SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZTRAVNIK

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS: II GODINA
SMIJER: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

ELEKTRONSKO POSLOVANJE U OKVIRU

OKRUNOG PRIVREDNOG SUDA U ISTONOM SARAJEVU

STUDIJ SLUAJA

Travnik, April.2014. godine

 SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZTRAVNIK
FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE
STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS: II GODINA
SMIJER: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

ELEKTRONSKO POSLOVANJE U OKVIRU

OKRUNOG PRIVREDNOG SUDA U ISTONOM SARAJEVU

STUDIJ SLUAJA

IZJAVA: Ja, Davor Damjanovi, student Sveuilita/Univerziteta Vitez Travnik,

Indeks broj: 0137-12/DIT odgovorno i uz moralnu i akademsku
odgovornost izjavljujem da sam ovaj rad izradio potpuno samostalno, uz
koritenje citirane literature i pomo profesora, odnosno asistenata.

Potpis studenta:

STUDENT: Davor Damjanovi

PREDMET: Digitalna ekonomija
PROFESOR: Prof.dr Branko Latinovi
ASISTENT: Mr. Altijana Mameledija

SADRAJ

1. UVOD...................................................................................................................2
2. IKT U PRAVOSUU BiH...................................................................................3
2.1. PRAVOSUE KAO INSTITUCIJA...........................................................3
2.2. INFORMATIZACIJA PRAVOSUA........................................................5
3. ELEKTRONSKO POSLOVANJE.....................................................................8
3.1. E-POSLOVANJE UNUTAR SUDA............................................................9
3.2. E-POSLOVANJE SUDA PREMA OSTALIM SUDOVIMA..................10
3.3. E-POSLOVANJE PREMA VSTS-u..........................................................11
3.4. E-POSLOVANJE REGISTRA PRIVREDNIH SUBJEKATA...............12
3.5. E-POSLOVNJE PREMA STRANKAMA...............................................12
4. METODLOGIJA RADA...................................................................................13
4.1. PROBLEMI I PITANJA............................................................................14
4.2. INJENICE................................................................................................14
4.3. ALTERNATIVNI PRAVCI DJELOVANJA............................................15
4.4. ODLUKA, RASUIVANJE I IMPLEMENTACIJA..............................15
5. E-CODEX...........................................................................................................18
6. ZAKLJUAK......................................................................................................19

1
 1. UVOD

Pojava informaciono-komunikacionih tehnologija (skr. IKT) u

svakodnevnom ivotu obinog ovjeka i nain na koji ga on mijenja dobar je
primjer koga slijede mnoge instance, izmeu ostalog i pravosue Bosne i
Hercegovine. Cilj IKT Odjela je da u potpunosti kompjuterizuje sudove i tuilatva
kako bi uspostavio ono to se obino naziva E-sudovi i E-tuilatva. To ne
samo da e omoguiti unutranju automatizaciju sudova i tuilatava, ve e
omoguiti svim vanjskim zainteresiranim stranama (stranke u postupku, advokati,
druge relevantne institucije itd.) da imaju direktan pristup relevantnim
informacijama, dokumentima i uslugama koje obezbjeuju sudovi i tuilatva preko
interneta.

Unutar pravosua Bosne i Hercegovine IKT je integrisan sistem koji se

postoji, funkcionie i razvija se jo od 2004. godine, a od tada do danas je znatno
unaprijeen u procesu nazvanom Informatizacija pravosua Bosne i Hercegovine.
IKT infrastruktura obuhvata sve komponente informacionog sistema pravosua, a
posebno pravosudnu mreu irokog pojasa (WAN), data centre u kojima su
pohranjene i iz kojih se procesuiraju sve kljune aplikacije i mreni servisi u
upotrebi u pravosuu, kao i lokalne raunarske mree u sudovima i tuilatvima.

Ovaj rad e prikazati kako i u kojoj mjeri IKT olakava funkcionisanje

jednog sistema kao to je recimo pravosudni sistem Bosne i Hercegovine. Poseban
akcenat rada e biti usmjeren ka pojmu elektronskog poslovanja (skr. E-Poslovanje)
na primjeru jedne institucije, kakav je Okruni privredni sud u Istonom Sarajevu.
2
Sve ovo bie prikazano kroz studij sluaja, na stvarnom primjeru implementacije
IKT infrastrukture unutar jedne od pravosudnih institucija kakav je Okruni
privredni sud Istono Sarajevo, u kojoj sam lino uestvovao na radnom mjestu IKT
slubenik od poetka realizacije do danas.

