Professional Documents
Culture Documents
Cotaredo. #1. 1998 PDF
Cotaredo. #1. 1998 PDF
Po rtada ;
>Muui elra", de x ose M, Barreno Gmez .
NDICE
Px.
SaUda do Alcalde . 4
"forcar..-. de o..noArle<ro 5
. ~. 6
"Vanas hrstonils que benen htsIon .. por A.-.HIoo Sewlt ... lti
rort:ltflJl, \r&lOS " ...e rsos".por X85S MUflI5 " F. RorItdo5 "Rochi" . . 25
FOKCA K EI
Ca nao '\= "' a rc.... ""~ ~ &ei1a., ""m:) "" <:>110& ~ a pa=o ~n forcar-ei . Na&I""a .....
qu~ ~ na ""Aa "'~n1O<ia. '1uiaitl "' 111OI'a<loe polo pa"" do u "'p<>oull<la pt.a<i<>'J 6 "'~
~u~to. F""", ,;\IO& "" ""'u ",... n.
Cando P,""Ci80 top.. r o "i~ ilc.o<lo d"~n" ""n;;",,,,,toIi U~O '\U~ """", . IJi. P'r
.-..ccn;", a n......'\U~ '1~"''' n"" cil"", ,, ~n <'O c!>ti" , .. _ piU rTne 1,o "' ei... d.. ~ . Pra
""nt i. " ",,"te ""5 noiUl> ,., in""m o en.o"'a' nn ""nt", pr" " pa lpa. " <-alar<lo forno <lop"n
"""'tI'M> .. ouao.... G ~a""' ...
Forca rel ."U ~~'"' ,., no", ,,,, <le ron"" "",nor1<1a<1~. '" vell.... raU5 e 00<lI~""" ';~
""",os hl~1-<>rUI5 por j ~ t.Il,., ~ .... "' Id c", IM lfIo. Ca"" n"",,,. M~ u 5~a ,., Dorinda. QU~ Ipa.
Re~ina . $.00""0. E.a n~~liM. Co&"'~. Gloria. F.. ...-t,o. H~rcu l in Lar.,., ii:OIIin "' .....ino ... po.jen
_ "" """,.,, <1011 ~j~t.Il ~de 4'''' '' ni" wn.,,, por......,Uon...
Fan:;" reI ....,.. M a n~u"" de ~ami ~"" de ~<;pt'.. n...... "'OitM6 veo",", ""n ~
",,,,,'nti" . Mb<i<:o. "' ",~1,0. F""nG1,o. ~ilo;tQ, ",..,,,,..iIs. Pana"'''. \lerlezue\.o. Su iza. ~~on ....
Fa"",,,,i """" "'1""ando cat"Ul ~ ,\ue moit<o~ """"" nun~ .. '*''''l'''''''' p~", nu"",,"
p"r<l~"""' '' ""f"""nz.I"""'l ui"""" 1...06 CorTM po""u~ .... o~""'" '\u~ .I~ n <Ir.. U n 'l."" C~"~&r.
T"" '1"" en",!", .~o. "'~ nOOlO, ""'l' ",nd~me. n""" e d,,initM:> '\"" non ....lJ<OmOll O'\"" . f"' '''
~,\",,~~.:
(l .\1 .1,- maio do: I.'H 1. a pOlleo mi, dun m", da I'melamacin da 2'
RCl'uhlicacn braila_ "ada," hmO"T"; unha puhlic""i"" '1ue ,<calitkahaa si mesma
"n" R~,i'la 'luinccnallitcrariac indq'cnd'''''lc". \-.slare">I"""' "/\ I.Il( l Rl'.AR". e
," ",",us princtpais aniflcc, eran o m",,,,(ru nacional Xu-'; Caldera \bnfa"". da
I'amll.luia de ",lJerada. e" IIN", flin!", """'lucir"",,, V..... ;h" lila,,,,, (j"rridu . ~a
saluta c in e I'rc't :ntacin da ~"ccla habia un <;Iaroimemu de diHllgaClll da cultura e a
"Medo ,,"'u mun"iri" "lCn das fn>ntcirns locais , S"S<'mae setc an", desl''';'. ,"IUOl r;!
I'ublica<:;n. ainda 'lue difcrcllciada cnonncrncnlc na SU" f'Cr;udicida,k, que sera
anual. ICnlat: ser unha h.:r.leira directa da inqwdan;a ,Jaquel,... duus inclih"
!"C,'ona .cs 1'"1,,mundo da ,uhurn e <.la dl\ 'ulg", in .1'" ""lun:" cuhurars do no",' I'uhu
e d~ no,a ,:"man:a. Esta unha das ra....'n' 1",la, que !"Cn....mo" en den"1111l1ala
"('OTAIU:lX)". amil:l0 tOI'':'nll''o do ndeo que Jlhe~a Jeluatm<:nle J eal'ilalidade
do wnedlo, r"mn:do I'a...'u a denominaN.' igu~1 ca o terrnorio munidf"ll.!"Cru "" n
m",I,,, O" hahilanle, 'lu<' aind~ kmhran o '<'u l>rImnlVo chamadorro. O "1\a todalas
'ou""" ou cul><:el'to' que non", usan.pasaron nutuloxla con . Co n e'la I'uhliea ci':'n
<uen.,..,o, rcndcr hon",naxe J ul1 n"me e lamen a unha el"lI.'a na que hlll;~n
I."l"'cialmeme o,," "" a, idea,. ",nvn a rcalidadc ...-cial na nosa Terra de "-1,ltIl<"' . ""mo
tamen ,e amo""ha na I'r<ll'ial'uhlkiJalle inserta en "ALII( IREt\R ", ~unha da' ,a,
I',;\ina" l"oJian,e ollar al1uru;io"de carro empresas de lran'l",rte local (Tr~n'J'Orte'
la Rel'blica. ,!ue ,<,mdlal>a toda unha akg.vr;a politice no "'" anundo. n" 'lile '"
prodamaba " ~1agnir"o cami"" rccientemcmc carrwado'', U [)<"I",rti"o , Set"" kio,k
,.;ajen" ' . ('amin ~umaocia _ a,;"le a todas la, feria' de la e,,mUea -. ~1;o""d
CamJ'O' autodeal<lIikr _).oqlle d ideada enorme " " ",i lidadec aell'il!ade"'lI.'ia l e
~o",imica que acompaiiaha. como decimos. a eS(>ulra inqlledallla J'Ol" mundo da
cultura local. [)e hu e qucro agradecer profundamente a col ahora."in de ",nlleiro,
home"w Terra tk MO" I.", e dus seu, arredo'r.....Coma 1)0" Anlonio FrJg,uas Fmg,ua"
Cnmi,ta Xcrat de Galfcia. qucn Xa coklhorara prologando a <:xhau, ti<a ohra do <ue
fora "",ni'la da Tetra de ~lunl es . [)on Antunio R"d t ig,lIel FraiT"(',nleiTO' e Arti,la,
da Terra d.' M,mle, e Rihe iras 1.1" L.r" ". I",lo "'" escrito 'lue tan <'Tlri<u.""edorc,
dalosarortasohrc anosaconerca: [)On Manucllb rn:ilo (luro. a < ueo dd J<. m" , lanta'
"''''-, irnaxc que forman parte da, m""" lcmhtatl/a'. autor lam,'n d~s 'Iue" l"oJen
ollar no im~rior d~sla ",,'ista: Don A,-elino Scnra Varela, ~minenle cal~dr.i1ico d~
medicina , 1"" e""s r.:ilic~iras narracjns ,la vivencia da sa ncncz n~sta tetra q ue
f"J.k'Temos ler nesta ~,,(j c ion; I><,n l'.mesl(' Viilel Comvo, P r~...;denle da Real
Acad~mia Ciale>!a de Cienci as e oiolo>!o eruditosen I"Iran>!n en mollaseoUsas. pero
solJre todo naquelo que arrodea castilieiro, no que unha autoridade mundi al de
rc-coliecid is;mo pres1i~ io. wmo J'll<leremoscomprobar n" ani!!" que Ie' a a smatura
deste home , tillo ,lun H"io ,le Valiiiaxem;a: I><>n Manuel hpiliaCiamallo, c"en~oe
on ador incansable na defen .... do nos" i,homa , 1"" unhas ' -alio,(sima, ""elas para
q ue perdure esta nosa cultura ameanda; l><m \ l anuel Cabada Ca'tro, caledra lKoo de
fi l,,,ofia e ma gnifIco co~c~dor da alma dos habitantes da T~tT3 de Montes. como
tamn teremos te1llf'" de eonlinnar na 'ua a1llena lecci n '''ore os no"", 1llumes e a.'
, as ~ enl e' : I><m .Xos \-la ria lIarrei", ""me/.pintor de C\quisita pincelada e abano
c"'matlco " """ti\,Oondc o' ha \a. auto, da J'I,nada da publicacin: [)o n X'-"< Man uel
Ri' -a' T",iuiio. quini s a persoe que xuntu con don Ix m A,,:lino Scnra 1llai, 'alba do
no", elre\;" <aitciro de Soutefo, por e..as reflexin.; chcas de nustalxia e amor po la
telTa: Ix ,n Xo.;t [,ois lIam i", Ri\'as . Li<'enciad" en Ciencias P"l ilieas e en Fil" " ,lia e
t.ct ru-. homc de admirable f,," naci n cultural e intelectual. por <">C artigu no que
ah,,1ep" -c,, am<'t1le pintor de 1'T<.' ''l ueiras, Vinilio Blanco, dequen Ialabamos ccuua
corundadnr da lC\'-istll"ALlIOR b \R" . e 1><>0 Xes" Mura, Chamo".., pinl'" rico en
ilnaxinaei"" e plasmador inesgotabl e da n,,,a IUI e da n<Nl pai....se. J'I,las sas
k tm<N I S acuarelas que tan bcn rctrdtan '" f,tu, anrsucos locai,. Toou, ccron posible
que tI"e...: mleemcntu este rcne xu du latir da cultura popular que tenIa se-la
pohli<'aein que t, entre as mn, .
-
_ . e-...c.ru.-. ... _ ~. _ e - . e - - .
on d.. "'via O e, "IIO no n elit aba na ba lit.d or " ....o ma ,co, ba s lame be n
!
l]Oitl= "SlOl"~ g-1""'-1;ltl'S""""i'."
O ~ & .1l "0 Sil'" "' !l!'! ! l : : l . ! .... to .. -:::;-: -e
E;.,~~ '= " <i: ~ l: Il E "' 8. .! 8. ; 'E " "' ~ ~ "' .c::
.. " .. ~wE"
1! - ..~ ~ 1't:0 "="' .. . " j ! . , "
_ '" " ,
~ s
-"',o"
=1Il~
w;>
. .
~J:l."~ .. ~
"20
=C'~ ......
>C
. . . .
"':;"'-O ..cO"' O'E"~~Il;:~""~
""O> lO ." U w " "' Q. _ 9l O'
f!;::Ej., ll:; g.ae .. -0 ";1
-
:;:; .. -g~';;: .. .. ::>1l .. ,.. - ,, ~ ,, -.::: ,,; !
ga!
E~
,
,", ,~ l, !
~ ,,,w-Ol'O_C
.! ~
"" .. "(loo "'"' .... _ "
8.~;~l!l~ ] .. ~s8..'l;l "' 8 ; :; ~ ~ ~ ." ",! o
0 : :;; 3 :; "' g .. <l<le~ ,g"' t::~"' ,,!",!~B
]-o.E5 .. 1l
II> M E ll. j "
.. g~
o""''''''il
j'iC" ;~
'!:" "g&e-,,-
M ..
