Professional Documents
Culture Documents
TURKISH STANDARD
TS 11372
Nisan 1994
ICS 91.080.10
1. Bask
Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde
grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin
deerli katklarn kranla anarz.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas)
TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard
olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul
edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda
Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun
retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir
garanti sz konusu deildir.
NDEKLER
0.2 - TARFLER
1
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
NOT - Etkin kesitte, rijitletiricilerin Ar alanlar da Are etkin alan deerine indirgenir ve Are etkin
alannn, rijitletiricinin arlk merkezinde topland kabul edilir (ekil 2).
0.3 - KAPSAM
Bu standard, levha formundaki yap eliinin soukta ekillendirilmesi suretiyle imal edilen ince cidarl
elemanlarn; nemli oranda darbeli yklere maruz kalmayan tayc sistemlerin, tayc eleman olarak
kullanlmalar iin boyutlandrlmasna ait bkme i yar aplar snrlar iinde kullanlabilen (ekil 3),
elastik teoriye dayal hesap kurallarn kapsar.
Plastik teoriye dayal hibir hesap kuraln kapsamaz.
2
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
t 2 mm iin Rmax = 8 mm
t > 2 mm iin Rmax = 4 t
Burada;
t = levha kalnl
Rmax = bkme i yarapnn en byk deeri
1 - MALZEME
1)
Bu standardda, kimyevi ve mekanik zelikler bakmndan TS 2162 "Genel Yap elikleri" standard
kapsamnda belirtilen kaynaklanabilir elik cinslerinin kalitesine uyan elik malzeme kullanlmaldr.
2 - BOYUTLANDIRMA
2.1 - METOT
Kullanlacak boyutlandrma metodu nceden aksi belirtilmedike TS 648 elik Yaplarn Hesap ve
Yapm Kurallar standardnda normal elik yaplar iin verilenlere uygun olmaldr.
2.2.1.2 - Kesitin boyutlarna gre, arlk merkezi ile kayma merkezi arasndaki uzakln kk kalmas
ve burkulmann bu iki noktadan geen dzlemde gereklemesi (U, omega, gvdeleri dzleminde
burkulan T profiller vb.) (ekil 5).
EKL 5 - U Profiller
1) Bu standard metninde atf yaplan standardlarn numaralar, yaym tarihleri, Trke ve ngilizce
isimleri kapak arkasnda verilmitir.
3
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
b 235
15 (2.1)
t e
b 235
45 (2.2)
t e
b b2 235
15 + 30 . . (2.3)
t b1 e
b 235
0,2 (2.4)
t e
b 235
0,6 (2.5)
t e
b b2 235
0,2 + 0,4 . (2.6)
t b1 e
b 235
15 . (2.7)
t e
4
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
b 235
45 (2.8)
t e
b b2 235
15 + 30 . (2.9)
t b 1 e
Rijitletirici elemann arlk merkezinden geen ve rijitletirilen elemana paralel olan eksenine gre
atalet momenti Ir,
1,84 t 4
Ir ( b o / t ) 2 144 (2.10)
9,2 t 4
olmaldr.
Rijitletiricilerden biri veya her ikisi kendileri rijitletirilmemi cidarlar ise, bunlarn genilikleri en az
2,8 t
bt
4,8 t
6
( b o / t ) 2 144 (2.11)
5
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
bo/t 13 14 16 18 20 25
bo/t 30 40 50 60 > 60
2.3.1.1 - Basnca alan dzlem cidar her iki kenarndan da, rijitletirilmemi kaynakl veya bklm
cidarlara balanyorsa
bo
60 (2.12)
t
olmaldr.
bo
90 (2.13)
t
olmaldr.
2.3.1.2 - Basnca alan dzlem cidar, bir tarafndan rijitlenmi bir cidara bal iken dier taraftan
bo
60 (2.14)
t
6
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
bo
90 (2.15)
t
- rijitlenmi bir dzlem cidara balanyorsa,
bo
500 (2.16)
t
olmaldr.
2.3.2.1 - ki Rijitletirilmi Kenar Arasndaki Dzlem ekilli Basn Elemanlarnda Etkin Genilik
Gerilme hesabnda:
bo E
0,95 i in be = b o (2.17)
t
E bo E
0,95 < 500 i in b e = 0,95 t (2.18)
t
alnmaldr.
Deplasman hesabnda:
bo E
1,2 i in be = b o (2.19)
t
E bo E
12
, < 500 i in b e = 1,2 t (2.20)
t
alnmaldr.
