Visoka zdravstveno-sanitarna kola strukovinih studija - Visan

SEMINARSKI RAD

PREDMET: Protetika i ortotika

Tema: Timski rad u protetici i uloga pojedinih lanova tima, pojam invalidne
psihe

Metor: Student:
Medi dr Veselin Uro Vasi 27-IV/2014
Specijalista fizikalne medicine i rehabilitacije
 UVOD

Rehabilitacija lica sa amputacijom je kompleksna, visokospecijalizovana rehabilitacija

koja zahteva multidisciplinarni pristup timski rad.

Ovaj program odlikuje se sveobuhvatnou medicinske rehabilitacije, psihosocijalne, holistikog

pristupa i interdisciplinarnosti.

Ovakav pristup zahteva da ustanove u kojima se sprovodi ovaj program rehabilitacije posjeduju
visok nivo znanja i iskustva kao i prisutnost svih lanova tima tokom prosesa rehabilitacije.

Da bi rehabilitacija bila uspena prilikom planiranja potrebno je uzeti u obzir sledee

faktore: osobine linosti pacijenta, okolnosti u kojima je dolo do amputacije i doivljaj
psihikog stresa, priroda i teina oteenja, starost osobe, sociopsiholoki uslovi ivota, odnos sa
osobljem koje uestvuje u rehabilitaciji.

Svi ovi faktori su u meusobnoj interakciji i mogu delovati na pacijentovo ponaanje neposredno
po amputaciji, a imaju uticaj i na tok i ishod rehabilitacije.
 TIMSKI RAD U PROTETSKOJ REHABILITACIJI

Timski rad u rehabilitaciji pacijenata sa jednom amputacijom ekstremiteta ili vie

podrazumeva kontinuirano, koordinirano i vieetapno multidisciplinirano praenje lekara u
rehabilitaciji u invalidnog pacijenta, u cilju uoavanja i reavanja razliitih i meuzavisnih
problema. Problemi koji se javljaju mogu biti somatsko-organske prirode, psihoorganske i
psiholoke geneze. Lekar predstavlja ordinirajui faktor u rehabilitacji pacijenata sa amputacijom
ili vie amputacija.

Pored lekara i pacijenta koji je ujedno i najvaniji lan samog tima, tim sainjavaju
fizioterapeut ili radni terapeut, medicinska sestra, protetiar, socijalni radnik, psiholog i
defektolog.

Svi lanovi aktivno uestvuju u svim fazama protetske rehabilitacije i imaju obavezu
kontinuiranog praenja pacijenta.

Uticaj svih lanova je da se sprei i otkloni bezizlazan poloaj u kojem se pacijent nalazi, kao to
su: stanje oka nakon amputacije, formiranje invalidne psihe, razliite psihotraume, este
povrede mekotkivnih i kotanih struktura validnog donjeg ekstremiteta, stanje potpune socijalne i
ekonomske neizvesnosti.

Vano je uvideti specifinosti i osobine svakog pacijenta ponaosob, u smislu individualnog

pristupa, kako nai nain za razvoj kritike motivacije pacijenta, tako i dinamike osposobljavanja
u hodu sa aplikovanim protetskim pomagalom.

Koordinisan timski rad je od posebnog znaaja u poetnoj fazi fazi procene svih
preostalih validnih psihofizikih potencijala, kada se stvaraju preduslovi i utvruje nain za
razvijanje preostalih psihofizikih potencijala do optimalnog niova opti funkcionalni status,
lokalni status, stvaranje i razvijanje realne motivacije.
 ULOGA POJEDINIH LANOVA TIMA

Dakle, glavni koordinator tima u rehabilitaciji pacijenta sa protetskim pomagalom je

lekar. Lekar stvara privi utisak o pacijentu kroz razgovor i prikupljanje anamnestikih podataka,
vri kliniki pregled opteg funkcionalnog statusa (TA, EKG, labaratorijske analize i druge
nalaze). Zatim, pregled lokalnog statusa kroz analizu odreenih parametara: stanje trofike miia,
tonus i GMS amputacionog patrljka, duinu amputacionog patrljka, kao i nain i adekvatnost
terminalne hirurke obrade istog, u rasponu od korektno uraene osteomioplastike vrha patrljka
do amputacija tipa giljotine.

Takoe je vano utvrditi postojanje komplikacija tipa protruzije distalnih okrajaka kostiju,
egzostozu, neurinome, znaajne retrakcije oiljnog tkiva, prisustvo transplantiranog tkiva.
U ovoj fazi se zapoinje sa merama opte i specijalne nege (previjanje i nega oijnog tkiva,
odreuju se korektivni poloaji u postelji u cilju prevencije kontraktura, bandaa amputacionog
tkiva elastinim zavojima.

Kod amputiraca vaskularne etiologije, posebno kod dijabetiara se pored ovih mera posebno
uvodi higijenskodijetetski reim.

I tu glavnu ulogu ima medicinska sestra.

Socijalni radnik vri sagledavanje socijlno-ekonomske i porodine situacije pacijenta.

