CC BI TON HNH N THI VO LP 10

(Dnh tng cho cc em hc sinh lp 9 ang chun b n thi vo lp 10 khng chuyn)

Bi 1 Cho hnh thang cn ABCD (AB > CD, AB // CD) ni tip trong ng
trn (O). K cc tip tuyn vi ng trn (O) ti A v D chng ct nhau E. Gi
M l giao im ca hai ng cho AC v BD.
1. Chng minh t gic AEDM ni tip c trong mt ng trn.
2. Chng minh AB // EM.
3. ng thng EM ct cnh bn AD v BC ca hnh thang ln lt H v K.
Chng minh M l trung im HK. x

4. Chng minh 2 1 1

BI GII CHI TIT (hnh HK AB CD D C

01) M
E H K
1. Chng minh t gic AEDM ni tip.
Ta c : s (gc to bi tia tip EAC AC 1 O
A B
tuyn AE 2
v dy AC ca ng trn (O))
Tng t: s (Dx l tia i ca xDB 1
DB Hnh 01

tia tip tuyn DE) 2
M AC = BD (do ABCD l EAC AC BDxDB

hnh thang cn) nn . Do .
Vy t gic AEDM ni tip c trong mt ng trn.
2. Chng minh AB // EM.
T gic AEDM ni tip nn EAD ABD
EMD
(cng chn cung ED). M (gc to bi tia tip tuyn v dy cung vi gc ni tip
cng chn cung AD).
Suy ra: . Do EM // AB.
EMD ABD
3. Chng minh M l trung im HK.
c HM // AB . c MK // AB . HM
DH DAB
HM
MKCAB CK
MK CK
DH

M (nh l Ta let cho hnh thang AB DAAB CB AB
CB
DA
ABCD). Nn . Do MH = MK. Vy M l trung im HK.
4. Chng minh . 2 1 1

p dng h qu nh l Ta let HK AB CD
cho tam gic ADB c HM // AB ta c:
(1). p dng HM KM DM 2 HM
HK
2HMKMBM2HK
1KM BM
DM 1 BM BD
DM
2 2 1
h qu nh l Ta let AB CD DB HK
AB
ABCD
ABBD AB
CD
CD BD
DBCDBD BD
cho tam gic BCD c KM // CD ta c: (2). Cng (1) v (2) v theo v ta c:
. Suy ra: , m MH = MK nn 2HM = 2KM = HK. Do : . Suy ra: (pcm).
Li bn:
 1. Do AC = BD nn ADC BCD
chng minh t gic AEDM ni
tip ta s dng phng php: Nu t gic c gc ngoi ti mt nh bng gc i
ca nh ca nh th t gic ni tip. Vi cch suy ngh trn ch cn v tia
Dx l tia i ca tia tip tuyn DE th bi ton gii quyt c d dng. C th
chng minh t gic AEDM ni tip bng cch chng minh khc c khng?
(phn ny dnh cho cc em suy ngh nh)
2. Cu 3 c cn cch chng minh no khc khng? C y. Th chng minh
tam gic AHM v tam gic BKM bng nhau t suy ra pcm.
3. Cu 4 l bi ton quen thuc lp 8 phi khng cc em? Do khi hc
ton cc em cn ch cc bi tp quen thuc nh. Tuy vy cu ny vn cn mt
cch gii na . Em th ngh xem?
Bi 2 Cho na ng trn (O) ng knh AB= 2R, dy cung AC. Gi M l
im chnh gia cung AC. ng thng k t C song song vi BM ct tia AM K
v ct tia OM D. OD ct AC ti H.
1. Chng minh t gic CKMH ni tip.
2. Chng minh CD = MB v DM = CB.
3. Xc nh v tr im C trn na ng trn (O) AD l tip tuyn ca na
ng trn.
4. Trong trng hp AD l tip tuyn ca na ng trn (O), tnh din tch
phn tam gic ADC ngoi ng trn (O) theo R.
BI GII CHI TIT
1. Chng minh t gic CKMH ni tip.
(gc ni tip chn na ng MKC AM90
AMB MB0

trn ng knh AB) . M CD // BM (gt) nn AM CD . Vy .

(gt) .
OM
AM
MHC AC
CM900
D

T gic CKMH c nn ni MKC

MHC 1800
K
C
//
tip c M

trong mt ng trn. =
H

2. Chng minh CD = MB v DM = CB. A O B

Ta c: (gc ni tip chn na ACB 90 0

ng trn) Hnh 2
Do : DM // CB, m CD // MB(gt) nn t gic CDMB l hnh bnh hnh.
Suy ra: CD = MB v DM = CB.
3. Xc nh v tr im C trn na ng trn (O) AD l tip tuyn ca na
ng trn.
AD l tip tuyn ca ng AD AB
ADC
trn (O) . c AK CD v DH AC nn M l trc tm tam gic . Suy ra: CM AD.

AB

Vy CM // AB . AD AM BC
M nn = 600.
AM BC
AM MC
MC
AM BC
D

K
4. Tnh din tch phn tam gic ADC ngoi (O) theo R:
M // C

=
H
A B
O
 Gi S l din tch phn tam gic ADC ngoi
ng trn (O). S1 l din tch t gic AOCD.
S2 l din tch hnh qut gc tm AOC.
Ta c: S = S1 S2 hnh 3

Tnh S1:
BC
AD l tip tuyn ca AM
MCAOD 600 600
ng trn (O) .

