Professional Documents
Culture Documents
Bi ging in t
Nguyn Hng Lc
Trng i hc Bch Khoa TP HCM
Khoa Khoa hc ng dng, b mn Ton ng dng
S GN NG V SAI S
1 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
sai lch gia gi tr gn ng v gi tr chnh
xc c gi l sai s.
nh ngha
S a c gi l s gn ng ca s chnh xc A,
k hiu l a A (c l a xp x A) nu a khc A
khng ng k v c dng thay cho A trong
tnh ton.
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
2 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
i lng = |a A| c gi l sai s tht s
ca s gn ng a.
S GN NG V SAI S
3 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
i lng = |a A| c gi l sai s tht s
ca s gn ng a. Trong thc t, do khng bit
s chnh xc A, ta c lng mt i lng dng
a cng b cng tt tha iu kin |A a| 6 a
c gi l sai s tuyt i ca s gn ng a.
Ch . Trong thc t ta s k hiu A = a a .
S GN NG V SAI S
3 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
Sai s tng i ca s gn ng a so vi s chnh
xc A l i lng a c tnh theo cng thc
|A a|
a =
.
|A|
Ch . Trong nhiu trng hp, nu khng bit A
a
ta c th thay th a =
100%
|a|
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
4 / 30
S gn ng v sai s
V d 1. Gi s A = ; a = 3.14. Do
3.13 = 3.14 0.01 < < 3.14 + 0.01 = 3.15,
nn ta c th chn a = 0.01. Mt khc,
3.138 = 3.140.002 < < 3.14+0.002 = 3.142,
do ta cng c th chn a = 0.002. Nh vy,
vi cng mt gi tr gn ng, c th c nhiu sai
s tuyt i khc nhau. Trong trng hp ny ta
chn gi tr nh nht ca chng.
S GN NG V SAI S
5 / 30
S gn ng v sai s
V d 2. Vn tc ca mt vt th o c l
v = 2.8m/s vi sai s tng i v = 0.5%. Khi
sai s tuyt i l
0.5
.2.8m/s = 0.014m/s.
v = v v =
100
V d 3. o di hai on thng ta c
a = 10cm v b = 1cm vi a = b = 0.01cm.
0.01
0.01
= 0.1%, b =
= 1% hay
Khi a =
10
1
b = 10a . T suy ra php o a chnh xc hn
php o b mc d a = b . Nh vy, chnh
xc ca mt php o th hin qua sai s tng i.
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
6 / 30
S gn ng v sai s
Ch s c ngha
k {0, 1, 2, . . . , 9}.
V d 1. 324.59 =
3 102 + 2 101 + 4 100 + 5 101 + 9 102.
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
7 / 30
S gn ng v sai s
S GN NG V SAI S
8 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
Lm trn mt s thp phn a l b mt s cc ch
s bn phi a sau du chm thp phn c
mt s e
a ngn gn hn v gn ng nht so vi a.
Quy tc. lm trn n ch s th k sau du
chm thp phn, ta xt ch s th k + 1 sau du
chm thp phn l k+1.
S GN NG V SAI S
9 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
Lm trn mt s thp phn a l b mt s cc ch
s bn phi a sau du chm thp phn c
mt s e
a ngn gn hn v gn ng nht so vi a.
Quy tc. lm trn n ch s th k sau du
chm thp phn, ta xt ch s th k + 1 sau du
chm thp phn l k+1. Nu k+1 > 5, ta tng
k ln 1 n v;
S GN NG V SAI S
9 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
Lm trn mt s thp phn a l b mt s cc ch
s bn phi a sau du chm thp phn c
mt s e
a ngn gn hn v gn ng nht so vi a.
Quy tc. lm trn n ch s th k sau du
chm thp phn, ta xt ch s th k + 1 sau du
chm thp phn l k+1. Nu k+1 > 5, ta tng
k ln 1 n v; cn nu k+1 < 5 ta gi nguyn
ch s k . Sau b phn ui t ch s k+1
tr i.
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
9 / 30
S gn ng v sai s
V d 3. Lm trn s = 3.1415926535... n
ch s th 4,3,2 sau du chm thp phn nhn
c cc s gn ng ln lt l
3.1416; 3.142; 3.14.
S GN NG V SAI S
10 / 30
S gn ng v sai s
nh ngha
Sai s thc s ca e
a so vi a c gi l sai s lm
trn. Vy ea = |a e
a|.
