SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZTRAVNIK

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS: II GODINA
SMIJER: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

KONEKTIVNO ORIJENTISAN
TRANSPORTNI PROTOKOL - TCP

SEMINARSKI RAD
Travnik, Juni.2014. godine
 SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZTRAVNIK
FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE
STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS: II GODINA
SMIJER: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

KONEKTIVNO ORIJENTISAN
TRANSPORTNI PROTOKOL - TCP

SEMINARSKI RAD

IZJAVA: Ja, Davor Damjanovi, student Sveuilita/Univerziteta Vitez Travnik,

Indeks broj: 0137-12/DIT odgovorno i uz moralnu i akademsku odgovornost
izjavljujem da sam ovaj rad izradio potpuno samostalno, uz koritenje
citirane literature i pomo profesora, odnosno asistenata.

Potpis: studenta:

STUDENT: Davor Damjanovi

PREDMET: Raunarske mree
PROFESOR: Doc.dr Negovan Stamenkovi
ASISTENT: Mr. Darijan Soldo

SADRAJ

SADRAJ 1
1. UVOD2
1.1. PREDMET ISTRAIVANJA..........................................................................2
1.2. SVRHA I CILJEVI ISTRAIVANJA............................................................2
1.3. GLAVNA HIPOTEZA.....................................................................................2
1.4. KORITENE METODE I TEHNOLOGIJE.................................................3
1.5. STRUKTURA RADA.......................................................................................3
2. OSNOVNI POJMOVI 5
2.1. TCP/IP...............................................................................................................5
2.1.1. IP.................................................................................................................6
2.1.2. TCP.............................................................................................................8
3. KRATKA HRONOLOGIJA 9
4. KONEKTIVNO ORIJENTISAN TCP 12
4.1. TCP - PROTOKOL TRANSPORTNOG SLOJA........................................12
4.2. FORMAT TCP ZAGLAVLJA.......................................................................12
4.3. POTVRDE (ACK) TCP.................................................................................14
4.4. USPOSTAVA KONEKCIJE (THREE-WAY HANDSHAKE)....................15
4.5. RASKID KONEKCIJE..................................................................................16
4.6. WINDOWING I VELIINA PROZORA....................................................16
4.7. SEKVENCIJALNI BROJEVI.......................................................................17
5. ZAKLJUAK 19
6. LITERATURA 20

1
 1. UVOD

1.1. PREDMET ISTRAIVANJA

ivimo u dobu informacije i pripadamo informacionom drutvu, pa je u takvom

vremenu informacija najvaniji resurs koji postoji. Upravo ta potreba za
informacijama inicirala je ovjeka da uspostavlja veze sa raznim izvorima informacija,
te na taj nain stvara mree preko kojih e sebi olakati pristup informacijama. Sve ovo
je uticalo na veoma brz, gotovo nedostian razvoj raunarske tehnologije i raunarskih
mrea, koja u korak prati tu potrebu ovjeka za prikupljanjem, obradom i uvanjem
informacija. Internet, kao mrea svih mrea razvijala se i irila ogromnom brzinom,
tako da danas imamo situaciju da se sa bilo koje take na planeti, u realnom vremenu
moe povezati na mreu i doi do eljenih informacija. Poznavanje tehnologije i
koritenje mrea ak izlazi iz okvira primjene u poslovanju koje moe da obezbjedi
kljunu poslovnu prednost organizacijama, pa zalazi u ostale aspekte ivota ovjeka
postajui dio opte kulture. Sve do sada navedeno pokazuje vanost obrade mrenih
tehnologija kroz jedan nauno struni rad. Predmet ovog rada je upravo TCP (eng.
Transmission Control Protocol) konektivno orijentisani transportni protokol, kao
osnovni protokol za prenos informacija na kome je baziran internet.

1.2. SVRHA I CILJEVI ISTRAIVANJA

Shvatili smo vanost strune obrade TCP (eng. Transmission Control Protocol) kao
konektivno orijentisanog transportnog protokola. Zbog vanosti poznavanja mrenih
tehnologija, svrha i cilj bi bili kroz nauno-istraivaku prizmu prikazati kako to sve
funkcionie.
.

1.3. GLAVNA HIPOTEZA

Istorija razvoja interneta je i istorija TCP/IP protokola. Shvatanju TCP/IP-a i

njegove uloge na pravi nain doprinosi poznavanje istorije interneta i ideja na kojima je
2
zasnovan.

