Professional Documents
Culture Documents
KHOA HA HC
LP: K35C
LI TH KIM BIN
MC LC
Trang
LI M U ............................................................................................................1
ii
4.2.2. Bi 3: Xc nh hm lng vitamin C trong vin nn bng phng
php chun iod .............................................................................................73
4.3. Xy dng phim minh ha cc bi thc hnh.............................................75
PH LC .................................................................................................................81
iii
DANH MC BNG
i
DANH MC HNH
HNH 2.6. ng cong chun ion kim loi mn+ bng Na 2 H 2 Y .........................30
ii
LI M U
1
PHN 1:
TNG QUAN
2
CHNG 1: C S L LUN
3
thc nghim. Song khng phi nhng l thuyt a ra u c sinh vin chp
nhn d dng. S tht l th v nu bn thn h chng minh c nhng l thuyt
m h c hc l ng d rng l cng vic m nhng nh nghin cu trc
y lm. i vi b mn ha hc, thc hnh th nghim s gip cho sinh vin
sng t nhng vn l thuyt a ra. Hc i i vi hnh vi ngha thc
hnh th nghim gip sinh vin n tp v kim tra li cc vn l thuyt hc,
trn c s hiu su sc v nm vng nhng ni dung c bn trong gio trnh l
thuyt.
Nhiu th nghim rt gn gi vi i sng, vi cc quy trnh cng ngh. Chnh
v vy, th nghim gip sinh vin vn dng nhng kin thc hc vo thc t cuc
sng. Khi quan st cc th nghim sinh vin ghi nh li cc th nghim, nu sinh
vin gp li hin tng trong t nhin hay trong quy trnh cng ngh, sinh vin s
hnh dung li kin thc c v gii thch c hin tng mt cch d dng. T
sinh vin pht huy tnh tch cc, sng to v vn dng kin thc nhy bn trong
nhng trng hp khc nhau.
Rn luyn kh nng thc hnh
Trong tt c cc th nghim khoa hc, c bit l th nghim v ha hc, nu
khng cn thn s gy nguy him c khi dn n t vong. Khi thc hnh th
nghim, sinh vin phi lm ng cc thao tc cn thit, s dng lng ha cht
thch hp, pht tin cc k nng thc hnh nh k nng iu khin my mc, dng
c th nghim, k nng quan st hin tng v k nng thu thp s liu th nghim
nn sinh vin va tng cng kho lo v k nng thao tc, va pht trin k nng
gii quyt vn . T hc sinh s hnh thnh nhng c tnh cn thit ca ngi
lao ng mi: cn thn, ngn np, kin nhn, trung thc, chnh xc, khoa hc,y
l iu m th nghim o khng c c.
Pht trin t duy, tp lm nghin cu khoa hc
Th nghim ha hc gip sinh vin pht trin t duy, hnh thnh th gii quan
duy vt bin chng. Pht trin nhng k nng thit k, t chc, sp xp cc bc
tin hnh th nghim mt cch thch hp kim tra l thuyt. Hc x l v gii
4
thch s liu th nghim. Ngoi vic x l s liu thng thng, iu quan trng l
mun t trnh cao hn trong mt s mn i hc nn thit k nhng th
nghim nhm pht trin kh nng suy lun khoa hc cho sinh vin.
5
Bi 7 : Xc nh Crom trong dung dch K 2 Cr 2 O 7
Bi 8 : Phng php iod
Bi 9: Phng php bicromat
Bi 10: Xc nh cng ca nc bng phng php Complexon
Bi 11: Xc nh mt s ion bng phng php Complexon
Bi 12: Phng php kt ta Xc nh hm lng Cl- trong mui n bng
phng php Mohr v phng php Volhard
Bi 13: Xc nh hm lng ion Fe bng Kaliferoxianua theo phng php kt
ta
Bi 14: Xc nh Cl-, Br-, I-, SCN- bng phng php FaJans
Nguyn Th Nh Mai, ng Th Vnh Ha (2002),Gio trnh
Hng dn thc hnh Phn tch nh lng bng cc phng php ha hc,
i hc Lt. [9]
Gio trnh thc hnh gm 8 bi thc hnh
Bi 1: Cch s dng cc dng c o khi lng v th tch
Bi 2: Phng php trung ha (Phng php chun Acid-Bazo)
Bi 3: Phng php trung ha
Bi 4: Phng php Oxy ha-kh php o Pemanganat
Bi 5: Phng php oxy ha-kh php o Dicromat v Iod
Bi 6: Phng php chun kt ta
Bi 7: Phng php phn tch khi lng
Bi 8: Phng php Complexon
Khoa Ha (2004), Gio trnh thc hnh Phn tch nh lng,
Trng i hc cng nghip [4]
Phn b thi gian: thc hnh 90 gi, mi bi 5 gi (18 bi)
Gio trnh gm 19 bi:
Bi 1: Pha ch cc dung dch
Bi 2: nh lng axit mnh - baz mnh
Bi 3: nh lng n axit yu-baz mnh nh lng n acid mnh-baz
6
yu
Bi 4: nh lng a acid v hn hp acid
Bi 5: nh lng a baz va hn hp baz
Bi 6: nh lng mui
Bi 7: Chun Pemanganat nh lng Fe2+, H 2 O 2 va NO 2 -
Bi 8: Chun Pemanganat nh lng Fe3+, Cr6+
Bi 9: Phng php Iod nh lng vitamin C, SO32-
Bi 10: Phng php Iod - Cromat nh lng H 2 O 2 , Cu2+, Pb2+
Bi 11: nh lng Ca2+- Mg2+
Bi 12: nh lng Zn2+, Fe3+, Al3+ v hn hp Al3++ Fe3+
Bi 13: nh lng hn hp Mg2++ Zn2+ v hn hp Mg2++ Ca2++ Fe3++ Al3+
Bi 14: nh lng Ba2+ v SO 4 2-
Bi 15: Phng php Mohr v Volhard nh lng ion Cl-
Bi 16: Xc nh SO 4 2- (hoc Ba2+)
Bi 17: Xc nh Fe3+
Bi 18: Xc nh Mg2+
Bi 19: Xc nh Photphat
Nguyn Vn Ri, T Th Tho (2006), Gio trnh Thc tp phn
tch Ha hc Phn 2 Phn tch nh lng Ha hc, Trng i hc Khoa
hc T nhin- i hc Quc gia H Ni [11]
Gio trnh gm 30 bi thc hnh
Phn 1: Phn tch nh lng ha hc c bn
Bi 1: Chun n axit, n baz
Bi 2: Chun a axit
Bi 3: Chun a Baz
Bi 4: Chun trc tip xc nh cc ion kim loi
Bi 5: Cc k thut chun complexon
Bi 6: Cc k thut chun complexon (tip)
Bi 7: Xc nh hn hp Al3+, Ca2+, Mg2+ (bi kim tra)
7
Bi 8: Xc nh cc halogenua, SCN-
Bi 9: Phng php Pemanganat
Bi 10: Phng php Dicromat
Bi 11: Phng php chun iot-thiosunfat
Bi 12: Phng php chun Bromat, Iodat
Bi 13: Phng php phn tch trng lng xc nh Mg2+
Bi 14: Phng php phn tch trng lng xc nh Fe
Bi 15: Xc nh SO 4 2- bng phng php trng lng v complexon
Phn 2: Phn tch mu thc t
Bi 16: Xc nh hm lng Mn trong gang
Bi 17: Phn tch Al, Cu, Zn trong hp kim Devada
Bi 18: Xc nh Fe, Cr, Ni trong hp kim inox
Bi 19: Xc nh Cu, Sn, Pb, Zn trong ng thau
Bi 20: Xc nh hm lng Cu, Fe, Al, Zn trong hp kim nhm
Bi 21: Xc nh hm lng Al 2 O 3 , Fe 2 O 3 , CaO, MgO
Bi 22: Xc nh hm lng P 2 O 5 trong phn bn NPK
Bi 23: Xc nh Mn trong qung pirozulit
Bi 24: Xc nh mt s ch tiu ha hc ca nc b mt
Bi 25: Xc nh mt s ch tiu ha hc ca nc v nc thi
Bi 26: Phn tch mt s ch tiu ca nc mm
Bi 27: Phn tch hm lng cc loi ng trong sa c c ng
Bi 28: Phn tch mt s chi tiu ha hc ca cht bo
Bi 29: Xc nh mt s ch tiu ha hc ca ru ung
Bi 30: Xc nh hm lng foocmandehit, phenol trong nc ung
Xc nh hm lng KIO 3 trong mui iot
B mn Ha Phn tch (2007), Gio trnh Hng dn th nghim
Ha Phn tch, i hc Bch khoa H Ni. [2]
Gio trnh gm 27 bi thc hnh
Bi 1: Xc nh SO4 2- (sunfat) theo phng php khi lng
8
Bi 2: Xc nh st theo phng php khi lng
Bi 3: Xc nh niken trong thp
Bi 4: Pha ch v chun dung dch HCl
Bi 5: Xc nh nng dung dch naoh bng dung dch HCl
Bi 6: Xc nh hm lng Na 2 CO 3 trong Na 2 CO 3 k thut
Bi 7: Xc nh nng NaOH v Na 2 CO 3 trong hn hp
Bi 8: Xc nh hm lng axit c trong dm v ru vang
Bi 9: Pha ch v xc nh nng dung dch KMnO 4
Bi 10: Xc nh hm lng canxi trong vi
Bi 11: Xc nh nng dung dch Fe2+ bng KMnO 4
Bi 12: Xc nh st trong dung dch FeCl 3 bng KMnO 4
Bi 13: Xc nh hm lng Mn trong thp hp kim
Bi 14: Xc nh nng Fe3+ bng K 2 Cr 2 O 7
Bi 15: Xc nh Crom trong thp hp kim
Bi 16: Chun dung dch Na 2 S 2 O 3 theo phng php it
Bi 17: Xc nh ng trong CuSO 4
Bi 18: Xc nh antimon trong antimon k thut
9
s trng i hc trong nc. Chng ta c th nhn thy c gio trnh thc
hnh Phn tch nh lng Ha hc hin c ca khoa Ha i hc S Phm H
Ch Minh c nhng c im sau:
V u im:
Minh ha c c bn ni dung chng trnh l thuyt Phn tch nh
lng Ha hc nh cc phng php chun axit-bazo, chun oxi ha-kh,
chun phc cht, chun kt ta.