Do : AD = AO. tg 1 AD. AO 1R.R3 3.R R 2 3
600 = SADO = . 2 2 2

(c.g.c) SAOD = SCOD SAOCD = AODR 2 3COD
2 SADO = 2. = . 2
AC

R.120
2 2 00
R120
Tnh S2: S qut AOC = = .
323R23 R 2
0
Tnh S: S = S1 S2 = = = 3RR 2 R360
3 33
2

(vdt) . 3
Li bn:
1. R rng cu 1, hnh v gi cho ta cch chng minh cc gc H v K l
nhng gc vung, v c c gc K vung ta ch cn ch ra MB AM v CD//
MB. iu suy ra t h qu ca gc ni tip v gi thit CD // MB. Gc H vung
c suy t kt qu ca bi s 14 trang 72 SGK ton 9 tp 2. Cc em lu
cc bi tp ny c vn dng vo vic gii cc bi tp khc nh.
2. Khng cn phi bn, kt lun gi lin cch chng minh phi khng cc em?
3. R rng y l cu hi kh i vi mt s em, k c khi hiu ri vn khng
bit gii nh th no , c nhiu em may mn hn v ngu nhin li ri ng vo
hnh 3 trn t ngh ngay c v tr im C trn na ng trn. Khi gp loi
ton ny i hi phi t duy cao hn. Thng thng ngh nu c kt qu ca bi
ton th s xy ra iu g ? Kt hp vi cc gi thit v cc kt qu t cc cu trn
ta tm c li gii ca bi ton . Vi bi tp trn pht hin M l trc tm ca tam
gic khng phi l kh, tuy nhin cn kt hp vi bi tp 13 trang 72 sch Ton
9T2 v gi thit M l im chnh gia cung AC ta tm c v tr ca C ngay.
Vi cch trnh by di mnh BC 600
khi v ch khi kt hp vi suy lun cho ta li gii cht ch hn. Em vn c th
vit li gii cch khc bng cch a ra nhn nh trc ri chng minh vi nhn
nh th c kt qu , tuy nhin phi trnh by phn o: im C nm trn na
ng trn m th AD l tip tuyn. Chng minh nhn nh xong ta li trnh by
phn o: AD l tip tuyn th . T kt lun.
4. Pht hin din tch phn tam gic ADC ngoi ng trn (O) chnh l
hiu ca din tch t gic AOCD v din tch hnh qut AOC th bi ton d tnh
hn so vi cch tnh tam gic ADC tr cho din tch vin phn cung AC.
Bi 3 Cho na ng trn (O) ng knh AB = a. Gi Ax, By l cc tia
vung gc vi AB ( Ax, By thuc cng mt na mt phng b AB). Qua im M
thuc na ng trn (O) (M khc A v B) k tip tuyn vi na ng trn (O);
n ct Ax, By ln lt E v F.
 1. Chng minh:
EOF 900
2. Chng minh t gic AEMO ni tip; hai tam gic MAB v OEF ng dng.
3. Gi K l giao im ca AF MK AB
v BE, chng minh . y
4. Khi MB = .MA, tnh din tch 3 tam gic KAB theo a. F

x
BI GII CHI TIT M

1. Chng minh: .
EOF 90 0
E

EA, EM l hai tip tuyn ca ng trn (O) K

ct nhau E nn OE l phn AOM gic ca .

A B
Tng t: OF l phn gic ca . BOM N O

M v k b nn: (pcm) EOF BOM

AOM 900
hnh 4
2. Chng minh: T gic AEMO ni tip; hai tam gic MAB v OEF ng
dng.

Ta c: (tnh cht tip tuyn) EAO
EMO 900
T gic AEMO c nn ni EAO
EMO 1800
tip c trong mt ng trn.
Tam gic AMB v tam gic AMB EOF
MAB MEO
900
EOF c:, (cng chn cung MO ca ng trn ngoi tip t gic AEMO. Vy
Tam gic AMB v tam gic EOF ng dng (g.g).
3. Gi K l giao im ca AF MK AB
v BE, chng minh .
Tam gic AEK c AE // FB AK AK ME AE

nn: . M : AE = ME v BF = MF KF KF MF BF
(t/cht hai tip tuyn ct nhau). Nn . Do MK // AE (nh l o ca nh l Ta-
let). Li c: AE AB (gt) nn MK AB.
4. Khi MB = .MA, tnh din tch 3 tam gic KAB theo a.
Gi N l giao im ca MK v AB, suy ra MN AB.
FEA c MK//AE nn (1). BEA MK NK BK FK

c NK//AE nn (2). AE BE FA
M (do BF // AE) nn FKFK BKBK
hay (3). KA FK KA
FA BK BE KE
KE
T (1), (2) v (3) suy ra . Vy MK KN
MK = NK. AE AE
Tam gic AKB v tam gic S AKB KN 1
AMB c chung y AB nn: . S AMB MN 2
Do . 1
S AKB S AMB
Tam gic AMB vung M MB 2 600
MAB 3
nn tg A = . MA
 Vy AM = v MB = = 1a
1a231 a a 3
S AKB a . 3. .
(vdt). 16 222 2 2 2

