Biblia Turca PDF

Modul 1:
ADO.NET
2
Modl 1: Gelitirme Ortamn Tanmak
Bu modlde, Visual Studio .NET ortamn ile tanacak ve ierisinde kullanlan

temel proje bileenleri hakknda genel bilgiler verilecektir. Ayrca alma
zaman hatalarn yakalamay ve uygulamay derlemeyi reneceksiniz.
Bu modl tamamlandktan sonra:

Proje oluturabilecek,
Projeye referans ekleyebilecek,
Projeye isim alan ekleyebilecek,
Proje zelliklerini deitirebilecek,
Dinamik yardm alabilecek,
Proje ierisine grevler ekleyebilecek
alma zaman hatalarn yakalayabilecek,
Uygulamalar derleyebileceksiniz.
ADO.NET
Modl 1: 3
Konu 1: C# .NET ile Proje Oluturmak
C# ortam, C#.NET projelerini kolay bir ekilde oluturma imkan salar.

Projenin almas iin gereken dosyalar otomatik olarak ekler. Projenin
gelitirilme aamasnda yeni bileenlerin eklenmesi, men ve ara ubuklar ile
kolay bir ekilde gerekletirilir.
ADO.NET
4
Proje ablonu Semek
C#.NET ile Windows tabanl, Web tabanl gibi eitli projeler gelitirilebilir. Bu
projeler farkl platformlarda alaca veya farkl amalara ynelik
oluturulaca iin, balang bileenleri farkllk gsterecektir. rnein
Windows tabanl projeler iin Windows formlarnn kullanlmas ve baz
referanslarn eklenmesi gerekir. Visual Studio ortamnn salad ablonlar,
proje dosyalarnn balang kodlarn otomatik olarak yazp gerekli referanslar
ekleyerek gelitiriciye hzl bir balang saar.
Windows Application
Windows tabanl uygulamalar gelitirmek iin kullanlr.
Class Library
Dier projeler iin class ktphaneleri salayan DLL (Dynamic Link Library)
oluturmak iin kullanlr. Bu bileenler projelere Reference olarak eklenerek
tekrar kullanlr.
Windows Control Library
Kullanc tanml Windows kontrolleri oluturmak iin kullanlr. Bu kontroller
Windows uygulamalarnda, birok formda tekrar kullanlmak zere tasarlanr.
Smart Device Application
Mobil cihazlar zerinde uygulama gelitirmek iin kullanlr.
ASP.NET Web Application
IIS (Internet Information Services) zerinde alacak Web uygulamalar
gelitirmek iin kullanlr.
ASP.NET Web Service
ADO.NET
Modl 1: 5
Web uygulamalarna XML Web Service salayan projeler gelitirmek iin

kullanlr. Oluturulan bu projeler, dier uygulamalara Web Reference olarak
eklenir.
Web Control Library
Web uygulamalarnda, kullanc tanml kontroller oluturmak iin kullanlr.
Console Application
Komut penceresinde alacak konsol uygulamalar gelitirmek iin kullanlr.
Windows Service
Windows altnda srekli alan uygulamalar iin kullanlr. Bu uygulamalar,
kullanclarn sisteme giri yapmad durumlarda da almaya devam eder.
Other Projects
Enterprise Applications (irket uygulamalar), Deployment Projects (Ykleme
projeleri), Database Projects (Veritaban projeleri) gibi deiik ablonlardr.
Empty Project
Herhangi bir ablon uygulanmadan alan Windows projelerdir. Balang
nesnesi ve referanslar eklenmez.
Empty Web Project
Herhangi bir ablon uygulanmadan alan Web projelerdir. Bu proje IIS
zerinde tanmlanr ancak form ve referans nesneleri eklenmez.
Blank Solution
Balang olarak bir proje almaz. Bo bir solution dosyas alr. stenen
projeler, Add New Project komutu ile bu solution iine dhil edilir.
Visual Studio ile yeni bir proje birka admda oluturulabilir.

1. File mensnden New alt mensne iaret edin ve Project
komutunu sein.
2. New Project penceresinden Visual C# Projects tipini ve
almak istediiniz ablonunu sein.
3. Name zelliine projeye vereceiniz ismi yazn.
4. Location zellii projenin dosyalarnn bulunaca yeri belirler.
Browse dmesine basarak Windows dizinine ulan ve projenin
yerini sein.
5. More dmesine basld zaman, solution dosyas iin yeni bir isim
kullanlmas ve ayr bir klasr almasn salayan panel grntlenir.
Solution iin farkl bir isim vermek iin Create directory for
Solution seeneini iaretleyin ve metin kutusuna solution iin
yeni bir isim yazn.
6. OK tuuna basld zaman proje alr. Solution iin ayr bir klasr
seilmemise, proje dosyalar proje ismi ile oluturulan klasr altnda
oluturulur.
ADO.NET
6
Proje Dosyalarna Genel Bak
Visual C# .NET ile oluturulan bir projenin almas iin gereken baz dosyalar
vardr. Bu dosyalarn birou, projenin tipine gre farkllk gsterir. Yeni bir proje
aldnda, projeye verilen isim ile bir klasr alr ve proje dosyalar bu klasr
altna yerletirilir.
Solution Dosyalar (.sln, .suo)
Visual C# .NET projeleri bir solution dosyas (.sln) altnda oluturulur.
Solution dosyas farkl projeleri bir arada tutar ve birden fazla projeyi
ierisinde barndrr. Visual Studio ile proje oluturulurken solution dosyas
otomatik olarak eklenir.
Solution User Option (.suo) dosyalar, kullancnn solution ile alrken
yapt ayarlar tutar ve proje tekrar ald zaman bu ayarlar getirir.
Project Dosyalar (.csproj, .csproj.user)
Bir projenin iinde bulunan bileenlerin, eklenen referanslarn tutulduu proje
dosyasdr. Visual C# projeleri .csproj uzantl dosya ile oluturulur. Bu dosya
ayn zamanda, bir solution iinde farkl dilde ve tipteki projeleri ayrt etmek
iin kullanlr. Projeye zg ayarlar ise .csproj.user dosyasnda tutulur.
Yerel Proje Dosyalar (.cs)
Form, class gibi bileenlerin tutulduu dosyalardr. Bir .cs uzantl dosya
iinde birden class tutulabilir. Ancak projedeki her form iin ayr bir .cs dosyas
oluturulur.
Web Projeleri Dosyalar (.aspx, .asmx, .asax)
Web uygulamalarnda oluturulan dosyalar Web sunucusunda (ISS) tutulur. Bu
dosyalar web formlar iin .aspx, Web Service iin .asmx, global snf iin .asax
uzantsna sahiptir.
ADO.NET
Modl 1: 7
Proje oluturulduktan sonra yeni nesnelerin eklenmesi Project mens ile ya

da Solution Explorer paneli kullanm ile gerekleir. Project mensnden
yeni bir form, module, class, component, user control eklemek iin
ilgili men komutu seilebilir. Add New Item komutu ile farkl tipte birok dosya
projeye dhil edilebilir.
Assembly Nedir?
Visual Studio .NET ortamnda gelitirilen uygulamalar derlendiinde, .exe veya

.dll uzantl dosyalar oluur. .NETin otomatik olarak oluturduu bu dosyalara
assembly denir. Assembly ierisinde dosyaya ait balk, aklama ve telif hakk
gibi kritik bilgiler tutulur.
Visual Studio .Net ierisinde gelitirilen bir projeye, farkl kiiler tarafndan
gelitirilmi assemblyler eklenebilir. zellikle gelimi projelerde assemblyler
ayr programclar tarafndan yazlarak ortak bir proje altnda toplanabilir.
ADO.NET
8
Projeye Referans Eklemek
Herhangi bir projenin ierisine, bileen ktphanelerinin eklenmesi iin

kullanlr. Bu bileen ktphaneleri, .NET ve COM bileenlerden oluur.
Projeye referans eklemek iin belirtilen admlar takip edin.

1. Solution Explorer penceresinden References mens sein. References
mensne sa tklayn.
2. Alan menden Add Reference komutunu verin.
3. Alan pencere zerinden .NET, COM, Projects sekmelerinden herhangi birini
sein.
.NET, projeye NET bileen ktphanelerini eklemek iin kullanlr.
COM, projeye COM bileen ktphanelerini eklemek iin kullanlr.
Projects, proje ile ayn solution ierisinde yer alan bileen ktphanelerini
eklemek iin kullanlr.
4. Eklenecek assembly nesnesini sein ve Select dmesini tklayn. Birden fazla
assembly semek iin ayn ilemi tekrar edin.
5. Referans ekleme ilemini tamamlamak iin OK dmesine tklayn.
Proje ablonlar ierisinde en ok kullanlan referanslar unlardr:
ADO.NET
Modl 1: 9
System: Programn almas iin gerekli en temel referanstr. System.dll

ktphanesi ierisinde tutulur.
System.Data: Veritaban balantlarnn yaplmas iin gerekli referanstr.
System.Data.dll ktphanesi ierisinde tutulur.
System.Drawing, System.Windows.Forms: Windows form ve kontrollerini
ieren referanstr. System.Drawing.dll ve System.Windows.Forms.dll
ktphaneleri ierisinde tutulur.
System.XML: XML teknolojisinin kullanlmasn salayan referanstr.
System.XML.dll ktphanesi ierisinde tutulur.
ADO.NET
10
sim Alan (Namespace) Nedir?
.NET ierisindeki tm ktphaneler, .NET Framework ismi verilen ortak at

altnda toplanr. Bu at altndaki tm ktphaneler amalarna gre
namespace denilen isim alan altnda gruplandrlr. Bu isim alan ierisinde
snflar, ara yzler ve modller bulunur.
.NET ierisinde veritaban uygulamalar gelitirmek iin System.Data.dll

ktphanesine ihtiya duyulur. Bu ktphane Visual Studio .NET ierisindeki
tm proje ablonlarnda otomatik olarak yer alr. System.Data.dll
ktphanesi ierisinde;
System.Data
System.Data.Common
System.Data.SqlClient
System.Data.OleDb
System.Data.SqlTypes
System.Xml
isim alanlar yer alr.
ADO.NET
Modl 1: 11
Yeni sim Alan Eklemek
Yeni isim alan oluturmak iin namespace anahtar kelimesi kullanlr.
namespace Isimalani_ismi
{
...
}
rnekte NSBilgeAdam isminde bir isim alan tanmlanmtr. Bu isim alan

ierisine Egitim ve Ogrenci isminde snflar eklenmitir.
namespace NSBilgeAdam
{
// BilgeAdam isim alannda kullanlacak

//Snf, Modul ve Arayzler tanmlanr
class Egitim
{
//...
}
class Ogrenci
{
//
}
// vs...
}
BilgeAdam isim alan iindeki Ogrenci snfn kullanmak iin, snf ismini, isim
alan ile birlikte belirtilmelidir.
ADO.NET
12
bilgeadam.NSbilgeadam.Ogrenci yeniogrenci;
yeniogrenci = new bilgeadam.NSbilgeadam.Ogrenci() ;
UYARI: Proje ile ayn isimdeki bir isim alan .NET derleyicisi tarafndan yeni oluturulan
tm projelere eklenir. Bu genel isim alanna kk isim alan (root namespace) denir.
Dolaysyla kendi oluturulan isim alanlarn, kk isim alann ile birlikte belirtilmelidir.
Herhangi bir isim alan ierisinde birden fazla isim alan tanmlanabilir. rnekte
NSBilgeAdam isim alan ierisinde Idari, Egitim ve Ogrenci adnda ayr
isim alan eklenmitir.
namespace NSBilgeAdam
{
// BilgeAdam isim alannda kullanlacak
// Class, Module ve Interfaceler tanmlanr
namespace Idari
{
class Personel
{
}
}
namespace Egitim
{
class Grup
{
}
}
namespace Ogrenci
{
class Bilgi
{
}
}
// vs...
}
ADO.NET
Modl 1: 13
Projeye sim Alan Dhil Etmek
Bir isim alan ierisinde yer alan snflar tanmlamak iin, snfn bulunduu
ktphanenin yolunu eksiksiz olarak belirtmek gerekir. Ancak bu ekilde
kullanmlar, kodun okunmasn olduka zorlatrr. rnekte snflar bu yntemle
tanmlanmtr.
bilgeadam.NSbilgeadam.Idari.Personel kisi1;
kisi1 = new bilgeadam.NSbilgeadam.Idari.Personel();
bilgeadam.NSbilgeadam.Ogrenci.Bilgi Ogrencibilgi;
ogrencibilgi = new bilgeadam.NSbilgeadam.Ogrenci.Bilgi();
Her snf iin ktphane yolunun tekrarn ortadan kaldrmak iin, using
anahtar szc kullanlr. using szc ile eklenen isim alanlarnn
nesnelerine, proje ierisinden dorudan eriilebilir.
rnekte NSBilgeAdam isim alannn projeye dhil edilmesi gsterilmektedir.
using bilgeadam.Nsbilgeadam;
NSBilgeAdam isim alannda bulunan bir snf kullanmak iin sadece ismini
yazmak yeterli olacaktr.
Ogrenci.Bilgi ogrenciBilgi = new ogrenci.Bilgi();
ie isim alannn kullanmnda, iteki isim alanna kolayca erimek iin

ksaltmalar kullanlabilir. rnekte, NSBilgeAdam isim alan ierisindeki Ogrenci
isim alanna eriim gsterilmektedir
ADO.NET
14
using ogr = bilgeadam.NSBilgeadam.Ogrenci;
Public Class Form1:System.Windows.Forms.Form

{
// ...
ogr.Bilgi OgrBilgi = new ogr.Bilgi();
}
Proje zelliklerini Ayarlamak
Projenin genel davranlarn ve konfigrasyon zelliklerini deitirmek iin

Property Page penceresi kullanlr.
Proje zelliklerini deitirmek iin belirtilen admlar takip edin.
1. Proje isminin zerinde farenin sa butonunu tklayn.

2. Alan menden Properties komutunu verin.
3. Alan Property Page penceresi zerinde Common Properties (Genel
zellikler) ve Configuration Properties (Konfigrasyon zellikleri)
sekmelerinden herhangi birini sein.
4. Genel zellikler, projenin genel davranlarn deitirmek iin kullanlr.
5. Konfigrasyon zellikleri, Hata ayklama ve Derleme seeneklerinin deitirilmesi
iin kullanlr.
6. Proje zelliini deitirdikten sonra OK butonunu tklayn.
En ok kullanlan proje zellikleri unlardr:
ADO.NET
Modl 1: 15
Assembly Name: Derlenen uygulamann exe veya .dll uzantl kt dosyasnn

adn belirler.
Root Namespace: Kk isim alann belirler. Varsaylan olarak projenin ismi gelir.
Project Output Type: Derlenen uygulamann hangi tipte assembly
oluturacan belirler. Bu tipler Windows, konsol uygulamalar ya da snf
ktphaneleri (.dll) olabilir.
Startup Object: Uygulamann hangi formdan veya modlden almaya
balayacan belirtilir.
ADO.NET
16
Konu 2 : Proje Bileenlerini Tanmak
Solution Explorer Kullanmak
Solution Explorer paneli, bir solution iindeki tm dosyalar grntler.

Solution iinde birden fazla proje bulunabildii iin, bu projeler sral bir
ADO.NET
Modl 1: 17
ekilde listelenir. Koyu renkle gsterilen proje, solution iinde ilk altrlacak
projedir.
Bu panel ile solution iine proje ekleme silme, projelere yeni nesne ekleme
silme ilemleri gerekletirilir.
Panelin st tarafnda buluna ara ubuu, dosyalar zerinde baz ilemlerin

gerekletirilmesi iin ksa yollar sunar. rnein ara ubuundan Show All
Files komutu seildii zaman, projelerin bulunduu klasrdeki tm dosyalar
gsterilir. Solution Explorer panelinde beyaz ile gsterilen nesneler projeye
dhil edilmemitir. rnein, proje klasrnde bulunan bir resim dosyasn
projeye dhil etmek iin, resme sa tklayp Include In Project komutu
verilmelidir.
Solution Explorer panelini grntlemek iin View mensnden Solution

Explorer komutunu verin.
Object Browser Kullanmak
Object Browser, Visual Studio .NET ierisindeki ktphane ve isim

alanlarn tm alt eleriyle ile beraber hiyerarik ekilde listeler.
Object Browser grntlemek iin, View Penceresinden Object Browser

komutunu verin.
Object Browser pencerenin sol st kesinde Browse alan Selected

Components seenei ile birlikte varsaylan olarak grnr. Bu seenek ile
ADO.NET
18
projeye dhil edilen referanslar ve bu referanslarla ilikili isim alanlar hiyerarik

bir ekilde listelenir.
Objects paneli ierisinden seilen herhangi bir isim alan geniletilirse, iindeki
tm eler hiyerarik ekilde listelenir. Bu elerin herhangi biri seildiinde, o
eye ait tm alt eler Members penceresinde listelenir.
Objects penceresinin sa alt kesinde ise, seilen enin tanmn ve hangi

isim alannn altnda olduu gsterilir.
Server Explorer Kullanmak
Server Explorer, Visual Studio .NET ortam ierisinde veri salayclarla

almay kolaylatrmak iin tasarlanm bir aratr. Ayrca Server Explorer
sunucu makine bileenlerinin ynetimi ve kullanmn salar.
Server Explorer, Data Connections ve Servers olmak zere iki sekmeden

oluur. Veri salayclar ile almak iin Data Connections seenei
kullanlr.
Yeni bir veri salayc oluturmak iin belirtilen admlar takip edin.
1. Server Explorer zerinden Data Connections seeneini sein.

2. Data Connections seenei zerinde farenin sa butonunu tklayn. Alan
menden Add Connection komutunu verin.
3. Alan Data Link Properties penceresinden balant oluturulur.
ADO.NET
Modl 1: 19
Servers sekmesinin altndaki SQL Servers mensn kullanarak, veritaban

ilemleri yerine getirilebilir ve veritaban nesneleri, srekle brak metodu ile form
zerine srklenebilir.
Dinamik Yardm Almak
Visual Studio .NET, ierisinde ok fazla konuyu barndrd iin tmne hakim
olmak neredeyse imknszdr. Bu nedenle yazlm gelitiricilerin iini
kolaylatrmak iin, Visual Studio .NET ierisinde dinamik yardm ktphanesi
oluturulmutur. Dinamik yardm, uygulama gelitirirken yazlan koda gre tm
yardm konularn listeler.
PUCU: Dinamik yardm aktif hale getirmek iin, Help mensnden Dynamic Help
komutunu tklayn.
ADO.NET
20
Grev Listesini Kullanmak
Grev Listesi, aktif proje ierisine grev eklemek iin kullanlr. Bu grevler
uygulama geliiminin takip edilmesini salar. Grev Listesi iersine eklenen
tm grevleri nem srasna gre sralanabilir.
Grev Listesi aracn proje ortamnda aktif hale getirmek iin View mensnn
Other Windows alt mensnden Task List komutunu tklayn.
Grev Listesi arac zerinde Click here to add a new task alan
tklanarak yeni grev eklenebilir. Biten grevin nndeki onay kutusu
tklanarak, grev sonlandrlabilir.
ADO.NET
Modl 1: 21
Konu 3: Uygulamalarda Hata Ayklama
Uygulamalarn gelitirme srasnda birok hata ile karlalr. Bu hatalarn ou

alma zamannda ortaya kt iin, kodun yazlmas srasnda hatann
kaynann anlalmas zordur. Hata reten kod satrlarn, hatalarn nedenini
anlamak iin Visual Studio Debug (Hata ayklama) arac kullanlr.
Visual Studio Debug arac

Kodlar arasna BreakPoint konarak, almann istenen satrda
durmasn,
Kodlar arasnda ilerlerken Debug panelleri ile deikenlerin
deerlerinin gzlenmesini,
Command paneli ile alma annda komut altrlmasn,
deikenlerin deerlerinin deitirilmesini salar.
ADO.NET
22
BreakPoint
BreakPoint kullanm, uygulamann almasnn istenen kod satrnda

durdurulmasn salar. alma, bir artn gerekletii durumda da
durdurulabilir. rnein bir deikenin, belli bir deeri ald kod satrnda
uygulamann durmas istenebilir.
stenen bir kod satrna BreakPoint koymak iin, kod sayfasnn sol tarafnda
bulunan panele tklanr ya da F9 tuuna baslr.
Belirtilen bir art gerekletikten sonra almann durmas isteniyorsa,

Breakpoint zerine sa tklanp BreakPoint Properties komutu verilmelidir.
kan pencerede Condition dmesine baslarak BreakPoint Condition
penceresi alr. Bu pencerede bir deikenin istenen bir deeri aldktan sonra
almann durmas belirtilir.
ADO.NET
Modl 1: 23
almann, artn belli bir say kadar saland zaman durdurulmas iin,
BreakPoint Properties penceresinde Hit Count dmesine baslr.
BreakPoint Hit Count penceresinde, artn gerekleme says girilir.
rnekte, BreakPoint be defa veya daha fazla ulald zaman durulmas
belirtilir.
Debug Panelleri
alma durdurulduktan sonra, deikenlerin o andaki durumlar Debug

panelleri ile gzlemlenir. Bu paneller ancak hata ayklama srasnda
kullanlabilir. Debug panelleri, Debug mens altnda Windows mensnden
seilebilir.
Autos
ADO.NET
24
almakta olan satrla, bir nceki ve bir sonraki arasnda kalan deikenleri
listeler.
Locals
allan kapsam iindeki tm deikenleri listeler. Bu kapsam bir modl,
yordam veya dng olabilir.
Watch
Deeri incelenmek istenen deiken veya zellikler, bu panele yazlarak
eklenir.
alma durdurulduktan sonra kodlar arasnda ilerlemek gerekir. Kodlar

arasnda ilerlemenin, yordamlarn iine girilmesi, zerinden atlanmas gibi
birok yol vardr.
1. Step Into
altrlan kod eer bir yordam veya fonksiyon ise bu yordam veya
fonksiyonun iine girilir ve hata ayklamaya devam edilir.
2. Step Over
Bir yordam veya fonksiyon iine girilmeden ilerlenir.
3. Step Out
Bir yordam veya fonksiyon iinde ilerleniyorsa, buradan klarak yordam veya
fonksiyonun arld yere dnlr.
4. Continue
Bir sonraki BreakPoint satrna gidilir. Eer baka bir BreakPoint
konmamsa, uygulama normal almasna devam eder.
ADO.NET
Modl 1: 25
Command Panelini Kullanmak
Command paneli iki farkl modda kullanlr.

Immediate
Bu modda, deiken deerleri deitirebilir, .NET Framework snflarndaki
metotlar veya kullanc tanml metotlar altrlabilir. Immediate moduna
gemek iin immed komutu kullanlr.
Immediate modunda bir deikenin deeri ? ile renebilir ve yeni deer
atanabilir.
?sayi
40
sayi = 50
?sayi
50
Command
Bu modda, Visual Studio ortamnda tanml veya kullanc tanml
makrolar, men eleri kullanlabilir. Command moduna gemek iin >cmd
komutu kullanlmaldr.
>cmd
>Debug.StepOver
>Help.About
ADO.NET
26
Konu 4: Uygulamann Derlenmesi
Derleme Seeneklerine Bak
C# .NET ile gelitirilen uygulamalar altrlmadan nce derleme ileminden

geer. Derleme ilemi ile kodun C# sz dizimine uygun yazlp yazlmad
kontrol edilir ve kod altrlmak zere makine diline evrilir.
ADO.NET
Modl 1: 27
Uygulamalar derlenmesi Build mensnden yaplr.

Build Solution
Solution iindeki, son derleme ileminden sonra deien projelerin
derlenmesini salar.
Rebuild Solution
Solution iindeki tm projelerin tekrar derlenmesini salar.
Build Proje smi
Belirtilen projenin, son derleme ileminden sonra deien bileenlerinin
derlenmesini salar.
Rebuild Proje smi
Belirtilen projenin tm bileenlerinin tekrar derlenmesini salar.
Uygulama derlendikten sonra bulunan hatalar Task List panelinde

grntlenir. Task List panelinde grntlenen hatalara ift tklanarak,
hatann yapld satra ulalr.
NOT: C# .NET ile uygulama gelitirirken yaplan sz dizimi hatalar hemenTask List
paneline yansr. Buna Background Compiling denir.
ADO.NET
28
Modl zeti
1.
Assembly nedir?
2. sim Alan nedir?
3. Object Browser niin kullanlr?
4. Server Explorer ne ie yarar?
5. alma zaman hatalarn yakalamak iin neler yaplr?
6. Proje nasl derlenir?
ADO.NET
Modl 1: 29
LAB1 : Gelitirme Ortamn Tanmak
Uygulama1
Windows Uygulamas Oluturmak

Bu uygulamada Windows Application kullanarak ar Merkezi (Call Center)
isminde bir uygulamas oluturacaz.
ar Merkezi uygulasn oluturmak

1. Visual Studio .Neti kullanarak ar Merkezi isminde uygulama oluturmak.
File mens altndan New alt mensn iaret edin ve Project komutunu
tklayn.
New Project ileti kutusundan Windows Application ablonunu sein.
Name metin kutusuna CagriMerkezi yazn.
Location metin kutusuna C:\Proje yazn ve OK butonunu tklayn
2. Uygulamann Assembly Name Cagri ad ile deitirmek.
Proje isminin zerinde farenin sa butonunu tklayn.
Alan menden Properties komutunu verin.
Alan pencere zerinden Common Properties (Genel zellikler) klasrn
sein
Common Properties klasr altndaki General sekmesi ierisinden Assembly
Name metin kutusuna Cagri yazn ve OK butonunu tklayn.
ADO.NET
30
Uygulama 2
Object Browser Kullanmak

Bu uygulamada Object Browser kullanarak System.Data ktphanesini
inceleyeceiz.
System.Data ktphanesini amak

1. View mens ierisinden Object Browser alt mensn sein.
2. Object paneli ierisindeki System.Data ktphanesini geniletin.
3. System.Data Ktphanesi ierisindeki System.Data.OleDb isim alann
geniletin.
4. System.Data.OleDb isim
alann ierisindeki OleDbConnection,
OleDbCommand, OleDbDataReader, OleDbDataAdapter snflarn inceleyin.
Uygulama 3
Debug Aracn Kullanmak

Bu uygulamada ar merkezi veritabanna balant alan kodlar Debug
kullanarak incelenir.
Kodlarn yazlmas
1. Form1 nesnesinin kod sayfasna gein ve OleDbConnection
oluturan bir fonksiyon yazn.
ADO.NET
Modl 1: 31
private System.Data.OleDb.OleDbConnection ConnectionOlustur

(string connectionString)
{
return new
System.Data.OleDb.OleDbConnection(connectionString);
}
2. Formun zerine ift tklayarak Load olayna gelin. Load olaynda, veri
tabanna balant aan kodlar yazn. Bu veri taban
C:\Proje\CagriMerkezi klasr altnda bulunacaktr.
System.Data.OleDb.OleDbConnection con = new

System.Data.OleDb.OleDbConnection();
// Connection oluturan fonksiyon arlr
con =
ConnectionOlustur(@"data
source=C:\Proje\CagriMerkezi\CagriMerkezi.mdb;Provider=Micro
soft.Jet.OleDB.4.0");
con.Open();
// Veritaban ilemleri ilerleyen modllerde

// anlatlacaktr. Bu ksm bo brakn.
con.Close();
Hata ayklama
1. Formun Load metoduna bir BreakPoint yerletirin.
2. Projeyi F5 ile altrn. Balang formu yklendii zaman Load olay
alaca iin, alma belirtilen noktada durur.
3. Debug mensnden Step Into komutunu seerek ya da F11 tuuna
basarak kod iersinde ilerleyin. ConnectionOlustur isimli metodun
iine girildii grlr.
4. ConnectionOlustur metodundan kldktan sonra, Locals panelini
an ve con isimli deikeni inceleyin.
5. Command panelini an ve immed komutunu yazarak, Immediate
moduna gein.
6. Command paneline con.State yazarak Connection nesnesinin State
zelliini renin.
7. Debug mensnden Continue komutunu vererek ya da F5 tuuna
basarak almann ilerlemesini salayn.
8. Formu kapatarak uygulamay sonlandrn.
9. con.Open() kodunun bulunduu satra BreakPoint koyun ve sa
tklayarak BreakPoint Properties komutunu verin.
10. Condition dmesine tkayn ve metin kutusuna con.State = 1
yazn. con nesnesinin State zellii 1 (balant ak) olduu zaman
almann durmas ayarlanr.
ADO.NET
32
11. OK tuuna basn ve projeyi altrn. almann belirtilen noktada

durmad gzkr. Bunun nedeni, BreakPoint iinde verilen artn
salanmamasdr.
12. Formu kapatarak uygulamay sonlandrn ve Visual Studio ortamndan
kn.
ADO.NET
Modul 1:
ADO.NET
34
Modl 2: Veri Merkezli Uygulamalar ve

ADO.NETe Giri
Bu modlde verilerin hangi ortamlarda depolandn reneceksiniz. Ayrca

depolanan veriye erimek iin kullanlan yntemleri renecek ve ADO.NET
teknolojisi hakknda bilgi sahibi olacaksnz.
Bu modln sonunda:
ADO.NET
Modul 2: 35
Veri depolama yntemlerini renecek,

Balantl ve Balantsz veri ortamlarn renecek,
Veri eriim yntemlerini renecek,
ADO.NET nesne modelini renecek,
ADO.NET nesne modelinde veri salayclarn seebileceksiniz.
ADO.NET
36
Konu 1: Veri Merkezli Uygulamalar
Veri Depolama
Gnmzde verileri saklamak iin eitli teknikler kullanlr. rnein bir emlak
emlak alm, satm bilgilerini dosya ktlar zerinde depolayabilir. Bu yntem
veri arama ve listeleme ilemlerinin karmak hale gelmesine ve arama
ADO.NET
Modul 2: 37
sresinin uzamasna sebep olur. Hatta daha byk organizasyonlarda

ilemlerin yavalamasna ve durmasna sebep olabilir.
Artan ihtiyalar dorultusunda veri depolamak ve depolanan veriye erimek

iin eitli veri depolama yntemleri gelitirilmitir. Bu yntemler:
Yapsal Olmayan: Bu yntem ile depolanan veriler iin belirli bir

snflandrma ve sralama yoktur. Veriler dz bir ekilde kaydedilir.
rnein basit not dosyalar.
Yapsal: Bu yntem ile depolanan veriler eitli gruplara ayrlarak
saklanr fakat bu gruplar arasnda bir alt-st ayrm yaplmaz. rnein
virglle ayrlm dosyalar (csv), Excel belgeleri.
Hiyerarik: Hiyerarik depolama yntemini aa yapsna
benzetebiliriz. Bu yntemde veriler eitli kategorilere blnerek
depolanr. Her bir kategorinin ierisinde alt kategorilerde olabilir.
rnein XML (eXtensible Markup Language) dosyalar.
likisel Veritaban: likisel veritabanlarnda veriler tablolar zerinde
depolanr. Tablo ierisindeki her bir satr kayd, her bir stun ise veriyi
ifade eder. rnein SQL Server, Oracle, Access.
Nesne Ynelimli Veritaban: En gelimi veri depolama yntemidir.
Bu yntemde veriler; ihtiyaca gre gruplandrlarak, nesneler
ierisinde saklanr. rnein Versant, AOL
ADO.NET bu depolama tekniklerinin tmn destekler.
ADO.NET
38
Balantl (Connected) Veri Ortamlar
Balantl veri ortamlar, uygulamalarn veri kaynana srekli bal kald

ortamlardr. Bu ortamlarda veri alma ve deitirme ilemleri uygulama ile veri
kayna arasnda balant kurulduktan sonra gerekletirilir. Balantl veri
ortamlarnda, veri ilemleri gerekletii srece balant ak kalr.
lk bilgisayar retiminden bugne en ok tercih edilen yntem balantl veri

ortamlar olmutur. Balantl ortamlar veriye erimek iin birok avantaj salar.
Avantajlar:
En gvenli veri ortamdr.
Veri kaynana yaplan e zamanl eriimlerde, veri kaynann
kontroln kolaylatrr.
Dezavantajlar:
Uygulama ile veri kayna arasnda gerekleen balanty
koruyabilmek iin sabit bir a balantsnn olmas gerekir.
Uygulama ile veri kayna arasndaki balant a zerinden
gerekletii iin, a trafiinin younluunu artrr.
rnein araba reten bir fabrikada yaplan retim bilgilerinin dier birimlere
ulatrlmas ve bu kaytlarn depolanmas iin ezamanl bir balant kurulmas
gereklidir. Ya da bir emlak firmasnda emlaknn, mlk ve menkul bilgilerini
gncel tutabilmesi iin sabit bir balant kurmas gereklidir.
ADO.NET
Modul 2: 39
Balantsz (Disconnected) Veri Ortamlar
Balantsz veri ortam, uygulamann veri kaynana srekli bal kalmad

veri ortamdr. Uygulama ile veri kayna arasnda balant, veri al verii
yaplrken alr ve ilem bittikten sonra kapatlr. Bu veri ortamlar evrimd
almak iin kullanlr.
Teknolojinin ilerlemesi ve veri depolayan aralarn tanabilirliinin salanmas

ile tm dnyada evrimd ortamlara duyulan ihtiya artmtr. Laptop,
Notebook ve Pocket PC gibi aralarn yaygnlamas ile gnmzde
uygulamann veri kaynana bal olmad durumlarda bile veri girii
yaplabilir.
Uygulamada sadece evrimii veya evrimd ortamlardan birini semek

yeterli olmayabilir. Gelimi uygulamalarda her iki ortamn avantajlarn
birletiren bir zm tercih edilebilir.
Avantajlar:
Laptop, Notebook ve Pocket PC gibi aralarla girilen veriler, istenilen
zamanda veri ortamlarna aktarlabilir.
evrimd ortamlar sayesinde, verilerin depoland uygulama
zerindeki yk hafifletilir. Bu durum performans artn salar.
Dezavantajlar:
Balantsz veri ortamlarnda, verilerin gncel kalmasna dikkat
edilmelidir. Bu ortamlarda veri gncelleme ilemleri farkl zamanlarda
ADO.NET
40
gerekletirilebilir. Veri zerinde yaplan bu deiimlerin, dier

kullanclara gsterilebilmesi iin eitli zmler gelitirilmelidir.
Balantsz veri ortamlar ierisinde farkl kullanclar ezamanl
gncelleme ilemleri gerekletirebilir. Bu durumda oluacak veri
akmalarnn engellenmesi gerekir.
rnein bir toptanc firmasnda, firma alanlar farkl konumdaki bayilerinin

tm siparilerini bir el bilgisayarna kaydedebilir. Bu veriler el bilgisayarnda
geici bir sre iin depolanr. Bu sre alanlarn sahada kald sredir. Sre
sonunda veriler sunucu bilgisayara aktarlr.
ADO.NET
Modul 2: 41
Veri Eriim Yntemleri
lk bilgisayardan bugne veriye erimek iin pek ok yntem gelitirilmitir. Bu

yntemlerin bazlarnda ama yerleim, bazlarnda ise paylam olmutur.
Amacn veriyi saklamak olduu durumlarda paylam konusunda zm
aranm, amacn veriyi birok kullanc arasnda paylamak olduu durumda
ise ana verinin nerede saklanaca konusunda zm yollar aranmtr.
ADO.NET
42
Kullanc saysnn ve verinin boyutunun artmasyla, veri eriimi iin bilinen

modeller de olduka gelimitir. Birebir veri paylam yerine, internet zerinden
oklu kullanc desteine ak veri eriim modelleri gelitirilmitir. Gnmzde
gelinen son nokta ise, her an her yerden veriye kolayca erimemizi salayan
XML Web Servis modelidir.
Veri merkezli uygulamalar gelitirmek iin veri eriim modelleri kullanlr. Bir veri
eriim modelinde ki mantksal her birime katman (tier) denir. Veri merkezli bir
uygulamada katman says makine saysna bal deildir. Katman saysn
veri eriim modelindeki dzeyler belirler.

stemci Katman (Client tier): Sunum ya da kullanc servis katman
olarak da bilinir. . Bu katman kullanc ara yzn iermektedir.
Katman (Business tier): Bu katman, uygulamann veri kayna ile
etkileen blmdr.
Veri Katman (Data tier): Veriyi ieren katmandr.
Birlikte alabilirlik Katman (Interoperability tier): Platform ve
dilden bamsz, her tr veriye etkileim salayan katmandr. Bu
katmana herhangi bir iletim sistemi zerinde bulundurulabilen XML
Web Servislerini rnek verebiliriz.
ADO.NET
Modul 2: 43
Uygulamalar, katmanlara blnerek leklenebilirlii artrlr.
NOT: Katman says arttka, veri eriim modelinin leklendirebilirlii ve karmakl da

artar.
ADO.NET
44
Konu 2: ADO.NETe GR
ADO.NET Nedir?
ADO (ActiveX Data Objects), farkl veri kaynaklarna hzl ve gvenli eriim
iin Microsoft tarafndan gelitirilen nesne modelidir. ADO.NET ise ADO
teknolojisinin en yeni versiyonudur. ADO ile ayn programlama modelini
ADO.NET
Modul 2: 45
kullanmamakla birlikte, ADO modelinden gelen pek ok zm yolunu da

beraberinde getirir.
Uygulama geliim ihtiyac arttka, yeni uygulamalarda Web uygulama

modeline olan ballk gittike azalmaktadr. imdilerde ise a balantlar
zerinden veriyi rahata aktarabilmek iin XML kullanmna olan ynelim
artmaktadr. te ADO.NET, XML ve ADO.NETin .NET Framework iinde en
uygun ekilde programlama ortam oluturmamz salar.
ADO.NET modelinin dier veri eriim modellerine gre stnlklerini yle

sralayabiliriz:
ADO.NET, veritabanndan ekilen verilerin kopyasn XML formatn

kullanarak bellee aktarr.
Uygulamann kullanc says arttka kaynak kullanm da artmaktadr.
N-Katmanl (N-tier) uygulama yaps kullanlarak, uygulamalarn
katmanlar zerinden datlmas salanr. Bylece uygulamalarn
leklenirlii artar.
ADO.NET ile balantsz veri ortamlar iin uygulama gelitirilebilir.
ADO.NET gelimi XML destei verir.
ADO.NET Nesne Modeli:
ADO.NET nesne modeli iki ana blmden olumaktadr.

DataSet Snflar
.NET Veri Salayc Snflar
ADO.NET
46
DataSet snflar, evrimd ortamlar iin veri depolama ve ynetme ilemlerini

salar. DataSet snflar veri kaynandan bamsz her tr uygulama ve
veritaban iin kullanlabilir. zellikle likisel Veritaban, XML ve XML Web
Servisleri zerinden veri ekmek iin kullanlr.
.NET veri salayc snflar, farkl trdeki veritabanlarna balanmak iin

kullanlr. Bu snflar sayesinde istenilen trdeki veri kaynana kolayca balant
kurulabilir, veri ekilebilir ve gerekli gncelleme ilemleri yaplabilir. ADO.NET
nesne modeli, aadaki veri salayc snflarn ierir:
SQL Server .NET Veri Salaycs

OLE DB .NET Veri Salaycs
Dier .NET Veri Salayclar
DKKAT: Hangi veri kayna kullanlacaksa, sadece ona uygun veri salayc snf
kullanlmaldr.
ADO.NET Veri Salayclar:
NET veri salayclar, ADO.NET mimarisinin veritaban ile uygulama

(Windows, Web) veya XML Web Servis arasnda balant kurmak iin her tr
alt yapy barndran ekirdek bileendir. Tm veri salayclar, System.Data
isim alan iinde tanmlanmtr.
ADO.NET
Modul 2: 47
NET Framework 1.0 srm ile birlikte SQL Server .NET ve OLE DB .NET veri
salayc snflar gelmitir.
SQL Server .NET: SQL Server 7.0 ve SQL Server 2000 veritabanlarna hzl
balant salar. SQL Server balant nesneleri System.Data.SqlClient isim
alannda bulunur.
OLE DB .NET: SQL Server 6.5 ve daha ncesi srmlerine, Oracle, Sybase,
DB2/400 ve Microsoft Access veri tabanlarna balant kurmay salar. OLE
DB balant nesneleri System.Data.OleDb isim alannda bulunur.
NET Framework 1.1 srm ile birlikte SQL Server .NET ve OLE DB .NET veri
salayclarna Oracle .NET ve ODBC .NET veri salayclar da eklenmitir.
ORACLE .NET: Oracle veritabanlarna balant iin tasarlanm veri

salaycsdr. Oracle balant nesneleri System.Data.OracleClient isim
alannda bulunur.
NOT: System.Data.OracleClient isim alann kullanmak iin, projeye

System.Data.OracleClient.dll referans eklenmelidir.
ODBC .NET: Dier veritabanlarn destekleyen genel bir veri salaycdr.

ODBC balant nesneleri System.Data.ODBC isim alannda bulunur.
renim ve kullanm kolayl olmas amacyla ADO.NET veri salayclarn

isimlendirilmesinde genelletirmeye gidilmitir. SQL Server .NET veri
salayclarnn snf isimleri Sql n eki ile, OLE DB .NET veri salayclarnn
snf isimleri ise OleDb n eki ile balar. Bu genellemeye SqlConnection ve
OleDbConnection rnekleri verilebilir.
ADO.NET
48
Her bir veri salaycs ierisinde, birok balant nesnesi bulunur.

Connection
Command
DataReader
DataAdapter
XxxConnection: : Veri kaynana balant iin kullanlan snftr.

ADO.NET
Modul 2: 49
XxxCommand: Veri kayna zerinde sorgu altrmak iin kullanlr. Veri

kaynandan dnen kaytlar XxxDataReader veya DataSet kullanlarak veri
balantl kontrollere aktarlr.
XxxDataReader: evrimii balantlarda sadece veri okumak iin kullanlan
snftr.
XxxDataAdapter: evrimd balantlarda kullanlan veri ileme nesnesidir.
NOT: Xxx yerine seilen veri salaycsna gre SQL, OLEDB, Oracle ve ODBC
eklerinden biri kullanlr.
Modl zeti
1. Veri depolama yntemleri nelerdir?

2. Balantl ve Balantsz Veri ortamlar nelerdir?
3. Veri eriim yntemleri nelerdir?
4. ADO.NET veri salayclar nelerdir?
ADO.NET
50
Lab 2: Veri Merkezli Uygulamalar ve

ADO.NETe Giri
Uygulama 1
Yeni balant oluturmak.

Bu uygulamada Server Explorer kullanarak ar Merkezi uygulamas iin
yeni bir balant oluturulur.
ar Merkezi Uygulamas iin yeni balant oluturmak.
ADO.NET
Modul 2: 51
3. Visual Studio .Neti kullanarak ar Merkezi uygulamasn amak.

