Professional Documents
Culture Documents
STANBUL UBES
Bahar Dnemi Meslek i Eitim Seminerleri
Do.Dr.Blent AKBA
Gebze Yksek Teknoloji Enstits
Deprem ve Yap Mhendislii Anabilim Dal
SunumSras
YnetmelikNedir?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
elik Yaplarn Tasarmnda En Yaygn Olarak Kullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
PlastikTasarm
Plastik Tasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 2
YnetmelikNedir?
lk d ?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
elik Yaplarn Tasarmnda En Yaygn Olarak Kullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASD T F l f i G T
PlastikTasarm
Plastik Tasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 3
YnetmelikNedir?
Ynetmeliklergvenliveekonomikyaplar
y p
yaplmasnsalayanbirkurallartopluluudur.
y p
Mhendisinsorumluluuyapnndavrann
Mh di i l l d
anlamak veynetmeliidoruekilde
uygulamaktr
4
YnetmelikNedir?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
elik Yaplarn Tasarmnda En Yaygn Olarak Kullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
PlastikTasarm
Plastik Tasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 5
elikYaplarnTasarmndaEnYaygn
Olarak Kullanlan Ynetmelikler
OlarakKullanlanYnetmelikler
ANSI/AISC36010Specification for
Structural Steel Buildings
(elikBinalariinTasarmvenaatYnetmelii)
6
elikYaplarnTasarmndaEnYaygn
Olarak Kullanlan Ynetmelikler
OlarakKullanlanYnetmelikler
Load andResistanceFactorDesign(LRFD)
(YkveMukavemetarpannaGre
Tasarm) veAllowable Strength Design
(ASD)(EmniyetliDayanmaGreTasarm)
tasarmfelsefelerinegreelik
elemanlarntasarmveinasileilgili
yardmctablo,abakvebilgilerierir.
7
elikYaplarnTasarmndaEnYaygn
Olarak Kullanlan Ynetmelikler
OlarakKullanlanYnetmelikler
ANSI/AISC34110Seismic Provisions for
Structural Steel Buildings
(elikBinalariinDepremeDayanklTasarmvena
Ynetmelii)
Depremedayanklelikbinatasarmnda
Load andResistance Factor Design
(LRFD)(YkveMukavemetarpanna
GreTasarm) veAllowable Strength
Design
i (ASD)(EmniyetliDayanmaGre
( )( i li
Tasarm)tasarmfelsefelerinegre
uyulmasgerekenkurallarierir.
8
elikYaplarnTasarmndaEnYaygn
Olarak Kullanlan Ynetmelikler
OlarakKullanlanYnetmelikler
ANSI/AISC341egretasarm
rnekleriierir.
9
elikYaplarnTasarmndaEnYaygn
Olarak Kullanlan Ynetmelikler
OlarakKullanlanYnetmelikler
ANSI/AISC35810Prequalified
Connections for Special and
Intermediate Steel MomentFrames for
Seismic Applications
(SneklikDzeyiOrtaveYksekelikMomenterevelerin
DepremYkTayanOnaylanmMomentBirleimlerinin
Tasarm)
elikmomenterevelerdedepremyk
t
tayanmomentbirleimlerininLRFD
t bi l i l i i LRFD
ynteminegretasarmnierir.
10
elikYaplarnTasarmndaEnYaygn
Olarak Kullanlan Ynetmelikler
OlarakKullanlanYnetmelikler
ASCE/SEI710MinimumDesignLoadsfor
BuildingsandOther Structures
(BinalarveDierYaplariinMinimumTasarmYkleri)
by StructuralEngineeringInstituteof
Structural Engineering Institute of
AmericanSocietyofCivil Engineers
11
YnetmelikNedir?
