E-Views Ana Sayfa

1. Ana Men Eviews ilk 11. VAR Modeli- ki veya fazla

aldnda ana men ve bo 1
alma alan grlr. Bir nesne
penceresi faal ise ana mennn 2
alt kalemleri deiir.
2. Komut Penceresi Menleri
kullanmadan komut yazarak 4
Eviewsda alabilirsiniz.
3. Ara ubuu- Bir alma
dosyas aldnda
ulalabilinen ve ana meny 6
destekleyen ikincil mendr.
4. alma Dosyas Veri ve
rnek Aral alma
dosyas veri araln (Range) 8
gsterir. rnek aral dosya
veri aralndan ksa olabilir. 9
5. Katsay Vektr Denklem
tahmini sonucu kan katsaylar 10
Eviews burada saklar.
6. Seilmi SeriSeri Eviewsda
en temel nesnedir. Seri stne
mouseu getirip, sol dmesine
basnca seri seilir. Bir ka seri
semek iin bu ilemi yaparken
pa rma nz kaldr ma da n
klavyedeki Ctrl tuuna basnz;
seri seip, mousen sa
dmesine basp bunlar bir
VAR modeli olarak ap, Eviews
Show cnfseries02.histogram nesnesi olarak kaydedebilirsiniz.
3
12. Faal Pencere- Ayn anda bir
12 ka pencere aksa,faal pencere
balk arka plan mavi, faal
5 olmayan pencere gri grlr.
13 13. Seri Penceresi Ara
ubuu Seri nesnesi ana
men dnda ek men sunar.
7 14
14. Histogram Quick mens
Series Statistics kk seili seri
15 iin rnek aral (Sample
1947-1999, er aylk), gzlem
says (Observations), ortalama
16 (Mean), st.hata (Std.Dev) sunar.
15. Dosya Aranlan Yer Veri
ithalinde ve mevcut bir dosyay
11 amak iin Eviewsun ilk bakt
yerdir. Options mens File
setikten sonra braknz. 8. Seri Grubu ki veya fazla seri basnca bunlar model (denklem Locations kk bu yeri deitirir
seip grup olarak aarsanz, grubu grubu) olarak ap, Eviews
7. Denklem Denklem nesne olarak kaydedebilirsiniz. nesnesi olarak kaydedebilirsiniz. 16. Mevcut Veritaban (DB) ve
tahmini yaptktan sonra alma Dosyas (WF) Ak
denklem sonucu Eviews 9. Model ki veya fazla denklemi 10. Kalnt Serisi- Denklem veritaban ve alma
nesnesi olarak kayedilebilir. seip, mousen sa dmesine tahmini sonucu kalntlar saklar. dosyasnn adlar yazldr.

Temel Kullanm Bilgileri

Eviewsu Kullanmaya Balamak
alma dosyas amak balang noktasdr. File
mensnn New kkndaki alt menden Workfile
(alma dosyas) seiniz.
kan pencerede alma dosyas veri aral ve
skl belirlenir; Annual (yllk), Semi-annual (yar yllk),
Quarterly (er aylk), Monthly (aylk), Weekly (haftalk),
Daily (gnlk), Undated (tarihsiz gzlem). Mousen sol
dmesiyle istenilen veri skl seilir. Pencerenin
altndaki Start date (Balang) ve End date (Biti)
ksmna istenilen tarihler girilir. rnein, yllk iin 1947
ve 2005; yar yllk iin 1947:1 ve 2005:2; eyrek iin
1947:1 ve 2005:4; aylk iin 1947:1 ve 2005:12; haftalk
ve gnlk iin 1:1:1947 ve 12:31:2005 (ay:gn:yl);
Undated kknda ise mesela toplam 212 gzlem varsa,
alt pencereye 1 ve 212 girilir. Anlaml ekonometrik
inceleme otuz gzlem gerektirir.
Seri yaratmak gerekmektedir. Quick mensnden
Empty Group kkn seerseniz bo bir seri alr. Her
hcre stne gelip mousen sol dmesine basarak
istenilen saylar girilir. Hcre faal deilse Edit +/-
komutuna baslr. Sonra pencerenin sa stndeki kapat
(X) tuuna mousela basnca, yeni bir pencere alr.
Seriyi bilgisayara kaydetmek isterseniz, kan
pencerede Store kkn kullannz. Ama veri girilmise
seriyi kaydetmeden ve seri akken grlen Name
mensnde deiiklik yapmadan kapatrsanz (kan
pencerede Yes dmesine mousela basarak), zaten
seri alma dosyasnda ser01 ismiyle grlr.
Serinin ismini deitirmek iin yeni yaratlan seri
stne gelip mousela seip (a) iki kere hzl mousen
sol dmesine baslrsa veya (b) mousen sa
dmesine basp, kan mende Open kk seilirse
penceresine ithal edilen seri iin Eviews alma
seri alr. Seri penceresinde Name mensn seiniz dosyasnda grlecek bir isim yazlr. OK dmesine
ve seri ismini belirleyip (c, con, resid gibi baz isimleri basnca, ithal edilen seri Eviews alma dosyasnda
seemezsiniz), seriyi tekrar kapatnz. Artk seri alma grlr.
dosyasnda girdiiniz isimle grlr. Seri yarattktan sonra grafik izebilir, denklem ve
Seri yaratmann dier bir yoluysa Excelde baz model tahmini yapabilirsiniz.
saylar- stun halinde yani alt alta olanlar- kopyalayarak Seri d nesneler (grup, denklem, gibi) yaratnca
Eviewsda atnz bo serinin gzlemlerin balad ilk kan nesne penceresinde Name kkndan yeni bir isim
hcresine mousen sol dmesiyle tklayp, mousen belirlemezseniz, o nesneyi kapattktan sonra alma
sa dmesine basnca kan Paste (yaptr) komutunu dosyasnda grlmez.