Gerilme hesabnda:
bo E
1,1 i in be = b o (2.21)
t
E bo E
11
, < i in be = 1,1 t (2.22)
t
alnr.
Deplasman hesabnda:
bo E
1,4 i in be = b o (2.23)
t
E bo E
14
, < i in be = 1,4 t (2.24)
t
alnr.
7
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
bo E
0,95 i in be = b o (2.25)
t
E bo E
0,95 < 60 i in be = 0,95 t (2.26)
t
bo E bo
60 < 90 i in be = 0,95 - + 6 t (2.27)
t 10t
alnr.
bo
60 < 90 ise
t
A re b b
= 1 - o 2 1- e (2.28)
Ar 30t bo
alnmaldr.
2.3.3 - Sk Ara Rijitletirici htiva Eden Dzlem ekilli Basn Elemanlarnda Etkin Genilik
Ara rijitletirici aralklar eit olmaldr. Bylece b'o genilikleri de eit olur. Bunun dnda
b' o E
60 ise b' o < 0,95 t (2.29)
t
b' o E b' o
> 60 ise b' o 0,95 + 6 t (2.30)
t 10 t
olmaldr.
Kendi arlk merkezinden geen ve dzlem ekilli basn elemannn dzlemine paralel eksene gre,
ara rijitletiricilerin atalet momenti
3,66 t 4 b' o 2
Ir - 144 (2.31)
18,4 t 4 t
olmaldr.
Bu durumda, ara rijitletirici yokmu gibi, toplam cidarn bo genilii ile allr, ancak gerek t kalnl
yerine te etkin kalnl kullanlr.
bo 3I s
te = t 3 + 3
(2.32)
2a at
Burada;
a = Dzlem ekilli basn elemannn iki kenar arasnda alm uzunluu,
Is = Dzlem ekilli basn elemannn rijitletiriciler dahil toplam atalet
momenti
dr.
8
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
2.3.4 - Seyrek Ara Rijitletirici htiva Eden Dzlem ekilli Basn Elemanlar
Bu durumda,
b' o E
60 ise max b' o > 0,95 t (2.33)
t
b' o E b' o
> 60 ise max b' o > 0,95 + 6 t (2.34)
t 10 t
dir.
Ir, bantda b'o yerine b'omax alnmak artyla Madde 2.3.3'de verilen snrn stnde olmaldr.
Eer yalnz bir ara rijitletirici varsa, bu dzlem ekilli basn elemannn ortasnda bulunmaldr.
Eer yalnz iki ara rijitletirici varsa, bunlar kenarlardan eit uzaklkta bulunmaldr.
Eer ikiden ok ara rijitletirici varsa yalnz kenarlardan eit uzaklkl ikisi etkin olarak kabul edilmelidir,
2.3.4.1 - ki rijitletirilmi dzlem ekilli eleman arasndaki dzlem ekilli basn elemannda tek bir ara
rijitletiricisi varsa, etkin b'e genilii
E b' o E
0,95 < 60 ise b' e = 0,95 t (2.35)
t
b' o E b' o
> 60 ise b' e = 0,95 - + 6 t (2.36)
t 10t
b' o A re b' e
> 90 ise = (2.39)
t Ar b' o
alnr.
2.3.4.2 - ki rijitletirilmi dzlem ekilli eleman arasndaki dzlem ekilli basn elemannda iki etkin ara
rijitletirici varsa (ekil-8).
9
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
E b' oi E
0,95 < 60 ise b' ei = 0,95 t (2.40)
t
b' oi E b' oi
> 60 ise b' ei = 0,95 - + 6 t (2.41)
t 10t
alnr. Ara rijitletiricilerin etkin alanlar ise
b' o1 b' o3 A re
= 60 ise = 1 (2.42)
t t Ar
b' o1 A re b' e1
> 90 ise = (2.44)
t Ar b' o1
bantlarndan belirlenir.
2.3.4.3 - Bir rijitletirilmi dzlem ekilli eleman ve bir kenar rijitletirici arasndaki dzlem ekilli basn
eleman genelde iki rijitletirilmi dzlem eleman arasnda kalan dzlem ekilli basn elemannda
olduu gibi hareket edilir.
Ancak:
- Yalnz, rijitletirilmi dzlem ekilli eleman tarafna den tek bir ara rejitletiriciye etkinlik
tannmaldr.