lk d ?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
elik Yaplarn Tasarmnda En Yaygn Olarak Kullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASD T F l f i G T
PlastikTasarm
Plastik Tasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 12
TasarmFelsefeleri
13
TasarmFelsefeleri
14
TasarmFelsefeleri
ASD(Allowable Stress Design)
(artkAllowable Strength Design)
GvenlikGerilmeleriyleTasarm(son110senedirkullanlyor)
y ( y )
LRFD(Load andResistance Factor Design)
YkveDayanmKatsaylarylaTasarm(LimitTasarm)(~30
Yk ve Dayanm Katsaylaryla Tasarm (Limit Tasarm) (~30
yldrkullanlyor)
Yapsaltasarmhangitasarmfelsefesikullanlrsa
k ll l
kullanlsnyeterligvenliisalamaldr.
li lii l ld
15
TasarmFelsefeleri
Tasarmdakontroledilmesigerekenlimit
durumlar iki gruba ayrlabilir:
durumlarikigrubaayrlabilir:
Dayanm(veyagvenlik)limitdurumlar
Dayanm (veya gvenlik) limit durumlar
snekmaksimummukavemet(plastikmukavemet),burkulma,
yorulma,krlma,vb.
or lma k r lma b
letmeLimitDurumlar
binannkullanmileilgilidurumlar(deplasman,titreim,kalc
deformasyon,atlamavb.)
16
TasarmFelsefeleri
YapsalGvenlikinGenelTasarmDenklemi
Rn i Qi Nominalyklerinnekadarfazla,kapasiteninne
kadarazalnacaynetmeliklerde
belirtilmelidir.
Rn :nominalmukavemet(kesitvemalzemezelliklerikullanlarak
bulunandayanm)
Qi :farklyketkileri
:farkl yk etkileri (dey,deprem,hareketli,karvb.)
(dey, deprem, hareketli, kar vb.)
(elemanboyutlarndakivedayanmdaki
:mukavemetazaltmafaktr sapmalarveiiliigznnealr)
i :ykarttrmafaktr
k tt f kt (tasarmaamasndayklerinaztahminedilmesi
(tasarm aamasnda yklerin az tahmin edilmesi
olaslnvegerekykleritahminetmeninzorluunu
gznnealr)
:accountfor 1)deviations
) inmember dimension,2)deviation
, ) inmember
strength,3)workmanship
i:accounts for 1)underestimation ofeffects ofloads during design, 17
2)difficulty to defines loads that actually will act onstructures
TasarmFelsefeleri
YapsalGvenliinProbabilistik Deerlendirilmesi
Frekans QveR rasgeledeikenler
Kapasite
Yketkisi
Gme
Kapasite,R
Yk,Q
Q R i frekansdalmlar
QveRnin f k d l l
18
TasarmFelsefeleri
YapsalGvenliinProbabilistik Deerlendirilmesi
Frekans =gvenlikindeksi,bydke
gvenlikmarjini debyr
ln(R/Q)nun standartsapmas
standart sapmas
Gme
Gvenlik ndeksi
Gvenlikndeksi,
19
YnetmelikNedir?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
PlastikTasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
LRFD ve ASD Tasarm Felsefelerinin Karlatrlmas
20
rnekler
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
LRFDnin GenelFormu
Rn i Qi
Yukardakitasarmdenkleminegredayanm(), Rn
i Qi
arttrlmyklere()enazeitveyabyk
i
olmaldr.Ykarpanlar()heryktipiiinfarkl
olabilir.
21
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
LRFDYkKombinasyonlar(ASCE/SEI710Blm2.3)
Yapveelamanlariingereklidayanm,arttrlmykleri
ierendeiikkritikykkombinasyonlarndanelden
y y
edilmelidir.
1.4D
1.2D+1.6L+0.5(Lr orSorR)
1.2D+1.6(Lr orSorR)+(Lor0.5W)
1.2D+1.0W+L+0.5(Lr orSorR)
0.9D + 1.0W
0.9D+1.0W D:lYk
l k
1.2D+1.0E+L+0.2S Eli Yk L:HareketliYk
Kombinasyonlar Lr :atHareketliYk
0.9D+1.0E
W : Rzgar Yk
W:RzgarYk
S:KarYk
E:DepremYk 22
R:YamurveyaBuzYk
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
TS500 YkKombinasyonlar(2000) (BetonarmeYaplarin):
1.4D +1.6L
1.0D+1.3L+1.3W
0.9D+1.3W
1.0D+1.0L +1.0E Eli Yk
0.9D+1.0E Kombinasyonlar
23
YnetmelikNedir?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
lik Y l T d E Y Ol k K ll l
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
PlastikTasarm
Pl tik T
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 24
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDnin GenelFormu:
Rn i Qi
Rn Rn
= Qi
= Gvenlik
katsays
ASDyntemindebtnyklerinaynortalamadeikenlie
(sapmaya)sahipolduukabuledilir.