V nhc im:
S lng bi th nghim cn hn ch.
Mt s phn l thuyt quan trng cha c bi thc hnh minh ha. V d:
thiu phng php phn tch khi lng, chun oxi ha- kh thiu phng
php Dicromat,
Mu phn tch ch yu l nhng mu n gin nh nh lng mt ion kim
loi, thiu nhng mu i hi kh cao nng cao tinh thn tm hiu ca
sinh vin.
Cc bi thc hnh phn tch mu thc t t c quan tm.
10
l do s khc nhau v phng php o lng thuc th hoc sn phm to thnh
trong phn ng. Chng hn, xc nh hm lng ca cu t M c trong cht phn
tch ngi ta cho n tc dng vi mt thuc th R. Phn ng ha hc xy ra hon
ton v theo quan h hp thc M+nR=MR n . xc nh M c th dng d thuc
th R. Sau tch sn phm to thnh thng di dng kt ta t tan. Da vo
khi lng kt ta thu c c th tnh c hm lng M trong cht phn tch.
Phng php ny da ch yu trn vic cn lng sn phm phn ng nn thng
c gi l phng php khi lng.
xc nh M cng c th cho mt lng chnh xc thuc th R tc dng
va ht vi M. Thng thng ngi ta o th tch ca dung dch thuc th R c
nng chnh xc bit, v t tnh c lng cu t cn xc nh M. Phng
php phn tch nh vy gi l phng php phn tch th tch.
Sai s trong phn tch nh lng [7]
Sai s tuyt i
Khi nh lng mt cht, ta gp mt trong hai trng hp:
Lng tht s ca cht l , sau khi tin hnh nh lng ta c kt qu l x i
Hiu s = x i - gi l sai s tuyt i, biu th tnh ng ca kt qu tm ra.
c th dng hay m
Tuy nhin trong thc t, ngi ta khng bit gi tr thc ca i lng cn o
. Trong trng hp mun chc chn ta phi nh lng nhiu ln ri ly kt qu
trung bnh cng cc ln o . Mi kt qu ring bit em so snh vi ta c:
Hiu s d = x i - gi l lch tuyt i biu th tnh chnh xc cc kt qu
iu tra.
Sai s tng i:
Sai s tuyt i khng ni ln mt khi nim tng qut, nhng c khi li dn
ti nhng cch nh gi sai lch ng tic, do ngi ta thng thay bng cch
biu th sai s tng i. Sai s tng i l t s gia sai s tuyt i v kt qu
thc hoc t s gia lch tuyt i vi kt qu trung bnh.
11
S= hoc S =
Phng sai S 2
1
2 = ( )2
1
=1
12
=
Khi o mt i lng no ta c , thay i ty ngi o, s ln o. Nhng vn
ta quan tm l t cho php ta nh gi c khong gi tr ca :
< < +
Kim tra thng k cc d liu thc nghim:
Chun Fisher (F): Chun F dng so snh lp li ca hai dy th nghim:
12
F= (chn sao cho 12 > 12 )
22
13
Cng c th gi li cu t xc nh sau khi b ui ra khi mu phn tch bng
mt s cht hp ph thch hp. Da vo tng khi lng ca cc cht hp sau th
nghim m suy ra hm lng cu t xc nh c trong mu phn tch.
Phng php phn tch khi lng kt ta ng vai tr quan trng v c ng
dng rng ri nht. Cc giai on c bn c qu trnh phn tch khi lng kt ta
bao gm:
Cn mu v chuyn mu vo dung dch
Lm kt ta cu t xc nh di dng hp cht kh tan (dng kt ta).
Lc v ra kt ta
Sy, nung (nu cn thit) chuyn dng kt ta thnh dng cn.
Cn sn phm kh
Tnh kt qu phn tch.
Trong cc giai on ni trn th giai on lm kt ta ng vai tr quan trng
nht. Vic chn thuc th lm kt ta c ngha to ln i vi chnh xc phn
tch cng nh quyt nh n cc thao tc x l kt ta v sau. Vic chn thuc th
phi cn c vo dng kt ta v dng cn.
Yu cu i vi dng kt ta v dng cn
Dng kt ta l dng hp cht to thnh khi cho thuc th lm kt ta phn
ng vi cu t xc nh. Dng cn l dng cht m ta o trc tip khi lng ca n
tnh kt qu phn tch.Trong nhiu trng hp dng kt ta v dng cn l mt,
v d BaSO 4 , AgCl,Trong nhiu trng hp dng kt ta c thnh phn khng
xc nh nn khng th cn c vo tnh kt qu phn tch, nn sau khi lm kt
ta phi x l ha hc v x l nhit tnh kt qu phn tch, nn sau khi lm kt
ta phi x l ha hc v x l nhit chuyn thnh dng cn c thnh phn xc
nh v c th cn c.
Cc hp cht dng lm dng kt ta phi tha mn cc yu cu sau:
C tan b nht.
C tinh khit cao nht hoc ch cha cc tp cht c th ui d dng khi
sy v nung.
14
Kt ta to thnh phi d x l (khi lc, ra).
D dng chuyn thnh dng cn khi sy v nung.
Thun li nht l chn c kt ta trng thi tinh th to ht v t hp th
cht bn, d lc, d ra.
Dng cn phi tha mn cc yu cu sau:
C thnh phn ha hc ng ng cng thc
Bn ha hc ngha l khng b thay i trong qu trnh thao tc phn tch v
sau (khng b oxi ha bi khng kh, khng ht m hoc hp ph kh cacbonic v
khng t phn hy).
Cha cu t phn tch vi hm lng cng thp cng tt. iu ny nhm gim
n mc thp nht nh hng ca cc sai s thc nghim n kt qu cui cng.
La chn iu kin lm kt ta
Lng cht phn tch:
Khng nn ly lng cn cht phn tch qu b v s mc phi sai s ln khi
cn. Mt khc, cng khng c ly lng cn qu ln v s thu c qu nhiu kt
ta, lm mt rt nhiu th gi lc, ra v khng tin khi lm vic vi cc dng
dng c phn tch thng thng (phu lc, chn nung, cc). Thng thng khi
phn tch nhng hp cht xc nh trong ch cn phn tch hm lng mt cu t
chnh th ch cn phn tch hm lng cn t 0,2g (i vi cc kim loi nh) n
1g (i vi qung, silicat). Khi phn tch cc lng vt th ty theo mu m c
th ly lng cn ln t 10-100g.
Cht lm kt ta:
Cht lm kt ta thng chn sao cho tan kt ta to thnh l b nht, v
phi c tnh chn lc, ngha l khng lm kt ta ng thi cc ion khc c trong
dung dch phn tch. Phi chn cht lm kt ta v lng d ca n sao cho sau khi
lm kt ta, lng cu t xc nh cn li trong dung dch khng vt qu gii hn
chnh xc php cn (0,0002g). Thng thng nng thuc th lm kt ta bao
gi cng ln hn nhiu ln nng cu t cn xc nh.