- Kenar rijitletiricisi kesiti ara rijitletirici yokmu gibi belirlenmelidir (Madde 2.3.2.2).
Madde 2.3'de yer alan ifadelerdeki , etkin genilik esas alnarak hesaplanan kesit zerindeki alan
basn gerilmesidir.
Bu tr elemanlar veya bunlardan oluan kesitler rzgar veya deprem sebebiyle oluan gerilmelere
maruz ise, be etkin genilii, rzgar veya deprem ykleri sebebiyle oluan gerilmenin 0,75 kat
gznnde tutularak hesaplanmaldr. Madde 2.4.2'de belirtilen arttrlm snr gerilmelerin kullanlmas
halinde ise be etkin genilii, deprem veya rzgar ykleri sebebiyle oluan gerilmenin 0,75 kat dier
ykler sebebiyle oluan gerilme ile toplanarak elde edilen deer gznnde tutulmak suretiyle
hesaplanr.
em = 0,6 a
10
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
2.4.3.2 - bo/t'nin 170/ a 'den byk fakat 380/ a 'den byk olmad halde;
3
cem = a. [0,767-(9.96/10 ) (bo/t) a] (2.46)
2.4.3.3 - bo/t'nin 380/ a 'den byk fakat 25'ten byk olmad halde;
2
cem = 56200/(bo/t) (2.47)
Dier kesitlerde
cem = 139 - 2.(bo/t) (2.49)
2.4.4.1 - Eer eilme momenti, gvde levhas iinde yeralan eksene gre simetrik I eklindeki kesitlerin
veya simetrik [ eklindeki kesitlerin gvde levhasna dik asal ekseni etrafnda etkiyorsa:
2 2 2
, ECb
18 L Wxc 0,36 ECb
> > (2.50)
a dIyc a
olmas halinde, snr gerilme
2
2
a L2 W
bem = a - xc
(2.51)
3 5,4 EC b
2 d I
yc
te yandan,
2 2
L W xc 1,8 EC b
(2.52)
d Iyc a
2
dIyc
bem = 0,6 EC b 2
(2.53)
L W xc
olarak verilir.
11
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
2.4.4.2 - Kesit geometrik merkezinden geip gvde levhasna dik eksen etrafnda eilmeye alan
noktaya gre simetrik kesitli kirilerde:
2 2 2
0,9 EC b L W xc 0,18 EC b
> > (2.54)
a d Iyc a
olmas halinde, snr gerilme
2 L2 W
a
2
bem = a - xc (2.55)
3 2
2,7 EC b d l
yc
eklinde, te yandan,
2 2
L y W xc 0,9 EC b
> (2.56)
d Iyc a
olmas halinde, snr gerilme
2
dI yc
bem = 0,3 EC b 2
(2.57)
L W xc
olarak verilir.
Bu formllerde;
M M 2
Cb = 1,75 +1,05 1 + 0,3 1
M
M2 2
Bu deer 2.3'ten byk olmamaldr. Bu formlde; M1, yanal burkulmaya kar tutulmam kiri
parasnn u momentlerinden k, M2 ise byk olandr. Bu momentler kiri kesitinin kuvvetli asal
ekseni etrafnda etkimektedir. M1/M2 oran, ters iaretli iki erilikli eilme halinde pozitif, tek erilikli
eilme halinde ise negatiftir. Eer, yanal burkulmaya kar tutulmam kiri uzunluu zerindeki
herhangi bir noktadaki eilme momenti, bu uzunluun ularndaki M1 ve M2 momentlerinden deerce
byk ise Cb katsays bire eit alnmaldr. Eksenel basn gerilmesi ve eilme gerilmesine ayn anda
maruz kalan kiriler iinde Cb yine bire eit alnmaldr.
409,8 a
oem = (2.59)
h/ t
12
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
olmaldr.
Burada;
t = gvde et kalnl, (cm)
h = gvde dzleminde llen flanlar arasndaki temiz mesafe, (cm)
a= akma snr gerilmesi, (Mpa)
dir.
Kiri gvdesinin birden fazla levhadan olumas halinde, her bir gvde levhas kesme kuvvetinden
hakkna deni tayan kendi bana bir eleman olarak deerlendirilmelidir.
2.4.5.2 - Gvde Levhasnda Eilme Gerilmesi
Kiri gvdesinde, gvde dzleminde etkiyen eilme momentinden dolay bg(Mpa) basn gerilmesi,
=0,6 a gerilmesini, ve
3684200
bgem = 2
bgem (Mpa) (2.61)
(h / t)
gerilmesini amamaldr.
artn salamaldr.
