r t cao. S d ng giao th c X25 truy n a s li u trn m ng cp
quang, d li u nh n c c th nh gi l t yu c u. Tuy nhin ng i ta nh n
th y r ng s d ng giao th c ny lm m t r t nhi u th i gian truy n s li u trn
ng cp quang. Do cng ngh Frame Relay ra i c th chuy n nh n cc
khung l n t i 4096 byte trong khi gi tiu chu n c a X25 khuy n co dng l
128 byte, khng c n th i gian cho vi c h i p, pht hi n l i v s a l i l p 3 (No
protocol at Network Layer) nn Frame Relay c kh n ng chuy n t i nhanh h n
hng ch c l n so v i X25 cng t c . Frame Relay r t thch h p cho truy n s
li u t c cao v cho k t n i LAN to LAN v c cho m thanh, nh ng u ki n
tin quy t s d ng cng ngh Frame relay l ch t l ng m ng truy n d n ph i
cao.
Frame-Relay b t u c a ra nh tiu chu n c a m t trong nh ng giao
th c truy n s li u t n m 1984 trong h i ngh c a y ban T v n Qu c t v
ntho i v n bo CCITT v c ng c Vi n tiu chu n qu c gia M ANSI
a thnh tiu chu n c a ANSI vo n m .
c tiu chnh c a Frame-Relay c ng gi ng nh c a nhi u tiu chu n khc,
l t o ra m t giao di n chu n k t n i thi t b - c a cc nh s n xu t thi t b
khc nhau - gi a ng i dng v m ng UNI (User to Network Interface). Frame-
Relay c thi t k nh m cung c p d ch v chuy n khung nhanh cho cc ng d ng
li u t ng t nh X.25 hay ATM.
ng truy n s li u theo cng ngh chuy n m ch gi X.25 ch c th ph c v
cho cc nhu c u truy n s li u t c th p (t i a t i 128 Kbps) nh ng n c tnh an
ton cao, kh c ph c c cc y u m c a m t m ng truy n d n ch t l ng km.
i cc cng ngh truy n d n hi n nay, v n nng c p ch t l ng cc ng
truy n d n khng cn qu ph c t p nh tr c kia. V v y, chng ta cn c th ch n
ng pht tri n l xy d ng m ng truy n s li u theo cng ngh Frame-relay v
ti n t i cng ngh ATM.

5.10.1 Khun d ng gi d li u Frame-Relay

 - 83 -

Flag Error check Data C&A Flag

<--- trail ---> <--- header --->

Hnh 5-27. Khun d ng gi d li u Frame-Relay.

Flag: C
Error check: Tr ng ki m tra l i
Data: Tr ng d li u
C&A: Tr ng a ch v u khi n
th c hi n nhi m v truy n s li u, m ng Frame-Relay s ph i gi i quy t
n t c ngh n thng tin trn m ng, th c ch t y l v n c a t ng M ng trong
m hnh 7 t ng. Frame-Relay lm vi c t ng Lin k t nh ng c ng ph i gi i quy t
n ny m b o kh n ng l u chuy n thng tin. H u h t cc m ng truy n s
li u u s d ng k thu t u khi n lu ng gi i quy t v n t c ngh n. C hai
ph ng php c s d ng khi x y ra t c ngh n trong m ng: thng bo cho ng i
dng, router, chuy n m ch v s c t c ngh n x y ra v th c hi n cc cng vi c
nh m hi u ch nh lu ng thng tin. C hai ph ng php ny m ng Frame-Relay u
dng n cc bit BECN (Backward Explicit Congestion Notification) v bit FECN
(Forward Explicit Congestion Notification) trong tr ng u khi n.
Bit FECN c thi t l p khi c t c ngh n thng bo r ng th t c x l t t
ngh n c kh i t o, v t ng ng v i l u l ng b ngh n t h ng c a Frame
c bit FECN t i. Ng c l i, bit BECN c ng c thi t l p khi c t c ngh n
thng bo r ng th t c x l ngh n c kh i t o, nh ng t ng ng v i l u l-
ng b ngh n t h ng ng c v i Frame c bit BECN t i. Khi cc bit ny c
thi t l p th m ng ph i dng n m t lin k t logic d phng chuy n cc thng
tin x l ngh n, l lin k t v i m nh n d ng DLCI (Data Link Connection
Identifier) s 1023. Cc lin k t v i m nh n d ng nh h n c dng truy n s
li u c a ng i dng.

BI T P
1. Vi t s m t thu t gi i ho t ng ch n ng trn m ng.
2. Kh o st c u trc v ho t ng c a giao th c u khi n ICMP
3. Tm hi u cc l nh c a h u hnh Windows v Linux xem v thay i cc
thng s b ng ch n ng.
 - 84 -

Ch ng 6 NG GIAO V N
ng giao v n lm nhi m v thi t l p, duy tr v hu b cc cu c giao ti p
gi a hai my, m b o vi c d li u truy n gi ng hon ton d li u nh n. D li u
qua cc m ng con c th b l i, t p tin t ng giao v n th c hi n c i thi n ch t l ng
ch v , m b o d li u c truy n m t cch chnh xc v truy n l i n u nh pht
hi n th y l i. T ng giao v n qu n l d li u g i, xc nh tr t t c a d li u v
u tin c a d li u .

6.1 Cc v n c a t ng giao v n

6.1.1 Cung c p d ch v cho t ng phin

th c hi n m c tiu chuy n giao d li u tin c y, an ton cho t ng 5, t ng 4

ph i dng cc d ch v c cung c p t t ng 3 (network layer). Ph n c ng v ph n
n trong ph n 4 th c hi n cng vi c coi l th c th giao v n (transport entity).
i quan h gi a cc l p 3, 4, 5, c m t b i hnh sau:
A B
6-7
5 Session Layer Session Layer
TSAP TPDU Interface
4
Services provided to the

Transport Transport
Entity Entity
Transport
Network layer services Protocol
3 NSAP NSAP
Network Layer Network Layer
1-2

Hnh 6-1. M i quan h gi a cc th c th trong t ng Phin.

C hai d ch v m ng nn c ng c hai d ch v giao v n: ch v c k t n i v

khng k t n i.
Do d li u qua cc subnet c th sai st, ng i s d ng khng c c u
khi n trn subnet ho c t ng c ng qu n l l i t ng hai. Ch c kh n ng t thm
t t ng trn l p 3 c i thi n ch t l ng d ch v (QoS). N u gi a chng m t t ng
giao v n c k t n i m ng c k t thc t ng t v khng bi t c s c g
y ra, n c th thi t l p m t k t n i m i l p m ng t i t ng giao v n xa v g i
yu c u h i s li u no n, s li u no khng t n bi t c sai st x y ra u.
ng 4 c th pht hi n m t gi tin, s li u b bi n i, N-RESET l p m ng. T ng
1 -> 4 cung c p d ch v giao v n. T ng 5 ->7 s d ng d ch v giao v n
 - 85 -

Cc hm d ch v c a t ng giao v n c k t n i
Ngoi ph n giao th c chu n, ISO cn nh ngh a cc d ch v m t ng Giao v n
cung c p cho cc th c th t ng Phin trong tr ng h p c lin k t, d i d ng m t
p h p cc hm d ch v nguyn th y(services primitives) nh sau :
T-CONNECT request (callce, caller, exp wanted, qos, user data)
T-CONNECT indication (callce, caller, exp wanted, qos, user data)
T-CONNECT response (qos, responder, exp wanted, user data)
T-CONNECT confirm (qos, responder, exp wanted, user data)
T-DISCONNECT request (user data)
T-DISCONNECT indication (reason, user data)
T-DATA request (user data)
T-DATA indication (reason, user data)
T-EXPEDITED-DATA request (user data)
T-EXPEDITED-DATA indication (reason, user data)
Cc hm d ch v c a t ng giao v n khng c k t n i : Ch c hai hm d ch
c nh ngh a :
T-UNITDATA request (callce, caller, QoS, user data)
T-UNITDATA indication (callce, caller, QoS, user data)
Quan h gi a cc hm OSI nguyn th y : Qu trnh n i, tch v trao id
li u di n ra nh sau :

T-CONNECT T-CONNECT T-CONNECT

Request Request Request

T-CONNECT T-CONNECT
Indication Indication

T-CONNECT T-DISCONNECT
Reponse Request

T-CONNECT T-DISCONNECT T-CONNECT

Confirm Indication Indication

(a) (b) (c)

Ch p nh n ch i b i bn cg i ch i b i t ng giao v n

T-DISCONNECT T-DISCONNECT T-DISCONNECT

Request Request Request

T-DISCONNECT T-DISCONNECT T-
DISCONNECT
Indication Indication Indication

(d) (e) (f)

Bnh th ng ng th i tch c hai pha Tch t t ng giao v n
 - 86 -

T-DATA T T-EXPEDITED-DATA
Request Request
i
m T-DATA T-EXPEDITED-DATA
Indication Request
e
(g) (h)
Bnh th ng i s li u kh n

Hnh 6-2. Quan h gi a cc hm OSI nguyn th y.

Gi i thch
(a) Qu trnh n i c ch p nh n
(b) Qu trnh n i b t ch i b i bn cg i
(c) Qu trnh n i b t ch i b i t ng Giao v n do l i c a ng i s d ng ho c
ng i chung c p d ch v giao v n gy nn.
(d) Qu trnh tch bnh th ng
(e) Qu trnh tch ng th i c hai pha
(f) Qu trnh tch t t ng Giao v n
(g) Qu trnh trao i d li u bnh th ng
(h) Qu trnh trao i d li u kh n
Trong hnh (c) trn, vi c t ch i c th do l i c a ng i s d ng ho c ng i
cung c p d ch v giao v n gy nn. Khi , khng c g c pht qua m ng v v y
u kia khng nghe c g c . C nh ng qui t c cho ng i s d ng cc hm d ch
giao v n. V d , khng c dng T-DISCONNECT.request khi ti p n i ch a
c thi t l p.

6.1.2 Ch t l ng d ch v QoS

Ch c n ng c b n c a t ng 4 l t ng c ng ch t l ng d ch v c cung c p
i t ng 3. N u l p ch t l ng ch a t t, t ng Giao v n s kh c ph c kho ng ng n
cch gi a nh ng g m ng i s d ng t ng Giao v n mu n v nh ng g m l p m ng
cung c p. Cc tham s c a ch t l ng d ch v QoS (Quality of Service) bao g m :
Th i gian thi t l p lin k t l th i gian t khi g i yu c u t i th i m nh n
c xc nh n lin k t.
Xc nh n khng thnh cng c a thi t l p lin k t - l t l yu c u lin k t
khng c ch p nh n trong m t th i h n t i a.
u l ng c a lin k t do s byte h u ch c th truy n trong m t giy, l u
ng c tnh trong m t cu c trao i ho c d a vo kh n ng c a m ng
theo 2 chi u.
 - 87 -

Th i gian tr ( tr truy n d n - transmit delay) l kho ng th i gian gi a

th i m m ng i s d ng d ch v c a t ng Giao v n bn pht g i thng
bo t i th i m th c th c a t ng Giao v n bn thu nh n c. nh gi
theo 2 chi u.
l l i l t s gi a tin bo b l i (ho c m t) trn t ng s tin bo c
truy n trong m t chu k nh tr c.
Xc nh n s c truy n: s gi a th i gian c s c v i th i gian c chu k
quan st.
Th i gian h y lin k t l th i gian t khi m t ng i s d ng pht huy c u
hu lin k t n khi lin k t c hu th t s t i thi t b u cu i t xa.
Xc su t l i khi h y lin k t l t l s yu c u h y lin k t khng c th c
hi n trong th i gian l n nh t.
Kh n ng b o v l kh n ng c a ng i s d ng c m thi t b u cu i bn
ngoi truy nh p b t h p php hay thay i d li u truy n.
Thng s u tin: cho php ng i s d ng c quy n u tin c ph c v
cao h n i v i m t lin k t.
Thng s h y b cho php t ng giao v n t quy t nh hu lin k t khi c t c
ngh n hay cc v n bn trong m ng.
Ng i s d ng khi yu c u lin k t s g i t t c cc thng s v i cc gi tr
yu c u t i t ng giao v n v b t u qu trnh m tho i v i cc thng s .
So snh cc hm c b n c a d ch v giao v n v d ch v m ng, ta th y cc
ch v m ng v giao v n g n gi ng nhau. S khc nhau l d ch v m ng cho php
ng i s d ng x l Acknowledgements v N-R TS. Ng c l i, d ch v giao
n khng quan tm n v d ch v l p giao v n l tin c y, khng c l i. D ch v
ng c dng b i t ng giao v n.

6.1.3 Cc l p giao th c c a t ng giao v n

Cc d ch v t ng giao v n b o m b ng cc giao th c gi a 2 th c th c a t ng
ng t ng t nh giao th c c a t ng lin k t d li u n gi i quy t v n l i, u
khi n l u l ng v b o m trnh t m ng tin.
t ng lin k t d li u, hai IMP truy n tin tr c ti p qua ng knh v t l.
ng giao v n, ng knh v t l ny c thay b ng subnet. S khc nhau ny ko
theo s khc nhau v xy d ng cc th t c. t ng giao v n ph i xc nh a ch n i
nh n, t ng lin k t d li u th khng c n v ch c m t ng truy n tin gi a hai
m. Qu trnh k t n i t ng giao v n c ng ph c t p h n t ng lin k t gi li u.
 - 88 -

ng giao v n i h i kh n ng l u tr trong m ng (subnet) gi nh ng gi

tin b s c v i h i th t c c bi t. t ng giao v n s cc k t n i l n h n nn cc
n b m v u khi n dng ph c t p h n.
quan m thi t k th t c giao v n, cc d ch v c cho b i m ng quan
tr ng h n cc tnh ch t th c t c a m ng, m c d ci sau b nh h ng m nh b i ci
tr c. Tuy v y, trong m t ph m vi no , d ch v m c m ng c th che nh ng m t
t c ch c a m ng v cung c p ghp n i t t h n. ti n l i xem xt cc th t c
giao v n, ta chia cc d ch v trn m ng thnh 3 nhm :

Nhm ngh a
Nhm A - Hon thi n, t l cc gi tin b m t, trng l p ho c b h ng khng
ng k .
- L nh N-RESET c th b qua.
- T ng giao v n n gi n, khng c n cc d ch v ph c h i v s p
p l i th t gi tin.
- Th ng l m ng c c b .
Nhm B - Gi tin b m t, nh ng ki m sot c.
- Th nh tho ng t ng m ng g i l nh N-RESET do t c ngh n, h ng
ph n c ng, v n ph n m m.
- Thng th ng l m ng ng di
Giao th c t ng Giao v n c nhi m v :
- Thi t l p t i lin k t. ng b l i
- Theo di ton b yu c u kh i ng l i cho NSD.
Nhm C - Truy n tin khng tin c y, khng lin k t
- M ng ng di, k t n i nhi u m ng con
- Giao th c c a t ng giao v n ph c t p, ph i c kh n ng ph c h i
i khi x y ra s c v s p x p l i th t cc gi tin.
ng 6-1. Cc nhm d ch v c a t ng Giao v n.

ch v m ng x u th giao th c c a t ng giao v n s ph c t p h n. OSI nh n

th c v n ny v chia giao th c c a t ng giao v n thnh 5 l p ng v i cc lo i
ng nh sau :
 - 89 -

p ngh a
pO - L p th t c n gi n
- K t n i m ng khi c yu c u giao v n khng ph i gi i quy t l i
ng lo i A
- Ch y u t o ra trnh t , u khi n dng d li u t ng m ng
ho t ng t t.
- Bao g m c c u thi t l p v hu lin k t t ng giao di n.
p1 C tnh ch t t ng t l p 0, ngoi ra cn thm:
- Kh i ng l i m ng sau khi N-RESET. Giao th c c kh n ng
ng lo i B
bo nh n (ACK) v truy n d li u kh n.
- ng b l i v sau n i l i lin l c gi a cc th c th giao v n
b gin n
- L p 1 khng ki m tra l i v ki m sot dng d li u.
p2 p 2 l phin b n c a l p 0 v c xy d ng cho m ng tin
ng lo i A y v c thm m t s ch c n ng nh sau :
- S ghp knh : Hai hay nhi u lin k t c a t ng giao v n c th
dng chung m t k t n i t ng m ng.
- S d ng khi nhi u lin k t t ng giao v n cm ng th i,
i lin k t c l u l ng nh .
V d nh h th ng t v my bay cho php ti t ki m ng truy n.
p3 L t h p l p 1 v l p 2
- Cho php d n knh
ng lo i B
- Kh i ng l i
- u khi n dng d li u.
p4 p 4 c h u h t cc ch c n ng c a l p tr c v b sung thm m t
kh n ng ki m sot lu ng d li u.
ng lo i C
- Ph i c bi n php gi i quy t v n m t gi tin, gi tin b h ng
- Ph i gi i quy t yu c u kh i ng l i
- Th t c Giao v n ph c t p nh t.
ng 6-2. Cc l p d ch v c a t ng Giao v n.

ch v khng c k t n i t t t c s ph c t p v th t c Giao v n.
 - 90 -

6.1.4 Th t c giao v n trn X. 25

Th t c X. 25 l th t c c n i v tin c y, coi nh l p m ng lo i A. Do th
c giao v n trn X.25 l th t c giao v n l p 0 m hnh OSI. Th t c ny c th
hi n qua cc hm d ch v c b n v qu trnh n i, tch, trao i s li u c a th t c.

6.1.4.1 Cc hm d ch v c b n
Cc hm d ch v c b n c th c hi n b ng cc ch ng trnh con minh h a
ng ngn ng Pascal
1. Hm Connect th c hi n T-CONNECT .request
connum = CONNECT(local, remote)
Hm d ch v ny thi t l p k t n i t ng giao v n gi a 2 my. N u k t n i
thnh cng, hm tr v m t s d ng, ng c l i hm tr v s m.
2. Hm Listen th c hi n T-CONNECT.indication
connum = LISTEN (local)
Hm ny dng thng bo ti p nh n yu c u k t n i
3. Hm Disconnect th c hii n T-DISCONNECT.request
status = DISCONNECT (commun)
Hm ny dng k t thc k t n i, tham s commun cho bi t k t n i no s b
ng t, k t qu th c hi n s c gn cho bi n status v i gi tr OK ho c error
4. Hm Send th c hi n T-DATA.request
status = SEND (commun, buffer, bytes)
Hm ny pht n i dung buffer v i kch th c l bytes cho s k t n i t
commun. K t qu t status.
5. Hm Receive th c hi n T-DATA.indication
status = RECEIVE (commun buffer, bytes)
Hm ny nh n tin vo buffer v i kch th c l gi tr bi n bytes. K t qu
th c hi n t vo status gi tr OK ho c error.

Nguy n T n Khi,

KHOA CNG NGH THNG TIN - TR NG I H C BCH KHOA N NG

 - 91 -

Ch ng 7 GIAO TH C TCP/IP
Do c tnh c a m hnh OSI l m t m hnh tham chi u, vi c p d ng m
hnh OSI vo th c t th ng c hi u su t km do d li u ph i truy n qua t t c cc
p c a m hnh OSI c hai my, m hnh OSI l tiu chu n cc nh pht tri n
a vo m pht tri n cc m hnh khc t i u h n. C r t nhi u m hnh khc nhau
nh NetBIOS, IPX/SPX, TCP/IP, tuy nhin m hnh TCP/IP hi n nay ang cs
ng ph bi n nh t.
TCP/IP th c ch t l m t h giao th c cng lm vi c v i nhau cung c p ptn
truy n thng lin m ng. M hnh TCP/IP c nh ng tnh ch t chung nh sau :
- TCP /IP c l p v i ph n c ng m ng v t l, u ny cho php TCP/IP ho t
ng trn nhi u m ng khc nhau nh Ethernet, Token Ring, X25, dial up,...
- TCP/IP s d ng s nh a ch ton c c duy nh t : m i my tnh trn
ng TCP/IP c m t a ch xc nh duy nh t. M i gi tin g i trn m ng c
t tiu ch a a ch ngu n v ch.
- Chu n giao th c m : TCP/IP c th th c hi n trn b t k ph n ch ng hay h
u hnh no.
- Ho t ng theo m hnh Client/Server.
- Cung c p cc giao th c ng d ng : cung c p cho ng i l p trnh ph ng th c
truy n d li u trn m ng gi a cc ng d ng m cn cung c p nhi u giao th c
m c ng d ng nh giao th c truy n nh n mail, truy n file, . . .
- TCP/IP h tr cho lin m ng (internetworking) v nh tuy n, cc giao th c
c cao c chu n ho thch h p v cung c p s n cc d ch v ng i dng.

7.1 M hnh TCP/IP

C u trc c a b giao th c TCP/IP c b n t ng, c m t nh hnh v sau
TCP UDP

Application Layer Stream Message

Transport Layer Segment Packet

Internet Layer Datagram Datagram

Network Access Layer Frame Frame

Hnh 7-1. Ki n trc TCP/IP v cc n v d li u.

 - 92 -

Ch c n ng c a cc t ng nh sau :
1. T ng truy c p m ng NAL (Network Access Layer)
- Cung c p cho h th ng ph ng th c truy n d li u trn cc thi t b ph n
ng v t l khc nhau c a m ng.
- ng gi cc l c d li u IP (IP datagram) vo cc frame truy n trn
ng v vi c nh x cc a ch IP thnh cc a ch v t l t ng ng dng
cho m ng tr c khi truy n xu ng knh v t l.
- nh ngh a cch th c truy n cc kh i d li u IP : Cc giao th c l p ny
ph i bi t chi ti t cc ph n c u trc v t l m ng d i n nh d ng chnh
xc cc d li u s c truy n ph thu c vo t ng lo i m ng v t l c th .
p truy c p m ng NAL c a m hnh ki n trc TCP/IP t ng ng v i ba
p th p nh t c a m hnh OSI l Network layer, Datalink layer, v Physical layer.
2. T ng m ng
ng m ng ch u trch nhi m nh tuy n cc thng bo (message) qua cc
ng v t l khc nhau, lin m ng, giao th c l p ny l IP l giao th c quan tr ng
nh t v IP cung c p d ch v giao nh n gi tin c b n trn cc m ng TCP/IP, m i
giao th c cc l p trn v bn d i t ng m ng u s d ng giao th c IP th c
hi n vi c giao nh n d li u. H n n a IP b sung m t h th ng a ch logic c
i l a ch IP, c s d ng b i l p Internet v cc l p cao h n nh n di n cc
thi t b v th c hi n nh tuy n lin m ng.
3. T ng Giao v n (Host to Host Transport Layer)
- Cung c p ph ng ti n lin l c t m t ch ng trnh ng d ng ny n ch ng
trnh ng d ng khc, ch u trch nhi m m b o ton v n d li u u cu i.
- Trong l p ny c 2 giao th c quan tr ng nh t:
Transmission Control Protocol (TCP) : V ch c n ng TCP t ng ng v i
p giao th c y nh t c a giao th c chu n Transport c a OSI. Tuy
nhin, khc v i m hnh ISO, TCP s d ng ph ng th c trao i cc dng
li u (data stream ) gi a ng i s d ng.
User Datagram Protocol (UDP) : cung c p d ch v giao nh n d li u theo
ki u khng lin k t (connectionless), khng c n ph i th c hi n thi t l p
lin k t logic gi a m t c p th c th UDP tr c khi chng trao i d li u v i
nhau.
4. T ng ng d ng (Application Layer)
 - 93 -

Bao g m t t c cc ti n trnh s d ng cc giao th c c a l p Transport

truy n d li u. C nhi u giao th c ng d ng l p ny, ph n l n l nh m cung c p
cho ng i dng cc d ch v ng d ng, s d ng 2 giao th c chnh TCP v UDP.
ng ng d ng cung c p cc d ch v trn Internet nh th n t (SMTP),
truy n file (FTP), v.v.. T ng d i l ph n m ng nh tuy n a ch n.

Telnet & Trace -

Ping FTP SMTP SNMP
Rlogin Route
Application
DNS TFTP BOOTP RIP OSPF etc.

Transport TCP UDP ICMP

Network IP
LLC HDLC PPP
DataLink Token Frame
Ethernet 802.3 X.25 ATM SMDS etc.
Ring Relay
Physical Fiber Optics UTP Coax Microwave Satelite STP

Hnh 7-2. H giao th c TCP/IP.