File mens altndan Open alt mens ierisinden Project komutunu tklayn.
Look in alan kutusundan C:\Proje\ CagriMerkezi klasrn sein.
Alan Open Project penceresinden CagriMerkezi.sln dosyasn seerek
Open butonunu tklayn.
4. Uygulamaya CagriMerkezi veritabann eklemek.
Proje isminin zerinde farenin sa butonunu tklayn.
Alan menden Add mensnden Add Existing Item komutunu verin.
Alan pencere zerindeki Look in alan kutusundan CD Srcs\Veritaban
klasrn sein.
Alan Add Existing Item penceresinden CagriMerkezi.mdb veritabann
seerek Open butonunu tklayn.
5. CagriMerkezi uygulamas iin yeni balant oluturmak.
Server Explorer penceresi zerinde farenin sa butonunu tklayn. Alan
menden Add Connection komutunu tklayn.
Alan Data Link Properties penceresinin Provider sekmesini tklayn.
Provider sekmesinden Microsoft.Jet.OLEDB.4.0 Provider i seerek Next
butonunu tklayn.
Alan Connection sekmesinin grntsn resimdeki gibi dzenleyerek OK

butonunu tklayn.
ADO.NET
Modul 4:
ADO.NET
Modul 3 53
Modl 3: Veri Kaynaklarna Balanmak
Veriyi yneten uygulamalar, bu verilerin bulunduu kaynaa balanma ihtiyac

duyar. Visual Basic .NET ile veri kaynana balanmak iin, kaynan tipine,
yapsna gre farkl nesneler ve farkl veri salayclar kullanlr.
Bu modln sonunda:
ADO.NET
54
Farkl veritabanlarna gre veri salayclar seebilecek,

Balant cmlesi oluturabilecek,
Farkl veritabanlar iin Connection nesnelerini ynetebileceksiniz.
ADO.NET
Modul 3 55
Konu 1: Veri Salayc Semek
Veri Salayc Nedir?
ADO.NET mimarisi, uygulama ile veritaban arasnda balant kurmak ve

kurulan balant zerinden kaytlar almak, deitirmek ve silmek iin veri
salayclarn kullanr. Farkl veritabanlar iin farkl veri salayclar kullanlr.
ADO.NET
56
Uygun veri salayc seiminde en nemli kriter Hangi salayc en iyi

performans verir? sorusunun cevabdr. nk Sql Server, Oracle, Access
gibi veritabanlarna farkl veri salayclar ile eriilebilir.
Microsoft .NET Framework, veritabanlar ile balant kurmak iin farkl veri
salayclarn destekler.
SQL Server .NET
OLEDB .NET
ODBC .NET
Veri Salayc Snflar
.NET Framework iindeki veri salayclar, System.Data.dll ierisinde ki

System.Data isim alannda yer alr. Tablo 1.1 de hangi salayc isim alan ile
hangi veritabanna balanlabilecei gsterilmektedir.
ADO.NET
Modul 3 57
Veri Taban Veri Salaycs sim Alan
Sql Server 7.0 ve sonraki srmler System.Data.SqlClient

Sql Server 6.5 ve nceki srmler System.Data.OleDb
Microsoft Access veri taban System.Data.OleDb
Oracle Server System.Data.OracleClient
Dier veri tabanlar(Oracle, Sybase, System.Data.OleDb
DB2/400)
Tablo 1.1: Veri Tabanlar ve Veri Salayc sim Alanlar
ODBC .NET veri salayclar, dier veri salayclarndan farkl olarak, veri
kaynana balanrken hibir ara katman kullanmaz. Bunun yerine, balant
iin ODBC APIleri kullanr.
.NET Framework veri salayclar Tablo 1.2 de belirtilen snflar

kullanmaktadr. Snf isimlerinin nndeki XXX n eki kullanlan veri salayc
ismini simgeler. Eer veritabanna OLEDB veri salaycs ile balanlrsa
OLEDB n ekini, eer SQL Server veri salaycs ile balanyorsa SQL n
ekini alr.
ADO.NET
58
Snf Aklama
XXXConnection Balant amak ve kapatmak iin kullanlan snftr.
XXXCommand Veritaban zerinde Stored Procedure (Sakl

Yordamlar) veya SQL Cmleleri altrmak iin
kullanlan snftr.
XXXDataReader Veritabanndan sadece okunur ve ileri hareketli
kaytlar ekmek iin kullanlan snftr.
XXXDataAdapter Veritabanndan ekilen verileri DataSet ierisine veya
DataSet e evrimd eklenmi verileri veritabanna
aktarmak iin kullanlan snftr
Tablo 1.2: Veri Salayc Snf simleri
System.Data.SqlClient isim alan ierisinden evrimii balantlar

gelitirmek iin SqlConnection, SqlCommand, SqlDataReader snflar
kullanlr.
ADO.NET
Modul 3 59
SqlConnection; MS SQL Server zerinde balant amak ve kapatmak iin

kullanlan snfdr.
SqlCommand; MS SQL Server zerinde Stored Procedure (Sakl Yordamlar)
veya SQL Cmleleri altrmak iin kullanlan snftr.
SqlDataReader; MS SQL Server zerinde SqlCommand ile altrlan SELECT
sorgularn sonularn geri dndrmek iin kullanlan snftr.
System.Data.SqlClient isim alan ierisinden evrimd balantlar

gelitirmek iin SqlConnection, SqlDataAdapter, DataSet snflar
kullanlr.
SqlConnection; MS SQL Server zerinde balant amak ve kapatmak iin

kullanlan snftr.
SqlDataAdapter; MS SQL Serverdan ekilen verileri DataSet ierisine ve
DataSete evrimd eklenmi verileri MS SQL Servera aktarmak iin
kullanlan snftr.
DataSet; SQLDataAdapter nesnesinden gelen kaytlar evrimd depolamak
ve ynetmek iin kullanlan snftr. DataSet tm veri salayc snflar iin
ortaktr.
NOT: DataSet, System.Data isim alan ierisinde yer alr.
System.Data.OleDb isim alan ierisinden evrimii balantlar gelitirmek iin

OleDbConnection, OleDbCommand, OleDbDataReader snflar kullanlr.
OleDbConnection; Access veya dier veritabanlar zerinde balant amak

ve kapatmak iin kullanlan snftr.
OleDbCommand; Access veya dier veritabanlar zerinde Stored Procedure
(Sakl Yordamlar) veya SQL Cmleleri altrmak iin kullanlan snftr.
OleDbDataReader; Access veya dier veritabanlar zerinde OleDbCommand
ile altrlan SELECT sorgularn sonularn geri dndrmek iin kullanlan
snftr.
System.Data.OleDb isim alan ierisinden evrimd balantlar gelitirmek

iin OleDbConnection, OleDbDataAdapter snflar kullanlr.
OleDbConnection; Access veya dier veritabanlar zerinde balant amak

ve kapatmak iin kullanlan snftr.
OleDbDataAdapter; Access veya dier veritabanlarndan ekilen verileri
DataSet ierisine ve DataSete evrimd eklenmi verileri ilgili veritabanna
aktarmak iin kullanlan snftr.
ADO.NET
60
Konu 2: Balant Oluturmak
Balant Cmlesi (Connection String)

Oluturmak
ADO.NET
Modul 3 61
Balant cmlesi, veri kaynana balanmak iin gerekli bilgileri tutar.. Bu

cmle, veri kaynana balant kurmak iin gerekli balant parametrelerin
birleiminden oluur. Bu parametrelerin listesi Tablo 2.1de gsterilmitir.
Parametre Tanm
Provider Sadece OleDbConnection nesnelerinde

kullanlr. Balant salaycsnn ismini tutar.
Salayc isimleri Tablo 2.2 de belirtilmitir.
ConnectionTimeout veya Connect Veritaban balant iin beklenmesi gereken
Timeout maksimum saniye saysdr. Varsaylan
deger 15 saniye dir.
Initial Catalog Veri taban ad
Data Source SQL Server ad, veya MS Access veri taban
iin dosya ad
Password (pwd) SQL Server login(giri) parolas
User Id (uid) SQL Server login(giri) ad
Integrated Security veya Trusted SQL sunucusuna Windows hesab ile
Connection balant yaplacan belirtir. True, False
veya SSPI girilebilir. SSPI, True ile e
anlamldr ve bu durumda Windows hesab
kullanlr.
Persist Security Info Varsaylan deeri False olur. Bu durumda
gvenlik iin hassas bilgileri geri
dndrmez. True olduunda ise gvenlik
risk tamaya balar.
WorkstationID (wid) Workstation veya client(istemci) adn
belirtir.
Packet Size Client(istemci)-server(sunucu) aras veri
transferinde kullanlan paketlerin boyutunu
belirtir.
Mode Veritabann Read-only(Sadece okunur) ya
da Write(Yazlabilir) modunu belirtir. SQL
Server balantlarnda kullanlmaz.
Tablo 2.1: Balant cmlesinin parametreleri
Provider parametresinin Access, SQL Server ve Oracle veri tabanlarna gre

alaca deerler Tablo 2.2 de gsterilmitir
Tr Aklama
SQLOLEDB SQL Server iin Microsoft OLE DB Provider

MSDAORA ORACLE iin Microsoft OLE DB Provider
Microsoft.Jet.OLEDB.4.0 Microsoft Jet iin OLE DB Provider
Tablo 2.2: Balant cmlesinin parametreleri
ADO.NET
62
Balant Cmlesini (Connection String)

Kullanmak
Yeni balant oluturmak ve ynetmek iin OleDbConnection, SqlConnection

gibi XXXConnection snflar kullanlr. Veri kaynana balanmak iin
oluturulan Balant Cmlesi, XXXConnection snfnn ConnectionString
zelliine atanr.
rnekte SQL Server veritaban iin balant cmlesi oluturulmutur. London

isimli sunucuda bulunan Northwind veritabanna, sa kullanc ismi ve 2389
parolas ile balanlyor. Eer veritaban sunucusundan 60 saniye iinde cevap
alnamazsa balant iptal ediliyor.
System.Data.SqlClient.SqlConnection cnNorthwind;
cnNorthwind = new System.Data.SqlClient.SqlConnection();
cnNorthwind.ConnectionString ="Data Source=London;Initial

Catalog=Northwind;User ID=sa;Password=2389;Connection
TimeOut=60";
rnekte Microsoft Access veritaban iin balant cmlesi oluturulmutur.

OleDb balants yapld iin Provider zelliinin Microsoft.Jet.OleDB.4.0
olarak belirtilmesi gerekir. Balantnn yaplaca Northwind veritabannn local
makinede C:\Samples dizini altnda bulunduu belirtiliyor.
System.Data.OleDb.OleDbConnection cnNorthwind;
cnNorthwind = new System.Data.OleDb.OleDbConnection();
ADO.NET
Modul 3 63
cnNorthwind.ConnectionString=@"Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.
4.0;Data Source=C:\Samples\Northwind.mdb";
rnekte Sql Server 6.5 veri taban iin balant cmlesi oluturulmutur. SQL
Server 7.0 srmnden eski bir veritaban sunucuna balant yapld iin
Provider zellii SQLOLEDB olarak belirtiliyor. ProdServ isimli sunucudaki
Pubs veritabanna, Windows hesab (SSPI) ile balanlyor.
cnNorthwind.ConnectionString = Provider=SQLOLEDB;Data
Source=ProdServ;Initial Catalog=Pubs;Integrated
security=SSPI;
DKKAT: Microsoft Access veri kayna, tek veri tabanndan oluur. SQL Server veri
kayna ise birden fazla veri tabanndan oluur. Bu yzden SQL Server veritaban balant
cmlesinde Initial Catalog parametresi kullanlr.
Balant Cmlesi(Connection String) rnekleri
ADO.NET
64
Ms Access ile OLEDB Balant Cmleleri
Tablo 2.3 de OLEDB ile Accesse balanmak iin gerekli, rnek Balant
Cmleleri gsterilmektedir.
Accesse Balant "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; Data Source=DB_Name.mdb;

"
Accesse alma "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; Data Source=Db
Grubu dosyas _Name.mdb; Jet OLEDB:System Database=Db _Name.mdw"
zerinden Balant
Accesse Parola "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; Data Source=Db
Korumal Balant _Name.mdb; Jet OLEDB:Database Password=sifreniz"
Networkteki Accesse "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; Data
Balant Source=\\Server_Name\Share_Name\Share_Path\Db
_Name.mdb"
Remote Server(Uzak "Provider=MS Remote; Remote Server=http://Your-Remote-
Server) zerindeki bir Server-IP; Remote Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; Data
Accesse Balant Source=Db_Name.mdb"
Tablo 2.3: Ms Access ile OLEDB Balant Cmleleri
ADO.NET
Modul 3 65
SQL Server ile ODBC Balant Cmleleri
Tablo 2.4 de ODBC ile SQL Servera balanmak iin gerekli, rnek Balant
SQL Server sunucusuna "Driver={SQL Server};Server=

SQL Authentication ile Server_Name;Database=Db_Name;Uid=Username;Pwd=
balanmak sifreniz;"
SQL Server sunucusuna "Driver={SQL Server}; Server= Server_Name; Database=DB
Windows Authentication ile _Name;Trusted_Connection=yes;"
balanmak
Tablo 2.4: SQL Server ile ODBC Balant Cmleleri
ADO.NET
66
SQL Server ile OLEDB Balant Cmleleri
Tablo 2.5 de OLEDB ile SQL Servera balanmak iin gerekli, rnek Balant
SQL Server sunucusuna "Provider=SQLOLEDB;Data Source= Server_Name;Initial

SQL Authentication ile Catalog=Db_Name;User Id= Username;Password=sifreniz;"
balanmak
SQL Server sunucusuna "Provider=SQLOLEDB;Data Source= Server_Name;Initial
Windows Authentication ile Catalog=DB_Name;Integrated Security=SSPI;"
balanmak
Tablo 2.5: SQL Server ile OLEDB Balat Cmleleri
ADO.NET
Modul 3 67
SQL Server ile Sql Server Balant Cmleleri
Tablo 2.6 de SQLClient ile SQL Servera balanmak iin gerekli, rnek
Balant Cmleleri gsterilmektedir.
SQL Server sunucusuna "Data Source=_Server_Name;Initial Catalog=Db _Name;User

SQL Authentication ile Id= Username;Password=sifreniz;"
balanmak
SQL Server sunucusuna "Server= Server_Name;Database=Db_Name;User ID=
SQL Authentication ile Username;Password=sifreniz;Trusted_Connection=False
balanmak
SQL Server sunucusuna "Data Source= Server_Name;Initial
Windows Authentication Catalog=Db_Name;Integrated Security=SSPI;
ile balanmak
SQL Server sunucusuna "Server=Server_Name;Database=Db_Name;Trusted_Connecti
SQL Authentication ile on=True;"
balanmak
Tablo 2.6: SQL Server ile SQL Server Balant Cmleleri
UYARI : Balant cmle paramerelerinin benzer edeerleri vardr. Bu edeerler hem

OLEDB hemde SQLClient veri salaycalarda kullanlabilir. Tablo 2.7. de bu edeerler
gsterilmektedir.
ADO.NET
68
OLEDB ve SqlServer Parametreleri Edeerleri
Data Source Server

User ID UID
Password PWD
Initial Catalog Database
Tablo 2.7: OleDb ve Sql Server Parametre Edeerleri
ADO.NET
Modul 3 69
Konu 3: Balant Ynetimi
Balanty Amak ve Kapatmak
Balant cmlesini oluturduktan sonra, balanty amak ve kapamak iin

Connection snfnn iki nemli metodu kullanlr.
Open
ADO.NET
70
Close
Open metodu, balant cmlesinde belirtilen veri kaynan amak iin kullanlr.
Close metodu, alan balanty kapatmak iin kullanlr. Close metodu ile
kullanlmayan balantlar kapatmak, kaynak tketimini azaltr.
Open metodu; uygulama ile veri kayna arasndaki balanty, balant

cmlesinin Timeout parametresinde belirtilen sre ierisinde kurmaya alr.
Eer belirtilen sre ierisinde balant gereklemiyorsa, uygulama hata retir.
Bu sre iin herhangi bir deer belirtilmemise, varsaylan deer 15 saniyedir.
Daha nceden alm bir balant; kapatlmadan tekrar almaya allrsa,

uygulama yine hata retecektir. Kapatlan balantnn yeniden kapatlmas
hataya yol amaz.
Open metodu ile alan balantnn kapatlmamas durumunda, Garbage

Collector ad verilen p toplayc devreye girerek balantnn kapatlmasn
salar. Bu durum balant deikeninin geici bir sre bellekte yer tutmasna
neden olur.
NOT: Balant nesnesinin Dispose metodu da balanty kapatmak iin kullanlabilir.
rnekte Northwind.mdb isimli Access veritaban zerinde, Open ve Close

metotlarnn kullanm gsterilmektedir.
cnNorthwind.ConnectionString = @"Provider=Microsoft.Jet.
OLEDB.4.0;Data Source=C:\Samples\Northwind.mdb";
//Balanty amak
cnNorthwind.Open();
//Veritaban ilemleri bu arada gerekletirillir.

//Balanty kapatmak
cnNorthwind.Close();
Open metodu ile veri kayna alrken, eitli alma zaman hatalarndan
dolay balant almayabilir ve uygulama hata retebilir. Bu alma zaman
hatalar
Sunucunun bulunamamasndan,
Veritabannn bulunamamasndan,
Hatal kullanc ad veya parola girilmesinden,
Donanm veya yazlmdan kaynaklanabilir.
Try, Catch, Finally deyimlerini kullanarak bir blou oluabilecek potansiyel

hatalardan korunur.
Try blou iinde, hata retebilecek kodlar yazlr. rnein tm veritaban
ilemleri bu blok iersine yazlmaldr.
ADO.NET
Modul 3 71
Catch bloklar, uygulamann rettii hatalar, tiplerine gre sral bir ekilde
iler. Bu blok iersine, yakalanan hataya gre yaplacak ilemler yazlmaldr.
rnein balantnn almad bir durumda veritaban ilemleri
gerekletirilmeye alld zaman, kullancya balantnn almasn bildiren
mesaj kutusu karlabilir.
Finally blounda, Try ve Catch bloklarndan herhangi biri ilendikten sonra
alr. Bu blokta, hatann retildii veya retilmedii iki durumda da yaplmas
gereken ilemler yazlr. rnein, balantnn kapatlmas her iki durumda da
yaplmas gereken bir ilemdir.
try
{
cnNorthwind.ConnectionString = @"Provider=Microsoft.Jet.
OLEDB.4.0;Data Source=C:\Samples\Northwind.mdb";
cnNorthwind.Open();
// Veritaban ilemleri gerekletirilir.
}
catch (InvalidOperationException XcpInvOp)
{
// lk nce bu tipte hata yakalanr.
MessageBox.Show("nce veri taban balantsn kapatn");
//Hata Mesajnn ieriini grmek iin kullanlr.
MessageBox.Show(XcpInvOp.ToString());
}
catch (Exception Xcp)
{
//Dier hatadan farkl bir tipte hata burda yakalanr.
MessageBox.Show(Xcp.ToString());
}
finally
{
cnNorthwind.Close();
//ya da
cnNorthwind.Dispose();
}
ADO.NET
72
Balant Durumlarn Kontrol Etmek
Balant snfnn durumu hakknda bilgi almak iin, balant snfnn State
zellii kullanlr.
State zelliinin alabilecei deerler tablo 3.1.1de belirtilmitir.
sim Aklama Deeri
Broken Yalnzca, ak bir balantnn kopup tekrar balanld 16

durum
Closed Balant kapal 0
Connecting Veri kaynana balanma aamasnda 2
Executing Balant zerinden bir komutu altrlyor 4
Fetching Balant zerinden veri ekiliyor 8
Open Balant ak 1
Tablo 3.1.1: Connection nesnesinin State Property deerleri
private void ConnectionAc(OleDb.OleDbConnection con)

{
//Connection, sadece kapal ise alacak
If (con.State == ConnectionState.Closed)
{
con.Open();
}
}
Balant nesnelerinin durumu deitii zaman StateChange olay tetiklenir. Bu
olay ile balantnn hangi durumlarda alp kapand renilebilir.
ADO.NET
Modul 3 73
Balantnn eski ve yeni durumlar StateChangeEventArgs parametresi ile

renilir. Tablo 3.1.2de bu parametrenin CurrentState ve OriginalState
zellikleri grlr.
Property Aklama
CurrentState Balantnn yeni durumu hakknda bilgi

verir.
OriginalState Balantnn deimeden nceki durumu
hakknda bilgi verir.
Tablo 3.1.2: StateChangeEventArgs parametresinin zellikleri
public void ConnectionOlustur()

{
System.Data.OleDb.OleDbConnection conn;
conn = new System.Data.OleDb.OleDbConnection();
// Balant ayarlar yaplr.
// ...
// Balantnn StateChange olay gerekletii zaman
// DurumRapor yordamnn arlmas ayarlanr
conn.StateChange += new
StateChangeEventHandler(DurumRapor);
}
public void DurumRapor(Object sender,StateChangeEventArgs e)

{
MessageBox.Show("Balant " +e.OriginalState.ToString() +
" durumundan " + e.CurrentState.ToString() + " durumu olarak
deiti.");
}
ADO.NET
74
Modl zeti:
1. Veri salayclar ne ie yarar? SQL Server 6.5 veri tabanna

balanmak iin hangi veri salaycnn kullanlmas gerekir.
2. Connection nesnelerinin kullanlmas iin gereken temel zellik
hangisidir?
3. Balant akken tekrar almaya alldnda ne olur? Bu durum
nasl engellenir?
4. Try Catch blou ne iin kullanlr? Finally blounda hangi kodlar
yazlr?
5. Balant durumu Connection nesnesinin hangi zellii ile anlalr?
Durum deitii zaman hangi olay tetiklenir?
ADO.NET
Modul 3 75
Lab 1: Balant Oluturmak
Bu labda, kullancn girdii deerlere gre Connection String oluturulur. Bu

balant cmlesi ile yeni bir Connection nesnesi oluturarak, balantnn
durumu incelenir.
Bu lab tamamlandktan sonra:

Farkl veritabanlarna gre balant cmlesi oluturabilecek,
Veritabanna balant ap kapayabilecek,
Balantlarn State zellii ile durumunu gzlemleyebileceksiniz.
Kontrollerin eklenmesi
VeriTabaniBaglantisi isminde yeni bir Windows projesi an.
Form zerine, tablodaki kontrolleri ekleyin belirtilen zelliklerini ayarlayn.
Kontrol Kontrol smi zellik Deer
TextBox txtVeriTabani Text

TextBox txtSunucu Text
TextBox txtKullaniciAdi Text
TextBox txtParola Text
TextBox txtTimeOut Text
Label lblConnectionString Text
Label lblConnectionState Text Closed
ADO.NET
76
GroupBox Text Balant lemleri:

ComboBox ComboBox1 DropDownStyle DropDownList
Button Button1 Text Connection String
Olutur
Button Button2 Text Connection Olutur
Button Button3 Text Connection A
Button Button4 Text Connection Kapat
Kodlarn yazlmas
Veritaban balants oluturmak iin ncelikle balant cmlesi oluturulmas
gerekir. Bu balant cmlesi, kullancnn girecei bilgilere gre oluturulur.
1. Balant cmlesi iin gerekli bilgileri tutan deikenleri tanmlayn.

private string ConnectionString;
private string Provider;
private string Database;
private string Server;
private string KullaniciAdi;
private string Parola;
private String TimeOut;
// Sql veritabanna balanmak iin

private System.Data.SqlClient.SqlConnection sqlCon;
// Access veritabanna balanmak iin
private System.Data.OleDb.OleDbConnection oleDbCon;
2. Formun Load annda, ComboBox kontrolne veritaban seeneklerini

ekleyin.
private void Form1_Load(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
comboBox1.Items.Add("Microsoft Access");
ADO.NET
Modul 3 77
comboBox1.Items.Add("Microsoft SQL Server 2000");

comboBox1.Items.Add("Microsoft SQL Server 6.5");
// Varsayilan olarak Sql Server 2000 seili olur

comboBox1.SelectedIndex = 1;
}
3. ComboBox kontrolnden veritaban seildii zaman, Provider ismini

deitirin. Seilen veritaban Access ise, kullanc ad, parola, sunucu
ve timeout TextBox kontrollerini pasif duruma getirin.
private void comboBox1_SelectedIndexChanged(System.Object

sender, System.EventArgs e)
{
// Farkli Veritabani seildigi zaman tetiklenir.
switch (comboBox1.SelectedIndex)
{
case 0:
Provider = "Microsoft.Jet.OleDB.4.0";
EnableTextBoxes(false);
break;
case 1:
Provider = "";
EnableTextBoxes(true);
break;
case 2:
Provider = "SQLOLEDB";
EnableTextBoxes(true);
break;
}
}
private void EnableTextBoxes(bool SQLVeriTabaniSecili)

{
txtKullaniciAdi.Enabled = SQLVeriTabaniSecili;
txtParola.Enabled = SQLVeriTabaniSecili;
txtTimeOut.Enabled = SQLVeriTabaniSecili;
txtSunucu.Enabled = SQLVeriTabaniSecili;
// Access veritabani seili ise

if (! SQLVeriTabaniSecili)
{
txtKullaniciAdi.Text = "";
txtParola.Text = "";
txtTimeOut.Text = "";
txtSunucu.Text = "";
}
}
4. Connection String oluturma dmesine basld zaman, girilen
deerleri aln ve balant cmlesi oluturun.
private void Button1_Click(System.Object
sender,System.EventArgs e)
{
ConnectionString = "";
// Access Veritabani seili ise

if (comboBox1.SelectedIndex == 0)
{
Database = txtVeritabani.Text;
ADO.NET
78
ConnectionString = "Provider= " + Provider +

";Data Source= " + Database ;
}
else
{
KullaniciAdi = txtKullaniciAdi.Text;
Parola = txtParola.Text;
TimeOut = txtTimeOut.Text;
Server = txtSunucu.Text;
Database = txtVeritabani.Text;
if (Provider != "")
{
ConnectionString = "Provider=" + Provider + ";";
}
ConnectionString += "Data Source=" + Server;

ConnectionString += ";Initial Catalog=" + Database;
ConnectionString += ";User ID=" + KullaniciAdi;
ConnectionString += ";Password=" + Parola;
ConnectionString += ";Connection TimeOut=" + TimeOut;
}
lblConnectionString.Text = ConnectionString;
}
5. Balant cmlesi oluturulduktan sonra, bu cmleyi kullanarak

Connection nesnesi oluturun. Burada dikkat edilmesi gereken
nokta, kullancnn setii veritaban tipine gre farkl balant nesnesi
oluturulmasdr.
private void Button2_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
// Access veritabani seili ise
if (comboBox1.SelectedIndex == 0)
{
oleDbCon = new
System.Data.OleDb.OleDbConnection(ConnectionString);
oleDbCon.StateChange+= new
StateChangeEventHandler(DurumDegisti);
}
else
{
sqlCon = new
System.Data.SqlClient.SqlConnection(ConnectionString);
sqlCon.StateChange += new
StateChangeEventHandler(DurumDegisti);
}
}
// Balant durumu deitii zaman, DurumDegisti

// yordamndaki kodlar alr.
private void DurumDegisti(Object sender,

System.Data.StateChangeEventArgs e)
{
// Balantnn durumu kullancya bildirilir.
lblConnectionState.Text = e.CurrentState.ToString();
}
ADO.NET
Modul 3 79
6. Balant nesnesi oluturulduktan sonra, Connection A dmesine

baslnca balant Open metodu ile an. Ancak kullancnn baz
deerleri yanl girmesi durumu gz nne alnarak Try Catch
bloklar kullanlmaldr.

System.EventArgs e)
{
if (oleDbCon != null)
{
// OleDB baglantisi olusturulduysa
try
{
oleDbCon.Open();
}
catch (InvalidOperationException ex)

{
MessageBox.Show(ex.Message.ToString());
}
catch (System.Data.OleDb.OleDbException ex)
{
}
}
else
{
// Sql baglantisi olusturulduysa
try
{
sqlCon.Open();
}
catch (InvalidOperationException ex)
{
}
catch (System.Data.SqlClient.SqlException ex)
{
}
}
}
}
7. Connection Kapat dmesine baslnca oluturulan balanty bularak
kapatn.

System.EventArgs e)
{
if (oleDbCon != null)
{
// OleDB baglantisi olusturulduysa
oleDbCon.Close();
}
else
{
// Sql baglantisi olusturulduysa
sqlCon.Close();
}
}
ADO.NET
Modul 5:
Modl 4: Balantl (Connected) Veritaban

lemleri
Bu modlde ADO.NET ile balantl veritaban ilemlerin nasl yapldn

reneceksiniz.
Konu: 4 81
Bu modln sonunda:
Balantl veri ortamlaryla almay renecek,
Command oluturabilecek,
Command ile geriye tek deer veya kayt kmesi dndrebilecek,
Command ile INSERT, UPDATE ve DELETE sorgularn
altrabilecek,
82 Modl 4: Connected Veritaban lemleri
Konu 1: Balantl Veri Ortamlaryla

almak
Balantl Uygulamalar in Veritaban Mimarisi

Konu: 4 83
Balantl veri ortamlar, uygulamalarn veri kaynana srekli bal kald

ortamlardr. Bu ortamlarda veri alma ve deitirme ilemleri uygulama ile veri
kayna arasnda balant kurulduktan sonra gerekletirilir.
Balantl veri ortamlar ile veritaban zerinde, gerekli tm veritaban ilemleri

yaplabilir.
Veritabanndan tek deer ekme
Sadece okunabilir kayt kmeleri dndrme
Kayt ekleme
Kayt silme
Kayt gncelleme
Balantl veri ortamlar ierisinde kullanlan snflar Tablo 4.1 de belirtilmitir.
Snf Aklama
XXXConnection Balant amak ve kapatmak iin kullanlan nesnedir.
XXXCommand Veritaban zerinde Stored Procedure (Sakl Yordam)

veya SQL Cmleleri altrmak iin kullanlan
nesnedir.
kaytlar ekmek iin kullanlan nesnedir. Kaytlar
XXXCommand nesnesinin ExecuteReader metodu
ile XXXDataReader ierisine aktarlr.
Tablo 4.1. Balantl Veri Ortam Snflar

Konu 2: Command ile almak
Commmand Nedir?
Command, veritaban zerinde Stored Procedure (Sakl Yordam) ve Sorgu

Konu: 4 85
altrmak iin kullanlr. Command Nesneleri ile veritaban tablolarnda; sorgu,

ekleme, silme ve gncelleme ilemleri yaplabilir.
Tablo 4.2 de hangi veri salayc iin hangi Command Nesnesinin kullanld
gsterilmektedir.
Tablo 4.2.
Nesne Veri Salayclar
Command
Nesneler System.Data.SqlClient.SqlCommand SQL Server .NET Veri Salaycs
System.Data.OleDb.OleDbCommand OLE DB .NET Veri Salaycs
Veritaban System.Data.OleDb.ODBCCommand ODBC .NET Veri Salaycs

zerinde
Stored Procedure ve Sorgu altrmak iin Command Nesnelerinin belirli
zelliklerini kullanmak gerekir. Command Nesnelerinin bu zellikleri aada
belirtilmitir.

Name: Command nesnesinin kod ierisindeki ismidir. Bu isim
Command nesnesine bavurmak iin kullanlr.
Connection: Command nesnesinin hangi Connection zerinde
alacan belirler.
CommandType: altrlacak komutun trn belirtir. Text, Stored
Procedure ve TableDirect olmak zere deeri vardr.
TableDirect SQL Server tarafndan desteklenmez.
CommandText: Stored Procedure adn veya Sorgu cmlesini tutar.
Parameters: Command ierisinde altrlacak Stored Procedure

veya Sorgu cmlesine, dardan deer almak ve darya deer
gndermek iin kullanlr. Her bir Command Nesnesi iin bir veya
birden ok parametre tanmlanabilir.
Command zelliklerine deer girildikten sonra, Command altrmak iin

Tablo 4.3 deki metotlardan uygun olan seilir.
Command Metodu Aklama
ExecuteScalar altrlan Command nesnesinden geriye tek

deer dndrmek iin kullanlr.
ExecuteReader altrlan Command nesnesinden geriye
kayt kmesi dndrmek iin kullanlr.
ExecuteNonQuery Command Nesnesi zerinde veri gncelleme,
deitirme ve silme ilemleri yapmak iin
kullanlr. Bu ilemin sonucunda etkilenen
kayt says geriye dndrr.
ExecuteXmlReader altrlan Command Nesnesinden geriye
XML dndrmek iin kullanlr. Sadece SQL
Server 7.0 ve sonraki versiyonlar iin
kullanlr.
Tablo 4.3: Command Metotlar

Konu: 4 87
Command Oluturmak
Command, kod ierisinden veya ToolBox zerinden oluturulabilir. Bu

yntemler ile kullanlan veritabanna gre, OleDbCommand veya SqlCommand
nesneleri oluturulur.
rnekte Access veritabanna balanmak iin, OleDbCommand snf

tanmlanm ve bu Command snfnn gerekli zelliklerine deer atanmtr.
//Access Veritabanna balanmak iin Command tanmlanr.

System.Data.OleDb.OleDbCommand cmd = new
System.Data.OleDb.OleDbCommand();
//Command Snfnn CommandText zelliine universiteler
cmd.CommandText="select * from universiteler";
//Command Snfnn Connection zelliine aktif connection

//aktarlr
cmd.Connection=conn;
//Command Snfna, sorgu cmlesi yazlacan belirler.
cmd.CommandType=CommandType.Text;
ToolBox zerinden Command nesnesi oluturmak iin belirtilen admlar takip

edin.
1- Veri kaynana balant kurmak iin Connection tanmlanr.

2- ToolBox iinden Data paneli seilir.
3- Data panelindeki OleDbCommand veya SqlCommand nesnesi form zerine
srklenir.
4- Eklenen Command nesnesinin zellikleri Tablo 4.4e gre ayarlanr.
zellik Aklama
Name Command nesnesinin kod ierisinde

kullanlan ismidir.
Connection Command nesnesinin hangi Connection
zerinde alacan belirler. Bu zellik ile
yeni Connection oluturabilir veya var olan
Connection nesnesine balanlabilir.
CommandType Command nesnesinin tipini belirler.
altrlacak Commanda gre Text,
StoredProcedure ve TableDirect
seilir.
Text: SQL Cmlesi
StoredProcedure: Kaytl Yordam
TableDirect: Tablo kaytlar
TableDirect sadece OleDbCommand
nesnesi tarafndan kullanlr.
CommandText Command nesnesinin altrlacak
komutudur. Seilen CommandTypea gre
CommandText belirlenir.
Text: altrlacak SQL Cmlesi.
StoredProcedure: altrlacak Stored
Procedure ad.
TableDirect: Veritabanndaki Tablo ad
Parameters Command nesnesinin CommandText
komutuna dardan deer almak veya
komuttan geriye deer dndrmek iin
kullanlr. Parameters zellii Collection
olduu iin bir veya birden ok deer alabilir
veya gnderebilir.
Tablo 4.4: Command zellikleri

Konu: 4 89
Parametre Kullanmak
Stored Procedure ve SQL Cmleleri parametre alabilir veya gnderebilir.

Ayrca Stored Procedure geriye tek deer bile dndrebilir.
Stored Procedure ve SQL Cmlelerinin parametre deerlerini saklamak iin,

XXXCommand nesnesinin Parameters zellii kullanlr. Ayn zamanda bu
zellik XXXParameters nesnesinin koleksiyonudur.
Command nesnesi altrlmadan nce, komuttaki her giri parametresi iin bir
deer girilmelidir. Ayrca Command nesnesi altrldktan sonra, sonu
parametrelerinin deerleri geriye dndrlebilir.
Command nesnesine parametre eklemek iin aadaki yntemler kullanlr.

XxxParameter nesneleri oluturulur ve Command nesnesinin
Parameters koleksiyonuna bu nesneler eklenir.
Properties penceresi kullanlarak Command nesnesinin
Parameters zelliine tasarm aamasnda parametreler eklenir.
XXXParameter nesnesini kullanarak, parametre eklemek iin aadaki

admlar takip edilir.
1- Yeni bir OleDbParameter veya SqlParameter nesnesi oluturulur.

2- Eklenen Parameter nesnesinin zellikleri Tablo 4.5 gre ayarlanr.
Property Aklama
ParameterName Parametrenin ismi, @Ad gibi

DbType ,SqlDbType, OleDbType Parametrenin veri tr. Kullanlan veri tabanna
gre SqlDbType veya OleDbType
enumeratorlerinden seilir.
Size Parametredeki verinin byte olarak maksimum
boyutu.
Direction Parametrenin tr. ParameterDirection
deerlerinden biri ile belirtilir. Bu zelliin
alabilecei deerler:
ParameterDirection.Input (varsaylan
deer)
ParameterDirection.InputOutput
ParameterDirection.Output
ParameterDirection.ReturnValue
Tablo 4.5: XxxParameter zellikleri

3- XxxParameter nesnelerini Command nesnesine eklemek iin,
Command nesnesinin Parameters koleksiyonunu ierisindeki Add
metodu kullanlr. Eer bu komut sonu dndrecek bir stored procedure
aryorsa, herhangi bir parametre eklemeden nce
ParameterDirection.ReturnValue parametresini eklenmelidir.
Parametrelerin eklenme sras nemli deildir.
Tablo 4.6 da Direction zelliinin deerleri listelenmitir.

Konu: 4 91
Enumeratr zellik
Input Girdi parametresidir. Varsaylan

deerdir.
Output kt parametresidir.
InputOutput Girdi ve kt parametresi olarak
kullanlr.
ReturnValue Bir fonksiyon sonucunu geri
dndrmek iin kullanlr.
Tablo 4.6 Direction zelliinin Enumeratrleri
rnekte EmployeeLogin isminde bir stored procedure iin, paramUser, ve

paramPass isminde iki OleDbParameter tanmlanm ve bu parametreler
Command nesnesinin Parameters koleksiyonuna eklenmitir.
System.Data.OleDb.OleDbParameter paramUser = new
System.Data.OleDb.OleDbParameter("@userName",
System.Data.OleDb.OleDbType.Char, 50);
paramUser.Direction = ParameterDirection.Input;
System.Data.OleDb.OleDbParameter paramPass = new

System.Data.OleDb.OleDbParameter("@userPass",
System.Data.OleDb.OleDbType.Char, 20);
paramPass= ParameterDirection.Input;
cmd.Parameters.Add(paramUser);
cmd.Parameters.Add(paramPass);
ToolBox kontrollerini kullanarak parametre eklemek iin, aadaki admlar

takip edilir.
1- Toolbox zerinden OleDbCommand veya SqlCommand nesnesi seilir ve

forma eklenir.
2- Properties penceresinden, bu Command nesnesinin Connection,
CommandType ve CommandText zelliklerine deerler atanr.
3- CommandText zelliine deer girildikten sonra, ekrana kan Bu komut
nesnesi iin parametre eklemek ister misiniz? ileti kutusuna Evet denir.
4- Visual Studio .NET ortam Command nesnesi iin parametre oluturacak
kodlar otomatik olarak ekler.
Konu 3: Command ile Geriye Deer

Dndrmek
altrlan stored procedure ya da SQL cmlesinden geriye tek deer

dndrlebilir. Bu tr durumlar iin DataSet yerine Command nesnesi
kullanlmaldr.
Command ile geriye tek deer dndren senaryolara, aadaki rnekler
verilebilir.
Stok tablosundaki toplam stok miktarn geriye dndrmek iin
rn tablosundaki toplam kayt saysn geriye dndrmek iin
rn kategorisine gre toplam rn saysn geriye dndrmek iin
OleDbCommand veya SqlCommand nesnesi ile geriye deer dndrmek iin,

ExecuteScalar metodu kullanlr.
rnekte OleDbCommand nesnesinin ExecuteScalar metodu ile Universiteler
tablosundaki toplam kayt says geri dndrlmektedir.
System.Data.OleDb.OleDbConnection conn = new
System.Data.OleDb.OleDbConnection(@"provider =
Microsoft.JET.OLEDB.4.0; Data source=..\universiteler.mdb");
System.Data.OleDb.OleDbCommand cmd = new
System.Data.OleDb.OleDbCommand("select count(*) from"+
"universiteler", conn);
conn.Open();
MessageBox.Show(cmd.ExecuteScalar.ToString());
ExecuteScalar metodu ile geriye deer dndrmek iin, sadece Sum veya
Count gibi fonksiyonlar kullanlmaz. Ayn zamanda Select cmlesi veya Stored
Konu: 4 93
Procedure ile geriye tek deer dndrlebilir. rnekte rn Tablosundaki Stok

Miktar SqlCommand nesnesi ile geriye dndrlmektedir.
string sql ="SELECT StokMiktari FROM Urun WHERE UrunID=" +

"@UrunID";
System.Data.SqlClient.SqlCommand cmUrun = new
System.Data.SqlClient.SqlCommand(sql,cnAlisveris);
System.Data.SqlClient.SqlParameter prmID = new

System.Data.SqlClient.SqlParameter("@UrunID",System.Data.Sql
DbType.Int, 4);
cmUrun.Parameters["@UrunID"].Value = 42;
cnAlisveris.Open();
int adet = Convert.ToInt32(cmUrun.ExecuteScalar());
cnAlisveris.Close();
MessageBox.Show("Quantity in stock: " + adet.ToString());
Konu 4: Command ile Geriye Kayt

Dndrmek
altrlan stored procedure ya da SQL cmlesi, geriye birden ok deer veya

kayt kmesi dndrlebilir. Bu tr durumlar iin DataAdapter veya
DataReader nesneleri kullanlr. Bu nesnelerin genel fark, DataReader
balantl, DataAdapter Balantsz veri ortamlar iin kullanlr.
DataReader nesnesinin kullanld senaryolara, aadaki rnekler verilebilir.

Tablodan tek kayt dndrmek.(Msteri tablosundan MsteriID ye

gre kayt dndrmek)
Sadece okunur sonular dndrmek. (Web Form zerinde aranan
rnlerin, sonularn dndrmek )
OleDbCommand veya SqlCommand nesnesi ile geriye kayt dndrmek iin,

ExecuteReader metodu kullanlr. ExecuteReader ile dnen kaytlar
DataReader nesnesine aktarlr.
DataReader zellik ve Metotlar

DataReader dnen kaytlar zerinde ilem yapmay salayan metot ve
zelliklere sahiptir. DataReader nesnesinin bu zellik ve metotlar aada
ilemleri yapar.
Kayt kmesi iindeki kaytlar tek tek okur.

Kaydn belirli bir kolonunu veya tm kolonlarn okur.
Kolonlarn ierisinde deer olup olmadn kontrol eder.
Kolonlarn ema bilgilerini okur. (ColumnName, ColumnOrdinal,
ColumnSize, NumericPrecision, NumericScale,
Datatype,ProviderType, Islong,AllowDBNull)
NOT: DataReader, verilere tek ynl(forward-only) ve okunabilir (read-only) eridii iin

olduka hzldr.
DataReader nesnesinin metotlar Tablo 4.7 de gsterilmitir.

