KRUG (KRUNICA)

Krunica je skup taaka u ravni ija su rastojanja od jedne stalne take (centra) jednaka datoj
veliini (polupreniku).

Centar kruga najee obeleavamo sa O

Poluprenik najee obeleavamo sa r ( pa je onda 2r prenik kruga)
Pazite: krunica je samo linija ( kruna) a krug ine ta kruna linija i sve take unutar nje

Obim kruga je O = 2r
Povrina kruga je P = r 2

Kruni luk

2r .

O
Duina krunog luka je: l=
3600 r r

O
odnosno, moe i : l=
3600 l
r
ili l=
1800

Kruni iseak

.
O

r r

Povrina krunog iseka je

l r 2 r l Pkruga
Pki = ili Pki = ili Pki =
3600 2 3600

Kruni odseak

.
O

r r

A B

l Povrina krunog odseka se dobija kad od povrine krunog iseka oduzmemo

povrinu trougla ABO.
Pods = Pise PABO

1
Kruni prsten

r
R
.
O

Pkp = (R 2 r 2 )
Povrina krunog prstena se rauna kad od povrine veeg kruga oduzmemo povrinu manjeg kruga.

Polukrug

.
2r

r 2
Povrina polukruga se naravno dobija kad povrinu kruga podelimo sa 2. Ppolukruga =
2
2r
Pazite, obim polukruga je zbir polovine obima kruga i prenika! O polukruga = + 2r = r + 2r = r ( + 2)
2

Nad istim lukom , svi periferijski uglovi su jednaki: l

.
2r

Periferijski ugao nad prenikom je prav:

.
O

r r

= 2

Nad istim lukom, centralni ugao( ) je dva puta vei od periferijskog ugla( )
To jest: =2
E sad moe i zadaci sa prijemnih iz ranijih godina:
2
r = 7cm
3,14
O=?
P=?

O = 2r
O = 2 7 3,14
O = 43, 96cm

P = r 2
P = 72
P = 49 3,14
P = 153,86cm2

Pkv = 12cm2
Pkr = ?

Nacrtajmo najpre sliku i uoimo vezu izmeu podataka...

r=d/2

Poluprenik kruga je polovina dijagonale kvadrata!

Iz povrine kvadrata emo nai duinu stranice , a zatim i dijagonalu:

3
P = a2
12 = a 2
a = 12 = 4 3 = 2 3

d =a 2
d =2 3 2
d = 2 6cm

Nadjimo poluprenik:

d
r=
2
2 6
r=
2
r = 6cm

P = r 2
2
P= 6
P = 6 cm2

O = 31, 4cm
3,14
2r = ?
P=?

Iz formule za obim kruga emo nai duinu poluprenika ( prenika).

O = 2r
31, 4 = 2r 3,14
31, 4
2r =
3,14
2r = 10cm
r = 5cm

P = r 2
P = 52
P = 25 3,14
P = 78,5cm 2

4
Nacrtajmo sliku najpre:

A 2cm B
1cm r
O

Polovina tetive AB je 2cm, i ona sa rastojanjem od centra kruga i poluprenikom pravi pravougli trougao , na

kome primenjujemo Pitagorinu teoremu.

Dakle:

r 2 = 22 + 12
r2 = 4 +1
r2 = 5

Namerno nismo traili r, jer nam za povrinu treba:

P = r 2
P = 5
P = 5 cm2

5
I ovde je neophodna slika:

6cm 8cm

B C
2r

Poto u zadatku kae da su tetive ortogonalne ( normalne) , one sa prenikom grade pravougli trougao, pa emo tu

injenicu iskoristiti i uz pomo Pitagorine teoreme nai poluprenik:

(2r ) 2 = 62 + 82
4r 2 = 36 + 63
4r 2 = 100
100
r2 =
4
r = 25
2

r = 25
r = 5cm

Sada traimo obim:

O = 2r
O = 2 5
O = 10 cm

6
l =
= 150
O=?

o
15

A B

Znamo da se duina krunog luka rauna:

2r
l= odnosno
3600
O
l= zamenimo date podatke
3600
O 150
=
3600
O
=
24
O=24 cm

7
Ako posmatramo trougao ABO, moemo zakljuiti da je on jednakokraki , jer su mu dve stranice poluprenici

kruga !

