Seminarski rad iz predmeta

Kvantitativni modeli u finansijama

AMORTIZACIJA ZAJMA PRIMARNO DATIM VARIJABILNIM ANUITETIMA

Mentor: Studenti:

Prof. dr eljko ain

 Sarajevo, novembar, 2016.

SADRAJ

UVOD.........................................................................................................................................2

1. KONSTANTNO JEDNAKI ANUITETI, ANUITETI SE PLAAJU DEKURZIVNO........3

2. KONSTANTNO JEDNAKI ANUITETI, ANUITETI SE PLAAJU ANTICIPATIVNO....4

3. ZAOKRUGLJENI ANUITETI...............................................................................................5

4. POLUGODINJI NAIZMJENINO JEDNAKI ANUITETIS POLUGODINJIM

OBRAUNAVANJEM KAMATE.............................................................................................7

5. ANUITETI KONSTANTNO JEDNAKI, ANUITETSKIPERIOD KRAI OD PERIODA

EFEKTIVNOG PLAANJA KAMATE....................................................................................8

ZAKLJUAK...........................................................................................................................11

LITERATURA..........................................................................................................................12

1
 UVOD

Pod pojmom amortizacija kredita podrazumjevamo vraanje kredita (zajma) koga je dunik
uzeo od poverioca pod odreenim uslovima. Ukupnu sumu koju dunik duguje poveriocu
(glavnica sa pripadajuom kamatom), dunik vraa u ugovorenom roku kroz odreeni broj
rata. Iznosi tih rata se nazivaju anuiteti. Obino je vremenski interval otplatnog perioda
godina, ili mesec, ali moe biti i bilo koji vremenski interval.

Naziv anuitet vodi porijeklo od lat. rijei annus - godina i oznaava uvijek isti iznos kojim se
otplauje dugoroni zajam. Osnovno obiljeje mu je, da se plaa godinje ili polugodinje, a u
ukupnom iznosu anuiteta mijenja se omjer izmeu dijela koji se odnosi na kamatu i dijela za
koji se smanjuje ukupno dobiveni zajam.

Tako je u prvoj godini ili prvom anuitetu najvei udio kamate, jer se ukamauje najvei deo
ostatka zajma, a iznos za koji se umanjuje preostali dio zajma najmanji. S protekom vremena,
taj se omjer mijenja u obrnutom smjeru.

Zajednika karakteristika svih modela amortizacije je u tome to se izrada amortizacionog

plana poinje izraunavanjem anuiteta. Na ovom se mjestu obrauje amortizacija zajma na
koji se kamata plaa dekurzivno. Meutim, anuiteti se mogu plaati dekurzivno ili
anticipativno.

2
 1. KONSTANTNO JEDNAKI ANUITETI, ANUITETI SE
PLAAJU DEKURZIVNO

O konstantno jednakim anuitetima moe se govoriti ako su svi anuiteti u amortizacionom

periodu jednaki. To znai da je a1=a2=...=an=a1

Algebarski obrazac za izraunavanje iznosa zajma:

Ili preko tablica sloenih kamata:

Na osnovu jednaine, rjeavanjem po a dobijamo algebarski izraz za izraunavanje anuiteta:

Obrazac za raunanje anuiteta zasnovan na tablicama sloenih kamata moe se izvesti i iz

obrasca:2

1 Raeta, J.: FINANSIJSKA I AKTUARSKA MATEMATIKA, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2009, str. 89.

2 Raeta, J.: FINANSIJSKA I AKTUARSKA MATEMATIKA, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2009, str. 90.

3
Ovaj se odnos svodi na izmjenu pravnog statusa ugovornih strana. Ako banka na primjer
primi uplatu za rentu, ona je, kao dunik, obavezna da isplati primljeni iznos, zajedno sa
kamatom, u obliku renti, a ako odobri zajam, ona e, kao povjerilac, primiti zajam, zajedno sa
kamatom, u obliku anuiteta.

U ovom su sluaju anuiteti iste veliinesuprotnog pravca kretanja.

2. KONSTANTNO JEDNAKI ANUITETI, ANUITETI SE

PLAAJU ANTICIPATIVNO

Kada se anuiteti placaju anticipativno,a kamata se racuna dekurzivno, prvi anuitet se placa u
trenutku dospijea zajma i koritsit se za otplatu. Dakle, zajam je suma prvog anuiteta i
diskontovane vrijednosti ostalih anuiteta. To se moze izraziti formulom:3

Ili

Odnosno,kada izrazimo anuitet imamo:

3 Raeta, J.: FINANSIJSKA I AKTUARSKA MATEMATIKA, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2009, str. 101.

4
 3. ZAOKRUGLJENI ANUITETI

Zajmovi se amortizuju anuitetima u zaokrugljenom iznosu. Stepen zaokrugljivanja zavisi, u

prvom redu, od vrijednosti valutne jedinice. Zaokrugljivanje anuiteta nalau razlozi
administracije zajma kako bi se to jednostavnije vrili obrauni i plaanje ili, pak, razlozi
finansijske prirode kada korisnik zajma istie koliki anuitet moe prihvatiti.

Taj se cilj moe ostvariti na vie naina:4

anuitet se izraava postotkom kojim se obezbjeuje eljeni stepen zaokrugljivanja,

neposrednim isticanjem iznosa anuiteta,
ugovaranjem kako treba zaokrugliti anuitet koji se dobije primjenom tablice sloenih
kamata.

