I HC M BN CNG THNH PH H CH MINH

TI LIU HNG DN HC TP
CNG TC X HI NHP MN
Bin son: ThS. L Ch An

BI GII THIU
Cho mng cc bn n vi chng trnh o to t xa ca i hc
M-Bn cng TP. H Ch Minh
Gii thiu khi qut v mn hc:
Cng tc x hi nhp mn l mn hc khi u bt buc i vi sinh vin
theo hc ngnh Cng tc X hi v ngnh X hi hc ti Khoa X hi hc,
i hc M-Bn cng TP. H Ch Minh v mt s trng i hc khc trong
nc, trc khi nghin cu cc mn hc tip theo nh Cng tc x hi c
nhn v Cng tc x hi nhm. Mn hc nh l mt s khai tm v khoa
hc cng tc x hi cho ngi hca h bc qua cnh ca i vo ngi
nh tri thc v ngnh ngh cng tc x hi. im trng yu y l gip
sinh vin c ci nhn mi, hiu cng tc x hi nh mt ngh chuyn
mn, khc vi quan nim cho rng cng tc x hi ai cng lm c nh
by lu nay ngi ta vn thng ngh. T mn hc gii thiu lch s
ca ngnh cc khi nim nh ngha, quan im, gi tr mc
chphng php v cc dch v ca ngnh cng tc x hi ngi
hc c c ci nhn tng qut trc khi i vo chuyn su.
Mc tiu ca mn hc:
Sau khi hc xong mn hc, sinh vin s:
- Hiu c y l mt ngnh hc, mt khoa hc, mt ngh chuyn mn
hnh thnh t kh lu trn th gii v Vit Nam.
- Nm bt cc l thuyt s dng trong cng tc x hi p dng trong
thc hnh ngh nghip.
- Hiu c nh ngha, s mng, mc ch, chc nng, gi tr ngnh, o
c ngh nghip, cc quan im c bn, cc nguyn tc hng dn hnh
ng ca cng tc x hi.
- Tip cn tin trnh gii quyt vn (ca thn ch) trong cng tc x
hi.
- Nm bt mt cch c bn cc phng php cng tc x hi v nhng
phng php thc hnh cng tc x hi.
- Hiu bit v cc lnh vc x hi c th ng dng khoa hc cng tc x
hi.
- C ci nhn v trin vng pht trin ngh nghip tng lai.
B cc ti liu
Ti liu c chia thnh 9 bi vi thi lng 45 tit, tng ng 5
tit/bi, theo mt trnh t nh sau:
- Bi 1: Lch s ngnh cng tc x hi
- Bi 2: Mt s l thuyt tng qut p dng trong cng tc x hi
- Bi 3: C s khoa hc ca cng tc x hi
- Bi 4: C s khoa hc ca cng tc x hi (tip theo)
- Bi 5: Cc phng php cng tc x hi
- Bi 6: Cc lnh vc p dng cng tc x hi
- Bi 7: Cc lnh vc p dng cng tc x hi (tip theo)
- Bi 8: Cc lnh vc p dng cng tc x hi (tip theo)
- Bi 9: Pht trin ngh nghip cng tc x hi
Mi bi u c t chc theo mt khung thng nht, bao gm cc phn
sau:
- Gii thiu khi qut v mc tiu cn t c
- Khi nim c bn v cch hc
- Ni dung c bn ca bi - ti liu tham kho
- Mt s im lu khi hc
- Tm lc nhng vn cn ghi nh
- Cu hi gi cho c nhn/nhm
- Tr li/hng dn tr li cu hi
Hng dn khi qut cch hc mn hc:
- Phng php hc tp: Cng tc x hi va l mt khoa hc va l mt
ngh nn vic o to cn phi hp nhiu phng php khc nhau, trong
c p dng phng php gio dc ch ng, gio dc c s tham gia.
Sinh vin t hc cn c tht k cc bi hc theo th t nm bt c
ni dung mn hc. ng thi cn tm c thm cc ti liu tham kho
gii thiu m rng kin thc v ngnh cng tc x hi. Vic t hc c
nhn l rt tt, nhng nu c kt hp c vi mt s hnh thc khc nh
tho lun nhm, bi tp nhm, ng no (brainstorming), sm vai (role
playing) ... v c bit l thc tp ti cc c s x hicc chng trnh,
d n c s kim hun (supervision) th s tng hiu qu hn rt nhiu.
Do vy ti liu hng dn ch l mt b phn h tr cho sinh vin trong
qu trnh t o to, cn theo ui c con ng ngh nghip
chuyn mn cng tc x hi th sinh vin cn p dng phi hp cc
phng php o to ni trn. Trong qu trnh s dng ti liu ny nh l
mt cng c t hc, nu c vng mc g sinh vin c th trao i thm
vi gio vin n n tp cho lp hoc lin h trc tip vi tc gi theo a
ch sau: lechian@yahoo.com
Ti liu tham kho : Sinh vin cn c thm cc sch sau y:
- L Ch An (bin dch), Qun tr ngnh cng tc x hi, i hc M-Bn
cng TP. HCM, 1998.
- L Ch An (bin dch), Nhp mn cng tc x hi c nhn, i hc M-
Bn cng TP. HCM2000.
- Nguyn Ngc Lm, Sch b ti dnh cho nhn vin x hi, i hc M-
Bn cng TP. HCM, 2001.
- Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, i hc M-Bn cng
TP.HCM, 2000.
- Nhiu tc gi, An sinh x hi v cc vn x hi, i hc M-Bn cng
TP.HCM1997.
- T Duy Hp, Lng Hng Quang, Pht trin cng ng - L thuyt v
vn dng, Nxb Vn ha thng tin, H Ni, 2000.
BI 1

LCH S NGNH CNG TC X HI

Cng tc x hi l mt khoa hc, mt ngh chuyn mn xut hin trn
th gii t nhng nm cui th k 19 u th k 20 cc nc Anh, M.
Lch s ngnh cng tc x hi khi u bng cc hot ng t thin
nc Anh, M ...sau lan dn ra cc nc khc trn th gii, trong c
Vit Nam. i vi nc ta, cng tc x hi khoa hc hnh thnh kh sm
min Nam di thi Php thuc v thi M chim ng nn t nhiu c
ngi hc v bit n. Tuy vy trong x hi ta c lc c ni hot ng t
thin vn cn c coi l cng tc x hi. Bn cnh , nhiu ngi cn
ng ha cc vic nh lm v sinh khu ph, pht qu cu tr l cng
tc x hi. c bit nc ta mc d hai hot ng t thin v cng tc
x hi c mi lin h cht ch nhng mi bn u c nhng c th ring.
Bi ny va gii thiu khi qut lch s ngnh cng tc x hi trn th gii
va cp n qu trnh pht trin ngnh cng tc x hi Vit Nam
sinh vin c ci nhn c th v mt khoa hc tuy mi m nhng c b dy
pht trin kh vng chc.
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi, sinh vin s:
- C c kin thc v lch s pht trin ca ngnh cng tc x hi trn
th gii v Vit Nam.
- Hiu c cng tc x hi l mt khoa hc, mt ngh chuyn mn.
- Hiu c s gn b gia hot ng t thin v cng tc x hi khoa
hc v nhng nt c th ca mi bn qua bi tp phn tch cui bi.
Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc:
* Khi nim c bn:
- Nhn vin x hi: l nhng ngi c o to chuyn mn v cng tc
x hi gip nhng ngi kh khn.
- An sinh x hi: l h thng bao gm lut php, chnh sch x hi, b
my cung cp cc dch v x hi cho ngi dn v cc i tng gp hon
cnh khng may mn trong x hi.
- Thn ch: l i tng m nhn vin x hi cng lm vic.
* Cch hc: bi ny sinh vin c ti liu hng dn, nghin cu thm
cc sch tham kho l c th nm vng c tinh thn ct li ca bi.
Cc mc ni dung trong bi sinh vin c hiu ch khng phi
hc thuc lng. Nu sinh vin c c hi tham gia p dng mt s phng
php hc tp nh: ng no (brain-storming), trao i vi gio vin v
bn hc, tho lun vn , tho lun nhm... s thu hoch thm nhng
iu m rng.
Ni dung chnh
Khi xem xt lch s pht trin ngnh cng tc x hi khoa hc trn th
gii, cc nh nghin cu v gio dc trong ngnh cng tc x hi u
thng nht xc nh ci ni sn sinh ra n l nc Anh v nc M.

1. S ra i ca Hip hi cc t chc t thin Anh:

Cng tc x hi vi cc c nhn gp vn kh khn xut hin trong bi
cnh ca th ha cng nghip ha cc nc phng Ty, c bit
Anh v M. iu c th thy qua vic tuyn dng nhn vin ca Hip
hi cc t chc t thin (Charity Organizations Society - COS) Anh. Hip
hi ny, nh tn gi ca n, c thnh lp bi cc cng dn Anh quc c
lng t thin vi mc tiu l gip nhng ngi ngho kh. H c ngn
sch ty nghi s dng gip ngi ngho. u tin, nhng nhn vin
cng tc x hi ny c gi l nhng ngi thm ving thn thin
(friendly visitors). Vi lng t tm v tnh nguyn, h i thm ngi
ngho nh gi cc nhu cu v p ng mt mc nht nh. Vn
xut thn t gii tr thc nh bc s, lut s, k s, gio vinh thc
hin cc cuc ving thm vi ngha c t thin m khng h mong c
th lao tin bc. Tuy nhin, s ngi i lm nh th cha nn cn
tuyn thm cc nhn vin lm vic n lng. Nt c trng ca s pht
trin ngnh cng tc x hi sau l nhng ngi lm cng vic gip
ngi khc phi gii, phi c trang b kin thc v nng lc thc hnh
thng qua cc chng trnh o to. Sau , nhiu k hoch hun luyn
c xut trang b cho tc vin cc kin thc v phng php gip
.
2. Hot ng ca cc t chc an sinh x hi M:
M, trong n lc p ng nhu cu ca ngi dn sng cc khu th,
cc c s an sinh x hi u tin bt u c m ra vo nhng nm u
ca th k 19. l nhng c s t nhn, ch yu c thnh lp do
sng kin ca tu s v cc nhm tn gio. Cho n nhng nm u ca
th k 20 nhng dch v ny c cung cp c quyn bi nhng ngi
lm iu tt, iu thin nhng khng c o to chnh quy v t hiu
bit v hnh vi con ngi hay cch thc gip con ngi. Trng tm ca
s gip lc ny l p ng nhng nhu cu vt cht c bn nh thc
phmni v c gng cha tr nhng kh khn c nhn v tnh cm
bng li khuyn nh ca tn gio.
Mt minh ha v mt t chc an sinh x hi u tin l Hi ngn nga
ngho kh do John Griscom thnh lp nm 1820. Hi ny c mc ch
iu tra thi quen v hon cnh ca ngi ngho, xut nhng k
hoch qua ngi ngho c th t cu ly mnh, v khuyn khch ngi
ngho tit kim v dnh. Trong s nhng gii php c dng c cch
thc n thm ving nh ca ngi ngho (mt hnh thc cng tc x
hi rt s ng).

3. Phong tro cc t chc t thin M:

Cui th k 19 c mt s kh ln cc t chc cu tr c thnh lp cc
thnh ph ln gip ngi tht nghip, ngi ngho, ngi bnh tt, ngi
khuyt tt th cht hay tm thn v tr m ci. Cc chng trnh ca cc
t chc ny khng c phi hp nn i khi b trng lp. V vy sng
kin Anh quc - Hip hi cc t chc t thin (Charity Organizations
Society - COS) - gy c s ch ca mt s thnh ph M. Bt
u Buffalo, New York vo nm 1877, cos nhanh chng c nhiu
thnh ph khc chp nhn. Trong cc hip hi t chc t thin, cc c s
t nhn cng nhau (a) cung cp nhng dch v trc tip cho c nhn v
gia nh v (b) hoch nh v phi hp cc n lc ca cc c s t nhn
p ng nhng vn x hi nghim trng cc thnh ph. Cc t
chc t thin t chc mt cuc iu tra chi tit tng ngi c yu cu
cung cp dch v v gip ti chnh, duy tr mt h thng trung ng
ng k thn ch trnh s trng lp v s dng nhng ngi thm
ving thn thin tnh nguyn lm vic vi nhng ngi gp kh khn.
Nhng ngi thm ving thn thin ch yu l ngi lm vic tt v h
thng t ra thu cm hn l a tin bc hay ng vin ngi ngho tit
kim v tm kim mt cng n vic lm. Ngho i c xem nh l h
qu ca s yu km c nhn. Hu ht nhng ngi thm ving thn
thin l ph n.

4. Phong tro nh cng ng Anh v M:

ng thi vi phong tro cos l s hnh thnh cc nh cng ng (social
settlement house) vo nhng nm cui th k 19. Nm 1886, nh cng
ng u tin c thnh ph New York. Ba nm sau mt nh cng
ng ni ting do Jane Addams thnh lp Chicago c tn l Hull House.
Nhng trung tm cng ng tng t c xy dng cc thnh ph ln
khp nc M. Ngy nay, cc trung tm ny ng vai tr quan trng trong
vic p ng cc nhu cu vui chi gii tr, sc khe, an sinh cho tr em
trai, tr em gi, thanh nin, ph n cc khu vc ngho kh. Cc trung
tm ny cn phc v cho ton th c dn k c tng lp trung lu v tng
lp trn nh cung cp kinh nghim sng, gii tr v gii quyt nhng vn
c nhn ring t. Nhiu tc vin u tin lm vic nh cng ng l
cc c con gi cc v b trng. Cc tc vin xut thn t giai cp trung
lu v thng lu l nhng ngi mun th sng trong mt khu lng
ging ngho kh, qua tri nghim c thc tin khc nghit ca s
ngho kh nh th no. Khc vi nhng ngi thm ving thn
thinh sng trong cc khu dn c ngho v s dng cch thc hng
dn cho c dn sng o c v ci thin hon cnh ca mnh. H tm
nhng phng thc phi hp vi c dn trong vic ci thin nh , ci
thin sc khe v nhng iu kin sng; tm vic lm cho cc c dn
trong vng; dy ting Anh, v sinh v k nng ngh nghip; v thay i
mi trng xung quanh thng qua n lc hp tc. Nh cng ng s dng
k thut thay i m ngy nay ta gi l cng tc x hi nhm, hnh ng
x hi v t chc cng ng.
Nh cng ng nhn mnh n ci cch mi trng v cng vo thi
im ny h tip tc tranh u hng dn cho ngi ngho cc gi tr
ang ph bin v cng vic, v tnh tit kim v s iu nh l cha
kha thnh cng ca giai cp trung lu". Ngoi vic i ph vi nhng
vn trong cng ng bng hnh ng x hi chung, nh cng ng
ng vai tr quan trng trong vic d tho lp php v gy nh hng
chnh sch x hi v vic lp php. Lnh t ni ting trong phong tro
nh cng ng l Jane Addams ca Hull House Chicago. B sinh
Cedarville, Illinois nm 1861 v mt nm 1935. B i khp chu u v rt
n tng vi Toynbee Hall l nh cng ng u tin c thnh lp
London nm 1884. V vy khi v nc M b quyt nh thnh lp mt
nh cng ng tng t pha ty Chicago ly tn l Hull House. Hull
House cung cp nhiu c hi hc tp v cc dch v x hi cho nhng
ngi thiu thn phng tin kinh t v tr gip cho dn nhp c vo M.
(ch thch: Jane Addams cn l lnh t ca phong tro ph n quc t v
phong tro tr em. B c hai tc phm ni ting l Democracy and Social
Ethics (1902) v Twentty Years at Hull House (1910)).

5. o to cng tc x hi M:
Vo cui th k 19 nhng nhn vin x hi c tr lng u tin M
l cc th k iu hnh cc hip hi t chc t thin. Lc ny cc hip hi
t chc t thin nhn c mt s hp ng t cc thnh ph ni c
giao nhim v qun l cc qu cu tr. qun l nhng chng trnh
ny, cos thu cc th k iu hnh t chc, hun luyn nhng ngi
thm ving thn thin v a ra cc bin php k ton chng t tnh
trch nhim i vi ngn qu nhn c. hon thin dch v ny, th
k iu hnh thit lp cc tiu chun v m cc kha hun luyn. Vo
nm 1898 Hip hi t chc t thin New York m kha hun luyn u
tin trong ba thng ma h ti i hc Columbia. Vo nm 1904, trng
bc i New York m lp hc mt nm. Chng bao lu sau cc trng
cao ng v i hc bt u chng trnh o to cng tc x hi. Nm
1920, Hip hi cc nhn vin x hi M - t chc cng tc x hi chuyn
nghip u tin c thnh lp. Nm 1955, Hip hi quc gia cc nhn
vin x hi M c thnh lp trn c s hp nht by hi cng tc x hi
khc nh hn. Hin nay, danh t chung nhn vin x hi c s dng
khng phn bit phng php m ngi y ang p dng.

6. Nhng pht trin ca ngnh cng tc x hi M:

Nm 1905 Richard Cabot a cng tc x hi y t vo bnh vin trung
ng Massachusetts (M). Dn dn cc nhn vin x hi c tuyn dng
lm vic trng hc, ta n, cc trung tm t vn tr em v nhng ni
khc.
Nhng chng trnh o to cng tc x hi u tin ch trng n cc n
lc thay i hon cnh v thay i c nhn thch nghi tt hn vi x
hi.
Nm 1917 Mary Richmond xut bn cun Chn on x hi (Social
Diagnosis) gii thiu ln u tin l thuyt v phng php lun cng
tc x hi. Cun sch ch trng vo nhn vin x hi can thip vo c
nhn. Tin trnh y hin nay vn c s dng, bao gm kho st (thu
thp thng tin), chn on (ch ra ci g sai), tin lng (ch ra trin vng
thay i ci thin), v hoch nh cch tr liu (ch ra phi lm g gip
thn ch ci thin tnh hnh). Cun sch ny c tm quan trng v n hnh
thnh khi kin thc chung cho cng tc x hi c nhn.
Vo nhng nm 1920, l thuyt v pht trin nhn cch v tr liu ca
Sigmund Freud tr nn ph bin. Nhng quan nim v gii thch ca cc
nh tm thn hc c v thch hp vi cc nhn vin x hi, nhng ngi
lm vic trong mi quan h mt-mt vi thn ch. Cch tip cn tm thn
hc nhn mnh nhng bin i ni tm v ch trng lm cho thn ch
thch nghi v iu chnh cho thch ng vi tnh hung x hi. V vy hu
ht nhn vin x hi chuyn t ci cch sang tr liu trong ba thp
nin k tip. Tuy nhinvo nhng nm 1960, mi quan tm v cch tip
cn x hi hc, hay ci cch do cc nhn vin x hi khi xng c hi
phc. C nhiu nguyn nhn v s thay i ny. Nhng vn ni ln
y l s lin quan v s thch hp ca cch tip cn tng tc vi nhng
thn ch c thu nhp thp. l nhng ngi khng c hoc t c kh
nng din t bng li cc nhu cu do h gp phi nhng p lc kinh t
v x hi bc thit. Hn th na, ngi ta t vn v tnh hiu qu ca
nhiu cch tip cn tm l tr liu. Ngoi ra cn c nhng l do khc l v
th ca ngnh x hi hc tng ln thp k 1960, t ra nhng vn
v s thch hp ca cc thit ch x hi trong vic p ng nhu cu ca
dn chng. Cng tc x hi hin nay i theo c hai cch tip cn ci cch
v tip cn tr liu.
Khng phi i n cui chin tranh th gii ln th nht cng tc x hi
mi bt u c nhn nhn nh mt ngh nghip ring. Cuc suy thoi
kinh t nhng nm 1930 M v vic ban hnh o lut bo him x hi
dn n s m rng cc dch v x hi cng v c hi vic lm cho nhn
vin x hi. K t nm 1900, ban iu hnh cc c s x hi v cng
chng cho rng cn thit phi o to chuyn mn nhn vin x hi
phc v tt hn. Vo nm 1955, Hip hi nhn vin x hi c thnh
lp, i din cho ngh nghip cng tc x hi. Mc ch ca hip hi ny
l nhm ci thin cc iu kin x hi v thc y vic thc hnh cng tc
x hi c cht lng cao v hiu qu.

7. Qu trnh hnh thnh cng tc x hi n :

n , dch v x hi nh mt hot ng gip tn ti lu i di
hnh thc ny hoc hnh thc khc. Gouri Rani Baneijee, mt trong nhng
nh tin phong v cng tc x hi chuyn nghip v gio dc cng tc x
hi n vit rt r v nn an sinh x hi thi c n v cc
hnh thc dch v khc nhau c tha nhn gip nhng ngi khn
cng (1967). Cng tc x hi c nhn thc phng Ty nh l mt
hot ng chuyn mn, c a vo n nm 1936 khi trng Dorabji
Tata c khai trng hun luyn cho nhng ngi c trnh i hc
v nhng ngi c hng chn ngh dch v x hi. Tuy nhin, ngay
trc nm 1936, thnh ph Bombay c nhng chng trnh hun luyn
ngn hn v cng tc x hi. N.M. Jonshi mt trong cc nh sng lp
ca phong tro cng on n thnh lp mt t chc gi l lin
on phc v x hi Bombay. Lin on ny iu hnh cc chng trnh
hun luyn cho nhng ngi tnh nguyn m cc dch v ca h v sau
c s dng cho cng tc cu tr nhng ngi b i km, dch bnhl
lt v cc thin tai khc v cng s dng cho cc chng trnh an sinh
cho ngi ngho v ngi thiu thn (Karik V.B, 1972). Vi s thnh lp
trng cng tc x hi mang tn Sir Dorabjl Tata, vic hun luyn cng
tc x hi c chuyn thnh mt chng trnh hun ngh, gio dc ton
thi gian. Cng tc x hi c nhn c xem l mt gio trnh l thuyt v
phng php thc hnh trong chng trnh ging dy t nm 1946. V
sau, cc phng php khc ca cng tc x hi c st nhp vo gio
trnh ny. Trong hn nm thp k qua, cng tc x hi tr thnh mt
ngh chuyn mn. Mt chng trnh l thuyt c m rng v c
lm cho phong ph thm bi cc bi cnh, t tng v l thuyt mi m.
Cng tc x hi c nhn vn tip tc c ging dy cc trng cng
tc x hi v c dng nh mt phng php hot ng cc t chc x
hi khc nhau.

8. Cc t chc trong ngnh cng tc x hi:

M thnh lp Hi cc trng o to cng tc x hi chuyn nghip.
Hi ny l tin thn ca Hi cc trng cng tc x hi M v Hi ng
gio dc cng tc x hi hin nay vi hi vin l nhng trng c chng
trnh o to t nht mt nm. Hip hi nhn vin x hi M ra i t nm
1955. Cc nc khc nh Anh, Canada, c, New Zealand, Philippines,
Singapore...u c hip hi ngh nghip ca nhng ngi lm cng tc
x hi.
cp quc t, nhng ngi lm cng tc x hi chuyn nghip tp
hp trong t chc ca mnh gi l Hip hi quc t nhn vin x hi
(IFSW - International Federation of Social Workers) c hai nm hp mt
ln, lun phin cc chu lc, kt hp vi Hip hi quc t cc trng
cng tc x hi (IASSW - International Association of Schools of Social
Work). Ngoi ra Hi ng An sinh x hi th gii (ICSW - International
Council of Social Welfare) v Hi ng Gio dc cng tc x hi mi
nc (CSWE - Council of Social Work Education) ng vai tr quan trng
trong vic phi hp o to, xy dng chng trnh o to cc cp t c
nhn n tin s ngnh cng tc x hi.

9. Qu trnh hnh thnh cng tc x hi Vit Nam:

Nhn chung, cng tc x hi tr thnh mt khoa hc v mt ngh
chuyn mn t lu cc nc. i vi Vit Nam, ngnh cng tc x hi
c mt kh sm min Nam t nhng nm cui thp k 40 th k 20.
Vi s gip ca Hi Hng Thp T v i s qun Php Saigon nm
1949, trng cn s x hi Caritas c thnh lp, do mt dng n tu
Thin cha gio qun l, thc hin chng trnh o to cn s x hi
trong thi gian ba nm. Nm 1969, trng Cng tc x hi quc gia thuc
B X hi (ch c) c thnh lp vi s gip ca Lin Hip Quc
(t chc UNICEF v UNDP) vi chng trnh o to kim s x hi hai
nm v ph kim s x hi mt nm. C hai trng ni trn u b gii
th trong nm 1975. Mi n nm 1992, mn Cng tc x hi mi c
a vo chng trnh o to C nhn X hi hc ti Khoa Ph N Hc
(Khoa X hi hc hin nay) - i hc M-Bn cng thnh ph H Ch
Minh. n nm 2005, B Gio dc v o to cho php i hc M-
Bn cng thnh ph H Ch Minh o to C nhn Cng tc x hi sau khi
chng trnh khung o to ngnh cng tc x hi c B Gio dc v
o to xy dng v ban hnh nm 2004. Ngoi i hc M-Bn cng
TP.HCM, mt s trng khc cng c o to cng tc x hi bc cao
ng (Cao ng Lao ng x hi), bc i hc (i hc Lt -t nm
2003). i hc Vn Hin, i hc Tn c Thng a mn cng tc
x hi v pht trin cng ng vo chng trnh o ngnh x hi hc.
Ti liu tham kho: sinh vin c th c thm cc ti liu sau:
=> Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, i hc M-Bn cng
TP. HCM, 2000.
=> L Ch An, Nhp mn cng tc x hi c nhn, i hc M-Bn cng
TP. HCM, 2000. (sch bin dch).
Mt s im cn lu khi hc:
Sinh vin khng cn phi hc thuc bi, ch cn nm vng nhng im
quan trng nh khi ngun ca cng tc x hi u, cng tc x hi bt
u bng hot ng g, v sau ngnh cng tc x hi pht trin rng ra
trn th gii nh th no, nc ta tip cn cng tc x hi khoa hc
khi no v bng cch no cng tc x hi khc hot ng t thin
nhng im no....
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
Cng tc x hi l mt khoa hc, mt ngh chuyn mn c t kh sm
trn th gii.
Trc khi c cng tc x hi khoa hc ngi ta lm t thin gip nhng
ngi kh khn.
- Tri qua nhiu nm c kt kinh nghim mi c c l lun, k nng,
phng php lm vic khoa hc.
- Gia hot ng t thin v cng tc x hi c nhng im xut pht
ging nhau nhng dn n kt qu sau cng khc nhau.
- Mun lm cng tc x hi tc mun tr thnh nhn vin x hi i gip
ngi khc phi hc cch gip , hc ngh chuyn mn qua trng
lp o to.
- nc ta, gip ngi hon nn kh khn t xut th vai tr ca
hot ng t thin vn rt cn thit. Tuy nhin cn y mnh o to
nhn vin x hi chuyn nghip.
Cu hi ng no c nhn v tp th/tho lun nhm:
- T trc n nay anh ch ngh cng tc x hi l g ? Hy k mt s hot
ng m anh ch cho l cng tc x hi.
- Cu hi bi tp nhm: Hy nu ln nhng im tng ng v khc bit
gia hot ng t thin v cng tc x hi da theo cc tiu ch sau : Mc
ch, ng c; Phng php; Mi quan h gia ngi i gip v ngi
c gip; Kt qu t c.
p n bi tp nhm:
 Hot ng t thin, cu Cng tc x hi khoa hc
tr
1-Mc ch Gip ngi hon nn, Gip ngi hon nn, kh
kh khn do nhiu khn do nhiu nguyn nhn
nguyn nhn khc nhau. khc nhau.
2-ng c - Lng thng ngi - Lng thng ngi
- Thin tm, thin ch - Thin tm, thin ch
- Tn gio ( c cho - im khc: Xem i tng v
con, cu ri linh hn...) li ch ca i tng l mi
- C nhn: tha mn nhu quan tm hng u.
cu tm l (t khng
nh, t b p...)
- To uy tn cho tp th,
cho c nhn.
- Che u ring t
3-Phng - Vn ng d ng gp - Lm cho i tng c vn
php ca ngi khc pht huy tim nng ca chnh
- Phn phi vt cht mnh t vn ln, ng gp
quyn gp c hay hng cho x hi.
ha vin tr n i -Bng cc phng php khoa
tng hc x hi da trn kin thc
- Mang hnh thc ban b v k nng chuyn mn
gip ngi t gip.
4-Mi quan - Nht thi, c khi khng - L mi quan h ngh nghip
h gia c mi quan h no - Mang tnh cht bnh ng, tn
ngi gip - T trn xung trng ln nhau
v ngi - Thi ban n, k c
c gip

a-Ngi - Ch ng -Tm hiu nhu cu, tn trng s

gip - Quyt nh t quyt ca i tng, lm
- p t vigy thc, khuyn tr.
- Lm thay
b-Ngi - Th ng -Ch ng tham gia gii quyt
c gip vn ca chnh mnh.

5-Kt qu -Vn tht khng c -Vn c gii quyt, i

gii quyt, ch xoa du tng c gip khc phc
tm thi. kh khn, vn ln t lc.
-i tng c th tr
thnh li, i hi, ch
i.

