Federacija Bosne i Hercegovine

Hercegovako-neretvanski kanton
Gimnazija Mostar
kolska 2013/2014

M AT U R S K I R AD
Tema: Karate

Mentor: Uenik:

prof. Siraz Novakovi Vahida Mustafi

Mostar, april 2014.

S AD R AJ
1. Uvod .............................................................................................................................. 3
2. ta je karate ...................................................................................................... 4
2.1. Istorija
karatea .........................................................................................................
2.2. Karate u Evropi ....................................................................................................
12
2.3. WKF Svjetska karate
organizacija .................................................................... 13
2.4. Uenje ..................................................................................................................
15
3. .................................................................................... 19
4. Zakljuak ................................................................................................................... 20
Literatura ................................................................................................................... 21

2
 1. UVOD

Mnogi se pitaju zato karate? Karate nije samo klasino izvoenje udaraca, rukama i
nogama, sparing ili borba, sa distance.Veina neinformacija kae :To je tjeranje muha, nema
kontakata, nema ni udaraca. Karate je mnogo vie od borilakog sporta, karate je u pravom
smislu rijei vjetina. Cilj u borenju nije samo da nokautiramo protivnika, cilj je da ga
nadmudirmo snagom svoga uma i tijela.

Takmiarski shotokan karate se odlikuje udarcima na distanici, znai udarcima bez punog
kontakta. Zavretkom udaraca tik ispred protivnikovog nosa postigli smo vie od samog
nokauta. Ovim inom smo dokazali protivniku svoju unutranju snagu, svoju mudrost,
karakter, ali i potovanje. Naravno, u sluajevima kada se branimo od zlonamjernog napada
na ulici, na udarac se nee zaustiviti ispred protivnikovog nosa. Zaustavit e se gdje mi
poelimo.

Za krajnji cilj karatea, kao i svakog vrhunskog sporta, smatra se vrhunski rezultat. Uz
rezultat u karateu je jednako vaan i cilj izgradnje zdrave linosti, dobrog sportiste, prijatelja,
uenika, komije i patriote. Jedna stara japanska izreka kae: Krajnji cilj karatea ne lei u
pobjedi ili porazu, nego u usavravanju karaktera njegovih uesnika.

Pravilno prakticiranje karatea moe djelovati na dobro zdravlje karateke, a moe ga

prakticirati i svako ko uiva u prilino dobrom zdravlju. Kroz istoriju karatea dokazane su
naune hipoteze da karate doprinosi unapreivanju zdravog uma i tijela. Namjenska praksa
karatea neminovno dovodi do jaanja tijela i poveanja agilnosti i vitalnosti, a takoer
uzrokuje i osjeaj potovanja - kako za sebe tako i za druge.

Krajnji cilj vjebanja karatea: ni pobjeda ni poraz, nego savrenstvo karaktera onih koji ga
vjebaju.

3
 2. TA JE KARATE

Karate je japanska rije koja u prevodu znai "prazna aka". U slobodnom prevodu misli
se na neku vrstu "umjetnosti borbe golih ruku". U nekim se izvorima uz rije karate moe nai
i japanska rije DO koja oznaava 'put', odnosno 'nain ivota'. Put ne znai put borbe. To je
put kojim vi putujete kako bi saznali svoj unutranji mir i harmoniju. Karate nije samo
poseban oblik samoodbrane ve je i sport koji prua priliku za prihvaanje zdravog i
uravnoteenog naina ivota koji objedinjuje tjelesno, umno i duhovno. Karate nudi:

zdraviji nain ivota,

bolju fiziku spremnost,
poveanje samopouzdanja,
postavljanje i dostizanje ciljeva,
poveanje zrelosti,
ustrajanost u svemu,
adaptiranje i prilagodbu u zajednici.

Kao sport i borilaka vjetina, karate potie samodisciplinu i razvija usredotoenost i

svijest, lako trening karatea trai puno discipline, njegova interaktivna narav nudi temelj za
uenje i vjebanje ivotnih vjetina poput skromnosti, uzajamnog potovanja, iskrenosti i
pozitivnog razmiljanja. Sve to, uz potenje, pravila ponaanja (koja ukljuuju samokontrolu),
ine naela na kojima je karate utemeljen.