Khi lm kt ta cc kt ta tinh th th nn tin hnh lm kt ta chm t cc
15
dung dch long bng cc thuc th long. Nu kt ta l v nh hnh (mt s
hidroxit, sunfua), nht l kt ta a nc, th tt nht l lm kt ta cc dung dch
c bng cc thuc th c nng cao v lm kt ta nhanh, nhm mc ch lm
gim b mt chung v gim th tch kt ta. Sau khi lm kt ta xong li pha long
vi nc trc khi lc gii hp mt phn ln cc ion l ra khi b mt kt ta v
lm cho vic lc c d dng.
Nhit
Ni chung, thng lm kt ta khi un nng. i vi kt ta tinh th th vic
un nng c tc dng lm tng tan, lm gim qu bo ha tng i v gim
c s trung tm kt tinh ban u, to c kt ta tinh th to ht.
i vi kt ta v nh hnh, vic un nng gip ng t v lm to ht.
i vi cc kt ta c tan tng khi un nng th trc khi lc phi lm
ngui v phi ra bng nc ra ngui. i vi kt ta keo c tan b nh Fe(III)
hidroxit th phi lc nng v ra bng nc ra nng trnh s pepti ha.
Lc v ra kt ta
16
th trnh sai s c th xy ra.
Lc l bin php nhm tch ta ra khi dung dch.
Nu ta c nung nhit cao: dng phu thy tinh v giy lc hu nh
khng tro (lng tro sau khi nung t 3x10-5 5x10-5g). Giy lc c kch thc l
xp thay i, thng gm 3 loi: l xp mn, l xp trung bnh v l xp kh ln,
v hp c mu khc nhau c qui c ty theo nh sn xut v c la chn
sao cho ta khng chui c qua giy lc m thi gian lc khng qu chm. V d:
c, giy lc bng xanh c s dng cho cc kt ta ht mn, giy lc bng
vng dng cho kt ta ht trung bnh v giy lc bng dng cho kt ta ht ln
hoc kt ta v nh hnh.
i vi kt ta d b kh trong qu trnh t chy giy lc hoc nung (do
carbon ca giy) hoc nu ta c sy di 2500C dng phu thy tinh c. Mng
lc l lp thy tinh c nh hay lp bt amiang. mn ca mng lc cng c
la chn ph thuc vo kch thc ta.
Ra ta: l dng dung dch ra lm sch ta. Dung dch ra thng c cc
c im:
Nng ( tng qu trnh gii hp)
Cha ion chung so vi ta chnh ( lm gim tan ta)
C th cha lng nh acid hay baz lm gim s thy phn
Cn thm cht in ly thch hp gim hin tng peptit ha (ta v nh
hnh sau khi ng t tr li dng keo). Thng dng NH 4 NO 3 hay cc acid d
bay hi khi chuyn sang dng cn.
Thc ra, qu trnh lc v ra ta thng c tin hnh song song. Vic ra
ta c thc hin nhiu ln bng cch lc gn ta vi cc lng nh dung dch
ra sao cho lng dung dch ra dng va lm sch ta nhng khng lm
tan ta v tn thi gian.
Chuyn kt ta sang dng cn
chuyn dng kt ta sang dng cn thng dng phng php sy kh v
nung nhm mc ch ui ht nc hp ph hoc nc kt tinh, hoc chuyn hon
17
ton thnh hp cht c thnh phn xc nh, hoc phan hy hon ton tp cht gi
li trn kt ta khi ra.
Phng php ph bin chuyn dng kt ta thnh dng cn l nung nhit
t 6000C 11000C.
Nu thnh phn ha hc cht kt ta khng thay i khi chuyn sang dng cn
(BaSO 4 , PbSO 4 , AgCl,) th khng cn nung nhit qu cao.
i vi cc kt ta b thay i thnh phn ha hc khi chuyn sang dng cn
(v d, kt ta Fe(III)hidroxit) th phi nung nhit cao.
Cn
Cn dng xc nh khi lng dng cn thu c l cn phn tch (chnh
xc 0.0001g hay hn na). Lun lun phi s dng php cn lp xc nh
khi lng ca ta: b (vt cha ta) c sy hay nung trc cng nhit s
sy v nung ta. ngui trong bnh ht m v cn, c khi lng m 0 (g). B
cng ta c sy (nung) ngui v cn, c khi lng m1 (g).
m1 = m 0 + m kt ta
Suy ra m kt ta = m1 m 0
18
lng chng.
Ch th axit baz
Ch th dng trong chun axit baz phi tha mn yu cu c bn l s
i mu ca ch th phi thun nghch theo s thay i pH ca dung dch trong qu
trnh chun .
Ch th axit baz thng l cc axit hay baz hu c yu v mu ca hai
dng axit v baz phi khc nhau.
Dng tn ti ca ch th c th l HIn, HIn+, HIn-, (hay InOH) v c th chia
thnh 3 loi ch yu sau :
Cc ch th thuc loi phenolphtalein :
Phenolphtalein, Thymolphtalein, Naphtolphtalein
C ch i mu ca phenolphtalein :
Phenolphtalein c khong chuyn mu t pH = 8 (khng mu) n pH = 9,8
(mu tm hng)
OH OH OH OH
C H 2O C OH-
O OH
CO - H2O H+
COO-
Rat kiem
OH- C C
+ H+ OH
H COO- COO-
19
(mu vng) n pH = 8,0 (mu ).
+ -
HO OH O OH O O
-
C - C + OH C
+ OH
+
- + - +H -
SO 3 +H SO 3 SO 3
Khong pH chuyn mu
Khong pH ti ch th i mu gi l khong chuyn mu ca ch th. Mi
ch th (dng axit) trong dung dch c cn bng phn ly nh sau:
HIn H+ + In- K* (Hng s cn bng iu kin)
H + In
K =
*
[ HIn ]
H + = K *
[ HIn ]
[ In ]
=
pH pK * + lg
[ In ]
[ HIn ]
Trong pK*
= pK + lg
f ( In )
. T s
[ In ] l gi tr quyt nh mu ca dung
f ( HIn ) [ HIn ]
dch.
Gi s dng In ca ch th c mu vng, dng HIn c mu th ta s thy
20
mu nu t s
[ HIn ] > 10 , v ta s thy mu vng nu t s [ In ] > 10 .
[ In ] [ HIn ]
Trong khu vc
1
<
[ In ] < 10 ta s thy mu trung gian ca hai mu v
10 [ HIn ]
vng.
1
Vy khong chuyn mu ca ch th l: pK * + lg < pH < pK * + lg10
10
Tc l: pK * 1 < pH < pK * +1
C nhng ch th axit baz c th i mu khi cha t c t l gia hai
dng axit v baz l 1/10 nn c khong chuyn mu nh hn 2 n v (V d:
metyl da cam c khong chuyn mu ch t pH = 3,1 n pH = 4,4)
i vi loi ch th ch c mt mu, tc l ch c mt trong hai dng axit hoc
baz lin hp c mu, v d: ch th c dng HIn m dng HIn khng c mu th
mu ca ch th s do dng In- quyt nh. Nu C l gi tr nng ca In- cn t
ti c th nhn bit mu ca n v C o l nng ban u ca n th pH ca dung
Co C
dch ti mu ca In- bt u xut hin l: =
pH pK * lg
C
Nh vy, pH lm i mu ph thuc nng cht ch th. V d: Trong dung
dch phenolphtalein bo ha, mu hng xut hin khi pH = 8 cn trong dung dch
long hn 10 ln th pH = 9 mi xut hin mu hng.
Bng 2.1. Mt s ch th quan trng v khong chuyn mu ca ch th [7]
c Mu
Nng Mu Khong
Ch th Dung mi tnh ch dng
% dng axit i mu
th baz
Alizarin vng Nc 0,1 axit vng tm 10,1- 12
Khng
Thimoltalein Cn 90% 0,1 - Xanh 9,3- 10,5
mu
0,1 v
Phenolphtalein Cn 90% - - 8,0- 10,0
1
21
Cn 20% 0,05 - - - 7,4- 9,0
trung tnh Cn 60% 0,1 Baz vng 6,8- 8,0
Phenol Cn 20% 0,1 Axit Vng 6,4- 8,0
Bromthimol
Cn 20% 0,05 Axit Vng Xanh 6,0- 7,6
xanh
Qu Nc 1 Axit Xanh 5,0- 8,0
0,1 v
Metyl Cn 60% Baz Vng 4,0- 6,0
0,2
Bromcresol lc Cn 20% 0,02 Axit Vng Xanh 4,2- 5,4
Metyl da cam Nc 0,1 Baz Hng Vng 3,1- 4,4
Bromphenol
Nc 0,1 Axit Vng Nu 3,0- 4,6
xanh
0,1 v
Tropeolin OO Nc Baz Vng 1,4- 3,2
0,01
Ch s chun pT ca ch th
Trong khong pH chuyn mu ca ch th c mt gi tr pH, ti mu ca ch
th chuyn i l r nht. Gi tr pH ny gi l ch s chun ca ch th v k hiu
l pT. Ch s chun pT ph thuc vo ch th v th t ca php chun .