Burada;
3684200 2
bgem = 2
, t / cm
(h / t)
oem = Madde 2.4.5.1'de verilen msaade edilen kayma gerilmesi deeridir (ancak
0,4 a burada kullanlmamaldr).
bg = Flan ile gvde ara kesitinde hesaplanm olan basn gerilmesi (Mpa)
o = Hesaplanm olan ortalama kayma gerilmesi (Mpa)
dir.
2.4.6.1.1 - D mesnet reaksiyonlar veya konsol kirilerin ularndaki tekil ykler iin; i ke erilik
yarap levha et kalnlndan kk veya enok eit olmas halinde;
-2
Pmax = 0,703 x 10 t2 [98+4,20 (N/t)
- 0,022 (N/t) (h/t)
- 0,011 (h/t)] (2.63)
13
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
2.4.6.1.2 - mesnet reaksiyonlar veya aklk zerinde herhangi bir yerde yer alan tekil ykler iin:
ke erilik yarap levha kalnlndan kk veya ona eit olmas halinde,
-2 2
Pmax = 0,703x10 t [305-2.30 (N/t)
- 0,009 (N/t) (h/t)
- 0,5 (h/t)] (2.64)
x [1.22-0.22 (a/232)]
(a/232)
4t'ye kadar d ke erilik yarap halinde, yukardaki formlde verien Pmax deeri (1.06-0.06 R/t) ile
arplmaldr.
2.4.6.2.1 - D mesnet reaksiyonlar veya konsol kirilerin ularndaki tekil ykler iin;
-4 2
Pmax = 10 t a (4.44+0.558) N/ t ) (2.65)
2.4.6.2.2 - mesnet reaksiyonlar veya aklk zerinde herhangi bir yerde yer alan tekil ykler iin;
-4 2
Pmax = 10 t a (6.66+1.446) N / t ) (2.66)
Kiri ucuna yakn etkiyen ykler iin; konsol kirilerde serbest utan en yakn "gvde levhasna etkiyen
gerek yk eridi" kenarna mesafe ve kenar mesnetlere yakn yer alan tekil ykler iin, mesnet
reaksiyonunun gvde levhasna yansyan yk eridinin kenar ile en yakn tekil ykten gvde levhasna
yansyan yk eridinin kenar arasndaki mesafe 1.5h'tan bykse 2.64 ve 2.66 formlleri geerlidir.
Aksi halde (2.63) ve (2.65) formlleri geerlidir.
Bu formllerde;
Pmax : zin verilen tekil yk veya mesnet reaksiyonu deeri (MN)
t : Gvde levhas kalnl (cm)
N : Gerek yk etki eridi genilii (cm)
dir.
2.4.7.1.1.1 - ift simetri eksenli, kapal veya silindirik kesitlerle eilmeli-burulmal burkulmaya maruz
olmad hesap ile gsterilmi dier kesit ekilleri ve burulmaya kar tutulmu elemanlar iin P/A
ortalama eksenel basn gerilmesi, obem gerilmesinin aada verilen deerini gememelidir.
14
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
Kr
KL/r < ise;
Q
2
12 3(Q a ) KL 2
obem1 = Q a - 2 (2.67)
23 23 E r
Kr
KL / r > ise;
Q
2
12 E
obem1 = 2
(2.68)
23(KL / r )
Bu formllerde;
2
Kr = 2 E / a
2.4.7.1.1.2 - Eer Q = 1, et kalnl 3 mm veya daha kaln ve KL/r < kr ise snr basn gerilmesi,
(KL / r)
2
1 - a
2
2( Kr )
obem1 = 3
5 3(KL / r) (KL / r)
+ - 3
3 8( Kr ) 8( Kr )
2.4.7.1.2 - Tek Simetri Eksenli ve Simetri Eksensiz Ak Enkesite Sahip Olup, Eilmeli-Burkulma
Etkisine Maruz Kalabilen ve Q Katsays Bire Eit Basn ubuklar
Bu tr ubuklarda P/A ortalama basn gerilmesi Madde 2.4.7.1.1'de verilen obem snr gerilmesini
gememeli, ayrca aada verilen obem2 snr gerilmesinden daha byk olmamaldr.