semektir. Eer Paste komutu silik grlyorsa seri alma dosyasn kaydetmek iin ana mende
nesne penceresinde Edit+/- komutunu mousen sol File altndaki Save As kkn seiniz. Save in ksmna
dmesiyle seip, tekrar yaptrma ilemini yapmak bilgisayarda nereye kaydedeceinizi kenardaki okla
gerekir. belirleyip, File name penceresine dosya ad giriniz, ve
Veri ithal etmek seri yaratmann bir dier yoludur. Save dmesine basnz. alma dosyasndaki tm
rnein, Excelde yeni bir alma kitab anz. Burada nesneler (seri, grup, denklem, vb.) kaydolur.
A1 ile A10 arasndaki hcrelere herhangi saylar giriniz --
(bu arada alma kitabnn alt sol ksmnda sheet Faal hale getirilmek istenen pencere stne
(sayfa) 1 yazldr). Excel alma kitabn bilgisayara mousela gelip, mousen sol dmesine basnz.
kaydediniz. Veri ithali iin Eviewsda File mensnden
Import kkndan Read Text-Lotus-Excel komutunu Temel Terimler
seiniz. kan pencerenin st ksmndaki oka basarak
Excel dosyasnn bulunduu yeri belirtiniz, alt ksmna Nesne Series (seri), Group (seri grubu),
ise Excel dosyasnn ismini giriniz. Bu penceredeki Equation (denklem), VAR, Model (denklem grubu)
Open dmesine basnca yeni bir pencere (Excel temel Eviews nesneleridir.
Spreadsheet Import) alr. Data Order yazl sol st
ksmda By Observation-series in columns kk seilir, Nesne Penceresi Her nesnenin ana meny
nk veriler A1 ile A10 da stun olarak bulunmaktadr. destekleyen ikincil bir mens vardr. Bu klavuz
Eer veriler mesela A1 ile J1 arasnda bulunsayd, By Series, Group, Equation, ve Model nesnelerinde
Series-series in rows kkn semek gerekirdi. Upper-left bulunan Views ve Procs menlerini aklar.
data cell penceresine verilerin balad en sol st
hcrenin adresi girilir, yani A1. Excel 5+ sheet name Label Nesne etiketidir. Veritabannda bir nesneyi
penceresine ise sheet1 yazlr. Names for series bulmak iin buradaki bilgiler Eviews tarafndan taranr
 File (Dosya) Mens
New- Yeni alma dosyas
aar. Alt men drt ayr
dosya tr sunar: Sk
kullanlan Workfile yeni bir
alma alan iin pencere
aar. Burada alma dosyas
veri araln belirtmek iin
balang ve biti tarihleri
yazlr.
Open- nceden kaydedilmi
bir alma dosyasn aar.
Save- Ak dosyay kaydeder
Save As- Ak dosyay farkl
bir isimle kaydeder.
Close alma dosyasn
kapatr, ama Eviews ak kalr.
Import- Dardan veri almay salar.
Export- Darya veri aktarm yapar.
Print-alma alanndaki nesneleri yazcda yazdrr.
Print Setup Yazdrma seeneklerini sunar.
Run Yazdnz program iler hale getirir.
Exit Eviews ve alma dosyasn kapatr.
Edit (Dzen) Mens
Bu mennn alt kalemleri mouse komut penceresi
stne getirip sol dmesine basnca faal hale gelir.
Undo- Metin komutlarnda son
yaplan deiiklii geri alr.
Cut- Seilen ksmlar olduklar
yerden karp, hafzada tutup,
ileride istenilen yere yaptrr.
Copy- Seilen ksmlar hafzada
tutup, daha sonra istenilen yere
yaptrmaya imkan verir.
Paste- Hafzadaki ksmlar
istenilen yere yaptrr.
Delete- Seilmi alan siler.
Find Metin komutlar iinde istenilen kelime ve
harfleri arayp bulur.
Replace- Metin komutlar iinde istenilen kelime ve
harfleri bulup belirteceklerinizle deitirir.
Next Bir sonraki aranan kelime veya harfe geer.
Merge Bir denklemi model nesnesiyle veya iki
grafii tek grafie birletirmek iin kullanlr.
Objects (Nesneler) Mens
New Object Yeni bir nesne
yaratr.
Fetch from DB
Veritabanndan nesne ithal
eder.
Update from DB
Veritabanndan nesneleri
gncelletirir.
Store to DB Veritabanna
nesne kaydeder.
Copy Object Nesneyi
bilgisayarda baka bir yere
kopyalar.
Name Nesnenin ismini deitirir.
Delete Nesneyi alma dosyasndan siler.
Freeze Output Dondurulmu nesneleri kaydeder.
Print Nesneleri yazdrr.
View Options - Grafik gibi nesneler seildiinde
renk, izim nitelikleri iin seenekler sunar.
View (Bak) Mens
Granger Causality Test iki seri arasndaki nedensellii
Open Selected- Seilen snar.
nesneyi aar. Estimate Equation- LS (en kk kareler), TSLS (iki
Print Selected- Seilen aamal en kk kareler), Binary model (logit), vb.
nesneyi yazcda yazdrr. zmlerini yapar.
Show Seilen nesneleri Estimate VAR- Vector Auto Regression tahmini yapar.
ekranda gsterir.