2. IKT U PRAVOSUU BiH

Slika 1 - Organizacijska struktura Odjela za IKT

Izvor: pravosudje.ba

2.1. PRAVOSUE KAO INSTITUCIJA

U Bosni i Hercegovini je uspostavljen pravosudni sistem koji je u skladu sa

evropskim standardima nezavisnosti, odgovornosti, efikasnosti i kvaliteta.

Pravosue Bosne i Hercegovine sainjavaju sudovi, tuilatva kao i VSTS.

Ukupno je 76 sudova u dravi, a to su Sud BiH, tri Ustavna suda, dva

entitetska Vrhovna suda, esnaest Kantonalnih i Okrunih sudova (deset u Federaciji
BiH, pet u RS-u i jedan u Brko Distriktu BiH), etrdeset osam Optinskih i
Osnovnih sudova (dvadeset osam u Federaciji BiH, devetnaest u RS-u i jedan u
Brko Distriktu BiH), jedan Vii privredni sud u Banja Luci i pet Okrunih
3
privrednih sudova u Republici Srpskoj.

Pored pobrojanih sudova tu su Tuilatva BiH, Tuilatva Brko Distrikta

BiH, dva entitetska tuilatva, deset kantonalnih tuilatava u Federaciji BiH, pet
Okrunih tuilatava u RS, zatim u okviru Okrunog tuilatva Banja Luka djeluje
Posebno tuilatvo za suzbijanje organizovanog i najteih oblika privrednog
kriminala Specijalno tuilatvo.

VSTS (Visoki sudski i tuilaki savjet) je samostalna, nezavisna i

funkcionalna institucija ija je kljuna zadaa obezbijediti efikasno, nepristrano i
profesionalno pravosue u Bosni i Hercegovini.

lan 17. Zakona o Visokom sudskom i tuilakom savjetu navodi nadlenosti

Vijea. Konkretno, kada je rije o informaciono-komunikacijskoj tehnologiji (IKT)
Vijee ima slijedee nadlenosti:

Vodi, koordinira i nadgleda koritenje informacione tehnologije u sudovima

i tuilatvima da bi se u tom pogledu postigla i odrala uniformnost u sudovima i
tuilatvima u cijeloj zemlji. Sudovi i tuilatva mogu uvoditi automatizovane
sisteme praenja i registracije predmeta ili sline sisteme ukljuujui sisteme
podrke i pohranjivanja podataka, samo uz prethodno odobrenje VijeaDalje,
Zakon o sudovima RS navodi slijedee:

Visoki sudski i tuilaki savjet koordinira upotrebu informacionih

tehnologija u sudovima, radi ostvarivanja jednoobraznosti. Sud moe uvesti
automatizovani sistem praenja ili registracije predmeta, ili drugi sistem upravljanja
predmetima, ukljuujui sisteme sigurnosne pohrane i uvanja podataka, samo uz
prethodno odobrenje Visokog sudskog i tuilakog savjeta.

4
2.2. INFORMATIZACIJA PRAVOSUA

Slika 2 - Informatizacija Pravosua BiH

Izvor: pravosudje.ba

Bez informacijske i komunikacijske tehnologije (IKT) danas je nemogue

pruiti visokokvalitetne i moderne sudske usluge, koje e odgovoriti svim
potrebama drutva. Proces informatizacije bosanskohercegovakog pravosua bio
je dosta dug, ali danas, BiH ima najobuhvatniji i najmoderniji pravosudni
informatiki sistem u regiji, koji u velikoj mjeri pridonosi boljem ostvarivanju
pravde.

Sve do 2004. godine pravosudne institucije funkcionirale su na slian nain

kao i na poetku 20. stoljea. Neposredno prije uvoenja informacijsko-
komunikacijskih tehnologija u pravosudni sistem, sudovi i tuiteljstva imala su
neto vie od 500 raunara na kojima skoro uopte nije bilo licenciranog softvera.
5
Evidencije u predmetima voene su runo, a kako bi se dobila neka informacija,
morala se pregledati velika koliina spisa.

