TRNG I HC S PHM TP.

H CH MINH
X W

BI TH XUYN

LCH S T TNG

LU HNH NI B -1996
 MC LC
PHN M U 04
Phn th T TNG KINH T THI C 05
nht
Chng I T tng kinh t Phng ng thi c. 05
Chng II T tng kinh t Phng Ty thi c. 08
Phn th hai T TNG KINH T THI TRUNG C 11
Chng III T tng kinh t Phng ng thi Trung c. 11
Chng IV T tng kinh t Phng Ty thi Trung c. 12
Chng V Ch ngha trng thng. 14
Phn th ba T TNG KINH T THI K TBCN 17
Chng VI Hc thuyt kinh t t sn c in. 17
Chng VII Hc thuyt kinh t t sn tm thng. 32
Chng VIII Hc thuyt kinh t tiu t sn. 35
Chng IX Hc thuyt kinh t ca CNXH khng tng 38
Chng X Hc thuyt kinh t ca ch ngha Mc - Lnin 43
Chng XI Hc thuyt kinh t t sn cn i. 48
Chng XII Cc l thuyt kinh t Phng Ty hin i. 68
Phn th t CC T TNG KINH T V THI K 90
QU T CNTB LN X HI MI.
Chng XIII Cc t tng kinh t v s chuyn dng thi ca 90
CNTB.
Chng XIV T tng kinh t ca ng Cng sn Vit Nam trong 94
xy dng x hi mi.
PHN KT LUN 102
Cu hi n thi. 102
Ti liu tham kho. 104
 LI NI U

Lch s t tng kinh t l mn khoa hc x hi nghin cu cc t tng kinh t

khc nhau qua cc thi k lch s ca nn sn xut x hi nhm tm hiu quy lut pht sinh,
pht trin v bn cht kinh t - chnh tr ca cc t tng kinh t - c s ca cc hc thuyt
kinh t, trng phi kinh t.
y l mn khoa hc quan trng cung cp kin thc c bn cho sinh vin i su
nghin cu cc vn ca kinh t hng ha, kinh t th trng hin nay.
Bin son cun sch ny, tc gi da theo yu cu chng trnh do B Gio dc v
o to qun l trang b kin thc c s cho sinh vin nm th III - giai on II - ca
khoa Gio dc chnh tr v phc v rng ri cho sinh vin h chuyn tu, ti chc c nhu cu
m rng kin thc.
Tuy c gng ht sc nhng cun sch chc chn cn nhng hn ch v thiu st,
do vy tc gi xin nhn li trc v rt mong c c cc kin ng gp ca cc bn
ng nghip v cc sinh vin ca Trng i hc s phm thnh ph H Ch Minh.

TP.HCM, 10-1996.
 PHN M U

1. Mc ch yu cu hc mn Lch s t tng kinh t :

+ Hiu khi qut qu trnh pht sinh, pht trin ca cc t tng v ca cc l thuyt
kinh t.
+ Nm bn cht KT-CT ca cc t tng kinh t v c im ca cc l thuyt kinh
t.
+ Nm ni dung c bn ca cc l thuyt kinh t hiu r vai tr lch s ca chng
trong chnh sch kinh t ca nhiu nc.
+ Nm phng php nghin cu mn lch s t tng kinh t.
+ Hnh thnh t duy l lun bin chng trong nhn thc v vn dng cc l thuyt
kinh t vo i sng thc t.
2. i tng ca mn Lch s t tng kinh t:
Nghin cu cc t tng kinh t khc nhau qua cc thi k lch s nht nh tng
ng vi tng hnh thi KT-XH nhm hiu c quy lut pht sinh, pht trin v bn cht
KT-CT ca cc t tng kinh t, cc l thuyt v cc hc thuyt kinh t.
3. Phng php nghin cu :
S dng tng hp cc phng php khc nhau, ni bt l phng php logic kt hp
phng php lch s.
4. Nhim v mn Lch s t tng kinh t:
+ M t v trnh by trung thc hon cnh ra i, pht trin ca cc t tng kinh t
da trn cc iu kin sn xut v iu kin chnh tr - x hi nht nh.
+ Vch ra mi lin h nhn qu, k tha v ci bin ca cc t tng kinh t.
+ Vch r bn cht giai cp cha ng trong cc t tng kinh t, l thuyt kinh t
v cc hc thuyt kinh t.
 PHN TH NHT

T TNG KINH T THI C

T tng kinh t c cha ng trong ngn ng v ngn ng l ci v vt cht ca

t duy, v vy lch s t tng kinh t phi bt u nghin cu t lch s thnh vn tc l t
thi c n nay.

Chng I

T TNG KINH T PHNG NG THI C

I- S LC TNH HNH KT-CT-XH V CC VN CN GII QUYT.

Cc nc Phng ng thi c l chic ni ca nn vn minh th gii, do a
l thun li, ngh nng sm pht trin lm xut hin sn phm thng d - c s ny sinh
ch chim hu n l v s xut hin ca nh nc.
Vi hon cnh nh vy, Phng ng ny sinh hai vn cn gii quyt:
+ Bin h v mt tinh thn cho ch chim hu n l.
+ Gii hn s can thip ca nh nc vo kinh t.
II- T TNG KINH T CA N THI C.
n thi c theo ch n l gia trng vi cng x nng thn tn ti kh vng
chc. Ch chnh tr - x hi l s kt hp cht ch gia Vng quyn v Thn quyn.
Nh vua thng tr x hi da vo gio l tn gio. Do , cc t tng kinh t cng c
tm thy qua gio l, qua cc b lut. Trong ni bt c kinh V v lut Manu.
+ Trong kinh V khng ghi r vic tha nhn quyn s hu nhng quy nh r
quyn li ca cc ng cp x hi.
+ Lut Manu l cun sch tp hp cc mnh lnh ca ch n, th hin r quan im
ca ch n.
( Tha nhn ch n l.
( Tuyn truyn cho lun im chung:
Trong tt c cc sinh vt, sinh vt c linh hn l cao qu nht, trong sinh vt c
linh hn th sinh vt c l tr l cao qu nht, trong sinh vt c l tr th con ngi l cao
qu nht, m trong loi ngi th nhng ngi Braman l cao qu nht.
III- T TNG KINH T CA TRUNG QUC THI C.
1. c im ca Trung Quc thi c:
* Chnh tr - X hi: y l thi k thay th ln nhau ca cc nh nc: H, Thng,
Ty Chu. n u thi Xun Thu xut hin nhiu nc ch hu ln, nh khc nhau. Cuc
u tranh thi Xun Thu a x hi Trung Quc qu dn sang ch phong kin.
* a l - Kinh t: Nm trn lu vc sng Hong H v sng Dng T, a l thun li
lm cho ngh nng sm pht trin vi lc lng sn xut ch yu l n l, nng dn v
cng c lao ng bng ng, thau, st...Trn c s pht trin nng nghip, tiu th cng
nghip, thng nghip thi Xun Thu pht trin kh mnh, nhng trao i vn ch yu l
hng ly hng.
Cc tc gi sng trong thi k ny cng nhm gii quyt hai vn ln ca thi c:
Bin h v mt tinh thn cho ch n l v gii quyt vai tr kinh t ca nh nc.

2. Quan im kinh t ca phi Khng hc:

a) Ngi sng lp: Khng T (551-479):
ng tn l Khu, hiu l Trng Ni, ngi nc L. Sinh ra trong mt gia nh qu
tc sa st. ng l nh t tng ln ca Trung Quc, l mu s ca nhiu Vua nhiu nc
khc nhau. Cng vi cc hc tr ca mnh l T Cng, T L, T D...ng to ra mt
trng phi c gi l Nho gio.
Cc tc phm ni ting : Thi- Th - Nhc - L - Dch - Xun Thu v Lun Ng..
Quan im giai cp: phc v li ch giai cp qu tc.
Quan im kinh t: phn nh thi k qu t x hi cng x nguyn thy sang x
hi chim hu n l. ng c khi phc quan h cng x nhng khng ln n ch n l,
ku gi s phc tng ca n l i vi ch n v ng m c xy dng mt x hi c hai
thnh phn giai cp b sung cho nhau (n l v ch n), trong t hu s khng cn v
mi ngi s sng hnh phc.
Mc ch t tng trong quan im ca Khng T l mun lm gim mu thun
gia ch n l v ch cng x, t xy dng hc thuyt trung dung, nhng li theo
hng c li cho giai cp thng tr, do vy trong hc thuyt ca ng c nhng yu t
khng tng XHCN.
b) Mnh T (372-289):
Hc tr ca Khng T, sng cui thi Xun Thu.
+ Theo ng, nh nc khng nn can thip qu nhiu vo i sng kinh t, bun bn
phi t do, ngoi thu thn, khng nn thu cc m ph khc.
+ Chp nhn thc hin quyn s hu rung t bng cch thu thu.
+ Ch trng trong x hi dn l u, vua l th vi nhiu tng lp: lao ng chn
tay, lao ng tr c, lao ng qun l nh nc.
Mc ch t tng ca ng l gii quyt mu thun gia kinh t chim h n l v
kinh t cng x bng cch ng hn v cng x nhng li duy tr kin trc thng tng
chim hu n l.
3. Quan im kinh t ca phi Php gia:
y l tro lu t tng bo v quyn li ca ch n v nng dn giu, coi trng
ngh nng v ngh binh. Chng li s pht trin ca thng nghip v lo s iu ny lm
tan r kinh t t nhin.
Phi ny sng bi nh nc, i hi mt nh nc mnh.
i biu cho phi ny l Thng ng, t tng ca vua Tn H Cng. Nhng ci
cch kinh t ca ng vo nhng nm 350 trc cng nguyn gip nc Tn thng nht
t nc. ng ng v pha ch n, th tiu cng x, cao vai tr kinh t ca nh nc v
ch trng nh nc phi c s hu ln v nh nc giu nu dn ngho. V vy nh
nc nn thu thu theo din tch canh tc.
4. Quan im kinh t trong Qun t lun:
 + Qun t lun l tc phm ca nhiu tc gi v danh, phn nh hon cnh x hi th
k 4-3 trc cng nguyn.
+ T tng c bn:
( Tha nhn x hi c nhiu giai cp vi s, nng, cng, thng l c s ca t
nc. Trong ngh nng v nng dn c vai tr quan trng.
( Nh nc phi can thip vo kinh t lm cho dn giu.
( Th trng l ni iu tit cc hng ha, nh nc nn lp kho d tr thc bnh
n gi.
Nhn xt chung : T tng kinh t Phng ng thi c ni bt l t tng kinh t
Trung Quc, n c hnh thnh sm v thnh thc nht. Tuy nhin, t tng v kinh t
hng ha cn rt hn ch so vi t tng kinh t Phng Ty thi c.
 Chng II

T TNG KINH T PHNG TY THI C

I- T TNG KINH T CA HY LP THI C.

1. iu kin KT-CT-XH ca Hy Lp thi c:
+ Ch chim hu n l rt pht trin, s lng n l chim ti 9/10 dn s.
+ Nng nghip v th cng nghip pht trin mnh nh vic s dng cng c lao
ng bng st v kim loi. Qua , kinh t hng ha cng tng i pht trin, t bn tin
t v t bn cho vay nng li kh ph bin.
+ u tranh gay gt gia dn t do v n l, gia qu tc v bnh dn phn nh s
khng hong ca ch chim h n l.
Hon cnh buc cc nh t tng phi gii quyt hai vn : Mt l lm gim
mu thun ca x hi n l, bo v li ch ca giai cp ch n. Hai l xc nh hng pht
trin ngnh kinh t ph hp.
2. Xenophon (444-356):
ng l nh s hc phc v li ch ca giai cp ch n. T tng kinh t ca ng
c phn nh y trong tc phm phng chm tr gia, ngoi ra ng cn c cc tc
phm Xirpdi, Quc gia Laxdmn. Cc t tng kinh t ni bt ca ng c th
hin cc kha cnh:
+ Thy r vai tr ca phn cng lao ng i vi th trng.
+ L ngi u tin nhn xt v gi tr ca vt phm theo quan im t nhin ch
ngha v phn bit n vi ca ci. Hiu c ngha ca tin trong nn kinh t.
+ Nhn ra mi quan h gia gi c hng ha vi cung, cu hng ha; t a ra
cc li khuyn khn ngoan i vi ch n.
Tuy ng bnh vc kinh t t nhin nhng cng phi tha nhn cc li ch ca kinh t
hng ha.
3. Platon (427-347):
L trit gia, nh hot ng x hi ln, bo v li ch ca ch n, nhng lp trng
giai cp c che y rt tinh vi.
L mt trong nhng ngi sng lp ra ch ngha duy tm cc oan, do vy ng rt
cng iu vai tr ca nh nc, cho rng nh nc c th s dng mnh lnh iu tit
x hi.
T tng kinh t ca ng c th hin trong cc tc phm Chnh tr hay nh nc
(380-370) v Lut php (366-347) i vo cc khi cnh sau:
+ Vch r vai tr ca phn cng lao ng trong s ra i ca x hi c giai cp, c
nh nc.
+ a ra l lun v nh nc l tng, trong din ra s phn cng gia cc giai
cp, cc tng lp khc nhau da trn ch t hu b hn ch i vi tng lp qun l
trnh thin v, ch k.
+ Nhn ra mu thun gia gi tr v gi tr s dng, vch ra c hai thuc tnh ca
tin nhng li cha pht hin c vai tr v bn cht ca tin.
 + Bo v kinh t t nhin, chng khuynh hng cng thng trong nn kinh t Hy
Lp, chng kinh t hng ha.
4. Aristoteles (384-322):
Sinh Stagire, Macdoine v cht Chalcis, Eube (ng Hy Lp). ng l hc tr
ca Platon v l thy dy ca Alexandre le Grand, vua Macdoine. Aristoteles l nh t
tng ln nht thi c, li hn 1000 tc phm. ng phc v cho quyn li ca giai cp
ch n.
V th gii quan, Aristoteles tuy ng trn lp trng ca Ch ngha duy vt nhng
li tha hip vi Ch ngha duy tm, do vy m im yu trong phng php ca ng l d
cho c s dng cc yu t ca Ch ngha lch s, kt hp nhiu mt ca php bin chng,
ng vn a quan im o c v quan im tiu dng vo l lun ca mnh, ng thi
cha quan tm n bn cht sn xut vi t cch l sn xut.
V quan im chnh tr ng cho rng nh nc xut hin l tt yu khch quan v tn
ti vnh vin.
T tng kinh t ca ng lun gn cht vi nhng quan im x hi hc ca ng.
+ Ph nhn l lun Nh nc l tng ca Platon.
+ Tin tng kinh t nng nghip l con ng cu Hy Lp thot khi s b tc kinh
t lc by gi.
+ Nhn r tnh cht hai mt ca ch t hu, nhng vn ra sc bo v hng hn
cho ch chim hu n l.
+ C nhiu cng hin v l lun kinh t hng ha.
( Ngi u tin phn bit c gi tr trao i v gi tr s dng.
( Pht hin ra bn cht ngang gi trong quan h trao i.
( Hiu c ngun gc xut hin ca Tin l do c kh khn trong trao i, do s
tha thun gia ngi trao i v do vic m rng th trng.
( Ngi u tin bn v ba loi thng nghip v hai loi kinh doanh. Loi th nht
l kinh t hc conomique gm thng nghip trao i v thng nghip hng ho, loi
kinh doanh ny phc v yu cu tiu dng v vn ng theo cng thc H-H hoc H-T-H.
Loi th hai l ti sn hc Chrmatistique cha thng nghip ln, loi kinh doanh ny l
khng hp quy lut v phc v yu cu lm giu, loi ny vn ng theo cng thc T-H-T.
Phn tch t tng kinh t ca Aristoteles, c th nhn thy r ng l ngi m u
cho lch s khoa kinh t chnh tr v t nhng c s l lun ban u cho cc l lun then
cht sau ny, mc d cc c s l lun cn rt nng cn.
Nhn chung v mt lch s, do iu kin kinh t hng ha tng i pht trin nn
cc tc gi Hy Lp thi c xy dng c mt s cc quan im kinh t lm im xut
pht cho s pht trin ca cc hc thuyt kinh t sau ny.
II- T TNG KINH T CA LA M THI C.
1. c im KT-CT-XH:
T th k th V trc cng nguyn bc vo ch chim hu n l v b tiu dit
vo th k V sau cng nguyn. La M l nh cao nht ca ch chim hu n l; lc
lng sn xut ch yu l n l, t chc kinh t l nn i in trang, ng thi kinh t cng
thng nghip cng kh pht trin. Trong x hi c ba tng lp: qu tc, dn La M v n
l vi mu thun giai cp gay gt dn ti khi ngha ca n l.
2. Mt s t tng kinh t ni bt:
 + Bo v kinh t i in trang vi hai i biu l Carn v Varn. C hai a ra cc
bin php cn thit s dng lc lng lao ng n l sao cho c li nht cho ch n.
+ Bo v ch chim hu n l: Xixeron ch trng n p n l, bc lt cc dn
tc khc cu vn nn cng ha ch n.
+ V s pht trin ca kinh t hng ha: Xixeron c ni n vai tr ca phn cng
lao ng, khuyn khch pht trin t bn thng nghip v cho vay nng li.
T tng kinh t La M pht trin sau Hy Lp nhng khng pht trin bng do da
trn kinh t i in trong v do cha tp trung ch phn tch cc vn kinh t hng ha.
 PHN TH HAI

T TNG KINH T THI TRUNG C

Thi Trung C bt u t th k IV sau cng nguyn khi ch chim hu n l tan r

v t tng kinh t thi Trung C gn lin vi nhng c trng ca thi phong kin.

Chng III

T TNG KINH T PHNG NG

THI TRUNG C

I- T TNG KINH T TRUNG QUC THI TRUNG C.