Select All- Katsay vektr Options (Seenekler) Mens
() ve kalnt (residual)
hari tm nesneleri seer. Window.. Eviewsda
Select by Filter- Sadece yaz tipi, bykl
alan pencerede belirlenen buradan belirlenir.
nesneleri seer. File Locations
Deselect All Seili nesne kalmaz. Dosya adresini
Display Comments- Nesnelerle ilgili girilmi gsterir.
aklamalar gsterir. DB Registry
Display Filter Sadece alan pencerede seilen Veritaban kaydeder.
nesnelerle ilgili girilmi aklamalar gsterir. DB Default.. Baz
Name Display Nesne adlarnn yaz boyutunu belirler. veritaban zelliklerini
Label- alma dosyas adn, oluturulduu tarihi verir. belirler.
Frequency..
Procs (lemler) Mens Gzlem skln
rnein er aylk
Sample- rnek araln verir. yerine yllk hale getirir.
Change..- alma alan gzlem Backup.. Yedek dosya oluturma seenekleri sunar.
uzunluunu deitirir. Estimation.. Baz tahmin seenekleri sunar.
Generate..- Yeni seri oluturur. Graphics.. Grafik tr, renk & izim niteliklerini belirler.
Sort Series- Seriyi kkten Spreadsheet.. Veri tablolarnn niteliklerini belirler.
bye doru sralar. Program.. Yazdnz Eviews program ilerken
Extract..- Seilen serileri yeni program durumu hakknda verilen bilgi akmn belirler.
alma alanna aktarr. Print Setup Yazdrma seenekleri sunar.
Import rnein Excel dosyasndan veri alr. Error.. Hata mesajlarn farkl yerlerde gsterir.
Export rnein Excel dosyasna veri gnderir. Series.. Serilerin eski adlarn kaydetme seeneidir.
Quick (Hzl) Mens Window (Pencere) Mens
Sample - rnek alan belirler Arrange Icons Nesneleri sralar.
Generate Series Alan Close All Ak dosyalar kapatr.
pencere yeni seri oluturur. Close All Objects Ak
Show Seilmi serilerin tek nesneleri kapatr.
v e y a b i r l i k t e Swap..-Seri (aksa) ve
grntlenmesini salar. ana komut pencerelerini
Graph Seilmi serilerin ve srayla faal yapar.
zmlerin deiik trlerde Activate Next- Sonraki
grafiklendirilmesini salar. nesneyi faal yapar.
Empty Group Yeni bo
seri yaratr veya grubu siler.
Series Statistics Alt men bir serinin istatistiksel Help (Yardm) Mens
niteliklerini sunar. Her k seimi bir pencere aar. Bu
pencereye incelenmesi istenilen seri ismi girilir. Eviews Help Topics Kullanma klavuzunu aar.
Histogram kk serinin ortalama, sapma gibi niteliklerini READ ME Eviews 4 ve 4.1 srmlerinin getirdii
sunar. Correlogram otokorelasyon ve paral yenilikleri yazar.
otokorelasyon hakknda bilgi verir. Unit Root Test Help Reference Nesneler, matriksler, programlama
serinin duraanlk snamas iin kullanlr. Exponential hakknda kullanma klavuzunu aar.
Smoothing (stel dzeltme) seriyi eilim (trend) Eviews 4.1 Update Srm 4.1 hakknda bilgi verir.
etkisinden arndrr ve gelecek tahminleri yapar. Users Guide Kullanma klavuzu pdf dosyasn aar.
Hodrick-Prescott Filter serinin uzun vade eilimini izer. Command.. Komuta ve programlama klavuzunu aar
Group Statistics- Alt men bir veya daha fazla serinin Eviews Registration Eviews kaytl hale getirir.
kendi aralarndaki ilikinin istatistiksel niteliklerini sunar. Eviews on the
Her k seimi bir pencere aar. Bu pencereye Web nternete
incelenmesi istenilen serilerin isimleri girilir. Descriptive balysanz
Stats kknda Common Sample, baz serilerde eksik Eviews sitesine
gzlem varsa, tm seriler iin ayn gzlem aralnn balanr.
ortalama, sapma, eiklik, basklk gibi niteliklerini sunar. About Eviews
Individual Sample, her serinin tm gzlem aral iin Eviews seri
ayn deerleri verir. Covariances evaryans matrisini numarasn ve
verir. Correlations korrelasyon matrisini verir. Cross p r o g r a m
Correlagram apraz korrelogram matrisi verir. yazanlarn
Cointegration Test iki serinin uzun vade ilikisini snar. adlarn verir.
2
 Series (Seri Nesnesi) View Mens Group (Grup Nesnesi) View Mens Grafik izmek
Spreadsheet Seilmi Group Members Seri Tek Grafikte Bir veya Bir Ka Seriyi izmek
seriyi tablo olarak sunar. grubuna metin komutuyla seri Eviewsda grafik izmek iin izilmesi istenilen seriler
Graph Alt menyle eklenebilir, karlabilir. stne gelip,mousen sol dmesine basp bunlar seiniz
serilerin grafikleri izilir. Spreadsheet- Gruptaki (serileri amaya gerek yoktur). Quick mensndeki
Descriptive Statistics - seriler tablo olarak grlr. Graph kk seilen serileri tek grafikte gsterir. Alt
Alt men serinin Dated Data Table- rnein menden grafik trn seiniz. kan pencere setiiniz
ortalamasn, standard eyrek sklktaki seriler yllk serileri sralar;Mousen sol dmesiyle OK tuuna basnz
sapmas gibi temel tablolar halinde grlr. Bir seriyi seip, mousen sa dmesine basnca
niteliklerini tablo veya Graph Gruptaki serileri tek kan mende Open kk seri nesnesini aar. Buradaki
grafik olarak sunar. grafik stnde izer. View mensnde Graph kk Spike, Seasonal Stacked
Tests..- Temel hipotez Multiple GraphsGruptaki ve Seasonal Split Line grafiklerini izer. Distribution
testlerini sunar. serileri ayr grafikler olarak kkndaki alt mende CDF bir serinin kmlatif dalm
Distribution Seri izer. fonksiyonu grafiini izer; Empirical Distribution Tests
olaslk dalmn sunar. Descriptive Stats-Serilerde serinin dalmn (Standard Normal, 2) snar.