Sudski sistem BiH grcao je pod teretom brojnih, veoma sloenih predmeta,
koji su proizili iz rata 1990-ih godina. U okruju u kojem je broj sporova znaajno
porastao, zastarjele i neuinkovite prakse prijetile su dodatnim pogoravanjem
problema velikoga broja zaostalih predmeta. Bila je potrebna drastina promjena u
radu sudova, a upravo informacijsko-komunikacijske tehnologije su donijele tu
promjenu.

I tako je Visoki sudski i tuilaki savjet (VSTS) pokrenuo ovaj zahtjevni

projekat uvoenja najsavremenijih, zahtjevima prilagoenih IKT rjeenja.

IKT infrastruktura obuhvata sve komponente informacionog sistema

pravosua, a posebno pravosudnu mreu irokog pojasa (WAN), data centre u
kojima su pohranjene i iz kojih se procesuiraju sve kljune aplikacije i mreni
servisi u upotrebi u pravosuu, kao i lokalne raunarske mree u sudovima i
tuilatvima.

Aktivnosti u realizaicji projekta informatizacije pravosua moemo podijeliti

u nekoliko segmenata:
- Dizajn i implementacija pravosudne (WAN) mree irokog pojasa koja
povezuje sudove, tuilatva i centre za edukaciju sudija i tuilaca.
- Uspostava centralno administriranih data centara u kojima su pohranjene i iz
kojih se procesuiraju sve kljune aplikacije i mreni servisi u upotrebi u
pravosuu.
- Razvoj i administracija aplikacije Case Management System (CMS) u
sudovima i tuilatvima.
- Razvoj i administracija aplikacije Pravosudnog dokumentacionog centra za
pohranu i pretraivanje sudskih odluka.
- Razvoj i administracija web portala pravosudnih institucija.
- Uspostava efikasne podrke korisnicima i edukacija informatikog osoblja.
- Obuka korisnika u sudovima i tuilatvima.

Proces informatizacije bosanskohercegovakog pravosua bio je dosta dug,

ali danas, BiH ima najsveobuhvatniji i najmoderniji pravosudni informacijski sistem

6
u regionu. Danas pravosudni informacijski sistem broji 85 LAN lokalnih mrea za
isti broj institucija, raunarima sa oko 5000 korisnika, uvezanih u nacionalnu mreu
irokog podruja WAN, sa preko 100 fizikih servera i centralnim operativnm
sistemom u VSTS-u. Svaka od institucija posjeduje internet portal koji graanima
omoguava laki pristup informacijama, koji pored osnovnih informacija prua
mogunost pregleda zakazanih roita, pregleda sudskih predmeta, oglasnu tablu
itd. Realizovan je i centar za sudsku dokumentaciju za laki pristup informacijama,
namijenjen sudijama, tuiocima i strunim saradnicima. Odjel za IKT VSTS-a
smjeten je u prostorijama VSTS-a u Sarajevu, a u svim sudovima i tuilatvima
irom zemlje, zaposleni su IKT strunjaci. Sve ove novine popraene su osnovnom
IKT obukom koju je prolo preko 2,000 korisnika, kao i naprednom obukom koju je
prolo 1,600 korisnika.

3. ELEKTRONSKO POSLOVANJE

Elektronsko poslovanje ili E-poslovanje ili (engl. E-business) sistem je

izvravanja svih elemenata poslovnih aktivnosti ekonomskog procesa elektronskim
putem, odnosno stvaranje dodatnih vrijednosti koristei se informaciono-
komunikacionim tehnologijama (skr. IKT) tehnologijama.
7
 E-poslovanje je poslovna transformacija temeljena na:

- Udruivanju kompanija (institucija),

- Procesu saradnje

- Globalnog mrenog povezivanja

- Upotrebom interneta kao medija

Elektronsko poslovanje koje je obraeno ovim radom predstavlja jedan sklop

poslovanja pravosudnih institucija, udruenih u jednu cjelinu koja se zove pravosue
BiH, kojom koordinira Visoki sudski tuilaki savjet (skr. VSTS) omoguavajui
proces saradnje, meusobno globalno mreno povezani upotrebom interneta,
odnosno ekstraneta kao medija.

