3/11/2016 BrankoMerxhan,teoricieniimadhshqiptar,ilnanash|Dritare.

net

Dritare.net

undefined
0komentehttp://www.dritare.net/2016/02/14/brankomerxhanteoricieniimadhshqiptarileneanash/

Ktudomundohemitshohimobjektivishtsesierdhideritekfrymamodernistemerrymimenga
shkollatpozitivisteesidomosngamileDurkheimmeqlliminengritjessmodernizmitnacionalist
shqiptar,ekumodernizmiprtshtevropianizimiivendit,gjithashtudotflasimmbijetne
Brankosnjhistorikishkurtrdhenfunddokeminjprmbledhjemetgjithacitimetetij.Branko
Merxhaninlibrinetij:Veprashquhetprcitimetshumta,prandajbesojqshtninterest
lexojmmekujdesatqnathuhetngaBrankoesidomoskuraijovetmqprmendautorthuajsa
prtaplotsuarshkriminetij,porAiekishtetvshtirqtthoshtedikaeqtngjashmpodika
mostakishtelexuartekdikushtjetr.Ektunukdotprfundojmvetmnmbledhjenecitimevettij,
pordotbjmedhenjanalizse:nsenukshtmjaftuarvetmmecitat,porkavazhduaredhe
shtjelliminetijatherkeminjanaliztthellmbiautorin.

UlindnTurqis,nvitin1894ekunStambollushkolluaempasstudimetelartanGjermani,
BrankoMerxhanikishtenjpregatitjetmirintelektuale.AinShqiprierdhinvitin1920dhekanj
kontributtmadhnafirmimineshqiptarvenmendiminfilozofikdhesocialperndimor(oksidental).
Idejaetijmemadheqishte:Neoshqiptarizmanjpiktgjenezsmundtakishteedhektu:
Shqiptarizmashtkufiriadministrativinjeriutmekombinetij.Pra,aimundtjetshqiptarnsee
1/5
3/11/2016 BrankoMerxhan,teoricieniimadhshqiptar,ilnanash|Dritare.net

pranonkulturntondhemundtjetpoaqshqiptarnseaiendjenvetnttill.Sepseedhevet
Brankoethot:AiqendjenvethenShqiptarshtpatjetrShqiptar.Dyshimimivoglmbikt
gjshtmjaftqtpranojmtkundrtn.(Demokratia,23Janar1929Kombi)

EkjoshtpikakuneduhettdiskutojmmshumekuBrankoekaanalizuarmgjatqshtjene
kombit.Pratjeshkombtarnukdotthotqtidentifikoheshvetmsiitill,porsotnjkombsht:
njndjenj,njide,njharmonishpirtrore,njkuptimshoqror.QtjemiShqiptarmetvrtet,
mparnaduhetdoemosnjgj:Naduhennjrsqtthon:JamShqiptar!.(Demokratia,23Janar
1929Kombi)

Nesotjemishqiptarsepsendjenjajonshtvendikujanvarrosureshtratestrgjyshrvetankemiide
shqiptarizmin,sepseduamnjkombmtfortnBallkankushqiptarinukshtishtypurimeassesi,
asnjhertbhetshtypsiembitgjithaharmoniashpirtroreekuptimishoqrorjanvlerame
madheqmundtkemi:neduhemisejetojm,pornenukurrejmdiktjetrsepsejemipikrisht
shqiptar.Prakombiynnamson:tjetojmtgjithbashk,sepsekjoshtmbiindividinetaduam
jetnsepsejemishqiptar.Etqenuritshqiptarnukshtrastsi,nukshtkufizimadministrativ,por
shtajoqethammhert:ndjenj!Tgjithmundtjemishqiptar,vetmnseendjejmvetnt
till,ekemiktide,harmonishpirtroreektkuptimshoqror.Kombishqiptarshtkombi
prpjekjes,joqkombettjerajanmpakosejo,porjemikrijimivazhdueshm,egjithnjmebazt
pandryshuar:shqiptarizmn.