Telnet Tele Comunication D ch v truy c p t xa.
FTP File Transfer Protocol D ch v truy n File.
SMTP Simple Mail Transfer Protocol D ch v truy n th n gi n.
DNS Domain Name System H th ng tn mi n
SNMP Simple Network Management Protocol Giao th c qu n l m ng n gi n
RPC Remote Procedure Call Th t c g i t xa
RIP Routing Information Protocol Giao th c nh tuy n thng tin
TCP Transmission Control Protocol Giao th c TCP
UDP User Datagram Protocol Giao th c d li u c a ng i dng.
IP Internet Protocol Giao th c IP
ICMP Internet Control Message Protocol G.th c ki m sot message gi a cc m ng.
FDDI Fiber Distributed Data Multiplexing

7.2 Giao th c TCP

ng Giao v n s d ng hai giao th c chnh l TCP v UDP. Giao th c TCP
(Transmission Control Protocol) m b o tin c y gi a n i g i v n i nh n (end-
to-end) trong u ki n l p m ng lo i C khng tin c y. Dng s li u c chi u di tu
c phn thnh nh ng n khng v t qu 64KB, g i i n u bn kia l i
c g p l i thnh b n tin ban u.
Ch c n ng c a giao th c TCP :
 - 94 -
Ch c n ng Gi i thch
ng cch s d ng m t tr ng checksum ki m tra l i b t c khi
Pht hi n l i
no datagram c c t ra trong qu trnh truy n.
TCP s truy n l i cc gi tin b m t ho c b sai h ng trong qu trnh
Truy n l i
truy n.
Cho php bn g i pht i cc gi tin theo m t tr t t , bn nh n
nh s th t
nh n v k t h p cc gi tin theo m t tr t t nh
Bn TCP nh n s g i m t n bo nh n xc nh m t s ch c
Bo nh n v ki m sot lu ng
ng trong qu trnh truy n tin.
Pht gi tin n ng ng i n gi tin TCP c m t s hi u c ng ngu n v ch, l gi tr
ng yu c u duy nh t xc nh m t phin lm vi c.

Tnh ch t c a giao th c TCP :

Tnh ch t Gi i thch
TCP cung c p kh n ng tin c y b ng cch g i l i d li u n khi
Tin c y bn nh n c m t bo nh n h ng. n v d li u m TCP truy n i
l segment v c giao th c IP phn ra thnh cc datagram.
TCP thi t l p k t n i logic gi a cc my khi truy n d li u, ho t
ng k t n i ng theo c ch t tay (handshake), v c nhi m v ng b
vi c k t n i gi a hai my.
TCP x l d li u d i d ng m t dng n i ti p cc byte, theo c
Dng d li u
ch nh s th t gi tin.

7.2.1 Khun d ng gi tin TCP

TCP l m t giao th c c lin k t (connection - oriented) ngh a l c n ph i

thi t l p lin k t logic gi a m t c p th c th TCP tr c khi chng trao i d li u
i nhau, c 3 giai n : thi t l p lin k t, truy n t i d li u v y lin k t. n
d li u c a TCP c g i l segment ( n d li u). C u trc n v d li u c a
TCP c m t nh hnh sau :
Source Port - S hi u c ng ngu n (16 bits)
Xc nh s hi u c ng c a tr m ngu n - User TCP c c b (th ng l m t
ch ng trnh ng d ng trn l p cao h n).
Destination Port - S hi u c ng ch (16 bits)
Xc nh s hi u c ng c a tr m ch c a my xa. Dng nh n di n cc ti n trnh
m u mt knh o TCP.
Sequence Number - S th th (32 bits)
Tr ng ny ch a m t s ch v tr hi n t i c a kh i tin trong Message. S ny c ng
c cc phin b n khc nhau c a TCP cung c p s th t c a kh i tin ban u
(ISN).
 - 95 -

y l s hi u byte u tin c a segment tr khi bit SYN c thi t l p. N u bit

SYN c thi t l p th Sequence Number l s hi u tu n t kh i u (ISN) v byte
li u u tin l ISN+1.
0 15 16
Source Port Destination Port
Sequence Number
Acknowledgment Number
Data U A P R S F TCP
Offset Reserved R C S S Y I Windows Header
G K H T N N
Checksum Urgent Pointer
Option + Padding
TCP DATA

Hnh 7-3. C u trc c a gi tin TCP.

Acknowledgment Number - S phc p (32 bits)

Dng ch ra s hi u c a segment (kh i tin) s p c truy n ti p theo m tr m
ch ang ch nh n. Dng bo nh n t t cc Segment m tr m ngu n g i cho
tr m ch. Ngoi ra n c ng ch ra s th t c a kh i tin nh n c sau cng; n ch
ra s th t c a kh i tin nh n c c ng thm 1.
Data offset (32 bits) : Tr ng ny dng ch ra v tr b t u c a tr ng d li u.
Reserved (6 bits) : Ch a dng n, dnh s d ng v sau. Cc bit c t b ng 0.
Control Bits - Cc bit u khi n
0 1 2 3 4 5
URG ACK PSH RST SYN FIN

URG : N u c gi tr l 1 th th tr ng urgent pointer r t quan tr ng.

ACK : N u c gi tr l 1 th tr ng Acknowledgment r t quan tr ng.
PSH : N u thi t l p th t c l ch c n ng PUSH s p c th c hi n.
RST : N u c thi t l p th k t n i hi n t i s p c kh i t o l i.
SYN : Ch ra s th t c a n tin s c ng b ho. C ny c
dng khi m k t n i c thi t l p.
FIN : N u c ny thi t l p, n ch ra r ng pha g i khng cn d li u
i n a. u ny t ng ng v i vi c nh d u k t thc qu
trnh truy n.
 - 96 -

Window - C a s (16 bits)

Tr ng ny c p pht th dng ki m sot lu ng d li u theo c ch c a s . y l
l ng cc byte d li u kh i tin m pha thu c th ch p nh n c.
Checksum (16 bits)
Ch a m ki m sot l i (theo ph ng php CRC) cho ton b segment.
Urgent Pointer - Con tr kh n (16 bits)
Tr ng ny c dng khi m c URG c thi t l p; con tr ny tr t i s hi u
tu n t c a cc byte i theo sau d li u kh n, cho php bn nh n bi t c di
a d li u kh n.
Options (c di thay i)
Tr ng ny dng xc nh cc Option c a TCP. M i l a ch n bao g m m t s (1
byte) ch ra l a ch n , m t s ch gi tr c a cc byte trong tr ng Option, v
cc gi tr l a ch n. Hi n nay v i TCP m i c 3 Option c nh ngh a, nh sau:
0 : Cu i danh sch cc l a ch n
1 : Khng ho t ng (No Operation)
2 : Kch c l n nh t c a m t Segment
Tr ng Options ch xc nh kch th c l n nh t c a b m m TCP nh n c
th ch p nh n c. B i v TCP dng tr ng d li u c chi u di thay i c nn
c th c tr ng h p l my g i s t o ra m t n tin m pha nh n khng th ch p
nh n c.
Padding :
Dng b sung vo Header b o m r ng ph n Header lun l b i s c a 32
bit. Ph n thm vo bao g m ton s 0.
TCP Data (C di thay i)
Ch a d li u c a t ng trn, di t i a ng m nh l 536 bytes. Gi tr c th u
ch nh b ng cch khai bo trong vng Options.

7.2.2 Qu trnh n i-tch

SYN=1, Seq=X
Client Server
SYN=1, ACK=1, Ack=X+1, Seq=Y

ACK=1, Ack=Y+1
 - 97 -

Qu trnh thi t l p k t n i b ng th t c b t tay 3 l n (three-way hand). Client

i b n tin v i SYN=1 (yu c u k t n i). Server nh n c, g i b n tin v i SYN=1
v ACK=1. Client l i p l i v i b n tin ACK=1.
t thc k t n i b ng th t c b t tay hai l n (two-way hand). Bn k t thc g i
li u, g i b n tin v i FIN=1, TCP cho php nh n ti p t c s li u cho n khi bn
kia g i b n tin FIN=1
FIN=1
Client Server
...
FIN=1

Ngoi ra, th t c TCP/IP cn dng k t n i gi a LAN v WAN nh m t th

c cho m ng LAN.

7.2.3 Qu trnh trao i d li u

Send DATA
SEQ = 1, PSH = 1, Seq = X

Send ACK
ACK = 1, Ack = X+N+1 (Window = N) Send ACK

SEQ = 1, Seq = Y

SEQ = 1, Seq = Y+N

Send ACK
ACK = 1, ACk = Y+W+1 (Windows = W)

Send ACK ACK = 1, ACk = Y+2W+1(Windows = W)

Send DATA
SEQ = 1, Seq = Y+2W
Send ACK
ACK = 1, ACk = Y+3W-1 (Windows = W)

Hnh 7-4. S qu trnh trao i d liu ca TCP.

W= maximun Segment size (W>N)
2W = Windows limit

7.2.4 Th t th c hi n ng d ng TCP/IP

k t h p c a th t c TCP v IP th c s l s k t h p gi a cc m ng my
tnh n i v i nhau cho php ng i dng cc m ng my tnh n i v i nhau cho php
ng i dng cc m ng khc nhau lin l c v lm vi c c v i nhau.
 - 98 -

Th t c TCP l th t c t i u cu i, cn IP dng ch y trn m ng. Khi ng i

d ng th t c TCP t o c phn n TCP v k t h p vo IP t o thnh IP
datagram. Router c n c vo a ch IP trong gi tin v thng tin ch a trong b ng
nh tuy n chuy n gi ny i t i cc router sau. Khi gi tin IP n router cu i
cng, router ny tm v chuy n gi tin n a ch h th ng u cu i.
u IP datagram khng chuy n t i u cu i c v m t l do no , n s b
y b v giao th c IP khng cn thng bo c u ny cho ng i s d ng bi t.
Giao th c TCP cung c p m i lin h tin c y gi a cc u cu i, m b o d li u pht
i ng a ch , khng b thi u hay pht l p ngh a l t i m cu i cng th t c TCP
c s th t trong phn n TCP bi t gi tin b thi u hay gi nh n r i v
bo l i cho bn pht bi t.
Gi tin IP khng ph thu c vo cc giao th c c th c a cc m ng khc nhau
m n i qua (X.25 hay Frame relay v.v..). V i IP cc m ng ch n thu n l ng
n cc Router. Ta c th hnh dung IP datagram nh m t phong b bnh th ng,
ng i g i th khng quan tm n b c th n c ng i nh n b ng t, tu h a
hay my bay.
k t h p gi a th t c TCP v IP gip ng i dng s d ng c cc d ch v
trao i trn Internet th c hi n qua cc b c chnh sau y:
c 1: Cc d li u ng d ng k t h p v i s th t hnh thnh phn n TCP.
Ng i s d ng dng d ch v trn m ng nh th n t , Telnet hay FTP v.v..
c ngh a l a cc d li u c a ng i dng vo ph n d li u c a gi tin TCP. Giao
th c TCP s a vo ph n header c a gi tin cc thng tin sau:
- S hi u c ng quy nh c a Internet.
- S th t Segment g i i.
- Thng bo cho bn g i bi t nh n c Segment th m y (ACK)
- S byte c n pht.
c 2: Ki n t o ra gi tin IP datagram
Trn c s c a gi tin TCP, IP thm cc thng tin sau y vo t o thnh IP
Datagram.
- a ch pht v nh n : Router s d ng a ch ny nh tuy n.
- S th t c (Protocol number): nh ngh a th t c m IP th c hi n.
- Th i gian t n t i (Time to live): nh ngh a s Router b t bu c Datagram ph i
i qua tr c khi n b h y b .
- Thng tin v cc phn n b chia nh trong qu trnh chuy n i trn m ng.
 - 99 -

Kch th c gi tin thay i ty thu c vo m ng khc nhau, ch ng h n nh

kch th c gi tin trong m ng Ethernet l 1500 bytes cn m ng X.25 ch c 128
bytes.
Cc thng tin ty ch n
- Source Routing ( nh tuy n bn pht): cung c p danh sch cc Router s
ng.
- Route recording (Ghi l i tuy n ng i qua): Thng tin s yu c u m i
Router ghi l i a ch IP khi n chuy n datagram qua, dng th ng k c
li u c a ng d n trong Internet.
- Fragmentation limit (Gi i h n phn m nh): nh ngh a c l n nh t (tnh theo
byte) c a m t datagram c th chuy n i m khng c n ph i chia nh .
- Routing priority or security ( u tin ho c b o m an ton cho Datagram): ch
r tuy n no dnh u tin hay tuy n no b o m c an ton cho datagram.

Hnh 7-5. C u trc c a IP Datagram.

Nh v y Datagram th c ch t l hnh th c m t gi tin ch a d li u thng tin

c dng trong internet.
c 4: Chuy n gi n a ch ch
Cc IP Datagram chuy n qua cc l p d i a vo v nh tuy n tm t i
a ch n qua m ng c n c vo a ch v t l c a m ng l i v d nh a ch
ng X.25, m ng Frame relay ho c ngay b n thn c a Internet. T t c cc thng tin
ny u n m trong b ng nh tuy n trong cc Router. Cc m ng X.25 hay Frame
relay ch lm nhi m v chuy n t i cc Datagram.
i pha u cu i thu, TCP tch IP datagram l y phn n TCP x l d
li u thng tin, i chi u s th t , pht hi n nh ng gi thi u thi u hay nh n
c, ng th i c ng nh n c thng bo (ACK) t pha pht bo cho bi t bn y
nh n c gi th m y do bn ny pht i.
 - 100 -

Pha thu thng bo (ACK) cho bn pht bi t s d li u nh n c ng th i

ng yu c u pht l i nh ng gi tin thi u n u c.

7.3 Giao th c UDP

Giao th c UDP (User Datagram Protocol) cho php ng i s d ng g i b n tin
m khng c n thi t l p lin k t, do khng b o m vi c giao nh n chnh xc
ho c th t b n tin. Giao th c UDP dng cho d ch v khng tin c y 100%. Th c t
trong cc m ng 99% b n tin UDP c giao nh n ng ch. Do t ch c n ng ph c
p nn UDP ho t ng nhanh h n so v i TCP.
0 15 16 31
Source Port Destination Port
Message Length Checksum

DATA

Hnh 7-6. Khun d ng c a UDP Datagram.

Cc tr ng c ngh a nh sau:
Source Port - S hi u c ng ngu n (c a my g i): M t tr ng c th l a ch n
c v i s hi u c ng. N u m t s hi u c ng khng xc nh th tr ng ny
c gi tr l 0.
Destination Port - S hi u c ng trn my nh n.
Message Length - Chi u di c a d li u trong c ph n Header v d li u.
Tr ng Checksum: l 16 bit b m t c a php t ng b m t c a tr ng d li u,
c c ph n pseudoHeader gi ng nh c a TCP.
Tr ng checksum c a UDP c ng c th l a ch n c, nh ng khng c
dng. Khng m t checksum no c dng cho ph n d li u v ph n checksum c a
IP ch dng cho ph n Header IP m thi. N u ph n checksum khng c dng th
cc bit c a tr ng ny c thi t l p l 0.
Giao th c UDP c s d ng trong m t s tnh hu ng c bi t :
- Khi truy n m t d li u nh th dng UDP c hi u qu h n so v i vi c k t n i
v h y k t n i khi s d ng TCP.
- Cc ng d ng h i p, mong mu n tr l i trong m t th i gian ng n sau khi
ng i s d ng g i i yu c u. Tr l i c ng l m t c ch bo nh n. Ng i ta
d ng giao th c UDP nh trong cc d ch v ng d ng khng yu c u
chnh xc cao nh thng bo gi hay cc d ch v g i nh n tin, t gi .. .
 - 101 -

- M t s m hnh nn truy n cc thng tin audio, video, c th ch p nh n

c m t vi gi d li u b h ng hay th t l c.
- M t vi ng d ng c tin c y ring trong khi truy n d li u th nn dng
UDP h n l TCP.

7.4 C ng v Socket

7.4.1 S hi u c ng

Khi m t my khch k t n i vo my ch th c th yu c u nhi u d ch v khc

nhau trn my ch . M i d ch v u c cch g i v nh n d li u theo quy c ring.
TCP v UDP ch ch u trch nhi m a d li u t m t my tnh ny n m t my
tnh khc, cn d li u c g i n d ch v theo cch no th ph i thng qua
ng c a d ch v .
ng c c tr ng b i m t s c gi tr t 0 n 65535. Cc c ng chu n t
0 - 1023 l c ng c dng cho cc d ch v ph bi n nh FTP, eMAIL, POP3,
HTTP, ... Khng th c hai ti n trnh cng s d ng chung m t s hi u c ng.
Cc s hi u c ng (Port Numbers) c dng thng d ng trong th c t :

UDP Port TCP Port

0 Reversed 0 Reversed
7 Echo 1 TCP Multiplexor
37 Time 20 FTP_ Data Connection
42 Name Server 21 FTP_ Command Connection
53 Domain Name Server 23 TELNET
69 Trivial File Transfer Program 25 SMTP
( TFTP ) 42 Name Server
514 System Log 53 Domain Name Server
..................... 79 Finger_ find a active user
80 HTTP

7.4.2 Socket

i socket xc nh m t m cu i trong lin k t truy n thng hai chi u gi a

cc ti n trnh giao ti p trn m ng, l i t ng m qua cc d ch v ng d ng
truy n ho c nh n cc gi d li u trn m ng. Khi c n g i d li u i, cc ti n trnh
ghi d li u vo socket, khi c d li u n, cc ti n trnh s c socket l y d li u.
Trong nh ng n m 80, do nhu c u c n c m t giao di n l p trnh ng d ng API
(Application Programming Interface) pht tri n cc trnh ng d ng trn m ng
TCP/IP, giao di n socket c xy d ng l n u tin trn h u hnh UNIX.
Lo i Berkelay Socket (Berkeley Software Distribution - BSD, t i Tr ng i h c
 - 102 -

California Berkeley) c thi t k v i nguyn t c truy n thng lin ti n trnh (IPC

- InterProcess Communication) trn m ng g n li n v i TCP/IP.
Cc Socket cung c p kh n ng g i v nh n d li u thng qua k t n i m ng m
khng i su vo cc m c v khun d ng gi tin, c ch qu n l b m. C ch
trao i Socket c s d ng trong cc m hnh m ng nh sau :
M hnh Client/Server
M hnh m ng ngang hng, nh cc trnh ng d ng "chat"
o cc cu c g i th t c t xa ( Remote Procedure Calls - RPC )
Cc ki u socket :
1. Stream socket :
d ng v i giao th c TCP, c thi t l p k t n i gi a hai my tr c khi trao i
li u.
Stream socket cung c p c ch trao i d li u theo hai chi u, tin c y, c th
v khng pht l p.
Khng c bin gi i gi a cc record.
2. Datagram socket
d ng v i giao th c UDP, khng c n thi t l p lin k t gi a hai my tr c
khi truy n d li u. Vi c nh v Server v Client s thng qua a ch ch
trong gi tin.
Datagram socket cung c p c ch trao i d li u theo hai chi u, khng b o
m tin c y v c th t , c th pht l p.
Bin gi i gi a cc record trong d li u g i i c b o ton.
3. Raw socket
Cung c p s truy xu t vo cc giao th c giao ti p n n c h tr socket. Cc
Socket ny tnh hu ng l cc gi tin c nh h ng m c d tin c y ph
thu c vo giao di n c cung c p b i giao th c.
Raw socket ch dnh cho cc ng i s d ng mu n pht tri n cc giao th c
giao ti p m i ho c mu n truy xu t su vo cc ti n ch b m t c a giao th c
.
t socket c ba thnh ph n chnh :
Giao di n c lin k t : l a ch IP c a my.
Port : s hi u c a c ng d ch v truy n ho c nh n d li u,
 - 103 -

Lo i socket : Stream socket ho c Datagram socket.

t lin k t gi a hai my trn v i nhau c xc nh b i m t c p socket :
Socket (Host1, Port1) v Socket (Host2, Port2). S Socket l duy nh t cho php
t ti n trnh c th giao ti p v i m t ti n trnh khc trn m ng.

hi u c ng ngu n 350, c ng ch l 23

hi u c ng ngu n 351, c ng ch l 23

hi u c ng ngu n 352, c ng ch l 23

My A My B My C My ch

Hnh 7-7. Nhi u my ngu n n i v i m t my ch.

t lin k t c th c thi t l p theo m t trong hai cch : ch ng (active)

ho c b ng. Cc th c th t ng trn s d ng TCP thng qua b ng cch g i cc hm
ch v nguyn th y. D ch v TCP c thi t l p nh m t lin k t logic gi a m t
p Socket. M t Socket c th tham gia nhi u lin k t v i cc Socket xa khc
nhau. V cc khung tin c a qua c ng u c y cc thng tin v socket
(v i a ch IP), cho nn khng c xung t d li u x y ra.

7.5 M hnh giao ti p Client/Server

TCP/IP ph thu c vo khi ni m my khch (Client) v my ch (Server).
Thu t ng Server dng ch nh ng ch ng trnh cung c p cc d ch v thng qua
ng. Cc Server nh n m nhi m ch c n ng p ng cc yu c u c a my khch,
th c hi n vi c ph c v v tr l i k t qu . Thu t ng Client dng ch cc ch ng
trnh ng d ng g i cc yu c u n Server v ch k t qu tr v .
Cc ch ng trnh Client v Server th ng th c thi trn cc my khc nhau.
i ch ng trnh Server c th cng p ng cho nhi u ch ng trnh Client trn
nhi u my tnh khc nhau cng m t lc.

7.5.1 Qu trnh trao i d li u dng Stream Socket

Stream socket d a trn n n giao th c TCP i h i ph i t o m t k t n i tr c

khi hai bn c th truy n ho c nh n d li u cho nhau. Stream Socket cung c p m t
dng cc byte d li u khng c phn cch c th truy n hai chi u. Cc dng d li u
c th tin c y c phn pht tu n t , d li u khng trng l p, ngh a l cc gi d
li u c phn pht theo th t c pht, v m i l n ch c m t gi ring bi t
c truy n.
 - 104 -

ng socket ny r t thch h p v i m hnh Client/Server. Server s t o m t

socket, gn cho n m t tn (cung c p m t a IP c a my v m t port giao ti p),
v i client n i k t n socket. Bn client c ng t o m t socket v n i k t n tn
socket trn server. Khi server pht hi n c yu c u k t n i t client, n s t o m t
socket m i v s d ng socket m i giao ti p v i client. Socket c ti p t c i
t n i t cc client khc.
trao i d li u gi a Client/Server b ng cch dng Socket c bi u
di n nh sau :

SERVER CLIENT
Start

socket()

bind()
Start

listen()

socket()
Wait for
connections from
clients

accept() connect()

send() / recv() send()/recv()

close() close()

End Kt thc

Hnh 7-8. S trao i d li u gi a Client/Server b ng StreamSocket.

7.5.2 Qu trnh trao i d li u dng Datagram Socket

Datagram Socket d a trn giao th c UDP khng i h i ph i thi t l p m t k t

i tr c khi truy n v nh n d li u. D li u ch l m t gi n, v v y d ng socket
ny th ng dng truy n cc m u tin, khng c n nhi u cc header l p ng d ng.
ng socket ny cung c p lu ng d li u khng b o m theo th t ho c khng b
trng l p, khng b o m d li u s n c n i nh n. D li u c th n khng
theo th t c pht v c kh n ng b trng l p. Nh ng s phn cch gi a cc
 - 105 -

u tin th c duy tr. Trong m ng LAN datagram c kh n ng tin c y t ng i

t, nh ng trong m ng WAN, nh m ng Internet th khng c m b o.
u client/server s d ng giao th c UDP
SERVER
CLIENT
Start
Start

socket()
socket()

bind()

send() / recv() send()/recv()

close()
close()

End
End

Hnh 7-9. S trao i d li u gi a Client/Server b ng DatagramSocket.

7.5.3 V d ch ng trnh client/server

Trong v d d i y ch ng trnh server th c hi n cc b c thi t l p cho vi c

ch i m t k t n i t ch ng trnh client. Sau khi thi t l p k t n i v i client, c hai
th c hi n m t s thao tc truy n v nh n thng tin r i k t thc ch ng trnh.