Ch phong kin phng ng xut hin sm, nhng chu nh hng ca ch nng
n gia trng. Lc by gi vai tr ca nh nc rt ln do yu cu ca phong kin ha, ca
cng tc thy li, ca nhim v qun s, iu ny lm cho mu thun gia nh nc Trung
ng tp quyn v cc lnh a ngy cng gay gt. T tng kinh t lc by gi tuy kh phc
tp nhng cng xoay quanh vn s hu, vai tr nh nc, vn kinh t hng ha.
1. V vn s hu v vai tr ca nh nc:
+ L Xung (450-498) bo v quyn li ca nh nc v a ra cc kin ngh v thu c
li cho nh nc.
+ Dng Vim (618-707): mun trung ha li ch kinh t gia a ch, phong kin vi
ngi canh tc, gia nh nc vi a ch bng cch ngh thu thu bng tin, cn c vo gi
tr sn lng ca cc mnh rung khc nhau.
+ Lc Ch: quan i thn cui i ng, ch trng lm du mu thun gia nh nc
phong kin vi nng dn bng cch gim t, qui nh mc s hu rung t va phi; cho rng
s giu c ca Vua l ph thuc dn.
+ Vng An Thch: cao s hu rung t ca nh nc di hnh thc t chc qun
in, lnh a ln.
2. V vn kinh t hng ha:
Rt t c cc nh l lun nghin cu. Lc Ch c cp s lc phm tr gi c, thy
c mi quan h gia thu - gi c - lng tin nh nc pht hnh.
i vi Trung Quc, t tng kinh t tuy c pht trin so vi thi c nhng cng xoay
quanh kinh t t nhin, bo v s hu nh nc nhm gii quyt mu thun gia nh nc
phong kin tp quyn vi nng dn, vi a ch ct c a phng. Kinh t hng ha km
pht trin cho nn cc l lun v kinh t hng ha rt ri rc, non km.
II- T TNG KINH T CA RP THI TRUNG C.
Rp lc by gi c nn thng nghip kh pht trin, do vy t tng kinh t ch yu
l tm cch bin h cho nn sn xut hng ha v bo v thng nghip. Cc nh l lun thi k
ny tha nhn quan h giai cp v chp nhn n dch dn tc khc. Cc t tng kinh t ca
Rp thi Trung C c tm thy trong kinh Coran.
 Chng IV

T TNG KINH T PHNG TY

THI TRUNG C

Thi Trung c, Phng Ty gn lin vi thi k phong kin Ty u vi ba giai on

pht trin: s k, trung k, hu k. Vn chung cn phi gii quyt ca thi k ny l tm
cch bo v qu tc, nh nc phong kin gii thch cc hin tng kinh t trong nn kinh
t hng ha ang pht trin.
Trong thi k ny, tuy t tng kinh t ngho nn so vi thi c nhng vn phn
nh trnh pht trin cao hn ca nn sn xut x hi v va c im chung, va c im
khc so vi thi n l.
im chung l cng bn vc bo lc, tn dng hin tng cng bc siu kinh t,
ch trng phn tch gi tr s dng.
im khc so vi thi n l l bo v trc tip cho lao ng, cc nh l lun thi ny
l cc ngi hot ng nh th.
I- T TNG KINH T CA AUGUSTIN (354-430).
ng l linh mc ni ting u thi Trung c, phn nh quyn li ca giai cp a
ch, qy tc, c gi l Saint Augustin. ng c cc quan im sau:
+ Bo v khu hiu ai khng lm th khng n.
+ Khng nh lao ng chn tay cng vinh d nh lao ng tr c.
+ Ngi u tin nu khi nim Gi c cng bng chng i thng nghip v
cho vay nng li.
Quan im kinh t ca ng c tm thy qua cc tc phm: thnh ca thng
, Sm hi, S trao i ca n hu.
II- T TNG KINH T CA THOMAS DAQUIN (1225-1274).
1. S lc tiu s:
Thomas dAquin sinh trong gia nh qu tc, l nh thn hc ngi , phc v trung
thnh giai cp thng tr. Tc phm cc k ni ting ca ng trong thi l khi lun v
thn hc. Nh c uy tn ln trong thi c nn nm 1879 c cng nhn l Thnh v hin
nay, uy tn ca ng cng cn kh ln trong Tro lu ch ngha T mt mi.
V thi gii quan v phng php lun: ng ng trn lp trng ch ngha duy
tm cc oan ca Platon v s dng qu bin (Casuistique) trnh by.
Cc t tng kinh t v quan im kinh t c bn:
+ Bo v s thng tr ca nh th v ch chim hu rung t phong kin, coi
kinh t t nhin l c s ca i sng x hi.
+ Bo v t phong kin v bin h cho li tc.
+ Tuyn truyn cho lao ng chn tay, nhng li coi trng lao ng tr c.
+ L ngi truyn b hc thuyt gi c cng bng.
T tng cng bng trong trao i c t thi c nhng gi c cng bng l do
Augustin nu ln v ngi truyn b hc thuyt ny li chnh l Thomas dAquin. Hc
thuyt ca Thomas bnh vc cho li ch ca i a ch v nh th, bnh vc ch chim
hu rung t phong kin, ca ngi t hu ti sn. Trong hc thuyt ca mnh, Thomas
mang li cho khi nim gi c cng bng mt mu sc ng cp v sa i mt cch cn
bn lun im ca th dn cho rng Gi c hng ha phi ph thuc vo s lng lao ng
hao ph v s trao i phi ngang gi bng cch c chng minh rng a v x hi phi
c phn nh vo trong gi c v gi c ch cng bng khi no chng m bo cho mi
ngi tham gia trao i mt cuc sng tng ng vi cp bc x hi ca h. Nh vy l
ng gii thch s hot ng ca quy lut gi tr theo quan im o c tn gio,
ng chm ti cc vn gi tr, gi c, phn phi thu nhp quc dn nhng chng hiu g
v bn cht KT-XH ca chng c.
Nhn chung, t tng kinh t thi Trung c nhn thc c vai tr ca sn xut
hng ha v ng h xu hng pht trin ca n mnh hn so vi thi c, nhng cng cha
tin xa hn thi c l my, ch dng li hin tng bn ngoi v phn tch mt cch ch
quan cc hin tng , cha nhn r tnh quy lut ca vn .
*****
 Chng V

CH NGHA TRNG THNG

I- HON CNH XUT HIN V VN CN PHI GII QUYT.

1. Tin xut hin:
Ch ngha trng thng l h t tng t sn u tin trong lnh vc kinh t, n
phn nh thi k tan r ca phng thc sn xut phong kin v thi k tch ly ban u
ca phng thc sn xut t bn ch ngha chu u.
V mt KT-XH, y l thi k kinh t hng ha bt u pht trin, giai cp t sn
cn tin kinh doanh-sn xut, cn kht tin ca chu u bt u bc l. Sau cc pht
kin ln v a l, s cp bc cc thuc a bt u din ra v ngoi thng thc s tr
thnh ngun cung cp tin cho chu u. iu ny i hi phi c l thuyt dn ng
cho hot ng thng nghip.
V mt chnh tr - x hi, lc ny ch qun ch chu u mun m rng thng
mi v cng nghip trong khun kh ch phong kin ang bc vo thi k tan r, h
mun c cng lnh kinh t mi pht trin nn kinh t v ch ngha trng thng p
ng yu cu ny.
V mt vn ha - t tng : y cng l thi k hng sng ca m trng trung c
bi s xut hin ca phong tro phc hng, ca cc ngnh khoa hc t nhin, ca ch ngha
duy vt trong trit hc v bi s st gim uy quyn ca tn gio. C nhn i mi cch
sng v ha mnh vo thc tin sng ng ca nn kinh t hng ha ang pht trin, h
mong mun c lm giu v c ch cch lm giu.
l cc tin lm cho ch ngha trng thng xut hin gii quyt vn
nng bng ca chu u lc by gi l lm th no tch ly c tin cho s pht trin ca
thng nghip, ca cng nghip, cho s kinh doanh sn xut lm giu ca cc c nhn.
2. c im ca ch ngha trng thng:
+ Ch ngha trng thng phn nh li ch v t tng ca tng lp thng nhn, n
coi trng tin v ngnh thng nghip.
+ Ch ngha trng thng vn nm trong khun kh ch phong kin, s dng nh
nc phong kin lm giu cho giai cp t sn.
+ Ch ngha trng thng mang tnh cht kinh nghim, phn nh thi k u tr ca
khoa kinh t chnh tr v mi i vo lnh vc lu thng.
+ Ch ngha trng thng c tnh cht tin b do phn nh ng yu cu ca lch s
lc by gi.
II- HAI GIAI ON CA CH NGHA TRNG THNG.
1. Giai on trng tin:
Tn ti t th k XV-XVI, y l giai on t bn xut hin u tin di hnh thi
vng, tin vng ang him nn rt cn tin. T tng kinh t c bn ca thi k ny l:
Tin l tiu chun cn bn ca mi ca ci, xut pht t t tng c bn ny m l gii
cc vn khc ca x hi lc .
2. Giai on trng thng:
Tn ti t th k XVI-XVII: y l giai on pht trin mnh ca thng nghip. T
tng kinh t c bn: Khi lng tin ch tng bng ngoi thng v li nhun do chuyn
nhng l ngun gc u tin ca mi ca ci. T ch ngha trng thng a ra cc
bin php pht trin ni thng khng hn ch, m rng xut khu theo nguyn tc ni
ting: bn nhiu, mua t.
III- CC IN HNH CA CH NGHA TRNG THNG.
1. Ch ngha trng thng Anh:
Vo th k XVI, nc Anh hi cc tin cho ch ngha trng thng xut hin
v sau t trnh chn mi nht vi hai giai on r rt.
Tin a l: sau cc pht trin ln v a l v sau vic di chuyn cc con ng
bun bn sang i Ty Dng, nc Anh tr thnh im tip ni cc mi lin h bun bn
ca th gii.
Tin kinh t : vo th k XVI, nhu cu ca chu u v lng cu tng, to iu
kin cho s pht trin ca nc Anh vi t cch l nc chuyn cung cp lng cu cho
ngnh len, d chu Au.
Tin chnh tr: chnh quyn chuyn ch t thi Henri VII, to cc iu kin tt
cho vic ng dng cng lnh kinh t ca ch ngha trng thng.
a) Giai on trng tin vi i biu William Strafford (1554-1612):
Quan im trng thng ca ng c trnh by trong tc phm Trnh by tm tt
mt vi li ku ca ca ng bo chng ta (1581). Trong tc phm ny, ng cho rng s
ku ca t v ti cho ngi khc l khng phn nh ng nguyn nhn s t ,
theo ng, nguyn nhn t l nm vn tin, nh nc phi gi khi lng tin khi
b hao ht bng s can thip ca nh nc vo lu thng tin t.
b) Giai on trng thng vi i biu Thomas Munt (1571-1641):
Xut thn l thng nhn, sau l gim c cng ty ng n. Tc phm u tin
Bn v mua bn gia Anh v ng n (1621) bin h cho chnh sch n cp ca
cng ty v khng nh thng mi l phng php duy nht kim tin. Tc phm
c xem l Kinh thnh ca ch ngha trng thng ca ng l S giu c ca nc Anh
trong mu dch i ngoi (1630). Trong tc phm ny ng chng li khu hiu cm
xut khu tin t v ra mt s bin php bo m cn i thng nghip xut siu.
Thomas Munt th hin kht vng ca giai cp t sn Anh trong vic dng thng
mi bc lt cc nc thuc a, t to tch ly cho ch ngha t bn.
2. Ch ngha trng thng Php:
Vo th k XVI-XVII, nc Php hi tin cho s ra i ca ch ngha trng
thng.
V a l: nc Php t ai ph nhiu, dn s kh ng, mui - hng ha hng u
ca chu u thi Trung i th Php c ngun d tr v tn.
V kinh t : nng nghip v cng trng th cng t bn ch ngha u c iu kin
pht trin.
V chnh tr -x hi: y l thi k thng tr ca nn chuyn ch gip bo m iu
kin cho ch ngha trng thng pht trin v bo m an ton cho cc con ng thng
mi.
a) Antoine Montchrtien (1575-1629):
Quan im kinh t c trnh by trong tc phm: Lun vn v kinh t chnh tr
hc (1615), trong tc phm ny ng nu ln vai tr quan trng ca nng nghip v ngh
nh nc phi da vo nng dn, nhng mun cho t nc giu c th phi coi ni
thng l ng dn, ngoi thng l ng bm v phi lp nhiu cng trng th cng theo
mu nc ngoi bo m vic lm cho dn lang thang. Antoine Monchrtien l nh
trng thng cha trit .
b) Jean Baptiste Colbert (1618-1683):
Xut thn gia nh bnh dn, bun bn len d, v sau tr thnh b trng ti chnh
ca Php. ng xy dng mt chnh sch kinh t cho nc Php trong 100 nm c gi l
Ch ngha Colbert. Chnh sch kinh t ny phn nh quan im trng thng ca ng
trong khun kh thc y s pht trin ca cng trng th cng t bn nhng li khng
quan tm ng mc s pht trin ca nng nghip. S khp khing ny cui cng lm
cho ch ngha trng thng Php tan r trong s ph sn ca nng dn v s sa st ca
nng nghip. iu ny thc y s ra i ca ch ngha trng nng Php. Tuy nhin, ch
ngha trng thng ca Colbert cng em li mt thc tin hot ng rt phong ph,
sinh ng cho nn kinh t Php lc by gi, ng thi cho thy r tnh cht qu ca mu
thun gia t sn v qu tc.
IV- NH GI CH NGHA TRNG THNG.
1. Mt tin b:
Ch ngha trng thng p tan h t tng phong kin vi c s kinh t t
nhin, vch r vai tr ca Tin v ca thng nghip trong buc chuyn t kinh t sn xut
nh ln kinh t sn xut ln. bit da vo tri thc nhn loi v s dng cc phng php
khoa hc phn tch cc hin tng kinh t, tm ra ngun gc xut hin ca t bn.
2. Mt hn ch:
Thnh tu t c cn nh b, vn nu ra l gii cn xut pht t tnh cht
kinh nghim, b ngoi v hn ch trong lnh vc lu thng, cha tht s i vo tm hiu bn
cht bn trong.
Vi cc mt tin b v hn ch nh vy, ngy nay ch ngha trng thng vn gi
c mt v tr, vai tr nht nh v c l lun v thc tin.
 PHN TH BA

