i cng v phng php xoa bp bm huyt

i cng
S lc v lch s ca phng php.

Nh nhiu dn tc khc trn th gii, nc ta cng sm c mn xoa bp c truyn.

l kt tinh nhng kinh nghim ca dn tc ta v nhng kinh nghim giao lu vi
nc ngoi c dn tc ta vn dng c kt qu v tng kt li.

Theo cc ti liu li th Tu Tnh tng kt nhng kinh nghim xoa bp cha mt s

chng bnh (Nam dc thn diu) vi cc phng php: xoa vi bt go t cha
chng c nhiu m hi, xoa vi bt hot thch v bt u xanh cha rm, xoa vi bt
ci ngm ru cha au lng, xoa vi ru ngm qu cha bi lit, nh gi cha cm
st.

Nguyn Trc (th k XV ghi nhiu kinh nghim xoa bp cha bnh cho tr em
trong cun "Bo Anh lng phng" vi cc th thut xoa bp, bm, mit, vut, vn
ng, ko, tc ng ln kinh lc, huyt v cc b phn nht nh khc ca c th
cha cc chng hn m, st cao, kinh phong, tch tr, au bng, a lng, li dom, ho
hen v.v...

o Cng Chnh (th k XVII) vit "Bo sinh din th ton yn" tng kt cc phng
php t lp trong c t xoa bp phng bnh v cha bnh.

Hi Thng Ln ng (th k XVIII) trong cun "V sinh yu quyt" nhc li nhng
phng php ca o Cng Chnh.

Sau khi nc ta b thc dn php h, nn y hc dn tc b km hm, xoa bp cng b

coi r.

Sau cch mng thng 8, nht l sau gii phng min Bc (1945), ng v chnh ph ta
ch trng trn c s khoa hc tha k pht huy nhng kinh nghim tt ca y hc dn
tc c truyn, kt hp y hc dn tc c truyn vi y hc hin i nhm tng cng kh
nng phng bnh v cha bnh cho nhn dn v xy dng nn y hc Vit Nam. Cng
nh y hc dn tc ni chung, xoa bp ni ring c coi trng v c nhng bc pht
trin mi. Kinh nghim ca nhn dn v xoa bp c tha k v p dng nng cao,
nhiu bnh vin c c s xoa bp trong p dng c kinh nghim dn tc v hin
i.
nh ngha xoa bp

Xoa bp dn tc l mt phng php phng bnh v cha bnh vi s ch o ca l

lun y hc c truyn. c im ca n l dng bn tay, ngn tay l chnh tc ng
ln huyt da tht gn khp ca ngi bnh, nhm t ti mc ch phng bnh v cha
bnh. u im l gii tin, r tin c hiu qu, c phm vi cha bnh rng, c ga tr
phng bnh ln.

Gin tin, r tin v ch dng bn tay phng bnh v cha bnh. Do , c th dng
trong bt k hon cnh no v khng b l thuc vo phng tin khc.

C hiu qu v c tc dng phng bnh v cha bnh nht nh. C kh nng cha mt
s chng bnh mn tnh v nhiu khi t kt qu nhanh chng, m bo an ton, lm
xong nh ngi, triu chng bnh gim nh.

Phn loi xoa bp

Xoa bp phc hi sc kho

Xoa bp cha bnh

Xoa bp trong chn thng v th dc th thao

Xoa bp thm m

Mt s phng php xoa bp khc: xoa bp chn, tc ng ct sng

Nhng iu ch khi cha bnh bng xoa bp.

Cn lm cho ngi bnh tin tng vo phng php ngi bnh phi hp tt vi
thy thuc trong qu trnh xoa bp v pht huy s n lc ch ng trong qu trnh u
tranh vi bnh tt. Do , cn ch gii thch r nguyn nhn bnh, ch dn ngi bnh
nhng iu cn ch v phng php tp luyn nh.

Cn c chn on r rng ri mi tin hnh xoa bp. Khng lm xoa bp khi ngi
bnh qu i, qu no. Trc khi lm th thut nn ngi bnh ngi ngh thoi mi 5 -
10 pht. Ch th thut nng hay nh phi hp ngi bnh. V d: au chng thc
lm mnh chng h lm nh v t t, ln u lm nh, bt u v kt thc lm nh,
lm ni au phi ch sc chu ng ca ngi bnh khng lm qu mnh. Sau mt
ln xoa bp, hm sau ngi bnh thy mt mi l qu mnh, ln sau cn gim nh.
Khi xoa bp thy thuc phi theo di ngi bnh, thi phi ho nh, nghim tc. i
vi ngi bnh mi nht l n, cn ni r cch lm h yn tm phi hp cht ch
vi thy thuc v trnh nhng hiu lm ng tic.

t cha bnh v thi gian mt ln xoa bp.

t cha bnh.

trch hin tng nghin xoa bp v pht huy tc dng. Mi t cha bnh thng
t 10 n 15 ln l va.

Vi chng bnh cp tnh mi ngy c th lm mt ln.

Vi chng bnh mn tnh thng cch mt ngy lm mt ln hay mt tun lm hai ln.

Thi gian mt ln xoa bp:

Nu xoa bp ton thn thng t 30 n 40 pht nu xoa bp b phn ca c th

thng t 10 n 15 pht.

Nhng nguyn tc xoa bp c bn

iu chnh m dng

iu chnh chc nng kinh lc v kh huyt tng ph

Phc hi chc nng vn ng ca cn c xung khp

Cng c phc hi v tng cng cc hot ng sng ca c th

Quy trnh Xoa bp -Bm huyt

Xoa bp tc ng trc tip ln cc th cm th thn kinh dy c di da to ra cc

phn x thn kinh p ng t gy nn tc dng iu ha qu trnh hng phn hay c
ch thn kinh trung ng, gy th gin thn kinh, gim cng thng, tng kh nng tp
trung, gim au, gin c.