7.5.3.1 M l nh ch ng trnh Server

- T o ra m t socket v i hm socket().
- Rng bu c socket v i m t a ch b ng hm bind ().
- Dng hm listen() ch i m t k t n i.
- Nh n b t k thng tin no yu c u k t n i b ng hm accept().
- Nh n cc thng bo g i n b ng hm read() v g i thng bo n client b ng
hm write().
-
/* mksock.c make and bind to a socket - userver*/
#include<stdio.h>
#include<sys/socket.h>
#include<sys/un.h>
#include<unistd.h>

void die(char * message);

void copyData(int from, int to);
 - 106 -
int main(void) {
struct sockaddr_un address;
int sock,conn;
size_t addrLength;
if ((sock=socket(PF_UNIX,SOCK_STREAM,0))<0)
die("socket");
/*unlik("./sample_socket");*/
address.sun_family=AF_UNIX;
strcpy(address.sun_path,"./sample_socket");

addrLength=sizeof(address.sun_family)+strlen(address.sun_path);
if(bind(sock,(struct sockaddr *)&address,addrLength))
die("bind");
if(listen(sock,5))
die("listen");
while((conn=accept(sock,(struct sockaddr*)&address,&addrLength))>=0) {
printf("---getting data\n");
copyData(conn,1);
printf("---done\n");
close(conn);
}
if (conn<0) die("accept");
close(sock);
return 0;
}
void die(char * message){
perror(message);
exit(1);
}
void copyData(int from,int to){
char buf[1024];
int amount;
while ((amount=read(from,buf,sizeof(buf)))>0){
if(write(to,buf,amount)!=amount){
die ("write");
return;
}
}
if (amount<0) die("read");
}

7.5.3.2 M l nh ch ng trnh client

ch ng trnh client , th c hi n cm tk tn i n server v truy n
nh n thng tin ch c n th c hi n 2 b c c b n nh sau:
- T o m t socket() ng ng v i ch ng trnh server th .
- Yu c u n server th c hi n k t n i b ng cch g i hm connect().
um tk tn i c t o ra, client c th g i yu c u b ng hm write() v
nh n cc p ng ph n h i b ng hm read().

/* sockconn.c - connect to a socket - uclient*/

#include<sys/socket.h>
#include<sys/un.h>
#include<unistd.h>

void die (char * message);

 - 107 -
void copyData(int from, int to);

int main(void){
struct sockaddr_un address;
int sock;
size_t addrLength;

if ((sock=socket(PF_UNIX,SOCK_STREAM,0))<0) die("socket");
address.sun_family=AF_UNIX;
strcpy(address.sun_path,"./sample_socket");

addrLength=sizeof (address.sun_family) + strlen(address.sun_path);

if(connect(sock,(struct sockaddr *)& address,addrLength)) die("connect");
copyData(0,sock);
close(sock);
return 0;
}
void die(char * message){
perror(message);
exit(1);
}
void copyData(int from, int to){
char buf[1024];
int amount;
while ((amount=read(from,buf,sizeof(buf)))>0){
if(write(to,buf,amount)!=amount) {
die("write");
return;
}
}
if (amount<0) die("read");
}
----------------------------------------------------

BI T P
1. Tm hi u cc m t Socket v c u trc d li u c a socket m h u hnh
p pht l u tr cc thng tin c n thi t cho k t n i m ng.
2. Tm hi u cc th vi n l p trnh WinSock trn h u hnh Windows.
3. Vi t cc ch ng trnh giao ti p Client/Server theo m hnh giao ti p
TCP/IP ho c UDP/IP.
 - 108 -

Ch ng 8 NG PHIN
ng phin (Session Layer) lm nhi m v t ch c v ng b s chuy n i
li u gi a cc ti n trnh ng d ng khc nhau. T ng Phin lm vi c v i t ng ng
ng cung c p cc t p d li u, c g i l cc m ng b , cc m ny cho
php m t ng d ng bi t qu trnh truy n v nh n d li u c th c hi n nh th
no.
ng phin ch u trch nhi m thi t l p v duy tr m t phin truy n thng gi a
hai tr m ho c nt m ng. M t phin truy n thng qua m t m ng ho t ng c ph n
gi ng v i m t cu c g i qua cc ng dy n tho i. T ng Phin c g ng thi t l p
t phin truy n thng gi a hai nt trn m t m ng. C hai nt u th a nh n phin
truy n thng ny th ng s c gn m t s hi u nh n di n. M i nt c th ng t
phin truy n thng gi a hai nt trn m t m ng c g i l t c ng lu n l
(Socket). Khi m t phin truy n thng c thi t l p, m t c ng lu n l s cm
ra. M t phin truy n thng c k t thc c g i l t c ng lu n l b ng
(Close Socket).
c tiu c a t ng phin l c kh n ng cung c p cho ng i s d ng cc ch c
ng c n thi t qu n l cc phin ng d ng c th nh :
- u ph i vi c trao i d li u gi a cc ng d ng b ng cch thi t l p v gi i
phng (m t cch logic) cc phin (hay g i l cc h i tho i dialogues).
- Cung c p cc m ng b ha ki m sot vi c trao i d li u.
- p t cc qui t c cho cc t ng tc gi a cc ng d ng c a ng i s d ng.
- Cung c p c ch l y l t (n m quy n) trong cc qu trnh trao i d li u.
Trong t ng phin th v n ng b ha c th c hi n t ng t nh m t c
ch ki m tra / ph c h i (check point/reset).Trong m t h qu n tr t p tin, d ch v
ny cho php ng i s d ng xc nh cc m ng b ha trong dng d li u v
c th khi ph c l i vi c h i tho i b t u t m t trong cc m .

8.1 D ch v OSI cho t ng Phin

ng phin lm vi c qu n l cc cu c tho i gi a hai my tnh b ng cch thi t
p, qu n l, v k t thc cc phin truy n thng.

8.1.1 Cung c p cho ng i s d ng d ch v t ng phin (SS-user)

- Thi t l p m t lin k t v i m t ng i s d ng d ch v t ng phin khc, trao i

li u v i ng i s d ng m t cch ng b v h y b lin k t m t cch c
tr t t khi khng dng n n a.
 - 109 -

- Th ng l ng v vi c dng cc th bi (TOKEN) trao i d li u, ng b

ha v h y b lin k t ,s p x p ph ng th c trao i d li u (half-duplex ho c
full-duplex).
- Thi t l p cc m ng b ha trong cc h i tho i v khi x y ra s c th c
th khi ph c l i vi c h i tho i b t u t m t m ng b ha th a
thu n.
- Ng t h i tho i v khi ph c l i h i tho i sau t m t m xc nh tr c.
Cc d ch v xc nh m ng b ha l nh m vo hai m c ch :
1) Cc m ng b ha c th phn tch cc ph n c a m t h i tho i.
2) Cc m ng b ha c th dng ph c h i l i.
Cc m ng b ha chnh dng c u trc qu trnh trao i d li u thnh
t chu i cc n v h i tho i (dialogue), m i m ny ph i c xc nh n v
ng i s d ng s b h n ch trong m t s d ch v nh t nh cho t i khi nh n c
t s xc nh n m i. M t m ng b ha chnh c dng tch bi t cc hai
n v h i tho i lin ti p.
Cc m ng b ha ph c dng c u trc qu trnh trao i d li u
trong m t n v h i tho i, v cc m ny khng c n ph i c xc nh
tr c.Vi c dng cc m ng ha ph trong qu trnh truy n t p n s ng n ch n
vi c truy n l i d li u v i m t kh i l ng l n
t n v h i tho i l m t Activity (hnh ng) nguyn t trong m i hnh
ng truy n thng khng c lin quan g n b t k m t ho t ng truy n thng no
tr c v sau . M t hnh ng bao g m nhi u n v h i tho i, v y c ng chnh
l m t t p h p logic cc nhi m v lin quan v i nhau; m t th i m th ch c
t activity trn m t lin k t phin nh ng m t activity th c th di n ra trn nhi u
lin k t phin, n c th b ng t v sau c th khi ph c l i trong m t lin k t
phin khc, m t vng i c a m t lin k t phin th c th c nhi u Activity lin
ti p.

8.1.2 u khi n trao i d li u

Vi c trao i d li u x y nh sau th c hi n m t trong ba ph ng th c nh

sau : hai chi u ng th i (full-duplex), hai chi u lun phin (haft -duplex), m t
chi u (simplex).
 - 110 -

8.1.2.1 Trao i d li u m t chi u

Lin quan n cc t chuy n giao d li u m t chi u. Bo chy l m t v d ,
n g i m t thng p bo ng n tr m ch ng chy, nh ng khng th (v khng
n) nh n cc thng p t tr m ch ng chy.
i ph ng th c m t chi u th t x y ra: ch ng h n nh d li u cg i n
t i t ng t m th i khng lm vi c, th ch c m t ch ng trnh nh n v i m t
nhi m v duy nh t l ti p nh n d li u n v gi l i.

8.1.2.2 Trao i d li u hai chi u lun phin

Lin quan n cc t chuy n giao d li u hai chi u, cc lu ng d li u
i l n i theo m i h ng. Khi m t thi t b hon t t m t phin truy n, n ph i " tr
i " v t t i cho thi t b kia n phin thi t b c truy n.
i ph ng th c lun phin hai chi u th n y sinh cc v n nh sau :
- Cc i t ng s d ng phin ph i l y l t truy n d li u ( n hnh c a
ph ng th c ny l dng cho cc ng d ng h i p).
- Th c th t ng phin (session entity) duy tr t ng tc lun phin b ng cch bo
cho cc i t ng khi n l c h s truy n d li u.
8.1.2.3 Trao i d li u hai chi u ng th i.
Cho php ti n hnh cc t chuy n giao d li u hai chi u ng th i b ng cch
cung c p cho m i thi t b m t knh truy n thng ring bi t. n tho i ti ng l
nh ng thi t b song cng y , v m t trong hai bn c a m t cu c m tho i c
th ni b t k lc no. H u h t cc m em my tnh u c th ho t ng theo ch
song cng y .
Ch truy n thng bn song cng c th d n n tnh tr ng b ng thng b
lng ph trong qung th i gian m t truy n thng ang quay tr . Trong khi , ch
truy n thng song cng y th ng yu c u m t ban thng l n h n so v i ch
truy n thng bn song cng
i ph ng th c hai chi u ng th i th c hai bn cng ng th i g i d li u
cng m t lc, m t khi ph ng th c ny c th a thu n th khng i h i ph i
c nhi m v qu n tr t ng tc t bi t y c ng l m t ph ng th c ph bi n nh t.

8.1.3 u hnh phin lm vi c

Phin lm vi c (session) l m t cu c tho i chnh th c gi a m t bn yu c u

dich v v m t bn cung c p d ch v . Cc phin b n lm vi c th ng c t nh t ba
giai n:
 - 111 -

Thi t l p tuy n lin k t : Bn yu c u d ch v s yu c u kh i pht m t d ch

. Trong qu trnh xc l p, phin truy n thng c thi t l p v cc quy t c
c tho thu n.
Chuy n giao d li u : Do cc quy t c c tho thu n trong khi xc l p, nn
i bn c a cu c tho i s bi t n i dung mong i. Phin truy n thng s h u
hi u v cc l i c ng d pht hi n.
Gi i phng cc k t n i : Khi hon t t phin lm vi c, cu c tho i k t thc
trong tr t t .

8.1.4 Lin k t phin

ng Phin th c hi n t t ng ng lin k t phin v i cc lin k t giao v n.

Trong m t qu trnh lin k t c th x y ra 2 tr ng h p :
1. M t lin k t giao v n thi t l p v i nhi u lin k t phin lin ti p :
Lin k t Phin
Lin k t Giao v n
Time

2. Nhi u lin k t giao v n s d ng cng m t lin k t phin:

Time

Lin k t Phin
Lin k t Giao v n

K hi u : : Thi t l p lin k t
: Gi i phng lin k t

8.2 Giao th c chu n t ng phin

Giao th c chu n t ng phin s d ng t i 34 lo i n v d li u (SPDU) khc
nhau,v c khun d ng t ng qut nh sau :

L PARAMETERS USER DATA

Trong :
SI: nh danh c a lo i SPDU (m t trong 34 lo i)
 - 112 -

LI(length indicator): Ch di c a vng tham s (parameters)

PARAMETERS: vng khai bo cc tham s SPDU, m i lo i SPDU c danh
sch tham s ring. M i tham s c khai bo d i d ng t ng qut g m 3
vng con : parameter identifier, length indecation, parameter value v chng
c g i theo n v pi ho c PGI (m i n v PGI g m c 3 vng con: PGI,
LENGTH INDICATION, PARAMETER VALUE).
User data: ch a d li u c a ng i s d ng.

8.2.1 Cc lo i SPDU, cc tham s v ch c n ng

SPDU PARAMENTERS FUNCTION
Connection ID, Protocol Options,
Version Number, Serial Number, Initiate session Connection
CONNECT Token setting, Maximum TSDU size,
Requirements, Calling SSAP, Called
SSAP, User Data.
Etablist SESSION
ACCEPT Same as CONNECT SPDU.
CONNECTION
Connection ID, Transport
REFUSE disconnect, Requirements, Version Reject connection request
number, Season.
FINISH Transport Disconnect, User Data. Initiate Orderly Release
DISC0NNECT User Data. Acknowledge orderly Release
NOT FINISHED User Data. Reject Orderly Release
Transport disconnect, Protocol Error
ABORT Abnormal connection Release
Code, User Data.
Transport disconnect, Protocol Error
ABORT ACCEPT Acknowledge Abort
Code, User Data.
DATA TRANSFER Enclosure item,User Data. Transfer normal Data
EXPEDITED User data. Transfer typed data
CAPABILITY DATA ACK User Data. Acknowledge Capability data
GIVE TOKENS Tokens. Transfer tokens
PLEASE TOKENS Tokens , User Data. Request token Assignment
GIVE TOKENS CONFIRM - Transfer all tokens
GIVE TOKENS ACK - Acknowledge all tokens
Confirm required flag, Serial
MONOR SYNC POINT Define minor sync point
number, User data.
Acknowledge minor sync
MINOR SYNC ACK Serial number, User Data.
point
End of activity flag, Serial number,
MAJOR SYNC POINT Define major sync point
User Data.
Acknowledge major sync
MAJOR SYNC ACK Serial number,User data.
point
Tokens sittings, resync type, serial
RESYNCHRONIZED Resynchorize
number, user data.
Tokens settings, Serial number,
RESYNCHRONIZED ACK Acknowledge resynchronize
User Data.
 - 113 -
PREPERE Type. Notify type SPDU is coming
EXCEPTION REDORT SPDU bit pattem. Protocol Error detected
EXCEPTION DATA Reason, User Data. Put protocol in Error state
ACTIVITY START Activity ID, User data. Signal beginning of activity
Connect ID, Old activity ID, New
ACTIVITY RESUME Signal resumption of activity
Activity ID, User data.
ACTIVITY INTERRUPT Reason. Interrupt activity
ACTIVITY INTERRUPT ACK - Acknowledge interrupt
ACTIVITY DISCARD Reason. Cancel activity
ACTIVITY DISCARD ACK - Acknowledge cancellation
ACTIVITY END Serial number/User data. Signal activity end
ACTIVITY END ACK Serial number/User data. Acknowledge activity end

ng Phin ng m t vai tr quan tr ng trong vi c trao i thng tin gi a cc

my Client v i my Server. Nh ng thng tin m chng ta c n truy n t i th c
chia nh ra thnh cc khung (hay gi) tr c khi chng c truy n t i qua m t
ng. M i t ng c a m hnh 7 t ng OSI u c th b sung thm cc thng tin vo
n u v n cu i c a m t khung d li u vv sau cc thng tin ny s c
c b i t ng t ng ng my tr m ti p nh n. V m t s t ng khc c th b
sung thm ph n u(header) v c m t ph n ui(trailer) vo khung d li u c s n.
Sau , khung d li u ny truy n chuy n t i t ng t ng ng trn tr m ti p nh n.
 - 114 -

Ch ng 9 NG TRNH DI N
ng Trnh di n c nhi m v phn cch gi a cc t ng cao h n v cc t ng
th p h n t nh d ng d li u c a t ng ng d ng, chuy n i nh d ng d li u t
nh d ng c a t ng ng d ng thnh nh d ng thng th ng, g i l trnh di n h p
i quy t c. T ng Trnh di n x l d li u khng ph thu c vo my tnh t t ng
ng d ng thnh d li u c nh d ng ph thu c vo my tnh chuy n cho cc
ng th p h n.
ng trnh di n x l c php, ho c cc quy t c v n ph m, c n thi t cho phin
truy n thng gi a hai my tnh, b o m cho cc h th ng cu i truy n th6ng c k t
qu khi chng s d ng cc d ng bi u di n d li u khc nhau. T ng ny trnh by
t d ng th c d li u ng d ng cho t ng ng d ng.

9.1 Vai tr v ch c n ng
c ch c a t ng trnh di n l m b o cho cc h th ng cu i c th truy n
thng c k t qu ngay c khi chng s d ng cc bi u di n d li u khc nhau . t
c u n cung c p m t bi u di n chung dng trong truy n thng v cho
php chuy n i t bi u di n c c b sang bi u di n chung .
n t i 3 d ng c php thng tin c trao i gi a cc th c th ng d ng :
C php dng b i th c th ng d ng ngu n.
C php dng b i th c th ng d ng ch.
C php dng b i gi a cc th c th trnh di n ,lo i c php ny g i l c
php truy n (transfer syntax).
ng trnh di n m nh n vi c chuy n i bi u di n thng tin gi a c php
truy n v m i m t c php kia khi c yu c u
Ch r ng khng t n t i m t c php truy n xc nh tr c duy nh t cho m i
ho t ng trao i d li u. C php truy n c duy nh t cho m i ho t ng trao
i d li u. C php truy n c s d ng trn m t lin k t c th c a t ng trnh
di n ph i c th ng l ng gi a cc th c th trnh di n t ng ng. M i bn l a
ch n m t c php truy n sao cho c th s n sng c chuy n i sang c php
ng i s d ng v ng c l i. Ngoi ra c php truy n c ch n ph i ph n nh cc
yu c u d ch v khc ch ng h n nhu c u nn d li u .vi c th ng l ng c php
truy n s d ng c th c thay i trong vng i lin k t .T ng trnh di n ch
lin quan n c php truy n v th trong giao th c s khng quan tm n cc c
php s d ng b i th c th ng d ng. Tuy nhin m i th c th trnh di n ph i ch u
trch nhi m chuy n i gi a c php ng i s d ng v c php truy n.
 - 115 -

Cc khi ni m lin quan n b i c nh c a t ng trnh di n : Khi qua ranh gi i

gi a hai t ng trnh di n v t ng phin c m t s thay i quan tr ng trong cch nhn
li u. i v i t ng phin tr xu ng tham s User Data trong cc service
primitives c c t d i d ng nh phn (m t chu i cc byte). Gi tr ny c th
c a vo tr c ti p trong cc SDU (Service Data Unit) chuy n gi a cc t ng
trong m t h th ng v trong cc PDU (Protocol Data Unit) chuy n gi a cc t ng
ng m c h th ng k t n i v i nhau. Tuy nhin t ng ng d ng l i lin quan ch t
ch v i cch nhn d li u c a ng i s d ng ni chung cch nhn l m t t p
thng tin c c u trc no nh l v n b n (text) trong m t ti li u m t t p v nhn
ho c m t c s d li u .... Ng i s d ng ch quan tm n ng ngh a
(semantics) c a d li u. Do t ng trnh di n gi a ch c nhi m v cung c p
ph ng th c bi u di n d li u v chuy n i thnh cc gi tr nh phn dng cho
cc t ng d i ngh a l t t c nh ng g lin quan n c php c a d li u
Tuy nhin trong th c t khng th tch b ch hon ton gi a c php v ng
ngh a v ng ngh a d li u. N u t ng ng d ng khng bi t g v c php th t ng
trnh di n khng bi t g v nh ngh a th khng th no hon t t c vi c k t h p
ng ngh a v i c php dng t o ra m t bi u di n c th cc gi tr d li u cho
ch v phin.
t ng ng d ng thng tin c bi u di n d i d ng c php tr u t ng
(abstract syntax) lin quan n cc ki u d li u (data values) c php tr u t ng
ny c t m t cch nhn hnh th c d li u c l p v i m i bi u di n c th .
Do v y m t c php tr u t ng c nhi u c m gi ng ki u d li u nh cc
ngn ng l p trnh Pascal, C .... Cc ng ngh a nh l BNF. Cc giao th c t ng ng
ng m t cc PDU c a chng b ng m t c php tr u t ng. T ng trnh di n
ng tc v i t ng ng d ng c ng d a trn c php tr u t ng ny, t ng trnh di n
c nhi m v d ch thu t c php tr u t ng c a t ng ng d ng v c php truy n
(transfer syntax) m t cc gi tr d li u d i d ng nh phn thch h p cho vi c
ng tc v i d ch v phin vi c d ch thu t ny c th c hi n nh qui t c m ho
ch r bi u di n c a m i gi tr d li u thu c m t ki u no .
Tr c khi s d ng lin k t c a m t t ng trnh di n trao i d li u th hai
th c th trnh di n hai u ph i tho thu n v c php truy n c xem nh l b i
nh trnh di n (presentation context) c dng trao i d li u
C php truy n ph i y m tr c php tr u t ng t ng ng. Ngoi ra c php
truy n c th c cc thu c tnh khc khng lin quan g n c php tr u t ng m
n y m tr v d m t c php tr u t ng c th y m tr b i b t k m t c php
truy n v c b n th gi ng nhau ch khc nhau ch m t cung c p kh n ng m t
m, m t ch cung c p c hai v m t khng cung c p kh n ng no.
 - 116 -
9.1.1 Phin d ch d li u

t m c tiu quan tr ng c n gi i quy t khi thi t k cc m ng l cho php

ki u my tnh khc nhau trao i d li u. Tuy m c tiu ny t khi c gi i quy t
ton v n, nh ng vi c v n d ng hi u qu cc k thu t phin d ch d li u c th gip
nhi u ki u my tnh truy n thng v i nhau. C b n d ng phin d ch d li u, th t
bt, th t byte, m k t , v c php t p tin nh sau :
Th t bit : Khi s nh phn c truy n qua m t m ng, chng g i i theo
ng bit, th t byte, m k t , v c php t p tin.
Phin d ch th t Byte : Cc gi tr ph c t p th ng ph i c bi u th b ng
nhi u byte, nh ng cc my tnh khc nhau th ng dng quy c khc nhau
vi c s truy n byte no tr c. Cc b vi x l Intel b t u b ng byte t
quan tr ng nh t. Do chng b t u t i u nh , nn c g i l k t u nh .
Cc b vi x l Motorola b t u b ng byte quan tr ng nh t. ho h p
nh ng khc bi t ny, ta c n ph i c tnh n ng phin d ch th t byte.
Phin d ch m k t : H u h t cc my tnh u dng m t trong cc b ng m
nh s nh phn d i y bi u th cc b k t : B ng m ASCII c
dng bi u th cc k t ti ng Anh trn t t c my tnh v h u h t cc my
tnh mini. EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Interchange Code =
M hon i th p phn m ho nh phn m r ng) c dng bi u th cho
cc k t ti ng Anh trn my tnh l n nh t.
Phin d ch c php t p tin : Khi cc d ng th c t p tin khc nhau gi a cc
my tnh, cc d ng i h i ph i phin d ch.

9.2 D ch v OSI cho t ng trnh di n

ch v OSI cho t ng trnh di n c 2 lo i : m t lo i bao g m cc d ch v lin
quan n bi u di n c a d li u ng i s d ng m b o cho hai th c th ng
ng c th trao i d li u thnh cng ngay khi chng dng cc bi u di n c c b
khc nhau cho d li u , lo i th hai bao g m cc d ch v cho php cc th c th
ng d ng c th s d ng cc d ch v t ng phin qu n l h i tho i.
cung c p lo i d ch v th nh t t ng trnh di n th c hi n hai nhi m v sau :
Th ng l ng v c php truy n : v i m i ki u d li u ng i s d ng cho
tr c m t c php truy n c th ng l ng.
Chuy n i : d li u cung c p b i ng i s d ng c chuy n i thnh bi u
di n theo c php truy n truy n i , ng c l i d li u nh n c giao
cho ng i s d ng s chuy n i t bi u di n theo c php truy n sang bi u
di n c a ng i s d ng.
 - 117 -

th i m b t k trong vng i c a m t lin k t trnh di n d ch v trnh di n

ch v trnh di n c lin quan n m t ho c nhi u b i c nh trnh di n (presentation
context). M i b i c nh ch r c php tr u t ng c a d li u . C hai lo i b i
nh c s d ng :
Defined context set : bao g m cc b i c nh c xc nh thng qua s
tho thu n gi a ng i s d ng d ch v trnh di n (presentation service user)
vaf ng i cung c p d ch v trnh di n (presentation service provider).
Default context : l m t b i c nh trnh di n m ng i cung c p d ch v trnh
di n lun lun bi t r v ng i s d ng khi v ng m t
t ng phin do ki n trc phn t ng c a ISO cc th c th ng d ng khng th
truy c p tr c ti p t i cc d ch v t ng phin, do v y cc yu c u d ch v lin quan
n t ng phin ph i c chuy n qua t ng trnh di n n cc d ch v t ng phin.