Elektronsko poslovanje u sklopu Okrunog privrednog suda u Istonom

Sarajevu moemo podijeliti na vie razliitih modela:

1. E-poslovanje unutar suda izmeu unutranjih organizacionih jedinica;

2. E-poslovanje suda prema ostalim pravosudnim institucijama (sudovima i

tuilatvima);

3. E-poslovanje prema VSTV-u;

4. E-poslovanje Regista privrednih subjekata prema Agenciji za

posrednike, informatike i finansijske usluge (skr. APIF) i prema
strankama (registrovanim kompanijama I kompanijama koje trebaju da se
registruju).

5. E-poslovanje prema strankama u postupku, advokatima;

3.1. E-POSLOVANJE UNUTAR SUDA

Uporedo, uz kompletan fiziki pravni proces (koji ukljuuje fiziku predaju

tube, iniciranje novog predmeta, tok i trajanje pravosudnog procesa, te rjeavanje
sudskog predmeta, proglaavanje zavrenim i arhiviranje predmeta) paralelno se vodi

8
kompletan elektronski postupak kroz sistem za automatsko upravljanje sudskim
predmetima - CCMS (eng. Court Case Managament System). Dakle, svaki fiziki
predmet, spis, dokument koji postoji u sudu, postoji i u elektronskoj formi u CCMS-u
ili samo CMS-u. CMS je zvanini elektronski informativni sistem pravosua Bosna i
Hercegovine koji koriste veina uposlenika, pa tako uposlenici Okrunog privrednog
suda u Istonom Sarajevu, a koji omoguava da svi radni procesi u sudovima budu
povezani u jedinstvenu logiku i organizacionu cjelinu. CMS vodi svakog korisnika
na njegovom ekranu kroz njegov dio posla, od faze iniciranja do konanog
arhiviranja predmeta; sve ove radnje se trajno registruju u zajednikoj bazi podataka
za sve pravosudne institucije pri VSTS-u, te ostaju dostupne kako svim licima koje
postupaju u jednom predmetu, tako i u formi statistikih izvjetaja predsjednicima
sudova i VSTV-u

Slika 1 CCMS (eng. Court Case Managament System)

Izvor: Vlastiti izvor

Unutar CMS-a se nalaze svi elektronski dokumenti, koji postoje u sudu, kao i
sve statusne radnje zapisane u vremenu kada su se odvijale, onda sve informacije o
toku predmeta. To je centralni software na kom rade svi uposlenici, od predsjednika
suda, sudija, strunih saradnika, daktiilografa, radnika pisarnice, IKT-a, itd. Preko
CMS-a se vrlo brzo se moe saznati u kojoj fazi se predmet nalazi, koji je zadnji
dokument kreiran, koja je zadnja radnja poduzeta. Centralni server CMS-a se nalazi u

9
zgradi VSTS-a u Sarajevu i pristup imaju sve pravosudne institucije, zavisno o
dodijeljenom pravu pristupa.

Kada u sud stigne tuba, radnik pisarnice inicira novi predmet, za tip
predmeta ovisno o kom tipu tube se radi. Predmet dobije brojnu oznaku, a sistem po
podeenom algoritmu dodjeljuje predmet postupajuem sudiji i kreira mu rok do
kada mora postupiti po njemu. Sudija dobije zadatak i postupa po zadatku. Pregleda
predmet i odluuje ta da radi dalje. Kada poduzme neku radnju on kreira novi
zadatak koji opet kroz CMS dodijeli nekom od radnika, najee svom daktilografu.
Daktilograf radi po zadatku, nekada kreira potreban dokument i alje ga potom.
Koverta stie na adresu, vraa se dostavnica koju radnik pisarne odmah po prijemu
takoer evidetira u CMS-u. Tako se dalje nastavlja proces toka predmeta.

IKT administrator kroz CMS provjerava zahtjeve za invalidaciju koje

predstavljaju pogreke u radu i eventualno ih ispravlja. Prua tehniku podrku, unos
i ispravku podataka, podeavanja obima dodjele vrsta predmeta, itd. Ovo je samo
djelomian i pojednostavljen prikaz naina funkcionisanja elektronskog poslovanja
kroz CMS, a obim i kompleksnost obavljanja posla kroz je znatno vea i obimnija.