15
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
Burada;
obem2 = Eksenel basn kuvveti halinde snr gerilme
BEO = Eksenel basn kuvveti halinde aadaki gibi hesaplanmas gereken elastik burulmal
burkulma gerilmesi
dir.
1
BEO = (
ex + t ) - ( ex + t )2 - 4B ex t
2
bu formlde;
2
E
ex = 2
(KL / rx )
1 2
EC w
t = GJ +
2 2
Ar0 (KL )
2
= 1 - (xo/ro)
A = En kesit alan
2 2 2
ro = rx + r y + x 0 = kayma merkezine gre kesitin polar atalet yar ap
rx, ry = Kesitin asal eksenlerine gre atalet yaraplar-
E = Elastisite modl
G = Kayma modl
K = Etkin burkulma boyu
L = Basn ubuunun burkulmaya kar tutulmam uzunluu
xo = x-asal ekseni dorultusunda kesit kayma merkezi ile arlk merkezi arasndaki mesafe
J = Kesitin st. Venant burulma sabiti niform kalnlkta n adet levhadan oluan ince cidarl kesitlerde
3 3 3 3
J = (1/3) (l1t1 +l2t2 +....+liti +....+lntn )
2.4.7.2 - Basn ubuklarnn Dzlem Burkulma Boylar veya Kirilerin Yanal Burkulma
Boylarnn Ksaltlmas in Kullanlan Basn ubuklar veya Yapnn Tmsel Yk
Tama Kapasitesine Birinci Derecede Katks Olmayan Basn ubuklar
Bu ubuklarda L/r oran 120'den bykse (Bu ubuklarda K = 1 alnmaldr) eksenel basn kuvveti
etkisi altnda snr gerilme aada verilen forml ile hesaplanmaldr.
16
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
b
bs =
L
1,3 -
400r
Bu formlde b gerilmesi, Madde 2.4.7.1.1 veya Madde 2.4.7.1.2'den uygun olanna gre
hesaplanmaldr.
2.4.8.1 - ift Simetri Eksenli veya Burulmal Burkulma ile Eilmeli-Burulmal Burkulmann Etkisiz
Olduu Kesitler
Bu zellikte enkesiti olup, eksenel basn kuvveti ile birlikte eilme momentine maruz elemanlar
aada verilen artlar salanacak ekilde boyutlandrlmaldr.
o C mx bex
+
obem1
1- o bemx
' ex
C my bey
+ 1.0
1- o
' bemy
ey
o bex bey
+ + 1.0
bo bem1x bem1y
o
Eer, 0.15 ise yukardaki formller yerine aadaki forml kullanlabilir:
obem1
o bex bey
+ + 1.0
obem1 bemx bemy
NOT - Bu formllerdeki x ve y indisleri, etrafnda eilme momentinin etkidii kesit asal eksenlerini
gstermektedir.
2.4.8.2. - Q katsays Bire Eit Olup, Eilmeli-Burulmal Burkulmann Etkili Olabildii Tek Simetri
Eksenli Kesitler
Bu zelikte enkesiti olup, eksenel basn kuvveti ile birlikte kesit simetri dzlemi iinde etkiyen bir
eilme momentinin etkisi altnda olan elemanlar, aada verilen drt grup arttan kendisine en uygun
olan salanacak ekilde boyutlandrlmaldr.
o be .C m
2.4.8.2.1 - + < 1.0
bem1 o
obem1 1 -
' e
o be
+ 1
ob bem1
17
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
o
Eer, < 0.15 ise yukardaki formller yerine aadaki forml kullanlabilir:
obem1
o be
+ 1.0
obem1 obem1
2.4.8.2.2 - Eer basn kuvveti, kesitin arlk merkezinden etkimiyor fakat; kayma merkezi ile kesit
arlk merkezinin zerinde bulunduu kesit simetri ekseninin kesit arlk merkezinin kayma merkezine
gre ters tarafnda kalan paras zerindeki bir noktadan; ubuk eksenine paralel dorultuda etkiyorsa
P/A = o ortalama basn gerilmesi aada verilen aem snr gerilmesini gememelidir.
BE > 0.5 a halinde;
2
a
aem = 0,522 a -
7,67 BE
BE 0.5 a halinde;
Bu formllerdeki BE gerilmesi;
BE C BE b1
+ = 1.0
BEO
bT 1 - BE
e
formlnden hesaplanmaldr.