. .
i
!l~i:"" ,
- 1
-e
j 1
2~1l .... ~ .;]!]-oE a-='tl=~ ~ =: -e ] o .... 'i,
p,""' .. '!l::!!t'3=<;s;-5"a.! 'tl'C~ .. .go .. ", .Q
s
W
o
, .,
s. . . . . .s .. E~;; ~~3,""'1le'; ; !l, ::> <: ~ ] 'E ';
M __ -<>::I 0:
e .. ," ~"
.. .. _
;:,c:lrlj!!N". . . . -o
.. - " "'s o ,
~
o ,
.. w . .
..
~ o
~
"'&"-1.>" . . . .
e .. l<!l 5 S ~
"'lS. .. -- g ..
' 5 " ;; "' E W " ", e ", ; ~
Q.8." i
ll.:>"e
; o 1;l c
.!
o "' tl .. " . . . . . . . . . c"' .. _ .. Q._ .. " ..... a.<ll_ ,o '! ,.
ogo- " .".g>g,,;
.. 5 ,,; .. .. .. ~ 1! ~ ~ ,," o
8~
= ..
o
{:~O"' N" ,e ,, l'
E .. ~ o ~ ~ ; .. .. ~ .. .c:: i Z ,,> i;l .. g ii.. ::.. 'E0.2
.. '"
i ~ S ,. ~
N
; 1!
~""tleOl "~!io=c."
I
"cg!,"&"O~ ;;Qo;Eo, g e
= .. 01 11 -~ "9li c'" a...."
:;,,'tI"
~e~ ..c~c
...."'-
"!o"'S 1
OEOIN:'C
~ .. ~ .. o.l!e"lloe -~
;
! !; 'tl o ., . ~ '" - :: -e! ,~ a~
e '" ~
W ..
e'"..":i!!~si!la
;;~"'IO,"e"
"tl '" " "
O~O<!~~5{:;~~~
;;a"~"'g'tl:Qr
'"
.s~
."
8"::
(
.. ~ ~ -S '"; .2 C & ~
., ;: a. 'C o ts .. C 'j " .. '"
'" '" i!! ~ 0: "
~ .. c _ O.. '.~t l u" ' C
e ,.., ' !
!
~
h~
~C""'_,Q'"
~ ~ 'tl .. " ~S,,QN
~ ~ ~ ~""~ s <;o; a.~::;:"
.....
.. "8ll .. ~
!!g.~~g . g_eN":'"w
~ ~ B ~ -g ..
I
.. &
.uu.unuu
., "
$ o ~
o " '" '".:; 2
~.Q~ ! ~ .
....
f ,~
O" "' 'C C
~"
l 'i~nHd
.. s r : iJ~ PHP5'
.. .. lO.
~ ; ~ f .ni' ;'; ::c
"' 5..a. o t g :$
;E
lli ::l' =
lI.i"i:'~"<:" !" ~ ~ " O ~ .. " a. . .. :
~",g.g.e- !~ 2 ' -" ~ "' 8 8 ~ .. ": . : ,'
.~ I ~ J ~ i ~ ~ ~ ~ r l
~ !5~~5: ~ ~ l i ! . r'" ';ll j:; "
1:
, i S 3e_
iO ' j.!"o"!i
"!as'"
!.a;:,,
.IJll ioi"r:~
s,S .!_
;s '2~ag. .2 .. .
IS";:> '1:1
.
~
s
. .uu u: u u n3-un
"'i~ ! !
'
! e r s s r r s o, l i i o..
" . " , , - ,'l
i ' ~'. ii' "8'
. p ' ! a'
f
~ ~ g ,.,-
2 ~ D ! i J O'
.. :s::p . . . . . i . : !" 1 o ~ ; ' . 1
: ~ I ;; : ~ ~ ~ i i ~ ~ j- ~ ; ~ ~ ..~ i ~ e~ ~~~~I~'~
l li' !! c. ~n Q.oB
~
O. 11'l
.:Ol t
. '" ~ ~ _,, ! Il>
!l ~:
i ! "
" i '""
8.'~= !.Cl!!
i'i ..
i= o1;1g-
r""''' ..
~~I:I~
I&'f~lr
: ~ lt n l'~
1 90 s'
i & ij ~ . ' D i 1l.'I;l " .0. -
t : ~ i ;;
O; .. ~
1: 5. ;; IO S '" .$ I'"n "3 .
lo(
><~
1:;2. = :no
!t .. r "
"
gi l ,.i ~_.dHI
f'
O lI.., "
~ ~ g. ~ ~ ~ ; i ~ ~ ~ s ~ ~ g
i ~: "~if, f~;
8' :$ '~ I~~'8
! """"~ g- f ~; I -;:'
" ;:: i' ~ , ..
~ ~: .. Li5 ~. ~ .
"-""'Q. Q, 0. .
- .8. !.Q. ..
'" ill
! !..
8~
HL . ~ ~g.
H
Bla nc o Ga . rldo , a nte todo. un "gramar nov oa IIlIlud,oa e e n'a ,OIl ao bnoO
plOtm Pe.o per xente de mont... a n ta d e Ou, "d e . .emato eata
looUltMm un temPl' . a e ""llT. m e que Ie mbranu voItando o) cedro que meu pllJ
Iol Cuba bb.ar5e <loa ladoa d. .et. alOll Dun ru"lI" de ~lI'" E
pobr._ que Ioi autod1dacla do arte
.. da n:la. qua IlUlUlU tDqUloIOluot. da pensamenlO de Van Hec:k que Co.I.....
hbenade e da Iorta polo ~. gloaou na aua ~ do> _ '
que aol\ou u.nba Oahc>a. nca.. cuJta .. Porque teno par. mUl. I>loa mo perdone.
mode.na. quolt IoItou con _ nada que cando Vinllio BIa.ftCC\ lfIUatau i1 ....
contra e. ., todo; e que. ~ .... pnm" ",nd. non .abia p lOtar E que ..
V>da, lrn roocor'le<:ldo entre a "". x.nl" p .oc\&ament e por ...., polo que O "'"
.. oa "'W1 VttCU'"", PO' se. un home de 1""""'0 .. fef moao e ad ro d .."", ve. a
Upllllu IIbe . aL q ue h xe . a con pr ofunda .110. d o e ll, ota de Monte . ,
...pecla l dlgnlda da o . " lto .ncn ble c.. w.. d o. panoa d a tll<:m ea , hm pe,
que med,. IInU.. o COIIffiopollt. Pa . ;. ",med,e ta .. a", artllleloa . ea pe z d e
doa . . - tr Ulla" sUe aldeana " conectar noa coa V>da . "'.... la e na tuuo!
. lutada Pf"QUO""'" natal. <k>a " ' - dun pobo IIlI~Jmente w.t&rtte .. d .fK:d
~ ~ ,-
III STOIU A
<kfi"ido... )
la;all.......
'''''''1''\''''''''''''''''
el horvonlC ....
'.."fId".......Lr. I"'1\" cad! una c.." '" ""...h, de Ira""""", y en'O '1"" lo. c'l'-''''',I", "" han
enle".J.-r la "d. cn I m."a"" cn IIn~. '1",. . id.. mil, it"n..." ..... . llt 1"-"donde I"'",,,, n y
'" .""" ..'e~ .,lu"I"",nle C<>II d ""mh,~ de l., ,i no '1u" '" 1.. 1'' ''l1 un.en a ,,,, H" land.."c'
famill 'lo.' ,., ..e ufId ,,",n en e, le , ill!u: '1"" n." oo' an .a"''' ho y ,omo ... el "111"
0"" 11."., '''''1u,h.... y' S.,d'"e,u , 1'''' ...
Ie XVI. C,...,,, '1"" .. ("1+ "'lli """I'ie..d..
...J..""dc.".,..... haJ" ",,,,,h.. harrna",ada. ",... .. hi.o". y
t _"", d,n lO''''
del /"l'<' .... la. eada w" ...., I~ . hu"",,,, h. '1"" n.."
.".... r.-,...... p" \ ',Iar _ >ldad<>. lInCy- ...h idarl,, 'l"" ""I"""L
"""""'_. cabal'" ,,,tahan
ce ...... En la p.'" 11 o r..... a:ntral del
) Ir- Id.m_ 'fU<' ......... dejar Ida a~-..nwn""""de ~OI"C.-.:') no hay OOIlC\a>de
..,n,..... bal. n. ,,,,,,,,,"n',, ronlra ""
fr""''.....' ""''' ... """...,,, ~"" ""'"""O" ....h e.h ,"' Una' O':I" u , .....
............'" ~ ~ I'" n humhr... .Jo: lo m' ,~ ... l ti"" cl de ( ......" Y .... Itt
(.."h. ( ~ ..... \I 'I .,... ..... ......,.., ,Cftll '" "" ' ~ do: Lt""'I~
....,., ..,". (fI la ~U<mII (fI .I ~ ..na.. haull... J .n .,nd" It:" " ...Jad do: .....",l/' "" C.h....
: ..rnda-..,....""~...,'.. n . r adn... V' 1I4~an: .... Cn' ..." ....,.quo:""'...... b .. ", """"'....... It...
<n l. <",,,,,,a lid ri " 1.'11. Y la.. ,h~ .. <n "''''''1'''00 1t.I.( o () ll1nlcla . 1"'''' '<:fIlin. el
"< ,!>I.' Ift" ha1la/l.t"y k, an' " un """1"" .1< la ."Io"a <1...
l.a Of,,",h<in ..... ~ala ~ lIa IlahMlt, Cal" .... k it.,,,,, a l ",,,, had.,, k.
..... ",...""a halal" o:n ""1" ..... "'~lJI1f""''''''''''.l~" h... lK:ria n ultlO')'
"'.,toc."'con lIIC't ,.. """"'" ..>I",,1t> a1 1 .u.J,., la 1 ..,....\;1 do: " >uo:......
~o:n ; ""'" o. ,bktn......' " .. I~ .."'" 'Cftp. do: ... m' ...... tk ( '. 1" "'... el ",,,",,,,, do:
""'Jt ,nr"""'""""'..... ....u lIC""'" ""'noI'" \ I'Ba 1,-rtpmI .... "' do: la " ..."'de ....,
.........."' ....."'""
1'.., "n ."... .Jm,,,;.lram,, ..
1.,\ '11 ~ ,\ n E CA1.VOS: l J!\ A
("" n, 1"" "n. '"'1''''''' l',...m ,"'i(ada. la,
III STORI A I.\ H.\.:I . n~ .: \1 ' Jo: ( . 1" ... ..., han .... ",,""iatlt..........
m do:u., ...,I<I(..-..uik., >" ..lfram"'I; .,n
( '.1"... .:-.. .... ,..>1,.... ""'" 1 '1..... .........,.,. """" "",..>ntrado Cft,11a- . 1
.."nlnIC'fI'" al.....,..,.Jo: Qu ".I(b" .... ".>llr;on'Ioo ""'.. 01.1>1>0 """'...,......
rnN'" ~, It.......", del (fI'm ..... lo 11th) ma.. JUil'_... ~("' ....... It...""""' 1a1.."""...
lta.l' '1"'" 1. 1"''''''' S I1 .....J. <:1 '" "". do: ....1.;1, m.n . I"d .1 """ ranl~. '1"" ,1'11
na,h " .1... al':"" ' ''' Ia h ~U ... . ' I. ai,k " n~ ~k . iki.ta l . .. l., I","a, ,k
"" ..11.. > ,." Y. arnm. 1 m"I"" , la.. ( a. I>o.." 1" ,11",1" 1. \ '<r,n .. Sanl' {'"mm.