T TNG KINH T
THI K T BN CH NGHA

Chng VI

HC THUYT KINH T T SN C IN

Kinh t chnh tr t sn c in l t tng kinh t ca giai cp t sn trong giai on

chng ch phong kin v thit lp phng thc sn xut t bn ch ngha. y l trng
phi kinh t khoa hc i vo nghin cu bn cht bn trong ca quan h sn xut t bn
ch ngha.
V th gii quan, kinh t chnh tr t sn c in cho rng phng thc sn xut t
bn ch ngha tn ti t nhin, vnh vin.
Kinh t chnh tr t sn c in Anh bt u t W. Petty n David Ricardo,
Php t Boisguillebert n Sismondi.
I- S TAN R CA CH NGHA TRNG THNG V S RA I CA TRNG
PHI KINH T CHNH TR T SN C IN.
Vo cui th k XVII, ch ngha trng thng bt u tan r, u tin l Anh, sau
Php.
+ Anh: Do s pht trin ca cng trng th cng lm cho li nhun cng nghip
cao hn v n nh hn li nhun thng nghip. Giai cp t sn Anh ln mnh, i t do
ha kinh t v cc cuc cch mng t sn Anh v H Lan cng y ch ngha trng
thng mau tan r.
+ Php: do s ph sn ca ch ngha trng thng Php th hin qua s b tc ca
ch ngha Colbert lm cho kinh t nng nghip b suy sp.
II- T TNG KINH T CA WILLIAM PETTY (1623-1687).
1. S lc tiu s:
Xut thn gia nh th th cng, lm thy th, tham gia cc hot ng tch ly
nguyn thy, sau tr thnh thy thuc c ti, tin s vt l, pht minh ra my nh ch,
sng lp mn thng k v mn kinh t chnh tr t sn c in. L nh kinh t hc ngi
Anh, t tng kinh t ca ng phn nh s tan r ca ch ngha trng thng v s ra i
ca trng phi kinh t chnh tr t sn c in nn ng c hai th gii quan v hai phng
php ca hai trng phi khc nhau. ng va l i a ch, va l i t sn nn lp
trng giai cp khng trit .
V th gii quan: theo ch ngha duy vt t pht, k tc Becon.
V phng php : dng phng php phn tch c s tr gip ca thng k. Xut
pht t hin tng kinh t c th, phc tp i n cc phm tr tr tng. Chuyn dn
trng tm nghin cu t lnh vc lu thng sang sn xut.
2. Cc tc phm: Bn v thu kha v l ph (1667), Gii phu chnh tr Ireland
(1672), S hc chnh tr (1676), Bn v tin t (1682).
 3. Ni dung cc l thuyt kinh t ch yu:
a) L thuyt gi tr - lao ng:
Trong tc phm Bn v thu kha v l ph Petty a ra ba phm tr : gi c t
nhin, gi c nhn to, gi c chnh tr.
Qua cc phn tch ca mnh, Petty cho rng:
+ Gi c t nhin l gi tr hng ha. N do hao ph lao ng to ra. Lng ca gi
c t nhin hay gi tr t l nghch vi nng sut lao ng khai thc bc.
+ Gi c nhn to chnh l gi c th trng. Theo ng, gi c nhn to thay i ph
thuc gi c t nhin v quan h cung - cu v hng ha trn th trng.
+ Gi c chnh tr l loi c bit ca gi c t nhin, n do hao ph lao ng to ra
hng ha quyt nh trong iu kin chnh tr khng thun li. Do vy, hao ph lao ng
trong gi c chnh tr ph thuc nhiu hin tng ngu nhin nn kh hiu v thng cao
hn so vi hao ph lao ng trong gi c t nhin.
Nh vy, Petty l ngi u tin trong lch s trnh by l lun gi tr - lao ng mt
cch kh cht ch: ng pht hin ra thc cht ca gi tr v i vo tm hiu mt lng
ca gi tr. Tuy nhin, l thuyt gi tr lao ng ca ng cha nhiu hn ch:
+ Chu nh hng ca ch ngha trng thng khi cho rng gi tr ca hng ha ph
thuc gi tr ca tin, ca hao ph lao ng lm ra tin. Mt khc ng cn cha khng nh
dt khot ngun gc ca gi tr l do lao ng to ra hay do t ai sinh ra v ng a ra
lun im lao ng l cha v t ai l m ca n. y, Petty ln ln gia lao ng
c th v lao ng tru tng, gia gi tr v gi tr s dng.
+ Xc nh gi tr ca hng ha khng do lao ng to ra m do tin lng. ng vit
: Thc o thng thng ca gi tr l thc n trung bnh hng ngy ca mt ngi ln,
ch khng phi lao ng ca ngi .
b) L thuyt tin lng:
Petty cho rng tin lng l gi c ca lao ng, n c gii hn cao nht chnh l
mc t liu sinh hot ti thiu. Gia tin lng v gi c t liu sinh hot c quan h t l
nghch v Petty cho rng khi gi c t liu sinh hot r th kh kim c cng nhn v lao
ng ca ngi ngho s t ln. Ngi ngho s tch cc lm vic khi ming n ca h b
e da. Lp lun ca Petty t nn mng cho l thuyt Quy lut st v tin lng v
cng l l lun mm mng cho s phn tch quan h bc lt t bn ch ngha sau ny.
c) L lun v ngun gc u tin ca cc thu nhp t bn ch ngha:
t mm mng cho vic nghin cu ngun gc cc thu nhp t bn ch ngha nhng
li hn ch trong hai hnh thc l a t v li tc.
Theo ng, a t l s chnh lch gia gi tr sn phm v chi ph sn xut (gm chi
ph v ging v tin lng). y, Petty nhn thy thc cht ca a t l hnh thi bin
tng ca gi tr thng d, nhng tic l ng khng i su phn tch. ng ch i nghin
cu chi tit a t chnh lch v b qua a t tuyt i.
V li tc, Petty cho l t bng tin v cho rng ngi c tin c hai cch c
thu nhp. Cch th nht l dng tin mua t ai c a t, cch th hai l mang gi vo
ngn hng thu li tc, l s tin thng cho s tit ch, tin thng bo him, n ph
thuc mc a t, tc l ph thuc iu kin sn xut nng nghip. Gn vi vn a t,
Petty nhn thy mi quan h ng n gia gi c rung t vi a t, nhng khi xy
dng cng thc tnh ton ng li lm khng ng khi ch quan cho rng gi c rung t
bng a t x 20.
d) L lun v tin t:
Quan im v tin t ca Petty chuyn dn t ch ngha trng thng sang trng
phi kinh t chnh tr t sn c in.
Trong tc phm S hc chnh tr (1676) ng vit: Thnh qu to ln ca thng
nghip l tch ly, s giu c biu hin di hnh thc vng, bc l s giu c mun i,
vnh vin. Nhng trong tc phm bn v tin t (1682) ng vit tin khng phi lc
no cng l tiu chun ca s giu c, tin t ch l 1% ca s giu c do vy nh gi qu
cao tin l sai lm. Xc nh ng vai tr ca tin, Petty i vo ph phn ch song
bn v v tr thnh ngi u tin a ra quy lut lu thng tin t, trong ng cho rng
thi hn thanh ton cng di th s lng tin cn cho lu thng tng.
Tm li, vi t cch l nh kinh t hc thi k qu t giai on tch ly nguyn
thy sang giai on pht trin ca ch ngha t bn, William Petty c nhiu ng gp
quan trng cho vic xy dng cc nguyn l khoa hc ca trng phi kinh t chnh tr t
sn c in sau ny.
III- CH NGHA TRNG NNG.
1. Hon cnh ra i v vn phi gii quyt:
( Do s ph sn ca chnh sch kinh t ca Colbert.
( Do mu thun gay gt trong nng nghip Php.
Vn cn phi gii quyt l gii phng nng dn khi quan h phong kin, vch r
s cn thit phi chuyn nng nghip sang phng thc kinh doanh t bn ch ngha, to
ch da cho s pht trin cng thng nghip.
2. c im ca ch ngha trng nng:
( Coi nng nghip l ngun gc ca mi ca ci.
( Chuyn i tng nghin cu kinh t chnh tr sang lnh vc sn xut.
( M t qu trnh pht trin x hi mi t bn ch ngha trong lng x hi phong
kin nn b ngoi l phong kin song bn cht l lun l bnh vc phng thc sn xut t
bn ch ngha.
3. Pierre le Pesant sieur de Boisguillebert (1646-1714):
ng l nh kinh t hc ngi Php, tin bi ca phi trng nng, ngi sng lp
khoa kinh t chnh tr t sn c in Php.
Cc tc phm ca ng: Phn tch nc Php (1695); Nghin cu v bn cht s
giu c, v tin v v thu (1707).
Cc quan im kinh t :
Ku gi mi ngi phi tun th theo trt t t nhin v cho rng ch c t nhin
mi c quyn iu tit trt t kinh t.
Bo v li ch ca nng dn, ph phn ch ngha trng thng v cho rng ca ci
quc gia khng nm tin m trong sn phm ch yu l nng sn phm.
in cung chng li tin, khng nhn thy vai tr tch cc ca tin trong nn sn
xut hng ha.
Phn bit gi tr chn chnh l thi gian lao ng ca cc c nhn m s t do cnh
tranh phn phi mt cch t l vo cc ngnh sn xut khc nhau. Vi quan im ny,
ng c coi l mt trong nhng ngi sng lp hc thuyt gi tr - lao ng v ng coi
thi gian lao ng l thc o i lng gi tr hng ha, nhng ng li ln ln gia lao
ng vt ha vi lao ng t nhin ca cc c nhn.
4. Francois Quesnay (1694-1774):
a) Tiu s: Con ca ch rung nh, l ngi c nng lc phi thng. Nm 1718 nhn
c hc v phu thut gia, nm 1749 tr thnh quan ng y trong in Verseille v nm
1752 c phong tc v qu tc v t ng bt u nghin c cc vn kinh t. Nm
1756 ng bi trong b Bch khoa ni ting ca Php. Nm 1757 trnh by hc thuyt
ca mnh cho hu tc Mirabeau, c ng ny tin phc v li ko c mt s ngi i
theo hc thuyt ca mnh, to thnh trng phi trng nng.
b) Cc tc phm: Bn v thng nghip (1760); Biu kinh t (1766); i thoi v
cng nghip - nng nghip (1766); Nhn xt v li ch ca Tin (1766); Nhn xt v
ch chuyn ch Trung Quc (1767).
c) Ni dung l lun kinh t ch yu ca F.Quesnay:
* L lun v trt t t nhin:
Nu phi trng thng khng tha nhn quy lut th phi trng nng li tha nhn
c hai loi quy lut: quy lut vt l tc ng trong lnh vc t nhin v quy lut lun l tc
ng trong lnh vc x hi. Nhng phi trng nng li coi trt t t bn ch ngha l trt t
t nhin. ng vi quan im ny, F.Quesnay pht trin l lun v trt t t nhin theo
:
Tha nhn quyn t do hot ng ca c nhn, coi l lut t nhin ca con
ngi.
Chng li t chc phng, hi i thc hin s t do cnh tranh gia nhng ngi
sn xut hng ha, ku gi nh nc khng cn can thip vo kinh t.
i thc hin quyn bt kh xm phm i vi ch t hu (ti sn, rung t).
R rng qua lp lun ca mnh F.Quesnay mun dung ha gia ch ngha t bn t
do cnh tranh vi ch c quyn s hu rung t ca a ch.
* Ph phn lp lun ca ch ngha trng thng:
F.Quesnay da vo nguyn tc trao i ngang gi v qu trnh ti sn xut ph
phn ch ngha trng thng.
Theo ng, thng mi ch n thun l vic i nhng gi tr ny ly nhng gi tr
khc ngang nh th. Cn tin li ca thng nhn khng phi l li nhun i vi nh
nc, mi hnh vi mua nc ny u gi nh phi c hnh vi bn nc khc, nu ti
sn xut nc b nh ch th hot ng thng mi s b nh hng. Nc ny khng
th lm giu trn lng nc khc, nhng cnh tranh gia cc nc li c ch v thc y ti
sn xut.
S ph phn ch ngha trng thng ca F.Quesnay c tnh cht hp l ca n,
nhng tic rng ng li ph nh hon ton vai tr tin b ca ch ngha trng thng trong
vic phn nh yu cu ca x hi trong giai on tch ly ban u ca ch ngha t bn,
trong vic gii quyt yu cu nng bng ca lch s lc by gi: tch ly tin cho s ra i
ca sn xut hng ha t bn ch ngha.
* L lun gi tr lao ng:
 F. Quesnay b qua pht hin thin ti ca William Petty nn khng pht trin l
lun gi tr - lao ng m ngc li cn i tht li so vi Petty v ng ln ln gi tr hng
ha vi chi ph sn xut.
Theo F.Quesnay, nguyn nhn ch yu hnh thnh gi c th trng ca cc sn
phm l do sn phm him hoi hay phong ph v do s cnh tranh nhiu hay t gia ngi
mua v ngi bn. Gi tr ca sn phm l gi tr bn ra ca vt liu ban u v ca nhng
t liu sinh hot m cng nhn tiu dng lc anh ta lm vic.
* L lun v sn phm rng:
Trong tc phm Nn chuyn ch ca Trung Quc (1767) F.Quesnay cho rng sn
phm rng l s sn phm tha cn li sau khi tr i chi ph sn xut. S sn phm ny
c to ra trong lnh vc nng nghip v chnh n cu thnh cc loi thu nhp ca quc
gia. Theo quan nim ca trng phi trng nng, sn phm rng ch c trong lnh vc nng
nghip nh s tc ng ca t nhin, cn trong cng nghip v thng nghip qu trnh to
ra sn phm ch l qu trnh kt hp gin n nhng cht c, khng c s tng thm v cht
mi. Trong nng nghip nh quyn lc ca t nhin m c s tng thm v cht mi trong
sn phm.
T l thuyt sn phm rng, F.Quesnay a ra quan nim mi v lao ng sn xut
v v giai cp.
V lao ng sn xut, F.Quesnay cho rng ch c lao ng no to ra sn phm rng
mi l lao ng sn xut cn lao ng khng to ra sn phm rng l lao ng khng sinh
li.
V giai cp, F.Quesnay cho rng x hi c ba giai cp : giai cp a ch, giai cp sn
xut ra sn phm rng (giai cp sn xut nng nghip); giai cp khng sn xut (giai cp
cng nghip).
tm hiu vic lu thng v phn phi sn phm rng gia cc giai cp nh th
no, F.Quesnay a ra l lun v ti sn xut.
* L lun v ti sn xut:
Da vo l lun v sn phm rng v vic phn chia x hi thnh ba giai cp,
F.Quesnay trnh by l lun ti sn xut t im xut pht l vic phn phi tng sn phm
x hi sau khi thu hoch ma mng. L lun ny c ng trnh by trong tc phm Biu
kinh t (1758) v tm nm sau c trnh by k hn trong tc phm: Phn tch biu kinh
t. Ni dung l lun c th tm tt nh sau:
( Da vo s liu thng k nm 1758, F.Quesnay khng nh tng sn phm x hi
l 7 t (gm 5 t NSF v 2t CNF) v s lng tin a vo lu thng l 2 t (biu hin ca
sn phm rng nm trc m gia cp sn xut nng nghip tr cho a ch).
( Giai cp sn xut nng nghip (ngi Fecmi) a ra khon ng trc ban u l
10 t v khon ng trc hng nm l 2 t. Hng nm h thu v 5 t NSF phn phi nh
sau:
( 2 t NSF trao i ni b b khon ng trc hng nm.
( 3 t NSF a vo trao i b p khon ng trc ban u (1t) v phc v nhu
cu giai cp a ch v giai cp khng sn xut (2 t sn phm rng).
( Giai cp khng sn xut hng nm thu v 2 t CNF v a c vo trao i b
p t liu sinh hot (1 t) v b p nguyn liu hao ph (1t).
 ( Giai cp a ch nm gi 2 t tin mt l khon a t m giai cp sn xut nng
nghip phi tr hng nm (sn phm rng).
( Vi gi nh l gi c khng thay i v khng xt n ngoi thng, qu trnh trao
i gia cc giai cp din ra qua 5 hnh vi theo s sau:

Giai cp i ch
I II

III
Giai cp Giai cp

sn xut IV khng

Nng nghip sn xut

V

Hnh vi I: Giai cp a ch dng 1 t tin mua 1t NSF ca giai cp sn xut nng

nghip v hin c trong tay 1 t tin cn li cng 1t NSF. Giai cp sn xut nng nghip
thc hin xong 1 t NSF cn li 2 t NSF v thu 1 t tin.
Hnh vi II: Giai cp a ch dng 1 t tin cn li mua 1t CNF v hin c trong tay
1t NSF, 1t CNF. Giai cp khng sn xut thc hin xong 1t CNF cn li 1t CNF v thu
1t tin.
Hnh vi III: Giai cp khng sn xut dng 1t tin mua 1t NSF ca giai cp sn
xut nng nghip v hin c 1t CNF, 1t NSF. Giai cp sn xut nng nghip thc hin
tip 1t NSF, cn li 1t NSF v thu thm 1t tin.
Hnh vi IV: Giai cp sn xut nng nghip dng 1t tin mua 1t CNF ca giai cp
khng sn xut v hin c 1t tin, 1t CNF, 1t NSF. Giai cp khng sn xut thc hin
tip 1t cn li v c 1t tin, 1t NSF.
Hnh vi V: Giai cp khng sn xut dng 1 t tin mua 1t NSF ca giai cp sn
xut nng nghip v hon ton tha mn nhu cu vi 2 t NSF (1t lng thc, 1 t nguyn
liu). Giai cp sn xut nng nghip thc hin 1t NSF cn li v c 2 t tin, 1 t CNF
(nng c).
Nhn xt: L lun ti sn xut ca F.Quesnay c u im v khuyt im sau:
( u im: bit s dng phng php tru tng ha v nhn thy c vai tr
ca ti sn xut gin n, phn tch s lu thng ca tng sn phm x hi v c hai mt
hin vt v gi tr; vn dng ng n quy lut tin quay tr v im xut pht v qua
nh trit quan im ca phi trng thng cho rng lu thng lm cho tin tng
ln.
( Khuyt im: khng nhn thy vai tr ang ln ca ngnh cng nghip v ca
giai cp t sn cng nghip; khng vch ra vic trao i ni b ca ngnh cng nghip; l
gch bn trong ca l lun vch r giai cp a ch l giai cp ch nhn m khng c g tr
li nhng khi trnh by qu trnh vn ng th hnh thc li bnh vc cho vai tr n bm ca
a ch vi t cch l giai cp thc y cho ton b s vn ng ca tng sn phm, giai
cp ng v tr khi u cho ton b s vn ng.
5. Anne Robert Jacques Turgot (1727-1781):
a) Tiu s: Turgot l nh kinh t hc, nh chnh tr ln ca Php trc cch mng t sn.
Nm 1761 lm Trng quan hnh chnh ca Vua; nm 1774 tr thnh tng thanh tra ti
chnh. L nh t tng tin b, ng gn gi vi cc nh bch khoa v phi trng nng.
Tc phm ni ting ca ng l nhng suy ngh v s hnh thnh v phn phi ca
ci (1766) trong tc phm ny ng k tha v pht trin cc lun im ch yu ca phi
trng nng.

b) Ni dung l lun kinh t ch yu ca Turgot:

* Pht trin l lun sn phm rng:
( Turgot khng nh: lao ng ca nh nng vn gi nguyn ci tm quan trng ban
u v gi nguyn ci tnh u vit so vi cc loi hnh lao ng khc ca cc thnh vin
khc nhau trong x hi. khng phi l v tr hng u theo ngha vinh d hay gi tr,
l v tr hng u theo nhu cu thit yu v vt cht. Ch c lao ng ca nng dn mi
sn xut ra mt lng d tha vt qu tin cng lao ng. Lng d tha ny l sn phm
rng. Nhng ai ct gi khon d tha so vi chi ph cn phi c th thu c gi tr tch ly,
thu c t bn. V Turgot tr thnh ngi u tin nh ngha t bn: T bn chng qua
ch l b phn ca nhng gi tr do t ai sn sinh ra v c tch ly li.
( Phn tch su hn l lun sn phm rng, Turgot li khng nh b phn sn phm
d tha ny ch xut hin v thuc v giai cp a ch khi: ngi lm rung sn xut c
sn phm thng d, v ngi lm rung b tch khi iu kin lao ng v buc phi hin
s d ny cho a ch.
Nh vy, qua s phn tch ca Turgot sn phm rng t ngun gc l tng vt ca t
nhin chuyn thnh kt qu ca lao ng thng d ca ngi lm thu. Nhng do quan
im trng nng, ng vn i n kt lun: r rng l t bn, cng nh thu nhp hon ton
do t ai m c.
* Xy dng l lun v cc hnh thc vn ng ca t bn v phn chia giai cp trong
x hi.
Turgot l ngi u tin c nh tm hiu cc hnh thc vn ng ca t bn bng
cch nghin cu nm phng thc rt thu nhp t cc mi quan h lin quan n t.
Trn c s phn tch kh nng a ra cc khon ng trc (tc t bn), quan h s
hu t liu sn xut v lnh vc hot ng, Turgot chia x hi thnh 5 giai cp: giai cp a
ch, giai cp t sn nng nghip, giai cp t sn cng nghip, giai cp cng nhn nng
nghip, giai cp cng nhn cng nghip.
Nh vy, Turgot l ngi u tin nhn thy tnh cht i lp gia giai cp cng
nhn v giai cp t sn.
* L lun gi tr - lao ng:
i tht li so vi William Petty.
Theo Turgot: gi tr ch do s tha thun cc nguyn vng quyt nh ngha l n
khng do lao ng quyt nh m do ch li ca vt phm trong vic tha mn nhu cu
quyt nh. V gi c th trng hnh thnh l do cnh tranh san bng cc gi c v ra
mc gi c th trng m ngi bn, ngi mau u bit lm cn c. y, Turgot ln
ln gia gi tr, gi c sn xut, gi c th trng.
* L lun v tin lng v li nhun:
( Turgot i tm bn cht ca tin cng nhng lm ln gia gi tr sc lao ng vi gi
tr lao ng v tr thnh ngi u tin ra quy lut st ca tin cng l Tin cng ca
ngi lao ng ch hn ch trong ci cn thit anh ta duy tr i sng ca mnh.
( Vt qua F.Quesnay khi phn bit s khc nhau gia thu nhp ca cng nhn v
nh t bn : Turgot qua lp lun ca mnh nhn thy li nhun l phn kt qu do lao
ng thng d ca cng nhn to ra.
( Turgot cng nhn thy quy lut bnh qun ha li nhun v quy lut mu m ca
t ai gim xung.
6. Nhn xt v ch ngha trng nng:
a) Mt tin b:
( Ch ngha trng nng chuyn i tng nghin cu ca kinh t chnh tr t lnh
vc lu thng sang lnh vc sn xut, t nh trit ch ngha trng thng.
( phn tch cc hot ng kinh doanh, sn xut theo kiu t bn ch ngha di
tm nhn t sn, qua c nhng ng gp qu gi: t c s cho vic nghin cu (m),
bc u cp ti cc hnh thc vn ng ca t bn, pht hin cc quy lut ca tin
cng, ca li nhun bnh qun, t c s cho vic nghin cu ti sn xut t bn x hi sau
ny.
b) Mt hn ch:
( nh gi qu cao vai tr ca nng nghip, khng chu nhn nhn vai tr ca cc
cng trng th cng trong lng x hi phong kin.
( Nhn mnh vai tr ca lnh vc sn xut v hu nh ph nhn vai tr ca lu
thng.
( Nhiu quan im l lun cn gin n, th thin.
( B qua s pht hin thin ti ca William Petty v l lun gi tr - lao ng, c xu
hng ng theo l lun gi tr - ch li.
V vy, sau cch mng Php 1789-1794, nc Php cn mt hc thuyt kinh t ph
hp vi giai on pht trin cao ca ch ngha t bn cng trng th cng, iu ny to
iu kin cho hc thuyt kinh t ca Adam Smith lan truyn sang Php.
IV- HC THUYT KINH T CA ADAM SMITH (1723-1790).
1. Hon cnh xut hin:
Thng li ca cuc cch mng cng nghip a cng nghip ln v tr hng u
vi mt tng lp giai cp thng tr mi - giai cp t sn cng nghip Anh. Giai cp ny cn
mt hc thuyt kinh t mi bo v li ch cho n v Adam Smith tr thnh Nh t
tng tin tin ca giai cp t sn.
2. S lc tiu s:
Adam Smith l con mt vin quan ngnh thu, theo hc i hc Glasgow v i hc
Oxford. Tham gia ging dy mt s mn hc. Nm 1765 sang Php. ng lm quen vi
nhng ngi trng nng v khi v nc ng chuyn sang nghin cu kinh t chnh tr hc.
Nm 1776 ng xut bn cun Nghin cu v bn cht v nguyn nhn s giu c ca cc
dn tc.
 3. Th gii quan v phng php lun:
ng c quan im duy vt my mc v xa l vi php bin chng; phng php lun
ca ng va khoa hc li va tm thng.
4. Ph phn ch phong kin, ch ngha trng thng, ch ngha trng nng:
( ng trn lp trng ca giai cp t sn cng trng th cng ph phn trit
ch phong kin nhng khng i th tiu ch phong kin chu u.
( Ph phn ch ngha trng nng v cho rng tin ch l cng c trao i, l phng
tin k thut lu thng c d dng v ngoi thng c gp phn lm giu cho t
nc do thc y phn cng lao ng v k thut pht trin ch khng phi l ng bm.
A.Smith khi ph phn ch ngha trng thng khng nhn thy vai tr lch s ca n.
( Ph phn ch ngha trng thng v cho rng khng phi ch c nng nghip l
ngnh sn xut. Nhng do nh hng trng nng, Adam Smith cng tin rng nng sut lao
ng trong nng nghip cao hn cng nghip v a t l tng vt ca t nhin.
5. L lun v kinh t hng ha:
a) L lun v phn cng lao ng:
Trao i l thuc tnh ca bn cht con ngi, trao i sinh ra phn cng v c hai
u ph thuc quy m th trng. Phn cng l s pht trin ca sc sn xut ca lao ng
v n c nhng u im ln: bo m chuyn mn ha, thc y ci tin k thut, gim
thi gian trng, to d dng cho vic p dng my mc.
Tic rng A.Smith cha phn bit c phn cng lao ng x hi v phn cng
trong cng trng th cng.
b) L lun v Tin:
ng nhn r tin l phng tin k thut lm cho vic trao i c d dng, thun
tin. Thy c s lng tin cn cho lu thng l do gi c quyt nh. Vch r s cn
thit phi dng tin giy v vai tr pht hnh tin phi do ngn hng m nhim.
c) L lun v hai thuc tnh ca hng ha:
( Phn bit r gi tr s dng v gi tr trao i, thy c mt s vt c th c gi
tr s dng rt ln nhng gi tr trao i rt t, t ng bc b quan nim ch li to ra gi
tr.
( Xc nh thc th ca gi tr l lao ng hao ph. ng vit: Lao ng chnh l
thc o thc t ca gi tr trao i ca mi hng ha. Lao ng l gi c u tin, l tng
s tin mua u tin tr cho tt c cc vt phm, khng phi vng, bc m ch c lao
ng mi l ci u tin c dng i ly tt c ca ci trn th gii. Nhng A.Smith
li dao ng gia hai nh ngha v hng ha.
nh ngha 1: Gi tr hng ho do hao ph lao ng sn xut ra hng ha quyt nh.
nh ngha 2: Gi tr hng ha l do lao ng m ngi ta c th mua c bng hng
ha quyt nh.
Khi p dng hai nh ngha ny vo quan h trao i gia t bn v lao ng sng
th Smith thy khng cn ng na, v vy, ng tuyn b : trong sn xut hng ha trc
ch ngha t bn th gi tr ca hng ha do hao ph lao ng quyt nh, cn trong sn xut
hng ha t bn ch ngha th gi tr ca hng ho do tin cng, li nhun, a t quyt
nh. R rng y, A.Smith lm ln gia vic hnh thnh gi tr v vic phn phi gi
tr. Nhng ng li vt qua c William Petty l ngu cho rng ch c lao ng sn xut
ra bc mi to ra gi tr, vi Smith th mi lao ng u to ra gi tr.
d) L lun v gi c:
Phn bit s khc nhau gia gi c th trung v gi c t nhin.
( Gi c th trng l gi bn thc t, thng thng ca hng ha, nht tr vi gi c
t nhin khi hng ha c a ra th trng vi s lng tha mn lng cu thc
t.
( Gi c t nhin l gi c trung tm, mi gi c ca cc hng ha khc u thng
xuyn hng v n. Nhng cc bin ng v cung - cu li lm cho gi c th trng chnh
lch vi gi c trung tm .
c) L lun v bn tay v hnh:
Theo A.Smith, ngi ta gip nhau da trn hai c s l tnh yu v tnh ch k.
Tnh ch k mnh hn tnh yu v con ngi kinh t l con ngi t ho v tnh ch k
ca mnh.
Trong nn kinh t hng ho, mi c nhn u c gng bo v s an ton v thnh qu
ring ca mnh. Nhng mt bn tay v hnh buc anh ta phi theo ui mt mc ch khng
nm trong d nh : khi theo ui li ch ring, anh ta thng bo v lun li ch x
hi mt cch hu hiu hn ngay c khi anh ta ch nh lm. Chnh nh bn tay v hnh
ny m nh nc khng cn phi can thip vo nn kinh t hng ha, hy cho n c t
do vn ng theo quy lut khch quan. Nhng i khi nh nc cng c th m nhn chc
nng kinh t khi cc chc nng ny vt kh nng ca cc doanh nghip hoc li ch ring
khng cao.
6. L lun v kinh t hng ha t bn ch ngha:
a) V ngun gc gi tr thng d:
Nh c quan im ng v gi tr, A.Smith nm c ngun gc thc s ca gi
tr thng d. Ong vit Ci gi tr m ngi cng nhn thm vo vt liu c phn thnh
hai, mt tr cng cho cng nhn, mt tr li nhun cho ngi kinh doanh theo tng t bn
ng trc. Nhng tic rng ng li khng vch ra c mi quan h gia gi tr thng d
vi li nhun, li tc, a t d ng hiu tt c u l sn phm ca lao ng.
b) V t bn:
( Khng nhn thy tnh lch s ca phm tr t bn v ng cho rng T bn l b
phn d tr mang li cho con ngi ngun thu nhp v b phn d tr ny c c l do
kt qu ca tin trnh t nhin, cho nn T bn c trong mi thi i.
( Phn bit c t bn c bit v t bn x hi nhng li khng nhn thy t bn l
mt quan h x hi mc d ng cm thy iu khi cho rng t bn l nhng g m
nh n con ngi mong nhn c thu nhp.
( Trong quan h vi t bn, A.Smith cho rng ch c lao ng no c trao i vi
t bn mi l lao ng sn xut. Chnh lao ng sn xut to ra gi tr v lao ng sn xut
phi l lao ng vt ha.
( Phn tch t bn c nh v t bn lu ng:
( T bn lu ng l t bn khng em li thu nhp nu n vn nm trong tay ch s
hu v vn gi hnh thi ca n; gm: tin, d tr lng thc, nguyn liu, bn thnh
phm, thnh phm.
 ( T bn c nh l t bn em li li nhun m khng chuyn t tay ch s hu ny
sang ch s hu khc; gm my mc, cng c, nh xng, vic ci thin t ai, kh nng
c ch ca dn c.
T bn c nh lc u do t bn lu ng sinh ra v ph thuc t bn lu ng.
Bn thn t bn lu ng c b sung t ba ngun : sn phm t rung t, hm m, ngh
nh c.
Nh vy, A.Smith nhm ln gia t bn lu thng, t bn lu ng, gia t bn
c nh v t bn lu ng.
( Khc vi Turgot a ra bn cch s dng t bn l: khai thc nguyn liu, vn ti,
sn xut cc thnh phm, thng mi. Nhng nh hng trng nng, Smith li cho rng t
bn u t vo nng nghip l c li hn c.
c) V giai cp v thu nhp:
Cn c vo s hu v cc hnh thc thu nhp, ng chia x hi t bn thnh ba giai
cp: giai cp a ch; giai cp t sn (hot ng trong nng nghip, cng nghip, thng
nghip); giai cp cng nhn lm thu. Cc giai cp ny nhn c hnh thc thu nhp tng
ng l a t, li nhun, tin cng.
* Tin cng: Sn phm lao ng cu thnh mn tin thng t nhin cho lao ng
hay cu thnh tin cng.
+ Tin cng cao gip x hi phn thnh nhng li lm tng dn s.
+ Vch r cc yu t nh hng ti tin cng : c im ngh nghip, trnh sn
xut, c im lch s ca tng dn tc.
+ Tin cng tng lm cho gi c tng.
Hn ch ca l lun tin cng: xem tin cng l phm tr vnh vin, cha phn bit
tin cng l gi c lao ng hay gi c sc lao ng, ln ln quy lut ca tin cng vi s
bin ng ca tin cng theo cc iu kin c th, khng thy c nn tht nghip v cho
rng tt c mi ngi u c hng cc kt qu ca s tin b kinh t.
* Li nhun:
+ Ngun gc: va cho li nhun l mt b phn ca sn phm do cng nhn sn xut
ra, va cho li nhun l do ton b t bn sinh ra.
+ Thy r quan h t l nghch gia tin cng v li nhun trong tng thu nhp.
+ Cho rng cnh tranh gy ra xu hng bnh qun ha t sut li nhun cn c
quyn th km hm xu hng ny. Khi lng t bn u t tng ln to ra xu hng gim
st ca t sut li nhun.
* a t:
L khon khu tr u tin vo kt qu lao ng ca ngi cng nhn, mt khc a
t cn c coi l mn tin tr cho vic s dng t ai v l thuc vo mc mu m
ca t. Smith phn bit tin t vi a t, trong tin t c c a t ln li tc ca t bn
chi ph vo vic ci to t ai.
d) L lun v ti sn xut t bn x hi:
A.Smith khi phn tch v ti sn xut li mt bc so vi phi trng nng v l
lun ca ng khng gii thch ni ngay c vi ti sn xut gin n, nhng ng li tin hn
mt bc khi xy dng v to c s cho vic pht hin thm mt vi phm tr cn thit cho
phn tch ti sn xut t bn x hi. ng xy dng l lun ti sn xut trn c s cho
rng gi tr ca hng ho gm tin cng, li nhun, a t, bn thn ng cm thy cn mt
b phn na ca gi tr hng ha m theo cch trnh by ca ng th chnh l gi tr ca
nhng t liu sn xut. V vy trong t bn c bit ng tnh n gi tr t liu sn xut,
nhng trong t bn x hi th ng li cho rng gi tr t liu sn xut (tc t bn bt bin)
phn gii thnh cc ngun thu nhp. Khi nghin cu su hn ng li a t bn bt bin
vo khi nim tng thu nhp v thu nhp thun tu:
Tng thu nhp = thu nhp thun tu + t bn khng tiu dng di hnh thc thu nhp.
y A.Smith lm ln gia tng sn phm hng nm,(C+V+M) vi thu nhp
hng nm (V+M). Nhng ng cng gi cho nhng ngi i sau thy c nhng ngnh
ch sn xut ra t liu tiu dng, tc Smith gn i ti vic chia nn sn xut thnh hai
khu vc.
Nhn xt chung: Hc thuyt kinh t ca A.Smith chim mt v tr quan trng trong
kinh t chnh tr t sn c in: a kinh t chnh tr tr thnh mn khoa hc v l ngi
da trn nguyn l gi tr - lao ng tm ra bn cht bc lt ca nn sn xut hng ho t
bn ch ngha khi n va xut hin trn v i lch s.
V- HC THUYT KINH T CA DAVID RICARDO (1772-1823).
1. S lc tiu s:
ng xut thn t giai cp t sn, nm 12 tui vo trng trung hc thng nghip
hai nm. ng c a v quan trng trong s Giao dch chu u, l mt trong nhng ngi
giu c nht nc Anh lc by gi. Rt ham m nghin cu khoa hc, c bit l mn kinh
t chnh tr. T nm 1809 n nm 1816 cho in nhiu tc phm v ti 1817 ni ting vi tc
phm Nhng nguyn l ca kinh t chnh tr v thu kha.
2. Th gii quan, phng php lun:
Th gii quan c tnh cht duy vt, my mc, xa ri quan im lch s, nhng da
trn quan im sn xut ca ch ngha t do t sn.
Phng php ca ng c tnh cht siu hnh, nhng ng li s dng kh rng ri
phng php tru tng ha khoa hc phn tch cc hin tng kinh t, qu trnh kinh t
cho nn trong s phn tch bn thn nn kinh t t bn ch ngha, David Ricardo chim
a v quan trng.
3. V tr, vai tr:
Do sng trong thi k cch mng cng nghip kt thc v ch ngha t bn ginh
thng li hon ton i vi phng thc sn xut cu, nh s xut hin ca i cng nghip
c kh nn khi k tc A.Smith, David Ricardo a hc thuyt kinh t chnh tr t sn c
in t nh cao nht ca n. nh cao ny, Ricardo bo v ch ngha t bn, nhng
khng xuyn tc, m dn v tin vo tnh u vit ca ch ngha t bn, do vy ng khng
ngi bc trn nhng xu xa trong x hi t bn ch ngha, nh t hc thuyt kinh t ca
ng v sau ngi ta rt ra nhng kt lun x hi ch ngha.
4. Ni dung l lun kinh t ch yu:
a) L lun gi tr - lao ng:
K tha v pht trin hc thuyt gi tr lao ng ca Smith, phn bit kh r rng gi
tr, gi tr trao i, gi tr s dng.
 ng cho rng c hai nhn t quyt nh gi tr trao i: gi tr s dng, hay tnh cht
khan him v s lng lao ng cn thit sn xut ra vt phm. Nhng thc o gi tr
trao i l gi tr v gi tr do s lng tng i ca lao ng cn thit sn xut ra
hng ha quy nh. y, Ricardo loi b tnh cht hai mt trong nh ngha gi tr
ca Adam Smith khng nh rng gi tr ca hng ha l do hao ph lao ng x hi cn
thit quyt nh, nhng ng li sai lm khi cho rng lao ng trong iu kin xu nht l
lao ng x hi. V mt thiu xt na ca ng l ng gii thch gi tr mt cch siu
hnh khi cho rng gi tr l thuc tnh ca mi vt v rng gi tr tn ti vnh vin.
ng cng hiu c gi c hng ho l gi tr trao i ca hng ha nhng ch biu
hin ra bng tin. Bit c gi c th trng xoay quanh gi c t nhin do quy lut cung -
cu.
V c cu gi tr hng ha ng xt n hai yu t l chi ph lao ng sng v chi
ph lao ng qu kh. Tic rng ng cha nghin cu cc hnh thi ca gi tr v tnh cht
hai mt ca lao ng sn xut ra hng ha. V cc yu t nh hng n lng gi tr ca
hng ha, Ricardo thy c rng khi nng sut lao ng tng ln th gi tr ca hng ha
gim xung.
So vi Adam Smith, l lun gi tr - lao ng ca Ricardo hon thin hn, nht qun
hn nhng ng li khng pht hin tip iu vng mc ca Adam Smith l cm thy c
ci g lm cho vic trao i gia t bn v lao ng sng khng th gii thch trc tip
bng quy lut gi tr. Do Ricardo tuy khng nh quy lut gi tr hot ng trong c hai
nn sn xut nhng khng phn bit c sn xut hng ha gin n vi sn xut hng
ha t bn ch ngha.
b) L lun v tin:
Vo th k XVIII Anh din ra vic i giy bc ly vng lm cho s lng tin
giy tng ln dn n nn lm pht. Trong ngnh ngn hng din ra cuc tranh lun i
quay li ch bn v vng, tnh hnh ny thc y Ricardo a ra l thuyt tin t. L
thuyt ny ca ng c tnh hai mt.
Mt mt da vo l lun gi tr - lao ng vch ra bn cht hng ha ca tin,
chc nng thc o gi tr ca tin, nhng ng li khng hiu c ngun gc ca tin
(vng) v n gin ha chc nng ca tin (vng).
Mt mt da vo thuyt s lng tin khng nh s lng tin (giy) cng nhiu
th gi tr ca tin t cng t v ngc li l gii s thay i trong quan h quc t v
iu tit bng cn i thanh ton. Bn thn Ricardo khng phn bit quy lut lu thng tin
giy v quy lut lu thng tin vng.
c) L lun v t bn:
Ricardo ng nht t bn vi d tr sn xut v qu cng c sn xut nn khng
nhn thy t bn l mt quan h sn xut nht nh trong lch s.
ng phn chia t bn thnh t bn c nh v t bn lu ng ty theo tc hao
mn v s cn thit ca ti sn xut, nhng ng ln ln gia t bn bt bin, t bn kh
bin vi t bn lu ng, t bn c nh. Do vy, ng gp b tc khi nghin cu su hn
cc vn c lin quan.

