DVAN LGTT-TRK LE ANADOLU AIZLARINDAK ORTAK UNSURLAR

ZERNE *

Yard. Do. Dr. Ali AKAR **

www.kasgarlimahmut.org

Yazdaki tm szckleri aaya aldm.

Alnt

adk DS "yaramaz, srnak; ters, aksi, yanl, deiik" (I 87)

DLT aduk "bozuk, belirsiz, deiik" (I 65)

~aduk "kark, bozuk, kusurlu, ters, aksak, eksik" YTS 3;

aduk "fault, defect; useless, bad; excessively heavry" EDPT 80

alak DS "ssz, tenha, bo, ak" (I 101)

DLT aglak "ssz, orak, oturulmayan yer, bo" (I 119)

~ala:k "uninhabited, remote, lonely" EDPT 84

ark DS "ar, sanc, yel" (I 110)

DLT agrg "ar" (I 98)

~ar "ar, zahmet, huzursuzluk, hastalk" KB/421; ar "pain, painful" EDPT 90

<ar-; ar "ar, hastalk, sz" EUTS 7; Kkt. ar- "hastalanmak" (BK G/9)

ark DS "eya, yk, yolculukta gnderilen eya, arlk" (I 109)

DLT aruk "pl prt, arlk, yk" (I 99)

~ark "arlk, eya, ev eyas" YTS 5; ar "a heavy objekt,

heavy baggage" EDPT 90

al DS "dnde gveyin zerine atlan mendil byklnde krmz bez" (I 166)

DLT al "eer rts yaplan turuncu ipek kuma" (I 81)

alknmak DS "armak, alklamak" (I 223)

DLT alknmak "mahvolmak, yok olmak, bitmek, tkenmek" (I 82, 195)

~alkn- "to use oneself up, exhaust oneself" EDPT 138-139; alkmak "azalmak, bitmek"

EUTS 12; Kkt. alkn- "azalmak, mahvolmak, bitmek" (KT G/9; BK K/7)

aran DS "ova, kuytu, scak yer, klak" (I 298)

DLT. aran "ahr, at tavlas" (I 76)

~aran "a stable" EDPT 232

au[4] DS "boya yaplan krmz toprak" (I 363)

DLT au "krmz toprak, a topra" (I 89)

~au "red ochre" EDPT 256

atasaun DS "alim, tabip" (I 366)

DLT atasaun "hekim, doktor" (I 86, 403)

aymak DS "sylemek, anlatmak, nakletmek, konumak", (I 421)

DLT. aymak "sylemek" (I 36)

~aymak/eyitmek "sylemek, devaml anlatmak" YTS 87; ay- "demek, sylemek" KB/82

ayr DS "saman ya da baak demetlerini toplamak iin yaplm alet" (I 430)

DLT ar "buday temizlemek iin kullanlan yaba, atal, atal denek" (I. 126)

~ar "forked, a forked objekt" EDPT 63

balam DS "sulu amur" (II 503)

DLT balk "amur" (I 379)

~Kkt. balk "amur" (KT K/8)

bayak DS "demin, az nce" (II 575)

DLT baya "az nce" (I 37)

~bayak "demin, az nce" YTS 28

bayk DS "doru, gerek, phesiz", (II 579)

DLT bayk "doru sz" (III 166)

~bayk "ak, belli, aikar, gerek, kukusuz" YTS 28

baymak DS "zengin olmak", (II 579)

DLT bayumak "zenginlemek", (III 274)

~baymak "zengin olmak" YTS 28; bayu- "zenginlemek" KB/895; bayu- "to be, or

become, rich" EDPT 384; baymak "zenginlemek, varlklanmak" EUTS 36; Kkt. bay

"zengin" (KT D/29)

beleg[5] DS "erkein kz tarafna verdii dn hediyesi" (II 608)

DLT belek "armaan, konuun getirdii armaan" (I 385)

~belek "hediye, armaan" YTS 30; beleg "a gift" EDPT 338

belgi DS "nian" (II 616)

DLT belg "alamet, nian" (I 427)

~belg "alamet, nian" KB/180; belg "sign, mark" EDPT 340; belg "alamet, sembol,

iaret, belge" EUTS 38

belik DS "iaret, iz, nian" (II 617)

DLT belik "yara yoklamak iin kullanlan mil" (I 385)

~belik "niane, alamet, rnek" YTS 30

boduk DS "deve yavrusu" (II 720)

DLT botuk "deve yavrusu" (III 218)

~botu "camel, colt, usually under a year old" EDPT 299 <Mong. botogan

bo DS "boha", (II 722)