25
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASD YkKombinasyonlar(ASCE/SEI710Blm2.3)
Yapveelamanlariingereklimukavemet,nominalykleri
ierendeiikkritikykkombinasyonlarndaneldeedilmelidir.
D
D:lYk
D+L L:HareketliYk
D+(Lr orSorR) Lr :atHareketliYk
W:RzgarYk
D+0.75L+0.75(Lr orSorR) S:KarYk
0.6D+W E Deprem Yk
E:DepremYk
R:YamurveyaBuzYk
D+0.75(0.6W)+0.75L+0.75(Lr orSorR)
D +(0.6Wor
D (0.6W or 0.7E)
Eli Yk
D+0.75(0.7E)+0.75L+0.75S Kombinasyonlar
0.6D+0.7E
26
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
Deprem Ynetmelii ve TS648e Gre Yk Kombinasyonlar:
G+Q
+ Q Ex 0.3Ey
G +Q
G +Q 0.3Ex Ey Eli Yk
Kombinasyonlar
0.9G Ex 0.3Ey
0.9G 0.3Ex Ey
G+Q Wx
G + Q Wy
G+Q
0.9G Wx
0.9G Wy
27
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
TS648 ve Deprem Ynetmeliinde (2007) Gvenlik Gerilmeleriyle Tasarm in nerilen
Yk Kombinasyonlar ve ASCE 7-10nun Karlatrlmas:
TS648 ve Deprem Ynetmelii ASCE7
TS648veDepremYnetmelii ASCE 710
10(ASDYntemineGre)
(ASD Yntemine Gre) Uzgider
g vd.
G+Q D D
Q Ex 0.3E
G +Q 0 3Ey D L
D+L D + L +(Lr veyaS)
D+L+(Lr veya S)
G +Q 0.3Ex Ey D+(Lr orSorR) D+L+(Lr veyaS)
0.9G Ex 0.3Ey D+0.75L+0.75(Lr orSorR) D+L+S+W/2
0.9G 0.3Ex Ey 0.6D+W D+L+S/2+W
G+Q Wx D+0.75(0.6W)+0.75L+0.75(Lr orSorR) 0.9D+E/1.4
G+Q
Q Wy (
D+(0.6Wor 0.7E)) D+L+S+E/1.4
0.9G Wx D+0.75(0.7E)+0.75L+0.75S D+(WveyaE/1.4)
0.9G Wy 0.6D+0.7E D+L+(WveyaE/1.4)
emniyetgerilmeleridey emniyetgerilmeleridey
yk+depremyklemeleriiin yk+depremyklemeleriiin
%33arttrlabilir %33arttrlmamaldr
Not: TS648veDepremYnetmeliininnerdiiykkombinasyonlarnagretasarmdaemniyetgerilmelerinindey
yk+rzgaryklemeleriiin%15,deyyk+depremyklemeleriiin%33arttrlmasnamsaadeedilmektedir.
Birleimveeklerintasarmndaiseherikiyklemedurumuiinizinverilenart%15dir.ASDyntemikullanlmas
28
halindeemniyetgerilmeleriarttrlmamaldr.
YnetmelikNedir?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
PlastikTasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
LRFD ve ASD Tasarm Felsefelerinin Karlatrlmas
29
rnekler
PlastikTasarm
Plastiktasarm,limittasarmnzelbirdurumudur.Limittasarmmukavemeti,
plastikmomentine,Mp,eriilmidurumugsterir.Plastikmomentmukavemeti,
Mp,elemanenkesitindekibtnliflerdegerilmeFyyeulatandakimoment
mukavemetinigsterir.