Bavljenje karateom kao sportom, idealna je pretpostavka za razvijanje pozitivnih

psihofizikih osobina kod mladih ljudi, posebno u kolskom uzrastu. Suprotno predrasudama
koje borilake sportove karakteriziraju nasilnim, karate svojim vjebaima primarno nudi
disciplinu, potovanje i samokontrolu kao osnovne pretpostavke za bavljenje ovim sportom.
Bilo da je rije o katama (sistemski povezani slijed odbrambenih i napadakih tehnika), ili
borbama (realno nadmetanje dva borca), osnovni cilj karatea je - suparnika nadvladati
vjetinom, a ne "unititi" ga.

Uvrijeeno je miljenje vjebaa karatea da ako se mogu strogo pridravaju naela

karatea, nema razloga da svoj cijeli ivot ne provedu potujui pravila. Od vjebaa se trai da
imaju dobre higijenske navike, da budu posluni i da odravaju visoke standarde discipline.
Razumljivo da e ista naela postati dijelom njihove svakodnevice. Prihvaanjem pozitivnog
razmiljanja olakat e napredak u savladavanju tehnika. Pozitivan stav i razmiljanje
poveavaju samopouzdanje, olakavaju reakciju i prilagodbu na novonastalu situaciju bez
obzira da li je rije o onoj na borilitu ili u svakodnevnom ivotu. O rezultatu borbe esto
odluuju stavovi i trenutno slanje duha.

ast i vjernost su dva najvanija principa. Nita manje znaajni nisu i pravednost,
hrabrost, dobrota, ljubaznost, iskrenost, skromnost, a naroito samokontrola u svim prilikama.
Ove vrijednosti neophodne su za ivot u zajednici. One ine ovjekov duhovni sklop, ali se,
naalost, u modernom drutvu esto izgube. Prvi zadatak svih vjebaa karatea, a prije svega
majstora karatea, obnavljanje je tih principa i predstavljanje njihovog ivog primjera.

4
2.1. Istorija karatea

Iako nosi japanski naziv i koristi japansku terminologiju u sistemu vjebanja,

prapoetci ovog sporta ipak su vezani za Indiju i Kinu. Smatra se da je tvorac originalnog
karatea kao cjelovitog sistema vjebanja bio indijski sveenik Bodhidharma, koji je u
5.st.p.n.e, na poziv kineskog cara, posjetio njegov dvor u sjevernoj Kini. Legenda kae da se
prelazei Himalaje, golim rukama borio protiv divljih ivotinja i neprijateljskih domorodaca
jer mu je religija zabranjivala noenje oruja.

Za vrijeme boravka u Kini, Bodhidharma je razvio sistem borbe zasnovan na

imitacijama kretnji ivotinja uz veliki utjecaj indijske joge i kineskog plesa. Upotrebljavajui
novosteena znanja pomogao je kasnije u irenju samostana Shaolin gdje su monasi i lokalni
stanovnici nali utoite bjeei od neprestanih prijetnji vojnih zapovjednika. Snaga proizala
iz nove borilake vjetine i duhovnih vjebi donijela je samopouzdanje i nadu. lako se monasi
nisu eljeli boriti, vjebali su kako bi se odbranili. Kroz stoljea trgovci i emigranti prenosili
su razliite azijske borilake vjetine na nova podruja. Kako se stoljeima rasprostranjivala
po Kini, vjetina je, preko kineskih sveenika, dola i na Okinawu, danas najjuniji japanski
otok koji je u 17. st. okupirala japanska vojska. Okupatori su na otoku zabranili posjedovanje
ikakvog oruja, te su starosjedioci, kako bi se odbranili od osvajaa, bili prisiljeni
organizirano uiti borilake vjetine. Okinavljanski se karate danas smatra orginalnim
obrascem karatea, a okinavljanski uitelji utemeljiteljima karatea kao cjelovitog sistema
vjebanja. Karate, tada jo poznat pod nazivom TO - DE, prenosio se u plemikim obiteljima
na Okinawi iz narataja u narataj i izolirano vjebao.

Slika 1. Karate stilovi

5
 Karate je osnovna borilaka vjetina bez oruja. Rani Okinavljanski karate sastojao se od
tri osnovna stila. Tri osnovna stila borilake vjetine sa Okinave dobili su imena po gradovima
u kojima su nastali.

Iz glavnog grada Okinave uri-ja (Shuri) 1733 godine potekao je stil karatea pod
nazivom uri-te (Shuri-te),
Grad po kome je naziv dobio drugi stil iz 1845 godine zvao se Naha, odatle naziv
naha-te
Trei grad zvao se Tomari pa odatle naziv tomari-te, stil koji potjee iz 1829 godine.