Zbog karakteristike anuiteta u ovom modelu amortizacije, jednaina za K ima oblik:

Na osnovu koje je K preko tablica sloenih kamata:

Anuitetni ostatak moemo raunati pomou obrasca:

Otplatu iz posljednjeg amortizacionog plana moemo raunati pomou obrasca:

4 Raeta, J.: FINANSIJSKA I AKTUARSKA MATEMATIKA, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2009, str. 108.

5
6
a iznos otplaenog duga u trenutku uplate anuiteta po obrascu:

Zahvaljujui tome, iznos zajma se moe izraziti preko otplata b, jednainom:

Anuitetni ostatak, kao zbir posljedne otplate i kamate na posljednji ostatak duga,mora biti:

Prema tome, ako je poznat anuitetni ostatak, onda je:

Ako u jednainu (37) uvrstimo bnna osnovu posljednje jednaine, dobijamo:

Utvreno je da se ostatak duga kod knstantno jednakih anuiteta moe izraunati po obrascu:

7
U amortizaciji zaokrugljenim anuitetima treba uvaiti dvije injenice:5

da je broj jednakih anuiteta n-1,

da postoji anuitetni ostatak koji ulazi u ostatak duga sadranom otplatom.

Zato je ostatak duga kada se zajam amortizuje zaokrugljenim anuitetima:

4. POLUGODINJI NAIZMJENINO JEDNAKI ANUITETIS

POLUGODINJIM OBRAUNAVANJEM KAMATE

Statistiki podaci o kretanju ukupnog prihoda po polugoditima pokazuju da je veoma veliki

broj osnovnih organizacija udruenog rada, i to ne samo onih ija je djelatnost sezonskog
karaktera, koje imaju osjetno neujednaen prihod po polugoditima.6

Za ove radne organizacije bio bi prihvatljiv model amortizacije zajma naizmjenino jednakim
polugodinjim anuitetima. Njegova je sutina u tome da se javlja u svakoj godini jedan anuitet
od a i jedan od aq valutnih jedinica.

Podeavanjem faktora q, koji moe biti vei ili manji od 1, prema finansijskim mogunostima
korisnika zajma postiglo bi se da njegove obaveze za njega budu snoljive. Odnos anuiteta
moe biti izraen i tako da je prvi anuiteta, a drugi a = d jedinica.7

Ovu mogunost ne moramo posebno prouavati. Moe se jedino imati na umu da je mogue
izvriti transformaciju pomou jednaine:8

5 Raeta, J.: FINANSIJSKA I AKTUARSKA MATEMATIKA, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2009, str. 111.

6 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str. 101.

7 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str. 102.

8 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str. 103.

8
Zajam se moe amortizovati sa 2 n ili sa 2 n + 1 anuiteta.

U prvom se sluaju amortizacija izvrava sa n anuiteta po aq, a u drugom sa n + 1 anuiteta po

a i n anuiteta poaq jedinica. Ova se injenica odraava na matematika rjeenja zbog ega
emo svaku varijantu posebno raspraviti

5. ANUITETI KONSTANTNO JEDNAKI,

ANUITETSKIPERIOD KRAI OD PERIODA EFEKTIVNOG
PLAANJA KAMATE

Ovaj model amortizacije podrazumijeva da anuitetski period i period efektivnog plaanja

kamate nisu jednaki.

U toku perioda efektivnog plaanja kamate polau se dva ili vie anuiteta. Zbog ove osobine
ovakvi anuiteti se esto u literaturi nazivaju ispodgodinjim ili parcijalnim anuitetima.9

Nepodudarnost perioda se moe neutralisati primjenom ekvivalentne kamatne stope. Poto se

kamata efektivno plaa rijee, samo se posljednji anuitet iz jednog perioda plaanja kamate
koristi za otplatu i kamatu, dok se svi ostali koriste za otplatu.

Ovaj model je pogodan za amortizaciju zajmova za stambenu izgradnju koji se otplauju

mjeseno iz linog dohotka dunika. Poto se lini dohodak prima na kraju mjeseca, za
dunika je povoljniji dekurzivni anuitet.10
9 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str. 120.

10 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str.

121.

9
10
Obrazac za izraunavanje iznosa zajma koji se amortizuje dekurzivnim anuitetima glasi:11

Primjer: Zajam od 300 000 KM treba amortizovati za 3 godine jednakim tromjesenim

anuitetima koji dospjevaju krajem tromjeseja. Godinja kamatna stopa je 6%(d). Kamata se
rauna tromjeseno pomou relativne stope, a dospijeva za plaanje na kraju godine.12

11 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str.

125.

12 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str.

126.

11
12
Tabela 1. Plan amortizacije13

13 Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str.

130.

13
 ZAKLJUAK

Dugovi se amortizuju prema amortizacionom planu koji je ugovoren prilikom uspostavljanja

kreditnog odnosa. Pri tome su mogui razni oblici amortizacionih planova (jednaki anuiteti,
anuiteti s jednakim otplatnim kvotama ili tzv. varijabilni anuiteti), kao i utvrivanje
odreenog vremenskog perioda prije poetka amortizacije zajma tokom kojeg miruje obaveza
amortizacije zajma.

Uobiajeno je da se ugovara vraanje zajma kroz odreeni broj godinjih ili mjesenih rata
ije iznose nazivamo anuitetima. Anuiteti mogu ali ne moraju biti isti usvim otplatnim
periodima. Kamata se najee otplauje zajedno sa glavnicom, ali moese ugovarati i
drugaije vraanje kredita.

Vraanje zajma kredita, obino se naziva amortizacijom zajma, moe se realizovatina vie
naina. Zajam se moe amortizovati jednakim ili nejednakim anuitetima. Dogovorom izmeu
dunika i povjerioca odreuje se ne samo broj ve i vrsta anuiteta.

14
 LITERATURA

Koovi, J.: FINANSIJSKA MATEMATIKA, Ekonomski fakultet, Beograd, 2009, str. 101.

Raeta, J.: FINANSIJSKA I AKTUARSKA MATEMATIKA, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2009.

15