Onda su uglovi OAB i OBA jednaki i iznose po 50 stepeni: OAB = OBA = 500

O

r r

o o
50 50
A B

Traeni centralni ugao alfa emo nai:

= 1800 (500 + 500 )

= 1800 1000
= 800

Nad istim lukom centralni ugao je dva puta vei od periferijskog, dakle:

=
2
800
=
2
= 400

8
 A
o
60 O
o
120
2
r r
o o
30o 30
B 30 h h C
o
60

Najpre uoimo da je ugao BAO od 60 stepeni periferijski nad lukom BC.

Njemu odgovarajui centralni ugao BOC mora biti dva puta vei:

BOC = 2 BAC
BOC = 2 600
BOC = 1200

Kako je trougao BOC jednakokraki , moemo izraunati i njegova dva preostala ugla:

1800 1200 600

OBC = OCB = = = 300
2 2

Duina tetive BC je ustvari sastavljena od dve visine jednakostraninog trougla stranice a = r = 6cm

a 3
h =
2

r 3
BC = 2h = 2 = r 3 = 6 3cm
2

9
O = 62,8cm
l = 12,56cm
3,14
=?

2r
l= odnosno
3600
O
l= zamenimo date podatke
3600
62,8
12,56 =
3600
62,8 = 12, 56 3600
12,56 3600
= skratimo
62,8
3600
=
5
= 720

Sa crtea moemo proitati da je :

r = 5cm
= 1440
3,14

10
 r
l=
1800
5 3,14 1440
l=
1800
l = 12,56cm

r l
P=
2
5 12,56
P=
2
P = 31, 4cm 2

E D

F a C

R=a a a

A a B

Iz povrine kruga emo nai poluprenik , a znamo da je on jednak stranici estougla (vidi sliku)

P = r 2
64 = r 2
r 2 = 64
r = 64
r = 8cm

Kako je r = a = 8cm, to je obim estougla jednak:

O = 6a
O = 6 8
O = 48cm 2

11
 a a

ru

Znamo da je poluprenik upisane krunice jednak treini visine!

1 1
ru = h = 6 = 2cm
3 3

O = 2r
O = 2 2
O = 4 cm

P = r 2
P = 22
P = 4 cm 2

12
 C

b a

o o
60 30
A B
c =2r

Kako se centar opisane krunice nalazi na sredini najdue stranice( hipotenuze) , zakljuujemo da se radi o

pravouglom trouglu!

Naravno, odmah moemo zakljuiti da je ugao BAC jednak 600 .

Iz povrine kruga emo nai poluprenik:

P = r 2
36 = r 2
r 2 = 36
r = 36
r = 6cm

Kako je c = 2r , zakljuujemo da je : c = 12cm

o
60

b a
o

o
30
o
60 30
A B
c =2r

13
Trougao ABC je sa ovim uglovima od 30, 60 i 90 stepeni ustvari polovina jednakostraninog trougla ,

stranice c =12cm!

c 12
b= = = 6cm
2 2

Stranica a je visina tog jednakostraninog trougla stranice 12 cm, pa je :

c 3 12 3
a= = = 6 3cm
2 2

I ovde je neophodna slika:

o
60

a d1= a
h
o
o 120
o
60 60
a

Kako je jedan ugao romba 1200 , znamo da e drugi ugao biti 1800 1200 = 600

Na taj nain smo dobili jednakostanini trougao i zakljuujemo da je d1 = a .

Poluprenik upisanog kruga kod romba jednak je polovini visine!

A visina je visina jednakostraninog trougla stranice

14
a = 4 3cm

Dakle:

a 3 4 3 3 43
h= = =
2 2 2
h = 6cm

h 6
r= =
2 2
r = 3cm

P = r 2
P = 32
P = 9 cm 2

D C

8cm
h
O
A B
2r =10cm

Uoimo trougao ABC. On je svakako pravougli. Pitagorina teorema e nam dati krak BC

15
BC 2 = 102 82
BC 2 = 100 64
BC 2 = 36
BC = 36
BC = 6cm

Visina trapeza je i visina trougla ABC, preko formule je:

a b
hc = ( za pravougli trougao)
c
6 8
h=
10
48
h=
10
h = 4,8cm

Dopunimo najpre datu sliku:

16
 p

R
B

O R=9cm r=3cm S

Prava p je tangenta oba kruga.Ako spojimo O i A, S i B, dobijamo pravougli trapez OABS. to pravougli?