Li bn:
(y l thi tuyn sinh vo lp 10 nm hc 2009-2010 ca tnh H Nam) .
T cu 1 n cu 3 trong qu trnh n thi vo lp 10 chc chn thy c no
cng n tp, do nhng em no n thi nghim tc chc chn gii c ngay, khi
phi bn, nhng em thi nm qua tnh H Nam xem nh trng t. Bi ton ny c
nhiu cu kh, v y l mt cu kh m ngi ra khai thc t cu: MK ct AB
N. Chng minh: K l trung im MN.
Nu ch MK l ng thng cha ng cao ca tam gic AMB do cu 3
v tam gic AKB v AMB c chung y AB th cc em s ngh ngay n nh l:
Nu hai tam gic c chung y th t s din tch hai tam gic bng t s hai ng
cao tng ng, bi ton qui v tnh din tch tam gic AMB khng phi l kh phi
khng cc em?
Bi 4 Cho na ng trn tm O ng knh AB. T im M trn tip tuyn
Ax ca na ng trn v tip tuyn th hai MC (C l tip im). H CH vung
gc vi AB, ng thng MB ct na ng trn (O) ti Q v ct CH ti N. Gi
giao im ca MO v AC l I. Chng minh rng:
a) T gic AMQI ni tip. b) . AQI ACO
c) CN = NH.
(Trch thi tuyn sinh vo lp 10 nm hc 2009-2010 ca s GD&T Tnh Bc Ninh)
BI GII CHI TIT x

a) Chng minh t gic AMQI ni tip:

Ta c: MA = MC (tnh cht hai tp tuyn ct nhau) M

OA = OC (bn knh ng trn (O)) Q C

Do : MO AC . 900
MIA
I
(gc ni tip chn na ng AQB 900 x
N
A B
trn (O)) K
O H

. Hai nh I v Q cng nhn MQA 900

AM di Hnh 5
mt gc vung nn t gic AMQI ni tip c
M
trong mt ng trn.
b) Chng minh:. AQI ACO Q
C

T gic AMQI ni tip nn AQI AMI I

N
Hnh 6 A H B
O
(cng ph ) (2).
MAC
c OA = OC nn cn O. AQI AOC
CAO ACO
ACO
(3). T (1), (2) v (3) suy ra .
c) Chng minh CN = NH.
 Gi K l giao im ca BC v ACB 900
tia Ax. Ta c: (gc ni tip chn na
ng trn(O)). AC BK , AC OM OM // BK. Tam gic ABK c: OA = OB,
OM // BK MA = MK.
p dng h qu nh l Ta let ABM cho c NH // AM (cng AB) ta c:

(4). p dng h qu nh l NH CNBKM

CN BN

Ta let cho c CN // KM (cng AB) KM AM KM BM
ta c: (5). T (4) v (5) suy ra: . M KM = AM nn CN = NH (pcm).
Li bn
1. Cu 1 hnh v gi cho ta suy ngh: Cn chng minh hai nh Q v I cng
nhn AM di mt gc vung. Gc AQM vung c ngay do k b vi ACB vung,
gc MIA vung c suy t tnh cht hai tip tuyn ct nhau.
2. Cu 2 c suy t cu 1, d ACO
AQICAO
AMI
IMA
CAO
dng thy ngay , , vn li l cn
ch ra , iu ny khng kh phi khng cc em?
3. Do CH // MA , m ton yu cu chng minh CN = NH ta ngh ngay vic
ko di BC ct Ax ti K bi ton tr v bi ton quen thuc: Cho tam gic
ABC, M l trung im BC. K ng thng d // BC ct AB, AC v AM ln lt ti
E, D v I. Chng minh IE = ID. Nh c cc bi ton c lin quan n mt phn
ca bi thi ta qui v bi ton th gii quyt thi mt cch d dng.
Bi 5 Cho ng trn tm O ng knh AB c bn knh R, tip tuyn Ax.
Trn tip tuyn Ax ly im F sao cho BF ct ng trn ti C, tia phn gic ca
gc ABF ct Ax ti E v ct ng trn ti D.
a) Chng minh OD // BC.
b) Chng minh h thc: BD.BE = BC.BF
c) Chng minh t gic CDEF ni tip.
d) Xc nh s o ca gc ABC t gic AOCD l hnh thoi. Tnh din tch
hnh thoi AOCD theo R.
BI GII CHI TIT x

a) Chng minh OD // BC. Hnh 7

F
cn O (v OD = OB = R) OBD BOD
ODB
M (gt) nn . Do : OD // ODB
OBD
CBD
BC.
// C
b) Chng minh h thc: BD.BE = BC.BF. E D

(gc ni tip chn na ng ADB AD90 BE0 =

trn (O) . A
O
B

(gc ni tip chn na ng ACB AC 90 BF0

trn (O) .
vung A (do Ax l tip EAB tuyn ), c AD BE nn:

AB2 = BD.BE (1).

vung A (do Ax l tip tuyn), FAB c AC BF nn AB2 = BC.BF (2).
 T (1) v (2) suy ra: BD.BE = BC.BF.
c) Chng minh t gic CDEF ni tip:
Ta c:
CDB
CAB (hai gc ni tip cng chn cung BC)
FAC
CFA