1. Xoa vut:
- Xoa vut l k thut kch thch nh ch yu trn da v t chc di da, nhm kch
thch mng li mao mch v th cm th thn kinh ti ch, c tc dng gy gin mch,
tng cng tun hon, dinh dng da, gim au, gim ph n, lm bong lp sng cht
lm cho da mn mng.
- K thut:
+ Xoa: dng u ngn tay, gc gan bn tay hoc m ngn tay t, ngn tay ci xoa trn
ln da ch au, tay KTV di chuyn trn da bnh nhn. L th thut mm mi, thng
dng bng hoc ni sng au. Tc dng gim sng au ti ch.
+ Vut: Dng gc bn tay, m ngn tay t, hoc m ngn ci vut ln da theo hng
thng. Tay KTV di chuyn trn da ngi bnh, cng c khi dng du hay bt tan lm
trn da. K thut ny c th p dng ton thn. Tc dng lm mm gn c, gim au,
gim sng n.

2. Day mit:
- Day mit l k thut kch thch su hn, c bit i vi c, gn, dy chng, cc mch
mu, dy hoc m ri thn kinh. Tc dng gy gin mch v tng lu thng mu
su, tng dinh dng t chc c v thn kinh, chng teo c, day mnh gy tng trng
lc c.
- K thut:
+ Day: Dng gc bn tay, m ngn tay t, m ngn ci hi dng sc n xung da ngi
bnh v di ng theo ng trn. Thng lm chm, mc nng hay nh, to hay nh
ty tnh hnh bnh. L th thut mm mi, dng ni au v c nhiu c. Tc dng
gim sng au.
+ Mit: Dng u ngn tay ci mit cht vo da ngi bnh ri mit theo hng thng.
Tay KTV di ng lm ko cn da ngi bnh. K thut hay dng u, bng, chi th.
+ Phn v hp: Nh k thut mit nhng dng c hai u ngn tay ci, hoc m ngn t
hai tay; t cng mt ch mit ra hai bn gi l phn, t hai ch khc nhau mit v cng
mt ch gi l hp. K thut ny hay dng xoa bp u mt.

3. Nn bp:
- Nn bp c tc dng chnh ln cc c, dy chng, gn, t chc quanh khp. Gy gin
mch ti ch r rt, tng dinh dng t chc c, chng teo c, nn bp mnh lm tng
trng lc c. L mt phng php tt nui dng t chc c nn c coi nh
mt hnh thc vn ng th ng i vi cc c. Nn bp trc tip ln gn, dy chng
hay thn kinh c s dng nhiu trong chng au, chng co cng c, kch thch c -
thn kinh b lit...
- K thut:
+ Vo: Dng ngn ci v ngn tr kp v ko da ln, hai tay lm lin tip lm cho da
ngi bnh lun lun nh b cun gia cc ngn tay KTV. Hay dng lng v trn.
+ Bp: dng ngn ci v cc ngn tay kia bp vo c hoc gn b bnh. C th bp
bng hai, ba, bn hay nm ngn tay. C th va bp va hi ko ln, khng nn dng
lc bp u ngn tay s gy au, m dng lc t th 3 ngn tay bp. K thut
ny dng c, vai, gy, nch, chi th. Sc bp mnh hay nh ty trng hp c th.

4. m cht:
- m cht l hnh thc tc ng su n c xng khp v ton thn do truyn lc ty
theo mc mnh hay nh. Nu m nh v nhp nhng s c tc dng gy c ch
thn kinh trung ng, gim au, to cm gic d chu chng mt mi. m cht thng
c s dng nhiu trong xoa bp lng v chi th.
- K thut:
+ m: bn tay nm dng m ngn t hoc bn tay p m vo ch au.
+ Cht: bn tay dui, dng m ngn t cht lin tip vo ch au. Nu lm u th xe
ngon tay, dng ngn t cht vo u ngi bnh.
+ V: bn tay hi khum, gia lng bn tay hi lm, v t nh n nng vo ch b bnh.
Khi pht da b ln do p lc khng kh trong lng bn tay tng gy ln. Thng dng
vai, tht lng, t chi, bng, vng sau phi tng thng kh phi.

5. Rung lc:
- Rung lc c tc dng lan ta su v rng, c th kch thch hoc phc hi cc phn x
v dn truyn thn kinh. Rung lc vi tn s chm, nhp nhng gy c ch thn kinh
trung ng v gim au, gim trng lc c. Rung lc c nh hng trc tip n
xng v khp. Ngy nay ngoi k thut rung lc bng tay, ngi ta sn xut ra cc
loi my rung lc ton thn, cm tay, cc loi gh, ging xoa bp v rung lc rt tin
li.
- K thut: ngi bnh ngi thng, tay bung thng, KTV ng, hai tay cng nm c tay
ngi bnh, hi dng sc rung t tay ln vai tay ngi bnh rung nh ln sng. Tc
dng lm mm c, trn khp, gim mi mt.

6. Bm huyt.
- Bm huyt l mt k thut iu tr ca Y hc c truyn, l phng php dng tay
tc ng ln huyt, em li hiu qu iu tr rt cao. C ch tc dng ngoi nhng tc
ng ln h thn kinh, da... cn c gii thch theo nguyn l ca YHCT (xem thm
phn Chm cu).
- K thut:
+ Bm huyt: dng u ngn tay ci, gc bn tay, m ngn tay ci, m ngn t bm vo
ch au hoc cc v tr huyt. Tc ng chnh l sc qua da vo c, xng hoc vo
huyt.
+ im huyt: dng ngn tay ci, hoc phn mu khp t 2 v 3 ngn tr, ngn gia,
hoc khuu tay, dng sc n thng gc vo huyt. y l th thut tc ng mnh v
su, thng dng mng, lng, tht lng, t chi.