Jer znamo da je tangenta normalna na poluprenik (u takama A i B).

Traena duina AB je ustvari visina tog pravouglog trapeza!

Primenom Pitagorine teoreme na oznaeni trougao dobijamo:

AB 2 = 122 62
AB 2 = 144 36
AB 2 = 108
AB = 108 = 36 3 = 6 3cm

I ovde je slika vrlo bitna:

17
 d1 a
R= d2
2 r=
2

Poluprenici krugova su dakle polovine dijagonala (vidi sliku).

Ako pokuamo da naemo te poluprenike , neemo uspeti!

Ovaj zadatak se radi drugaije.

Nama se trai zbir povrina ta dva kruga, pa je :

P1 + P2 = R 2 + r 2
= (R2 + r 2 )

Zastanimo ovde malo i primenimo Pitagorinu teoremu:

2 2
d1 d 2
+ = a
2

2 2
R2 + r 2 = a2
R 2 + r 2 = 52
R 2 + r 2 = 25

Vratimo se u zadatak:

P1 + P2 = R 2 + r 2
= ( R 2 + r 2 ) zamenimo da je R 2 + r 2 = 25
= 25 cm 2

18
 a

b C Pa a

Pb
b a
b

A r=c/2 B

Najpre emo iz povrina trouglova nai duine kateta a i b.

a2 3 b2 3
Pa = Pb =
4 4
a2 3 b2 3
64 3 = 36 3 =
4 4
2 2
a b
64 = 36 =
4 4
a = 64 4
2
b = 36 4
2

a 2 = 256 b 2 = 144
a = 256 b = 144
a = 16cm b = 12cm

Primenom Pitagorine teoreme nalazimo duinu hipotenuze c:

19
c2 = a2 + b2
c 2 = 162 + 122
c 2 = 256 + 144
c 2 = 400
c = 400
c = 20cm

Znamo da se centar opisane krunice kod pravouglog trougla nalazi na sredini hipotenuze:
c 20
r= = = 10cm
2 2
P = r 2 = 102 = 100 cm2

Iz povrine kvadrata emo nai duinu stranice kvadrata:

P = a2
36 = a 2
a = 36
a = 6cm

D C

3cm S
1cm
r

A 2cm 2cm 2cm B

Poto je cela stranica 6cm, svaki od malih delia bie po 2cm.

Primenom Pitagorine teoreme na oznaeni trougao , nalazimo poluprenik r.

20
r 2 = 32 + 12
r2 = 9 +1
r 2 = 10
r = 10cm

Povrina kruga je onda:

P = r 2
P = 10 cm2

E D

r = a2
F C

R=a a

A a B

Naimo najpre duine poluprenika (R i r) .

R = a = 6cm

a 6
r= = = 3cm
2 2

Formula za povrinu krunog prstena je:

Pkp = ( R 2 r 2 )
Pkp = (62 32 )
Pkp = (36 9)
Pkp = 27 cm2

21
Prouimo najpre datu sliku:

#
III II
III II
# #
IV I

IV I
#

Krug unutar smo podelili na 4 dela. Svaki od tih delova odgovara po jednoj etvrtini krugova okolo.

Delii obeleeni sa # su takoe isti. ta zakljuujemo?

POVRINA OSENENE FIGURE JE JEDNAKA POLOVINI POVRINE KVADRATA!

Dakle, da naemo povrinu kvadrata i to podelimo sa 2.

22
 1cm

1cm
a
1cm

1cm

DIJAGONALA KVADRATA SE SASTOJI IZ 4 POLUPRENIKA!

d = 4r
d = 4 1
d = 4cm

Dalje emo nai povrinu kvadrata:

d2
Pkv =
2
42
Pkv =
2
16
Pkv =
2
Pkv = 8cm 2

I konano, povrina osenenog dela je:

Pkv 8
Pod = = = 4cm 2
2 2

23
24
25