CAB
CFA ( cng CDB
ph )
Do t gic CDEF ni tip.
Cch khc
BDFBE
DBC
BC
v c: chung v (suy t CDB EFB
B
BD.BE = BC.BF) nn chng ng BF BE
dng (c.g.c). Suy ra: . Vy t gic CDEF l t gic ni tip.
x
d) Xc nh s o ca gc ABC t gic AOCD l hnh thoi:
Ta c: (do BD l phn gic ) . ABD AD
ABC CD
CBD F

T gic AOCD l hnh thoi OA = AD = DC = OC
AD = DC = R ADABC
AC DC
120 060
60 0 0

Vy th t gic AOCD l hnh ABC 600

thoi.
Tnh din tch hnh thoi AOCD theo R: E
D C
. AC 1200 AC R 3

Sthoi AOCD = (vdt). 1 OD. AC 1 .R.R 3 R 2 3 A B

Hnh 8 2 2 2 O

Li bn

OBD
ODB
1. Vi cu 1, t gt BD l phn gic gc ABC kt hp vi tam gic
cn ta ngh ngay n cn chng minh hai gc so le trong v bng nhau.
2. Vic ch n cc gc ni tip chn na ng trn kt hp vi tam gic
AEB, FAB vung do Ax l tip tuyn gi ngay n h thc lng trong tam gic
vung quen thuc. Tuy nhin vn c th chng minh hai tam gic BDC v BFE
ng dng trc ri suy ra BD.BE = BC.BF. Vi cch thc hin ny c u vic
hn l gii lun c cu 3. Cc em th thc hin xem sao?
3. Khi gii c cu 2 th cu 3 c th s dng cu 2 , hoc c th chng
minh nh bi gii.
4. Cu 4 vi yu cu AC 1200 AC R 3
xc nh s o ca gc ABC t gic AOCD tr thnh hnh thoi khng phi l
kh. T vic suy lun AD = CD = R ngh ngay n cung AC bng 1200 t suy ra
s o gc ABC bng 600. Tnh din tch hnh thoi ch cn nh cng thc, nh cc
kin thc c bit m trong qu trnh n tp thy c gio b sung nh ,........ cc em
s tnh c d dng.
Bi 6 Cho tam gic ABC c ba gc nhn. ng trn ng knh BC ct
cnh AB, AC ln lt ti E v F ; BF ct EC ti H. Tia AH ct ng thng
BC ti N.
 a) Chng minh t gic HFCN ni tip.
b) Chng minh FB l phn gic EFN ca . A

BAC
c) Gi s AH = BC . Tnh s o gc ca ABC.
F

E
BI GII CHI TIT H

a) Chng minh t gic HFCN ni tip:

Ta c :
BFC
BEC 900
B N C

(gc ni tip chn na ng trn ng knh BC)

T gic HFCN c nn ni HFC
HNC 1800
tip c trong
ng trn ng knh HC) (pcm).
b) Chng minh FB l tia phn gic ca gc EFN:
Ta c (hai gc ni tip cng EFB BE ECB

chn ca ng trn ng knh BC).
(hai gc ni tip cng chn ECB HN BFN

ca ng trn ng knh HC).

Suy ra: . Vy FB l tia phn EFB
BFN
gic ca gc EFN (pcm)
c) Gi s AH = BC. Tnh s o gc BAC ca tam gic ABC:
FAH v FBC c: , AH = BC AFH FAH
ACB
BFC 900
FBC
(gt), (cng ph ). Vy FAH = FBC (cnh huyn- gc nhn). Suy ra: FA = FB.
AFB vung ti F; FA = FB nn BAC 450
vung cn. Do .
Bi 7 (Cc em t gii)
Cho tam gic ABC nhn, cc ng cao BD v CE ct nhau ti H.
a) Chng minh t gic BCDE ni tip.
b) Chng minh AD. AC = AE. AB.
c) Gi O l tm ng trn ngoi tip tam gic ABC. Chng minh OA
DE.
d) Cho bit OA = R , . Tnh BAC 600
BH. BD + CH. CE theo R.

Bi 8 Cho ng trn (O) ng knh AB. Trn tia AB ly im D nm ngoi

on AB v k tip tuyn DC vi ng trn (O) (C l tip im). Gi E l chn
ng vung gc h t A xung ng thng CD v F l chn ng vung gc h
E
t D xung ng thng AC. F

Chng minh: C

a) T gic EFDA ni tip. =

b) AF l phn gic ca .
EAD A //
O B D
 c) Tam gic EFA v tam gic BDC ng dng.
d) Cc tam gic ACD v ABF c cng din tch.
(Trch thi tt nghip v xt tuyn vo lp 10- nm hc 2000- 2001)

BI GII
a) Chng minh t gic EFDA ni tip:
Ta c: (gt). Hai nh E v F AED AFD 900
cng nhn AD di gc 900 nn t gic EFDA ni tip c trong mt ng trn.
b) Chng minh AF l phn gic ca gc EAD:
Ta c:
CD CAD
. Vy ( so le AE EAC
AE // OC
trong) OC CD
Tam gic AOC cn O (v OA CAO
EAC
CAD
OCA
= OC = R) nn . Do : . Vy AF l phn gic ca gc EAD (pcm).
c) Chng minh tam gic EFA v tam gic BDC ng dng:
EFA v BDC c:

(hai gc ni tip cng chn EFA AE

CDB
ca ng trn ngoi tip t gic EFDA).
. Vy EFA v BDC EAC
CAB

EAF
BCD
ng dng (gc- gc).