BrankoMerxhani,gjatkohsnShqiprinasollidisamjetekumundtidinimpikpamjetetij:
Demokratia,Neoshqiptarizma,Prpjekjashqiptare,epoashtuedhetshokvettij,si:Vangjel
Koca,TajarZavalani,PetroMarko,KristMaloku,JorgjiMeksi,GafurComo,ManushPeshkpia,Gjergj
Fisha,AntonHarapi,DhimitrShuteriqieshumttjer.
Merxhaniedhemektomediumetetij,asnjherasgjmteprnuksynontesesa:organiziminepopullit
shqiptar,ngritjenintelektuale,kulturoreeteknologjikeeforciminevleraveevropiane.
Aiishtenjprejmsuesvemtmdhajtkohs.
Aijepshembujmjafttmirsefarshttqenit:evropian.Evropianizimiivendit,qllimnukekat
thirruritnevropianvetmprhirtemrit,porprpikatevetmetnevojshmeqiduhennjvendit
bhetevropian,si:teknologjia,institucionetqeveritare,modeleteorganizimittshoqrisembit
gjithashkencn.Egjithakjobhetprtaruajturkulturnvendore,sepsennjterrennukjant
prshtatshmemureteevropianizimitnsethemeliikultursvendaseshtipabr.Vendetpakultur
kanrreziktzhbhen.Josepseataprejatyrevendevepopulli,edokt,porata,mrekullishtethon
qbrendatyrefshihetideali!Tekatasht:gjuha,morali,ligji.Gjithka!Atajanvetthemeliivendit,
tcilitinevojitetmureteshkencsprtuevropianizuar.
Nesjemiaspaknnjmendjemeataqpandehinseduhettmarinudhnqnashpietepopullime
qllimqtishpiemkulturn.Jo!NjkultursmundtgjndetmbrndannjASGJ.Kulturneka
vetpopulli.Detyrajonshtqtprpiqemitsbulojmktkulturngathellsiaeshpirtittpopullit,
tafaqimdhetijapimformefrym.Kulturnekapopulli.TdituritkanvetmQYTETRIMIN.
(Demokratia,23Korrik1932Popullidheintelektualt).Prkundr,sot,nevenathyenthemelet,prt
ndrtuarmurekinseevropiane,prshkaksektomurenukmundtdurojndotshqiptarizmindhese
rrugangakankaluartashmvendetevropianeishtetjetrkohdhenejemivegleeksperimentit.

AnukishtekjokulturaeDeRadsmeMilosaonqnaemsoisedashurianukshtelidhurpasklasave
shoqre,e,seedheMilosaodjalibujar,poredhebijaeKollogres,familjesvarfrmundt
martoheshin?
OseNaimFrashri,prngritjenemoralitsepavarsishtvarfrissmadhe,emjerimittShqipris,
prapmalettonadojentbukura,apolirikaeajupit,aVajiiBylbylitiMjeds,osendoshtavargjet
rrnqethsethimnittonngaAsdreni.
NekrenoheshimmeRilindasittannjsojsikurfranceztmeHonordeBalzac,aangleztmeCharles
Dickens!

2/5
3/11/2016 BrankoMerxhan,teoricieniimadhshqiptar,ilnanash|Dritare.net

Ishtekjokohakurnepouorganizoheshimprturishpallursiobjektikohs.Nukumjaftuammqt
jemivetmnjcopdheuqlagetngadeti.Prandaj,tanishqiptarizmakrijoi:Fishtnqnatregontesesi
OsoKukaedjegugjithkasollenetijvetmqtmosbindenduartecubave,Nolin,kryeministrine
prkrahurngaLuigjGurakuqieStavroVinjaukurrzuanpushtetinfashist,pastajPoradecinpoetine
dashuris,plqyesinefjalvearkaike,shprehivepopullore,poraqedheiatyremodernevebotuesinn
revistneMerxhanitPrpjekjashqiptare.StrmillineSikurtishadjal,demokratinekryengritsin
ndajshovenizmitserb,eiburgosurpolitik.SpassenePse?etAfrditsetj.
Anukumjaftuammethemelineshqiptarizms,apotprfundojmnattraditnemospasjestradit,
sithotMerxhani:Nqoftsedokombduhettketedhenganjtradit,aherwduhettujapimt
drejtdisaKombeveqtapranojnsinjtraditmospasjenetraditave(Demokratia,29Korrik1933
TraditadheHistoria),eunbesojshumqnekemimshumprtidshmuarsparivetes,epastaj
edheevropianizimitq:traditaekulturkemi,nekeminevojvetmprmarrdhniepraktikeelvizje
mendore.KugjithashtuedhedijetariimadhZijaGkalpnlidhjemektdiskutimnathot:Qyshtani
etutjeai(mendimtarishoqror)duhettdgjojkombiniciliithotidealetsjantjetrvese
tendencatemiavleratsjantjetrvesendjenjatemiagjuha,morali,ligji,shkurtgjithshkashttek
unmosuprpiqtishpikshvet,porprpiqutizbuloshatotekun.Prparimdotthottshkosh
mthellbrendameje.Unjamndrgjegjjajotedhetijendrgjegjjaime.Mkrkomuaquntt
zbulohem,ty(Gkalp,1950:165).Por,prposksajemshumsekjo:nenukmjaftojmtjemi
vetmtraditaekultura,pornejemindjenjaevetssonsitrsikombtare,sepsenmomentinqne
Kombinisimtndjejmetadrejtojmvetmathermarrimnduarttonafatinton,vetmfal
ndrgjegjesslartefrymakritikeemendjessonvjensilirimiskllavruariinstinktevettij.