d) L lun v cc ngun thu nhp:

 K tha quan im ca Smith v nhng thu nhp ban u ca ba giai cp v da vo
l lun gi tr - lao ng, David Ricardo lm cho l lun ny chim v tr quan trng
trong hc thuyt ca mnh.
* V tin cng: coi lao ng l hng ha, ng h quy lut st v tin cng, ng h
quan im nh nc khng can thip vo th trng lao ng, vch ra cc yu t nh
hng n gi c lao ng.
* V li nhun: Gin tip tha nhn li nhun l kt qu ca lao ng lm thu, c
quan h t l nghch vi tin cng. Thy c quy lut t sut li nhun c xu hng gim
xung, nhng li cho rng quy lut ny c quan h vi quy lut ph ca t gim dn.
* V a t: da trn l lun gi tr - lao ng gii thch, l cng hin ca ng.
Theo ng Gi tr nng sn phm l do mc hao ph lao ng trn t ai xu nht quyt
nh v t ai xu nht khng thu c a t.
a t l vic tr cng cho nhng kh nng thun ty t nhin v i t bao gi cng
c tr v vic s dng rung t tt hn. y Ricardo nhn thy a t chnh lch I,
vch r a t ph thuc li nhun, nhng ph nhn a t tuyt i v khng ng n a
t chnh lch II.
e) L lun v ti sn xut:
Tin rng khng c kh nng sn xut tha di ch ngha t bn v ch ngha t bn
tin b tuyt i do pht trin v li nhun. Chnh v li nhun cao m tch ly t bn c
thc hin, qua tng cu lao ng v thc y tng thu nhp tiu dng v sc mua. Nhng
do nhn thy quy lut t sut li nhun c xu hng gim nn ng nhn nhn c khng
hong b phn.

f) L thuyt v li th so snh:
K tha quan im ca Adam Smith, nm 1817 David Ricardo a ra quy lut li
th so snh cn gi l l thuyt so snh tng i. L thuyt ny ni rng mt nc c th
nng cao mc sng v thu nhp ca nc mnh bng cch chuyn mn ha sn xut nhng
mt hng ha c nng sut cao hn nc khc v thc hin phn cng lao ng quc t
trao i.
V d: Nu M c nng sut lao ng cao v lng thc v chu u c nng sut lao
ng cao v qun o, th M s c li khi chuyn sn xut v xut khu lng thc cho
chu Au, cn chu u cng s c li khi chuyn sn xut v xut khu qun o cho M.
g) L lun v thu:
Ricardo cho rng thu l b phn sn phm ca t ai v ca cng nghip dnh cho
chnh ph ca mt nc s dng. B phn ny c tr theo vn hay theo thu nhp. Ni
chung, thu va lm tng ngun thu v chi ca chnh ph, nhng thu cng lm gim kh
nng tch ly t bn, gim kh nng tiu dng v do vy lm chm tc tng ca ci.
Ricardo ch ra nhiu loi thu v tc dng ca n, ng thi ng cng ng h cc
nguyn tc nh thu do A.Smith a ra.
( Cc cng dn, ty kh nng v c gng ti a, phi gp phn gip ngn sch
chnh ph.
( Phn thu mi ngi phi np cn r rng, khng c p t c on.
 ( Thu phi thu ng hn v vi phng thc thun li nht cho ngi np.
( Thu phi tnh ton sao cho nhn dn ng gp t nht v s tin ny ch nm trong
cng qu thi gian ngn nht.
Nhn xt: Hc thuyt kinh t ca David Ricardo t ti nh cao ca kinh t chnh
tr t sn c in. Nu Adam Smith c cng h thng ha cc quan im kinh t c t trc
th David Ricardo xy dng h thng ny trn c s l lun gi tr - lao ng. Cc nh
kinh t hc t sn sau ny khng quan tm nhiu n l lun gi tr- lao ng, h xa ri
nguyn tc ny v duy nht ch c Karl Marx k tha xut sc l lun gi tr - lao ng
t nn mng vng chc cho ton b hc thuyt kinh t ca mnh.

 Chng VII

HC THUYT KINH T T SN TM THNG

Hc thuyt kinh t t sn tm thng l h thng l lun ca nhng ngi ch xem

xt hin tng b ngoi, da vo kin ca mt s i biu i trc khi qut v h
thng ha thnh kt lun nht nh nhm bo v cho ch ngha t bn v bin h cho li ch
ca giai cp t sn.
Hc thuyt kinh t t sn tm thng xut hin t cui th k 18 di hnh thc cc
yu t tm thng trong l lun ca mt s i biu v mi ti th k 19 pht trin thnh
hc thuyt chnh thc do kinh t chnh tr t sn c in b lo ha, suy i, bin tng v
cc nguyn nhn sau:
( Sau nm 1825, khng hong v kinh t c tnh cht chu k lm cho l thuyt ti
sn xut ca D.Ricardo khng cn hiu nghim.
( Trng phi kinh t chnh tr x hi ch ngha khng tng xut hin v ph phn
su sc, nghim khc, gay gt nn sn xut t bn ch ngha.
( Hn ch ca l lun gi tr - lao ng cha hon chnh khng l gii c thc
tin kinh t lc by gi.
I- L LUN KINH T CA THOMAS ROBERT MANTHUS (1766-1834).
1. S lc tiu s:
Xut thn t gia nh qu tc, tt nghip i hc Cambridge nm 1788, tr thnh
mc s. T nm 1808 lm gio s khoa lch s hin i v kinh t chnh tr.
Manthus ng h tng lp t sn kinh doanh rung t v bo v li ch ca giai cp
t sn, phng php ca ng nng v phn tch hin tng, thay quy lut kinh t bng quy
lut t nhin.
Tc phm ni ting ca ng l Bn v quy lut nhn khu (1788) sau b sung
v i thnh Nhng nguyn l ca kinh t chnh tr hc (1820).
2. Ni dung l lun kinh t ch yu:
a) L lun gi tr - lao ng:
Manthus xa ri l lun gi tr - lao ng ca A.Smith v David Ricardo; ng ln ln
gi tr hng ha vi chi ph sn xut.
b) L lun v thc hin:
Manthus tha nhn c khng hong sn xut tha do tin lng thp hn tng gi tr
hng ha mt lng bng li nhun. khc phc sn xut tha phi cn n mt giai cp
ch tiu dng m khng sn xut, l tng lp qu tc, qun i...
c) L lun v nhn khu:
y l l thuyt trung tm ca ng, n gy ra nhiu s tranh ci trong gii nghin
cu.
Manthus cho rng ngun gc mi t nn x hi l do nguyn nhn t nhin, tc l do
con ngi khng ch ng c bn nng, lm cho dn s tng qu nhanh, khin cho x hi
khng th ci thin kp mc sng m ngc li cn sinh ra cc vn t hi khc. Vi
quan im nh vy, ng trnh by l thuyt nhn khu c tm tt nh sau:
 Theo quy lut sinh hc, dn s tng gp i, trong khi t liu sinh hot tng chm
theo cp s cng do mu m ca t ai gim, nng sut u t bt tng xng.
Minh ha cho l lun ca mnh, Manthus dng s liu dn s tng ln M v ti
liu ca Php v tnh hnh nng sn.
T s phn tch ca mnh, Manthus kt lun rng s ngho nn ca x hi khng
ph thuc quan h qun l hay quan h phn phi m ph thuc s sinh si ny n nguy
him ca dn s, ph thuc vo quan h sinh sn ca con ngi. Do vy, tm bin php
khc phc, Manthus ngh:
( Cc bin php hn ch sinh si: cho lao ng qu sc, da vo n dch, i km, chin
tranh, hn ch kt hn, hn ch sinh .
( Cc bin php tng t liu sinh hot: khuyn khch ci tin k thut canh tc, pht trin
lu thng hng ha, t do xut nhp khu lng thc, thc phm, a dn sang vng t
mi, tr ph, cha khai ph.
Nhn xt: Mt trong nhng ngi u tin bm ly cc yu t tm thng trong hc
thuyt kinh t ca nhng ngi i trc xy dng l lun kinh t bnh vc ch ngha t
bn v tm cch hng s pht trin ca ch ngha t bn vo con ng c li cho giai cp
qu tc, a ch. Bn cnh Manthus cng c cng gp phn gii quyt mt trong cc
vn c tnh cht ton cu: hn ch sinh sn.
II- L LUN KINH T CA JEAN BAPTISTE SAY (1767-1832).
1. S lc tiu s:
Xut thn t gia nh thng nhn Php, hc Anh, tham gia qun l x nghip,
bin tp vin nhiu bo, gio s kinh t ca nhiu trng i hc Php.
J.B Say bnh vc quyn li ca giai cp t sn, ng s dng phng php ch quan,
tm l, ph nhn cc quy lut kinh t khch quan, khng vn dng quan im lch s khi
xem xt cc phm tr kinh t.
Cc tc phm ca ng c : Lun vn kinh t chnh tr hc (1802), Vn p kinh t
chnh tr hc (1817); Tp bi ging v kinh t chnh hc (1830). Qua cc tc phm ca
mnh, ng c mt s ngi cho l k tc A.Smith, l hong t ca khoa hc kinh t
chnh tr hc.
2. Ni dung l lun kinh t ch yu:
L lun kinh t ca J.B Say c xy dng trn quan nim mi ca ng v i tng
ca kinh t chnh tr. Trong tc phm S tay kinh t chnh tr Say tch kinh t khi
chnh tr v ng khng mun tha nhn nhng mu thun vn c ca x hi t bn. Say
nh ngha : Kinh t chnh tr l khoa hc v sn xut, phn phi v tiu dng ca ci.
ng mun bin kinh t chnh tr hc thnh mt khoa hc thc hnh, ng chia kinh t chnh
tr hc thnh ba b phn: sn xut, phn phi, tiu dng. C ba b phn ny tn ti c lp,
khng ph thuc, rng buc nhau. y l bc li ca Say so vi kinh t chnh tr t sn c
in, do vy trong hc thuyt kinh t ca ng cha cc yu t nng cn, tm thng.
a) L thuyt gi tr - ch li:
J.B Say xa ri l lun gi tr - lao ng ng h l lun gi tr - ch li hay gi
tr - ch quan. Theo ng, sn xut to ra tnh hu dng (tnh ch li), cn ch li lm cho vt
c gi tr. Gi tr ca mt vt cng cao th ch li ca n cng ln. Quan im ny ca ng
hon ton khc so vi quan im ca D.Ricardo cho nn qua tranh ci vi Ricardo v gi tr
hng ha, Say phi nhng b v cho rng c hai loi li ch : loi khng mt tin mua (c
sn) th khng quyt nh gi tr cn loi ch li phi mt tin mua (cn chi ph sn xut) th
to ra gi tr. T Say a ra nh ngha th hai v gi tr: Gi tr ca nhng s phc v
c tnh cht sn xut, chng qua ch l gi tr ca ci hng ha vn l kt qu ca nhng s
phc v y. Thc cht ca nh ngha ny l dng gi tr nh ngha gi tr. lm
sng t hn, Say a ra nh ngha th ba v gi tr: Gi tr ch c xc nh trong trao
i, thc o gi tr cc vt l s lng cc vt m nhng ngi khc ng a ra
i ly vt ni trn. Vi quan nim nh vy th Say li ln ln v cho rng chnh s
lng tin ( vt ngang gi) v quan h cung - cu quyt nh gi tr.
b) L lun v ba nhn t sn xut v cc thu nhp:
Da trn l lun gi tr - ch li, Say gii thch ngun gc cc thu nhp trong x hi
t bn ch ngha.
Theo Say c ba nhn t tham gia vo qu trnh sn xut l t bn, lao ng, rung
t. Mi nhn t u c ch li ring v to ra cc b phn gi tr tng ng : ch li ca
rung t to ra a t, ch li ca t bn to ra li nhun, ch li ca lao ng to ra tin
lng.
c) L lun bi thng:
Trc tnh cnh tht nghip ca cng nhn do thnh tu ca cch mng cng nghip,
Say tm cch bao che cho ch ngha t bn bng cch lp lun rng ch c thi k u
vic s dng my mc mi gy ra iu t hi l sa thi cng nhn, lm cho h tht nghip,
nhng cui cng do vic s dng my mc lm cho sc sn xut pht trin, hng ha r i
v vic lm mi li tng ln nn cng nhn li c li.
Quan im ny ca Say r rng khng nhn thy tc dng ca quy lut tch ly di
ch ngha t bn.
d) L lun thc hin hay l thuyt tiu th:
J.B Say a ra l lun ny chng minh sn xut hng ha t bn ch ngha pht
trin cn i, khng c sn xut tha. C s l lun ca ng l da trn quan im cho rng
c s thng bng t nhin gia ngi mua v ngi bn, gia sn xut v tiu dng. T
ng a ra quy lut th trng c ni dung c tm tt: Trong x hi t bn ch ngha, ci
ngi ta cn khng phi l gi tr trao i m l gi tr s dng, do vy li ch ch yu ca
ngi sn xut l ch trao i sn phm ly sn phm, tin ch l vt trung gian. Mi
ngi bn ng thi cng l ngi mua nn sn phm c sn xut ra khng nhng to ra
lng cung m cn to ra lng cu v m ra th trng cho sn phm khc. Xt trn ton
x hi tng cung bng tng cu nn khng c kh nng tng sn xut tha v khng hong.
Nhng Say tha nhn c sn xut tha b phn v khc phc ng ngh m
rng sn xut nhng ngnh khc to sc tiu th i vi sn phm ca ngnh gp
khng hong sn xut tha.
Lp lun ny ca Say ku gi pht trin lc lng sn xut v hn v ph nhn
khng hong sn xut tha. y l sai lm ca Say v thc t sn xut t bn ch ngha
bc b l lun ny ca ng.
Nhn xt: L lun ca J.B Say c tnh cht tn dng, bin h cho nn sn xut hng
ha t bn ch ngha v ng khng phn bit c sn xut hng ha gin n vi sn
xut hng ha t bn ch ngha, ng ch nghin cu nhng quan h b ngoi ca sn xut.
*******
 Chng VIII