BI 2

MT S L THUYT TNG QUT P DNG TRONG CNG TC X

HI
Ra i sau mt s cc khoa hc khc nh tm l hc, x hi hc, y hc,
qun tr hc... nn cng tc x hi s dng kin thc ca cc ngnh ny
lm c s khoa hc. Ngoi cc l thuyt vay mn, cng tc x hi cn
xy dng nhng nguyn l, quan im, nguyn tc v phng php hot
ng ring cho chuyn ngnh ca mnh.
Bi ny gii thiu vi sinh vin mt s l thuyt gn y c cp
nhiu trong gio dc v thc hnh cng tc x nh: l thuyt h thng v
sinh thi phn tch s tng tc con ngi v cc h thng x hi, l
thuyt v m hnh tc ng t bn trong v bn ngoi gii thch ti sao
trong bi cnh nht nh no con ngi li c hnh vi nh vy. Mt kt
hp gia m hnh lc tc ng bn trong v bn ngoi l m hnh vng
i gii thch tng giai on ca cuc sng con ngi hnh ng ra sao.
L thuyt v vic thc hin chc nng x hi gip ta hiu c v sao con
ngi c khi khng ng vai tr ca mnh tht tt. Phn cui ca bi gii
thiu mi quan h gia an sinh x hi v cng tc x hi, hai lnh vc ny
c tng quan nh th no trong vc pht trin x hi.
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
Hiu c cc l thuyt h thng v sinh thi; l thuyt m hnh lc tc
ng t bn trong v bn ngoi; m hnh vng i v cc lc bn trong
v bn ngoi; vic thc hin chc nng x hi c p dng trong cng
tc x hi. C th l khi gip ngi c vn th cn hiu r ngi y c
nhng c im tm l x hi l g, c im v mi trng sng ca h
ra sao
Hiu c mi quan h gia cng tc x hi v an sinh x hi.
Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc tng phn:
* Nhng khi nim c bn:
- L thuyt h thng: ch ra s tc ng m cc t chc, cc chnh sch,
cc cng ng v cc nhm nh hng ln c nhn. C nhn c xem
nh l b li cun vo s tng tc khng dt vi nhiu h thng khc
nhau trong mi trng.
- L thuyt sinh thi: l thuyt sinh thi l tp hp con ca l thuyt h
thng, m t con ngi sng, lm vic v chu s tng tc vi gia nh,
gia nh m rng, bn b, hng xm, cc t chc x hi, tn gio, gio
dc, y t...L thuyt sinh thi c nhiu ng gp quan trng cho ngnh
cng tc x hi trong vic tip cn, tm hiu, phn tch h sinh thi ca
mt con ngi.
- Thc hin chc nng x hi: mt c nhn thc hin vai tr x hi ca
mnh (vai tr cha, m, con ci...)
- An sinh x hi (social welfare): l mt h thng bao gm lut php,
chnh sch v b my thc thi nhm cung cp cc dch v x hi c bn
cho ngi dn trong mt nc v bo bc nhng ngi khng c iu kin
t lc trong i sng.
- Bo m x hi (social security): gm bo him x hi, bo him y t,
bo him tht nghip, cc ngun tr cp x hi...
- Tm l hc nng ng (psycho-dynamics): nghin cu tnh cch nng
ng trong tm l ca con ngi.
- Nhn chng hc: nghin cu v ngun gc s phn b, c trng sinh
hot vt cht v vn ha ca cc dn tc ...
* Cch hc: c k v cc l thuyt v ng dng ca chng; lin h n
thc tin hiu r hn.
Ni dung chnh
Nh chng ta thy, cng tc x hi l mt khoa hc, mt ngh chuyn
mn. i tng ca cng tc x hi l con ngi (c nhn, nhm, cng
ng) nn nhn vin x hi khi lm vic vi cc i tng phi am hiu
mt s l thuyt s dng nh l c s l lun ca ngnh ngh. Ngnh
cng tc x hi s dng kin thc ca nhng ngnh khoa hc lin quan
n tm sinh l x hi con ngi v cc h thng vn ha. Cc l thuyt
nhn mnh s nh hng ca cc tc lc kinh t ln c nhn v cng
ng s gip hiu c cc h thng thc y hay ngn cn con ngi c
c sc khe v hnh phc cao nht. Gn y vic nghin cu cc tin
trnh chnh tr v hnh thnh chnh sch cng c a vo c s kin
thc cng tc x hi.
gip nhng ngi thc hnh cng tc x hi hiu c cc l thuyt t
nhiu ngnh khoa hc khc nhau, cc trng o to cng tc x hi
thng a vo ging dy mn hc Hnh vi con ngi v mi trng x
hi. Mn hc ny gip sinh vin hiu c s tng tc gia con ngi v
mi trng h ang sng, gii thch cc c nhn tng trng v pht trin
ra sao v mt sinh hc, x hi v xc cm. Ngoi ra mn hc ny cng
gip sinh vin hiu c cc cu trc x hi, cc h thng x hi v cc
quy chun vn ha vn ng nhng vai tr quan trng trong i sng con
ngi.
Tr li vi thi k u trong lch s ngnh cng tc x hi, ta thy rng
Hip hi cc t chc t thin (COS) t trng tm vo vic thay i c
nhn trong khi phong tro nh cng ng chn cch lm thay i h
thng x hi. C mt s chuyn i quan trng hng v nhn mnh c
nhn vi s vic ngnh cng tc x hi chp nhn l thuyt tm l nng
ng (psycho-dynamics) ca Freud. Tuy nhin khi cc l thuyt gia khc
t b l thuyt Freud th cch tip cn mi trng li bt u ni bt.
Ngnh cng tc x hi chp nhn nhng l thuyt nh tm l hc v bn
ng, nhng l thuyt hnh vi v nhn thc, nhng l thuyt nhn vn v
hin sinh, nhng l thuyt tm l x hi v nhng l thuyt truyn thng
giao tip. T nm 1970, ngnh cng tc x hi thm vo l thuyt h
thng v l thuyt sinh thi nh l mt cch nhn mnh ln na tm
quan trng ca vic cn bng s ch tm ca cng tc x hi gia con
ngi v mi trng.

1. L thuyt h thng v sinh thi

L thuyt h thng v sinh thi gip cho nhng ngi thc hnh cng tc
x hi phn tch thu o s tng tc gia/trong cc h thng x hi v
hnh dung nhng tng tc ny nh hng ra sao n hnh vi con ngi.
L thuyt h thng ch ra s tc ng m cc t chc, cc chnh sch, cc
cng ng v cc nhm nh hng ln c nhn. C nhn c xem nh l
b li cun vo s tng tc khng dt vi nhiu h thng khc nhau
trong mi trng. Mc ch ca cng tc x hi l ci thin mi tng tc
gia thn ch v h thng.
Theo Barker h thng l mt s kt hp cc yu t c tnh trao i,
tng tc ln nhau v nhng ranh gii d nhn bit. H thng c th
mang tnh vt cht, c hc, sinh ng v x hi, hoc kt hp nhng yu
t ny. Th d : h thng x hi bao gm cc gia nh, cc nhm, mt c
s an sinh x hi, hoc ton b mt tin trnh t chc gio dc ca mt
nc.
L thuyt sinh thi l tp hp con ca l thuyt h thng, c nhiu
ng gp quan trng cho ngnh cng tc x hi. Mt trong nhng ng
gp l nh ngha ba cp h thng nh sau:
* Cp vi m: H thng ny cp n mt c nhn v kt hp cc h
thng sinh hc, tm l v x hi tc ng ln c nhn y.
* Cp trung m: H thng ny cp n cc nhm nh nh hng n
c nhn nh gia nhnhm lm vicv nhng nhm x hi khc.
* Cp v m: H thng ny ni n cc nhm v nhng h thng ln hn
gia nh. Bn h thng v m quan trng tc ng n c nhn l cc t
chc, cc thit ch, cng ng v nn vn ha.
L thuyt h thng v l thuyt sinh thi h tr rt nhiu cho ngh
cng tc x hi nh cung cp cho ngi thc hnh mt khun kh
phn tch s tng tc lun thay i, n nh ca con ngi trong mi
trng ca h. Ngoi cng trnh l lun ny cn to thun li cho qu
trnh lin kt nhng l thuyt c t trc nh l thuyt tm l-nng
ng v l thuyt hnh vi li vi nhau, gip cho nhng ngi thc hnh
ngh nghip hnh dung qu trnh ca con ngi nh l mt tng th chit
trung. Sau nhng ngi thc hnh ngh nghip la chn ra nhng
khi nim m h tn thnh v s dng trong cng vic theo mt phong
cch c t chc v k lut.

2. M hnh lc tc ng t bn trong v t bn ngoi

M hnh ny n gin v trung thc, kt hp cc yu t ca l thuyt h
thng v l thuyt sinh thi. M hnh c tnh c bn, lm gia tng s uyn
bc ca cc l thuyt v hnh vi con ngi.
M hnh lc tc ng t bn trong v t bn ngoi gii thch ti sao con
ngi hnh ng thi im y bng nhng cch thc l lng v khng
th on trc c. Mt ngi no nc ngh v k ngh chi bng
trong khi nhng ngi khc li thch i v min bin. Mt s ngi thch
lao ng tay chn, ngi khc li thch lm vic bn giy. Nhng l do
ngi ta chn bn thn cng th, thng l mt b mt ln lao.
Gi nh c bn ca kiu m hnh ny l c nhng lc pht sinh t bn
trong con ngi v t mi trng sng ca ngi y khin cho ngi y
ng x bng nhng cung cch nht nh. Ngun gc ch thc ca cc lc
tc ng c l khng bao gi c xc nh, nhng vic tha nhn v s
hin hu ca cc lc v s lin tc tng tc gia chng lm ny sinh cc
hnh vi con ngi l c ngha rt quan trng.
Cc tc gi chn cc thut ng bn trong v bn ngoi nhn din
hai lc ch yu hnh thnh hnh vi con ngi. V d: hy quan st mt
a tr bt u bc i. Mt lc quan trng bn trong c sinh ra bi
hot ng ca thn kinh to ra mt lc khin a tr c th bc i, ng
thi to ra nng lc i li ca tr. Mt tc lc bn ngoi l n ci hi
lng khch l a tr v s m p nng nu tr khuyn khch n tip
tc bc i. Nh vy, bc i ca a tr l sn phm ca s tng tc
lc bn trong v lc bn ngoi.
Hnh sau y minh ha m hnh lc bn trong v lc bn ngoi mt cch
n gin. Cc mi tn biu th lc tc ng ln c nhn t bn trong v t
bn ngoi to nn hnh vi con ngi.
Nhn vin x hi c th s dng m hnh lc bn trong v bn ngoi bng
nhiu cch. M hnh c th gip nh gi v tr liu nhng vn ca
ngi lo lng phin mun.
V d trng hp mt hc sinh trung hc 17 tui tn H. mt cng ng
n c chuyn n trung tm sc khe tm thn v nh nhau lin tc,
chy xe qu tc v b pht, hc hnh km, nh c cha dng ca
mnh. Khi H. trnh by cc vn ca mnh th nhn vin x hi nhn
thy r rng l cc ngoi lc tc ng p o ln cuc sng anh ta.
Nh trng sp sa ui hc H.; cnh st giao thng canh chng H k
lng H. ua xe bt pht. Cha dng H. mt ngi nng ny thch
gy g ni phi sit H. li n tt hn. Nhn vin x hi nhn
ra cc ngoi lc cn cc ni lc cng c em ra xem xt. H. tha nhn
l cm thy bt an v n khng c cch g kim sng. H. cm thy mnh l
k tht bi trong mi lnh vc nn lo lng, hong s. Nhng cm ngh t
ti v bt an ny l nhng ni lc mnh m m nhn vin x hi phi ch
. Nhn vin x hi thy rng cn phi gim nh nhng ngoi lc trc
khi lm nhng vic khc nn mi i din nh trng, cng an v gia
nh H. hp li. Sau khi nhn vin x hi gii thch nhng p lc tiu cc
do nhng ngoi lc mang n cho H. mi ngi ng tnh t ra cc mc
tiu thit thc gim nhng p lc bn ngoi ny. Thy c ln k hoch
ph o tch cc cho H. Cnh st giao thng s nhc nh nh nhng H.
chy xe ng lut. Ngi cha dng cng gim bt thi khng km ch
khc nghit H. na. Mt khi cc ngoi lc gim st th H. bt u thay
i hnh vi. H. thc hin cc chc nng ca mnh tt hn trc. Nhn
vin x hi gip H. i ph vi nhng cm ngh t ti. Dn dn H. thay i
tch cc v hon thnh chng trnh trung hc v ra m ca hng kinh
doanh.
Ngi ta cn s dng m hnh lc tc ng bn trong v bn ngoi trong
cng tc phng nga. Nu nhn vin x hi c th nhn din nhng lc
bn ngoi no tc ng ln con ngi th s c th lin tng n cng
ng v nhng h thng x hi khc c nh hng n con ngi.
Cch th ba l nhn vin x hi s dng m hnh lc tc ng bn trong
v bn ngoi to ra mt h thng phn loi cc l thuyt mi ang
pht trin trong lnh vc hnh vi con ngi. Nhn vin x hi c th a
cc l thuyt mi ca x hi hc, tm l hc, cng tc x hi, tm thn
hc v nhn chng hc vo m hnh lc tc ng bn trong v bn ngoi,
nh th gip cho tin trnh hc hi v tng s hiu bit ca nhng ngi
hot ng cng tc x hi.
c th hn, cc lc tc ng bn trong v bn ngoi c phn chia
thnh h thng vi m, trung m v v m.
Phi tha nhn rng h thng ny trng lp v khng bao gm tt c. Vi
s xc nh m rng ny, nhn vin x hi c th c c nng lc nh
gi sc bn hn.
V d sau y minh ha cho cch s dng ba cp vi m, trung m v v
m.
G., 18 tui, hc sinh nm cui trung hc c chuyn tuyn n cho nhn
vin x hi bi G. khng chu lm bi trong lp. G. t th hin mnh trong
mt phong cch khiu chin, tiu cc v ni rng khng thch th vi nh
trng cng nh khng mun hc. Nhng cuc vn m u tin nhn
vin x hi thm d cc cp vi m trung m v v m. Khng c vn
g h thng v m. G. v gia nh song vi nhau trong cng ng v
chp nhn cc yu cu ca nhm. Tuy nhin trong h thng vi m v
trung m c nhng vn : G. khng cm thy tt v bn thn v c
nhng xung lc gy hn m G. khng km ch c; nh trng th p
lc buc n phi tt nghip. Nhn vin pht hin ra rng nhng kh khn
nm h thng vi m. G. kh s do thiu kh nng hc tp v khng th
c tt. Nhn vin x hi gip G. hiu c vn c ch ca em nh l
mt s hng hc sinh hc v khng phi do s li bing ca em. Thy c
c yu cu thay i cch dy cho php G. lm bi tp bng li nhiu
hn cc em khc. Gio vin mn khoa hc t chi lm theo nhn vin x
hi, tip tc bt G. c nhiu chng mi ngy. G. c v tht vng v
phn ng vi hnh vi gy hn. Sau s can thip ca hiu trng v nhn
vin x hi, G. c chuyn qua mt lp khc c gio vin sn lng hp
tc. G. tt nghip cho d em vn cha th c c mt cch tt nht.
Tuy nhin nh nhng n lc ca nhn vin x hi v nhn vin nh
trng, G. cm thy bt xu h v t nhu cu nh nhau. Nhn vin x
hi pht hin rng tc lc quan trng nht trong i chng trai tr ny l
s thiu nng lc hc tp; nhn vin x hi s dng m hnh ni lc
ngoi lc ch trng vo h thng vi m.

3. M hnh vng i v cc lc bn trong v bn ngoi

Mt phn quan trng na b sung cho m hnh cc lc bn trong v bn
ngoi l khi nim vng i. Cc l thuyt gia v hnh vi tha nhn rng
c cc giai on pht trin ca con ngi c tnh cch ph bin. Mt s
phn loi n gin l thi th u, thi k thanh nin, trng thnh v tui
gi. Erik Erikson sa li s hnh thnh vng i ca ng ta phng theo l
thuyt c bn ca Freud, pht trin mt s phn loi 8 giai on :(1)tin
cy, ph thc (0-1 tui); (2) t tr (1-3 tui); (3) ch ng (4-6 tui); (4)
cn c, chm ch (7-11 tui); (5) ng nht (12-17 tui); (6) ring t
(18-22 tui); (7) chu o (23-45 tui); v (8) ton vn (t 45 tui tr
ln). S hnh thnh vng i ca Erikson c bit hu ch khi kt hp vi
m hnh cc lc bn trong v bn ngoi.
8 giai on trong i sng c trnh by bng cch s dng hnh tng
bc thang, cho ngi ta cm gic tro ln mi lc bc mt bc. S
bc thang ca Erikson c dng minh ha cch tip cn mang tnh
biu tng v i sng con ngi.
Vic thm s cc giai on cuc i vo m hnh cc lc bn trong v
bn ngoi gip cho cc nhn vin x hi c th xem xt vn ca
mt ngi di cch tip cn c t chc v tng th.
V d, mt a tr giai on pht trin th ba (4-6 tui) c nhn xt
l thng xuyn m mng v khng hon thnh bi tp. N c a n
gp nhn vin x hi. S dng m hnh, nhn vin x hi c th t ra
cc cu hi sau y :
1. a tr ang trong giai on no ca cuc sng? Nhng nhim v
quan trng ca tr thi k ny l g?
2. Liu c cc lc bn trong hay bn ngoi no gy nn vn cho n
khng? C hay khng s kt hp sc p t nhng lc bn trong v bn
ngoi?
3. Nu nh l cc lc bn trong, c phi vn chnh l v tm l hay
sinh hc nm trong h thng vi m? a tr c nhng cm gic t ti lm
cn tr cng vic khng, hay l c bnh v mt khin n khng c c
bi?
4. Nu vn ch yu nm lnh vc lc bn ngoi, c phi n nm
trong h thng trung m hay v m ? C l a tr ang gp kh khn
trong gia nh do s xung t d di gia cha v m n.
Vi mt lot cc cu hi trn, nhn vin x hi c th hi thn ch khc
tui 7-11 tui - giai on 4 (xem s bn di). Giai on th t,
giai on chm ch cn c c nu bt. S ny gip nhn vin x hi
nh gi vn mt cch logic. N cng gip nhn vin x hi thy c
ht kinh nghim ca c nhn, ngha l vi m, trung m hay v m.

4. Vic thc hin chc nng x hi

Vic thc hin chc nng x hi ni n mt ngi c ng vai tr ca
mnh c tt hay khng. Chc nng x hi l vai tr x hi ca mi
ngi nh vai tr ngi cha, ngi m, con ci anh ch em trong gia
nh; nh ngi cng chc thy gio...ngoi x hi. Ai cng c vai tr
v c gng thc hin vai tr y cho tt chnh l thc hin chc nng x
hi ca mnh.
M hnh cc ni lc v ngoi lc l mt cng c gip nhn vin x hi
gii thch mt s l do ti sao cc c nhn khng thc hin tt chc nng
trong mi trng sng ca mnh. Hnh vi con ngi vn c sinh ra do
cc lc bn trong v bn ngoi (ni lc v ngoi lc) c th c xem nh
mt th lin tct c chc nng n lch lc chc nng.
V d, mt em b lang thang ng ph (tr ng ph). Em tn T., 12
tui, b ra ra i hn mt nm, hin ang sng lang thang gm cu,
x ch. Xt vic thc hin chc nng ca T. l xt n vic thc hin cc
vai tr x hi m T. ng gi trc khi T. i lang thang v hin ti. Chng
ta thy rng trc khi T. b nh i hu ht cc vai tr nh: con, anh- ch-
em, hc sinh, i vin, cu th i bng...m T. ng u c thc hin
tt. Nhng hin nay th T. khng th thc hin c cc vai tr y do T.
tch khi gia nh mnh sng, nh trng mnh hc do T. b lch lc
chc nng (dysfunction). Chc nng, nhim v ca cng tc x hi l khi
phc li nng lc thc hin vai tr x hi tc nng lc thc hin chc
nng x hi cho T. Ni cch khc l gip T. ti hi nhp cuc sng bnh
thng nh trc y T. tri qua.
S can thip v h tr ca cng tc x hi ch xut hin khi con ngi
khng th thc hin ngha v v cam kt x hi ca h, v khi c nhng
vn gy cn tr mi quan h trong gia nh, trng hc, trong cng
vic hay trong cc nhm x hi khc. Mc ch ca cng tc x hi l ci
thin v tng cng vic thc hin chc nng x hi.
4.1 Cc mc thc hin chc nng x hi
Con ngi khng phi lc no cng thc hin tt nhng vai tr khc nhau
ca mnh, t trong nh, n cng vic c quan v trong mi quan h
lng ging. Nhn vin x hi t lu bit rng cc c nhn thc hin vai
tr ca h rt khc nhau ty tng lc, ty tng ngi. Tuy nhin vic thc
hin chc nng ca mt s ngi c th b suy yu nng n, v th ngn
cn h lm bt c cng vic g cho chnh h.
V d. trong gia nh, c th ni l chc nng c thc hin y khi
nhiu thnh vin nht tr c mt s mc tiu no ; s truyn t
kin gia cc thnh vin l r rng, sng sa; cc c nhn quan tm tha
mn nhu cu ca nhau; cc hot ng c h tr vi ngun ti nguyn
thch hp; v nhng tc ng mang tnh ph ri t bn ngoi c kim
tra cht ch v gi mc ti thiu. Mt cng ng hay mt h thng x
hi thc hin c chc nng hay b lch lc chc nng ty thuc vo
cch p ng hay khng p ng i vi nhng nhu cu ca ngi dn.
V d, mt h thng trng hc mang tnh gio dc cho tt c tr em ca
tt c mi ngi c th c xem l mt h thng y chc nng. Tri
li mt h thng trng hc lun c t l 50% tr em b hc v khng
thc y s tm ti hiu bit v pht trin tinh thn cho hc sinh l b
lch lc chc nng phn no ri.
Cng tc x hi ch trc ht n cc mi quan h ca c nhn vi
nhng ngi khc, bng cch tp trung xem xt nhng cch no m con
ngi thc hin nhiu vai tr x hi khc nhau v vi hiu qu ra sao.
Nhng mi e da, hay s suy yu thc s vic thc hin chc nng x
hi l nhng tnh hung m ngh nghip cng tc x hi ch tm. Nhn
vin x hi phn tch cc mi quan h x hi, lm vic vi thn ch tm
cc gii php i ph vi nhng yu t tc ng vo vic thc hin chc
nng x hi, a ra cc phng hng lm phong ph s lin kt, c
kt ca con ngi.
Cng tc x hi l mt ngh gip gii quyt nhng vn cuc sng v
mi quan h con ngigip gii quyt vn rc ri v chc nng ca
cc thit ch x hi. Cng tc x hi tha nhn gi tr v s xut sc ca
con ngi v tin rng con ngi c tim nng gii quyt vn ca h.
Tuy nnhin, i lc v trong nhng hon cnh cng thng, con ngi
thng cn n s gip . Cng tc x hi ch tm ti nhu cu ny v
trin khai c h thng mt trit l gip v kin thc, k nng thc
thi trit l ny.
Cng tc x hi khng phi l cng c gii quyt c ht thy mi vn
. Mc ch ca n khng phi l lm cho i sng con ngi trnh c
cng thng hay gim nh trch nhim ca con ngi. Vn kh khn
khng hong s to ra nhng tr ngi nhng cng gip con ngi c c
hnh vi thch nghi vi mi trng sng.
Thng thng con ngi phn u thnh cng vi s sng to v kho lo
vi nhng mi quan tm hng ngy. Nhiu ngi hc cch i ph vi s
lo u cng thng vt qua c nhng khng hong nh. Mt s ngi
vt qua khuyt tt t nh cao tuyt vi. Tuy nhin cng c nhng
trng hp, c ngi khng t mnh gii quyt c vn ca mnh. Mt
s vn ny thuc v nhn cch do bn ng yu ui hay kh nng yu
km; mt s vn thuc v gia nh; v nhng vn khc sinh ra bi
nhng p lc v tht bi ca cng ng.
Nhng a tr b b ri, thiu s quan tm v ngho kh khng th thc
hin chc nng ca chng mt cch c lp c. Khi ngi ta n tui
gi, h ph thuc v nh cy vo gia nh hay x hi tha mn cc
nhu cu c bn. Khng c nhm tui no, tng lp x hi no hay x hi
no li hon ton trnh khi nhng kh khn ngn cn vic thc hin vai
tr ca cc thnh vin trong x hi y.
4.2 C s cho vic thc hnh cng tc x hi
Khi nim m hnh cc tc lc ni lc v ngoi lc l c s cho vic
thc hnh cng tc x hi. Cng vic ny i hi cc nhn vin x hi,
ngoi kh nng gii thch hnh vi con ngi, cn phi a ra hng can
thip ci thin vic thc hin chc nng x hi. M hnh ny gip ngi
thc hnh ngh nghip nh gi lin tc hnh vi con ngi thng qua h
thng vi m, trung m v v m v hiu c cc tc lc gh gm m cc
h thng ny tc ng vo c nhn. M hnh ny cng s dng khi nim
ca l thuyt h thng, trong tha nhn s tng tc lin tc ca cc
h thng v gip nhn vin x hi hiu c s ti nh dng thng
xuyn ca cc h thng.
V nhn vin x hi phi lm vic vi h thng vi m, trung m v v m
nn iu quan trng l nhn vin x hi mi vo ngh cn c truyn
th nhng phng php cng tc x hi truyn thng. Nhn vin thc
hnh cng tc x hi cn am hiu lch s ca ngnh v phng php lun
thc hnh cng tc x hi vi c nhn, nhm v cng ng. Ngoi ba
phng php truyn thng, ngh cng tc x hi lun quan tm n
phng php lun qun tr. Nh vo kin thc, k nng qun tr ngnh
cng tc x hi m hu ht nhn vin x hi tr thnh cc nh qun tr c
s x hi. Nghin cu cng c ngnh cng tc x hi t trng tm v
ngy cng c quan tm hn phc v cho cng vic hiu qu hn.
5. Mi quan h gia cng tc x hi v an sinh x hi
T ng an sinh x hi c nhiu ngha khc nhau, n va l thit ch va
l mt ngnh khoa hc. Hip hi quc gia cc nhn vin x hi M a ra
nh ngha an sinh x hi nh mt thit ch: mt h thng ca quc gia
gm nhng chng trnh, phc li v dch v gip ngi dn p ng
nhng nhu cu v mt x hi, kinh t, gio dc v sc khe; l nhng
nn tng duy tr x hi.
Nhng chng trnh an sinh x hi v cc t chc dch v x hi i khi
c xem nh nhng thit ch x hi. Mc ch ca cc thit ch x hi
l phng nga, gim nh hay gp phn gii quyt nhng vn x hi
ci thin mt cch trc tip cuc sng an sinh ca c nhn, nhm v cng
ng. Cc thit ch x hi c thit lp bi chnh sch v lut php vi
nhng chng trnh v dch v do cc t chc t nguyn (t nhn) v
chnh quyn cung ng.
nh ngha c tnh thit ch ca an sinh x hi c p dng khi xem xt
mi quan h gia an sinh x hi v cng tc x hi. Tuy nhin, an sinh x
hi l mt thut ng mang tnh ton din hn bao gm c cng tc x
hi. An sinh x hi v cng tc x hi lin h vi nhau ch yu cp
thc hnh.
Theo Hip hi cc nhn vin x hi M:
Cng tc x hi l mt hot ng chuyn nghip gip cc c nhn, cc
nhm hay cc cng ng tng cng hoc phc hi nng lc thc hin
chc nng x hi v to in kin x hi thch hp t c nhng
mc ch ca h.
Thc hnh cng tc x hi bao gm vic p dng nhng gi tr ngnh
cng tc x hi, nhng nguyn tc, v nhng k thut t mt hay
nhiu mc ch sau y: gip con ngi c c nhng dch v hu
hnh; tham vn v tr liu tm l cho cc c nhn, gia nh v cc nhm;
gip cc cng ng hay cc nhm cung cp hoc ci thin cc dch v x
hi v sc khe; tham gia vo qu trnh lp php thch hp. Thc hnh
cng tc x hi cn n kin thc v s pht trin con ngi v hnh vi;
kin thc v cc thit ch x hi, kinh t, vn ha; s tng tc gia
nhng yu t ny.
Nhn vin x hi l nhng ngi tt nghip cc trng cng tc x hi
(c nhn hay thc s), s dng kin thc v k nng cung ng cc dch v
x hi cho thn ch (c nhn, gia nh, cc nhm, cc cng ng, cc t
chc hay x hi ni chung). Nhn vin x hi gip con ngi tng cng
kh nng gii quyt v i ph vn v gip h c c nhng ti
nguyn cn n, to s tng tc gia cc c nhn v gia con ngi v
mi trng, lm cho cc t chc p ng vi con ngi, v nh hng
n cc chnh sch x hi.
Hu ht cc nhn vin x hi u lm vic trong lnh vc an sinh x hi.
Tuy nhin cn c nhiu nhm ngnh ngh chuyn mn khc cng hot
ng trong lnh vc ny. Nhng ngi chuyn nghip cung cp cc dch v
an sinh gm c: lut s cung ng dch v php l cho ngi ngho; cc
nh hoch nh th cc cc c quan hoch nh x hi; cc y s cc
c s sc khe cng cng; cc nh tr liu iu tr thng xuyn cho
nhng ngi b xo trn cm xc; cc nh tm l, iu dng v cc nh
tr liu trong cc bnh vin tm thn; v nhng nh tm thn hc cc
vin iu dng sc khe tm thn.
* Ti liu tham kho:
- Nguyn Ngc Lm, Sch b ti dnh cho nhn vin x hi, i hc M-
Bn cng TP. HCM 2001.
- Nguyn Th Oanh (ch bin), An sinh x hi v cc vn x hi, i
hc M-Bn cng TP. HCM, 2000.
Mt s im cn lu khi hc:
Trong bi ny bao gm phn ln cc l thuyt v tm l, hnh vi con
ngi; l thuyt v h thng, v mi trng sng con ngi nn sinh vin
cn nm bt k v sau p dng trong thc hnh cng tc x hi.
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
Con ngi l mt sinh vt chu s tc ng ca mi trng sng; v th
hnh vi con ngi c c ny sinh t nhng tc ng y. Ngoi ra l
thuyt vng i cng ch r gia cc m hnh cc lc bn trong v bn
ngoi l thuyt sinh thi c nhng lin h vi nhau khi xem xt hon
cnh c nhn.
An sinh x hi mt h thng ca quc gia gm nhng chng trnh, phc
li v dch v gip ngi dn p ng nhng nhu cu v mt x hi, kinh
t, gio dc v sc khe; l nhng nn tng duy tr x hi. An sinh
x hi v cng tc x hi lin h vi nhau ch yu cp thc hnh.
Cu hi:
- Hy nu khi nim v cc l thuyt h thng, l thuyt sinh thi, m
hnh cc tc lc t bn trong v bn ngoi, m hnh vng i v cc tc
lc bn trong v bn ngoi
- An sinh x hi l g? Mc ch ca an sinh x hi? Hy nu ln mi quan
h gia cng tc x hi v an sinh x hi. Cc cp thc hnh bao gm
nhng cp no?
Tr li cu hi:
- Cc l thuyt: xem ni dung bi hc phn 1, 2, 3, 4
- An sinh x hi: xem phn 5 ca bi hc