U svakom od navedenih naziva pojavljuje se rije TE to znai aka. Iako svi

pomenuti gradovi nisu bili jako udaljeni, stilovi borbe koji su u njima njegovani su se
razlikovali. U prvom stilu, uri-te preovladavali su pravolinijski pokreti i direktne tehnike, u
naha-te stilu postojalo je vie krunih kretnji, dok je tomari-te stil objedinjavao elemente
iz prethodna dva stila. Naha-te je veim dijelom bilo pod uticajem borilakih vjetina iz Kine,
tj. moe se rei da skoro u potpunosti potie iz Kine. Shuri-te i Tomari-te predstavljaju
izvornu Okinavsku vjetinu Tode koja je bila pod uticajem borilakih vjetina iz Kine.

Tako se s karateom upoznao i otac dananjeg modernog karatea Gichin Funakoshi

(1868 -1957.), te ga u ranoj mladosti poeo sistemno vjebati pod okriljem najpoznatijih
uitelja toga doba.

Vrlo je rano formirao svoju verziju karatea, te uveo mnoge promjene u dotadanjem
sistemu uenja i vjebanja te vjetine, od kojih su najznaajnije linijsko kretanje, te smanjenje
broja runih i nonih tehnika koje imaju manju mogunost upotrebe u borbi. Svoju je vjetinu
demonstrirao na mnogim kolama i univerzitetima na Okinawi, te vrlo brzo uspio uvjeriti
dravne vlasti u vrijednost i potrebu sistemskog vjebanja karatea na tim institucijama. Karate
postaje obavezan dio sistema obrazovanja mladih na univerzitetima i poinje se vrlo brzo iriti
meu studentima i ostalim stanovnitvom. Funakoijeva ideja, prvenstveno, bila je da se
karate vjeba ne samo meu odraslim mukarcima, kao to je do tada bilo pravilo, ve meu
irim narodnim masama, ukljuujui i ene i djecu. Vaan korak na tom putu bilo je i
uproavanje odreenih elemenata koji su se ticali samoodbrane i njihova modifikacija u
vjebe tjelesnog jaanja.

U godinama poslije 2. svjetskog rata, mnogi kvalitetni instruktori odlaze iz Japana u

SAD i Evropu, te se karate poinje rasprostranjivati po cijelom svijetu. U zapadnim zemljama
karate iz borilake vjetine sve vie prerasta u sport, doivljavajui pritom mnoge promjene u
fizikim i duhovnim pristupima treninzima i metodama uenja i vjebanja karate tehnika.

6
2.2. Karate u Evropi

Poetkom ezdesetih godina prolog stoljea karate vjetina se vjebala u Evropi u okviru
judo klubova. Prve karateke su poduavali japanski instruktori koji su u Evropi boravili pod
pokroviteljstvom Japanske karate federacije (Japan Karate Association).

U Francuskoj je 1961 godine osnovan prvi evropski nacionalni savez (French Karate) koji je
bio lan francuske judo federacije (Judo Federation) a prvi predsjednik je bio Jacques
Delcourt.

Prvo meunarodno natjecanje odrano je 1963 godine u Belgiji (Belgija,Francuska, Velika

Britanija).

U Francuskoj je odran 15.12.1963. prvi evropski karate kongres u prisustvu predstavnika

sedam nacionalnih saveza: Italije, Belgije, vicarske, Njemake, Velike Britanije, Francuske i
panjolske. Na kongresu je odlueno da se kontaktiraju nacionalne evropske judo federacije u
okviru kojih se vjebao karate. Zauzet je stav da je unifikacija karate tehnika nemogua te da
se pitanje unifikacije sudakih pravila koja su bila razliita u nacionalnim savezima rijei na
iduem kongresu.

Drugi evropski karate kongres odran je u Parizu 24.05.1964. godine gdje su delegati za
predsjednika izabrali Jacques Delcourt-a, te direktorij u sastavu: podpredsjednici Brief
(Njemaka), Cherix (vicarska), Fannoy (Belgija), sekretar Sebban (Francuska) i pomonik
sekretara Goetz (Belgija). U sklopu kongresa odran je sudaki kurs pod vodstvom japanskih
instruktora.

Trei evropski karate kongres odran je u Parizu 21.11.1965. godine na kojem je broj lanova
povean na deset ukljuenjem delegata iz Jugoslavije, Austrije i Portugala.