HC THUYT KINH T TIU T SN

Hc thuyt kinh t tiu t sn l h thng l lun ca nhng ngi tiu t sn phn

nh o tng mun ngn cn s pht trin ca ch ngha t bn quay v sn xut hng
ha gin n.
Hc thuyt kinh t tiu t sn th ch ch t bn, vch trn mt cch quyt lit,
r rng nhng mu thun ca ch t bn. Nhng n khng phn tch nhng mu thun
y mt cch khoa hc: khng vch ra ngun gc, khng vch ra c xu hng pht trin
tt yu ca cc mu thun y, ngc li n tm cch l tng ho ch t h nh, ra
cc d kin khng tng nhm duy tr vnh vin ch t h nh, khng nhn thy sn
xut hng ha nh l c s sinh ra ch ngha t bn.
u th k 19, nc Php v Thy S l cc nc c ng ngi sn xut nh v
bc u tin hnh cch mng cng nghip nn tr thnh qu hng ca kinh t chnh
tr tiu t sn.
I- L LUN KINH T C BN CA JEAN - CHARLES LONARD SIMONDE DE
SISMONDI (1773-1842).
1. S lc tiu s:
Sismondi thuc dng di qu tc, l mt trong cc nh s hc ln nht nc Php v
l mt trong nhng i biu ni bt ca kinh t chnh tr tiu t sn.
ng bo v li ch ca giai cp tiu t sn, ph phn sn xut hng ha t bn ch
ngha. Trong cc tc phm, ng s dng phng php ch quan v ph phn vic s dng
phng php tru tng ha ca trng phi kinh t chnh tr t sn c in.
2. Cc tc phm:
Trong lnh vc lch s ng c cun Lch s ngi Php gm 31 cun; Lch s
cc nc cng ha .
Trong lnh vc kinh t ng c cun V s giu c ca thng nghip (1803);
Nhng nguyn l mi ca khoa kinh t chnh tr (1819); Nghin cu v khoa kinh t
chnh tr (1837).
Trong cc tc phm kinh t ca mnh, lc u ng ng h Adam Smith, nhng t
nm 1815 ng c nhng quan im tri ngc Smith.
3. Ni dung l lun kinh t ch yu:
L lun kinh t ca Sismondi c xy dng trn quan im ring ca ng v i
tng kinh t chnh tr hc. Theo ng Kinh t chnh tr trc ht l khoa hc o c. Ch
khi no n ch n tnh cm, nhu cu v nhng mun ca ni ngi th n mi c th
t n mc ch ca n v ng nhn mnh khoa kinh t chnh tr khng phi l nhng
nguyn l chnh sch t do mu dch m l phc li vt cht ca con ngi do nh nc
quyt nh. Do , ng ch n quan h gia kinh t hc v chnh sch ca nh nc
m coi thng vic nghin cu hin tng kinh t khch quan cng tnh quy lut ca s
pht trin.
a) L lun gi tr - lao ng:
 Sismondi thy c mu thun gia gi tr v gi tr s dng. Tha nhn l lun gi
tr - lao ng v ly n lm c s gii quyt cc vn kinh t khc. K tc quan im
ca A. Smith, ng a ra khi nim siu gi tr vi cc b phn hp thnh l li nhun,
a t v tin lng. ng vn ln ln gia vic xc nh thc th ca gi tr vi vic thc
hin gi tr.
b) L lun v tin t:
Tin l sn phm ca lao ng, c dng lm thc o chung ca gi tr v gip
trao i c d dng. Nhng ng khng phn tch c ngun gc, bn cht v chc nng
ca tin mt cch c h thng.
c) L lun v tin lng, li nhun, a t:
Theo Sismondi, cng nhn l ngi to ra ca ci vt cht, cho nn tin lng phi
bng ton b gi tr sn phm lao ng ca ngi cng nhn.
Li nhun ca nh t bn l b phn ca sn phm lao ng v do l kt qu ca
s cp bc cng nhn.
a t cng l kt qu ca s cp bc cng nhn, v d t xu cng phi np a
t do c quyn s hu rung t, nhng mc khc ng li cho rng a t l qu tng ca
t nhin.
d) L lun v t bn:
T bn l mt gi tr khng ngng sinh si, ny n v qu trnh tch t t bn lm
cho giai cp cng nhn b bn cng ha cn giai cp t sn th ngy cng giu c. Nh vy,
Sismondi l ngi u tin vch r nhng mu thun,hn ch ca phng thc sn xut t
bn ch ngha, tha nhn trong x hi t bn ch ngha c khng hong, tht nghip.
e) L lun thc hin v khng hong kinh t:
Theo Sismondi, iu kin thc hin sn phm l sn xut phi ph hp vi tiu
dng. Nu sn xut vt qu tiu dng tc tiu dng khng y th c mt b phn
sn xut tha ra v dn n khng hong kinh t.
Trong nn kinh t t bn ch ngha, th trng trong nc b thu hp thng xuyn
do cng nhn b tht nghip, thu nhp gim st cn bn thn nh t bn li tch ly mt
phn thu nhp. Ngay ngi sn xut nh b ph sn cng mt kh nng tiu dng. Con
ng gii quyt nn khng hong kinh t l cng c li sn xut hng ha nh ca giai cp
tiu t sn.
f) L lun v vai tr kinh t ca nh nc:
Cho rng nh nc t sn biu hin li ch ca tt c cc giai cp, do nh nc
phi can thip vo kinh t bo v trt t x hi, bo v quyn li ca ngi sn xut
hng ha nh.
Nhn xt: Sismondi l nh l lun ca giai cp tiu t sn, nghi ng s tn ti vnh vin
ca sn xut hng ha t bn ch ngha v i quay tr li sn xut nh. L lun ca ng
cha ng mt s yu t khoa hc, hp l : vch r mu thun ca x hi t bn ch ngha,
tm hiu cn nguyn khng hong kinh t nm s bn cng ca giai cp cng nhn.
II- L LUN KINH T CA PIERRE JOSEPH PROUDHON (1809-1865).
1. S lc tiu s:
Proudhon xut thn t gia nh nng dn ngho, t hc. L nh chnh lun ngi
Php, nh kinh t hc, x hi hc, t tng gia ca giai cp tiu t sn. ng vit nhiu tc
phm nh : S hu l g? (1804); Trit hc ca s khn cng (1846). Qua cc tc phm
ca mnh, ng p dng phng php siu hnh v t ra khng hiu g v php bin
chng.
2. Ni dung l lun kinh t ch yu:
a) L lun v t hu, tn dng:
T hu l quyn n cp cn phi thay th bng quyn s dng. Vi quan nim
ny Proudhon ngh lp Ngn hng trao i cho vay vn khng ly li trao quyn s
dng vn cho bt k ai mun u t kinh doanh, sn xut. C nh vy ngi lao ng trc
tip s khng cn b ai ct xn cng lao. Ngn hng s cho vay tin khng hn ch v chc
nng ca ngn hng ny ch c vic in tin, gip cho hng ha bn theo gi tr.
Theo Proudhon s hu c hai mt: tch cc (gip con ngi c lp) v tiu cc,
phi xa b nhng s h nh li c tnh tch cc, cn phi gi li. Proudhon c tnh khng
chu hiu rng s hu ca ngi sn xut hng ha nh s dn n s hu ln t bn ch
ngha.
b) L lun gi tr cu thnh:
Theo Proudhon, th trng l ni hng ha c la chn. Nu mt hng ha a ra
th trng v c th trng chp nhn th hng ha c gi tr cu thnh. Ngi sn
xut phi chc chn hng ha ca mnh c th trng chp nhn, h cn phi cu thnh
trc gi tr nh th no hng ha c i vo lu thng, vo tiu dng. Khi hng ha
c thc hin th mu thun gia hng v tin s mt i. Proudhon cn cho rng mu
thun gia gi tr s dng v gi tr trao i l phn nh mu thun gia s di do (gi tr
s dng) v s khan him (gi tr trao i). Vi l lun ny, Proudhon mun xo m mu
thun H-T, mun bin tt c hng ha thnh tin.
c) L lun v li nhun, li tc:
Theo Proudhon, li nhun cng nghip l hnh thc c bit ca tin cng. Nhng
li tc li khc, n l c s cho s bc lt v cho nn tha sn phm. Do nh t bn cng
thm li tc vo chi ph nn cng nhn va b ct xn tin cng, va khng th mua ht
ton b sn phm. Mun xo b hin trng ny th cn lp ngn hng khng ly li cho cc
nh tiu sn xut v cng nhn vay.
d) L lun v vai tr ca nh nc:
Khi trong x hi mi ngi u t cung cp c phng tin sn xut th s khng
cn giai cp, khng cn nh nc, tt c s thc s t do, bnh ng v t nhin tr thnh
chn chnh, lng thin.
Nhn xt: Hc thuyt kinh t tiu t sn l tng ha sn xut hng ha nh, bnh
vc giai cp tiu t sn v vch ra c mu thun v mt tri ca x hi t bn ch ngha
nhng bin php gii quyt khng trit , khng khoa hc v ku gi iu ha giai cp,
kin ngh cc chnh sch kinh t bo th, ci lng.
******
 Chng IX

HC THUYT KINH T
CA CNXH KHNG TNG

I- HON CNH XUT HIN V C IM CHUNG.

1. iu kin xut hin v vn phi gii quyt:
Ch ngha x hi khng tng l h thng l lun phn nh m c tiu dit ch p
bc, bc lt, bt bnh ng v KT-XH. l sn phm gn lin vi s pht trin ca ch
ngha t bn. Ch ngha x hi khng tng ra i t u th k 16 di dng s khai. Sau
cuc cch mng t sn, ch phong kin sp , ch t bn ch ngha ra i. Lc u
x hi t bn ch ngha c xem l x hi cng bng, t do hn x hi phong kin nhng
n u th k 19 do hu qu cuc cch mng cng nghip, x hi t bn ch ngha bc l
r dn cc mu thun v cc cn bnh, iu ny to ra s phn khng ngy cng ln t
nhiu tng lp x hi, nht l ca giai cp cng nhn. Nhng phong tro cng nhn cha
ln mnh, cha t gic. Giai cp cng nhn cha tr thnh lc lng chnh tr c lp.
Trc tnh trng ch ngha x hi khng tng ra i phn nh s phn khng ca
giai cp cng nhn v nhn dn lao ng trc ch t bn ch ngha v tm kim con
ng xy dng x hi mi.
2. c im ca ch ngha x hi khng tng:
( Da trn quan im kinh t ph phn tnh cht p bc, bc lt v tnh bo th
ca sn xut hng ha TBCN, vch r tnh lch s ca CNTB.
( Da trn s tng tng, c m v dng phng php tuyn truyn, th nghim
xy dng x hi mi.
II- QU TRNH HNH THNH V PHT TRIN CA CNXH KHNG TNG.
1. Th k 16-17:
a) Thomas More (1478-1535):
Xut thn gia nh lut s, nm 1529 tr thnh Hun tc, T tng Anh Quc; mt
trong nhng ngi sng lp CNXH khng tng Anh. Nhng quan im tin b v nhn
o ch ngha a ng n ch mu thun vi vua v b ghp ti phn quc chu hnh
pht cht u.
Tc phm lm ng bt t l cun khng tng (1516) cha cc t tng c bn:
( Xo t hu xy dng cng hu v rung t, t liu sn xut, t liu tiu dng.
( Nh nc kim k, t chc sn xut v phn phi mi sn phm lm ra.
( Thnh ph l trung tm t chc trc tip sn xut; gia nh l t bo kinh t c bn.
Mi gia nh kinh t c ngha v lao ng chung l nng nghip, bt k thnh th hay
nng thn, cn ngh th cng l cng vic ch yu hu nh sut i.
b) Tomado Campanenla (1568-1639):
Xut thn t gia nh th cng, mt trong nhng lnh t ca phong tro gii phng
nng dn . ng b cm t sut 27 nm v vit tc phm ni ting th gii : Thnh
ph mt tri v ti 1637 c xut bn Php. T tng ni bt trong tc phm ny l
ph nhn ch t hu v m c mt x hi c xy dng theo cc yu cu sau:
 ( Mi ngi u c ngha v lao ng nng nghip v mi lnh vc hot ng khc
u c coi trng nh nhau.
( X hi coi trng nhng ngi ti nng v trong x hi khng c tht nghip, khng
c k li bing, n bm.
( Nh nc s nm vic phn phi mi ngi u c tha mn nhu cu cn
thit, khng cn mua - bn nhng c th cn trao i trc tip.
( Linh mc l ngi lnh o thnh ph mt tri theo nguyn tc dn ch kt hp
nguyn tc cai tr ca nhng ngi khn ngoan.
2. Th k 17-18:
a) Jean Meslier (1664-1729):
Xut thn gia nh th dt, hc trng dng. Nm ng 23 tui c phong mc s.
ng c coi l nh ch ngha x hi khng tng u tin ca Php.
Tc phm ni bt ca ng l Di chc, c xut bn sau khi mt, cha cc t
tng c bn: ph nhn ch phong kin, trt t vua cha v nh th. Vch r bn p
bc khng t nguyn ri b c quyn, c li. Gii phng nhn dn l s nghip ca
chnh nhn dn. M c xy dng ch cng x rung t ca nng dn.

b) Gabriel Bonnot de Mably (1707-1785):

Xut thn gia nh qu tc. Sau khi hc xong v nhn chc tu vin trng, ng t b
cuc i tn gio, i vo nghin cu lch s v chnh tr. ng vit khong 30 tc phm
c xut bn ln lt trong 50 nm. Qua cc tc phm ca mnh, ng truyn b l thuyt
v s say m; L thuyt v quyn t nhin v vch r s thi nt ca ch chuyn ch,
do vy m ng b chnh quyn ng thi kt n t chung thn.
Mably xy dng h thng quan im cng sn ch ngha tng i ton din: xy
dng x hi da trn ch cng hu v rung t v t liu sn xut, khng cn giai cp
v cch bit giu - ngho; mi ngi u coi lao ng l ngha v, l nim vinh quang; thc
hin nguyn tc lao ng theo kh nng v phn phi theo nhu cu, gio dc ton dn,
khng mt tin; mi ngi sng theo nguyn tc o c: ng lm cho ngi khc iu
g m mnh khng mun ngi khc lm cho mnh...
c) Gracques Babeuf (1760-1797):
Xut thn nng dn ngho, hc vn d dang nhng ng hiu c bn cht ca ch
chuyn ch nh lm nhn vin lu tr h s, do vy ng tham gia tch cc vo cc
phong tro cch mng. Babeuf vch ra Tuyn ngn ca nhng ngi bnh dn, nu ra
cng lnh hnh ng cho cuc khi ngha ca cc nhm cch mng; nhng b phn bi v
b hnh quyt nm 1797.
T tng c bn ca Babeuf:
( Khi ngha ginh chnh quyn.
( Thc hin chuyn chnh cch mng ca nhng ngi lao ng.
( X hi cng sn l mt cng x ln, mi ngi u phi lao ng; lao ng chn tay
l tiu chun s mt c c quyn cng dn, cn lao ng tr c phi chng minh tnh
c ch thc s ca n i vi t quc; vic sn xut c tin hnh tp trung do chnh
quyn qun l v nm quyn phn phi theo phng chm s phi chng chn tht sao
cho mi ngi u c hng thnh qu chung.
 3. Th k 19:
a) Claude Henrie de Saint Simon (1760-1826):
Xut thn t gia nh qu tc Php, c hc vn cao, giao lu rng ri vi nhiu
ngi ti nng, chu du qua nhiu nc v sng tc rt nhiu tc phm vo thi k thiu
thn, i ngho ca bn thn.
ng li di sn vn hc ln v nm 1865 c in thnh 40 tp. Trong c cc tc
phm nh du s pht trin t tng ca ng: Nhng bc th ca mt ngi Genve
(1803); Khi nim khoa hc v con ngi (1813); Nhng bc th gi mt ngi M
(1817); Quan im v s hu v php ch (1818); Bn v h thng cng nghip (1821).
T tng kinh t - x hi ca ng kh phong ph v sc so:
( Lch s x hi loi ngi l s thay i nhng tiu chun x hi khc nhau da trn
ch s hu.
( X hi t bn ch ngha l x hi y ry c quyn, c li vi bao nghch cnh.
X hi ny cn thay i.
( Cc bin php ha bnh l cc bin php duy nht c th dng nhm mc ch xy
dng, sng to, lp nn nhng thit ch vng chc.
( X hi tng lai s theo ch cng nghip, l ch cui cng ca s pht
trin lch s x hi. N l kt qu ca s tin b hn na ca x hi vi cc c im:
+ m bo cho mi ngi nhng iu kin tt nht tha mn s vui sng. Ch
t hu c ci thin cho li ch x hi.
+ Mi ngi u l ngi lao ng, c t do, bnh ng v a v x hi do nng
lc quyt nh.
+ Giai cp cng nghip l giai cp c tr tu v ch c n mi c nng lc qun l t
nc. Nhng tnh cht qun l s thay i: quyn lc ca thiu s s khng cn thit. Chnh
quyn s do cc nh bc hc, ngh s v cng nghip thc hin.
t n x hi tng lai ny nh s gip ca nh nc t sn v ca giai cp t
sn.
Saint Simon khng vch ra s tt thng ca x hi mi, khng ch r lc lng xy
dng x hi tng lai. Hc thuyt ca ng c cht m c, khng tng.
b) Francois Marie Charles Fourier (1772-1873):
Xut thn t gia nh bun bn nh, l thng nhn nn Fourier hiu r th gii con
bun. ng l ngi c tr nh tuyt diu, l ngi sc so v hc vn c c l nh t hc
l chnh.
Fourier l tc gi ca nhiu tc phm ln: L thuyt v bn giai on pht trin v
nhng s phn chung (1808); Lun vn v hip hi gia nh v cng nghip (1822), v
10 nm sau ti bn vi ci tn gi Hc thuyt v s thng nht ton x hi (1832), Th
gii kinh t mi hay l phng thc hnh ng XHCN hp vi t nhin (1829), l tc
phm trnh by c ng, d hiu v y hc thuyt ca Fourier.
T tng c bn ca Fourier:
( Chia ton b lch s x hi thnh bn giai on vn ng v pht trin t thp ln
cao: mng mui, d man, gia trng v vn minh. Mi giai on c bn thi k pht trin:
th u, thiu nin, trng thnh v gi ci.
 ( Ch ngha t bn l giai on cui cng ca ch vn minh, sau n l nn sn
xut XHCN hay nn k ngh.
( X hi t bn ch ngha l trng thi v chnh ph ca cng nghip, trong s
ngho kh sinh ra t chnh bn thn s tha thi s cnh tranh em li s bn cng cho
ngi lao ng.
( X hi tng lai l x hi bo m, x hi hi ha trong c s thng nht
gia li ch c nhn v li ch tp th, mi ngi u c quyn lao ng v c quyn sng.
( Tin ln x hi tng lai bng cch t chc cc hip hi sn xut v tiu dng,
khng chu s kim sot ca nh nc. Trong hip hi, mi ngi u phi lao ng n
giai on bo m y iu kin sng th chuyn sang giai on hi ha, lc mi
ngi lao ng t nguyn, c hon ton t do, thoi mi. Khi s ham m si ni, tinh t,
sinh ng ca con ngi c thc hin s thc y x hi pht trin hn na d cho x hi
vn cn t hu, cn giai cp.
Nm 1832 Fourier cng mn xy dng cc hip hi Php ri sau M
nhng khng thnh cng.
L lun ca ng va cha cc yu t bin chng, va cha ng yu t khng
tng, c nh hng mnh n nhng ngi k tha ng.
c) Robert Owen (1771-1858):
ng xut thn trong gia nh th cng, t 9 tui i lm thu v lc 20 tui tr
thnh ngi qun l mt trong nhng x nghip ln nht. u nm 1800, Owen tr thnh
gim c nh my New Lanark. , ng th hin nng lc thin ti v t chc v l
nh ci cch y tnh nhn o. Kt hp vi hot ng thc tin, Owen vit nhiu tc phm:
Bo co v x nghip New Lanark (1812); Bo co gi tnh Lanark (1819-1820); nm
1832 xut bn tp ch khng hong v cc tc phm khc.
T tng c bn ca Owen:
( Ph phn gay gt x hi t bn, cho x hi ny l s thng tr ca lng ch k; s
cnh tranh v chnh ph trong sn xut nh hng n phn phi khng ph hp vi bn
cht tch cc ca con ngi.
( Khng nh s cn thit phi xo b t hu vi t cch l ngun gc gy ra tai ha
cho ngi lao ng.
( D on cc c trng ca x hi tng lai:
( khng cn t hu v t liu sn xut.
( cng x lao ng l t chc c s ca x hi mi, hot ng da trn c s lao
ng tp th, cng ng s hu, bnh ng v ngha v v quyn li gia mi thnh vin.
( s tin b ca cng nghip v khoa hc - k thut l nt ch yu ca x hi tng
lai.
( thc hin s trao i cng bng bng cch thay thc o tin t bng thc o lao
ng thng qua cc ca hng trao i lao ng cng bng, gt b thng nhn.
Trong thc t, Robert Owen tm cch thc hin l tng nhn o XHCN ca
mnh, xng vi chnh ph Anh Lut cng xng nhn o cha nhiu quan im
mi ca ng v ci cch x hi. Mi n 1819 ngh vin mi thng qut lut ny nhng ct
xn nhiu. Nm 1824, ng sang M lp cng x S ho hp mi nhng nm 1829 Cng
x b tan r, ph sn; Owen tr v Anh, lc ang c cao tro cng nghip v phong tro
hp tc x ca cng nhn, ng lp Ca hng trao i quc gia v cng b ph sn vo
nm 1834.
Trong cc vn a ra thc hin v xem xt, Robert Owen vn t ra l ngi duy
tm, ng tin vo l tr, vo s thuyt phc, ng khng lu n cc phong tro cch mng
x hi. V vy ng l c s kt hp gia h thng t tng XHCN ca ng vi phong tro
Hin Chng Anh, nhng c hai li tch ri nhau, nn c hai cng tht bi. Mc d vy
Robert Owen cng c cng ln trong vic tm ti v c gng thc hin c m ci t x
hi theo nguyn l CSCN.