V d:
- i vi phenolphtalein: khi chun axit bng kim, dung dch chuyn t
khng mu sang mu hng ti gi tr pH = 9 nn ch th c pT = 9. Khi chun
kim bng axit, dung dch chuyn t mu hng sang khng mu ti gi tr pH = 8
nn ch th c pT = 8.
- i vi metyl da cam: khi chun axit bng kim, dung dch chuyn t
mu sang mu vng ti gi tr pH = 4,4 nn ch th c pT = 4,4. Khi chun
kim bng axit, dung dch chuyn t mu vng sang hng cam ti gi tr pH = 4 nn
ch th c pT = 4. Ngoi ra, gi tr pT cn ph thuc vo nhit , dung mi, lc ion
ca dung dch.
22
Nguyn tc chn ch th cho mt php chun :
php chun c tnh chnh xc cao, ta phi chn cht ch th no c
khong chuyn mu trng vi khong bc nhy chun ca php chun , tt
nht l chn ch th c gi tr ch s chun pT gn trng vi gi tr pH ca dung
dch chun ti thi im tng ng.
Ch : Mun tng chnh xc ca mt php chun cn phi:
Chn ch th chnh xc (l nhng ch th c pT = pH t ca phn ng chun )
Lng ch th cho vo bnh chun phi ging nhau i vi cc ln chun
khc nhau.
Cho t ch th (2 3 git) v ch th axit baz l nhng axit hoc baz yu
dn ti tiu hao dung dch cht chun.
Chun n mu ging nhau (cn c bnh i chng)
Nn s dng mt ch th nht nh cho mt php chun c th.
2.2.2. Phng php oxi ha-kh
Trong phng php chun oxi ha kh ngi ta tin hnh phn ng chun
, l phn ng trao i electron gia dung dch chun cha cht oxi ha (hoc kh)
vi dung dch cht phn tch cha cht kh (hoc cht oxi ha). nhn bit im
tng ng ngi ta dng cc cht ch th.
ng chun oxi ha- kh
ng cong chun oxi ha kh biu din s ph thuc gia th ca dung
dch chun v th tch cht chun dng ( thi E V) hoc biu din s ph
thuc gia th ca dung dch chun v t s ng lng gia cc cht tham gia
phn ng chun ( th E P).
Khi cho mt th tch xc nh dung dch chun ca cht oxi ha (hay kh) vo
dung dch cn chun cha cht kh (hay cht oxi ha) th xy ra phn ng oxi
ha kh, lm thay i nng ca cc cht phn ng sao cho khi cn bng th oxi
ha ca hai cp oxi ha kh tr nn bng nhau ti mi im ca ng cong.
tnh th ti cc thi im chun ta c th dng phng trnh Nernst p dng cho
cc h oxi ha kh bt k tham gia trong phn ng. Tuy vy, thng s dng nh
23
sau:
Trc im tng ng: Tnh th ca h theo th ca cp oxi ha kh cht
phn tch cn chun .
Sau im tng ng: Tnh th ca h theo th ca cp oxi ha kh cht
chun.
Ti im tng ng: t hp cc biu thc tnh th ca c hai cp oxi ha
kh (cht phn tch v thuc th). Th ny l th hn hp ca c hai cp.
Cc cht ch th dng trong chun oxi ha- kh [8]
Trong chun oxi ha kh thng dng cc loi cht ch th sau y:
Cc cht ch th c bit phn ng chn lc vi mt dng no ca
cp oxi ha kh v gy ra s i mu (loi ch th ny khng nhiu).
V d: H tinh bt to mu xanh vi iot.
SCN- to mu vi ion Fe3+.
Bn thn cht oxi ha hoc kh trong php chun c mu v mu ca hai
dng oxi ha v kh ca n khc nhau. V d: MnO 4 - c mu tm cn Mn2+ hu
nh khng mu (phng php Pemanganat).
Ch th oxi ha kh: cht ch th c tnh oxi ha kh v mu ca hai
dng oxi ha v kh khac nhau. Mu ca ch th thay i ph thuc th ca cht ch
th v ca h chun . (Loi ch th ny c nhiu v c v tr quan trng trong
chun oxi ha kh).
Phn ng oxi ha kh ca ch th l phn ng thun nghch:
Inox + ne Inkh
Mu ca dung dch chun khi c cht ch th oxi ha kh ph thuc vo t
[Inox ]
s nng hai dng oxi ha v kh ca ch th, tc l ph thuc vo t s
[Inkh ]
Vi E0 l th thc ca ch th.
Nu cng mu ca hai dng xp x nhau th khong chuyn mu nm
24
[Inox ] 1
trong khu vc t s nng giao ng t n 10, khong th tng ng
[Inkh ] 10
bng:
0.059
E = E0In ( 250C)
n
0.060
E = E0In ( 300C)
n
25
oxi ha hay cc cht kh.
Cc cht oxi ha: KMnO 4 , K 2 Cr 2 O 7 , Ce(SO 4 ) 2 , I 2 , KIO 3 , Ca(ClO) 2 .
Cc cht kh: Fe2+, Na 2 S 2 O 3 , As 2 O 3 , H 2 C 2 O 4 , Na 2 C 2 O 4 , K 4 Fe(CN) 6 .
Cn c vo thuc th s dng, ngi ta chia ra cc phng php c tn gi
khc nhau nh: phng php Pemanganat, phng php icrmat, phng php
Iot, phng php Xeri
2.2.3. Phng php chun kt ta
Phn ng to thnh kt ta c s dng trong hai phng php phn tch,
l phng php chun kt ta (thuc phng php phn tch th tch) v phng
php phn tch khi lng.
S phn ng kt ta c dng trong phng php chun rt hn ch do:
Trong cc dung dch long cc phn ng kt ta xy ra rt chm. c bit
gn im tng ng, khi nng cc cht rt nh th vn tc phn ng nh
khng tha mn yu cu ca php phn tch th tch.
Phn ng to kt ta thng km theo phn ng ph, lm sai lch kt qu do
khng bo m c tnh hp thc. (v d: cc phn ng ph nh: hp ph, cng
kt, to dung dch rn)
Trong s cc phn ng kt ta c s dng, quan trng nht l cc phn ng
kt ta cc ion halogen bng AgNO3 v php phn tch s dng kt ta bng
AgNO3 thng gi l phng php bc (hay php o bc).
Phn ng chun
Phn ng chun l phn ng kt ta, v d:
AgNO 3 + NaCl NaNO3 + AgCl
Cc qu trnh xy ra trong h l:
Phn ng chnh l phn ng kt ta:
Ag+ + Cl- AgCl Ks-1
Phn ng ph l phn ng to phc hydroxo:
Ag+ + H 2 O AgOH + H+ (hay l *)
ng cong chun
26
Trong chun kt ta nghi ta xy dng ng cng chun l ng
biu din s ph thuc ca lg [Ag+] tc l P(Ag+) hay lg [Cl-] tc l P(Cl-) vo t
CV
s (k hiu l P).
C0 V0
[Cl-] = [Cl-]
Ks
T ta c Ks = . Nu trong dung dch khng c s to phc ph khc
Ag+
Ks
M P -1 =q (sai s cu php chun ) nn khi thay [Cl-] = th phng
[Ag+ ]
27
C0 V0 C+ C0
q = ([Ag+] - )
V+ V0 CC0
28
Thng th cc php chun complexon c tin hnh khi c mt cc cht
to phc ph duy tr pH xc nh nhm ngn nga s xut hin kt ta hydroxit
kim loi.
ng cong chun
Gi s chun V 0 ml ion M ( n gin khng ghi in tch) c nng C 0
mol/l bng dung dch EDTA c nng C mol/l v th tch tiu tn l V ml.
0 0
= [] + []
0 +
= [] + []
0 +
0 0
[] [] = =
0 +
0 0
Chia hai v cho v t hp cc h thc, ta c:
0 +
0 +
= 1 = ([] [] )
0 0
0 0
P= (phn ng xy ra theo t l 1:1 nn vn dng t s mol thay t s ng
0 +
lng).
q- sai chun .