2.4.8.2.3 - T ve simetrik olmayan I kesitler dndaki tek simetri eksenli kesitlerde, eer basn kuvveti
kesitin arlk merkezinden etkimiyor fakat, kesit simetri ekseninin, kayma merkezi ile kesit arlk
merkezi arasnda kalan paras zerindeki bir noktadan ubuk eksenine paralel dorultuda etkiyorsa
ve eer obem1, obem2'den byk ise o = P/A ortalama basn gerilmesi aada verilen aem snr
gerilmesini gememelidir.
e
aem = obem2 + ( okem2 - obem2 )
xo
2.4.8.2.4 - T ve simetrik olmayan I kesitli ubuklarda
Eksenel basn kuvveti Madde 2.4.8.2.3 halindeki gibi etkiyor ve obem1 > obem2 ise o = P/A ortalama
basn gerilmesi aada verilen aem snr gerilmesini gememelidir.
e
aem = obem2 + ( okem1 - obem2 )
xo
Basn kuvveti, kesitin merkezinden etkimiyor fakat; kesit simetri ekseninin, kayma merkezinin kesit
arlk merkezine gre ters tarafnda kalan paras zerindeki bir noktadan; ubuk eksenine paralel
dorultuda etkiyorsa, o = P/A ortalama basn gerilmesi aada verilen aem snr gerilmesini
gememelidir.
2
a
aem = 0,522 a -
7,67 BE
BE 0.5 a halinde;
18
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
Madde 2.4.8.2'de, x ve y eksenleri kesit asal eksenleri olup, ayrca x ekseni kesit simetri eksenidir ve
bunun pozitif yn kayma merkezinden uzaklaan yndr.
Cm = 0,85
- Dm noktalar kendi dzleminde yanal deplasmana kar tutulmam erevelerin basn kuvvetine
maruz elemanlarnda,
CBE = 0,85
M1
CBE = 0,6 - 0,4
M2
formlyle hesaplanmaldr.
Burada M1/M2, elemannn gz nnde tutulan eilme dzleminde yanal deplasmana kar tutulmam
parasnn ularnda yer alan momentlerden knn byne orandr. M1/M2 orannn iareti,
eleman iki erilikli eilme etkisi altnda ise pozitif, tek erilikli eilme etkisi altnda ise negatiftir.
19
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
c = Asal eksenin maksimum basn gerilmesinin yer ald kesit noktasna mesafesidir.
(Eer bu kesit noktas kayma merkezi tarafnda ise iareti negatiftir).
d = Kesitin ykseklii
e = Eksenel ykn kesit arlk merkezine gre eksantriklii (arlk merkezinin kayma
merkezi tarafnda ise negatiftir.)
aem = P/A maksimum ortalam snr basn gerilmesi
okem1 = Eksantrik ykn kayma merkezinden etkimesi halinde (Madde 2.4.8.2.1) ve (Madde
2.4.8.2.4b) artlarnn her ikisi de salanacak ekilde belirlenmi ortalama snr basn
gerilmesi.
okem2 = Eksantrik ykn kayma merkezinden etkimesi halinde (Madde 2.4.8.2.1)'de verilen
art salanacak ekilde belirlenmi ortalama snr basn gerilmesi.
bo = Eksenel basn kuvveti altnda Madde 2.4.7.1.1 uyarnca L = 0 iin hesaplanan snr
basn gerilmesi.
bem1 = Eksenel basn kuvveti altnda simetri dzlemi iindeki burkulma hali iin Madde
2.4.7.1.1 uyarnca hesaplanan snr basn gerilmesi.
bem2 = Eksenel basn kuvveti altnda Madde 2.4.7.1.2 uyarnca hesaplanan snr basn
gerilmesi.
bem = Sadece eilme momenti etkisi altnda bu standardn izin verdii maksimum basn
gerilmesi (Madde 2.4.1, Madde 2.4.3 ve Madde 2.4.4)
bem1 = Sadece eilme momenti etkisi altnda ve yanal burkulma etkisi gznnde tutulmadan
bu standardn izin verdii maksimum basn gerilmesi (Madde2.4.1 ve 2.4.3)
2
' 12 E
e = 2
(Madde 2.4.2 uyarnca 1/3 orannda arttrlabilir)
23(KL b / rb )
j =
1
2Iy
[ A
3 2
]
x dA + A xy dA - x o
Mc
2
( )
= Aex j j 2 + r0 t / ex
Kesit arlk merkezinin kayma merkezi tarafnda basn gerilmesi meydana getiren
elastik kritik moment
MT
2 2
(
= Aex j j + r0 t / ex
)
Kesit arlk merkezinin kayma merkezi tarafnda ekme gerilmesi meydana getiren
elastik kritik moment
rb = Kesitin etrafnda eilme meydana gelen asal eksenine gre atalet yarap
rxc = Sadece eilme etkisi altnda kesitin basn gerilmesi alan blgesinin kesit simetri
eksenine (x-ekseni) gre atalet yarap
W yc = Kesitin simetri eksenine (x-ekseni) arlk merkezinde dik asal eksenine (y-ekseni) gre,
basn gerilmesi alan blgesi iin hesaplanm mukavemet momenti.