*******
 Chng X

HC THUYT KINH T
CA CH NGHA MARX-LENIN

Hc thuyt kinh t ca ch ngha Marx-Lenin l h thng l lun vch r bn cht,

quy lut vn ng ca nn sn xut t bn ch ngha; khng nh x hi t bn ch ngha s
b thay th bi mt x hi mi tin b hn thng qua u tranh giai cp v thc hin cch
mng x hi di s lnh o ca giai cp cng nhn.
I- HON CNH XUT HIN V VN PHI GII QUYT.
1. Hon cnh xut hin:
Hc thuyt kinh t ca ch ngha Marx-Lenin xut hin l do c tin cn thit.
a) Tin kinh t:
Cuc cch mng cng nghip th k 18 Anh thc y i cng nghip c kh ra
i, to c s kinh t cho ch ngha t bn ngy cng pht trin, chn mi, bc l y
cc mu thun ni ti v quy lut vn ng ca nn sn xut hng ha t bn ch ngha.
b) Tin chnh tr - x hi:
Phong tro u tranh ca giai cp v sn ngy cng tng v sang nhng nm 30-40
ca th k XIX, phong tro cng nhn c nhng bc pht trin mi l lin kt cng
nhn trong phm vi c nc chng li ton b giai cp t sn. Tiu biu cho phong tro u
tranh ca giai cp cng nhn trong thi k ny l: cuc khi ngha ca cng nhn Lyon
Php (1831-1834), Phong tro Hin chng Anh (1835-1848); Cuc khi ngha ca cng
nhn dt c (1844).
Tip sau , khi ch ngha Marx xut hin, c bit sao khi Quc t cng sn ra i
th phong tro u tranh ca giai cp cng nhn tr thnh mt l lun mnh m, c cng
lnh v ng li r rng.
c) Tin l lun:
Trong thi k ny nhiu thnh tu t tng x hi xut hin vi Trit hc c in
c, kinh t chnh tr c in Anh, ch ngha x hi khng tng Php, tt c to iu kin
tin l lun cho ch ngha Marx ra i.
2. Vn phi gii quyt:
Tm hiu ton b qu trnh vn ng, pht trin ca ch ngha t bn, pht hin quy
lut kinh t chi phi qu trnh . Chng minh bn cht bc lt v thuyt minh vai tr lch
s th gii ca giai cp cng nhn.
II- QU TRNH HNH THNH V PHT TRIN HC THUYT KINH T CA
CH NGHA MARX-LENIN.
1. Thi k Marx-Engels (1843-1895):
Marx v Engels l hai ngi bn ch thn, cng sng lp ch ngha Marx v l nhng
ngi u tin xy dng v pht trin kinh t chnh tr hc Marxist.
a. Giai an hnh thnh c s trit hc v phng php lun ca kinh t chnh tr hc
Marxist (1843-1848).
 b. Giai on xy dng h thng cc phm tr v quy lut kinh t ca kinh t chnh tr
hc Marxist (1848-1867).
c. Giai on hon thin kinh t chnh tr hc Marxist (1867-1895).
2. Thi k Lnin: u th k XX n 1924.
Lnin nghin cu ch ngha t bn trong iu kin chuyn t giai on t do cnh
tranh sang c quyn v nghin cu CNXH xut pht t thc tin cch mng XHCN
nc Nga, do Lnin pht trin v hon thin mt bc kinh t chnh tr hc Marxist
v a n chuyn dn sang kinh t chnh tr Marx-Lnin, trong Lnin pht trin l
lun v CNXH, c bit l v cc nhim v trong thi k qu ln CNXH.
3. Thi k sau Lnin n nay (1924-nay):
S nghip xy dng CNXH cc nc t yu cu cho cc ng Cng sn pht
trin hn na hc thuyt kinh t ca ch ngha Marx-Lnin ngang tm thi i.
III- CC I BIU V CC T TNG KINH T NI BT.
1. Friedrich Engels (1820-1895):
a. S lc tiu s: Engels sinh ti thnh ph Barmen, nc Ph, con ch hng bng.
ng l nh t tng, nh trit hc, nh kinh t hc, nh s hc, ng tinh thng nhiu ngn
ng khc nhau.
Engels l mt trong nhng ngi u tin c cng xy dng ch ngha duy vt bin
chng v ch ngha duy vt lch s, c nhn sinh quan cng sn ch ngha v ng bnh vc
quyn li cho giai cp cng nhn.
b. Tc phm v t tng kinh t ch yu:
+ i cng ph phn chnh tr kinh t hc (1844): ng ng trn lp trng
XHCN ph phn kinh t chnh tr t sn v quy lut nhn khu ca Manthus.
+ Tnh cnh giai cp cng nhn Anh (1845) : lun chng khoa hc cho s mnh
u tranh ginh s gii phng cui cng cho mnh ca giai cp cng nhn.
+ Gia nh thn thnh (1844), H t tng c (1846) vit cng vi Marx: vch
ra cc nguyn l ca ch ngha duy vt bin chng v ch ngha duy vt lch s.
+ Tuyn ngn ng Cng sn (1848) vit cng vi Marx: y l tc phm kinh
in ca ch ngha cng sn khoa hc, vch r s mnh lch s ca giai cp v sn.
+ Chng Duhring (1878) : mt trong nhng tc phm kinh t v trit hc xut sc
nht ca Engels, trong ng trnh by v pht trin thm hc thuyt kinh t ca Marx.
+ Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca nh nc (1848): Engels vch
ra qu trnh pht trin ca s phn cng x hi v sn xut hng ha, s ra i ca ch t
hu v t liu sn xut v s phn chia x hi thnh cc giai cp i khng.
Sau khi Karl Marx mt, Engels c cng ph trch chnh l v xut bn tip quyn II
(1885) v quyn III (1894) ca b T Bn.
F. Engels l ngi u tin tin vo lnh vc kinh t chnh tr v sn v gp phn
to ra bc ngoc cch mng trong kinh t chnh tr hc. ng l lnh t c tha nhn v
l lun v c v thc tin ca phong tro cng nhn quc t.
2. Karl Marx (1818-1883):
 a. S lc tiu s: Xut thn t gia nh phong lu, c hc thc, ngi c gc Do
Thi. Nm 1814 t hc v tin s trit hc. Nm 1842 bc vo lnh vc hot ng bo
ch, sau tm hiu, nghin cu v kinh t chnh tr hc v tr thnh mt trong nhng
ngi t nn mng cho kinh t chnh tr hc v sn.
Karl Marx l mt trong nhng ngi u tin xy dng ch ngha bin chng v ch
ngha duy vt lch s, c nhn sinh quan Cng sn ch ngha khoa hc. ng s dng thng
tho phng php tru tng ha khoa hc trong nghin cu kinh t chnh tr kt hp hi
ha vi cc phng php khc. ng l ngi i biu cho quyn li ca giai cp cng nhn
v nhn dn lao ng.
b. Cc tc phm:
+ M u cho l lun kinh t ca Karl Marx l cc tc phm: S khn cng ca
Trit hc (1847); Tuyn ngn ca ng Cng sn (1848); Lao ng lm thu v t
bn (1849).
+ Thnh cng ln lao u tin l cun Gp phn ph phn khoa hc kinh t chnh
tr (1859), trong trnh by l lun gi tr - lao ng v tin.
+ Tc phm ni ting ton th gii Das Kapital (1867) sau c F. Engels tip
tc xut bn : lun chng cc quy lut vn ng ca ch ngha t bn v xy dng hon
chnh cc hc thuyt kinh t.
c. Cc l lun kinh t ch yu:
Karl Marx xy dng hc thuyt kinh t ca mnh da theo mt quan im mi, khoa
hc v i tng ca kinh t chnh tr hc. ng a khi nim mi quan h sn xut v
xc nh quan h sn xut l i tng nghin cu ca kinh t chnh tr hc. ng nghin
cu n trong mi quan h bin chng vi lc lng sn xut v kin trc thng tng
vch ra bn cht v quy lut kinh t chi phi s vn ng ca x hi loi ngi, c bit l
x hi t bn ch ngha. ng s dng phng php nghin cu l tru tng ha khoa hc
phn tch i su vo bn cht bn trong ca cc hin tng kinh t, qu trnh kinh t
t xy dng khi nim, phm tr, pht hin quy lut v hon chnh cc l lun kinh t,
hc thuyt kinh t.
+ L lun gi tr - lao ng: h thng ho kin thc ca nhng ngi i trc, pht
hin tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ha, phn tch mt cht, mt lng ca
hng ha v lm r mi quan h gia gi tr s dng - gi tr - gi tr trao i - cc hnh thi
gi tr - Tin.
+ L lun v s chuyn ha ca Tin thnh t bn.
+ L lun v s vn ng ca t bn v vch ra quy lut gi tr thng d trong sn
xut hng ha TBCN.
+ L lun v t bn bt bin v t bn kh bin vch r ngun gc ca gi tr
thng d, qua vch r v chng minh quan h bc lt trong x hi TBCN.
+ L lun v s chuyn ha dng thi ca (m) vch r ngun gc bc lt ca cc
thu nhp di CNTB, t ku gi giai cp cng nhn phi on kt li chng tr vi
ton th giai cp t sn.
+ L lun v li nhun bnh qun vch r mi quan h va thng nht va mu
thun gia cc nh t bn trong vic bc lt cng nhn v cho thy bn cht bc lt c
che du nh th no.
 + L lun v tch ly TBCN: vch r hu qu ca vic s dng (m) vo ti sn xut,
t chng minh nn tht nghip tt yu v tnh trng bn cng ho trong x hi TBCN.
+ L lun v ti sn xut x hi: vch r cc iu kin cho s pht trin cn i v
ch r kh nng khng hong kinh t chu k ca sn xut TBCN.
Qua l lun ca mnh, Karl Marx chng minh mt cch khoa hc bn cht bc lt
ca ch ngha t bn, pht hin quy lut kinh t c bn chi phi s vn ng, pht trin ca
CNTB, vch r xu hng thay th XHTBCN bng x hi mi di s lnh o ca giai
cp cng nhn thng qua cch mng. ng c hai cng hin v i l hon thin, pht
trin ch ngha duy vt lch s, pht hin v pht trin hc thuyt gi tr thng d; ng
tham gia nhit tnh vo phong tro u tranh ca giai cp cng nhn v c tha nhn l
lnh t ca phong tro cch mng, l nh kinh t hc li lc xut sc, khng l ca thi i.

3. V.I. Lnin (1870-1924):

a) S lc tiu s:
Lnin xut thn gia nh tri thc, tt nghip i hc 1891. ng bc ln v i chnh
tr vo nhng nm 90 ca th k 19, l nh l lun kinh t, l lun trit hc xut sc. ng l
ngi sng lp ra ng Cng sn Lin X, ngi t chc ra nh nc X Vit.
ng l ngi nm vng quan im duy vt bin chng v phng php tru tng
ha khoa hc kt hp vi cc phng php khc trong nhn thc, nh gi, xem xt...cc
qu trnh kinh t v hin tng kinh t. ng l ngi trit bnh vc v bo v cho quyn
li ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng mt cch sng to v y bn lnh chnh tr
kin cng.
b. Tc phm v t tng kinh t ch yu:
+ Bo v v pht trin hn na hc thuyt kinh t ca Karl Marx qua tc phm s
S pht trin ca ch ngha t bn Nga (1899).
+ Sng to ra hc thuyt v ch ngha quc- giai on pht trin cao ca ch
ngha t bn qua cc tc phm: V khu hiu lin minh chu u (1915); Ch ngha
quc - giai on tt cng ca ch ngha t bn (1916); CNQ v s phn bit ca
CNXH (1916).
+ t c s cho l lun v kinh t chnh tr hc trong thi k qu ln ch ngha x
hi da trn c s hc thuyt kinh t ca Karl Marx v tng kt kinh nghim ca nhng
nm u xy dng CNXH.
( Nhng nhim v trc mt ca chnh quyn x vit (1918): Nhn mnh tnh tt
yu, khch quan ca vic pht trin c k hoch - cn i nn kinh t quc dn v yu cu
bc thit ca vic tng nng sut lao ng khng ngng di CNXH.
( Bn v thu lng thc (1921): lun chng ton din cho chnh sch kinh t mi
nhm pht trin nn kinh t hng ha c nhiu thnh phn theo c ch iu tit hn hp.
( Bn v ch hp tc (1923) : ra k hoch hp tc ha vi cc nguyn tc c
bn nhm thu ht nng dn vo vic xy dng CNXH.
Qua cc tc phm ca mnh V.I.Lnin th hin s k tc xut sc hc thuyt kinh
t ca Marx, Engels v bng hot ng CT-XH ng xy dng mi l lun cho CNXH
hin thc v thc t lnh o vic xy dng ch ngha x hi hin thc Lin X,
nhng vic mu st buc ng phi nm bnh v ra i khi ti nng cn trn y ha hn.
ng c nh gi l nh l lun sc xo v l lnh t ca phong tro cch mng v sn
ton th gii.
Nhn xt: Hc thuyt kinh t Marx-Lenin c nhng ng gp lch s nht nh trong
s pht trin ca x hi loi ngi.
+ Karl Marx v Friedrich Engels thc hin cuc cch mng trong khoa kinh t
chnh tr hc : cung cp v kh l lun cho phong tro cng nhn, a khoa hc kinh t
chnh tr vt qua cc vn m kinh t chnh tr t sn c in khng vt qua c bng
cc pht hin l lun mi ca mnh: tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ha, hc
thuyt (m); ch ngha duy vt lch s.
+ Vladimir Ilich Lnin thc hin cch mng chnh tr v cch mng x hi xa
b x hi c t bn ch ngha v xy dng x hi mi x hi ch ngha, a kinh t chnh
tr hc v sn tr thnh kinh t chnh tr hc Marx-Lenin - c s l lun cho ng li kinh
t ca cc ng Cng sn trong xy dng x hi mi.

*******
 Chng XI

HC THUYT KINH T T SN CN I

Hc thuyt kinh t t sn cn i l h thng l lun c khuynh hng mun i

mi, b khuyt cho cc lp lun ca trng phi kinh t chnh tr t sn c in.
c trng v phng php lun ca trng phi kinh t c in l phng php
phn tch vi m (Micro -Analyse). l cch lp lun kinh t xut pht t con ngi
mu kinh t tm ra ci nh lut chi phi cc sinh hot kinh t ri khi qut ha ci
nh lut cho ton x hi. Vi phng php lun nh vy, h thng l lun ca h dn
dn bc l cc khim khuyt sau:
+ Lp lun qu tru tng, my mc v vy i khi thiu c th, chnh xc.
+ Khng ch tnh cht bin ng ca cc d kin kinh t lm cho cc lp lun kinh
t mang tnh cht c nh, bt bin.
+ Khng ch n khi cnh tm l, phi l trong hnh vi kinh t ca cc ch th c
th m ch da vo con ngi mu kinh t do vy lp lun thiu tnh thc t v thit thc.
c trng v phng php lun ca hc thuyt t sn cn i l khuynh hng
mun cch tn ; b khuyt cho t tng t sn c in bng cch:
( Thc t ha t tng kinh t c in cho ph hp vi khng gian v thi gian.
( a yu t tm l vo phn tch cc hnh vi kinh t, c bit l vo vic phn
tch khi nim gi tr ca hng ha.
( a vai tr ca cc t chc x hi vo vic phn tch cc hnh vi kinh t.
( p dng phng php phn tch i lng (Micro - Analyse) b khuyt cho cc
lp lun ca phi c in v cc nh lut kinh t tm v m.
I- HC THUYT KINH T CA TRNG PHI C IN MI.
1. S xut hin v c im chung:
a) S xut hin: Do cc nguyn nhn sau:
+ Mu thun vn c ca ch ngha t bn ngy cng trm trng vo cui th k XIX
u th k XX th hin tnh trng tht nghip ngy cng ph bin do khng hong kinh t
ngy cng trm trng lm tng thm mu thun giai cp gia giai cp t sn v v sn.
+ S chuyn bin mnh m ca ch ngha t bn t do cnh tranh sang ch ngha t
bn c quyn cc nc t bn pht trin lm ny sinh nhiu hin tng kinh t, qu trnh
kinh t i hi c l lun kinh t mi phn tch, gii thch.
+ S xut hin ca ch ngha Marx vi bn cht cch mng v khoa hc vch r
s dit vong khng trnh c ca ch ngha t bn do tr thnh i tng ph phn
mnh ca cc nh kinh t hc t sn.
Tt c cc nguyn nhn trn t ra yu cu cho s xut hin nhng hc thuyt
kinh t mi thay th cho cc l lun ca trng phi t sn c in, trong c trng phi
c in mi.
b) c im chung:
+ Da vo yu t tm l ch quan gii thch cc hin tng v qu trnh kinh t -
x hi.
 + Chuyn i tng nghin cu sang lnh vc trao i, lu thng v nhu cu vi cc
n v kinh t ring bit. Ch trng t s phn tch kinh t trong cc x nghip ring l, c
th rt ra cc kt lun chung cho ton x hi. V vy, phng php nghin cu ca h l
phng php phn tch vi m.
+ Mun a khi nim kinh t hc thay cho khi nim kinh t chnh tr hc.
+ Tch cc p dng ton hc vo phn tch kinh t nn cn c gi l Trng phi
kinh t - ton hc.
+ Pht trin rng ri nhiu nc vi cc trng phi khc nhau:
( Thi k u: cui th k XIX, trng phi ny ng h t do cnh tranh, chng li
s can thip ca nh nc.
( Thi k sau: u th k XX, trng phi ny t nhiu mang t tng nh nc can
thip vo kinh t v s dng phng php phn tch v m.
2. Trng phi gii hn Vienne (o):
a. nh lut nhu cu ca Herman Gossen (1810-1858):
+ Herman Gossen l tin bi ca trng phi Vienne.
+ Tc phm ch yu : S m rng cc nh lut giao tip ca con ngi trong
ng trnh by t tng ch li gii hn v nh lut nhu cu.
+ Ni dung nh lut nhu cu:
Nhng nh lut chi phi x hi l nhng nh lut tt p: mun thc hin li ch
cho chnh mnh, con ngi tt yu tch cc gp phn vo li ch chung x hi. Mun
thc hin li ch tt yu phi tho mn nhu cu v mun tho mn nhu cu, con ngi phi
chu s chi phi ca mt s nh lut.
nh lut 1:
Ngi ta c th tha mn nhu cu bt k nu bit s dng mt sn phm c kh nng
tho mn nhu cu . Cng ca nhu cu gim dn nu c s gia tng sn phm tha
mn. Nhu cu s khng cn na nu ngi ta c tho mn nhu cu n tt , nu b
buc phi tip tc tiu dng ngi ta s cm thy v cng kh s.
C th dng th sau y din t t tng ca H.Gossen.
Cng nhu cu
y