Konu: 4 95
Metot Aklama
Close DataReader nesnesini kapatlr ve hafzadan

kaldrr.
GetBoolean Belirli bir kolonun deerini boolean olarak geri
dndrr.
GetByte Belirli bir kolonun deerini byte olarak geri
dndrr.
GetBytes Belirli bir kolonun deerini byte dizisi olarak geri
dndrr.
GetChar Belirli bir kolonun deerini char olarak geri
dndrr.
GetChars Belirli bir kolonun deerini karakter dizisi olarak
geri dndrr.
GetDataTypeName Belirli bir kolonun veri trn verir.
GetDateTime Belirli bir kolonun deerini DateTime olarak geri
dndrr.
GetDecimal Belirli bir kolonun deerini Decimal olarak geri
dndrr.
GetDouble Belirli bir kolonun deerini Double olarak geri
dndrr.
GetFieldType Belirli bir kolonun veri trn geri dndrr.
GetFloat Belirli bir kolonun deerini Float olarak geri
dndrr.
GetGuid Belirli bir kolonun deerini Globally-unique
identifier(GUID) olarak geri dndrr.
GetInt16 Belirli bir kolonun deerini 16-bit tamsay(Short)
olarak geri dndrr.
GetInt32 Belirli bir kolonun deerini 32-bit
tamsay(Integer) olarak geri dndrr.
GetInt64 Belirli bir kolonun deerini 64-bit tamsay(Long)
olarak geri dndrr.
GetName Belirli bir kolonun ismini geri dndrr.
GetOrdinal Belirli bir kolonun sra numarasn geri dndrr.
GetSchemaTable DataReader nesnesinin ema bilgilerini gsterir.
Tablo hakkndaki detay bilgilerini gsterir.
GetString Belirli bir kolonun deerini string olarak geri
dndrr.
GetTimeSpan Belirli bir kolonun deerini TimeSpan nesnesi
olarak geri dndrr.
GetValue Belirli bir kolonun deerini geri dndrr.
GetValues Belirli bir kaydn tm kolon deerlerini geri
dndrr.
NextResult Komut metninde birden fazla SELECT ifade varsa,
sonular bu metot kullanlarak farkl veri kmeleri
gibi alnabilir.
Read DataReader nesnesinde okunacak kayt olduu
srece okuma yapar. Kayt varsa True, yoksa
False deeri geri dndrr.
Tablo 4.7 DataReader Metodlar
DataReader, Balantl veri ortamlarnda kullanld iin veri kaynana srekli

baldr. Bundan dolay veri al ilemi bittikten sonra Connection ya da
DataReader nesnesi kapatlarak, bellein daha etkin kullanlmas salanr.
DataReader nesnesinin zellikleri Tablo 4.8 de gsterilmitir.
zellik Aklama
FieldCount DataReader iinde tutulan stun saysn belirtir.

IsClosed DataReader balantsnn durumunu belirtir.
Balant ak ise FALSE , kapal ise TRUE dndrr.
Item DataReader ile gelen verilere eriim salar.
RecordAffected DataReader ile gelen kayt saysn verir.
Tablo 4.8 DataReader zellikleri

Konu: 4 97
DataReader kullanarak kayt ekmek iin aadaki admlar takip edin.
1- Balanlacak veritabanna gre Connection nesnesi eklenir

2- Balanlacak veritabanna gre OleDbCommand veya SqlCommand
nesnesi eklenir ve gerekli zellikleri ayarlanr.
3- Veritaban balants alr.
4- DataReader tanmlanr. Command nesnesinin ExecuteReader metodu
ile arlan kaytlar DataReader nesnesine atanr.
5- DataReader nesnesinin Read metodu False oluncaya kadar, kaytlar
dng ile okunur ve Form kontrollerine aktarlr.
6- DataReader kapatlr.
rnekte rn Tablosundaki tm rnler, OleDbDataReader ile form zerindeki

ListBox kontrolne eklenir.
System.Data.OleDb.OleDbCommand cmUrun = new

System.Data.OleDb.OleDbCommand("SELECT UrunAdi, StokMiktari"
+"FROM Urun", cnAlisveris);
cnAlisveris.Open();
System.Data.OleDb.OleDbDataReader rdrUrun;
rdrUrun =
cmUrun.ExecuteReader(CommandBehavior.CloseConnection);
while (rdrUrun.Read())
{
listBox1.Items.Add(rdrUrun.GetString(0)+" - "+
rdrUrun.GetInt16(1));
}
rdrUrun.Close();
Konu 5: Command ile Kayt Dndrmeyen

Sorgular altrmak
Command ile veritaban yapsnda deiiklik yaplabilir (Tablo, View ve Stored

Procedure oluturmak, deitirmek ve silmek), gvenlik seenekleri
ayarlanabilir (Tablo ve View izinleri) ve veritaban ierisindeki veri deitirilebilir
(Kayt ekleme, silme ve gncelleme). OleDbCommand veya SqlCommand
nesnesi ile bu tr ilemlerin yaplabilmesi iin, ExecuteNonQuery metodu
kullanlr.
ExecuteNonQuery Metodu ile Select hari SQL (Structured Query Language)

ve T-SQL (Transact- Structured Query Language) komutlar kullanlr.
SQL "Structured Query Language" (Yaplandrlm Sorgulama Dili) veritaban

sorgu dilidir. SQL ile veritabanna kayt ekleme, silme, var olan kayd
dzenleme ve kayt sorgulama ilemleri yaplabilir. SQL standart bir veritaban
sorgu dilidir ve Oracle, db2, Sybase, Informix, Microsoft SQL Server, MS
Access gibi veritaban ynetim sistemlerinin temelini oluturur. En sk kullanlan
SQL komutlar SELECT, INSERT, UPDATE ve DELETE komutlardr.
SQL Servern sorgulama ve programlama diline T-SQL denir. Transact-SQL

ile ilikisel veritaban sistemi ynetilebilir. TransactSQL komutlar kullanm
amalarna gre genel kategoriye ayrlr.
Bunlar:
SQL Veri leme Dili (Data Manipulation Language-DML)
Konu: 4 99
SQL Veri leme Dili; veri girmek, deitirmek, silmek ve verileri almak iin
kullanlr. En sk kullanlan DML komutlar ve kullanm amalar Tablo 4.9
gsterilmitir.
DML Komutu Aklama
SELECT Veri semek

DELETE Veri silmek
UPDATE Veri gncellemek
INSERT Veri girmek
Tablo 4.9 DML Komutlar

SQL Veri Tanmlama Dili (Data Definition Language-DDL)
SQL Veri Tanmlama Dili; Veritaban nesnelerini yaratmak, silmek ve baz
temel zelliklerinin dzenlemek iin kullanlr. En sk kullanlan DDL komutlar
ve kullanm amalar Tablo 4.10da gsterilmitir.
DDL Komutu Aklama
CREATE Yeni bir veritaban nesnesi yaratmak. rnek

CREATE TABLE, CREATE TRIGGER
ALTER Veritaban nesnelerinde deiiklik yapmak.
rnek ALTER TABLE, ALTER TRIGGER
DROP Veritaban nesnelerini silmek. rnek DELETE
TABLE, DELETE TRIGGER
Tablo 4.10 DDL Komutlar

SQL Veri Kontrol Dili (Data Control Language-DCL)
SQL Veri Kontrol Dili; bir veritaban kullancs veya rol ile ilgili izinlerin
dzenlenmesini salar. Aadaki tablo DCL komutlarn ve fonksiyonlarn
gstermektedir.
DCL Komutu Aklama
GRANT Kullancya yetki vermek

DENY Kullanc, grup veya rol herhangi bir eylem
iin engeller.
REVOKE Daha atanm olan yetki veya engeli kaldrr.
Tablo 4.11 DCL Komutlar
ExecuteNonQuery metodu ile DDL ve DCL komutlar altrmak iin aadaki

admlar takip edin
1- Balanlacak veritabanna gre Connection nesnesi eklenir
2- Balanlacak veritabanna gre OleDbCommand veya SqlCommand
nesnesi eklenir ve gerekli zellikleri ayarlanr.
3- Veritaban balants alr.
4- Command nesnesinin ExecuteNonQuery metodu kullanlr.
5- Veritaban balants kapatlr.
rnekte SqlCommand nesnesinin ExecuteNonQuery metodu altrlarak, rn

isminde tablo oluturulmaktadr.
System.Data.SqlClient.SqlCommand cmUrunTabloOlustur = new
System.Data.SqlClient.SqlCommand("CREATE TABLE Urun (UrunID"
+ "int, UrunAdi varchar(50), StokMiktari int) ",
connAlisveris);
cmUrunTabloOlustur.CommandType = CommandType.Text;
try
{
connAlisveris.Open();
int kayitSayisi;
kayitSayisi=cmUrunTabloOlustur.ExecuteNonQuery();
connAlisveris.Close();
MessageBox.Show(kayitSayisi+" "+"kayt eklendi.");
}
catch(Exception ex)
{
}
ExecuteNonQuery metodu ile INSERT, UPDATE ve DELETE sorgular
altrlabilir.
rnekte ExecuteNonQuery metodu altrlarak, rn tablosuna yeni kayt

eklenmitir.
System.Data.SqlClient.SqlCommand cmd = new
System.Data.SqlClient.SqlCommand("INSERT INTO Urun"+
"(UrunID,UrunAdi,StokMiktari) VALUES" +
"(@UrunID,@UrunAdi,@StokMiktari)", connAlisveris);
cmd.Parameters.Add("@UrunID", 1);
cmd.Parameters.Add("@UrunAdi", "DVD");
cmd.Parameters.Add("@StokMiktari", 15);
try
{
int kayitSayisi = cmd.ExecuteNonQuery();
MessageBox.Show(kayitSayisi+" "+"kayt eklendi.");
}
catch(Exception ex)
{
MessageBox.Show(ex.Message);
}
rnekte ExecuteNonQuery metodu altrlarak, rn tablosunda kayt
gncellenmitir.

System.Data.SqlClient.SqlCommand("Update Urun Set" +
"StokMiktari = @StokMiktari Where UrunID = @UrunID",
connAlisveris);
cmd.Parameters.Add("@StokMiktari", 30);
try
{
int kayitSayisi = cmd.ExecuteNonQuery();
MessageBox.Show(kayitSayisi+" kayt deitirildi.");
Konu: 4 101
}
catch(Exception ex)
{
}
rnekte ExecuteNonQuery metodu altrlarak, rn tablosundan kayt
silinmitir.
System.Data.SqlClient.SqlCommand("Delete Urun Where"+
"UrunID= @UrunID", connAlisveris);
try
{
int kayitSayisi=cmd.ExecuteNonQuery();
MessageBox.Show(kayitSayisi+" kayt silindi.");
}
catch(Exception ex)
{
}
Modl zeti
1. Balantl veri ortam hangi .NET nesneleri ile gerekletirilir?

2. Command nesnesinin ka farkl altrlma biimi vardr? Aklayn.
3. Command nesnesinin Parameters zellii ne iin kullanlr?
4. DataReader nesnesinin alma modelini bir rnekle aklayn.
5. Ka farkl SQL sorgu tr vardr?
Lab 1: Veritaban lemleri
Bu uygulamada, veritabanndaki Personel tablosu zerinde kayt ilemleri

gerekletirilir. Personel kaytlarnn okunup TextBox kontrollerine
doldurulmas, yeni personel kaydnn eklenmesi, bir personelin bilgilerinin
gncellenmesi veya silinmesi ilemleri yaplr.

Access veritabanna balant oluturabilecek,
Command nesnesinin ExecuteNonQuery metodu ile INSERT,
DELETE sorgusu altrabilecek,
Sorgulara parametre ekleyebilecek,
Command nesnesinin ExecuteReader metodu ile DataReader
oluturabilecek,
DataReader nesnesi ile kayt okuyabileceksiniz.
Veritabannn oluturulmas
Bu uygulamada kullanlacak Personel tablosu iin bir veritaban oluturulmas
gerekir.
1. Microsoft Access ile kisi isminde bir veritaban oluturun.
2. Veritabanna Personel isminde bir tablo ekleyin ve tabloda belirtilen
kolonlar ekleyin.
Konu: 4 103
Alan Ad Veri Tr
Numara AutoNumber
Ad Text
Soyad Text
DogumTarihi Date/Time
Adres Text
Sehir Text
Personel isminde yeni bir Windows projesi an.
TextBox txtAd BorderStyle FixedSingle

TextBox txtSoyad BorderStyle FixedSingle
TextBox txtDTarihi BorderStyle FixedSingle
TextBox txtSehir BorderStyle FixedSingle
TextBox txtAdres BorderStyle FixedSingle
Multiline True
ScrollBars Vertical
ComboBox cbNo DropDownStyle DropDownList
Button btnYeni Text Yeni
Button btnIptal Text ptal
Button btnKaydet Text Kaydet
Button btnSil Text Sil
Kodlarn yazlmas
Personel tablosu zerinde ilem yaplmas iin veritabanna balant almas
gerekir. Bu balant iin gereken Connection String ifadesinin merkezi bir
yerden alnmas, deiiklik durumunda kolaylk salayacaktr.
1. Projeye bir modl ekleyin ve balant dizisini tanmlayn.

public string connStr=@"Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;
Data Source=C:\Samples\kisi.mdb";
DKKAT: Bu aamadan sonra kodlar, Formun kod tarafna yazlacaktr.
ExecuteNonQuery metodu
2. Veritabanna yeni bir Personel kayd eklemek iin gereken kodlar bir
yordam altnda yazn.
public void Kaydet()
{

conn.ConnectionString = Module1.connStr;
System.Data.OleDb.OleDbCommand comm = new

comm.Connection = conn
comm.CommandType = CommandType.Text;
comm.CommandText = "INSERT INTO"+
"Personel(Ad,Soyad,DogumTarihi,Adres,Sehir)"+
"values(@ad,@soyad,@tarih,@adres,@sehir)";
comm.Parameters.Add("@ad", txtAd.Text);
comm.Parameters.Add("@soyad", txtSoyad.Text);
comm.Parameters.Add("@tarih", txtDTarihi.Text);
comm.Parameters.Add("@adres", txtAdres.Text);
comm.Parameters.Add("@sehir", txtSehir.Text);
try
{
conn.Open();
comm.ExecuteNonQuery();
}
catch(Exception ex)
{
}
Konu: 4 105
finally
{
conn.Close();
}
}
3. Verilen bir Personel numarasna gre tablodan kayt silme ilemini

gerekletiren kodlar yazn.
public void Sil(int ID)

{

comm.Connection = conn;
comm.CommandText = "Delete from Personel Where"+
"Numara=@No";
comm.Parameters.Add("@No", ID);
try
{
conn.Open();
comm.ExecuteNonQuery();
}
catch(Exception ex)
{
}
finally
{
conn.Close();
}
}
ExecuteReader ve DataReader
4. ComboBox kontrolne personel numaralarn dolduran kodlar yazn. Bu
ComboBox, personel kaytlarn numaraya gre semek iin kullanlacaktr.
public void IDDoldur()

{
cbNo.Items.Clear();

comm.CommandText = "Select Numara from Personel";
System.Data.OleDb.OleDbDataReader dr;
try
{
conn.Open();
dr = comm.ExecuteReader();
while(dr.Read())
{
cbNo.Items.Add(dr.GetInt32(0));
}
}
catch(Exception ex)
{
}
finally
{
dr.Close();
conn.Close();
}
}
5. ComboBox kontrolnden seilen personel numarasna gre formdaki
kontrollerin doldurulmasn salayan kodlar yazn.
public void IDyeGoreFormDoldur(int ID)
{
comm.CommandText = "Select Ad,Soyad,Adres, Sehir, "+
"DogumTarihi from Personel Where Numara=@No";
comm.Parameters.Add("@No", ID);
System.Data.OleDb.OleDbDataReader dr;
try
{
conn.Open();
if(dr.Read())
{
txtAd.Text = dr.GetString(0);
txtSoyad.Text = dr.GetString(1);
txtAdres.Text = dr.GetString(2);
txtSehir.Text = dr.GetString(3);
txtDTarihi.Text = dr.GetString(4);
}
}
catch(Exception ex)
{
}
finally
{
dr.Close();
conn.Close();
}
Form Kontrolleri ilemleri

6. Formdaki TextBox kontrollerinin deerlerini sfrlayan kodlar yazn.
public void Temizle()
{
Konu: 4 107
Control kontrol = new Control();

foreach(TextBox kontrol in this.Controls)
{
kontrol.Text="";
}
txtAd.Focus();
}
7. Kayt eklenmeden nce, tm deerlerin doru girilmesini kontrol eden
kodlar yazn.
public bool Kontrol()
{
if(txtAd.Text == "")
{
MessageBox.Show("Ad Giriniz");
txtAd.Focus();
return false;
}
else if(txtSoyad.Text == "")
{
MessageBox.Show("Soyad Giriniz");
txtSoyad.Focus();
return false;
}
else if(txtDTarihi.Text = "")
{
MessageBox.Show("Doum Tarihini Giriniz");

txtDTarihi.Focus();
return false;
}
else if(txtAdres.Text = "")

{
MessageBox.Show("Adresi Giriniz");
txtAdres.Focus();
return false;
}
else if(txtSehir.Text = "")
{
MessageBox.Show("ehiri Giriniz");
txtSehir.Focus();
return false;
}
else
{
return true;
}
}
Yordamlarn Formda kullanlmas

8. btnKaydet dmesinin Click olayna Kaydet ve Kontrol yordamlarn
kullanarak kaydetme ilemlerini yazn.
private void btnKaydet_Click(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
if(Kontrol == true)
{
Kaydet();
btnYeni.Enabled = true;
btnKaydet.Enabled = false;
btnIptal.Enabled = false;
IDDoldur();
cbNo.SelectedIndex = cbNo.Items.Count - 1;
}
}
9. btnYeni dmesinin Click olaynda formu, yeni kayt eklemek iin
hazrlayan Temizle yordamn kullann.
private void btnYeni_Click(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
Temizle();
btnYeni.Enabled = false;
btnKaydet.Enabled = true;
btnIptal.Enabled = true;
cbNo.SelectedIndex = - 1;
}
10. btnIptal dmesine basld zaman kontrolleri temizleyen ve ilk kayta

dnen kodlar yazn.
private void btnIptal_Click(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
Temizle();
btnYeni.Enabled = true;
btnKaydet.Enabled = false;
btnIptal.Enabled = false;
cbNo.SelectedIndex = 0;
}
11. btnSil dmesine basld zaman kayt silme ilemleri gerekletiren
yordam kullann.
private void btnSil_Click(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
if(MessageBox.Show[cbNo.SelectedItem + " nolu kayd
silmek istiyor musunuz?", this.Text,
MessageBoxButtons.YesNo, MessageBoxIcon.Question,
MessageBoxDefaultButton.Button2] == DialogResult.Yes)
{
Sil(cbNo.SelectedItem);
IDDoldur();
cbNo.SelectedIndex = cbNo.Items.Count - 1;
}
}
12. Formun Load olaynda ComboBox kontroln personel numaralar ile

dolduran yordam kullann.
private void frmPersonel_Load(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
IDDoldur();
cbNo.SelectedIndex = 0;
}
13. ComboBox kontrolnde bir personel numaras seildiinde, bu
personele ait bilgileri forma ykleyen kodlar yazn.
Konu: 4 109
private void cbNo_SelectedIndexChanged(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
IDyeGoreFormDoldur(cbNo.SelectedItem);
}
Modul 6:
Modl 5: Balantsz (Disconnected) Veritaban

lemleri
Balantsz veri ortamlar, uygulamalarn veritabanndan bamsz alt

ortamlardr. Veritaban sunucusunun uzak olmas, veri ilemlerinin uzun
Konu: 5 111
srmesi ve mobil alma ihtiyac, balantsz veri ortamlarna olan ihtiyac

artrmtr.

Balantsz veritaban mimarisini renecek,
DataAdapter nesnesinin yapsn tanyacak
DataSet nesne modelini renecek
DataTable nesne modelini renecek
Veri arama ve sralama ilemlerini reneceksiniz.
Konu 1: Disconnected Uygulamalar in

Veritaban Mimarisi
Balantsz veri ortam, uygulamann veri kaynana srekli bal kalmad

veri ortamdr. Bu modelde, veri kaynann istenen blm ekilerek bellee
alnr. Veri zerinde gerekli ilemler gerekletirildikten sonra, veri kaynana
aktarlarak gncelleme yaplr.
112 Modl 5: Disconnected Veritaban lemleri
Balantsz veri ortamlar ierisinde kullanlan snflar Tablo 5.1 de belirtilmitir.
Snf Aklama
XXXDataAdapter Connection, Command ve DataReader snflarn

kullanarak, verilerin DataSete doldurulmasn ve
DataSet de yaplan deiikliklerin veri tabanna
kaydedilmesini salar. rnein SqlDataAdapter snf
SQL Server ile DataSet arasndaki etkileimi salar.
XXXConnection Balant amak ve kapatmak iin kullanlan nesnedir.
rnein SqlConnection SQL Server a balant salar.
XXXCommand Veritaban zerinde Stored Procedure (Sakl Yordam)
veya SQL Cmleleri altrmak iin kullanlan
nesnedir. rnein SqlCommand SQL Server zerinde
Stored Procedure veya SQL Cmleleri altrmay
salar.
kaytlar ekmek iin kullanlr. rnein SqlDataReader
ile SQL Server zerinden kaytlar okunur. Kaytlar
SqlCommand nesnesinin ExecuteReader metodu ile
DataReadera aktarlr.
Tablo 5.1. Balantsz Veri Ortam Snflar

Konu: 5 113
Konu 2: DataSet ve DataTable

Oluturmak
Veri kaynandan DataAdapter ile ekilen verilerin, ekirdek bellee atlan

kopyas DataSet ierisinde saklanr. DataSet ile bu veriler zerinde gerekli
dzenlemeler yapldktan sonra, veriler ayn DataAdapter ile veritabanna
aktarlr.
DataSetin temel zellikleri aada listelenmitir:

Veri salayc trnden bamsz alr: DataSet tm verisalayclar
ile kullanlabilir. Tamamen trden bamsz alr.
Srekli evrimddr: DataAdapter nesnesi ile veriler DataSet ierisine
aktarlr ve balant kapatlr. Balant kesildikten sonra yaplan tm
deiiklikler DataSet ierisine kaydedilir. Bu durum uygulamann
evrimd almasn salar.
Deiikliklerin kaydn tutar: DataSet ierisinde yaplan tm
deiiklikler, DataAdapter nesnesi ile veri kaynana aktarlr.
Birden fazla tablo bulundurabilir: likisel veri tabanlarnda olduu gibi,
birden fazla tablo ve ilikileri hafzada tutmann tek yolu DataSet
kullanmaktr.
DataSet Nesne Modeli
DataSet, Sanal bir veritaban yapsn temsil eder. DataTable nesnelerinden

oluur. Bu tablolar arasnda ilikiler tanmlanabilir. DataSeti oluturan nesneler:
DataTable, DataColumn, DataRow, DataRelation nesneleridir.

DataTable
Konu: 5 115
Veritaban tablolarn temsil eder. DataColumn, DataRow nesnelerinden

oluur. Primary Key alan tanmlanabilir.
DataColumn
DataTable nesnelerini oluturmak iin gereken kolonlar temsil eder.

DataRow
DataTable nesneleri iin veri satrlarn temsil eder.
DataRelationship
Tablolar arasndaki ilikileri temsil eder.
DataView
DataTable nesneleri zerinde filtreleme, veri gncellemeleri ilemleri
yapmak iin kullanlr.
rnekte ds isminde yeni bir DataSet, New anahtar szc tanmlanmaktadr.

Tanmlamada DataSete parametre olarak girilen YeniDataSet deeri,
DataSet nesnesinin DataSetName argmandr. Eer hibir isim verilmezse
varsaylan olarak NewDataSet ismi verilir.
DataSet ds = new DataSet(Yeni DataSet);
DataSet, dier bir DataSet nesnesinden kopyalanarak oluturulabilir. DataSet

kopyalamak iin iki yntem kullanlr. Birinci yntem Copy metodu ile dier bir
DataSet nesnesinin, veri ve ilikileri (eme bilgileri) kopyalanarak yeni bir
DataSet oluturmak. kinci yntem Clone metodu ile dier bir DataSet
nesnesinin ema bilgilerini kopyalanarak, yeni bir DataSet oluturmak. Bu
yntem ablon kopyalamak iin kullanlr.
rnekte ds ismindeki DataSet nesnesinin tm tablo, iliki ve verileri dsCopy

ismindeki DatasSet nesnesinin ierisine aktarlmtr
DataSet dsCopy;
dsCopy = ds.Copy();
rnekte ds ismindeki DataSet nesnesinin tm tablo ve ilikileri, dsClone

ismindeki DataSet nesnesinin ierisine aktarlmtr.
DataSet dsClone;
dsClone = cd.Clone();
rnekte Stok veritabann ierisindeki tm kitaplar, DataAdapter nesnesi ile

DataSete aktarlmtr.
OleDbConnection conn = new OleDbConnection ("provider= +

microsoft.jet.oledb.4.0; data source=../stok.mdb");
OleDBDataAdapter da = new OleDbDataAdapter("select * from

+ kitaplar", conn);
DataSet ds = new DataSet(Set);
Da.Fill(ds,Kitaplar)
DataGrig1.DataSource = ds.Tables[Kitaplar];
DataSet snfnn Tables koleksiyonu ile DataSet ierisine bir veya birden ok
DataTable eklenebilir. DataSet snfnn Relations koleksiyonu ile DataSet
ierisine bir veya birden ok DataRelation eklenebilir.
rnekte dtKitaplar isminde yeni bir DataTable oluturulmaktadr.
DataTable dtKitaplar = new DataTable(Kitaplar);
Oluturulan tabloyu DataSet ierisine eklemek iin DataSet nesnesinin Tables

koleksiyonu kullanlr.
Ds.Tables.Add(dtKitaplar);
DataTable nesnesinin ierisine kolon eklenebilir. rnekte dtKitaplar ismindeki

DataTable nesnesinin ierisine, yeniId isminde yeni bir kolon eklenmektedir.
Yeni kolon eklemek iin, DataTable nesnesinin Columns koleksiyonu kullanlr.
DataColumn colKitapId = dtKitaplar.Columns.Add("yeniId");

Konu: 5 117
rnekte DataTable nesnesi iin Ucret, KDV ve Tutar isminde 3 adet kolon
oluturulmutur. rnekteki KDV kolonu, Ucret kolonun %17 deeri zerinden
hesaplanr. Tutar kolonu ise Ucret ve KDV deerinin toplam ile hesaplanr.
DataColumn colUcret = new DataColumn("Ucret");

DataColumn colKdv = new DataColumn("KDV");
colKdv.Expression = "Ucret * 0.17";
DataColumn colTutar = new DataColumn("Tutar");
colTutar.Expression = "Ucret + KDV";
Konu 3 : DataAdapter ile kaytlar

Datasete doldurmak
DataAdapter snf, DataSet ile veri kayna arasnda kpr oluturur. Veri
kaynana yaplan balant ile verilerin DataSet nesnesine aktarlmasn salar.
DataAdapter ayrca DataSet zerinde yaplan deiikliklerin veri kaynana
aktarlmasn salar.
rnekte OleDbDataAdapter ile ekilen veriler, ds ismindeki DataSet nesnesine

aktarlr. DataSet ierisindeki veriler, DataGrid ile ekranda gsterilir.
OleDbConnection conn = new OleDbConnection ("provider = "

+ "microsoft.jet.oledb.4.0; data source=C:\Stok.mdb");
OleDbDataAdapter da = new OleDbDataAdapter("select * from

kitaplar", conn);
DataSet ds = new DataSet();
da.Fill(ds,Kitaplar);
DataGrid1.DataSource= ds.Tables[Kitaplar];
DataAdapter ile veri ekmek iin DataAdapter nesnesinin balang

fonksiyonuna, SELECT sorgu ve balant nesnesi parametre olarak gnderilir.

" + "kitaplar", conn);
DataAdapter ile veri ekmenin dier bir yntemi SELECT sorgu ile Command
nesnesi oluturmaktr. Oluturulan Command, DataAdapter nesnesinin
SelectCommand zelliine atanr. rnekte Command ile DataAdapter
nesnesinin beraber kullanm gsterilmektedir.
OleDbConnection conn As = new OleDbConnection ("provider = "

+ "microsoft.jet.oledb.4.0; data source=C:\Stok.mdb");
OleDbCommand cmd = new OleDbCommand("select * from

kitaplar");
cmd.CommandType = CommandType.Text;
cmd.Connection = conn;
OleDbDataAdapter da = new OleDbDataAdapter(cmd);

da.Fill(ds, "kitaplar");
DataGrid1.DataSource = ds.Tables["kitaplar"];
DataAdapter nesnesinin Fill metodu veri kaynandaki veriyi DataSet veya

DataTable nesnesini doldurmak iin kullanlr. rnekte da isimli DataAdapter ile
ekilen veriler, Kitaplar tablosuna doldurulmaktadr.
Bir DataSet iinde birden fazla tablo bulunabilir. Bu durumda DataAdapter

nesnesinin Fill metodunu birden ok kez arlr.
Fill metodu ile belirli kayt aral DataSet ierisine aktarlabilir. rnekte da isimli
DataAdapter ile ekilen ilk alt kayt, Kitaplar tablosuna aktarlr.
da.Fill(ds, 0, 5, "kitaplar");
DataSet zerinde yaplan deiiklikleri veri kaynana aktarmak iin,

DataAdapter snfnn Update metodu kullanlr. DataAdapter nesnesinin
DeleteCommand, UpdateCommand ve InsertCommand nesneleri iinde
tutulan sorgular ile gncelleme ilemi gerekletirilir. rnekte Sipari
tablosundaki tm deiiklikler veri kaynana aktarlmaktadr.
da.Update(ds, "siparisler");
Konu: 5 119
Konu4: DataSet nesnesini Kontrollere

balamak
DataSet nesnesi ile veritabannn bir kopyas ekirdek bellee atldktan sonra,
bu veriler eitli Windows Kontroller ile gsterilebilir veya deitirilebilir. Bu
kontrollerin en nemlisi DataGrid bileenidir.
DataSet erisideki Veriyi Windows

Kontrollerine Balamak
DataSet nesnesin ierdii veri, Windows Form ierisindeki herhangi bir

kontrolun herhangi bir zelliine balanabilir. rnein DataSet ierisindeki bir
tablonun ilk satr ve stunundaki veri, TextBox kontrolunun Text zelliine
balanabilir.
DataSet ierisindeki veriyi Windows kontrollere balamann iki yntemi vardr.

Bu yntemler basit (simple data binding) ve karmak (complex data binding)
veri balama olarak adlandrlr.
Basit veri balama; DataSet ierisindeki bir veri elemann (DataTable

kolonunu) Windows kontrolere balama ilemidir. TextBox, Label, RadioButton
gibi kontroller bu gruba girer. rnein DataSet tablosundaki herhangi bir
kolonu TextBox, Label gibi Windows kontrollere balamak.
Karmak veri balama; DataSet iersindeki birden fazla veri elamann

Windows kontrollere balama ilemidir. DataGrid, ListBox, ErrorProvider gibi
kontroller bu gruba girer.
rnekte Dataset ierisindeki kitap_baslik kolonun deeri, TextBox ve Label

kontrollerin Text zelliine aktarlr.
Konu: 5 121
TextBox1.Text =
ds.Tables["kitaplar"].Rows[2].Item["kitap_baslik"];
Label1.Text =
ComboBox ve ListBox gibi kontrollere veri balamak iin DataSource ve

DataMember zellii kullanlr. DataSouce zellii DataSet ierisindeki tablo
ismini DisplayMember ise Tablo kolonunu belirtir.
rnekte ComboBox ve ListBox kontrolunun DataSource ve DisplayMember

zellikleri kullanlmaktadr.
ComboBox1.DataSource = ds.Tables["kitaplar"];
ComboBox1.DisplayMember =
ds.Tables["kitaplar"].Columns["kitap_baslik"].ToString();
ListBox1.DataSource = ds.Tables["kitaplar"];
ListBox1.DisplayMember =
ds.Tables["kitaplar"].Columns["kitap_baslik"].ToString();
TreeView kontrolne veri balamak iin, TreeNode nesnesinin Text zellii

kullanlr.
TreeView1.Nodes[0].Text =
rnekte DataSet nesnesinden gelen veriler ListView ve CheckedListBox

kontrollerine aktarlmtr.
int count ;
Count = ds.Tables["kitaplar"].Columns.Count();
for (int i=0;i< count;i++)

{
ListView1.Items.Add(ds.Tables["kitaplar"].Rows[i][0].
ToString());
}
for (int i=0;i<count;i++)

{
CheckedListBox1.Items.Add(ds.Tables["kitaplar"].Rows[i][0].
ToString());
}
DataSet erisindeki Veriyi DataGride

Balamak
DataGrid, veriyi satrlar ve stunlar halinde grntler. DataGrid ile ilikisiz

DataSet Tablolar kolay bir ekilde grntlenebilir. Bu grnt excel
tablolarna benzemektedir.
DataGrid ilikili DataSet tablolarda gsterebilir. Bu durumda istenilen tabloya

DataGrid zerindeki gezinti kprlerinden eriilebilir.
DataSet tablolarn DataGrid kontrolune balamak iin iki yntem kullanlr. Bu

yntemler grafiksel ve programlama yntemleridir.
Grafiksel yntem ile balant salamak iin aadaki admlar takip edin.
Ara kutusu zerindeki DataGrid kontrolu form zerine srkleyin.
DataGrid kontrolnn DataSource zelliini, nceden oluturulmu
DataSet nesnesine balayn.
DataGrid kontrolnn DataMember zelliini , DataSet tablolarnn
herhangi biri ile balayn.
Programlama yntemi ile balant salamak iin DataGrid nesnesinin

DataSource zellii kullanlr. rnekte, DataSet ierisindeki Kitaplar tablosu
DataGrid kontrolune balanr.
DataGrid1.DataSource = ds.Tables["Kitaplar"];
Konu: 5 123
Konu : 5 DataTable zerindeki Veriyi

Dzenlemek
DataTable, veritaban tablolarn temsil eder. DataColumn, DataRow

nesnelerinden oluur. DataSet ierisinde yeni bir DataTable oluturduktan
sonra, veritaban zerinde ilem yapyormu gibi veri zerinde dzenlemeler
yaplabilir. DataTable, bu evrimd dzenlemeleri kabul veya iptal etme
olana sunar.
DataTable nesnesine, yeni bir satr eklemek iin DataRow nesnesi kullanlr.
DataTable nesnesinin NewRow metodu ile oluturulan yeni satr, DataRow
nesnesinin deikenine atanr. rnekte dtKitaplar tablosuna drNew isminde
yeni bir kolon eklenmitir.
DataRow drNew = dtKitaplar.NewRow();
DataRow nesnesi tanmlandktan sonra, index veya kolon isimleri zerinden

kolonlara deer girilir. rnekte birinci kolona kitabn ISBN numaras, ikinci
kolona ise yazar adi bilgileri girilmitir.
drNew[0] = 975-8725-14-9;
drNew[1] = Tamer ahiner;
veya
drNew[kitap_ISBN] = 975-8725-14-9;
drNew[kitap_yazar] = Tamer ahiner;
Kolanlara bilgi girildikten sonra, tanmlanan DataRow nesnesi DataTable

nesnesinin Rows koleksiyonuna eklenir. rnekte drNew nesnesi, dtKitaplar
nesnesinin Rows koleksiyonuna eklenir.
dtKitaplar.Rows.Add(drNew);
DataTable nesnesine DataRow kullanmadan kayt eklenebilir. rnekte

dtKitaplar ismindeki DataTable nesnesine bu yntem ile kayt eklenmitir.
dtKitaplar.Rows.Add(New Object[] {975-8725-14-9, Tamer

ahiner});
DataRow ile DataTable ierisindeki kaytlar deitirilebilir. DataRow nesnesi ile

satr dzenleme ilemleri iin aadaki metodlar kullanlr.
BeginEdit
EndEdit
CancelEdit
BeginEdit, veriyi dzenlerken oluabilecek olaylar askya alr. Veriyi

dzenlemek iin Items koleksiyonu kullanlr. EndEdit metodu ile, askya
alnan olaylar yeniden aktif edilir. CancelEdit metodu ile deiikliklerden ve
askya alnan olaylardan vazgeilir. rnekte DataTable ierisindeki drdnc
kayt iin gncelleme ilemi yaplmtr.
Konu: 5 125
DataRow drNew = dtKitaplar.Rows[3];

drNew.BeginEdit();
drNew["kitap_baslik"] = "yeni hayat";
drNew["kitap_yazar"] = "can dndar";
drNew.EndEdit();
DataRow ile DataTable ierisindeki belirli bir satr silinebilir. rnekte DataTable
ierisindeki drdnc kayt silinmitir.
DataRow drSil = dtKitaplar.Rows[3];

dtKitaplar.Rows.Remove(drSil);
DataRow nesnesinin Delete metodu kullanlarak aktif kayt silinebilir.
DrSil.Delete();
Windows Form ile Kayt zerinde Hareket

Salamak
Verileri dzenlemeden nce, hangi veri zerinde dzenleme yaplacann

tespit edilmesi gerekir. Windows Form uygulamalar, veri iinde hareket
salanan nesneler ile verilerin bal olduu katman ynetebilir. DataSet,
DataTable veya DataView ile kaytlar zerinde hareket salayan nesneye
CurrencyManager denir.
DataSet iinde oklu veri kayna tutulabildii iin, birden fazla

CurrencyManager nesnesi ierebilir.
Belirli bir satra gidebilmek iin, CurrencyManager nesnesinin Position zellii

kullanlr.
rnekte dtKitaplar tablosunun kaytlar arasnad ilk, son, nceki ve sonraki

satra hareket salanmtr.
CurrencyManager cmKitaplar = new CurrencyManager();
private void Form1_Load()

{
txtKitapAdi.DataBindings.Add("Text", dtKitaplar, _
"kitap_baslik");
cmKitaplar = (CurrencyManager)BindingContext[dtKitaplar];
cmKitaplar.Position = 0;
}
private void btnMoveNext()

{
If (cmKitaplar.Position != cmKitaplar.Count)
{
cmKitaplar.Position += 1;
}
}
private void btnMoveFirst()
{
cmKitaplar.Position = 0;
}
private void btnMovePrevious()

{
If (cmKitaplar.Position != 0)
{
cmKitaplar.Position -= 1;
}
}
private void btnMoveLast()

{
cmKitaplar.Position = cmKitaplar.Count-1;
}
Konu: 5 127
Lab 1: Balantsz Veritaban lemleri
Bu uygulamada, veritabanndaki Personel tablosu zerinde kayt ilemleri

gerekletirilir. Personel kaytlarnn okunup DataGrid kontrolune
doldurulmas, kaytlar arasnda gezinti, yeni personel kaydnn eklenmesi, bir
personelin bilgilerinin gncellenmesi veya silinmesi ilemleri yaplr.

DataGrid kontrolne kayt doldurabilecek,
DataGrid kontroln biimlendirebilecek,
Kaytlar arasnda dolaabilecek,
Kayt ekleme, gncelleme ve silme ilemlerini DataSet ierisinde
gerekletirebilecek.
DataSet ierisindeki deiiklikleri veritabanna kaydedebileceksiniz.
Veritabannn oluturulmas
Bu uygulamada kullanlacak Personel tablosu iin bir veritaban oluturulmas
gerekir.
3. Microsoft Access ile kisi isminde bir veritaban oluturun.
4. Veritabanna Personel isminde bir tablo ekleyin ve tabloda belirtilen
kolonlar ekleyin.
Alan Ad Veri Tr
Numara AutoNumber
Ad Text
Soyad Text
DogumTarihi Date/Time
Adres Text
Sehir Text
Baglantsz_Personel isminde yeni bir Windows projesi an.
DataGrid dgPersonel ReadOnly True

TextBox txtAd BorderStyle FixedSingle
TextBox txtSoyad BorderStyle FixedSingle
TextBox txtDogumTarihi BorderStyle FixedSingle
TextBox txtSehir BorderStyle FixedSingle
TextBox txtAdres BorderStyle FixedSingle
Multiline True
ScrollBars Vertical
Button btnYeni Text Yeni
Button btnIptal Text ptal
Button btnKaydet Text Kaydet
Button btnSil Text Sil
Button btnVDoldur Text Veritabanindan Getir
Button btnVKaydet Text Veritabanina Kaydet
Button btnCikis Text ks
Konu: 5 129
Balant Cmlesinin oluturulmas

Personel tablosu zerinde ilem yaplmas iin veritaban balantsnn kurulmas
gerekir. Bu balant iin gereken Connection String cmlesini Server Explorer
kullanarak oluturun.
Baglantsz_Personel uygulamas iin yeni balant oluturmak.

1. Server Explorer penceresi zerinde farenin sa butonunu tklayn. Alan
2. Alan Data Link Properties penceresinin Provider sekmesini tklayn.
3. Provider sekmesinden Microsoft.Jet.OLEDB.4.0 Provider i seerek
Next butonunu tklayn.
4. Alan Connection sekmesinin grntsn resimdeki gibi dzenleyerek OK

butonunu tklayn.
Balantnn Oluturulmas
Kisi veritabanna balant salamak iin OleDbConnection oluturun.
1. Ara kutusu zerindeki OleDbConnection kontrolu form zerine srkleyin.
2. OleDbConnection kontrolunun ConnectionString zellii iin
oluturduunuz balant cmlesini sein.
DataAdapter nesnesinin Oluturulmas

Personel tablosunu DataSet ierisine aktarmak iin OleDbDataAdapter oluturun.
1. Ara kutusu zerindeki OleDbDataAdapter kontrolu form zerine srkleyin.
2. Karnza kan Data Adapter Configuration Wizard penceresi
zerinde Next butonunu tklayarak, bir sonraki adma gein.
3. Choose Your Data Connection penceresi zerinde, oluturduunuz
balant cmlesini sein ve Next butonunu tklayarak, bir sonraki adma
gein.
4. Choose a Query Type penceresinden Use Sql statements seeneini
sein ve Next butonunu tklayarak, bir sonraki adma gein.
5. Generate the Sql statements penceresindeki metin kutusuna SELECT
Numara, Ad, Soyad, DogumTarihi, Adres, Sehir FROM Personel
yazn ve Next butonunu tklayarak, bir sonraki adma gein.
6. Finish butonunu tklayarak Data Adapter Configuration Wizard
sihirbazn sonlandrn.
Konu: 5 131
DataSet nesnesinin Oluturulmas

Personel kaytlar ile evrimd almak iin DataSet oluturun.
1. da zerinde farenin sa butonunu tklayn.
2. Alan ksayol mensnden Generate DataSet mensn tklayn.
3. Choose a Dataset mensnden New seeneini sein ve metin kutusuna
ds yazn.
4. Ok butonunu tklayn
Dataset ierisindeki verinin DataGrid

kontrolune balanmas
Personel tablosunu DataGrid kontrolune balayn.
1. DgPersonel isimli DataGrid nesnesinin DataSource zelliine ds1 isimli
DataSet nesnesini sein
2. DgPersonel isimli DataGrid nesnesinin DataMember zelliine Personel
tablosunu sein.
Dataset ierisindeki verinin TextBox

kontrollerine balanmas
Personel tablo ierisindeki Ad, Soyad, DTarihi, Adres ve Sehir kolonlar srayla txtAd,
txtSoyad, txtDogumTarihi, txtAdres ve txtSehir metin kutularn balayn.
1. txtAd metin kutusunun DataBindings koleksiyonun Text zelliine Ad
kolonunu sein.
2. txtSoyad, txtDogumTarihi, txtAdres ve txtSehir metin kutularn srayla Soyad,
DTarihi, Adres ve Sehir kolonlarna balayn.
Kodlarn Yazlmas
14. btnDDoldur kontrolunun Click olayna kaytlar DataGrid kontrolne

dolduran kodlar yazn.
try
{
conn.Open();
da.Fill(Ds1, "Personel");
}
catch (Exception ex)
{
}
finally
{
conn.Close();
}
15. btnDKaydet kontrolunun Click olayna. DataSet kontrolundeki tm

deiiklikleri veritabanna kaydeden kodu yazn
try
{
conn.Open();
da.Update(Ds1, "Personel");
}
{
}
finally
{
conn.Close();
}
16. btnYeni kontrolunun Click olayna. DataSet tablosu iin yeni satr
oluturan kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").EndCurrentEdit();
BindingContext(Ds1, "Personel").AddNew();
17. btnIptal kontrolunun Click olayna. DataSet tablosu iinde eklenen yeni
satr iptal eden kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").CancelCurrentEdit();
18. btnKaydet kontrolunun Click olayna. DataSet tablosuna yeni kayt

ekleyen kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").EndCurrentEdit();
19. btnSil kontrolunun Click olayna. DataSet tablosundan aktif kayd silen
kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").RemoveAt(BindingContext(Ds1,
"Personel").Position);
20. btnIlk kontrolunun Click olayna. ilk kayda giden kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").Position = 0;
21. btnOnceki kontrolunun Click olayna. nceki kayda giden kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").Position -= 1;
22. btnSonraki kontrolunun Click olayna. sonraki kayda giden kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").Position += 1;
23. btnSon kontrolunun Click olayna. son kayda giden kodu yazn.
BindingContext(Ds1, "Personel").Position =
BindingContext(Ds1, "Personel").Count-1;
Konu: 5 133
Konu 6: Veri Arama ve Sralama
DataSet ierisinde veri arama ve sralama ilemleri yapmak iin, DataTable ve

DataView snfnn arama ve sralama metotlar kullanlr.
DataTable snfnn Find metodu, birincil anahtar deerine gre arama

yaplmasn salar. Select metodu ise, belirli bir arama kriterine gre arama
yaplmasn salar. Select metodu ile geriye satr koleksiyonlar dndrlr.
rnekte DataTable snfnn Find metodu ile kitap barkod numarasna gre
arama yaplmaktadr. Bu aramann sonucunda yazar ad geriye dndrlr.
OleDbConnection conn = new OleDbConnection("provider =" +

microsoft.jet.oledb.4.0;data source=c:\Proje\stok.mdb");
OleDbDataAdapter da = new OleDbDataAdapter("select * from" +
"kitaplar", conn);
DataTable tbl = new DataTable;

da.Fill(tbl);
tbl.PrimaryKey = new DataColumn()
{
tbl.Columns("kitap_ISBN");
}
DataRow row = tbl.Rows.Find("975-12-53-3");
if (row==null)
{
MessageBox.Show("Kayt Bulunamad!");
}
else
{
MessageBox.Show(row["kitap_yazar"].ToString());
}
rnekte Tbl ismindeki DataTable nesnesine, DataAdapter nesnesinden gelen

kaytlar doldurulur. Tbl tablosunun Kitap_ISBN kolonu birincil anahtar olarak
atanr. Row isminde yeni bir DataRow tanmlanr. DataTable nesnesinin Find
metoduna kitabn barkod numaras girilir ve sonu Row deikenine aktarlr.
Son olarak Row deikeni ierisindeki sonu ekrana yazlr.
Arama ilemlerinde zel karakter kullanlabilir. rnein yazar ismi E harfi ile
balayan kaytlar sorgulamak iin aadaki komut kullanlr.
Select * from kitaplar Where kitap_yazar Like 'E%'
DataTable snfnn Select metodu ile DataRow nesnelerinden oluan bir

koleksiyon geri dndrr. Select metodu aslnda orjinal DataSet iindeki
satrlar iaret eden iaretiler kmesi olarak da alglanabilir. Veri kopyalama
yapmaz ancak deiimleri grntler.
rnekte DataTable snfnn Select metodu kullanlarak, kitap fiyat sekizden

farkl kaytlar gsterilmektedir. Bu kaytlar Kitap isimlerine gre sralanmtr.
DataRow selRows = tbl.Select("kitap_fiyat != 8",

"kitap_baslik ASC", DataViewRowState.CurrentRows);
foreach (DataRow row In selRows)

{
MessageBox.Show("kitap: " + row["kitap_baslik",
DataRowVersion.Original].ToString());
}
Select metodunun drt farkl kullanm vardr. Bu kullanmlar aada

listelenmitir.
public DataRow() Select()
public DataRow() Select(string filterExpression)
public DataRow() Select(string filterExpression,

string sort)
public DataRow() Select(string filterExpression,

string sort,recordStates as DataViewRowState)
Select metodunun filterExpression, Sort ve recordStates isminde

parametresi bulunur.
filterExpression, filtreleme yaplacak ifadeyi ierir.