CAB DCB
d) Chng minh cc tam
gic ACD v ABF c cng din tch:
SACD = v SABF = . (1) 11
DF
BC..AFAC
22 AC
BC
BC // DF (cng AF) nn hay
DF. AC = BC.AF (2). DF AF
T (1) v (2) suy ra : S ACD = SABF (pcm) (Lu : c th gii 2 cch khc
na).
Bi 9 Cho tam gic ABC ( ) BAC 450
ni tip trong na ng trn tm O ng knh AB. Dng tip tuyn vi ng
trn (O) ti C v gi H l chn ng vung gc k t A n tip tuyn . AH ct
ng trn (O) ti M (M A). ng vung gc vi AC k t M ct AC ti K v
AB ti P.
a) Chng minh t gic MKCH ni tip.
b) Chng minh MAP cn.
c) Tm iu kin ca ABC ba im M, K, O thng hng.
H
BI GII M
C
a) Chng minh t gic MKCH ni tip:
Ta c : (gt), (gt) MKC 900
MHC K

T gic MKCH c tng hai gc i nhau B

A O P
 bng 1800 nn ni tip c trong mt ng trn.
b) Chng minh tam gic MAP cn:
AH // OC (cng vung gc MAC ACO
CH) nn (so le trong)
AOC cn O (v OA = OC = MAC ACO
MAB
CAO
R) nn . Do : . Vy AC l phn gic ca . Tam gic MAP c AK l ng cao
(do AC MP), ng thi l ng phn gic nn tam gic MAP cn A (pcm).
Cch 2 T gic MKCH ni AMP HMK
CBA
HCA AC HCK

1 MPA
CBA
tip nn (cng b ). (cng bng s), 2 (hai gc ng v ca MP// CB).
Suy ra: . Vy tam gic AMP AMP APM
cn ti A.
c) Tm iu kin cho tam gic ABC ba im M; K; O thng hng:

Ta c M; K; P thng hng. Do M; K; O thng hng nu P O hay AP =
PM. Kt hp vi cu b tam gic MAP cn A suy ra tam gic MAP u.
0
Do . o li: ta chng CAB 30
minh P O:
MAB
MAB 000

Khi (do AC l phn gic ca ) MAO CAB 30
60
. Tam gic MAO cn ti O c nn MAO u. Do : AO = AM. M AM = AP (do
MAP cn A) nn AO = AP. Vy P O.
Tr li: Tam gic ABC cho CAB 300
trc c th ba im M; K v O thng hng.
Bi 10 Cho tam gic ABC vung A, ng cao AH. ng trn tm O
ng knh AH ct cc cnh AB, AC ln lt ti M v N ( A M&N). Gi I, P v
Q ln lt l trung im cc on thng OH, BH, v CH. Chng minh:
a) AHN ACB A

b) T gic BMNC ni tip. N

O
c) im I l trc tm tam gic APQ.
M I
BI GII
a) Chng minh : AHN ACB B
/
P
/
H
//
Q
//
C

(gc ni tip chn na ng ANH 900

trn (O)).
Nn Tam gic ANH vung ti AHN ACB
AHC
HAC 900
N. (do AH l ng cao ca ABC) nn tam gic AHC vung H. Do (cng
ph ).
b) Chng minh t gic BMNC ni tip:
Ta c : (hai gc ni tip cng AMN AHN
chn cung AN).
(cu a). AHN ACB

Vy: . Do t gic BMNC AMN ACB

l mt t gic ni tip.
 c) Chng minh I l trc tm tam gic APQ:
OA = OH v QH = QC (gt) nn QO l ng trung bnh ca tam gic
AHC. Suy ra: OQ//AC, m AC AB nn QO AB.
Tam gic ABQ c AH BQ v QO AB nn O l trc tm ca tam gic. Vy
BO AQ. Mt khc PI l ng trung bnh ca tam gic BHO nn PI // BO. Kt
hp vi BO AQ ta c PI AQ. Tam gic APQ c AH PQ v PI AQ nn I l trc
tm tam gic APQ (pcm).
Bi 11 Cho ng trn (O;R) ng knh AB.Gi C l im bt k thuc
ng trn (C A&B). M, N ln lt l im chnh gia ca cc cung nh AC
v BC. Cc ng thng BN v AC ct nhau ti I, cc dy cung AN v BC ct
nhau P. Chng minh:
a) T gic ICPN ni tip. Xc nh tm K ca ng trn ngoi tip t gic
.
b) KN l tip tuyn ca ng trn (O; R).
c) Chng minh rng khi C di ng trn ng trn (O;R) th ng thng MN
lun tip xc vi mt ng trn c nh.
BI GII
a) Chng minh t gic ICPN ni tip. Xc nh tm K ca ng trn ngoi
I
tip t gic :
Ta c (gc ni tip chn na ACB ANB 900 K
ng trn (O)). C /