CMS je centralna aplikacija preko koje uposlenici obavljaju svoje redovne

dnevne poslovne djelatnosti. Osim CMS-a unutar suda se koriste jo i Registar
novanih kazni kao i Registar privrednih subjekata.

3.2. E-POSLOVANJE SUDA PREMA OSTALIM SUDOVIMA

Rekli smo da je CMS smjeten na centralnim serverima u prostorijama

VSTS-a u Sarajevu i da je to centralna baza svih sudskih predmeta, tako da svi
sudovi po podnoenju zahtjeva ukoliko imaju potrebu mogu imati pristup bilo kom
predmetu iako nije njihov referat. Sa ove strane je ostvarena interakcija elektronskog
poslovanja izmeu pravosudnih institucija unutar pravosua Bosne i Hercegovine.
Postoje brojni naini komunikacija elektronskog poslovanja u kojima uposlenici
jednog suda posluju sa uposlenicima drugog suda. Pored CMS-a kao primarnog
software-a u pravosuu, uposlenici komuniciraju putem pravosudnog mejla. Svaki
uposlenik posjeduje svoj mejl koji koristi u svakodnevnom radu za razmjenu

10
informacija i elektronskih materijala. Na primjer, radi kvalitetnije komunikacije IKT
slubenici koriste Microsoft Net Communicator preko koga mogu stalno biti
dostupni jedni drugima, bez obzira na prostorn udaljenost. Razmjena obimnijih
podataka vri preko dijeljenih foldera u mrei.

3.3. E-POSLOVANJE PREMA VSTS-u

Sve pravosudne institucije su u stalnom kontaktu sa VSTS-om, bilo da se radi

o kontaktu putem E-maila ili CMS-a, slanja raznih izvjetaja i slino.

IKT slubenici koji rade u sudovima i tuilatvima sarauju sa svojim

regionalnim IKT administratorima koji rade u zgradi VSTS-a, te sa IKT podrkom za
CMS bazu, podrkom za Web portal, podrkom za mrenu infrastrukturu. Da bi ova
komunikacija funkcionisala najbolje mogue, za ovu svrhu se koristi software Easy
Vista preko koga IKT slubenici alju prijave o eventualnim problemima koji su se
javili, a nisu u njihovom domenu, odnosno u njihovoj mrei. Prilikom kontaktiranja
bira se odreeni tip podrke ovisno o kakvom se problemu radi, a odgovor slijedi u
najkraem roku. Svi ovi problemi sa kompletnom konverzacijom ostaju zapisani u
bazi znanja koja moe u budunosti posluiti da se problemi rjeavaju jo bre i
efikasnije.

Postoje brojni mreni software-ski alati koje IKT slubenici koriste u svom
radu, a slue da se poveu na mrene resurse koji se nalaze u prostorijama VSTS-a.

3.4. E-POSLOVANJE REGISTRA PRIVREDNIH SUBJEKATA

Registar privrednih subjekata je posebna organizaciona jedinica Okrunog

privrednog suda koja se bavi registracijom poslovnih subjekata, kao I svim statusnim
radnjama koje pred sudom poslovne jedinice trebaju da obave.

Veina i ovih poslova je automatizovana i radi se elektronski kroz ve

11
pomenuti software Registar privrednih subjekata, bazu privrednih subjekata u kojoj
se nalaze sve informacije o registrovanim kompanijama u Republici Srpskoj.

Stranka moe elektronski popuniti zahtjev te isti dostaviti APIF-u, koji poslije
obavlja sve ostale potrebne radnje do potpune registracije. Izmeu ostaloh I sudu
elektronski proslijeuje zahtjev. Sudovi kroz pomenuti program obavljaju svoj dio
posla.

Bitno je napomenuti da je Vlada Republike Srpske pokrenula projekat pod

nazivom Jednoalterski system registracije u koji je ukljuila APIF kao jedino
mjesto na koje se stranka treba obratiti. U toku je izrada novog software-a koji e sve
uvezati u jedn cjelinu i pojednostaviti i pojeftiniti itav proces.