Konu: 5 135
"Country = Turkey' AND City <> 'Ankara'"
Sort, sonularn hangi srada grntleneceini belirtir.
City DESC
Veriler artan ve azalan olmak zere iki ekilde sralanabilir. Sralanacak

kolonun sonuna; azalan sralama iin DESC, artan sralama iin ASC anahtar
szc yazlr.
recordStates ise, kaytlarn durumuna gre, (Deleted, Modified gibi) seim

yapar.
DataView zellik ve Metodlar
ADO.NET ile veri kaynandan alnan bilgileri, sralamak ve filtrelemek iin

DataView nesnesi kullanlr. DataView nesnesi ile DataTable nesneleri
zerinde arama veya sralama ilemleri yaplabilir. DataView, dier kontrollere
balanabilen bir nesnedir.
DataView nesnesi oluturmak iin iki yntem kullanlr. Bu yntemler grafiksel

ve programlama yntemleridir.
Grafiksel yntem ile balant salamak iin aadaki admlar takip edin.
Ara kutusu zerindeki DataView kontrolu form zerine srkleyin.
DataView kontrolunun Table zellii ile kullanlacak DataTable sein.

DataView kontrolnn Sort zelliine, sralanacak kolon bilgilerini girin.
DataView kontrolnn RowFilter zelliine arama sorgusunu girin.
Programlama yntemi ile DataView kullanm aada gsterilmektedir.

rnekte fiyat 8 YTL den byk kaytlar gsterilmektedir. Bu kaytlar yazar
adna gre sralanarak gsterilir.
DataView dvProducts = new DataView(ds.Tables["kitaplar"]);

dvProducts.Sort = "kitap_yazar";
dvProducts.RowFilter = "kitap_fiyat > 8";
DataGrid1.DataSource = dvProducts;
DataView snfnn Sort zelliine, sralanacak kolonun ad girilir. RowFilter

zelliine ise arama veya filtreleme sorgusu girilir.
rnekte Sipari Numaras 10300 den byk kaytlar sorgulanmaktadr
dv.RowFilter = ("SiparisID >10300") ;
rnekte Sipari Tarihi 08/25/1996 tarihinden byk olan kaytlar

sorgulanmaktadr.
dv.RowFilter = ("SiparisTarihi >#08/25/1996#");
rnekte mteri ad V ile balayan kaytlar sorgulanmaktadr.

Konu: 5 137
dv.RowFilter = ("MusteriAdi like 'V*'");
rnekte mteri ad V ile balayan veya Sipari Numaras 10300 den byk
kaytlar sorgulanmaktadr.
dv.RowFilter = ("MusteriADi like 'V*' Or SiparisID >10300");
Modl zeti
6. Balantsz veri ortam hangi .NET nesneleri ile gerekletirilir?

7. DataSet nedir? DataSet hangi nesnelerden oluur?
8. DataTable nedir? Hangi durumlarda kullanlr ?
9. DataColumn nedir? Hangi durumlarda kullanlr ?
10. DataView Nedir ? Hangi durumlarda kullanlr ?
Lab 2: oklu Tablolarla almak
Bu uygulamada ayn form zerinde farkl DataTable ile allacaktr. Bu

uygulama ile Bolum tablosundaki kaytlarn alan kutuya doldurulmas, seilen
blme gre rencilerin DataGrid doldurulmas ve seilen renciye gre
ders bilgilerinin DataGrid kontrolune doldurulmas gerekletirilir. Form
zerindeki filtreleme ilemleri DataView kontrolu ile salanr.
Personel kaytlarnn okunup DataGrid kontrolune doldurulmas, kaytlar

arasnda gezinti, yeni personel kaydnn eklenmesi, bir personelin bilgilerinin
gncellenmesi veya silinmesi ilemleri yaplr

DataSet zerinde birden fazla DataTable ile alabilecek,
DataView ile filtreleme ilemleri yapabilecek,
DataGrid kontrolne kayt doldurabileceksiniz.
Veritabannn projeye eklenmesi

Bu uygulamada kullanlacak Course veritaban oluturun.
1. Microsoft Access ile Dershane isminde bir veritaban oluturun.
2. Veritabann tablolarn aadaki diyagrama gre oluturun.
Konu: 5 139
Dershane isminde yeni bir Windows projesi an.
DataGrid dgOgrenci ReadOnly True

DataGrid dgKurs ReadOnly True
ComboBox cbBolum DropDownStyle DropDownList
Button btnListele Text Listele
Label Label1 Text Bolm
Balant Cmlesinin oluturulmas

Dershane veritaban zerinde ilem yaplmas iin balant kurulmas gerekir. Bu
balant iin gerekli Connection String ifadesini Server Explorer kullanarak oluturun.
Dershane uygulamas iin yeni balant oluturmak.


butonunu tklayn.
Balantnn Oluturulmas
Dershane veritabanna balant salamak iin OleDbConnection oluturun.
3. Ara kutusu zerindeki OleDbConnection kontrolu form zerine srkleyin.
4. OleDbConnection kontrolunun ConnectionString zellii iin
oluturduunuz balant cmlesini sein.
DataAdapter nesnesinin Oluturulmas

Bolum tablosunu DataSet ierisine aktarmak iin OleDbDataAdapter oluturun.
gein.
5. Generate the Sql statements penceresindeki metin kutusuna SELECT
Bolum, BolumID FROM Bolum yazn ve Next butonunu tklayarak, bir
sonraki adma gein.
Konu: 5 141

7. Eklediiniz OleDbDataAdapter kontrolunun ismini daBolum olarak deitirin.
Ogrenci tablosunu DataSet ierisine aktarmak iin OleDbDataAdapter oluturun.

gein.
5. Generate the Sql statements penceresindeki metin kutusuna
SELECT OgrenciID, Ad, Soyad, Adres, BolumID, Sehir FROM
Ogrenci yazn ve Next butonunu tklayarak, bir sonraki adma gein.
7. Eklediiniz OleDbDataAdapter kontrolunun ismini daOgrenci olarak
deitirin.
Kurs ve OgrenciDersKayit tablolarn DataSet ierisine aktarmak iin

OleDbDataAdapter oluturun.
gein.
5. Generate the Sql statements penceresindeki metin kutusuna
SELECT OgrenciDersKayit.OgrenciID, Kurs.KursAdi,
OgrenciDersKayit.KursBasTarihi, Kurs.Kredi, Kurs.KursNo
FROM (Kurs INNER JOIN OgrenciDersKayit ON Kurs.KursNo =
OgrenciDersKayit.KursNo)yazn ve Next butonunu tklayarak, bir
sonraki adma gein.
7. Eklediiniz OleDbDataAdapter kontrolunun ismini daKurs olarak deitirin.

Bolum, renci ve Kurs tablolar ile evrimd almak iin DataSet oluturun.
1. daBolum zerinde farenin sa butonunu tklayn.
2. Alan ksayol mensnden Generate DataSet mensn tklayn.
3. Choose a Dataset mensnden New seeneini sein ve metin kutusuna
ds yazn.
4. Ok butonunu tklayn
5. daOgrenci zerinde farenin sa butonunu tklayn.
6. Alan ksayol mensnden Generate DataSet mensn tklayn
7. Choose a Dataset mensnden Existing seeneini sein ve alan
kutudan Dershane.ds seeneini sein.
8. Ok butonunu tklayn.
9. daKurs zerinde farenin sa butonunu tklayn.
10. Alan ksayol mensnden Generate DataSet mensn tklayn
11. Choose a Dataset mensnden Existing seeneini sein ve alan
kutudan Dershane.ds seeneini sein.
12. Ok butonunu tklayn.
DataView nesnesinin Oluturulmas

DataTable nesneleri zerinde filtreleme ilemleri yapmak iin DataView
oluturun.
Ogrenci tablosunu filtrelemek iin aadaki admlar takip edin.
1. Ara kutusu zerindeki DataView kontrolu form zerine srkleyin.
2. Eklediiniz DataView kontrolunun ismini dvOgrenci olarak deitirin.
3. DataView kontrolunun Table zellii iin Ogrenci tablosunu sein.
Kurs tablosunu filtrelemek iin aadaki admlar takip edin.

1. Ara kutusu zerindeki DataView kontrolu form zerine srkleyin.
2. Eklediiniz DataView kontrolunun ismini dvKurs olarak deitirin.
3. DataView kontrolunun Table zellii iin Kurs tablosunu sein
Dataset ierisindeki verinin ComboBox

kontrolne balanmas
Bolum tablosunu cbBolum isimli alan kutuya balayn.
4. CbBolum isimli alan kutunun DataSource zelliine Bolum tablosunu sein.
5. CbBolum isimli alan kutunun DisplayMember zelliine Bolum kolonunu
sein.
6. CbBolum isimli alan kutunun ValueMember zelliine BolumID kolonunu
sein.
Kodlarn Yazlmas
1. Form kontrolunun Load olayna kaytlar DataSet tablolarna dolduran

kodlar yazn.
try
{
Conn.Open();
daBolum.Fill(Ds1, "Bolum");
daOgrenci.Fill(Ds1, "Ogrenci");
daKurs.Fill(Ds1, "Kurs");
}
{
}
finally
{
Conn.Close();
}
Konu: 5 143
2. btnListele kontrolunun Click olayna dvOgrenci kontrolunu DataGrid

kontrolune balayan kodu yazn.
dvOgrenci.RowFilter = "BolumID='" +
cbBolum.SelectedValue + "'";
dgOgrenci.DataSource = dvOgrenci;
3. dgOgrenci kontrolunun CurrentCellChanged olayna dvKurs kontrolunu

DataGrid kontrolune balayan kodu yazn.
dvKurs.RowFilter = "OgrenciID='" +
dgOgrenci.Item(dgOgrenci.CurrentRowIndex, 0) + "' ";
dgKurs.DataSource = dvKurs;
Modul 6:
Modl 6: ASP.NET GR
ASP.NET, .Web sunucusu zerinde alan ve .NET altyapsn kullanan

gelitirme platformudur. ASP.NET Web Form nesneleri, dinamik Web
uygulamalar gelitirmeyi kolaylatrr.
Bu modl tamamladktan sonra:

Konu: 1 145
ASP.NET alma modelini renecek,

ASP.NET teknolojisinin .NET Framework atsndaki yerini renecek,
IIS Web sunucusunun yapsn renecek ve ynetebileceksiniz.
Konu 1: ASP.NET Nedir?
ASP.NET teknolojisinden nce, web zerinde dinamik sayfalarla alabilmek

iin ASP teknolojisi kullanlrd. ASP teknolojisi, .NET ats ile yeni zelliklere
eklendi.
ASP.NET ile web uygulamas gelitirmek, Windows Form tabanl uygulama

gelitirmeye olduka benzemektedir. Web Server tarafnda alan, HTML
kodlarn ve ASP kontrollerini ieren, temel ASP .NET bileenine Web Form
denir. Bir web uygulamasnda birden fazla Web Form bulunabilir.
ASP.NET sayfalar ile yazlan kodlar sunucu tarafnda alr, istemci tarafnda
eitli ilemleri gerekletirebilmek iinse Script ad verilen kodlar kullanlr.
Web uygulamasnn gvenlii ise yine sunucu tarafnda alan .NET
bileenleri ile salanr.
ASP.NET Web Formlar sunucu tarafl kodlar altrd iin, kullanc

tarafndaki taraycya ve iletim sistemine bal deildir. Dolaysyla ASP.NET
ile yazlan uygulamalar, internet eriimi olan herhangi bir aygtta alabilir.
146 Modl 6: ASP.NET Giri
Konu 2: Asp Tarihesi
HTML(Hyper Text Markup Language) web sayfas hazrlamak iin kullanlan

temel web programlama dilidir.
HTML, kullanc ile sunucu arasnda dinamik veri alverii salamaz. HTMLin
bu an kapatmak iin ilk olarak CGI arabirimi (Common Gateway Interface)
gelitirilmitir. CGI arabirimi C dilinde hazrlanan kodlar ile altrlr. CGI
arabiriminin dezavantaj, en ufak bir deiiklikte tm kaynak kodun yeniden
derlenmesidir. Bu durum zaman ve kaynak kullanmn olumsuz ynde artrr.
CGI arabirimininden sonra, sununu ile haberleen ilk dil olan PERL(Practical
Extraction and Reporting Language) gelitirilmitir. Bu dil C ve C++ ile yazlan
scriptler ierir. PERL, CGIn yeniden derlenme dezavantajn ortadan
kaldrmtr. PERL halen aktif olarak kullanlmaktadr.
Microsoft NT teknolojisini ile birlikte Internet Information Server (IIS)

sunucusunu gelitirmitir. IIS, Windows NT 3.51 ile gelen web sunucusudur. IIS
sunucusunun Windows NT 3.51 ile gelen ilk srm CGI arabirimini
desteklemektedir. Microsoft IIS sunucusunu gelitirdikten sonra, Internet
Server Application Programming Interface (ISAPI) arabirimini gelitirmitir.
Microsoft ilk defa ISAPI ile birlikte ASP teknolojisini duyurmutur. ASP
teknolojisi, IIS ve ISAPI alt yapsn birletirir. ASP, statik HTML sayfalar
ierisinde, dinamik veri alverii iin Microsoft tarafndan gelitirilmitir
Konu: 1 147
Konu 3: ASP.NET Uygulama Mimarisi
ASP.NET, multi-tier (ok katmanl) veri eriim modelini kullanr. Bu veri eriim
modeli stemci, ve Veri katmanlarndan oluur.
stemci Katman (Presentation Tier):

Bu katman, kullanc ile dier katmanlarn iletiimini salar. Bu katmanda,
kullanc arayzn oluturan bileenler bulunur. Html ve Sunucu kontroller,
Web Formlar ve kullanc tanml kontroller (User Controls) bu katman
ierisinde yer alr.
katman (Business Logic Tier) :

Bu katman uygulama ile veritaban arasnda iletiimi salar. Bu katmanda i
servisleri ve kurallarn ieren bileenler bulunur. XML Web servisleri, COM ve
COM+ nesneleri bu katman ierisinde yer alr
Veri Katman (Data Tier) :

Veri katmandr. Bu katmanda veriyi saklamak iin gerekli aralar bulunur.
likisel veritabanlar, e-mail alanlar, mesaj kuyruklar ve dizin servisleri bu
katman ierisinde yer alr. Web uygulamalarda, ASP.NET ile veri kaynana
eriim iin ADO.NET kullanlr.
Konu 4: Asp.Net alma Modeli
ASP.NET, ASP ve dier web platformlarna gre daha yksek performans ile
alr. ASP.NET bu performans artn Visual Studio .NET ile gelen, .NET
Framework ve CLR (Common Language Runtime) ile salar.
ASP.NET platformunu en verimli ekilde kullanmay salayan CLR bileenleri

aadaki gibidir.
Type Management
Memory Management
JIT Compilation
Exception Manager
Konu: 1 149
Tr Ynetimi (Type Management)
Gvenli olmayan bilgilere ve balatlmam deikenlere izin vermez Bu

ynetim, ASP.NETi ASPden tamamen ayran bir zelliktir.
JIT Derleme (JIT Compilation)
ASP.NET Web sayfalar, kullanlan dilin editrnde derlenerek, MSIL (Microsoft

Intermediate Language) diline evrilir. MSIL kodu alma zamannda, JIT ile
native code ad verilen dile evrilir.
Konu: 1 151
Hafza Ynetimi (Memory Management)
CLR ile hafza ynetimi otomatik olarak ilenir. New anahtar szc ile
oluturulan nesneler iin, CLR hafzada yer ayrr. Nesneler referanslarn
kaybettikten sonra Garbage Collection mekanizmas ile bellekten silinir.
Exception Yneticisi (Exception Manager)
CLR, ASP.NET uygulamalar iin yapsal hata yakalama altyaps sunar.

ASP.NET uygulamalarnda Try...Catch...Finally bloklar kullanlarak
,hata yakalama altyaps kolayca devreye sokulur.
ASP.NET uygulamalarn konfigrasyon ayarlar, XML dosyalar ierisinde

saklanr. Bu dosyalar kolayca okunur ve yazlabilir. Her web uygulamann
kendisine ait bir konfigrasyon dosyas vardr. ASP.NET uygulamalarn
konfigrasyon dosyalar web.config dir.
Sunucuya ait konfigrasyon ayarlar ise machine.config ierisinde saklanr. Her

web sunucusunda tek machine.config dosyas bulunur.
Visual Studio .NET, web uygulamalarnn performansn arttrmak ve

gvenliini salamak iin pek ok servis sunar.
Konu: 1 153
Bir ASP.NET uygulamasn oluturan bileenler aadaki gibidir.

Web Formlar: Web uygulama iin kullanc arayz salar.
Code-behind sayfalar: Web Formlarn sunucu tarafnda alan kodlarn
ierir.
Konfigrasyon dosyalar: Web uygulama ve sunucu ayarlarnn tutulduu
XML dosyalardr.
Global.asax dosyalar: Web uygulamann genel olaylarn ierir. rnein
Web uygulamann balatlmas veya durdurulmas. Global.asax dosyas
ASP deki global.asa dosyasnn gelimi versiyonudur.
XML Web Servis balantlar: Web uygulamann, XML web servisi

zerinden veri alveriini salar.
Veritaban balantlar, Web uygulama ile veri kayna arasnda veri
alveriini salar.
Caching (n Bellee Alma): Uygulamann ilk alt anda n bellee
atlmasn salar. Bu durum uygulamann bellekten almasn
salayarak, performans artrr.
Konu: 1 155
Konu 5: ASP.NETin .NET atsndaki Yeri
Microsoft .NET platformu, geni apl web uygulamalar gelitirebilmek iin,

gerekli her trl ara ve teknolojiye sahiptir. Dilden bamsz alabilme, eski
teknolojiden yeni teknolojilere kolayca gei imkan salar. Tamamen nesne
ynelimli programlamay destekleyen bir platform olan Visual Studio .NET, web
uygulamalarnda da nesne ynelimli programlama modelini destekler.
ekil 5.1de belirtildii gibi en st katman, kullanc ve program arayzlerini

gsterir. Bu arayzler Windows Form, Web Form, Web Service ve uygulama
servislerinden oluabilir. Orta katmanda .NET Framework snflar, alt
katmanda ise CLR bulunur.
Konu 6: .Net Frameworkun Asp.Netteki

Avantajlar
.Net Framework, ASP.NET ile uygulama gelitirmek iin birok avantaj salar.
Bu avantajlar aada listelenmitir.
Visual Studio .NET ortamnn en byk avantaj, birden fazla dili

destekliyor olmasdr. ASP.NET ile gelitirilen uygulamalarda, farkl
.NET dilleri bir arada kullanlabilir. rnein VB.NET ile gelitirilen bir
uygulama ierisine C# ile yazlan kod bloklar eklenebilir.
Visual Studio .NET, web uygulamalarn gvenliini salayan eitli
snflar ierir Bu snflar System.Web.Security isim alan ierisinde
bulunur.
ASP .NET sayfalar ierisinde, HTML ve Kaynak kod birlikte altrlr.
Bu durum tasarm ve programlama kolayl salar.
ASP.NET ierisinde kodlar satr satr derlenmez. Bunun yerine Web
formlar derlenir. Bu durum performansn artn salar
Gl hata yakalama aralar sunar.
Web servisleri ile birlikte alabilir.
ASP.NET, ADO.NET kullanmn kolaylatran web nesneleri ierir.
Konu: 1 157
Konu 7: ASP.NET ile Uygulama

Gelitirmek
ASP.NET ile gelitirilen uygulamalarn; Internet, Extranet veya Intranet

zerinde alabilmesi iin Web Sunucularna ihtiya duyulur. IIS (Internet
Information Services) Windows iletim sistemleri iin gelitirilmi web
sunucusudur.
IIS Nedir?
IIS(Internet Information Services), Windows sistemler iin web tabanl

uygulama gelitirme ve yaynlama amacyla kullanlan web sunucusudur.
Konu: 1 159
IIS Kurulumu ve Ynetimi
IIS Kurulumu
Web uygulamalar gelitirmek iin IIS 5.0 veya daha st versiyonu kurulmaldr.
IIS, Windows 2000 Server iletim sistemi ile varsaylan bileen olarak gelir.
Windows 2000 Professional, Windows XP Professional ve sonraki sistemlerde

ise, bu aracn kullanc tarafndan kurulmas gerekir.
IIS kurulumu iin aadaki admlar takip edilir.

1- Denetim Masas (Control Panel) penceresinde Program Ekle/Kaldr (Add
or Remove Programs) simgesini sein.
2- Alan pencerenin sol panelinden Windows Bileeni Ekle/Kaldr
(Add/Remove Windows Components) bileenini sein.
3- Windows Bileeni Ekle/Kaldr penceresinden Internet Information
Services (IIS) seerek ykleme ilemini balatn.
DKKAT: Windows NT 4.0 ve Windows XP Home Edition iletim sistemleri ile ASP.NET
uygulamas gelitirilemez.
.NET Framework kurulmadan nce IIS sunucusunun kurulmu olmasna dikkat

edilmelidir. Aksi halde ASP.NET dosyalar, ilgili ktphane dosyalar ile dzgn bir
ekilde kullanlamaz. Eer IIS kurulmadan .NET Framework kurulmaya allra,
uyar mesaj ile karlalr. Bu uyar mesaj nemsenmeden kuruluma devam
edilebilir. Framework kurulumu tamamlandktan sonra IIS kurulmaldr. Ancak IIS
yklendikten sonra, sistemin ASP.NET sayfalar ile uyum iinde alabilmesi iin
Visual Studio .NET komut satrnda aspnet_regiis.exe -I komutu altrlmaldr.
ekil 6.2: IIS Kurulumu

Konu: 1 161
IIS Ynetimi
IIS ynetimi, Internet Information Services (IIS) Manager ile

gerekletirilir.
IIS Manager amak iin aadaki admlar takip edilir.

Bilgisayarm(My Computer) ikonuna sa tklanr. Alan ksayol
mensnden Ynet (Manage) komutu seilir. Alan Computer Manager
penceresinin Services and Applications mensnden Internet
Information Services (IIS) seilir.
Denetim Masas (Control Panel) ierisinden Administrative Tools
simgesi seilir. Alan pencereden Internet Information Services
Manager seilir.
IIS ierisinde aadaki altkklasrler bulunur.

Application Pools
Web Sites
Web Service Extensions
Web Sites alan web uygulamalarn lisleler. Web Sites klasr altndaki
Default Web Site sekmesi zerinden web sunucu seenekleri ayarlanabilir.
Web sunucu zelliklerini deitirmek iin aadaki admlar takip edilir.
1. Internet Information Services zerinden Web Sites seilir.

2. Web Sites zerinde farenin sa tuu tklanr. Alan menden
Properties mens seilir.
Home Directory kategorisinde Local Path alannda c:\inetpub\wwwroot

ifadesi, sistemde IIS sunucusunun altraca uygulamalarn yer bilgisini
tutar.
Konu: 1 163
Resim 6.3: IIS Ynetimi
ASP.NET web uygulamalar wwwroot klasr altnda tutulur. Bu klasr altnda

tutulan klasrlerin dierlerinden fark Virtual Directory (sanal klasr)
olmalardr. .NET ile alan her yeni web uygulamas iin, wwwroot altnda yeni
bir Virtual Directory oluturulur.
Visual Studio .NET kullanmadan yeni bir Virtual Directory oluturmak iin
Default Web Site zerinde sa tklanr. kan menden New alt mensne
iaret edilir ve Virtual Directory seilir. Virtual Directory Creation
Wizard ile yeni bir Virtual Directory oluturulur.
.Net Framework Kurulumu
ASP.NET ile uygulama gelitirmek iin .NET Frameworkn kurulu olmas

gerekir. Frameworkn,. SDK olarak isimlendirilen 130MBlk full versiyonu ve
yalnzca temel bileenleri kapsayan 20MBlk iki farkl kurulum dosyas
bulunmaktadr.
Framework versiyon ve yamalar (Service Pack) http://

msdn.microsoft.com/netframework/downloads/updates/default.aspx
adresinden cretsiz olarak indirilebilir.
Framework kurmak iin aadaki admlar takip edilir.

1. Framework kurulum dosyas altrlr.
2. Alan penceredeki Would you like to Install Mictosoft .NET
Framework Package? sorusuna Yes cevab verilir.
3. Next butonlar tklanarak kurulum tamamlanr.
PUCU: .Net Framework kurabilmek iin iletim sisteminin Windows NT tabanl olmas
gerekir. Windows 2000 iletim sisteminde minimum SP2 yaplandrmas gereklidir.
Konu: 1 165
Modl zeti
11. ASP nedir?

12. ASP alma modelini aklayn.
13. ASP .Net uygulamasn oluturan bileenler nelerdir?
14. IIS nedir?
Lab 1: Web Tabanl Uygulamalarn

Yaynlanmas
Bu uygulamada IIS(Internet Information Services) kurulumu reneceksiniz.

Aynu zamanda IIS ile web tabanl uygulamalarn yaynlanmasn
reneceksiniz.
IIS(Internet Information Services) Kurulmas

1. Denetim Masas (Control Panel) penceresinde Program Ekle/Kaldr (Add or
Remove Programs) simgesini sein.
2. Alan pencerenin sol panelinden Windows Bileeni Ekle/Kaldr
(Add/Remove Windows Components) bileenini sein.
3. Windows Bileeni Ekle/Kaldr penceresinden Internet Information
Services (IIS) sein.
4. Next butonunu tklayarak kurulumu balatn.
Uygulama Yaynlamak
Default.htm ismindeki HTML sayfay IIS zerinden yaynlayn.
3. C:\Inetpub\wwwroot klasorne gidin.

4. wwwroot penceresi ierisinden Dosya mensn tklayn.
5. Dosya mens ierisinden Yeni alt mensn tklayn.
Konu: 1 167
6. Yeni alt mens ierisinden Metin Belgesi komutunu vererek Yeni

Metin Belgesi oluturun.
7. Oluturduunuz metin belgesi ierisine aadaki HTML(Hyper Text
Markup Language) kodlar ekleyin ve dosyay kaydedin.
<html>
<head>
<title>HTMLPage1</title>
</head>
<body>
<p>Ho Geldiniz.</p>
</body>
</html>
8. Metin belgesinin ismini Default.htm olarak deitirin.

9. Intrernet Explorer an ve aadaki adreslerden herhangi birini adres
ubuuna yazn.
a. http://localhost
b. http://127.0.0.1
c. http://MakinaAd
d. http://IpNumaras
Localhost: Lokal makina ad.

127.0.0.1 : Lokal IP numaras.
Makina Ad: A ierisindeki bilgisayar ad.
Ip Numaras: A ierisindeki Ip Numaras.
pucu : Web uygulamann yayn, wwwroot ierisindeki herhangi bir alt klasrden
yaplabilir. rnein http://localhost/WebUygulama. ASP.NET Web Application
uygulamalarn yayn bu yntem ile yaplr.
Modul 8:
Konu: 1 169
Modl 7: ASP.NET Web Form ve Kontrolleri ile

almak
ASP.NET ile uygulama gelitirirken kullanlan temel bileenler Web Formlar ve

Web kontrolleridir. Web Form, IIS tarafndan altrlan HTML kod ve
170 Modl 7:
kontrollerin birleiminden oluur. Bu formlara eklenen kontroller, sunucu veya

istemci tarafl alabilirler.

Web Form yapsn ve bileenlerini renecek,
Sunucu ve istemci tarafl kontrollerin farklarn renecek,
Web kontrollerini tanyacak,
ViewState ve PostBack kavramlarn reneceksiniz.
Konu 1: Web Form Bileenleri
Web Form, ASP.NET uygulamalarnn yap tadr. Visual Studio .NET ortam
aracl ile eklenen kontrollerin ve Visual Basic .NET kodlarnn birleimi Web
Formu oluturur.
Web formlar, .aspx uzantl arayz dosyas ve. aspx.cs uzantl kod
dosyalarndan oluur. rnein default.aspx isimli ASP.NET sayfasnn, sunucu
tarafl Visual Basic .NET kodlar default.aspx.cs isimli dosyada tutulur.
Kullanc arayz sayfas ve kod sayfasnn ayr tutulmasnn yarar, web

programcsna ve web tasarmcsna ayr kaynaklar sunarak bamsz alma
ortam salamaktr.
Konu: 1 171
Web Formlar Visual Studio ile iki farkl ekilde tasarlanabilir. Design sekmesi,
web kontrollerinin grsel olarak dzenlenmesini salar. HTML sekmesi ise,
kontrollerin HTML kodlar ile eklenmesini salar.
Grsel ksmda Web Form kontrolleri ve bu kontrollere ait HTML kodlar, kod
sayfasnda da bu kontrollerin davranlarn belirleyen Visual Basic .NET
kodlar bulunur.
Web Formlarn genel zellikleri aadaki gibidir.
@Page zellii
Body zellii
Form zellii
172 Modl 7:
Page zellii
Tm sayfa iinde tanmlanacak fonksiyonlarn deerlerini ierir. <@Page>

etiketi ile gsterilir ve her .aspx uzantl dosyada bulunmas gerekir.
<@Page> etiketinde, sayfann yaps ile ilgili zellikler bulunur.
Language
Sayfa iinde kullanlacak dil seeneini bildirilir. ASP.NET uygulamalarnda
genellikle VB ve C# dilleri tercih edilir.
<@Page Language=c# >

<@Page Language=vb >
CodeBehind
Web formlarn, Visual Basic .NET veya C# uzantl kod dosyasn belirtir.
<@Page CodeBehind=WebForm1.aspx.vb >

<@Page CodeBehind=WebForm1.aspx.cs >
SmartNavigation
SmartNavigation zelliine True deeri ayarlanrsa, sayfa yeniden yklendii
zaman, kaydrma ubuklarnn sayfa ierisindeki yeri korunur. Bylece sayfa ilk
konumunda kalr. Bu zellik Internet Explorer 5.5 ve st tarayclar tarafndan
desteklenir.
Konu: 1 173
<@Page Language=c# CodeBehind=WebForm1.aspx.cs _

SmartNavigation=True >
ViewState
ASP.NET teknolojisi ile gelen yeniliklerden biridir. EnableViewState zellii ile
objenin ierisine girilen bilgi ne olursa olsun, sunucu bunu bir deikende tutup
tekrar kullancya geri dndrr. Bu durum sunucuya gnderilen veriler
zerinde hata olumas durumunda, billgilerin kaybolmamasn salar. Bu
zelliin tm kontrolleri iermesi iin, Page ynerge satrnda tanmlanmas
gerekir. Bu zellik True veya False deeri alabilir.
<@Page EnableViewState=True >
Ayrca kontrol dzeyinde EnableViewState zellii kullanlabilir. Bu durumda,

Page ynerge satrnda belirtilen deer geersiz olur.
<asp:Button EnableViewState=false >
Body zellii
Web sayfasnn ana blmdr.

<body> etiketi ile web formun gvdesi oluturulur. Kullanlan her kontrol
<body> ... </body> etiketleri arasnda bulunmaldr.
body etiketi ierisinde PageLayout(ms_positioning) zellii tanmlanabilir.

174 Modl 7:
PageLayout(ms_positioning)
Web form iinde kullanlan nesnelerin, grntlenme biimini ayarlar. Bu zellik
iki deer alabilir:
FlowLayout: Sayfaya eklenen kontroller eklenme srasna gre

sralanr. Kontrollerin yerleri srkleme ile deitirilemez.
Nesneler iin style tanmlamaz.
<body ms_positioning=FlowLayout>

</body>
GridLayout: Kontroller form zerindeki herhangi bir yere

eklenebilir. Kontrollerin yerleri srkleme ile deitirilebilir. Bu
grnmde nesneler iin style tanmlanr. Bu grnm
Windows Uygulamalardaki Form grnmne benzemektedir.
<body ms_positioning=GridLayout>

</body>
Form zellii
Web kontrolleri gruplandrmak iin kullanlr. Her web form iin tek Form etiketi
tanmlanr. Tm kontroller <form> </form> etiketleri arasna eklenir.
Form etiketi iinde tanmlanabilecek birok zellik vardr.

Konu: 1 175
Method
Web kontrol zelliklerinin, sunucuya gnderilme eklini belirler. ki deer
alabilir:
Post: sim ve deer bilgilerini, HTML bilgisinin st bilgisine

yazarak gnderir.
<form method=Post >
Get sim ve deer bilgilerini, sayfa adnn sonuna ekleyerek

gnderir.
<form method=Get >
Id
Formun isim bilgisini verir. CodeBehind sayfas ierisinde, forma ilem
yaptrmak iin kullanlr.
<form id=deneme >
Runat
Web formlarda kullanlan kontrollerin sunucu ile haberleerek alabilmesi iin
runat=server bildirimi kullanlr. Bu zellik sadece server deerini alabilir.
<form runat=server >

176 Modl 7:
Konu 2: Server(Sunucu) Kontroller
Web sunucu zerinde alan kontrollerdir. ki tr server .kontrolu vardr.

Bunlar:
HTML Server Kontrolleri
Web Server Kontrolleri (ASP.NET Kontrolleri)
ASP.NET server kontrolleri System.Web.UI.Control snfndan tretilir. Her

ASP.NET server kontrol <asp:KontrolIsmi> etiketi ile bildirilir. HTML kontrolleri
ise System.Web.UI.HtmlControls isim alannda bulunur.
Button, TextBox, DropDownList gibi server kontrollerinin alma modeli,

istemci tarafl HTML kontrollerinin alma modelinden olduka farkldr.
ASP.NET server kontrolleri, tamamen sunucu zerinde alr ve geri plandaki
tm ileyileri ara yzle gizlenerek gerekletirilir.
Bir kontroln sunucu tarafnda alt runat=server zellii ile belirlenir.
<asp:Button id=Buton1 runat=server Text=Tklaynz />
rnekte istemci tarafnda alan HTML Button kontrol gsterilmektedir.
<INPUT type=button value=Bu Bir Html Button >

Konu: 1 177
Bu kontroln sunucu tarafnda almas iin, kontrole runat zellii

eklenmelidir. Bylece kontrol HTML server kontrol haline getirilir.
<INPUT type=button id=button1 runat=server _

value=Bu Bir Html Button >
Konu 3: Kontrollerin Snflandrlmas
ASP.NET Web kontrolleri drt grupta listelenir. Bunlar;

1- Standart Kontroller (ListBox, Button, CheckBox, Table vs.)
2- Dorulama Kontrolleri (RequiredFieldValidator, RangeValida-
tor, CompareValidator, RegularExpressionValidator, Cus-
tomValidator, ValidationSummary)
3- Zengin Kontroller (Calendar, Adrotator)
4- likisel Liste Tabanl Kontroller (DataGrid, DataList, Repeater)
Standart Kontroller
Bu kontroller, HTML kontrollere alternatif olarak tasarlanmtr. Eski tip HTML
kontrolleri ile yeni ASP.NET kontrolleri arasndaki en belirgin fark, her Web
kontrolnden nce asp: n ekinin kullanlyor olmasdr.
<asp:TextBox runat=server id=giris Text=Ho Geldiniz>

</asp:TextBox>
Bu kontrollerin avantajlar aadaki gibidir.

178 Modl 7:
Benzer kontrollere dzenli biimde isimler verilir.

Tm kontroller ayn genel zelliklere sahiptir.
Tarayc iin zel kodlar kendiliinden retilir.
Bu grupta bulunan kontrollerin tm id, text, backcolor, runat zelliklerine

sahiptir. Ancak CheckBox kontrolnn Checked ve ListBox kontrolnn
SelectedItem zellikleri vardr.
Tablo 8.1de Html ve Standart sunucu kontroller gsterilmektedir.
Web kontrol Html Kontrol
<asp:Button> <input type=submit>

<asp:CheckBox> <input type=checkbox>
<asp:HyperLink> <a href=...> </a>
<asp:image> <img src=..>
<asp:imageButton> <input type=image>
<asp:LinkButton> Yok
<asp:Label> <span> </span>
<asp:ListBox> <select size=5>
</select>
<asp:Panel> <div> </div>
<asp:TextBox> <input type=text>
<asp:RadioButton> <input
type=radiobutton>
<asp:DropDownList> <select> </select>
<asp:Table> <table> </table>
Tablo 7.1 Standart Kontroller
Dorulama Kontrolleri
Kullancnn girdii deerleri kontrol etmek iin kullanlr. Kontroln yaplaca
alana ve veriye gre, farkl dorulama kontrolleri kullanlr. ASP.NET, belirli bir
aralkta veri girii salayan, karlatrma yapan ve belirli deerlerin bo
geilmemesini salayan eitli dorulama kontrolleri sunar.
RequiredFieldValidator, RangeValidator, CompareValidator,
RegularExpressionValidator, CustomValidator, ValidationSummary
kontrolleri, bu grupta yer alr.
Zengin Kontroller
AdRotator ve Calendar zengin kontroller grubunda yer alr. AdRotator, Web
sayfalar zerinde reklam yayn yapmak iin kullanlr. Calendar ise Web
saylar zerinde Takvim gstermek iin kullanlr.
Konu: 1 179
likisel Liste Tabanl Kontroller

Bu kontroller, veritabanndan ekilen kaytlarn gsterilmesini salar. DataList,
DataGrid ve Repeater kontrolleri, bu grupta yer alrlar.
Konu 4: Standart Kontroller
Label
Label,kullancya bilgi vermek iin kullanlr.
<asp:Label runat="server" Text="Label Control" Font-

Italic="true" />
Bu kontrol, Internet Explorer taraycsnda u ekilde gsterilir.
<span style="font-style:italic;">Label Control</span>
TextBox
TextBox, kullancnn bilgi giriini salar. En sk kullanlan giri .kontroludr.
<asp:TextBox id="userName" type="text" runat="server">
Bu kontrol, Internet Explorer taraycsnda u ekilde gsterilir.
<input name="userName" id="userName" type="text" />

180 Modl 7:
Web kontroller, WebControl snfndan tremilerdir. Bu yzden Web kontroller

BackColor, BorderColor, Enabled, Font, Height, Width zelliklerine sahiptir.
Button
Button, form zerindeki olaylar sunucuya yollamak iin kullanlr. En sk
kullanlan onay kontroludr.
rnekte Dugme1 isimli button tklandnda, Label kontrolune mesaj yazlr.
<asp:Button id="Dugme1" runat="server" Text="Tklaynz"

OnClick="Dugme1_Click" runat="server"/>
<span id="Message" runat="server" />
private void Dugme1(object sender, System.EventArgs e)
{
Message.InnerHtml="Beni Tkladn." ;
}
CheckBox
CheckBox, kullancya seenekler arasndan seim yapma imkn sunar.
Onay kutusu iaretlenmi ise True, iaretlenmemi ise False deerini alr.
Onay kutusunun durumu CheckedChanged metodu ile takip edilebilir.
rnekte CheckBox kontrolnn onay kutusu tkland anda Seili, seim

ilemi geri alnd anda Seili deil mesaj yazlr. Seim yapld anda
mesajn yazdrlmasn salayan AutoPostBack zelliinin, True deeridir.
void Check_Clicked(Object Sender, EventArgs e)

{
If (checkbox1.Checked )
{
Message.InnerHtml="Seili" ;
}
else
{
Message.InnerHtml="Seili Deil" ;
}
}
<asp:CheckBox id="checkbox1" runat="server"
AutoPostBack="True"
Text="ye Olmak ster misiniz?"
TextAlign="Right"
OnCheckedChanged="Check_Clicked"/>
<br>
Konu: 1 181
RadioButton
RadioButton, CheckBox kontrolne benzerlik gsterir. Ancak RadioButton
kontrolunun GroupName zellii ile, birden fazla RadioButton arasnda grup
oluturulur. Ayn grup ierisinden sadece bir RadioButton seilebilir. Birden
fazla seenein iaretlenmesine izin verilmez. Onay kutusunun durumu
Checked metodu ile takip edilebilir.
rnekte, RadioButton kontrolleri arasnda muzik isminde bir grup

oluturulmutur. Bu grup ierisindeki Pop, Jazz ve Classic RadioButton
kontrollerinden sadece bir tanesi seilebilir. BtnOnay isimli button tklandnda,
seilen RadioButton kontrolunun deeri Message isimli Label kontrolune
yazlr.
void BtnOnay_Clicked(Object Sender,EventArgs e)

{
if (Radio1.Checked)
{
Message.InnerHtml = "Seiminiz" + Radio1.Text;
}
else if (Radio2.Checked)
{
Message.InnerHtml = " Seiminiz " + Radio2.Text;
}
else if (Radio3.Checked)
{
Message.InnerHtml = " Seiminiz " + Radio3.Text;
}
}
<h4>Beendiiniz mzik trn seiniz:</h4>

182 Modl 7:
<asp:RadioButton id=Radio1 Text="Pop" Checked="True'

GroupName="muzik" runat="server"/>
<br>
<asp:RadioButton id=Radio2 Text="Jazz"
<br>
<asp:RadioButton id=Radio3 Text="Classic"
<br>
<asp:button text="Seiniz" id=BtnOnay
OnClick="BtnOnay_Clicked" runat=server/>
<br><br>
HyperLink
Hyperlink, sayfalar aras dolam salar. Hyperlink kontrolunun grnm
metin veya resim olabilir. ImageUrl zellii ile grntlenecek resim dosyas
belirlenir. NavigateUrl zellii ile gidilecek sayfa belirlenir.
rnekte Hyperlink kullanm gsterilmektedir.
<asp:HyperLink id="hyperlink1" runat="server"

ImageUrl="image1.gif"
NavigateUrl="http://www.bilgeadam.com"
Text="Bilge Adam BTA"
Target="_blank"/>
Target zellii, alacak sayfann ayn sayfa zerinde veya yeni bir sayfada
gsterilmesini salar. Tablo 8.2de Target zelliinin deerleri gsterilmektedir.
Target zellii Aklama
_blank Yeni sayfa

_self Ayn sayfa iinde
_search Arama sayfas
grnmnde
Tablo 7.2: Target zelliinin Deerleri
Image
Image, sayfa iinde resim grntlemek iin kullanlr. ImageUrl zellii ile
grntlenecek resim dosyas belirlenir. ImageAlign zellii resmin
hizalanmas iin kullanlr. AlternateText resime alternatif metin gstermek
iin kullanlr.
rnekte Image kullanm gsterilmektedir.
<asp:Image id="Image1" runat="server"

AlternateText="Logomuz"
Konu: 1 183
ImageAlign="left"
ImageUrl="logo.gif"/>
ImageButton
ImageButton resimli button kontroludur.
rnekte ImageButton kullanm gsterilmektedir.
void ImageButton_Click(object Source,ImageClickEventArgs e)

{
Message.InnerHtml="Resimli Dme kontroln Tkladnz" +
"Koordinatlar: (" & e.X.ToString() + ", " +
e.Y.ToString() & ")" ;
}
<asp:ImageButton id="imagebutton1" runat="server"
AlternateText="Resimli Dme Kontrol"
ImageAlign="right"
ImageUrl="image1.gif"
OnClick="ImageButton_Click"/>
<br><br>
<span id="Message" runat="server"/>
ImageButton kontrolnn ImageClickEventArgs argman nesnesi

kullanarak, kontroln bulunduu yerin koordinat deerleri alnabilir.
LinkButton
LinkButton, HyperLink grnml Button kontroldr. LinkButton
kontrolnn HyperLink kontrolnden fark ise olaylarnn olmasdr.
rnekte LinkButton kullanm gsterilmektedir.
void LinkButton1_Click(Object sender,EventArgs e)

{
Label1.Text="Link Buttona tkladnz" ;
}
<asp:LinkButton Text="Mesaj Grmek in Tklaynz."