( . h.olla'ol( dla..~ > '11lI>o"'a.. Cft el ,..... ,,-...J, "da It... . 11t1aI............... 10..
l.=r. '\ nao: It 1 tiNI .....1'....-.......
Non " _
ao no
) ""n.a.:,."' 1
k >bn:p.a_ el """"'. ...ho ""
'*""
m..- do: ( al 1.. 'fU')a "'" k-pl .....
dm:c Y con .... ~u ... ok '
.... tend.J.a p . k... d"""'''' do: .. m ok
.
.1eUn """"'l Sin ..... h.irlo. ~"'" ........'on (.1"" I"",.. lk l.ta. el " ..1("'I"K' al """11<' de
",.. M"r"'q",~a""'''''mu> "'''''''''... 1. C... uh . <n dn"J" 1'<I.... l'Ian 1'' ''
l. 1",'." ,1.;1 <nll".",,, I"'d,, ;." al ", ..,...,~ut1n a"' l>o" "an,k ''''''.n<l ,...''I''. d...
f" 1 .1 It ~". ln:,nla y m,...,,,,, <k 1<... ., 11 ( i ......... " unJ,.I. "", I"'.a u'O. I" , n l.
< n mi "' ,.,. la (; ...,.... ",,"''',,",'<''''' ""' ) <ll..... p.>'"
( ',..1 ) "'" h ,.. ~ InIM1 ..., " c-. ,.. 'fU' Itt('t 'll"~
,.. o. , d trahajando Cft la> T, ......-ru.) ~'''' """
m,na \1 , e""",. amha tk ( i......... ".... tlui.n .n V,l "", .ban 11 tk
""'..' . "
r"'1'11."
Iun ,.... l. hu"'l l>C'<b tk una.
",I<,II,a. d "" 1 ..... ,.. 'aoo,
'""''''I''''fI''''"' '' P"' '' "'" <Itoallt... ( aI'(I...k..
<1<: ""I fram, .. k" ,uak. ''''Iahan d< ,., 'la. a
l l",.. m..<",,,I>o.. muy " ' 10 " d 0"'''1.1.,. la ( ;ua. d,a ("" ,\ anl<.. ..... 1I, l.ta. al aln,a, "n
( Iaud' ....' ) \ "1\1,10" Vila. lI.l' la s...~..", ( ..fri. d .1"....... 1'"" ,1 )' ,.., bIIn... '"
I'~nna. lraNl.oh.tn 1" afo,....... o:-a iIf'I'I"",,1tahan do: .. _" ........... 1"" k. """
....... Cft10. )' d """ no '''''I''t'i'ar1 al,....... n;a ................ " ' _ . Ik'olcl " ".cr",-
" .Ia f 1al'ut>Ia y (onI" d )-...Iando l ..... n........ """""'" """"... , ""-,
..... ~ Cftel .....1t".. .....1,..,"'''''.. "" .. a\CftlllT3> ) .1...... """'1M""""" '1 "'...
'~p ~",~ "'~~ JPllU"~J" P'OO PJ"IJ",!".' ",d' ud 1'"1" "'1'.1 ' 1'''.'''''''' ,>u,'"
un "1"_'"."'''
"1' P! ."~' '~I U'''.'" ' .' '''P "1 "., " "''''~.'''' '' "P"I""o.1 'Ul" J~ml>l"" " ~
" "~J~ '" 1"'.''''''.''' 1'11I'1 U"P"4 U\".-","''''" J."'1''4 "Jnd gn~" '''1'''''' ''' "1""UIP.4.",>d.."",1
"1 P J~"~u.'lJ:><I "JOO "'l u"Jldw ""4"'4'" !II" .'1' '"UJ"''I"o.1 ''' '141'1>d"n "" ,(
""',,' ',( '"'''''' JO"~ PJotll"" U" """,~.un J"il"<! "'l"UI.".J 'Ou .'nl> "'II'u "'1 ""'M "lU~u"UIJ:>o.I
~nl>" 14" H 'I"J~u n ~ P I' "'1' P"'j""uo"~JdulI u"\,"" "." "U" OJ.' .UIW "1'1' '''11'''.1 '11'"'4 '''0
'~U"pU"14 '"u n ""'lP,""I"" "1 " ""'~I'" ., l' "J:>o.I ~''I'I1 ''UJ.'" "'l"''''' "U 'I\!" .,"""'.,,0.1
",nl>o.'lJM"1 .'1' "'IJ~nlll "'1 "'1'''' "
~lu"."d 'w ""nd u"'.'.'\II1..nf ou, n4 . u" ".J..' """"
,\.l.'n.' "1' " U""" P " 1"'''''''' ''' !I'''J.I''.) "1 u, "1""4\' '''' "1' "',' u.""" d "'1
1"1 '1' '''''''l"1 '"1 u"'l""I"'" ,\ "'J<'~"'D 'OJo.1 U",I'
U"S ~p P'!"'''J''. ) u.' "'IJ' \11".' '" u"".-"',...,," '"1,""4 ''1 """'.' ' ''IU'' ' U\, U.S . ""'''"''J~
"1'"1'.' . , '" 1\1,' '''''''' poI>" u.' 'I""J' I<", U"S "{' P.."~.' ,,1J.....,j P "pU.~OJ 'l)Jmi!." , nI>
u,-"un", .~ "'-'D"'.""" ~p U\"."4 '401d ",nil", '''1''\ ".",:'urJ,{ "pn4\' .."!.,.. ~)~
"1" 'W.",I""p'undu" "IJ~'.' ""n "'l""'""''''' "'U'''-'4U'''4 ''''''4 "U " ~ IO U0I4"'"' ,( ,>d",
.'1 .>"1> '-'4""'u " "u " lJ"il",~ ) ,.'pnlu~'nf "1.'nl>l' ,u.,fni!" un~1" ,,,.'" ~"4 ,"llU "J.>d""d
~p .'JI!"'''U '''Il'''''~Jn' p UM "4"U'''1I uU <l"",i!.'U P .",1> "1 l<>d 'I ~ .,,,1> .. ",.W
'" "nI> "u,.\\,f "{' U\'D"''''''" "un J""" (,uilUI "J.' un" "'''''1'''''".,
''I' "Y'" n,
,.-", ,r,u ',"",
'1'
""" " U "1 "PI"JM "1""1">J<! "11I,,.'" "U'III """ P..( '""'W U.'
"1 "'''''''1\1 "I"'"""'i ( ..",,>d
"1 '1'
"'411I".. "1 "r"4 "''' 01> 'upl'il, u'<w" H "1'1' ' ,'" ,,,;'lJnu, '" """" ',''''4''''' '''''''''''"..I~
J"~"" P 'J"I!.\ '1' "" '." P "," u'.' ,( "1""4" l,' , >tU.' lPl" "1""'i V 11\
.' I"""''' '''' Jo.1III' .'f"u"".'" "" "u"I'I'" u, "!.\I' '"1'"1''''' "J"o.1 "1'"1' ",,,,,,1>
"U
J"I'..\ 'p P'"14" d "I""'''' "1 " ""mf '11" U';f>( '1' ,.,"d,"p ',,, , J<>d 'j"JlI,w, "..1M
''''1'''1 ' U.' UIP 1-' "'IU" joum'l \1,,,,,11I"1 '\ "w",u' PI'
" "'I'''I"J].>' 1'.'\1'1' !i",u .., .,,,1> '''''I",ul ''''1'1" '"1 "1' 1" ..,u:>tin, "1".' .'1' I' ." u uo u'"
"f.u",,:><I u,ilJ"' 'lu,'''IUI""" u, , 1"'...." ''' JI" , "!"IUJ:>o.I ,,'" ," il' I' ,,-Id ","' . '''~pl'' ""'1
'lu'''4111" un U".".' '""'11I ..".\ ......' u, ." 1" '\'1""" " ." ,0" J." ,,'il.'I"Uo.1 u"
J"ll.\ "'JI,'" U"U.'Ol> ,ml>"uM ""1"'1J"d "-'1 ''''''''',u.'''''1' Jd"4r--l1 "..1M '''''''''''' U""
,"IU.'UM w" l"" "'U ","il'.'1 "..l.''>11"'.) 'U\"""J "u'lU "1", "I'"U PI""" '''''' '.' "f"'-l"JI"" "l ..., "d
"u" U.'"'1""1"'" '''I.'"I'''JU "'1 "'1"" "''''' 1'1' "n ,"u"l'l" .'>p "JI'4 "\ " "1"1'''40 p"pu"uo.1
""", P "'T'"i! U"4T'.J<!,U'" '" "umu'" "uo .. >d ""!U'l ''' II'''"~ ) -' ""1""""0 'J"l' . \'p 'o,,"u
"'pu,..r..;IJ..I"~ ., ,,1> '1" ''''' P "1'," ''I'U'''I'''''' ,( "'~'''u "'1 " " 1"" " '" "' ' -1 "r"4"Jl un lO." '.'1
,( l"U"u,'" "JO U\,""J " ., "1"'''''U''~ ;1 "' I">d .." 1"".' 1" u.' "~j"JlIlIltI '''lu,'''''"'Un,"
1'1' UIUOI III"U''' ""J 1" "4,'''''1' "U' l "'1 .'1' J"il"1 ,,,, ,un p "--l.' "'''1".) .'l' "U'I\
P' M '"'' '' ."d"'l"1l """1'1"'.'JI ' "1"{' pun "1' "1 ",\1,""",' "'1.'\' "1"'... "1'1' u'.,
""''''>.' J." "''' .' lU" P \ln, "" -' m"l"'" '"W "14"U'''"J """"JU .I",'.'J.I"...>d'1'''1''1''''''''.'
"11'01>" "~14 '" .'l''''' '"1\ ''' '''''' W'' U''!,''''' ' J<>d .u' l-\ 01 .'1' "Y'"1' IP "" ' pu", "1 ."
.'1' 01l'IJ"" W" .,p",>d"'lJ".''''',( """'w ' 1' ",,,,"".Jti"1 u., ,,, .'" 'u"J~" m l> u.'ml>" "~"l""
'lU"pO.'"" ,,"UItU " ,um '''l"JO~!1 "J:>o.I ~'''~. l' "'''''' u'''4'! "'1'"'' "" 'I">d ",,,,",,,.,," "' \
""1' P.IU'1 ".\ '''''''''11I
"<lUI "J~ ""1"'1 !II" '"'''t-JJ.'14"' '"IJ~I.lI ' 01 u.' U"'id"'l"JI .' nh
'"rnor "" "11,n'" .i "u' l\ "1 .'1' ,,,mu<>u,,"'1 "'1'"""1'''" " " "!P:>o.ln. "1 ~I""I' "'1""':1''"
un ,"",' '" L",I '1It/>1 '''~" "'1 u l "".>d u.' ""."'HU ."\' :"W' l'" '1"''1' un
"',>U""" JJ .J"~"U "" ., ""'lor"4""'" '1". ).'1' '''UIIU' " .\
U",, "1.'.1 ".~ 1""> l' '''10'04" lIU .'l' U~ 14"'Pl , ',' ''' j u"""'I'u,":>o.I "-' ''l''~ 'l "y"i!,,~
iz
" (c'S1'n~' en dt",dc "" m m ;." 3111-u",,-s (ah.a, y ,...1", 1", j'" enc, .dm"""""",,,, ~ 4ucri.n"."