0 +
Trc tng ng: p<1, [] > [] thiu chun , = []
0 0
0 +
Sau tng ng: p>1, [] < [] tha chun , = []
0 0
1
[ ] =
0 0
ng cong chun cc ion kim loi M bng dung dch complexon III
(Na 2 H 2 Y) biu din s ph thuc ca i lng pM theo P, thng c dng sau:
29
pM
0 0
P=
0 +
Hnh 2.6. ng cong chun ion kim loi Mn+ bng Na 2 H 2 Y [12]
ng chun complexon cng c dng nh cc ng chun hc
(axit-bazo, oxi ha-kh), gn im tng ng c bc nhy chun , bc
nhy chun ph thuc vo cc gi tr , pH, C, C 0 (hng s bn iu kin ca
phc, pH ca mi trng, nng ca ion kim loi v ca EDTA).
Trong ta thy ph thuc pH v nng ca cht to phc ph, khi cho
thm dung dch m NH 3 + NH 4 Cl to pH = 9-10 th ion Mn+ s tc dng vi cc
phn t NH 3 to phc theo phn ng
Mn+ + NH 3 (3 )+
30
oxy ha v kh th s dng ch th oxy ha kh.
Ch th mu kim loi (ch th complexon) l cc thuc nhum hu
c, to c vi ion kim loi phc c mu c trng, khc vi mu ca ch th dng
t do. im cui chun c xc nh da theo s thay i mu ca phc kim
loi ch th (MIn) sang mu ch th ca dng t do (In) hoc ngc li.
Mt ch th mu kim loi s c s dng trong chun complexon khi tha
mn cc yu cu sau y:
C nhy cao: Ch cn mt lng v cng nh ca ch th lin kt vi ion
kim loi ngi chun cng c th nhn thy s thay i mu ti im cui chun
, nh vy phn ion kim loi lin kt vi ch th l khng ng k (10-5-10-6M),
khng cn tnh n khi tnh sai s ca php chun .
Phc gia ch th v ion kim loi (dng MIn) phi c bn tng i cao
trong phm vi ca php chun v phi km bn hn phc gia ion kim loi v
thuc th EDTA (dng MY):
104< MIn < MY .10-4
vic xc nh im cui chun c chnh xc, phn ng to phc gia
ion kim loi v ch th phi xy ra nhanh, hon ton thun nghch.
C ch i mu ca ch th trong chun complexon nh sau:
Phn ng to phc mu gia ion kim loi M v ch th In xy ra theo phn
ng:
M + In MIn MIn
Hai dng In v MIn c mu khc nhau. Khi chun bng EDTA, u tin ion
kim loi M t do (phn khng lin kt vi ch th) to phc vi EDTA, khi n
im tng ng, EDTA s tc dng vi phc gia ion kim loi v ch th (MIn),
to nn phc MY v gii phng ra ch th dng In c mu khc vi mu ca dng
MIn:
M In + Y4- MY + In =
31
dng In nn ngi ta c th dng chun ng vi im tng ng (im
tng ng trng vi im cui chun ). Nu phc MIn khng chuyn hon
ton sang dng In th ta s c sai s chun .
V d: chun ion Mg2+ bng EDTA s dng ch th Eriocrom en T. Dung
dch Mg2+ ban u, sau khi iu chnh mi trng cho ph hp vi php chun ,
thm 3-4 git ch th th c mt phn v cng nh Mg2+ s tc dng vi ch th
Eriocrom en T to nn phc MgIn (MgIn c mu mn mi trng pH=10),
cn phn ln vn tn ti di dng Mg2+ t do. Khi chun bng EDTA, trc ht
ion Mg2+ t do s tc dng vi EDTA to phc MgY, khi ht ion Mg2+ t do,
EDTA s tc dng vi MgIn to nn phc MgY v gii phng ra ion ca ch th l
In c mu chm. Git dung dch chun EDTA cui cng phi lm mt nh ca
dung dch cn chun v ta dng php chun ..
Mt s ch th mu kim loi hay dng
Ch th Eriocrom en T (cn gi tt l ERIOT-k hiu ET-00)
ERIOT l mt thuc nhum azo, c cng thc l:
OH OH
HO3S N N
O2 N
32
Khi gi tr 7< pH <11 th ch th ERIOT dng HIn2- c mu xanh. Nhiu ion
kim loi (Ca, Mg, Ni, Cu, Al, Hg, Cd, Pb, Ti, Fe, Co, nhm Pt) to vi dng ny
ca ch th hp cht phc c mu vi nhy rt ln (10-6 10-7)
M2+ + HIn2- MIn- + H+ K = MIn .K 3
[ ] .[ + ]
K =
[2+ ] .[3 ]
Trong , [In3-] = C In = [H 2 In-]+ [HIn2-]+ [In3-] v K l hng s cn bng
iu kin.
[ ]
T s quyt nh s chuyn mu ca cht ch th, iu chng t s
[3 ]
chuyn mu ca ch th ph thuc vo pH ca dung dch.
Murexit
Murexit l mui amoni ca axit pupuric C 8 H 5 O 6 N 5 . Trong mi trng axit
mnh anion H 4 In-.
Anion H 4 In- ca murexit nm trong dung dch axit mnh. Axit pupuric l a
axit c pK 1 =0, pK 2 =9,2, pK 3 =10,9 nn mu ca cc dng cht ch th ph thuc pH
ca dung dch. Trong dung dch nc c pH < pK 2 cht ch th c mu tm, trong
khong pH t pK 2 -pK 3 c mu tm hoa c v khi pH = pK 3 cht ch th c mu xanh
tm. Murexit to vi Ca2+ pH = 12 phc c mu , to vi Co2+, Cu2+, Ni2+ pH
trong khong 7-9 (dung dch m amoniac) phc c mu da cam, to vi ion Ag+
trong dung dch m NH 3 c pH 10-15 phc mu .
Murexit l cht ch th tt cho vic chun trc tip cc ion Ca2+, Cu2+, Ni2+,
Ag+
Cc phng php tin hnh chun Complexon
Chun trc tip
Trong phng php ny ngi ta iu chnh pH cn thit ca dung dch cn
chun (thng l complexon III) cho n khi mu ca phc kim loi vi ch th
sang mu ca ch th dng khng to phc. ngn nga s to hydroxit kim loi
pH chun ngi thng thm cc cht to phc ph tng i yu, v d dng
33
hn hp m NH 3 + NH 4 Cl duy tr pH = 10 khi chun cc ion Zn2+, Cu2+,
Ni2+, gi cc ion ny trong dung dch dng phc amin
Chun ngc
Khi khng th chun trc tip c, v d khng c cht ch th thch hp,
hoc phn ng to phc gia ion kim loi v EDTA xy ra qu chm, c bn qu
nh hoc pH chun ion kim loi b kt ta di dng hydroxit, th s dng
phng php chun ngc.
Trong phng php chun ny, gi s phi chun ion kim loi M 1 ,
ngi ta thm vo dung dch cn chun mt lng chnh xc EDTA ly d v
thit lp cc iu kin cn thit ion kim loi M 1 tc dng ht vi EDTA. Sau
chun lng d EDTA bng mt dung dch chun ca ion kim loi M 2 cho n
khi dung dch i mu t mu cha ch th dng t do sang mu ca dng phc
gia ch th vi ion kim loi M 2 . Nu phn ng gia kim loi M 1 vi EDTA xy ra
chm th phi un nng v phi i cho phn ng xy ra hon ton, sau mi iu
chnh pH ca dung dch n gi tr thch hp cho php chun ngc ca ion kim
loi M 2 .
Khi phn ng to phc gia M 1 v EDTA xy ra khng chm th phi chn
sao cho hng s bn iu kin ca phc M 2 - EDTA (M 2 Y) b hn hng s bn
iu kin ca phc M 1 -EDTA (M 1 Y) nhng khng c nh hn 107
M 1 Y < M 2 Y < 107
Trong thc t hay chn Mg chun ngc v phn ln cc kim loi to
vi EDTA phc bn hn phc ca Mg vi EDTA v php chun c ch th tt l
ERIOT
Chun th
Nu phn ng ca mt ion kim loi to phc bn vi EDTA xy ra chm,
khng th chun trc tip c th ta c th thay M 1 bng mt ion M 2 c kh
nng to phc bn vi EDTA xy ra nhanh, c th chun trc tip bng EDTA
c theo phn ng:
M1 + M2Y M1Y + M2
34
Sau chun trc tip M 2 bng dung dch EDTA. Ta phi chn phc M 2 Y
sao cho tha mn iu kin M 2 Y < < M 1 Y nhng M 2 Y phi ln hn 107
bo m chnh xc ca php chun . Ngi ta thng dng phc MgY v sau
chun Mg2+ bng EDTA.