Font-Name="Verdana" Font-Size="14pt"
onclick="LinkButton1_Click" runat="server"/>
<br>
<asp:Label id=Label1 runat=server />
184 Modl 7:
DropDownList
DropDownList, alan kutuda veri grntlemek iin kullanlr. DropDownList
eleri Items koleksiyonunda tutulur. Items koleksiyonunun Count zellii ile
toplam e says bulunur. DropDownList kontrolune tasarm veya alma
zamannda e eklenebilir.
rnekte DropDownList kontrolune tasarm zamannda e eklenmektedir.
void Button_Click(object sender, EventArgs e)

{
Label1.Text = "Konutuunuz Dil " +
dropdownlist1.SelectedItem.Text + "." ;
}
<asp:DropDownList id="dropdownlist1" runat="server">

<asp:ListItem>Trke</asp:ListItem>
<asp:ListItem>ngilizce</asp:ListItem>
<asp:ListItem>Almanca</asp:ListItem>
<asp:ListItem>talyanca</asp:ListItem>
</asp:DropDownList>
<asp:Button id="Button1" Text="Submit"
OnClick="Button_Click" runat="server"/>
<asp:label id="Label1" runat="server"/>
ListItem etiketi iindeki deerler, DropDownList elerini temsil eder.
rnekte DropDownList kontrolune alma zamannda e eklenmektedir.
<asp:DropDownList id="DropDownList1" style="Z-INDEX: 101;

Konu: 1 185
LEFT: 128px; POSITION: absolute; TOP: 160px"

runat="server" Width="152px"/>
void Page_Load(System.Object sender, System.EventArgs e)

{
for (int i=0;i<=5;i++)
{
DropDownList1.Items.Add(i.ToString);
}
}
alma zamannda eleman eklemek iin, Items koleksiyonunun Add metodu
kullanlr.
ListBox
ListBox, DropDownList kontrolne benzer. Elemanlar liste halinde gsterilir
ve SelectionMode zelliine Multiple deeri atanarak, oklu seim yapma
imkn salanr.
rnekte ListBox kontrolunn oklu seim zellii kullanlmaktadr. ListBox

kontrolu ierisinde seilen tm elemanlar Label kontrolune yazdrlr.
public void SubmitBtn_Click(object sender, EventArgs e)

{
ListItem item;
Message.Text = "";
foreach(ListItem item in ListBox1.Items)
{
if(item.Selected == true)
{
Message.Text += item.Text + " ";
}
}
}
<asp:ListBox id=ListBox1 Rows=4
SelectionMode="Multiple" Width="100px" runat="server">
<asp:ListItem>Trke</asp:ListItem>
<asp:ListItem>Almanca</asp:ListItem>
<asp:ListItem>talyanca</asp:ListItem>
</asp:ListBox>
<br>
<asp:button Text="Submit" OnClick="SubmitBtn_Click"
runat="server" />
<br>
<asp:Label id="Message" runat="server"/>
Panel
Panel, dier kontrolleri gruplandrmak iin kullanlr.
rnekte panel kullanm gsterilmektedir.

public void Button1_Click(object sender, EventArgs e)
{
186 Modl 7:
// Label kontrol oluturalm

Label label;
label = new Label();
label.Text = "Etiket";
label.ID = "Label1";
Panel1.Controls.Add(label);
Panel1.Visible = true;
}
<asp:Panel id="Panel1" runat="server"
BackColor="blue"
Height="150px"
Width="200px"
Visible=false>
Panel1
<p>
</asp:Panel>
<asp:Button id="Button1" onClick="Button1_Click"

Text="Paneli Gster" runat="server"/>
Panel1 isimli panel kontrol balangta gsterilmemektedir Button1 dmesi

tklannca, panel kontrolunun ierisine label kontrolu eklenir ve grnr hale.
getirilir. BackImageUrl zellii ile panele arka plan resmi verilir.
Table
Table, satrlarna ve stunlarna programlama yoluyla mdahale edilebilen
tablo kontroldr. Table kontrol iinde TableRow ve TableCell nesneleri
kullanlr. TableCell, tabloda bir hcreyi temsil eder. TableRow ise tabloda bir
satr temsil eder.
rnekte Tabel kullanm gsterilmektedir.
private void Page_Load(object sender, System.EventArgs e)

{
//Satr ve Stun Oluumu
int nrows = 3;
int ncells = 2;
int i;
int j;
for(j=0;j<=nrows - 1;j++)
{
TableRow r;
r = new TableRow();
for(i=1;i<=ncells;i++)
{
TableCell c;
c = new TableCell();
c.Controls.Add(new LiteralControl("Satr " +
j.ToString() + ", hcre " + i.ToString()));
r.Cells.Add(c);
}
Table1.Rows.Add(r);
}
Konu: 1 187
<asp:Table id="Table1" GridLines="Both"

HorizontalAlign="Center" Font-Name="Verdana"
Font-Size="8pt" CellPadding=15 CellSpacing=0
Runat="server"/>
Konu 5: Dorulama(Validation) Kontroller
Web forma girilecek verinin doruluunu kontrol etmek iin sklkla JavaScript
fonksiyonlar veya uzun ASP kodlar kullanlrd. Bu durum uygulama gelitirme
srecinin artmasna neden olurdu.
ASP.NET ile birlikte verinin doruluunu kontrol etmek iin dorulama

kontrolleri gelitirildi. ASP.NET, belirlsi bir aralkta veri girii salayan,
karlatrma yapan ve belirli deerlerin bo geilmemesini salayan eitli
dorulama kontrolleri sunar. Tablo 7.1 de dorulama kontrolleri listelenmitir.
Validation Kontroller Grevi
RequiredFieldValidator Bir kontrol ierisine deer girilip

girilmediini kontrol eder. Veri
girilmesi zorunlu alanlarda kullanlr.
CompareValidator Kontrol ierisine girilen deeri, sabit

deerle veya baka bir kontrole
girilen deerle karlatrr.
RangeValidator Kontrol ierisine girilen deerin, ki

sabit deer arasnda olmasn salar.
188 Modl 7:
RegularExpressionValidator Bir kontrol ierisine girilen deerin,

istenilen formatta girilmesini salar.
CustomValidator zel dorulama kontrolu yazmay

salar.
ValidationSummary Sayfada kullanlan tm validation

kontrollerin, dorulama hatalarn
zet olarak grntler.
Tablo 7.3: Dorulama Kontrolleri
Dorulama kontrollerinin ortak zellikleri aadaki gibidir.
ControlToValidate: Hangi kontroln dorulanacan belirtir.

ErrorMessage: Geerli giri yaplmamsa grntlenecek hata
mesajn verir.
Text: ErrorMessage ve Text zellii birlikte kullanlabilir. Bu
durumunda Text zelliindeki mesaj grntlenir. Dorulama
kontrollerin ErrorMessage zelliine girilen tm mesajlar
ValidationSummary ierisinde listelenir.
Display: Validation kontroln nasl grntlenecei bilgisini
tutar. Static, Dynamic ve None deerleri alr.
RequiredFieldValidator
RequiredFieldValidator, belirtilen kontroln bo geilmemesini salar.
Dorulama yaplacak web kontrolnn ismi ControlToValidate zelliine
girilir Geerli giri yaplmadnda ortaya kacak hata mesaj ErrorMessage
zellii ile belirtilir.
rnekte RequiredFieldValidator kullanm gsterilmektedir..
<asp:RequiredFieldValidator id="RequiredFieldValidator1"
style="Z-INDEX: 103; LEFT: 224px; POSITION: absolute;
TOP: 48px" runat="server"
ErrorMessage="Adnz Girmelisiniz!!!"
ControlToValidate="txtad">
</asp:RequiredFieldValidator>
CompareValidator
Kontrol ierisine girilen deeri, sabit deerle veya baka bir kontrol ile
karlatrmak iin kullanlr. Dorulama yaplacak web kontrolnn ismi
ControlToValidate zelliine girilir. Karlastrma yaplacak sabit deer
ValueToCompare zelliine girilir. Type zelliine girilen deerin veri tr,
Operator zelliine ise mantksal operatr girilir.
rnekte txtYas kontrolune yirmi veya yirmiden byk tamsay girii salayan
dorulama ilemi yaplmaktadr.
Konu: 1 189
<asp:CompareValidator id="CompareValidator1"
ErrorMessage="Yanz 20 ye eit veya byk olmaldr."
ValueToCompare="20"
ControlToValidate="txtYas"
Type="Integer"
Operator="GreaterThanEqual"
Width="128px">
</asp:CompareValidator>
Dorulama yaplacak web kontrolu, baka bir web kontrol ile

karlatrlacaksa ControlToCompare zellii kullanlr.
rnekte txtYas kontrolnn deeri txtKontrol deerinden byk olmaldr.
<asp:CompareValidator id="CompareValidator1"
ErrorMessage="yanz kontrol alannda yazlan
deerden byk olmaldr."
Type="Integer"
Operator="GreaterThan"
Width="144px"
ControlToCompare="txtKontrol">
</asp:CompareValidator>
RangeValidator
Kontrol ierisine girilen deerin, belirli bir deer aralnda olmasn salar.
Dorulama kontrollerinin ortak zelliklerine ek olarak MinimumValue,
MaximumValue ve Type zellikleri vardr.
rnekte txtYas kontrolune girilen deerin, otuzbe ile elli arasnda olamasn
salayan dorulama ilemi yaplmaktadr. Bu zel karakterler Tablo 7.4
<asp:RangeValidator id="RangeValidator1"
style="Z-INDEX: 109; LEFT: 240px; POSITION:
absolute; TOP: 128px" runat="server"
ErrorMessage="Yanz 35 ile 50 arasnda olmaldr."
Type="Integer"
MaximumValue="50"
MinimumValue="35">
</asp:RangeValidator>
190 Modl 7:
RegularExpressionValidator
Kontrol ierisine girilen deerin, istenilen formatta girilmesini salar.
ValidationExpression zelliine girilen zel karakterler ile veri giri format
salanr. Bu zel karakterler Tablo 7.4 de gsterilmektedir.
rnekte RegularExpressionValidator kontrolu ile txtMail metin kutusu iin

geerli e-mail girii salanmaktadr.
<asp:regularexpressionvalidator
id="RegularExpressionValidator1" style="Z-INDEX: 111;
runat="server"
ErrorMessage="Mail giri hatas"
ControlToValidate="txtMail"
ValidationExpression=
"\w+([-+.]\w+)*@\w+([-.]\w+)*\.\w+([-.]\w+)*">
</asp:regularexpressionvalidator>
Karakter Tanm
a Bir harf kullanmn zorunlu klar.

1 1 says kullanlmak zorunda.
? 0 veya 1 e olmak zorunda
* 0dan ne kadar bir deer
+ 1den ne kadar bir deer
Konu: 1 191
[0-n] 0dan ne kadar say deer dizisi

{n} N ile belirtilen deer uzunluunda olmal
| Farkl geerli dizinler.
\ Bir komut karakterini devam ettiren karakter
\w Bir karakter olmak zorunda.
\d Bir rakam olmak zorunda.
\. Bir nokta olmak zorunda.
Tablo 7.4: Kontrol Karakterleri
rnekte ValidationExpression zelliine girilen zel karakterler ile e-mail

format oluturulmaktadr.
ValidationExpression=
"\w+([-+.]\w+)*@\w+([-.]\w+)*\.\w+([-.]\w+)*">
\w+ : En az bir karakter ieren metin anlamna gelir.

([-+.]) : -, +, . karakterlerinden herhangi biri anlamna gelir.
* : 0dan ne kadar bir deer girilmesi gerektii anlamna gelir.
@ : @ iaretinin kullanlmas gerektiini belirtir.
rnekte ValidationExpression zelliine girilen zel karakterler ile e-mail

format oluturulmaktadr.
ValidationExpression =\w+@\w+\.\w+
CustomValidator
Ayn anda birden fazla nesnenin deerini kontrol etmek veya kullanc tanml
kontrol yazmak iin CustomValidator kontrol kullanlr.
192 Modl 7:
zellik Aklama
ClientValidationFunction stemci fonksiyon ismini belirtir.

ControlToValidate Dorulama yaplacak kontrol belirler.
Display Text zelliine girilen hata mesajnn nasl
grntlenecei belirtir.
EnableClientScript stemci skriptleri aktif hale getirir.
Varsaylan deer True dur.
Enabled Sunucu ve istemci tarafl skriptleri aktif hale
getirir. Varsaylan deer True dur.
ErrorMessage Kontrol hata mesajn gsterir.
IsValid Kontrol ilemi baar ile sonulanmsa
True, deilse False deerini dndrr.
Text Kontrol hata mesajn gsterir.
ErrorMessage ve Text zellii birlikte
kullanlabilir. Bu durumunda Text
zelliindeki mesaj grntlenir.
Tablo 7.3: CustomValidator Kontrolnn zellikleri
ServerValidate olay ve OnServerValidate metodu ile sunucu tarafl

kontroller tetiklenir.
rnekte sunucu tarafl metod oluturulmaktadr.
public void CustomValidator_SunucuKontrol(object s,

ServerValidateEventArgs e)
{
ServerValidateEventArgs parametresinin iki zellii vardr:

IsValid: Bu zellik True ise kontrol ierisine girilen deerin doruluu
salanmtr.
Value: Dorulama kontrolnn deerini verir.
CustomValidator, kredi kart numaralarnn doruluu kontrol etmek iin

kullanlabilir.
rnekte metin kutusuna girilen deerin ift olmas kontrol edilmektedir.

CustomValidator kontrolunun HTML kodlar aadaki gibidir.
<form id="Form1" method="post" runat="server">
<asp:Button id="Button1" style="Z-INDEX: 101; LEFT:

200px; POSITION: absolute; TOP: 96px" runat="server"
Text="gonder" onClick=gonder_OnClick>
</asp:Button>
<asp:CustomValidator id="CustomValidator1"
Konu: 1 193

ErrorMessage="ift rakam giriniz."
ControlToValidate="txtcustom" Display="Static"
OnServerValidate="ServerKontrol">
</asp:CustomValidator>
<asp:TextBox id="txtmessage" style="Z-INDEX: 103;

runat="server">
</asp:TextBox>
<asp:TextBox id="txtcustom" style="Z-INDEX: 104;

runat="server">
</asp:TextBox>
</form>
CustomValidator kontrolunun C# kodlar aadaki gibidir.

public void ServerKontrol(object source,
ServerValidateEventArgs args)
{
try
{
int num = int.Parse(args.Value);

args.IsValid = ((num%2) == 0);
}
catch(Exception ex)
{
args.IsValid = false;
}
}
public void gonder_OnClick(object sender, EventArgs e)
{
if(Page.IsValid)
{
txtmessage.Text = "Sayfada Hata Yok.";
}
else
{
txtmessage.Text = "Sayfa Hatal!";
}
}
ValidationSummary
ValidationSummary, dorulama kontrollerin ErrorMessage zelliine girilen
tm mesajlar listeler.
rnekte ValidationSummary kullanm gsterilmektedir.
<asp:ValidationSummary id="ValidationSummary1"
HeaderText="Hatalar">
</asp:ValidationSummary>
194 Modl 7:
DisplayMode zellii ile ValidationSummary kontrolunun grnts

deitirilebilir. DisplayMode, BulletList, List ve SingleParagraph
deerlerini alr. ShowMessageBox, hata listesinin mesaj kutusu iinde
grntlenmesini salar.
Konu 8: Zengin Kontroller
AdRotator
AdRotator, Web sayfalar zerinde reklam yayn yapmak iin kullanlr.
Reklam iin kullanlan banner nesneleri XML dosya ierisine kaydedilir.
rnekte AdRotator kullanm iin gerekli XML dosya (Ads.Xml)

gsterilmektedir.
<Advertisements>
<Ad>
<ImageUrl>image1.gif</ImageUrl>
<NavigateUrl>http://www.bilgeadam.com</NavigateUrl>
<AlternateText>BilgeAdam BTA</AlternateText>
<Impressions>80</Impressions>
<Keyword>Yazlm</Keyword>
</Ad>
<Ad>
<ImageUrl>image2.gif</ImageUrl>
<NavigateUrl>http://www.microsoft.com</NavigateUrl>
<AlternateText>Microsoft Site</AlternateText>
<Impressions>80</Impressions>
Konu: 1 195
<Keyword>microsoft</Keyword>
</Ad>
</Advertisements>
Ad: Her bir banner nesnesini temsil eder.

ImageUrl: Banner ierisinde grntlenecek resim dosyasn belirtir.
NavigateUrl: Gidilecek sayfann adres bilgisini belirtir.
AlternateText: Resime alternatif metin gstermek iin kullanlr.
Impression: -Banner resimlerinin uygulama sresini belirtir.
Keyword:.Banner nesneleri arasnda filtreleme oluturacak kategori adn
belirler.
AdRotator kontrolnn AdvertisementFile zellii, reklm bilgilerinin

bulunduu XML dosyay ierir. KeywordFilter zellii ise reklmlarn
filtrelenerek grntlenmesini salar.
Calendar
Calendar, web saylar zerinde Takvim gstermek iin kullanlr..
rnekte Calender kullanm gsterilmektedir.
<asp:Calendar id=takvim runat=server/>
Calendar kontrolne ait zellikler tablo 7.4de listelenmitir.
zellik Aklama
CellPadding Hcreler ve kenarlklar arasndaki

boluk deerini tutar.
CellSpacing Hcreler arasndaki boluk deerini
tutar.
DayNameFormat Gn isimlerinin grntlenme
biimini tutar. FirstLetter,
FirstTwoLetters, Full ve
Short deerleri vardr. Varsaylan
Short deeridir.
FirstDayOfWeek Haftann ilk gnn belirtir.
NextPrevFormat Next ve Previous linklerinin
biimini ayarlar. CustomText,
FullMonth, ShortMonth deerleri
alr. Varsaylan CustomText
deeridir.
SelectedDate Seilen gn bilgisini tutar. Varsaylan
deer gnn tarihidir.
SelectionMode Calendar nesnesinin seim modunu
belirler. Day, DayWeek,
DayWeekMonth ve None deerleri
196 Modl 7:
alr. Varsaylan seenek Day

deeridir.
ShowDayHeader Gn isimlerini kolonlarn zerinde
grntler.
ShowGridLines Gnleri hcreler iinde grntler.
ShowNextPrevMonth nceki ve sonraki ay linklerinin
ShowTitle Takvim baln grntler.
TitleFormat Balk yazsnn biimini belirtir.
Tablo 7.4: Calendar Kontrolnn zellikleri
rnekte Calender kullanm gsterilmektedir.
<asp:Calendar id="Calendar1" style="Z-INDEX: 105; LEFT:

160px; POSITION: absolute; TOP: 248px"
runat="server" CellSpacing="2" Width="240px"
Height="152px" BorderStyle="Groove" DayNameFormat="Full"
NextPrevFormat="FullMonth">
<DayStyle Font-Bold="True" HorizontalAlign="Center"
BorderStyle="None" BorderColor="Transparent"
VerticalAlign="Top" BackColor="LightCyan">
</DayStyle>
<DayHeaderStyle Font-Underline="True" Font-Italic="True"
HorizontalAlign="Right" BorderWidth="3px"
ForeColor="DarkBlue" BorderStyle="Groove"
BorderColor="#C0FFFF" VerticalAlign="Top"
BackColor="#FFC0FF">
</DayHeaderStyle>
<WeekendDayStyle BackColor="Salmon"></WeekendDayStyle>
</asp:Calendar>
Konu: 1 197
Konu 9: AutoPostBack zellii
AutoPostBack zellii, herhangi bir sunucu kontrolnn web sunucuya

otomatik olarak bilgi gndermesini salar. Web formu doldurduktan sonra
sunucuya gndermek iin genellikle button kontrolu kullanlr.
AutoPostBack zellii, DropDownList, ListBox, CheckBox, CheckBoxList,

RadioButton, RadioButtonList, TextBox ve Button kontrolnde bulunur.
Bu zelliin True olmas, seim yapldnda veya TextBox kontrolne yeni bir
deer girildiinde sayfann yeniden yklenmesi anlamna gelir.
rnekte AutoPostBack kullanm gsterilmektedir.
<%@ Page Language="C#" Debug="true" %>

<html>
<head></head>
<body>
<form runat="server">
Bilgiiniz Yabanc Dili Seiniz:<br/><br/>
<asp:listbox id="lstDiller" runat="server" rows="3"
AutoPostBack="true"
onSelectedIndexChanged="secimGoster"/>
<br><br>
<asp:Label id=lblMesaj runat="server" /> <br/><br/>
</form>
</body>
</html>
<script language=c# runat="server">
198 Modl 7:

{
if(!Page.IsPostBack)
{
lstFlowers.Items.Add(new ListItem("ngilizce"));
lstFlowers.Items.Add(new ListItem("Almanca"));
lstFlowers.Items.Add(new ListItem("Franszca"));
lstFlowers.SelectedIndex = 0;
}
}
public void showSelection(object source, EventArgs e)
{
lblMesaj.Text = "Setiiniz Dil " +
lstDiller.SelectedItem.Text;
}
</script>
AutoPostBack zelliininin gereksiz yere kullanlmas performans olumsuz

ynde etkiler.
Konu 10: ViewState
ViewState, kullanc ve sunucu arasnda tanan verilerinn gizli bir alanda

ifrelenerek saklanmasn salar. Forma ait tm kontrollerin deerleri ifrelenir
ve VIEWSTATE deikende saklanr. Form sunucuya gnderildikten sonra bir
hata olumas halinde kullancdan tekrar ayn verilerin girilmesi istenmez.
nk kullancnn girmi olduu deerler bu gizli deikende saklanr ve sayfa
alnca tekrar kullancya sunulur.
Konu: 1 199
rnekte ViewState kullanm gsterilmektedir.
<input type="hidden" name="__VIEWSTATE"

value="dDwtMTY5NzI1NjkxNzs7Po5lYTu9gAdJkhGyy1Rw1gGcc+ia" />
Modl zeti
15.
Web form bileenlerini aklayn?
16. Stardart kontroller nelerdir ? Aklayn.
17. Dorulama kontrolleri nelerdir ? Aklayn.
18. Zengin kontroller nelerdir ? Aklayn.
19. AutoPostBack nedir ?
20. ViewState zelliini aklayn?
200 Modl 7:
Lab 1: E-Ticaret Uygulamas Gelitirmek
Bu uygulamada, e-ticaret uygulamasnn web formlar tasarlanacaktr. E-ticaret

uygulamas ierisinde msterilerinin kendi kaytlarn yapabilmesi iin UyeKayit
formu tasarlanacaktr. Kayt olan mterilerin rn satn alabilmesi iin sisteme
giri yapmalar gerekmektedir. Kaytl mterilerin sisteme girii UyeGiris formu
ile salancaktr. Her iki form ierisinde standart ve dorulama kontrolleri
kullanlacaktr. Ayrca kullancy ynlendirmek iin Giris, Kayt ve Sat isminde
3 ayr web form tasarlanacaktr.

Web Formlar tanyacak,
Standart Kontrolleri kullanabilecek,
Dorulama kontrollerini kullanabileceksiniz.
Veritabannn projeye eklenmesi

Bu uygulamada kullanlacak Course veritaban oluturun.
10. Microsoft Access ile KitapDb isminde bir veritaban oluturun.
11. Veritabann tablolarn aadaki diyagrama gre oluturun.
Konu: 1 201
12. Veritaban ierisinde EnCokSatanlar isminde sorgu oluturun.

13. Sorgunun ierisine aadaki Select cmlesini ekleyin.
SELECT Kitap.KitapAdi, Kitap.Ucret, Kitap.KitapID
FROM Kitap INNER JOIN Siparis ON
Kitap.KitapID=Siparis.KitapID
GROUP BY Kitap.KitapAdi, Kitap.Ucret, Kitap.KitapID
ORDER BY Count(Siparis.Adet) DESC;
Web Formlarn eklenmesi

AspEticaret isminde yeni bir ASP.NET Web Application projesi an.
UyeKayit formunun eklenmesi

ASPEticaret projesine UyeKayt isminde yeni bir web form ekleyin.
TextBox txtAd
TextBox txtSoyad
TextBox txtEmail
TextBox txtSifre TextMode Password
TextBox txtSifreDogrula TextMode Password
RequiredFieldValidator ControlToValidate txtAd
rfvAd
ErrorMessage Ad bo geemezsiniz
Text *
RequiredFieldValidator ControlToValidate txtSoyad
rfvSoyad
ErrorMessage Soyad bo
geemezsiniz
Text *
202 Modl 7:
RequiredFieldValidator ControlToValidate txtEmail

rfvEmail
ErrorMessage E-maili bo
geemezsiniz
Text *
RequiredFieldValidator ControlToValidate txtSifre
rfvSifre
ErrorMessage ifreyi giriniz.
Text *
RequiredFieldValidator ControlToValidate txtSifreDogrula
rfvSifre2
ErrorMessage Dorulama ifresini
giriniz
Text *
RegularExpressionValidator ControlToValidate txtEmail
revEmail
ErrorMessage Hatal Email
Text *
Validation \w+([-
Expression +.]\w+)*@\w+([-
.]\w+)*\.\w+([-
.]\w+)*
CompareValidator ControlToCompare txtSifre
cvSifreDogrula
ControlToValidate txtSifre2
ErrorMessage ifreler uyumsuz
Text *
ValidationSummary vsHata
Button - btnKaydet Text Kaydet
UyeKayit Web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

Konu: 1 203
<%@ Register TagPrefix="uc1" TagName="yan" Src="yan.ascx"

%>
<%@ Page Language="C#" AutoEventWireup="false"
Codebehind="UyeKayit.aspx.cs"
Inherits="AspEticaret.UyeKayit" %>
<%@ Register TagPrefix="uc1" TagName="kategori"
Src="kategori.ascx" %>
<%@ Register TagPrefix="uc1" TagName="Ust" Src="Ust.ascx" %>
<%@ Register TagPrefix="uc1" TagName="Alt" Src="Alt.ascx" %>
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.0
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<title>UyeKayit</title>
<meta content="Microsoft Visual Studio .NET 7.1"

name="GENERATOR">
<meta content="C#" name="CODE_LANGUAGE">
<meta content="JavaScript"
name="vs_defaultClientScript">
<meta
content="http://schemas.microsoft.com/intellisense/ie5"
name="vs_targetSchema">
</HEAD>
<body bgColor="#f0fff0">
<TABLE id="Table1" cellSpacing="0" cellPadding="0"
width="700" align="center" border="0">
<TR>
<TD bgColor="#99ccff" colSpan="3"><uc1:ust
id="Ust1" runat="server"></uc1:ust></TD>
</TR>
<TR>
<TD vAlign="top" width="150"><uc1:kategori
id="Kategori1" runat="server"></uc1:kategori></TD>
<TD width="400" height="100%">
<P>
<TABLE id="Table2" cellSpacing="0"
cellPadding="0" width="300" align="center" border="0">
<TR>
<TD style="HEIGHT: 48px"
colSpan="2">
<P align="center"><FONT
face="Tahoma" size="2"><STRONG>yelik
Bilgileri</STRONG></FONT></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD style="WIDTH: 100px"><FONT
face="Tahoma" size="2">Ad*</FONT></TD>
<TD><asp:textbox id="txtAd"
runat="server"
Width="176px"></asp:textbox><asp:requiredfieldvalidator
id="rfvAd" runat="server" ControlToValidate="txtAd"
ErrorMessage="Ad bo
geemezsiniz">*</asp:requiredfieldvalidator><FONT
face="Tahoma" size="2"></FONT></TD>
</TR>
<TR>
face="Tahoma" size="2">Soyad*</FONT></TD>
<TD><asp:textbox id="txtSoyad"
runat="server"
204 Modl 7:
id="rfvSoyad" runat="server" ControlToValidate="txtSoyad"
ErrorMessage="Soyad bo
geemezsiniz.">*</asp:requiredfieldvalidator><FONT
</TR>
<TR>
face="Tahoma" size="2">E-Mail*</FONT></TD>
<TD><asp:textbox id="txtEmail"
runat="server"
id="rfvEmail" runat="server" ControlToValidate="txtEmail"
ErrorMessage="E-maili bo geemezsiniz. "
Display="Dynamic">*</asp:requiredfieldvalidator><asp:regu
larexpressionvalidator id="revEmail" runat="server"
ControlToValidate="txtEmail" ErrorMessage="Hatal Email"
Display="Dynamic"
ValidationExpression="\w+([-+.]\w+)*@\w+([-.]\w+)*\.\w+([-
.]\w+)*">*</asp:regularexpressionvalidator><FONT
</TR>
<TR>
face="Tahoma" size="2">ifre*</FONT></TD>
<TD><asp:textbox id="txtSifre"
runat="server" Width="176px"
TextMode="Password"></asp:textbox><asp:requiredfieldvalidato
r id="rfvSifre" runat="server" ControlToValidate="txtSifre"
ErrorMessage="ifreyi
giriniz.">*</asp:requiredfieldvalidator><FONT face="Tahoma"
size="2"></FONT></TD>
</TR>
<TR>
face="Tahoma" size="2">ifre Dorula*</FONT></TD>
<TD><asp:textbox
id="txtSifreDogrula" runat="server" Width="176px"
TextMode="Password"></asp:textbox><asp:requiredfieldvalidato
r id="rfvSifre2" runat="server"
ControlToValidate="txtSifreDogrula" ErrorMessage="Dorulama
ifresini giriniz."
Display="Dynamic">*</asp:requiredfieldvalidator><asp:comp
arevalidator id="cvSifreDogrula" runat="server"
ControlToValidate="txtSifreDogrula" ErrorMessage="ifreler
uyumsuz."
Display="Dynamic"
ControlToCompare="txtSifre">*</asp:comparevalidator></TD>
</TR>
<TR>
colSpan="2">
<P align="center"><asp:button
id="btnKaydet" runat="server"
Text="Kaydet"></asp:button></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD style="WIDTH: 100px"
colSpan="2"><asp:validationsummary id="vsHata"
runat="server" Width="286px"></asp:validationsummary></TD>
</TR>
<TR>
Konu: 1 205
<TD style="WIDTH: 100px; HEIGHT:

15px" colSpan="2"></TD>
</TR>
<TR>
<TD style="WIDTH: 100px"></TD>
<TD></TD>
</TR>
</TABLE>
</P>
</TD>
<TD vAlign="top" width="150"
bgColor="#0099ff"><uc1:yan id="Yan1"
runat="server"></uc1:yan></TD>
</TR>
<TR>
<TD bgColor="#99ccff" colSpan="3">
<uc1:Alt id="Alt1"
runat="server"></uc1:Alt></TD>
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
UyeGiris formunun eklenmesi

ASPEticaret projesine UyeGiris isminde yeni bir web form ekleyin.
TextBox txtEmail
TextBox txtSifre TextMode Password
Text *
Button btnGiris Text Giri
Label lblMesaj Text
206 Modl 7:
UyeGiri Web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

<%@ Register TagPrefix="uc1" TagName="yan" Src="yan.ascx" %>
Codebehind="UyeGiris.aspx.cs"
Inherits="AspEticaret.UyeGiris" %>
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<title>UyeGiris</title>
<meta name="GENERATOR" content="Microsoft Visual
Studio .NET 7.1">
<meta name="CODE_LANGUAGE" content="C#">
<meta name="vs_defaultClientScript"
content="JavaScript">
<meta name="vs_targetSchema"
content="http://schemas.microsoft.com/intellisense/ie5">
</HEAD>
<TR>
<uc1:Ust id="Ust1"
runat="server"></uc1:Ust></TD>
</TR>
<TR>
<TD width="150" vAlign="top">
<uc1:kategori id="Kategori1"
runat="server"></uc1:kategori></TD>
<P>
<TR>
colSpan="2">
<P align="center"><STRONG><FONT
face="Verdana" size="2"><BR>
ye
Giri</FONT></STRONG></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD style="WIDTH: 66px">E-
Mail </TD>
<TD>
<asp:TextBox id="txtEmail"
runat="server" Width="128px"></asp:TextBox></TD>
</TR>
<TR>
<TD style="WIDTH: 66px; HEIGHT:
11px">Sifre</TD>
<TD style="HEIGHT: 11px">
<asp:TextBox id="txtSifre"
runat="server" Width="127px"
TextMode="Password"></asp:TextBox></TD>
Konu: 1 207
</TR>
<TR>
colSpan="2">
<P align="center">
<asp:Button id="btnGiris"
runat="server" Text="Giri"></asp:Button></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD colSpan="2">
<asp:Label id="lblMesaj"
runat="server"></asp:Label></TD>
</TR>
</TABLE>
</P>
</TD>
<TD width="150" bgColor="#0099ff" vAlign="top">
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
<uc1:Alt id="Alt1"
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
Giris formunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Giris isminde yeni bir web form ekleyin.
HyperLink lnk1 NavigateUrl UyeGiris.aspx

Text Tklaynz
HyperLink lnk2 NavigateUrl UyeKayit.aspx
Text Tklaynz
208 Modl 7:
Giris Web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

Codebehind="Giris.aspx.cs" Inherits="AspEticaret.Giris" %>
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<title>Kayit</title>
Studio .NET 7.1">
</HEAD>
<TR>
<uc1:Ust id="Ust1"
</TR>
<TR>
<P><BR>
Sayfaya erimek iin ye girii
yapmalsnz.<BR>
Giri yapmak iin
<asp:HyperLink id="lnk1" runat="server"
NavigateUrl="UyeGiris.aspx">tklaynz</asp:HyperLink></P>
<P>ye olmak iin
Konu: 1 209

NavigateUrl="UyeKayit.aspx">tklaynz</asp:HyperLink></P>
</TD>
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
<uc1:Alt id="Alt1"
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
Kayit formunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Kayit isminde yeni bir web form ekleyin.
HyperLink lnk1 NavigateUrl UyeGiris.aspx

Text tklaynz
Kayit web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

<%@ Page Language="c# " AutoEventWireup="false"
Codebehind="Kayit.aspx.cs" Inherits="AspEticaret.Kayit" %>
Transitional//EN">
<HTML>
210 Modl 7:
<HEAD>
Studio .NET 7.1">
</HEAD>
<TR>
<uc1:Ust id="Ust1"
</TR>
<TR>
<P><BR>
Kayt ilemi baaryla tamaland.<BR>
Giri yapmak iin
NavigateUrl="UyeGiris.aspx">tiklayiniz</asp:HyperLink></P>
</TD>
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
<uc1:Alt id="Alt1"
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
Satis formunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Satis isminde yeni bir web form ekleyin.
HyperLink lnk1 NavigateUrl Default.aspx

Text tklaynz
Konu: 1 211
Satis web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

<%@ Page Language="c#" AutoEventWireup="false"
Codebehind="Satis.aspx.cs" Inherits="AspEticaret.Satis" %>
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
Studio .NET 7.1">
</HEAD>
<TR>
<uc1:Ust id="Ust1"
</TR>
<TR>
<P><BR>
Sati ilemi baaryla
tamaland.<BR>
Devam etmek iin
<asp:HyperLink id="link1" runat="server"
NavigateUrl="Default.aspx">tklaynz</asp:HyperLink></P>
</TD>
212 Modl 7:
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
<uc1:Alt id="Alt1"
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
Modul 9:
Modl 8: ASP.NET ile Kod Gelitirmek
Bu modlde Visual Studio .NET ortam ierisinde ASP.NET uygulamalarnn

kullanm yollarn reneceksiniz.
Inline ve Code Behind kod yazmay renecek,
214 Modl 8: Asp.Net ile Kod Gelitirmek
Client Side Server Side olay prosedrlerini renecek,

Page Event yaam dngsn tanyacaksnz.
Konu 1: Kod Yazmak
Web Form ierisinde kullanlan kontrollere ait HTML kodlar ve bu kontrollere

ait Visual Basic .NET kodlar bulunur. Web Formlarn en nemli zellii ise,
tasarm ve kod ara yzlerinin ayr tutulmasdr.
Web Forma kod eklemek iin yol izlenir:
Mixed Code: Bu metotta web ierii ile kod ayn sayfa ierisinde yazlr.
Bu metot pek tercih edilmez nk okunmas ve dzenlenmesi zordur.
Inline Code: Web ierii ile kod ayn sayfa ierisinde yer alr. ASP.NET
kodu Script etiketi ierisine yazlr.
Code-behind: HTML ierii ve Visual Basic .NET kodu tamamen ayr
dosyalarda tutulur. Kod dosyasna code-behind sayfas denir. Bu metot
Visual Studio .NET ortamnn varsaylan alma eklidir.
Konu: 1 215
Inline Kod Yazmak
Ayn .aspx dosyas iinde HTML kodu ve Visual Basic .NET kodu ayr
blmlere yazlr. Blmlerin ayr tutulmas okunabilirlii arttrr. Server tarafl
kodlar Script etiketi iersine yazlmaldr ve runat=server zellii
belirtilmelidir.
Kod 8.1: Inline Kod Yazmak
<%@ Page Language="C#" %>

<html>
<head>
<title>My First Web Form</title>
<script runat="server">
private void Page_Load (Sender As Object , e As EventArgs )
{
Message.Text = "Inline Kod Yazdk";
}
</script>
</head>
<body>
<form runat="server">
<asp:Label id="Message" runat="server" />
</form>
</body>
</html>
Code-Behind Kod Yazmak
Visual Studio .NET ortamnn kulland varsaylan model code-behind tasarm

modelidir. Programlama ve tasarm sayfalar ayr tutularak alma mantna
gre ayrm yaplm olur. Code-behind sayfalar, .aspx uzantl sayfann
sonuna .cs eklenerek isimlendirilir. Webform1.aspx sayfasnn code-behind
sayfas, WebForm1.aspx.cs eklindedir.
Form zerinde bir kontrole ift tklandnda code-behind sayfas alr ve o

kontrole ait olay iin metot tanmlanr.
Code-behind sayfasnn .aspx sayfasyla birlikte alabilmesi iin, .aspx

sayfasnn Page bildiriminde, CodeBehind ve Src zelliklerine ilgili deerlerin
girilmesi gerekir.
Kod 8.2: WebForm.aspx - Code-behind kod yazmak

Codebehind="WebForm1.aspx.cs"
Inherits="ilkAspNet.WebForm1"%>
<HTML>
<HEAD>
<title>BilgeAdam</title>
</HEAD>
<body MS_POSITIONING="GridLayout">
<asp:TextBox id="txtAd" runat="server"/>
<asp:Button id="btnGonder" runat="server"
Text="Gnder"></asp:Button>
<asp:Label id="lblMesaj" runat="server"></asp:Label>
Konu: 1 217
</form>
</body>
</HTML>
Kod 8.3: WebForm.aspx.cs Code-Behind Sayfas
using System;
using System.Collections;
using System.ComponentModel;
using System.Data;
using System.Web;
using System.Web.UI;
using System.Web.UI.WebControls;
using System.Web.UI.HtmlControls;
public class WebForm1 : System.Web.UI.Page
{
protected System.Web.UI.WebControls.TextBox txtAd;
protected System.Web.UI.WebControls.Label lblMesaj;
protected System.Web.UI.WebControls.Button btnGonder;

{
Response.Write("Selam");
}
private void Button1_Click(object sender, System.EventArgs e)
{
lblMesaj.Text = "Hogeldin " +
txtAd.Text.ToString();
}
Codebehind
Code-behind sayfasnn ismini temsil eder. Visual Studio .NET platformunun
dosyay birletirebilmesi iin gereklidir.
Src
Code-behind sayfasnn n derleme ileminden gemedii durumlarda bu
zellik kullanlr. Code-behind sayfasnn ismini temsil eder.
Konu 2: Client Side(stemci Tarafl) Olay

Prosedrleri
Client-side olay prosedrleri, web forma istekte bulunan kullanc bilgisayar

zerinde ilenen olaylardr. Kullanc tarafnda oluan bu olaylar, sunucuya
hibir bilgi gndermezler. nk istemci tarafndaki Internet taraycs kodu alr
ve iler.
Client-side olay prosedrleri yalnzca HTML kontrolleri tarafndan kullanlr.