Seri dalm testi yapar. eksik gzlemleri dikkate Bir ka seriyi seip, mousen sa dmesine basnca
One Way Tabulation Seride belli say aralklarnda alarak ortalama, sapma gibi kan mende Open kkndan as Group seiniz. Gruptaki
ka say var olduunu gsterir. nitelikleri sunar. seriler tablo olarak alr. Grup tablosu faal nesneyken
Correlogram Zaman serisinde verilerin birbiriyle Tests of Equality Gruptaki View mensnde Graph kk farkl Scatter, Error Bar,
ilikisini gsteren otokorelasyon grafiini sunar. serilerin ortalama, varyans eitliini snar. High-Low grafikleri izme imkan sunar.
Unit Root Test Serinin duraanlk snamas iin N-Way.. Gzlemleri farkl ekillerde gsterir.
kullanlr. CorrelationsSerilerin birbirleriyle ilikilerini gsterir. Farkl Grafiklerde Bir Ka Seriyi izmek
BDS Independence Test- Kalntlarn bamszln Covariances Evaryans matrisini verir. En az iki seriyi seiniz. Mousen sa dmesini tklaynca
snar. Principal ComponentsKovaryans ve korelasyon kan mende Open kkndan as Group seiniz.
Conversion OptionsVeri skl deiim kk verir. matrislerini ayrtrr. Gruptaki seriler tablo olarak alr. Tablodaki veya ana
Label Seri nesnesi hakknda ksa bilgileri ierir. Correlogram Sayfann alt ksmnda grlen Eviews penceresindeki View mensnden Multiple
korrelogram grafiini verir. Graphs kkn seiniz. Alt menden istenilen grafik
Cross Correlation apraz korelasyon matrisi verir trn seiniz.
Series (Seri Nesnesi) Procs Mens Cointegration Test ki serinin uzun vade ilikisini
Generate by Equation snar. Grafik Trleri
Denklem ile seri ret Granger Causality Seriler aras nedensellii snar. Line- Serideki deerleri (dikey eksen) tarihlere (yatay
penceresini aar. Label Grup nesnesi hakknda ksa bilgileri ierir. eksen) veya sraya gre izer. Bir ka seri seiliyse
Resample Mevcut bunlar ayn grafikte ayr bir ka izgi olarak izer.
seriden daha dar bir Group (Grup Nesnesi) Procs Mens Bar- Serideki deerleri (dikey eksen) tarihlere (yatay
zaman aral seer. eksen) veya sraya gre ubuklar olarak izer.
Seasonal Adjustment Make Equation Scatter- ki seri
Mevsimsel arndrma seenekleri sunar. Denklem tahmini yapma arasndaki ilikiyi
Exponential Smoothing Gemi verileri mens alr. Eviews gsterir. Yandaki
kullanarak tahmin yntemlerini sunar. gruptaki ilk seriyi gibi dikey eksende
Hodrick-Prescott Filter Serideki uzun vadeli baml deiken olarak bir seri, yatay
eilimi gstermek iin kullanlr. belirler. eksende dier seri
Make VAR VAR tahmini yapma mens alr. olur. Scatter with
Resample Alan men rnek araln daraltr. Regression
Generate Series (Denklemle Seri ret) Scatter grafiindeki
Eviewsda mevcut serilerden yeni seri oluturmak Correlogram (Korrelogram) gzlemler arasndan
iin kullanlr. dz izgi izer
Seri nesnesi View mensnde Correlogram kk (regresyon izgisi).
otokorelasyon (AC) ve ksmi otokorelasyon (PAC)
Ana penceredeki Procs veya Quick mensnden XY- Scatter
fonksiyonlarn verir. rnekte ACde azalma vardr, grafii gibi, ama
Generate Series kk seilince alttaki pencere fakat serinin duraan olmad grlmektedir. Denk-
kar. st bolua (1) yaratlmak istenen yeni serinin gzlemler birbirine
lem tahmini iin serinin birinci fark veya log deeri bal izilir.
ismini ve mevcut bir serinin nasl olacan alnmaldr. AC ve PAClerin mmkn olan asgari
tanmlarz. rnein, eer x serisi varsa ve bunun Pie- Her tarih veya gzlem sras iin seilen serilerin
deerlere indirilmesi istenilen bir niteliktir. toplam iindeki payn gsterir.
logaritmasn veren yeni bir seri oluturacaksak,
(1)e yeniseri=log(x) yazp OK dmesine basarz. Spike Bar grafii gibidir.
Yeniseri alma dosyasnda grnr. Yine x Seasonal Stacked Line Line grafii gibidir, ama
serisinin birinci farkn (first difference-serinin verileri (dikey eksen) mevsime (yatay eksende ilk ay,
duraanlamas iin) almak iin z=x-x(-1) yazarz. ikinci ay, vs.) gre sralar; aylk gzlem aralkl
z adl seri verilerde kullanlabilir. Mevsim ortalamasn verir.
a l m a Seasonal Split Line Line grafii gibidir, ama verileri
dosyasnda (dikey eksen) mevsime gre sralar (tarih yatay eksendir);
grnr. aylk gzlem aralkl verilerde kullanlabilir.
arpma ilemi
1 Error Bar ki seri varsa, her gzlemde hangi serideki
iin z=x*x deer yksekse o st nokta, dier serideki deer ise alt
yazarsanz, x2 nokta olur. Bu iki nokta ubukla birletirilmi olarak grlr
deerlerini High-Low (Open-Close) Error Bara benzer. Hisse
ieren yeni seri senedi al-kapan fiatlarn gstermek iin kullanlabilir
z oluur. Distribution Graphs Kmlatif dalm fonksiyonu
gibi seri dalmyla ilgili grafikler oluturur.

