BRONONDERZOEK ROY ANDERSSON:

Wie is Roy Andersson?

Roy Andersson werd 31 maart 1943 geboren in Gtenborg, Zweden. Hij studeerde literatuur en
vervolgens Filmwetenschappen aan het Zweeds Film Instituut, waar hij in 1969 afstudeerde.

Het werk van Roy Andersson

Een jaar nadat hij was afgestudeerd regisseerde Andersson zijn eerste film 'A Swedisch Love Story'. De
film was een groot succes en ontving vier prijzen op het Berlijnse Film Festival. Echter in reactie op dit
succes viel Andersson in een depressie. Hij was bang dat hij vast zou komen te zitten in dezelfde stijl en
cancelde het volgende grote project waar hij mee bezig was (terwijl het script al half af was) en ook
andere plannen werden niet doorgezet. Uiteindelijk regisseerde Andersson de film Giliap die uitkwam in
1975. Deze film was een ramp, de productie was ver over het budget heen gegaan en de film werd
slecht ontvangen door het publiek. De stijl van de film is heel anders dan 'A Swedisch Love Story', de
vorlijke noot en lieve humor, zijn vervangen door zwarte komedie. Na Giliap regisseert Andersson 25
jaar geen (lange) film, maar richt hij zich op zijn commercile werk: het maken van reclamespotjes
(hiervan maakt hij er in zijn carrire 400).
In 1981 richt hij studio 24 op, een onafhankelijk film maatschappij in Stockholm. Met dit bedrijf
produceeerde hij in 1987 de korte film 'Something Happened, bedoeld als voorlichtingsfilm over Aids,
maar op driekwart werd dit stopgezet, omdat de film 'te donker' werd bevonden voor de jeugd. Pas in
1993 werd de film publiekelijk getoond. In zijn volgende korte film 'World of Glory' ontwikkelt
Andersson zijn stijl nog verder. Zijn stijl wordt gekenmerkt door lange scenes, absurdistische en donkere
komedie en de stijve karikaturen van de Zweedse bevolking. World of Glory wordt goed ontvangen en
staat nog steeds in de top 10 van beste korte films.
In 1996 maakt hij weer een lange film 'Songs From the Second Floor' , die samen met 'You the Living'
(2007) en 'A Pigeon Sat on a Banch Reflecting on Existence' wordt gezien als zijn trilogie. Deze films
zaten weer vol donkere humor, dead-pan, kritiek op de maatschappij en surrealisme. De films waren
diep, fantastisch, komisch en tragisch tegelijk.

Thema's en Inhoud van Andersson's werk

De films van Andersson gaan vaak over het echte leven en de gewone mens. Realistische situaties
worden op een absurdistische manier neergezet. Dit zie je heel erg in de films uit de trilogie. In alle films
worden situaties geschetst van 'gewone' mensen.

Kan je de inhoud van Andersson's werk linken aan de tijd, plaats, maatschappij en cultuur?

Andersson leefde in Zweden. Zweden was in het begin van de 20e eeuw nog een erg arm land, met veel
alcoholmisbruik. Echter werd de techniek verbeterd en in de loop van de 20e eeuw werd Zweden rijker.
Maar in de jaren 70 (het jaar waarin Andersson begon met filmen) werd de Zweedse economie zwaar
getroffen door de oliecrisis. Deze financile crisis heeft in Zweden twintig jaar geduurd. Het was dus een
zware tijd voor Zweden en dat zie je terug in de sombere grauwe beelden die Andersson schept. Pas in
1993 begint de economie weer te groeien. Andersson vond echter dat het kapitalisme (politiek) zorgde
voor een verharding van de maatschappij. Ook dit zie je terug in zijn werk, want de films scheppen een
ongezellig beeld van de samenleving. Zo zijn in 'Songs from the Second Floor' alle personages onderweg
en druk met hun eigen leven, maar niemand heeft meer een levensdoel --> alles draait om geld.