7. Vn ng khp.
- Vn ng khp nhm lm cho khp c bi trn v ph v t chc x dnh lm m
rng tm vn ng i vi khp vn ng hn ch.
- K thut: mt tay c nh pha trn khp cn vn ng, mt tay vn ng khp theo
tm vn ng ca khp. Nu khp b hn ch vn ng th cn ko gin khp trong khi
vn ng nhng phi ht sc ch n phm vi hot ng ca khp lc . Trnh lm
qu mnh gy au n cho ngi bnh.

Nhng ngi khng nn xoa bp, bm huyt

Chm cu, bm huyt l nhng phng php cha bnh n gin, nhng c cng hiu
rt ln trong phng v cha mt s loi bnh, tuy nhin, n li tr thnh con dao hai
li nu b lm dng.

Cc bc s hin ang p dng mt s phng php chm cu thng dng nh: in

chm: Dng dng in tng kch thch ca kim vo huyt khi mc in cc ca my
in chm vo kim chm cu v iu chnh cng ca dng in ph hp vi
ngng ca bnh nhn. in chm hin ang l phng php iu tr rt ph bin trong
lnh vc y hc c truyn. Thy chm: Dng thuc tim trc tip vo cc huyt.

Cu ngi: Dng iu ngi (c lm t cy ngi cu kh sao vng v nghin thnh

bt, sau ly giy bn qun cht li ging nh iu x g) c chm la ri h
vo huyt (y hc c truyn gi l cu). Bc s s dng iu ngi chm nng, cu
thng vo huyt hoc cu vo c kim chm cu, khi , tinh du ca ngi cu v hi
nng s tc ng su vo huyt gip phc hi nhng tn thng nhanh chng.

Chm cu thng c dng iu tr cc bnh cp v mn tnh nh:

Thn kinh: lit dy VII ngoi bin (thng do nhim lnh t ngt), au dy V v cc dy
thn kinh ngoi bin khc, my mt, sp v mi mi mt, lit na ngi, au thn kinh
ta, v nhiu chng au khc.C xng khp: gin dy chng, thoi ha khp gi, au
do thoi ha ct sng c, lng. Tun hon: Huyt p cao, thp, ri lon thn kinh tim.
Tiu ha:Cc bnh v d dy, rut.Sinh dc: Cc bnh ri lon kinh nguyt, au bng
kinh,di mng tinh. Tit niu: Tiu dm, tiu b. Nhng trng hp khng nn chm
cu:Nhng ngi c a yu, khng thch nghi c. Nhng ngi c th trng
yu,suy kit,chm cu d b sc.Bnh nhn b bnh tiu ng. Mc d chm cu t ra
rt hiu qu trong iu tr mt s loi bnh, nhng nu khng cn thn d gy ra nhng
ri ro nguy him. Nu bc s chm cu thng vo dy thn kinh, c th dn n b lit,
teo c Khi chm kim, nu ngi bnh c cm gic rt but, bc s cn phi rt kim ra
ngay lp tc. Bi nu chm sai huyt, chm vo nhng huyt nguy him, chm qu
su, c th gy t vong. Do , chm cu cha bnh t hiu qu, ngi bnh ch
nn n bnh vin, vin chm cu c xc nhn ca B Y t. Khng lm dng xoa
bp, bm huyt Xoa bp, bm huyt l mt kch thch c hc, trc tip tc ng vo da
tht, thn kinh, mch mu v cc c quan cm th gy nn nhng thay i v thn kinh,
th dch, ni tit, qua nng cao nng lc hot ng ca h thn kinh. l nn tng
em li nhng ng dng t ph trong phng, iu tr bnh v nngcao sc khe. y
l hai phng php thng c phi hp nhun nhuyn trong phng v cha bnh.
Trc khi bm huyt, bc s cn tin hnh xoa bp c vng huyt mm mi, trnh
tnh trng lm c phn ng t ngt gy co v tn thng c. i vi c xng khp,
xoa bp, bm huyt c tc dng lm gin c, c bit l nhng nhm c b co cng
trc . Xoa bp, bm huyt thng xuyn cn lm tng tnh linh hot ca khp v
lm gim kh nng b chn thng, ci thin t th. Ngoi ra, xoa bp cn kch thch h
thng lympho, lm tng min dch v c ch bo v t nhin ca c th. Xoa bp, bm
huyt tc ng trc tip ln cc th cm thn kinh dy c di da to ra cc p ng
phn x thn kinh c tc dng iu ha qu trnh hng phn hay c ch thn kinh trung
ng, lm th gin thn kinh, gim au, gin c, v ci thin chc nng tiu ho, lm
da bng p. Xoa bp cn c nhiu tc dng phc hi sc khe. Theo y hc c truyn,
xoa bp, bm huyt thng qua tc ng vo cc huyt, kinh lc (kinh cn) c th ui
c ngoi t, thng kinh hot lc v iu ha chc nng tng ph. Do , bm huyt
cn c kt hp vi chm cu tr bnh. Bm huyt trc khi chm cu s lm tng
tc dng ca chm cu ln rt nhiu. Tuy nhin, trong nhiu trng hp bc s khuyn
co ch nn bm huyt m khng c chm cu nh: c a bnh nhn khng chu
c chm cu, ngi mc bnh tiu ngKhi c th b mt mi sau thi gian lao
ng cng thng c v th xc ln tinh thn, xoa bp, bm huyt cng c xem l gii
php hiu qu v nhanh nht gip ly li s thng bng v ti tr. i vi ph n
mun ko di tui thanh xun, thng xuyn xoa bp, bm huyt s gi gn sc khe
v sc p c lu di. c bit, khi ph n bc sang tui trung nin, xoa bp, bm
huyt thng xuyn s gip lu thng kh huyt v to hng phn ni tit t c
duy tr di do. ngi tui trung nin, c bit l ngi cao tui, hot ng ca h
thng c xng khp v tng ph tr tr, kh huyt lu thng km th vic xoa bp,
bm huyt u n l bin php rt tt gip kh huyt lu thng, tng cng nui dng
cc t bo v thi c t, lm gim ng k qu trnh lo ha v ngn nga pht sinh
bnh tt tui gi.Nhng trng hp khng c xoa bp, bm huyt: Chn thng:
c vt thng kn v vt thng h khi b tn thng c, xng, khp.Vng b vim
nhim ty hoc l lot.Cc chng bnh ngoi khoa: vim rut tha, thng d dy,
vim vi trng v.