Do :
ICP
INP 90 0
= H
N
M
T gic ICPN c nn ni ICP
INP 1800 P /
=
tip c A B
O
trong mt ng trn. Tm K ca ng trn ngoi tip
t gic ICPN l trung im ca on thng IP.
b) Chng minh KN l tip tuyn ca ng trn (O).
Tam gic INP vung ti N, K l trung im IP nn
. Vy tam gic IKN cn K . KNKIN 1
KNI
KI IP
Do (1). 2
Mt khc (hai gc ni tip NKP
NCP
cng chn cung PN ng trn (K)) (2)
N l trung im cung CB CN BN CN NB
nn . Vy NCB cn ti N.
Do : (3). T (1), (2) v (3) NCBINK
IBC
NBC
suy ra , hai gc ny v tr ng v nn KN // BC.
Mt khc ON BC nn KN ON. Vy KN l tip tuyn ca ng trn
(O).
Ch : * C th KNI
ONB 900 KNO 900
chng minh

* hoc chng KNA ANO 900 KNO
900
minh .
c) Chng minh rng khi C di ng trn ng trn (O) th ng thng MN
lun tip xc vi mt ng trn c nh:
Ta c (gt) nn . Vy OM l AOM
AMAOC
MC
MOC
phn gic ca .
Tng t ON l phn gic MON COB
AOC
900
ca , m v k b nn .
Vy tam gic MON vung cn O.
K OH MN, ta c OH = R22 OM.sinM = R. = khng i.
Vy khi C di ng trn ng R 2 2 trn (O) th ng thng MN lun tip
xc vi mt ng trn c nh (O; ). 2
Bi 12 T im A ngoi ng trn (O), k hai tip tuyn AB, AC ti
ng trn ( B, C l cc tip im). ng thng qua A ct ng trn (O) ti
D v E (D nm gia A v E , dy DE khng qua tm O). Gi H l trung im ca
DE, AE ct BC ti K .
a) Chng minh t gic ABOC ni tip ng trn .
b) Chng minh HA l tia phn BHC gic ca B

c) Chng minh : . 2 1 1
//
AK AD AE
A O
BI GII
a) Chng minh t gic ABOC ni tip: //
D /
K
(tnh cht tip tuyn) ABO ACO 90 0 H /
E
T gic ABOC c nn ni ABO ACO 1800
C

tip c trong mt ng trn.

b) Chng minh HA l tia phn gic ca gc BHC:
AB = AC (tnh cht hai tip AHB AB AC AHC
tuyn ct nhau). Suy ra . Do . Vy HA l tia phn gic ca gc BHC.
c) Chng minh : 2 1 1

AK AD AE
ABD v AEB c: B

chung, (cng bng s )

ABDBAE
1 AEB
BD
2
=
Suy ra : ABD ~ AEB
Do : (1) AB AD A _
AB 2 AD. AE O
AE AB
ABK v AHB c: =
D /
K
chung, (do ) nn chng ng ABK
ABBAH

AC
AHB
H
/
E
dng. C

Suy ra: (2) AK AB

AB AK . AH
2

AB AH
T (1) v (2) suy ra:
AE.AD = AK. AH

=== AD
22AD AD
12AD
2 DH2AH
DH AH
ED
AK
AE
AE. AD
. AD
AE. AD
 1 AD
= (do AD + DE = AE v DE = AE 1

2DH). AD
AE. AD
AE
Vy: (pcm). 2 1 1

AK AD AE

Bi 13 Cho ng trn (O;R) MAB 600

c ng knh AB. Trn ng trn (O;R) ly im M sao cho . V ng trn
(B; BM) ct ng trn (O; R) ti im th hai l N.
a) Chng minh AM v AN l cc tip tuyn ca ng trn (B; BM).
b) K cc ng knh MOI ca ng trn (O; R) v MBJ ca ng trn (B;
BM). Chng minh N, I v J thng hng v JI . JN = 6R2
c) Tnh phn din tch ca hnh trn (B; BM) nm bn ngoi ng trn (O;
R) theo R.
BI GII M
a) Chng minh AM v AN l cc tip tuyn ca
ng trn (B; BM). Ta c . AMB ANB 900
60
B
A O
(gc ni tip chn na ng trn(O)).
im M v N thuc (B;BM); AM MB J

v AN NB. Nn AM; AN l cc tip tuyn ca (B; BM). N I

b) Chng minh N; I; J thng hng v JI .JN = 6R2.

(cc gc ni tip chn na MNI 900
MNJ
ng trn tm O v tm B). Nn IN MN v JN MN . Vy ba im N; I v J
thng hng.
Tam gic MJI c BO l ng MAO 600
trung bnh nn IJ = 2BO = 2R. Tam gic AMO cn O (v OM = OA), nn tam
gic MAO u.
AB MN ti H (tnh cht dy chung ca hai ng trn (O) v (B) ct nhau).
Nn OH = . Vy HB = HO NJ R1 31R
3R
R2. R 3R
OA
+ OB = . 2 22
Vy JI . JN = 2R . 3R = 6R2
c) Tnh din tch phn hnh trn (B; BM) nm ngoi ng trn (O; R) theo
R:
Gi S l din tch phn hnh trn nm (B; BM) nm bn ngoi hnh trn (O;
R). S1 l din tch hnh trn tm (B; BM). S2 l din tch hnh qut MBN. S3 ; S4 l
din tch hai vin phn cung MB v NB ca ng trn (O; R).
Ta c : S = S1 (S2 + S3 + S4).