Plastiktasarmdadierlimitdurumlara(instabilite,yorulma,gevrekkrlmavb.)
izinverilmez.Eilmeyealanelemanlarda(kirivekolonlar)tasarmdenklemi
aadaki gibi yazlabilir:
aadakigibiyazlabilir:
Mp 1.7Qi
Rn =Mp
/ = 1.7
Grldgibi,plastiktasarmlimittasarmnzelbirdurumudurveLRFD
tarafndan daha rasyonel bir ekilde kullanlmaktadr Yani plastik tasarm
tarafndandaharasyonelbirekildekullanlmaktadr.Yani,plastiktasarm
LRFDninbirparasdr..
30
YnetmelikNedir?
lk d ?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
elik Yaplarn Tasarmnda En Yaygn Olarak Kullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASD T F l f i G T
PlastikTasarm
Plastik Tasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 31
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
Nominaldayanm
LRFDynteminegre
LRFD yntemine gre
tasarmdayanm
=1.5/
ASDynteminegre
tasarm dayanm
tasarmdayanm
ykk
Yerdeitirmeler
LRFDynteminegretasarmmukavemeti
y g
= = 1.5
ASDynteminegretasarmmukavemeti
32
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
? ASD LRFD
<Fy = Fy = Fy = Fy
Plastic
x x
Elastic
Entirely
i l
plastic
Plastic
M < My
M<M M = My
M= My <M<M
< M < Mp M = Mp
M=
(a) (b) (c) (d)
Elastic Increase inmomentuntil Plastic
moment the entire section yields moment
NormalStressDistributionatdifferentstagesofloadingofanIshapedsection
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
ASD
Yklerinnominaldeerinden
Fy Fy %40fazla,vekapasiteninde
= 1.67 nominaldeerinden%15daha
azolduukabulyleekme
elemanlarvekirileriin
Fy Fy
1.92,forlongcolumns
{
GerilmeDalm
=
2.0~3.0,connections
34
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
Dayanmazaltmakatsays elemantipinevegznne
LRFD alnanlimitdurumagredeiir:
ekmeElemanlar
Fy t=0.90akmalimitdurumuiin
t=0.75krlmalimitdurumuiin
BasnElemanlar
Basn Elemanlar
c=0.90
Kiriler
b=0.90eilmeiin
Fy
v=0.90kesmeiin
Gerilme Dalm
GerilmeDalm
Kaynaklar
=etkiedenkuvvettipiyleayn,ekme,shear,vb.
Bulonlar 35
=0.75
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
Frekans
Gme
LRFDdeki
LRFDd ki dayanmazaltmakatsaylar,,u
d lt k t l
deerleriniverir:
Gvenlikndeksi,
YkKombinasyonlar
lyk+HareketliYk(veyakaryk) 3elemanlariin
4.5birleimleriin
lyk+HareketliYk+Rzgaryk
y a e et ga y 2.5elemanlariin
lyk+HareketliYk+DepremYk 1.75birleimleriin
Not:Rzgarvedepremykleriiingvenlikindeksidahadktr,nktmdeyykleryapdamevcutkenaynanda
Not: Rzgar ve deprem ykleri iin gvenlik indeksi daha dktr, nk tm dey ykler yapda mevcutken ayn anda
iddetlibirrzgarnesmesiveyadepremhareketiolmasolasldahadktr.Gvenlikindeksininbirleimleriinyksek
olmasnnsebebiisebirleimlerielemanlardandahaglyapmaktr.
36
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
9 LRFD,ASDyegrebelirsizliklerinveelikelemanlarngerekdavranlarnn
, S ye g e be s e e e e e a a ge e da a a
gznnealnmasndadahagerekidir.