3.5. E-POSLOVNJE PREMA STRANKAMA

I najbitnije elektronsko posovanje je prema strankama, a ono se ostvaruje

putem interneta, konkretno preko sudskog web portala. Strankama su dostupne razne
elektronske usluge da bi im olakale komunikaciju sa sudom.

U narednom toku rada su detaljno opisane elektronske usluge, kao krajnji vid
elektronskog poslovanja suda sa strankama, opisan kroz studij sluaja, koji opisuje na
realnom primjeru kako se odvijao njihov razvoj i implementacija na primjeru
institucije Okrunog privrednog suda u Istonom Sarajevu. Etaljno smo opisali sve
elektronske tehnologije koje su se koristile u radu.

Slika 3 - Web portal Okrunog privrednog suda Istono Sarajevo

12
 Izvor: Vlastiti izvor

Elektronske tehnologije (E-Tehnologije) moemo definisati kao opti

koncept koji obuhvata sve oblike transakcija ili razmjene informacija koje se izvode
korienjem informacione i komunikacione tehnologije. Moemo ih posmatrati sa
vie stanovita. Sa aspekta komunikacija E-Tehnologija je elektronska isporuka
informacija, proizvoda i u usluga.

Sa poslovnog aspekta to je primjena tehnologije u svrhu automatizacije poslovnih

transakcija i poslovanja. Sa stanovita usluga to je alat koji omoguuje smanjenje
trokova poslovanja uz istovremeno poveanje kvaliteta i brzine pruanja usluga.

4. METODLOGIJA RADA

Do sada smo opisali primjenu informaciono-komunikacionih tehnologija unutar

pravosua te objasnili pojam E-Tehnologija, a u narednom toku rada emo opisati
primjenu E-Tehnologija na primjeru pravosua, kao i jedne od pravosudnih
institucija kakav je Okruni privredni sud Istono Sarajevo.

Obzirom da sam lino uestvovao na realizaciji i implementaciji IKT infrastrukture

Okrunog privrednog suda Istono Sarajevo, a danas se nalazim na radnom mjestu
Vii samostalni IKT referent, aktivno uestvujui u implementaciji niza projekata
vezanih za informatizaciju pravosua, smatram da e to uveliko pomoi
realistinosti, pa i kvalitetu ovog rada.

13
Okruni privredni sud Istono Sarajevo je u sistemu pravosua od aprila 2010
godine, kada je i osnovan. Prilikom realizacije IKT infrastrukture morali smo se
pridravati okvirnih normi, propisanih od strane VSTS-a, radi uniformnosti
institucija unutar pravosua.

Da bi ovaj projekat bio uspjeno realizovan, bilo je potrebno detaljno proi kroz niz
koraka ili faza statistikog istraivanja, a to su:
- Definisanje problema i pitanja
- Sagledavanja injenica i realnog stanja
- Postavljanje alternnativnih pravaca djelovanja
- Odluka i rasuivanje
- Realizovanje zadatka
- Izdavanje izvjetanja o uspjenosti realizacije i obima studija

4.1. PROBLEMI I PITANJA

Zbog specifinosti institucije te visokog nivoa povjerljivosti podataka, primarni

problem kod realizacije elektronskih usluga bilo je pitanje zatite podataka.

Pored problema koji su se javljali, a koji su bili veinom tehnike prirode, jo vie je
oteavao rad i usporavao proces realizacije problem to je svaki, pa i onaj najmanji
tehniki detalj morao imati svoje pravno uporite, odnosno morao je biti definisan u
zakonu. Ovdje je kljuan bio VSTV koji pokrenuo ovaj zahtjevni projekat uvoenja
najsavremenijih, zahtjevima prilagoenih IKT rjeenja.

4.2. INJENICE

U ovom koraku sreivanja, grupisanja, obrade injeninog stanja bilo je potrebno

sagledati i popisati trenutno stanje.