hng dn bm huyt t tr bnh

T THC HNH VO L THUYT

Cc phng php iu tr ca ng y nh xoa bp , ct l , bm huyt , chm cu ,

phc dc...u ly '''iu ho m dng ''' , '''b t h thc''' lm nguyn tc cn bn.
Chm v cu l hai phng thc cu mt phng php cha bnh
- Chm l dng vt nhn chc vo huyt
- Cu l dng hi nng tc ng vo huyt
Chm cu l nhm kch thch vo cc huyt ,l nhng im nht nh trn c th vi
mc ch iu ho v duy tr s hot ng bnh thng ca c th , tiu tr cc hin
tng mt thng bng v kh , huyt c nhc, ct ty , thn kinh.
Mun bit v chm cu cho tinh tng cn phi tm hiu :
1- hc thuyt m dng ng hnh
2- hc thuyt tng ph
3- hc thuyt kinh lc
4- bnh l v php iu tr
Tuy su rng nh vy nhng thc t li bt u t mc th 4 : nguyn tc iu ho - b
t duy tr trng thi thng bng ca tng ph. Nu kh huyt khng thng th cm gic
au n sinh ra.
Chm cu - hay bm huyt vo cc kinh huyt ng dng , s thng c kh huyt th
tiu tr c cm gic au . bt thng tt thng , v ngc li thng tt bt thng
Mun cha bnh mt tng ph no , hoc mun lm mt cm gic au n mt
mt ni no trn c th cn phi da vo s chn on theo ng y : t chn , bt
cng , t tm ra ngun gc bnh cha tr. Xem bnh ch yu pht sinh t kinh
lc tng ph no th cha t tng ph , qua c tnh v tc dng c hiu ca huyt
v vi tng tng ph hoc tng b phn tng ng ca ngi bnh , t hiu qu
thch ng.
T mt ngi nhp cuc, cha bit g , M Trang mong mun c hng dn cc bn
phng php n gin : bm huyt bng nhng kinh nghim c c ,vi mong mun
gip mi ngi t iu tr nhng bnh thng thng bng kh nng cn tim n , mi
ngy ta cng trao i vi nhau mt cht , cc bn nh!
Chc cc bn thnh cng!
Y L C BN

NG TNG : l 5 c quan tng tr

* tm tng thn
* ph tng phch
*can tng hn
*t tng v tr
* thn tng tinh v ch

TM :
a/ ch thn minh
b /ch huyt mch , ng mt
c/ quan h vi li

CAN :
a / can tng huyt
b / can ch mu l -(mu k , lo ngh )
c / can quan h vi gn, mng tay mng chn
d / can quan h vi mt

T :
a/ t ch vn ho
b / t thng huyt
c/ t quan h vi t chi, c nhc cho n ming ,mi

PH :
a/ ph ch kh
b/ ph ch tit , iu ho huyt dch ca thn th
c/ ph hip vi da lng
d/ ph khai khiu mi
e/ph quan h vi cung hng m thanh

THN :
a/ thn tng tinh
b/ thn quan h vi sinh trng pht dc
c/ thn ch v ho ca mnh mn
d/ thn ch xng tu thng vi no
e/ thn khai khiu tai v nh m ( i tiu tin )Y L C BN
LC PH : 6 kho
M a/ m ch quyt on
b/ m l kho cha tinh gia
c/ can v m c quan h vi nhau
V : ( d dy )
a/ v l bin ca thu cc ( nc , go , cm ),lm nt nh cm nc
b /v quan h vi t

I TRNG - TIU TRNG : ( rut non , rut gi )

a/ rut non ch tiu ho m phn ra cht trong , cht c
b/ rut gi ch vic truyn tng cht cn b
c/ rut gi quan h vi rut non
d/ rut gi quan h vi ph
e/ rut non quan h vi tm

BNG QUANG
a// bng quang ch vic cha tn dch
b/ bng quang quan h vi thn

TAM TIU - b v ca tam tiu gm :

a/ thng tiu : t ming ca d dy n li
b/ trung tiu : t ming trn ca d dy n ming di ca d dy
c/ h tiu : t ming di ca d dy n nh m ( i tiu tin )
cng nng ca tam tiu
thng tiu :
ch np nh hit hi th vo ph , n ung vo v , em kh i khp c th lm m da,
nhun lng
trung tiu :
em cht ho sinh ca thc n nui dng kh huyt tn dch
h tiu :
ch xut m khng np nh i tiu tin , bi tit ti ri cho thu dch ,tit bit cht
trong , cht c
-- gip cc bn c mt cht khi nim v tng ph v lm quen vi nhng danh xng
trong y l ng y
LE THAO dnh phn u ni v l thuyt - mong cc bn c gng theo di - sau ta
s cng nhau hng dn thc hnhDCH L C YU

