BALIK YAI TKETM VE DEPRESYON ZERNE ETKS

DUYGU ARPACI

B1102.050070

GIDA VE SALIK

Yrd.Do.Dr Mine Ergven

Mays,2014
 BALIK YAI TKETM VE DEPRESYON ZERNE ETKS

Bu almann amac ; balk yann depresyon ile olan ilikisini aklamaya almaktr.

Depresyon,mutszluk ve umutsuzluk hissiyle karakterize olan ve strese,hormonal

deiikliklere,biyokimyasal anormalliklre ve dier nedenlere bal olarak gelien bir sorundur
(BESLER,H.T.s : 23,2008).

Yalar,insan vcudu iin en gerekli besinlerden bir tanesidir.Balk etinin ya ieriini en temel
olarak trigliserit ve oklu doymam ya asitleri,yani PUFA oluturmaktadr.oklu doymam ya
asitleri omega 3 ve omega 6 olarak ayrlmaktadr.Balk yalar iinde eikosopentoenoik asit (EPA ) ve
dekosaheksaneoik asit (DHA) bulunmaktadr.Bu asitler vcut tarafndan sentezlenemezler ve
dardan alnmalar gerekir (Kaya,Duman,Erdem,s: 2,2004 ).

Omega 3 asitleri balk,midye,istiridye,karides,souk su balklarnda,fndk,ceviz,keten

tohumu,susamda bol miktarda bulunur ( akmak ve Kahyaolu,s: 4,2012 ).

Literatrde yer alan baz almalar,depresyonun seyri ile alnan gdalar arasnda iliki
olabileceini ortaya karmtr.nsan organizmasndaki hcelerin membranlarnda zellikle ya asidi
bulunur ve depresyon ile elzem ya asitleri arasnda nemli bir iliki mevcuttur.N-3 PUPAnn yani
dier bir deyile omega-3 oklu doymam ya asitlerinin ykseklii serotonin iletimini arttran
membran akkanlnda bir arta neden olmaktdr.Bu durum ise depresyon ile ya asitleri arasndaki
ilikiyi gstermektedir.Yaplan aratrmalarda kadaki EPA ve DHA dzeyi dk olan kiilerin
depresyona girme riskinin daha yksekolduu grlmektedir.Depresyonlu kiilerde yaplan bir
alma gstermektedir ki n3-PUPA konsantrasyonu depresyonlu kiilerde salkl insanlara kyasla
daha dktr.ok fazla balk tketen kiilerde depresyona girme olasl daha dktr ( Besler,T.H.
s: 23-24,2008 ).

Yaplan biralmada Amerikallarn deresyon gelitirme riski Japonlara kyasla daha yksek
bulunmutur ve bunun sebebi olarak Amerikallarn daha az EPA ve DHA almas olarak
gsterilmektedir ( Besler,T.H. s: 23-24,2008 ).

Omega 3 ya asitlerinden olan oklu doymam ya asitlerinin zellikle de EPA VE DHA

tketimi insanlarda kroner kalp hastal,kanser,eker hastal damar hastalklar,deri
hastalklar,yksek tansiyon ve depresyon gibi pek ok hastaln ortaya kmasn engellemektedir.Bu
yalar insan sal iin ok nemlidir ve hayvansal rnlerden alnmas gerekir ( Sarca,. S: 3,2003 )
 Amerikan Heart Assosiation 1988 ylndaki aratrmasna gre omega 3 asitleri depresyondaki
insanlarn ve kanser hastalarnn tedavisinde etkilidir.

Balk ya n-3 ya asitleri DHA ve EPA nn tek kaynadr ve bu asitleri almak depresyon ve
alzheimer riskini drr,hafzay glendirir ve izofreni hastalarnn ikayetlerini azaltmaktadr (
akmak ve Kahyaolu,s : 4,2012 ).

Omega 3 asitlerinden DHA,insan beynindeki hcrelerin yenilenmesine yardmc

olmaktadr.Beyin hcrelerinde DHA seviyesinin dmesi depresyona yol amaktadr.Yetikin bir
insann beyninde 20 g DHA bulunmas gerekir ve dk DHA seviyesi serotonin dklne sebep
olur,bu durumun sonucu olarak da depresyon geliir ve intihar riski artar.Bu nedenle balk yalarnn
depreyondan korunmak zerinde nemli bir etkisi vardr.
KAYNAKA

- Besler, T. H. (2008). Balk Tketimi ve Salk Etkileimi. Internet:< http://www.

danoneenstitusu. org. tr/news. php.
- Kaya, Y., Duyar, H. A., & Erdem, M. E. (2004). Balk ya asitlerinin insan sal iin
nemi. E Su rnleri Dergisi, 21(3-4), 365-370.
- Sarca, . (2003). Omega-3 ya asitlerinin insan sal zerine etkileri ve tavuk etinin
omega-3 ya asitlerince zenginletirilmesi. Hayvansal retim, 44(2), 1-9.
- AKMAKI, S., & KAHYAOLU, D. T. (2012). Ya Asitlerinin Salk ve Beslenme
zerine Etkileri.