MIKROORGANIZMI U

PRIRODNIM SREDINAMA
 MIKROORGANIZMI U PRIRODI
najstariji predstavnici ivog svijeta u prirodi
karakteristike mikroorganizama:
- adaptacija na raznovrsne uvjete u prirodi
- stvaranje odgovarajuih uvjeta za opstanak

Heterogena priroda fiziolokog karaktera

- naseljavaju svaki kutak nae planete rezultira
stvaranjem razliitih fiziolokih osobina
- kosmopoliti (ili ak ubikvisti) ne znai da se svi
m.o. mogu nalaziti na svakom mjestu planete
- mikroorganizmi aktivni preobrazitelji prirodnih
stanita
Osnovna uloga mikroorganizama u prirodi:

MINERALIZACIJA
ORGANSKE TVARI
omoguuje odravanje ivoga
svijeta u prirodi

KRUENJE TVARI I ENERGIJE U

PRIRODI
povezivanje geolokih sfera u kojima se
nalazi ivi svijet u prirodi
 MIKROORGANIZMI U BIOSFERI
(BIOGEOSFERI)
Biosfera (u irem smislu) biogeosfera
Sva podruja na Zemlji u kojima postoje razliiti oblici
ivota

PEDOSFERA
BIOSFERA (u uem smislu)
HIDROSFERA
ATMOSFERA

Uloga mikroorganizama - povezivanje, stvaranje i odravanje

razliitih prirodnih sredina
 MIKROORGANIZMI U PEDOSFERI

Sadanja pedosfera najpovoljniji uvjeti za rast i razvoj

mikroorganizama u biogeosferi

Mikroorganizmi u najveoj koncentraciji sastavni

dio pedosfere

Struktura i plodnost tla aktivnost mikroorganizama

tla

Tlo rezervoar mikroorganizama za ostale prirodne

sredine u biogeosferi
 Mikroorganizmi u tlu...
Heterotrofni mikroorganizmi -
- koriste C iz organskih spojeva, tj. koriste
tvari koje sintetizirali drugi organizmi.
Najvanija uloga im je u mineralizaciji
organske tvari u prirodi. Tu spadaju
protozoe, gljive, bakterije i svi virus.
- saprofiti i paraziti
Glavna uloga mikroorganizama tla:

Prerauju organske ostatke tla u posebne

humusne tvari, - dolazi do stvaranja koloidnih
tvari sloenog karaktera - struktura tla,
rezervoar hranjivih tvari za biljke

Mineralizacija humusnih tvari u mineralne biljne

asimilative

Ovi procesi doprinose odravanju plodnosti tla

kao nove kvalitativne karakteristike tla.
 mikroorganizmi plodnost tla
BIOGENOST TLA najgue naseljeno podruje
bakterije, aktinomicete, gljive, alge, protozoa

Kao osnovni kriterij za procjenu biogenosti tla (Redepovi,

1985.) posluio je ukupni broj mikroorganizama na 1 g tla uz
upotrebu razreenja 10-6 . Prema tome tla koja sadre

11 x 106 - slabe biogenosti (stupanj: 1)

11 40 x 106 - osrednje biogenosti (stupanj: 2)
40 70 x 106 - dobre biogenosti (stupanj: 3)
70 100 x 106 - vrlo dobre biogenosti (stupanj: 4)
100 x 106 - izrazito dobre biogenosti ( stupanj: 5)

najvea uloga bakterije i gljive heterotrofi

MIKROBIOCENOZE posebne grupacije ovisno o ekolokim

uvjetima
Raspored mikroorganizama u tlu:

1.
HORIZONTALNI
odraava ekoloke uvjete u raznim podrujima -od polova prema
ekvatoru
utjecaj: klimatski faktori: temperatura, vlaga; org. tvar
zonalnost u horizontalnom rasporedu mo. tla - pokazuje
odreene tendencije u rasprostranjenosti odreenih grupa mo. u
njihovim mikrobnim asocijacijama

Velike razlike u rasporedu mo.