Client-side olay prosedrleri hibir zaman sunucu kayna kullanmaz. rnein
SQL Server veritabanna erimek iin client-side kod kullanlamaz.
Client-side olay prosedrlerini, istemci tarafnda ksa zamanda olumas

istenilen olaylar iin kullanlr. rnein, metin kutusuna girilen deerin
doruluunu kontrol etmek iin client-side kod kullanlabilir.
Client-side kodlar <Script> bloklar ierisinde tanmlanr. rnekte JavaScript

ile istemci tarafl kod tanmlanmaktadr.
<SCRIPT language=JavaScript>
</SCRIPT>
Konu: 1 219
Konu 3: Server Side(Sunucu Tarafl) Olay

Prosedrleri
Server-side olay prosedrleri, sunucu zerinde alan olaylardr. Server-side

olay prosedrleri client-side olay prosedrlerinden olduka gldr.
Server-side olay prosedrleri, web sunucusu zerinde bulunan derlenmi

kodlardan oluur. Web ve HTML server kontrolleri tarafndan oluturulan
olaylarn, ilenmesinde kullanlr. Client-side olay prosedrleri sunucu
kaynaklarn kullanamazken, server-side olay prosedrleri sunucu kaynaklarn
kullanr.
Server-side olay prosedrleri iin aadaki tanmlama yaplr.
<SCRIPT language=c# runat=server>
Client-side olay prosedrleri ile fare ve klavye olaylarna kod yazlabilir. Server-
side olay prosedrleri Click ve Change gibi olaylar iin kullanlr. Fare ve
klavye olaylar gibi ok sk gerekleebilecek olaylar desteklenmez.
Olay Prosedrleri Oluturmak
Visual Studio .NET ierisinde server-side olay prosedrleri iki adm ile
oluturulur. Birinci adm olay retecek kontrolu web form zerine eklemektir.
kinci adm ise code-behind sayfasna olay prosedurn eklemektir.
Olay prosedrleri kontrolun ID zelliine girilen deerden faydalanarak

oluturulur. Handles anahtar szc kontroln hangi olay ile
ilikilendirileceini belirler. Handles anahtar szc ile tek bir olay iin birden
fazla olay prosedr oluturulabilir.
rnekte Web form ierisine btn1 isminde bir button yerletirilmitir. Eklenen
btn1 kontrolunun, retilen HTML kodu ve code-behind sayfasna eklenen olay
prosedr kod 8.4 belirtilmitir.
Kod 8.4: Button Kontrolne Click Olay ile likilendirmek
<asp:Button id=btn1 runat=server/>
...
protected System.Web.UI.WebControls.Button btn1

private void btn1_Click(object sender, System.EventArgs e)
{
//
}
Server olay prosedrlerinin almasn salamak iin kontrollerin WithEvents
anahtar szc ile tanmlanmas gerekir.
Konu: 1 221
Olay prosedrlerine iki parametre girilmelidir.

Sender: Olay tetikleyen kontrol nesnesidir.
EventArgs: Olaya zg parametreleri ieren nesnedir.
Olay Prosedrlerinde Kontrollerle Etkileim
Web uygulamalarnda, genellikle kontrollerden veri alma ve kontrollere veri

gnderme ilemlerine ihtiya duyulur. Server-side olay prosedrleri bu tr zor
ilemlerin kolayca yaplmasn salar.
rnekte txtAd isimli metin kutusuna girilen deer lblMesaj isimli etikete
yazdrlmaktadr.
Kod 8.5: Olay prosedrleriyle almak
<asp:TextBox id=txtAd runat=server />

<asp:Button id=btn1 runat=server/>
<asp:Label id=lblMesaj runat=server />
private void Page_Load(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
Button1.Click +=new EventHandler(btn1_Click);
}
private void btn1_Click (ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs)
{
string mesaj = Merhaba + txtAd.Text.ToString();
lblMesaj.Text = Mesaj;
}
Konu 4: Sayfa Yaam Dngs
Bir ASP.NET sayfas belirli olaylar sras ile alr. Bu sraya Sayfa Yaam
Dngs denir
Bu dng olaylar aadaki srada gerekleir.
1- Page_Init (Page Initialize Sayfann olumaya balamas): Bu

aamada sayfa balatlr ve sayfadaki kontroller oluturulur.
2- Page_Load (Sayfann yklenmesi): Bu olay, sayfa yklendii zaman
tetiklenir.
3- Control Events (Kullanc kontrol olaylar): Click ve Change
olaylardr. Bu olaylar kontrollerin tklanmas veya kontrol deerlerinin
deiimi ile tetiklenir. TxtAd_Changed ve Btn1_Click gibi.
4- Page_Unload (Sayfann Kapanmas): Bu olay, sayfa kapand zaman
tetiklenir.
Page Event yaam dngs sonlandnda sayfaya ait bilgiler hafzadan silinir.
Kontrol olaylarnn ou, sayfa sunucuya geri gnderilene kadar

gereklemez. rnein Click olay ile form sunucuya gnderilmeden Change
olaylar gereklemez.
Konu: 1 223
Response.Redirect
Kullancy bir sayfadan baka bir sayfaya ynlendirmek iin kullanlr.

HyperLink kontrol gibi sayfalar arasnda dolamay salar. Parametre olarak
gidilecek sayfann adresini belirtilir.
rnekte Response.Redirect metodu ile ynlendirme ilemi

gerekletirilmektedir.
Kod 8.6: Response.Redirect
private void ListBox1_SelectedIndexChanged(object sender,

System.EventArgs e)
{
} Response.Redirect(ListBox1.SelectedValue);
<asp:ListBox id="ListBox1" runat="server"

AutoPostBack="True">
<asp:ListItem
Value="http://www.yahoo.com">yahoo
</asp:ListItem>
<asp:ListItem
Value="http://www.google.com">google
</asp:ListItem>
</asp:ListBox>
Postback lemleri
Sunucuya veri gnderme ilemine postback denir. rnein Button kontrol

tklannca otomatik olarak sunucuya veri yollanr.
Varsaylan olarak veri yollayan tek kontrol Button kontroldr. Dier kontroller
iin AutoPostBack zelliinin True yaplmas gerekir.
rnekte DropDownList kontrolunun AutoPostBack zelliine True deeri

girilmitir. Bu durum liste kutusundan seilen deerin sunucuya gnderilmesini
salar.
Kod 8.7 DropDownList Kontrolunun Sunucuya Gnderilmesi
<asp:DropDownList id="DropDownList1"
runat="server" AutoPostBack=True>
<asp:ListItem>Trke </asp:ListItem>
</asp:DropDownList>
<asp:TextBox id=mesaj runat=server/>
private void DropDownList1_SelectedIndexChanged(object

sender, System.EventArgs e)
{
mesaj.Text = DropDownList1.SelectedItem.Value;
}
Konu: 1 225
Page.IsPostback
Page Load olay, sayfa yklendii zaman gerekleir. Sayfaya yaplan her
istekte Page Load olay iindeki kodlar alr. Ayn sayfann her seferinde
yeniden altrlmas, istenilen bir durum deildir.
Page.IsPostback zellii ile, sayfann Load olay iindeki kodlar sadece bir
kez altrlr. Bylece sayfa yeniden arldnda bu ilemler gereklemez.
rnekte Page.IsPostBack zelliinin kullanm gsterilmektedir.
Kod 8.8: Page.IsPostBack

System.EventArgs e)
{
//Put user code to initialize the page here
{
//sadece sayfann ilk yklendiinde alan istenilen
alan
}
//sayfa her yklendiinde allan alan
}
Modl zeti
21. Web form ierisinde kod yazmak iin hangi yntemler kullanlr?
22. Code-Behind kod yazma tekniini aklayn?
23. Sayfa yaam dngsn aklayn?
24. Response.Redirect niin kullanlr?
25. Page.IsPostBack niin kullanlr?
Lab 1: ASP.Net ile Kod Gelitirmek
Bu uygulamada, Code Behind ve Inline kod yntemlerinin kullanmn

reneceksiniz. Ayrca istemci tarafl skriptlerin yazlmn reneceksiniz.

Code Behind kod yazma yntemini renecek,
Inline kod yazma yntemini renecek,
stemci tarafl skriptlerin kullanmn reneceksiniz.
Web uygulamas oluturmak

Bu uygulamada kullanlacak ASP.Net Web Application projesini oluturun.
14. File mens altndan New alt mensn iaret edin ve Project
komutunu tklayn.
15. New Project ileti kutusundan ASP.Net Web Application ablonunu
sein.
16. Location metin kutusuna http://localhost/AspCode yazn.
Konu: 1 227
17. Enter butonu tklayn.
Web Form eklenmesi

AspCode projesine Test isminde yeni bir web form ekleyin.
Button btnCodeBehind Text Code Behind

Button btnInline Text Inline
<INPUT type="button"> Value Java script
Kodlarn yazlmas
1- btnCodeBehind kontrolunun Click olayna Code Behind yazan kodu

yazin. Bu kod code behind yntemi ile btnCodeBehind kontrolunun click
olayn altrr.
Response.Write("Code Behind")
2- Test web formunun HTML blmne aadaki kodlar yazn. Bu kod,

inline kod yntemi ile btnInline butonunun Click olayn altrr. Bu kodu
<Body>..</Body> etiketleri arasna ekleyin.
<script language="c#" runat="server">

private void btn_Click(object sender, System.EventArgs e)
{
Response.Write("Inline");
}
</script>
3- Test web formunun HTML blmne aadaki kodlar yazn. Bu kod,

Java Script ile istemci tarafl kod tanmlamaktadr. . Bu kodu
<Head>..</Head> etiketleri arasna ekleyin.
<script language="javascript">
function mesaj()
{
alert('Hello World')
}
</script>
Fonksiyonu armak iin <Body>..</Body> etiketleri arasna aadaki kodu

ekleyin.
<INPUT style="Z-INDEX: 103; LEFT: 24px; WIDTH: 112px;

POSITION: absolute; TOP: 88px; HEIGHT: 24px"
type="button" value="Java Script" onclick="mesaj()">
Modul 9:
Modl 9: Web Programlamaya Giri
Web uygulamalarn zenginletiren birok programlama dili bulunur. Web

sayfalarn gelitirmek iin HTML dilinin kullanlmas gerekir. Sadece HTML
kullanm statik (sabit) sayfalar gelitirmek iin yeterlidir. Ancak ierii kolayca
ekillendirmeyi salayan CSS dili, istemci tarafl alan kodlarn yazlmas iin
Javascript VBScript dilleri de Web uygulamalarn zenginletirir.
230 Modl 9: Web Programlamaya Giri

HTML nesnelerini renecek,
Javascript ve VBScript dilleri ile istemci tarafl kod yazabilecek,
CSS ile sayfalara zel stiller kazandracaksnz.
Konu 1 : Web Programlamaya Giri

stemci ve sunucu tarafnda alan eitli teknolojiler mevcuttur. Bir Web
sayfas tasarlamak iin kullanlan ortak dil HTML dilidir. Ancak HTML sayfalar
iinde, sunucu tarafnda ve kullanc tarafnda alabilen ayr web
programlama dilleri kullanlabilir. rnein JavaScript, kullanc tarafnda
kodlama imkan sunarken, CGI, ASP, Php, Perl, ASP.NET gibi web
programlama dilleri, sunucu tarafnda kod yazma imkan sunar.
Konu 2: HTML
HTML (Hyper Text Markup Language), bir iaretleme dilidir. stemci tarafnda
alan Internet taraycs tarafndan okunur, yorumlanr ve alnan iaretler
neticesinde ekrana ilgili grnt yanstlr.
HTML, HTTP (HyperText Transfer Protocol) ile bir arada alr. Bu iaretleme
dili ile oluturulmu dkmanlar yalnzca istemci tarafnda alr.
Konu: 1 231
HTML dkmanlarnn tm ASCII karakterlerinden oluur ve herhangi bir

metin editrnde yazarak oluturulabilir.
HTML Yaps
HTML dilini oluturan bileenler
Tag (etiket)
Attribute (nitelik)
Value (deer) olarak tanmlanr.
HTML kodlarnn temeli etiketlerdir. Bir etiket, HTMLe yaplmas istenen bir
olayn bildirimini temsil eder. Etiketlerin ierisine attribute ad verilen deerler
girilir. Etiketlere ait deiik zellikler, attribute nesnelerinde saklanr.
Attribute deerleri, olaylara ait ayrntlar tutar. Value ise, bir attribute
deerinin davranaca tarz belirler.
Tag
Etiketler (Tag), <> iaretleri arasnda yazlr. Semboller ve etiket arasnda

boluk yoktur.
<Html>
Bir etikete ait ama ve kapatma ifadeleri vardr. Ama ifadesi <Html>,kapatma
ifadesi ise </Html> eklinde bildirilir. Yani alan bir etiket, ayn isim bana /
iareti getirilerek kapatlr. rnein <P> etiketi,bir paragraf amaya yarar. </P>
Kapatma ifadesi kullanldnda ise bu kapatma ifadesinin kullanld yere

kadar olan blm paragrafn , iine dahil edilir. Ancak baz istisnalarda vardr.
<Img> ve <Br> etiketi gibi baz etiketler iin bir kapatma ifadesi yoktur.
HTML etiketlerinde byk harf, kk harf duyarll yoktur.
Attribute
znitelikler (Attribute), bir etikete ait zellikleri belirler. <html> etiketi ve

</html> kapatma etiketi, HTML belgesinin balad ve bittii yeri belirtir ve
Attribute deerine ihtiyac yoktur. Attribute olmadan alan etiketlerin
yan sra, attribute ile birlikte alan etiketler de vardr. <body> etiketi,
</body> kapatma ifadesi ile grntlenecek alann balangcn ve bitiini
bildirir. Bu etiket, hibir attribute tanmlanmadan alabilir. Grntlenecek
alana bir arka plan rengi tanmlamak istediinizde bgcolor veya
grntlenecek yaz tipini tanmlamak istediinizde text zniteliklerine
deerler atanmaldr.
Aadaki rnekte siyah zemin zerine beyaz yaz yazlmaktadr.
<Body bgcolor=#000000 text=#ffffff>

Konu: 1 233
Value
Bir olayn ne ekilde gerekleecei value ile bildirilir. rnein bir paragraflk
metinin hizalanmas, <DIV> etiketi kullanlarak yaplr. DIV etiketinin align
attribute deeri, left, right, center ve justify deerlerinden birini
alr.
HTML Belgesi Nasl Oluturulur?
HTML belgeleri tag, attribute ve value bileenleri kullanlarak oluturulur.

Bir HTML belgesi en basit ekilde kod 9.1de gsterilmitir.
Kod 9.1:Temel HTML Belgesi
<html>
<head>
<title> Temel HTML Belgesi </title>
</head>
<body>
Sayfada kullanlacak herey burada bildirilir.
</body>
</html>
<html></html>, Taraycya HTML belgenin balad ve bittii alan bildirir.

<head></head>, Taraycya HTML belge hakknda bilgi verir. <title> ve
<meta> etiketleri <head></head etiketleri arasnda yer alr.
<title></title>, belgenin balk yazsn tutar.
<body><body>, belgenin gvde blmdr. Sayfada grntlenmesi istenen
tm deerler burada bildirilir.
Konu: 1 235
En Sk Kullanlan Etiketler
Balklar
Bir sayfadaki yaznn balklarn standart ekilde tutmak iin HTML balklar
kullanlr. Balklar 1 ve 6 aras deerler alr.
Kod 9.2: HTML Balk Etiketleri
<html>
<head>
<title>Balk Etiketleri</title>
</head>
<body>
<h1>html balklar</h1>
<h1>Bu balk H1 tag'i ile olutu</h1>
</body>
</html>
Paragraf ve Satr Sonu

<p>... </p> etiketleri arasnda paragraflar tanmlanr. Paragrafta, satr sonunu
bildirmek iin <br> etiketi kullanlr.
Sayfalara Balant Vermek

Birden fazla sayfay birbirine balamak iin sayfa balantlar kullanlr.
Bir sayfada baka bir sayfaya balant verebilmek iin

<a> etiketi yazlr,
<a ifadesinden sonra href attribute deerine balant verilecek
sayfann adresi girilir,
Target attribute deerine balant sayfasnn nasl bir sayfada
grntlenecei bilgisi girilir. (Varsaylan olarak _self deeri alnr. Yani
kendi sayfasnda alr.)
> karakteri ile <a> etiketi sonlanr. Balantnn almas iin tklanmas
gereken metin girilir.
Ve metin bitimine </a> etiketi yerletirilir.
Kod 9.3: Sayfa iinde Balant Vermek
<a href="http://www.bilgeadam.com" target="_blank">BilgeAdam

BTA</a>
Listeler
Belge iinde metine liste grnm vermek iin listeleme etiketleri kullanlr.
Srasz ve sral listeler oluturulabilir. Srasz listeler, <ul>...</ul> etiketleri
arasnda oluturulur. Her bir liste nesnesi iin <li> etiketi kullanlr.
Sral listeler, <ol>...</ol> etiketleri arasnda oluturulur. Her bir liste

nesnesi iin <li> etiketi kullanlr.
Kod 9.4: Liste Oluturmak
<h4> Sral liste</h4>

<ol>
<li>nesne 1
<li>nesne 2
</ol>
<h4>Srasz Liste</h4>
<ul>
<li>nesne 1
<li>nesne 2
</ul>
Sral ve srasz listelerin dnda programc tarafndan tanml listeler

oluturulabilir. <dl>...</dl> etiketleri arasnda listelenecek metinler girilir. Bu
etiketler arasna, bal tutan <dt> etiketi ve balk altnda grntlenecek
metini tutan <dd> etiketi yerletirilir.
Konu: 1 237
Kod 9.5: Tanml Liste Oluturmak
<dl>
<dt> Balk 1:
<dd> Balk 1'e ait aklama bu paragrafta girilir.Balk
1'e ait aklama bu paragrafta girilir.
<dt> Balk 2:
<dd> Balk 2'ye ait aklama bu paragrafta girilir.
Balk 2'ye ait aklama bu paragrafta girilir.
</dl>
NOT: Listeleme ifadeleri i ie kullanlabilir.
Resim Grntleme
HTML sayfalarnda resim grntlemek iin <img> etiketi kullanlr. src
attribute deeri, grntlenecek resmin adresini tutar.
Kod 9.6da <img> kullanm gsterilmektedir.
Kod 9.6: Resim Grntlemek
<a href="http://www.bilgeadam.com">
<img src="c:\resimler\resim1.jpg">
</a>
img etiketinin sonlandrma ifadesi yoktur.
Tablolar
Satr ve stnlardan oluan yaplara tablo denir. Bir Web sayfas ierisinde,
grnm belirli snrlarda tutmak iin tablolardan yararlanlr.
<table>...</table> etiketleri ile tablonun balang ve biti alan bildirilir. Bu

etiketler arasndaki, <tr> satrlar, <td> ise stunlar temsil eder. Tablonun
align , border, width, height bgcolor attribute deerleri ile tabloya
eitli nitelikler verilebilir. Align attribute nesnesi center, left veya right
hizalama deerini alr. Border tablo kenarlklarnn kalnlk deerini tutar.
Kod 9.7: 4x3 Boyutlarnda Tablo oluturmak
<table width="140" border="2" bgcolor="#6633CC"

align="left">
<tr>
<td>1. satr 1. stun</td>
<td>1. satr 2. stun </td>
</tr>
<tr>
</tr>
<tr>

</tr>
<tr>
</tr>
</table>
Konu 3: Script Nedir?
HTML dosyas iine gmlm kodlara script denir. Yorumlanmas iin internet
taraycsna ihtiya vardr. HTML dilinin karlayamad baz ihtiyalara zm
retmek iin scriptler kullanlr.
Konu: 1 239
JavaScript
JavaScript dili, Netscape firmas tarafndan oluturulmutur. Yazm biimi

olarak C dili esas alnarak tasarlanmtr. Ama olarak HTMLin yetmedii
yerlere scriptler ile destek vermesi dnlmtir. Web programclna
dinamik bir yap kazandran JavaScript, istemci tarafnda alr. Kullanm
giderek yaygnlaan JavaScript, daha sonra Microsoft firmasnn Internet
Explorer web taraycsnda da kullanlabillir hale geldi. Gnmzde tm
tarayclarn destekledii bir script dilidir.
JavaScript kodlar yazmak iin Notepad gibi bir metin editr yeterlidir. Kodlar
<script>...</script> etiketleri arasnda yazlmaldr.
Bu kod alan iinde yorum satrlar iin // ve /* ... */ ifadeleri kullanlabilir.
Sadece bir satr yorum satr yaplacaksa // ifadesi kullanlr.
// bu satr yorum satrdr.
Birden fazla satr yorum satr yaplacaksa, satrlarn balad yere /*, bittii
yere */ ifadeleri yerletirilir.
/* yoruma alnan 1. satr
2. satr
...
*/
JavaScript kodlar HTML sayfalar iine <head> etiketlerine gml olarak veya
.js uzantl dosyalara referans gnderilerek HTML iinden arlabilir.
JavaScript dilinde nesneler, nesnelere uygulanan olaylar ve olaylara ilikin

grevler vardr. Bir nesneyi tklamak, zerine gelmek, zerinde dolamak gibi
ilemler, sayfa ile kullancnn etkileimli olarak almasn salar.
JavaScript, ayn bir programlama dilinde olduu gibi deikenlere, klavyeden

bilgi alma, ekrana kt verme ilemlerine, koul ve dng yaplarna,
fonksiyon, nesne ve olay kavramlarna sahiptir.
Kod 9.8: rnek JavaScript
<html>
<head><title>onClick</title>
function merhaba()
{
alert ("beni tikladiniz");
}
</script>
</head>
<body>
<input type="button" name="tikla" value="tikla"
onClick=merhaba()>
</body>
</html>
script etiketinin language attribute deeri ile kullanlacak script dili belirtilir.
Javascript kullanlmas iin burada language=javascript bildirimi yaplr.
Kod 9.9: rnek JavaScript
<html>
<head>
<title>JavaScript rnei</title>
</head>
<body>
<br> Bu yaz html ile yazld.
<br>
<script language="JavaScript">
document.write("te bu ise JavaScript ile yazld!")
</script>
<br>
Bu yaz yine HTML ile yazld.
</body>
</html>
Buradaki script ifadesi head etiketleri arasnda bir fonksiyon olarak deil,
body etiketleri arasnda satr halinde kullanlmtr.
Deikenler
var anahtar szc ile yeni bir deiken oluturulur. Tr bilgisi saklanmaz.
Saysal deerler verildiinde ilem yapma yeteneine sahip olurlar. ift trnak
ierisinde deer verildiinde ise metin ifadesi olarak anlalr.
Konu: 1 241
Dikkat edilmesi gereken nokta deikenlerin kk byk harf duyarl

olmasdr. Baz tarayclar iin deiken isimlerinde bu duyarllk gz nnde
bulundurulmazken, ou taraycda kk byk harf duyarllna dikkat
edilir. Bu nedenle her deiken ad bu durum gz nnde bulundurularak
verilmelidir.
var deger1;
var deger2=20;
var deger3=30;
var ay=Mays;
var yil=2005;
var degerToplam=deger2+deger3;
var tarih=ay+yil;
Satrn sonunda sonlandrma karakteri olarak ; kullanlr. degerToplam isimli

deikende 20 ve 30 deerleri toplanarak elde edilen 50 deeri tutulurken,
tarih isimli deikende, ay ve yil deikenlerinden gelen metin ifadeleri
birletirilir ve Mays2005 deeri oluturulur.
Koul Operatr
[koul ifadesi] ? koul_doru_ise : koul_yanl_ise
Deiken tanmlarken aritmetik, karlatrma ve mantksal operatrler

kullanlabilir. Bunlara ek olarak C dilinden gelen koul operatrleri kullanlabilir.
Bir if deyiminin tek satrda yazlm haline benzeyen bu operatrn kullanm
kod 3.1.1de gsterilmitir.
Genel kullanm biimi ise
[koul ifadesi] ? koul_doru_ise : koul_yanl_ise
eklindedir.
Kod 9.10: Koul Operatrnn Kullanm
var a=5;
var b=7;
var c=14;
var d=23;
var e;
e = (a + b < c) ? d : a+b ;
Bu kodda, (a + b < c ) ifadesi ile elde edilen sonuca gre, e deerine d

veya a + b deerleri atanr.
a + b ileminin sonucu olan 12 deeri, c deerinden kk olduu iin ifade
doru olarak sonulanr. Bu durumda d deeri, e deikenine atanr ve e
deikeni 23 deerini tar.
Bu koulu if deyimi ile yazlabilir.
if (a + b < c)
e = d;
else
e = a+ b;
Operatrler
JavaScript operatrleri, Visual Basic .NET dilinde kullanlan operatrlerden
biraz farkldr. rnein mod almak iin Mod anahtar szc yerine % mod alma
operatr kullanlr.
Atama Operatr ( = )
Deikenlere deer atamak iin = karekteri kullanlr.
Aritmetik Operatrler
Deikenler zerinde aritmetik ilemler yapmak iin tanmlanm operatrlerdir.
Operatr Aklama
+ Saysal deikenleri toplar. String

deikenlerini birbirine ekler.
- Saysal deikenlerde karma
ilemi yapar.
* Saysal deikenlerde arpma
ilemi yapar.
/ Saysal deikenlerde blme ilemi
yapar.
% Saysal deikenlerde mod alma
ilemini yapar.
++ Saysal deikenlerde artma
ilemini yapar.
-- Saysal deikenlerde azalma
ilemini yapar.
Tablo 9.1: Aritmetik Operatrler
Visual Basic .NET aritmetik operatrlerinden farkl olan ++ ve -- operatrleri, C

dili operatrlerindendir. Deikeni bir arttrma veya bir azaltma yeteneine
sahiptir. Prefix (deiken isminin nnde) ve subfix (deiken isminin
arkasnda) olmak zere iki kullanm ekli vardr.
Deikenin prefix kullanm kod 9.11 de gsterilmektedir.
Kod 9.11: Prefix ++ operatr
var x = 5;
// x deikeni bir arttrlr ve ekrana 6 deeri yazlr
document.write(++x);
Konu: 1 243
Deikenin subfix kullanmnda ise nce deer alnr, ak bir sonraki satra
getikten sonra deikenin deeri bir arttrlr.
Kod 9.12: Subfix ++ operatr
var x = 5;
/* x deikeni nce yazlr, sonra bir arttrlr.
Yani ekrana 5 yazlr. */
document.write( x++);
// Ekrana 6 deeri yazlr.
document.write(x);
Karlatrma Operatrleri
JavaScript kodlar ierisinde de karlatrma ilemleri yaplabilir. Ancak bu
operatrler Visual Basic .NET karlatrma operatrlerinden biraz farkldr.
Operatr Aklama
== Eit midir? operatr. ki deer de

birbirine eit ise true sonucu verir.
!= Eit deil midir? operatr. ki
deer birbirine eit deilse true
sonucunu verir.
< Kk operatr. Sol taraf deeri,
sa taraf deerinden kkse true
sonucunu verir.
> Byktr operatr. Sol taraf
deeri, sa taraf deerinden byk
ise true sonucunu verir.
<= Kk eittir operatr.
>= Byk eittir operatr.
Tablo 9.2: Karlatrma Operatrleri
ki deerin eitliinin karlatrlmas iin == operatr kullanlr.

if (a == b) {
document.write(a ile b deikeni eit)
}
ki deerin eitsizliinin karlatrlmas iin != operatr kullanlr.
if (a != b) {
document.write(a ile b deikeni eit deildir)
}
Mantksal Operatrler
Mantksal operatrler ise Visual Basic .NET mantksal operatrlerinden
tamamen farkldr.
Operatr Aklama
&& And (ve) operatr. ki tarafta

belirtilen ifadeler true ise, sonu
olarak true deerini dndrr.
|| Or (veya) operatr. ki tarafta
verilen ifadelerden en az birinin
doru olmas durumunda true
deerini dndrr.
! Not operatr: Koulun yanl
olmas durumunda true deerini
verir.
Tablo 9.3: Mantksal Operatrler
Visual Basic .NET programlamada And operatrnn karl && operatrdr.

Or operatrnn karl ise || operatrdr. Bir deerin deili anlamna
gelen Not operatrn karl ise ! operatrdr.
Klavyeden Bilgi Alma ve Ekrana kt Verme

JavaScript dilinde kullancdan bilgi almak iin formlarn dnda promt komutu
kullanlr. promt komutu ile kullancdan bilgi alrken ayr bir pencere alr.
prompt(soru, cevap iin rehber ifade);
Kod 9.13: Prompt ile kullancdan deer almak
var sehir;
sehir=prompt(Yaadnz ehrin trafik kodunu giriniz,
stanbul iin 34, Ankara iin 6 gibi);
JavaScript dilinde HTML sayfasna yaz yazdrmak iin write komutu kullanlr.
document.write(Yazlmak istenen deikene ilikin

aklama, degisken);
Grld gibi write komutu document fonksiyonuyla birlikte kullanlr.
Koul ve Dng Yaplar

Programlamann akn ynlendiren koul yaplar ve dnglerdir. Dngler
birden fazla gerekletirilecek ilemlerin blok halinde yazlmasn salar.
if koul ifadesinin genel yaps
if ( koul )
// koul doru ise alacak ifade
// koul yanl ise akn devam edecei alan

Konu: 1 245
Koulun doru olmas halinde yaplacak ilemler bir satrdan fazla yer
tutuyorsa, bu satrlar {} parantezleri ile gruplanr. Visual Basic .NET dilindeki
gibi End if ifadesi kullanlmaz.
if (koul) {
//koul doru ise
}
else {
//koul yanl ise
}
Tekrarlanan belirli bir ilemi yaptrmak iin kullanlan dnglerin JavaScript

dilindeki kullanm tamamen C dilinin yapsna gre tasarlanmtr.
for dngsnn genel kullanm biimi;

for(balang_deeri; dng_ifadesi; deiecek_deiken_ad)
{
//yaplacak ilemler
}
eklindedir.
Kod 9.14: For Dngsnn Kullanm
var a;
var b = 10;
for (a = 1; a <= b; a++) {
document.write( a , . say, <br>);
}
while dngsnn yaps

while ( dng_koul_ifadesi )
{
//art doruysa yaplacak ilemler
}
//art doru deilse yaplacak ilemler
Visual Basic .NET dilindeki Select Case dngsne karlk olarak JavaScript
dilinde switch-case ifadesi vardr. Genel kullanm:
switch (parametre)
{
case ifade1:
// ifade1 koulu doru ise yaplmas istenenler
break; //break ile dier koullarn da almas
//engellenir ve dngden klr.
case ifade2:
//ifade2 koulu doru ise yaplmas istenenler
break;
}
Fonksiyonlar
JavaScript dilinde, kodlarn yeniden kullanlabilmesi iin kullanlr. Genel
kullanm:
function fonksiyon_ismi(parametre1, parametre2)

{
//yaplacak ilemler
}
Fonksiyon iinde hesaplanan deer, return ifadesi ile geri dndrlr.
Kod 9.15: JavaScript ile Toplama
function topla(deger1, deger2)

{
var sonuc= deger1+deger2;
return sonuc;
}
Topla fonksiyonuna gnderilen deger1 ve deger2 deikenleri toplanarak,

fonksiyon iinde oluturulan sonuc deikenine atanr. return sonuc; ifadesi
ile topla fonksiyonunda elde edilen sonu geri dndrlr.
JavaScript Nesneleri
JavaScript iinde baz ilemler, baz nesnelerin fonksiyonlar arlarak yaplr.
rnein document.write komutu, aslnda document nesnesinin write
metodunu arr.
Window Nesnesi
Genel pencere zelliklerini tutan nesnedir. Pencere ama ve kapama ilemleri
iin bu nesne kullanlr.
Genel kullanm:
window.open( url ,pencere_ismi,pencere_ozellikleri);
window.close();
Open komutu ile yeni bir pencere alrken, close komutu ile pencere kapatlr.
Yeni bir pencere amak iin open komutuna ilk parametrenin girilmesi
zorunludur. Pencere_ismi, birden fazla pencere ile ilem yapld durumlarda
kullanlabilir. Pencereye ait zellikler tablo 9.4te belirtilmitir.
zellik Aklama
Menubar Menu ubuunun

Toolbar Ara ubuun
Location Adres ubuunun
Status Durum ubuunun
Konu: 1 247
Scrollbars Kaydrma ubuklarnn

Resizable Penceresinin
boyutlandrlmasn salar.
Width Alan pencerenin pixel
geniliini belirtir.
Height Alan pencerenin pixel
yksekliini belirtir.
Left Ekrann sol noktasna ile
pencere arasndaki uzakl
verir.
Top Ekrann st noktasna ile
pencere arasndaki uzakl
verir.
Tablo 9.4: Pencere zellikleri
Kod 9.16: Yeni bir pencere ama
window.open("http://www.bilgeadam.com", "bilgeadam" ,
"menubar=no, toolbar=no, scrollbars=yes, location=yes,
width=300, heigt=300";)
Internet taraycs ile daha nce ziyaret edilmi sayfalara tekrar ulaabilmek iin
window.history.go(-1) komutu kullanlabilir. -1 ifadesi ile bir nceki sayfaya
gidilir. Say arttrlarak daha nceki sayfalara da gidilebilir.
Internet taraycsnn en alt ksmnda bulunan status penceresine erimek iin

window.status komutu kullanlr.
window.status =JavaScript reniyoruz!;
Navigator (tarayc) Nesnesi

JavaScript, tarayclar da bir nesne olarak deerlendirir. Kullancnn
taraycsna ilikin bilgileri almak iin tablo 3.1.5te belirtilen deikenler
kullanlabilir.
Deiken smi Aklama
appname Tarayc ad
appversion Tarayc versiyonu
appCodeName Taraycnn kod ad
userAgent Taraycnn sunucuya kendini
tantrken verdii isim.
Tablo 9.5: Navigator (Tarayc) Nesnesinin Deikenleri
Kod 9.17: Tarayc nesnesi ile bilgi almak
<html>
<head>
<title>Browser'mz tanyalm</title>
<METAcontent=text/html;CHARSET=iso-8859-9 http-
equiv=Content-Type>
<script language="Javascript">
function Tarayici()
{
var browseradi=" ";
browseradi +="Browser:"+navigator.appName +"\r ;
browseradi +="Surumu:"+navigator.appVersion +"\r ;
browseradi +="Kodadi:"+navigator.appCodeName+"\r ;
browseradi +="Useragent:"+navigator.userAgent+"\r ;
alert(browseradi);
}
</script>
</head>
<body onLoad="Tarayici()"></body>
</html>
Olaylar
Bir Web sayfas zerinde kullancnn her trl hareketi kontrol edilebilir. Bir
kontroln zerine gelmesi, dolamas ve zerinden ayrlmas gibi hareklere
olay denir. Bu olaylar ise onClick, onMuoseOver, onMouseOut,
onSubmit,onReset, onChange, onLoad, onUnLoad, onError, onAbort,
onFocus, onBlur olarak belirtilebilir.
onClick
Internet sitelerinin ounda en sk kullanlan JavaScript olaydr. Sayfa
zerinde bir nesnenin fare ile tklanp braklmas sonucunda gerekleen
olaydr. Link, button ve resim nesneleri tklanarak onClick olay tetiklenebilir.
Nesnelerin etiketlerinde ise onClick olaylarn tetikleyen fonksiyonlarn ismi
bildirilmelidir.
Kod 9.18: onClick Olay
function tikla()
{
alert(Tklama ilemi gerekleti);
}
<input type="button" name="tikla" value="tikla"
onClick=tikla()>
Butona tklanp brakldnda, onClick olay tetiklenir ve bu olayla

ilikilendirilen tikla fonksiyonu devreye girer. alert komutu ile ekrana bir
mesaj kutusu kar.
Ayrca onDblClick, ift tklanma olayn tetikler.
onMouseOver, onMouseOut
Fare nesnenin zerindeyken onMouseOver, fare nesne zerinden ayrlnca
onMouseOut olaylar devreye girer.
Konu: 1 249
Kod 9.19: onMouseOver ve onMouseOut Olay
function nesneUzerinde()
{
window.status="u anda nesne zerindesiniz.";
}
function nesneDisinda()
{
window.status="nesnenin dna ktnz." ;
}
<a href="http://www.google.com"
onMouseOver = nesneUzerinde()
onMouseOut = nesneDisinda()> Google
</a>
onSubmit
Web safyalarnda ziyaretinin forma bilgi girip sunucuya gndermesi
durumlarnda onSubmit devreye girer. Gnderilecek forma girilen verilerin
uygunluunun kontrol bu olayn tetikledii fonksiyonlara yaptrlabilir.
Kod 9.20: onSubmit Olay
function dogrula()
{
confirm (Formu doldurduysanz OK'i tklaynz');
}
<form action="mail.pl" method="post" onSubmit="dogrula()">
confirm komutu, kullancya Ok ve Cancel butonlarndan oluan bir diyalog

penceresi aar.
onReset
Form iinde kullanlan tm metin alanlarnn temizlenmesini salar. Doldurulan
formda yanllk olduunda bu olay tetiklenir. Kullancya onay penceresi
kartmak iin de kullanlabilir.
Kod 9.21: onReset Olay
function sil()
{
return confirm('Silmek istediginize emin misiniz?');
}
<form onReset="return sil()">

<input type="text" name="mail">
<input type="reset" value="sil">
</form>
onChange
Bilgi girii yaplan alanlarda, deiikliin gerekletii bilgisi onChange olay ile
tetiklenir.
Kod 9.22: onChange Olay
function degisti()
{
alert(Seimi deitirdiniz);
}
<form method="post">
<p>
<select name="degistir" size="1" onChange="degisti()">
<option>Istanbul
<option>Ankara
<option>Antalya
</select>
</form>
Sunulan seeneklerden herhangi biri seidiinde uyar penceresi kacaktr.
onLoad, onUnLoad
onLoad olay sayfaya giri yapldnda gerekleir. onUnLoad olay sayfadan
kldnda gerekleir.
Kod 9.23: onLoad ve onUnLoad Olay
function giris()
{
alert(Sayfaya Giri Yaptnz!");
}
function cikis()
{
alert("Sayfadan ktnz..");
}
<body onLoad="giris()" onUnload="cikis()">

</body>
onError, onAbort
Ziyaret edilen sayfadaki nesneler, eitli nedenlerden dolay tam olarak
yklenememi olabilir. Genellikle resim nesnelerinin yklenmesinde problem
kabilir. Bu tr durumlar ziyaretiye bildirmek iin onError veya onAbort
olaylar kullanlr.
Kod 9.24: onError ve onAbort Olay
<img src="resim.gif" onError="alert(Resim dosyas

yklenemedi')">
onFocus, onBlur
onFocus olay kullanc kontrollerine giri yaplrken gerekleir. OnBlur olay
ise ve kullanc kontrollerinden k yaplrken gerekleir.
Kod 9.25: onFocus ve onBlur Olay
function dogru()
{
Konu: 1 251
document.form1.mesaj.value="Ltfen hata yapmayn!";

}
function sor()
{
document.form1.mesaj.value="isminiz alnd";
}
<form name="form1" method="post">

<p><h3>Ltfen isminizi yaznz!</h3></p>
<input type="text" size="20" name="isim"
onfocus="dogru()" onblur="sor()">
<p>
<input type="text" name="mesaj"></p>
</form>
VbScript
VbScript , Microsoft tarafndan gelitirilmitir. Ancak, VbScript tm tarayclar

tarafndan desteklenmez. Bu nedenle tm tarayclarda alacak script
yazlmak isteniyorsa, JavaScript kullanlmaldr.
Vbscript dilinin kullanlabilmesi iin script etiketi ierisindeki language

zniteliine vbscript deeri atanr.
<script language="vbscript">...</script>
Kod 9.26: lk VbScript rnei
<html>
<body>
<script language="vbscript">
document.write("lk VBScript!")
</script>
</body>
</html>
Deiken tanmlamalar dim anahtar szc ile yaplr.
Kod 9.27: Deiken tanmalamas
<html>
<body>
<script language=vbscript">
dim isim
isim="Bilge Adam"
document.write(isim)
</script>
</body>
</html>
Metot tanmlamas Visual Basic.NET diline benzer. Geriye sonu

dndrmeyen metotlar Sub, geriye sonu dndren metotlar ise function
anahtar szc ile tanmlanr. Bu tanmlanm metotlar call MetotAd()
anahtar szc ile arlabilirler.
Kod 9.28: Sub Tanmlamas
<html>
<head>
<script language="vbscript">
sub mySub()
msgbox("sub procedure")
end sub
</script>
</head>
<body>
call mySub()
</script>
<p> sub procedure geri dn deeri tamaz.</p>
</body>
</html>
Kod 9.29: Function Tanmlamas
<html>
<head>
function sehir()
sehir = "Trabzon"
end function
</script>
</head>
<body>
document.write("En sevdiim sehir: " & sehir())
</script>
<p> function procedure geri dn deerine sahiptir.</p>
</body>
</html>
Koul ve dng yaplarnn kullanm Visual Basic .NET dilindeki gibidir.

Konu: 1 253
Konu 4: CSS
CSS (Cascading Style Sheets), HTML sayfalar ierisinde zel stiller

tanmlamak iin kullanlr. Sayfann yaz tr, arka plan rengi, link renkleri,
nesnelerin sayfa zerindeki yerleimi birer stil eleridir. Bir sitedeki tm
sayfalara ayn stili vemek iin CSS dosyalar hazrlanr. Bu CSS dosyalar
HTML sayfalarna dahil edilir.
Stiller HTML sayfalarna yntem ile dahil edilebilir:

Inline (i)
Embedded (gml)
Linked (balantl)
(Inline)
Herhangi bir HTML etiketi iinde stil kullanlabilir. rnein paragraf etiketine
style=x attribute deeri eklenebilir. Ve o paragrafa zel tasarm zellikleri
bildirilebilir.
<p style=font: 12pt arial> Bu paragraftaki tm yazlar

arial 12 stilidedir.</p>
Gml (Embedded)
Gml stiller, HTML sayfasnn Head etiketi ierinde tanmlanr. Bu stilleri
tanmlamak iin <Style>..</Style> etiketleri kullanlmaldr.
Kod 9.30: Gml stillerin Tanmlanmas
<html>
<head>
<style>
body
{
background:#ff0000;
color:#ffffff;
}
</style>
</head>
<body>
Krmz zemin zerine beyaz renkle yaz
</body>
</html>
Balantl (linked)
Stil verileri .css uzantl dosyalarda tanmlanr. En gl tasarm zellii
balantl stil dosyalarndadr. Tasarm zellikleri bu dosyada tanmlanr ve her
sayfa iinden bu stil dosyasna balant verilerek etiketlere gerekli stiller
uygulanr.
HTML sayfalarda stil dosyas ile balant kurmak iin aadaki tanmlama
yaplr. Bu tanmlama head etiketleri ierisinde yaplr.
<link rel=stylesheet href=stil.css type=text/css>
Style Sheetlerin Sz Dizimi

Slide12
Stil nesnelerinin sz dizimi, HTML sz dizimine benzer yapdadr. Stil

nesnelerinin belirli ksmlar vardr:
Seici (Selector): Atanlan zellikler ve deerleri alr. H1 ve P gibi HTML
etiketlerine benzerler.
zellik (Property): Bir seiciyi tanmlar. P paragraf etiketine verilen
zellikler o seiciyi tanmlar. Kenar boluklar, font ve arka plan deerleri
birer zellik esidir.
Deer (Value): zellikleri tanmlayan elerdir.
zellikler ve deerler birleerek bir tanm oluturur. Seici ve tanm ise bir kural
oluturur. Sayfa dzeni ,kenar boluklar, girinti ve hizalama deerleri kontrol
edilerek hazrlanm bir site profosyonel bir grnme sahip olabilir.
En ok kullanlan yaz zellik ve deerleri tablo 4.1de listelenmitir.