",eja, ",mlprada, en G,,,,,,, Y' la nlhien el So:d", A4Uili"" de \'cnl"'''. l.l" . $
e,"' ''j''' can do, en h", "'''nle, H'<.',n,,, " n".:lu",,><Iue J" rmi. cn c!l. y el cual 1",
al~im 11"1"" ""rru lamel;"" Que 1''''''1>;" 1'''' d"milll.l'" sc .bu"ia ~ ga"aha d ';eml'" cn
hcl>re I",ra ,-.eh"""",, general"" los mas c"sella""" a los "'" '" 1" , 1"""""" m~lr'"
Ingenuo". se bo"bia';00 y ha,Y sc dcc i. Que de la l.la l~ ri a p, mc ipal; Fidd dc Acd:...'<Io., la
""hian al~una' <_""" dc",,,,,,,,,,Ja , en "'lud pnm."a 1 iclima <k la "" nacuya mu,-n. la"IO
cn"",es para ",,,,,,, y 111,,,,,,, niilu. 1"', el .1"1,,, sc",h", ~ll la e,""",rea y "m,,, , " 1m,
llamad" <-<lnac. T"d", d,'sd!>amo, se, h...'...... , a"'>II, m" "
m.,,,,cs rara !",.k r .. ,t" a 1.s ju"........, ,' e lu a l me nl " 4uedan ' e s tu s
cena, CUY" cach"ndcn Ir,,'Ccnd ia al rehg,,,,,,, ca" 'm,cuno.:,I>IO' y lam l>'cn
H...ind.m. en 1,,,, di siguiente' a '" em" , i"nam O' de lo 4UCfue un di. la I;d"e
cclchr",on. JII> "il" f'llf lu Que SllCc..Ji. all del mel. l. a'; se tlam.bIt ..'n 01. 'g, ,, mm"",.
denl", "no., tamb'en ro ' 1" que se tmmaba . ll ay una "',.,amm. o em,aoJa de la ta1cria
l a Sant a ( '"",1"'''' se "",,,.,jit mUI-hi';"". en pn"",paI4ue en lo, " l" n"" , di.- .Id 'C ran"
aqudl.. , l;emp", y 1,,, ",a- ""hik s lan,. b."ia rue. a un gran c"""o de a"C {ri" .
"'gmd"',.... ,,, fricmn sUs h";"nl,,, y I"'""d as La gak1ia l,~.",- 1"'''''' "aCl' .....,h. y bacia
hrnma,_ 10." si. las ,'en as "sla""" prece dIdas abajo, ."m" lram!,", 4"" es'a".n eub'ena'
dd ra...'u,,;.li.... dd Sa" to 11 ,.....,;... con 1.. dc 1,,1I1a.. "~lualn,,'nlO x-.lndas. y 1" , 1"'"''
cual su IcplidlJ era 1'1.,," y d "","e ""'cn...."n bUM,m;onl" pu' la g(."{-.l,nam,,-a
Il~""" "'~j ldu ~m un homb,. de hien, de IIn ,a""uel" b<>fa,lad" , in 0",,, ,, ,1 ni
h"nrado a eana eal>al, .ospelu",,, ~ crllerioscionu'k" ,. I'.n 1<1 pan o ,ure';o,dcla
'c"><1all<, po, lodo,. "" el fondo e,a un Cura colina ba~' ",ue b,,.. 1"" 0' 4ue ,,'n de 1/, a"
fruslradO. ';o "" pu<'<.le uno ,magina, al ""no p..,md;dad ~' akan,.n ha,la la gak . ia. I'.n
d<,Km mano....4"0 n fues<: haciondo el l>i,'JI 0"0' 1""0' 1"" ""''11 lodo, lo, ano, un",
a""I". I"s<luolo ..,deaban. eu,"n{("1"'''''' <I "t.','a n 1"" all lO l;nes de
Sil fi~u'a .'la "isa "" la n",me do ra,. fu n iu o d'' I'',n il a. ;1/n"... n<lo.' 01gra"e
l"da, la' !",,,,,na, may"'o, de Vila" reli~,o 4ue en,,"e ,,a la colina de ealn,,_ la
Qum,da, y ('a,d l., ~ 'u 0....1 fue d cual IOni a mas dc 23 1"'"'' de ~ra n
aucm",o <'a"no de Vil., en la f,e!>re de la p, o fund,dad y 4a c aelua lmeme "lan
mma,I.,Cah'",. Mlle"",,, mmig....n!c.,q"o mo enm",;ca,ad,,, 1"" el mal",,,,I, re ro "tIuen
one"n','" en " . nom'; 1> en Vene,uela ath d"pU~"'I'" a Iraga"" a a1l.liln ,,,,,a,,, ,, o
..k 'eal"m e"ml"ar l. ca"" .Id S.'!n: y h""'e' imprudente .
alH un auko,ioo C"-" o,, de Vil. en 01 <Iu,
IuIbia,iduel "iojuCa'inod< la mioa. "io fue EL \IO.' .-\STt-:KIO IH:
pos;ble
Ila~ mu.hu, noml>,..." h~a"''' la
..\ C IB EI KO : U ~ A
m,na d<C.I"..: (; " li .. de t"bo/an. ti ducdl> CO Y I'KOn : KSl.-\
de la mina 4"" oun~ a fu< un ,'pl",ad"," de II ISTO KICA
los Irabajad""" ~ eu~odill<,""" p'...edio d~ la
hoilica n ..lidad an~ I,.. ~.m,.na; d S<.""" Tenl.l0<Iue ,ce"",.".. 4"e Ilna de 1.,
C..imiro ('.n d"n de T,. , d u ," o nl' . maj"re, pro,",upacionO' <lile h., I,'",do
e""arg.Jo il"ncral de la mina y gran "'""I>re ,icmpre 'obre la "i""na de la Tierra <k
<kb;en a<luien , ,,'<.li el SdK" A4";]j,,O de MontO' es eo",'(.'C' 1.. ca,,"' "'al" del
Vil... pl"",,'na en l,ana hle y prud" n,o a 4uien ,onniel" 4ue acal> e" n l. e~"lOnda .Id
""1 " u' r "!) "1 ~I' " lo" do.) UO ~I' 0P'~O'" ~I' sou"d '",l" " o.! "11.1",\ "U" ' I' '" , nbnp0l'
,.o.!"' l,~,,,d u~ u',,,_,"u'l"l0"l ~oJ <~lU~l"" ", ,u,><I 01 ""ojl" 'S " 11" "'P"'"" "'1 "'1'"'1
,~'" ""'''''''' '"1 ~P "Un ''''.'!''.lUl''JllO~ ~"'I "'""'" .,ob 01 "l' "lU"~ 1" ~rU(><I,,'\JJ'"
"1 ",.<.1 '~ U"""J ,.,,"., '''l0 ll ' ~ l ' "'.l 'o, " 'OU~I'OU" I \ IV
'''''~!1 -,u,"'I'~V
"1'" "1'"l~~od l~ O'l U"~ "'P 'l~WO~ ""11"'-' ' 1" ~P <~fuOI" <01 ~I' ""I"""U' "1 "o.! '''1'"''''
'''1 "I"'w ''' 1'' "1'"'P' po ""1"" 1\ "I' 1U ~ ' l " 1 "'1'''1 ~ .'.'u,-""d "1' "l,do~ ""Oji" u'
~P "' I U.II~"~ '''1 uo., <~ I'"Jj "'1 "1' ,~u"''"P' ~oh '"l""-"~ <~'" XIX "Ij" l' -,"'u.'W'" 1"
'"I" W"'1 '01"'''''''.1 ~nw ",'U"l'l~ "'0".'""0 "\'I "~ "P"-.I'II'W.11' "",b<W",I"1 u-'1
~. H ""'" P I' "P"~O"''' u,,,, owO.' ~oJ ou .( -1"" 1" ,d,,'
"1";"" '0<.1"',1' "~ "fJ~l,.uo l" P ,\1,'d "U""", ~ "'u"","~ ~I' nU'll 10"'.'" "1'Un",
"~IUO " "I'P.J.J~'l "1 ~I'UOJ~O .1 '" uo u, ury"'''~ ""o.! ~"W "."'M'I""I' "!~Iu"...sf
~""""I""' lu~OI "'IH -'''J.'I'"U'' I\ 1"l''''lu'''J "un ""Id"" '''-1 -" 'I"' '''' P''"'I" ,\04 """"
"'I'!JIU"~!' ,,,,,,-, '"'l"'\1 'U~" ~oh 01 . ' 1"'" """''"1'''''' JlIUI'''''' "-'"d ,( "'4"'" """r"l
'u "'''''l~ l "1 "' lUO,' "I'"u "!U~l ou"U"\! "1,pnJ , ...d",,,, "-.I.d u"'l"'ld"" 01 ""It< ""lO
l:-I -1'"1"1""1 0' u~ "!"'l''r '"' "U~I'''U''I'\i 1" U., "'U"'!'" "'U"!.,",,ud ~ ""!.'lIU."" u,,,
'"'lU~'W '"POI'" ''I'"I'-'ob "~"~ .''''11'1"1.'01> P""'''-''','!Un"l '' "'lWm .,u~ ","'.! U",.",,",""
1""'''''' ~ob ,~'" "~10 ",.,,"d '''~ '''I '' ~ "I'!UOI "1 '1' OJ.1U'P "wud 0' "P"I".ll ""~
"~""' lll~ l~ "11"'( "" 'I,ou"l'II 1"1' " 'llU'>"u, ""1'",1 WJl"'''~ '.".1!.L "1'.1""''1''''''"0.''''1'
"1''''1'''1''1 ".1\1" ,~04 :mI> '" 1'" _'0.1 01'" ,'01> " IU~"'"IOI""q. ""1" <~ ""'''Il~'l".lI"U"
;'1' "'l~",d'- l -ou.'I'""" I\ 1'1' "'.,"'~OJ1'~P "1 L-l ' <ot (] JOd <oP"~ l'u,,'I ' of"" " Jl
:mb,,,,,",,00 ""1 "..d ""' 1'"MO"!~"4 'lU ~ol> .sP ~ -u,,<tOO "I.1P""I<''''''0 P" ""''''011"'
"'"1' ~.1,,,ntl ~ol> ''1'"'''' l"l ~p .....01'" 11l,,",X "1 ;>s '" ,,,~,,I>u "1 ~P '" ,or,'I ",,, ou
"1"" 1"1' I"Ull 1" Ul.~'''''l!' "'1 'Ou'''' O] P .",1> "'1"' "I'uow P "P"l ~ """'''' '"1 ''1'''0'''
'~"' I ",u~",O""J "lUn"l" ~ O'PO"~ ~u~","o.' Jo' 01"'1 -1001."" "1"1< P ".' '11" ~I' "1"1"'
'"' "1'" '~"'H " '''~I''OI\ ~p ""~'1 "1 "1' ""'1 .,,,1> <~I""U''''''' ,,,,,,,,,,"<l .'p O'"'IU,'A'''
Ol'l_'"d P "'1"".' u,-","' p"""U" ,,< SOr"1 ""1 l' m"'-'.' " ~"., ,,~ I"OP" "IU.'''''''''
"r"'\~1I U",",,:ml> u"I''(j"1 "" ~ oU~l"u"l" P U~ '.'lu"l" .'1' ""011 "1 '1' 1""'''.''.1'1'
PP <~l 'l"'uod,." "'1 " ,"ur'l'''-.d """"1"><1 o q."~ l' Or"'~U~~ "~ ~nb " _"'\'I"~
"U ".1IU,",~J<l < ,uo,'o,'u~" '"-, 1101 I< '~" "1 ", "1I~ '1' "." " "ld\u'l~ UO
"'1'l".J.><I";>,),,, '''1''''1 r,,"'.! ,,,1"'.) ,,~~ Ir ~ ' "'" M" u"l'~'"'' ,'" ,"U",,,,," "'1'"1''''''''''''
u.' "l',jI""".,, 'npu.",,""''' U"!""II'I,of ~ob '"1 u_, "'''-1'''.'' "q -. u" I" 4 '" u, ''1''''.'1
'"U.'IUOI ~ P pnpuu.' lUI ""'1'''''U "1' "'l-"P "~ .,,,b ""'U"U,o.!"" "r,," "1 "1'''1' '" ""u,o.!