BI 3

C S KHOA HC CA CNG TC

X HI
Cng tc x hi c s mng g i vi cuc sng ca nhng ngi ngho
kh, nhng ngi d b thng tn trong x hi; mc ch ca cng tc x
hi trong vic gip cc c nhn, nhm, cng ng ....l g; chc nng
tr liu, phc hi, phng nga v pht trin s c thc hin ra sao.... l
ni dung ca bi ny. Gi tr ca ngnh, cc nh ngha v cc quan im
l nhng c s khoa hc m sinh vin s nghin cu trong bi. y cng
l nhng nguyn l ct li v rt quan trng ca ngnh m sinh vin,
nhn vin x hi tng lai cn nghin cu k.
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
 - Hiu c s mng ca cng tc x hi, mc ch, chc nng, gi tr ca
cng tc x hi, cc nh ngha v cc quan im c bn v cng tc x
hi.
- Trang b cho mnh quan im, thi mi v ngnh ngh cng tc x
hi; dn dn tin ti trnh chuyn nghip hn.
Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc:
Nhng khi nim c bn :
- S mng ca cng tc x hi: l mc ch, l l tng m ngnh cng
tc x hi mong mun t c.
- Gi tr ngnh cng tc x hi: l nhng gi tr ca ngnh m mi nhn
vin x hi cn theo ui v thc thi
- Cc quan im c bn ca cng tc x hi: y l nhng nguyn tc
mang tnh trit l v con ngi v x hi m ngi lm cng tc x hi
cn trang b cho mnh khi vo ngh.
- Nhn quyn: cc quyn c bn ca con ngi nh: quyn t do ngn
lun, t do tn ngng, t do i li
- Nhn phm: Phm cht v gi tr ca con ngi.
- Gi tr: ci lm cho mt vt c ch li, c ngha, ng qu v mt mt
no .
- Phm gi: Gi tr ring ca con ngi.
Cch hc: c k tng phn kt hp cc bi tp tho lun nhm, c
thm sch tham kho m rng kin thc v hiu thu o hn.
Ni dung chnh

1. S mng ca Cng tc x hi
Theo Hip hi quc gia cc nhn vin x hi M (NASW) th s mng ch
yu ca ngh cng tc x hi l tng cng cht lng sng ca con
ngi v gip p ng nhng nhu cu c bn ca con ngi, c bit
quan tm n nhu cu ca nhm i tng d b thng tn, nhng
ngi b p bc v ngi ngho (NASW, 1994). Tng t, Hi ng gio
dc cng tc x hi M (CSWE) m t ngh cng tc x hi nh l ngh
ht lng tng cng cuc sng an sinh con ngi v gim ngho kh v
p bc (CSWE, 1994).
2. Mc ch ca cng tc x hi
Theo Hi ng gio dc cng tc x hi M (CSWE) cng tc x hi c 4
mc ch:
2.1 Khuyn khch, thc y; phc hi; duy tr; v tng cng vic thc
hin chc nng x hi ca c nhn, nhm, cc t chc v cc cng ng
bng cch gip h hon thnh cng vic, phng nga v gim nh nhng
au bun thng kh v s dng cc ngun ti nguyn.
Tng cng vic thc hin chc nng x hi, bao gm vic nhn ra nhng
nhu cu chung ca con ngi vn cn c p ng thch ng gip c
nhn c th t c nhng thnh tu nht nh v thc hin chc nng
mt thnh vin c ch, ng gp cho x hi. Nhng ti nguyn cn thit
phi sn c p ng nhu cu con ngi, v nhn vin x hi ng vai
tr quan trng trong vic s dng v pht huy ti nguyn. Nhn vin x
hi c nhim v kt ni ti nguyn vi nhu cu, khai thc h thng ngun
cung ng tim nng thc hin chc nng ny. Khai thc ngun ti
nguyn cn thit p ng nhu cu con ngi ch yu bao gm vic
tng cng s tng tc gia con ngi vi mi trng x hi v mi
trng vt cht. lm r hn nhng tng tc gia nhu cu c nhn v
cc ngun ti nguyn mi trng, nhn vin x hi phi xem xt tng nhu
cu c bn v ni c ngun ti nguyn c th p ng cc nhu cu y.
NHU CU CA CON NGI NI C NGUN TI NGUYN
T nhn thc tch cc S nui dng, s chp nhn, tnh
- bn sc (ngun gc) yu v s phn hi tch cc
- s t trng t nhng ngi quan trng (cha
- s t tin m, b con, thy c, nhm ng
ng)
Cm xc: Cha m, v chng, bn b, con ci,
- c ngi khc cn n nhm tham chiu vn ha, mng
- nh gi cao li x hi
- tnh ng i, ng hnh
- cm gic thuc v
S tha mn: Cc thit ch gio dc, gii tr, tn
- gio dc gio, vic lm v cc thit ch x
- gii tr hi khc
- ti nng
- s tha mn c thm m
- tn gio
Nhu cu vt cht: Cc thit ch kinh t, lut php v
- thc phm, o qun, nh chm sc sc khe; nhng h
- chm sc sc khe thng an sinh x hi chnh thc,
- s an ton tng cng php lut, v nhng t
- s bo v chc gim nh thm ha

2.2 Hoch nh, xy dng v thc thi cc chnh sch x hi, cc dch v
x hi, cc ngun ti nguyn v cc chng trnh p ng nhng nhu
cu c bn con ngi v h tr cho s pht trin nng lc con ngi.
Ngnh cng tc x hi gp phn vo vic hoch nh, xy dng v thc
thi chnh sch an sinh x hi tng quc gia. nc ta, ngnh cng tc
x hi cn non tr nhng thng qua cc chin lc pht trin kinh t-x
hi, cc chng trnh mc tiu quc gia (nh xa i gim ngho, nc
sch v sinh mi trng...), cc hot ng ca cc ngnh trong h thng
an sinh x hi ... tng bc gip p ng nhu cu c bn v pht huy
tnh ch ng, tch cc ca cc i tng vn ln vt qua kh khn.
2.3 Theo ui cc chnh sch, dch v, ti nguyn v chng trnh thng
qua cng tc bin h trong phm vi c s hay trong cng tc qun tr c
s hoc hnh ng chnh tr tng quyn lc cho cc nhm nguy c,
thc y cng bng x hi v cng bng kinh t.
Mc ch ny ch ra rng cc nhn vin x hi theo ui s chuyn bin
v mt x hi nhn danh nhng ngi b thng tn hay nhng ngi b
p bc chng li ngho i, s phn bit i x v nhng hnh thc bt
cng khc. Nu ti nguyn v c hi c sn cho mi thnh vin x hi th
lut php, chnh sch ca chnh quyn v cc chng trnh x hi phi
m bo s tip cn nh nhau ca mi cng dn vi cc ti nguyn v c
hi y. Nhn vin x hi thc y cng bng x hi bng cch bin h cho
nhng thn ch b t chi cc dch v, ti nguyn hay hng ha m h
c quyn hng. Nhn vin x hi cng tch cc gn b trong n lc
chng li ch ngha phn bit chng tc, phn bit gii tnh v nhng hnh
thc phn bit khc lm ngn cn s tip cn ca thn ch vi cc ngun
ti nguyn m h ng c hng.
nc ta, nhn vin x hi lm vic cc c s x hi nh trung tm
bo tr x hi, trung tm gio dc dy ngh thanh thiu nin, cc trung
tm gio dc dy ngh gii quyt vic lm (cho ngi cai nghin, mi
dm...) v cc c s x hi khc ni chung cn h tr thn ch tip cn
c cc hot ng dy ch, dy ngh, to vic lm, vay vn sn xut
kinh doanh nh... nhm sm ti ha nhp x hi.
2. 4 Pht huy v th nghim kin thc v k nng ngh t nhng
mc ch ni trn.
Ngnh cng tc x hi cn phi lun m rng kin thc nn tng gip
thn ch, cung cp cc dch v c kt qu v hiu qu, ph hp o
c. V th, mi nhn vin cng tc x hi n lc khng ngng nng
cao kin thc, k nng chuyn mn v mong mi kht khao ng gp cho
nn tng kin thc ca ngh nghip.
t mc ch ny, nhn vin x hi lun lun hc tp nng cao trnh
chuyn mn thng qua cc hnh thc hc ti hin trng, va hc va
lmtheo hc cc kha nng cao, cc lp tp hun, hi tho trao i kinh
nghim

3. Chc nng ca cng tc x hi

Nhn vin x hi thc hin cc chc nng phng nga, phc hi v tr liu
theo ui mc tiu ny. Phng nga bao gm vic cung cp dch v
cho nhng ngi d b thng tn, y mnh vic thc hin chc nng x
hi trc khi cc vn ny sinh. Phng nga bao gm cc chng trnh
v dch v phong ph, ty tng quc gia nh k hoch ha gia nh, gio
dc cc bc lm b m, tham vn trc hn nhn v cc chng trnh
phong ph ha hn nhn, tham vn trc khi ngh hu, cc chng trnh
hng nghip, dy ngh, vui chi gii tr cho thanh thiu nin. Phc hi c
mc ch h tr thn ch phc hi vic thc hin chc nng b thng tn
do kh khn vt cht hay tinh thn v phc hi v mt x hi. Phc hi
th cht thng bao gm nhm thn ch l nhng ngi c mc
khuyt tt khc nhau gy ra bi chn thng ct sng, b tai nn, ngi b
nh hng bi bnh tm thn nng, nhng ngi b khuyt tt v pht
trin th cht, nhng ngi b khim khuyt nn tng gio dc v nhng
ngi khuyt tt khc. Phc hi v mt x hi nhm gip cc thn ch
ha nhp vi cuc sng bnh thng trong x hi, c bit nhng thn
ch vng vo cc t nn x hi (ngi nghin ma ty, mi dm...). Tr
liu l vic loi tr hay ci thin nhng vn x hi ang tn ti m
thn ch gp phi. Tr liu c tin hnh theo mt tin trnh cn gi l
tin trnh gii quyt vn hay tin trnh gip .
Ngoi ra, chc nng th t ca cng tc x hi l gip thn ch pht trin
ton din v mt th cht ln tinh thn c th thc hin tt chc nng
x hi ca h, hng ti cuc sng an sinh vi cc gi tr nhn phm y
.

4. Gi tr ca Cng tc x hi
Gi tr ca ngh cng tc x hi ni n nim tin v nhng quyn ca con
ngi c c c hi v t do chn la. Gi tr ca ngh cng tc x hi
cng cp n nhng mong mi v iu kin sng, tng cng an sinh
cho con ngi, n vic cc nhn vin ca ngh c quan im v i x
ra sao vi con ngi, v nhng mc tiu m con ngi mong mi v lm
th no t c nhng mc tiu y. Sau y chng ta s xem xt nm
gi tr v mc ch hng dn cho vic gio dc cng tc x hi.
4.1 Mi quan h ngh nghip ca nhn vin x hi c xy dng trn c
s tn trng gi tr v nhn phm c nhn, v c thc y bi s tham
gia, s chp nhn, tnh bo mt, chn thnh v x l mu thun c tinh
thn trch nhim hai pha (nhn vin x hi v thn ch).
Mc tiu ch yu ca cng tc x hi l phc v. iu ny c ngha l vic
phc v ngi khc phi v v li v nhn vin x hi s dng kin thc,
gi tr v k nng gip ngi cn gip v gii quyt cc vn x hi.
Gi tr th hai ch ra rng nhn vin x hi phc v ngi khc trong
phong cch tn trng gi tr v nhn phm vn c ca con ngi. Mi
ngi l c nht v c gi tr bn thn; v vy, nhn vin x hi lm vic
vi con ngi, vn dng v s dng ti nguyn, phi nng cao phm gi
v tnh cch c nhn ca h, pht huy nng lc v tng kh nng i ph
v gii quyt vn ca h.
V d, nhn vin x hi tip xc vi nhiu loi thn ch khc nhau v
thnh phn x hi, giai cp...nhng khng phn bit giu sang ngho
kh m i x ht sc chn thnh vi tt c mi ngi. nc ta, nhn
vin x hi lm vic vi tr m ci, tr lang thang, tr khuyt tt, ngi
gi neo n, ph n ngho, cc i tng dnh lu t nn x hi v cc i
tng khc...cn lu thc hnh gi tr ny.
4.2 Nhn vin x hi tn trng quyn quyt nh c lp v quyn tham
gia tch cc ca thn ch vo tin trnh gii quyt vn .
Con ngi c quyn t do ti mc c th nhng khng xm phm quyn
t do ca ngi khc; v th, lm vic vi con ngi theo hng tm kim
v s dng ti nguyn tng cng tnh c lp v s t quyt ca h.
Trong qu kh nhn vin x hi v nhng ngi gip chuyn nghip
khc thng ch trng vo s thiu thn, bnh tt v s lch lc chc
nng (Cowger, 1994). Ngy nay cng tc x hi nhn mnh vo s tng
quyn lc v sc mnh gip thn ch pht huy tim nng c nhn v
quyn lc chnh tr ci thin tnh hnh ca h (Guiterrez 1990). Mun
pht huy nng lc c nhn thn ch, nhn vin x hi cn tn trng cc
quyt nh ca thn ch v nhng g lin quan n cuc sng ca h.
Ngoi ra vic to iu kin cho thn ch tham gia vo tin trnh gii quyt
vn ca h l ht sc quan trng v cn thit. Nu khng nhn vin x
hi s kh gip thn ch tng nng lc v t lc c.
V d, mt thanh nin va cai nghin thnh cng mun xy dng li cuc
i. Anh ta rt cn c nhn vin x hi t vn hng dn vic hc ch,
hc ngh, vay vn lm n... Nhng d nh ca anh ta trnh by b nhn
vin x hi bc b v thay vo l nhng li khuyn mang tnh p t
(d p t y trch nhim!). D nhin thn ch s bun phin v khng
c nhn vin x hi lng nghe, thu cm v chia s nhng hoch nh,
trn tr vi tng lai ca mnh. iu ny dn ti vic thn ch thiu hp
tc trong tin trnh gii quyt vn hoc thn ch s tm n mt c s
khc mong c s gip tt hn.
4.3 Nhn vin x hi ht lng h tr thn ch c c nhng ti nguyn
cn thit.
Con ngi cn phi tip cn vi cc ngun ti nguyn m h cn c
th gii quyt nhng kh khn trong cuc sng cng nh tip cn vi cc
c hi nhn din tim nng ca mnh. Vic chng ta tn trng quyn
t quyt nh ca thn ch v tng quyn lc cho thn ch s v ngha
nu thn ch khng tip cn c vi cc ti nguyn cn thit t mc
tiu ca h. Con ngi, nht l ngi gp vn kh khn thng t hiu
bit v nhng h thng ti nguyn sn c, do vy nhn vin cng tc x
hi thng ng vai tr nh l ngi mi gii trong vic gii thiu thn
ch n vi cc h thng ti nguyn nh cc dch v php lut, cc c s
chm sc sc khe, cc b phn lo v an sinh tr em, cc trung tm sc
khe tm thn, cc trung tm dng lo, cc c s tham vn gia nh.
Trong mt s trng hp, thn ch c nhn hay gia nh cn n dch v
t nhiu nh cung cp khc nhau; h cng c th thiu kh nng n ni,
nng lc th cht hay tm thn, kinh nghim hay k nng tranh th c
c dch v cn thit. Ngi nhn vin x hi s ng vai tr ngi qun
l trong trng hp m cng vic khng ch cung cp trc tip cc dch v
m cn m trch lin kt thn ch vi cc ti nguyn khc nhau v m
bo thn ch nhn c cc dch v cn n ng thi hn.
V d, ph n ngho cn vay vn bun bn nh nhng khng bit vay
u, th tc ra sao. Nhn vin x hi cn t vn cho h v th tc nh
lp k hoch kinh doanh, lm h s vay vn ngn hng chnh sch x hi
hoc c th gip h tham gia vo cc nhm ph n tn dng tit kim
mt s d n pht trin cng ng...
i khi thn ch cn n mt s h thng ti nguyn nhng chng khng
c sn. Trong trng hp ny nhn vin x hi phi thc hin vai tr
ngi trin khai chng trnh bng vic to ra v t chc nhng h thng
ti nguyn mi.
Nhn vin x hi thng hng ti mc ch ny bng cch to iu kin
thun li tip cn vi cc ngun ti nguyn. Nhn vin x hi cng to
thun li trong vic thc hin cc chc nng sau y: tng cng s
thng t gia cc thnh vin trong gia nh; iu phi cc n lc ca
gio vin, t vn vin trng hc v nhn vin x hi gip nhng hc
sinh c vn ; h tr cc nhm ng ng gip ti a cho cc thnh
vin trong nhm; m cc knh truyn thng gia cc ng nghip;
khuyn khch bnh nhn hay tri vin tham gia qun l c s; to lp tinh
thn hp tc t i gia nhn vin cc khoa ngnh trong bnh vin v
trung tm sc khe tm thn; cung cp thng tin u vo ca thn ch
cho hi ng hoch nh chnh sch ca c s.
4.4 Nhn vin x hi n lc lm cho cc thit ch x hi (c s x hi)
ngy cng c tnh nhn bn hn v p ng tt hn nhu cu ca con
ngi.
Mc d nhn vin cng tc x hi lm vic ch yu bng hnh thc cung
cp dch v trc tip hoc gin tip nhng vn c trch nhim hng ti
vic ci thin cht lng sng bng cch thc y chnh sch v lut php
lnh mnh ha mi trng vt cht v x hi. Cc vn ca c nhn,
gia nh, nhm v cng ng thng c th c phng nga hay gim
nh bng php lut v cc chnh sch ngn cm s nhim mi trng
vt cht, thc y s trong lnh ca c mi trng vt cht ln mi
trng x hi.
Nhng th tc xin gip phc tp, nhng tr hon khng cn thit trong
vic cung cp ti nguyn v dch v, nhng chnh sch c tnh phn bit
i x, nhng a im ca c s khng th tip cn c, thi gian cung
cp dch v khng ph hp, thi ca nhn vin khng nim n, th tc
kh khn - l nhng yu t lm cn tr thn ch trong vic s dng ti
nguyn.
Nhn vin x hi cng thc hnh gi tr ny khi h ng vai ngi thc
y hay ngi dn xp, gii quyt vn bng cch kho st, xem xt
cc chnh sch v th tc ca chnh c s h v cc t chc khc xc
nh thn ch c tip cn c khng?
V d, ti sao c mt s i tng chnh sch u i x hi nh thng
binh, gia nh lit s, ngi c cng nc ta li cha c th hng
chnh sch i ng? Nhn vin x hi cn tch cc tham gia vo tin trnh
gii quyt vn ny cc i tng ny sm c cng nhn, trnh
tnh trng h phi mang n chy ht c quan ny n c quan khc
khiu ni.
Nhng ngi thc hnh cng tc x hi ng h gi tr ny thng qua vic
thc hin vai tr ngi iu phi, ngi trung gian hay ngi ph bin
thng tin.
V d: vi vai tr l ngi qun l trng hp ca thn ch th nhn vin
cng tc x hi iu phi nhng dch v y t, gio dc, sc khe tm thn
v phc hi chc nng cung cp cho mt gia nh no bng nhng h
thng ti nguyn a dng. Hot ng trung gian ca h cn n ha
gii mu thun gia cc c snhng nhm thiu s v a s v nhng
nhm ln cn trong cg ng. Ph bin thng tin l vic ph bin lut
php, ph bin cc ngun ti tr c nh hng tim tng n mi quan
h gia cc c s cng v t, lm gia tng s tng tc gia nhng h
thng ti nguyn ny. Nhn vin cng tc x hi cng duy tr s lin lc
vi nhng t chc ch yu to nn nhn thc v s thay i chnh
sch v th tc nh hng n cc mi quan h v s sn c ca cc
ngun ti nguyn.
4.5 Nhn vin x hi tn trng v chp nhn nhng c im c nht
ca cc c dn khc nhau.
Gi tr ny tha nhn mt thc t l nhn vin x hi thc hin cng vic
ca mnh vi loi hnh dn c nh nhng nhm dn tc khc nhau;
nhm dn thiu svn hagiai cp, gii, khuynh hng tnh dc, tn
gio, kh nng th cht v tinh thn, tui tc v ngun gc dn tc khc
nhau. Theo , nhn vin x hi phi thng hiu v tn trng nhng d
bit. H phi t mnh rn luyn hc tp v hc tp sut i. Nhn vin x
hi phi thng xuyn cp nht kin thc v sc mnh v ngun ti
nguyn c lin quan n c nhn trong cc nhm trn y tng cng
tnh nhy bn v hiu qu ca dch v.
V d, nc ta c 54 dn tc anh em trong dn tc Kinh chim a s,
cn li l cc dn tc t ngi. Hin nay c nhiu d n pht trin cng
ng vng min ni, vng su, vng xa... h tr pht trin b con dn
tc t ngi. Nhn vin x hi lm vic vi ng bo cc dn tc thiu s
cc d n y cn trang b kin thc v nn vn ha c trng ca mi
dn tc c hot ng ph hp.

5. nh ngha v Cng tc x hi
nh ngha c s dng nhiu l nh ngha xut hin trong kho st
chng trnh o to nm 1959 do Hi ng gio dc cng tc x hi M
bo tr:
Cng tc x hi tng cng vic thc hin chc nng x hi ca
c nhn ring l hay c nhn trong cc nhm bng cc hot ng
t trng tm vo mi quan h x hi ca h cu thnh s tng
tc gia con ngi v mi trng. Nhng hot ng ny bao gm
ba chc nng: phc hi nng lc b thng tn, cung cp nhng
ngun ti nguyn t c nhn v x hi, phng nga s lch lc
chc nng x hi
Hip Hi quc gia cc nhn vin x hi M - NASW, nm 1970 a ra nh
ngha cng tc x hi nh sau :
Cng tc x hi l hot ng mang tnh chuyn mn nhm gip
nhng c nhn, cc nhm hoc cng ng tng cng hoc
khi phc nng lc thc hin chc nng x hi ca h v to ra
nhng iu kin thch hp nhm t c nhng mc tiu y"
nh ngha nm 2000 v cng tc x hi ca Hip hi quc t nhn vin
x hi:
Cng tc x hi chuyn nghip thc y s thay i x hi, vic
gii quyt vn trong cc mi quan h con ngi v s tng
quyn lc v gii phng ngi dn nhm gip cho cuc sng ca
h ngy cng thoi mi d chu. Vn dng cc l thuyt v hnh vi
con ngi v h thng x hi, cng tc x hi can thip cc im
tng tc gia con ngi v mi trng ca h. Nhn quyn v
cng bng x hi l cc nguyn tc cn bn ca ngh nghip cng
tc x hi (ch thch: nh ngha ny c thng qua ti Hi ngh
Hip hi Quc t Nhn vin x hi t chc Montreal, Canada, thng
7/2000)

6. Cc quan im c bn ca cng tc x hi
6.1 Mi c nhn phi c xem nh l mt con ngi vi y phm
gi v gi tr.
6.2 Con ngi l thuc vo nhau c ngha l c mt khun kh quyn -
ngha v chi phi nhng mi tng tc gia con ngi vi nhau trong cc
nhm x hi.
6.3 Con ngi c nhng nhu cu chung cn c p ng tng
trng v pht trin c nhn. S tn ti cc nhu cu chung khng ph
nh tnh c nht ca c nhn.
6.4 Mi c nhn c tim nng pht trin v thnh t, ngi c
quyn bin tim nng y thnh hin thc nu gp c mi trng x hi
thun li; iu ny cho thy l con ngi c nng lc thay i.
6.5 X hi c nhim v gip nhng ngi khng c phng tin th
hin tim nng ca h.
Ti liu tham kho: sinh vin c ni dung bi hc v tham kho
thm:
-L Ch An (bin dch), Qun tr ngnh cng tc x hi, i hc m-bn
cng TP. HCM, 1998.
-L Ch An (bin dch), Nhp mn cng tc x hi c nhn. i hc m-
bn cng TP. HCM, 2000.
-Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cong, i hc m-bn cng
TP.HCM, 2000.
Mt s im cn lu khi hc:
- Phn ln ni dung bi ny l trang b quan im v ngnh cho sinh vin
nn nng v l lun, l thuyt ... sinh vin cn lu qun trit.
- Khng cn hc thuc lng nhng phi nm vng, c nh vy khi vo cc
mn hc sau s khng b mt cn bn.
 Tm lc nhng iu cn ghi nh:
S mng ca Cng tc x hi, 4 mc ch; 4 chc nng; 5 gi tr ca
ngnh cng tc x hi;3 nh ngha v 5 quan im c bn v cng tc x
hi
Cu hi:
Sinh vin nu v phn tch mc ch, chc nng, gi tr ngnh, nh ngha
v quan im c bn ca cng tc x hi?
Tr li:
- S mng cng tc x hi: s mng ch yu ca ngh cng tc x hi l
tng cng cht lng sng ca con ngi v gip p ng nhng nhu
cu c bn ca con ngi, c bit quan tm n nhu cu ca nhm i
tng d b thng tn, nhng ngi b p bc v ngi ngho.
- Mc ch cng tc x hi: c 4 mc ch: (1)Khuyn khch, thc y;
phc hi; duy tr; v tng cng vic thc hin chc nng x hi ca c
nhn, nhm, cc t chc v cc cng ng; (2) Hoch nh, xy dng v
thc thi cc chnh sch x hi, cc dich v x hi; (3) Theo ui nhng
chnh sch, dch v, ti nguyn v chng trnh thng qua cng tc bin
h; (4) Trin khai v p dng kin thc v k nng ngh nghip t
c nhng mc ch ni trn.
- Chc nng cng tc x hi: c 4 chc nng: Phng nga, Phc hi Tr
liu v pht trin.
- Gi tr ngnh : c 5 gi tr: (1) tn trng gi tr v nhn phm c nhn, s
tham gia ca thn ch, s chp nhn v gi b mt thn ch ca nhn
vin x hi, s chn thnh v x l mu thun c tinh thn trch nhim
ca c hai pha (nhn vin x hi v thn ch); (2) tn trng quyn quyt
nh c lp v quyn tham gia tch cc ca thn ch vo tin trnh gii
quyt vn : (3) ht lng h tr thn ch c c nhng ti nguyn cn
thit; (4) n lc lm cho cc thit ch x hi (c s x
hi) cng ngy cng c tnh nhn bn hn v p ng cc nhu cu ca
con ngi; (5) tn trng v chp nhn nhng c im c nht ca cc
c dn khc nhau.
- nh ngha cng tc x hi: Cng tc x hi gip tng cng vic thc
hin chc nng x hi ca c nhn ring l hay c nhn trong cc nhm
 bng cc hot ng da trn mi quan h x hi ca h v s tng tc
gia con ngi v mi trng, can thip cc im tng tc gia con
ngi v mi trng ca h. Nhng hot ng ny bao gm cc chc
nng: phc hi nng lc b thng tn, cung cp ngun ti nguyn v
ngn nga s lch lc chc nng x hi; thc y s thay i x hi: tng
quyn lc v gii phng ngi dn nhm cho cuc sng ca h ngy cng
thoi mi, d chu.
- Cc quan im c bn: y l nhng quan im ca ngnh khi nhn nhn
v con ngii ni chung v con ngi m ngnh ngh phc v (tc thn
ch). Nhn vin x hi phi nm vng nhng quan im ny, xem l kim
ch nam hng dn hnh ng. Mt khi qun trit, thm nhun su sc
cc quan im nhn vin x hi s c hnh ng ng. Th nht l tn
trng nhn phm, gi tr ca con ngi d h tng lp no, d h c
nhng sai lm. Th hai l nhn vin x hi t con ngi trong bi cnh
x hi xem xt v tng cng trch nhim ca h i vi x hi. Th
ba, khi h tr mt ngi cn nghin cu hon cnh c th ca ngi y,
bn cht cng nh nhng nhu cu ring ca h c cch tip cn ph
hp. Th t, nhn vin x hi nhn nhn con ngi c tim nng pht
trin v s pht huy nng lc bn thn khi c iu kin thun li. iu
kin y chnh l s h tr ca x hi gip con ngi thc hin c c
m k vng ca mnh.