Konu: 1 255
zellik ve Deer Aklama
Margin-left Sol kenar boluunu belirlemek iin kullanlr. Punto,

in, cm ve piksel cinsinden deer verilir.
{margin-left: 10px;}
Margin-right Sa kenar boluunu belirlemek iin kullanlr.
Margin-top st kenar boluklarn belirlemek iin kullanlr.
text-indent Bir yaz iin girinti bilgisini belirler.
text-align Yaznn hizalanmasn salayan deeri tutar. left,
center, right
text-decoration underline, overline, line-through,
none deerleriyle yazya ekil verir.
text-transform Yaznn byk veya kk harflerle
grntlenmesini salar. Uppercase, lowercase
Tablo 9.6: En ok kullanlan yaz zellik ve deerleri
Body {
margin-left: 10px;
margin-right: 10px;
margin-top: 20px;
margin-bottom:15px;
}
Font zellik ve deerleri tablo 9.7de belirtilmitir.

font-size Yaz bykln belirler.

color Yaznn rengini tutar.
font-family Yaznn tipini belirler.
font-style Yaznn italikliini belirler. italic, normal.
font-weight Yaz kalnln belirler. Bold, normal
Tablo 9.7: Font zellik ve deerleri
p {
font-size: 20;
color: blue;
font-weight: bold;
font-style: italic;
font-family: Times New Roman;
}
Liste zellikleri ve deerleri tablo 4.3te belirtilmitir.

list-style-type Liste elemanlarnn bana gelecek karakteri belirler.

disc, circle, square, decimal
lower(upper)- Liste elemanlarnn bana kk veya byk Roma
roman rakamlar koyar.
lower(upper)- Liste elemanlarnn bana kk(byk) harfler
alpha koyar.
none Liste elemanlar iin bir sembol almaz.
list-style- Liste imleri yerine resim kullanr.
image
list-style- indise: Listenin ikinci satrn en soldan balatr.
position
outside: kinci satr bir ncekinin dikey
hizasndan balatr.
Tablo 9.8: Liste zellikleri ve deerleri
Background zellikleri ve deerleri tablo 9.9de belirtilmitir.

background- Arka plan renk deerini tutar.

color
background- Arka plan resminin yol bilgisini tutar.
image
background- Resmin x ve y koordinatlar boyunca tekrarlanmas
repeat bilgisini tutar.
repeat: tm ynlerde
repeat-x: x ekseni boyunca
repeat-y: y ekseni boyunca
no-repeat: tekrar edilmez
background- left: Resmi pencerenin sol kenarna yaklatrr.
position
right: Sa kenara yakaltrr.
center: Resmi ortalar.
Tablo 9.9: Background zellik ve deerleri
p {
background-color:blue;
background-image: url(back.gif);
background-position:left;
backround-repeat:repeat-x;
}
Seiciler
Seiciler, oluturulan <H1>, <P> gibi etiketlerin mevcut zelliklerini ayn tutarak
onlara yeni zellikler ekleme olana verir. Ayrca istenilen bir kelimeye stil
zellii atayp istenilen zamanda arlmasn salar.
h1 {
background:green;
color:white;
font-weight:bold;
font-family:arial;
}
h1.kirmizi{color:red}
Konu: 1 257
Linkler ve CSS
Sayfalarda ziyaret edilen linklerin mavi alt izgilerini ortadan kaldrmak veya
baka stiller vermek iin CSS dilinden yararlanlabilir. <A> etiketinin stilini
belirlemekte kullanlan drt ifade vardr:
active: Tklanan linkin stilini belirler.
link: Link yaz stilini belirler.
visited: Ziyaret edilmi linkin sitilini belirler.
hover: Fare linkin zerindeyken nasl bir stil alacan belirler.
a:link{text-decoration:none; color:teal}
a:active{text-decoration:none; color:red}
a:visited{text-decoration:none; font-family:Times New Roman;
color:green}
a:hover{background-color:teal; color:white; font-
family:arial}
Snf ve Gruplama
Snf (class), stil kurallarnn kk paralara ayrlmasn salar. Sayfadaki
herhangi bir yaznn dier yazlardan farkl grnmesi istendii durumda,
istenilen sayda zel HTML etiketi oluurulabilir. rnein sayfada iki farkl trde
H1 etiketi kullanlmak istensin.
H1.serif {
font: 14pt Century Schoolbook;
}
H1.sans{
font: 20pt Arial;
}
Bu stilleri kullanmak iin kod iine serif veya sans snf ismi vermek yeterlidir.
Gruplama, stil zellikleri ve deerleri younlatrldnda oluur. rnein;

P.1 {
font: verdana;
font-size: 12pt;
line-height: 18pt;
}
1 snfndaki tm paragraflar 12 punto Verdana fontuyla ve 18 punto satr
yksekliiyle grntlenir. Snf yerine gruplama yaplabilir.
P.1{font:12pt/18pt verdana}
Her iki gsterimde de ayn grnt elde edilir. Ancak gruplamada deerler
girerken font-size, font-height ve font sralamasna uyulmas gerektiine
dikkat edilmelidir.
Modl zeti
26.
HTML nedir? En sk kullanlan HTML etiketlerini aklayn.
27. Script Nedir?
28. Java Script nedir? Java Script niin kullanlr?
29. CSS nedir?
30. CSS, Html sayfalara nasl dahil edilebilir?
Konu: 1 259
Lab 1: Web Programlamaya Giri
Bu uygulamada, Java Script .ile sanal klavye yapmasn reneceksiniz.

Ayrca Java Script ile popup pencere oluturmay reneceksiniz.

Java Script ile Sanal Klavye oluturabilecek,
Java Script ile popup pencere oluturabileceksiniz.
Web uygulamas oluturmak

Bu uygulamada kullanlacak ASP.Net Web Application projesini oluturun.
18. File mens altndan New alt mensn iaret edin ve Project
komutunu tklayn.
19. New Project ileti kutusundan ASP.Net Web Application ablonunu
sein.
20. Location metin kutusuna http://localhost/ WebOrnek yazn.
21. Enter butonu tklayn.
Sanal Klavye oluturmak

WebOrnek projesine SanalKlavye isminde yeni bir Html sayfa ekleyin.
Aadaki kodlar <Body>..</Body> etiketlerinin arasna yazarak Html sayfay

tasarlayn.
<div id="klavyem">
<table width="200" border="1" cellpadding="0"
cellspacing="0" bordercolor="#00ff00" bgcolor="#0099cc"
ID="Table1">
<tr>
<td><input type="button" id="ba"
onClick="HarfA()" value="A" NAME="ba"></td>
<td><input type="button" id="bb"
onClick="HarfB()" value="B" NAME="bb"></td>
<td><input type="button" id="bc"
onClick="HarfC()" value="C" NAME="bc"></td>
<td><input type="button" id="bd"
onClick="HarfD()" value="D" NAME="bd"></td>
<td><input type="button" id="be"
onClick="HarfE()" value="E" NAME="be"></td>
<td><input type="button" id="bf"
onClick="HarfF()" value="F" NAME="bf"></td>
<td><input type="button" id="bg"
onClick="HarfG()" value="G" NAME="bg"></td>
<td><input name="button2" type="button" id="bh"
onClick="HarfH()" value="H"></td>
</tr>
<tr>
<td><input type="button" id="bi"
onClick="HarfI()" value="I" NAME="bi"></td>
<td><input type="button" id="bj"
onClick="HarfJ()" value="J" NAME="bj"></td>
<td><input type="button" id="bk"
onClick="HarfK()" value="K" NAME="bk"></td>
<td><input type="button" id="bl"
onClick="HarfL()" value="L" NAME="bl"></td>
<td><input type="button" id="bm"
onClick="HarfM()" value="M" NAME="bm"></td>
<td><input type="button" id="bn"
onClick="HarfN()" value="N" NAME="bn"></td>
<td><input type="button" id="bo"
onClick="HarfO()" value="O" NAME="bo"></td>
<td><input type="button" id="bp"
onClick="HarfP()" value="P" NAME="bp"></td>
Konu: 1 261
</tr>
<tr>
<td><input type="button" id="br"
onClick="HarfR()" value="R" NAME="br"></td>
<td><input type="button" id="bs"
onClick="HarfS()" value="S" NAME="bs"></td>
<td><input type="button" id="bt"
onClick="HarfT()" value="T" NAME="bt"></td>
<td><input type="button" id="bu"
onClick="HarfU()" value="U" NAME="bu"></td>
<td><input type="button" id="bv"
onClick="HarfV()" value="V" NAME="bv"></td>
<td><input type="button" id="by"
onClick="HarfY()" value="Y" NAME="by"></td>
<td><input type="button" id="bz"
onClick="HarfZ()" value="Z" NAME="bz"></td>
</tr>
</table>
</div>
<br>
<form name="form1" method="post" ID="Form1">
<table width="268" border="1" cellpadding="1"
cellspacing="2" bordercolor="#99ff66" bgcolor="#0099cc"
ID="Table2">
<tr>
<td width="85">Kullanici Adi</td>
<td width="167"><input name="text" type="text"
id="user"></td>
</tr>
<tr>
<td>Parola</td>
<td><input type="password" id="password"
readonly NAME="password"></td>
</tr>
<tr>
<td> </td>
<td><input name="button2" type="button"
id="giris" value="Giris Yap" onClick="hosgeldin()">
<input name="button2" type="reset"
id="temizle" value="Sil"></td>
</tr>
</table>
</form>
Kodlarn yazlmas
SanalKlavye Html sayfasnn HTML blmne aadaki kodlar yazn. Bu kod,
Java Script ile istemci tarafl fonksiyonlar eklemektedir. Bu kodu
<Head>..</Head> etiketleri arasna ekleyin.
function HarfA()
{
form1.password.value += "A";
}
function HarfB()
{
form1.password.value += "B";
}
function HarfC()
{
form1.password.value += "C";
}
function HarfD()
{
form1.password.value += "D";
}
function HarfE()
{
form1.password.value += "E";
}
function HarfF()
{
form1.password.value += "F";
}
function HarfG()
{
form1.password.value += "G";
}
function HarfH()
{
form1.password.value += "H";
}
function HarfI()
{
form1.password.value += "I";
}
function HarfJ()
{
form1.password.value += "J";
}
function HarfK()
{
form1.password.value += "K";
}
function HarfL()
{
form1.password.value += "L";
}
function HarfM()
{
form1.password.value += "M";
}
function HarfN()
{
form1.password.value += "N";
}
function HarfO()
{
form1.password.value += "O";
}
function HarfP()
{
Konu: 1 263
form1.password.value += "P";
}
function HarfR()
{
form1.password.value += "R";
}
function HarfS()
{
form1.password.value += "S";
}
function HarfT()
{
form1.password.value += "T";
}
function HarfU()
{
form1.password.value += "U";
}
function HarfV()
{
form1.password.value += "V";
}
function HarfY()
{
form1.password.value += "Y";
}
function HarfZ()
{
form1.password.value += "Z";
}
function hosgeldin()
{
alert("hosgeldiniz sayin: " + form1.user.value)
}
</script>
Popup pencere oluturmak

WebOrnek projesine Popup isminde yeni bir Html sayfa ekleyin.

tasarlayn.
<INPUT id="Button1" type="button" onclick="pencereac()"

value="Pencere A" name="Button1">
WebOrnek projesine acilan_pencere isminde yeni bir Html sayfa ekleyin.

tasarlayn.
Burada aclan pencere mevcut

<br>
<INPUT id="Button2" onclick="window.close()" type="button"
value="Pencere Kapat" name="Button2">
Konu: 1 265
Kodlarn yazlmas
Popup, Html sayfasnn HTML blmne aadaki kodlar yazn. Bu kod, Java
Script ile istemci tarafl fonksiyon eklemektedir. Bu kodu <Head>..</Head>
etiketleri arasna ekleyin.
function pencereac()
{
window.open('acilan_pencere.htm','acilan','width=500,heig
ht=300')
}
</script>
Modl 10:
Modl 10: Kullanc Kontrolleri Oluturmak
Web uygulamalar gelitirirken, her sayfada grntlenecek sabit paneller

gerekebilir. Bu panelleri her sayfa iin tekrar oluturmak zaman ve performans
Modul 10: 267
kaybna yol aar. Bu paneller, User Controls (kullanc kontrolleri) biminde

oluturulup, proje iinde birok yerde kullanlabilir.
Bu modl tamamlandktan sonra :

Kullanc kontrollerin yapsn renecek,
Kullanc kontrol oluturabilecek,
Kullanc kontrollerini proje iinde kullanabileceksiniz.
Konu 1: Kullanc Kontrolleri
Sk kullanlan kontroller bir araya getirilerek yeni bir kontrol oluturulur. Bu

kontroller uygulama ierisinde her sayfada kullanlabilir. rnein sayfalar aras
dolam salayan men paneli, kullanc kontrol haline getirilebilir.
Web kontrollerinde olduu gibi kullanc kontrolleri de sunucu tarafnda alr.
Kullanc kontrolleri System.Web.UI.UserControl snfndan tretilmitir.
Kullanc Kontrolnn Avantajlar

Kullanc kontrolleri, ayr bir namespace iinde tanmlanr. Bu durum
kullanldklar Web formlar ile oluabilecek isim akmasn ortadan
kaldrr.
Kullanc kontrolleri, ayn sayfa iinde birden fazla kullanlabilir. Hibir
zellik veya metot iin isim akmas sz konusu deildir.
268 Modl 10: Kullanc Kontrolleri Oluturmak
Kullanc kontrolleri ayr dillerde yazlabilir.
Kullanc kontrolleri, uygulama iindeki tm sayfalara eklenebilir. Ancak dier

uygulamalardaki kullanc kontrolleri sayfalara direk eklenemez. Dier
uygulamalardaki kullanc kontrolleri, kullanmadan nce uygulamaya
eklenmelidir.
Kullanc Kontroln Projeye Eklemek
Projeye yeni bir kullanc kontrol eklemek iin aadaki admlar takip edin.
1. Solution Explorer penceresi an.

2. Proje ad zerinde farenin sa butonunu tklayn.
3. Alan penceredeki Add mensnden Add Web User Control
komutunu sein.
4. Name metin kutusuna kullanc kontrolune verilecek ismi girin.
Modul 10: 269
Kullanc kontrol formlar, normal Web formlar gibi tasarlanr. Kullanc kontrol
dosyalar .ascx ve bu kontrollere ait code-behind sayfas ise ascx.cs uzantldr.
Kullanc kontrollerinde HTML ve Visual Basic .NET kodu birlikte kullanlabilir.

Ancak kullanc kontrolleri web formlar tarafndan kullanld iin <head>,
<body>, <form> gibi HTML elementleri bulundurmaz.
Web form direktifi olan @Page yerine kullanc kontrollerinde @Control ifadesi
kullanlr. Bu direktif @Page direktifinin AspCompat ve Trace dndaki tm
attribute deerlerine sahiptir.
Kullanc kontrollerini Web form ierisine eklemek iin @Register ifadesi

kullanlr. Bu ifade kullanc kontrollerinin web forma balanmasn salar.
<%@ Register TagPrefix=deneme TagName=Login

src=login.ascx %>
TagPrefix attribute deeri kullanc kontrol iin bir namespace oluturur.

Bylece her kontrol ayr bir namespace iinde tanmlanr. TagName, kullanc
kontrolnn ismidir. Src ise kullanc kontrolnn bulunduu yolu belirtir.
@Register ifadesi ile forma balanan kullanc kontrolu, aada kod ile web
form ierisinde grntlenir. Kullanc kontrolleri sunucu zerinde alt iin,
runat="server" parametresi ile tanmlanmaldr.
<deneme:Login id="Login1" runat="server"/>

Modul 10: 271
rnekte tm sayfalarda kullanlacak sayfa bal, kullanc kontrol olarak

tasarlanmtr.
<%@ Control Language="cs" AutoEventWireup="false"

Codebehind="Header.ascx.cs"
Inherits="KullaniciKontrolleri.UserControls.Header" %>
<table width="100%" height="100%" bgcolor="#ffeeaa">
<tr valign="middle">
<td align="center">
<asp:Label id="lblHeader" runat="server"
Font-Bold="True" ForeColor="White"
Font-Size="X-Large">Hogeldiniz
</asp:Label>
</td>
</tr>
</table>
Modl zeti
31. Kullanc kontrolleri niin oluturulur?

32. Kullanc kontrollerinin avantajlar nelerdir?.
33. Web form ierisinde kullanc kontrolleri nasl kullanlr?
Modul 10: 273
Bu uygulamada, e-ticaret uygulamasnn kullanc kontrolleri tasarlanacaktr. Bu

uygulamada, btn sayfalarda kullanlacak st ve alt men oluturulacaktr.
Ayrca kategori isimli kullanc kontrolu ile tm kategoriler listelenecektir.
Kategori deerleri veritaban ierisinden alnr.

Kullanc kontrolu oluturabileceksiniz.
Kullanc kontrollerin eklenmesi

AspEticaret isimli projeyi an.
Ust kontrolunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Ust isminde yeni bir kullanc kontrol ekleyin.
Kullanc kontrolu ierisine tablodaki kontrolleri ekleyin.
HyperLink btnAnaSayfa NavigateUrl Default.aspx

Text AnaSayfa
HyperLink btnUyeGiris NavigateUrl UyeGiris.aspx
Text tklaynz
HyperLink btnUyeKayit NavigateUrl UyeKayit.aspx

Text ye Kayit
LinkButton btnCikis Text k
Visible False
Label lblAd
Ust isimli kullanc kontrolunn Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

Codebehind="Ust.ascx.cs" Inherits="AspEticaret.Ust"
TargetSchema="http://schemas.microsoft.com/intellisense/ie5"
%>
width="700" border="0">
<TR>
<P align="center"><FONT face="Lucida Handwriting"
size="6">Yazilim Uzmani Kitapevi</FONT></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
<asp:Label id="lblAd"
runat="server"></asp:Label> </TD>
</TR>
<TR>
<TD>
<P align="center">
<asp:HyperLink id="btnAnaSayfa" runat="server"
NavigateUrl="Default.aspx">AnaSayfa</asp:HyperLink> |
<asp:HyperLink id="btnUyeGiris" runat="server"
NavigateUrl="UyeGiris.aspx">ye Giri</asp:HyperLink> |
<asp:HyperLink id="btnUyeKayit" runat="server"
NavigateUrl="UyeKayit.aspx">ye
Kayit</asp:HyperLink>

<asp:LinkButton id="btnCikis" runat="server"
Visible="False">ks</asp:LinkButton></P>
</TD>
</TR>
</TABLE>
Ust isimli kullanc kontrolunn code behind kodlar aadaki gibi olacaktr.
Using System.Data.OleDb

System.EventArgs e)
{
If (Session("user") != "")
{
Modul 10: 275
lblAd.Text = "Bay / Bayan : " + Session("ad") +

" " + Session("soyad");
btnCikis.Visible = true;
else
{
btnCikis.Visible = false;
}
}
private void btnCikis_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
Session.Abandon();
Response.Redirect("Default.aspx");
}
Alt kontrolunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Alt isminde yeni bir kullanc kontrol ekleyin.
Kontrol Kontrol zellik Deer

smi
HyperLink Link1 NavigateUrl

Text AnaSayfamYap
HyperLink Link2 NavigateUrl
Text SikKullanilanlaraEkle
HyperLink Link3 NavigateUrl mailto:tamer.sahiner@bilgeadam.com
Text Iletisim
Alt isimli kullanc kontrolunn Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

Codebehind="Alt.ascx.cs" Inherits="AspEticaret.Alt"
%>
<TR>
<TD>
<P align="center"><asp:hyperlink id="Link1"
runat="server">AnaSayfamYap</asp:hyperlink> |
<asp:hyperlink id="Link2"
runat="server">SikKullanilanlaraEkle</asp:hyperlink> |
<asp:hyperlink id="Link3" runat="server"
NavigateUrl="mailto:tamer.sahiner@bilgeadam.com">Iletisim</a
sp:hyperlink></P>
</TD>
</TR>
</TABLE>
Yan kontrolunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Yan isminde yeni bir kullanc kontrol ekleyin.
Yan isimli kullanc kontrolunn Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

Codebehind="yan.ascx.cs" Inherits="AspEticaret.yan"
%>
<TR>
<TD>
<P align="center"><A
href="http://www.yazilimuzmani.com"><IMG
src="resimler/YazilimUzmani.gif" border="0"></A></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<P align="left"><IMG
src="resimler/bilgeadam%20logo.jpg" border="0"><A
href="http://www.yazilimuzmani.com"></A></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
<P align="left"><A
href="http://sdnet.bilgeadam.com"><IMG
src="resimler/sdNetLogo.gif" border="0"></A></P>
</TD>
</TR>
</TABLE>

dsBook isminde yeni bir DataSet oluturun.
Modul 10: 277
1- Solution Explorer penceresi an.

2- Proje ad zerinde farenin sa butonunu tklayn.
3- Alan penceredeki Add mensnden Add New Item komutunu sein.
4- Templates seenei ierisinden DataSet esini sein
5- Name metin kutusuna dsBook ismini girin.
Balant oluturulmas
KitapDB veritaban zerinde ilem yaplmas iin balant kurulmas gerekir. Bu
balanty Server Explorer kullanarak oluturun. Bu baglant ile veritaban ierisindeki
Kategori tablosu, dsBook isimli dataset ierisine eklenecektir.
KitapDb uygulamas iin yeni balant oluturmak.


butonunu tklayn.
9. Server Explorer penceresinden DataConnections seeneini sein
10. Eklediiniz balant ierisinden Tables seeneini sein.
11. Tables ierisindeki Kategori tablosunu dsBook nesnesinin ierisine
srkleyin.
Kategori kontrolunun eklenmesi

ASPEticaret projesine Kategori isminde yeni bir kullanc kontrol ekleyin.
Repeater rptKategori NavigateUrl Default.aspx
Kategori isimli kullanc kontrolunn Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

Codebehind="kategori.ascx.cs"
Inherits="AspEticaret.kategori"
%>
<asp:Repeater id="rptKategori" runat="server">
<ItemTemplate>
<table width="150" cellpadding="2" cellspacing="2">
<tr bgcolor="#0099ff">
<td>
<a style="COLOR: white"
href='Kitap.aspx?KategoriID=<%#
databinder.eval(Container.dataitem,"KategoriID") %>'>
<%# Databinder.eval(container.dataitem
,"KategoriAdi") %>
</a>
</td>
</tr>
</table>
</ItemTemplate>
</asp:Repeater>
Kategori isimli kullanc kontrolunn code behind kodlar aadaki gibi

olacaktr.
using System.Data.OleDb;

System.EventArgs e)
{
String connStr = "Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0; " +
"Data Source=" + Server.MapPath("KitapDb.mdb");
OleDbConnection conn = new OleDbConneciton();
Modul 10: 279
conn.ConnectionString = connStr;
OleDbCommand comm = new OleDbCommand();

comm.CommandText = "Select * from Kategori";
OleDbDataAdapter da =new OleDbDataAdapter();

da.SelectCommand = comm;

try
{
conn.Open();
da.Fill(ds, "Kategori");
rptKategori.DataSource = ds.Kategori;
rptKategori.DataBind();
{
Response.Write(ex.Message);
}
finally
{
if (conn.State = ConnectionState.Open)
{
conn.Close();
}
}
}
Modul 11:
Modul 11: 281
Modul 11: ADO.NET ile Veriye Eriim
Web uygulamalar ile veriye eriim, Windows uygulamalarna olduka

benzemektedir. Ancak verileri listelemek iin kullanlan kontrollerin alma
yaps farkllk gsterir. Veriye ulam ADO.NET nesneleri ile gerekleir.
282 Modl 11:

Repeater, DataList ve DataGrid gibi listeleme kontrollerini
renecek,
Web uygulamlarnda Connected ve Disconnected alma yapsn
renecek,
Konu 1: Veri Balantl Kontroller
ASP.Net ile veritaban iindeki veriyi grntlemek ve dzenlemek iin veri

balant kontrolleri kullanlr. ListBox, DropDownList kontrolleri dnda
CheckBoxList, RadioButtonList kontrolleri veri balantl olarak alabilir.
Repeater, DataList ve DataGrid kontrolleri veri listelemek iin kullanlr.
Modul 11: 283
CheckBoxList, RadioButtonList Kullanm
CheckBox ve RadioButton kontrollerinden farkl olarak, birden fazla seenek

arasnda seim yaplmasn salayan CheckBoxList ve RadioButtonList
kontrolleri kullanlabilir. rnein bir sayfada drt tane istee bal seenek
varsa drt ayr CheckBox kullanmak yerine, bir CheckBoxList kontrol
kullanlr. Ayn ekilde be seenekten sadece bir tanesi seilmesi gerekiyorsa,
be ayr RadioButton oluturmak yerine, bir RadioButtonList kontrol
kullanlr.
CheckBoxList kontrolnn DataSource, DataMember, DataTextField ve

DataValueField zellikleri ile veritaban ilemleri gerekletirilir. DataSource,
balantsz alan DataSet nesnesine balanr. DataMember, bu DataSet
ierisindeki tablo ismini temsil eder. DataValueField, value zelliinde
tutulmas istenen kolonu, DataTextField ise text zelliinde grntlenmek
istenen kolonu temsil eder.
rnekte CheckBoxList kontrol ile seilen tm eler, lblMsg isimli etiketin

ierisine yazdrlmaktadr.
int i ;
for (int i=0;i< checkboxlist1.Items.Count ;i++)

{
If (checkboxlist1.Items(i).Selected)
{
lblMsg.Text &= checkboxlist1.Items(i).Text & "<br>"
284 Modl 11:
}
}
CheckBoxList kontrol ile birden fazla seim yaplabilir. Fakat
RadioButtonList kontrol ile sadece bir e seilebilir.
rnekte CheckBoxList veya RadioButtonList kontrol ile veritaban

balants .gsterilmektedir.

System.EventArgs e)
{
da.Fill(DataSet1, "Kitaplar");
CheckBoxList1.DataSource = DataSet1;
CheckBoxList1.DataMember = "Kitaplar";
CheckBoxList1.DataTextField = "Kitap_baslik";
CheckBoxList1.DataValueField = "kitap_ISBN";
CheckBoxList1.DataBind();
}
Repeater, DataList ve DataGrid Kullanm
Repeater, DataList ve DataGrid, veri listelenmesi iin tasarlanm zel

kontrollerdir.
Bu kontrol ablonlardan oluur. Ortak ablonlar ise HeaderTemplate,

ItemTemplate ve FooterTemplate ablonlardr. ablonlar ierisinde verinin
grntlenmesine ynelik tanmlamalar yaplr.
Modul 11: 285
DataList ve DataGrid, veriler zerinde gncelleme yapma imkan sunarken,

Repeater sadece veri grntlemeyi salar. Ancak DataGrid, DataList
kontrolnden farkl olarak veri sayfalama ve sralama zellikleri sunar.
Repeater
Repeater; veriyi veritabandan alarak istenilen biimde grntlenmesini

salayan olduka gl bir kontroldr. Her kaydn grntlenme ekli, HTML
etiketleri ile oluturulan bir ablon ile belirlenir. Haber yayn yapan sitelerinin
ounda bu kontrol kullanlr.
Kod 11.1 de Repeater kullanm gsterilmektedir.
Kod 11.1:Repeater Kullanm
<asp:Repeater id="Repeater1" runat="server">

<HeaderTemplate>
<asp:Label id="lblh" Runat="server" text="Company _
Name" Font-Bold="True" Width="260"></asp:Label>
<asp:Label id="lblh2" Runat="server" text="Contact _
Name" Font-Bold="True"></asp:Label>
</HeaderTemplate>
<ItemTemplate>
<table>
<tr>
<td width="260">
<asp:Label ID=lbl1 Runat=server
text='<%#Databinder.eval(container.dataitem,
"companyname")%> ' >
</asp:Label>
</td>
286 Modl 11:
<td>
<asp:Label ID=Lbl2 Runat=server
text='<%# Databinder.eval(container.dataitem,
"contactname")%> ' >
</asp:Label>
</td>
</tr>
</table>
</ItemTemplate>
<FooterTemplate>
<b>BilgeAdam BTA</b>
</FooterTemplate>
</asp:Repeater>
Repeater kontrolnn ItemTemplate ablonda, her kayt iin yaplacak

gsterim ekli belirlenir. HTML etiketleri kullanarak ktya ekil verilebilir.
HeaderTemplate ablonu repeater kontrolnn balnn, FooterTemplate
alt baln biimini belirler.
HeaderTemplate iinde alan bir <table> etiketi, FooterTemplate iinde

</table> ifadesiyle kapatlabilir. SeperatorTemplate ablonu, kaytlar
arasnda ayra stili belirler.
Tablo 11.1de Repeater kontrolnn ablonlar aklanmtr.
ablon Ad Aklama
ItemTemplate Veritabanndan gelecek satrlarn

grntlenecei stilin belirlendii alan.
AlternatingItemTemplate Ardl olarak gelen satrlarn birbirinden
farkl olmasn salar.
HeaderTemplate Repeater kontrolnn baldr.
stenilen stil verilebilir.
FooterTemplate Repeater kontrolnn en altndaki
alandr. Alt balk olarak istenilen stil
verilebilir.
SeperatorTemplate Veritabanndan gelen her bir satr
dierinden ayran ablondur.
Tablo 11.1: Repeater kontrolnn ablonlar
<table> </table> etiketleri ile kaytlarn bir tablonun satrlar biiminde

grntlenmesini salanr. <tr> </tr> etiketi arasnda iki <td> </td> etiketi
kullanr. Bu ekilde, bir satr bilgiyi iki kolona ayrlm biimde grntlenmesini
istenir. lk td etiketinde bir <asp:Label> etiketi kullanarak bu birinci stunda
verinin bir Label kontrol iinde grntlenmesi isteini bildirilir. Ve Label
etiketinin Text zellii iine,
Modul 11: 287
"companyname")%> '
ifadesi yazlarak veri balama ilemi gerekletirilir. Burada

Databinder.eval, repeater kontrolne balanan veri kmesi iinden
CompanyName ad verilen kolonu bulur ve o kolondaki verileri srasyla repeater
iine alr ve grntler.
kinci td etiketinde, Label kontrolnn Text zelliine ContactName kolonunu

balar.
"contactname")%> '
Code-behind sayfasnda ise, Repeater kontrolnn DataSource zelliine,

veri kaynan temsil eden DataSet nesnesinin ismi bildirilir. Ve DataBind
metodu ile balantnn ilenmesi salanr.
Repeater1.DataSource = DataSet2;
Repeater1.DataBind();
Sonu olarak Repeater kontrol, HTML kullanmn youn olarak gerektirir ve

karlnda, verilerin istenilen ablona uygun biimde grntlenmesini salar.
DataList
288 Modl 11:
DataList kontrol, Repeater kontrolnn daha gelimi halidir. Veri

grntlemek dnda, verilerin seilip ve zerinde gncelleme ilemleri
yapmaya olanak salar.
Datalist eklemek iin aadaki admlar takip edin. rnekte DataList kullanm
gsterilmektedir.
1. Ara kutusundan DataList kontrol seerek formumuzun zerine

srkleyip brakn.
2. Kontrol zerine sa tklayn ve alan menden Edit Template alann
sein.
3. Alan yeni pencerede Header and Footer Templates, Item
Template ve Seperator Templates alanlar kacaktr. Header and
Footer Templates alann seerek, balk ve alt balk alanlarna
istenilen form girilebilir. Header alanna iki label ekleyin ve Text
zelliine Kitap Ad ve Yazar deerini verin. Footer alanna yine bir
Label ekleyin ve Text zelliine Bilge Adam BTA yazn.
4. Kontrol zerinde tekrar sa tklayn ve Item Templates alann sein.
ItemTemplate ve AlternatingItemTemplate ablonuna ek olarak,
SelectedItemTemplate ve EditItemTemplate ablonlar bulunur.
ItemTemplate alannda, grntlemek istenilen alanlar temsil edecek
kontrolleri oluturulur. Bu kontrolde repeater kontrolnden farkl olarak,
tasarm ekrannda ara kutusundan istenen kontrol ItemTemplate
ablonuna eklenebilir.
5. ki tane Label kontroln ItemTemplate alanna ekleyin ve HTML
koduna geerek veri balama ilemlerini gerekletirin.
Kod 11.2: DataList kullanmnda code-behind sayfas
string connStr = "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; +

Data Source=" & Server.Mappath("./Stok.mdb");
OleDbConnection conn = new OleDbConnection (connStr);
kitaplar", conn);
DataSet ds = New DataSet();
private void Page_Load(Object sender, EventArgs e)

{
DataList1.DataSource = ds;
DataList1.DataBind();
}
Kod 11.3: DataList aspx sayfas ve veri balama

<asp:DataList id="DataList1" style="Z-INDEX: 101; LEFT:
88px; POSITION: absolute; TOP: 168px" runat="server">
<HeaderTemplate>
<asp:Label id="Label1" runat="server" Width="300px"
Font-Bold="True">Kitap Ad</asp:Label>
Modul 11: 289
<asp:Label id="Label2" runat="server" Width="65px"

Font-Bold="True">Yazar</asp:Label>
</HeaderTemplate>
<FooterTemplate>
<asp:Label id="Label3" runat="server" Font-
Bold="True">Bilge adam Bta</asp:Label>
</FooterTemplate>
<ItemTemplate>
<asp:Label id=Label5 runat="server" Width="300px"
text='<%# databinder.eval(container.dataitem,
"kitap_baslik")%>'> </asp:Label>
<asp:Label id=Label4 runat="server" text='<%#
databinder.eval(container.dataitem, "kitap_yazar")%>'>
</asp:Label>
</ItemTemplate>
</asp:DataList>
</form>
DataList kontrolnn bir dier fark, kt grnmnn tablo iinde veya dz

bir biimde verilmesidir. RepeatLayout zelliinin Table ve Flow deerlerini
kullanarak tablo grnm ve dz grnm verilir. Varsaylan grlm Table
biimindedir.
RepeatColums zellii ise verilerin ka stun halinde grntleneceini belirler.

RepeatDirection zellii ise tekrarlanan kaytlarn alt alta veya yan yana
sralanarak grntlenmesini salar.
GridLines zellii ise dikey ve yatay izgilerle kayt grntlerini birbirinden

ayrr.
DataList ierisinde grnt formunu dzenlemek iin properties

penceresindeki grnme ilikin pek ok zellik sunulmutur.
SelectedItemTemplate ablonu, listeden seilen nesneye ait ayrntlarn

EditItemTemplate ablonu, kullancnn setii kayt zerinde dzenleme

yapmasn salayan alana ait kodlarn girildii blmdr..
DataList kontrolnn ablonlar ierisine kullanlan kontrollere, formun

zerinden direk eriilemez. rnein DataList iindeki bir Button kontrolnn
Click olayna kod yazlamaz. DataList iinde kullanlan Button kontrolne
kod yazmak iin, DataList kontrolnn CommandName zellii kullanlr. Bu
zellik, Button kontroln Command nesnesi ile alr ve forma yollar. Ve
DataList kontrolnn ItemCommand olaynda, gelecek komutun adna gre
kod yazlr.
290 Modl 11:
DataGrid
DataGrid kontrol, DataList kontrolnden daha gelimi zelliklere sahiptir.

Verileri sayfalama ve sralama yetenei sayesinde grntleme ilemleri
zellemitir. DataGrid, veritabanndan alnan bir tabloyu, tablo biimi ile
ekrana yanstlmasn salar. Seilen kayt zerinde deiiklik yapma ve kayt
silme olanaklarn salar. Sayfalama, sralama, seme, dzeneleme ve silme
ilemlerini destekler. DataGrid kontrolne veri balamak iin ablon
kullanmaya gerek yoktur.
Kod 11.4: DataGrid kontrolnn en basit kullanm
string connStr = "Provider= Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;+

Data Source=" + Server.Mappath("./Stok.mdb");
OleDbConnection conn = new OleDbConnection(connStr);
kitaplar", conn);
DataSet ds = new DataSet;

{
DataGrid1.DataSource = ds;
DataGrid1.DataMember = "kitaplar";
DataGrid1.DataBind();
}
HTML
<asp:DataGrid id="DataGrid1" style="Z-INDEX: 101;

runat="server" Width="432px" Height="203px">
Modul 11: 291
</asp:DataGrid>
Sadece tasarm ekran kullanlarak DataGrid oluturulabilir.

Server Explorer panelinden yeni bir Access veritaban balants
oluturun.
Bu veritabanndan, kullanmak istediiniz tabloyu srkleyerek form
zerine brakn. Formun alt penceresinde iki yeni nesne oluacaktr.
(OleDbConnection1 ve OleDbDataAdapter1)
OleDbDataAdapter1 nesnesi sein ve Properties panelinden
Generate DataSet komutunu verin.
Alan pencerede Next dmeleri ile ilerleyin.
Ara kutusundan DataGrid kontroln srkleyip forma brakn.
Properties penceresinde DataSource alanna oluturulan DataSet
kontrolnn ismi, DataMember alanna, DataSet iine alnan
tablolardan birini girin.
DataSet kontroln veri ile dolduran ve balama ilemlerini
gerekletiren kodlar yazn.
OleDbDataAdapter1.Fill(DataSet1, Tablo_ismi);
DataGrid iin hazrlanm eitli ablonlar vardr. Hazr ablonlar semek

iin DataGrid kontrol zerinde sa tklanr ve AutoFormat seilir.
Varsaylan olarak DataGrid verileri Grid grnmnde sunar. GridLines

zelliine Both, Hortizonal, Vertical ve None deerlerinden biri
atanabilir. BackImageUrl zellii sayesinde DataGrid kontrolnde bir arka
plan resmi grntlenebilir.
DataGrid Kontrolnde Kolon Oluturma

Slide9
DataGrid kontrol ierisinde eitli kolon trleri bulunur.

BoundColumn
HyperLinkColumn
TemplateColumn
ButtonColumn
EditCommandColumn
AutoGenerateColumns zellii, varsaylan olarak True deerini alr ve

tablodan gelen kolonlar deitirmeden grntler.
BoundColumn
BoundColumn, DataGrid kontrolnn varsaylan kolonudur. Kaytlar
grntler. Veri kaynandan alnan tablodan sadece belirli kolonlarn
292 Modl 11:
grntlenmesi istenirse, BoundColumn kontrolleri kullanlabilir. Kod 11.5de

veri kaynandan alnan tablonun istenilen kolonlar grntlenir.
Kod 11.5: DataGrid ierisinde BoundColumn kullanm
BoundColumn ile sadece grntlenmesi istenen kolonlar DataGrid

kontrolne eklenir.

{
string connStr = Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; +
Data Source=" & Server.Mappath("./Stok.mdb")
OleDbConnection conn =new OleDbConnection(connStr);
OleDbCommand cmdSelect = new OleDbCommand("Select * From
kitaplar", conn);
conn.Open();
DataGrid1.DataSource = cmdSelect.ExecuteReader();
conn.Close();
}
Html
<asp:DataGrid ID="DataGrid1"
AutoGenerateColumns="False"
EnableViewState="False" Runat="Server">
<Columns>
<asp:BoundColumn DataField="Kitap_baslik"
HeaderText=Kitap Ad />
<asp:BoundColumn DataField="Kitap_yazar"
HeaderText=Yazar Ad/>
</Columns>
</asp:DataGrid>
AutoGenerateColumns zellii varsaylan olarak True deerindedir ve tm

kolonlarn otomatik olarak grntlenmesini salar. rnekte bu zellie False
deeri atanmtr.
BoundColumn kolonunun birok zellii vardr.

DataField
DataFormatString
FooterText
HeaderImageUrl
HeaderText
BoundColumn kolonu, DataGrid kontrolnn Columns etiketi ierisinde

tanmlanmtr. DataField zelliinde ise kolon ad belirtilmitir.
Modul 11: 293
PUCU: DataGrid iinde grntlenecek kolonlar seen sql komut

tanmlanrken select * from ... ifadesinden kanlmaldr. Bu komut yerine
sadece ihtiya duyulan kolonlar tek tek belirtilmelidir. Aksi halde, Web zerinde
yayn annda performans kayb ortaya kar. BoundColumnun DataFormatString
zellii ise, kolondan alnan ifadenin belirli bir formatta grntlenmesini salar.
rnein bir para miktar sz konusuysa bu zellik kullanlabilir.
<asp:BoundColumn DataField="Kitap_fiyat"
DataFormatString="{0:c}"/>
BoundColumnun HeadetText, FooterText ve HeaderImageUrl zellikleri,

header, footer alanlarna grntlenmesi istenilen yazlar, ve balkta
grntlenecek resimi belirler. HeaderText alanna yazlan yaznn
grntlenebilmesi iin DataGrid kontrolnn ShowFooter zellii True
yaplmaldr. Bu zellik varsaylan olarak False deerindedir. Ayn anda
HeaderImageUrl ve HeaderText zelliklerine deer girildiinde, resim ve yaz
beraber grntlenemez.
rnekte Header alannda hem resim hem de yaz gsterilir
HeaderText="<img src=myImage.Gif>Balk"
HyperLinkColumn
HyperLinkColumn, kaytlar linkler eklinde grntleyen kolondur. Yani
DataGrid kontrolnde grntlenen kaytlar zerinden baka sayfalara ilgili
linkler verilmek isteniyorsa, HyperLinkColumn kullanlmaldr. DataGrid
kaytlarna ilikin ayrntl bilgi verilmek isteniyorsa master/detail formlar
eklinde grnt vermek iin yine bu kolon kullanlabilir.
rnekte HyperLinkColumn kullanm gsterilmektedir. DataGrid nesnesi

zerindeki Detaylar kolunu tklanarak, detay bilgileri getirilebilir. Bu bilgiler
Detaylar.aspx sayfas zerinde gsterilir.
Kod 11.7: DataGrid ierisinde HyperLinkColumn kullanm
private void Page_Load(Object sender,EventArgs e)

{
Data Source=" & Server.Mappath("./Stok.mdb");
OleDbConnection conn =new OleDbConnection(connStr);
OleDbCommand cmdSelect = OleDbCommand("Select * From +
musteri", conn);
conn.Open();
conn.Close();
}
294 Modl 11:
Html
AutoGenerateColumns="False" EnableViewState="False"
CellPadding="10" Runat="Server">
<Columns>
<asp:BoundColumn
HeaderText="Mteri Ad"
DataField="musteri_ad" />
<asp:BoundColumn
HeaderText="Mteri Soyad"
DataField="musteri_soyad" />
<asp:HyperLinkColumn
HeaderText="Detaylar"
DataNavigateUrlField="musteri_id"
DataNavigateUrlFormatString="Detaylar.aspx?id={0}"
Text="Detay Grntle" />
</Columns>
</asp:DataGrid>
Sayfaya Parametre Yollama

Tablodan genel bilgi verilecek alan belirlenir ve tkland zaman o kolona ait
veri hakknda daha ayrntl bilgi grntlemek iin detay sayfasna link verilir.
HyperLinkColumn kolonunda grntlenen linkler, DataNavigateUrlField,

DataNavigateUrlFormatString ve Text zelliklerine girilen bilgiler ile
yaplandrlr. DataNavigateUrlField linkin adresini, DataTextField link
zerinde grntlenecek yazy tutar.
HyperLinkColumn kolonunun zellikleri:

DataNavigateUrlField
DataNavigateUrlFormatString
DataTextField
DataTextFormatString
FooterText
HeaderImageUrl
HeaderText
NavigateUrl
Target
Text
DataTextField ve DataTextFormatString zellikleri, her bir hyperlink iin

farkl etiketler grntlenmesi iin kullanlabilir.
rnekte HyperLinkColumn kullanm gsterilmektedir. Site linkleri(link_url) ve

balklar(link_title) veritabanndaki linkler tablosundan ekilerek, DataGrid
Modul 11: 295
zerinde gsterilir. Link_title kolonu site balklarnn grntlenmesini salar.