U"'I "'1"0.1 '"1 '""'''~'''I' lu' "lU~W ~ "'"11''' u~",b 0,\ ,.-"" ,' o,' "U,\ '~I""I\ ~P ....." 1 "1
",,,o.! "o.' '~l""" ""'11 "'l'.'OU " ''1'".'''.'0 '1"'1"'" ""' 1"lO '0.1 "u'I""U"I\ n
U"~ ;'" '~IU~"'"U" J -"'I"IJ.'I"'" '"lOob!, ',u''''!''V ~I' """'"U"I\ 1.'1' "U',, '''
""1 ,,,b "N""UlMU' ,~'" ~ P""'uo",,,.) "1 ", "",u,",,,<I "1 ''''1''''1\ ~P r""_L "1 u,
""O"I';>S"""" ,~'" ,,,,,,,Ilo "1", "-lnll".'"1 , ,,b "1'"'''' I",nll'" p."" "11"l' u, "~"'t"""''''''!'
,,01;IU"~ ~'I"'" ''' '''''I'''V ;>s "!"I'~ UOI\ I"P .q ~ob l"<l"d "uo'U'P'''", I'' 1"P "P"P
o''''''''Uu, ~l "r,,'I "P'''''''' IW."I ''''1'''' 1\ 'P '''1'"'' -'u"d "-'1" Mo.!~ "',"....'1' "''''''''Il""d
"""1 "1 '"'''l'~''''' ,,,b """1""'"'' " ",bl"".) ~ ""'''''uo" u~'q" ...>I!'I """ ~'lu.' ''1'''1' U"'I
'"''.'''""''''' ,,,d,ud l' "P'''''''''.!'' '-'!' ""l"'I -""!'u,>,,,, ""'~ ;>s "~lu.'Il: 'l'-.Id ,\ ""IU.1-\.1,.,
'P <~o<!<'p "'''l'''' '''''l j" "'1 "l' o1fJ"1 "1 "'''1,'1 .' "<,, . ~ nd "l "P"l U~ ~'"'l"".'''~
"P"pU"1" u,,, u~., '" "'HUI ""~'" "'miO.' ~I' "l'-m<I ~nh '''W'''d '"'" "1 .'p "'" ." """'.'
"11''''"' """ U'U"Jq"'''S -"~" ,k r .1I' ,' "'Ol IO!) "1 ~I' '~ l"~" '.'1 "',"'!" V .'!' "U"I'"U"I\
cz
" ..a,,,"" ..., la 1"'1Ta de \ 1"111<" ", ..1", ....... ,,,"mll" que le h,,' le'''O'' un l k ......,.., ole 1..
....po.'T~ .. ," dd \,,,.......,...., d< ... J'f"I". {'''ma....... ole 1\,""""". '11'' ',,"k.bhan t."'" l
'''''''' 1,... I"',,","'k>naloan. I""nl oro .,,_ Icna "",,,"'arg rara ha,:cr.001.. el earho... '1""
"......... H Ji'oia ,~"' pruf""'Jfl." .... Ak ..I;i) e""""mia .... l. f"'Ja; poro cambIO 1......
,.... "W1....."'ll; 1'<'" no 1""''''''''''
1'tM~(ft 4"C' 1'C'p1.1c- k..lo....... e ........-.dur
Ae'......... 1""" p.>h.. ~..
.....ll~....... f.... herradU'h. ele . 'Iue " e u.b. el
"'~ "-'" " ' _ <k .... p" al...-" \1.."a.I""''' y m ..Jluho 'f'l" 1Dha,...... .......
rhl~ f.---.
m _ <k Po" ... Cft,,,,,, ...... el .w. """.... el lraba,., """ el
~ _"" que '1......, okpr"' ..... '''"'''' 'l ,Uiha Y <khut <lo:
... m.-...:nlo''''I'Cf'',..n kroa ... . . - ~ <lo: h.~ .. Ik> el h , ..udo el
La <>Ira rvon okl .>d......~ f"'I"bIo ............... J'l'f la ''''J'l....hllodad <lo: C1Impl.. el
r"" el f"o.'1'TTWIl....." l.">LIdo do nrku.:..... do .'OOlralO y' """"" ' de la j"'loe" "....hu de
k... "lMbd.&n".. Iludo m""h.. 11"" k.. .......,11... lK.... hr do. ..J,,' ......,.1"" ,-\1
1""""'1'..... (1",,,,, Jc ......................1>1"" de la """arar. lo.. friI,lo h.o" , el romo. la'K.
..".... .. mi. d ,, 1 \h' na . ,,,,, ,, 1'1111'''..''" .... .... d,af'o & '1"" ..... h.h'a" pa...w.>; p' ,"o
,nle".""" &.-nln> <le la , eh" o" "ali,I",... ....p,,!,.......... "",di'", "'" 'u f,'d.",i.
. oh,;a ",,, "!,, en d 1'",,1>10 """"'" ,,'" "'''' C ienamenlc ,.".. alr"p,II". "', '"
",,,;nllI .!<' "t ,l><.In/ " al Se"o,)' de ) " "I<' i .1,- han h,.... h" en n.. mf>n:: de 11" .. ~. "', ,., e,l'atlo
h".. .Lo.. raie.... en,, ;ana, y ,,'" ,,,,,"'llI '1 ",. la p"'ri a 1,le..io """"",,"a lomara
I<Im",,;" "''11'"
Jo.."Jc el \I una. '"" " Jc part,,.. P" 1 I"" onl....k.. all'<'I"<II....
,\e,"'",' 1"" . hoJa 1.. f '<:mI de " .... ,,..., h dd M a." Qui, ","""le al..."",II."
J......". ni' 1< "'In maJo., ni I""<IIC"""" ...aha , 1" al ' 1"""la,""" l""'f'I'O"O
.."" el .....1 h..hia 11,:"1" muy buen.>
'l"" ....-mhn>cl ~
l b ) d<"'~"<l\lOC ,I......... boo:n
el mu ""'''' Nlf",. 'Il" de alll""'>' dt
aqu<'U ,nlf\tOo.. ""~ .... nnhoty:o.
aporlan'" ~nh' Canta. f~"-"
i"""'''' ...Ic- la mil.. in'''l'<'1'ahlc
It-r<"", l : "" ....rl<n''I Lo lr,,"""'~": ...<lo: un
...."J,.. ,crbol. <lo: ~iOn .... ,.....,....,iOn.
<lo: U" 11"" ".,urndo .... .. .I&a <lo:
.....nl." 'l ~,.tdol....al : Du'..llI~ .. n """,<lo:
kh..., pa....' p" l...I& a el la""O'.. <lo:
;mpu ll... &1 ' I._ '-len<> d~ A,' ..."" Y
pn:~unlaN rutma n;'m enle .1".
a~ ...e .. I""<"
r". mll' ,h;m .. pa~a' P" rada n"".
y .llle~ar
a una f,,,,,,.
e""" I'I.~a "",,11""
Y 4ue mil' U'
a I"'~"'. l'I I"" ....n.. muy' od ,I"'......., le
''001......'' 4ue un eu.,m", P''''' l. ""J'f'"'lI f"",
.... ..
~i1,,' Lo .... el "'" ..... e....."u., el, ..
.... ,m{'"."'k" 1"' , p" """1'".""01" Yk ,~oO
... ""'. el e""",,, Lo "'....h. "..a que "" le
~.
Rocbl
". qu~r" Hr "nh A ~q .. orn. h o m or n
E
nhA vr n d or l,n',.
naqutlu l e Ir mll "" co .... nlO .. .. c no t.... ' "min .Ir" lrazol d u n ha ",, 11.
qu.. 0 11. poi. fI U Ir4l' como fu '''b.. l e un m or n l n o qu e rl.lIal'1a lla du
nun se r.i n de pr lm. ..u . 'Ir" " , e u d . d lt do I:.rb. l lo e m Al. da pedr . e
co nHU'. . . p r ofund. m l r . d . q UI! I.tl! Ir.lu ~lpebr.. dun eene
IInh. peq .. , n l . ~rt'do q ue e. Qutrtmolil d ord lc. r , mltm orl. dun loo
. ml\l'O '1e e fo l " .. n o or n fcne.',,'" nu n e. se "l.Q u"c:~u d~H f~ ' lo m ~nl r.. .
RO(h l
r,llluy tl~,.t f~//r; "m~(j;
!'.u/n" n f",ny!/
0,/" "j~ OUlr,lJ f'r~ U tI.I// ,~..n l ,.I" f',.I/ .1 1) f'r.l/ N.lf".JJo1l '
0/f"./ " f'rn " ,.I/ f'r.l" ' I l "!" dn h ".11 I.ltln/ 'Jnh nj.l
'f'r.l ,,,rd ' " f'J.I" ".11.1 -'.11 ' n' InllJ'~nr,) ' Ol .nll1/"l U!'f'
/.1" '.11 .10/ .1.''' IJ /.1'/" n -J " , f.l,/ '.IJ )JrH Ul ~JIJh d.I'/.If".J/.I'
/.I~j r ,.I.I/.If'l'.l' IX'.JJJ I' l/.l/JI IJI (.1/ 1'." nlJ/.I o
JHII(.IJ 0l " '~!!/ "/ /.11 '.1.1"..1" -,)1/.I",.u lI) f.lj .l" IU Uf.lJ ' f'r.l;' .'"
f',n ,K" f'r. l -,) f'o1l 'J" l r /.lr n OJ r n '.IJ " !.I.IJ/.II ,n 11 -,n u r.l,/
o nf".)J''' ' /.1" /.1'" ",/" 11"/ " ,O/ JO/ JI U /.I",'.lJ 01 " I~
o/.ll r ll lJ ,.l1
,n I h tr~,' oOJjfV " ..1 / Jn bu /.I/ I ,.Ir -(.11',1 l f1f' J.Il.lf'l u,
11 1' "..1/1 f.l} .'/ r J / d t)-(.I/ Y<.ll l ' 1111 ,.1/1 ' .111'/ 11 / ,) ,JlI " "
/n.l/l! ".~/II /.11111 I..IJ,nl '.#J,JI I O' l/.ly n JII '.llI h /" :lt
o MOSTE1RO D EACIBEIRO
Pedra decana da (erra de men tes,
sacras ruinas do vello rnosreiro,
pretc do Lrez que baixa das [entes:
Fonres do Rego e do [ornc Telleiro.
Rochi
TORRE DE ALARMA DE CASTRE LO
Rochi
PONTE VELLADEAND N
Roch i
o C RUCEIRO DA VELLA IGREXA
Vesrixio truncado e solitario,
noutrora gardin da vella igrexa,
boxe, nostalxia dourros das,
aga rdas esquecido trol la ald ea .
Rochi
."
A PONTE COMAIL
Roch i
FORCAREI
Rochi
'/
-.. . "/ //
/
/ ~ . /
I
; / l ' / /
. / '-;"
""- / / -' -
ofASIlEIRO, " RROREDE
/'fOlIOS POROS
ER:\E~T 0 \ 'IEITEZ 1.
,'u."....m,,"'''. a1""""". en hcn"n.-ia,.. ,~, ,a...l" ,ha""" "'''''~ '."''' ,', ' ''' 'n'c. " nd, 'M~'
"am:I,".: "'m,,", una I"'m. " un 1111" . 'l"" hal>, a "'~'~lImi~nl" ~ ,'",<1<, q"" laml"'"""
.u e""lI.anle "" \'....." .... Ia e ,,""'" a pa_ onal<la.k.nndc ''''' ,;'" ,,0\1 un .h",,<Io.I""4""
un~ dil~. le,,'una "O u e"",h" a fI;I<...b """"''''1'''''''''''".... un." llan ,ak...