BI 4

KHOA HC CA CNG TC X HI (tip theo)

Nhn vin x hi l ngi c o to chuyn su v kin thc, thi
v k nng thc hnh; c nhim v thc thi quy iu o c ca ngnh
ngh. Quy iu o c hng dn cho nhn vin x hi nhng vic cn
lm, nhng vic khng c lm khi thc hnh ngh nghip chuyn mn.
Trong thc hnh gii quyt vn cho thn ch, nhn vin x hi thc
hin tin trnh gip v tun th cc nguyn tc hng dn hnh ng.
y cng l nhng nguyn l c bn ca ngnh,
 Mc tiu ca bi:
Sau khi hc xong bi, sinh vin s:
- Nm vng nhng quy iu o c i vi nhn vin x hi khi lm
vic.
- Hiu v thc hin nhng nguyn tc trong hot ng cng tc x hi.
- Nm c v vn dng tin trnh gii quyt vn trong khi gip
thn ch.
Nhng khi nim c bn v cch hc:
Nhng khi nim c bn:
- Quy iu o c: nhng quy nh v o c ngh nghip cng tc x
hi m nhn vin x hi phi tun th.
- Tin trnh gii quyt vn : l nhng bc thc hin cng vic gip
thn ch.
Cch hc : sinh vin nghin cu k ni dung bi hc kt hp tho lun
nhm, bi tp, sm vai... mi hiu su sc cc l thuyt, nguyn tc v
nu c th nn tip cn v thc hnh gii quyt mt vn c th ca
thn ch di s hng dn ngh nghip ca kim hun vin hoc gio
vin.
Ni dung chnh

1. Quy iu o c trong ngnh cng tc x hi

Mt b phn quan trng khng th thiu ca ngh nghip cng tc x hi
l quy iu o c. l nhng nguyn tc quy nh mi ngi trong
ngh cn tun th. Mt b quy iu o c ch r nhng quy tc o c
m thnh vin phi tn trng gi vng t cch ca mnh trong mt t
chc ngh nghip. V vy, quy iu o c xc nh trch nhim v
nhng hnh vi mong i cng nh nhng hnh vi b cm on. Mc ch
ca quy iu o c l by t mt cch chnh thc (1) tinh thn trch
nhim ca ngh nghip i vi x hi, (2) tinh thn trch nhim ca nhn
vin x hi i vi thn ch, (3) tinh thn trch nhim ca nhn vin x
hi i vi ngh nghip. Ngoi ra, quy iu o c cn c nhng mc
ch quan trng khc nh:
 - Gn gi s danh ting ca ngh nghip bng cch cung cp nhng tiu
chun r rng dng iu chnh hnh vi ca thnh vin.
- Cc thnh vin thc hnh ngh nghip ngy cng thnh tho v c trch
nhim hn.
- Bo v cng chng khng b nhng ngi thc hnh ngh nghip v o
c v km ti nng bc lt.
1.1 Nhng nguyn tc o c ngh nghip
1.1.1 Nhn quyn v nhn phm con ngi:
Cng tc x hi t nn tng trn s tn trng gi tr v nhn phm vn
c ca tt c mi ngi. Nhn vin x hi phi ng h v bo v s ton
vn v th cht, tm l, xc cm v tinh thn v hnh phc ca mi
ngi. lm c iu y nhn vin x hi phi:
- Tn trng quyn t quyt ca thn ch: Nhn vin x hi phi tn
trng v thc y quyn la chn v quyt nh ca con ngi, khng
tnh n gi tr ring v s chn la cuc sng ca h, min l khng
ng chm n quyn v li ch hp php ca ngi khc.
- Thc y, khuyn khch quyn tham gia ca thn ch: nhn vin x
hi phi thc y s gn kt v tham gia ca thn ch trong vic s dng
cc dch v x hi bng cch khuyn khch h quyt nh v hnh ng.
- i x vi tng con ngi nh l mt tng th v t h trong bi
cnh gia nh, cng ng, mi trng x hi v mi trng t nhin;
nhn vin x hi phi nhn nhn mi kha cnh khc nhau trong i sng
ca con ngi.
- Nhn din v pht huy cc mt mnh ca thn ch: Nhn vin x
hi cn ch trng n nhng mt mnh ca c nhn, nhm, cng ng
gip h pht huy nhng th mnh .
1.1.2 Cng bng x hi:
Nhn vin x hi c trch nhim thc y cng bng x hi trong quan h
x hi ni chung v trong quan h vi nhng ngi m h cng lm vic
ni ring. iu ny c ngha:
- u tranh vi s phn bit i x mang tnh tiu cc: Nhn vin x
hi c trch nhim u tranh vi s phn bit i x v nng lc, tui tc,
vn ha, gii hoc gii tnh, tnh trng hn nhn, tnh trng kinh t-x
 hi, chnh kin, mu da hay nhng c im th cht khc, khuynh hng
tnh dc hay nim tin tinh thn.
- Tha nhn s a dng: Nhn vin x hi tha nhn v tn trng s a
dng v vn ha v dn tc trong x hi m h lm vic, trong c s
khc bit ca c nhn, gia nh, nhm v cng ng.
- Phn b ti nguyn cng bng: Nhn vin x hi phi m bo ti
nguyn c phn b cng bng ty vo nhu cu.
- u tranh vi nhng chnh sch v tp tc bt cng: Nhn vin x
hi c nhim v lu nhng ngi s dng lao ng, ngi lm chnh
sch, cc chnh tr gia v tnh hnh x hi, nhng ni dn chng sng
trong ngho i, thiu thn ti nguyn; nhng chnh sch v cc thng l
mang tnh p bc, khng cng bng hay gy tn hi.
- Lm vic trong s on kt: Nhn vin x hi c ngha v u tranh
vi nhng iu kin x hi dn ti tnh trng loi tr x hi, s s nhc
hay n dch ... v lm vic cho mt x hi ha hp.
1.2 T cch o c ngh nghip
- Nhn vin x hi cn pht huy v gn gi nhng k nng v ti nng
ngh nghip thc hin cng vic.
- Nhn vin x hi khng c s dng k nng ca mnh vo nhng mc
ch phi nhn nh tra tn, khng b.
- Nhn vin x hi phi lm vic vi s lim chnh, khng li dng lng tin
cy ca ngi dn, phn nh ranh gii gia i sng c nhn v ngh
nghip, khng li dng chc v kim chc li lc.
- Nhn vin x hi phi hnh x cng vic trong tnh thng, s thu cm
v chm sc thn ch.
- Nhn vin x hi khng c lm cho ngi m mnh phc v ph thuc
vo mnh.
- Nhn vin x hi c bn phn tng bc t chm sc v mt ngh
nghip chuyn mn v bn thn ti ni lm vic v trong x hi m
bo c th cung cp cc dch v mt cch thch hp.
- Nhn vin x hi phi gi gn b mt ca nhng ngi m mnh phc v.
- Nhn vin x hi cn cng nhn rng h c trch nhim trong khi lm
vic vi thn ch, vi ng nghip, vi ngi s dng h, vi hi ngh
nghip v vi lut php.
- Nhn vin x hi c trch nhim hp tc vi cc trng cng tc x hi
h tr sinh vin trong thc tp v cp nht kin thc.
- Nhn vin x hi khuyn khch ngi khc v t mnh tham gia tho
lun (vi ng nghip v ngi ch s dng lao ng) v o c ngh
nghip.
- Nhn vin x hi phi a ra v sn sng gii thch tng quyt nh ca
h, c cn nhc n o c ngh nghip v chu trch nhim v nhng
la chn v hnh ng ca mnh.
- Nhn vin x hi lm vic v to iu kin tho lun, nh gi v
ph chun nhng nguyn tc ny v quy iu o c ca quc gia mnh.

2. Cc nguyn tc hng dn hot ng ngh nghip cng tc x

hi
Khi lm vic vi thn ch, nhn vin x hi phi tun th cc nguyn tc
sau y:
2.1 Chp nhn thn ch: D thn ch thuc tng lp no cng phi
xem h l con ngi c nhn phm, c gi tr ring cn c tn trng.
Chp nhn thn ch vi mi phm cht tt v xu ca anh ta, nhng
im mnh v im yu, khng xem xt n hnh vi ca anh ta. C chp
nhn thn ch th nhn vin x hi mi c th cng thn ch gii quyt
vn ca h c. Phi tip nhn mt thn ch, theo ngha bng ln
ngha en, khng tnh ton, khng c iu kin hn ch no v khng a
ra bt c mt tuyn n no v hnh vi ca anh ta. Nn tng cho nguyn
tc chp nhn l mt gi nh trit hc cho rng mi c nhn c gi tr
bm sinh, khng k n a v x hi hoc hnh vi ca mnh. Thn ch
c quyn lu v tha nhn l mt con ngi cho d anh ta c phm
ti chng na. Tuy nhin, chp nhn con ngi thn ch khng c ngha
l ng tnh vi sai lm m h mc phi. Chp nhn khng c ngha l
tha th cho mt hnh vi m x hi khng th chp nhn, nhng th hin
s quan tm v thin ch hng v con ngi n sau hnh vi .
Nguyn tc chp nhn cn bao gm thi khng kt n, tc l khng
ph phn, khng t v bt bnh vi thn ch, khng li bng cch
tranh lun v nguyn nhn - kt qu hoc cho rng ngi y ng b
trng pht do hnh vi ca h. Thut ng kt n mt c nhn v thi
xem thng ngi khc l khng c chp nhn trong cng tc x hi.
Tuy nhin n khng c ngha l nhn vin x hi bin h chy ti cho
phm nhn. Khi nhn vin x hi ni chuyn v i x vi cung cch nh
th th thn ch thy h c chp nhn hon ton v thn ch s bc l
vn ca h.
V d, khi tip cn mt c gi mi dm, nhn vin x hi khng ph phn
vic i vo con ng bn dm ca c y; khng em o l x hi ra m
bnh phm c hnh ca c ta. Chp nhn thn ch th hin trong thi
n cn tip n, cch giao tip nh nhng, t nh, trnh ngi i din b
tn thng...
2.2 Khuyn khch thn ch tham gia gii quyt vn : Khi gip
thn ch gii quyt vn ca h, nhn vin x hi nht thit phi
khuyn khch, to c hi cho thn ch tham gia vo qu trnh ny. Trnh
thn ch li hoc nhn vin x hi lm thay cho thn ch. Kt hp
cht ch vi ngyn tc t quyt l s tham gia ca thn ch trong vic
gii quyt vn m ngi y ang ng u i ph. Trong mt
phng cch no , s t quyt l mt hnh thc ca s tham gia v n
i hi thn ch ra quyt nh. Tin trnh gip v c gip khng
dng li thi im thn ch ra quyt nh m n tin xa hn na nh
nhng k hoch c theo ui v nhng hnh ng c thc hin.
Theo nguyn tc tham gia, thn ch tr thnh din vin chnh trong vic
theo ui k hoch v thc hin hnh ng, trong khi y nhn vin x hi
ch l ngi to thun li.
2.3 Tn trng quyn t quyt ca thn ch: Nhn vin x hi lun
tn trng s quyt nh ca thn ch v vn ca h. Cc kin thn
ch a ra trong khi bn bc vi nhn vin x hi cn c tn trng.
Nguyn tc ny cho rng c nhn c quyn quyt nh v nhng vn
thuc v cuc i ca mnh v ngi khc khng c p t bt c iu
g cho ngi y. Trong cng tc x hi c nhn, nhn vin x hi khng
nn ra quyt nh, la chn hay vch k hoch dm cho thn ch, tuy
nhin c th hng dn v gip thn ch a ra quyt nh ring.
V d, trong v d phn trn v mt thanh nin nghin ngp hon lng
mun c hng lm n n gp nhn vin x hi xin t vn. Thay v
p t mun ch quan ca mnh, nhn vin x hi s lng nghe ngi
thanh nin trnh by cc d nh tng lai. Sau cng anh ta bn lun,
phn tch cc kha cnh ca k hoch hc ch, hc ngh, vay vn lm n
m anh ta trnh by cui cng dnh c hi cho anh ta quyt nh chn
la mt phng n ti u. Tt nhin anh ta s chn phng n no m
anh ta thch nht thc hin, c nh vy anh ta mi tha mn v chu
trch nhim vi cng vic ca mnh.
S t quyt, cng nh s t do, c nhng gii hn ring ca chng.
khng phi l mt quyn tuyt i. Quyt nh m thn ch a ra phi
nm trong phm vi quy nh ca x hi, tc l hu qu ca quyt nh y
khng gy tn hi n nhng ngi khc. N cng khng c c hi cho
chnh bn thn thn ch. Hn th na. hnh vi t quyt nh phi trong
nhng chun mc hnh vi m x hi c th chp nhn c. Ngoi ra,
mi quyt nh c tnh t quyt c l ngi ra quyt nh, tc thn ch,
t lnh trch nhim thc hin quyt nh v gnh ly hu qu.
2.4 C nhn ha: Mi thn ch phi c hiu nh l mt c nhn c
nht vi c tnh ring bit v khng phi l c nhn ca mt m ng.
Thn ch c nhiu hon cnh khc nhau, cn c nhiu gii php ph hp;
khng th p dng cng nhc mt gii php m hnh no chung cho
mi thn ch.
V d, cng l tr lang thang ng ph nhng cc em c nhiu hon
cnh v xut pht im khc nhau nn dn n hnh vi, tm l khc
nhau. Mi em l mt th gii ring cn c tm hiu k lng trc khi
c gii php gii quyt vn .
2.5 Gi b mt ca thn ch: Nhn vin x hi nm bt nhiu thng
tin k c nhng b mt ring t ca thn ch nhng khng th t tin chia
s thng tin nu khng c php ca thn ch. iu cn thit l
thng tin y khng c tit l cho nhng ngi khc, ngoi tr khi thn
ch cho php, th d nh khi chia s thng tin vi ngi th ba l cc
thnh vin ca gia nh hoc mt chuyn gia khc V..V...
V d, nhn vin x hi lm vic vi nhng ngi cai nghin ma ty c
HIV hoc lm vic vi gi mi dm c HIV khng c t tin cng b
thng tin v thn ch ca mnh cho nhng ngi khng c trch nhim
theo quy nh.
2.6 Nhn vin x hi lun lun thc v mnh: trnh sai lm
trong cng vic, nhn vin x hi phi lun lun nhn li mnh, soi ri
r sot nhng vic lm c ph hp vi o c ngh nghip khng, c
g sai tri trong ng c phc v v gip con ngi khng. C ngi
khi gii giang v mt chuyn mn ngh nghip li ch quan trong thc
hin quy iu o c dn n vic vi phm mt cch v thc nhng
nguyn tc ca ngnh.
V d, vic tr gip vt cht cho thn ch mt thi im no l quan
trng nhng nu ta c ban pht mi s trit tiu ch v ng lc vn
ln ca h khin h li, l thuc vo ta.
Mt v d na l c nhng vic ta ngh rng l tt cho thn ch nn p t
thn ch phi lm nhng trong lng h khng thoi mi, v hnh trung ta
khng tn trng s tham gia v t quyt ca thn ch. Nh c nhn
vin x hi suy ngh ch quan cho rng vi mt a tr ng ph thng
minh nh em A. th c th b tr cho i hc vi tnh nhng c vi hm
em A. b ngang v khng thch th do khng bit ting Anh.
2.7 Xy dng mi quan h ngh nghip gia nhn vin x hi v
thn ch: Mun gii quyt tt vn ca thn ch, trc ht cn c mi
quan h tt p gia nhn vin x hi v thn ch. Mun vy c hai ngi
u phi t r thin ch. Nhn vin x hi phi ch ng p dng cc
nguyn tc hnh ng ca ngh nghip. Thn ch mong mun v tch cc
trong vic gii quyt vn ca mnh thng qua tinh thn hp tc xy
dng v thng qua s thu cm ca nhn vin x hi. S thu cm c
hiu l nhn vin x hi c th cm nhn mc xc cm ca thn ch
v nhn tnh th nh ngi y nhn n. Tuy nhin, nhn vin x hi phi
c ci nhn khch quan khi b m qung bi cm xc qu v tnh
hung. Nhn vin x hi c th gip cho thn ch nhn vn ca ngi
y mt cch khch quan v vch k hoch mt cch thc t. V th s
can d c kim sot ca nhn vin x hi vo vn ca thn ch tr
thnh mt nguyn tc.
V d, nhn vin x hi gii quyt trng hp thn ch l mt ph n
ngho. B ta khng ngt khc lc, ta thn v hon cnh bt hnh ca
mnh nh chng cht sm, con ng li hay au m; nh thiu n ba i
ba no. Nhn vin x hi mi lng trc s phn o le y nhanh chng
gip thn ch tin bc, thc phm v.v trong khi cha c hnh ng thu
thp thng tin, nh gi vn ca thn ch. Nh vy, nhn vin x hi
khng kim sot c cm xc lng thng ngi cao ca mnh.

3. Tin trnh gii quyt vn trong cng tc x hi

3.1 Nhn din vn : vn ca i tng hin nay l g? l vn
thuc kh khn v vt cht hay tinh thn. y l giai on quan trng,
nh hng cho cc bc sau. Nhn din vn ng dn ti vic chn
on ng v tr liu ng.
3.2 Thu thp thng tin: Ngun thng tin c ly t:
- Bn thn i tng: qua li k, qua quan st hnh vi, c ch, ngn ng.
- Nhng ngi c lin quan nh cc thnh vin trong gia nh; bc s iu
tr cho thn ch, gio vin dy thn ch hc; bn b ng nghip, hng
xm ca thn ch v.v.
- Ti liu, h s ca i tng lu tr cc c quan thm quyn.
- Kt qu cc trc nghim: pht hin ra nhng nguyn nhn, thng tin
tim n m quan st bnh thng khng c c.
- Ghi chp v lu gi nhng thng tin cn thit v thn ch v vn ca
thn ch do nhn vin x hi thc hin.
3.3 nh gi chn on vn :
- Phn tch cc thng tin, d liu: Phn tch tnh cht, c im ca vn
. Phn tch nguyn nhn, cc yu t tc ng, mc trm trng ca
vn
- Xc nh tt c cc vn c lin quan
- Tm hiu cc vn
- Xp t chng theo mt cu trc c mi quan h tng tc vi nhau
- Xc nh nhu cu v cc yu t cn tr vic thc hin nh cu ca i
tng
- Xc nh cc vn cn gii quyt
- Xc nh nhng yu t v iu kin cn thit gii quyt vn
- Xc nh ngun h tr v tim nng ca i tng
- Xc nh cc hn ch, cc yu t nh hng c th pht sinh
3.4 Ln k hoch gii quyt vn :
- Ln k hoch l xc nh nhim v, phng tin, ng li, cch thc
i n mc tiu. C th l :
- Xc nh ni dung v mc tiu phi t c: Lm g? i n u? Phi
t c g? To c thay i g?
- Xc nh hot ng ny cho ai, nhm no, u?
- Xc nh cch thc, phng sch i n mc tiu.
- Xc nh r vai tr ngi thc hin: ai l ngi thc hin, nhn vin x
hi hay i tng.
- Xc nh thi gian, lch trnh thc hin : khi no ? bao lu ? Mt s iu
cn ch khi xy dng k hoch hnh ng:
- K hoch hnh ng phi xut pht t vic p ng nhu cu ca i
tng.
- K hoch hnh ng phi c i tng bn bc v chp thun.
- Lun c s nh gi, xem xt li vn trong qu trnh xy dng k
hoch c nhng phng n thch hp.
- Cn phi ch ti cc c im mi trng cng ng, nn vn ha,
phong tc tp qun ni thc hin k hoch.
- Xem xt c im cu trc t chc, chc nng ca c quan t chc thc
hin.
 - Nn ghi chp nhng k hoch hnh ng c th lng gi s hu
hiu ca k hoch trong qu trnh thc hin. Hot ng ln k hoch i
hi nhn vin x hi c nhng hiu bit v k nng chuyn mn sau y:
- K nng xc nh ni dung v mc tiu ca hnh ng
- K nng la chn nhng phng n ti u tn km nht v tin ca,
thi gian v sc lc.
- K nng hiu bit, d on cc yu t nh hng, cc yu t tim nng
hu ch.
3.5 Thc lin hnh ng gii quyt vn :
Thc hin hnh ng l qu trnh nhn vin x hi cng i tng thc thi
cc hot ng c th t mc tiu ra.
Mi i tng c nhng c im, nhu cu v vn khc nhau; v vy
i hi c nhng dng hnh ng khc nhau p ng:
- C nhng trng hp m i tng t thc hin cc hnh ng cn thit
to s thay i da trn kt qu ca qu trnh nh gi v ln k
hoch.
- C nhng hnh ng xut pht t mi quan h tng tc gia nhn vin
x hi v i tng. y l hot ng t c hai pha.
- C nhng trng hp m hnh ng ch yu i hi t pha ngi nhn
vin x hi.
- Cc hnh ng thc hin c phn loi nh sau:
- Tc ng trc tip n i tng (c nhn, gia nh, cng ng...)
- Tc ng gin tip n cc t chc khc vi danh ngha i din cho i
tng.
3.5.1 Hnh ng trc tip vi i tng: gip i tng tm nhng
ngun h tr, tip cn vi cc ngun y v c th i tng khng bit.
Cc dng hot ng h tr, khuyn khch:
- Cung cp thng tin
- Cho li khuyn, an i
- Gip i tng x hi
- Bn lun lgch lm sng t vn
- Hng dn cch thc i ph
Cc hot ng trong gii quyt vn
Bi tp x l, ng vaidin tp tnh hung trong nhm nh
Ha gii
3.5.2 Hnh ng trn danh ngha ca i tng vi t chc khc
 Phi hp dch v ca cc t chc vi i tng
Xy dng v pht trin chng trnh lin quan n nhng nhu cu ca i
tng
Hnh ng tc ng ti mi trng ca i tng
Hnh ng to s thay i cc t chc c quan trong ngnh cng tc x
hi
Hnh ng bin h v huy ng ngun h tr gip i tng.
3.6 Lng gi
- Lng gi l qu trnh s dng cc phng php o lng qu trnh
thay i v kt qu ca nhng thay i .
- Lng gi mt giai on hnh ng hay lng gi c mt tin trnh hnh
ng.
- Hot ng lng gi xuyn sut trong tin trnh cng tc x hi.
- Ngi ta thng lng gi theo hai kha cnh: l kt qu v hiu qu
ca hot ng can thip (gii quyt vn cho i tng).
- Kt qu: t c ci g?
- Hiu qu: xc nh chi ph (thi gian, ti chnh, sc lc) cho cng
vic. tn km bao nhiu cho cng vic ?
- Hot ng lng gi trn hai cp :
- Lng gi chng trnh: nh gi kt qu v hiu qu ca tt c cc
hot ng dch v do nhn vin x hi v ng nghip tin hnh.
- Lng gi mt hot ng can thip c th: nhn vin x hi cng
i tng nh gi kt qu ca hot ng can thip trong trng
hp c th.
3.7 Kt thc / Tip tc gip
- Ni lng dn mi quan h thn ch quen dn s t ch v c lp
- Cng c, n nh tm l thn ch chun b cho thi k mi t lc
- Trong trng hp qua bc lng gi thy rng thn ch cn c s gip
thm cng c vic gii quyt vn th nhn vin x hi cn xc
nh vi thn ch k hoch v qu thi gian cho vic tip tc gip ny.
- Ti liu tham kho: Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, i
hc m-bn cng TP.HCM, 2000.
Mt s im cn lu khi hc:
Quy iu o c l phn mi nht m Hip hi quc t nhn vin x hi
va ban hnh nn sinh vin cn nghin cu v kt hp vn dng vo bi
cnh nc ta v xem xt ni dung no l cn tho lun thm.
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
L nhn vin x hi tng lai mi chng ta cn hc tp v thc thi quy
iu o c gm nhng nguyn tc o c v t cch o c ca
ngh. Khi thc hnh gii quyt vn ca thn ch nhn vin x hi phi
tun th 7 nguyn tc hnh ng v tin trnh 7 bc gii quyt vn .
Cu hi tho lun:
- Quy iu o c l g ? Ti sao nhn vin x hi phi hc tp v thc
hin n?
- Hy ni v cc nguyn tc hng dn hot ng cng tc x hi. Theo
bn c nhng kh khn cho bn thn khng khi thc hin cc nguyn tc
ny?
- Tin trnh gii quyt vn c my bc? Hy phn tch c th cng
vic ca tng bc?
Tr li cu hi tho lun:
Sinh vin xem li ni dung bi hc v t tr li xem hiu bi cha?
Nu c vng mc nn lin h gio vin trao i thm. Nu c iu
kin tham gia tho lun nhm cn tham gia o su nhng kha cnh m
mnh cha r v a ra kin ring; nhm tng hp li cc kin tho
lun c cu tr li cui cng.

BI 5

CC PHNG PHP CNG TC X HI

i tng x hi m nhn vin x hi cng lm vic gii quyt vn
l kh a dng. T c nhn mt ngi ang gp tnh hung kh khn n
mt nhm hoc mt cng ng hay t chc. Do vy nhn vin x hi cn
c trang b nhng phng php lm vic khc nhau cho tng dng i
tng khc nhau. Ngoi ra h cn c tng cng kin thc nn tng
thc hnh cng vic chuyn mn tht hiu qu. Bn thn kin thc, k
nng, phng php ca ngnh ngh cng tc x hi khng thi cha
m bo gii quyt c rt ro cc vn x hi cng nh nhng vn
ca c nhn, nhm v cng ng m cn cn s hp tc lin ngnh vi
cc ngnh gn nh x hi hc, tm l hc, sc khe tm thn... Bi ny
gii thiu vi sinh vin cc phng php lm vic vi cc i tng v cc
phng php c th ca ngnh cng tc x hi; nn tng kin thc
thc hnh ngh nghip v mi lin h gn b gia ngnh cng tc x hi
vi mt s ngnh khc.
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
- Hiu c mt cch c bn cc phng php lm vic ca cng tc x
hi.
- Hiu c rng mun lm vic vi thn ch cn trang b nhng kin
thc nn tng trong thc hnh cng tc x hi.
- C c tm nhn lin ngnh gia cng tc x hi v cc ngnh b tr
nh x hi hc, tm l hc, tm thn hc, tham vn...
Nhng khi nim c bn:
- CTXH vi c nhn: l phng php nhn vin x hi lm vic vi mt c
nhn c vn kh khn trong cuc sng nh ngho i, khng hong
hn nhn gia nh, nghip ngp, phm php...gip h thot khi hon
cnh y bng chnh sc mnh t thn ca h cng vi s tr gip ca gia
nh v cng ng.
- CTXH vi nhm: l phng php nhn vin x hi lm vic vi mt
nhm thn ch c cng vn tng t nhau; s dng mi tng tc
gia cc nhm vin v nng ng nhm gip c nhn nhm vin thay
i v gip nhm t c mc tiu nhm ra.
- Pht trin cng ng (T chc cng ng): l phng php nhn vin x
hi lm vic vi mt h thng thn ch bao gm c nhn, cc nhm x
hi trong mt cng ng c cc vn cn gii quyt. Nhn vin x hi
gip cng ng nhn din vn , phn tch vn , tm ngun lc h tr
gii quyt vn ....
- Bin h: l phng php nhn vin x hi s dng vn ng, can
thip, h tr, bnh vc quyn li chnh ng cho thn ch hng c
y cc chnh sch, cc dch v x hi...
- Qun l trng hp thn ch : y l mt phng php cng tc x hi
gn y c cc c s x hi s dng. Qun l trng hp thn ch bao
gm cc hot ng hoch nh, trin khai, phi hp, lin kt ti nguyn,
theo di ... trong cng vic gip thn ch nhn c dch v tt nht.
Cch hc:
Bi ny ch yu gii thiu cc phng php cng tc x hi mt cch khi
qut. i vo c th s c cc mn hc ring cho tng phng php. V
vy sinh vin nghin cu bi ny c khi nim dn dt trc khi vo
thc hnh chuyn mn.
Ni dung c bn ca bi:

1. Cc phng php cng tc x hi

1.1 Cng tc x hi c nhn: l phng php gip c nhn trn c
s mt-mt, nhm gii quyt vn x hi ca c nhn da trn nng lc
ca c nhn y v s h tr ca gia nh v cng ng. Cng tc x hi
c nhn hng ti gip thn ch thch nghi vi hon cnh ca h hay thay
i nhng gnh nng kinh t x hi no ang gy cn tr bt li cho
mt c nhn.
V d: ngi ngho (ph n, thanh nin...) gp kh khn cn h tr vn
ling v kin thc lm n nhm vt qua hon cnh s tm n nhn vin
x hi mong c tr gip. Nhn vin x hi s p dng k nng ngh
nghip gip c nhn y pht huy nng lc t thn, huy ng ti
nguyn cng ng vt qua kh khn, gii quyt vn ngho i.
Cng tc x hi c nhn c s dng trong nhiu c s khc nhau nh
trong bnh vin gip bnh nhn, cc trung tm sc khe tm thn, ta
n, trung tm tham vn gia nh, cc c s nui con nui, trung tm
chm sc ban ngy, cc s an sinh x hi, cc c s hng o tr em,
nh an dng, nh h sinh, trng hc, cc trung tm cng ng; cc c
s dnh cho ngi cao tui, ti phm v ngi phm php, ngi bnh tt
v ngi khuyt tt v pht trin th cht v tm thn.
1.2 Cng tc x hi nhm: l phng php c thit k nhm pht
trin c nhn cao hn v mt tr tu, tnh cm v x hi thng qua cc
hot ng ca mt nhm. Cc nhm khc nhau c nhng mc tiu khc
nhau: th d, thc y x hi ha hay trao i thng tin, km ch ti
phm, to iu kin vui chi gii tr, thay i nhng gi tr khng c x
hi chp nhn, v gip t nhng mi quan h tt p gia nhng nhm
vn ha v sc tc.
V d, mt nhn vin cng tc x hi nhm mt trung tm cng ng
thng qua cc hot ng nhm tm cch km ch ngn nga nhng hnh
thc ti phm v thay i nhng gi tr m x hi khng chp nhn. Hay
mt tc vin nhm mt c s nui con nui gp g mt nhm nhng
ngi xin con nui gii thch nhng th tc v gip h chun b tr
thnh nhng bc cha m nui tng lai. Mt cch tip cn c s dng
trong cng tc x hi nhm l nng ng nhm. y l mt cch gip
c nhn thay i thi , hnh vi khi trong mt nhm, ng thi gip
nhm pht trin.
1.3 Pht trin cng ng (T chc cng ng)
i tng ca pht trin cng ng l mt h thng cc thn ch (c
nhn, nhm). Cng ng c th l xm, p, khu ph, x, phng...
Nhn vin x hi h tr cng ng xc nh vn , phn tch vn , xc
nh ngun h tr, a n cc hot ng thay i cho cng ng.
Nhn vin x hi ch yu ng vai tr xc tc, h tr. Cng ng phi
ch ng ng ra t chc v gii quyt nhng vn ca mnh.
V d, mt khu ph th trn n, ngi dn pht hin ra rng by lu nay
rc rn vt ba bi lm dng knh nh b tc dng chy nhng khng ai
ln ting k c chnh quyn. Trong mt cuc hp khu ph vn ny
c cc v b lo t ra. Mi ngi bt u nhn thy vn v lo ngi
hu qu xy n nh bnh tt, mi trng nhim...Cc kin nht tr
xut ln cp trn cn c k hoch gii quyt nhng li thiu kh nng
ti chnh v k thut. Gp lc c mt d n bo v mi trng sp trin
khai khu vc ny nn chnh quyn yu cu d n h tr cho khu ph.
Cc bn cng ngi li bn cch thc hin. Ngi dn c hi kin v
thc y tham gia theo kh nng. Khng bao lu sau d n ci to knh
c tin hnh v em li s thay i b mt cnh quan mi cho cng
ng v quan trng l ngi dn bit cng nhau hp tc gii quyt
cc vn khc ny sinh trong khu ph mnh.
1.4 Nghin cu: Trong cng tc x hi lm vic c hiu qu vi cc
thn ch ca mnh, nht thit nhn vin x hi cn c cng c h tr,
l nghin cu. Nghin cu trong cng tc x hi gip c c nhng
thng tin cn thit trc khi quyt nh hnh ng. Nhn vin x hi
tham gia nghin cu s thy c vn r hn v sau s hoch nh
tt hn. Cc phng php nghin cu x hi hc thng c nhn vin
x hi s dng nghin cu cc vn x hi quan tm.
V d, c c s nhm xy dng k hoch gip tr em v gia nh
mt phng trong qun n; d n A cn tin hnh kho st v nghin cu
tnh hnh v tr v gia nh. Mt k hoch nghin cu c vch ra nh
s dng bn hi, phng vn su tr v cha m, phng vn nhm tr,
phng vn cn b phng... thu thp thng tin. Sau nhiu cuc
hp, hi tho vi cc i tng nghin cu trn c tin hnh bn
bc phng hng c th gip tr v gia nh.
1.5 Qun tr ngnh cng tc x hi: y l phng php gip nh
qun l v nhn vin x hi tham gia vo cng tc qun tr c hiu qu c
s cng tc x hi ca mnh. Qun tr ngnh cng tc x hi cung cp
kin thc, k nng, thi ... nh qun tr c s x hi c th chuyn
i chnh sch x hi thnh cc chng trnh hot ng, cc dch v x
hi... phc v cho thn ch mt cch tt nht.
V d, nh qun tr (gim c) mt c s x hi n do cha c trang b
kin thc qun tr ngnh cng tc x hi nn iu hnh c s theo phong
cch c on, chuyn quyn, khng bit lng nghe. Cch qun l ca v
gim c y lm i tng c chm sc y cng thng, phn khng.
C th, nhng i tng nghin ngp ma ty, mi dm b nht chung; ai
phn i th b nh p, nht vo x lim. khng cho tm ra, n ung b
hn ch... Nh vy nh qun tr (gim c) c s y vi phm nhng
nguyn tc m mt nh qun tr cn lm.
1.6 Bin h: Bnh vc quyn li hp php cho i tng, gip cho i
tng hng c dch v x hi ng c hng, (ngi ngho, thit
thi; i tng chnh sch x hi...). Bo v i tng khng b thit thi
trc nhng xm phm gy thit hi v th cht v tm thn, (nn nhn
ca bo hnh gia nh, nn nhn b xm hi tnh dc)
V d mt b gi b cng hip; nn nhn bit th phm nhng khng
dm t co. Th phm dng tin bc v quyn th p nn nhn thot
ti. Nhn vin x hi s l ngi ng ra bo v tr bng cch tip xc
gia nh, gip tr bt khng hong, ng vin gia nh v tr ng ra t
co k xm hi ginh li cng bng cho tr.
1.7 Son tho chnh sch: Qua thc tin cng vic, nhn vin x hi
gp phn xy dng v hon thin chnh sch x hi ngy cng tt hn
phc v thit thc vic p ng nhu cu ca c nhn, nhm v cng
ng. Nhn vin x hi lm vic cc cp cao, cp hoch nh v xy
dng chnh sch; c nhim v ng gp kin thc ngh nghip ca mnh
vo vic son tho chnh sch x hi.
1.8 Qun l trng hp ca thn ch: bao gm vic iu phi mi
hot ng gip , nhn danh li ch ca mt thn ch hay mt nhm
thn ch. Qun l trng hp ngy cng tr thnh mt hnh thc thc
hnh cng tc x hi u vit. Trong nhng nm gn y, mt s cc c s
dch v x hi xem cc nhn vin x hi ca h nh l nhng ngi
qun l trng hp thn ch. Nhim v ca nhng ngi ny thng
tng t nh nhim v ca nhn vin cng tc x hi c nhn. Mt ngi
qun l trng hp thn ch c nhim v theo di, gip cho 4-5 thn
ch khc nhau. Do h va lm vic vi thn ch va lin kt cc
ngun ti nguyn, iu phi cc dch v, theo di kt qu cho n khi
thn ch gii quyt c vn .
2. Nn tng kin thc thc hnh cng tc x hi
Mt trong nhng yu t then cht ca thc hnh cng tc x hi l nn
tng kin thc lm cng c. Mc d nhiu kin thc nn tng c vay
mn t nhng ngnh hc khc trong khoa hc x hi v khoa hc hnh
vi, nhng chng c tp hp li bng nhng phng thc ring. Hn th
na, nhiu quan nim c bn ca ngh nghip cng tc x hi l c o.
Tnh ph qut ca kin thc ngh nghip c sp xp trong nm tiu ch
sau y c Hi ng Gio dc cng tc x hi M (CSWE) xem nh l
nhng lnh vc trng yu trong chng trnh ging dy cng tc x hi
trng i hc.
2.1 Hnh vi con ngi v mi trng x hi. Kin thc v s pht
trin tm sinh l x hi, k c l thuyt v h thng x hi trong c
nhn sinh sng (gia nh, nhm, t chc v cng ng) rt cn n
thc hin chc nng mt nhn vin x hi mt cch hiu qu. Kin thc
ny bao gm s tng trng v pht trin con ngi, c nhn mnh n
nhim v trong cuc sng m c nhn i ph sut cc thi k pht trin
khc nhau, l cn thit cho ngi thc hnh ngh nghip cng tc x hi.
nh gi v lm vic vi nhng vn ca con ngi, nhn vin x
hi phi nm bt c nhu cu v ti nguyn c lin h n tng thi k
pht trin ca con ngi. Nhn vin x hi cng phi bit nhng nhu cu
ny c nhn din v p ng ra sao trong cc nn vn ha khc nhau.
Kin thc v l thuyt h thng sinh thi cng rt cn thit, th d nh
kin thc v cc lc thc y hnh vi con ngi trong mt nhm hay
mt t chc. Bi v s mnh ca ngh nghip cng tc x hi l tng
cng vic thc hin chc nng x hi ca con ngi. Cng tc x hi
cp n nhng yu t gy kh khn, cn tr s pht trin con ngi. Th
d: cc ngun ti nguyn vt cht v tinh thn cn thit cho vic hoch
nh v thc thi nhng chng trnh phng nga v tr liu c hiu qu li
thiu thn hoc khng thch hp. Cng tc x hi t trng tm vo con
ngi trong tnh hung c th hin qua cc tng tc gia con ngi
vi nhau v con ngi vi h thng x hi.
2.2 Cc chnh sch v dch v an sinh x hi. Mi quc gia u thit
lp mt h thng cc chnh sch v dch v an sinh x hi nhm phc v
cho ngi dn nht l tng lp kh khn, d b thng tn. S hnh thnh
mng li an sinh x hi nhm bo bc, che chn cho cc i tng bt
hnh trong cuc sng bao gm c b my v nhn s thc hin. Nhn s
trong h thng ny thng l nhn vin x hi v cc nhn s ngnh
ngh khc nh ngnh y, ngnh lut, gio dc, tm l.... Nhn vin x hi
ng vai tr ch yu trong vic thc thi chnh sch x hi; a chnh sch
vo cuc sng phc v cc i tng. Thc hin s mnh v o c ca
ngh nghip, nhn vin x hi c trch nhim tham gia vo vic pht
trin v thc hin chnh sch x hi nhm tng cng vic thc hin chc
nng x hi cho c nhn, gia nh, nhm v cng ng.
2.3 Nhng phng php thc hnh cng tc x hi.
Nhng phng php thc hnh cng tc x hi nhn mnh tnh h tng,
hp tc v tn trng h thng thn ch, ch trng vo vic xem xt sc
mnh thn ch v nhng vn thn ch gp phi trong mi tng tc
gia cc c nhn vi nhau v gia con ngi vi mi trng sng ca h.
Cc phng php cng tc x hi c trin khai nhm tng cng cuc
sng hnh phc ca con ngi v ci thin nhng iu kin mi trng
gy nh hng bt li cho con ngi; lm vic vi thn ch c bi cnh x
hi, vn ha, chng tc, tn gio, tinh thn v giai cp khc nhau.
Nhn vin x hi cn n kin thc k nng thc hnh gip h tng
cng vic thc hin chc nng x hi ca thn ch. Kin thc v k nng
thc hnh thay i ph hp vi cp h thng thn ch m nhn vin
phc v. Cc cp c thit k l vi m, trung m v v m. Cc
phng php thc hnh tng ng vi ba cp thc hnh nh sau:
2.3.1 Thc hnh cp vi m. cp ny, c dn c nhn vin x
hi phc v bao gm cc h thng thn ch khc nhau nh c nhn, cc
cp v chng, v gia nh. Thc hnh cp ny c ch nh nh l
thc hnh trc tip v nhn vin x hi cung ng dch v trc tip cho
thn ch trong nhng cuc tip xc mt i mt.
2.3.2 Thc hnh cp trung m c xc nh l nhng mi quan h
gia c nhn vi nhau, gia cc i din cc t chc v cc c s; [bao
gm] cc mi quan h gia c nhn trong mt nhm t gip hay nhm tr
liu, gia nhng ngi cng hon cnh trng hc hay ni lm vic hay
gia nhng ngi cng xm ging. S can thip cp trung m c
thit k thay i h thng nh hng trc tip n thn ch nh gia
nh, nhm cng cnh ng, hay lp hc.
2.3.3 Thc hnh cp v m. Khc bit hn vi vic cung cp dch
v trc tip mt i mt, thc hnh cp v m bao gm nhng tin trnh
hoch nh x hi v t chc cng ng. cp ny, nhn vin x hi
ng vai tr nh l mt tc nhn thay i chuyn nghip h tr cho h
thng hnh ng ca cng ng bao gm cc c nhn, cc nhm hay cc
t chc gii quyt cc vn x hi. Nhn vin x hi cp ny
lm vic vi cc nhm c dn hay vi cc t chc t nhn, qun chng
hay t chc chnh quyn. Hot ng ca nhn vin x hi cp ny
bao gm: (1) Pht trin cc nhm v t chc cng ng v lm vic vi
h; (2) Hoch nh v pht trin chng trnh; (3) Thc hin, qun tr v
lng gi chng trnh.
Ngi thc hnh ngh nghip trc tip cn thit phi tham gia vo cc
hot ng qun tr mt s cp. Hn th na, nhiu thc s tham gia trc
tip cng vic tr thnh gim st vin hay nh qun tr. V vy, kin
thc v qun tr rt cn thit cho nhng ngi thc hnh trc tip c trnh
thc s, v nhng kha hc v qun tr l mt phn trong chng trnh
o to thc s cng tc x hi.
Mc d nhiu ngi trc tip thc hnh ngh nghip gn b t hoc khng
gn b cp thc hnh v m nhng nhng ngi lm vic cc vng
nng thn ni t c hoc khng c nhn vin v chuyn gia hoch nh x
hi s phi hp vi nhng ngi dn quan tm v cc lnh o cng ng
trong vic hoch nh v trin khai ti nguyn phng nga hay gii
quyt cc vn x hi.
2.4 Nghin cu. Chng trnh ging dy v nghin cu cung cp s hiu
bit v thy c gi tr ca cch tip cn khoa hc, c phn tch trong
vic xy dng kin thc thc hnh v nh gi vic cung cp dch v
trong tt c cc lnh vc thc hnh. Kin thc v nghin cu l khng th
thiu i vi iu tra khoa hc, l ng lc ng sau s tin b ca kin
thc. Nhn vin x hi phi c kh nng s dng thng tin thu lm c
trong cc cuc nghin cu kho st phc v cho vic cung cp cc chng
trnh hot ng v dch v cho thn ch ca c s mnh.
2.5 Thc tp hin trng. Thc tp hin trng l mt b phn
khng th thiu trong chng trnh gio dc cng tc x hi. N gn sinh
vin vo vic thc hnh cng tc x hi c kim hun v to c hi cho
sinh vin p dng nhng g hc trng vo bi cnh thc t. Nhng
sinh vin tt nghip chng trnh cng tc x hi u ghi nhn rng kinh
nghim ca h trong thc tp hin trng l khng th thiu c cho
vic hc tp lm th no thc hnh nh nhng nhn vin chuyn nghip.
Vic hc theo ni dung trng lp s c m rng, tng cng hn
na qua c hi p dng kin thc, gi tr v k nng ca h v thu hoch
nhng kinh nghim ch dn t ngi thy ti hin trng ca mnh.

3. Mi lin h gia Cng tc x hi vi mt s ngnh hc lin quan

3.1 X hi hc v Cng tc x hi
X hi hc v cng tc x hi c mi quan h vi nhau nh th no?
Ngi ta tha nhn chng c nhiu im chung nhng cng khc bit
nhau. X hi hc c nhng nh x hi hc Hoa K u tin nh
ngha, theo L.F. Ward th x hi hc l mt khoa hc v x hiv theo
F.H. Giddings th x hi hc l nghin cu mt cch khoa hc v x hi.
A. w. Small ni rng x hi hc l nghin cu v con ngi c xem xt
di gc nh l s tc ng v chu s tc ng ca ngi khc.
X hi hc v cng tc x hi u quan tm n con ngi, nhng tng
tc qua li ca h v tm hiu nhng tng tc ny. Nh x hi hc c
bit quan tm n vic bng cch no, khi no v ti sao con ngi i x
trong mi quan h vi ngi khc. Nh x hi hc nhm mc ch xc
nh nhng vn x hi, t chc nghin cu v lm nhng g c th
hiu mi tng tc trong cc mi lin kt nhn s.
Nhn vin x hi quan tm n vic hiu bit con ngi v h i x vi
nhau ra sao trong cc mi lin kt vi nhng ngi khc; nhng nhn
vin x hi c bit quan tm gip nhng ngi ny gii quyt vn
v ci thin vic thc hin chc nng ca h. Trong khi nh x hi hc
thng b hu ht thi gian nghin cu v tm ra s tht th nhn vin
x hi c gng tm hiu thn ch hay cng ng, chn on ng v tin
hnh vic tr liu, gip gii quyt vn v thay i tnh hnh dn n s
thch nghi tt hn.
3.2 Tm thn hc v Cng tc x hi
Vai tr ca nhn vin x hi v nh tm thn hc l khc nhau nhng c
s phi hp vi nhau. Nh tm thn hc v nhn vin x hi thng
xuyn l thnh vin cng nhm chuyn nghip v mi bn u c nhng
ng gp c o ring.
Nh tm thn hc cho rng s khc bit ch yu gia tm thn hc v
cng tc x hi l nh tm thn hc tr liu bnh tt bng m hnh y hc
trong khi nhn vin x hi ch trng vo cc vn v nhng mt mnh
trong mi quan h nhn s. Nh tm thn hc nhn mnh tnh ng nng
bn trong con ngi, nghin cu v x l ng c khng thc v nhng
yu t lin quan trong khi nhn vin x hi vn dng nhng ti nguyn
mi trng v cng ng, thng hot ng vi mc c thc v
hnh vi.
Tm thn hc v cng tc x hi c nhiu im chung. C hai ngnh ngh
u lm vic vi ngi c vn c nhn v x hi. C hai gip con ngi
ci thin mi quan h vi ngi khc v c hai u quan tm n s nhy
cm v nng lc hiu nhng cm ngh v cm xc ca ngi khc.
Tm thn hc ch trng vo bnh l hc v cha bnh; cng tc x hi
tp trung vo nhng mt mnh v pht trin tim nng. Nh tm thn
hc quan tm c bit n nhng ng nng bn trong c nhn v hnh
vi ca nhm. Nhn vin x hi c bit ch trng n vic thc hin chc
nng x hi lin h n nhng yu t v s tng tc x hi v cng
ng.
3.3 Tm l hc v cng tc x hi
Nh tm l hc v nhn vin x hi thng lm vic chung trong mt
nhm chuyn mn, c bit trong iu tr lm sng. Tuy th c nhng vn
trng lp v khc bit gia hai lnh vc ny.
Tm l hc l khoa hc v tr tu, tm hn; n tm cch nghin cu, gii
thch v thay i hnh vi ca con ngi. Nh tm l hc quan tm n
vic am hiu c nhn v hnh vi ca ngi y.
Tm l hc v cng tc x hi hot ng trn nhng im chung. C hai
u quan tm n hnh vi con ngi, n nhng kiu tng tc, mc d
nh tm l hc ch tm ch yu n hnh vi, cn nhn vin x hi ch
trng n vic thc hin chc nng x hi. C hai u tm hiu cch t
duy v cm xc ca con ngi.
V nhng khc bit, cc nh tm l hc c lnh vc trc nghim v o
lng ring. Nh tm l hc nghin cu cc yu t sinh hc cng nh yu
t x hi c lin quan n hnh vi con ngi. Nh tm l hc quan tm
n nhng thuc tnh ca con ngi, v nhm mc ch tm hiu nhng
c tnh v hnh vi con ngi. Mt khc, mt s nh tm l hc, c bit
l nh tm l tr liu ngoi vic nghin cu cn lm vic trc tip vi con
ngi trong tin trnh gip . Nhng hot ng ny trng lp vi mt s
hot ng ca cng tc x hi, tuy nhin trng tm c v khc nhau khi
xem xt mt cch ton din. Nh tm l hc thng lm vic vi cc c
nhn mt cch chuyn su, i khi tr thnh nh tm l tr liu. Ngc
li, nhn vin x hi quan tm c bit n vic thc hin chc nng x
hi v cc mi quan h ca thn ch v quan tm n vic s dng ti
nguyn cng ng p ng nhng vn c nhn v x hi ca thn
ch.
3.4 Tham vn v Cng tc x hi
Mt s ngi nhm tng vai tr v chc nng ca nh tham vn vi
nhn vin x hi. C nhiu loi cc nh tham vn, y cp n ba
loi: tham vn vin trng hc, tham vn vin hn nhn v tham vn
vin phc hi.
Tham vn vin trng hc thng c hun luyn v tm l hc gio
dc. Thng thng h lm vic vi sinh vin hc sinh trong mt thi gian
ngn, gip hc sinh la chn ngh nghip v nhng vn hc hnh.
Tham vn vin trng hc v nhn vin x hi c nhiu im chung.
Nhn vin x hi c xu hng chuyn su hn, lm vic vi thn ch lu
di hn, ch trng nhiu n nhm gia nh v s dng cc ti nguyn
cng ng. Tham vn vin trng hc s dng trc nghim trong nhiu
trng hp.
Tham vn vin hn nhn c o to c bn nhiu lnh vc trong c
cng tc x hi. Tham vn vin cn c kinh nghim tr liu lm sng c s
kim hun. Trong mt ngha no , cng tc x hi l mt b phn ca
tham vn hn nhn. Trong mt ngha khc, tham vn hn nhn c
nhn mnh trong cng tc x hi. S khc bit ny sinh s khc nhau
trong o to v kinh nghim ngh nghip.
Tham vn vin phc hi l ngi thng c o to v tm l hc gio
dc, c k nng s dng trc nghim, t trng tm ch v nng lc
vo c nhn v nhng vn phc hi ngh nghip. Trong nhiu tnh
hung ni c nhn vin x hi ln tham vn vin nm trong mt nhm
cng tc phc hi, tham vn vin thng gip trc nghim, tham vn
ngn hn v nhng hot ng lin quan. Nhn vin x hi thng h tr
cc vn tnh cm v/hay cc vn gia nh v lm vic vi thn ch
su hn.
* Ti liu tham kho:
-Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, i hc m-bn cng
TP.HCM2000.
-Nguyn Ngc Lm, Sch b ti dnh cho nhn vin x hi, i hc m-
bn cng TP.HCM, 2001.
Mt s im cn lu khi hc:
Bi ny khng cn hc thuc lng, nhng phi nghin cu k tng
phng php cng tc x hi c kin thc nn tng sau ny hc cc
mn CTXH c nhn, CTXH nhm, Pht trin cng ng, Qun tr ngnh
cng tc x hi...
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
 Cng tc x hi c cc phng php lm vic nh: CTXH vi c nhn,
CTXH vi nhm, Pht trin cng ng, Qun tr ngnh CTXH, Bin h,
Son tho chnh sch, Nghin cu, Qun l trng hp. Mi phng php
c nhng cng c, k nng ring gip nhn vin x hi lm vic vi
cc i tng khc nhau. Nn tng thc hnh l kin thc v hnh vi
con ngi v cc chnh sch v dch v an sinh x hi. Kin thc v k
nng thc hnh thay i ph hp vi 3 cp h thng thn ch l vi m,
trung m v v m.
Cng tc x hi c s lin h cht ch vi cc ngnh lin quan nh x hi
hc, tm l hc, tm thn hc, tham vn. Gia cng tc x hi v cc
ngnh ny c nhng im chung h tr ln nhau, ng thi cng c nhiu
im khc bit.
Cu hi:
- Hy lit k cc phng php cng tc x hi? Gii thch mc ch ca tng
phng php?
- thc hnh cc phng php cng tc x hi nhn vin x hi cn cc
kin thc nn tng no?

BI 6

CC LNH VC P DNG CNG TC X HI

Hin nay trn th gii, ngh cng tc x hi ph bin hu ht cc nc.
Nhn vin x hi hnh ngh nh cc ngh khc khi c php ca hi
ngh nghip ca mnh. H tham gia nhiu lnh vc khc nhau nhng
u c chung tn ch mc ch l phc v con ngi, h tr con ngi c
c cuc sng an sinh, hnh phc. Trong trng hc, nhn vin x hi
ng vai tr nh tham vn hc ng, gip sinh vin hc sinh gii quyt
cc vn lin quan n tr, gia nh v nh trng. lnh vc chm lo
sc khe ngi dn s hin din ca nhn vin x hi l quan trng v
cn thit gp phn vi ngnh y t gii quyt vn y hc v x hi. Vi
i tng l ngi cao tui ngoi vic chm lo v sc khe, vic cung ng
cc dch v x hi ph hp cho h thuc v chc nng ca nhn vin x
hi. i vi cc i tng sa vo nghin ngp nht l nghin ngp ma ty
cn c nhng cch tip cn ring m nhn vin x hi l ngi c nhng
nng lc, phm cht lm vic thch hp vi dng i tng ny.
Bi ny gii thiu khi qut mt s lnh vc m ngnh cng tc x hi c
th cung ng cc dch v chuyn mn ca mnh gp phn gii quyt
cc vn x hi, tng cng cht lng cho cc hot ng hin c.
l cc lnh vc sau:
- Cng tc x hi trng hc
- Cng tc x hi trong lnh vc chm sc sc khe
- Cng tc x hi vi ngi cao tui
- Cng tc x hi vi ngi nghin ma ty
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
- Thy c s cn thit v tm quan trng ca cng tc x hi cc lnh
vc gio dc (trng hc), sc khe, ngi cao tui, ngi nghin ma ty.
- Hiu c v p dng cng tc x hi vo cc lnh vc trn.
Nhng khi nim c bn:
- Ngh gip : ch ngh cng tc x hi gip ngi kh khn.
- K nng sng: nhng kin thc v k nng trang b cho thanh thiu nin
i ph vi nhng tiu cc trong cuc sng.
- Tr liu: trong y t c ngha iu tr bnh, trong cng tc x hi c ngha
gii quyt vn .
- Ngi cao tui: khi nim ch ngi gi; c tnh tng i v khng c
mt gii hn r rt no xc nh ngi ta bao nhiu tui th c gi l
ngi cao tui.
Ni dung c bn ca bi:

1. Cng tc x hi trng hc
Mi trng hc ng ngy nay cng kh trnh khi nhng tc ng tiu
cc ca cc vn x hi v t nn x hi. Hc sinh cn c hng dn
c c k nng sng v phng v trc s tn cng ca nhng ci
xu. Mt c ch ph hp trong hc ng nhn vin x hi lm vic
nh nh t vn cho hc sinh l iu cn thit. Khng th b mc hc sinh
gia s n y ca cc bn l nh trng, gia nh v x hi cui
cng khng ai chu trch nhim.
Nhng vn ny sinh trong mi trng hc ng thng l nhng vn
sau y:
- Vn k lut
- vn bo lc
- Vn nghin ht ma ty v thuc l
- Bng nhm
- Gian ln trong thi c
- Vn o c
- Vn hc sinh b hc
- p lc ca chng trnh hc qu ti
- Mi quan h gia thy chc sinh v cha m hc sinh
- Cc vn khc ny sinh trong gia nh hc sinh ....v.v.
Nhn vin x hi lm vic trng hc cn tip cn vi tng c nhn hc
sinh, tham gia cc hot ng nhm v nu cn thit s phi lm vic vi
cng ng gii quyt vn nu trn.
Ngoi ra nhn vin x hi cng bn bc vi ban gim hiu nhn din
nhng vn v a ra cc gii php cng nh xy dng chnh sch nh
trng.
Vi cha m hc sinh, nhn vin x hi gip cha m c c k nng
truyn thng giao tip tt hn vi con ci ca h gia h hiu nhau v
chp nhn nhau hn. Nhn vin x hi s dng k nng cng tc x hi
nhm lm vic vi nhm cha m, nhm hc sinh gii quyt vn .
Nhn vin x hi cn ng vai tr tc nhn thay i gip cng ng nhn
din nhng vn rng ln hn tc ng n nh trng.
nc ta hin nay vai tr ca cng tc x hi trong trng hc cha
c nhn nhn ng mc; thm ch c ngi ng nhn cho rng gio
vin ch nhim lp c th gii quyt ht cc vn m khng cn n
nhn vin x hi. Chnh v l mt d n cng tc x hi hc ng do
Khoa X hi hc - i hc M-Bn cng TP. H Ch Minh trin khai hai
trng trung hc c vi nm ri kt thc m khng nhn rng ra cc
trng khc c.
2. Cng tc x hi trong lnh vc chm sc sc khe
Cng tc x hi trong lnh vc chm sc sc khe c hp tc thc hin
vi ngnh y khoa v cc chng trnh y t cng cng. l s ng dng
kin thc k nng thi v gi tr ngnh cng tc x hi vo vic
chm sc sc khe.
Nhn vin x hi lm vic trong lnh vc sc khe cng cng cp a
phng, quc gia, v quc t; cc bnh vin a khoa; cc s y t;
cc bnh vin nh cho tr em tn tt; cc khu iu dng ngoi tr; cc
trng i hc c o to khoa bnh vin; cc nh iu dng; cc trung
tm sc khe cng ng; cc c s y t t nhn.
2.1 Cng tc x hi bnh vin: Chc nng ca cng tc x hi trong
bnh vin bao gm:
2.1.1 nh gi nhng im mnh v im yu v mt tm l v mi
trng ca bnh nhn.
2.1.2 Hp tc vi nhm iu tr trong vic cung cp dch v m bo s
dng ti a k nng v kin thc ca mi nhm vin.
2.1.3 H tr gia nh hp tc trong tr liu v gip bnh nhn s dng tt
cc dch v y t.
2.1.4 Cng cc ng nghip c ngh nghip chuyn mn khc ci tin
dch v ca bnh vin bng cch chia s kin thc lin ngnh.
2.1.5 Lm vic nh l ngi mi gii cc dch v cng ng, lin kt nhu
cu bnh nhn vi cc ngun ti nguyn thch hp.
2.1.6 Tham gia vo tin trnh xy dng chnh sch.
2.1.7 Tham gia nghin cu m mang kin thc
Trong mt cuc nghin cu v ngun nhn lc ngnh cng tc x hi c
thc hin nm 2005 ng Thp (ch thch: Cuc nghin cu ny do B
GDT, B LTB v XH ch tr vi s ti tr ca UNICEF-VN, tin hnh
ng Thp, TP HCM, H Ni v Lng Sn. Nhm nghin cu vin pha
Nam gm cc ging vin Khoa XHH-H M-Bn cng TP. HCM ph trch 2
a bn ng Thp v TP HCM) khi c hi v vai tr nhn vin x hi
bnh vin, cc bc s ph trch nhn s bnh vin a khoa tnh cng
nh cc trung tm y t u khng nh s cn thit phi c mt v tr nh
vy cc bnh vin. C ngi c phng vn vn tng tham gia cc
kha hc v cng tc x hi hoc tham gia cng tc ca hi Ch thp
nn h nhn thc su sc v chc nng, nhim v ca nhn vin x hi
bnh vin. Cc phng vn vi mt s vin chc ngnh y t qun huyn
TP. H Ch Minh cng cho thy iu . Hin nay ch Vin Tim thnh ph
H Ch Minh c phng x hi do mt nhn vin x hi chuyn nghip ph
trch. Nhu cu nhn vin x hi bnh vin l c nhng cha phi ni
no cng p ng c.
2.2 Cng tc x hi vi gia nh c ngi bnh tt
Mt gia nh c ngi m au th hu ht hot ng ca c nh u xoay
quanh bnh nhn. Cuc sng ca gia nh c khi phi t chc li hay phi
thay i nu ai trong nh au m.
Vi s gip ca cc dch v trong cng ng, gia nh c kh nng vn
dng cc ngun ti nguyn chm sc ngi bnh hay tr em khuyt tt
hay ngi ln. Vic ny gip gia nh on kt, thng nht, thng yu
nhau hn.
Ngoi s gip ca cc thit ch y t v x hi cng ng cn c s
gip h tr ca nhn vin x hi. Mc ch ca cng tc x hi l h
tr v tng sc mnh cho gia nh. thc hin vic nay, nhn vin x
hi vn dng cc dch v hin c thng qua vic chuyn tuyn, gii thiu
thn ch n ni cn n; hoc huy ng tim nng ca cng ng
ngn nga bnh tt.
2.3 Cng tc x hi trong lnh vc sc khe cng cng
Cng ng l mt x hi bao gm nhiu c nhn do vy cng ng cn
hoch nh an sinh cho cc thnh vin ca mnh. Khng cng ng no c
th xem nh nhu cu ca ngi dn m au hay ngi cn s chm sc y
t mt khi gia nh khng th gnh vc chi ph m li khng cn s gip
. Xem xt nhiu ng c khc nhau, cng ng phi c tng bc chm
sc sc khe cho thnh vin ca mnh. Ngi m, ngi khuyt tt khng
c c s chm sc cn thit th khng c c sc khe, khng th
ng gp cho cng ng c. V vy, vi s quan tm, cng ng xy
dng bnh vin, trm y t v nhng dch v sc khe khc. nc ta,
cc dch v sc khe cng cng c trin khai hu ht cng ng
cc th cng nng thn tuy nhin cht lng chm sc v iu tr cn
c nng cao hn na.
3. Cng tc x hi vi ngi cao tui
Ngy nay rt cn cc nhn vin x hi lm vic cc vin dng lo, cc
trung tm nui dng ngi gi neo n cng nh nhn vin x hi chm
sc ngi cao tui ti cng ng. Ti nhng ni ny nhn vin x hi
nh gi nhu cu vt cht v tinh thn ca ngi cao tui c k hoch
gip h. Nhng vn lin quan n ngi cao tui m nhn vin x
hi cn ch l:
3.1 Thu nhp m bo cuc sng vt cht thit yu cho ngi cao
tui.
3.2 Vn sc khe th cht v sc khe tm thn ca h.
3.3 Nh phi thch hp cho d h mt mnh hay chung vi nhng
ngi khc.
3.4 C hi vic lm cho h nu h mong mun.
3.5 Vn hu tr, bo him x hi.
3.6 Nhng dch v phc hi sc khe cho ngi cao tui cc trung
tm.
3.7 Tham gia nhng hot ng b ch.
3.8 Nhng dch v tp th hiu qu cho nhng nhu cu c bit.
3.9 Nhng li ch t nghin cu duy tr v ci thin sc khe v hnh
phc cho h.
3.10 T do, c lp v thc hin t do sng kin c nhn trong vic
hoch nh v qun l cuc sng ca chnh h.
Nhn vin x hi cn c nhn ha vn ca tng ngi v iu hnh
cc dch v gn gi s tn trng cng nh nhn phm ca ngi cao
tui m mnh phc v.
V d, hin nay vn chm sc ngi cao tui nc ta cng ng bn.
Mt b phn ngi cao tui gi yu, neo n, khng ngi thn chm sc
phi t thn kim sng. Nu h c Nh nc a vo cc vin dng
lo th cuc sng tng i ng hong, s ngi cao tui neo n sng
cng ng vi hng lot kh khn nh thiu lng thc, thc phm, thuc
men; thiu tnh thng ca ngi thn rut tht. Gn y trong x hi ta
ny sinh vn con ci b b cha m khi cha m gi yu. y khng phi
l vn ph bin nhng ng bo ng trc s tha ha o c ca
mt tng lp ngi xem thng o l.
Mt khc chng ta cng cn r sot li vic thc thi chnh sch x hi i
vi ngi cao tui cc c s x hi cng nh trong cng ng. Ngi
cao tui c chm sc c s dng lo tuy chu o nhng vn cn
nhng mt hn ch nh thiu nhn vin x hi chuyn nghip, phng
tin c s vt cht cn thiu thn...nn ch dng li mc nui dng,
cn nhng kha cnh tm l x hi ca ngi cao tui cha c quan
tm ng mc.
4. Cng tc x hi vi ngi nghin ngp ma ty
Cng tc x hi ngy cng gn b vi vic tr liu cho nhng ngi nghin
ma ty. Trong trng hp c nghin thm ru th gia nh ca ngi
nghin ma ty hu nh lun b nh hng; h cn gip hiu r vn
, gim bt lo u s hi v cm gic c ti; h cn gip cng c gia
nh; v hc cch h tr cho ngi nghin.
Nhn vin x hi c yu cu gip trong nhng bi cnh khc nhau -
cc trng cai nghin, ta n thiu nhi, tri gio ha th thch ngi
ln, cc trung tm sc khe tm thn, bnh vin, cc trung tm t vn
gia nh, trng hc.... nhiu c s nhn vin x hi l nhng nh tr
liu, lm vic vi nh tm thn hc, y s, nh tm l hc, v nhng ngi
trc y tng nghin ngp c hoc cha c o to lm tham vn
vin.
Hu ht nhng ngi nghin c nhng vn nhn cch nghim trng,
do khng thch nghi x hi hay nh hng ca s v gia nh trc khi
h bt u dng ma tu. Tr liu khng th y trn vn chng no
nhng vn va ni c nhn din v gii quyt.
Mt trong nhng gii php cho vn nghin ngp l cng tc phng
nga c hiu qu. Nhn vin x hi cc trng hc v cc c s x hi
cn cnh bo cc nguy c dn n nghin ngp v c ra cc gii php
gii quyt tnh hnh ny. trng hc, nhn vin x hi tham gia cc
chng trnh phng nga di cc hnh thc ni chuyn vi hc sinh cc
lp v tc hi ca ma ty, t chc sinh hot chuyn vi cc nhm hc
sinh, cung cp thng tin y v ma ty v tc hi ca n, tham vn
cho cc hc sinh.... Ngoi ra hc sinh yu trng mn bn, xa lnh ma
ty...nhn vin x hi phi hp nh trng to sn chi lnh mnh cho
cc em. Mt phng php ngn nga hiu qu c th p dng cc
trng ph thng l hot ng ca cc nhm ng ng t gip. Cc
nhm ny tip cn vi cc em c nguy c hoc c du hiu nghin ngp
ma ty gip , h tr tinh thn gip cc em vt qua giai on kh
khn nht.
Vn phng nga trong cng tc x hi i vi nhng ngi nghin
ngp t ra l cng ng cn c trch nhim ngn chn, y li ma ty;
lm sch mi trng sng. C nh vy nhng ngi sau cai nghin tr v
mi c th yn tm ha nhp cng ng. y l mt trong nhng bn
khon lo ngi t ra trong n sau cai nghin ca thnh ph H Ch
Minh v mt s tnh khc. M hnh hu cai nghin ca thnh ph H Ch
Minh chng minh tnh hiu qu nht nh trong thi gian th nghim
va qua nhng sp ti vn cn nhiu vic phi gii quyt nh o to v
b sung i ng nhn vin x hi, trin khai cc hot ng ti ha nhp
cng ng....
Ti liu tham kho:
- Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, i hc m-bn cng
TP.HCM, 2000.
- Nhiu tc gi, An sinh x hi v cc vn x hi, i hc m-bn cng
TP.HCM, 1997.
Mt s im cn lu khi hc:
Sinh vin cn lin h nhiu n thc t cuc sng x hi; c sch bo
nm bt tnh hnh mi thy c ngh cng tc x hi rt cn p dng
cc lnh vc ny.
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
 Khi c nhng chuyn bin trong i sng kinh t, x hi, vn ha...th
nhng vn x hi thng pht sinh trong x hi v tc ng n
nhng c nhn, nhng nhm x hi vn khng t mnh gii quyt c
m cn n nhn vin x hi can thip, h tr. Chnh v vy, trong trng
hc, bnh vin... c nhiu i tng cn c ngh cng tc x hi gip
. Ngoi ra cc vn x hi xy ra trong cc cng ng nht l cc
th, cc cng ng ngho nng thn cn n nhn vin x hi gip
h nhn din vn , phn tch nh gi vn v a ra gii php nh
vn nghin ma ty, phm php, ngi cao tui....
Cu hi tho lun nhm:
- Nhng vn ny sinh trong trng hc hin nay l g? Nhn vin x hi
ng vai tr g trong vic gip hc sinh gii quyt cc vn ny?
- Vai tr ca nhn vin x hi trong lnh vc sc khe? vi ngi cao tui?
v vi ngi nghin ma ty?
Tr li:
Sinh vin t tm c thm cc t liu trn bo ch v cc vn nghin
ngp, sc khe... c thm tm nhn v kin thc. Mt khc khi c iu
kin tham gia cc nhm tho lun s nu ln nhng kin xut pht t
nhng hiu bit thc t ca mnh v trao i vi ngi khc v cc vn
quan tm. Nh vy sinh vin mi c th tng cng k nng phn tch
vn x hi. Ging vin s h tr cung cp thng tin v tr li khi sinh
vin c thc mc.

BI 7

CC LNH VC P DNG CNG TC X HI (tip theo)

Mt trong nhng ch tm ca ngnh cng tc x hi trong vi thp k
gn y l nhn mnh n cng tc h tr ngi c vn v sc khe
tm thn v gia nh h. Cuc sng con ngi trong thi i cng nghip
ha hin i ha bin chuyn nhanh chng khin c ngi khng kp thch
nghi hoc khng chu ni sc p b tn hi sc khe tm thn. Mt
khc nhng vn x hi khc cng trm trng khng km khng
ngng ny sinh nh phm php, vn gia nh v tr em, vn ngi
khuyt tt. Tng quc gia c gng a ra nhng bin php khc nhau
gii quyt nhng vn ny trong c s ng gp ca ngnh cng tc
x hi v nhn vin x hi.
Bi ny gii thiu cc lnh vc m ngnh cng tc x hi c th ng dng
kin thc, k nng, phng php chuyn bit h tr cc i tng mt
cch tt nht. l cc lnh vc sau:
- Cng tc x hi trong lnh vc sc khe tm thn
- Cng tc x hi vi ngi phm php
- Cng tc x hi vi gia nh v tr em
- Cng tc x hi vi ngi khuyt tt
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
- C c tm hiu bit mi v cng tc x hi trong lnh vc sc khe
tm thn, CTXH vi ngi phm php, CTXH vi gia nh v tr em, CTXH
vi ngi khuyt tt.
- C kh nng p dng CTXH vo cc lnh vc ny khi ra trng lm vic.
Nhng khi nim c bn:
- Sc khe tm thn: ni n s khe mnh ca tr tu, tinh thn; s
pht trin hi ha, lnh mnh ca ch, t duy.
- Tr liu: gip ngi gp vn gii quyt cc vn tm thn bng bin
php y t v tm l x hi.
- Gio ha: qu trnh ngi phm ti chp hnh vic iu chnh, sa cha
hnh vi sai phm ca h thng qua bin php qun l gio dc ca trng
gio dng...
Cch hc:
Cng nh bi trc y l bi gii thiu cc lnh vc cng tc x hi lnh
vc sc khe tm thn, CTXH vi ngi phm php, CTXH vi gia nh v
tr em, CTXH vi ngi khuyt tt nn sinh vin khng cn hc thuc
lng m ch trng tham kho thm ti liu lin quan n tng vn
(sch bo...) lm giu kin thc cho mnh khi c dp tham gia tho
lun trn lp.
Ni dung c bn ca bi:
1. Cng tc x hi trong lnh vc sc khe tm thn
Cuc sng ca con ngi trong thi i cng nghip ht sc nng ng
nhng cng lm cng thng khin ngi ta gp phi nhiu sc p. Ngi
ta tm cch gii ta p lc nng bng nhiu cch khc nhau. C ngi
th gin bng nhng hot ng th thao lnh mnh hay tham gia cc
hot ng x hi c ch; nhng cng c ngi dng ru hay ma ty
gii khuy v vng vo vng nghin ngp. Nhng ngi nghin ngp
nht l nghin ma ty gp nhng vn trm trng v tm thn. H s
c cc chuyn gia tm thn tr liu bng cc phng php khc nhau.
Bn cnh l s h tr ca nhn vin x hi chuyn nghip trong qu
trnh tr liu. cc nc t bn pht trin ngi ta cp n vn
sc khe tm thn t kh lu. Nh M chng hn, trong vng 25 nm
k t nm 1963, c ba v tng thng v mt nht phu nhn (ch
thch: l cc tng thng M John F. Kennedy, Jimmy Carter, Ronald
Reagan v nht phu nhn Nancy Reagan) ku gi dn chng M
ch trng n vn sc khe tm thn. Nm 1963 tng thng John F.
Kennedy trong thng ip u tin v sc khe tm thn nhn mnh
ba nhim v:
1.1 Tm ra cc nguyn nhn ca bnh tm thn v s chm pht trin
tm thn xa b chng.
1.2 Tng cng ti nguyn v kin thc v nhn lc chuyn mn cn
thit chng li khuyt tt tm thn trong nhng nm ti.
1.3 Tng cng v ci tin cc chng trnh v phng tin phc v
bnh tm thn v chm pht trin tm thn.
Bnh nhn tm thn c nhn vo bnh vin ln u tin lun c thi
khng thn thin i vi c s v chng trnh. Hn th na, ngi nh
li c tng nh kin v khng ng s ngn cn nhng n lc tr liu.
i vi nhiu ngi bnh vin tm thn l ni kt thc cuc i, l cng
ng. C kin khng khng cho rng bnh nhn c a vo bnh
vin tm thn l coi nh h ht i, l b t cm c. Vi mt s ngi
khc, a vo vin tm thn ng ngha mt ht t do. Nhn vin x hi
gip h gim bt ni s hi, tr nn gn b vi cch iu tr ca bnh
vin v lm du ni au chia cch. Cng cch thc , nhn vin x hi
gip gia nh chp nhn vic nm vin ca bnh nhn v chng trnh
iu tr cho bnh nhn y. Nh th gia nh ngi bnh s h tr trong
qu trnh tr liu v thc y nhanh ngy xut vin ca bnh nhn. Bn
thn ngi bnh c th p ng vic tr liu tt nht khi ngi y c c
s m bo ca gia nh l s theo di, gn b vi ngi bnh. Khi gia
nh c gip vn dng c sc mnh th h trng ch n ngy
sum hp vi bnh nhn khe mnh. Mi tng tc trong gia nh cn
c hiu r trc khi vn c th gii quyt. Tm quan trng ca gia
nh trong vic phc hi c nhn mnh v gia nh ngy cng cn tham
gia nhiu vo chng trnh tr liu. Nhn vin x hi quan tm n mi
kha cnh cc mi quan h ca bnh nhn trong bnh vin cng nh vi
gia nh v cng ng. Bnh nhn s p ng tt vic iu tr khi h hiu
v hp tc vi nhn vin bnh vin. Vic phc hi c th t c tt
nht khi mi quan tm ca bnh nhn v gia nh, cng vic v cng
ng c duy tr trong khi ang tr liu. Nhn vin x hi thng l
ngi ch yu gip bnh nhn gn gi nhng mi quan h nhn s vng
chc. Nhn vin x hi cng l ngi gip bnh nhn trong vic s dng
ti nguyn gia nh v cng ng bo v v phc hi nhng hot ng
bnh thng.

2. Cng tc x hi vi ngi phm php (tr em v ngi ln)

Cng tc gio ha l mt trong 4 tin trnh x hi c s dng trong
qun l t php v ngi phm ti. Bn tin trnh ny l: thc thi php
lut (thu thp bng chng, bt gi), khi t trc ta, nh ti v hnh
pht v gio ha. T in cng tc x hi xut bn nm 1995 nh ngha
gio ha l tm cch thay i v ci thin hnh vi ngi phm ti thng
qua vic b t, tm tha, qun ch th thch v cc dch v x hi.
Gio ha l ton b tin trnh gip ngi vi phm lut cm. Nhn vin
x hi ng vai tr rt quan trng trong ton b tin trnh. Mc ch c
bn trong cng vic ny ca nhn vin x hi l qun l ngi phm ti
bng cch gip ngi phm ti iu chnh, sa cha hnh vi ca h trong
nhng gii hn c th chp nhn c ng thi gip h thch nghi vi
cuc sng sau khi c gio ha.
Mc ch ca nhn vin x hi khi gip tr em phm php l gip cc em
phc hi hn l trng pht chng. Ngoi ra nhn vin x hi gip tr t
hiu v chng, v mi quan h vi ngi khc v trch nhim vi x hi
m chng l thnh vin. Nhn vin x hi khng c p dng hnh pht
v th xc m ch trng em n s thay i tch cc trong cc khun
mu hnh vi ni tr. S ci thin v phc hi l cn thit i vi nhng
ngi c vn phm php, gip h thch nghi tt hn vi x hi. Nhn
vin x hi l ngi gip , khng c tr th hay trng pht ngi
phm php; s dng kin thc v k nng ngh nghip trong cng tc
gio ha phc hi c nhn, gip h t gip chnh mnh sm tr v
thnh ngi hu ch cho x hi.
Nhn vin x hi gip ngi phm ti thay i hnh vi bng cch :(1) lm
vic vi c nhn gip h thay i thng qua vic hiu bit v mnh v
bng cch vn dng sc mnh v ti nguyn c nhn, v (2) thay i mi
trng c c bu khng kh x hi lnh mnh. Nhng vn c
nhn ca ngi phm ti m nhn vin x hi gip l: nhng cm ngh
t ti v khng thch nghi x hi, khng nng lc ha nhp x hi, thiu
a v, cm ngh tiu cc v ngi thn, s ght b ca con ci v s tan
v t chc gia nh. Nhn vin x hi ng vin ngi phm ti ni v h,
ngh v h v hiu bit su sc v bn ng, cng vi thc hin hnh vi
ng n. Khi lm vic vi c nhn v tnh hung nhn vin x hi gn
gi vi gia nh, ly gia nh lm trung tm.
Tuy nhin gii quyt tt vn ti phm, gip thn ch phm ti ti
ha nhp x hi th rt cn vai tr ca cng ng. V d, trong mt d n
ti ha nhp tr em lm tri php lut trin khai mt phng ti qun 4
thnh ph H Ch Minh, cng ng huy ng s tham gia ca chnh
quyn, cc on th, cc cp khu ph, t dn ph... nn h tr rt ln
cho tr em trong hot ng hc tp, hc ngh, vui chi gii tr...
3. Cng tc x hi vi gia nh v tr em
Gia nh vn c xem l mt thit ch c bn ca loi ngi. Cc nh x
hi hc, nhn vin x hi, nh tm thn hc, nh nhn chng hc, v mi
cng dn khc u cho rng gia nh l nn tng ca x hi. Khng ni
no khc c th hnh thnh cc khun mu hu hiu v nhn cch cho tr
em v ngi trng thnh nh gia nh. Gia nh l ci ni nui dng
khng ch th cht m cn tm l cho tr em. nh hng ca gia nh
mnh m n ni nhiu chuyn gia cho rng gia nh c vai tr ch yu
trong vic hnh thnh nhn cch c bn ngay t khi tr cn nh.
Do gia nh c nh hng n s an sinh ca tr. Nhng vn ca
gia nh ngy nay nh khng hong trong quan h ca cha m, hn nhn
cha m b v dn n ly thn, ly d, bo lc trong gia nh, s b b
khng chm nom con ci... s tc ng n s pht trin tng lai ca
tr. cc nc pht trin c rt sm nhng hnh thc dch v t vn,
hng dn tin hn nhn cho cc cp sp lp gia nh. Ngoi ra cng xut
hin nhng t chc x hi m cc hot ng v dch v u hng trng
tm tng cng chc nng, vai tr ca gia nh.
Cc loi dch v tham vn gia nh bao gm cc loi: tham vn tin hn
nhn, tham vn v hn nhn v tham vn gia nh.
Tham vn tin hn nhn gip cc cp sp lp gia nh chun b cho
cuc hn nhn ca h, c tin ti c khng hay chia tay ty thuc vo
tnh hung ca mi ngi i x vi nhau mt cch chn chn.
Tham vn hn nhn lin quan n mi quan h v chng, cc hoch
nh, cc vn xy ra. C ngi n vi nhn vin x hi tm kim s
gip cho cuc sng hn nhn ca h thm phong ph, c ngi cn
c h tr khi c nh chia tay tm mi quan h hn nhn khc.
Tham vn gia nh bao gm mi quan h v-chng-con ci. Nhng vn
c khi lin quan n tr, c khi l vn tin nong, giao tip...cn
c nhn vin x hi tham vn.
Ngoi vic tham vn cho kiu gia nh ht nhn truyn thng, ngy nay
tham vn vin lm vic vi nhiu kiu mu gia nh v hn nhn mi; th
d: gia nh ti hn, cha m ng tnh chm sc con ci, nhng gia nh
n thn, nhng cp chung sng khng ci xin....
Nhn vin x hi s dng cc phng php gip v cc cch tip cn
khc nhau nh: l thuyt vai tr, l thuyt trao i, phn tch hot ng,
l thuyt h thng, gia nh tr liu, sa i hnh vi, cch tip cn phn
tm hc, tr liu thc t. Mc d hu ht cc cuc tham vn hn nhn
c thc hin trn c s c nhn nhng tin trnh nhm cng c s
dng thm.
gip tr em c nhng vn kh khn trong gia nh, ngy nay cng
tc x hi v an sinh x hi u c th s dng cc thit ch v dch v
nh chm sc tr ti gia nh, nui h v nhn con nui v cc dch v
ngn nga.

4. Cng tc x hi vi ngi khuyt tt

X hi no cng c ngi khuyt tt v nhiu l do khc nhau: do bnh
tt, tai nn, chin tranh, bm sinh....v c nhiu hnh thc gip h.
Tuy nhin ngi khuyt tt vi cc khim khuyt chc nng th cht ca
mnh rt kh ha nhp x hi trc nhng thnh kin, nh kin v th
ca x hi.
Cng tc x hi vi ngi khuyt tt thng cung cp cc dch v v hot
ng t trng tm vo vic phc hi v ha nhp ngi khuyt tt. Nhn
vin x hi s dng cc tip cn ton din, tng hp gn vi gia nh v
cng ng; huy ng cc ngun ti nguyn; hnh thnh mng li h tr;
tng cng s nhn thc ca x hi v ngi khuyt tt; bin h cho s
th hng chnh sch ca ngi khuyt tt lin quan n an sinh x hi
(vic lm, nh , giao thng...)...
nc ta vic chm sc ngi khuyt tt c Nh nc v x hi quan
tm thng qua cc chnh sch, chng trnh, hot ng khp cc a
phng. Thc t rt nhiu ngi khuyt tt nc ta gt hi thnh
cng trn nhiu lnh vc khc nhau nh th thao, hi ha, nghin cu
khoa hc...
Tuy nhin, mt b phn ngi khuyt tt vn cn sng trong hon cnh
kh khn. S tip cn ca ngi khuyt tt vi cc ngun lc, ti nguyn
trong cng ng cn hn ch; mt phn do quan im ca x hi v
ngi khuyt tt cn nng tnh ban n, thng hi. Hn ai ht ngi
khuyt tt rt cn s ng h, h tr, to iu kin t pha x hi h t
mnh vn ln, t khng nh rng h tn nhng khng ph.
* Ti liu tham kho:
- Nhiu tc gi, An sinh x hi v cc vn x hi, i hc m-bn cng
TP.HCM, 1997.
Mt s im cn lu khi hc:
Sinh vin tip cn vi nhng khi nim mi, nhng thut ng mi trong
bi ny nn b ng bc u nhng phi tp lm quen v thch nghi
trong s dng. Trong qu trnh nghin cu nu c thc mc nn lin h
vi gio vin trao i thm.
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
Nhng ngi nghin ngp ma ty, nghin ru...thng gp phi nhng
vn thuc sc khe tm thn. Nhng ngi vi phm php lut do h i
ngc quy chun o c x hi cn c gip thay i nhn thc,
hnh vi ha nhp x hi. An sinh cho tr em v gia nh cng nh
ngi khuyt tt cn m bo. Cc vn va k t ra cho ngi lm
cng tc x hi nhng cch tip cn ph hp h tr to thun li cho
cc i tng vn ln.
Cu hi tho lun nhm:
- Nhn vin x hi cn lm g x hi bt i thnh kin i vi nhng
i tng nghin ngp, phm php, khuyt tt...?
- tip cn ph hp vi cc i tng trn theo bn cn phi chun b
nhng g ?
Tr li:
Sinh vin cn n li cc quan im, gi tr ngnh, cc nguyn tc hng
dn hnh ng... cng c kin thc. Ngoi ra cn c nhiu ti liu
sch bo khc nhau v cc vn lin quan cp nht v nng cao kin
thc ng thi tham gia tho lun trong cc nhm chia s quan im,
gi tr ring ca mnh trc cc vn t ra. Vn quan trng l bn
thn sinh vin phi rn luyn cc ni dung trn c tc phong, thi
ngy cng chuyn nghip. C nh vy mi thc y v tc ng ngi
khc thay i bao gm bn b ng trang la v k c thn ch ca
mnh.

BI 8

CC LNH VC P DNG CNG TC X HI (tip theo)

Mt trong nhng c im ph bin ca cc nc ang pht trin l s
pht trin khng ng u gia thnh th v nng thn. Chnh v vy
ngnh cng tc x hi hnh thnh nhng phng php ng dng cc
vng nng thn, nhng cng ng ngho, thit thi, km pht trin.
tng lnh vc nh vy, i hi nhn vin x hi phi ng nhiu vai tr a
dng, tch cc, nng ng mi p ng c cng vic. Nhn vin x hi
cng cp nht v vn dng nhng phng php tip cn mi vo cng
vic chuyn mn nh gii quyt vn v qun tr.
Bi ny gii thiu ba lnh vc cng tc x hi vng nng thn, qun l
trng hp thn ch v cng tc x hi vi cng ng.
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
- Hiu c vai tr ca cng tc x hi v nhn vin x hi cc vng
nng thn ngho kh, gip pht trin v nng cao i sng ngi dn
cc vng ny, thu ngn cch bit giu ngho vi vng khc.
- Hiu v p dng phng php qun l trng hp cc c s x hi hay
cc d n pht trin trong vic cung cp cc dch v x hi cho thn
ch.
- Hiu v ng dng cc quan im, nguyn tc, tin trnh cng tc x hi
cng ng hay cn gi l t chc/pht trin cng ng.
Nhng khi nim c bn v cch hc:
Nhng khi nim c bn:
- Nh qun tr dch v x hi: Ngi qun l c s cung cp dch v x
hi, ngi ni kt cc ti nguyn v dch v x hi gip thn ch c c
cuc sng an sinh.
- Qun l trng hp thn ch: L phng thc hoch nh, tm kim v
iu hnh v phi hp cc dch v x hi c s v li ch thn ch.
Ni dung c bn ca bi:

1. Cng tc x hi cc vng nng thn

S pht trin khng ng u gia cc vng min dn n s cch
bit gia thnh th v nng thn. Mt trong nhng trng tm ca cng tc
x hi l pht trin cc vng nng thn ngho kh. Nhn vin cng tc x
hi nng thn l ngi tc vin c kin thc tng hp v cc phng
php v k nng thc hnh. H nht thit phi c nn tng tt v t chc
v pht trin cng ng cng nh phi c kh nng lm vic vi cc c
nhn v nhm. H phi c k nng phn tch h thng cng ng v
quyt nh cc mc can thip c hiu qu trong h thng tng th
cng ng. Nhn vin x hi nng thn cng phi l nh qun tr gii v
l mt chuyn gia v ti nguyn. Nhn vin x hi nng thn cn c t
tng c lp mnh m v kh nng lm vic trong mt mi trng
khng cu trc. Ginsberg cho rng:
Nhng c im ca mi trng nng thn i hi cc tc vin lm vic
theo nhng phng cch khc vi cch lm vic vi cc i tc vng
th. Nhn vin x hi cc cng ng nng thn cn c nhng k nng v
phng php cng tc x hi v c kh nng t mnh s dng chng
lm vic vi cc c s x hi a dng - t c nhn, gia nh cho n ton
cng ng. Nhu cu v nhn vin x hi l nhng chuyn gia cc cng
ng nng thn c cc nh l lun v thc hnh cng tc x hi c
trong qu kh ln hin ti xc nhn (ch thch: Leon H. Ginsberg, Social
work in Rural Areas: Preparation and practice, Ronald K. Green and
Stephen Webster, eds. (Knoxville: Univessity of Tennessee, 1997), tr.7).
Nhn vin x hi nng thn cn hiu c nhng iu tch cc ln tiu
cc khi lm vic nhng cng ng nh nng thn. Mt s yu t tch
cc quan trng l: (1) nhng h thng giao tip m, (2) s hp tc gia
cc c quan, v (3) thc v cng ng. Mt s yu t tiu cc l: (1) s
ngn cch a l, (2) s c lp ca con ngi, v (3) s ngn cch cc
dch v.
Vai tr ca nhn vin x hi nng thn: nhn vin x hi nng thn l
ngi c kh nng lm vic vi cc c nhn, gia nh, nhm cng nh
ton th cng ng. H ng cc vai tr sau y:
1.1 Vai tr cung cp dch v trc tip cho c nhn, gia nh v
nhm: Nhn vin x hi nng thn cn chuyn ti n cng ng thng
ip rng cng tc x hi l mt ngun ti nguyn c gi tr cho mi
thnh vin trong cng ng y. Lm vic trc tip vi cc c nhn v gia
nh gip h thc hin chc nng hiu qu hn l nhim v trung tm
ca nhn vin x hi nng thn.
Cc cng ng nng thn ang i mt vi s thay i dn s hay suy
yu kinh t rt cn n nhng dch v x hi tng cng cho c nhn v
gia nh. Vi nhng sc p cng thng nh th thng lm gia tng cc
vn nh bo lc gia nh, nghin ngp, v suy kit.
2.2 Chuyn gia ti nguyn: Mt trong nhng vai tr kh khn nht
ca nhn vin x hi nng thn l gip ngi dn s dng ti a nhng
ti nguyn him hoi sn c trong nhiu vng nng thn, vn l lm
sao vn dng sng to khai thc a vo s dng cc ti nguyn phc
v nhu cu con ngi tt nht.
Nhn vin x hi nng thn phi tm nhng phng cch lng ghp vi
cc chng trnh hin c ti a phng do Nh nc trung ng v tnh
thnh h tr ti chnh.
3.3 Nh qun tr dch v x hi v ngi t chc cng ng: Hu
ht cc cng ng nng thn u c t nhng ngi chuyn mn, v th
nhn vin x hi phi t mnh ng vai tr ni kt cc dch v x hi
trong cng ng y. Chng hn, nhn vin x hi khi xng cc cuc
hp hng thng vi cn b chm sc sc khe, thy c gio, cn b y
ban, cn b on th, cc nhn s tr thc, tu s ... bn bc xy dng
v trin khai cc hot ng x hi c hiu qu.
Nhn vin x hi nng thn cn c nng lc quan h cng tc vi c cu
quyn lc ca cng ng t y ban nhn dn phng, x n cc on
th chnh tr-x hi, cc nhm x hi... Cc cng ng nng thn c
nhng lnh o quyn lc khng chnh thc, h hot ng khng chnh
thc nhng thng c quyn lc mnh hn c nhng vin chc i biu
cho dn c dn bu c. Th d: cc gi lng, trng bn, cc lnh t
tn gio tinh thn, nhng cn b hu tr, nhng lo nng tri in...
Nhng lnh o ny phn nh nhng gi tr cng ng a phng v
ng mt vai tr quan trng quyt nh trong mt s hot ng. Cc c
s cng tc x hi nng thn s gp kh khn nu tht bi trong vic
thit lp cc mi lin kt c ngha vi cc c quan chnh quyn. Ngoi c
cu quyn lc chnh thc, nhn vin x hi cn quan h vi cc c cu
khng chnh thc trong cng ng v dn xp s h tr ca c s to
thun li trong vic phc v thn ch cng ng nng thn.

