Hc vin Pht gio Vit Nam ti TP.

HCM
Tm l hc i cng

Ch 7
CH V HNH VI CH

Trong cuc sng, con ngi lun t ra cho mnh nhng mc tiu, mc ch sng
nht nh, c th l mc tiu ngn hn v nhng mc tiu di hn. t c nhng
mc tiu , con ngi phi n lc phn u, khc phc mi kh khn c v mt ch
quan v khch quan; iu khin, iu chnh cm xc, t duy v hnh vi nhm hng n
nhng mc tiu m ta ra. Tm l hc gi l ch v hnh vi ch. Vy, ch v
hnh vi ch l g?
7.1. ch
7.1.1. Khi nim

ch l kh nng phn u, n lc khc phc mi kh khn trong qu trnh hon

thnh nhng nhim v nht nh nhm t c mc ch ra. Hay ni mt cch
khc, ch l qu trnh iu khin, iu ha v iu chnh hnh vi mt cch c thc ca
c nhn.

V d: An l mt hc sinh c hon cnh gia nh rt kh khn. C nhng hm em

khng dm n lp v khng c tin ng hc ph, m li au m thng xuyn An
ch t nh rng, em phi c gng hc tp c mt ngh n nh, kim tin cha bnh
cho m v em lm c iu . Trong trng hp trn, chng ta c th ni rng, An
l ngi c ch.

7.1.2. Vai tr ca ch

ch ng vai tr quan trng trong cuc sng ca mi c nhn, l iu kin c

nhn c th chng li nhng am m, nhng i hi ca bn thn v nhng kh khn,
cm d ca th gii bn ngoi. ch gip con ngi vt qua mi kh khn, dn thn
vo cuc sng, cng vic i n thnh cng.

7.1.3. Cc phm cht ca ch

ThS.Ng Minh Duy (Tng hp v bin son) Ti liu lu hnh ni b

1
 Hc vin Pht gio Vit Nam ti TP. HCM
Tm l hc i cng

Trong qu trnh sng v lm vic, con ngi dn hnh thnh nhng phm cht c
trng th hin ch ca c nhn. Nhng phm cht ca ch l:

7.1.3.1. Tnh mc ch

Tnh mc ch ca con ngi th hin ch con ngi tr li c cu hi Chng

ta lm iu lm g? Sau khi tr li c cu hi trn, c nhn c th xc nh
nhng nhng mc tiu gn v nhng mc tiu xa, nhng mc tiu ngn hn v mc tiu
di hn cn phi t c. C nhn c th iu khin, iu chnh bn thn hng v mc
tiu. Tnh mc ch chu s tc ng ca l tng sng v nguyn tc sng ca c nhn.

7.1.3.2. Tnh kin tr

Kin tr l thang o v cng , s bn b ca ch, l kh nng theo ui mc

tiu n cng d c kh khn n mc no. Kin tr khc vi quy ri hay l lm. Cn
c b thng mnh l mt minh chng r nht th hin s kin tr ca con ngi.

7.1.3.3. Tnh c lp

Tnh c lp ca con ngi th hin trong nhng quyt nh v hnh ng. c lp

c ngha l t mnh quyt nh vn ca mnh, khng b chi phi, p t hay b tc ng
bi nhng ngi khc. Tnh c lp c th chia thnh 2 loi c bn: c lp v ti chnh
v c lp v tinh thn. c lp s ny sinh t do, to nim tin, sc mnh cho c nhn.

7.1.3.4. Tnh t ch

Tnh t ch th hin kh nng lm ch bn thn trc nhng xung t ni tm,

kh nng kim sot cm xc, t duy v hnh vi ca bn thn nhm vt qua nhng cm
d, nhng iu khng mong i trong cuc sng. T ch pht trin n nh cao khi c
nhn vt qua v chin thng chnh bn thn mnh.

7.1.3.5. Tnh quyt on

ThS.Ng Minh Duy (Tng hp v bin son) Ti liu lu hnh ni b

2
 Hc vin Pht gio Vit Nam ti TP. HCM
Tm l hc i cng

Tnh quyt on th hin r trong qu trnh ra quyt nh ca con ngi. Quyt nh

c a ra phi kp thi, dt khot, khng do d hay b chi phi bi nhng kin tri
ngc ca ngi khc. Tr tu v lng dng cm nh hng ln n tnh quyt on ca
con ngi.

7.2. Hnh vi ch
7.2.1. Khi nim

Hnh vi ch l hnh vi c thc, c suy ngh ca c nhn nhm hng n mc

ch c xc nh.

Hnh vi ch th hin qua tnh t gic ca c nhn. C nhn tch cc, ch ng v

vui v thc hin cng vic, khng cn phi i s nhc nh hoc p buc ca ngi khc.
Trong qu trnh thc hin, c nhn la chn cch thc, phng php thc hin v tp
trung ch , iu khin bn thn hng n mc ch.

V d: Chng ta nh li cu chuyn ng ngn Ra v Th. Ra lc no cng

chm chp nhng vi s thch thc ca Th, Ra rt c gng trong qu trnh chy v
kt qu l Ra v ch trc Th. Hnh vi ca Ra l hnh vi c ch.

7.2.2. Cu trc ca hnh vi ch

Hnh vi c ch c th chia thnh 3 giai on c bn: giai on chun b, giai on

thc hin v giai on nh gi kt qu ca hnh vi.

7.2.2.1. Giai on chun b

giai on ny, c nhn xut hin trng thi thiu ht lm ny sinh nhu cu, nhu
cu c lin quan n mc ch ca hnh ng. Nhu cu gp ng i tng ny sinh
ng c thc y ch th lp k hoch, la chn phng php, phng tin v cui cng
l ra quyt nh thc hin hnh vi ch.