DLT bo "boha, eya konan heybe" (II 133)

~bo "boha" YTS 36; bo: "bundle" EDPT 311

bk/bke DS "ak kemiinin yumru taraf", (II 767)

DLT bk "an srtnn yukar gelmesi" (III 130)

bkmek DS "dolmak, tamak", (II 767)

DLT bkmek "eilerek yere kapanmak; gz doymak" (II 18)

~bg- "to collect, gather together" EDPT 324

alu DS "kepe eklinde balk a" (III 1257)

DLT awl "tutma szgeci" (III 442)

~o:vl "a sieve for sifting cereals" EDPT 397

aak DS "eski" (III 1038)

DLT ahak "kurutulmu kays, zn gibi meyveler" (I 469)

~ahamak "sarslp gevemek, kaamak" YTS 48; axa:k "stony ground" EDPT 412

ahrak DS "dalarn ypranm yerleri" (III 1040)

DLT akrak "kel, dazlak" (I 469)

~akrak "bald" EDPT 410

al[6] DS "ala renk" (III 1047)

DLT al "alaca, kr" (III 156)

~al "alaca, kr" KB/1098; al "grey" EDPT 417

art DS "sularn getirdii er p" (III 1084)

DLT art "para" (I 341)

ekik DS "sere byklnde tarla kuu" (III 1112)

DLT ekik "sereye benzer alacal bir ku ki kayalklarda bulunur" (II 287)

~ekk "tarla kuu" YTS 52; ekik "the lark" EDPT 415

etk DS "kedi yavrusu", (III 1152)

DLT etk "kedi", (I 388)

~etk "kedi" YTS 53; etk "cat" EDPT 402

[7] DS "st kazanlarnn zerine kapatmak iin kamtan yaplan rt" (III 1158)

DLT "gebelerin sele saz ile yaptklar adr rts" (III 128)

~ "adrlarda ubuklardan rlm paravana gibi blme" YTS 54; u "bundle" EDPT

405
kana DS "kz kardeinin ocuu, yeen" (III 1165)

DLT kan "yeen, hala ve teyze olu" (I 402)

~kan "the son of one's maternal aunt" EDPT 409; Kkt. kan "yeen, teyze olu" (KT

K/13)

in DS "z, katksz", (III 1225)

DLT in "iyice, bsbtn" (III 357)

~in "gerek, doru, halis" YTS 56; :n "true, genuine; truth" EDPT 424; n "gerek,

gereklik, doru" EUTS 61, <in. chn "drst, doru" (Alt.Gr. 272)

en DS "ucu eri baston" (III 1279)

DLT gen "topu ekmek iin kullanlan ucu eri bir denek, evgen" (I 187)

~gen "a stick with a curved end" EDPT 416 <Far. ewgn

dirkemek DS "arka arkaya tek sra olmak" (V 1518)

DLT tirkemek "toplanmak, toplamak, derlemek" (I 149)

~terge- "to walk" EDPT 545-546

eir[8] DS "karn arsna kar kullanlan bir eit kk" (V 1678)

DLT egir "karn arsn saaltmak iin bir kk (ila)" (I 53)

~egir "karn arsna kullanlan bir kk, andz" YTS 78; egir "a medicinal root" EDPT 112

eirmek DS "hayvanlar bir araya toplamak" (V 1679)

DLT egirmek "sevketmek, dndrmek, evirmek" (I 178)

~egirtmek "kuatmak, sarmak, muhasara etmek" YTS 78; egir- "to surround, encircle"

EDPT 113; egirmek "eirmek, evirmek, kuatmak" EUTS 69; Kkt. egir- "kuatmak" (BK

K/7)

eme DS "glgelik, kaya alt", (V 1681)

DLT egme "evin kemeri" (I 130)

ekece DS "ya kk olduu halde szleri ve ileri byk olan ocuk" ( V 1692)

DLT eke "akll, kk kz, byklk eseri gsteren kk kz" (I 52)

~eke "junior (paternal) aunt; elder sister" EDPT 100; eke "abla" EUTS 70; Kkt. eke

"abla" (KT K/9)

elduran DS "dalarda yetien ve ay piirilen bir eit ot" (V 1708)

DLT eldrk "zerlik otu ve tohumu" (III 12, 412)

eme DS "hedef" (V 1732)

DLT emelemek "nian almak" (I 299)

~ama "a target" EDPT 156

endik DS "utanga, sklgan", (V 1747)

DLT endik "akn" (I 106)

~endikmek "alamak, acemilik gstermek, armak, rkmek" YTS 83; endik "simple-

minded, stupid" EDPT 177

enemek[9] DS "hayvanlara iaret koymak amacyla kulaklarn kesmek ya da

boynuzunu kertmek" (V 1750)