Chun gin tip
Nu cht phn tch khng c phn ng trc tip vi EDTA th dng phng
php chun gin tip.
V d: Ion SO 4 2- khng tc dng trc tip vi EDTA c, ngi ta cho SO 4 2-
tc dng vi mt lng Ba2+ chnh xc, Ba2+ s tc dng vi to kt ta. Lng d
s c chun bng dung dch EDTA t suy ra lng SO 4 2- cn phi tm.
xc nh lng ion PO 4 3- ngi ta cho dung dch phn tch tc dng vi
mt lng chnh xc Mg2+ trong mi trng NH 4 + to kt ta MgNH 4 PO 4 v sau
chun lng Mg2+ d bng dung dch EDTA t suy ra lng PO 4 3- cn
phi tm.
35
Kha lun tt nghip Thc nghim
PHN 2.
THC NGHIM
36
Kha lun tt nghip Thc nghim
37
Kha lun tt nghip Thc nghim
38
Kha lun tt nghip Thc nghim
39
Kha lun tt nghip Thc nghim
40
Kha lun tt nghip Thc nghim
Cu 10: Khi chun bn thng chun b bnh tam gic cha dung dch cn
chun nh th no?
Tnh trng T l %
Chun b bnh no th chun bnh . 33,33
Chun b tt c cc bnh ri chun cng mt lc. 10,26
Ty theo tng bi v ha cht s dng 51,03
Ty hng 5,38
41
Kha lun tt nghip Thc nghim
42
Kha lun tt nghip Thc nghim
Cu 17: Bn thy c cn thit thay i ni dung gio trnh thc hnh phn tch
nh lng ha hc theo khng?
Mc T l %
Rt cn thit 5,13
Cn thit 41,03
Bnh thng 35,04
Khng cn thit 18,80
Cu 18: Bn thy c cn thay i hnh thc gio trnh thc hnh Phn tch
nh lng ha hc hay khng?
Mc T l %
Khng cn thit 18,03
Thm hnh nh minh ha, mu sc, hin tng th nghim 95,73
Cung cp clip thao tc s dng dng c th nghim 72,05
Cung cp cc clip hng dn thc hnh sinh vin d quan st 91,45
43
Kha lun tt nghip Thc nghim
Cu 20: Theo bn c cn tin hnh mt bui thi vo cui hc phn thc hnh
phn tch nh lng ha hc hay khng?
Mc T l %
Rt cn thit 4,27
Cn thit 52,14
Khng cn thit 43,59
Hon ton khng cn 0
44
Kha lun tt nghip Thc nghim
Cu 21: Theo bn phn thi l thuyt cui k v trong mi bui nn tin hnh
di hnh thc no?
Hnh thc thi T l %
T lun 35,04
Trc nghim 26,50
Vn p 38,46
45
Kha lun tt nghip Thc nghim
nh lng ha hc
C hn sinh vin cm thy im s nhn c l ph hp vi kt qu ca
bn thn tng ng cng c sinh vin cm thy thang chm im l rt tt, 1/3
sinh vin cho rng gio vin kh d nn im thu c cao hn so vi kh nng ca
bn thn. Cn li cm thy gio vin qu kht khe nn im thu c t hn so vi
kh nng bn thn.
Qua kt qu iu tra ta thy rng cc bui th nghim thc hnh Phn tch nh
lng ha hc to c tnh cm i vi a s sinh vin. Tuy nhin, t Ha Phn
Tch cn nghin cu a thm nhiu th nghim hp dn gy hng th vo gio
trnh thc hnh. Cn nhc nh sinh vin trong vic bo h lao ng (eo gng tay,
khu trang than hot tnh) gim bt mt phn c hi cho c th.
V cng tc chun b v tin hnh thc hnh Phn tch nh
lng Ha hc (cu 2, 3, 6, 10)
C khong 60% s sinh vin cha nghin cu k ti liu trc khi n phng
th nghim
C khong 80% s sinh vin hiu r 50-80% c s l thuyt.
C khong 80% s sinh vin bit cch chun b mu cn chun vo bnh
tam gic l ty theo tng bi v ha cht s dng, nhiu sinh vin cn thn c th
chun b bnh no th chun bnh . Bn cnh cng c 20% s sinh vin cha
bit cch c bn tin hnh chun dung dch. Gio vin cn hng dn r rng,
hn ch cho sinh vin v sm trc khi ht gi thc hnh, trnh tnh trng c lm
nhanh v sm, dn n thao tc v kt qu khng chnh xc.
C khong 41% s sinh vin cho rng thi lng tin hnh th nghim trong
mt bui hc l kh t(mc 2). C th do thao tc thc hnh cha c nhun
nhuyn nn cn chm chp mt thi gian; bi thc hnh di, nhiu th nghim; hay
gi ging l thuyt bi thc hnh ca gio vin di ln sang gi thc hnh ca sinh
vin;
V mc thnh cng v kt qu th nghim (cu 7, 8, 9, 12)
C khong 50-100% cc bi th nghim c sinh vin tin hnh thnh cng,
46
Kha lun tt nghip Thc nghim
47
Kha lun tt nghip Thc nghim
Khong 70% sinh vin cho rng cn thit thm giai on cn, pha ha cht vo
bi thc hnh.
Khong 56% sinh vin cho rng cn tnh khong tin cy ca kt qu thu c.
Khong 55% sinh vin cho rng cn tin hnh mt bui thi vo cui hc phn,
cn li cho rng khng cn thit.
Cc bn sinh vin ch yu xut v thi lng tin hnh mt bui thc hnh
l kh ngn khng th hon thin tt nht cc th nghim.
i vi ch th Phenolphtalein
Thng s K hiu Kt qu
V NaOH dng (ml) V1 10,1
V2 10,1
V3 10,1
C N(HCl) tnh c C1 0,101
C2 0,101
C3 0,101
C N(HCl) trung bnh C 0,101
Khong tin cy
C 0,1010 0,0000
( tin cy 95%)
48
Kha lun tt nghip Thc nghim
Ch th metyl
Thng s K hiu Kt qu
V1 10,0
V NaOH dng (ml) V2 10,1
V3 10,1
C1 0,100
C N(HCl) tnh c C2 0,101
C3 0,101
C N(HCl) trung bnh C 0,1007
Khong tin cy
C 0,1007 0,0014
( tin cy 95%)
49
Kha lun tt nghip Thc nghim
50
Kha lun tt nghip Thc nghim
51
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V HCl dng (ml) V1 10,3
V2 10,2
V3 10,2
( ) tnh c C1 0,103
C2 0,102
C3 0,102
Hm lng NH 3 a1 0,1751
trong mu (g/mu) a2 0,1734
a3 0,1734
Hm lng NH 3
a 0.1740
Trung bnh
Khong tin cy
a 0,1740 0,0024
( tin cy 95%)
52
Kha lun tt nghip Thc nghim
C N(H3PO4 ) = 2C(H3PO4 )
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 1 9,7
V1 NaOH dng (ml) V1 2 9,8
V1 3 9,8
C 1 (1) 0,097
( 4) nh c
C 2 (1) 0,098
Da vo V1
C 3 (1) 0,098
( 4) trung bnh C(1) 0,0977
Khong tin cy ca C(1)
C(1) 0,0977 0,0014
( tin cy 95%)
V2 1 19,9
V2 NaOH dng (ml) V2 2 19,8
V2 3 19,9
C 1 (2) 0.100
( ) nh c
C 2 (2) 0,099
Da vo V2
C 3 (2) 0,100
( 4) trung bnh C(2) 0,0997
Khong tin cy ca C(2)
C(2) 0,0997 0,0014
( tin cy 95%)
53
Kha lun tt nghip Thc nghim
=Co2 C=
(
C( NaOH) . V2 V1 )
M(H3 PO4 )
V(H3PO4 + HCl)
=
Co1 C=
(
C( NaOH) . 2V1 V2 )
M(HCl)
V(H3PO4 + HCl)
54
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu:
Thng s K hiu Kt qu
V1 1 9,8
V1 NaOH dng (ml) V1 2 9,7
V1 3 9,7
V2 1 14,5
V2 NaOH dng (ml) V2 2 14,5
V2 3 14,6
( ) 1 0,047
( ) nh c ( ) 2 0,048
( ) 3 0,048
( ) 1 0,460
Hm lng H 3 PO 4 (g/mu) ( ) 2 0,470
( ) 3 0,470
Hm lng H 3 PO 4 trung bnh ( ) 0,4667
Khong tin cy ca ( )
( ) 0,4667 0,0143
( tin cy 95%)
() 1 0,051
() nh c () 2 0,049
() 3 0,049
() 1 0,186
Hm lng HCl (g/mu) () 2 0,179
() 3 0,179
Hm lng HCl trung bnh () 0,1813
Khong tin cy ca ()
() 0,1813 0,0100
( tin cy 95%)
55
Kha lun tt nghip Thc nghim
56
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu:
Thng s K hiu Kt qu
V1 1 9,8
V1 HCl dng (ml) V1 2 9,7
V1 3 9,8
C 1 (1) 0,098
( ) nh c C 2 (1) 0,097
Da vo V1 C 3 (1) 0,098
57
Kha lun tt nghip Thc nghim
Kt qu tnh c da vo V2
|0,09970,1|
t TN = = 0,5773
tTN < t(0,95, 2)
t(0,95, 2) = 4,3027
S sai khc gia kt qu kho st c ti phng th nghim v mu thc t l
ngu nhin.