Tehniki savjetnik francuz Henry Plee izabrao je etiri japanska instruktora za savjetnike
(Kono, Yamashima, Toyama i Suzuki). Prihvaen je statut te je formirana Evropska karate
unija (EKU) te je na novim izborima za predsjednika izabran Jacques Delcourt i direktorij u
sastavu: 1-podpredsjednik Fannoy (Belgija), 2-podpredsjednik Cherix (vicarska), sekretar sa
funkcijom blagajnika Sebban (Francuska) i pomonik sekretara Goetz (Belgija).

Na kongresu je donesen finansijski plan i sudaka pravila te je odlueno da se prvo evropsko

prvenstvo odri 07.05.1966. u Parizu (ekipno takmienje sa 5 natjecatelja + jedna rezerva i
pojedinano bez teinskih kategorija i sa maksimalnim brojem od 4 natjecatelja po
nacionalnom savezu).

Prvi evropski prvak 1966. bio je tim Francuske koja je u finalu pobijedila vicarsku. U finalu
pojedinanog natjecanja Baroux je pobijedio Sauvin-a (oba iz Francuske). Prvenstvo je
obilovalo tekim povredama. Na kongresu je izabrana Sudaka komisija a za savjetnike su
izabrani Suzuki i Mochizuki.

U Rimu je 1967. godine odran prvi meunarodni sudaki seminar koji je trajao sedam dana i
na kojemu su usklaena sudaka pravila bazirana na pravlima JKA.

7
Drugo evropsko prvenstvo odrano je 05.05.1967. godine u Londonu, a na kongresu je
odlueno da se drugi meunarodni sudaki seminar odri u Splitu 1968. godine.

U Parizu je 1968. godine odrano tree evropsko prvenstvo i 6 kongres EKU.

U Londonu je 1969.godine odrano etvrto evropsko prvenstvo i 7 kongres EKU.

Peto evropsko prvenstvo odrano je u Hamburgu 1970. godine i 8 kongres EKU na kojemu je
prihvaen repasani sistem natjecanja i usvojene su teinske kategorije.

Iste godine prihvaen je statut te je osnovana Svjetska karate unija (WKU) a prvo svjetsko
prvenstvo odrano je u Tokiju 10.10.1970. godine.

2.3. WKF (Svjetska karate organizacija)

Premier liga Svjetske karate federacije (WKF-a) je vodea liga u svijetu karatea. To je
jedina serija karate takmienja svjetskog nivoa koju priznaje i podrava Svjetska karate
federacija. Njen cilj je okupljanje najboljih karatista svijeta u seriji otvorenih prvenstava iji
obim i kvalitet su bez presedana. Uz Svjetsko prvenstvo, koje se odrava svake druge godine,
Premier liga omoguava odravanje redovnih karate takmienja, ime se pojaava interes
publike i medija unutar zemalja, kao i na svjetskom nivou. Za karatiste i ljubitelje karatea
irom svijeta, Premier liga predstavlja izvor identifikacije, motivacije i inspiracije. Zemlje
domaini imaju priliku da se predstave iroj publici i istovremeno daju svojim sportistima
mogunost da se takmie na najviem nivou. Na posljednjem mjestu, mada ne i najmanje
bitno, vrhunskim svjetskim karatistima se prua jo jedna mogunost da se takmie, da
usavravaju svoje vjetine, da privuku sponzore i da stiu zaradu.

Podravajui individualni karakter svakog takmienja, sva takmienja Svjetske lige

moraju ispunjavati odreene standarde da bi gore navedeni ciljevi bili postignuti. Zbog toga je
potrebno da se pridravaju sljedeeg pravilnika o organizaciji.

8
 3. PODJELA KARATEA

Moderni karate se obino dijeli na tri dijela:

1. Kihon (tehnike)
2. Kate
3. Kumite (borbe)

Kumite (borba) doslovno prevedeno s japanskog znai "susret ruku" i ima mnogo oblika.
Kumite je dio karatea gdje se ofenzivne i defenzivne tehnike primjenjuju u praksi. To je borba
s protivnikom uz primjenu nauenih udaraca i blokova, stavova i kretanja. Protivnici
pokuavaju zadati jedan drugome brze, precizne i kontrolirane udarce rukama i nogama
(akom i stopalom) u odreene dijelove tijela, istovremeno odbijajui ili izbjegavajui takve
napade, a s namjerom da onesposobe protivnika za dalje akcije. Specifini stavovi i poseban
nain kretanja doprinose efikasnosti napada i odbrane. U sportskoj borbi protivnici
pokuavaju skupiti to vie bodova kako bi pobijedili protivnika.