2. Qun l trng hp thn ch

Qun l trng hp l mt dch v phc v con ngi mi ny sinh c
thit k cung cp cc dch v cho c nhn v gia nh h c nhng vn
phc tp, nhiu vn gp phi cng lc (ngho i, khuyt tt, dnh
lu t nn x hi...). Cng tc x hi v nhng ngh gip khc thng
s dng qun l trng hp nh l mt b phn ca h thng cung cp
dch v, nhng nay ang tr thnh mt dch v ring r, ch yu. Barker
xc nh nhng gii hn tng qut ca qun l trng hp nh sau:
Qun l trng hp thn ch l mt phng thc hoch nh, tm kim
v iu hnh cc dch v ca cc c s x hi v nhn s khc nhau v li
ch ca thn ch. Thng thng mt c s chu trch nhim ch yu v
mt thn ch no v ch nh mt ngi qun l trng hp, ngi ny
iu phi cc dch v, bin h cho thn ch v i khi iu ha cc ti
nguyn v ginh cho c dch v cho thn ch. Phng thc ny gip
cho nhn vin x hi c s x hi hay cc c s khc nhau iu phi n
lc gip cho mt thn ch thng qua nhm lm vic chuyn
nghip, nh vy c th m rng phm vi dch v phc v. Quan l trng
hp bao gm theo di tin trnh mt thn ch c nhu cu cn n dch v
ca nhiu ngnh ngh chuyn mn, nhiu c s, nhng phng tin chm
sc sc khe, v cc chng trnh dch v phc v con ngi. N ch yu
bao gm tm hiu v trng hp, nh gi nhiu kha cnh ton din v
thng xuyn ti nh gi. Qun l trng hp din ra trong mt t chc
ln ring l hay trong mt chng trnh cng ng c s phi hp dch
v gia nhiu c s khc nhau (ch thch: Robert L. Barker. The Social
Work Dictionary, 3rd ed. (Washington. DC : NASW Press. 1995), tr.33.)
V mt lch s hnh thnh, qun l trng hp c bit kh sm vo
nm 1863 khi ton dn bang Massachsetts, M, thit lp nhng chng
trnh t di quyn ca y ban t thin iu phi cc dch v cng cng
nh bo tn cng qu. Qun l trng hp cng c lin kt vi thi i
Mary Richmond v bui u ca s pht trin cc nh cng ng.
Nhiu ngnh ngh cng tham gia vo qun l trng hp thn ch. Ngoi
nhn vin x hi ra, cc nhn vin iu dng, cc tr l y khoa, cc
chuyn gia iu tr v cc nh dinh dng hc cng ng vai tr ngi
qun l trng hp. Nm 1990 Hi quc gia Qun l trng hp (NACM)
ra i M. Mc ch ca t chc l cung ng nhng ngi qun l trng
hp vi nhiu c hi pht trin ngh nghip. Hng qu c xut bn t bo
Joumal of Case Management nh l din n v nhng vn thc hnh
qun l trng hp.
Nm 1992, ban gim c Hip hi Nhn vin X hi M (NASW) thng
qua nhng tiu chun mi v qun l trng hp cng tc x hi,
theo qun l trng hp thn ch c m t nh l mt phng php
cung cp dch v nh m mt nhn vin x hi chuyn nghip nh
gi nhu cu ca thn ch v ca gia nh thn ch v sp xp, phi hp,
theo di, lng gi v bin h cho mt lot cc dch v p ng nhng
nhu cu phc tp v c th ca thn ch. (ch thch: National Association
of Social Workers, Case Managers Role Clariiled by Guidelines NASW
News, 37 (September 1992), 7).
V bn cht, qun l trng hp c cc tc gi trong ngnh xc nh
nh sau:
2.1 Greene xc nh nhng yu t ch yu ca thc hnh qun l
trng hp nh sau:
2.1.1 l mt tin trnh c da vo mi quan h tin cy v c cho
php gia thn ch v nhn vin x hi.
2.1.2 s dng trng tm cng tc x hi l am hiu v con ngi trong
mi trng khi lm vic vi c dn c nguy c.
2.1.3 nhm mc ch m bo s chm sc lin tc cho cc thn ch c
vn phc tp, a vn v nhng ngi khuyt tt.
2.1.4 c gng can thip lm sng ci thin nhng vn xc cm do
bnh tt hay lch lc chc nng.
2.1.5 s dng cc k nng cng tc x hi nh mi gii v bin h nh l
cch tip cn m rng phm vi cung ng dch v.
2.1.6 nhm n nhng thn ch cn n nhng dch v da vo cng
ng hay dch v chm sc di hn bao gm nhng nhu cu chm sc v
kinh t, sc khe/y t, x hi v nhu cu ring t.
2.1.7 trnh vic hn ch n mc thp nht vic cung cp cc dch v.
2.1.8 i hi s dng cch nh gi nng lc thc hin chc nng x hi
ca thn ch v mng li h tr trong khi quyt nh mc chm sc.
2.1.9 khng nh nhng gi tr truyn thng ca cng tc x hi l quyn
t quyt v gi tr, nhn phm ca c nhn v khi nim hai bn c trch
nhim trong vic ra quyt nh.
2.2 Voiurlekis v Greene nh ngha qun l trng hp bng cch
m t nhng chc nng thc hnh sau y:
2.2.1 Nhn din thn ch v n vi h
Trong giai on u tin ny ca tin trnh qun l trng hp, nhn vin
x hi cn ch ng tip cn vi nhng thn ch tim nng c c
nhng thng tin tim nng v nhng tr ngi i vi vic s dng dch v
v tip cn dch v... Thng qua kho st, thu thp thng tin nhu cu ca
thn ch v dch v cp cng ng, ngi qun l trng hp cung
cp u vo cho vic xy dng chnh sch v nhng k hoch chng
trnh, gip xc nh phm vi v hnh thc dch v...
2.2.2 nh gi v chn on c nhn v gia nh
Ngi qun l trng hp s dng k nng thu thp thng tin c h thng
tr li nhng cu hi quan trng v nhng ci thin cn c trong vic
iu chnh gia con ngi v gia nh v mi trng lin quan. iu quan
trng l xem xt nhng mt mnh ca thn ch, ca h thng sinh thi
thn ch. Cng lc ny ngi qun l trng hp nh gi cc ti nguyn
ca cng ng, ca h thng dch v v nhng bt cp v mt ti chnh...
2.2.3 Hoch nh v nhn din ti nguyn
Ngi qun l trng hp thn ch huy ng kh nng gii quyt vn
ca thn ch cng nhau trin khai mt k hoch chm sc c tnh kh
thi. m phn thng lng - cn n k nng t n s tha thun -
gia thn chgia nh v cc nh cung cp khc c lin quan n mc
ch v k vng l cn thit trc khi mt k hoch c tnh thc t c
quyt nh...
cp h thng dch v, ngi qun l trng hp tm nhng ngun ti
nguyn thch hp, k c nhng th nhy cm vn ha. Nhng thiu ht
v ti nguyn cng cn c xc nh...
2.2.4 Lin kt thn ch vi nhng ti nguyn cn n
giai on ny, vic tip cn, thu nhn v ngay c vic to ra nhng ti
nguyn cn thit cho thn ch l vic lm ch yu ca ngi nhn vin x
hi. Trong khi lm vic vi thn ch, ngi qun l trng hp thn ch
xem xt bt k mi quan tm c th ca thn ch hay c nhng tr ngi
i vi vic s dng ti nguyn hay khng. Thn ch ca cng tc x hi
c khi khng nm r u l ngun ti nguyn cn n gii quyt vn
ca mnh. Mt phn do kin thc ca h hn hp, mt phn khc do
thiu thng tin v c s quan liu ca nn hnh chnh ngn cn h
tip cn v s dng c hiu qu cc ti nguyn x hi.
V d, ngi ngho mun vay vn sn xut kinh doanh nhng khng
bit vay u, th tc ra sao nn mun vn ln thot ngho cng v
cng kh khn.
2.2.5 Thc hin v phi hp
i vi mt s thn ch, ngi qun l trng hp phi p dng cc k
nng gii quyt vn gip thn ch trong sut tin trnh s dng
dch v t c mc tiu mong mun.
V d, trong hoch nh gii quyt vn , ngi qun l trng hp cn
phn cng c th cc cng vic ca thn ch cn lm, vic ca nhn vin
x hi... Vic thc hin cn c s phi hp gia hai bn, gia c s ny v
c s khc; c khi gia lin ngnh mi thc s c kt qu. Trong v d
ngi ngho vay vn trn, nu ngi qun l trng hp khng nng
ng trong vic phi hp cng vic gia c s ca mnh vi mt s n v
khc nh qu xa i gim ngho, ban lnh o cng ng... xt
duyt cho vay vn th ngi ngho y cn phi ch i cha bit n bao
gi.
2.2.6 Theo digim st vic cung ng dch v
Ngi qun l trng hp trong phm vi cng vic ca mnh tc ng v
thc y h thng cung ng dch v c trch nhim vi thn ch thn
ch tha mn nhng k vng t ra. Ngi qun l trng hp tch cc
lm cho mi vic tin hnh tri chy, ghi nhn li v ch can thip khi c
sai lch. Tuy nhin vic theo di gim st vic cung ng dch v trong
phm vi c s l vic phi lm v tng i d dng; nhng theo di
gim st lin ngnh i hi phi thng nht mt c ch chung.
2.2.7 Bin h c c dch v
Chc nng ny i hi ngi qun l trng hp thc hin mt chin lc
c vch sn c c cc dch v hay ti nguyn c th no cho
thn ch (bin h cho mt trng hp thn ch) hoc c th l cho ton
th mt nhm thn ch (bin h cho mt nhm)... Bin h ginh
quyn li hp php cho thn ch l c mt qu trnh u tranh cho ci
ng, ph hp vi chnh sch x hi ca nh nc, ca c s i hi s
dn thn ca nhn vin x hi. y nhn vin x hi vai tr ngi
qun l trng hp thn ch ca mnh ng mi chu so v li ch cao
nht ca thn ch. Xt n cng l nhim v, chc nng ca ngi
nhn vin x hi khi thc hin s mng v quy iu o c ngh nghip
cng tc x hi.
2.2.8 Lng gi
Ngi qun l trng hp thc hnh ngh nghip trc tip cn ch vo
vic lng gi cht lng s thch hp v tnh hiu qu ca cc dch v
cung cp 2 cp : c nhn thn ch v h thng cung ng. cp
c nhn, cn xem xt s tham gia, s tip cn cc ti nguyn, s t quyt
trong gii quyt vn cng nh s tha mn v k vng ca thn ch.
cp h thng cung ng dch v cn lng gi s thch hp, ph hp
ca cc dch v a n cho thn ch. H thng h tr thn ch trong
gii quyt vn nh th no; vic phi hp thc hin, theo di, gim st
c tt khng; c to thun li hay cn tr thn ch khi tip cn cc dch
v v ti nguyn...
Tm k nng thc hnh ch yu qun l trng hp bao hm nh
ngha v gii thch qun l trng hp trong cng tc x hi. Tuy nhin,
vic p dng ton b nhng k nng nay s khng t kt qu nu ngi
qun l trng hp c yu cu lm vic cng lc vi 15 20 thn ch.
S can thip ca qun l trng hp ch hiu qu khi s thn ch c
phn cng l nh. Cn lu rng qun l trng hp c hnh thnh
c nhn ha tin trnh tr liu v tng cng sc mnh cho c nhn khng
thc hin tt chc nng ca h bng cch gip h vn dng tt hn cc
ti nguyn sn c.

3. Cng tc x hi vi cng ng (T chc/Pht trin cng ng)

3.1 T chc cng ng l g?
Lm vic vi cng ng i hi ngi thc hnh ngh nghip cng ng
(cn gi l tc vin cng ng) c nng lc nh gi vic thc hin chc
nng ca cng ng v thit k cc k thut can thip c th. Cng tc x
hi vi cng ng s tt nu tc vin hiu c kin thc v tin trnh
thay i cn thit c hiu qu trong lnh vc ny. T chc cng ng
c tha nhn t lu nh l mt trong nhng phng php ch yu ca
cng tc x hi. Thc t, t nm 1962 Hi ng gio dc Cng tc x hi
xem t chc cng ng cng vi cng tc x hi c nhn v cng tc
x hi nhm nh l ba phng php chnh ca cng tc x hi. Nhiu
trng cng tc x hi ging dy mn cng tc x hi cng ng vi
nhiu tn nh t chc cng ng, pht trin x hi, pht trin a phng
v hoch nh x hi.
Ngy nay nhiu trng chn thut ng thc hnh cp v m ch
thut ng mang tnh truyn thng t chc cng ng. Thc hnh cp v
m vn da vo nhng khi nim l thuyt nh hnh ng x hi, hoch
nh x hi v pht trin a phng. C mt s tranh lun v chiu
hng ca thc hnh cp v m trong ngh cng tc x hi. Zastrow cho
rng:
i sng chnh tr quc gia v th gii thay i t khi ba phng php
truyn thng ca t chc cng ng c tn thnh mt cch nhit tnh.
Ti nguyn tip tc cn kit v ngi ta phi kh khn trong quyt nh
phi tp trung vo u. Nhiu nguyn l c bn ca thc hnh cp v m
ngy nay thc cht khc hn vi vi thp nin trc.
Thc hnh cp v m bao gm nhng can thip c hiu qu ca cc h
thng v cc t chc rng ln v li ch ca ngi dn vn cn l mt s
t ph ca cng tc x hi tng qut. Nhng h thng v chnh sch ca
n cn thay i v hon thin. Nhng c dn b p bc cn c bin h
nhn danh h v quyn li ca h. Trng tm thay i khng nn b hn
ch i vi s thay i hnh vi ca c thn ch c nhn hay cc nhm
thn ch. ng hn l c mt nhm cc k nng thc hnh cp v m m
nhn vin x hi c th s dng tc ng s thay i. Ngy nay hu
ht thc hnh cp v m din ra phm vi mt t chc.
Khi nim cn bn ca cng ng ngy nay t quan trng hn nhiu nm
trc y. N ch cn tp trung vo li ch ca cc nhm ln c dn, s
an sinh tng qut ca h, phm gi v quyn la chn ca h. Khi nim
cng ng a ra mt vin cnh ton cu cho nhn vin x hi c th
nhn vo th gii, nh gi cc vn v thit lp mc tiu. (ch thch:
Charles Zastrow and Karen K. Kirst-Ashman, Understanding Human
Behavior and Social Environment, 4th ed. (Chicago. IL : Nelson-Hall
Publishers, 1997), tr.38-41.).
Dunham cho rng t chc cng ng l mt tin trnh tng tc x hi c
thc v l mt phng php ca cng tc x hi quan tm n mt s
hoc tt c cc mc tiu sau : (1) p ng cc nhu cu rng ri v t
duy tr vic iu chnh gia nhu cu vi ti nguyn trong mt cng ng
hoc mt vng khc; (2) gip ngi dn gii quyt hiu qu nhng vn
v nhng mc tiu ca h bng cch gip h pht trin, tng sc
mnh v duy tr cht lng s tham gia, t nh hng v hp tc; (3)
a n nhng thay i trong mi quan h gia cng ng v cc nhm
v trong s phn b quyn ra quyt nh (ch thch: Arthur Dunham,
The New Community Oraganization (New York: Thomas Y. Crowell Co.,
1970), tr.4).
Kettner, Daley v Nicols xc nh t chc cng ng trong bi cnh ca
mt m hnh thay i d nh sn. Ba b phn ca m hnh ca h bao
gm tin trnh thay i, mi trng thc hnh v cc kiu can thip d
kin. Tin trnh thay i bao gm 9 bc sau y:
Nhn din c hi thay i
Phn tch c hi thay i
Thit lp mc tiu tng qut v mc tiu c th
Phc ha v cu trc n lc thay i
Hoch nh ti nguyn
Thc hin n lc thay i
iu hnh gim st n lc thay i
Lng gi n lc thay i
Ti nh gi v n nh tnh hnh
3.2 Nhng nguyn tc c bn ca t chc cng ng
3.2.1 Mc Neil cho rng c nhiu nguyn tc c th p dng rng ri trong
t chc cng ng:
- T chc cng ng v an sinh x hi quan tm n con ngi v nhu cu
ca h. Mc tiu ca n l lm phong ph cuc sng con ngi bng cch
mang li v duy tr mt s iu chnh tin b v hiu qu hn gia cc
ngun ti nguyn an sinh x hi v nhu cu an sinh x hi.
- Cng ng l thn ch chnh trong cng tc t chc cng ng v mc
ch an sinh x hi. Cng ng c th l mt xm dn c, thnh ph,
tnh, qun hay mt nc. Cng ng quc t cng xut hin nhanh
chng.
- Trong t chc cng ng th cng ng c ngi ta hiu v chp nhn
nh n vn l, v ni n bt u...
- Tt c c dn ca cng ng c quan tm n sc khe v cc dch
v an sinh. Cc mc tiu quan trng trong t chc cng ng l tha mn
tt c mi quan tm ca dn c v c c s tham gia y c ngha
ca h.
- Nhu cu ca con ngi thay i lun v thc trng mi quan h gia con
ngi v cc nhm l nhng ng lc trong tin trnh t chc cng ng.
- S ph thuc ln nhau ca mi si ch trong tm vi t chc an sinh x
hi l mt s tht c bn. Khng mt c s n l no c th tn ti c
lp c m phi thc hin cng vic trong mi quan h vi cc c s
khc.
- T chc cng ng v an sinh x hi l mt tin trnh, l mt b phn
ca cng tc x hi tng qut...(ch thch: C. F. Mc Neil. ''Community
Organization for Social Welfare, ''Social Work Year Book, 1954 (New York:
American Association of Social Workers, 1954), tr.123. ).
3.2.2 Cng tc x hi cng ng c da vo v c quan h vi cc gi
nh c bn. Ross tm tt nhng gi nh ny nh sau:
- Cc cng ng c dn c th pht trin nng lc gii quyt nhng
vn ring ca h.
- Con ngi mun thay i v c th thay i.
- Con ngi cn tham gia vo vic to ra, thch nghi hay kim sot nhng
thay i ch yu xy ra trong cng ng ca h.
- Nhng thay i trong i sng cng ng l do mi ngi t t ra hay
t thn pht trin, c ngha v bn vng lu di m nhng s thay i
c tnh p t khng c c.
- Mt cch tip cn chnh th c th gii quyt thnh cng cc vn
m vi cch tip cn ct ri khng th i ph c.
- Dn ch cn n s tham gia hp tc v hnh ng trong cc cng vic
ca cng ng, ngi dn cn hc cch lm ny.
- Thng xuyn cng ng dn c cn s gip gii quyt nhng
nhu cu ca h, n gin l nhiu c nhn cn s gip i ph vi
nhng nhu cu ring ca chnh h.
3.3 Tin trnh cng tc x hi cng ng
3.3.1 Nghin cu
Nghin cu x hi l tin trnh thu thp d liu v cc hin tng x hi,
cc vn x hi v cc gii php. Nghin cu khoa hc l vn c bn
ca cng tc x hi. Nhiu phng php nghin cu khc nhau c s
dng trong thc hnh cng tc x hi cng ng. Kho st thng k, iu
tra v cc trng hp in cu c s dng.
Nghin cu l bc khi u trc khi ra cc hot ng mt cng
ng. Thng thng ngi ta nghin cu tng qut cc mt hnh chnh,
kinh t, x hi, vn ha....ca cng ng nhng c nhn mnh n lnh
vc quan tm no . V d, iu tra nghin cu v cng ng phng X
trin khai mt d n chm sc tr v gia nh, ngoi nhng thng tin
v cc mt a l, dn s, kinh t - x hi... ca cng ng th cn ch
trng cc thng tin lin quan n gia nh v tr em nh quy m h gia
nh, nhng vn gia nh nh hng n tr, nhng vn ca tr
(nh tm l, nhu cu, nguyn vng)
3.3.2 Hoch nh
Hoch nh l phc ha d kin v cc hot ng trong tng lai v
nhng phng thc thc hin. Trong cng tc x hi cng ng hoch
nh c s dng rng ri. Hoch nh trong cng tc x hi cng ng
cn c s tham gia ca i din ngi dn, i din cc nhm cng ng,
lnh o cng ng... Cc phng n hnh ng s c em ra bn bc
dn ch cui cng c c quyt nh thng nht v mt phng n
ti u nhm gii quyt vn ang quan tm.
3.3.3 Phi hp
Phi hp l tin trnh lm vic cng nhau trnh s trng lp khng cn
thit v trnh xung t. Trn kha cnh tch cc, phi hp l quy t con
ngi, cc t chc v ngun lc gip v tng sc mnh ln nhau,
lm tng tnh hiu qu ca dch v cung cp.
Phi hp khc vi hp tc. Hp tc l cng nhau lm vic t c mt
kt qu nht nh. Ngi ta thng hp tc tch cc c c nhng
hot ng hiu qu. Thng thng hp tc c mt mc ch c th v
ring bit. Phi hp thng bao gm mt s lin kt cc mc ch v
thng tc ng n nhiu ngi hay nhm ngi. Trong t chc cng
ng n c ngha l nhiu ngi v nhiu c s khc nhau trong cng
ng chung sc h tr cho nhau, v gip mi ngi mi c s t c
mc tiu ring v mc tiu chung mt cch tt hn.
3.3.4 T chc
T chc l tin trnh thnh lp mt c cu nhm hon thnh nhng mc
ch nht nh. Trong t chc cng ng n l phng php xy dng mt
c cu xem xt nhng nhu cu v ti nguyn ca cng ng, v s s
dng nhng ti nguyn tha mn nhu cu.
V d, mt c cu ba bn trong d n pht trin cng ng ti qun X bao
gm: i din ca cng ng; i din ca c quan t vn chuyn mn
(c th l mt trng i hc); i din ca c quan ti tr (bn ngoi
cng ng).
3.3.5 Ti chnh
Cng tc ti chnh l tin trnh thu thp, d tho ngn sch v chi tiu
ngn sch lin quan n cc nhu cu v ti nguyn cng ng. Ngn sch
bao gm: ca nh nc, ca a phng, ca cng ng, vn ng t
nhn dn ng gp hoc do mt i tc bn ngoi ti tr.
3.3.6 Qun tr
Qun tr ngnh cng tc x hi l mt tin trnh chuyn i chnh sch x
hi thnh cc dch v x hi. l tin trnh thc hin k hoch, thc thi
hnh ng quyt nh. l tin trnh quan trng trong cng tc t
chc cng ng.
qun tr hiu qu i hi s tham gia ca ton th i ng nhn s
ch khng ch nh iu hnh. Ni no m ton th nhn vin u c c
hi tham gia ng gp kin v n lc vo cng vic chung th kt qu
cng vic l thy r.
3.3.7 Hot ng ca y ban chuyn mn
Hot ng ca y ban chuyn mn l ct li ca thc hnh cng tc x
hi cng ng, y ban xy dng cc hoch nh v thit k hot ng; ra
cc quyt nh, a ra cc tng v cm ngh, cui cng c nhng hnh
ng thch hp. Tin trnh cng tc x hi cng ng hiu qu khi y ban
thc hin chc nng trn c s dn ch, ngc li s phc tp s xy ra.
hot ng y ban c thch hp cn c i din ca tt c cc nhm
quan tm v gn b vi d n ang trin khai. U ban hoch nh hu ht
cc hot ng ca cng ng. Thng thng y ban nh th tt nht, nu
khng th d b sa ly v khng hiu qu. Cc chuyn gia cho rng mt
nhm trn 10 cho n 15 ngi th kh m cng lm vic hiu qu. Do
vy nhm nh hn th tt nht.
Thnh vin ca y ban phi c chn lc t nhng ngi c quan tm
n vn ? c kin thc v kh nng gii quyt vn , sn sng s
dng thi gian v ti nng lm vic. Trong phm vi cng vic ca y ban,
tc viu cng ng cn bit cch ha gii nhng xung t thng qua
thng lng.
3.3.8 Bin h v hnh ng x hi
Mt trong nhng pht trin quan trng trong cng tc x hi cng ng l
khng ngng nhn mnh n bin h cho thn ch. Trc y ch mt vi
nhn vin x hi dc sc h tr v u tranh bnh vc cho thn ch v
nhng nhm ngi thit thi, c gng to ra hnh ng x hi v thay i
x hi gip p ng nhu cu ca h ci tin x hi. Ngy nay bin h v
m hnh hnh ng x hi t chc cng ng l mt b phn c chp
nhn cao trong thc hnh cng tc x hi.
Bin h v hnh ng x hi trong gio dc v thc hnh cng tc x hi
l sc y c li. Nhiu nhn vin x hi cng ng v cc c s ang
gip thn ch gii quyt cc vn x hi v c gng thay i tnh
hnh ang suy thoi mnh. Nhn vin x hi phi hc v s dng nhng
nguyn tc bin h mt khi h gp phi nhng tnh trng v nhn hay b
lm dng cc c s cung cp dch v hay cc trung tm x hi.
3.4 Vai tr ca ngi t chc cng ng
Nhn vin x hi trong cc c quan cng ng phi c nhng k nng k
thut gii v c kh nng ha hp vi ngi dn. Nhiu cng vic t chc
cng ng c thc hin thay i cc h thng, v nhiu lc h thng
chng li s thay i. S phn khng li thng xut hin di hnh thc
gin d hay th ch ca dn chng l ngi b nh hng bi s thay i.
Tc vin t chc cng ng cn c nng lc p dng c h thng khi
kin thc c gi tr ngnh cng tc x hi hng dn. Rubin v Rubin
xc nh bn vai tr ch yu trong cng tc t chc cng ng nh sau:
3.4.1 Nh gio dc: Ph hp vi l tng ca pht trin cng ng, iu
c bn i vi mt tc vin t chc cng ng l tin tng vo nhng mc
tiu tng nng lc con ngi. Mt cch thc hin iu l thng qua s
sng to v s c v ng vin ca lnh o cng ng, thc y nhng
ngi ng h tim nng gp vi lnh o cng ng. Tng nng lc cho
ngi dn h c th l nhng nh lnh o cng ng tng lai.
3.4.2 Tc nhn xc tc: Tc vin t chc cng ng cn l mt ngi
xc tc, ngi thc y, khuyn khch ngi khc hnh ng. Tc vin
khi s cng tc t chc cng ng bng cch pht hin nhng vn
chung m cc thnh vin cng ng cm thy quan trng, lm cho nhng
ngi vn cha quen bit nhau xch li vi nhau, hay cng lm vic to ra
tng l cng chung cng ng (khi nim cng ng) chnh l c s
cho cng tc t chc. Tc vin t chc cng ng c gng t mc tiu
cho nhng hnh ng ban u nh th h mang n nhng thng li lm
ngi dn quan tm v nng ng.
3.4.3 Ngi to thun li: Tc vin t chc cng ng l nhng ngi
to thun li. Rt thng xuyn nhng hnh ng cng ng gp tht bi
v cc thnh vin thiu kinh nghim hoc kin nhn gi cho t chc tip
tc hot ng. C l nhiu t chc tht bi do thiu hn l thiu nhit
tnh ban u. Tc vin t chc cng ng to thun li t chc tip tc
hot ng v m bo to ra mi, sc bt mi. Ngi to thun li l
ngi hu thun ng sau cho cng ng ch ng hoch nh v a ra
hnh ng ph hp. Tc vin ch ng vai tr h tr v ch can thip khi
thc s cn thit.
3.4.4 Vai tr lin kt: Vai tr th t m tc vin lm l thu hp khong
cch gia t chc, cc thnh vin ca n v cng ng. C nhiu cch
hon thnh vai tr lin kt.
i khi vic lin kt bao gm s tm kim thng tin rng ri: Bu khng
kh chnh tr ra sao? Nhm s nhn c s h tr nhiu hay t cho s
 nghip ca nhm? Vo lc khc, vic lin kt gii hn li trong mt cng
vic c th. Th d: mt nhn vin lm vic trung tm tham vn cho
ph n b hip dm c th lm vic nh l ngi lin lc vi cnh st tho
lun chng c, bo v hay hun luyn cho cnh st lm vic vi nn
nhn...
Tc vin t chc cng ng phi c nng lc lin h vi dn chng, phn
tch vn , iu phi ti nguyn, thy c tim nng thay i v c th
to ra c cu hiu qu gii quyt vn . Nhng nng lc ny kt hp
vi k nng trong vai tr nh gio dc, tc nhn xc tc, ngi to thun
li v ngi to ra nhng mi lin kt l quan trng cho vic t chc cng
ng c hiu qu.
* Ti liu tham kho:
- L Ch An, Qun tr ngnh Cng tc x hi, i hc m-bn cng
TP.HCM, 1998.
- Nguyn Th Oanh, Pht trin cng ng, i hc m- bn cngTP.HCM,
2001.
- T Duy Hp, Lng Hng Quang, Pht trin cng ng - L thuyt v
vn dng, Nxb Vn ha thng tin, H Ni, 2000.
Mt s im cn lu khi hc:
y l bi gii thiu nhng lnh vc cng tc x hi hay cn gi l nhng
dch v cng tc x hi (social work services). Phn nhp mn ch trnh
by tng qut nhng vn l lun v mt s phng php tip cn ca
tng dch v. Sinh vin cn c v nm vng phn l lun. Sinh vin cn
ghi nh phn tip cn cc dch v m cc tc gi gii thiu trong bi.
Tm lc nhng vn cn ghi nh:
- Cng tc x hi cc vng nng thn: Do s pht trin kinh t khng
ng u nn dn n s cch bit giu ngho, c nhng cng ng vng
nng thn km pht trin khin cuc sng ngi dn thiu thn nhiu
mt. Nhn vin x hi ng vai tr l tc vin pht trin khi dy tim
nng cng ng gii quyt cc vn ni b cng ng y.
- Qun l trng hp thn ch: y l mt phng php qun tr cc c
s x hi, vn dng cng tc hoch nh v cc phng php cng tc x
 hi vi c nhn, nhm, pht trin cng ng... iu hnh, qun l vic
cung cp cc dch v x hi cho thn ch cc c s v cng ng
tng cng cht lng v hiu qu cc dch v x hi.
- Cng tc x hi vi cng ng: Cn gi l t chc cng ng, l mt
trong cc phng php ca cng tc x hi truyn thng. Sau ny c ni
gi l phng php thc hnh cp v m, bao gm hoch nh x hi v
pht trin a phng.
Cu hi tho lun c nhn/nhm:
- Cc vai tr ca nhn vin x hi vng nng thn l g?
- Theo Green, nhng yu t ch yu ca thc hnh qun l trng hp l
g?
- Nhng chc nng thc hnh ca qun l trng hp theo Vourlekis v
Green l g?
- Nhng nguyn tc c bn ca t chc cng ng l g?
- Vai tr ca tc vin lm cng tc t chc cng ng l g?
Hng dn tho lun nhm:
Hng dn cch hc v tho lun nhm: Sinh vin t c, tm hiu thm
qua cc ti liu tham kho khc nh gii thiu so snh nhng cch
tip cn mi cp trong bi ny. Nu c iu kin tham gia hot
ng ca mt nhm hc tp th vic chia s trong nhm gip ch nhiu
cho hc vin. Cc nhm c phn chia v tho lun cc ch thuc ni
dung ca bi v bo co kt qu tho lun trc lp. Ging vin c kt
v cng c thm phong ph ha bi hc. Sinh vin cn xem trc ni
dung bi ging c kin ng gp.