Na temelju problema i predmeta istraivanja postavlja se glavna hipoteza:

- Osnovni razlozi zato je TCP postao i ostao osnovni protokol interneta je taj
to je kvalitetno osmiljen, odnosno to su njegovi autori predpostavili pravac
razvijanja topologije interneta, te onoga to internet jeste danas, mrea svih
mrea.
-

1.4. KORITENE METODE I TEHNOLOGIJE

Za izradu rada koristile su se standardizovane i otvorene metode, odnosno naune

(strune) metode, induktivna i deduktvna metoda, kao i metoda deskripcije, a
prikupljeni podaci su prikazani putem:
- teksta,
- tabelarnih prikaza,
- fotografija,
- screenshot prikaza.

1.5. STRUKTURA RADA

Struktura seminarskog rada je usklaena sa Uputstvom za pisanje seminarskog

rada na prvom ciklusu studija kao i temi seminarskog rada. On sadri est poglavlja.
Prvo poglavlje, Uvod, sadri pet podpoglavlja, koje smo u tekstu iznad ve obradili:
- predmet istraivanja,
- svrha i ciljevi istraivanja,
- glavna hipoteza,
- koritene metode i tehnologije,
- struktura rada.

Drugo poglavlje, g o v o r i uopteno TCP/IP protokolu kao osnovnom protokolu

interneta.

Tree poglavlje, je kratka hronologija TCP/IP-a.

etvrto poglavlje, je dio u kom je detaljno obraena glavna tema rada, a to je

konektivno orijentisan transportni TCP .
3
Peto poglavlje, Zakljuak, daje generalnu ocjenu o radu, kao i odgovor na prihvatanje
odnosno neprihvatanje radne hipoteze.

esto poglavlje, je dio predvien za to da se nabroji koritena literatura i linkovi sa

interneta koji su se koristili u istraivanju, prilikom kreiranja ovog strunog rada.

2. OSNOVNI POJMOVI

4
 Protokol termin koji koristimo, predstavlja konvenciju, standard ili set pravila koje
treba potovati da bismo uspjeno uspostavili i kontrolisali komunikaciju odnosno
razmjenu podataka. Jednostavnije reeno, protokoli predstavljaju pravila kojima su
definisani sintaksa, semantika i sinhronizacija komunikacije. Nazivamo ih jo mrenim
ili internet protokolima. Postoje razliiti mreni protokoli, pri emu svaki ima posebno
mjesto i vri svoju ulogu. Par koji sainjavaju internet protokol IP i protokol za kontrolu
prenosa TCP su najbitniji od mrenih protokola i termin TCP/IP protokol stek oznaava
skup najkorienijih od njih.

2.1. TCP/IP

TCP/IP protokol stek je skup protokola razvijen da omogui umreenim raunarima

da dijele resurse putem mree. Razvijen je od strane agencije DARPA u okviru
ARPANET-a ranih 1970-tih. TCP/IP je uobiajena oznaka grupe protokola koju jo
nazivamo IP grupa protokola (eng. IP protocol suite). Ova grupa protokola je dobila
naziv prema dva najvanija protokola iz te skupine: TCP (eng. Transmission Control
Protocol) te prema samom IP protokolu. TCP/IP omoguuje komunikaciju preko raznih
meusobno povezanih mrea i danas je najrasprostranjeniji protokol na lokalnim
mreama, a takoer se na njemu zasniva i globalna mrea Internet. U usporedbi sa
drugim esto upotrebljavanim modelom raunalnih mrea (OSI), koji za razliku od
ovog modela sadri sedam slojeva (eng. layers), mogue je napraviti slijedeu
usporedbu slojeva. Mada ovaj prikaz nije potpuno precizan, ipak je dobar za potrebe
razumijevanja onoga to se eli rei.1
Tabela 1 TCP/IP model
OSI model TCP/IP model
7. Aplikacijski sloj 4. Aplikacijski sloj
6. Prezentacijski sloj
5. Sloj sesije
4. Transportni sloj 3. Transportni sloj
3. Mreni sloj 2. Mreni sloj
2. Sloj podatkovne veze 1. Sloj podatkovne veze
1. Fiziki sloj
Izvor: Wikipedia

Ukratko e biti opisan svaki od ovih slojeva.