R60MB03 22MB
2
Tnh S1: . Vy: S1 = . MAB R33R 21200
Tnh S2: S2 = = 2 R2R30 6060000 2
MBN
Tnh S3: S3 = Squt MOB SMOB. RMOB .120
360 0120

R
0
Squt MOB = . 360 3

OA = OB SMOB = SAMB = = = 1 .11RR. AM 21
.R 3.MB 3
2 42 24
 Vy S3 = = S4 (do tnh cht i RR2 2 3 xng). T S = S1 - (S2 + 2S3)
22 2 2
= = (vdt). R11 2
R2323RR 43R R 3 3

Bi 14 Cho ng trn 2 36 2
(O; R) , ng knh AB . Trn
tip tuyn k t A ca ng trn ny ly im C sao cho AC = AB . T C k tip
tuyn th hai CD ca ng trn (O; R), vi D l tip im.
a) Chng minh rng ACDO l mt t gic ni tip.
b) Gi H l giao im ca AD v OC. Tnh theo R di cc on thng AH;
AD.
c) ng thng BC ct ng MHD 450
trn (O; R) ti im th hai M. Chng minh .
d) ng trn (I) ngoi tip tam gic MHB. Tnh din tch phn ca hnh trn
ny nm ngoi ng trn (O; R).
C
BI GII
a) Chng minh t gic ACDO ni tip: //

(tnh cht tip tuyn).

CAO CDO 90 0
= M
T gic ACDO c nn
CAO CDO 180 0 D

I
ni tip c trong mt ng trn. H
_

b) Tnh theo R di cc on thng AH; AD: A /

O
/ B

CA = CD (tnh cht hai tip tuyn ct nhau);

OA = OD =R v AH = HD OC AD
Tam gic ACO vung A, AH OC
nn = =. Vy AH = v AD = 1 2 1242R51 2521 2 1 2
2AH = . AH R 4R AO5 2 R AC
c) Chng minh :
MHD 450
(gc ni tip chn na ng ACM
AMB MHD
CMA 90900 0

trn) . Hai nh H v M cng nhn AC di gc 900 nn ACMH l t gic ni tip.

Suy ra: .
Tam gic ACB vung ti A, AC ACB 450
= AB(gt) nn vung cn. Vy .
Do : .
MHD 450
d) Tnh din tch hnh trn (I) nm ngoi ng trn (O) theo R:
T v m (do CAB vung MHD CBA
CHD 45
CHM
90 000 0
4545
cn B).
Nn T gic HMBO ni MHB CHM
MOB CBA
900
tip . Do . Vy tm I ng trn ngoi tip tam gic MHB l trung im MB.
Gi S l din tch phn hnh trn (I) ngoi ng trn (O).
S1 l din tch na hnh trn ng knh MB. S2 l din tch vin phn MDB.
Ta c S = S1 S2 . Tnh S1:
90 2
1 R 2 MB
0
. Vy S1 = . MB R2 2
.
2 2
4
 20
Tnh S2: S2 = SqutMOB SMOB R2R.90 R 2R 2

==. 40 22
360
S= ()=. R 2R2 R 2

Bi 15 Cho ng trn (O) 4 4 2 2
ng knh AB bng 6cm . Gi H lim nm gia A v B sao cho AH = 1cm. Qua
H v ng thng vung gc vi AB , ng thng ny ct ng trn (O) ti C v
D. Hai ng thng BC v DA ct nhau ti M. T M h ng vung gc MN vi
ng thng AB ( N thuc thng AB).
a) Chng minh MNAC l t gic ni tip.
b) Tnh di on thng CH v ABC tnh tg.
c) Chng minh NC l tip tuyn ca ng trn (O).
d) Tip tuyn ti A ca ng trn (O) ct NC E. Chng minh ng thng
EB i qua trung im ca on thng CH.
BI GII M
a) Chng minh t gic MNAC ni tip: K
C

(gc ni tip chn na ng ACB 90 0

E I
trn)
Suy ra . T gic MNAC c MCA
N C 180 900 0
N A B
H O
nn ni tip c trong mt ng trn.
b) Tnh CH v tg ABC.

AB = 6 (cm) ; AH = 1 (cm) HB = 5 (cm). D

Tam gic ACB vung C, CH AB
CH2 = AH . BH = 1 . 5 = 5 CH CH 5 5

(cm). Do tg ABC = . BH 5
c) Chng minh NC l tip tuyn ca ng trn (O):
ADC
Ta c (hai gc ni tip cng NMA AC ABC
11
NMA
ABC
NCA NCA ADC

chn cung AN ca ng trn 22
ngoi tip t gic MNAC). (so le trong ca MN // CD) v (cng chn ) Nn . Do
s s . Suy ra CN l tip tuyn ca ng trn (O). (xem li bi tp 30 trang 79
SGK ton 9 tp 2).
d) Chng minh EB i qua trung im ca CH:
Gi K l giao im ca AE MANDAB
DAB
AKB
MN MCN
MAN DCB
DCB
v BC; I l giao im ca CH v EB. KE//CD (cngvi AB) (ng v). (cng chn
cung BD). (i nh) v (cng chn ).
Suy ra: cn E. Do EKC
ECK KEC
EK = EC. M EC = EA (tnh cht hai tip tuyn ct nhau) nn EK = EA.
BI
CIABE
KBE
c CI // KE v c IH // AE . IH
KE
AE
CI BE
IH
Vy m KE = AE nn IC = IH
(pcm). KE AE
 Bi 16 Cho ng trn tm O, ng knh AC. V dy BD vung gc vi
AC ti K (K nm gia A v O). Ly im E trn cung nh CD (E khng trng C v
D), AE ct BD ti H.
a) Chng minh tam gic CBD cn v t gic CEHK ni tip.
b) Chng minh AD2 = AH. AE.
c) Cho BD = 24cm; BC = 20cm. Tnh chu vi hnh trn (O).
d) Cho . Trn na mt BCD
phng b BC khng cha im A, v tam gic MBC cn ti M. Tnh gc MBC
theo M thuc ng trn (O).
Hng dn
B
c) Tnh BK = 12 cm, CK = 16 cm, dng h thc _ /
?
M