BI 9

PHT TRIN NGH NGHIP CNG TC X HI

Mi ngnh ngh u va hot ng va khng ngng hon thin cc b
phn cu thnh ngh nghip ca mnh nh l thuyt, c s khoa hc, o
c ngh nghip, vn ha... Cng tc x hi l mt ngh ang trong qu
trnh pht trin mt s nc nhng n cng v ang chn mui mt
s nc khc. Tuy nhin quy lut pht trin buc ngnh cng tc x hi
phi lun nhn li mnh, i mi ngy cng chng t tnh u vit ca
mnh. i vi nc ta, cng tc x hi va c va mi cho nn cng phi
hi cc tnh cht khoa hc v chuyn nghip trong o to v thc
hnh cc c s x hi.
Bi ny gii thiu s trng thnh ca ngh cng tc x hi v c im
cng nh iu kin cn c ca mt ngh nh ngh cng tc x hi. Phn
k tip gii thiu bi cnh cng tc x hi Vit Nam cp n lnh vc
o to, t chc ngh nghip, i ng nhn vin x hi. Cui cng ni
n xu hng ngy nay ca cng tc x hi nhm n vic phng nga
v lm cuc sng con ngi ngy cng phong ph hn.
Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi sinh vin s:
- Nhn din v hiu c vai tr ca cng tc x hi trn th gii, hiu
c tnh chuyn nghip v nhm ngh nghip.
- Nhn thc c tm quan trng ca cng tc x hi Vit Nam, l mt
khoa hc, mt ngh nghip chuyn mn.
- Hiu c v t trng tm vo cng tc phng nga khi thc hnh
cng tc x hi.
Nhng khi nim c bn v cch hc:
* Nhng khi nim:
- S t biu hin: y l mt nhu cu ca con ngi nm trong s phn
cp nhu cu ca A. Maslow. Theo ng, nhu cu con ngi c sp xp
theo 5 cp t thp (nhu cu sinh tn, nhu cu an ton, nhu cu x hi)
n cao (nhu cu c tn trng v t trng; nhu cu t th hin, t
hon thin mnh).
- Chun mc o c: Nhng quy nh ca ngh cng tc x hi buc
nhn vin x hi phi tun th khi lm vic vi thn ch.
- Tc vin (worker): T dng ch nhn vin x hi khi h lm vic vi
cng ng, gip cng ng thay i v gii quyt cc vn xy ra
cng ng y. V d, nhn vin x hi lm vic vng nng thn c gi
l tc vin nng thn (rural worker). Nhn vin x hi ng vai tr l
ngi xc tc, l cht men kch thch s thay i trong nhn thc v hnh
ng ca cng ng nn cn c gi l tc nhn thay i (change
agent).
* Cch hc: Trc ht sinh vin nghin cu bi tht k, lin h vi nhng
bi trc thy ngnh cng tc x hi ng vai tr quan trng t lu
trn th gii v Vit Nam. Sau c nhng ti liu tham kho gii
thiu lm phong ph kin thc ca mnh. Thng qua tho lun, trao
i vi ging vin, bn b.... sinh vin s cng c c nhn thc v
ngnh ngh, v tng lai pht trin ca ngnh nc ta.
Ni dung c bn ca bi:

1. Cng tc x hi: mt ngh ang trng thnh

cc nc trn th gii, cng tc x hi c hu ht mi ngi xem l
mt ngh v nhn vin x hi c tha nhn nh nhng ngi lm cc
ngh khc nh k ton vin, kin trc s, ngh s, lut s, gio s, nha
s, k s, nh bo, gio vin... William Weckenden a ra nhng c im
ca mt ngi c chuyn mn ngh nghip. Theo ng c 4 du hiu r
rng. Th nht l kiu hot ng, vi trch nhim cao ca c nhn v p
dng nhng k nng c bit vi trnh tr tu cao. Th hai, l ng c
ca dch v, khng t nng v li nhun. Th ba l ng c ca s t
biu hin, ni ti nim vui v hnh din v cng vic ca mnh v t t
ra tiu chun cao. V th t l mt s tha nhn c thc v bn phn
x hi phi hon thnh vi nhiu phng tin khc nhau bo v nhng
l tng v tiu chun ca ngh nghip bng cch lm cho cng chng
hiu v qu mn, bng cch chia s nhng tin b ca tri thc, v bng
cch cung cp nhng dch v cng khng ly tin, nh l mt s n p
i vi x hi v nhng g c tha hng v gio dc v a v.
Weckenden m t nhng thuc tnh phn bit i sng ca mt nhm
ngi chuyn nghip nh sau:
Trc ht chng ta t ln hng u khi kin thc (khoa hc) v ngh
thut (k nng) m mi ngi u c c v ai ny u n lc khng
ngng nng cao. K n l qu trnh gio dc da vo khi kin thc v
ngh thut ny m nhm chuyn nghip gnh vc trch nhim c x
hi tha nhn. Th ba l tiu chun chuyn mn c nhn vo nhm
chuyn nghip, da vo tnh cch, vic o to v s xut sc. Tip theo
l chun mc o c da vo s lch thip, s knh trng v o c
hng dn ngi thc hnh ngh nghip giao tip vi thn ch, ng
nghip v cng chng. Th nm, chng ta ni ti s tha nhn v a v,
d chnh thc hay khng chnh thc ca ng nghip hay ca nh nc
nh l c s cho mt v tr xng ng. V cui cng, thng c mt t
chc ca nhm chuyn nghip ht lng v s tin b chung v trch
nhim x hi cn hn l duy tr mt s c quyn kinh t. (ch thch:
William E. Wickenden. The Second Mile, address delivered before the
Engineering Institute of Canada, 1941.).
Trong khi , mt tc gi khc, Greenwood (Emest Greenwood,
"Attributes of a Profession, Social Work, 2 (July 1957), 45-55) nu ra khi
nim x hi hc v ngh nghip v i n kt lun rng c 5 thuc tnh
ni bt ca mt ngh: (1) h thng l thuyt, (2) quyn hnh ngh, (3)
s chun thun ca cng ng, (4) quy tc o c, v (5) mt nn vn
ha. ng ta kt lun:
Cng tc x hi l mt ngh; n c qu nhiu im tng ng vi
mu c th xp loi c. Tuy nhin, cng tc x hi tm cch vn ln
trong th bc ngh nghip, v th n cng hng c s danh ting cao,
quyn hnh v s c quyn m hin nay thuc v mt t ngh vo loi
hng u (sch dn tr.54).
V h thng kin thc hay l thuyt, cng tc x hi ang c mt khi
u tt p. So vi mt s ngh th cng tc x hi tri qua mt chng
ng di. Tuy nhin, nu ai c iu kin xem xt k cc nghin cu
c v ngnh cng tc x hi v cc l thuyt hin nay ang c ca
ngnh cng tc x hi th r rng l c mt khi kin thc h thng ngay
t bui u lm nn tng cho ngh gip ny.
Nhn vin x hi ngy nay c c thm quyn ngh nghip, c
nhng ngnh ngh khc knh trng, ch yu l nhng thn ch n
c gip . Mc d nhn vin x hi ca ngi s t do chn la v quyn
t quyt nh ca thn ch nhng h c cch c x to nim tin ni thn
ch v thng qua s dng mi quan h, gip mang li nhng thay i
mong mun. Nhn vin x hi thc thi quy iu o c trong khi gip
thn ch; nh vy thn ch tm thy c cm gic an ton t mi
quan h y tnh chuyn nghip ny.
Nh Greenwood ch r, nhn vin x hi cn c s chun thun ca
cng ng. R rng l x hi, v tng th, chp thun ngh cng tc x
hi v tn trng n. Lm th no n lc no ngi ta thng hi
Ti c th tm nhn vin x hi u?.
c im th nm, vn ha ngh nghip, chc chn tn ti trong cng
tc x hi ngy nay. Cng tc x hi c nhng t chc ngh nghip ca
ring mnh nh hi nhng ngi lm cng tc x hi (nhn vin x hi).
N c thut ng c th v ch trng c nht vo cc gi tr, chun mc
v biu tng ring. N nhn mnh tm quan trng ca ngnh cng tc
x hi nh mt ngh nghip v s cn thit cng hin cng nh quan tm
ti ng loi v x hi nh l nhng iu kin tin quyt cho nhng ai c
nh i vo lnh vc ny.
Nu chng ta xem xt mt vi c im ni bt ca cng tc x hi chng
ta c th thy c tnh c o ca cng tc x hi nh mt ngh. Cng
tc x hi xem xt ton din con ngi trong tng th mi trng x hi;
bo tr cho vic s dng cng tc x hi c nhn, cng tc x hi nhm,
t chc cng ng, nghin cu x hi v qun tr trong s phi hp c
o ca cc phng php lun gii quyt vn . Cng tc x hi ch
nhn mnh quyn t quyt nh v gip thn ch t gip ly h, tn
trng trit tin trnh dn ch. Nhn vin x hi l nhng ngi duy
nht trong cc ngh c gi l tc vin (worker). H s dng v iu
phi nhng ti nguyn ca c s v cng ng. Tt c nhng yu t ny -
cng vi nhng ci khc - lm cho cng tc x hi khc vi nhng ngh
gip khc.

2. Cng tc x hi Vit Nam

Mt ngnh o to v thc hnh ngh nghip cng tc x hi chnh thc
Vit Nam ang l m c ca nhiu ngi tm huyt vi s nghip cng
tc x hi hng chc nm qua. Mun c nh th th ngh cng tc x
hi cn hi nhng yu t sau:
- Mt chng trnh o to c cng nhn
- Mt t chc ngh nghip ca nhn vin x hi
- Cc t chc o to v cc hot ng lin quan
- Mt i ng nhn vin x hi lnh ngh
V yu t th nht, nm 2004 B Gio dc v o to ban hnh
chng trnh khung o to cng tc x hi cc trng i hc v cao
ng. Cng nm 2004, B Gio dc v o to cp giy php o to
cho i hc M-Bn cng thnh ph H Ch Minh v mt s trng khc
o to ngnh cng tc x hi. l kt qu ca nhiu nm lm vic ca
Hi ng T vn Quc gia xy dng chng trnh khung o to ngnh
cng tc x hi v Hi ng thm nh chng trnh vi s h tr c hiu
qu ca Qu Nhi ng Lin Hip Quc ti Vit Nam (UNICEF-VN). C hai
Hi ng u c thnh vin l nhng chuyn gia cng tc x hi trong v
ngoi nc, l cc ging vin i hc c kinh nghim ging dy cng tc
x hi t i hc M-Bn cng thnh ph H Ch Minh, i hc Lao ng
X hi, chuyn gia cc ngnh lin quan trong h thng an sinh x hi....
Vi n lc ring, nhiu ni c gng t chc o to chuyn mn cng
tc x hi cho nhn s ngnh mnh; ng thi tin hnh u t o to
ging vin cng tc x hi chun b cho i ng ging dy cc trng
i hc, cao ng sp ti. Mt trong nhng n lc y l lp o to ging
vin cng tc x hi do i hc Khoa hc X hi Nhn vn H Ni v
UNICEF-VN t chc vo nm 2004. Hc vin lp ny n t cc trng i
hc pha Nam v H Ni v h s l ht nhn xy dng ngnh o to
cng tc x hi cho cc trng. Trc , t nm 1997, i hc M-Bn
cng thnh ph H Ch Minh mi cc Gio s i hc Fordham, New
York (M) sang tp hun cho i ng ging vin, kim hun vin...Nm
2000 i hc M-Bn cng TP. H Ch Minh t chc hi tho quc t v
o to, Nghin cu v Thc hnh cng tc x hi Vit Nam vi s
tham gia ca nhiu chuyn gia trong nc v quc t. Nm 2005, vi s
h tr ca Chng trnh Fulbright Vit Nam, i hc M-Bn cng thnh
ph H Ch Minh t chc lp tp hun cng tc x hi cho cc ging vin
t cc trng i hc, cao ng trong c nc c o to ngnh cng tc
x hi... cng nh cc kim hun vin v nhn vin x hi thnh ph
H Ch Minh. H Ni, trng Cao ng Bo tr X hi (thuc B Lao
ng Thng binh v X hi) cng c nhng c gng gi ngi i o
to nc ngoi cng nh xy dng chng trnh thc tp cho sinh vin
chun b o to h i hc khi trng c nng cp t cao ng ln
i hc (nm 2004). i hc Lt vi Khoa Cng tc x hi v Pht
trin cng ng ra i nm 2003 chiu sinh kha u tin vi trn 200
sinh vin l mt n lc rt ln ca nhng ngi tm huyt vi ngnh. Hi
tho quc t v cng tc x hi v Ngy Cng tc x hi th gii nm
2004 c t chc nh mt s kin m u cho hot ng chuyn ngnh
ti i hc vng cao nguyn ny.
V yu t th hai, mt t chc ngh nghip cho nhn vin x hi cng
l nim m c v hy vng chnh ng ca bao ngi c o to
cng tc x hi trong nhng nm qua v ang thc hnh ngh nghip
chuyn mn ca mnh ti cc c s x hi. Tuy nhin cho n nay mt t
chc ngh nghip vn cha hnh thnh c. Hy vng trong thi gian ti
nhn vin x hi s vui mng c vinh d ng trong hi ngh nghip
ca mnh. Hi nhn vin x hi s l t chc xy dng Quy iu o c
ngh nghip cng tc x hi v kim tra t cch hi vin. Hi nhn vin
x hi cc nc, nh Hn Quc chng hn, c nhim v t chc thi v
cp chng ch hnh ngh cp quc gia cho nhn vin x hi. Ai c c
chng ch hnh ngh ny mi t cch lm vic nh l nhn vin x hi
chuyn nghip. nc ta do cha c hi ngh nghip cng tc x hi nn
lin tip trong nhiu nm qua Trung tm t vn nghin cu cng tc x
hi v pht trin cng ng (SDRC) ng ra t chc Ngy cng tc x
hi th gii hng nm vo thng 11. y l dp i ng nhn vin x
hi, sinh vin cng tc x hi gp g, trao i cc vn quan tm trong
ngh nghip. Nm 2005 i hc M-Bn cng ng cai t chc Ngy
cng tc x hi th gii vo ngy 12/11/2005. Nm 2006, i hc S
phm I H ni ng cai t chc ngy ny ti th H Ni.
 cc nc ngnh cng tc x hi c thnh lp Hi ng Gio dc Cng
tc x hi. Hi ng ny cng vi Hi cc nhn vin x hi s xy dng
chng trnh o to cng tc x hi quc gia. Cc trng i hc s phi
p dng cc quy nh trong o to do Hi ng ban hnh.
i ng nhn vin x hi lnh ngh nc ta l khng thiu v nhiu
ngi tri qua o to kin thc v k nng cc trng i hc trc
v sau ngy gii phng. Ring s sinh vin tt nghip i hc M-Bn
cng thnh ph H Ch Minh tnh t 1992 n nay 2005 ln ti con s
hn 700. S kim hun vin hng dn thc tp hin nay thnh ph H
Ch Minh tuy cha nhiu nhng ng gp rt ln cho vic o to sinh
vin trong thc hnh ti c s x hi. i ng nhn vin x hi hin ang
lm vic nhiu lnh vc khc nhau, nhiu ngnh khc nhau, s lm ng
ngnh ngh th khng nhiu. H kh c tuyn dng vo b my nh
nc v cha c m ngh nn thang bc lng khng c. C ngi may
mn c tuyn vo th c b tr cng vic khng thch hp, lng thp
nn h b vic. Mt khc, c nhng ni cn ngi chuyn mn th
khng tuyn c do s sinh vin mi ra trng ngi i xa, lng thp.

3. Xu hng mi ngy nay ca cng tc x hi: phng nga v

phong ph ha cuc sng
Phng nga c hiu theo nhiu cch khc nhau. N ch hnh ng ngn
nga mt vic no n khng xy ra. l mt tin trnh hnh ng
nhng hnh vi i ngc li x hi hay nhng vn khng hay ca c
nhn, gia nh hoc cng ng c gim thiu hoc khng bng pht, v
mt l lun, phng nga c ngha l chng ta thc hin mt cng vic no
bnh l c nhn v x hi khng xut hin. Hi ng quc gia thc
hnh cng tc x hi thuc Hip hi nhn vin x hi M xc nh rng
phng nga trong cng tc x hi l nhng hot ng gp phn y li,
hay ngn chn s pht trin ca nhng vn x hi, hoc lm chm li
hay kim ch s pht trin ca nhng vn x hi khi chng c nhng
triu chng ban u.
Ni rng ra, phng nga trong cng tc x hi c xem xt di hai
cch: trc ht, c hnh ng thch hp nhng vn ca c nhn,
gia nh hay cng ng khng pht sinh; th hai, c hnh ng nhng
vn khng ti pht tr li. Phng nga c lin quan vi vic gn gi
s nguyn vn, trnh s vic xy ra ri tm cch sa cha, gii quyt.
iu c ngha l cn gn gi tnh cch con ngi v cc mi tng quan
mt mc hi ha v chn chn, chng ta thng ni phng bnh hn
cha bnh l vy.
Lnh vc sc khe cng ng a ra nhiu khi nim hu ch v nhng
thut ng lin quan n phng nga. Nhn vin x hi mn nhiu
khi nim v nguyn tc ca lnh vc sc khe cng ng. C 5 mc
phng nga trong sc khe cng ng, c chp nhn trong y t d
phng l: (1) nng cao sc khe, (2) bo v, (3) chn on v tr liu
sm, (4) hn ch mt nng lc, v (5) phc hi.
3.1 Cng tc x hi ch trng vic phng nga
Hin nay ang c s quan tm su sc n cng tc phng nga trong khi
thc hnh cng tc x hi, vic ny c qun trit trong qu trnh
gio dc ngh nghip cng tc x hi. Cc tc gi trong ngnh nhiu
ln nhn mnh n cng tc phng nga. Boehm trong mt bi ni v
bn cht ca cng tc x hi m t cc chc nng ca cng tc x hi
gm ba b phn: (1) Phc hi - tc l nhn din, kim sot v loi tr
nhng yu t gy tn hi n cc mi quan h x hi; (2) Cung cp cc
ngun lc - lin quan n vic to ra, lm phong ph ha, ci thin v
iu phi cc ngun lc x hi; v (3) Phng nga - bao gm pht hin
sm, kim sot v loi tr nhng iu kin gy hi cho vic thc hin c
hiu qu chc nng x hi.
C nhiu yu t gy kh khn cho vic phng nga. Trc ht l s phc
tp ca hnh vi con ngi. Ngi ta cha l gii c ht cc nguyn
nhn gy ra cc vn x hi cng nh a ra cc gii php ti u. V
th kh hoch nh hnh ng p ng v tin on kt qu i vi mt
tnh hung c nhn hay x hi no . Mt cu hi t ra: Nu chng ta
khng bit c chnh xc r rng cc nguyn nhn ca mt vn x
hi th lm sao chng ta c th ngn nga c n? Trong y khoa v cc
lnh vc khc, cho d chng ta khng bit chc nhng mi quan h
nguyn nhn ca hin tng nhng chng ta c th to ra nhng tnh
hung mang li kt qu mong mun. Chng ta khng bit chc chn in
l g nhng chng ta c th kim sot n. Trong y khoa, chng ta khng
bit nguyn nhn ch thc ca chng cm lnh thng thng nhng c
nhng phng v cng vic c thc hin ngn nga v gim bt
s ngi b cm lnh. Vic ra sch tay trc gii phu gip ngn nga t
vong ca bnh nhn trc khi ngi ta bit n l thuyt v con vi trng.
Vn l kin thc v k nng ca chng ta v hnh vi con ngi v vic
thc hin chc nng x hi mi ch bc u. Chng ta t ra nhiu cu
hi hn l chng ta c th tr li chng. V th, cng tc x hi ng
trc thch thc trong vic tng cng v s dng kin thc v k nng
phng nga vic thc hin chc nng x hi b lch lc.
Nhng hot ng phng nga
Cng tc x hi c th c ng dng phng nga trong nhiu lnh vc
nh: tham vn trc hn nhn, sc khe tm thn, tham vn gia nh,
ngn nga ti phm, h tr cc gia nh khng hong, ngn nga t t,
thc hnh cng tc x hi ni lm vic (c quan, x nghip), ngn
nga s ti pht vn x hi...
Nhn vin x hi phi huy ng cc ngun ti nguyn cho cng tc phng
nga. Bn thn h cng phi tiu tn thi gian, cng sc thc hin
vic phng nga. H cn tm hng mi ngoi nhng m thc hin c.
Vy nhn vin x hi c th lm c g phng nga nhng vn ca
c nhn, gia nh v cng ng nh l mt thch thc ln ngy nay?
Nhn vin cng tc x hi ng vai tr quan trng trong cng tc phng
nga. Thng qua lm vic cng nhau h gip nhau hon thnh nhng
mc tiu mong mun. iu quan trng l cn c s hp tc v phi hp
cht ch gia nhng nhn vin c k thut v phng php lun khc
nhau.
Thc hnh cng tc x hi cn c m rng nhn mnh vo s tham
vn, gio dc i sng gia nh v nhng hot ng lin quan. Nhn vin
x hi phi c tinh thn cng ng hn v quan tm n gia nh (thn
ch) hn. H cn khm ph ra nhng nguyn tc v kin thc gip cho
gia nh v cng ng d bo nhng vn v phng nga chng. H
cn m rng k nng nh th h c th ng dng nhiu k thut v
phng php mang li nhng kt qu mong mun trong cng tc phng
nga.
3.2 Cng tc x hi lm phong ph ha cuc sng
Tin trnh mi nht c nhn vin x hi s dng l lm phong ph ha
cuc sng. Theo truyn thng cng tc x hi cung ng dch v cho c
nhn, gia nh v cng ng; tham vn/tr liu cho nhng ngi v gia
nh c vn ; tng cng cng tc phng nga. Ton b nhng tin
trnh ny c lin quan n nhng vn thuc v mi quan h hay lm
gim thiu hoc ngn nga chng. Phong ph ha cuc sng c trng tm
khc, n nhm n cht lng sng. Phong ph ha cuc sng bao gm
nhng n lc gip con ngi tip tc tin ln khi u t nhng g h c,
tng kinh nghim tch cc v gi tr cho cuc sng.
Phong ph ha cuc sng khng ch bao gm lm vic vi ngi khuyt
tt hay ngi thit thi m cn dnh cho mi ngi, tha nhn rng tt
c mi ngi u c vn trong mi quan h nhn s v cn c kh
nng pht trin v hon thin nng lc v hnh ng ca mnh. Gii
quyt nhng vn mi quan h nhn s khng ch lm gim au n v
cng thng m cn gia tng s tha mn trong cuc sng.
Phong ph ha cuc sng trong cng tc x hi l mt tin trnh gip con
ngi ci thin mi quan h vi ngi khc, em li s tha mn v nim
vui khng ngng tng ln. Tt c cc phng php cng tc x hi u c
th s dng lm phong ph ha cuc sng.
Tham vn tin hn nhn l mt v d v phong ph ha cuc sng. Cc
cp v chng khng c vn g ln c th ni chuyn vi nhn vin x
hi v thu c nhiu kin thc v ci thin kh nng lm li cho cuc
hn nhn c ngy cng tha mn hn. H thy c nhiu iu t s
t trng, ra quyt nh, giao tip, gii quyt mu thun v qu trnh yu
ng s lm cuc sng ca h thm su sc, ngha. H hc c cch
xy dng ln nhau hn l ay nghin nhau, dn n mt cuc sng thc
s trng thnh.
Nhng lp hc do nhn vin x hi hng dn v cch lm cha m l mt
v d khc v phong ph ha cuc sng. Cho cc bc cha m tho lun v
cc ch khc nhau mang li ngha su sc v tha mn v quan h
cha m-con ci nh chp nhn con ci, yu thng con ci, xy dng lng
t trng v lng nghe con tr ni.
Chng ta ang sng trong mt th gii thay i nhanh chng trong
ngh cng tc x hi cng phi thay i tng ng. Vy trong nhng nm
ti u l li i cho ngnh cng tc x hi?
C nhiu xu hng v pht trin ang ni ln nh l nhng d on cho
tng lai ca cng tc x hi trn th gii: nhng dch v ci tin, a v
ngnh c nng cao hn, lng bng cao hn, s pht trin ca khu vc
t nhn trong thc hnh ngh nghip, xem xt tinh thn lm vic, iu
chnh chng trnh o to, s dng nhiu hn phng php qun l
trng hp thn ch, tng cng vai tr bin h, ci tin quan h cng
chng, s pht trin cng tc x hi trn bnh din quc t, c c nhiu
vai tr lnh o hn, nhn mnh vo phng nga v phong ph ha cuc
sng, s dng cng ngh, v phong tro nng cao cht lng trong gio
dc v thc hnh cng tc x hi.
Vit Nam chng ta t c nhng thnh tu ln trong cng cuc xa
i gim ngho, pht trin cc dch v x hi ... t sau khi c chnh sch
i mi. Chng ta c nhng bc i hi ha trong pht trin kinh t i
i vi pht trin x hi, tin ti gim dn khong cch giu ngho, s
cch bit thnh th nng thn. Mc sng ngi dn c ci thin r rt.
V tr ca ngi ph n trong x hi c nng cao. Ch s pht trin con
ngi khng ngng tng ln, v tr xp hng ca nc ta d vn cn
trong nhm cc nc pht trin trung bnh trong bng xp hng hng
nm ca Lin Hip Quc nhng nng cao dn trong cc nm gn y.
l nh nhng n lc thay i chnh sch trong gio dc, y t, kinh t
v x hi. H thng an sinh x hi tng bc c ci thin v lut php,
chnh sch v b my cng nh i ng nhn s.
 Tim nng v thun li cho vic pht trin ngnh cng tc x hi l c
bn. Kh khn cng ch n chng ta pha trc nhng phi quyt tm
vt qua. Vic o to chuyn ngnh v cung ng dch v chuyn mn
cng tc x hi c thng nht, tng cng v ci tin khng ngng,
vn cn li nm chnh sch pht trin ngnh cng tc x hi cp v
m.
* Ti liu tham kho bi 9:
- L Ch An, Qun tr ngnh Cng tc x hi, i hc m-bn cng
TP.HCM, 1998.
- Nguyn Ngc Lm, Sch b ti dnh cho nhn vin x hi, i hc m-
bn cng TP. H Ch Minh, 2001.
- Nguyn Th Oanh, Pht trin cng ng, i hc m- bn cng TP. H
Ch Minh, 2001.
Mt s im cn lu v nhng vn cn nh:
- Nhng c im ca mt ngi c chuyn mn ngh nghip
- Nhng thuc tnh phn bit i sng ca mt nhm ngi chuyn nghip
- C 5 thuc tnh ni bt ca mt ngh: (1) h thng l thuyt, (2) quyn
hnh ngh, (3) s chun thun ca cng ng, (4) quy tc o c, v
(5) mt nn vn ha.
- Nhng c im tnh hnh ngh nghip CTXH Vit Nam
Cu hi tho lun nhm:
- Anh/Ch hy phn tch nhng c im ca mt ngi c chuyn mn
ngh nghip?
- Nhng thuc tnh ca nhm ngi chuyn nghip l g?
- Phn tch ngha 5 thuc tnh ca mt ngh v cho bit ngh cng tc x
hi nc ta hi nhng iu kin g?

TI LIU THAM KHO:

Dean H. Hepworth, Jo Ann Larsen, Direct Social Work Practice: Theory
and Skills, In ln th 4, Nxb Brooks/Cole Publishing Company, Pacific
Grove, California, 1993.
Louise c. Johnson, Social Work Practice, A Generalist Approach, In ln th
5, Nxb Allyn va Bacon, 1995.
 O. William Farley, Larry Lorenzo Smith, Scott w. Boyle; Introduction to
Social Work, In ln th 8, Nxb Allyn v Bacon, 2000.
Robert w. Roberts and Robert H. Nee, Theories of Social Casework, Nxb
The University of Chicago Press, Chicago v London, 1970. L Ch An
(bin dch), Qun tr ngnh cng tc x hi, i hc m-bn cng TP.
HCM, 1998.
L Ch An (bin dch), Nhp mn cng tc x hi c nhn, i hc m-bn
cng TP. HCM, 2000.
Nguyn Ngc Lm, Sch b ti dnh cho nhn vin x hi, i hc m-
bn cng TP. HCM, 2001.
Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, i hc m-bn cng
TP.HCM, 2000.
Nhiu tc gi, An sinh x hi v cc vn x hi, i hc m-bn cng
TP.HCM1997.
T Duy Hp, Lng Hng Quang, Pht trin cng ng - L thuyt v vn
dng, Nxb Vn ha thng tin, H Ni, 2000.