Zweden staat er ook om bekend, dat mensen afstandelijk kunnen overkomen. Ze hebben behoefte een
hun privacy en gunnen anderen dat ook. Ook deze afsandelijkheid zie je terug doordat scenes en
personages wel aan elkaar verbonden zijn, maar niemand heeft het over andermans problemen. De
Zweedse cultuur kent ook geen klasseverschillen, iedereen behoort eigenlijk tot de middenklassen en ik
vond dat je dit ook terug kon zien in 'You the Living' niemand lijkt daar beter te zijn dan een ander.

YOU THE LIVNG:

Het decor in de film is vrij realistisch weergegeven, doordat de regisseur hierin het dagelijks leven als
uitgangspunt gebruikt. Je ziet beelden van huiskamers, slaapkamers, keukens, cafs, een park, winkels,
straten, een kerk, feestzalen en werkruimtes. Allemaal dagelijkse dingen dus. De regisseur kiest er wel
bewust voor om sommige settings net niet realistisch weer te geven, door bijvoorbeeld een blok
rijtjeshuizen rijdend op het spoor weer te geven, waardoor de setting komisch wordt. Wat me ook
opvalt is dat de decors er vrij somber uitzien. De kleuren zijn veelal grauw en de inrichting is vrij
minimalistisch en gedateerd.

De personages die worden opgevoerd hebben ook als uitgangspunt het dagelijks leven, maar zijn wel
grotesque opgevoerd. De personages zijn namelijk vaak somber en soms ook ontevreden weergegeven,
omdat ze allemaal met een probleem kampen. De een droomt van een onbereikbare liefde, de ander is
zijn werk als psychiater beu, want hij wordt er eigenlijk zelf een beetje depressief van, en de ander vindt
weer dat er nooit naar haar geluisterd wordt en vindt dat ze niets waard is. Dit grotesque komt ook naar
voren in de manier waarop de personages met hun problemen omgaan, want er wordt vaak van een
mug een olifant gemaakt. Zo droomt iemand dat hij wordt gelektrocuteerd, omdat hij 200 jaar oud
servies (bewust) heeft kapot gemaakt en een ander personage staat diep triest voor een kleuterklas,
omdat haar man haar sloerie noemde.

De gebeurtenissen die worden weergegeven zijn vaak heel simpel en oppervlakkig, maar worden op een
wat absurdistische manier weergegeven of uitvergroot, waardoor wij deze gebeurtenissen niet zo snel
op deze manier zullen meemaken in ons dagelijks leven. Zo is er een scne van een bejaarde man achter
een rollator die met een hondje wandelt.. het hondje wandelt alleen niet, want het ligt te kreunen op
zijn rug en wordt meegesleept. Een ander voorbeeld is een scene van een man die in zijn appartement
op zijn tuba speelt (wat een normale weergave is van het dagelijks leven), maar de man die onder hem
woont met zijn muziek verstoord, waardoor die onderbuurman met een bezem tegen het plafond bonst
totdat de lamp en het plafond naar beneden komen vallen. Deze gebeurtenissen zullen wij in ons
dagelijks leven op een andere manier meemaken.

De thematiek van de afzonderlijke gebeurtenissen in de film verschilt van elkaar. Er zijn gebeurtenissen
waarin de dood een belangrijk thema is. Bijvoorbeeld de scene waarin iemand wordt gelektrocuteerd,
een scene met een hoogbejaarde vrouw die levensmoe is en een scene van een vergadering waarin de
gespreksleider een hartaanval krijgt en vervolgens de begrafenis weergeven wordt. Een ander belangrijk
thema is de onbereikbare liefde. Bijvoorbeeld de onbereikbare liefde van een jonge vrouw voor een
beroemde gitarist, de onbereikbare liefde van een onzekere man voor een ordinaire vrouw die hem niet
ziet staan en een scene van een vrijpartij waarin de man met hele andere zaken bezig is dan de liefde
voor zijn vrouw.