C(HCl) . ( 2V1 V2 )
=Co1 C=
M( NaOH) ; C N( NaOH) = CM( NaOH)
V( Na 2CO3 + NaOH)
58
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 1 9,8
V1 HCl dng (ml) V1 2 9,7
V1 3 9,7
V2 1 14,6
V2 HCl dng (ml) V2 2 14,7
V2 3 14,6
( ) 1 0,048
( ) nh c ( ) 2 0,050
( ) 3 0,049
( ) 1 0,5088
Hm lng Na 2 CO 3 (g/mu) ( ) 2 0,5300
( ) 3 0,5194
Hm lng Na 2 CO 3 trung bnh ( ) 0,5194
Khong tin cy ca ( )
( ) 0,5194 0,0263
( tin cy 95%)
() 1 0,050
() nh c () 2 0,047
() 3 0,048
() 1 0,2000
Hm lng NaOH (g/mu) () 2 0,1880
() 3 0,1920
Hm lng NaOH trung bnh () 0,1933
Khong tin cy ca ()
() 0,1933 0,0152
( tin cy 95%)
59
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 9,4
dng (ml) V2 9,4
V3 9,3
a1 0,5264
Hm lng Fe3+ trong mu (g/mu) a2 0,5264
a3 0,5208
Hm lng Fe3+ trung bnh + 0,5245
Khong tin cy ( tin cy 95%) + 0,5245 0,0080
60
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 9,5
dng (ml) V2 9,4
V3 9,4
a1 0,6080
Hm lng Cu2+ trong mu (g/mu) a2 0,6016
a3 0,6016
Hm lng Cu2+ trung bnh + 0,6037
Khong tin cy ( tin cy 95%) + 0,6037 0,0091
So snh kt qu trung bnh kho st c ti phng th nghim vi gi
tr mu thc t ( tin cy 95%). Mu CuSO 4 0,01M, aCu2+ =0,64g
|0,52450,64|
t TN = = 9,8149
tTN > t(0,95, 2)
t(0,95, 2) = 4,3027
S sai khc gia kt qu kho st c ti phng th nghim v mu thc t
khng phi l ngu nhin.
61
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 9,4
dng (ml) V2 9,5
V3 9,5
C1 0,0532
( ) tnh c C2 0,0526
C3 0,0526
( ) trung bnh C 0,0528
Khong tin cy
C 0,0528 0,0008
( tin cy 95%)
62
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 9,4
dng (ml) V2 9,3
V3 9,3
C1 0,0532
( ) tnh c C2 0,0538
C3 0,0538
( ) trung bnh C 0,0536
Khong tin cy
C 0,0536 0,0008
( tin cy 95%)
63
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 5,6
dng (ml) V2 5,6
V3 5,5
a1 0,3337
tnh c a2 0,3337
a3 0,3373
trung bnh a 0,3349
Khong tin cy
a 0,3349 0,0050
( tin cy 95%)
64
Kha lun tt nghip Thc nghim
Kt qu thu c v x l kt qu
Nng ca dung dch EDTA c tnh theo cng thc:
.()
() =
Bng kt qu:
Thng s K hiu Kt qu
V1 10,3
dng (ml) V2 10,2
V3 10,2
() 1 R
0,0097
() tnh c () 2 R
0,0098
() 3 R
0,0098
() trung bnh () 0,0098
Khong tin cy
() 0,0098 0,0001
( tin cy 95%)
65
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu:
Thng s K hiu Kt qu
V1 10,3
dng (ml) V2 10,2
V3 10,2
a1 1,0094
a tnh c a2 0,9996
a3 0,9996
A trung bnh a 1,0029
Khong tin cy
a 1,0029 0,0140
( tin cy 95%)
3.2.10.Nhn xt
u im:
66
Kha lun tt nghip Thc nghim
67
Kha lun tt nghip Thc nghim
68
Kha lun tt nghip Thc nghim
Bng kt qu:
69
Kha lun tt nghip Thc nghim
Thng s K hiu Kt qu
V1 1 9,9
V1 HCl dng (ml) V1 2 9.9
V1 3 9,8
V2 1 5,0
V2 HCl dng (ml) V2 2 4,9
V2 3 4,9
( ) 1 0,049
( ) nh c ( ) 2 0,050
( ) 3 0,049
( ) 1 0,5194
Hm lng Na 2 CO 3 (g/mu) ( ) 2 0,5300
( ) 3 0,5194
Hm lng Na 2 CO 3 trung bnh ( ) 0,5229
Khong tin cy ca ( )
( ) 0,5229 0,0152
( tin cy 95%)
() 1 0.050
() nh c () 2 0,049
() 3 0,049
() 1 0,2000
Hm lng NaOH (g/mu) () 2 0,196
() 3 0,196
Hm lng NaOH trung bnh () 0,1973
Khong tin cy ca ()
() 0,1973 0,0057
( tin cy 95%)
70
Kha lun tt nghip Thc nghim
,, ,,
S1 = = -0,02 S2 = = -0,0335
, ,
Phng php 2:
,, ,,
S1 = = - 0,02 S 2 = = - 0,0135
, ,
71
Kha lun tt nghip Thc nghim
72
Kha lun tt nghip Thc nghim
Kt qu thu c v x l kt qu
Thng s K hiu Kt qu
dng (ml) V1 9,7
V2 9.8
V3 9.8
Hm lng Fe3+ a1 0,5432
trong mu (g/mu) a2 0,5488
a3 0,5488
+ 0.5469
Khong tin cy
+ 0,5469 0,0080
( tin cy 95%)
73
Kha lun tt nghip Thc nghim
Chun vitamin C:
= (. ( ) . , . ( ). ( ) ). (mg/mu)
Kt qu thu c v x l kt qu
Thng s K hiu Kt qu
V1 6,4
( ) dng (ml) V2 6,3
V3 6,3
a1 74,8000
Hm lng acid ascorbic a2 74,8000
trong vin nn (mg/mu) a3 73,9200
a 74,5067
Khong tin cy
a 74,5067 1,2621
( tin cy 95%)
So snh kt qu trung bnh kho st c ti phng th nghim vi gi tr mu
thc t ( tin cy 95%).
Mu: 1 vin nn My Vita ca cng ty c phn S.P.M cha 75mg acid ascorbic
|,|
t TN = = 0,9709
tTN < t(0,95, 2)
t (0,95, 2) = 4,3027
74
Kha lun tt nghip Thc nghim
75
Kha lun tt nghip Thc nghim
76
Kha lun tt nghip Kt lun- xut
PHN 3.
KT LUN-
- XUT
77
Kha lun tt nghip Kt lun- xut
KT LUN
1. Em tin hnh kho st thc trng dy- hc phn thc hnh phn tch nh
lng Ha hc bng phiu iu tra i vi cc sinh vin lp Ha 4A, 4B, 4C, 3C
nm hc 2012-2013. S phiu thu v: 137, chim 91,33%.
2. tin hnh kho st li tt c 9 bi th nghim c trong gio trnh Phn tch
nh lng Ha hc, trong 6 bi t c kt qu tt chim 66,67%, c 3 bi t
kt qu cha tt chim 33,33%.
3. chnh sa v b sung 2 bi thc hnh:
Bi 2: Chun axit yu
Bi 3: Chun baz yu
4. xut thm 2 bi thc hnh mi.
Bi 1: Xc nh hm lng st bng phng php Dicromat
Bi 2: Xc nh hm lng vitamin C trong vin nn bng phng php Iod
5. xy dng c 22 phim minh ha thc hnh. Trong : 15 phim v 9 bi
thc hnh c trong gio trnh, 2 phim bi thc hnh xut, 5 phim hng dn s
dng dng c th nghim.