3
 Grafik izmek Devam
Grafik Grntsn Deitirmek
Grafik izildikten ve faal nesne halindeyken ana
Eviews penceresinde Objects mensnde View
Options altnda Options kk alttaki pencereyi aar.
Ayn pencere grafik faal nesneyken Procs
mensnden Options kkn seerekte alr. Bu
pencereyi amann dier bir yolu ise grafik faal
nesneyken mousen sa dmesine basnca kan
alt mende yine Options kkn semektir.
Type mensnden grafik tr deitirilebilir.
General mensnde grafiin ereve bykl
ve renk kullanm seenekleri bulunur.
Axes & Scaling mensnde Edit Axis
penceresinin yanndaki oka mousen sol
dmesiyle basarak, nitelikleri deitirilmek istenen
eksen belirlenir. Axis scaling method penceresi
seriyi lineer veya logaritmik eksenle sunar.
Legend mens seri adlarnn konumu, harf
bykl gibi niteliklerin deimesine imkan verir.
Lines & Symbols mens izgi rengi, kalnl,
aralkl izgi gibi seenekler sunar.
Bars & Pies mens bu tr grafiklerde seri
etiketlerinin nerede olacan & renk niteliini belirler.
stenilen deiiklikler yapldktan sonra OK
dmesine basnz.
Denklem Tahmini Yapmak
Mousela baml deiken olacak seriyi ilk seip,
klavyedeki Ctrl tuuna basarken bamsz deiken
olacak serileri seiniz. Mousen sa dmesine
basnca kan Open mensnden as Equation
kkn seince alttaki pencere alr. Pencerenin st
ksmnda denklemde yer alacak, setiiniz
deikenler yer alr. lk olan her zaman baml
deikendir. Bunu sabit terim (c) ve bamsz
deikenler izler. Penceredeki deikenler arasnda
birer boluk bulunur. Method penceresindeki oka
mousela basarak tahmin yntemi belirlenir. OK
dmesi stne mousela basnca denklem tahmin kt
penceresi alr. Pencere kapat (X) tuuna basnca kan
mende Store kk seilmezse, denklem alma
dosyasndan silinir.
1.Baml deiken: CN (tketim harcamalar) 2.Tahmin
yntemi (en kk kareler) 3.rnek aral: 1947 ikinci
ayla 1999 son ay aras; Gzlem says: 211
4.Bamsz deiken katsaylar 5. t-istatistii: Bamsz
deikenin baml deikendeki deiimleri
aklamaktaki nemini gsterir 6.Dzeltilmi
R2:Bamsz deikenler baml deikendeki deiimin
%99unu aklyor 7.Modelin istatistiki olarak anlamllk
derecesidir 8.D-W stat: otokorelasyon snamasdr.
CN = -26,2 + 0,113679 Y + 0,843059 CN(-1)
(4,670568) (23,82307)
Yukardaki rnek ok deikenli dorusal bir modeldir.
Denklemde bamsz deiken olan Y (milli gelir) ve CN(-
1) in (bir nceki dnemin tketim harcamalar) katsaylar
(0,114 ve 0,843) bir birim deiimin CN stndeki birim
etkisini verir. Denklemde baml ve bamsz deikenler
arasndaki ilikinin yn eer belli ise anlamllk snamas dosyasndaki bir denklemi seip, mousen sa
iin tek tarafl hipotez testi yaplr. Yn belirsizse alttaki
ift tarafl hipotez testi uygulanr. H0 : 1 = 0,113679
H1 : 1 0,113679; Serbestlik derecesine (n-k=211-3=208)
gre t0.05,208 = 1,645 tablo deeri hesaplanan t deerinden
kk olduu iin H0 red edilerek H1 kabul edilir. Yani Y
0,05 nem derecesinde anlamldr ve baml deikeni
aklamada yeterlidir. CN(-1) ise baml deikeni
aklamakta daha nemlidir.ok yksek R2 deeri, dk
t-istatistikleri, ayn eyi gsteren/ok sayda bamsz
deikenler model tahmin neticelerini manasz klabilir.
Soldaki pencereye log(cn) c log(y) log(cn(-1)) yazlrsa
(log-log modeli) elde edilen katsaylar bamsz deiken
%1 deitiinde baml deikenin % deiimini, yani iki
deiken arasndaki esneklii (elasticity) gsterir.
rnein, Log-log modeli iin nce seri logaritmasn
almak gerekmez. Logaritmik haliyle inceleneceini
belirtmek iin pencereye log(seriad) yazmak yeterlidir.
Equation (Denklem Nesnesi) View Mens
Representations- Tahmin
edilen denklem farkl
formda grntlenir.
Kopyalanarak farkl yerlerde
kullanm salanr.
Estimation Output-
Denklemin tahmin
sonularn stteki tabloda
grld gibi verir.
Actual..- Baml deikenin
gerek ve tahmini deerleri
ile hata terimlerini tablo ve grafiksel olarak grntler.
Gradients and Derivatives Lineer olmayan tahmin
yntemleri kullanldnda elde edilen tahminlerin
deerlendirilmesi iin eitli veriler sunar.