Pt.. l<\cdra. llo:ndo: cmo. m,"" ",,,.0\1 Ila.u a "">r!<.'. """ IOdo, " ...
bmd...- w .<:am.'f<:fa, dc>.,...,.... r............ panc ........Ia~>I.. do
o 'I'K' "" qucria k-mIor.-....... ...da 'I'K' fun adou,nno.ln en ( 'oluo." roman:a
~ . cnn ;00 1"''1'0Cf ~ I"m. """ "" 1'."'" ,ona. .... q... "',,~ alCrTUl " k. Ia~
, ...." fk.. ian ,.., ",,'.ndI., cal la.1a.I""'l"". ....'11"" .elano.lo., na~ ~._ ...""on"" ""'n un,
pau 'l""" iN I . enle "''' ". ..... ' ,....,.. "" mahon " h"IC" rara huira,,,, da ">lone ~ ''''
fa.-i'''a~ m"",""'''I'' '''' p"'l'i,,,, " .... i"'-.. , a"""lIa''", .uf,i.n en " I.""io, 1,. d">I",i ~.
....n "'" '" .., pallaNn ,m", ,,,,,,,,. I"'R> he"". de a l, unlla. ", .. Ik.,.,~ .~""ada~ '"
n...L& ,"""'lal ..... UJI ,amiOn C a l". do: a13iMk.... ""'" '1" a anda...... <krItlo: '" akk. " c"
malcr ... l. O 1"""'110 """ .... "'","' h flin"lro (> k......... a,a. que fun. .1,1 ~
Rodli
Manuel s.w-o, dtanI8 do 18G%O COI'! mecanosmo dlt madeIt's que SIIIIIJIabIJ a
honI da.!I ptIfIQINJtS csrpora.s do mundo. ., que lIfI ~ o ptttmIO da Depufaon de
Pooltthedra
Adatadesralolo. ado 12dlttnalOdlt 193 1
Don &nllo. o (;rego da ponle . no ano 1948
Ano I.PU 0$ ~ , "son Manuel d& Amede . Danod&
Ventura . Gor8d'Io fI BaSlllD d& A1bona
Maree/mo de Gil )(;n Falo do ano 1.944
J
- .......
----
E
"""""'" Com<,...",en 1 947 F.gu' 9I1ll'<lff9OUr,as. Jul na
8II",,1IU, LoII'Ia<1BP,e",,, MII' IJJIf do G""U",oe Xonx a
ainda Rot'. que medra sen o ( .)am- s amos ea~es de ver~ '
bIeole non hu mM . sen eoetecto ceas Se n podrmonos e eter n a
co usas. sen eeie cn co mundo fuodameol acin b,ol x,ca e psicoloxlca
ve xelal e anima l. ece sernpre con Que tar Rol careenc oeste tese . tmpre
algo inhuman centre del Por 1$0 ro polo m800s alUodl' a unha Que pcoeoe-
l'Iom e conlempol"aneo. nado na mos chamar fundamenla06n "blogtaf!
Cldade. mooas Yel;e'!Ii con pouca ca " ou VlV'et"IOaI da mesma
inbmodade (:OS cceectos , sen case
Cando hal aooslia eu estas hfla s
con tacto coa p8l sa xe , COS 5ef8S VIVOS do libro de Rol . non pcoen e eoce de me
que a coceen. nar sempre un pengo ~mbfar tam o do meu prenetm enccn-
de deshumanizacin . de parda do Iro coa meseta caetetana de Palen cia ,
mars enlrallable mlOlo do huma n"' . cando aind a non lllIa once anos e la tca r
Ora ben.cal I"IeSta nbma all de slipeto durante un cursoenle<ro e
reIao6n. noma e p8lsaxe. o pnmetrO vanos ml$ despoIs ainda A molla
dos OOus?O home ou a p8lsaxe? E Vt\I8l"lCI8 Ioi ITIOI semellanle a que
velaq u. na res pos ta sobre todo a de$Cl1be Rol Carballo oeste ..8110:
esta cuesn n. onde se van poner de l mbrome agora da m ll'i a
Iron te Rof caroanc
e l a in Enl ralgo pnmera salda de GallCla Era un tren
Porque este ulllmo considera lento. lentiSlmo, que Iras ITlOItas horas
que a paisa xe (para el, claro. a dura e de ....axe tru.zaba cara 6 al'lOlle<:el" a
nda persa xe caslelana l sempte frorIlewa galaoco-leone5a e me depo$lta-
algo exlenor a persoa que a conlem- ba no medIO das sombras nocturnas
p1a. laln chega a dlClfque o home para facer trasbordo en Venta de Bal'los
mesmc o que cre a a palsa xe . Esta Ali atop.bame eu so coa milla maleM a
ven a ser para el unha espec ie de no medio da mrrensa ptan cra ca etetana .
constructo Inteledual ou pcncc do somebdo a uo dos mals Impor1anl es
cambIOs que pode e..penmenla -Io
"""'" N ad a m a ls con t rario a
ma netra de ve-tes cousas do gaJe90
home Non se trataba dun SIm ple
cambIO de pe lSBxe , como eu e calquera
Ro( Carballo. A tese l unda men tal Vlaxe<ro pode expenmentar fIO curso de
des te . el ec! lvamente , a seg ulole , breves ntres nun avin ou nuohas
ben sulilla da po r el: -Nc n o h om e o cou ces hor as de ferroca rril. Era algo
que c rea .. p.aisa x. , u no n o r. vs , mOlto m alS impoftaole . mal!; een
cam biamos de pa.sa xe. seocn gue mane ira journa e especial de "mo rrer".
estamos a ca m bia r du mundo a Com o nos d i tamn Rol CartJallo noutro
o ul ro mund o Un ho me ga lego nca lugar, en Galld a a Terr a non algo 6
de sccetc depositad o no medio da qu e se lIe roce cu lto, sern algo que
planura castetana E com a un peixe 6 es t ioeonncao c con nos bastra formar
que se ue tira de spetc do seu unha unidade que, .:> se crecer. ece. tal
elemento . O oorreeo que se lIe com a un ha es pecie de marte da ialma,
aco rre que no n se pode ~i~iras i . sen enlorma de m orri na"
rtores. sen reque.rcs. sen veces Pero Rof Ca rballo crnos alnd a
verdes, sen vexetacin, sen o mar algo que para ece . os da terra de
rmsteeoso. sen penedos abruptos , Montes . mor Importante. Resu lta que
sen doces outeiros. teto. sen a ' Irma de menerra parucutar nos. OS que
parsaxe ' ". ~ivlmos na monta a. os que terne-ra
S. Ro' Carballo. J" MilO 11 , ...idad" dll _ ' 11 ""i(VIgO. 195 7). 63
natureza emstrase. l'\Orl no sec A mon tal'la da esteeee e orrece
erlCOlro XeolX lCO , senn en le llada perspectiva respecto das rea lidad es,
coa rou pa~ e vexetat, non coma un dos espac;ios e dos cooxumos das
remo (le penedos e cos tas . (le sta e cec ees: ca ra ebauo pdese ve-lo val . o
formas tnIneralS, senn coma un verde da s vetgas, as onflndas rores
mu ndo (le COle revestldo polo verd e vexeta-s. cara amba o azul 00 ceo OU0$
mtIagre da voc:1a Pn:l. ademalS. lSle nubefros da IrebOilda OIonxe ata o mar
mundo veroe ha oonservill, pra ser entre nboas En reallC1acle a pillsa
seooceo. o ca rllller da natureza ; o montaosa un verdadetro moomenkl a
ca lco 00 horne , a ,mpronta 00 xard .. etereoca. non a .fIa recta e honzQrltal
I'leoro OU00 hoftel<l han ser escasas de cesteie.senon a veoeceee e plural..
Somenles asi ala sobre f15 en dada . A nasa pillsax e aprfldenos a
rarma sagrada [.. .l. trasmll indonos sermos as dese o mesmo comezo da
arreo un oculto ceene Que pon en ncsa vida e Introdocese as no noso
comunicaciOn o noso sangue coa Intenof,
vida vexeta l Que nos arr od ea tetas Por ISO co ido Que nos atm xe 11
das ccnecens -concle Rol -, -pars ns qurzers rm\is ca outros galegos
mon tar'loso e presen cia da nalureza (haM anl es lI telfa cha ou de aoe ncs
na sa pnm'tlva esencia, pouco horizontes a bell a do mar) o que
modifICada pola man do heme - Castelao eeeee en Sem p re en Gal iza
semellan IllClIspe nsa bles pra Que de ldoIos ga legos 0 galego home
lUfdaasaudade"" (le matees" E o preosamenle en
E como esta lma~e_ grande medida pela sa oe ceooeece
poboada (le monles e (le nal ureza, nll ma dunha palsa>.. Que non unlfor
o ambfto matenal e asemade 8$pWIo me non rec:tJlinea Por ISO Caslel.ao vla
tuaI no que xorde a lTIOrTJl\a ou a xustamente nesla paosa.e a ga rlllltia
saudade, que algo oonsl,lullV'O da malS s6hda da nasa ma netra de ser , da
nasa maIl81ra (le ser. poi' ISO 0$ Que nosa OiICIOO3bdade O Que non pocha
viven , os Que vivimos nos mon les, na marrar -lI1(lIca Castelao- era a Ten'a
palsa.e montaesa. somos en xeral Sino permanente de nacin- , porq ue por
xentes -contra o Que ouirce pulderan mollo poder Que o Estado centralista
erer-, l'\Orl dura s, irtas OIJ rspidas . evese . se mpre resurtarfa Impotente para
eeon ben lenes e sua vee.cc nc es- convertir o noso terri torio en planura
ceocerses ceas me ne-ra s diferentes casteln E qoeoaoooocs a Terra non
de ser, atentes es div ersos planos e nos mataban a posl ~ l+dade de re VIVIr,
nivel' das cousas e dos prt,lblema , porque a re-a a fonle da vICIa Ela
8 - Casts/;oo, o.c. 46
51 a G.w! .Jmnez. Pe<1fo. UII v;' de CnfoOe. Composhttl ... fefl.- CnlnIc.
Nova 18 f f9llOJPP4OJ. 40:1. ,f{)1
ss
eles. pobo. cregos e ecets popula res das rel lxlns e culturas simbolo da
arnceroose afoutos e t erts. regando transcendencia e da dlvll1ldade. Do
co seu sangu e esta re rra de Montes, monte, do que o cume parease as
sob re todo na vua de r orcare', por mor veces entre as nubes . pcoese drcrr
da libe racin da ncsa terra da invasin que esta tempo na tena e mars 00
napolenica. al polos meses de ceo. Os estudiosos da histona e
rebrerc a abril do ano 1809. lenomenoloxla das rexcns. sobre
Pero ha; ainda un eimbosmo todo o rumano M,rcea Eliade , dll1 que
milis rondo na patsaxe monta esa. os montes amosan heme a estabih-
baseado naturalmente nunha e xpe- nade e inmu tablhdade de Oeus ou dos
eeoca humana moi real. Os que oeoses e veen a ser as coma o luga r
vivimos nos montes sabe mos acrece- do mutuo eoccotrc da tena e rnars do
los seus emcs puros e csoeneoos. ceo AsI omonteOli mpo, por exampc.