9.3 Giao th c chu n t ng trnh di n

Giao th c chu n c a ISO/CCITT cho t ng Trnh di n c t nh ng n i dung
chnh sau y:
- C u trc v m ho cc n v d li u c a giao th c trnh di n (PPDU) dng
truy n d li u v thng tin u khi n .
- Cc th t c truy n d li u v thng tin u khi n gi a cc th c th trnh
di n c a hai h th ng m .
- Lin k t gi a giao th c trnh di n v i d ch v trnh di n v v i d ch v phin .
ng nh cc PDU cc t ng khc ,cc PPDU c ng c khun d ng t ng qut
bao g m m t ph n u (header ) ch a cc thng tin u khi n v c th thm mm t
ph n ch a d li u c truy n t trn xu ng ho c c truy n ln cho t ng trn.
Giao th c trnh di n s d ng 14 PPDU c li t k trong b ng 2-17 cng v i cc
tham s c a chng .
Qua b ng trn ta th y s l ng PPDU khng nhi u nh s l ng SPDU (
ng Phin) v nhi u tham s (c nh d u *) l gi ng v i cc tham s c a cc
SPDU. Nh v y c v ph ng di n d ch v v giao th c, t ng trnh di n v t ng
Phin c m t m i lin k t r t ch t ch .
Qua xem xt cc t ng d i t t ng phin tr xu ng, chng ta th y c 2 nguyn
l sau y lun c tun th :
i d ch v t ng n c ci t nh trao i cc nPDU;
i nPDU tr thnh User data v c nht vo trong m t (n-1) PDU;
 - 118 -

Tuy nhin t ng trnh di n (v c t ng ng d ng m ta s th y), cc nguyn

l khng cn lun lun c p d ng .Th c t l khng ph i m i d ch v trnh
di n u yu c u cc PPDU v m t s tham s c a m t s PPDU khng c
chuy n thnh User data trong m t SPDU. gi i thch ng c c a s khc bi t
, ta xem xt hai d ch v trnh di n : thi t l p lin k t (connection etablishment) v
chuy n th bi (token passing).
Khi pht tri n cc giao th c cho 3 t ng cao c a M hnh I,ng i ta th y r
rng nn th ng l ng v thi t l p ng th i cc lin k t Phin ,trnh di n v ng
ng,m c d u i h i m t quan h 1-1 ch t ch (khng c d n knh) v i
cng vng i cho c ba loa lin k t .Qu trnh thi t l p ng th i cc lin k t
c g i l qu trnh nhng (embeding), v cc PDU CONNECT.request v
CONNECT.response cho c ba t ng cao ,ci ny c nhng vo trong ci kia.
Khun d ng c a cc PDDU header c c t theo c php tr u t ng
chu n.

9.3.1 Cc chu n khc cho t ng trnh di n

Ngoi cc chu n v d ch v v giao th c cho t ng Trnh di n nh trnh by

trn, ISO v CCITT pht tri n cc chu n lin quan n c php tr u t ng
(Abstract Syntas) v quy t c m ho (Encoding Rules) m chng ta ni n khi
trnh by vai tr v ch c n ng c a t ng Trnh di n
Cc chu n c a ISO g m c :
- ISO 8824:Abstract Syntax Notation One(vi t t t l ASNI.1)
- ISO 8825:Bic Encoding Rules(Vi t t t l BER)
- T ng ng CCITT c cc khuy n ngh X208 (ANSI.1) v X.209 (BER).
Khi ni m c php tr u t ng m ISO v CCITT nh ngh a c d a trn
khi ni m ki u d li u (data type) m chng ta quen thu c trong cc ngn ng
p trnh ph bi n. Thng th ng cc ngn ng ny nh ngh a tr c cc ki u d
li u n gi n nh integer v boolean, cng v i cc ph ng th c t h p cc ki u n
gi n c cc c u trc d li u ph c t p h n. H n n a, cc ph ng php t h p
c th th c hi n m t cch quy cho php t o ra cc ki u ph c t p tu .
 - 119 -

Ch ng 10 NG NG DING
ng ng d ng giao ti p tr c ti p v i ng i s d ng. Nhi m v c a t ng ng
ng l hi n th cc thng tin nh n c v g i cc thng tin m i c a ng i s
ng cho cc t ng th p h n.
ng ng d ng lin quan n ti n trnh cung c p cc d ch v trn m ng, cc
ch v ny bao g m : d ch v t p tin, d ch v in, d ch v c s d li u, v cc d ch
khc.
Chng ta s xem xt cc v n tr c khi b t u v i cc ng d ng. l s
an ton m ng, d ch v tn mi n DNS dng u khi n t tn trong Internet,
giao th c h tr qu n tr m ng, ph n cn l i l cc ng d ng th c nh th nt ,
UserNet, FTP, Telnet, WWW ...

10.1 An ton thng tin trn m ng

Vi c k t n i m ng my tnh nh m s d ng v chia s ti nguyn c a cc i
ng trong h th ng m ng cho d h c th cch xa nhau v m t a l. Ti nguyn
th ng y ch y u l l thng tin. Tuy nhin y l lo i ti nguyn d b xm
ph m, b nh c p, b tro i nh t, c bi t l n ang c trong l u gi trong
mi tr ng m ng y ph c t p v ph i chia x cho nhi u ng i dng khc nhau
nh ng v tr khc nhau.
n an ton thng tin trn m ng i h i ph i s d ng nhi u bi n php khc
nhau t c b n n ph c t p, tu theo l ng thng tin c n b o v v kh n ng cho
php c a t ng h th ng c th .

10.1.1 Cc chi n l c an ton h th ng

1. Quy n h n t i thi u : y l chi n l c n n t ng nh t. Theo nguyn t c ny

t k i t ng no c ng ch c nh ng quy n h n nh t nh i v i nh ng
ti nguyn m ng nh t nh khi thm nh p vo m ng.
2. B o v theo chi u su : T o nhi u c ch an ton cho h th ng chng h
tr cho nhau.
3. C ch nt th t : T o ra m t c a kh u h p v ch cho php thng tin i vo
thng c a mnh b ng duy nh t con ng ny. ng th i ph i t ch c
t c ch ki m sot v u khi n cc lu ng thng tin i qua c a kh u ny.
4. Tnh ton c c : Cc h th ng an ton i h i ph i c tnh ton c c c a cc h
th ng c c b . N u c k no c th b gy m t c ch an ton th chng
c th thnh cng b ng cch t n cng h th ng n i b t bn trong.
 - 120 -

5. Tnh a d ng c a vi c b o v : C n ph i s d ng nhi u bi n php khc nhau

cho nh ng h th ng khc nhau. N u khng, k no t n cng c h
th ng ny th c ng c th t n cng vo h th ng khc.
Cc m c b o v thng tin trn m ng:
V khng c m t gi i php b o v no an ton tuy t i nn ng i ta th ng
d ng nhi u m c b o v khc nhau t o thnh nhi u l p ro ch n cho h th ng.
M hnh nh sau :

M o c
Quy n login/ ha v v t ng
li u truy l a
nh p pass
li u

Hnh 10-1. Cc m c b o v thng tin trn m ng.

10.1.2 An ton thng tin b ng m ha

b o v thng tin trn ng truy n, ng i ta chuy n i n t d ng nh n

th c c sang d ng khng nh n th c c tr c khi truy n i trn m ng nh m b o
m tnh b m t c n thi t. Qu trnh ny di n ra tr m pht c g i l m ho
thng tin (encrypting), tr m nh n ph i th c hi n qu trnh ng c l i, t c l bi n
i thng tin t d ng khng nh n th c c ( m ho) sang d ng nh n th c c
(d ng g c), qu trnh ny g i l gi i m (decrypting). y l m t l p b o v thng
tin r t quan tr ng v c ng d ng trong h u h t cc h th ng m ng.
b o v thng tin b ng m t m, ng i ta th ng ti p c n theo hai h ng:
nt n nt (end_to_end )
Theo ng truy n (link_oriented security)
Theo cch th nh t, thng tin c m ho b o v trn ng truy n gi a
hai nt m khng quan tm n ngu n v ch c a thng tin . y ta ch
ng thng tin ch c b o v trn ng truy n, t c l m i nt u c qu trnh
gi i m sau thng tin c chuy n i ti p, do cc nt c n c b o v t t.
Ng c l i theo cch th hai, thng tin trn m ng c b o v trn ton ng
truy n t ngu n n ch. Thng tin s c m ho ngay sau khi m i t o ra v ch
c gi i m khi v n ch. Cch ny c nh c m l ch c d ki u ng i
dng m i c m ho cn cc thng tin u khi n th ph i gi nguyn c th
l t i cc nt.
Qu trnh m ho v gi i m c m t nh sau :
 - 121 -

Kho KE Qu n l kha Kha KD

nb ng c nb n nb ng c
M ha t m Gi i m

Hnh 10-2. S qu trnh m ha.

+ V n b n g c (plaintext) l v n b n ch a c m ho.
+ Kho (key) : g m m t s h u h n cc bit th ng c bi u th d i d ng
cc xu k t ch s , s th p phn ho c th p l c phn. Trong th c t th ng dng
cc kho c 8 k t .
N ug i: M l v n b n g c
C l v n b n m t m (Ciphertext)
E l hm m ho (Encryption Function )
D l hm gi i m (Descryption Function)
Ta c hm bi u di n s ph thu c gi a v n b n g c v v n b n m nh sau:
C = E(M)
M = D(C) = D(E(M))
Kho KE c dng m ho, kho KD c dng gi i m .
C r t nhi u ph ng php m ho nh ng t t c u qui v 2 ph ng php
chung tu theo vi c s d ng c p kho KD v KE:
Kho KD trng v i kho KE : ph ng php ny g i l m ho kho i
ng, v i ph ng php ny yu c u kho ph i c gi b m t tuy t i, v
kho dng m ho c ng c dng gi i m.
Kho KD khc v i kho KE : ph ng php ny g i l m ho kho cng
khai. Trong , c th chuy n i vai tr gi a 2 kho v r t kh suy ra
kho ny t kho kia. Kho m ho (KE) c th a ra cng khai nh ng
kho dng gi i m (KD) ph i c gi b m t tuy t i.
Ng i ta cn phn bi t 2 lo i kha:
- Cc kho dng trong th i gian di g i l kho chnh (primary) hay kho m
ho (key encryption).
- Cc kho c dng trong khun kh m t cu c truy n thng g i l kho lm
vi c (working) hay kho m ho d li u (data encryption).
 - 122 -

10.2 CC ph ng php m ha d li u

10.2.1 Ph ng php hon v

Ph ng php ny s p x p l i cc k t trong v n b n g c t o ra v n b n
t m. Ph ng php ny c m t s k thu t sau :
1. o ng c ton b v n b n g c
v n b n g c, ta m ho b ng cch vi t theo th t ng c l i. V d
DHKTDN c m ho thnh NDTKHD. y l m t trong nh ng ph ng php m
ho n gi n nh t v ch mang tnh tham kh o v khng an ton.
2. M ho theo m u hnh h c
p x p l i v n b n g c theo m u hnh h c no (th ng l ma tr n 2 chi u)
t o v n b n m t m.
V d : AIHOC ANANG c vi t thnh ma tr n 3 x 4:
A I H
O C A
N A N G
u ta l y cc k t ra theo th t cc hng l 3,1,2 ta s c v n b n m t m l
N A N G O C A A I H. Ph ng php c ng km an ton, c th d a vo t n s
xu t hi n c a cc k t trong b n m suy ra v n b n g c.
3. i ch c t
p x p l i v n b n g c thnh d ng hnh ch nh t theo cc c t, sau cc c t
c s p x p l i v l y cc k t theo chi u ngang.
V d : v n b n TRUONGDAIHOCKYTHUATDANANG c vi t thnh ma
tr n 5 x 5 :
t 1 2 3 4 5
V nb n T R U O N
G D A I H
O C K I T
H U A T D
A N A N G

V c 5 c t nn c th s p x p l i theo 5!= 120 cch khc nhau. N u ta

chuy n v cc c t theo th t 2,3,4,1,5 r i l y cc k t theo hng ta s c v n b n
m nh sau: RUOTN DAIGH CKYOT UATHD NANAG.
 - 123 -

Ta th y r ng, v i m t v n b n cng l n (nhi u k t ) s cch s p x p c th s

t l n lm t ng kh n ng an ton. H n ch c a ph ng php ny l ton b ma tr n
k t ph i c sinh m ho v gi i m v c ng d nh m l n trong vi c gi i m.
4. Hon v cc k t c a v n b n g c theo chu k c nh T
Cho hm f l hon v c a m t kh i g m T k t th kho m ho c bi u
di n b i hm K(T,f). Do v y, v n b n g c :
M = m1 m2 md md+1 . . .m2d
Trong mi l cc k t ring l s c m ho thnh :
Ek(M) = mf(1) mf(2) . . . mf(d) md+f(1) . . .md+f(d)
i mf(1) mf(2) . . .mf(d) l m t hon v c a m1 m2. . . md
V d : gi s T=7 v f hon v dy i = 12345 thnh f(i)=23415, ch ng h n t
c STUDY c bi u di n nh sau :
tr u V tr hon v t M ho
1 2 S T
2 3 T U
3 4 U D
4 1 D S
5 5 Y Y
ng cch v n b n g c TRUONGDAIHOCKYTHUATDANANG c
m ho thnh RUOTN DAIGH CKYOT UATHD NANAG

10.2.2 Ph ng php thay th

Ph ng php ny m ho v n b n b ng cch thay th m i k t trongv n b n

ng m t k t khc no (c th l ch ci, ch s ho c k hi u), c th dng m t
trong cc ph ng php thay th sau :
1. Thay th n gi n
i k t trong v n b n g c c thay th b ng m t k t t ng ng trong v n
n m t m. M t nh x 1 1 c dng m ho v gi i m thng p.
2. Thay th ng m
i k t trong v n b n g c c m ho v i m t s k t c a v n b n m t m
(nh x 1 - n). Ngoi ra cn m t s ph ng php thay th khc nh thay th a m u
, thay th theo s ...
t trong nh ng m t m thay th n gi n c bi t n nhi u nh t l m
Morse, trong cc ch ci c thay th b ng cc k t g ch v ch m. B ng m
ASCII ta th ng dng c ng l m t d ng m t m thay th n gi n. Trong , ch A
 - 124 -

c bi u di n b ng chu i s nh phn 1000001 ho c s th p phn 65, ch B c

bi u di n b i 1000010 ho c 66,v.v...
t d ng m t m khc c ng c bi t n nhi u l b ng ch ci d ch
chuy n. y, cc ch ci trong b ng c d ch chuy n sang ph i k v tr, k g i l
kho. Ta c hm d ch chuy n : f(a) = ( a + k ) mod n v i a l m t ch ci trong b ng
m, n l s ch ci (n=26 n u l b ng ch ti ng Anh chu n).
V d : v i k = 5 ta c :
ng ch g c : A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
ng ch m t m : F G H I J K LMN O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E
gi i m, ng i nh n ph i bi t kho k v ph c h i l i v n b n g c b ng cch
bi n i ng c.
Nh v y n u v n b n g c l TRUONG DAI HOC KY THUAT DA NANG th
n b n m s l YWZTSL IFN MTH PN YMZFY IF SFSL. Ph ng php ny
km an ton v ch c n th l n l t 26 kh n ng l ta gi i m c.
t ph ng php thay th khc t t h n l dng t kho theo s Vignre.
Theo s ny, t kho c c ng vo lin ti p theo t ng k t m t cho v n b n
c, m i k t c bi u di n b i m t v tr c a n trong b ng k t v php c ng
c th c hi n theo m un 26. V d , gi s ta c b ng :

tr 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

K t A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S

19 20 21 22 23 24 25

T U V W X Y Z

Cho t kho l ABCDEF, v n b n DAIHOC c m ho thnh DBKKSH.

u r ng trn cc t c vi t tch ra cho d c, trn th c t d li u c
truy n thnh t ng dng lin t c sau b m t tnh chu k.

10.2.3 Ph ng php m ha chu n DES

Nh ng thu t ton hi n i h n dng k t h p c hai k thu t thay th v i

ch . Trong ph ng php c bi t n nhi u nh t l chu n m ho d li u DES
(Data Encryption Standard) c M v hng IBM pht tri n trong nh ng n m 70.
u m ho DES c m t nh hnh sau.
 - 125 -
INPUT

INITIAL PERMUTATION

PERMUTE L0 R0
K1
f

L1=R0 R1 = L0 f(R0,K1)
K2

L2=R1 R2 = L1 f(R1,K2)
Kn
f

L15=R14 R15 = L14 f(R14,K15)

K16
f

PREOUTPUT R16 = L15 L15=R15

f(R ,K )

INVERSE INITIAL PERM

OUTPUT

Hnh 10-3. S m ho DES.

u vo l m t dy 64 bit bi u di n m t kh i cc k t trong v n b n g c v
u ra l m t dy 64 bit bi u di n v n b n m. Qu trnh m ho c chia lm 3
giai n:
u tin v n b n g c c chuy n qua b hon v kh i u (initial
permutation-IP) t o ra 64 bit hon v . Sau th c hi n 16 php l p c a m t
hm ch s (cipher function), k hi u l f(R,K) l t h p c k thu t hon v l n k
thu t thay th . Trong R l dy con ph i (32 bit) c a v n b n g c, kho K c
di 56 bit. 64 bit u ra c lm u vo cho hon v ng c v i hon v kh i u
-1
IP t o ra 64 bit v n b n g c.
Chi ti t c a hm f(R,K) c m t nh sau :
 - 126 -

R(32 bit)

48 bit K(48 bit)

S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S

P
32 bit

Hnh 10-4. Hm f(R,K).

Php ton c a f(R,K) :
Gi s , bit u tin trong k t qu hon v l bit 58 trong dy ban u, bit th 2
trong k t qu l bit th 50 trong dy ban u,v.v... Dy hon v c chia lm 2
dy con 32 bit : dy con tri, k hi u l L0 trong s , v dy con ph i k hi u l R0.
Hm f(R,K) dng cc php ton thay th v m t kho K1 chuy n R0 thnh m t
dy 32 bit m i, k hi u f(R0,K1). Dy bit ny c c ng vo L0 t ng bit m t theo
mo un 2(php ton c ng lo i tr ) t o ra dy con ph i giai n ti p theo. Dy
R0 ban u tr thnh dy con tri L1.
Php hon v ban u IP c cho nh b ng d i y :

IP

58 50 42 34 26 18 10 2
60 52 44 36 28 20 12 4
62 54 46 38 30 22 14 6
64 56 48 40 32 24 16 8
57 49 41 33 25 17 9 1
59 51 43 35 27 19 11 3
61 53 45 37 29 21 13 5
63 55 47 39 31 23 15 7
 - 127 -

Chu i cc php ton c th c hi n 16 l n v i 16 kho khc nhau K1, K2,...,

K16, ngo i tr m t u l khng c php chuy n qua giai n cu i cng.
Nh ng php ton ny t o ra dy 64 bit R16L16, c nh d u PREOUTPUT trong
-1
. Php ton ng c IP c a php hon v IP c dng bi n i dy
PREOUTPUT t o ra b n m cu i cng.

IP-1

40 8 48 16 56 24 64 32
39 7 47 15 55 23 63 31
38 6 46 14 54 22 62 30
37 5 45 13 53 21 61 29
36 4 44 12 52 20 60 28
35 3 43 11 51 19 59 27
34 2 42 10 50 18 58 26
33 1 41 9 49 17 57 25

Dy con ph i c k hi u b i R tr ch t c m r ng thnh m t dy s 48
bit dng b ng ch n bit E sau y :

32 1 2 3 4 5
4 5 6 7 8 9
8 9 10 11 12 13
12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21
20 21 22 23 24 25
24 25 26 27 28 29
28 29 30 31 32 1

Nh v y, kh i 6 bit u tin g m cc bit 32,1,2,3,4,5 c a R; kh i th hai g m

cc bit 4,5,6,7,8,9, ... Sau m t php ton thay th c p d ng cho dy 48 bit
ny b ng cch c ng n (theo php c ng lo i tr ) v i kho 48 bit. M t php thay th
khc c s d ng cho cc kh i 6 bit t o ra cc kh i 4 bit k t qu cu i cng l
dy 32 bit. V d b ng thay th cho S1 l :

S1

hng 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
0 14 5 13 1 2 15 11 8 3 10 6 12 5 9 0 7
1 0 15 7 4 14 2 13 1 10 6 12 11 9 5 3 8
2 4 1 14 8 13 6 12 11 15 12 9 7 3 10 5 0
3 15 12 8 2 14 9 1 7 5 11 3 14 10 0 6 13
 - 128 -

minh ho cch s d ng, gi s r ng kh i 6 bit u tin l 101000. S nh

phn 10 t o b i bit u tin v bit cu i cng xc nh m t hng trong b ng, c th l
hng 2, 4 bit gi a 0100 xc nh c t trong b ng, c th l c t 4. Bi u di n nh phn
4 bit 1101 c a ph n t 13 hng 2 c t 4 trong b ng l gi tr thay th cho 6 bit ny.
cc php ton t ng t S2, S3,..., S8 c dng chuy n i cho cc kh i 6 bit
khc.
Php hon v cu i cng P c p d ng cho dy 32 bit t o ra f(R,K):

16 7 20 21
29 12 28 17
1 15 23 26
5 18 31 10
2 8 24 14
32 27 3 9
19 13 30 6
22 11 4 25

i su kho khc nhau dng trong DES c l y ra theo m t qui nh ch t

ch t m t kho 64 bit duy nh t. Nh v y ng i dng ch c n gi m t kho m
ho v gi i m h n l gi 16 kho khc nhau. Thu t ton gi i m c ng t ng t nh
khi m ho, ch khc m t di u l 16 kho c dng theo th t ng c l i.
Vi c gi i m c th c hi n ng c l i v i 64 bit v n b n m lm u vo cho
hon v ng c v i hon v kh i u IP-1 t o ra 64 bit v n b n g c.
Ph ng php DES c U ban tiu chu n qu c gia (National Bureau of
Standards) Hoa K ngh nh l m t s m ho chu n . Tuy nhin, ng i ta
cn ang tranh lu n li u kho 48 bit c di hay ch a v cc php ton thay th c
b o m t c n thi t hay ch a.

10.2.4 Ph ng php m ho kho cng khai

10.2.4.1 Nguyn l m ha cng khai

Trong khi thu t ton m ho c n dng m t kho chung cho m ho v gi i
m th ph ng php m ho b ng kho cng khai s d ng hai kho c quan h v i
nhau trong thu t ton ng d ng trong m ho/gi i m. Cc thu t ton ny c c
tr ng quan tr ng l kh c th tnh ton b ng my tm ra c kho gi i m n u
ch bi t c kho m ho v ph ng php m ho.
 - 129 -

t s cc thu t ton m ha cng khai (nh RSA ch ng h n) cn c m t c

tr ng n a l kh n ng hon i vai tr gi a c p kho. C ngh a l khi kho ny
dng m ho th kho kia dng gi i m v ng c l i.
Hnh sau m t nguyn l qu trnh m ho/gi i m b ng kho cng khai :

Kha cng khai

aB

Kha ring
aB

Thu t ton Thu t ton

Thng ip m ha M ho gi i m Thng ip
User A User B
Hnh 10-5. Qu trnh m ho/gi i m b ng kho cng khai.

Qu trnh m ho/gi i m nh sau:

b. M i h th ng cu i trong m t m ng t o ra m t c p kho dng m
ho v gi i m thng tin khi nh n c chng.
c. M i h th ng ph i c 2 kha, kha cng khai v kha b m t, kho
cng khai c cng b ln m ng t i n i cho php ng k cng c ng
ho c a vo file. Kho cn l i ph i c gi b m t tuy t i.
d. N u A mu n g i thng p cho B, A s dng kho cng khai c a B
trn m ng m ho n r i g i.
e. Khi B nh n c thng p c a A, B s dng kho ring c a mnh
gi i m thng p nh n c. Khng ai c th gi i m thng p
c v ch c m t mnh B bi t kho gi i m.
Thng tin v kho ph i c gi an ton tuy t i v c th c p nh t ho c
thay i l i kho c . Vi c t o ra cc h th ng b o v v qu n l kho c ng c n h t
c ch t ch .