A / DCH l g
Dch l thay i vn chuyn bin ha
Vn vt thay i khng ngng , cho nn dch l l ng nhin tt yu
Ca v tr , ca th gii ca mi s vt k c con ngi v s sng
Vic cha bnh tt phi lun lun ch trng ti s kin bin i trong sinh l v c th
ngi bnh .Y khoa c truyn c cu :
BT TRI DCH ,BT KH D NGN Y ( khng bit dch , khng th no ni chuyn
cha bnh c )
Hiu bit dch tc l ch trng ti s bin chuyn cu ngi bnh ,bit nhng quy lut
ca s bin chuyn , mi c th tc ng vo c th mt cch hu hiu , tc l em li
sc khe cho ngi bnh
Trong v tr vn vt cng nh trong c th con ngi ( mt tiu v tr thu nh )
S bin dch s d c l do hai tnh cht khc nhau : M DNG
B / M DNG
Tnh m v tnh dng l hai tnh cht c trong s vt c bit l trong c th con
ngi
V nhng b phn , c quan trong .
Thng thng ai cng thy c tnh M v DNG ca s vt , nh
Bng ti ( m ) v nh sng ( dng )
Lnh ( m ) v nng ( dng )
Nng ( m ) nh ( dng )
Bn trong ( m ) bn ngoi (dng )
Pha di ( m ) v pha trn ( dng ) vv
Vy m v dng l hai mt i chi nhau , nhng tn ti thng nht vi nhau
i chi tit ch nhau hu iu ha nhau , cng nhau lm cho mi s vt c tn
ti hin hu
Cn ghi nh nhng quy lut sau y :
1/ c m tt phi c dng ( v ngc li ) mi thnh s vt
2/ trong m c dng v trong dng c m
3/ m sinh trong dng v dng sinh trong m
4 /m v dng sinh ra nhau v khng ch nhau
Trong l lun m v dng c k hiu nh sau :
_____ dng
--- --- m
C/ NG HNH
Nu m dng l nhng nguyn tnh gy ra bin chuyn ( dch bin ) th ng hnh l
quy lut chung nht ca dch bin
Ng hnh l 5 bc i c khi gi l ng vn ( l 5 on chuyn i )
Vy ng hnh l 5 giai on bin i , chuyn ha ca s vt c bit l s sng , sinh
l con ngi
Mc- ha- th - kim- thy ( g - la t vng -nc ) khng phi l cht liu ,m ch
l nhng tn gi tin li ca 5 on chuyn bin , chng ch c tnh tng trng cho qu
trnh dch bin
Mc ( thuc g) tng trng cho trng thi pht trin ,ma xun thuc mc
Ha ( la ) tng trng cho mc cng tt ln nht ca s vt , ma h thuc ha
Th ( t ) biu tng cho mc trung ha ca bin ha : ma trng h ( khi h sp
sang thu ) thuc hnh th
Kim ( vng , kim loi ) tng trng cho chc nng ang hoi ha ) , ma thu thuc kim
Thy ( nc ) biu tng s ngng ng yn tnh chun b cho mt k bin i khc ,
ma ng thuc thy , n chun b cho mu xun ti
V y l cn nh nhng s vt tng ng vi ng hnh nh sau
MC - HA - TH - KIM - THY
Can - tm - t - ph - thn
m - tiu. trng v - i trng - bng quang
Cn mch - nhc - b - ct
N ( gin ) h ( mng ) t ( ngh ) bi ( bun ) kinh ( s )
Phong ( gi ) nhit ( nng ) thp ( t ) to ( kh ) hn ( lnh )
Gia cc hnh c 2 quan h sau :
Quan h tng sinh : ( h tr - gip )
Mc sinh ha , ha sinh th , th sinh kim , kim sinh thy , thy sinh mc
Quan h tng khc : ( c ch -iu tit )
Mc khc th , th khc thy ,thy khc ha ,ha khc kim , kim khc mc

THT TNH : NGUYN NHN NI THNG

THT TNH ( 7 tnh hung )

h ( mng ) - n ( gin ) ai ( thng xt )- t ( lo ngh )
u ( bun ru , lo lng ) khng ( s hi ) kinh ( hong - lon )

MNG: th kh b tn - mng qu thng tm . lu : '' thng = hi ''

GIN : th kh nghch - gin qu thng can
LO: th kh b hm - lo qu hi phi
NGH : th kh b kt - ngh nhiu hi t v
S : th kh b khip - s hi thng thn
KINH : th kh b lon - kinh hong hi m
THNG : Th kh b hao LC KH : NGUYN NHN NGOI CM
Lc kh l :
PHONG ( gi ) - HN (lnh) - TH ( nng )- THP ( m t ) -TO ( kh ro ) HO
( la , nng )
HN hi kh th run ry
TH hi kh th nng bc
TO hi kh th b kt
THP hi kh th ph thng
PHONG hi kh th au nhc
HO hi kh th lo , m mt
------------------
NG TNG BNH C
Bnh gh pht nga u thucTM
bnh phong lm xy xm u thucCAN
bnh thp lm y trng u thuc t
bnh v ut hi u thuc PH
bnh lnh dn pht u thucTHN