1
Wikipedia, http://hr.wikipedia.org/wiki/TCP/IP, 02.06.2014.
5
 - Na sloju mrenog interfejsa, jedine validne adrese za adresiranje su MAC (eng.
Media Access Control) adrese.
- MAC adresa je fizika adresa na mrenoj kartici, a dodjeljuje se pri samoj
tvornikoj proizvodnji kartice. Svaki proizvoa posjeduje jedinstven
identifikacioni broj kojim poinje svaka MAC adresa koja izlazi iz njegovih
pogona, tako da nisu mogue duple MAC adrese.
- Na Internet sloju se vri mapiranje fizikih MAC adresa u mrene IP adresa.
Svaki host na mrei posjeduje IP adresu, koja je jedinstvena.
- Svi protokoli koji se koriste na transportnom i na internet sloju, su sastavni dio
operativnog sistema.
- Sama aplikacija, koja je na najviem nivou, ne mora da posjeduje protokole za
transport; ona mora samo da posjeduje interfejs ka TCP i UDP transportnim
protokolima.
- Softver i protokoli koji se koriste na aplikativnom sloju su specifini za samu
aplikaciju.
- To znai da moemo da zamijenimo protokol koji se nalazi sloj nie, a aplikacija
e opet raditi. Ovaj koncept je poznat pod nazivom granini slojevi (boundary
layers). Svaki novi protokol koji funkcionie u jednom od slojeva TCP/IP
modela mora ispunjavati uslov da moe da komunicira sa slojem ispod i iznad
sebe.

2.1.1. IP

IP - internet protokol (engl. Internet Protocol) je protokol treeg sloja OSI

referentnog modela, sloja mree. Sadri informacije o adresiranju, ime se postie da
svaki mreni ureaj (raunar, server, radna stanica, interfejs rutera) koji je povezan na
internet ima jedinstvenu adresu i moe se lako identifikovati u cijeloj internet mrei, a
isto tako sadri kontrolne informacije koje omoguuju paketima da budu proslijeeni
(rutirani) na osnovu poznatih IP adresa. Ovaj protokol je dokumentovan u RFC 7912 i
predstavlja sa TCP protokolom jezgro internet protokola, TCP/IP stek protokola (eng.
Transmission Control Protocol/Internet Protocol).

2
IETF, http://tools.ietf.org/html/rfc791, 11.05.2014;
6
 IP ne zahtijeva prethodno upostavljanje veze u trenutku slanja podatka, ve raunar
koji alje podatke pokuava sve dok ne proslijedi poruku (eng. best effort) model,
prenos podataka je relativno nepouzdan, to znai da nema gotovo nikave garancije da
e poslati paket zaista i doi do odredita nakon to je poslat. Sam paket u procesu
prenosa se moe promijeniti, zbog razliitih osnovnih prenosnih pravaca, moe se
dogoditi da segmenti ne stiu po redoslijedu, mogu se uduplati ili potpuno izgubiti
tokom prenosa. S obzirom da je sam koncept IP protokola osloboen mehanizama koji
osiguravaju pouzdanost, sam proces usmeravanja (rutiranja) paketa unutar mree je
relativno brz i jednostavan.

IP ima tri primarne funkcije:

1. Adresiranje (definie nain dodjele internet adresa), internet moduli koriste
adrese koje paketi nose u IP zaglavlju kako bi ih proslijedili dalje ka destinaciji.
2. Rutiranje, odreivanje putanje za prenos podataka sa jednog raunara na drugi
bez prethodnog uspostavljanja veze (eng. connectionless), po (eng. best-effort)
modelu.
3. Fragmentaciju i ponovno sastavljanje paketa kada je potrebno kako bi se
prenijeli kroz mreu koja ima manji MTU (eng. maximum transmission unit).

IP protokol, takoe, opisuje standardnu strukturu paketa kojim podaci putuju kroz
mreu. Princip je enkapsulacija (pakovanje) informacije u strukture pogodne za prenos.
Analogija je potanski paket. Postoje dva standarda koji se koriste IPv4 kao standard
koji polako iezava te IPv6 novi standard koji dolazi na scenu jer omoguava vei
opseg raspoloivih IP adresa. U zaglavljju IPv4 paketa, pored adrese poiljaoca i
primaoca podataka, stoje jo i informacije o samom paketu koje obavjetavaju kako
paket treba da putuje (koliko je stanica ve proao, da li se moe dijeliti u manje pakete,
itd.). Zaglavlje internet protokola IPv6 je u odnosu na zaglavlje IPv4 protokola dosta
pojednostavljeno. Naime, od njega zadrava samo 3 polja (verzija, izvorina adresa i
odredina adresa) i uvodi dodatnih 5 polja.