10.2.4.2 Ph ng php m ha RSA

n thuy t trnh u tin c a Diffe v Hellman a ra n m 1976 t i h i ngh
MIT v g n nh ngay l p t c, s thch th c v v n m ho tm c cu tr
i b i h th ng m ho cng khai. M t trong nh ng cu tr l i u tin a ra vo
m 1977 b i Ron Rivest, Adi Shamir v Len Adltian c cng b vo n m 1978
 - 130 -

(g i t t l rsa). t ng RSA tr thnh g n nh c tn v c s d ng r ng ri

trong ph ng php m ho b ng kho cng khai.
Gi s ta c :
n b n g c : M = M1 M2 ... Mk
n b n m ha : C = C1 C2 ... Ck , trong Ci = M iE mod n, n l tch 2 s
nguyn t b t k p v q.
Thu t ton RSA dng thuy t s pht tri n ph ng php pht sinh m t c p
cc s nguyn t - cc kho, thu t ton d a trn nh n xt: C th d dng sinh ra 2
nguyn t l n v khi nhn chng v i nhau th r t kh khi mu n phn tch tch c a
chng thnh th a s v kh c th tm c s cn l i t s kia.
Theo m t h qu c a nh l Euler a ra: Cho 2 s nguyn t p v q v hai s
nguyn n v m n=p.q v 0<m<n, t n t i m t s nguyn duy nh t k sao cho:
(mk(n)+1 = mk(p-1)(q-1)+1) mod m = n
trong (n) l hm Euler v i gi tr s nh h n n v c quan h nguyn t
i n, (n)=(p-1)(q-1).
Do ta c th t c k t qu mong mu n n u: ED = k(n) + 1
u ny t ng ng v i: ED mod (n) = 1.
Thu t ton RSA c m t nh sau:
1. Ch n 2 s nguyn t p, q.
2. Tnh tch n = p*q
3. Tnh (n) = (p-1)(q-1)
4. Ch n E th a USCLN( (n), E) = 1 ; i 1< E < (n)
5. Tm D th a DE mod (n) = 1.
Kho cng khai l KE = {E,n}, kho ring l KD = {D,n} ho c ng c l i.
Gi s r ng user A cng b kho cng khai KE ln m ng v user B mu n g i
thng p cho user A :
- B s dng kha cng khai c a user A m ho thng p c a mnh b ng
cng th c C = ME mod n, r i g i n i.
- User A s nh n c thng p m ho v gi i m n b ng kho ring c a
mnh b ng cng th c M = CD mod n
V d : Ch n p =7, q =17
Tnh n = p*q = 7*17 = 119
 - 131 -

(n) = (p-1)*(q-1) = 96
Ch n E th a : USCLN(E, 96) = 1. Ta ch n E = 5.
Tm D th a : D*E mod 96 = 1 v D < 96 , suy ra D =77.
Ta c KE = {5,119} , KD = {77,119}.
Gi s M = 19. Qu trnh m ho: C = 195 mod 119 = 66.
Qu trnh gi i m: M = 6677 mod 119 = 19.

10.2.4.3 Cc v n n y sinh trong thu t ton

1. V n ph c t p trong tnh ton.
Trong qu trnh m ho v gi i m, thu t ton RSA pht sinh ra cc s nguyn
t l n, cho d c php chia modulo n. Rivest, Shamir v Adltian ngh r ng cc
p v q ph i c di trn 100 ch s m b o an ton g n nh tuy t i. Nh
y s lu th a qu l n v sau cho d c chia modulo n th k t qu trung gian
ng s kh ng l v r t d d n n trn s . Ta c th ng d ng tnh ch t c a php
chia modulo sau:
((a mod n) * (b mod n)) mod n = (a * b) mod n
Do , chng ta c th lm gi m k t qu trung gian trong php chia ny i.
u ny lm cho cc php ton tr nn kh thi h n.
2. V n b kho
i thu t ton thay th v hon v , v m t l thuy t khi di c a kho cng
n th m c an ton cng cao, nh ng nh ng ng i gi i m giu kinh nghi m v n
c th phn tch t n s xu t hi n c a m t s k t xc nh hay t h p c a chng
suy ra kho v th c hi n gi i m. Trong thu t ton RSA kho KE(E,n) l kho
cng khai nn ta khng c n gi b m t, ta ch gi b m t cho kho ring KD(D,n).
V v y, b kha ph i xc nh c D t cc gi tr E v n. Theo nh cch ch n
cc s E v D, u ny c th lm c n u c th phn tch n thnh tch c a hai s
nguyn t . Nh v y tnh an ton c a thu t ton RSA ph thu c vo s kh kh n c a
vi c xc nh cc th a s nguyn t c a m t s nguyn t l n. Hi n nay n u s
ng thu t ton phn tch th a s nhanh nh t c a Schroeppel th c ng c n n : S =
exp [( ln n ) ln ( ln n )]1/2 c tnh ton phn tch n thnh p v q.
ng d i y hi n th cc th i gian d on c a cc nh phn tch, gi s
ng m i php ton c th c hi n trong 1 micro giy :

di c a kha Th i gian
50 4 gi
 - 132 -
75 104 ngy
100 74 n m
200 4.000.000 n m
300 5 x 1015 n m
500 4 x 1025 n m

Ph ng php m ho v i kho cng khai xem nh c b o m v hi n nay

n ch a tm ra m t thu t ton phn tch th a s nguyn t c hi u qu .

10.2.4.4 ng d ng c a m ho d li u
M ho d li u c cc u m l an ton v t ph thu c vo c u trc h th ng
ng. Ngoi ra m ho d li u c tnh b o m t do d li u c m ho r i th ch
c nh ng ng i c quy n m i c th gi i m nh n l i c d li u ban u. Cc
ph ng php m ho trn c th p d ng trong nh ng tnh hu ng sau :
Ph ng php m ho thay th k t h p v i ph ng php m ho hon v dng
o ra ph ng php m ho DES.
Cc d ch v e-mail trn m ng Internet hay cc m ng c c b c th s d ng
thu t ton RSA t o ra m t m t n nh n d ng (authentication mask) cc
thng p gi a cc c nhn v i nhau. C ngh a l ch nh ng ng i nh n
c th g i cho mnh b ng kho m ho c a mnh th m i gi i m c
thng p v hon ton khng th (ni theo nguyn t c) c c cc th
khng ph i g i cho mnh.
thu t m ho ch k s (digital signature) c th dng t o ra m t ch
k m ho dng xc nh, nh n d ng m t i t ng trong cc d ch v
th ng m i, v d nh cc th tn d ng ho c cc lo i visa, cardphone ch ng
n....
Th n t e-mail c ng c th k t h p thu t ton ny v i cc thu t ton m
ho khc nh DES theo m hnh c th l:
- N i dung th c m ho b ng ph ng php DES
- T o m t ch k s v m ho b ng kho RSA
- Kho DES dng gi i m c th c m ho b ng RSA v g i km trong
th lun m khng c n ph i b m t. Ng i nh n s dng kha ring c a mnh
gi i m kho DES, sau gi i m th nh n c.

10.3 C ch b o v b ng firewall
n quan tr ng trong vi c qu n l cc ti nguyn thng tin l c ch b o v
ch ng vi c truy c p b t h p php trong khi v n cho php ng i c y nhi m s
ng nh ng ngu n thng tin m h c c p quy n, v ph ng php ch ng th t
 - 133 -

thot thng tin c truy n t i trn cc m ng truy n d li u cng c ng (Public Data

Communication Network). chnh l yu c u c a m t gi i php ho c h th ng an
ninh cho h th ng m ng hay cn g i l h th ng an ninh d li u (Data Security
System).
Nhu c u an ninh h th ng ngy cng tr nn quan tr ng v nhi u nguyn nhn
nh cc i th lun tm cch n m c m i thng tin lin quan, ngy cng
nhi u hacker truy c p thng tin t cc m ng n i b theo nhi u m c ch khc nhau.
t gi i php an ninh cho h th ng m ng c ng d ng nhi u l b c
ng l a (firewall). Thu t ng firewall c ngu n g c t m t k thu t thi t k trong
xy d ng ng n ch n, h n ch h a ho n. Trong cng ngh m ng thng tin,
firewall l m t k thu t c tch h p vo h th ng m ng ch ng l i vi c truy c p
tri php nh m b o v cc ngu n thng tin n i b c ng nh h n ch s xm nh p
vo h th ng c a m t s thng tin khc khng mong mu n.
m t ch c n ng h th ng, firewall l m t thnh ph n c t gi a hai
ng ki m sot t t c cc vi c l u thng v truy c p gi a chng v i nhau, bao
m:
1. T t c cc trao i d li u t trong ra ngoi v ng c l i ph i th c hi n thng
qua firewall.
2. Ch c nh ng trao i no c php b i ch an ninh c a h th ng m ng
i b (trusted network) m i c quy n l u thng qua firewall.
m t v t l, firewall bao g m:
1. M t ho c nhi u h th ng my ch k t n i v i cc b nh tuy n (router) ho c
c ch c n ng router.
2. Cc ph n m m qu n l an ninh ch y trn cc h th ng my ch . Thng
th ng l cc h qu n tr xc th c (Authentication), c p quy n
(Authorization) v k ton (Accounting).
Firewall bao g m ph n c ng v/ho c ph n m m n m gi a 2 m ng (nh m ng
i b v m ng Internet), b o v m ng n i b b ng cch c m cc ng i s d ng
truy c p tri php n v ng th i ng n ch n nh ng thng p khng c php
i i cho ng i nh n bn ngoi m ng. Firewall c th n m trn b d n ng hay
trn Server. C ch lm vi c c a Firewall d a trn vi c ki m tra cc gi d li u IP
u chuy n gi a hai m ng ty thu c vo cc qui t c m ng i qu n tr h th ng
xc l p.
Khi qut ph ng th c lm vi c c a Firewall nh trong hnh v sau:
 - 134 -
ACL
1 Router n m gi a 2 m ng.
2 2 Ng i qu n l so n m t ACL
trong c cc a ch IP h p l .
4 t thng p cg it i
3 Router, thi t b ny s ki m tra
3 a ch c a thng p ny trong
ACL, n u c thng ps c
i i.
Router 4 Ng c l i, thng ps b t
1 ch i truy p.

Hnh 10-6. C ch ho t ng c a Firewall.

10.3.1 Cc lo i firewall v c ch ho t ng

Khi ni n vi c l u thng d li u gi a cc m ng v i nhau thng qua firewall

th u c ngh a r ng firewall ho t ng k t h p ch t ch v i giao th c TCP/IP.
V giao th c ny lm vi c theo thu t ton chia nh cc d li u nh n c t cc ng
ng trn m ng, hay chnh xc h n l cc d ch v ch y trn cc giao th c (Telnet,
SMTP, DSN, SMNP, NFS,...) thnh cc gi d li u r i gn cho cc gi ny nh ng
a ch c th nh n d ng ti l p l i ch c n g i n. Do cc lo i firewall
ng lin quan r t nhi u n cc packet v cc a ch c a chng.

10.3.1.1 B l c packet (Packet filtering)

Lo i firewall ny th c hi n vi c ki m tra s nh n d ng a ch c a cc packet
cho php chng c th l u thng qua l i hay khng. Cc thng s c th l c c
a m t packet nh sau:
1. a ch IP n i xu t pht (source IP address).
2. a ch IP n i nh n (destination IP address).
3. C ng TCP n i xu t pht (TCP source port).
4. C ng TCP n i nh n (TCP destination port).
Nh firewall c th ng n c n c cc k t n i vo nh ng my ch ho c
ng no c xc nh, ho c kha vi c truy c p vo h th ng n i b t nh ng
a ch khng cho php.
n n a vi c ki m sot cc c ng lm cho firewall c kh n ng ch cho php
t s lo i k t n i nh t nh vo my ch no , ho c ch c nh ng d ch v no
(Telnet, SMTP, FTP,...) c php m i ch y c trn h th ng m ng n i b .

10.3.1.2 C ng ng d ng (Application gateway)

y l m t lo i firewall c thi t k t ng c ng ch c n ng ki m sot cc
lo i d ch v , giao th c c cho php truy c p vo h th ng m ng. C ch ho t
 - 135 -

ng c a n d a trn cch th c g i l Proxy Service (d ch v i di n): m t ng

ng no c quy chi u n (hay i di n b i) m t Proxy Service trong khi cc
Proxy Service ch y trn cc h th ng my ch th c quy chi u n application
gateway c a firewall. C ch l c c a packet filtering ph i h p ki m sot v i c ch
i di n" c a application gateway cung c p m t kh n ng an ton v uy n chuy n
n.
V d m t h th ng m ng c ch c n ng l c cc gi tin ng n cc k t n i b ng
Telnet vo h th ng ch tr m t ch duy nh t -Telnet application gateway l c
php. M t ng i s d ng d ch v Telnet mu n k t n i vo h th ng ph i th c hi n
cc b c sau :
1. Th c hi n d ch v TELNET n Telnet application gateway r i cho bi t tn
a my ch bn trong c n truy c p.
2. Gateway ki m tra a ch IP n i xu t pht c a ng i truy c p r i cho php
ho c t ch i ty theo ch an ninh c a h th ng.
3. Ng i truy c p ph i v t qua c h th ng ki m tra xc th c.
4. Proxy Service t o m t k t n i Telnet gi a gateway v my ch c n truy c p.
5. Proxy Service lin k t l u thng gi a ng i truy c p v my ch .
ch ho t ng ny c ngh a quan tr ng trong vi c thi t k an ninh h
th ng v d nh :
1. Che gi u cc thng tin: ng i dng ch c th nhn th y tr c ti p cc gateway
c php.
2. T ng c ng ki m tra truy c p b ng cc d ch v xc th c (Authentication).
3. Gi m ng k gi thnh cho vi c pht tri n cc h qu n tr xc th c v cc h
th ng ny c thi t k ch quy chi u n application gateway.
4. Gi m thi u cc quy t c ki m sot c a b l c (Packet filtering). u ny lm
ng t c ho t ng c a firewall.

10.3.1.3 B l c session thng minh (Smart session filtering)

ch ho t ng ph i h p gi a b l c packet v c ng ng d ng nh trn
cung c p m t ch an ninh cao tuy nhin n c ng b vi h n ch . V n chnh
hi n nay l lm sao cung c p Proxy Service cho r t nhi u ng d ng khc nhau
ang pht tri n t. u ny c ngh a l nguy c , p l c i v i vi c nh l a
firewall gia t ng ln r t l n n u cc proxy khng k p p ng.
Trong khi gim st cc packet nh ng m c pha trn, n u nh l p network
i h i nhi u cng s c h n i v i vi c l c cc packet n gi n, th vi c gim st
 - 136 -

cc giao d ch l u thng m c m ng (Session) i h i t cng vi c h n. Cch ny

ng lo i b c cc d ch v c th cho t ng lo i ng d ng khc nhau.
u k t h p kh n ng ghi nh n thng tin v cc session v s d ng n t o
cc quy t c cho b l c th s c c m t b l c thng minh h n. chnh l c
ch ho t ng c a b l c session thng minh.
V m t session m c network c t o b i 2 packet l u thng theo 2 chi u,
cho nn n u thi t k 2 quy t c l c cho 2 chi u ny: m t ki m sot cc packet l u
thng t host pht sinh ra n n my ch c n t i, m t ki m sot packet tr v t
my ch pht sinh. M t b l c thng minh s nh n bi t c r ng packet tr v theo
chi u ng c l i nn quy t c th 2 l khng c n thi t. Do v y, cch ti p nh n cc
packet khng mong mu n sinh ra t bn ngoi firewall s khc bi t r t r v i cch
ti p c n cho cc packet do nh ng k t n i c php (ra bn ngoi). V nh v y d
dng nh n d ng cc packet "b t h p php".

10.3.1.4 Firewall h n h p (Hybrid firewall)

Trong th c t cc firewall c s d ng l s k t h p c a nhi u k thu t
o ra hi u qu an ninh t i a. V d vi c l t l i t i cc ki m sot c a b l c
packet c th c th c hi n t i b l c session thng minh m c ng d ng. Cc
gim st c a b l c l i c b c lt ch t ch b i cc d ch v proxy c a application
gateway.

10.3.1.5 M t vi ng d ng c a Firewall
cc ch ho t ng trn, firewall c ng d ng nhi u vo h th ng an
ninh d li u. C 3 yu c u chnh cho v n an ninh h th ng theo tiu chu n ISO
cho m hnh m ng OSI :
- Qu n l xc th c (Authentication)
- Qu n l c p quy n (Authorization)
- Qu n l k ton (Accounting management)
-
f. u m c a Firewall
Firewall l m ki m tra cc k t n i gi a m ng n i b v m ng Internet bn
ngoi, m i k t n i u ph i i qua c a kh u ny. y chnh l m t b l c an ton
i v c r t nhi u d ch v ang ho t ng trn Internet, n u chng ta khng c m t
ch ki m sot ch t ch th cc d ch v ny s t do mang thng tin trn vo m ng
a chng ta v ng c l i.
 - 137 -

Firewall c th c s d ng ghi nh n l i cc ho t ng k t n i v i
Internet. B i v, m i ho t ng nh v y u ph i thng qua Firewall nn n c th
cung c p thm ch c n ng thu th p m i thng tin v cc k t n i x y ra gi a m ng
i b v m ng Internet bn ngoi.
Ta c ng c th s d ng Firewall b o v m t my n c a ng i s d ng.
g. H n ch c a Firewall
Bn c nh nh ng m t tch c c c a Firewall k trn, n cn c nh ng h n ch
v nh ng vi c m n khng th th c hi n c nh sau:
1. Bn c nh vi c ng n ch n cc ng i dng trong m ng n i b k t n i ra ngoi
khi khng c php th n c ng ng n c n cc vi c lm t t c a h .
2. Firewall khng th ch ng l i cc m i nguy hi m m i, b i v chng n m
ngoi s ki m sot c a Firewall.
3. Do khng ki m tra trn n i dung c a cc gi tin, nn Firewall khng s d ng
ng n ng a cc thng tin x u trn m t d ch v c cho php v c ng
khng th nh n bi t cc m m virus trong cc t p tin truy n i.

10.4 H th ng tn mi n DNS (Domain Name System )

a ch Internet 32 bit th a mn yu c u k thu t, nh ng ph c t p v kh nh
i v i ng i dng. Gi i php a ra y l dng nh ng tn g i nh thay cho a
ch s l t nhin v d nh i v i ng i s d ng. H n n a, dng tn tin c y h n
a ch s v a ch s c th thay i nh ng tn lun lun dng l i c. Do
y sinh v n cch t tn v nh x a ch IP v i tn.
Tr c y trung tm thng tin Internet NIC ch u trch nhi m c p pht v qu n
l tn. Ng i ta dng m t file c tn host.txt trn Windows ho c /etc/hosts trn
Unix, t p tin ny ch a tn c a t t c cc m ng, router, host v a ch IP t ng ng
i chng. Cc tn c c p pht khng c m i lin h g v i nhau. Khi Internet
pht tri n, gi i php ny tr nn ph c t p khng ch p nh n c v m t qu n l.
Theo Paul Mockepetris, ng i thi t k chnh DNS, m c tiu thi t k b t u
a DNS l thay th cc t p tin host ph c t p b ng m t c s d li u phn tn
nh h n c kh n ng cung c p m t khng gian tn th b c, s qu n l phn tn, c
m c c b (caching), cc ki u d li u m r ng, kch th c c s d li u khng
gi i h n v c hi u n ng.
DNS t ng ng v i t ng 7 c a m hnh OSI v dng giao th c UDP hay TCP
t ng d i. Vi c truy c p DNS th c hi n theo m hnh Client/Server. H u h t cc
th ng k t n i Internet u h tr DNS. Cc c t chnh c a DNS c nh
 - 138 -

ngh a trong cc ti li u RFC 974, 1034, 1035. D ch v ci t giao th c DNS ph

bi n nh t l BIND (Berkeley Internet Name Domain), c pht tri n u tin t i
Berkeyley cho h u hnh Unix.
DNS g m 3 thnh ph n : Namespace, cc NameServer v Resolver.

10.4.1 Khng gian tn mi n DNS

Do NIC qu n l

int/net/org . .
com edu gov mil

microsoft mit whitehous

COM Commercial organizations

rhino Microsoft Domain EDU Educational
www
Do Microsoft qu n l GOV Government
MIL Military groups
NET Network support centers
ORG Noncommercial
INT International Organnizations
Hnh 10-7. C u trc khng gian tn mi n DNS.

DNS t ch c khng gian tn mi n theo c u trc cy, trn cng l g c, r i n

cc nt cha, nt con... v cu i cng l cc nt l.
t my tnh trong m ng s ng v i m t nt c a cy. Nh cy trn, my
l www s c a ch hon ch nh l www.microsoft.com. M i nt trn cy bi u di n
t mi n (domain) trong h th ng DNS; m i mi n l i c m t hay nhi u mi n con.
i m i mi n ny u ph i c my ch DNS t ng ng qu n l h th ng tn trong
mi n .
Nt trn cy : i nt c m t tn t ng ng di t - n 63 k t d i 128
trong b ng m ASCII. Cc nt k nhau khng c c cng tn. M i nt c m t t p
(c th r ng) cc n ghi ti nguyn (Resource Record - RR) ch a thng tin i km
nt . Nhn r ng dnh ring cho nt g c, k hi u b ng d u ch m (.).
Mi n con : c t o thnh t m i nt c a khng gian tn v cc nt bn d i
c th i n c cc nt .
Vng : l m t ph n cy con c a cy DNS c qu n l nh m t th c th
ring. Vng c th bao g m m t mi n hay m t mi n v i m t s mi n con. Cc mi n
con m c th p h n c a m t vng l i c th chia thnh cc vng r i nhau.
 - 139 -

Tn mi n c a m t nt : l dy cc nhn t m t nt trn cy n g c c a cy.

Cc nhn trong tn mi n cch nhau b ng d u ch m (.). Tn mi n tuy t i t thc
ng d u ch m. V d poneria.ISI.EDU.. Tn mi n t ng i khng k t thc
ng d u ch m v s c ph n m m c c b ghp y khi x l. n gi n
vi c ci t, di tn mi n c gi i h n d i 255. M t mi n l mi n con c a
mi n khc n u tn mi n ch a tn mi n kia. V d A.B.C.D l mi n con c a cc
mi n con c a cc mi n B.C.D, C.D, D v mi n g c.
Tn mi n y l tn cc nt t g c n l c a cy n i v i nhau v phn
cch b ng d u ch m. V d : mrp2.widgets.mfg.universal.co.uk
Cc mi n m c nh : Mi n g c v cc mi n m c nh c a cy DNS do NIC
qu n l. Cc tn mi n m c nh c th chia ba lo i :
- Cc mi n t ch c (tn 3 k t ) : com, edu, gov, . . .
- Cc mi n a l (cc m qu c gia, 2 k t ) : uk, vn, ca, fr, . . .
- Mi n in-addr-arpa : mi n c bi t dng nh x a ch thnh tn.
Trch nhi m qu n l khng gian tn DNS d i m c nh c NIC y nhi m
cho cc t ch c khc. Cc t ch c ny l i chia khng gian tn pha d i v u
nhi m xu ng. M hnh qu n l phn tn ny cho php DNS c qu n l t tr b i
cc t ch c tham gia. Cch t tn nh v y c tc d ng phn c p qu n l vng tn.
Cc t ch c c th t t o v qu n l khng gian tn ring c a mnh trong m ng,
khng ph thu c vo s cho php c a NIC.
n tn v vng cn c nhi u hng l n b sung v lm phong ph thm
ng nh ng gi i php c a ring h . V d Microsoft c WINS - Windows Internet
Naming Service, IBM c DDNS - Dynamic Domain Name System.

10.4.1.1 C php tn mi n
C php cho tn mi n sau y cho php ph h p v i nhi u ng d ng nh mail,
telnet, . . .
<domain>::=<subdomain>|
<subdomain>::=<label>|<subdomain> <label>
<label>::=<letter>[[<ldh-str>]<let-dig>]
<ldh-str>::=<let-dig-hyp>|<let-hyp><ldh-str>
<let-dig-hyp>::=<let-dig>|
<let-dig>::=<letter>|<digit>
<letter>::= k t t A-Z, a-z
<digit>::= ch s 0-9
 - 140 -
10.4.2 My ch qu n l tn

My ch qu n l tn (Name Server) l h th ng ch ng trnh qu n l c u trc

cy c a mi n v cc t p thng tin i km. My ch tn c thng tin y v m t
t p con g i l vng c a khng gian tn v cc con tr n cc nameserver khc
l y tin v m t mi n b t k c a cy mi n. Cc my ch tn c thng tin y v
t s ph n c a cy mi n c g i l c th m quy n (authoritative) v cc ph n .
t vng (zone) l m t n v thng tin c th m quy n c a c s d li u DNS.
Trong th c t , cc my ch tn th ng l u t m th i trong b m c u trc v thng
tin cc vng v thng tin v cc vng khc t ng hi u n ng. Cc my ch qu n l
tn trong vng trao i thng tin v i nhau b ng Zone Transfer Protocol.

10.4.3 Ch ng trnh phn gi i tn

Ch ng trnh phn gi i tn (Resolver) l cc th ng trnh h th ng l y thng

tin t namserver tr l i yu c u c a nh ng ng d ng khch (client). Resolver
ph i c kh n ng truy c p n t nh t m t nameserver v dng thng tin t
nameserver tr c ti p tr l i cu h i hay h i ti p n cc nameserver khc.
Ch ng trnh ng i s d ng c th truy c p tr c ti p n resolver, do khng c n
c m t giao th c gi a resolver v ch ng trnh ng i dng.