3.1. Kihon

Kihon prevedeno na bosanski jezik znai osnovna tehnika ili osnova, ali moda najbolje
kao osnove karatea. Ovo objedinjuje sve osnovne tehnike karatea kao to su udarci rukom,
udarci nogom, stavovi, blokovi i dr. Kakogod, ovo je samo opti izgled karatea. Kihon nije
jedino to poetnik ui i to autsajder vidi, nego ide u srce onoga za to osnovne tehnike
stvarno slue. Ravnotea, brzina, snaga, izbor momenta, koncentracija i mnogo drugih stvari
su pravi kihon, a to nastaje beskonanim ponavljanjem tehnika. Zato se za kihon kae da je
osnova karatea.

3.1.1. Osnovni stavovi i blokovi

a) Osnovni stavovi
pripremni stav - stav paralelnih stopala (heiko dachi);
stav spojenih stopala (heisoku dachi);
prednji stav (zenkutsu dachi);
zadnji stav (kokutsu dachi);
jahai stav (kiba dachi)

9
 Slika . Stavovi

b) Blokovi
niski blok (gedan barai) niski blok donjim dijelom podlaktice (slui za odbranu
donjeg dijela tijela)
visoki blok (age uke) visoki blok donjim dijelom podlaktice (slui za odbranu glave
i gornjeg dijela tijela)
srednji vanjski blok (soto uke) srednji blok vanjskom stranom podlaktice
srednji unutarnji blok (ude uke) srednji blok unutranjom stranom podlaktice
srednji unutarnji blok bridom otvorene ake (soto uke)

10
Slika . Blokovi

3.1.2. Osnovni udarci

a) Udarci rukom
direktan udarac akom (seiken shoku tsuki); udarac akom prema naprijed
direktan udarac akom unaprijed uz iskorak odgovarajue noge (oi tsuki);
direktan udarac stranjom akom (gyaku tsuki)
udarac akom prema naprijed sa iskorakom (kizami tsuki)
udarac aka-eki, udarac donjim dijelom ake odozgo prema dolje (tettsui)

11
 Slika . Udarci rukom

b) Udarci nogama
udarac jagodicom stopala unaprijed "trzajem" iz koljena (mae geri keage);
udarac jagodicom stopala unaprijed "iz kuka" (mae geri kekomi);
polukruni udarac nogom (mawashi geri);
boni udarac nogom (yoko geri keage)
udarac bridom stopala u stranu (iz kuka) (yoko geri kekomi)
udarac nogom (petom) unazad (ushiro geri)
tehnika "ienja" nogom (ashi barai)

12
 Slika . Udarci nogama

3.2. Kate

Kata prevedeno znai forma, takoer i borba s zamiljenim protivnikom. To je skup

unaprijed odreenih pokreta koji se sastoji od odbrambenih i napadakih tehnika. Takav skup
poteza ima svoj tano odreeni oblik i red po kojem se tehnike izvode. Pokazuju borbu sa
zamisljenim protivnikom, a kako je karate samoodbrambena disciplina napadu uvijek
predhodi odbrana, nakon ega slijedi protunapad.

Kate su zamiljene kao skup pokreta koji prikazuju razliite tipove napada i odbrane pod
idealnim okolnostima.Vano je zapamtiti da su one razvijene dok jo nije bila razvijena
pismenost na Okinawi ili Kini, pa su fizike rutine bile logina metoda za uvanje ovog tipa
informacija. Postoji oko stotinjak kata u razliitim stilovima karatea, svaka sa odreenim
specifinim varijacijama.

13
 Literatura

Barbari, N.: Grka filozofija, kolska knjiga, Zagreb, 1995.

Majnari, N.: Heraklit. Svjedoanstva i fragmenti. Zagreb, 1951.

Markovic, M.: HERAKLIT FRAGMENTI , Grafos - Beograd, 1979.

Perovic, M.A.: ISTORIJA FILOZOFIJE , Grafomedija - Novi Sad,
2003/4
www.wikipedia.com: Grka filozofija
www.wikipedia.com: Heraklit

Kratki komentar obraene teme

Ocjena pismenog djela maturskog rada: __________________________________________

Usmeni ispit maturskog rada: __________________________________________________

Pitanja:

14
 1. __________________________________________________________
2. __________________________________________________________
3. __________________________________________________________

Ocjena usmenog djela maturskog rada: ___________________________________________

Zakljuna ocjena maturskog rada: _______________________________________________

Komisija:

1. Mentor _________________________________
2. Predsjednik ______________________________
3. lan ____________________________________

15