----------------
NG LO S THNG

Nhn lu hi huyt
nm lu hi kh
ngi lu hi tht
ng lu hi xng
i lu hi gn

T CHN :
L 4 php xem xt hay 4 php khm bit bnh
- VNG CHN : trng , nhn hnh sc , iu b
-VN CHN : l nghe ngng m thanh , hi th , t
- VN CHN : l hi r cn bnh , trng chng
- THIT CHN : L xt on b mch
vng -vn - vn - thit tuy c sp th t trc sau l ni
trc ,ta nhn hnh sc ngi bnh ( vng )
ri nghe ting ni ( vn )
hi thm cn bnh ( vn )
sau cng mi thit mch ( thit ) .hu nh th t ny khg th o ln
nhng ch cn bit rng VNG l s khi cn THIT l ti hu
vng vn vn c th linh ng trong chung mt lc , hay thit mch c th cng vng
-vn -vn cng c . M in la ngi thy thuc c kh nng , tinh thn v ti ngh
php T CHN l l cng vic u ca ngi thy thuc v l ch cht rt cn thit khi
khm bnh v iu tr
ngi lm cng vic khm v iu tr ph s dng c ng quan ca mnh
- TH GIC : thn kinh xem xt
-THNH GIC thn kinh nghe ngng
-KHU GIC thn kinh hi p
-XC GIC thn kinh chn on
- KHU GIC thn kinh nh hi
mc d ngy nay vn minh hay sau ny cn vn minh n cc
mi mi trc sau vn ly T CHN lm cn bn thi dng trong vic tr bnh
khg th ch b c bi chnh l b mn khoa hc tinh k ,giao ho vi m
dng ,ng vi ng hnh , i chiu vi kinh lc tng ph ca con ngi , c k
cng , c o l , uyn thm m phong ph v tn

NG SC :
, xanh ,trng , vng , en l nhng mu sc c thn kh hin ln trn sc din mi
ngi
- th ti
- Xanh th xanh lng
-Trng th trng bng
-en th en nhnh
- Vg th vng ti
, nu trn gng mt th hin r nt ng sc c thn c kh th bnh nhn c sc sng
ng , bnh khng nguy kch , v ngc li
* NHN TON B MT
mt hng l phong
mt ti xanh l au bng
mt trng lt l hn
mt thm en l lao
mt vng l i tiu tin kh khn
*NHN MI
u mi bnh thng v nga l phong nhit
bt thng l bnh nng
u mi xanh l au bng
u mi trng l mt mu
u mi en l trong ngi tch nhiu nc
u mi vng l trong bng lnh
* NHN : MI -MING - LI
mi di t nhin thm en l t , thn hn
mi l tm , v nhit
li sng to y trong ming ni khg ra ting l ''trng thit ''
n ung khng tiu
li sng trong ming m cng l ''mc thit ''lm kh th
u li nhn v , c hai mi l tm nhit
li cng li co rt l nguy chng
gia li trng xung chung quanh li nh rng ca l bnh bt tr
pha trn v pha di li phng ln nh bong bng l bnh bt tr
* NHN MT
mt sng l can nhit
mt khng nhng nc mt sng chy ra hoi l can huyt h
m mt di pha trong trng lt l can huyt h hn
* NHN CHUNG HNH SC TRONG LC BNH NNG
hi ngi xng ra hi thi l tht cht
li rt , bu di xn l can tuyt
ming h hc l t tuyt
tc dng ng da tht v xng kh l thn tuyt
vnh mt trng xung , m hi ra tng git trn mt dnh li khng rt xung l dng
kh tuyt
mng tay mng chn bin sc xanh l can thn tuytPhng php ng y ni chung v
y hc dn tc ni ring c nhiu mt ng n khoa hc
nn qua nhiu th thch vn lun ng vai tr ch o xuyn sut y hc c truyn
chng ta cn tha k , pht huy nhng mt tch cc
trong nhng ti liu ca rt nhiu tc gi vit sch v ng y, chm cu xa v nay
ng vai tr thit yu trong cch iu tr bnh
liu php chm cu c xem l liu php truyn thng ca trung y ,t lu c
ng o mi ngi bit n .Liu php im huyt ( bm huyt ) c lch s cn sm
hn so vi liu php chm cu .tuy nhin liu php ny thng b qun lng , cho nn
n ch c xem l mt liu php dn gian c ng dng rng ri v hu hiu
khi ngun ca liu php chm cu c t thi c xa ,con ngi cha c phng php
v k thut tr liu mt cch h thng , mi ngi dng nhng hnh thc nh dng ngn
tay , cnh cy ,mnh trc hoc ming n hoc g vo nhng b phn trn c th ca
bnh nhn ,nhng vng ang chu s au n , lm gim i nhng cn au nht thi
rt hu hiu. dn dn tri qua tch lu nhng kinh nghim lu di nn phng php ng
dng cc dung c pht trin ,ngi ta sng to ra nhng vt dng thch hp v an ton
hn chm cu , im huyt nh , kim ,,vv,v cui cng kim chm l dng c tt
yu nht cho n gi ,v cng t liu php im huyt rt lui khi v i tr liu
tht ra liu php im huyt ( bm huyt ) cng nh liu php chm cu u c tc
dng thng kinh mch iu ho m dng , b t h thc hot huyt kh , iu ho
chc nng tng ph .nhng iu gip c th ngi bnh c khi phc bnh
thng
gn ba mi nm cc bo co v phng php im huyt tr liu cc loi bnh lun
c ng ti trn cc tp ch y hc ,nhng loi nnh nh nhi khoa ni khoa , ph khoa
h hp ,cao huyt p tim mch , thp khp chng minh c phm vi rng ri ca
phng php im huyt tr liu
u th ca phng php nu khng to vt thng , khng gy nhim trng l lot , t
gy sc, n gin , hu hiu r rt
thng thng ta c th s dng th php gi l CH CHM : ''dng ngn tay im huyt
tr liu
hy vng nhng bi hng dn tip theo sau y s gip cc bn t iu tr mt s bnh
thng thng , xy ra trong gia nh v bn b chung quanh bng nhng g n gin
nht