2.

VERTIKALNI
MIKROBIOLOKI PROFILI:

posebni raspored mo. u

samom tlu
tip tla fizikalne i
kemijske karakteristike
utjecaj rizosfere
broj mikroorganizama
smanjuje se s dubinom
 Profil tla
O - horizont (organski sloj) =
raspadajui biljni i ivotinjski
ostaci (oko 2 cm)
A - horizont (top soil) =
mineralni horizont blizu
povrine tla; akumulacija
humificirane organske tvari
pomijeana sa mineralnim
materijalom (10cm)
B horizont (subsoil) =
mineralni horizont (1m)

C horizont = geoloki sloj sa

ili bez naznaka formiranja tla
R stijena matini supstrat
 Rasprostranjenost mikroorganizama u tlu

MO nisu jednoliko rasporeeni u tlu

u tlu postoje odjeljci u kojima je brojnost, aktivnost i

struktura mikrobnih zajednica znaajno vea odnosno manja

najvei broj organizama u tlu organotrofi - kvaliteta i

kvantiteta organske tvari znaajno utjee na raspored
biomase, aktivnosti i raznolikosti mikroorganizama u tlu

izvor organske tvari :

- izluevine korijena biljke

- organski ostaci koji nastaju tijekom rasta biljke i nakon
njene smrti
- ostaci uginulih ivotinja i mikroorganizama
 MIKROBIOLOGIJA PEDOSFERE

Razvijeno podruje mikrobiologije

Mikrobiologija tla

Veliki znaaj za poljoprivredu

 MIKROORGANIZMI U BIOSFERI
biosfera - u uem smislu - podrazumijeva
cjelokupni ivi svijet na naoj planeti - bez obzira
u kojoj se geosferi njegov ivot najvie odvija

- biljni, ivotinjski svijet i svijet mo.

uloga mo.: neobino velika u

odravanju i razvitku pojedinih
organizama u prirodi, pa i u odravanju
samih mikroorganizama uzajamno
 I. MIKROORGANIZMI I BILJKE
(FITOSFERA)
ivot biljnog svijeta- pod neposrednim utjecajem mo- bez
obzira gdje se biljke razvijale (pedosfera, hidrosfera)

osnovna uloga mo:

mineralizacija organskih tvari i stvaranje mineralnih
biljnih asimilativa -kojima se jedino biljke i koriste u
svom ivotu

osim osnovne uloge- postoje neke mikrobiol. grupacije-

imaju posebnu i neposredniju ulogu u ivotu viih biljaka-
saprofitna i parazitna mikroflora
 1. SAPROFITNA MIKROFLORA:

naseljava odreene dijelove biljaka

na kojima ne izaziva nikakve poremeaje

mnogi korisni mo. - povoljno utjeu na same

biljke

prema mjestima koje naseljavaju - dijele se na:

A) RIZOSFERNU
B) FILOSFERNU (EPIFITNU)
C) SPERMATOSFERNU MIKROFLORU
 A) RIZOSFERNA MIKROFLORA:
okolina biljnog korijena (rizosfera)- predstavlja izuzetno povoljnu
sredinu za razvoj mo.

- mnoge org. tvari-lue same biljke

- najvea koliina mineralnih biljnih asimilativa za vie biljke
podruje- razmjene tvari i energije - izmeu biljnog korijena i okolne
sredine

posebni mo.- uloga:

- razgradnja razl. korjenovih izluevina
- priprema biljnih asimilativa

podjela rizosfere:
rizoplan- sama povrina korjena
rizosfera (u uem smislu)- zona tla oko samog korijena
edafosfera- okolno tlo
 Rizosfera
volumen tla priljubljen uz korijen biljke i pod direktnim utjecajem
korijena
ukljuuje i tkivo i samu povrinu korijena

rizosfera

edafosfera rizoplane
sastav rizosferne mikroflore:
najvie- predstavnici bakterija i gljiva