Que crean hberdade no espinlo e no era para os gregos o lugar oooe Vivan
corpo, e mall as auga s Iimpas gue son os deuses Pero tamen os montes do
a delicia das trollas xnes e fUJ(ld,as. xucasmo e do cnsuaoenc nveron
Das entraas dos ncsos montes unea Importante func in retooosa,
tearonos reieo-creoos cante-rescesta coma ocorra no caso dos montes
Ierra a peora ben tra ballada das Horeb, 516n, labor, annn, Carm elo ,
nasas casas. A peora xunto coa auga o monte das Oliv elras . o dos Caveuas
son case a mellor materia pnma dos (o Glgota) e monos roae . Os montes
noscs montes Porque nos montes eran o lugar preferido de oracin do
estn tamn as boas lontes e netas Mesias. E 6 querer edifica-la sa
encela n o seu curso ros e reaoeeoe igre xa sobre o seu aps tolo Simn ,
Os cernes dos roses mont es chu zan teralle que camb ia r a este o neme e
na s nube s, e dei tan a sa chuva como cnarnarc c an para eorente ca nome de
pinga s de auga ou felerpo s oe neve Al "Ce las" , que que re diClr en arameo
esta o pai Candan, que ergue a se "rocha" ou "penedo Por ISO os
testa por emib a dos mil metros, pa de "Pedros son en rearcece "penados"
Iontes, regueiros e nos. coma o dos montes . E cando os cnenana
troi teiro Lrez. Esta graodeza , paterm- empezan a construir as igre xas de
uaoe e xene roscace dos mon tes e pedr a. non estn renes esas Igrexas
unna das raz ona fuodamentalS do coa maleria poma do monte, o gran ito,
coneccc Simbol ismo reuoosc dos e non semean , a fin e 6 cabo, sen6n
montes. As montaas, os montes son, pequenas montaas de pedra . nas
efect ivamente, para a mesanoa parte que os cum es son as torres? ASI o via
10.- Cabada Vzquez, XQs Manuel, Vaga lum es (SanMgo. 1931). p.;>9;
o coeia de ccceseee. meu lo xcs e oe use s. monos e vaoaocs . con nomo
Ma nue l Cabada vaecoee. cando e funcin pI'OPIa e especstca cada un
desc;flb;a a ca ledral compostelana deles Cando se alQpa cos ccstcrres
deste xe no. renaoece dos celtiberos e dos Que
~'Yen (1 rlOfle deles . describeos
dlCllldo que veneran a un eu5 "sen
"Unha montafla e pedra
noma" (1 gua lIe lan Ie!lita durante toda
con ebuxos ca pnchosOS. a IlQIle . nas IlQItes 08 la coee
ondeoacochados. se gatdan Re flli ndose oeste COtllexlO a1 mesmo
....a preoabfes tesauros"" 6s galegos ()I que se con la deles que
son -atecs ' " A razn Gesta lfl terpr e-
tecen Que lal dos nasos evancell'O$
E no mtenor mesmo das Estrabn non somenles o fe'to de
igre xas. Que son os "alia res" sanan que os 9a legol somos acc oc c
"al ias ceo-es.
mon tes en m inia tura . rese rvad os encol das llOsas crenzas e
nos Que se ofrece a Oeu s en eecenco. dos nosos secretos pensarrentos.
es e Deus 1) QUO os nasos anlergos se-en QUB Estra b n 110'1 tlj'ia tam POll-
preCflsllll ns, sen cheqar a caftecelo . ca ca tegor as axe.tadas para eoteoce-
ofrec ian nas romes dos monles os la nasa mane,ra de vlV\o'la natueeza no
seus sacnfocio$ ntua;s? seu fondn tran$(;endente e rell XlO!liO
Que os gal egos e!litamol Porque a nat .....eza e os montes son o
acostun'ladosdesde hallTIOIlOtempo a amboto I'luman e rehxooso. no Que o
ve-lo naso Oeus a lrav5 da nalureza galego vivi e moma. alopando al! o
ou na nat .....eza. coma simbOlo ou eec acougo de/lrnlJYO Nos mon les
espalo do mesmo. e COU!lia ben Quena tamn. xa gue lago. Que
sa .... estrvese O seu sarlego. porgue desa
No sculo I11 despors08 Cn!lito manerra esteea malS preto dos
M. Xl,lflIitnO XuSlJno talnes un extrac10 eeuses De ai os reslO5 que Quedan
nas S8S Hist orias Fil p c as da obra anda 08 tantas mamoas sepulcra,s
perdida do his tooador do sculo polos nosos mon lM
pfl me .ro an tes de C ri sto . Trogo Se neste sensc Estra bn peca
pom pee. Flase al! de canee no jbrc por defecto -coe IISI ocnc-. (1 Intrepre-
XLI V e mse ner Que o monte pera 05 tar s ga lego s co mo xente Que non ere
galegos era "sace r" "sag rado . Por e n Deus. peca por exceso , pala OtJlra
Iso O xeg rafo grego Estrabn a tec- banda . San Marl lflo Oum lense. na sa
base tamn aband o desnorlado . De con_ctio"". ru sl corum , xa no
cando falaba de l1S El estaba sculo VI da nasa era , canda dl Que os
acosturnado 1) panten dos seus galegos adoramos montes, Ionles.
E para rematar, non deb erla ser obrigado para os da Terra de Monl es
mtenta-io trasrac o dos restos de Ote ro Espa sandin a sea terra natal. p do seu
monte de Castrodtz. para ali recibi-lo seu aoceeoc " metro e medio de cnen" e
desde ali exercer oe eoreoo vixi a ecantor dos nasos mon tes, da mes ma manetre
que os restes do poeta x c se Man uel Cabada vazcue z tceon trasladados ha; xe
varias dcadas desde tenas andaluzas l sa pa rroquia natal de Cod eseda?
~
MAN U ~ASTRO
15.- el, Femandez d8I Riego, F , PIHISl G'''flgl. Do po smod emismo aos novOs
(Vigo, 1980) 131$$
T EIlIlA DE Asl .Ka no 674!O1 donado poi' Alfonso 111 a "
dl60ne de lna
MONTES : Por lilnl o .co n la nlos reslos
a rqueolO.ocos. 0& arqueOlogo$ e dem<Io"
AGOItAOU m V8shgadof8 s le!'len malanal para
NUNCA " aballa. mollos ano s PerO,tamn m.
historiadores poden descob nr motld"
Manuel Espia Gamallo
cousas de N'1terese E ~ dUbIdd. o mal"
notable que a lIa .mportanoa non .....,
Tr laSe duoha comarca de de -.quezas ~Ul'-.. '""" da bOr'Id.adol do
GaIlOa que conla c;:unha espeaal e seu cli ma. nln poi unna si tuaCIn
Importa nte ~llllade hlSt6nca ti estratxca especial.senon poIa grande
humana,Pof rso.oo mo f,1I0 uesta personahdade dos seus hllbltantes E ISto
lerra,quero oIla1o iSQU pa!lado e o se u constl!lle un orgullo e la men un 'o to pa' a
prese nte,para eeecee C81 &er o seu 05 acIuar5 lillos cesta terra
""""'. o PASADO . O pnmero que
E se nwamos O pasado maos
pr u ....o. por e. emplo 0$ UI!Jmo$ cn::o
a<nOf.tra aUa anbg~,que lB scuIoS. 'f8fT'm ainda con m,1l1Of forza a
nota Ka polos seus """,lOS caseee ti grandeza dos nasos an tepasados Nla !>C
numerosas mmoea : ti Incluso poi Incluso nas goorr as O le~anlamentos nOS
a1gns nomes,comao de Fores,e; no QIilI lomaron parte ASl,desdo 17 00
Que atopamos un eIemeIllO gtICO ou ~ de 1496. dala na que os
5ulllwQ.Algunh as e .pIolaclns d e chamados R_ Callloos rnandafOn a
nIal'lo poIda que se ...... da idl8 de lpeZ de Aro que en"""s.e pen$ de
GallClil.OS a~ ordena ron Ieva!lo 00
"""'" Tamfl o demostra a l a mozos de 'rerre de Monte!lo. pa'a mtllfVIf
proeta evan_tllllacin. Asi, porcarer
de beu ser Cfl$lIanizado por un O$ nas gUllfTas con'" Port.
nas guerras do poder cent' al, sob'e lodo
dos scu los
_V
saMOS MartN'lo. anque as pam)QUI8S
non d'>egal'ian ala comenxos do
e de HfYOOS. mmo
rer.e1o . froola s. ll"anspor1ese .unta s de bOIs
aparece co n suma clandade a sue toS seus cerroe El cod ecores . para 11
im po rta nci a Eslo vese palas aten06n das t,opas c:olocadllS Iongo 110
donaCins de que loo ce xecto ti mA.. rlo '-111\0 (\urante case todo un scOO
..
polos ven tos de l6doIos ma ni pulado-
'
Con este cescreec do galego . os
causa pnr1Clpal dese abummento 01.1 .alta
de ~uSJn por Vlvrr unna falta de
idenlKlade 01.1 de encemacon nunha
nasos vellll\o$ da aldea d>&gan a cultura e tam n a falla de senuco
alflsKlerarlla como un mobl e In\ll ll. un lrll r'lscendenle 01.1 de le neulra vida .
euaoco que avergot1Ul OS fll las e OS o.slrutaron de lOO e xa nada nes a trae e
ootos que VIve<l NI coeoe e h fOnse iluslorla rlesas soe>edades de ta mo
seI'\ol1tos e lalan lI caslel8n . MI . 0Dn5UlTl/SlTlO e que todo o toIernne todo o
aigUns chegan a SUICidafH e a tnvIlIlaZan ,
maoona desexan a morte como unha Que pasar denlTO de 1501.1 20
1lbe<aci6n para os seus lar'n*aret e anos oos ..,.. mozos de Terra de
indu'so par a eles por flloCl'Wlle Montes? . Serrl os .-..os que agora
onsopoftabIe esa lIltuacin aprenden a fallir lI en caslelrl e DI; que
E os mazos rul'llO$ gaieogoI seus paos non lle$ _ a coecer e
deosta x",aon pasada lam8n se ama-la sOa lefTa e menos aonda ;amar e
suICIdaron , anque eles con SUIClCIIll senb rw amados por Oeus . Por tanlO.
mor al. re xlllta ndo todo canlo IIes 'ale atoparnse sen ralCllS e sen IOn seotoo
de aldea e Imllando en lodo (veslidos. transcendente . Non se serll"n rlln
diveffl iOr'ts 'ala , ele.) ee mozos das galegos run espal'loos r un europeos e ca nte
cidades. anque lagan o ridl cul o ante s dlsfrulerl de lodo mis aXIM sufmn
mollas veces ese necee abumme rllo rre rrer., Ma,e.
Que pasar oon eeiee nenos da pen so que a lllda es lamos 8 lem po de
GallCla rura l que agora .oon dou. eVItar ese futuro desgraci;,do e por eso
ano/los. estan apronendo a lalar lI
en ca steln? ... Que non te ran
....,...
pa so a pl'opoIIer unnas cor>dUSlnll
de Terrade Montes ' que cumpfanoque anunaa o evanulO 'o'Mdo rxw homes
lIet manou o ConcIIoo PiI5loriII de profundamente vInculados a unha
Gahoa. reaklado para aplicar aqu o cultura E a construe:oOn do ReIno non
ConaIo \la1lCllnO U, de que ll3S I'IOW$ pode po, menos de Forma IOS
ga._
<lIdeas Idalas mesas se ceIebten en
5ef esteo pnrneoro paso~
evan~ellZaaon (la nosa cultura , na
elementos das (:UIturas humaoas
ruptura entre evan_eo e culU"a sen
dUblda. oorama donoso tempo.