U IPv6 verziji IP adrese su 128-bitni brojevi, dok kok Ipv4 protokola su 32-bitni
brojevi. Iako se Ipv6 vezija implementira, jo uvijek je aktuelna Ipv4 verzija pa kada
govorimo o IP adresama govorimo o starom, ali jo uvijen najvie koritenom IPv4
protokolu. Pa tako kaemo, IP adresa je 32-bitni broj koji jedinstveno identifikuje svaki
7
raunar na mrei. U velikim mreama, kao to je internet, postoji organizacija koja
dodjeljuje IP adrese, a to obavlja Internet Assigned Number Agency IANA. IP adresa
zapisuje se kao niz od etiri cjelobrojne vrijednosti u opsegu od 1 do 255.
Primjer jedne IP adrese: 128.25.146.2. Postoji ukupno pet klasa IP adresa (A, B, C, D,
E). Od toga samo se prve tri klase mogu dodijeliti hostovima na mrei. Takoer samo
prve tri klase se sastoje od mrenog i host dijela

2.1.2. TCP

Transmisioni kontrolni protokol TCP (engl Transmition Control Protocol) je

protokol koji pripada sloju 4 OSI referentnog modela, ima za ulogu da obezbezbjedi
pouzdan transfer podataka u IP okruenju. Izmeu ostalih servisa koje nudi, neki su:
pouzdanost, efikasna kontrola toka podataka, operisanje u ful-dupleksu (istovremeno
slanje i primanje podataka) i multipleksiranje koje omoguava istovremen rad niza
procesa sa viih slojeva putem jedne konekcije. TCP vri transver podataka kao
nestrukturisan niz bajtova koji se identifikuju sekvencom. Ovaj protokol grupie bajtove
u segmente dodijeli im broj sekvence, aplikacijama dodijeli broj porta i proslijedi ih IP
protokolu.

TCP obezbjeuje pouzdanost pokretanjem algoritama koji prije razmjene podataka

prvo uspostave konekciju izmeu korisnika, a potom obezbjeuje i niz mehanizama kao
to je slanje ACK broja. Strana koja prima podatke alje broj sekvence bajta koje je
primio, u sluaju da destinacija ne poalje ACK da je primio odreenu sekvencu bajtova
u odreenom vremenskom intervalu ona biva naknadno ponovo poslata. Mehanizmi
pouzdanosti kod TCP-a omoguuju ureajima da se nose sa gubicima, kanjenjima,
uduplavanjem ili pogrenim isitavanjem paketa. Time-out mehanizam omoguuje
ureaju da detektuje izgubljene pakete i da zahtijeva njihovu ponovnu transimsiju.

8
 3. KRATKA HRONOLOGIJA

Razvoj i postanak TCP/IP protokola je usko vezan za razvoj i postanak samog interneta
jer je on tehnologija na kojoj poiva nama poznati internet. Ukratko emo se osvrnuti
na dogaaje koji su bitni za nae gradivo koje opisujemo u ovom radu:
- 1957. Sovjetski Savez je lansirao u svemir Sputnik - prvi satelit, a SAD su
odgovorile formiranjem Agencije za projekte naprednih istraivanja (eng. Advanced
Research Projects Agency - ARPA) pri Ministarstvu odbrane SAD.
- 1961. L. Kleinrock razvio je elektronsko proslijeivanje paketa tj. nain rada
raunarske mree u kom se poruke dijele na pakete, a svaki paket trai svoj put do cilja.
- 1965. u SAD-u je uspjelo prvo povezivanje dva raunara.
- 1968. ARPA sa etiri univerziteta u SAD (Los Angeles, Stanford, Santa Barbara, i
Utah) uspostavila je prvu fiziku mreu raunara u okviru koje je funkcioniralo etiri
hosta. Ova mrea ARPANET je bila zasnovana na teoriji protoka isprekidanih
podataka kroz mreu (eng. packet switched network).
- 1969. proradila je u SAD-u ARPANET mrea u kojoj su bila ukljuena etiri super-
raunra. Ideja je bila izgraditi raunarsku mreu za vojne potrebe koja ne bi prestala
raditi u sluaju djelominog otkazivanja ili prestanka rada neke od njenih komponenti,
npr. u sluaju rata ili u situaciji nakon nuklearnog rata.
- '70-tih. godina razvijeni su vani internet servisi kao to su elektronska pota (eng. E-
mail), koritenje udaljenih raunara, prenos datoteka i sistem elektronskih novosti.
- 1972. U okviru ARPANET mree je povezano 23 hosta, kreiran je i prvi program
elektronske pote.
- 1983. INTERNET. TCP/IP protokol postaje obavezan u okviru ARPANET mree, a
iste godine Univerzitet u Viskonsinu kreirao je sistem imena domena (eng. Domain
Name System - DNS ) uspostavljena je Evropska akademska i istraivaka mrea.
- 1984. u SAD-u je stvorena temeljna mrea (backbone) sa brzinom prenosa od 56Kbps.
- 1986. oformljeno je prvo tehniko tijelo za koordinaciju razvoja mree (eng. Internet
Enginering Task Force - IETF).
- 1988. uz neprekidno tehniko poboljanje brzine protoka podataka broj hostova koji
su inili mreu preao je 50.000.
- 1988. na Internet je bilo spojeno samo 8 zemalja i to: Amerika, Kanada, Danska,
Finska, Francuska, Island, Norveka i vedska.
- 1989. brzina temeljne mrea proiruje se na 1,544 Mbps (T1)