De overkoepelende thematiek van de afzonderlijke scnes is het dagelijks leven en de problematiek van
die alledaagse sleur. Zoals ik al benoemde, zijn de personages somber weergegeven en kampen ze
allemaal met, vaak simpele, problemen die erg uitvergroot worden. Denk aan geldzaken, ruzies tussen
partners, een kapper die zijn klant met opzet kaalscheert, een ramenwasser die maar blijft zemen omdat
de klant niet tevreden is en onbereikbare liefdes.

De visie van de regisseur ten aanzien van het onderwerp heeft te maken met het alledaagse leven. In de
wereld waarin wij leven worden al snel problemen gemaakt van simpele situaties en zijn mensen niet
snel tevreden. Het moet altijd meer, meer, meer zijn en men denkt eerder aan wat ze niet hebben dan
hetgeen wat ze wel bezitten. Deze aanname heeft Roy Andersson verwerkt in zijn film, door de
problemen waarmee de personages mee kampen en de manier waarop ze daarmee omgaan
uitvergroot en absurdistisch weer te geven.

De ingezette theatrale en filmische middelen hebben op mij een komisch en soms ook wel akelig effect.
Het komische komt vooral naar voren in de manier waarop de personages met de situaties omgaan. Het
is allemaal vrij absurdistisch. De scnes die ik het meest komisch vond waren de scene van de vrijpartij,
waarin de man het alleen maar heeft over het feit dat de bank een deel van zijn pensioenfonds heeft
verspild en de scene van het blok rijtjeshuizen rijdend op een spoor die stopt voor een menigte mensen
die even komen luisteren naar de muziek van de gitarist die in een van de huizen zijn huwelijksnacht
doorbrengt. Het akelige kwam vooral naar voren in de kleine dingen. Bijvoorbeeld de scene waarin een
man het tafelkleed van een gedekte tafel trok en er hakenkruizen onder het kleed vandaan kwamen en
de scene waarin de hoogbejaarde vrouw levenloos voor zich uit zit te staren. Maar ook het feit dat de
decors in alle scnes erg grauw waren weergegeven had op mij een akelig effect, ik kreeg op die manier
al snel een somber gevoel bij de weergegeven scnes.

VERWERKING EN INSPIRATIE

Kan je je verbinden met de inhoud, thematiek of personages

Wat mij aansprak in deze film waren de situaties die iedereen herkent een meemaakt en die nu zo
werden neergegeven dat ze erg komisch waren. Bijvoorbeeld de scene dat de lift vol zit en de laatste
persoon er niet meer bijkan. Dat is iets wat hier op Codarts dagelijks gebeurd en ik vond dit erg grappig.
Wat ik ook fascinerend vond was hoe alleen iedereen leek in de film. In alle scenes waren er meerder
mensen aanwezig, stonden er mensen op de achtergrond of waren er toeschouwers, maar toch leek
iedereen alleen te kampen met zijn/haar problemen. Niemand hielp elkaar.

Eigen scene
Ik heb ervoor gekozen een eigen personage en scene te creren gebaseerd op een persoon en situatie
op mijn werk. Ik werk namelijk bij de Bagels en Beans en daar is een gast die (bijna) elke dag komt en
elke dag exact hetzelfde besteld. Hierdoor krijg ik het idee dat ze heel alleen is, net als de mensen in de
film heel alleen lijken te zijn. Tevens maakt ze altijd graag een praatje over het weer en ook dit vind ik
duiden op weinig aanspraak in haar dagelijks leven.
De scene die ik bedacht heb is dat deze vrouw bij de bagels en beans zit en een praatje wil maken, maar
de bediening heeft het te druk om even te blijven kletsen, dus kapt haar steeds af. In het lunchcafe
zitten veel andere personages (gebaseerd op de toeschouwers uit de film) maar iedereen is alleen en de
gasten bewegen niet. Je ziet alleen de bediening van tafel naar tafel lopen om dingen neer te zetten of
weg te halen en af en toe gaat er een klant weg en komt er een nieuwe klant binnen. Alles is grauw en
kaal (net als in de film). De bediening wordt steeds meer kort af tegen de vrouw, die een praatje wil. Tot
ze het opgeeft en zonder iets te zeggen wegloopt, nadat ze het geld op het tafeltje achterlaat.