User
2
1
server@linux.cntt.edu
200.201.202.180

Name Mail
Server Program

200.201.202.180 200.201.202.180
3 4
TCP

200.201.202.180
Hnh 10-8. Qu trnh phn gi i tn
5
trong th c t . IP

10.5 H qu n tr m ng
th ng qu n tr m ng (Network Management) cn g i l m hnh
Manager/Agent bao g m cc thnh ph n nh sau :
qu n tr - Manager
b qu n tr - Managed system
t c s d li u ch a thng tin qu n tr v giao th c qu n tr m ng.
qu n tr - Manager
 - 141 -

Th c hi n cung c p giao di n gi a ng i qu n tr m ng v cc thi t b m ng

c qu n tr , bao g m cc thng tin th hi n d i d ng h a, th , s li u
th ng k, bo co. V d nh hi n th d ng h ab n v topology lin m ng
th hi n cc v tr c a cc LAN segments, t c th ch n xem tr ng thi ho t
ng hi n hnh c a n.

10.5.1 H b qu n tr

- Bao g m ti n trnh Agent v cc i th ng qu n tr (manager objects).

- Ti n trnh Agent th c hi n cc thao tc qu n tr m ng nh t cc tham s c u
hnh v cc th ng k ho t ng hi n hnh c a cc router trn m t segments
cho tr c.
- Cc i t ng qu n tr bao g m cc tr m lm vi c, my server, hub, knh
truy n.

10.5.2 C s d li u ch a thng tin qu n tr m ng

c g i l s thng tin qu n tr (Management Information Base - MIB)

c l u tr t i Server v Client. MIB c t ch c thnh m t c u trc cy, g i l
SMI (Structure of Management Information). SMI b t u t g c root, ti p theo l
cc nhnh ch a cc i t ng qu n tr c phn lo i lgic.
Ki n trc qu n tr m ng ISO nh sau :
1. Qu n tr s c (Fault Management) : pht hi n, c l p v kh c ph c s
.
2. Qu n tr k ton (Accounting Management) : ki m sot va 2 nh gi vi c
d ng ti nguyn trong m ng
3. Qu n tr c u hnh (Configuration Management)
4. Qu n tr hi u n ng (Performance Management)
5. Qu n tr an ton (Security Management)
Simple Network Management Protocol (SNMP) c t o ra ban u v i m c
ch cung c p ph ng ti n u khi n cc router trn m ng. SNMP, m c d l
t ph n trong gia nh giao th c TCP/IP, khng ph thu c vo IP. SMNP c
thi t k c l p v i giao th c truy n, tuy nhin ph n l n cc hng u s n xu t
SNMP ch y trn IP.
SNMP th c ch t l g m 3 giao th c c u t o thnh, t t c u c thi t k
lm vi c v i m c ch u hnh:
Management Information Base (MIB): M t c s d li u ch a cc thng tin
tr ng thi.
 - 142 -

Structure and Identification of Management Information (SMI): M t tiu

chu n nh ngh a cc u m c c a m t MIB.
Simple Network Management Protocol (SNMP): Ph ng th c trao i thng
tin gi a cc thi t b v Server.

10.6 D ch v th nt
Electronic Mail (vi t g n l e-Mail, th n t ) l m t trong nh ng d ch v
thng tin ph bi n nh t trn Internet. D ch v e-Mail gip m i ng i c th trao i
thng tin v i nhau trn m ng Internet. Lin l c b ng th n t nhanh h n, thu n
ti n h n v chi ph th p h n r t nhi u so v i trao i th t qua ng b u n
bnh th ng. Ngoi ra cn cho php h g i cho nhau c cc lo i ti li u nh : cc
n b n, cc bo co, cc ch ng trnh my tnh, . .. v nhi u thng tin khc n a.
i ng i s d ng u c m t th m c l u tr th trn my Server g i l
Mailbox. T t c cc a ch mail bao g m hai ph n c ng n cch nhau b ng 1 k
@ (ampersand). V d : . Tn mi n c th c chia nhi u ph n cch nhau b i
u ch m (.). M t a ch mail tiu bi u c cc thnh ph n nh sau :
Username @ ServerName. Type of Organization . Country
u trc c a m t E-Mail bao g m cc ph n nh sau :
Ph n tiu th
Ph n ny do cc MTA (Message Transfer Agent) t o ra v s d ng, n ch a
cc thng tin chuy n nh n e-Mail nh a ch c a n i nh n, a ch c a n i g i.
Cc h th ng e-Mail c n nh ng thng tin ny chuy n d li u t my tnh ny
sang my tnh khc. C u t o ph n ny g m nhi u tr ng (field), m i tr ng l m t
dng v n b n ASCII chu n 7 bit nh sau: <tn tr ng >: <n i dung c a tr ng>.

Sau y l m t s tr ng thng tin thng dng:

Tr ng Ch c n ng
DATE Ch ngy gi nh n mail.
FROM Ch a ch ng i g i.
TO Ch a ch ng i nh n.
Ch a ch nh ng ng i nh n b n copy c a mail. Cc ng i nh n
CC
th y c a ch c a nh ng ng i cng nh n trong nhm.
Ch a ch nh ng ng i nh n b n sao chp c a b c mail, nh ng
BCC
ng ng i khng bi t nh ng ng i no s nh n b c th ny.
Ch a cc thng tin ng i nh n c th tr l i l i, th ng n chnh
REPLY-TO
l a ch ng i g i.
MESSAGE-ID nh danh duy nh t, c s d ng b i h u hnh.
SUBJECT Ch c a n i dung th .
 - 143 -

Cc tr ng trn l cc tr ng chu n do giao th c SMTP quy nh, ngoi ra

trong ph n header c ng c th c thm m t s tr ng khc do ch ng trnh e-Mail
o ra nh m qu n l cc e-Mail ring. Cc tr ng ny c b t u b ng k t X-
v thng tin theo sau l c ng gi ng nh ta th y trn m t tr ng chu n.
Ph n n i dung
phn bi t ph n tiu v ph n n i dung c a e-Mail, ng i ta qui c t
ranh gi i l m t dng tr ng (chu i k t "\r\n"). K t thc c a ph n n i dung l
chu i k t "\r\n.\r\n".
Nh v y n i dung b c th n m trong kho ng gi a dng tr ng u tin v k t
t thc th , v trong ph n n i dung c a b c th khng c php t n t i chu i k
k t thc th . M t khc do mi tr ng truy n thng l m ng Internet nn cc k t
u thnh ph n thn c a b c th ph i l cc k t ASCII chu n.

10.6.1 Giao th c SMTP

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) l giao th c qui nh vi c truy n mail

ch y u dng trong m ng Internet.
i quan h gi a SMTP v h th ng Mail c c b nh sau:

User User

Operating System Operating System

Local Mail System Local Mail System

Client Server Client Server

SMTP SMTP SMTP SMTP

Port = 25
TCP/IP TCP/IP

Internetwork

Hnh 10-9. Quan h gi a SMTP v h th ng Mail c c b .

Client lin quan n th i, Server lin quan n nh n th . H th ng th c c

h p th (mailbox) cho m i user. Mail box c 2 ph n: ph n c c b v ph n ton
c.
Sau khi tho b c th trong khun d ng chu n, h th ng mail c c b xc nh
tn ng i nh n h p th c c b hay ph i g i ra ngoi. g i b c th Client SMTP
 - 144 -

ph i bi t a ch IP c a n i nh n qua DNS v g i qua c ng a ch SMTP (25)

t u thi t l p k t n i server SMTP n i nh n. Khi m i n i c thi t l p,
Client b t u chuy n b c th n Server b i cc l nh c a SMTP. SMTP dng t
kha nh cc l nh th c hi n thao tc chuy n giao mail. M t s l nh chnh c a
SMTP trong phin lm vi c gi a Client MTA v Server MTA nh sau :

nh Tc d ng
HELLO X ng danh v i SMTP bn nh n, bo cho bn nh n bi t bn g i l ai. SMTP
bn g i g i l nh ny u tin cho SMTP bn nh n.
MAIL Kh i ng m t cu c giao d ch mail m m c ch cu i cng l chuy n giao
cc mail t i m t hay nhi u Mailbox (n i ch a Mail nh n c) khc nhau.
RCPT Ni r ng i nh n mail l ai.
DATA Cc dng sau l nh DATA l d li u c a Mail. i v i SMTP, chu i k t
"CRLF.CRLF" bo nh n bi t k t thc n i dung b c Mail.
RSET B (Reset) cu c giao d ch hi n t i.
NOOP Yu c u SMTP bn nh n khng lm g ngoi vi c tr v cu tr l i OK
(dng ki m tra).
QUIT Yu c u SMTP nh n tr l i OK v k t thc phin giao d ch hi n t i.
VRFY Yu c u SMTP bn nh n ki m tra ng i nh n l ng, xc nh n cc tham
g i theo dng l nh.
SEND Kh i ng m t cu c giao d ch m mail s c g i t i m t hay nhi u thi t
u cu i ch khng ph i mailbox.
SOML Kh i ng m t cu c giao d ch m mail s c g i t i m t hay nhi u thi t
u cu i hay mailbox.
SAML Kh i ng m t cu c giao d ch m mail s c g i t i m t hay nhi u thi t
u cu i v mailbox.
HELP Yu c u SMTP bn nh n g i thng tin gip cho SMTP bn pht.
EXPN Yu c u SMTP bn nh n g i v danh sch nh ng ng i nh n Mail c
th m r ng vi c chuy n mail cho cc user khc.
TURN Yu c u SMTP bn nh n g i OK v i vai tr tr trnh SMTP g i.
ng 10-1. Cc l nh c a giao th c SMTP.

SMTP (trong RFC 821) ban u c thi t k cho php cc mail server
chuy n i cc mail message. C ch chnh c dng chuy n i cc mail l
phn ng cc message quanh Internet. SMTP ho t ng trn m hnh l u v
truy n trong client n m cc message c n truy n n server v g i cc l nh
n server bo cho server cch x l cc message. Mail client c th l m t mail
server khc, n c m t hay nhi u message ph i truy n n m t server khc. H u h t
cc Internet mail client s d ng SMTP g i cc message.
 - 145 -

Client SMTP TCP Server SMTP

TCP connection
establishment (port 25)

220 : ready for mail

HELLO client name
Server name

MAIL FROM sender's

name
250: okay

RCPT TO : recipient's
name
Either :
550 recipient not here
or
250 : okay
DATA
Bt u Mail body
354 : ready for mail
Ni dung bc th- kt thc .......
vi dng chm n

Mail received
250 : Okay
QUIT
221 : destination
closing
TCP connection cleared

Hnh 10-10. C ch trao i SMTP.

10.6.1.1 Quy t c lm vi c v i SMTP

1. M i cu l nh phn cch tham s theo sau b ng kho ng tr ng v k t thc b ng
k t CRLF. Mail i t SMTP g i n m t SMTP nh n v n l t SMTP
nh n tr thnh SMTP g i g i mail i ti p cho n khi chng c giao
vo Mailbox c a ng i nh n.
2. Cc l nh SMTP ph i di n ra m t cch tu n t .
3. Vi c nh a ch ph i theo cch nh a ch Internet.
Giao th c SMTP qui nh cc Server MTA ( y l SMTP bn nh n) ph i
i tn hi u ph n h i ACK sau m i l nh m n nh n c t Client MTA. M i cu
tr l i c a bn nh n u m u v i m t m s theo sau m i l thng tin d ng text.
is m u trong m s c m t ngh a khc nhau, n ch ra r ng k t qu th c
hi n thao tc l t t (s 2), th t b i (s 5) hay ch a hon thnh (s 3).
 - 146 -

10.6.1.2 M t s m ph n h i thng d ng c a SMTP

220 D ch v s n sng.
221 ng k t n i c thi t l p.
250 Thao tc do Client MTA yu c u c hon thnh.
354 S n sng nh n n i dung c a mail.
550 Thao tc yu c u khng th c hi n c do khng c mailbox trn my.
.v.v...
10.6.1.3 Phin giao d ch SMTP
hi u cch dng m t s l nh chng ta xem xt qua v d sau: Bn g i tn
Thu n my Sample1 mu n g i cho Tn , Th c my Sample2, gi s Th c
khng c Mailbox t i Sample2.
Bn g i th c hi n m t k t n i n SMTP Server.
RECEIVER : 220 sample2 Simple Mail Transfer Service Ready
Khi c k t n i qua giao th c TCP/IP, my nh n tr l i v i m 220
bo cho my g i bi t d ch v SMTP s n sng.
SENDER : HELO sample1
Bn nh n s n sng, bn g i g i HELLO v x ng tn ng i g i.
RECEIVER : 250 sample2
Tr v i m 250 bo cho bi t bn nh n s n sng.
SENDER : MAIL FROM: <>
Bn g i dng l nh MAIL kh i ng phin giao d ch. C php trn cho bn nh n bi t
a ch bn g i (mailbox c a bn g i) bn nh n g i thng bo l i n u c v bn g i.
RECEIVER : 250 OK
Tr l i v i m 250 cho bi t ch p nh n.
SENDER: RCPT TO: <>
Bn g i cho bi t e-Mail ch
RECEIVER: 250 OK
Tr l i v i m 250 cho bi t ch p nh n
SENDER : RCPT TO: <>
Mu n g i cho bao nhiu ng i dng b y nhiu l nh RCPT km theo a ch nh n,
bn nh n n u ng s tr v m 250 km theo OK.
RECEIVER : 550 No such user here
Bo km theo m 550 cho bi t khng c mailbox trn a ch trn i v i n i nh n.
SENDER : DATA
Bo cho bn nh n bi t d li u b t u t sau t DATA.
RECEIVER : 354 Start mail input; end with <CRLF>.<CRLF>
M 354 bo cho bi t s n sng nh n mail, k t thc mail v i k t CRLF.CRLF .
SENDER : B t u thn c a mail
SENDER : . . .
SENDER : ( n khi k t thc g i CRLF.CRLF)
RECEIVER : 250 OK
E-Mail c ch p nh n.
 - 147 -
SENDER : QUIT
Pht l nh bo k t thc phin giao d ch.
RECEIVER : 221 sample2 Service closing transmission channel
M 221 ng k t n i thi t l p

10.6.1.4 Giao th c m r ng ESMTP

SMTP c m t h n ch gy kh kh n l n trong vi c truy n nh n mail l gi i
n t i a kch th c n i dung m t b c mail ch l 128KB. Do v y ng i ta c i
ti n chu n SMTP thnh m t chu n m r ng m i g i l ESMTP, cho php t ng gi i
n kch th c c a mail ln trn 1MB.
bi t xem Server MTA c theo chu n ESMTP hay khng, thay v dng l nh
HELO u m t cu c giao d ch, Client MTA dng l nh m i EHLO, n u Server
MTA c trang b , n s tr v m thnh cng l 250. Ngy nay chu n ESMTP
thay th chu n SMTP a s cc h th ng.
Ch ng h n kh i ng cu c giao d ch v i kch th c mail ln t i 1MB, s
ng dng l nh sau:
MAIL FROM :<thuan@sample1> SIZE=1000000

10.6.2 MIME

khi MIME (Multipurpose Internet Mail Extention) c a ra, ki u d

li u m user c th g i thng qua e-Mail c m r ng. Ban u d li u ch d ng
text. Ngy nay, ta c th g i cc ti li u (file *.doc), cc file nh hay cc file m
thanh.
c th phn pht cc ki u d li u ny, khun d ng cc message trn
Internet nn c m r ng. MIME c pht tri n cho m c ch ny.

10.6.2.1 C u trc message c a MIME

MIME khng ph i cho cc ng d ng e-Mail m i, nh ng cho php m r ng
kh n ng e-Mail trn Internet trong khi v n gi cc ng d ng giao v n v n n t ng
hi n t i. Khun d ng MIME duy tr cc c u trc message c b n v i cc ph n
Header v ph n body (tham kh o RFC 822). V d v khun d ng c a m t ti li u
MIME nh sau :
{Dng ny xc nh MIME message}
MIME-Version: 1.0
To:
Subject: Book CD
{Dng ny xc nh y l m t ki u messsage h n h p v cc ph n c phn tch
nhau b i d u bin}
Content-Type: multipart/mixed; boundary= --------6B9767D111AE
X-Mozilla-Status: 0001
 - 148 -
{K t thc ph n header}
{Bin u tin, th hi n ph n u c a message}

--------6B9767D111AE
y l n text, th hi n cc k t d ng US-ASCII}
Content-Type: text/plain; charset=us-ascii
Content-Transfer-Encoding: 7bit
{K t thc ph n header}

Davis,
I am ............................................................................................
Thanhs,
Davis
{Ph n sau l ph n nh d u bin}

--------6B9767D111AE
{Ph n ti p sau l m t file nh phn}
Content-Type: application/octet-stream
Content-Transfer-Encoding: base64
Content-Disposition: attachment; filename= Sublic2.doc
{Ph n d i y l n i dung file}

0M8....................................................................................
{Ph n sau y l bin k t thc file}

--------6B9767D111AE

10.6.2.2 MIME version header

MIME version header nh danh m t message nh m t message MIME, v
xc nh version c a MIME chu n d ch message. N u khng tm th y header,
client s i x v i message theo khun d ng chu n trong RFC. Phin b n hi n t i
a MIME l 1.0. C php c a MIME header version nh sau:
MIME-Version: 1.0
1. Content Type header
Content Type header xc nh khun d ng file c gn vo trong m t i
ng. Header bo cho MIME cch hi n th hay thao tc trn thn c a message.
Content Type Header bao g m tn c a header, theo sau b i ki u MIME. Ki u
MIME theo sau hai tn v c cch bi t nhau b i k t slash (/). Tn u tin l tn
ki u v tn th hai l m t tn ph . Sau y l cc v d c a Content type header:
Content-Type: image/jpeg
Content-Type: image/gif
Content-Type: image/bmp
Content-Type: image/mpeg
 - 149 -
Content-Type: application/octet-stream
Ba v d u tin trong ph n ny, i t ng l ki u nh (c ng l ki u nh
phn), ki u con c a n l jpeg, gif, v bmp. Cc file nh ny c nhng vo trong
cc message. Dng th t trong cc v d ny l m t file ch ng trnh.
Cc ki u v ki u con c th c thi t l p b i cc tham s . M i tham s bao
m m t tn tham s , theo sau b i d u b ng (=) v ti p theo l gi tr tham s . Cc
tham s ny c tch bi t gi a ki u v ki u con, c ng nh cc tham s khc v
c tch bi t nhau b i d u ch m ph y. V d sau y th hi n m t t p cc tham s :

Content-Type: text/plain; charset=us-ascii

Ki u i t ng ny bo cho ng i c message r ng cc ph n theo sau l d ng

text v s d ng cc k t theo ki u text.

Header ny c th hon ton tu ch n. N u n khng c cung c p th

message c i x nh m t chu i cc k t ASCII.
2. Content Transfer Encoding Header
Content Transfer Encoding Header xc nh m hnh m ho c s d ng
nhng i t ng vo trong thn c a message. nhng m t i t ng nh phn
vo trong m t th n t , c n ph i chuy n n sang ki u d ng ASCII, do v y n
c bin d ch theo khun d ng RFC 822. V d m t c php header dng m
ho n i dung khi truy n l Content-Transfer-Encoding Base64.
Ti li u MIME nh ngh a 5 ki u m ho, nh ng 3 ki u m ho th hi n i
ng khng c m ho. M ho 7 bit th ng c dng cho cc vng text theo
khun d ng MIME. Hai ki u kia m ho theo ki u 8 bit v nh phn, ch cs
ng khi chuy n th khng ph i SMTP, do SMTP ch cho php cc k t ASCII
theo ki u m ho 7 bit. Hai m hnh m ho cn l i l quoted-printable v
base64 chuy n cc cc i t ng t d ng nh phn sang ki u ASCII.

10.6.2.3 C u trc message MIME a ph n

t trong s cc kh n ng ph bi n c a MIME l c m t message a ph n.
ng cch s d ng message a ph n, ta c th nhng c hnh nh v m thanh vo
cc message text hay xy d ng m t ng d ng v m t i t ng ho t hnh, n bao
m m t s file c n thi t ch y ng d ng.
u trc message a ph n bao g m nhi u message k t h p vo trong thn c a
t message, m i message v i thng tin header c a n th hi n ki u n i dung m
m hnh m ho. Cc ph n ny c tch bi t b i cc d u bin m message chnh
nh ra. hi u chi ti t v c u trc c a m t message a ph n, xem RFC 1521.
 - 150 -

10.6.2.4 M ha BASE64
Thu t ton m ho Base64 c thi t k m t m t chu i tu cc gi tr
8bit m con ng i khng c kh n ng c c thnh cc k t ASCII. Thu t ton
m ho v gi i m n gi n nh ng d li u m ho s l n h n d li u ngu n 33%.
t t p 65 k t US-ASCII c dng, cho php 6bits bi u di n cho cc k t
c th in c. (K t th 65, =, l m t k t x l c bi t)
Ti n trnh m ho bi u di n nhm 24 bits d li u nh p thnh 4 k t m ho
u ra. Ti n trnh th c hi n t tri sang ph i, m t nhm 24 bit nh p ck th pt
nhm 3 k t 8bits. 24 bits c chia lm 4 nhm k t 6bits, m i nhm c
ch thnh m t k t n d a vo b ng m Base64.
ng m Base64
Value Encoding Value Encoding Value Encoding Value Encoding
0 A 17 R 34 i 51 z
1 B 18 S 35 j 52 0
2 C 19 T 36 k 53 1
3 D 20 U 37 l 54 2
4 E 21 V 38 m 55 3
5 F 22 W 39 n 56 4
6 G 23 X 40 o 57 5
7 H 24 Y 41 p 58 6
8 I 25 Z 42 q 59 7
9 J 26 a 43 r 60 8
10 K 27 b 44 s 61 9
11 L 28 c 45 t 62 +
12 M 29 d 46 u 63 /
13 N 30 e 47 v
14 O 31 f 48 w (pad) =
15 P 32 g 49 x
16 Q 33 h 50 y

V d sau m t ti n trnh m ho 3 k t nh p l com:

0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 1

24 54 61 45

com Y29t
Lu ng d li u c m ho u ra ph i c bi u di n b ng cc dng c
di khng l n h n 76 k t . T t c cc k t xu ng dng hay cc k t khc khng c
trong b ng m Base64 u c ph n m m gi i m b qua.
 - 151 -

Khi nhm bit dng nh p t h n 24 bits (ngh a l n cu i c a d li u c n m

ho) th c n c x l c bi t. Khi c t h n 24 bits dng nh p th cc bits 0 c
thm vo pha bn ph i nhm bit c s 24 bits. Khi dng nh p 24bits
th c cc kh n ng c th x y ra:
1. Ph n cu i cng c a d li u c n m ho l 24 bits th d li u u ra cu i cng
l 4 k t m ho m khng c k t m "=".
2. Ph n cu i cng c a d li u c n m ho chnh xc l 8 bits th d li u u ra
cu i cng s l 2 k t m ho km theo v i 2 k t m = cu i.
- N u ph n cu i cng c a d li u c n m ho chnh xc l 16 bits th d li u u
ra cu i cng s g m 3 k t m ho km theo v i 1 k t m = cu i.
i v cc k t m ch c thm vo cu i c a d li u nn khi g p b t k
t k t = no th hi n nhin l n v tr k t thc c a d li u.

10.6.3 Giao th c POP

Ng i s d ng c th g i th b ng cch s d ng SMTP, v c th nhng b t

i t ng no vo trong message thng qua vi c s d ng khun d ng MIME.
Tuy nhin, v i SMTP, server nh n c cc message th ph i n i n client v
i t t c cc message c phn pht cho client. Do , ng i s d ng ph i ng
k tn my d i d ng tn a ch Internet c a ng i nh n.

SMTP c thi t k trong tr ng h p nhi u user s d ng t t c th i gian c a

k t n i n m t vi host v ch y m t phin u cu i. Giao th c khng c thi t
cho cc tnh hu ng thng d ng hi n nay, trong , h u h t t t c cc user s
ng e-mail k t n i h n ch n mail server ang gi h p th . Ng i s d ng ph i
duy tr cc message th trn server v chuy n n n cho client khi client yu c u.
y l m t m c ch trong thi t k c a POP.