9
- 1990. u enevi Tim Berners Lee (CERN) pronaao je hipertekstualni sistem (eng.
Hyper Text Markup Language HTML) koji omoguuje efikasan pristup informacijama.
- 1991. razvijen je multimedijski (eng. World Wide Web WWW) servis.
- 1992. hipertekstualni sistem HTML objavljen je kao WWW i od tada na Internetu ima
1. milion hostova.
- 1993. razvijen je softver sa dobrim grafikim korisnikim interfejsom koji je uspjeno
itao WWW prezentacije.
- 1994. prvi put se pojavila mogunost da se narui pizza preko WEB stranice. Iste
godine otvorena je i prva E-BANKA, a broj hostova se popeo na oko 4 miliona.
1994. i 1995. razvijeni su i prvi pretraivaki servisi za Internet Altavista, te katalozi
Yahoo.
1995. nastaje jezik Java za dinamiko programiranje za WWW, te jezik VRML za
modeliranje virtualne stvarnosti.
Do 1996. brzina prenosa kroz temeljnu mreu porasla je desetak hiljada puta (danas i
preko 1000 Mbps).
1996. Bosna i Hercegovina prikljuena na internet, osnovan UTIC i BiH dobija
dravnu domenu .ba.
2000. registrovano 315 miliona Internet surfera, na Internet je spojeno 214 zemalja, te
ima oko 104 miliona hosting raunara.

Broj raunara neprestano prikljuenih na internetu vrtoglavo je rastao:

1984. preko 1000 raunara
1987. 10 000 raunara
1989. 100 000 raunara
1992. 1 milion raunara
1996. 10 miliona raunara
1998. preko 30 miliona raunara
2000. preko 100 miliona raunara
2012, na internet je prikljueno preko 2,4 milijarde raunara, to je ako uporedimo sa
2000 godinom za 24 puta vie. To je treina svjetske populacije. 3
Danas razni izvori pokazuju kako je na internet prikljueno preko 4,6 milijardi
razliitih mrenih ureaja.
Ukoliko govorimo o TCP-u i o onome to je bitno, a usko se tie ovog protokola
3
Pingdom.com, http://royal.pingdom.com/2013/01/16/internet-2012-in-numbers/, 02.06.2014.
10
poinjemo od termina internetworking To je metod koji omoguava razliitim
mreama da komuniciraju meusobno. Osim povezivanja razliitih mrea on je
omoguio velikim mreama da budu sastavljene od manjih, lokalnih mrea.
Organizacija koja je prva razvijala interenetworkig je bila ARPA (eng. Advanced
Research Projects Agency), a tehnologija koju je ARPA razvila u okviru
internetworking je pocket-switching. Packet-switched mrea alje podatke dijelei ih u
male standardizovane jedinice koje se zovu paketii (eng. Packets), od kojih svaka
sadri dio kompletnog podatka koji se alje, kao i adresu destinacije. ARPA je uspjela
da uz pomo mree ovakvog koncepta, povee univerzitete, vlade, istraivake centre u
jednu veliku mreu koja je dobila ime ARPANET. Kako je vrijeme prolazilo i
ARPANET mrea postajala vea i poznatija javljale su se razne agencije koje zajedno sa
ARPA-om 70-ih rade na razvoju mrene tehnolgije koja e kasnije biti poznata kao
TCP/IP. Najvaniji trenutak za TCP je bio 1983. kad je tadanja mrea prela sa NCP-a
(eng. Network Control Protocol) na TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet
Protocol)