DLT nemek "enemek, kulaktan bir parasn kesip imlemek" (III 256)

~enemek "hayvan idi etmek" YTS 83; ene- "to earmark" EDPT 171

erin[10] DS "dudak" (V 1770)

DLT rin "dudak" (I 70)

~rin "lip" EDPT 232; erin "dudak" EUTS 74

ersek[11] DS "erkee dkn kadn", (V 1776)

DLT ersek "ortaya dm azgn kadn, oruspu" (I 104)

~ersek "erkek isteyen kadn" YTS 85; erseg "a woman who runs after men,

nymphormaniac" EDPT 237

almak DS "zplamak, hoplamak" (VI 1901)

DLT kalmak "sramak, amlanmak" (III 272)

~kalkmak "sramak, hoplamak, kalkmak" YTS 123; kal- "to jump" EDPT 617

gem DS "insan ve hayvanda alt ve st dudan birletii yerde meydana gelen atlak,
yara" (VI 1985)

DLT kem "hastalk" (I 338)

~kem "hastalk, rahatszlk" KB/1057; kem "illness" EDPT 720; kem "ar, zahmet,

hastalk, ztrap" EUTS 105

genemek DS "danmak" (VI 1990)

DLT kee "ilerde danma, grme, dnme, tedbir" (III 365)

~gee "danma, istiare" YTS 91; kie "danma, grme, dnme" KB/5650;

ke "advice" EDPT 734 <k:ne-; kee "mzakere, mavere, dank" EUTS 105

genez DS "kolay" (VI 1991)

DLT kees "s, az, kolay, hafif" (III 364)

~geez "kolay" YTS 91; kenes (kenez) "easy" EDPT 734

gerim DS "dokumaclkta tezgahlara gerilen zg iplikleri", (VI 2002)

DLT kerim "duvarlara rtlen, kaplanan dokuma nesneler" (I 398)

geri DS "dalarn ve tepelerin st ksm, srt" (VI 2003)

DLT keri "stne klabilen da tepesi" (I 370)

~keri "the summit of any mountain that is climbed" EDPT 747

geyle DS "yaplmas istenen bir i zerinde dnme, abalama" (VI 2016)

DLT kelemek "abalamak" (III 299)

~ke "ok, iyi, iyice" KB/176; kele- "to exert" EDPT 703

gez DS "duvar talar arasna konulan har" (VI 2019)

DLT kez "st ve un gibi eylerin tencere dibinde yapp kalan paralar" (I 327)

~kez "sonra, baka; sefil, bedbaht" EUTS 108

gezek DS "sra, nbet", (VI 2021)

DLT kezik "nbet, ite nbet" (I 391)

~gezek "sra" YTS 93; kezig "sra, nbet" KB/713; kezig "turn" EDPT 758; kezig "tertipli,

dzenli, sra, dizi, muntazam sral" EUTS 108

gezer DS "havu", (VI 2022)

DLT gezer "havu" (I 431)

girgin DS "ubat aynda azan erkek deve", (VI 2083)

DLT kirkin "borann, devenin azgn zaman" (I 443)

~girgin ol- "erkek deve diisini istemek" YTS 94; kirgin "the rutting of a stallion" EDPT

743

gme DS "yada kzartlm scak ekmek" (VI 2148)

DLT kme "kle gmlerek piirilen rek" (I 12)

~gme "kl ekmei" YTS 96; kme "('food) buried (in the ashes to cook it)' EDPT 722

<km-

gn DS "olgun", (VI 2155)

DLT kni "dz, doru, emniyetli" (III 151)

~kni "dik, doru, gerek" KB/515; kni "straight; upright" EDPT 726; kni "drst, doru,

sadk, iten" EUTS 115

gymek DS "katlanmak, beklemek, sabretmek" (VI 2171)

DLT kmek "gzlemek, grmek" (II 87)

kd- "beklemek" KB/1050

ulan[12] DS " drt yandaki dii tay" (VI 2191)

DLT kolan "kolan, bardak; yaban eei" (I 214)

~kulun "tay" YTS 148; kulan "yaban eei" KB/284;kulun "a foal" EDPT 622

gvez DS "sabrsz, a gzl insan" (VI 2241)

DLT kwez "gurur, marur, gururlu" (I 252)

~kve:z "proud, pride" EDPT 692; kvez "burnu havada, marur" EUTS 118

gz DS "dokuma aygtnda iplikleri aprazlama iinde kullanlan aa" (VI 2244)