lng tnh c CA = 25 cm R = 12,5 cm. /

T tnh c C = 25 O
A
K
C
d) M (O) ta cn c t gic ABMC ni tip.
ABM 1800 0
ACM
H

90 0
2MBC 180 E
0 2
T tnh c . 180
MBC
Bi 17 Cho na ng trn 4 D

(O) ng knh AB. Trn na mt phng b AB cha na ng trn k tip tuyn

Ax v dy AC bt k. Tia phn gic ca gc xAC ct na ng trn ti D, cc tia
AD v BC ct nhau ti E.
a) Chng minh ABE cn.
b) ng thng BD ct AC ti K, ct tia Ax ti F . Chng minh t gic ABEF
ni tip.
c) Cho . Chng minh AK = CAB 300
2CK.
Bi 18 T im A ngoi ng trn (O) v hai tip tuyn AB; AC v ct
tuyn AMN khng i qua tm O. Gi I l trung im MN.
a) Chng minh AB2 = AM. AN
b) Chng minh t gic ABIO ni tip .
c) Gi D l giao im ca BC IB DB
v AI. Chng minh IC DC
Bi 19 Cho tam gic ABC ni BAC tip ng trn (O). Phn gic trong
ca ct BC ti D v ct ng trn ti M. Phn gic ngoi ti Act ng thng BC
ti E v ct ng trn ti N. Gi K l trung im ca DE. Chng minh:
a) MN vung gc vi BC ti trung im ca BC.
b) ABN EAK

c) AK l tip tuyn ca ng trn (O).

Bi 20 Cho ba im A, B,C nm trn ng thng xy theo th t . V
ng trn (O) i qua B v C. T A v hai tip tuyn AM v AN . Gi E v F ln
lt l trung im ca BC v MN.
 a) Chng minh AM2 = AN2 = AB. AC
b) ng thng ME ct ng trn (O) ti I. Chng minh IN // AB
c) Chng minh rng tm ng trn ngoi tip tam gic OEF nm trn mt
ng thng c nh khi ng trn (O) thay i.
Bi 21 Cho ng trn (O) ng knh AB = 2R . im C nm trn (O) m
AC > BC. K CD AB ( D AB ) . Tip tuyn ti A ca ng trn (O) ct BC
ti E. Tip tuyn ti C ca ng trn (O) ct AE ti M. OM ct AC ti I . MB ct
CD ti K.
a) Chng minh M l trung im AE.
b) Chng minh IK // AB.
c) Cho OM = AB. Tnh din tch tam gic MIK theo R.
Bi 22 Trn cung nh BC ca ng trn ngoi tip tam gic u ABC ly
mt im P tu . Gi l giao im ca AP v BC.
a) Chng minh BC2 = AP . AQ .
b) Trn AP ly im M sao cho PM = PB . Chng minh BP+PC= AP.
1 1 1 c) Chng minh .

PQ PB PC
Bi 23 Cho na ng trn
(O) ng knh AB = 2R v im C nm ngoi na ng trn. CA ct na ng
trn M, CB ct na ng trn N. Gi H l giao im ca AN v BM.
a) Chng minh CH AB .
b) Gi I l trung im ca CH. Chng minh MI l tip tuyn ca na ng
trn (O).
c) Gi s CH =2R . Tnh s o MN cung .

Bi 24 Cho na ng trn ng knh AB = 2R v dy MN c di bng

bn knh (M thuc cung AN). Cc tia AM v BN ct nhau I. Cc dy AN v BM
ct nhau K.
a) Tnh v . AKB
MIN
b) Tm qu tch im I v qu tch im K khi dy MN thay i v tr .
c) Chng minh I l trc tm ca tam gic KAB .
d) AB v IK ct nhau ti H . Chng minh HA.HB = HI.HK .
e) Vi v tr no ca dy MN th tam gic IAB c din tch ln nht? Tnh gi
tr din tch ln nht theo R.
Bi 25 Trn ng trn (O) ly ba im A, B v C. Gi M, N v P theo th t
l im chnh gia ca cc cung AB, BC v AC. BP ct AN ti I, NM ct AB ti E.
Gi D l giao im ca AN v BC. Chng minh rng:
a) BNI cn. b) AE.BN = AN AB
BN BD
EB.AN. c) EI BC. d) .
Bi 26 Cho hai ng trn (O) v (O1) ngoi nhau. ng ni tm OO1 ct
cc ng trn (O) v (O1) ti cc im A, B, C, D theo th t trn ng thng.
K tip tuyn tuyn chung ngoi EF (E (O), F (O1)). Gi M l giao im ca
AE v DF, N l giao im ca EB v FC. Chng minh rng:
a) T gic MENF l hnh ch nht.
b) MN AD.
c) ME . MA = MF . MD.
--- HT----