NEPOSREDNO VEZANI ZA TKIVO

KORIJENA
-(histosfera): mo. u samo korj. tkivo

kvrine bakterije (kod leguminoza ili neleguminoza-

joha); mikorizna gljive
uloga: aktivno vezanje N2 - kojim se koriste same biljke
(fiksiraju N)
stimulativni utjecaj raznih biotinih tvari (fitohormoni)
aktivno sudjeluju u mineralizaciji org. ostataka i
snabdjevanju biljaka mineralnim asimilativima
(mikoriza)
POVRINA SAMOG KORIJENA (RIZOPLAN) I OKOLNO
TLO (RIZOSFERA):

asporogene bakterije (Pseudomonas, Bacterium,

Corynebacterium)- fiksatori N, nitrifikatori, sulfofikatori

aktinomicete, gljive, sporogene bakterije

odnos se mijenja sa porastom biljaka- najvie u vrijeme

cvatnje
-dio pojedinih vrsti i grupa mo.- donekle spec. za
pojedine biljne vrste (sorte)- vezano uz odreene
tipove tla

rizosferna mikroflora- najvie koncentrirana oko

najaktivnijih dijelova korjena- korjenovih dlaica-
ogromna povrina biljnog korjena
 znaaj rizosfernih mikroorganizama:

-aktivni pridonose dobavljanju i

pripremanju mineralnih sastojaka biljne
hrane
-stvaranje dopunske organske hrane -
tipa fitohormona
-odstranjuju izluene biljne otpatke-
 B) FILOSFERNA (EPIFITNA)
MIKROFLORA
- i biljke- prirodna sredina za aktivni ivot mo.- nalaze svoje stanite
u prirodi

- odavno se zna da se na biljkama nalaze i mo. - drugaija

mikroflora od one u zraku

- mikroflora koja se redovito nalazi naroito na zelenim

dijelovima biljaka

osnovna karakteristika filosferne mikroflore:

- nalazi se redovito na zdravim i zelenim biljnim dijelovima
- svojim prisustvom ne izaziva nikakve poremeaje na samim
biljkama

moe biti dvojakog karaktera: sluajna i stalna

 1. SLUAJNA FILOSFERNA
(EPIFITNA )MIKROFLORA
sastoji se od spora mo. tla- padaju na zelene
biljne dijelove iz atmosfere

a) na ivim i zdravim biljkama:

- uope se ne razmnoava
- ne ivi na njima aktivnim ivotom
- nije tako brojno zastupljena
- odgovara mo. iz zraka

zelene biljke- supstrat za njihovo pasivno

odravanje u prirodi
- ne nalaze na biljkama potrebne uvjete za svoj
normalni razvoj
b) ako oboli neki dio biljke, ili se posijee i
pokosi biljka-
mo. dolaze u dodir sa izumrlim biljnim dijelovima i
tkivima- nalazi podesne hranjive tvari-- isklija iz spora-
pone se normalno razvijati

razvijanje i umnaanje mo. - dovodi do razaranja

biljnog tkiva- potpadaju trulenju i raspadanju
ova grupa- truleni mo.- sporogene bakterije i gljive

mo.- provode pritajeni (latentni) ivot na zelenim

zdravim biljkama-
dok se aktivno razmnoavaju i izazivaju raspadanje
biljnog tkiva tek po njihovom izumiranju
 SLUAJNA FILOSFERNA
(EPIFITNA )MIKROFLORA

nemaju znaajniju ulogu u ivotu

samog bilja

nije specifina filosferna mikroflora-

nego samo predstavnici sporogenih
mo. iz tla
 2. STALNA ILI PRAVA
FILOSFERNA MIKROFLORA
predstavnik specijalizirane i prave filosferne mikroflore

sastav specifian za prirodnu sredinu- kakva je

povrina zdravih zelenih biljaka- ne nalazi se u
ovakvoj grupaciji u ostalim prirodnim sredinama

prirodna specifina mikroflora

- redovito i normalno se razvija na zdravim zelenim
biljnim dijelovima
- ne izaziva nikakve poremeaje na svojim
domainima
 preteno- asporogeni mo.
hrane se minimalnim koliinama tvari- to ih zdrava
tkiva izbacuju difuzijom na svoju povrinu