DLT kzk "ulha aygtlarndandr, birbiri zerine dmlenen birtakm iplikler olup,
onunla st eri, alt eriten ayrlr. Kuma ve kumaa benzer eyler dokuyanlara da byle

denir." (I 321)

~kci "dokumaclkta ar ipliklerini aralayan iplik tara" YTS 150); kezk "something

which is moved to and fro" EDPT 759

r DS "ar, utan" (VII 2480)

DLT r "utanma bildiren bir sz" (I 36)

rk/rk DS "ans, uur" (VII 2485)

DLT rk "khinlik, fal, yrektekini dar karma" (I 42)

~rk "divination" EDPT 213; rk "iaret, rumuz, falc" EUTS 118

ymak DS "dokuma tezgahnda hal, kilim vb. eylerin iplerini yerletirmek, germek, ip

zmek" (VII 2498)

DLT mak "salmak, gndermek, serbest brakmak" (I 210)

~ymak "bozmak, ezmek" EUTS 87

ici DS "karde" (VII 2503)

DLT ii "yaa byk olan erkek karde" (I 87)

~ece "reis, ulu, ileri gelen" YTS 78; ii "aabey" EUTS 88;ee "one's mother's younger

sister" EDPT 20

i DS "hastalk, dert" (VII 2508)

DLT ig "hastalk" (I 48)

~ig "verem, incear" YTS 113; ig "hastalk, hasta" KB/156; i:g "illness, disease" EDPT

98; ig "hastalk" EUTS 90

ilersik DS "don ukuru" (VII 2520)

DLT ilersk "alvar ukuru" (I 152)

~ilersk "ukur" YTS 114; ilersk "waist-belt" EDPT 151

ilim[13] DS "erik ve kays aalarnn kard zamk" (VII 2525)

DLT yelim "tutkal, kendisiyle ty ya da tye benzer eyler yaptrlan tutkal" (III 20, 70)
~yelim "glue, paste" EDPT 929

irtemek DS "itiip, kakmak; kavga etmek" (VII 2553)

DLT irte kopmak "bahis kzmak" (I 97)

~irdemek "aratrmak, incelemek, denetlemek" YTS 116; irte- "aratrmak" KB/6204

kesme DS "alndaki salar, kakl" (VIII 2767)

DLT kesme "kakl, zlf, perem" (I 11)

kesme "perem, sa" KB/3284

keveke DS "iyi pimemi yemek" (VIII 2275)

DLT keweg "burundaki kkrdak" (I 391)

~kevig "the cartilage of the nose" EDPT 688

kezlik DS "ak, bak" (VIII 2780)

DLT kezlik "kk kadn ba" (I 478)

~kezlik "a small knife" EDPT 760

kc DS "hardal tohumu" (VIII 2782)

DLT k "hardal" (III 238)

~k "tereye benzer bir ot, kekik" YTS 136; k: "mustard" EDPT 590

krt DS "kk" (VIII 2836)

DLT krt "ksa" (I 342)

kv DS "yazg, baht" (VIII 2849)

DLT kw "devlet, kut, baht" (I 301)

~k "kut, devlet, mutluluk" KB/2105; kv "kut, saadet" EUTS 177; kv "good fortune"

EDPT 579

ki DS "kei, koyun, deve vb. hayvanlarn yuvarlak gbresi" (VIII 2870)

DLT k "topra kabartmakta kullanlan gbre" (III 129)

~kk "gbre, erp, pislik" EUTS 174; k: "animal dung" EDPT 608

kiran DS "stbe, allk, pudra" (VIII 2881)

DLT kiren "stbe, yze srlen dzgn" (I 437)

~kire:n "white lead used as a cosmetic" EDPT 747

kiyiz DS "kee" (VIII 2888)

DLT kiiz "kee" (I 316)

~kiiz "kee" KB/4442; kidiz "kee" EUTS 109; kiiz "felt, a felt" EDPT 707

kou aac DS "da yamalarnda yetien dallarndan ok ve yay yaplan bir eit

aa, kayn aac" (VIII 2903)

DLT kou "oklar perdah etmek iin kou aacndan yaplan aygt" (I 369)

~kou ok "cross-bow arrow" EDPT 613

ksemek DS "beenmek, imrenmek" (VIII 3049)

DLT ksemek (III 265)

~ksemek "gpta etmek, imrenmek" YTS 146; kse- "istemek, arzulamak, zlemek"

KB/363; ksemek "arzu etmek, dilemek" EUTS 118; kse- "to wish, desire, long for"

EDPT 749

kt ol- DS "ktrm olmak, bacaklar tutmamak" (VIII 3054)

DLT ket "olak" (III 219)