Vinton Cerf koji je sa Robertom Kanom stvorio TCP/IP protokol, jednom je rekao:
Stvorili smo protokol koji e se koristiti i u velikom mreama sa velikom brojem
raunara, protokol koji e nositi internet budunosti, to je znailo da mora biti
fleksibilan kako bi razliite mree mogle funkcionisati u zajednikom okruenju.
Naime ve je tada bilo jasno kako e internet biti velika mrea sastavljena od velikog
broja manjih mrea, ali tada je prelaz na TCP/IP bio kontraverzan: neki dijelovi
informatike zajednice eljeli su prihvatanje drugih standarda, a najvie se pominjao
Open System Interconection Protocol. ARPANET je prije slubenog prelaza na TCP/IP
u nekoliko navrata iskljuio NCP prenos podataka kako bi uvjerio nevjerne tome da
se NCP moe iskljuiti po elji. Internet danas jeste mrea svih mrea i u skladu s tim je
kreiran TCP/IP, a kasnije se samo nadograivao i ostao da ivi do danas.

11
 4. KONEKTIVNO ORIJENTISAN TCP

4.1. TCP - PROTOKOL TRANSPORTNOG SLOJA

Transportni sloj prua servise transporta od izvorinog hosta do odredinog hosta.

Transportni sloj ini logiku konekciju izmeu krajnjih taaka mree, tj. hosta koji alje
i hosta koji prima podatke. Transportni protokoli segmentiraju i ponovno sastavljaju tok
(eng. stream) podataka izmeu krajnjih taaka za aplikacije vieg sloja. Ovaj stream
podataka na transportnom sloju prua od kraja do kraja (eng. end-to-end) transportne
servise. End-to-end kontrola, koju omoguavaju klizei prozori i pouzdanost u
sekvenciranju brojeva i potvrda, su primarne zadae transportnog sloja kada se koristi
TCP. Transportni sloj definie end-to-end konektivnost izmeu host aplikacija.
Transportni sloj obezbjeuje putem portova komunikaciju izmeu dva raunara.
Transportni sloj posjeduje dva protokola pomou kojih se obezbjeuje komunikacija:
- Transmission Control Protocol (TCP)
- User Datagram Protocol (UDP)4

4.2. FORMAT TCP ZAGLAVLJA

U daljem radu emo prikazati TCP kao konektivno orijentisani transportni protokol
koji nudi pouzdan tok podataka sa kraja na kraj.
Tabela 2 Prikaz TCP zaglavlja
0
4 10 16 24 31
Souorce port Destination port

Sequence number (SEQ)

Acknowledgment number (ACK)

Hlen Reserved Code bits Window

Cheksum Urgent pointer (URG)

Options (if Any) Padding

Izvor: ETF.UNSA.BA
4
ETF.UNSA.BA, c2.etf.unsa.ba/file.php/42/TCP-IP.pdf, 02.06.2014.
12
 U tabeli iznad (Tabela 2) prikazano je zaglavlje TCP paketa, a u nastavku e biti
pobrojani i detaljno opisani segmenti:
- Izvorini port - duina polja je 16 bita i sadri broj porta, koji koristi lokalni
raunar.
- Odredini port - duina polja je 16 bita i sadri broj porta ciljnog raunara.
- Broj sekvence - duina polja je 32 bita i sadri informacije koje se koristi pri
rekonstrukciji segmenta u originalni paket. Takoer se koristi pri uspostavljanju
konekcije (three-way-handshake).
- Broj potvrdne poruke - duina polja je 32 bita, a sadri broj sljedee oekivane
sekvence, koja treba biti poslana odredinom raunaru.
- Offset podataka - duina polja je 4 bita, a odreuje veliinu TCP zaglavlja, a
time daje i informaciju o poziciji u paketu, na kojoj poinju podaci.
- Rezervisano polje - duina polja je 6 bita.
- Bit za kontrolu ukazatelja hitnosti - duina polja je 1 bit i aktivirano je ako je
vrijednost postavljena na 1.
- Push kontrolni bit (PUSH) - duina polja je 1 bit. Ako je vrijednost 1, segment
zahtjeva upotrebu push funkcije.
- Reset kontrolni bit - duina polja je 1 bit. Ako je vrijednost 1, TCP paket
zahtjeva resetovanje konekcije.
- Bit kontrolne sinhronizacije (SYN) - duina polja je 1 bit i ukazuje na broj
sekvence koju treba sinhronizovati.
- Finish kontrol bit (FIN) - duina polja je 1 bit. Ako je vrijednost 1, polje ukazuje
da nema vie podataka za prijenos.
- Veliina prozora - duina polja je 16 bita, ukazuje na broj okteta podataka koje
host moe da prima u jednom trenutku.
- Kontrolna suma - obezbjeuje integritet podataka TCP zaglavlja.
- Ukazatelj hitnosti - ukoliko je kontrolni bit hitnosti postavljen na 1, onda se ovo
polje uzima u razmatranje.
- Opcije - ovo polje moe da ima 3 opcije, i to:
1. kraj liste sa opcijama
2. nema operacije
3. maksimalna veliina segmenta
- Umetak - ovo polje obezbjeuje da TCP zaglavlje bude u 32 bitnim granicama.
13
 U polje se u tu svrhu upisuju nule.
- Podaci - podaci koji se smjetaju u TCP segment.