Sai s tuyt i ca e
a so vi A c nh gi nh
sau: |e
a A| = |(e
a a) + (a A)| 6
|e
a a| + |a A| 6 ea + a = ea . V ea > 0 nn
ea > a . Do sau khi lm trn sai s tng ln.
V vy, khi tnh ton ta trnh lm trn cc php
ton trung gian, ch nn lm trn kt qu cui
cng.
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
11 / 30
S gn ng v sai s
S GN NG V SAI S
12 / 30
S gn ng v sai s
Ch s ng tin
nh ngha
Cho a A. Ch s k trong php biu din di
dng thp phn c gi l ng tin, nu
1
a 6 .10k . Trong trng hp ngc li, ch s
2
k c gi l khng ng tin.
V d 5. Cho s gn ng a = 3.7284 vi sai s
tuyt i l a = 0.0047 c 3 ch s ng tin l
3, 7, 2 v 2 ch s khng ng tin l 8, 4
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
13 / 30
S gn ng v sai s
Cch vit s gn ng
S GN NG V SAI S
14 / 30
S gn ng v sai s
S GN NG V SAI S
15 / 30
S GN NG V SAI S
16 / 30
Sai s tng i ca hm s y l
n f
P
.x
i
y
i=1 xi
=
y =
|y
|
|f |
n
P
=
xi ln f (x1, x2, . . . , xn ) .xi
i=1
S GN NG V SAI S
17 / 30
6
6
V
1 2 1
= d = (3.14) (3.70)2.
d
2
2
Nguyn Hng Lc (BK TPHCM)
S GN NG V SAI S
18 / 30
V
V
1
Vy V = . + .d = (3.70)3
d
6
1
0.0016 + (3.14) (3.70)2 0.05 = 1.0882.
2
1
Do V = .d 3 = 26.5084cm3 1.0882cm3 v
6
1.0882
V =
= 0.0411.
26.5084
S GN NG V SAI S
19 / 30
Sai s ca tng i s
Sai s ca tng i s
s y = x1 x2 . . . xn . Khi
Xt hm
f
= 1, (i = 1..n). Do , sai s tuyt i ca
xi
y l y = x1 + x2 + . . . + xn v sai s tng
y
i ca y l y =
.
|y |
S GN NG V SAI S
20 / 30
Sai s ca tng i s
S GN NG V SAI S
21 / 30
Sai s ca tch
Sai s ca tch
Xt
hms y = x1.x2 . . . xn . Khi
= 1 , (i = 1..n). Do , sai s tng
ln
y
xi
|xi |
i ca y l y = x1 + x2 + . . . + xn v sai s
tuyt i ca y l y = y .|y |.
S GN NG V SAI S
22 / 30
Sai s ca tch
S GN NG V SAI S
23 / 30
Bi tp
Bi tp
Bi 1. Bit A c gi tr gn ng l a = 3.5833
vi sai s tng i l a = 0.28%. Ta lm trn a
thnh a = 3.58. Tnh sai s tuyt i ca a
Gii. Ta c
a = a + |a a| = |a|a + |a a| = 0.0134
S GN NG V SAI S
24 / 30
Bi tp
S GN NG V SAI S
25 / 30
Bi tp
Bi tp
S GN NG V SAI S
26 / 30
Bi tp
Bi tp
S GN NG V SAI S
27 / 30
Bi tp
Bi tp
Bi 5. Cho
a = 15.000.02, b = 0.1230.001, c = 1370.5.
Hy tnh sai s tuyt i ca
A=a+b+c
B = 20a 100b + c
C = a + bc.
S GN NG V SAI S
28 / 30
Bi tp
Gii.
A = a + b + c A = a + b + c = 0.521.
B = 20a 100b + c B =
20.a + 100.b + c = 1.
C = a + bc C = a + |c|.b + |b|.c =
0.2185.
S GN NG V SAI S
29 / 30
Bi tp
Bi 6. Cho hm f (x) = 3x 5 2x 2 + 7 v
x = 1.234 0.00015. Tnh f .
Gii. Ta c f 0(x) = 15x 4 4x v
f = |f 0(x)|.x nn
f = |15 (1.234)4 4 1.234| 0.00015 =
0.0045
S GN NG V SAI S
30 / 30