Okruni privredni sud Istono Sarajevo je povezan u mreu SDH (eng. Synchronous
Digital Hierarchy) Sinhrona Digitalna Hijerarhija, koja je bila u vlasnitvu CIPS-a,
da bi prela u vlasnitvo Agencije za identifikacione dokumente, evidenciju i

14
razmjenu podataka Bosne i Hercegovine (IDDEEA). U ovoj mrei koristi se beini
sinhronizirani prenos digitalne hijerarhije visoke brzine, a preko ove mree sasvim
sigurno svakodnevno prolaze povjerljivi podaci i informacije preko itave teritorije
Bosne i Hercegovine. Ova mrea je samostalna WAN mrea, nezavisna od globalne
internet mree. Vijee ministara je odobrilo koritenje SDH mree za organe
sigurnosti (Ministarstvo sigurnosti, SIPA, GP, MUP RS, FMUP, Kantonalni MUP-
ovi), CIPS, VSTV (Visoko sudsko i tuilako vijee), CIK (Centralna Izborna
Komisija), te naravno i Pravosue BiH.

Elektronski podaci koji sasvim sigurno putuju mreom, a dostupni su samo

radnicima unutar pravosudnih institucija. Da bi elekronski podatak bio dostupan
krajnjem korisniku bilo je potrebno postaviti odreenu elektronsku uslugu, koja je
dostupna preko internet portala.

4.3. ALTERNATIVNI PRAVCI DJELOVANJA

Zbog potrebe pridravanja pravila i propisa postavljenih od strane VSTS-a, a sve u

cilju uniformnosti, nije postojalo alternativnih pravaca po pitanju eTehnologija, nego
smo se morali striktno pridravati propisanih zakona i propisa.

4.4. ODLUKA, RASUIVANJE I IMPLEMENTACIJA

Svi ovi uslovi rezultirali su time da danas unutar pravosua Bosne i Hercegovine,
a time i u sklopu Okrunog privrednog suda Istono Sarajevo postoji niz elektronskih
usluga dostupnih graanima, te uesnicima u postupku i advokatima.
To su:
- E-Formulari,
- oglasna ploa,
- raspored suenja,
- kalkulator taksi,
- zahtjev za medijsko obraanje,
- postavite pitanje,
- pristup predmetima putem interneta

15
Usluga E-Formulari omoguava graanima da direktno elektronski popune
formular koji mogu pronai na web portalu institucije, tampaju ga, te isti dostave
na pisarnicu suda.

Oglasna ploa je u stvari elektronska oglasna ploa dostupna na web portalu

institucije na kojoj graani mogu u svakom trenutku pogledati dokumente koji su
i fiziki postavljeni na oglasnoj ploi suda. Radi tako to je softverski integrisana
i sinhronizovana sa CMS bazom, te automatski povlai podatke iz baze i
prikazuje ih na web sajtu.

Raspored suenja je usluga takoe dostupna na web portal institucije, a slui da

graani imaju uvid u roita, odnosno suenja koja su bila, koja traju i koja e biti
u narednom periodu. Takoe je softverski sinhronizovana sa CMS bazom
podataka.

Kalkulator taksi je usluga koja omoguava strankama u postupku i drugim

zainteresovanim licima izraunavanje sudske takse prema vrijednosti spora i
vaeim propisima. Takoe je dostupan na web portal institucije.

Zahtjev za medijsko obraanje i Postavite pitanje su elektronske usluge koje su u

stvari elektronske forme koje se popune, a zahtjevi elektronski dolaze direktno u
instituciju. Obje usluge su dostupne graanima na web portal institucije.

Pristup predmetima putem interneta je usluga koja uesnicima u postupku, ili

advokatima omoguava kompletan uvid u svaki document predmeta, putem
intrneta. Servis je dostupan na web portal institucije. Ukoliko imate predmet pred
sudom i elite se informisati o njegovom toku na jednostavan nain putem
interneta, ovaj servis Vam to omoguava. Vie ne morate ii u sud radi
informacija o toku Vaeg predmeta. Ukoliko imate vei broj predmeta pred
sudom (sudovima), ili ste advokat, ovaj servis e Vam utedjeti este odlaske na
sud, zbog informisanja o predmetima.