~kt ol- "ktrm olmak, elden ayaktan dmek" YTS 151

ma DS "ite" (IX 3097)

DLT ma "al, ite anlamnda bir kelime" (III 213)

~me/ma "nah, ite al" YTS 153; ma "ve, ise, bizzat" EUTS 127

obruk[14] DS "ken, kayan toprak; kaya" (IX 3261)

DLT obrak "eskimi" (I 118)

~obruk "ukur, oyuk" YTS 165; oprak "shabby" EDPT 13

o DS "sa" (IX 3280)

DLT o "kolay" (I 41)

~o "sa, sa taraf" KB/536;o "sa, bat yn" EUTS 141

oyuk DS "bostan korkuluu" (IX 3303)

DLT oyuk "hayal, belge, bostan hy" (I 81)

~oyuk "insan ya da hayvan eklini andrr korkuluk" YTS 165; oyu "glge, hayal"

KB/3382;oyuk "mirage, landmark" EDPT 270

ozmak DS "ne gemek, yar kazanmak" (IX 3306)

DLT ozmak "bakasndan ileri gemek" (I 173)

~oz- "gemek, ileri gemek" KB/248; ozmak "kurtulmak, halas olmak, uzaklamak"

EUTS 145;Kkt. oz- "kurtulmak, ileri gitmek" (BK D/28; o:z- "to outstrip, to escape, to

surpass" EDPT 270

d DS "zaman" (IX 3309)

DLT "zaman, vakit" (I 245)

~ "zaman, vakit" KB/1211; :d "time" EDPT 35; d "zaman" EUTS 146; Kkt. d

"zaman" (BK D 18)

dgn DS "yk" (IX 3313)

DLT tkn "hikaye" (I 161)

~tgn "taklit" KB/874; tgn "story, narrative" EDPT 52

r DS "keilerin gece yattklar yer" (IX 3321)

DLT gr "koyun, geyik, bartlak kuu gibi eylerin bir arada bulunmas" (I 54)

~gr "a herd" EDPT 112; gr "hara, sr" EUTS 148

k DS "akl" (IX 3324)

DLT k "akl ve anlay" (I 48)

~g "akl, hatr, zihin" YTS 166; g "akl, anlay" KB/25; k "the mind" EDPT 99; g

"akl, zeka" EUTS 146

lltmek DS "slatmak" (IX 3333)

DLT litmek "slatmak" (I 213)

~ltmek "slatmak" YTS 168; li- "slanmak" KB/1408; lit- "to moisten, or wet" EDPT

132

mzek DS "yklacak gibi olan duvar salamlatrmak iin nne yaplan duvar" (IX

3338)

DLT mzk "eerin n ve arka taraflar, ucu" (I 105)

~mzk "the extremity of a saddle-bow in front and behind" EDPT 165

rtmen DS "yzey" (IX 3350)

DLT rtmen "dam, sath" (III 412)

~rtmen "roof and the like" EDPT 207

tk DS "bedel" (IX 3357)

DLT tki "ivaz, bedel, karlk" (I 128)

~dki "zamanla ilgili" EUTS 146; tki "equivalent exchange" EDPT 51

tmek DS "ekmek" (IX 3358)

DLT tmek "(yenecek) ekmek" II 268)

~etmek "ekmek" YTS 86; etmek/tmek "bread" EDPT 60; tmek "ekmek" EUTS 154

zlek DS "zaman" (IX 3372)

DLT zle "le vakti" (I 114)

lek "zaman, felek" KB/647; leg "time" EDPT 55

sarak DS "bardak, kadeh", (X 3514)

DLT sarak "srahi, kse, kap" (I 100)

~sarak "bardak, kadeh" YTS 177; sarak "cup, goblet" EDPT 815
sar DS "st ince deri ile kapl sandk", (X 3515)

DLT sar "deri, hereyin derisi" (I 421)

~sar "raw hide" EDPT 815

saka DS "ekilmeyen yerler" (X 3517)

DLT saka "da yamac" (III 226)

~saka "the foot of a mountain" EDPT 805

sanduva DS "blbl" (X 3536)

DLT sanduva "blbl" (I 529)

~sandva "blbl" KB/78; sanduwa: "nightingale" <Sogd. zntw'h "sweet-voiced" EDPT

837

sarmak DS "kpek havlamak, saldrmak" (X 3547)

DLT sarmak "kzmak, kmak, sert sz sylemek" (II 38)

~sarma:k "to wrap round, enfold" EDPT 852

sart DS "tccar" (X 3548)

DLT sart "tacir, tecimen, satc" (I 66)