Covariance Matrix Evaryans matrisi oluturur.
1 Ayrca @cov fonksiyonu kullanlarakta oluturulabilinir.
Coefficient Tests- Tahmin edilen denklemin kararllk
2 testlerini yapar.
Residual Tests- Otokorelasyon ve deien varyans
3 testleri sunar.
Stability Tests Yapsal deiim testi sunar.
4 Label Denklemin kayna, ad gibi bilgiler girilir.
5
Equation (Denklem Nesnesi) Procs Mens
6
Specify/EstimateDenklem
7 yaps oluturulur; var olan
8 denklemin yaps deitirilir.
Forecast- Tahmin edilmi
denklemi kullanarak
gelecek tahmini iin altta
grlen pencereyi aar.
Make Residual Series-
alma dosyas iinde
regresyondan elde edilen
kalntlarn(hata terimlerinin) kaydedilmesini kullanlan
ynteme gre farkl ekilde dzenleyerek verir.
Make Regressor GroupRegresyondaki tm (sabit
terim dahil) terimlerin tahmin deerlerini tablo olarak
sunar.
Make Gradient Group Fonksiyonun modeldeki
katsaylara gre eilimlerini ieren bir gruptur.
Make Derivative Group Regresyon fonksiyonunun
fonksiyondaki katsaylara gre trev veren grup yaratr.
Make Model Model penceresini aar. Baka
denklemler ekleyip model yaratmak iin alma
dmesine basnca Copyle kopyalayp, sonra Model
nesnesini tekrar faal yapp mousen sa tuuna basp
kan mendeki Paste kkyla yaptrrsnz.
Update Coefs.. Denklemin tahmin edilmi
katsaylarn alma dosyasndaki katsay vektrne
(C) koyar. Bu ilemi farkl tahmin yntemleri iin
balang deerleri belirlemek iin kullanabilirsiniz.
Forecast - Gelecek Tahmini Yapmak
Sayfann st ortasnda yer alan denklem tahmin kt
penceresinden tahmini yaplan baml deikenin
gelecek verilerini tahmin iin Forecast kk seilir. Bir
ka dnem gelecek tahminini Method seeneklerindeki
Dynamic (dinamik zm) kk sonraki dnem tahmin
deerlerini denklemin tahmin ettii verileri koyarak
retir. Static solution (statik zm) ise gereklemi
tarihi verileri
kullanr. OK
dmesine
basnca tahmin
e d i l m i
deerleri
ieren yeni seri
orijinalin adnn
sonuna f
harfi eklenerek
a l m a
dosyasna
konulur.
4
 VAR (VAR Nesnesi) View Mens Ekonometrik Testler
Granger Causality Test - Nedensellik Chow Test - Yapsal Deiim
Representations Tahmin Sample: 1946:1 1995:4 Lags: 4 (gecikme deeri belirlenir) Chow Breakpoint Test: 1973:1 __
edilen VAR farkl ekilde Null Hypothesis: Obs F-Statistic Probability F-statistic 38.391 Probability 0.000
grntlenir. GDP does not Granger Cause CS 189 1.391 0.03866 Log likelihood ratio 65.754 Probability 0.000
Estimation Output VAR CS does not Granger Cause GDP 7.111 2.4E-05 Yapsal deiimin varolduu dnemi snarz. rnee
tahmin kt penceresidir. 189 gzlemli bu rnekte F-stat olaslk (Probability) deeri gre 1973 ilk aynn gzlem deerinin ncesinde
Residuals Kalnt 0,03866 anlamllk dzeyinden (<0,05) kk olduu iin ilk ve sonrasnda bir yapsal deiim yoktur. nk bu
korelasyonu, kovaryans, ve hipotez rededilmez, ikincisi rededilir. Bu durumda GDPCS noktada F-stat ve Log-likelihood ratio testleri olaslk
grafiklerini verir. ynl bir nedensellik ilikisi vardr. (Probability) deerleri sfrdr (=0,05ten kktr).
Endogenous.. Baml Quick / Group Statistics / Granger Causality Test Equation nesnesi View/ Stability Tests/Chow B..
deikenlerin gerek Unit Root Test - Duraanlk
deerleri tabloyla sunulur. Null Hypothesis: TBILL has a unit root Exogenous: Constant White Heteroskedasticity Test - Deien Varyans
Endogenous.. Baml Lag Length: 1 (Automatic based on SIC, MAXLAG=14) F-statistic 0.1995 Probability 0.938
deikenlerin gerek t-Statistic Prob. Obs*R-squared 0.8359 Probability 0.934
deerleri grafikle sunulur. Augmented Dickey-Fuller test statistic -1.417 0.5734 Cross ve no cross terms klar ile iki ekilde test
Lag Structure VAR modelinde kullanlan serilerin Test critical values: 1% level -3.459 yaplabilir. lk k deikenlerin fazla olduu durumda
gecikme dnemini belirlemek iin alt men sunar. 5% level -2.874 pratik bir seenek deildir. kinci seenekte ise
Residual Tests Kalnt testleri sunar. 10% level -2.573 ___ regresyonda bulunan deikenlerin sadece kareleri
Cointegration Test ki serinin beraber hareket MacKinnonn verdii istatistii %1, %5, %10 (-3.459; -2.874; ile kullanlr. n*R2 =0,8359 deeri seilen anlamllk
etme lsn snar. -2,573) anlamllk dzeyleri hesaplanan (-1,417) deerinden dzeyindeki eik 2 deerinden bykse, deien
Impulse Response Etki-tepki penceresini aar. mutlak deer olarak byk olduu iin TBILL serisi birim kk varyansheteroskedasticity-vardr. Byle ise,denklem
Variance Decomposition Varyans ayrtrma tar; seri duraan deildir. Duraan hale getirmek iin tahmini iin Equation Specification penceresinde
tablosunu sunar. TBILLt - TBILLt-1 deerlerini ieren yeni seri retilmelidir. Options mensnden Weighted LS seilmelidir.