xo = Kayma merkezinin x koordinat (negatiftir.)
Mc c
bc = , Mc momentince yaratlan maksimum basn gerilmesidir.
ly
20
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
2
EdI xc
2
L W yc
forml ile hesaplanabilir.
MT c
bT = , MT momentince yaratlan maksimum basn gerilmesidir.
ly
2
EdI xc
2
L W yc
xoc
b2 = BE
ry 2
2
E
e = 2
(KL b / rb )
2.4.9 - Eksenel Basn Kuvveti veya Eilme Momenti Etkisindeki Silindirik Tp Elemanlar
Enkesitinin eper et kalnlnn ortasndan geen ember ap D'nin t et kalnlna oran 23200/a
(Mpa) deerinden daha byk olmayan elemanlarda basn gerilmesi elemanter snr gerilmesini
gememelidir.
D/t oran 232000/a (Mpa) den daha byk, fakat 91400/a (Mpa) deerinden daha byk olmayan
elemanlarda basn gerilmesi,
21
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
4700
r = + 0,399 a (Mpa)
D/ t
deerini gememelidir.
Sadece eksenel yk etkisi varsa. P/A ortalama basn gerilmesi Madde 2.4.7.1.1'de Q=1 iin verilen
obem1 snr gerilmesini gememelidir.
Burada;
d = Bulonun ap
P = Bulon tarafndan aktarlan kuvvet
t = Birletirilen elemanlardan en incesinin kalnl
a = Akma snr gerilmesi
dir.
(1,0-0,9r-3rd/s) 0,6 a
deerini gememelidir.
Burada;
r = Kesitte bulon veya bulonlarca aktarlan ykn, bu kesit tarafndan aktarlan yke orandr. Eer 0,2
den kkse sfra eit alnabilir.
s = Kuvvet dorultusuna dik dorultuda bulonlar aras mesafe olup, tek bulon halinde birletirilen
paralarn geniliine eit alnr.
Bu kaynak trlerinin uygulanmas ve yk tama kapasitelerinin hesab iin uyulmas gereken kurallar
TS 3357'de verilmitir.
22
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
YARARLANILAN KAYNAKLAR
- AISI (American Iron and Steel Institute) Specification for the Design of Cold-Formed Steel Structural
Members. 1968 Edition
- CTICM "Regles de Calcul des Constructions en Elements a Parois Minces en Acier", Construction
Metallique No.4/1978
- Cissel, J.H. and W.E. Quinsey, "Durability of Lightweight Steel Construction, Part I, University of
Michigan Engineering Research Bulletin, No.30, June 1942.
- F. Bleich, "Buckling Strength of Metal Structures", McGraw-Hill Book CoMpany.
- N.W. Murray, "Introduction to the Theory of Thin-Walled Structures", Oxford Engineering Series 13.,
Clarandon Pess, Oxford, 1986.
- Winter, George, "Commantray on the 1968 Edition of the Specification for the Design of Cold-
Formad Steel Structural Members", American Iron and Steel Institute, 1970 ed.
- Southwell, R.V., and S.W.Skan, "On the Stability under Shearing Forces of a Flat Elastic Strip",
Proceedings, Royal Society, A., Vol. 105, No. 733, May 1924.
- Rockey, K.C; Shear Buckling of ThinWalled Sections, "Thin-Walled Structures", A.H.Chilver (ed.),
John Wiley Sons, Inc., New York, Copyrighted by Chatto and Windus, 1967.
- Gerard, G., and H.Becker, "Handbook of Structural Stability, Part I Buckling of Flat Plates", NACA
Technical Note No. 3781, July 1957.
- Basler, K., "Strength of Plate Girders in Shear", Journal of Structural Division, ASCE Proceedings,
Vol. 87, No. ST7, pp. 151-180, October 1961.