Ai,gjatkohsqpoqndrontenShqipridhepopunontenrevistatetij,msaktnPrpjekja
Shqiptarenvitin1937shkruannjartikulln3numrarreshttrevists(456)prtemn:Psenukjam
marksist?
KyshkrimmegjaserdhingakrkesaeMinistrittPunvetBrendshmeteZogutI,prshkakserevista
etijdotrrezikohejtbotohejmpas.
MerxhanibesonsemarksizminukmundtzbatohetnShqipri,prshkaktkushteveshoqroretasaj
kohe:shqiptarteduantoknkupreheneshtratestrgjyshrvettyre.Kjofjalishtajoqendalon
internacionalen.Botnetgjithve,porngaasnjrie,easnjrit.
Mbitgjitha,endrttjera,kombishtajoqvihetnpahmsshumti.Sekombishtmimadh
sesaindividi.Madje,edhekurvetkombirrezikohet,individtnukmundtashptojn.Kombibhet
shptimtariivetes.KombishtftesaunitarerrethidealittontprbashktekushtAivet,tgjith
rrethtraditsson,kolektivishtprtprgjithshmen,pridealintonhyjnor,prkombindhejovetm
prt,porprntrsishoqrinaninsenukshtbrendakombitton.Kombishtarsyejaq
momentinkuraithrrettgjithiprgjigjemi.Dikushmshumedikushmpak,porendjejmqai
shtidejajonuniversaleqembledhtgjithnjsintonpartikulare.Universalene,nukekemi
vetmnjeriun,neuniversalenebijmedhemktejtekshqiptarizma,pastajpartikularjanandanngae
prgjithshmjadhenab:shqiptari,epastajindividualiteti:sekushjemine.Ekjonukshtqdoduhett
mendojmsireaksionar,porneduhettbesojm,kurthemiqpavarsishtndodhivebazajonprher
shtepandryshueshme,athernethemi:kurkombinathrret,neiprgjigjemiedhensenuksht
ftesavetmpr,prshkaksekombiynntraditdhenkulturekadhuriminegjithkasonsbile
edhevetvetssonprtjetrin.
Kulturashtkombtare,kurseqytetrimindrkombtar.Mundtjuthemiqjanidentikesepsetdyja
bazekan:kombtarepavarsishtqnjrashtmgjithprfshirseekupikrishtjandisamjetet
prbashktaqikandisakombeekutgjithaktojanprodhimetndrgjegjmetnjerzve,n
krahasimmekulturnqshtproduktishoqris.Kjonanxjerrmsimin:prhertprkrahimnj
kulturtshndoshsesanjqytetrimtdobt,prshkaksedoshoqrimeqytetrimtforteme
kulturtdobt,prherdotmposhtetnganjshoqritjetrmekulturtfortemeqytetrimtdobt.
Shoqritqkanbesimnvetnetyrerrjedhimishtnkulturnetyrejanngjendjetbjnjetne
tyrendovend,nkundrshtimmeataqjantsofistikuarnqytetrim,pornukkanmndjenj
3/5
3/11/2016 BrankoMerxhan,teoricieniimadhshqiptar,ilnanash|Dritare.net

solidaritetiatherkjoibnataqtpushtohen,derisaedheatatparttkorruptohenngajetaurbanee
poedheatatpushtohenngadikushtjetrqkakulturmtfortsekta.

Sharethis:
ClicktoshareonTwitter(Opensinnewwindow)
ClicktoshareonFacebook(Opensinnewwindow)
ClicktoshareonGoogle+(Opensinnewwindow)

Sugjerime...

Kosovartnukizgjedhinambasadort,por

NgaAugustinPalokajNukshtproblempseprfaqsuesitebashksisndrkombtare,ambasadorte
vendevemike,eqortojnsjelljeneopozits.Nukshtvshtirtpajtohemimeqortimettilla.Por
problemshtkurataheshtinndajgabimevepoaqtrndaedhetpushtetit.Kosovartnukmundt
votojnpr

24/02/2016

In"Blog"

Primbecilterrjetevesociale

4/5
3/11/2016 BrankoMerxhan,teoricieniimadhshqiptar,ilnanash|Dritare.net

NgaArbenIdriziStatusetdhekomentetnrrjetesocialemundtdukenedhetfalshme,meqreagime
tastit.Emegjithat,nukjanaspaktfalshme,porvetmdhethjeshtpasqyrimetperversitetitt
autoritttyre,icili,nvendsetshtriqetqtmendoj,shtriqetqtia

28/02/2016

In"Blog"

Njvendprburra.

NgaDritanHilaQnejemishoqrimanieriste,nukduhetfestae8marsittaprovoj.Zotriminqi
bjnshoqris364dittvitit,burratepolitiksprpiqentakompensojnnjditttij,meurimedhe
festatmodelitsovjetik.Sepsesadotshtiremi,ktuendeligjine

08/03/2016

In"Komentidites"

2015Copyright.AllRightsreserved.
BotuesRudinaXhunga

5/5