7.2.2.2. Giai on thc hin

ThS.Ng Minh Duy (Tng hp v bin son) Ti liu lu hnh ni b

3
 Hc vin Pht gio Vit Nam ti TP. HCM
Tm l hc i cng

Trong qu trnh thc hin, c nhn c th gp phi nhng kh khn. c th l

nhng kh khn thuc v c nhn (ch quan) hay thuc v mi trng (khch quan).
ch ca con ngi th hin r giai on ny thng qua hnh ng nhm hng n mc
tiu v khc phc mi tr ngi. Thiu giai on ny th khng th c hnh vi ch, v
tng cng ch l tng ch cha bin thnh hnh ng. 95% chng ta mun thnh
cng, nhng hu nh tt c u tht bi, ch c 5% mun thnh cng, quyt tm, dn thn
hnh ng thnh cng v cng ch c 5% thnh cng thc s.

7.2.2.3. Giai on nh gi kt qu ca hnh vi

Sau khi thc hin, c nhn to ra sn phm ca hnh vi ch. Sn phm

chnh l kt qu thu c. C nhn so snh, i chiu kt qu thu c trong thc t vi
hnh dung ban u. Nu kt qu thu c ph hp th hnh hnh vi ch ca con ngi
kt thc ti y v tip tc ny sinh nhng hnh vi ch mi. Nu kt qu thu c khc
vi hnh dung ban u, c nhn s tip tc khc phc kh khn t c mc tiu
t ra.

7.2.3. Rn luyn ch

ch khng phi l bm sinh, ch c hnh thnh trong qu trnh sng ca c

nhn. V th, mun c ch v duy tr ch, c nhn phi rn luyn. Mun rn luyn v
duy tr ch c nhn cn phi lm nhng vic sau:

- Xc nh mc ch sng, l tng sng, li sng v nguyn tc sng ca c nhn

r rng.
- Hnh thnh nhng thi quen tt trong qu trnh sng, hc tp v lm vic.
- Lun thc v bn thn, chng li nhng am m, dc vng cn tr vic thc
hin mc ch ca c nhn.
- Xy dng h thng h tr v mt tinh thn cho c nhn. H thng h tr c th
l: b m, anh ch em, bn b thn, nhng ngi mnh c th tin tng, chp nhn
v sn sng lng nghe mnh.
7.3. Hnh ng t ng ha
7.3.1. Khi nim

ThS.Ng Minh Duy (Tng hp v bin son) Ti liu lu hnh ni b

4
 Hc vin Pht gio Vit Nam ti TP. HCM
Tm l hc i cng

Hnh ng t ng ho ban u vn l hnh vi, hnh ng ch nhng c lp i

lp li nhiu ln hay do luyn tp m tr thnh t ng. Hnh ng t ng ha bao gm:
k xo v thi quen.

7.3.2. K xo v thi quen

Ging K XO THI QUEN

nhau Hnh ng t ng ha
K thut thun tu Nhu cu, np sng
Con ng hnh thnh: tp
c hnh thnh: t nhiu con
luyn c mc ch v c h
ng khc nhau
thng.
Khng gn vi mt tnh hung Gn vi mt tnh hung xc
Khc
nht nh no c. nh.
nhau Tnh bn vng cao, kh sa
Tnh bn vng thp, d sa i.
i.
nh gi v mt k thut, thao
nh gi v mt o c: tt
tc: mi v c, tin b v lc
v xu, li v hi.
hu.

7.3.3. Nhng quy lut v s hnh thnh k xo

7.3.3.1. Quy lut tin b khng ng u
Trong qu trnh luyn tp, s tin b ca k xo din ra khng ng u. C nhng
loi k xo lc mi luyn tp th tin b chm nhng sau li tin b nhanh v ngc
li. V th, khi luyn tp k xo cn phi kin tr, khng nng vi.
7.3.3.2. Quy lut nh ca phng php luyn tp
Mi phng php luyn tp k xo ch em li mt kt qu cao nht gi l nh.
V th, mun t kt qu cao hn phi thay i phng php luyn tp.
7.3.3.3. Quy lut tc ng qua li gia k xo c v k xo mi
Trong qu trnh luyn tp cc loi k xo, c th k xo c c th c li cho vic
hnh thnh k xo mi v ngc li.
7.3.3.4. Quy lut dp tt k xo

ThS.Ng Minh Duy (Tng hp v bin son) Ti liu lu hnh ni b

5
 Hc vin Pht gio Vit Nam ti TP. HCM
Tm l hc i cng

K xo c hnh thnh thng qua qu trnh luyn tp v thng xuyn cng c.

Bn cht ca con ng hnh thnh k xo l hnh thnh phn x c iu kin. V th,
nu k xo khng c cng c thng xuyn s b suy yu v s mt hn i (dp tt). V
th, hnh thnh v duy tr k xo c cn phi kin tr luyn tp thng xuyn.

TI LIU THAM KHO

1. B Gio dc v o to (1995), Tm l i cng (Dng cho cc trng i hc
v Cao ng S phm), H Ni.
2. B Gio dc v o to (1998), Tm l hc i cng (Dng cho cc trng i
hc v Cao ng S phm), H Ni.
3. TS. inh Phng Duy (2007), Tm l hc, NXB Gio dc
4. PGS.TS. Trn Tun L (2003), Tm l hc i cng I, Ti liu ging dy cho
khoa Tm l hc trng i hc Vn Hin.

ThS.Ng Minh Duy (Tng hp v bin son) Ti liu lu hnh ni b

6