IM MN PHP
Ta dng ngn tay hoc dng c n ln ngay huyt v khc nhau trn c th ngi
bnh. Thi trin k thut im n vi cng nng nh, kch thch sao cho cm gic t
but cng, thng. cch tr liu t c hiu qu ti u hu mang li cho ngi bnh
nim phn khi, ta cn ch nhng iu cn thit sau y :
- Php b t thun nghch theo hng ly tm v hng tm ca tng kinh mch
- m thi gian cho tng v tr huyt s dng
- Vn thnh tho tnh m dng ca tng b phn th - tc trn c th
- Xt t chn khng nhm ln b huyt s l iu tri
Ngoi vic s dng liu php im huyt, cn phi tp cho nhun nhuyn vic t thuc
cu. y cng l cch tr liu song song vi im huyt " khng th thiu ''. Khi ta
thnh tho nhng cn thit c bn ca phng php im huyt, ta c th gip bt k
ni no c ngi bnh, ch vi i tay v iu thuc cu, nhng hiu qu mang n c
th ni ngoi s suy ngh m ta cha h c hoc cha th t tin.
--MI BNH THNG THNG : t im huyt iu tr
1/-Nhiu nc ming
2/-Lnh bn chn
3/-Chy nc mt sng
4/-Cao huyt p
5/-Bi hi nhp tim
6/-Nhc u do vim xoang
7/-Tiu m
8/-Trng gi khu -ni ngng
9/-Mt ng

HNG DN BM HUYT T TR BNH

NHIU NC MING
Ta c th dng cy tm nh chm nh nh vo gia hai khe mp ming, (khe gc
gia mi trn v mi di). Lu ta xoay nh u tm, trnh va chm mnh lm tn
thng v phn da ni ny rt mng. Thi gian khang 40 giy cho mi ln ca mi
khe, ngy c th chm 2 ln. Ngi bnh do khng khp c c ming nn nhiu
nc ming c ngy.
- Cng dng ch trong vng 7 ngy l c hiu qu
Huyt ny c tn gi : Yn khu
- CM KHU (hoc ni ngng, lu li, ni kh nghe )
Ta cng dng que tm, nhng cch x l c hi kh. Ta bo ngi bnh h ming, a
li ln, nhn nhanh pha di li chnh gia c mt s nh si gn mng, hai bn si
gn c phn tht nh ln c 2 ht u , dng que tm ve nh vo 2 phn tht nh
ln . Ngi bnh s rt kh chu v s ngm ming li rt nhanh. Ta dng bin php
tm l d bnh ri li tip tc ve u tm vo cng khong thi gian t 30 giy cho mi
bn phn tht nh ln . Kt qua ty thuc vo thi gian ngi bnh khu. Nu mi
trng phong - khu trong vng 1 tun cho n 1 thng th chm khong 1 tun l
ngi bnh s bt u ni li c
nu thi gian khu lu t 6 thng, ta chm giai on di hn
2 huyt ny c tn l Kim Tnv Ngc dch
- LNH BN CHN
Thng thng ngi b lnh di bn chn, kh km v d b nhim cm. Ngi gi tr
tri ma hay lnh bn chn, ngi bnh suy nhc cng lnh lng bn chn, c nhng
ngi hay ngt xu tay chn, nht l lng bn chn lnh but. Ta dng iu thuc cu
h m di lng bn chn. Ta ly huyt t ngn chn gia pha di lng bn chn ko
xung khong cch bng 4 ngn tay t nm ngang , lu ni ny c ch hm rt d
dng nhn ra. Ta h m bng iu thuc cu. Thi gian khong 30 giy cho mi bn v
h tip tc nh vy 3 ln (tt c l 90 giay). Mun bit sc chu nng ca ngi bnh
nh th no khng b bng, ta h trc tip ln chn mnh trc. khong cch iu
thuc cu v da l hn 2 phn. Tuy nhin, mi ngi c tng s chu ng nng
khc nhau, ty theo s ln ting ca bnh nhn m ta nng iu thuc cu ln cao hay
h xung thp. Mi ngy ta h nh th kh nng c a vo huyt u tin ca kinh
thn gii quyt c bnh lnh chn rt hay.
Huyt ny c tn l Dng tuyn.

Bm huyt t iu tr nhg bnh thng thng

-- CM - CM
Ngi b cm - cm do thi tit , do i ma nhim lnh , do c th suy yu m li lm
vic di mt p lc thi tit khng n nh vv...
ta dng iu thuc cu h pha sau c
ta cho ngi bnh ci u xung cht xu , khong gia vai ta nhn thy c mt t
sng nh ln cao hn , ta ly t im u nh ln
gi l 1 im , ly ln pha trn mt im na khong cch 2 phn , v cng t im u
nh ln ta ly xung di 1im na , tt c l 3 im , ta h m cho n nng dn
song song vi vic h nng ta dng ngn tay bm mnh vo c 3 im trn
vn tc cui gy tc ta h m mt vng ngang t tri qua phi , c gng ng chy
tc
cch ny lm gim i phn kh chu ca mt h thng cm mo v xy xm chng mt ,
nn ma
3 huyt trn c tn l : o do - i chy -sng ct
- MT NG
C 3 cch tm nguyn nhn x l mt ng n gin nht
1/ mt ng u gi , nguyn nhn do tm
2/ mt ng gia m do thn
3 / mt ng cn sng do tm thn bt tng giao
ta cu mt huyt duy nht trn nh u , ly t vnh tai ln n gia u, h bng iu
thuc cu khang 30 giy cho mi ln h ta lm li ng tc h m nh th 3 ln
h vi ngy n 1 tun , nu thy d ng th ngng
vut nh vo huyt s gip gic ng d dng hn
huyt ny c tn l bch hi
lu ch dng khi mt ng , khng dng huyt ny thng xuyn

b quyt sng khe. sng hnh phc

"Th tht thm su, thc chng lo u, ng khng mng m, n khng cu k" l bn b
quyt sng khe ngi xa truyn li cho n gi vn cn nguyn gi tr. Thit ngh
trong thi i m bnh tt ba vy, nhng b kip ca cha ng rt ng suy ngm v
cn khai thc trit .