POP (Post office Protocol) c thi t k b p cho SMTP trong ph n

nh n cc message. Nh ng ng i thi t k POP khng g p cc ch c n ng g i
message v cho r ng SMTP ti p t c c s d ng th c hi n cc ch c n ng .
i giao th c POP, my tnh nh n kh i t o k t n i. My nh n k t n i n mail
server, login v nh n b t k m t message no ang ch . Do v y m my g i khng
n bi t g v my nh n tr khi n s d ng login v password ng nh p. Ngy
nay, h u h t t t c cc mail client trn Internet m b n c th s d ng k t h p c
SMTP v POP.
 - 152 -

10.6.3.1 M hnh thng tin POP

Trong m hnh l u v pht, server mail c c b l u cc message n khi cc
client nh n n. POP client k t n i v i server trn c ng 110 c a TCP. ng nh p
vo server, user s d ng nh danh (ID) v password. Sau khi ng nh p thnh cng
vo server, client c th yu c u server v cc message m i ang s n sng, l y b t
message no m server ang g i hay xo i m t message no trn server.
M hnh thng tin POP s d ng 3 tr ng thi giao tc cung c p ch c n ng
ny n POP client:
Tr ng thi c quy n : Server ki m tra quy n truy nh p c a client (ID v
password).
Tr ng thi giao tc : Client c th nh n hay xo cc message.
Tr ng thi c p nh t : Tr ng thi ny c chuy n n ngay sau khi client t o
ra l nh QUIT.
Tr ng thi c p nh t l tr ng thi cho php thao tc trn cc message. Khi client
ang trn tr ng thi giao tc, b n c th t o ra l nh reset hu b t t c cc thao
tc xa tr c (undo).

10.6.3.2 Chu n POP3

Giao th c POP3 c c i ti n t giao th c POP. Nhi m v c a giao th c

POP3 l l y mail t mailbox v khi no ng i nh n mu n.

c m c a h th ng dng POP l cho php ng i s d ng login vo POP

Server v nh n cc mail t mailbox c a mnh m khng c n ph i login vo m ng
c d cc mailbox th ng n m cc Mail Server n m trong m ng ( thng th ng
mu n thm nh p m ng ta ph i c m t account trn m ng v ph i cung c p
Password khi ng nh p vo m ng ). Ng i s d ng c th truy xu t POP Server t
t c m t h th ng no trn m ng Internet, t b t c UA no dng giao th c POP.

POP3 nh ngh a 3 giai n t o thnh POP Session : Giai n 1 l giai n

xc nh tnh h p php c a ng i nh n mail (Authorization); giai n 2 l giai
n giao d ch gi a PC v POP Server (Transaction) v giai n 3 l giai nc p
nh t thng tin (Update).
Sau khi thi t l p k t n i v i Server, giai n u Client s cho Server bi t n
l ai. N u Client h p php POP Server s m Mailbox v b t u chuy n sang giai
n giao d ch. Giai n giao d ch, ch ng trnh Client s yu c u POP3 Server
cung c p cc thng tin nh danh sch mail..v..v..hay yu c u g i v cho n m t b c
mail xc nh no . Giai n cu i cng s c p nh t v ng k t hi n hnh.
 - 153 -

Cc l nh thng d ng c a giao th c POP3 :

nh ngh a
User Cho bi t tn c a user cho POP Server
Pass Yu c u m t Password cho ng i s d ng trn Server
Quit ng k t n i TCT c thi t l p tr c
Stat POP Server tr v s l ng Mail c trong mailbox c a ng i s d ng cng
kch th c chng
List Tr v cc ID v size c a cc Message
Retr Nh n m t Message t Mailbox (yu c u tham s l ID c a mail c n nh n)
Dele nh d u m t Message xa (yu c u tham s l ID c a mail c n xa)
Noop POP Server tr v +OK nh ng khng lm g c
Last Yu c u POP Server tr v s Message truy nh p
Top Li t k Header c a Mail
Rset y nh d u trn Message b nh d u xa
POP3 ch nh ngh a 2 lo i tr l i cho m i cu l nh l : +OK ch thao tc
hon thnh t t v - ERR bo c l i. V d cch dng m t s l nh c a POP3 nh
sau (cc hng sau d u ch m ph y ch thch l nh).
Giai n 1 : Nh n d ng user

CLIENT : USER user01 ; cho bi t tn user l user01

SERVER : +OK ; bo thnh cng
CLIENT : PASS abc ; cho bi t password l abc
SERVER : +OK user01's ; maildrop has 2 messages ( 520 octets)

Giai n 2 : Trao i
CLIENT : STAT ; s mail c trong mailbox
SERVER : +OK 2 520 ; C 2 mail v i t ng kch th c l 520
CLIENT : LIST ; Li t k cc ID v kch th c cc mail
SERVER : +OK 2 message ( 520 octets )
SERVER : 1 110 ; mail th 1 kch th c 110
SERVER : 2 410 ; mail th 2 kch th c 410
CLIENT : LIST 1 ; Cho thng tin v mail c ID l 1
SERVER : +OK 1 110
CLIENT : LIST 4
SERVER : -ERR no such message, only 2 message in maildrop
. . .v. . .v . . .

Giai n 3 : K t thc
CLIENT : QUIT ; ng k t n i TCP hi n hnh
SERVER : +OK dhbk POP3 server signing off
Ch r ng cc message b nh d u xa b ng l nh DELE th c s ch a b
xa ngay n u sau ta c th dng l nh ph c h i khng xa b ng l nh RSET,
 - 154 -

chng ch th c s b xa b kh i maildrop khi b c vo giai n Update (khi g i

nh QUIT).

10.7 D ch v truy c p t xa - TELNET

Client Host Server Host

Operating System Operating System

Client TELNET Server TELNET

TCP/IP TCP/IP

Hnh 10-11. Ph ng th c truy nh p t xa Telnet.

Ch ng trnh Telnet (TELecommunication NETwork) cho php truy c p t xa

ho c c cc thi t b o thng qua m ng ( u ny c ngh a l bnh th ng th b n
khng th c c thi t b ny nh ng nay nh c d ch v Telnet, b n c th truy c p
v dng c cc thi t b u cu i do g i l cc thi t b u cu i o). Ni cch
khc, m t user A c th truy c p vo m t my B b t c n i no trong m ng v
lm vi c v i my gi ng nh ang ng i tr c my . D ch v Telnet c cung
p qua c ng s 23 c a TCP/IP. Khi ni m Telnet ch c ch v v giao th c
cung c p cc d ch v truy c p t xa ny.
Giao th c Telnet dng m t khi ni m Network Virtual Terminal (NVT),
nh ngh a k t n i Telnet cho c hai pha. M i u c a k t n i (m i NVT) c m t
bn phm v m t my in logic. My in logic c th hi n th cc k t v bn phm
logic c th t o cc k t . My in logic th ng l m t mn hnh c a thi t b u
cu i, trong khi bn phm logic th ng l bn phm c a ng i dng
Khi m t k t n i Telnet c thi t l p, Telnetd (hay b t k m t ch ng trnh
no khc m lm vi c nh l Telnet server) b t u qu trnh ch y m t s cc ng
ng. M i phm c n s ph i qua Telnet, Telnetd, v cc ng d ng c dng
trong qu trnh th c hi n m t phin lm vi c c a k t n i Telnet.
Ng i s d ng a vo l nh v s li u, ch ng trnh Telnet my khch
(client Telnet) s chuy n l nh v s li u n ch ng trnh Telnet trn my ch
(server telnet) t ng ng. Server telnet x l v g i k t qu tr l i cho Client
Telnet.
 - 155 -

10.7.1.1 Cc l nh c a Telnet
Hai h th ng Telnet Client/Server lin l c v i nhau b ng nh ng l nh g m
nh ng k t n hay m t chu i k t , n c m ho trong d ng chu n NVT
(Network Virtual Terminal - M ng u cu i o).
Khi m t k t n i Telnet c thi t l p, m t s d ch v c th s n sng l a
ch n. Gi tr c a chng c th thay i trong m t phin lm vi c Telnet (Telnet
Session) n u c hai pha c a k t n i ng s thay i . (C th x y ra tr ng
p m t u c a k t n i Telnet khng th cho php hay khng cho php m t d ch
trong qu trnh k t n i Telnet di n ra do s cho quy n c a nh qu n l ho c cc
thi t l p ngu n (Source settings)). C b n giao th c Telnet c dng ngh
(offer), T ch i (refuse), Yu c u (request) v Ng n ch n (prevent) cc d ch v ,
l cc ng t : WILL, WON T, DO v DON T. Cc ng t trn c thi t k i
i nhau theo t ng c p ( WILL/WON T v DO/DON T).
nh M th p phn ngh a
IAC 255 Nh n bi t byte ti p theo l l nh
NOP 241 Khng u khi n
EC 247 Xa k t (Erase character)
EL 248 Xa dng (Erase line)
GA 249 u (Go ahead)
AYT 246 Are you there
IP 244 Qu trnh ng t (Interrupt process)
AO 245 Xa b u ra (Abort output)
BRK 243 ng (break output)
DMARK 242 Ph c h i u ra (Resume output)
SB 250 t u trao i (Start potion request)
SE 240 t thc (End)
WILL 251 Th a thu n/Yu c u (Agreement/request option)
WONT 252 ch i (Refuse option request)
DO 253 Ti p nh n yu c u (Accept request option)
DON'T 254 ch i ti p nh n yu c u

Cc hm ch c n ng khc :
Tn M ngh a
Transmit binary 0 Yu c u/T.nh n trao i s nh phn 8 bit
Echo 1 K t ph n h i (Echo character receiving back to sender)
Status 5 Tr ng thi (Request/reply status of receiving TELNET)
Timing mark 6 nh d u th i gian.
Terminal type 24 Lo i yu c u/tr l i c a thi t b u cu i.
Line mode 34 G i dng k t

V d cc dng l nh tiu bi u nh sau :

 - 156 -
IAC, SB, WILL, 'O', SE : Yu c u bn nh n nh n s nh phn 8 bit
IAC, SB, DO, 'O', SE : H truy nh p t xa nh n tr l i ti p nh n
IAC, SB, DON'T, 'O', SE : Ho c t ch i
IAC, SB, DO, 'O', SE : Bn nh n yu c u
IAC, SB, WILL, 'O', SE : Bn g i th a thu n
IAC, SB, WON'T, 'O', SE : Ho c t ch i
Lm vi c v i Telnet
- Truy nh p vo m ng TCP/IP t my tr m
- G l nh : telnet < ach IP ho c tnmyServer>
- Thao tc trn mn hnh Telnet.

10.7.2 D ch v truy n t p tin FTP

Giao th c truy n t p tin FTP (File Transfer Protocol) cho php truy n cc t p
tin gi a hai my tnh, qu n l cc th m c v truy c p vo th tn n t . FTP
khng c thi t k truy c p vo m t my khc v ch y cc ch ng trnh my
. FTP gip ng i s d ng truy c p file v th m c trn m t my ch xa v th c
hi n nh ng thao tc trn th m c nh sau :
- Li t k cc file trn m t th m c c c b hay xa.
- i tn v xa t p tin (n u c quy n).
- Truy n file i hay v t tr m v my xa (download/upload).
FTP dng hai knh TCP, v i s hi u c ng 20 l knh d li u, v s hi u c ng
21 l knh l nh (command channel). FTP khc cc ng d ng khc c a TCP/IP l
FTP qu n l t t c vi c truy n cc t p tin b ng foreground thay v background. Ni
cch khc, FTP khng dng cc hng i hay cc ti n trnh ki u ng (spooler) do
n c th quan st qu trnh truy n t p tin trong th i gian th c. B ng cch dng
TCP, FTP lo i tr c vi c qu n l k t n i v tin c y, b i v FTP c th d a
trn TCP th c hi n cc ch c n ng ny m t cch chnh xc.
t n i u tin, knh l nh, c kh i t o thng qua FTP client. Client k t n i
i server d a trn c ng 21 c a TCP, cung c p cho server tn (login) v password
v sau ti n n cc phin FTP. N u client t o ra m t l nh yu c u m t dng tr
i t server, knh l nh s truy n tr l i ny.
Khi client g i m t yu c u c nhi u h n m t tr l i g i hay nh n d li u,
knh th hai c t vo ho t ng. thi t l p k t n i th hai, b n c 3 tu ch n.
c nh, server kh i t o k t n i th 2 thng qua c ng 20 c a TCP v k t n i n
t socket th hai trn client, s d ng cng m t a ch v c ng nh trong k t n i
th nh t trn client. Tuy nhin, client c th ch nh m t a ch khc hay m t
ng khc truy n d li u, trong tr ng h p ny, server c g ng k t n i n client
 - 157 -

thng qua vi c s d ng m t a ch m i. Tu ch n th 3 l client kh i t o m t k t

i truy n d li u l bo cho server chuy n sang ch th ng, server tr l i m t
a ch v s hi u c ng truy n d li u.
Ngay sau khi truy n d li u k t thc, k t n i truy n d li u c ng l i.
t n i ny c m l i khi client t o ra m t l nh yu c u truy n d liu.
Giao th c FTP trn my khch

User

Giao th c FTP trn my

ch
User
interface
7
Server
command Cc l nh c a Client
interface giao th c FTP command
interface

File system File

Server data Server data

4 transmission
interface
transmission
interface 4
Hnh 10-12. M hnh giao ti p FTP.

FTP ho t ng theo m hnh Client/Server bao g m thnh ph n chnh :

+ n v trao i d li u (Data Transmission interface)/
+ n v nh n bi t l nh (Command interface)

10.7.2.1 Ch truy n d n
C 3 ch c dng truy n d li u gi a hai h th ng. Ch u tin l
ng m nh nh ng 2 ch kia truy n hi u qu h n v c th ph c h i.
Truy n theo dng: y l ch truy n ng m nh, g i m t file d i d ng
t chu i cc byte; FTP server v client khng nh d ng file . File ngu n
khng c cch g bo h t n i dung truy n, do v y v n k t thc file
c qui nh b ng ng k t n i d li u.
Truy n theo kh i: chia file thnh cc kh i, v m i kh i c thm cc byte
u khi n (header). Trong header c m t tr ng xc nh s l ng byte
trong kh i, tr ng m t m, n c th nh l kh i c bi t, k t thc
trong qu trnh truy n. Ch truy n ny cho php ph c h i khi b ng t
trong qu trnh truy n file thng qua vi c bo truy n l i m t kh i ch nh
trong tr ng count c a header.
 - 158 -

Ch truy n nn: nn file truy n thng qua vi c s d ng thu t ton m

ho m run-length. Thu t ton nh m lm gi m cc byte l p l i vo trong hai
byte k ti p. Byte u tin cho bi t byte theo sau l nn v s l n n cl p
i. th hi n nn, bit u tin c a byte u khi n c thi t l p 1. N u bit
ny l 0, n cho bi t byte theo sau khng ph i l byte nn. Ph n cn l i c a
byte u khi n xc nh s l ng cc byte khng nn theo sau. Do v y, hi u
qu khi nn cc k t l p l i l khng lm m t i cc k t khng nn.
b t u, client g i yu c u read hay write. Gi tin trao i c di n
512 bytes. M i block s li u c nh s v ph i c bin nh n g i ti p hay pht
i. trnh pht trng l p khi h t th i h n, pht l i b n tin v a pht v khi nh n
ACK (n) trng l p th khng pht g .

10.7.2.2 D ng b n tin FTP

Read request opcode String EOs String EOs

(RRQ) 01 File name 0 mode 0
2 bytes n bytes 1 byte n bytes 1 byte

Write request opcode String EOs String EOs

(WRQ) 02 File name 0 mode 0
2 bytes n bytes 1 byte n bytes 1 byte

opcode
DATA 03 Block# Data
2 bytes 2 bytes n bytes, 0n512

Acknowled- opcode
gement (ACK) 04 Block#
2 bytes 2 bytes

Read request opcode String EOs

(RRQ) 05 Errorcode Err String 0 (EOs : End of String)
2 bytes 2 bytes n bytes 1 byte

Hnh 10-13. Khun d ng b n tin FTP.

 - 159 -

V d : Qu trnh pht l p :
Send DATA(n)
receive DATA (n)
send ACK(n)
(timeout)
retransmit DATA (n)
receive DATA(n) (duplicate)
send ACK(n) (duplicate)
receive ACK(n)
send DATA(n+1)
receive DATA(n+1)
send ACK(n+1)
receive ACK(n) (dup)
send DATA(n+1) (dup)
receive DATA(n+1) (duplicate)
send ACK(n+1) (duplicate)
receive ACK (n+1)
send DATA (n+2)
receive DATA(n+2)
send ACK(n+2)
receive ACK(n+1) (dup)
send DATA(n+2) (dup)

... ... ... ... ... ...

+ Trnh pht lp
Send DATA (n)
receive DATA (n)
send ACK(n)
(timeout)
retransmit DATA (n)
receive DATA(n) (duplicate)
send ACK(n) (duplicate)
receive ACK (n)
send DATA (n+1)
receive DATA(n+1)
send ACK(n+1)
receive ACK(n) (dup)
(don't send anything)

receive ACK (n+1)

send DATA (n+2)
receive DATA(n+2)
send ACK(n+2)
... ... ...

Hnh 10-14. Qu trnh pht l p b n tin FTP.

10.7.2.3 Qu trnh lm vi c FTP

1. Truy nh p vo m ng TCP/IP t my tr m.
2. G l nh : ftp < a_ch _my_Server>.
3. Lm vi c v i FTP.
 - 160 -

Khi m t k t n i FTP c thi t l p, th c hi n cc b c nh sau:

- Duy t tn v m t kh u (ID) c a ng i dng.
- Xc nh th m c b t u lm vi c.
- nh ngh a ch truy n t p tin.
- Cho php cc l nh c a ng i dng.
- Hu k t n i.
nh FTP M t
ascii Chuy n sang ch truy n ascii
bell m thanh c a ch ng trnh sau khi truy n m i t p tin
binary Chuy n sang ch truy n nh phn
cd directory Chuy n i th m c hi n hnh trn server
cdup Li th m c hi n hnh v m t c p tr c
close Hu k t n i
delete filename Xo m t t p tin trn server
dir directory Hi n th th m c directory c a server
get filename Truy n t p tin trn server v my c c b
hash Hi n th /lm m t d u # cho m i kh i cc k t truy n c
help Hi n th cc tr gip
lcd directory Chuy n i th m c hi n hnh trn my c c b
ls directory Xem danh sch cc t p tin trong th m c directory trn Server
mdelete files Xa nhi u t p tin trn my Server
mdir directories Li t k cc t p tin trong nhi u th m c trn my Server
mget files y m t s file trn Server v th m c hi n hnh c a my c c b
mkdir directory o th m c directory trn my Server
mput files i m t s t p tin t my c c b ln my Server
open host t n i v i Server host t xa
put filename Truy n t p tin t my c c b ln my Server
pwd Hi n th th m c hi n th i c a server
status Hi n th tr ng thi c a ftp
rename file1 file2 i tn file1 trn my Server thnh file2
quote Cung c p m t l nh FTP m t cch tr c ti p
quit Ch m d t k t n i v thot kh i ftp
? Hi n th danh sch l nh
truy n m t t p tin t th m c hi n hnh trn my Client n my Server
n dng l nh put, ng c l i, mu n t i t p tin t my Server v my Client, b n
dng l nh get. C php nh sau :
ftp>put local_file remote_file
ftp>get remote_file local_file
Khi truy c p vo h th ng, n u ch a c account, ng i s d ng c th s d ng
t login name c bi t l anonymous truy c p vo h th ng. Acount ny khng
c m t kh u.
FTP cho php truy n cc t p tin thng qua my th 3, my ny n m gi a
client v server. Th t c ny c g i l truy n tay ba u ny c n thi t c c
c c s cho php chnh xc truy c p vo my xa. Hnh sau m t s c a
th t c ny :
 - 161 -

Client : Control (21)

: Client
Server Dat

Control (21)

Hnh 10-15. Truy n cc t p tin thng qua my th 3.

10.7.2.4 Khun d ng d li u
Khi truy n d li u gi a hai h th ng, c th s d ng 4 ki u d li u truy n.
Trong s cc ki u d li u ny th c 2 ki u d li u hay c s d ng nh t hi n nay,
hai ki u khc v n c h tr nh ng t c s d ng. Cc h th ng c hai u
trong qu trnh m tho i FTP ph i h tr t t c cc ki u d li u sau y:
Ki u ASCII, y l ki u m c nh c dng trong cc phin FTP. N c
dng truy n cc file text. N u b n c truy n cc file nh phn m b n
khng thay i mode th b n c ng nh n c k t qu d ng text, do v y n i
dung c a file b thay i.
EBCDIC c s d ng truy n cc file gi a gi a cc host, s d ng
EBCDIC nh m t t p cc k t bn trong c a n. V m t k thu t th ki u d
li u ASCII v EBCDIC l gi ng nhau, ch khc m t u l t p cc k t m
n s d ng
Ki u nh phn l ki u c s d ng truy n cc file nh phn nh cc file
nh v cc file ch ng trnh (cc file ZIP v cc file DOC). Vi c truy n cc
file ny d i d ng m t chu i cc byte, ki u d li u ny khng quan tm n
mi tr ng c a my ch v c u trc t . T t c cc ci t FTP nn h tr
ki u truy n d li u ny c ng nh ki u ASCII.
Ki u d li u c c b . Ki u d li u ny d a trn byte, xc nh cho cc host
c b . Khun d ng ph i kh d ng v i cc h th ng khc c u trc l i d
li u d a vo d a trn khun d ng ban u.
Ki u d li u ASCII v EBCDIC c th c tham s tu ch n th hai xc
nh cc rng bu c d li u. Khi c s d ng, tham s ny l m t tu ch n c
thm vo xc nh ki u d li u. Cc rng bu c nh d ng ph thu c vo vi c s
ng c a file c truy n. Li u m t file c th c in, xem, hay c x l nh
t u vo. Vi c nh d ng m t file c th khc nhau m i ch. Cc khun d ng
li u sau c t s d ng h n ki n d li u ng m nh:
 - 162 -

Khun d ng khng in: l ki u d li u ng m nh ASCII v EBCDIC. Khun

ng file ny khng c thng tin nh d ng. Ch r ng, nh d ng s cc
ng chu n cho k t cch v phn l .
nh d ng Telnet c s d ng cho cc file m t thi t b u cu i dng
hi n th . nh d ng ny g m cc k t u khi n, k t xu ng dng, tab.
Ki m sot di chuy n bao g m cc k t u khi n nh d ng in. Theo khun
ng ny, k t u tin c a m i dng khng c in ra. Thay vo , k t
ny xc nh s di chuy n theo tr c ng so v i mp gi y tr c khi m t b n
ghi hay m t dng no c in ra.

10.7.2.5 Cc c u trc d li u
Giao th c FTP cho php truy n cc file c c u trc v i 3 c u trc file khc
nhau. Cc c u trc t p tin ny ch y u dng truy n cc t p tin gi a cc h th ng
c c u trc l u tr khc nhau. C cc d ng nh sau :
u trc theo ki u file, xem file m t chu i cc byte d li u n i ti p nhau m
khng c c u trc bn trong.
u trc b n ghi c s d ng truy n cc file l m t chu i cc b n ghi.
u trc ny c s d ng cho cc Host IBM nh ng hi n nay t s d ng.
u trc trang c s d ng cho cc file c chia thnh cc i t ng v i
kch th c khc nhau, c th c cc thng tin khc c thm vo trong .
u trc trang c m t c u trc header nh ngh a kch th c c a trang,
theo sau l n i dung c a trang. Header c a m i trang cn ch a s hi u trang
logic c a cc trang d li u nh ng s hi u trang khng c n thi t khi truy n.

10.7.3 UserNEWS
Bi u t ng ngh a Bi u t ng ngh a
:-) Ti h nh phc =):=) ABC Lincol
:-( Ti bu n/ t c gi n =):=) Bc Sorn
:-| Ti th *<:-) ng gi Noel
;-) Ti nhy m t <:-( Ng it id
;-(0) Ti ku la (-: Ng iU c
:-(*) Ng i nn (m a) :-)x Man with bowtic
:+) C m ch # -) Tc m t
:-)) C m ch 8 -) Mang knh
:-{) Ria C:-) Mo l n

Khi m c nhi u ng i thu bao USENET, nhu c u v nh ng newsgroup m i,

chuyn bi t h n lun c i h i. K t qu l m t th t c t o ra newsgroup m i,
chuyn bi t h n lun c i h i. K t qu l m t th t c t o ra nh ng
 - 163 -

Newsgroup m i c. Trn Newsgroup, ng i ta c th th o lu n, b u c , trao i

i nhau.