- Gerard, G., and H.Becker, "Hanbook of Struactural Stability, Part I", NACA Technical Note No.
3781, July 1957.
- Timoshenko, S.P., and Gere, J.M., "Theory of Elastic Stability", McGra
- Hill Book Co., New York, 1961.
- Galambos, T.V., "Structural Members and Frames", Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, N.J.,
1968.
- Johnston, B.G. (ed.), "Guide to Design Criteria for Metal Compression Members", 2d ed., John
Wiley Sons, Inc., New York, 1966.
- Winter, George, "Lateral Stability of Unsymmatrical I-Beams and Trusses," ASCE Transactions,
Vol. 198, 1943.
- Arda, T.S., ve E.Uzgidar, "elik Yaplarda Tama Gc, stanbul Teknik niversite Matbaas
Gmsuyu 1986.
- Hill. H.N., "Lateral Bckling of Channels and E-Beams", Asce Transactions, Vol. 119, 1954.
- Bijlaard, P.P., and G.P.Fisher, "Interaotion of Column and Local Buckling in Compression Members,
NACA TN 2640, March 1952.
- Bulson, P.S., Local Stability and Strength of Structural Sections, "Thin-Walled Structures", A.H.
Chilver (ed.), John Wiley Sons, Inc., New York, 1967.
- Chajes, A., and G.Winter, "Torsional-Flexural Buckling of Thin-Walled Members", Journal of
Structural Division, ASCE Proceedings, Vol. 91, No. ST4, August 1965.
- Chajes, A., P.J. Fang, and G.Winter, "Torsional-Flexuaral Buckling, Elastic and Inelastic of Cold-
Formed Thin-Walled Columns", Cornell Engineering Research Bulletin 66-1. August 1966.
- Bleich, F., "Buckling Strength of Metal Structures", McGraw-Hill Book CoMpany, New York, 1952.
- Pekz, T.B., and N.elebi, "Torsional-Flexural Buckling of Thin-Walled Sections Undoer Eccentric
Load, Cornell Engineering Research Load", Cornell Engineering Researzh Bullatin No. 69-1,
Cornell University, Inhaca, New York, 1969.
23
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
EK-A
BAZI KESTLERDE KAYMA MERKEZNN YER VE ARPILMA
SABTNE AT FORMLLER
EKL - 1 EKL - 2
EKL - 3
24
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
Kesit X0 Y0 cx
ekil 0 0
a 2
3a
4
ekil a + c tac 2 0 t 2a 4c3
3b + (3a 2c) (4a + 3c)
2 2 3 2l x 18l x
t
whereI X = (a 3 + c 3 + 3a 2 c + 3ac 2 )
3
ekil b2 3b 2 0 ta b 3b + 2a
2 3
3c + ( )
a + 2b 6b + a 12 6b + a
ekil bt (b + 2c ) 0 t 2 x Aa 2 b 2 A
3d ( + m 2 mb) + [m 2 a 3 + b 2 c 2 (2c + 3a )]
A A t 3 3t
bt
{ }
2 2
+ (6ca 2 + 3ba 2 8c 3 ) x
l m
(2a + 4c) +
mc
8b 2 c + 2m[2c(c a) + b(2c 3a )]
12l x t 3
2 2
b a m2a4
+ [(3c + b)(4c + a) 6c ]
2
6 4
Where A = (a+2b + 2c)t
bt (b + 2c)
x=
A
bt
m= (6ca 2 + 3ba 2 8c 3 )
12l x
t 3
lx =
(a + 6ba 2 + 6ca 2 12ac 2 + 8c 3 )
12
ekil bt (b + 2c ) 0
a2 2 a 2 A 2b 2 tc 3 a 2 btc 3 x A 4b 2 t 2 c 6
3e y
I + x A (1 ) + ab 2 2
c t +
A 4 4I X 3 3l x 9I x
bt bt (2c + b)
+ (6ca + 3a b 8c )
2 2 3
A = (a + 2b + 2c)t , X =
12l x A
t
where I X = ( )(a + 6ba + 6ca + 12ac + 8c )
3 2 2 2 3
12
tb 2
IY = (2ab + b 2 + 4bc + 6ca)
3(a + 2b + 2c)
ekil 0 (tb 3 a 2 / 12 Kb + 2a )
3f
2b + a
25
UDK 624.014.2:539.374 TRK STANDARDI TS 11372/Nisan 1994
26