9 DkL/DoranlariinLRFD
Dk L/D oranlar iin LRFDyi
yikullanmakdahaekomoniktir,yksekL/D
kullanmak daha ekomoniktir yksek L/D
oranlariin(L/D=~3)LRFD,ASDdenbirazdahafazlamaliyetesebepolur
9 LRFDbetonarmeyaplarntasarmndakullanlanLimitTasarmyntemigibibir
LRFD betonarme yaplarn tasarmnda kullanlan Limit Tasarm yntemi gibi bir
bakatasarmyntemidir
d yi
9 i and d k d k y
deitirmekASDdeki deitirmektendaharasyoneldir
d k d h ld
9 LRFDheryktipiiinfarklykarttrmakatsaysvedayanmiinfarkl
dayanmazaltmakatsayskullanr.Ykarttrmakatsaysvedayanmazaltma
katsaysdeiikyklemedurumlarndakivedayanmdakibelirsizlikderecesini
tanmlar.Yani,niformbirgvenlikmmkndr.
, g
37
LRFD&ASDTasarmFelsefelerinin
Karlatrlmas
9 LRFDveASDfarkllimitdurumlarkabuleder(elastikveplastik);ennemli
farkiseyklervekapasiteningznne alnmasndadr.
9 LRFDgenelolarak
dayanmagrelimitkapasitetasarmasndangerekyap
d
davranyladahauyumludur.
l d h l d
kolaylklagelitirilebilinir
ykvemukavemetfaktrlerininbelirlenmesikonusundahala
allmaktadr.
9 ASDonlarcayldrsrenbireitimsrecinedeniyletecrbelibirok
mhendistarafndanhalakullanlmaktadr.
9 Gmemodlarasndanherikiyaklamdaesasolarakayndr.
Gme modlar asndan her iki yaklam da esas olarak ayndr.
38
YnetmelikNedir?
elikYaplarnTasarmndaEnYaygnOlarakKullanlan
elik Yaplarn Tasarmnda En Yaygn Olarak Kullanlan
Ynetmelikler
elikYaplardaKullanlanTasarmFelsefeleri
LRFDTasarmFelsefesineGreTasarm
ASDTasarmFelsefesineGreTasarm
PlastikTasarm
Plastik Tasarm
LRFDveASDTasarmFelsefelerininKarlatrlmas
rnekler 39
rnek1:
TT=500kN
500 kN
(20%D+80%L)
Fe37elii,Fy=250MPa
stenen:A(kesitalan)=?(LRFDveASDyntemlerinegre)
40
zm:
(1)LRFD
Rn = i Qi
Rn = 0.9 AFy
1.4{(20%)500}=140kN
i Qi =max{1.2(20%)+1.6(80%)}500=760kN
41
zm:
(2) ASD
(2)ASD
Rn Rn
= Qi
Rn = Fn = A(250) x103 kN
= 1.67
Qi = 500 kN
A(250) x103
= 500 3340 mm2
A=3340mm
A
1.67
42
rnek2:
Hareketli
ykler(kiri
boyunca PL PL PL Deme
D
hareket (Slab)
ediyorlar) PD PD PD
(moving live
loads)
2.30m 2.30m 2.30m 2.30m
9.20m
KatPlan(Floor Plan)
stenen(Required): EnhafifWkesit
Lightest Wsection
W section
zm:
1. StatikAnalizilestemlerinBelirlenmesi(Demand
EvaluationthroughStructural Analysis)
PD PD PD=90kN PL PL PL=45kN
9.20m 9.20m
PL PL PL=45kN
MD (kNm) ML(kNm)
135 56.25
45 PL PL PL=45kN
11.25
VD(kN) VL(kN)
45 33.75
135
zm:
1. StatikAnalizilestemlerinBelirlenmesi(Demand
EvaluationthroughStructural Analysis)
Mu=1.2MD+1.6ML=1.2(414)+1.6(207)=828kNm
LRFD
Vu=1.2VD+1.6VL=1.2(135)+1.6(56.25)=255kN
Ma=MD+ML=414+207=621kNm
ASD
Va=VD+VL=135+56.25=191.25kN
zm:
2.EilmeMomentineGreKiriKesitininBelirlenmesi(Design thebeambybending moment)
LRFD ASD
Mn
b M n = M u = Ma
Mu b
b Fy Z x = M u Zx = 1.67 M a
b Fy Fy Z x
= Ma Zx =
1.67 Fy
828x106 1.67(621x106 )
Zx = = 2,667 x103 mm3 Zx = = 3,006x103 mm3
0.9(345) 345
47