Label VAR nesnesiyle ilgili ksa bilgiler girilir. Quick / Series Statistics / Unit Root Test Equation nesnesi View/ Residual Tests/ White..

VAR Tahmini
VAR analizi, bir denklem takmnda meydana gelen
eanlln nsel analize bavurmadan isel (endogenous) karlatrma olana bu ktlardan elde edilir.
ve dsal (exogenous) deiken olarak tahmin edilmesidir.
Denklemlerin sanda isel deikenlerin gecikmeli serileri 9
bulunur. Altta bu tr bir denklem takm sunulmutur.
IPt = 11IPt-1 + 12M1t-1 + b11IPt-2 + b12M1t-2 + c1 + 1t 6
M1t = 21IPt-1 + 22M1t-1 + b21IPt-2 + b22M1t-2 + c21 + 21t
stte sanayi retimi (IP) ve para arz (M1) sadece sabit
terimin dsal deiken olduu ve isel deikenlerin ise iki
gecikmeyle kabul edildii VAR analizine tabi tutulmaktadr.
Modelde ij, bij, ci katsaylarn tahmin edip sonuca ulalr.
Deikenlerin VAR modeli iinde yer almasndan nce
nedensellik (Granger-Causality Test) ve duraanlk (Unit
Root Test) testlerinin yaplm olmas gerekmektedir.

VAR modeli oluturmak iin alma dosyasnda

mevcut en az iki seri seiniz ve mousen sa dmesine
basnca kan mende Open komutunun alt mensndeki
as VAR kkn tklaynz. Alan pencerede (1) kstsz
VAR tr (Unrestricted VAR) seiniz. stenilen rnek
araln (2) giriniz. sel (3),dsal (5) deikenleri
tanmlaynz
ve gecikme 1 10
araln (4) 7
belirleyiniz.
OK tuuna
3
basnca
VAR tahmin
kts 4 8
penceresi
(6) alr.
VAR tahmin 2 5 Tahminin ardndan View mensndeki alt menden View mensndeki alt menden Variance
ktsnda Impulse Response kkn seince etki-tepki Decomposition kkn seince VAR sistemi iinde
yer alan her deerlendirmesi yapmak iin bir pencere (9) alr. meydana gelen oklarn dourduu deiimler her bir
bir stun Burada OK tuuna basnca deikenlerden birine isel deiken iin ayr ayr ifade edilerek tablo
denklemleri ifade eder. Denklemlerin sandaki verilecek bir okun (deiikliin) sadece kendini deil, oluturulur. lk stunda varyans dnemini, ikinci stun
deikenlerin herbirine ait katsaylar, standart hatalar ve t- dier isel deikenleri de etkileyecei gsterilmektedir. gelecek dnemdeki deikenlerin gelecek tahmin
deerleri her bir denklemin altnda aa doru yer alr. Bu okun etkilerinin bir sre sonra snmlenmesi (10) hatalarn ifade eder. Kalan dier stunlar her oka ait
Altta (7) her bir denklem iin ayr ayr olmak zere standart en uygun beklenen sonucu verecektir. rnein, olas tahmin varyansn yzde olarak verir. Her satrn
en kk kareler( OLS) regresyon ktlar yer alr. Son bir devaluasyonun enflasyona ka ayda tamamiyle toplam %100e gelir. Impulse Response tablosuyla
ksmdaki (8) deerler ise VAR sisteminin analizi iin yansd incelenebilir. Analiz tablo veya grafik eklinde Variance Decomposition tablosu arasndaki fark
gerekli ktlar verir. Baka bir VAR sistemiyle ifade edilebilir. ikincisinin oklarn greceli nemlerini gstermesidir.

5
 Model (Model Nesnesi) View Mens
Equations- Modeldeki
denklemleri gsterir.
Variables- Modelin
denklemlerindeki (bamsz ve
baml) deikenleri gsterir.
Source Text- Modeldeki
denklem isimlerini gsterir.
Block.. Modelin yaps
hakknda bilgi verir.
Solve Options Model
Solution (zm) penceresi
alr.
Scenarios Serilerde farkl deerler olursa modeli
nasl etkiler sorusu iin senaryo penceresi aar.
Solution.. Model komut penceresi alr.
Trace Output Model zmne ulamadan elde
edilen ara deerleri gsterir.
LabelModel nesnesi hakknda ksa bilgileri ierir.
Model (Model Nesnesi) Procs Mens
Solve Model- Model
Solution (zm)
penceresi alr.
Solve Control..
Baml deiken
istenilen deerleri
alana kadar bamsz
deikenlere farkl
deerler verilir.
Links Denklemler
model iinden veya
dndan olabilir.
Add Factors Bir nevi bamsz deiken ekler.
Store series Modeldeki serileri kaydeder.
Fetch seriesDaha nce kaydedilmi serileri aar
Delete series Modeldeki serileri siler.
Make Group/Table-Modeldeki serileri grup yapar
Make Graph- Modeldeki serilerin grafiini izer.
Print - Yazdr
File mensndeki Print kk seilmi faal
nesneyi yazcda yazdrmak iin Print Setup
penceresini aar. ktnn alnaca yazcy
belirlemek iin pencerenin st ksmndaki oka
mousen sol dmesiyle baslr. Altta bir seriden
retilmi grafik nesnesi iin alan pencere
grlmektedir. Yazdrmak iin OK dmesine
mousen sol dmesiyle baslr.