-neobino skromnih zahtjeva u pogledu hranjivih

tvari- neznatne koliine org. tvari to ih dobivaju od
biljaka- pogotovo u mlaem uzrastu

- stvaraju sluzave tvari- kojima se privruju za biljna

tkiva- aktivno se razmnaaju u toku biljnog razvia

prenose se iz godine u godinu- sjemenjem biljaka i to

njihovom povrinom- pa se ubrzo razmnoavaju po
klijanju samog sjemena i prelaze na zelene biljne
dijelove
 specijalizirani predstavnici za pojedine
biljne vrste- razlikuju se od predstavnika
iz tla ili atmosfere- ivotom na biljkama
stekli osobine koje se ne nalaze u drugim
prirodnim sredinama

zadovoljavaju se hranjivim tvarima to ih

biljka izluuje gutacijom na zelenim
dijelovima- mineralne ili org. tvari-
neophodne za razvoj ovih mo.
 ULOGA EPIFITNIH MO. KOD BILJAKA I POLJ.
PROIZVODA:
a) moe povoljno utjecati na ivot samih biljka
- stvaranjem biotikih tvari (auksini, vitamini i sl.)
- stvaranjem antibiotikih tvari- zatiuju biljna tkiva od
napada fitopatogenih mo.

b) obavljaju korisne biokemijske procese:

- u konzerviranju i kod silae- spontane mlijene
bakterije
- u dobivanju vina i ostalih alkoholnih proizvoda iz
voa i groa- spontanim vrenjem

c) neki predstavnici- nanose tetu kod dobivanja raznih

mlijenih proizvoda ili izazivaju razne mane u samom
mlijeku
(Pseudomonas fluorescens i P.pyocyanea)
 C) SPERMATOSFERNA
MIKROFLORA
naseljava sjeme biljka-
i u normalnim uvjetima ne izaziva nikakve
poremeaje

podjela:
sluajna- u obliku spora bilo gljiva ili bakterija i
ne razvija se na sjemenu
prava- redovito se razvija na sjemenu
dobrim dijelom potjee od epifitne mikroflore i
najaktivnija u fazi klijanja sjemena
 Prava spermatosferna mikroflora

omota sjemenki prije nego to se oslobodi ploda

naseljen mikroorganizmima

tijekom germinacije i razvoja sjemenki aktivni

metabolizam: egzudacija eera, polimernih aromatskih
kiselina; koriste MO

MO proizvode auksine, vitamine i gibereline koji djeluju

povoljno na sjeme ili reduciraju biljne patogene
 2. PARAZITNA ILI FITOPATOGENA
MIKROFLORA
naseljavaju biljke kao svoje prirodne sredine-
razvijaju se na biljnim ivim dijelovima - izazivaju
poremeaje fiziolokog karaktera- biljne bolesti

predstavnici: gljiva, bakterija, virusa (viroze,

bakterioze, mikoze)

mogu napasti sve dijelove biljaka

podruje fitopatologije
III. MIKROORGANIZMI I MIKROORGANIZMI
(MIKROBIOSFERA)
Drugi mikroorganizmi - prirodne sredina za mo.
Aktivno sudjeluju u njihovom ivotu

1. SAPROFITNI MIKROORGANIZMI
naseljavaju druge mo. - stvaraju posebne zajednice-
najee od obostrane koristi
liajevi- heterotrofne gljive i autotrofne alge

2. PARAZITNI MIKROORGANIZMI
naseljavaju se u drugim mo. i izazivaju njihovo
propadanje
bakteriofagi- virusi bakterija