Link_title kolunu tklanarak link_url kolonundaki adres bilgisine ynlendirilir.
Kod 11.8: DataGrid ierisinde HyperLinkColumn kullanm

{
OleDbCommand cmdSelect = OleDbCommand ("Select * From
linkler", conn);
conn.Open();
conn.Close();
}
Html
<asp:DataGrid ID="DataGridLink"
ShowHeader="False" CellPadding="10" Runat="Server">
<Columns>
DataNavigateUrlField="link_url"
DataTextField="link_title" />
</Columns>
</asp:DataGrid>
TemplateColumn
TemplateColumn, kaytlar bir ablona uyarak grntleyen kolondur.
DataGrid hcreleri iinde grntlenecek verileri eitli kontroller kullanarak
ekrana yanstmak iin bu kolon kullanlr. Ancak TemplateColumn, kendi iinde
HeaderTemplate, FooterTemplate, ItemTemplate ve EditItemTemplate
olmak zere alanlara ayrlr.
Kod 11.9 da TemplateColumn kullanm gsterilmektedir. TemplateColumn

alannda, kitaba ait yazar ve aklama bilgileri grntlenir. Ancak bu iki kolon
bilgileri HTML kodlaryla alnr.
Kod 11.9: DataGrid ierisinde TemplateColumn kullanm

{
string connStr= Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; +
296 Modl 11:

OleDbCommand cmdSelect = OleDbCommand("Select * From
kitaplar",conn);
conn.Open();
conn.Close();
}
HTML
ShowHeader="False" CellPadding="10" Runat="Server">
<Columns>
<asp:BoundColumn
DataField="kitap_baslik" />
<asp:TemplateColumn>
<itemTemplate>
<table>
<tr>
<td>Yazar:</td>
<td><%# DataBinder.Eval( Container.DataItem,
"kitap_yazar" )%></td>
</tr>
<tr>
<td>Aklama:</td>
<td><%# DataBinder.Eval(Container.DataItem,
"kitap_aciklama" )%></td>
</tr>
</table>
</itemTemplate>
</asp:TemplateColumn>
</Columns>
</asp:DataGrid>
Modul 11: 297
ButtonColumn
ButtonColumn, Button kontrollerinin grntlenmesini salar. Uygulanacak
metot kolon zerinde, button eklinde grntlenir. rnein Sepete Ekle gibi
bir i iin Button kullanlr ve ButtonColumn ierisinde tanmlanr.
ButtonColumn alan kullanarak Select ismindeki butona tkland zaman

kontroln arka plan rengi ve yaz kalnl deitirilir. UnSelect seildiinde
kontrol eski haline getirilir.
Kod 11.9: DataGrid ierisinde ButtonColumn kullanm

{
kitaplar", conn);
conn.Open();
conn.Close();
}
void DataGrid1_ItemCommand(s, DataGridCommandEventArgs e)

{
if (e.CommandName =="select")
{
e.Item.BackColor = System.Drawing.Color.LightGreen;
298 Modl 11:
e.Item.Font.Bold = true;
}
else
{
e.Item.BackColor = System.Drawing.Color.Blue
e.Item.Font.Bold = False
}
}
HTML
OnItemCommand="DataGrid1_ItemCommand"
AutoGenerateColumns="False"
CellPadding="10" Runat="Server">
<Columns>
<asp:BoundColumn
HeaderText="Kitap Ad" DataField="kitap_baslik" />
<asp:ButtonColumn
CommandName="select"
Text="Select!" />
<asp:ButtonColumn
CommandName="unselect"
Text="UnSelect!" />
</Columns>
</asp:DataGrid>
Select butonuna basldnda, DataGrid kontrolnn OnItemCommand

zelliinde belirtilen DataGrid1_ItemCommand isimli metot devreye girer.
ItemCommand olayn tetikleyen DataGrid1_ItemCommand isimli metot, ilgili
ilemleri gerekletirir.
Unselect dmesine tklandnda ise, yine OnItemCommand zelliinde

tutulan DataGrid1_ItemCommand metodu devreye girer. Ancak tklanan
butonun isimlerine gre yaplacak ilem belirlenir.
if (e.CommandName="select")
{
e.Item.BackColor = System.Drawing.Color.LightGreen;
e.Item.Font.Bold = true;
}
else
{
e.Item.BackColor = System.Drawing.Color.White;
e.Item.Font.Bold = False;
}
e.CommandName, hangi buttonun tklandn belirtir. Tklanan butona gre

hangi metodun uygulanacan belirler.
ButtonColumn zellikleri:
ButtonType: LinkButton veya PushButton
Modul 11: 299
CommandName
DataTextField
DataTextFormatString
FooterText
HeaderImageUrl
HeaderText
Text
EditCommandColumn
EditCommandColumn, Edit, Update, Cancel gibi dzenleme komutlarnn
grntlenmesini salar. EditCommandColumn ile sadece bir satr
dzenlenebilir. Dzenlemenin veritaban gemesi ayr ilemler gerektirir.
EditCommandColumn kolonunun grntledii kayt, dzenleme iin kayt

seen DataGrid nesnesinin EditItemIndex zelliine gre deiecektir.
Dzenleme ileminin seili olmad durumda bu kolonda Edit butonu

gzkr. Edit seildii anda ise Update ve Cancel butonlar gzkr.
EditCommandColumn zellikleri:
ButtonType
CancelText
EditText
FooterText
HeaderImageUrl
HeaderText
UpdateText
300 Modl 11:
DataGrid Kontrolnde Sralama Ve Sayfalama
DataGrid kontrolnn kolonlarnda sralama yapmak iin hazrlanm zellikler

vardr. stee gre tm kolonlarda veya sadece belirli kolonlarda sralama
yaplabilir.
DataGrid iindeki tm kolonlara sralama yapma izni vermek iin, varsaylan

olarak False olan AllowSorting zellii True yaplr. Ve SortCommand olayn
tetikleyecek bir metot yazlr.
Kod 11.10: DataGrid ierisinde Sralama

{
If (! IsPostBack)
{
BindDataGrid( "kitap_baslik" );
}
}
void BindDataGrid(string strSortField)

{
String connStr = "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0; +
Kitaplar Order By " & strSortField, conn );
conPubs.Open("Select * From kitaplar", conn)
conn.Open();
Modul 11: 301
conn.Close();
}
void DataGrid1_SortCommand (Object s,

DataGridSortCommandEventArgs e)
{
BindDataGrid( e.SortExpression );
}
Html
<asp:DataGrid ID="DataGrid1" AllowSorting="True"

OnSortCommand="DataGrid1_SortCommand"
CellPadding="10" Runat="Server" />
BoundColumn kolonunun SortExpression zelliine ilgili kolon isimleri girilerek

sralama yaplacak kolonlar belirtilebilir.
Sayfalama
Sayfalarca uzunluktaki kaytlar bir seferde gstermek yerine sayfalara ayrmak
daha kullanl olur. DataGrid kontrolnde sayfalama yapabilmek iin
kontroln AllowPaging zellii True yaplr. Varsaylan deer False deeridir.
PageIndexChanged olayn tetikleyecek bir metodun yazlmas gerekir.
Kod 11.11: DataGrid ierisinde Sayfalama

{
if (!Page.IsPostBack)
{
BindDataGrid();
}
}
void BindDataGrid()
{
string connStr =
"Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;Data
Source='"+Server.MapPath("./Stok.mdb")+"'";
OleDbDataAdapter da = new OleDbDataAdapter("Select *
From Kitaplar Order By Kitap_baslik", conn);
da.Fill(ds);
}
private void DataGrid1_PageIndexChanged(object source,
System.Web.UI.WebControls.DataGridPageChangedEventArgs e)
{
DataGrid1.CurrentPageIndex =e.NewPageIndex;
}
html
302 Modl 11:
AllowPaging="True" PageSize="5"
OnPageIndexChanged="DataGrid1_PageIndexChanged"
CellPadding="3" Runat="Server" />
DataGrid kontrolnde sayfalama yapldnda kaytlar sayfalara ayrlr ve dier

sayfalara linkler verilir. PageSize zellii, bir sayfada ka kayt grntlenecei
bilgisini tutar.
Sayfalamaya ait stiller, tasarm penceresinde DataGrid kontrolne sa tklanp

Property Builder ile seilebilir.
DataGrid Kontrol zerinde Kayt Dzenleme lemleri

DataGrid kontrolnn EditCommand, UpdateCommand ve CancelCommand
olaylar kullanlarak DataGrid iinde grntlenen veriler zerinde istenilen
deiiklikler yaplabilir. Ayn ekilde kayt silme ilemi de gerekletirilir.
Dzenleme yaplacak kayt seildiinde EditCommand olay devreye girer.

EditItemIndex zellii ile dzenleme yaplacak kaydn indeksi alnr ve o
satrdaki tm veriler TextBox kontroll biiminde grnr. zerinde dzenleme
yaplmasn istenmeyen kolona, BoundColumn alannn ReadOnly zelliine
True deeri verilmelidir.
Update dmesine tklanlnda ise UpdateCommand olay devreye girer. lgili

kaydn Primary Key deeri alnr ve Primary Key ile gncelleme kodu
altrlr.
PlaceHolder Kullanm
Programn alma zaman srasnda, kullancdan gelecek istee gre yeni
kontroller eklenmek isteniyorsa PlaceHolder kontrol kullanlr. PlaceHolder
kontrolnn amac, dinamik olarak eklenen bu kontrollerin bir arada
tutulmasdr. Dinamik olarak oluturulan kontroller istenildii gibi dizayn
edilebilir.
<asp:PlaceHolder id="PlaceHolder1" runat="server">

</asp:PlaceHolder>
alma zamannda forma yeni bir kontrol eklemek iin Controls.Add()

metodu kullanlr.
Kod 11.12: PlaceHolder Eklemek

{
int i;
Button btnNewButton;
Modul 11: 303
for (i = 1;i<=10;i++)
{
PlaceHolder1.Controls.Add(
New LiteralControl("<p>Alan " & i & ": "));
PlaceHolder1.Controls.Add(New TextBox);
}
btnNewButton = New Button();

btnNewButton.Text = "Tklayn!";
PlaceHolder1.Controls.Add(btnNewButton);
}
Konu 2: Connected ve Disconnected

Uygulamalar Gelitirme
ADO.NET ile veriye erimek iin Connected ve Disconnected veri eriim

yntemi kullanlr. Bu yntemler ile ASP.NET sayfalarnda veri alverii yaplr.
304 Modl 11:
ASP.NET uygulamalar web sunucular zerinde ilem yapaca iin

performans ok nemlidir. Dolaysyla, alma modelinin yerinde seilmesi
gereklidir. rnein veriler sadece grntlenmek amacyla alnacaksa
Connected balant modeli kurulmal ve kaynaklar mmkn olan en az
seviyede tketilmelidir. Ancak veri zerinde gncelleme ilemleri sz
konusuysa disconnected balant modeli uygulanmaldr.
Modul 11: 305
Namespace
ADO.NET snflarn, ASP.NET uygulamas iinde kullanabilmek iin

System.Data isimalan using yaplmaldr. Ayrca Access veri tabanna
balant iin System.Data.OleDb isimalan import edilmelidir.
Code behind sayfasnda using ilemi, Windows uygulamalarnda kullanlan

biimdedir.
using System.Data;
Inline kod yazmnda <%@ %> ifadeleri arasnda isim alanlar using yaplr.
<%@ using Namespace=System.Data %>

<%@ using Namespace=System.Data.OleDb %>
306 Modl 11:
Modl zeti
34. Veri balant kontrolleri nelerdir? Aklayn

35. Repeater niin kullanlr? Aklayn
36. DataList niin kullanlr? Aklayn
37. DataGrid niin kullanlr? Aklayn
38. DataGrid ile sayfalama nasl yaplr?
Modul 11: 307
Bu uygulamada, e-ticaret uygulamas ile Connected ve Disconnected

veritaban ilemleri gerekletirilecektir. Bu uygulamada Uye kayt ve Uye giri
ilemlerini gerekletirebileceksiniz. Ayrca kategoriye gre tm kitaplar
listeleyecek ve kitap satn alma ilemini gerekletirebileceksiniz.

Connect ve Disconnect veritaban ilemlerini reneceksiniz.
DataSet ierisindeki veriyi Repeater, DataGrid ve DataList
kontrollerinei balayabileceksiniz.
Connect Veritaban ilemleri

UyeKayit formu ile veritaban ilemlerinin yaplmas

UyeKayt web formunu an.
UyeKayit web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr.
using System.Data.OleDb ;
private void btnKaydet_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
string connStr= "Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0;+
Data Source=" & Server.MapPath("KitapDb.mdb");
308 Modl 11:
OleDbConnection conn = new OleDbConnection();

conn.ConnectionString = connStr

comm.CommandText = "INSERT INTO
Musteri(Ad,Soyad,Email,Sifre)
values(@ad,@soyad,@email,@sifre)" ;
comm.Parameters.Add("@ad", txtAd.Text);
comm.Parameters.Add("@soyad", txtSoyad.Text);
comm.Parameters.Add("@email", txtEmail.Text);
comm.Parameters.Add("@sifre", txtSifre.Text);
int sonuc;
try
{
conn.Open();
sonuc = comm.ExecuteNonQuery();
}
{
}
finally
{
conn.Close();
}
if (sonuc == 1)
{
Response.Redirect("Kayit.aspx");
}
}
UyeGiris formu ile veritaban ilemlerinin yaplmas

UyeGiris web formunu an.
UyeGiris web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr
private void btnGiris_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
' Session["user"] = "tamer";
string connStr ="Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0;+
Data Source=" + Server.MapPath("KitapDb.mdb");

OleDbCommand comm =new OleDbCommand();

comm.CommandText =
"Select * from Musteri Where Email=@email and +
Sifre=@sifre";
Modul 11: 309
bool sonuc;
OleDbDataReader dr = OleDbDataReader();
try
{
conn.Open();
if (dr.HasRows == true)
{
sonuc = true;
if (dr.Read = true)
{
Session["user"] = dr.Item("Email");
Session["ad"] = dr.Item("Ad");
Session["soyad"] = dr.Item("Soyad");
Session["musteriId"] = Item("MusteriID");
}
}
else
{
sonuc = false;
}
dr.Close();
}
{
}
finally
{
if (conn.State == ConnectionState.Open)
{
conn.Close();
}
}
if (sonuc == true)
{
}
Else
{
lblMesaj.Text = "Hatali kullanici adi veya sifre";
}
}
KitapDetay formunun eklenmesi ve veritaban

ilemlerinin yaplmas
ASPEticaret projesine KitapDetay isminde yeni bir web form ekleyin.
Label lblKitapAdi
310 Modl 11:
Label lblYazarAdi
Label lblFiyat
Label lblAciklama
Label lblMesaj
Image imgResim
TetxBox txtAdet
Button btnSatinAl Text Satn Al
KitapDetay Web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr

Codebehind="KitapDetay.aspx.cs"
Inherits="AspEticaret.KitapDetay" %>
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<title>KitapDetay</title>
name="GENERATOR">
<meta
</HEAD>
<TR>
Modul 11: 311
</TR>
<TR>
<TD width="150" vAlign="top"><uc1:kategori
<TD vAlign="top" width="400">
<P><BR>
</P>
<P>
<TABLE id="Table2" borderColor="#000033"
cellSpacing="0" cellPadding="0" width="300" align="center"
border="0">
<TR>
<TD width="100" rowSpan="5">
<P align="center"><asp:image
id="imgResim" runat="server"></asp:image></P>
</TD>
<TD>
<P align="center"><asp:label
id="lblKitapAdi" runat="server"></asp:label></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
id="lblYazarAdi" runat="server"></asp:label></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
id="lblFiyat" runat="server"></asp:label></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
id="lblAciklama" runat="server"></asp:label></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
<P align="center">Adet:
<asp:textbox id="txtAdet"
runat="server" Width="68px"></asp:textbox>
<asp:button id="btnSatinAl"
runat="server" Text="Satn Al"></asp:button></P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD colSpan="2">
<P align="center">
<asp:Label id="lblMesaj"
runat="server"></asp:Label></P>
</TD>
</TR>
</TABLE>
</P>
</TD>
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
312 Modl 11:
<TD bgColor="#99ccff" colSpan="3"><uc1:alt

id="Alt1" runat="server"></uc1:alt></TD>
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
KitapDetay web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr.
using System.Data.OleDb ;
string kID;
System.EventArgs e)
{
If (Session["user"] == "")
{
Response.Redirect("Giris.aspx");
}
kID = Request.Params("kID");
'Response.Write(kID)
string connStr= "Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0;+

OleDbCommand comm =new OleDbCommand();

comm.CommandText =
"Select * from Kitap Where KitapID =@kitapID";
comm.Parameters.Add("@kitapID",Convert.ToInt32(kID));
OleDbDataReader dr = OleDbDataReader();
try
{
conn.Open();
if (dr.Read = True)
{
lblKitapAdi.Text = dr.Item("KitapAdi");
lblYazarAdi.Text = dr.Item("Yazar");
lblFiyat.Text = dr.Item("Ucret");
lblAciklama.Text = dr.Item("Aciklama");
imgResim.ImageUrl = "resimler/" +
dr.Item("Image");
}
dr.Close();
}
{
}
finally
{
If (conn.State == ConnectionState.Open)
{
Modul 11: 313
conn.Close();
}
}
}
private void btnSatinAl_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
if (txtAdet.Text == "")
{
lblMesaj.Text = "Adet Giriniz";
return;
}
string connStr = Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0;+



comm.CommandText = "INSERT INTO
Siparis(MusteriID,SiparisTarihi,KitapID,Adet)
values(@MusteriID,@SiparisTarihi,@KitapID,@Adet)";
comm.Parameters.Add("@MusteriID",
Session["musteriId"]);
comm.Parameters.Add("@SiparisTarihi",
DateTime.Now.ToShortDateString);
comm.Parameters.Add("@KitapID", CInt(kID));
comm.Parameters.Add("@Adet", txtAdet.Text);
int sonuc
try
{
conn.Open();
sonuc = comm.ExecuteNonQuery();
}
{
}
finally
{
conn.Close();
}
if (sonuc = 1)
{
Response.Redirect("Satis.aspx");
}
Disconnect Veritaban ilemleri

314 Modl 11:
Default formunun eklenmesi ve veritaban

ilemlerinin yaplmas
ASPEticaret projesine Default isminde yeni bir web form ekleyin.
DataGrid dgEncokSatanlar
Default Web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

<%@ Page Language="cs" AutoEventWireup="false"
Codebehind="Default.aspx.cs" Inherits="AspEticaret._Default"
%>
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<title>Default</title>
Studio .NET 7.1">
</HEAD>
<body bgColor="honeydew">
<TR>
Modul 11: 315
<uc1:Ust id="Ust1"
</TR>
<TR>
<P>
<TR>
<P align="center">En ok
Satanlar</P>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD>
<DIV align="center">
<asp:DataGrid
id="dgEncokSatanlar" runat="server"
AutoGenerateColumns="False" Width="253px" BorderWidth="1px"
BorderColor="#003333">
<HeaderStyle Font-
Bold="True"></HeaderStyle>
<Columns>
DataNavigateUrlField="KitapID"
DataNavigateUrlFormatString="Kitapdetay.aspx?KID={0}"
DataTextField="KitapAdi" HeaderText="Kitap Adi">

<HeaderStyle
Width="275px"></HeaderStyle>
</asp:HyperLinkColumn>
<asp:BoundColumn
DataField="Ucret" HeaderText="Fiyati">
<HeaderStyle
Width="75px"></HeaderStyle>
</asp:BoundColumn>
</Columns>
</asp:DataGrid></DIV>
</TD>
</TR>
<TR>
<TD></TD>
</TR>
</TABLE>
</P>
</TD>
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
<TD colSpan="3" bgColor="#99ccff">
<uc1:Alt id="Alt1"
</TR>
</TABLE>

</form>
</body>
</HTML>
316 Modl 11:
DataSet ierisine DataTable Eklenmesi

13. Veritaban tablo ve sorgularna erimek iin oluturduumuz, balant
ierisinden Views seeneini sein.
14. Views ierisindeki EnCokSatanlar sorgusunu dsBook nesnesinin ierisine
srkleyin.
Default web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr.

System.EventArgs e)
{
{
string connStr =
"Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0;Data Source=" +
Server.MapPath("KitapDb.mdb");

comm.CommandText = "SELECT Kitap.KitapAdi, "+
"Kitap.Ucret, Kitap.KitapID FROM Kitap INNER JOIN Siparis "+
"ON Kitap.KitapID = Siparis.KitapID GROUP BY "+
"Kitap.KitapAdi, Kitap.Ucret, Kitap.KitapID ORDER BY"+
"Count(Siparis.Adet) DESC";
OleDbDataAdapter da = new OleDbDataAdapter();


try
{
conn.Open();
da.Fill(ds, "EnCokSatanlar");
dgEncokSatanlar.DataSource =
ds.Tables["EnCokSatanlar"];
dgEncokSatanlar.DataBind();
}
catch(Exception ex)
{
}
finally
{
if(conn.State == ConnectionState.Open)
{
conn.Close();
Modul 11: 317
}
}
}
}
Kitap formunun eklenmesi ve veritaban

ilemlerinin yaplmas
ASPEticaret projesine Kitap isminde yeni bir web form ekleyin.
DataList dlKitap RepeatColumns 2
Kitap Web formun Html kodlar aadaki gibi olacaktr.

<%@ Page Language="cs" AutoEventWireup="false"
Codebehind="Kitap.aspx.cs" Inherits="AspEticaret.Kitap" %>
Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<title>Kitap</title>
name="GENERATOR">
<meta
318 Modl 11:
</HEAD>
<TR>
</TR>
<TR>
<TD width="150" vAlign="top"><uc1:kategori
<TD vAlign="top" align="center" width="400">
<asp:datalist id="dlKitap" runat="server"
RepeatColumns="2">
<ItemTemplate>
<table width="180">
<tr align="center">
<td>
<a
href='KitapDetay.aspx?kID=<%#
databinder.eval(Container.dataitem,"KitapID") %>'><img
border=0 src='resimler/<%#
databinder.eval(Container.dataitem,"Image") %>'>
</a>
</td>
</tr>
<tr align="center">
<td>
<%#
databinder.eval(Container.dataitem,"KitapAdi") %>
</td>
</tr>
<tr align="center">
<td>
<%#
databinder.eval(Container.dataitem,"Yazar") %>
</td>
</tr>
<tr align="center">
<td>
<%#
databinder.eval(Container.dataitem,"Ucret") %>
</td>
</tr>
</table>
</ItemTemplate>
</asp:datalist>
</TD>
<uc1:yan id="Yan1"
</TR>
<TR>
<TD bgColor="#99ccff" colSpan="3"><uc1:alt
id="Alt1" runat="server"></uc1:alt></TD>
</TR>
</TABLE>
</form>
</body>
</HTML>
Modul 11: 319
DataSet ierisine DataTable Eklenmesi

2. Veritaban tablo ve sorgularna erimek iin oluturduumuz, balant
ierisinden Tables seeneini sein.
3. Tables ierisindeki Kitap tablosunu dsBook nesnesinin ierisine srkleyin.
Kitap web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr.
using System.Data.OleDb

System.EventArgs e)
{
string kategoriID = Request.Params["KategoriID"];

Session["KategoriID"] = kategoriID;
//Response.Write(kategoriID)
string connStr =
Server.MapPath("KitapDb.mdb");

comm.CommandText = "Select * from Kitap Where" +
"KategoriID =@kID";
comm.Parameters.Add("@kID",
Convert.ToInt32(kategoriID));
OleDbDataAdapter da = new OleDbDataAdapter();


try
{
conn.Open();
da.Fill(ds, "Kitap");
dlKitap.DataSource = ds.Kitap;
dlKitap.DataBind();
}
catch(Exception ex)
{
}
finally
{
if(conn.State == ConnectionState.Open)
{
conn.Close();
}
}
}
320 Modl 11:
Modul 12:
Modl 12: ASP.NET ile Durum Ynetimi
Bu modlde ASP.NET Web uygulamalarnda kullanlan durum ynetimi

zerinde durulacaktr. Durum ynetim alt yaps kullanlarak uygulama
seviyesinde veri paylam gerekletirilebilir.
322 Modl 12:

ASP.NET Web uygulamalarnda kullanlan durum ynetim alt yapsn
tanmlayabilecek,
Application ve Session ile web uygulamalarn ynetebilecek,
Cookies ve Cookieless Session kavramlarn aklayabileceksiniz.
Durum Ynetimi
Web formlar stateless alr. Yani kullanclardan gelen isteklerin nereden

geldii anlalmaz. Web sunucusuna yaplan her istekte web formlar yeniden
oluturulur.
ASP.NET, sunucuda uygulamaya ait zel bilgileri tutan ve sayfalar aras veri
aktarm gerekletiren bir altyap salar.
Modul 12: 323
Sayfalar aras state ynetimi sayesinde sunucuda tutulan bilgiler yeniden

kullanlabilir. Bylece veriler sunucuya gnderilip geri geldiinde kullancnn
yeniden veri girii yapmasna gerek kalmaz.
rnein bir Login sayfasna Bilge kullanc ismiyle giri yapldktan sonra,
dier sayfalarda Merhaba Bilge mesajn verilebilir. Bu mesaj gstermek iin
Bilge kullanc ad State ynetimi ile bir deikende tutulmaldr.
Sunucu tarafl durum ynetimi birden fazla ynetim seenei sunar.

Application state
Session state
Kullanc tarafl durum ynetimi ise genellikle cookie nesneleri ile salanr.
324 Modl 12:
Konu 1: Session
Kullanc bilgisayar ve web sunucusu arasnda kurulan balantya session

denir. Bir session, birden fazla web sayfasn kapsayabilir. Kullancnn web
uygulamasna girii ile k arasnda tutulan deikenlerdir ve bu deikenler
kullancya zeldir.
Session deikenlerine, uygulama sresince eriilip gerekli bilgiler hzl bir
ekilde kullanlabilir. Sayfalar aras bilgi aktarmak iin pratik bir yntemdir.
Veritabanna balant kurularak alnan ve uygulama iinde srekli kullanlan
bilgiler session deikenleri iinde tutulur.
ASP.NET session deikenlerini ynetirken HttpSessionState snfn

kullanr.
Modul 12: 325
Kullanc web sunucusuna balanp bir ASP.NET sayfas grntlemeyi talep

ettii zaman, sunucu, kullancya bir SessionID atar ve bu deeri kullancya
gnderir. Kullanc uygulamadan kana kadar bu SessionID deikeni
sunucuda tutulur.
Kod 12.1: SessionID

{
Response.Write(Session.SessionID);
}
Kod 12.2: Session Nesnesini kullanmak
Login.aspx sayfas
private void BtnGiris_Click(Object sender, EventArgs e)

{
Session[ad] = TxtAd.Text;
Response.Redirect(Sayfam.aspx);
}
Sayfam.aspx sayfas

{
lblAd.Text = Session[ad] + Ho Geldiniz;
}
ASP.NET uygulamalarnn, Session deikenlerine ait eitli zellikleri,

web.config dosyas iinde tanmlanr.
326 Modl 12:
<sessionState
mode="InProc"
stateConnectionString="tcpip=127.0.0.1:42424"
sqlConnectionString="data
source=127.0.0.1;Trusted_Connection=yes"
cookieless="false"
timeout="20"
/>
SessionState in varsaylan attribute deerleri Visual Studio.NET

tarafndan atanmtr.
Mode: session deerlerinin nerede tutulacan belirler. InProc, deerler IIS

iinde saklanr. StateServer deerler sunucuda arka planda alan ASP.NET
state servisinde saklanr. SqlServer, deerler SQL Server iindeki tablolarda
saklar.
Cookieless: Varsaylan olarak False deerini alr. Session deikenlerinin

kullanc bilgisayarnda cookie iinde tutulmasn belirler. True deeri
verildiinde ise SessionID deeri URLye eklenerek kullancya geri yollanr.
Timeout: Session deikenlerinin yaam sresini belirler. Varsaylan olarak

20 dakikadr.
Baz tarayclarn cookie destei olmad dnldnde, kullancya ait

bilgileri session deikenlerinde tutmak daha geerli olacaktr.
Session Deikenine lk Deer Vermek

Global.asax dosyasnda, Session nesnesinin Start olay prosedr iinde ilk
deer verme ilemleri gerekletirilebilir.
Kod 12.3 de Session_Start olaynn kullanm gsterilmektedir.
Kod 12.3: Session_Start
void Session_Start(Object Sender,EventArgs e)

{
Session[ArkaPlan] = blue;
Session[Yazi] = gray;
}
Konu 2: Cookie
Kullanc tarafl durum ynetimi iin cookie deikenleri kullanlr. Internet

sitelerinin ou istemci bilgisayarda cookie denilen kk metin dosyalar
Modul 12: 327
oluturur. Microsoft XP, Windows 2000 sistemlerinde cookie nesneleri

C:\Documents And Settings\Kullanc Ad\Cookies klasrnde saklanr. Bir
siteye ilk defa giri yapldnda cookie oluur. Daha sonra tekrar giri
yapldnda cookie iindeki deerler okunur ve bu deerlere gre gerekli
ilemler yaplr. rnein yelik sistemi ieren web sitelerindeki Beni Hatrla
seenei bu mantkla alr.
ASP.NET Cookie deikenlerini ynetirken HttpCookie snfn kullanr.

Cookie deikenleri iin yazma ve okuma ilemleri yaplrken Response ve
Request nesneleri kullanlr.
rnek:
Kullanc ad girilip Cookie yap butonuna tklannca kullanc tarafnda bir
cookie oluturuluyor. Cookie oku butonuna tklandnda ise oluturulan
cookie nesnesinden veri alnyor.
ekil 2.1: Cookie kullanm
Kod 12.4: Cookie oluturup okumak
private void btnYap_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
// Cookie oluturmak iin verilen direktif.
HttpCookie mycookie = new HttpCookie("sitem");
// Formdan Gelen Bilgileri Anahtarlara Yazar.
mycookie["ad"] = txtad.Text;
// Cookie'nin Biti Sresi.
mycookie.Expires = DateTime.Now.AddDays(30);
// Cookie'yi Gnder.
Response.Cookies.Add(mycookie);
}
private void btnOku_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
' Cookie'yi oluturur.
HttpCookie mycookie;
' Cookie'yi kullanc tarafndan alr.
myCookie = Request.Cookies("sitem");
' Cookie'den gelen deerlerle formu doldurur.
txtad2.Text = mycookie("ad");
328 Modl 12:
Cookie Trleri
ki tr Cookie vardr:
Temporary (Geici)
Temporary cookie nesneleri, session cookie veya non-persistent

cookie olarak da isimlendirilir. Bu cookie ler sadece taraycnn hafzasnda
tutulup, tarayc kapatldnda tm temporary cookie nesneleri hafzadan
atlrlar.
Persistent (Kalc)
Modul 12: 329
Persistent cookie nesneleri, temporary cookie nesnelerinden farkl

olarak hafzadan silinecei zaman tutan bir deikene sahiptirler. Tarayc,
kalc bir cookie isteinde bulunan bir sayfa atnda, cookie sabit diske
yazlr. Bu tr cookie nesneleri kullanc bilgisayarnda istenilen srede
tutulabilir.
Cookie nesnelerinin diskte tutulacann garantisi yoktur. Kullanc sabit

diskinden bu dosyalar silmi olabilir.
330 Modl 12:
Konu 3: Application
Application nesnesinin tanmlanmas session nesnesine benzer. Ancak

kullanm alan ok farkldr. Web uygulamasna giri yapan ilk kullancdan son
kullancya kadar devam eder. Tm kullanclara ait olan bir deikendir.
rnein sitenin ka kii tarafndan ziyaret edildii, Application nesnesinde bir
deiken tanmlanarak belirlenebilir. Application deikenini kullanrken
lock yaparak baka kullanclarn kullanmas engellenir ve deiken ile iiniz
sonra unlock yaplmaldr.
Modul 12: 331
Session kullancya zg deikenleri tutarken Application uygulamann

kendisine ait deikenleri tutar.
ASP.NET Application deikeni kullanrken HttpApplicationState snfn

kullanr.
Kod 12.4: Application Deikeni
Void Session_Start (Object sender, EventArgs e)

If (Application("ziyaret") == null)
{
Application("ziyaret") = 0;
}
Application.Lock();
Application("Ziyaret") = Application("Ziyaret") + 1;
Application.UnLock();
TextBox1.Text = "Ziyaret Says: " +
Application("ziyaret").ToString();
}
Bu rnekte her bir yeni session aldnda, yani siteye her istek yapldnda
ziyareti says birer artrlmaktadr.
Application deikeni doldurulduktan sonra uygulama iinden armak iin
Application(degisken_ismi) ifadesi kullanlr.
Application Deikenine lk Deer Vermek

Global.asax dosyasnda, Application nesnesinin Start olay prosedr
iinde balang deerleri verilir. Bu olay prosedr uygulama almaya
332 Modl 12:
baladnda ve ilk istek geldiinde alr. Application deikeni Web

uygulamas kaldrldnda sonlanr.
Kod 12.5de Application_Start olaynn kullanmna rnek verilmitir.
Kod 12.5: Application_Start
void Application_Start(Object sender,EventArgs e)

{
Application(ziyaret) = 0;
}
Konu 4: Global.asax
Sadece sunucu zerindeki uygulama zerinde alabilen bir dosyadr.

Global.asax, ASP.NET web uygulamasnn alt srada, eitli olaylar ele
alacak bir dosyadr.
Bu dosyann birok zellii vardr.
Her bir web uygulamasna ait bir global.asax dosyas vardr.
Global.asax dosyas, web uygulamasna ait sanal dosya iinde
saklanr.
Uygulamaya ait application ve session deikenlerine ilk deer
vermek iin kullanlan balang ve biti olaylarn tutar.
Bu dosyann tanmlanmas istee baldr. Eer bu dosya projede
bulunmuyorsa, ASP.NET hibir application ve session olay
prosedr tanmlanmam varsayar.
Modul 12: 333
Global.asax dosyasnda desteklenen olaylar kategoride toplanabilir:
Sayfaya bir istekte bulunulduunda

stekte bulunan sayfa istemciye yollandnda
Koullu application olaylar gerekletiinde
Koullu application olaylar ise tablo 12.1 de listelenmitir.
Olay ismi Aklama
Application_Start Uygulamann ilk almaya baladnda alr.

Application_End Uygulama sona erdiinde alr.
Session_Start Yeni bir session olutuunda alr.
Session_End Session kapandnda alr.
Application_Error Uygulamann almas srasnda bir hata
olutuunda alr.
Tablo 12.1: Koullu Application olaylar
334 Modl 12:
Modl zeti
39.
Session niin kullanlr?
40. Cookie niin kullanlr?
41. Cookie trleri nelerdir?
42. Application niin kullanlr?
Modul 12: 335
Bu uygulamada session nesnesi ile KitapDetay sayfasna eriim

engelenecektir. KitapDetay sayfasna sadece sisteme giri yapan kullanclar
eriebilecektir.

Session kullanmn reneceksiniz.
Session kullanmak
UyeGiris formu ierinde Session Kullanmak

UyeGiris web formunu an.
UyeGiris web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr. UyeGiris
kod dosyas ierisindeki iaretli satrlar, veri taban ierisinden ekilen kaytlarn
session deikenlere aktarlmasn salar.
private void btnGiris_Click(System.Object sender,

System.EventArgs e)
{
' Session["user"] = "tamer";
336 Modl 12:
string connStr =
Provider=Microsoft.Jet.OleDB.4.0;Data Source="
+ Server.MapPath("KitapDb.mdb");


comm.CommandText = "Select * from Musteri
+ Where Email=@email and Sifre=@sifre";
Boolean sonuc;
OleDbDataReader dr;
try
{
conn.Open();
if (dr.HasRows == True)
{
sonuc = True;
if (dr.Read == True )
{
Session["user"] = dr.Item("Email");
Session["ad"] = dr.Item("Ad");
Session["soyad"] = dr.Item("Soyad");
Session["musteriId"] = dr.Item("MusteriID");
}
}
else
{
sonuc = False;
}
dr.Close();
}

{
}
finally
{
If (conn.State == ConnectionState.Open)
{
conn.Close();
}
}
if (sonuc == True )
{
Response.Redirect("Default.aspx")
}
else
{
lblMesaj.Text = "Hatali kullanici adi veya sifre";
}
}
Modul 12: 337
KitapDetay formu ierinde Session Kullanmak

KitapDetay web formunu an.
KitapDetay web formunun Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr.

KitapDetay kod dosyas ierisindeki iaretli satrlar, kullancnn sisteme giriini
kontrol etmektedir. Eer kullanc sisteme giri yapmadysa, user deikeni
ierisine deer aktarlmaz. Bu durum kullancnn Giris.aspx sayfasna
ynlendirilmesine sebeb olur.
string kID
System.EventArgs e)
{
if (Session["user"] == "" )
{
Response.Redirect("Giris.aspx");
}
kID = Request.Params("kID");
'Response.Write(kID)
string connStr =
"Server.MapPath("KitapDb.mdb");
OleDbConnection conn ;

comm.CommandText =
"Select * from Kitap Where KitapID =@kitapID" ;
comm.Connection = conn ;
comm.Parameters.Add("@kitapID",Convert.ToInt32(kID));
OleDbDataReader dr = new OleDbDataReader();
Try
{
conn.Open();
dr = comm.ExecuteReader()
If (dr.Read == true)
{
lblKitapAdi.Text = dr.Item("KitapAdi");
lblYazarAdi.Text = dr.Item("Yazar");
lblFiyat.Text = dr.Item("Ucret");
lblAciklama.Text = dr.Item("Aciklama");
imgResim.ImageUrl = "resimler/" +
dr.Item("Image");
}
dr.Close();
Catch (Exception ex)

{
}
finally
338 Modl 12:
{
If (conn.State = ConnectionState.Open)
{
conn.Close();
}
}
}
Ust kullanc kontrolu ierisinde Session

kullanmak
Ust kullanc kontrolunu an.
Ust kullanc kontrolunn Code Behind kodlar aadaki gibi olacaktr. Ust kod
dosyas ierisindeki iaretli satrlar, session deikenin deerini lblAd isimli
etikete yazmaktadr.

System.EventArgs E)
{
if (Session["user"] != "" )
{
lblAd.Text = "Bay / Bayan : " + Session["ad"] + "
" + Session["soyad"];
btnCikis.Visible = true ;
}
else
{
}
}
btnCikis butonunundaki iaretli kod satrlar, tm session deikenlerin deerini

sfrlar.
private void btnCikis_Click(System.Object sender,
System.EventArgs e)
{
Session.Abandon() ;
}

Biblia Turca PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Biblia Turca PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modul 1:

Modl 1: Gelitirme Ortamn Tanmak

Bu modlde, Visual Studio .NET ortamn ile tanacak ve ierisinde kullanlan

Bu modl tamamlandktan sonra:

Konu 1: C# .NET ile Proje Oluturmak

C# ortam, C#.NET projelerini kolay bir ekilde oluturma imkan salar.

Proje ablonu Semek

Web uygulamalarna XML Web Service salayan projeler gelitirmek iin

Visual Studio ile yeni bir proje birka admda oluturulabilir.

Proje Dosyalarna Genel Bak

Proje oluturulduktan sonra yeni nesnelerin eklenmesi Project mens ile ya

Visual Studio .NET ortamnda gelitirilen uygulamalar derlendiinde, .exe veya

Projeye Referans Eklemek

Herhangi bir projenin ierisine, bileen ktphanelerinin eklenmesi iin

Projeye referans eklemek iin belirtilen admlar takip edin.

Proje ablonlar ierisinde en ok kullanlan referanslar unlardr:

System: Programn almas iin gerekli en temel referanstr. System.dll

sim Alan (Namespace) Nedir?

.NET ierisindeki tm ktphaneler, .NET Framework ismi verilen ortak at

.NET ierisinde veritaban uygulamalar gelitirmek iin System.Data.dll

isim alanlar yer alr.

Yeni sim Alan Eklemek

Yeni isim alan oluturmak iin namespace anahtar kelimesi kullanlr.

rnekte NSBilgeAdam isminde bir isim alan tanmlanmtr. Bu isim alan

// BilgeAdam isim alannda kullanlacak

Projeye sim Alan Dhil Etmek

rnekte NSBilgeAdam isim alannn projeye dhil edilmesi gsterilmektedir.

Ogrenci.Bilgi ogrenciBilgi = new ogrenci.Bilgi();

ie isim alannn kullanmnda, iteki isim alanna kolayca erimek iin

using ogr = bilgeadam.NSBilgeadam.Ogrenci;

Public Class Form1:System.Windows.Forms.Form

Proje zelliklerini Ayarlamak

Projenin genel davranlarn ve konfigrasyon zelliklerini deitirmek iin

Proje zelliklerini deitirmek iin belirtilen admlar takip edin.

1. Proje isminin zerinde farenin sa butonunu tklayn.

En ok kullanlan proje zellikleri unlardr:

Assembly Name: Derlenen uygulamann exe veya .dll uzantl kt dosyasnn

Konu 2 : Proje Bileenlerini Tanmak

Solution Explorer Kullanmak

Solution Explorer paneli, bir solution iindeki tm dosyalar grntler.

Panelin st tarafnda buluna ara ubuu, dosyalar zerinde baz ilemlerin

Solution Explorer panelini grntlemek iin View mensnden Solution

Object Browser Kullanmak

Object Browser, Visual Studio .NET ierisindeki ktphane ve isim

Object Browser grntlemek iin, View Penceresinden Object Browser

Object Browser pencerenin sol st kesinde Browse alan Selected

projeye dhil edilen referanslar ve bu referanslarla ilikili isim alanlar hiyerarik

Objects penceresinin sa alt kesinde ise, seilen enin tanmn ve hangi

Server Explorer Kullanmak

Server Explorer, Visual Studio .NET ortam ierisinde veri salayclarla

Server Explorer, Data Connections ve Servers olmak zere iki sekmeden

1. Server Explorer zerinden Data Connections seeneini sein.

Servers sekmesinin altndaki SQL Servers mensn kullanarak, veritaban

Dinamik Yardm Almak

Grev Listesini Kullanmak

Konu 3: Uygulamalarda Hata Ayklama

Uygulamalarn gelitirme srasnda birok hata ile karlalr. Bu hatalarn ou

Visual Studio Debug arac

BreakPoint kullanm, uygulamann almasnn istenen kod satrnda

Belirtilen bir art gerekletikten sonra almann durmas isteniyorsa,

alma durdurulduktan sonra, deikenlerin o andaki durumlar Debug

alma durdurulduktan sonra kodlar arasnda ilerlemek gerekir. Kodlar

Command Panelini Kullanmak

Command paneli iki farkl modda kullanlr.