Model zmek
Eviewsda model iki veya fazla denklemden oluur. Alttaki
rnekte, File mensnn en altnda grlen-Eviewsda mevcut-
macromod.wf1 alma dosyasndaki denklem (eqcn, eqi,
eqr) sunulmutur. Mousela bu dosyay seip, sol dmeye
basp dosyay anz. Denklemlerde CN reel tketim
harcamalar, I reel yatrm harcamalar, G reel kamu
harcamalar, Y reel milli gelir (ihracat eksi ithalat hari), R
aylk bono faizi, M reel para arz, C(i) bilinmeyen katsaylardr.
cn = c(1) + c(2)*y + c(3)*cn(-1)
i = c(4) + c(5)*(y(-1)-y(-2)) + c(6)*y + c(7)*r(-4)
r=c(8)+c(9)*y+c(10)*(y-y(-1))+c(11)*(m-m(-1))+c(12)*(r(-1)+r(-2))
y = cn + i + g
Denklemleri klavyedeki Ctrl tuuna basarken mousen sol
dmesiyle seiniz. Mousen sa dmesine basnca kan
mende Open as Model kkn seince model nesnesi
penceresi alr. Pencere kapat (X) tuuna basnca kan
Dynamics ksmnda Dynamic solution (dinamik
zm) kk sonraki dnemleri modelin tahmin ettii
verileri koyarak retir. Static solution (statik zm)
ise gereklemi tarihi verileri kullanr, fakat en fazla
bir dnem ilerisini tahmin iin kullanlr. Fit kk
seildiinde deerlendirme altnda olan isel
deiken dndaki isel deikenler gerek
deerleriyle girilir. Bu seenek denklemlerin
birbirlerine etkilerini engelleyip, ayr ayr
incelenmelerine izin verir. Model neticesini
mende Store kk seilmezse veya model nesnesindeki incelemek iin model kt penceresindeki Procs
Name mensnden model ismi belirtilmezse, model alma mensnden Make Graph kk yeni bir pencere
dosyasndan silinir. Drdnc denklem (y) milli gelirin aar. Pencerenin sanda Actual (gerekleen) ve
harcamalar yntemi tanmdr. Bu denklemde tahmin sz Active (tahmin edilen) klarn seip OK dmesine
konusu deildir, dolaysyla bunu eklemek iin model nesne basnz. kan grafik seilen deikenler iin
penceresinde mousen sa dmesine basp kan alt gereklemi ve tahmini deerleri gsterir.
menden Insert kkn seiniz. Alan pencereye y=cn+i+g
yaznz ve OK dmesine basnz. Bu denklem model
penceresinde TXT adl nesne olarak grlr. Modele istenilirse
baka denklemler eklemek iin alma dosyasndaki bir
denklemi seip, mousen sa dmesine basnca kan
menden Copyle kopyalayp, sonra Model nesnesini tekrar faal
yapp mousen sa tuuna basp kan mendeki Paste
kkyla yaptrrsnz. Yeni denklem nesnesi oluturmak iin
sayfa 4teki denklem tahminini yapnz (Method penceresinde
TSLS seiniz, nk Y bir ka denklemde ayn zamanda
bamsz deiken; LS uygun olmaz).Denklemin alma
dosyasnda grlmesi iin kaydediniz. Modeli zmek iin
model nesne penceresindeki Solve komutunu mousen sol
dmesiyle seince Model Solution penceresi alr. Modelin
kullanaca rnek aralnda hi eksik veri olmamas gerekir,
bunun iin gecikmeli seriler kullanlmsa araln ksaltlmas
iin istenilen tarihler (mesela 1960:1 1999:4) Solution sample
penceresine girilir. Basic Options (temel seenekler) penceresi
dndaki seenekler olduklar gibi braklabilir. Bu pencerenin

Seasonal Adjustment-Mevsimsel Dzeltme Exponential Smoothing-stel Dzeltme

Yayn Hakk 2004 : G. Gkkent & M. engn
macroeconomist@excite.com , msengun@khas.edu.tr
Tel: (212) 533 6532 dahili: 624
Mevsimsel dzeltme eyrek veya aylk gzlemli bir
serideki mevsimsel dalgalanmalar arndrp serinin eilimini
verir. stenilen seriyi seip, atktan sonra Procs
mensnden Seasonal Adjustment kkn seiniz. kan
pencerede drt farkl mevsimsel dzeltme yntemi sunulur.
Bunlarn arasnda Moving Average Methods (Hareketli
Ortalama Yntemleri) seip, kan pencerede OK
dmesine basnz. Karnza mevsimsel arlklarn
verildii bir tablo kar (1in stnde deer o dnemin
genelde ortalamann stnde, altnda deerse ortalamadan
az gerekletii manasna gelir). Eviews dzeltilen seriyi
orijinal serinin isminine sa uzantsn ekleyerek verir.
stel dzeltme bir serinin gemi deerleriyle -
gncel verilere daha fazla arlk vererek - ayn serinin
gelecekteki deerlerini tahmin yntemidir. stenilen
seriyi seip, atktan sonra Procs mensnden
Exponential Smoothing kkn seiniz. kan
pencerede be farkl stel dzeltme yntemi sunulur.
Hi bir deiiklik yapmadan OK dmesine basnca
tahmini deerleri (gemi ve gelecek) ieren yeni seri
orijinal seri ad sonuna sm harfleri eklenerek alma
dosyasna konulur. lk ve yeni seriyi Ctrl tuuna
basarken mousen sol dmesiyle seiniz. Mousen
sa dmesi grubu aar. Mukayese iin grafik iziniz.