~sart "tacir, satc" KB/2745; sart "merchant" EDPT 846; sart "kervan, tccar" <Skr.

s@rtha "kervan, tccar" EUTS 198

savc DS "szc, mektupu" (X 3553)

DLT saw "eli, peygamber; hsm ve dnrlerin arasndaki eli" (III 154)

~sa:v "go-between; a prophet; messenger" EDPT 758; sav "haberci" EUTS 199

say DS "dik, kayalk, talk yer" (X 3556)

DLT say "kara talk yer" (III 158)

~say "dibi yere gml kaygan kaya" YTS 182; say "akl" KB/212;sa:y "an area of

ground covered with stones" EDPT 858; say "kr, l, talk, bozkr" EUTS 199

serinmek DS "sabrla beklemek" (X 3589)

DLT serinmek "sabretmek" (II 167)

~serin- "sabretmek" KB/3067; serin- "to be patient" EDPT 854; sarinmek "beklemek,

tutunmak, tahamml etmek" EUTS 201

snar/sar DS "akraba, yakn; edeer" (X 3609)

DLT sar "bir eyin taraf, yan" (III 375)

~sar "kendisi gibi, benzeri arkada, akran, emsal" YTS 186; sar "yan, taraf"

KB/1786; sa:r "a side" EDPT 840; sar "bur mntkas, yn, taraf; bir nesnenin yars"

EUTS 204

sibek DS "el deirmenlerinde alt tan ortasna aklan, st tan dnmesini salayan

kk kazk ya da sivri demir" (X 3629)

DLT sibek "deirmen tann zerinde dnd demir" (I 389)

~sibek "the pivot of a hand-mill" EDPT 788

sibek DS "kk ocuklarn yataklarn kirletmemeleri iin beie taklarak sidii

oturaa gtren tahta boru, kam" (X 3628)

DLT sibek "ocuun iemesi iin beie konan kam" (I 389)

silik[15] DS "uysal (kimse)" (X 3634)

DLT silig "temiz, yakkl, tatl dilli" (I 390)

~silig "temiz, ince, nazik; tatl dilli" KB/42-43; silig/silik "clean, pure, smooth" EDPT 826;

silig/k "ar, temiz, pak, bakire" EUTS 205

sip DS "domuz yavrusu" (X 3644)

DLT sp "iki yana girmi olan tay" (I 207)

~sp "one year-old colt" EDPT 783

siyek DS "koyun, kei vb. hayvanlarn kzgnlk dnemlerinde diilik ya da erkeklik

organlarndan akan sv; ayak yolu, hela" (X 3652)

DLT sik "sidik" (III 321)

siymek A.Az "hayvan ieme, sidiklemek" (X 3652),

DLT simek "iemek" (II 295)

~si:- "to urinate" EDPT 799

sci DS "arap" (X 3704)

DLT sk "arap" (II 190)

~si "arap" YTS 195; sig "tatl" KB/1170; s:ig "sweet, a sweet substance" EDPT

796; sg "tatl arap; tatl, lezzetli" EUTS 213

ttanmak DS "knamak, ayplamak, aldatmak" (X 3821)

DLT tanmak "inkar etmek" (III 184)

~tamak "hayrete kalmak, amak" YTS 202; tan- "inkar etmek" 3892; ta:n- "to deny; to

disclaim" EDPT 513; tanmak "inkar etmek; ktlemek" EUTS 224

tap DS "uygun, oranl" (X 3822)

DLT tap "elverir, yeter" (I 318)

~tap "yetiir, kafi, doru" YTS 203; tap "elverir, yeter" KB/318; tap "satisfaction,

suffuciency; satisfactory, sufficient" EDPT 434; tap "arzu, istek" EUTS 224

tapuk DS "boyun eme, gnl verme" (X 3822)

DLT tapu "hizmet, tapma, tap" (I 373)

~tapu "hizmet, grev, ibadet, yceltme, sayg" YTS 203; tapu "hizmet, ibadet" KB/97-

467; tap "tapma, perestij etme, hrmek" EUTS 224

tar DS "sal" (X 3830)

DLT tar "kelek (rmaklarda) sal" (III 148)

~tar "a raft made of inflated skins fastened together" EDPT 528; tar "sal" EUTS 225

ttatr DS "ksa otlu ayr" (X 3843)

DLT tatr yer "kra yer" (I 361)

~tatr "a flat sown field" EDPT 458

tavu DS (Karaay gmenlerinde) "ses, hafif grlt, takrt" (X 3850)

DLT tawu "duygu ve kmldanma" (I 367)

~tav "a sound" EDPT 446

tef DS "zararl eylerin varl" (X 3858)