XUT
Nhm nghin cu tip theo tin hnh cc bi thc hnh phn tch khi lng
cha thc hin c ti ny.
Thc hnh thm cc bi ng dng thc t lm phong ph hn cho gio
trnh.
78
Kha lun tt nghip Ti liu tham kho
TI LIU TRONG NC
[1]. B mn Ha Phn tch (2005), Gio trnh thc hnh Phn tch nh lng
ha hc, i hc S Phm Quy Nhn
[2]. B mn Ha Phn tch (2007), Hng dn th nghim Ha Phn Tch, i
hc Bch khoa H Ni
[3]. C Thnh Long (2008), Gio trnh ha hc phn tch 2: C s l thuyt
Phn tch nh lng, Khoa Ha trng i hc Khoa hc t nhin- i hc Quc
gia thnh ph H Ch Minh.
[4]. Khoa Ha (2004), Gio trnh thc hnh Phn tch nh lng, i hc Cng
nghip TP.H Ch Minh
[5]. Lm Ngc Th (2005), C s ha hc phn tch, NXB i hc quc gia H
Ni
[6]. L Th Mi (2006), Ha hc phn tch, i hc S Phm Nng.
[7]. Nguyn Hin Hong (2006), Ha hc Phn tch nh lng, i hc S
Phm thnh ph H Ch Minh.
[8]. Nguyn Thc Ct, T Vng Nghi, o Hu Vinh (1972), C s l thuyt
Ha hc phn tch, NXB Gio dc.
[9]. Nguyn Th Nh Mai, ng Th Vnh Ha (2002), Hng dn thc hnh
Phn tch nh lng bng cc phng php ha hc, i hc Lt
[10]. Nguyn Tinh Dung (2006), Ha hc Phn tch phn III cc phng
php nh lng ha hc, NXB Gio Dc
[11]. Nguyn Vn Ri, T Th Tho (2006), Thc tp phn tch Ha hc
phn 1 Phn tch nh lng Ha hc, i hc KHTN-HQG H Ni
[12]. Trn Th Yn (Ch bin), Ng Tn Lc, Nguyn Hin Hong, Vn
Hu, Nguyn Th Minh Hu, L Ngc T (2004), Thc hnh phn tch nh lng,
HSP TP.H Ch Minh.
[13]. Trnh Vn Biu (Ch bin), Trang Th Ln, V Th Th, Trn Th
Vn (2001), Thc hnh th nghim phng php dy hc ha hc, HSP TP.H
79
Kha lun tt nghip Kt lun- xut
Ch Minh.
[14]. Trnh Vn Biu (Ch nhim ti), L Trng Tn, Trang Th Ln, V
Th Th, Trn Th Vn (2000), i mi ni dung v phng php dy hc hc
phn thc hnh l lun dy hc ha hc nhm nng cao cht lng o to gio
vin trong giai on mi, HSP TP.H Ch Minh.
[15]. V Phng Uyn (2009), S dng th nghim trong dy hc mn ha
lp 10, 11 trng Trung hc ph thng tnh Dk Lk, Lun vn Thc S Gio dc
hc
TI LIU NC NGOI
[16] Daniel C.Harris (2010), Experiment Quantitative Chemical Analysis, 8th
edition, W. H. Freeman and Company NewYork
[17] Lecturer Mr. Ateet Kumar Roshan (2011), Analytical Chemistry Laboratory
Manual
80
Kha lun tt nghip Ph lc
PH LC
1. PH LC 1: MU PHIU IU TRA
81
Kha lun tt nghip Ph Lc
82
Kha lun tt nghip Ph Lc
10. Khi chun bn thng chun b bnh tam gic cha dung dch cn chun
nh th no?
chun b bnh no th chun bnh .
chun b tt c cc bnh ri chun cng mt lc.
ty hng.
11. S th nghim m bn cm thy hng th khi tin hnh vo khong:
10-20% 30-40% 50-60% 70-80% 90-100%
83
Kha lun tt nghip Ph Lc
18. Bn thy c cn thay i hnh thc gio trnh thc hnh HHTDL:
khng cn thit. thm hnh nh minh ha, mu sc,
hin tng th nghim.
cung cp clip thao tc s dng dng c th nghim.
cung cp cc clip thao tc thc hnh quy trnh tng bi th nghim sinh
vin d quan st.
19. Bn hy chn mc cn thit trong vic thay i mt s th nghim trong
gio trnh thc hnh HHPTDL (1: rt cn thit; 5: hon ton khng cn
thit). nh du cho vo chn.
Mc
S thay i
1 2 3 4 5
a) Thm th nghim phn tch khi lng (v gio trnh ch c phn
tch th tch)
b) Thm th nghim nh lng bng phng php dicromat
c) Thm cc th nghim mang tnh ng dng thc t
d) Thm vo giai on t cn, pha dung dch th nghim.
e) Thm tnh khong tin cy trong phn x l kt qu th nghim
20. Theo bn c cn tin hnh thi THPTDL vo cui hc phn hay khng ?
Rt cn thit Cn thit Khng cn thit lm
Hon ton khng cn
21. Theo bn phn thi l thuyt cui k v trong mi bui nn tin hnh di
hnh thc no?
T lun Trc nghim Vn p
84
Kha lun tt nghip Ph Lc
Nguyn tc
Cr 2 O 7 2 + 14H+ + 6e = 2 Cr3+ + 7H 2 O
s oxy ha c th xy ra.
85
Kha lun tt nghip Ph Lc
C s ca phng php xc nh st
Ly chnh xc 10,00ml dung dch FeCl 3 cho vo bnh nn nh, thm khong
5ml HCl 1:1. Thm 4-5 ht km (nghing bnh v cho km vo nh nhng, trnh
lm v bnh). t bnh ln bp in un gn si (lm trong t ht) cho ti khi dung
dch mt mu vng hon ton (nu thy c kt ta trng l mui baz ca km th
phi cho thm HCl ti khi tan ht). Dng khong 10ml nc ct ngui cho thm vo
bnh nn. Ly bnh nn ra khi t ht v lm ngui nhanh dung dch, lc b km d
bng giy lc chy nhanh, hng dung dch vo bnh nn loi 250ml. Dng nc ct
trng ra nhiu ln bnh nn nh v phu lc. Thm nc ct ti khong 100ml
(nu cn), thm vo 5-7ml hn hp hai axit H 2 SO 4 +H 3 PO 4 v 1-2 git dung
dch cht ch th diphenylamin ri nh phn dung dch bng dung dch chun
K 2 Cr 2 O 7 cho ti khi xut hin mu xanh tm (cho thm nc ct l gim mu
xanh ca Cr3+, d nhn thy s i mu ca cht ch th).
( ) . ..
+ = (g/mu)
+ .
86
Kha lun tt nghip Ph Lc
Nguyn tc
Dng dung dch HCl 0,1N chun hn hp NaOH+Na 2 CO 3 , dng
metyl da cam lm cht ch th. Ta bit c th tch dung dch HCl tiu tn
tc dng vi ton b NaOH v Na 2 CO 3
Sau ly mt mu khc, kt ta CO 3 2- bng dung dch BaCl 2 , CO 3 2- s
to kt ta BaCO 3
Na 2 CO 3 + BaCl 2 = BaCO 3 + 2NaCl
Dung dch cn li l NaOH. Khng cn lc kt ta, dng HCl chun
dung dch vi cht ch th phenolphtalein, bit c th tch dung dch HCl cn
tc dng vi ring NaOH.
T suy ra th tch dung dch HCl cn tc dng vi Na 2 CO 3 , phng
php ny chnh xc hn phng php 1.
Cch tin hnh v tnh ton
Dng pipet ly chnh xc 10,00ml dung dch hn hp NaOH + Na 2 CO 3
cho vo bnh nn, thm 1-2 git cht ch th metyl da cam ri chun bng
dung dch HCl cho n khi dung dch c mu da cam. Ghi th tch HCl tiu tn
(V 1 ).
Li ly chnh xc 10,00ml dung dch hn hp nh trn, cho vo bnh nn
sch, thm 5-7ml dung dch BaCl 2 1M v 8-10 git cht ch th phenolphtalein.
Khng cn lc kt ta, chun bng dung dch HCl cho n khi mt mu. Ghi
th tch HCl tiu tn cho php nh phn ny (V 2 ).
Nng ca dung dch NaOH c tnh theo cng thc:
2 ()
() =
Nng ca dung dch Na 2 CO 3 c tnh theo cng thc:
(1 2 )()
() =
87
Kha lun tt nghip Ph Lc
88
Kha lun tt nghip Ph Lc
NHN XT CA HI NG
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
89