Sadraj rada socijalnog radnika u timu je saznanje o stepenu strune spreme pacijenta,
mogunost prekvalifikacije u odnosu na zanimanje do amputacije.

Uloga radnog terapeuta i defektologa je kod pacijenta kod kojih je dolo do amputacije gornjeg
ekstremiteta, koji je dominantan.

Njihov osnovni zadatak je da to ranije zaponu prebacivanje dominantnosti na validnu ruku.

 POJAM INVALIDNE PSIHE

Psiholog i lekar rade koordinirano i paralelno psiholoko ispitivanje kod pacijenta i to

najee kroz razgovor sa njim, uz puno uvaavanje njegove linosti, potujui princip
nenametljivosti, pa i opreza, osvetljavanje pojedinih segmenata podsvesnog ili svesno
potisnutog.

Takve rekcije su sasvim normalne, u vidu psihostresogenih faktora i mogue interakcije istih
(stanje oka posle amputacije, stvaranje rigidne invalidne telesne eme ili neprihvatanje
invaliditeta, brojni psihoorganski problemi, koji su nekad praeni agresijom zbog nedovoljne
brige drutvene zajednice, strah od socijalno-ekonomske neizvesnosti.

Postoje dva osnovna tipa psihoorganske reakcije:

1. Manifestna depresivna reakcija koju u osnovi karakterie prihvatanje invaliditeta sa

manje ili vie izraenom invalidnom telesnom emom i sniena motivacija;

2. Konvertovana depresivna reakcija koja je praena po pravilu neprihvatanjem invaliditeta

i nekritinom motivacijom, ponekad pogreno tumaenom kao hipermotivacija.

Aktivnosti svih lanova, posebno lekara terapeuta i psihologa kod prve grupe pacijenata se svode
na postepeno jaanje voljno-motivacionih potencijala, najee putem razgovora.

Ono to ne treba nikako je metoda komparacije sa drugim pacijentima, koji se nalze u zavrnim
fazama protetske rehabilitacije, a imaju sline prepreke (godite, nivo amputacije i dr.).
Kod druge grupe pacijenata, gde dominira konvertna depresivna reakcija sa neizbenim
elementima nekritine motivacije, neophodno je najpre potisnuti sve elemente nekritinosti, uz
postepeno razvijanje svesne predstave o prihvatanjeu gubitka jednog dela ili vie ekstremiteta.

Kod pacijenta treba potencirati da je nenaruen integritet samog oveka, u intelektualnom,

moralnom, socijalnom i svakom drugom obliku. Tek nakon toga se mogu stvarati preduslovi za
razvoj kritike-realne motivacije, to je od presudnog znaaja u kasnijim fazama procesa
protetske rehabilitacije, i esto je odluujui faktor u vezi prihvatanja ili neprihvatanja proteze.
 ULOGA FIZIOTERAPEUTA U TIMU

Nakon sumiranja i analize dobijenih saznanja o pacijentu, kako o njegovom osnovnom problemu
amputaciji, tako i o pacijentu kao integralnoj celini u psiholokom pogledu, lekar je obavezan
da konkretizuje dobijena saznanja kroz:

1. Kineziterapijski program sa individualno datom dinamikom istog, uz estu primenu odreenih

fiziklnih procedura, i to je osnovni delokrug rada fizioterapeuta.

Individualno dati kineziterapijski tretmn ima za cilj postepenu nadogradnju, do optimalnog

nivoa, kako opteg funkcionalnog statusa, tako i morfoloko-funkcionalnih kvaliteta
amputacionog patrljka i susednih lokomotornih segmenata s kojima ini funkcionalnu celinu.

Stepen i optereenja i dinamiku svakog indiviudalno datog program direktno opredeljuju

parametri dobijeni sveobuhvatnom analizom svih preostalih validnih psihofizikih potencijala.

2. Nalog za privremenu protezu i obuku u hodu sa istom kroz. Time se stvaraju pretpostavke za
razvoj realne motivacije pacijenta.

Izrada, aplikacija i statiko centriranje privremene proteze su osnovni zadaci jednog protetiara,
a obuka u hodu sa protezom ili korienjem proteze kao asistivne ruke, ine delokrug rada
fizioterapeuta ili radnog terapeuta.
 ZAKLJUAK

Dobro organizovan tim u rehabilitaciji postie rezultate, podie kvalitet profesionalnog

delovanja i dovodi do veeg zadovoljstva bolesnika i lanova njihovih porodica.
Za timski rad neophodna je saradnja vie lekara raznih specijalnosti i subspecijalnosti kao i u
sestrinskoj struci, a uz to i saradnja s raznim drugim profesijama kao to su psiholozi, socijalni
radnici, protetiari, ortotiari i drugi. Takoe, efikasan timski rad u rehabilitaciji i kvalitetna
komunikacija s pacijentima, lanovima njihovih porodica, moe znaajno prevenirati greke u
radu, nezadovoljstvo pruenom uslugom