DLT tef "hile, al" (I 332)

~tevlig "hile, aldatma" KB/313; Kkt. teblig "hilekr, aldatc" (KT D/6); tev "trick, device"

EDPT 434

temen DS "ttn dizmeye yarayan ine" (X 3875)

DLT temen "byk ine, uvaldz" (I 402)

~temen "a large needle, packing needle" EDPT 507

ten DS "nem" (X 3876)

DLT te "gl, bataklk" (I 528)

~te "marsh" EDPT 512

ter DS "cret" (X 3888)

DLT ter "cret, alana verilen para" (III 148, 212)

~ter "cret" KB/5078; te:r "wages<sweat" EDPT 528; ter "cret" EUTS 234

tezik DS "abuk, tez" (X 3906)

DLT tezik "halk arasnda rknt, panik" (I 387)

~tezikmek "sramak" YTS 207; tezig "rkek, rkm" KB/712; tezig "panic in the tribe"

EDPT 574

tezmek DS "kamak" (X 3907)

DLT tezmek "kamak" (II

~tezmek "kamak" KB/548; tezmek "kamak, firar etmek" EUTS 236); tez- "to run away,

fly" EDPT 572

tylma DS "perhiz" (X 3927)

DLT tlmak "kanmak, ekinmek, alkoymak, engel olmak" (II 126)

~tn- "kanmak, saknmak" KB/1380; tl- "to be obstructed" EDPT 456;tdlmak "mani

olunmak" EUTS 236; Kkt. tid- "engel olmak, tutmak" (KT K/11)
tut DS "gzde oluan kara benek" (X 3997)

DLT tut "kl ve benzeri eylerin zerine ken pas" (II 281)

tkel DS "tam, btn" (X 4006)

DLT tkel "tamamen, bsbtn" (I 60)

~dkeli "hep, hepsi, btn, cmle, herkes" YTS 74; tkel "tam, btn" KB/627; tkel

"complete, entire" EDPT 480; tkel "tam, tamamyla, iyi halde" EUTS 257

ukmak DS "tasarlamak" (XI 4031)

DLT ukmak "anlamak" (I 168)

~uk- "anlamak" KB/671; uk- "to understand" EDPT 77;ukmak "anlamak, renmek"

EUTS 266

umun DS "umulan, beklenen, olmas istenen" (XI 4038)

DLT umun "umma, umut etme" (I 133)

~umn "mit, umut" KB/2812; umun- "to desire, request, or pray for" EDPT 162;umun

"umma, umut" EUTS 265

uyunmak DS "baylr gibi olmak" (XI 4051)

DLT unmak "snmek" (III 26)

~uunmak/uvunmak "baylacak hale gelmek, baylmak, akl bandan gitmek" YTS 218;

un- "snmek" KB/4694; un- "to sleep quitely, go to sleep" EDPT 62

cemek DS "lades tutumak" (XI 3308)

DLT ce "yar" (I 61)

~cemek "bahis tutumak" YTS 166; ce- "yar etmek" KB/4086; e- "to be hostile

to one another" EDPT 32; cemek "kin beslemek; ekimek" EUTS 145

yaklmak DS "almak, sevgiyle balanmak" (XI 4128)

DLT yaklmak "dokunmak, yaklamak" (III 81)

~yaklmak "derin bir sevgi duymak" YTS 230; yak- "yaklamak" KB/3448; yakmak "hoa

gitmek, yakmak" EUTS 280

yalv DS "by" (XI 4150)

DLT yalw "by, sihir" (III 33)

~yelvi "sihir" EUTS 292; ylvi "sorcery, witchcraft" EDPT 919

yamz DS "yan; yamak, kul" (XI 4156)

DLT yamz "kan iki taraf, kalann i yandan ular" (III 10)

~yamz "the groin" EDPT 940; yamz "kask" EUTS 283

yanck DS "obanlarn azk torbas" (XI 4162)

DLT yank "torba, kese" (II 250)

~yuncuk "kese, torba, boyundan geirilerek yana aslan torba" YTS 233; yancuk "a

pocket" EDPT 945; yanuk "kese, torba, cep" EUTS 283

yavlak DS "uursuz" (XI 4205)

DLT yawlak "kt, fena, deersiz" (I 177)

~yalak "kt" KB/194; yavla:k "bad, evil" EDPT 876; yablak "kt, fena" EUTS 278;

Kkt. yablak "fena, kt; ktlk" (KT D/5, BK D/20)

yay DS "yaz" (XI 4208)

DLT yay "ilkbahar, yaz" (I 13)