A
U
nna das (helplinas ",,'s veces. segunc;looeoxa vet
fermosat, de estudio 11 Mora leJO Laeso . con
toponII'r'Ioa . pol'QI,.Ie nos fala ECIFERUS . que ven de
d"ectamente da retaciOn que o home EQUUS FERUS e que
len co seu medl(). ce medIO no Que darla normalmente
d,anamtm te 58 desenvolve. /lInda que eZ eB ROIZEBRO un dos casos nos
h O~B e sa r e l a c i n e et e a q...e al terll an tanto as gr aflas le
menosca bada 00 deterior ada pelas (acebol8Clbol coma a bIv (acebolacellOj
QI"O.Irn,l<Incias do de_ e do progreso O vocablo procede do nome Ial'no do
humano. O tlorne sente desde o a Cl v r o ou acevo . q ...e El ILEX
momenl(l en que posa unha supe<1lae AOUIFOllUM. de onoe oenvaria. no Ial,n
11 flIlC1I.l$IOade de dartle neme a Ioo vulga., ACIFOllU e . nun estadIO
aquejo que o rode a . e ella inlermedoo da evoluan . graliariase coma
c"cunSlanCia deuse desde os AZIVETO Unha casualldade certamen'e
pnmllIfOS motTIO!lfllOS d a evoluciOn, C\l1'lOSa q...e AClVEIRO SJ9'l,r.ca o
preo5amente poi' esa convenl6ncia mllSlTlO q ue HOLLYWOOD , po ste qlllll.
de cenncer e denomlnala pil isa xe , conlr arollmenle 6 qua mo.la xeet e pansa. o
como dlria o experto e tlmoneole nome da mee do c-e non sognlfica
IIlYes logador E h lO RlVilIS. "es<Xll ta l1do "bosQlle sagrado" , len ongls sagrado
aledas da allT\Sl", Segundo el . en HOt.V. non HOt.LVI senOn "bosque de
. .. rlll . 0$ nomes prerromanos ace_- 0ll1To lDp6nomo cargado de
rel'irense ti nal....zll pntnana. montes onodenaas AGRELA, en MoIleraa. mal
e corr&n!es de llUgiI Os nomes graflado por separado como A GRELA
IIt,n05 mostran o avance da este ...n top6nomo que se replle morIO en
agrw::ullura e adoIlan a estar ainda Galicla NadlIlen q.... vet. a,nda QllIII pooda
a va lad o s po ta fa la co ll a Os cerecec. cunha finca ou pred' o planta do
"" ' mil'neos son. case sen e xcepc n. de grelos, senon Q...e, atend endo Il sua
antro p ni mo s po s uid or e s (ss te verdade ora forma un d'mm ...hvo de
Mlmella se -se caso do lopoc"mo AGRA . perlectamente eeee-erueoo en
FOR CAREI). Na IOponlfTlla da nosa calQllll<lI doc:oonano. prooeden te do Iahn
terra aparecen l'IOmeS $I,Ixerenles e AGERlAGRt. "campo" O s.eu sogrwltc8do
vanee. Un eIes ACrvEI RQ , que se de pequena agra ou pequeno Ierreo
POde illOpar en dl$lJl'llos ~1lOS OJIbvado!amn exploca000 topnimo .
l a m n com a A,CI BEIRO e polo tanlo. AGRELA ...n noma de lugar.
ACEBE-lRO Provn da me sma rajz que se tomamos coma A GRELA tllra....,
que " C E BE DO . AC IVRE IRA , falso art~. en rea hdade a pruneorasil aba
ACEVEIRA ACeVEIRO , ACIVEIRAL da pa la bra teto con f,g u ra como
e ACE VRA L. EXiste confusin as ve.dade,ra a forma AGR ELA , en troq... es
eo
do falso A GRElA, como post ula G. et'moloxla da "pedra", CO poSible culto a
sacac Rodr iguez. Out-e topnimo Xptte r cene am c . De este c uila
mte-esaete o de BARCIELA . na quedaran testemuees prev i as
parroquia de casuec. Esta mo s oeste coosuuccn da erma de San Ben,lo,
caso, segundo Fernando Cabe za parece.- eosceca sob re unha anl'ga ara
Ouile s. ente un topnimo orogr fICO romana consagr ada a tal deus (era moi
oeneeoe das ~a lgadas ou ceoreso ns ccrrente que os altares paganos fosen
fiuy,a,s sotx e as Que se atopa. lago recon vertidos cuila coeteo). Ocrra
suxerlndono-Ia palabra BARCO un das advocecons do mesmn deus poder a
primeiro sognif'tado de ccecavc eoe s-la onxe do topn imo AND N, en
na superfic ie da larra Que logo debeu Ac berro, que proced era do xe nrnvo de
tecerse e d ens,ble a inSlrum8f110S Xplter (lovlsl e seria IOVIS ANDERO . o
desa fOll1la Provi ria cun ea base mesmo que pod erla ter sido a on xe tamn
quu ars cltica BAR C ou BAR G da deno minacin do Ilnaxe ANDRADE ,
(aslmesmo provenientes de BAR ), amda que non pasa de ser unha h,plese
qua uebeu 5lgmhca - la idea de Cu tros topnimos que se repiten
"co nc avrd ad e , al tu ra . cos t a " , rronc en loda Galtia SOf1 GRANXA e
Relacionad os oon este llmo estn GRA NA. Soamente en rcrce-euerrce xa
l am n BAR C O , BAR C IA (e o os lopmmos A GRANXA. en Pererra e
aqu;va lenle fuso v A RZE A) e BARXA Meabia. TRA S DA GRANXA, en Meabia.
M8nndez Pidal derivaa do Ibero GRANA DE CABANELAS. en Qumlllln.
BAIKA ou "beira do .10", J. Piel d : "voz GRANA DE UMIA, en Meabia . CAMPO
de mllm fesla ongem pro/a'ma, con DA GRANA, en Qumtillim e GRAN A. en
grande probabiHdadfJ celIa ", Para Madalena Tanto GRANXA coma GRAA
Moraleja Lasso cr ecetnca ou son moi numerosas , como ce-ros. por
paracltlca Elixlo R,vas opna que todo o pas, e fan re ferencia eXlstencla
prelat lna ,dun ha fonna BAR K ENA , de antlgas fundacins eciesasncas de
e pre senta unha doble evolucin rango inlerior s rrcsreecs e prior atos
partmuc da me sma base : Segundo Hipllto de s ea case tdolos
1)BAR - K - ENA ,. BARCENA mos te.ros algo Importantes loMn as sas
,. BAR CEA . BARCIA. granxas ou gral'ias que , tendo fTonte un
II) BAR . KE NA" BARYE NA mon xe labrego ou mes!re, se ocuparlan
,. BARZEA " BARX1A, BARXA de subministrar productos agro -gandeoros
E Isidoro M,lln me smo a 6s seus respectivos cenobios, A sa am e
retacrona con VE IGA . tam n de ha i que buscara nunha forma autctona
BA IKA, seg undo el un vocabuto Igual 0lJ Similar a GRANlA, na grafla
pectovas co . med,eval. que vlria sce vez de GRANUM
Outr o nome , este de mis (gran do cere all .
altura. o ornlmo CANDAN est Non menos abund an te o
rata eron ac o ad e m a s de coa topnimo MAM OA. do que tamn ternes
Pfesancia como topni mo mel10l e Para rem atar prestar mos lle "'
malOt en cercare Este vn do al encin i1I prop,a donomlnacin do
pareodo do propoo montCulo que M conceIlo. Irllereu.nle por ema<S debodo i1Is
Iomlou arredof do tUmulo megalibco, numerosas con . eturas que sobre o
normalmente cuberto de ve.etaon e loprwno se Ieo'on Ieoto AJgoque si por6Ce
tena, CO peItO ou mama /emonInll . no dar'o e que a on . e e . ermanoca. cumpIIodo
latln M ...MM U L .... Outra da s a regla case . eraI f'IeSIa subdIvosoOn
denom,naclf)ns das mamoas e lo pon lmoca de ser un antropn imo
MEOORRA. que Ielia a soJa on.e NI posuodOr. esto e, que pruwn ee pertenl'a a
SIf'Nlrtude do dolmen eunha columna un determonado set\or ou dono , pertenza
c:nlca . que as romanos chamaban que lIe darla nome 5eo)undo deo.ou
META Unha hlpOtese que se podefla escreo o N6Iogo ISIdoro Mollan procedena
ba ... llar, lund ada na posoble relao6n dun oe n," ~o de poSUldor KermanlCO
do ~oci1lbulo co a den o m,"a C I<~n (FOlCAREOI), do que o Pfecornpoo\onte
medlll~lIl ee Terra de Mootes. que sala unne ~ oz conce ou sue~ a analaga a
aparece nos uocumenos insen lll VOLK. Q'Ja tan o mesmo significado ca o
COfTlll MON TES META que a lIclual FOLK ingls, d,dr, POBO
seg und a parte de ste lopni mo conlorme a es to . v.namcs a obter
poderia t-Ia lllI on. e no le'lo de que probablemente uoha aoepcIfl an.,fI3NI
. a NI &poc.lI do megahbsmo hlIllla de "POBO perter'lCef1ta a un tal MEO". o
cuanllas ambulantes de canllllfO' que pode casar lXl8 anbgil denomIn;:oQ()n
que se oc upa ban de ergueles do nUdeo de patIolK:IOn de Forcarlll ,
m1moas, polo que META poderia s- COTAREDO. q..... SoaI'ia -CO TO ARED"
la ~ dunha ~ de Outra hoplesa con nwlos pwalelol;rnas no
espeaaIlIbundanoa de canteoros (na campo da lopQnmIa a que delEIf>lle o
epoca Sue~a denomlnar'ase ourensn padfe Crespo. segundo o cal
MEn ...CIOS . como se pode oIar nun seria palabra botamatlca tanIn de ano.,
documento dO Cor'aolIo 11 de Bragano gboo. A pnmeora parle denYana dogboo
que se OUtorgll ba tlII temtono , . unto FRAUJA. que IIllnllocarla CAUDILLO ou
con CeIIlgOS. Morrlllos e Salns SEOR A sa Irarl'-fonnaCJ6n sena como
brepc de Ir;a) . Non del . a , sen "'9~
f onte l
-C.beza Q u iln, F. (1.992): Os nomas de Lugar, EdOCOOns XeratS de Galoeoa
-Moril lej o Lu , o , A. {1 .9 77): Topotllm,a Gallega yLeonosa Ed!ClOl'lEls pcc secee
op. Sa rmiento : ceecece de voces y frases gallegas, eoc . J L. Pensao
UnlYersldaddesalamanca (1.9 70)
oRjv.s Quinl , E. (1979); TopommI8de Marin Ana. o 18 de vertla UrwerWadde
" '-
'Sacau Rodrig .... :r. G . (' .996 ): Os nemes dll Terra de Vtgo. EstudIO E/lmo*bco
IInst,de EsludlO5 Vogue$e'$
CANT O D E ARADA
t .... A_ c..-
o val un nino quen te As nubens ence tan comba
onde de espaldas a igrexa coa corda do ArCO da vena
por deeuo de pernada e por-e monte os carrnros
casase o arado coa terra. fuxen ce medo das labra s.
L
- _ e.- _ _ "' _ O o.. _ ~ ~ " l l1Bl _ "
_0_2 ""-" ' 90' __
_O""_o
E _~ _ . l
_ ._ '"- . _ . ~k>Oi .o
UJIIT
o' ~A "~" D
CO"ISELl.ERiA ce CULTURA
COOOUNlCAC'OH SOCIALe TUR'50,00
OIRECCIONXERAL DE TUR'SMO
+ =
~ ~ Gd;) ~
~ g.lB ~