4.3. POTVRDE (ACK) TCP

TCP predstavlja konekcioni tip komunikacije. Da bi dva raunara komunicirala

putem TCP-a, potrebno je da uspostave sesiju. Ovo je potrebno jer prvi raunar mora
znati broj sljedee sekvence drugog raunara. TCP koristi pri prijenosu informacija
brojeve sekvenci i potvrda poruka, tako da je zagarantovan visok nivo pouzdanosti. U
sluaju da paket bude izgubljen, odredini raunar moe zatraiti ponovno slanje
paketa.

Slika 1 Rad transportnog sloja

Izvor: Vlastiti izvor

Problem sa nepouzdanim IP protokolom je to nema metode provjere kojom se

moe odrediti da li su segmenti podataka dostigli odredite. Na taj nain, segmenti
podataka mogu biti konstantno proslijeivani bez znanja da li su primljeni. TCP koristi
pozitivnu potvrdu (PAR) i retransmisiju da bi kontrolisao tok podataka i potvrdio
isporuku podataka. Sa PAR-om izvor alje paket, starta timer, a zatim eka potvrdu prije
slanja sljedeeg paketa. Ako timer istekne prije nego to izvor primi potvrdu, izvor
retransmituje paket i ponovno starta timer. Brojevi potvrda se odnose na sljedei oktet

14
koji se oekuje.

4.4. USPOSTAVA KONEKCIJE (THREE-WAY HANDSHAKE)

Prije transmisije podataka, dva komunicirajua hosta prolaze kroz proces

sinhronizacije da bi uspostavili virtualnu konekciju. Ovaj sinhronizacioni proces
osigurava da i jedna i druga strana budu spremne za transmisiju podataka i
omoguavaju ureajima da odrede inicijalne brojeve sekvenci. Ovaj proces je poznat
kao three-way handshake.
Slika 2 Prikaz procesa three-way handshake

Izvor: Vlastiti izvor

Prvo, jedan host inicira konekciju tako to alje sinhronizacioni paket (SYN)
pokazujui svoj inicijalni broj sekvence x, sa odgovarajuim bitom u headeru
postavljenim tako da pokazuje da je to zahtjev za uspostavljanjem konekcije (eng.
connection request). Zatim, drugi host prima paket, zapisuje broj sekvence x, odgovara
sa potvrdom x + 1 (ACK), i ukljuuje svoj vlastiti inicijalni broj sekvence y. Broj
potvrde x + 1 znai da je host primio sve oktete do x, ukljuujui i x, te da sljedee
oekuje x + 1. Na kraju, inicirajui host odgovara sa jednostavnom potvrdom (ACK) y
+ 1 (broj sekvence hosta B uvean za 1), pokazujui tako da je primio prethodni ACK,
15
to zavrava proces konekcije.

4.5. RASKID KONEKCIJE

Postoje dva naina zavravanja konekcije: nesimetrino raskidanje i simetrino

raskidanje. TCP protokol koristi simetrino raskidanje konekcije. Zatvaranje konekcije
se vri tako to se alje TCP segment sa setovanim FIN bitom (postavljenim na 1). Poto
je konekcija full-duplex (postoje dva odvojena toka podataka, po jedan u svakom
smijeru), FIN segment zatvara samo transfer podataka u jednom smjeru.

Slika 3 Terminacija konekcije

Izvor: Vlastiti izvor

Drugi proces e potvrditi prijem FIN segmenta pomou ACK segmenta. Zatim,
drugi proces nastavlja slati ostatak podataka koje treba da transmituje i zavrava takoer
sa TCP segmentom sa setovanim FIN bitom. Prvi proces e takoer potvrditi prijem
FIN segmenta pomou ACK segmenta. Konekcija se brie (tj. statusne informacije na
obje strane) kada su tokovi podataka zatvoreni u oba smjera.