~yay "yaz, scak mevsim" YTS 240; yay "yaz, ilkbahar" KB/4623; ya:y "summer" EDPT

980; Kkt. yay "yaz" (BK B/3)

yelpik DS "aklna eseni yapan, deli fiek" (XI 4239)

DLT yelpik "cin ve yel arpmas" (III 46)

~ylpik "difficulty in breathing, severe asthma" EDPT 920

yenmek DS "sarsmak, silkelemek, tartaklamak" (XI 4244)

DLT yenmek "srmak; yere vurup ayayla ezmek; ktlemek" (III 303)

~yenmek "yasslatmak, yaptrmak, ekip sktrmak" YTS 242; yen- "koparmak"

KB/2945; yan- "to crush, trample on" EDPT 944; yanmak "ezmek, krmak,

paralamak" EUTS 283

yerde DS "ilde, hemehri" (XI 4250)

DLT yerde "hemehri" (I 407)

~yerde "hemehri" YTS 242; yerde "fellow, countryman" EDPT 959

yetiz DS "tamam, henz, yeteri kadar" (XI 4258)

DLT yetiz "enli, enine geni olan ey" (III 10)

~yetiz "geni, enli" KB/3416; yetiz "wide, broad, far-reaching" EDPT 894

ylamak DS "alamak" (XI 4262)

DLT ylamak "alamak" (I 272)

yla- "alamak" KB/1235

ypar DS "gzel koku" (XI 4279)

DLT ypar "misk" (I 327)

~ypar "misk" KB/64; ypar "misk, koku, rayha" EUTS 294; ypa:r "musk" EDPT 878

yrah/yrak DS "uzak, rak" (XI 4273)

DLT yrak "uzak, rak" (I 97

yirmek DS "dilmek, yarmak" (XI 4280)

DLT yermek "ya bir eyi demirle kesmeksizin uzunlamasna ayrmak" (III 58)

~yirimek "paralanmak, yarlmak" EUTS 298

yiti DS "ok ac ya da eki" (XI 4281)

DLT yitik "keskin, bilenmi" (I 384)

~yiti/iti "sert, keskin, iddetli" YTS 119; yiti "keskin" KB/927; yitig "sharp; alert, quick,

clever" EDPT 889; yiti "keskin" EUTS 299

yiv DS "koku" (XI 4283, yi "koku" (XI 4276)

DLT y "koku", (II 48)

~yiydin "kokmu, kokumu; fena halde kokulu bir ot" YTS 248); y "koku" KB/70; y:

"scent, odour, smell" EDPT 883; yd "koku, rayha, tr, misk" EUTS 293
yok/yoku DS "leke, iz, kalnt, bulak" (XI 4287)

DLT yok "anak bula" (III 4)

~yok "kt, fena; yok" EUTS 301)

yolak DS "su yolu, ark, oluk" (XI 4289)

DLT yolak "ay" (I 222)

~yolak "a small path" EDPT 925

yordam[16] DS "klavuz, yardmc" (XI 4296)

DLT yor "usta, klavuz" (III 30)

~yordam "klk, kyafet" YTS 250

yoymak[17] DS "yazlan yazy silmek, bozmak" (XI 4301); yozmak (IV) "silmek (yaz

iin) (XI 4304)

DLT yomak "silmek, bozmak, mahvetmek" (III 434)

~yoymak "silmek, imha etmek, izale etmek, bozmak" YTS 251; yo- "silmek, bozmak"

KB/2798; yo:- "to destroy, obliterate, wipe out, wipe off" EDPT 885; yodmak

"sonulandrmak, sona eritirmek" EUTS 300

yozmak DS "bitki hayvan zamanla soysuzlaarak bozulmak, yabanclamak" (XI 4303)

DLT yozamak "ksr kalmak" (III 88)

yrek DS "ocuun dmemesi iin beie balanan ip" (XI 4309)

DLT yrgek "rt" (II 289)

~yrenmek "dolamak, yaklatrma" YTS 251; yrgemek "sarmak, rtmek, evrelemek,

balamak" EUTS 303

yubanmak DS "gecikmek, ayak srmek" (XI 4310)

DLT yubanmak "ihmal etmek, yzst brakmak" (III 86)

~yuba:n- "to be careless, negligent" EDPT 878

yubatmak DS "geiktirmek" (XI 4310)

DLT yubatmak "savsaklamak, savsaklamay emretmek" (II 315)

yund/yunt DS "at; damzlk eek" (XI 4320)

DLT yund "at (cins ad) atlar, at srs" (I 235)

~yund "ksrak" YTS 253; yond "at" KB/5370; yunt "horse" EDPT 946; yunt "at" EUTS

305)