Th tht su

Nh h hp th ra ht vo m c th ta mi c cung cp dng kh (kh oxy) t

kh tri v o thi thn kh ( kh Cacbonic) t trong c th ra ngoi. Nh ht th m duy
tr s sng. Ht th bnh thng ch dng mt phn hai l phi. Cn th tht thm su l
ht th vi gn trn c hai l phi, vi c honh hot ng tch cc xoa bp cc ph
tng bng.

Th thm su khng ch cho ngun sng nh thu tht nhiu kh oxy, thi gn ht kh
CO2 phi, m cn tc ng gip thanh lc tm . Th tht thm su l ht th vi
trng thi tnh thc hon ton: Ht vo thy bng phnh ra, th ra, thy bng xp li,
vi tm thanh tnh v hn hoan.

Thc chng lo u

Stress l nhng p lc v mt tm l v nhng bin ng trong gia nh, trong x hi

tc ng ln con ngi gy mt cn bng. p ng ca con ngi b stress l cm thy
c s cng thng, lo u. Cn lu , stress khng phi lun lun xu. Vi liu lng
va phi, chnh stress gip ta c s hng phn, cnh gic, tp trung cao i ph
li tnh hung khng thun li. Ta s c nhng suy ngh tch cc, tm cch lm ch thc
t, quyt tm gii quyt khng hong v thng l thnh cng trong vic vt qua
stress m chng cm thy qu lo u.

Tuy nhin, nu stress c lp i lp li v chng ta khng lm ch c n, khng thch

ng vi nhng bin i do n a n, c th s b ri lon v mt th cht v tm
thn. Ngi b stress thng xuyn n ung km, hot ng th cht km v d tm
n ru, thuc gy nghin (c ngi tm n ma ty) dng lm phng tin gim thiu
stress, do d tr thnh ngi nghin.

Ng khng mng m

Gic ng khng phi l s ngng ngh hot ng hon ton m l dng c bit ca
hot ng c th gip c th phc hi nng lng tiu hao khi thc. Gic ng khng
mng m l gic ng , su v l cch phc hi sinh lc tt nht. Ng c th mi say
gic nng, nu ng su th d c nm mng, khi thc dy chng nh g ht.

Thi lng trung bnh ca gic ng khong tm gi nhng khng nht thit lun lun
nh vy (c ngi ng vi t hn hoc nhiu hn so vi tm gi). Du hiu cho bit
ng l c s sng khoi, ti tnh, thoi mi khi thc gic, lm vic bnh thng vo
ban ngy.

Ng khng su s b mng m v c th khng khe d b c mng. c mng c k l

mt loi ri lon gic ng. Ri lon gic ng c nhiu loi v nh hng nhiu n sc
khe, l mt ng, ng nhiu, c mng, min hnh (mng du), ni m, nghin rng,
hong s khi ng... Ring mt ng l ri lon thng gp v lm kh s kh nhiu
ngi.

n khng cu k

n khng cu k l n v n lnh. Trc ht l n ung sao cho y v cn

bng nm nhm cht dinh dng (nhm cht m, cht bo, cht ng bt, vitamin v
cht khong). Ch cn bng trong n ung rt quan trng. Chng ta khng nn n
tha ma qu nhiu m tht va cht m, cht bo, cht ng bt (mt b phn
ng h khng n m ng vt nh heo, b, gia cm... ci thin mi sinh v hn ch
bnh tt). Nn n nhiu rau ci ti, tri cy, cc loi ng cc cn nguyn v nhng loi
ny rt tt cho sc khe.
 n lnh cn c ngha l bit cch n ung. Chng hn lun thc hin n chn, ung
si; thc n c cn hm k trc khi n; bo qun tt thc phm ch bin, chng
rui, gin, bi bm xm nhp; ra tay bng x bng trc khi n, sau khi i v sinh v
lao ng...

Nu vn dng nhp nhng 4 "ng tc" n-ng-thc-th nh trn, tin tng rng cc
bn s c mt cuc sng khe mnh c th cht ln tinh thn. Khi khng phi tm
kim u xa, nim hnh phc lun trn ngp trong tm hn bn.

Phng Php Thc Hnh

CHO NHN THN TRONG C TH MI NGY C T L BM HUYT

NGY MNG....CHN THN TI

1. Ngn chn ci
2. Mt c
3. Bp v , bp chn pha trong
4. Lng ( pha sau bng
5. Ming
6. L tai
7. Mt c pha trong
8. C tay
9. Chn thy
10. Lng ( pha sau ngc )
11. Sng mi
12. M tc
13. Rng ( chn Rng nu )
14. Cun bao t
15. Khp thn th
16. Ngc
17. Hang kh sung ( di rn )
18. Bp v pha trong
19. Bn chn
20. Mt c pha trong
21. Ngn tay t
22. Mt c ( pha ngoi )
23. Gan bn chn
24. Mch dng mnh ni tay
25. Mch dng mnh ni chn
26. Ngc
27. u gi
28. M H
29. u gi v ng quyn
30. Bn chn v mt c
Cch 1: Bm huyt gip gim tnh trng bun nn, chng mt v au u.
gim bt tnh trng say tu xe bn va n va day ln lt vo 3 huyt hp cc, ni quan v
thi dng mi huyt n t 1-5 pht.
Huyt hp cc: Ngn tay ci v ngn tay tr xe rng, ly np gp gia t 1 v t 2 ca ngn tay
ci bn kia vo ch da ni ngn tr v ngn ci u ngn tay u, ni l huyt, n vo c
cm gic tc.
Huyt ni quan: khi nga lng bn tay, ni quan nm gia cnh tay cch np gp c tay khong 3-4
cm.
Huyt thi dng: ch lm pha ui chn my.