Slika 4 - Pristup sudskim predmetima putem interneta

16
 Izvor: Vlastiti izvor

Osim pobrojanih elektronskih usluga postoje i elektronske usluge specifine za tip

institucije, pa tako recimo Osnovni sudovi i Opinski sudovi nude elektronsku uslugu
dostupnu na njihovim web portalima, a koja se ondkosi na komunalne predmete koji
se nalaze i elektronski se vode u SOKOP bazi podataka. Naime, stranke u postupku,
advokati mogu pristupati predmetima putem web interfejsa, te mogu obavljati i druge
statusne radnje, kao to su slanje dokumenata i sl.

I Okruni privredni sudovi RS e uskoro dobiti moderan elektronski sistem vezan za

registraciju privrednih subjekata. Naime, radi se o tome da se eli ubrzati i pojeftiniti
proces registracije privrednih subjekata jednoalterskim sistemom registracije
poslovanja u Republici Srpskoj, a koji e se odvijati u prostorijama Agencije za
posrednike, informatike i finansijske usluge (APIF). Postupak registracije
poslovnih subjekata (privredna drutva i druga pravna lica osnovana sa ciljem
obavljanja privredne djelatnosti), nakon notarske obrade i/ili ovjere osnivake
dokumentacije, zapoinje podnoenjem prijave subjekta registracije u navedenim
poslovnicama APIF-a, gdje i zavrava preuzimanjem obraane dokumentacije.
Softver koji e biti implementiran u ovom projektu e omoguiti ovaj proces

17
elektronski i bie dostupan graanima putem interneta.

5. E-CODEX

injenica je i da sa problemom inertnosti pravosua kubure i mnogo razvijenije

drave od nae, ak i neke koje su poodavno okonale svoje pristupne aranmane i
formalno postale dijelom velike evropske porodice.

Slino miljenje su oigledno imali i evropski komesari i komisionari kada su shvatili

da se neto mora uraditi po pitanju prekogranine pravosudne saradnje unutar Unije.
Uviajui da politiki EU projekat gubi na znaaju tamo gdje bi se njegova snaga
morala pokazati, inicijativa za bri i efikasniji pristup pravnim sredstvima od strane
graana i privrednih subjekata, te poboljanje interoperabilnosti izmeu pravosudnih
institucija unutar Unije je rezultirao pokretanjem projekta pod nazivom E-Codex.

O emu je rije?
18
Dakle, E-Codex je informacioni sistem u fazi dizajna koji se sastoji od pet kljunih
komponenti (building blocksu terminologiji projekta) iji je cilj izgradnja
viekorisnike softverske platforme putem kojie bi se obezbjedio siguran i
jednostavan pristup pravnim informacijama i procedurama unutar EU. Konkretno,
sudijama e biti omoguen pristup Case Management Sistemu, odnosno irokoj bazi
sluajeva, odluka i prakse nacionalnih sudova, fizikim i pravnim licima koja,
recimo, ele da podnesu tubu e to biti omogueno on-line uz mogunost plaanja
sudskih taksi i naknada, dok e uz standardizovan XML set ema biti omogueno
prekogranino kolanje elektronski potpisanih dokumenata koji se koriste u toku
postupka.

U tehnikom smislu, sistem e se sastojati od:

- E-Justice portala koji e sluiti kao web front-end za komunikaciju sa
eksternim korisnicima,
- E-Delivery kriptovanog komunikacionog kanala, National connector-a kao
komponente koja se brine o semantikom mapiranju podataka izmeu
nacionalnih sistema iste namjene.
Ukratko, E-Codex je sistem za komunikaciju, kolaboraciju i upravljanje podacima
sudske prakse unutar Evropske Unije.

6. ZAKLJUAK

Ono to bi mogli odmah zakljuiti je da je Bosna i Hercegovina i njeno

pravosue uradilo dosta posla na unaprjeenju i da se danas nalazi na zavidnom
nivou, bar to se tie informacino-komunikacijsko tehnikog sistema, te da moe
posluiti kao primjer ostalim dravnim instancama.

Svakako je u informatizaciju pravosua uloeno dosta sredstava i truda, a sve u cilju

da jednog dana bude uvezana u evropski pravosudni sIstem.

Na kraju sasvim sigurno moemo zakljuiti da je rad uspjeno realizovan u

tehnikom domenu.

19
Obzirom da je to smisao studija sluaja, konani zakljuak bi bio da je rad bio
uspjean.

20