10.7.4 WORLD-WIDE-WEB

World Wide Web (WWW) l m t h th ng qu n l thng tin phi c u trc. Bao

m cc Server cung c p thng tin theo nh d ng siu v n b n (Hypertext) v cc
client (Browser, trnh duy t) nh n thng tin t ng i s d ng v ng th i hi n th
thng tin m cc Server cung c p theo nh d ng c ch nh b i ng i s d ng.
Thng tin trn WWW c bi u di n trong cc trang Web. M i trang Web c
th l m t ch m c ho c m t ti li u ch a v n b n, hnh nh, m thanh, cc lin
t... Ng i s d ng c th truy c p thng tin c n thi t trn WWW thng qua cc
i t ng c nh d u trong ti li u.
Cc l nh c dng v i WWW c nh ngh a trong giao th c HTTP
(HyperText Transfer Protocol). y l giao th c chu n lin l c gi a Client v
Server. Yu c u c g i t i Server thng qua Client. Server x l cc yu c u v
i k t qu v cho Client yu c u. K t qu s c trnh by d i d ng thch h p
cho ng i s d ng.
Pha my ch
i web Site c m t my ch m nh n vi c l ng nghe TCP t i c ng 80
cho nh ng k t n i n t cc my khch (th ng l cc trnh duy t). Sau khi m t
tn i c thi t l p, my khch g i yu c u v my ch tr l i p l i, k t n i
ch m d t. Giao th c HTTP nh ngh a cho cc yu c u v tr l i h p l .
V d ng i dng kch ln m t m u v n b n ho c c th l bi u t ng tr n
trang c tn (t c l URL hay a ch t i my tr m Internet). M t URL c 3 ph n
sau: tn c a giao th c (http), tn c a my n i c ch a trang web, v tn c a t p tin
ch a trang (hypetext/WWW/TheProject.html). T khi ng i dng nh p chu t
cho n khi trang web c hi n ra trn mn hnh x y ra cc s ki n sau :
1. Trnh duy t ki m tra URL (xem xt it ng c ch n l g).
2. Trnh duy t h i DNS v a ch IP c a URL.
3. DNS tr l i l 18.23.0.23
4. Trnh duy t t o m t k t n i TCP n c ng 80 trn a ch 18.23.0.23
5. Trnh duy t g i l nh GET /hypetext/WWW/TheProject.html.
6. My ch g i n t p tin TheProject.html
7. Gi i phng k t n i TCP.
 - 164 -

8. Trnh duy t hi n th t t c cc v n b n trong t p tin TheProject.html.

9. Trnh duy t ti p t c l y v v hi n th t t c cc hnh nh c trong
TheProject.html.

10.7.4.1 Ngn ng HTML

HTML (HyperText Markup Laguage) l m t ngn ng HTML l m t ngn
ng c c u trc, n bao g m cc th (TAGS) v cc th c th (ENTITY), dng
cung c p cc ch th nh d ng ph c v cho vi c trnh by v n b n trn Web.
t t p tin HTML l m t t p tin v n b n trong m t s xu k t c coi
l cc th nh d u cc vng ti li u v n nh cc ngh a c bi t cho chng. Cc
th l cc xu k t c b t u l d u nh h n (<) v k t thc b ng d u l n h n
(>). Cc th c th c phn lm nhi u lo i ty theo n i dung, ch c n ng, ki u tc
ng c a chng nh : Th m t nh d ng, th m t c u trc, th r ng, th ch a...
u trc t ng qut c a m t ti li u HTML nh sau :
<HTML> Thng bo cho trnh duy t y l m t v n b n ti li u HTML
<HEAD> Thng bo b t u ph n u c a ti li u
<TITLE> Tiu c a ti li u </TITLE>
Ph n u c a ti li u t t i y
</HEAD> K t thc ph n u
<BODY> Thng bo b t u ph n thn ti li u
..................
i dung ti li u HTML c t t i y
</BODY> t thc ph n thn ti li u
</HTML> t thc ti li u HTML
Ph n u c a ti li u HTML th ng ch a tiu c a ti li u, tn tc gi ,
i ch thch, tm t t... y l ph n gip ch cho vi c tm ki m thng tin trn WEB
ho c cho cc d ch v tm ki m c th nh ch m c, ti n hnh tm ki m m t cch d
dng. M t s cc th ph c v trong ph n u nh : Title, Meta, Isindex...
Ph n thn l ph n chnh c a ti li u HTML, n m gi a c p th <BODY> v
</BODY>, n nh ngh a, hi n th ton b n i dung bn trong c a ti li u. Trong
ph n thn ta c th s d ng cc th nh d ng v n b n, chn cc hnh nh, b ng
bi u, lin k t...
Ng i s d ng c th t o m t ti li u HTML b ng cch s d ng cc trnh so n
th o Web chuyn d ng nh Microsoft Front Page 2000, ho c Microsoft Word,
Notepad ...
t s th HTML quan tr ng :
 - 165 -

1. Th <!-- (ch thch) -->:

Dng thm nh ng dng ch thch trong file HTML, ng i ta dng th n y.
i dung v n b n n m gi a <!-- v --> s c ch ng trnh Browse b qua. Cho
php c kho nh tr ng gi a -- v >, nh ng khng c c kho ng tr ng gi a <! v --
.
Th d :
<HEAD> <TITLE>The HTML Reference</TITLE>
<!-- Created by Nguyen Tan Khoi, April 1996 --> </HEAD>
2. Th <A>
Dng t o cc siu lin k t (HyperLink). WWW cho php k t n i v giao
ti p gi a cc ti nguyn m t cch d dng nh nh ngh a cc lo i lin k t sau:
1. Lin k t gi a cc thnh ph n khc nhau trong m t ti li u HTML.
2. Lin k t gi a cc ti li u HTML khc nhau.
3. Lin k t v i cc d ng ti li u Multimedia.
4. Truy c p t i cc d ch v thng tin khc trn m ng Intranet/Internet
Cc thu c tnh c a th <A> nh sau:
a. Lin k t n m neo trong trang HTML
NAME: Thu c tnh NAME xc nh m t v tr nh ng thnh ph n
khc trong ti li u ho c trong ti li u khc c th tham tr n (g i l
m neo trong ti li u HTML). Th d :
<A NAME="coffee"> Coffee</A>
Cc ti li u khc c th lin k t v i ti li u ny ngay t i v tr xc
nh.
b. Lin k t n m t trang HTML
<A HREF = "URL_HTML[#Name_Anchor]"> i dung thng bo </A>
Trong URL_HTML l a ch tham chi u t i ti li u HTML.
u ch ra Name_Anchor th c ngh a ta nh ngh a m t m
neo dng chuy n n m t v tr c quy nh s n trong ti li u
HTML ny. Th d :
The <A HREF="document.html#glossary"> GLOSSARY </A>
 - 166 -

Trong th d trn, n u kch vo "GLOSSARY" s c chuy n

n ti li u document.html, ngay t i v tr m neo c tn glossary
trong ti li u ny.
c. Lin k t v i cc ki u d li u khc nhau
lin k t gi a ti li u hi n th i v i cc ki u d li u khc nhau
nh : hnh nh, m thanh, video...
<A HREF ="URL_DATA"> ...</A>
Trong URL_DATA l a ch t i ki u d li u c n lin k t. V d :
<A HREF ="car.jpg">
<IMG SRC ="carla.gif" WIDTH=87 HEIGHT=60> </A>
d. Lin k t v i cc d ch v thng tin khc trn m ng
<A HREF = "URL_Service" > ... </A>
Trong URL_Service l m t a ch n cc d ch v trn internet.
<A HREF="http://..."> Lin k t v i 1 Web Site.
<A HREF="ftp://..."> V i 1 Ftp Site.
<A HREF="gopher://..."> V i 1 Gopher server.
<A HREF="news:..."> Lin k t v i 1 nhm Tin.
<A HREF="mailto:..."> lin k t t i 1 a ch g i Mail. Lin k t n y s
kch ho t ch ng trnh Mail v t ng n a ch vo m c To dm
n. B n c th khai bo lun c ch th (?subject).
Th d : <A HREF="mailto:cmlehunt@swan.ac.uk?
subject=The HTMLib is fantastic">link text</A>
TARGET: Ch ng trnh Browser c th n p i t ng lin k t vo 1
a s ch nh b ng th n y. N u c a s n y cha c, trnh Browse s
1 c a s m i. Ch y u th n y dng cho frames.
ng chung:
<A HREF="url.html" TARGET="window_name">Link text</A>
Trong window_name l tn t cho Frame.
Khi kch chu t vo dng "Link text", trang "url.html" s c n p vo
frame c tn ch nh.
 - 167 -

Ngoi ra ta cn c th chn thm cc Script sau vo th <A> d a vo cc

ph ng th c nh sau :
Ph ng th c Gi i thch

Khi b n di chuy n Mouse n lin k t, s c 1 dng v n b n m t

xu t hi n trong thanh tr ng thi c a trnh Browse. Th d :
<A HREF="index.html"
OnMouseOver OnMouseOver="self.status=('Back to the main page')">Link
text</A>
Dng ch "Back to the main page" s hi n trong thanh tr ng thi
khi d i Mouse n ch "Link text".
ng t nh trn nh ng dng ch n y l i xu t hi n khi ko
Mouse ra kh i lin k t. Th d :
OnMouseOut <A HREF="index.html"
OnMouseOut="alert('Oh please go to this document')">Link
text</A>
Khi b m Mouse ln lin k t, s xu t hi n h p tho i yu c u xc
nh n. Th d :
OnClick <A HREF="http://www.netscape.com/"
OnClick="confirm('Are you want to go to the Netscape
site?')">Link text</A>
3. Th <INPUT>
Dng t o m t field nh n tc ng c a ng i s d ng.
<INPUT TYPE = Ki u NAM = Tn T
SIZ = KchTh c
VALU = Giatri MAXL NGTH = n . . . >
Cc thu c tnh:
Thu c tnh Gi i thch

ALIGN So hng cho field.

Ki m tra ng i dng nh d u cho checkbox hay radio button
CHECKED
ch a.
Ch nh di k t c th nh p vo text field, di n y c th
MAXLENGTH
n h n kch th c Text field. M c nh l khng gi i h n.
 - 168 -

NAME Tn c a Field.
SIZE Khai bo kch th c hay s l ng k t cho field.

- TYPE: Ch nh ki u c a Field:
Gi tr Gi i thch

Chn m t nt b m vo ti li u. Gi tr VALUE dng ch nh Text

BUTTON hi n trong nt n y. Th d :
<input type="button" value="hello" name="btnhello">
i thu c tnh n y, field s khng hi n th ra nh ng n i dung c a
HIDDEN field v n c gi tr . Dng trao i thng tin ng m gi a
Client/Server.
PASSWORD Gi ng nh Text, nh ng k t nh p vo s khng hi n th ra.
Chn 1 chechbox vo ti li u. Th d :
<p>So thich
CHECKBOX
<input type="checkbox" name="C1" value=" N">The thao
<input type="checkbox" name="C2" value=" N">Xem phim</p>
Chn 1 field c d ng nt Radio. V d :
<p>Gioi tinh
RADIO
<input type="radio" checked value="V1" name="R1">Nam
<input type="radio" name="R2" value="V2">Nu</p>
Chn 1 nt b m dng ph c h i l i tnh tr ng c cho cc field. t
RESET
tn c a nt n y qua thu c tnh Values.
t d ng nt b m gi ng R T. C tc d ng gi ng nh xc nh n
ng . Th d :
<p> <input type="submit" value="Submit" name="B1">
SUBMIT <input type="reset" value="Reset" name="B2"></p>
Chn 1 nt c tn "SUBMIT" v s hi n th thng bo "Xin chao
cc b n" khi ng i s d ng Mouse vo nt n y :
<INPUT TYPE="SUBMIT" OnClick="Xin chao cc b n'">
Nh p 1 dng text vo fields. Dng thu c tnh SIZ v
TEXT
MAXLENGTH quy nh kch th c. Trong tru ng h p c n nh p
 - 169 -

nhi u dng, ph i dng th <TEXTAREA>.

VALUE Ch nh Text s hi n th trn cc nt b m.
Chn field ch a hnh nh ng i dng b m Mouse khi ch n.
IMAGE
<INPUT TYPE="IMAGE" SRC="../ iexplore.gif" ALIGN="middle">

4. Th TEXTAREA
Cho php nh p nhi u dng v n b n vo m t h p Text.
Th d :
<TEXTAREA
NAME="descr"
COLS="30" ROWS="3"
OnBlur="count_char(document.egForm.descr.value)">Enter a short description here
</TEXTAREA>
V d : <p><textarea name="Ghichu" rows="2" cols="20"></textarea></p>
5. Th FORM
Forms l m t thi t l p nh trong HTML, n cho php ng i s d ng a vo
cc thng tin. Giao di n Forms t o nn s thu n l i trong vi c t ng tc gi a ng i
d ng v cc d ch v . Trn Form ta c th t o cc thnh ph n nh cc nt l nh,
cc tr ng v n b n (Text) hay cc danh sch l a ch n ... Khi forms c hon
thnh b i ng i s d ng, Client s g i thng tin n Server, Server s th c thi cc
ch ng trnh k t h p v i form v cc tham s l cc thng tin nh n t Form.
Thng th ng cc Form s d ng cho hai m c ch chnh:
- Dng thu th p thng tin t ng i s d ng.
- L trung gian t ng tc qua l i gi a ng i s d ng v h th ng.
 - 170 -

C php : <Form ACTION = Action METHOD="PhuongThuc">

Action: l m t URL ho c m t Script m khi nt Submit c nh n n s th c thi.
Method=GET/POST : Xc nh ki u yu c u m trnh duy t g i n cho Server.
METHOD = GET: trnh duy t s b sung d li u u vo d i d ng m t
bi n mi tr ng l CGI_QueryString.
METHOD=POST: Forrn d li u u vo s i t cc thi t b nh p c a
Server cng v i m t s d li u c l u tr trong bi n mi tr ng
CGI_ContentLength.
EncType: cung c p ki u Mime c a t p c dng nh u vo trong cc bi u m u.
V d : <Form ACTION = METHOD="GET">
6. Th TABLE
- Dng t o ra m t b ng. B ng c t o thnh t cc hng, trn m i hng c
cc (cell).
<TABLE>
<TABLE BORDER = n . . . >
<TR>
<TD> . . . </TD> <TD> . . . </TD> <TD> . . . </TD>
</TR>
....
<TR>
<TD> . . . </TD> <TD> . . . </TD> <TD> . . . </TD>
</TR>
</TABLE>

7. Th SELECT
- Hi n th h p ComboBox cho php ch n l a m t trong nhi u gi tr :
<SELECT NAME =Ten T>
<OPTION SELECTED VALUE =Gia tr 1> N i dung 1
<OPTION SELECT VALUE =Gia tr 2> N i dung 2
...
</SELECT>

V d : <p>Que quan <select size="1" name="cboQuequan">

<option selected>Da Nang</option>
<option>Hue</option>
<option>Ha Noi</option>
</select></p>
 - 171 -

8. Th <APPLET>
Dng chn Applet Java vo trang Web. C d ng t ng qut sau:
<APPLET
[CODEBASE = URL] [CODE = appletFile]
[NAME = appletInstanceName]:
[ARCHIVE = compressed file] [ALT = alternateText]
[WIDTH = pixels] [HEIGHT = pixels] [ALIGN = alignment]
[VSPACE = pixels] [HSPACE = pixels]
[ARCHIVE = URL to archive]
</APPLET>
Trong :
Tham s Gi i thch

CODEBASE=URL Ch nh ch tuy t i c a Applet.

CODE=appletFile Ch nh a ch t ng i c a Applet.
Ch nh dng text s hi n th trong tr ng h p trnh
ALT=alternateText
Browse khng hi u Applet.
NAME =
t tn cho Applet ph c v cho vi c tm ki m.
appletInstanceName
WIDTH=pixels
Ch nh kch th c cho Applet.
HEIGHT=pixels
Dng canh l , c cc gi tr sau: LEFT, RIGHT, TOP,
ALIGN=alignment TEXTTOP, MIDDLE, ABSMIDDLE, BASELINE,
BOTTOM, ABSBOTTOM.
VSPACE=pixels
Ch nh kho ng tr ng bao chung quanh Applet.
HSPACE=pixels
Khai bo cc file nn c n thi t c a Applet trnh
ARCHIVE=compressed
Browse t i v my c nhn, ph c v cho vi c c l i sau
file
y.
V d :
<APPLET CODEBASE=http://200.201.202.180/applets/ NervousText
CODE="NervousText.class"
WIDTH=400 HEIGHT=75
ALIGN=CENTER>
<PARAM NAME="text" VALUE="This is the Applet Viewer.">
</APPLET>
 - 172 -

Ch th cho trnh Browse n p Applet a ch htttp://java.sun.com/JDK-

prebeta1/applets/NervousText/NervousText.class". Ch nh kch th c l 400x75
pixels v canh gi a dng. N u trnh Browse hi u Applet, dng "This is the Applet
Viewer." s hi n th v Applet t o hi u ng cho dng ch n y. N u trnh Browse
khng hi u Applet, n s b qua n i dung c a <APPLET> c ng nh <PARAM> v
ch hi n th n i dung c a <BLOCKQUOTE>
9. Th <IMG>
Dng chn 1 file hnh vo ti li u HTML
Cc thu c tnh :
- ALIGN="left/right/top/texttop/middle/absmiddle/baseline/bottom/absbotto":
So hng hnh nh v i Text.
- ALT="Alternative Text": Cho hi n th 1 dng text thay th cho file hnh
trong tr ng h p trnh Browse ang trong ch khng hi n th hnh nh.
Dng Text n y c ng hi n th theo d ng ToolTip khi d i chu t n hnh.
V d : <IMG SRC="triangle.gif" ALT="Warning:"> Read these instructions.
- SRC="URL of image": Ch nh ch file hnh chn vo trang Web.
V d : <IMG SRC="warning.gif">Be sure to read these instructions.
- WIDTH=value/ HEIGHT=value: Ch nh kho ng cch dnh s n cho hnh
trong khi trnh Browse n p ton b hnh.
- BORDER=value: Ch nh cho hi n th ng vi n bao quanh hnh nh. Ta
c th ch n "0" hi n th ng vi n mu xanh khi c lin k t.
- VSPACE=value HSPACE=value: Quy nh kho ng tr ng gi a hnh v Text.
VSPACE cho trn v d i hnh, HSPACE cho tri v ph i hnh. Value tnh
theo pixel.
- LOWSRC: Thu c tnh n y cho php hi n th 2 hnh l n l t trong cng 1 v
tr. Th ng dng n p m t hnh nh trong khi ch i n p hnh chnh c
dung lu ng file l n h n:
V d : <IMG SRC="hiquality.gif" LOWSRC="lowquality.gif">
u tin trnh Browse s hi n th file hnh "lowquality.gif". Sau khi n p hon
t c trang, trnh duy t s n p file hnh chnh th c vo thay th .

10.7.4.2 Ch nh ti nguyn trong URL

ch nh v tr c a ti nguyn HTTP dng URL (Uniform Resouce
Locators) l tn quy c nh n di n m t cch duy nh t v tr c a m t th m c
 - 173 -

ho c m t t p tin trn Intranet/Internet. Trong URL c ng ch nh giao th c k t n i

nh HTTP, GOPHER... c n thi t cho vi c tm ki m v l y ti nguyn. N u ta bi t
URL c a m t ti nguyn ta c th truy xu t n m t cch tr c ti p ho c thng qua
cc siu lin k t trong cc ti li u.
URL s d ng m t dng n cc k t ASCII. S ny bao g m cc giao
th c trn Intranet/Internet nh FTP, Gopher, http... URL l m t trong nh ng cng
c s c a WWW v c dng trong cc ti li u HTML tham chi u n cc
ti nguyn trn m ng.
t URL g m cc thng tin sau :
a. Tn cc giao th c khi truy c p Server (nh HTTP, Gopher, Wais...).
b. Tn mi n c a Server th c thi, theo b t c thng tin v user v password
a site trn Intranet/Internet.
c. S c ng m server s d ng. N u u ny khng c ch r trnh duy t
dng s c ng m c nh trong giao th c (c ng 80).
d. nh v c a ti nguyn trong ki n trc phn c p c a Server.

10.7.4.3 Giao th c HTTP

Giao th c HTTP (Hyper Text Transfer Protocol - Giao th c truy n siu v n
n) s d ng cho cc d ch v truy n thng a ph ng ti n WWW, d a trn m hnh
Client/Server. D ch v WWW cho php NSD k t h p v n b n, m thanh, hnh nh,
ho t hnh t o nn ngu n thng tin t li u. c bi t y l thng tin t li u trong
WWW c d ng HyperText - l d ng t li u chu n trong WWW. Giao th c cho php
y v c nhanh cc t li u . HTTP l giao th c truy n thng nh ng c thm u
m l thng tin t li u c n truy c p l i c ch a cc lin k t t i c t li u khc n m
kh p n i trn m ng Internet.
Ph n m m cho WWW Server l m t ch ng trnh u khi n s thu nh p cc
li u WWW trn m t my ch . truy c p WWW, c n thi t ph i ch y h th ng
ng d ng WWW l m t trnh duy t (browser) trn my c a WWW Client.
HTTP l m t giao th c Internet Client/Server, c thi t k truy n cc
ng d li u siu v n b n. HTTP l m t giao th c khng tr ng thi, ngh a l khi
Server p ng d li u c yu c u b i Client xong th server hu b k t n i
khng t n b nh cho s ki n. Khng tr ng thi l y u t lm cho t c truy n d n
gi a HTTP Server v HTTP Client r t nhanh.
Cc giao ti p HTTP truy n d li u d i d ng cc k t 8 bit hay m t octet.
u ny m b o truy n d n an ton m i d ng d li u bao g m hnh nh, m
thanh, cc ti li u HTML hay cc ch ng trnh kh thi.
 - 174 -

1. Cc giai n k t n i c a HTTP
t HTTP Server k t n i thng qua 4 giai n:
k t n i: Client ti p xc v i Server t i a ch internet v s c ng ch nh
trong URL (c ng m c nh l 80)
o yu c u : Client g i m t thng p t i Server yu c u d ch v . Yu c u
bao g m cc tiu HTTP, n nh ngh a ph ng th c c yu c u cho tc
v cung c p thng tin v kh n ng c a Client ( c theo sau d li u g i
i Server). Cc ph ng th c HTTP n hnh l GET nh n cc i t ng
Server ho c POST chuy n d li u cho i t ng (v d nh cc ch ng
trnh GateWay) trn Server.
i p ng : Server tr l i cho Client bao g m cc tiu tr l i tr ng
m t tr ng thi c a tc v (v d thnh cng, khng thnh cng...) theo sau
li u th t s .
ng k t n i: t n i c ng, Server khng gi l i d u v t c a tc v
hon thnh. Th t c ny c ngh a l m i k t n i ch x l m t tc v v do
ch c th t i xu ng Client ch m t t p d li u. Tnh ch t khng tr ng thi
a tc v c ng c ngh a l m i k t n i khng h bi t v cc k t n i tr c
.
2. Cc ph ng th c c a giao th c HTTP
Ph ng th c Gi i thch

y d li u hi n th trong URL. D li u c ng c th g i trong URL

GET thng qua m t chu i truy v n. y c ng l n i d li u g i t
ISINDEX ho c Form v i thu c tnh METHOD="GET"
HEAD L y thng tin c a HTTP, Header ch nh trong URL.
i d li u n cho URL n u URL l t n t i. Ph ng th c ny c
POST dng b i nh ng thnh ph n c a Form trong HTML v i gi tr thu c
tnh METHOD="POST".
L n i m d li u g i b i Client bi u th trong URL, n s thay th
PUT
i dung c a URL c.
DELETE Xa ti nguyn c c b t i n i c ch nh b i URL.
LINK Lin k t m t it ng t n t i v i m t it ng khc.
UNLINK Hu b m t lin k t c t o b i ph ng th c LINK.
 - 175 -

BI T P
1. Nh ng nguyn t c c b n gim st v qu n tr h th ng m ng my tnh
2. Kh o st c u trc v ho t ng d ch v DNS
3. Kh o st c u trc v ho t ng c a giao th c SNMP
4. Kh o st c u trc v ho t ng c a giao th c HTTP
5. Tm hi u giao th c DHCP.

-------------------------
 - 176 -

TI LI U THAM KH O
Ti ng Vi t
[1] Nguy n Thc H i, ng my tnh v cc h th ng m , NXB Gio d c, 1997
[2] L V n S n, Gio trnh m ng my tnh, Tr ng H Bch Khoa N ng,
1998
[3] Nguy n H ng S n, Gio trnh h th ng m ng my tnh CCNA, Nh XB Lao
ng, 2002

Ti ng Anh
[4] Douglas E.Comer, Computer Networks and Internets, Prentice Hall, 1997
[5] Ed Taylor, TCP/IP complete, McGraw-Hill, 1998
[6] Microsoft Press, Networking Essentials
[7] Stallings W., Data and Computer Communications, Macmillan Publishing,
1995
[8] Tanenbaum Andrew S., Computer Networks, Prentice Hall, 1997
[9] Pujolle, Les rseaux, EYROLLES, 2003

@2004, Nguy n T n Khi

Khoa Cng Ngh Thng Tin - Tr ng i h c Bch Khoa N ng

----------------------o&o----------------------