4.6. WINDOWING I VELIINA PROZORA

Koliina podataka koja treba biti transmitovana je esto suvie velika da bi bila
poslana u samo jednom segmentu podataka. U tom sluaju, podaci moraju biti razbijeni
u manje dijelove da bi omoguili transmisiju podataka. TCP je odgovoran za razbijanje

16
podataka u segmente. Jednom kada su podaci segmentirani, moraju biti transmitovani
do odredinog ureaja. Jedan od servisa koje prua TCP je kontrola toka, koja regulie
koliko je podataka poslano za vrijeme datog perioda transmisije. Proces kontrole toka je
poznat kao upravljanje prozorima ili windowing.

Slika 4 Windowing

Izvor: Vlastiti izvor

Veliina prozora odreuje koliinu podataka koji mogu biti transmitovani

odjednom, prije primanja potvrde od odredita. Na primjer, sa veliinom prozora 1,
svaki pojedinani segment mora biti potvren prije slanja sljedeeg segmenta.

TCP koristi klizei prozor (eng. sliding window) kada odreuje veliinu
transmisije.

Sliding window omoguava ureajima da pregovaraju o veliini prozora, da bi

omoguili da bude vie od jednog segmenta poslano za vrijeme samo jedne transmisije.

4.7. SEKVENCIJALNI BROJEVI

TCP razbija podatke u segmente. Segmenti sa podacima koji se transmituju moraju

biti ponovno sastavljeni kada su svi podaci primljeni. TCP primjenjuje sekvencijalne

17
brojeve na segmente podataka koje transmituje, tako da prijemnik bude u stanju da na
odgovarajui nain ponovno sastavi bajtove prema njihovom prvobitnom redoslijedu.

Slika 5 Sekvencijalni i potvrdni brojevi

Izvror: Vlastiti izvor

Sekvencijalni brojevi se takoer ponaaju kao referentni brojevi tako da prijemnik

moe znati da li je primio sve podatke. Oni takoer identificiraju nedostajue pakete
podataka predajniku tako da moe ponovno poslati pakete koji nedostaju (Slika 5).
Ovakav nain rada prua poveanu efikasnost, jer predajnik treba samo retransmitovati
nedostajue segmente umjesto cijelog skupa podataka.

18
 5. ZAKLJUAK

Na samom poetku protokol koji se koristio pri prenosu podataka u mrei bio je
NCP (eng. Network Control Protocol). Potrebom za povezivanjem vie mrea u jednu,
kasnije se javlja ideja mree kao otvorene arhitekture, odnosno mree koja bi se
sastojala od vie odvojenih mrea, koje su razliitno dizajnirane i razvijene. NCP
protokol nije imao mogunost adresiranja tih mrea, a isto tako ni samih raunara
unutar njih. U sluaju greaka pri transportu paketa NCP oslanjao se na samu tadanju
mreu (ARPANET) da obezbjedi pouzdanost. Ako bi se kojim sluajem desilo da neki
paket bude izgubljen dolazilo bi do prekida komunikacije. I tako tu na scenu dolazi
TCP, kao novi protokol da otkloni sve nedostatke starog i prilagodi se novim uslovima i
oekivanjima.

Ukoliko sve to uzmemo u obzir, kao i sve do sada reeno ovim radom moe se
zakljuiti da je TCP ispunio oekivanja te je opstao do danas.

Zakljuiemo da je postavljena hipoteza istinita te da je glavni razlog zato je TCP

postao i ostao osnovni protokol interneta taj to je kvalitetno osmiljen, odnosno to su
njegovi autori predpostavili pravac razvijanja topologije interneta, te onoga to internet
jeste danas, mrea svih mrea. Stoga donosimo zakljuak o uspjenosti provedenog
strunog rada koji opisuje TCP kao konektivno orijentisan transportni protokol,
odnosno osnovni protokol na internetu kada govorimo o prenosu podataka.

19
 6. LITERATURA

Knjige :

1.) Skripta i predavanja sa DL interfejsa Univerziteta VITEZ Travnik

Tekstovi s interneta :

1.) WIKIPEDIA, http://en.wikipedia.org/wiki/Transmission_Control_Protocol,

02.06.2014.;
2.) Wikipedia, http://hr.wikipedia.org/wiki/TCP/IP, 02.06.2014.;
3.) IETF, http://tools.ietf.org/html/rfc791, 11.05.2014;
4.) ETF Sarajevo, http://c2.etf.unsa.ba, 02.06.2014.;
5.) Pingdom.com, http://royal.pingdom.com/2013/01/16/internet-2012-in-numbers/,
02.06.2014.

20