s sn phm
O x1 x2 x3 x

Hnh 1: Cng nhu cu gim dn

khi sn phm tng t x1 n x3 th cng nhu cu gim t y1 n y3.
 nh lut 2:
C nhn thc c nhu cu ca mnh v hiu r phng tin tha mn nhu cu. Do
vy, nu bit suy lun tnh ton, c nhn s sp xp nhu cu theo mt th t no da vo
cng tha mn nhu cu v mun c nhn t s tha mn nhu cu ti u nht.
Trong i sng thc t, nu bit tnh ton tiu dng sn phm, con ngi s c
tho mn tt nht nhu cu.
Thu nhp cng t th tiu dng cng thu hp vo cc nhu cu s ng, thit yu nht.
Thu nhp cng cao th tiu dng cng m rng sang cc nhu cu sang trng, xa x.
b. L thuyt sn phm kinh t ca trng phi Vienne:
Sn phm kinh t chnh l vt phm c ch v khan him.
C bn tiu chun nh gi sn phm kinh t :
( Vt phm ny tha mn c nhu cu hin i.
( Con ngi bit r cng dng ca vt phm.
( Vt phm phi di dng s dng c.
( S lng vt phm c hn.
c. L thuyt gi tr ca trng phi thnh Vienne:
c im:
+ L l thuyt gi tr ch li, gi tr ch quan.
+ K tha t tng kinh t ca cc nh l lun kinh t i trc: Xenophon (444-
356); Turgot (1727-1781); J.B.Say (1767-1832).
+ C nt khc bit: kt hp phm tr kinh t vi phm tr ton hc a ra phm
tr mi l ch li gii hn (Marginal Utility) hay ch li bin t v gi tr - ch li gii
hn.
Ni dung:
* L thuyt ch li gii hn:
Nm 1854, Herman Gossen - kinh t gia ngi c, tin bi ca Trng phi o
a ra t tng v ch li gii hn v quy lut nhu cu. Vo cc nm 70 ca th k
XIX, cc nh kinh t hc nh Karl Menger (1840-1921), Bohm Bawerk (1851-1914) v
Von Wiser (1851-1926) pht trin t tng trn thnh l thuyt kinh t ch yu ca
trng phi o.
( ch li, theo quan im ca cc hc gi o, l c tnh c th ca vt phm c th
tha mn nhu cu no ca con ngi. ch li ca vt phm c xc nh cn c vo
mi quan h gia khch quan v ch quan, gia nhu cu ca ch th vi tnh c ch ca vt
phm. C bn loi ch li trong mt vt phm:
( ch li khch quan : ch li vn c ca vt phm. V d: go tt yu s thnh cm
d do ai nu.
( ch li ch quan: ch li gn lin vi vic tha mn nhu cu c th no ca ch
th. V d: go dng nu cm tha mn nhu cu n, go dng nu ru tha mn nhu cu
ung...
( ch li tru tng: ch li chung ca vt phm. V d : go phc v sn xut v tiu
dng.
 ( ch li c th: ch li gn lin vi mt s lng c th ca vt phm. V d: Cn
2kg go nu cm.
( Theo tng ln ca vt phm tha mn nhu cu th mc bo ha v vt
phm tng ln cn mc cp thit ca nhu cu gim xung.
Vt phm a thm tha mn nhu cu c khi lng ch li t hn vt phm a
ra trc. Khi khi lng vt phm c hn th vt phm a thm cui cng l vt phm
gii hn v n c ch li gii hn, ch li gii hn ny quyt nh ch li ca mi vt
phm cng loi.
V d: Mt ngi cn dng 4 thng nc trong ngy.

Thng nc tha mn nhu ch li

cu
1 Cp thit nht 9
2 t cp thit hn 7
3 t cp thit hn na 5
4 Khng cp thit 3
my

ch li gii hn trong trng hp ny l 3, v s quyt nh ch li ca c 4 thng

nc, tc l c 4 thng nc u c ch li bng nhau l 3.
( Nu s sn phm c tng ln mi th ch li gii hn c th dn n khng. Vi
v d trn, nu nc c qu nhiu, khng cn khan him na th nc s ch c ch li tru
tng, tc ch li chung.
* L thuyt gi tr gii hn:
Thuyt ny ph nhn l lun gi tr - lao ng ca trng phi c in v ca Karl
Marx.
Trong lch s, cc nh kinh t th k XVII cho rng ch li quyt nh gi tr,
pht trin t tng ca Xenophon. Ci mi ca cc hc gi kinh t o l cho rng : ch li
gii hn ca vt phm cui cng a ra tha mn nhu cu s quyt nh gi tr vt phm
gii hn v gi tr gii hn ny s quyt nh gi tr ca tt c cc vt phm khc.
Khi s lng sn phm tng ln th do ch li gii hn gim xung nn gi tr gii
hn cng s gim dn, ko theo tng gi tr gii hn gim dn. T s phn tch ny,
trng phi o i n kt lun:
Mun c nhiu gi tr phi to ra s khan him.
( L thuyt gi tr ca Karl Menger.
( C s quyt nh gi tr: khng bt ngun v tu thuc lao ng m ty thuc
hon ton vo tnh cht quan trng nhiu hay t do s xt on ch quan ca mi c nhn.
C s quyt nh gi tr ca vt phm l do mt mi tng quan gia kh nng tha
mn nhu cu vi mc cp bch ca nhu cu, mi tng quan ny do c nhn phn on,
o lng, so snh...
( Quan h gia gi tr v gi tr s dng:
 ( Ty mc ch s dng gi tr s dng v tu theo s lng hin c m vt phm c
gi tr nhiu hay t.
Nu s lng vt phm nhiu th vic s dng vt phm vo nhu cu quan trng nht
s quyt nh gi tr ca vt phm.
( Vi cng cng dng, p ng cng mt nhu cu, gi tr ca mi vt phm s khc
nhau nhng gi tr ca vt phm a thm sau cng tha mn nhu cu s n nh gi tr
chung cho cng loi sn phm.
( Quan h gia gi tr v gi tr trao i:
Karl Menger cho rng yu t tm l ch quan ng vai tr quyt nh gi tr trao i.
tin hnh trao i, cc ch th u tnh ton cn c trn nhu cu v c hai bn s
tin hnh trao i sn phm cho nhau khi c hai bn u tin rng vt phm m h b ra c t
gi tr hn vt phm h thu v v ch khi no c li th ch th mi chu trao i.
V d : Hai nng dn A v B u c b v nga.
( A c nhiu b t nga nn gi tr bin t ca nga cao hn b.
( B c nhiu nga t b nn gi tr gii hn ca b cao hn nga.
Gi tr ca b, nga c sp xp nh sau:

B Nga
A 10 9 8 7 6 5 4 987
B 987 10 9 8 7 6 5 4

Hai nng dn A v B c thang gi tr v b v nga khc nhau nn nhn thy vic

trao i l c li cho h trong phm vi trao i nht nh.
Khi trao i ln 1 : A mt B7 vi gi tr 4 nhng thu v N4 vi gi tr 6 - li c 2
gi tr.
B mt N7 vi gi tr 4 nhng thu v B4 vi gi tr 6 - li c 2 gi
tr.
C hai nng dn A, B quyt nh trao i.
Khi trao i ln 2: A mt B6 vi gi tr 5 nhng thu v N5 vi gi tr 5 - khng li,
khng l.
B mt N6 vi gi tr 5 v thu v B5 vi gi tr 5 - khng l, khng li.
C hai nng dn A, B u do d v ty thuc nhu cu ca mi bn.
Khi trao i ln 3: A mt B5 vi gi tr 6 v thu v N6 vi gi tr 4 - l mt 2 gi tr.
B mt N5 vi gi tr 6 v thu v B6 vi gi tr 4- l mt 2 gi tr.
C hai nng dn A, B u khng tham gia trao i.
T s phn tch trn, K.Menger ch ra hai iu kin thc hin hnh vi trao i:
( C hai bn cng c li.
( Sn phm ca ngi ny l d tha nhng ngi kia l khan him v ngc li.
Karl Menger cho rng hnh vi trao i to ra ch li nn phi tha nhn tnh cht sn
xut ca n.
( L thuyt gi tr ca Bohm Bawerh (1851-1914):
K tc l thuyt gi tr ca K.Menger v i su phn tch cc hnh thc gi tr.
 Theo ng, mt vt phm c th c 4 hnh thi gi tr:
( Gi tr s dng khch quan : cng dng vn c ca vt phm c dng vo cng
vic no .
( Gi tr trao i khch quan : cng dng vn c ca vt c lm c s cho quan h
trao i.
( Gi tr s dng ch quan: con ngi nhn thc cng dng vn c ca vt phm
dng vo cc cng vic c th.
( Gi tr trao i ch quan: con ngi nhn thc cng dng vn c ca vt phm
xy dng quan h t l trong trao i.
V d: T sch c gi tr s dng khch quan : cung cp kin thc. T sch c gi tr
trao i khch quan: cng dng cung cp kin thc ca t sch l c s gip trao i sch
ly vt phm khc.
T sch c gi tr s dng ch quan: khi t sch thuc v mt nh tri thc bit tn
dng v khai thc t sch vo vic nghin cu, tra kho, bin son ti liu.
T sch c gi tr trao i ch quan: khi t sch thuc v mt nh bun bit gom
gp, thu thp cc sch qu tin hnh trao i.
( L thuyt gi tr ca Von Wiser (1851-1926):
Von Wiser i su phn tch s tch ri gia gi tr v ch li v tm hiu vai tr
ca hai khi nim ny trong i sng thc t.
Khi s lng sn phm cng tng tha mn nhu cu th ch li gii hn s gim
dn ko theo s gim st ca gi tr gii hn v lm cho tng gi tr gii hn cng
gim.
Trong v d v cc thng nc trn, thng th t l sn phm gii hn c gi tr
l 3 do ch li gii hn qui nh.
Xt v mt gi tr : tng gi tr ca c bn thng nc theo gi tr bin t l : 3 x 4 =
12
Xt v mt ch li: tng li ch theo tng thng nc l :
9 + 7 + 5 + 3 = 24
Nh vy l c s tch ri gia li ch v gi tr. S tch ri ny dn n s tranh
chp gia hai nim.
( Theo nim ch li th cng to nhiu vt phm th cng c nhiu ch li.
( Theo nim gi tr th cng to nhiu vt phm th gi tr gii hn cng gim v t
a n s gim st ca gi tr tng cng.
Nhng nu sn phm tng ln mi th ch li gii hn c th tin ti khng v lc
vt phm ch c ch li tru tng, v khi vt phm c ch li tru tng th ch li
khng to ra gi tr.
Nhng nu mun tng gi tr th phi gii hn sn xut, to ra tnh trng khan him.
Vi lp lun ny ca Von Wiser, nhng ngi hot ng trong nn kinh t th trng
mun t u th trong trao i th phi to tnh trng khan him, trong nn kinh t phc li
th nn m rng sn xut, tng s lng sn phm.
d. L thuyt v li nhun, li tc:
L thuyt ny i lp vi l thuyt gi tr thng d ca karl Marx, nhng cc hc gi
trng phi o cng khng c s nht tr hon ton v bn cht ca li nhun, li tc.
 Karl Menger cho rng li tc l mt khon tr cho s tham gia ca t bn vo vic
tham gia sn xut to ra sn phm.
Bohm Bawerk cho rng li tc l s sai bit gia s nh gi ch quan cao hn i
vi ca ci hin ti (ca ci tiu dng) v s nh gi ch quan thp hn i vi ca ci
tng lai (t liu sn xut), do li tc khng phi l hin tng c th ca mt ch
m l hu qu tt yu ca cc hot ng kinh t chu nh hng ca yu t tm l ch
quan.
V d: mt ngi c nhu cu cn c tha mn trong hin ti, nu c ngi ha cho
10.000 ngay by gi hay cho 20.000 trong 10 nm ti, th ngi ny s chp nhn ly ngay
10.000 d sau mt nm phi hon li 10.100, 100 ph thm c gi l li tc l hu
qu ca tm l coi trng hin ti, xem nh tng lai ch li tc khng do hot ng ca t
bn mang li.
Tng t, lao ng c coi l ca ci tng lai, do trong mi thi im nht
nh n phi c tr gi thp hn gi tr sn phm ca n.
Von Wiser cho rng s phn phi li tc khng ph thuc vo ch chnh tr m l
kt qu ca cc nh lut t nhin: ai gp phn bao nhiu vo qu trnh sn xut th s
hng phn thu nhp tng xng by nhiu.
Theo Von Wiser, sn xut ch l s phi hp gia ba yu t: t nhin, t bn, lao
ng. Ty thuc tnh cht ca mi loi, ca sn xut m s ng gp ca mi yu t trn s
nhiu hay t. S phi hp gia cc yu t c th c phng trnh ha v bng phng
php ton hc cc nh nghin cu c th tnh ton gi tr ca tng yu t v tm ra lng
thu nhp tng ng cho tng yu t. iu ny c ngha l cc hin tng thu nhp nh a
t, li nhun, li tc, tin lng lun lun tn ti trong x hi loi ngi ch vi cc hnh
thc khc i m thi.
3. Trng phi gii hn M:
i biu ca trng phi ny l John Bates Clark (1847-1938):
+ L gio s i hc tng hp Colombia.
+ Phn kinh t chnh tr thnh:
( kinh t tng hp : nghin cu cc quy lut chung.
( kinh t tnh: nghin cu cc quy lut trong trng thi tnh, tc trong trng thi x
hi, quy m t bn - cng nhn, mc k thut v nhu cu x hi, tt c khng i.
( kinh t ng: nghin cu cc quy lut kinh t trong iu kin vn ng, t l
gii cc nguyn nhn vi phm s cn bng v s di chuyn t trng thi cn bng ny sang
trng thi cn bng khc.
J.B.Clark nghin cu nhiu vn ca kinh t tnh v a ra cc l thuyt: nng
sut gii hn, l thuyt phn phi. Con trai ng l John Maurice Clark (1884-1963)
nghin cu kinh t ng.
a) L thuyt Nng sut gii hn:
L thuyt ny da trn c s cc l thuyt:
L thuyt Ba nhn t ca Say; l thuyt Nng sut bt tng xng ca
D.Ricardo v l thuyt ch li gii hn ca trng phi Vienne.
Theo David Ricardo, khi iu kin ca cc nhn t khc khng i, th s gia tng
thm ca mt nhn t sn xut no s lm cho nng sut ca nhn t tng thm gim
i.
 V d: khi quy m t bn khng i, nhng s lng cng nhn c tng ln th nng
sut ca cng nhn mi s thp hn so vi cng nhn thu trc.
Phi hp cc l thuyt trn, J.B. Clark cho rng: ch li ca lao ng tng thm li
gim st, do vy ngi cng nhn c thu sau cng l cng nhn gii hn to ra sn
phm gii hn theo nng sut gii hn. Nng sut gii hn ny quyt nh nng sut ca
tt c cc cng nhn khc.

Lao ng (ng) Sn lng Nng sut ca lao

(kg) ng tng thm
(kg/ng)
0 0
1 2000 2000
2 3000 1000
3 3500 500
4 3800 300
x
2000

1000
500
300
0 1 2 3 4 y
b) L thuyt phn phi ca Clark:
T l thuyt Nng sut gii hn, Clark a ra l thuyt v tin lng, li nhun.
Da vo l thuyt Nng lc chu trch nhim ca cc nhn t sn xut, Clark cho
rng v cng nhn c lao ng, nh t bn c t bn, h u chu trch nhim i vi cc
yu t nn h u nhn c sn phm gii hn tng ng.
Ngi cng nhn s nhn c tin lng theo mc tin lng ca ngi cng
nhn gii hn.
V d: C 4 ngi cng nhn, ngi cng nhn th nht to c mt gi tr l 9
la, ngi th hai c 7 la, ngi th ba c 5 la, ngi th t c 3 la. Vy
tin lng ca mi cng nhn khng do nng sut lao ng chung qui nh m do nng sut
gii hn ca ngi cng nhn cui cng quyt nh, tc l bng 3 la. Bng cch ny,
khng h c s bc lt xy ra, cng nhn lnh c ci m h sn xut ra.
Nu nng sut lao ng gii hn cng cao th lng cng cao, nhng tin lng cn
ty thuc vo s lng cng nhn, nu cng quy m t bn th s cng nhn cng tng s
lm cho nng sut gii hn cng gim, do vy cuc u tranh chng tht nghip l khng c
cn c kinh t.
Nh t bn s nhn phn li nhun do nng sut gii hn ca t bn quyt nh. V
lao ng v t bn u l nhn t ca sn xut nn u tham gia vo qu trnh to ra gi tr;
nh t bn s nhn phn gi tr cn li do 4 cng nhn kt hp lao ng ca h vi t bn
to ra.
 Theo v d trn, tng gi tr do 4 cng nhn to ra l: 9 + 7 + 5 + 3 = 24. Nhng
cng nhn ch nhn c lng tin lng tng cng l : 3x4= 12 v b nh hng ca
nng sut gii hn ca ngi cng nhn gii hn. Phn cn li, tc 12 la l li nhun
ca nh t bn, do nng sut gii hn ca t bn quyt nh Nh vy l trong trng thi tnh
ca nn kinh t quan h gia nh t bn v cng nhn l hon ton bnh ng, khng c bc
lt.
4. Trng phi Lausanne (Thy S):
Trng phi Tn C in xut hin Thy S vo cui th k XIX, u th k XX
v pht trin thnh trng phi Lausanne vi cc i biu xut sc l Lon Walras (1834-
1910) v Wilfredo Damaso Pareto (1848-1923).
* Lon Walras:
y l nh kinh t hc ngi Php nhng c chnh ph Thy S mi ging dy
thnh Lausanne gn nh sut i.
ng c nhiu tc phm tiu biu nh : Nguyn l kinh t chnh tr hc thun tu, l
thuyt v ngun ca ci x hi. Nghin cu v kinh t hc x hi, l thuyt v phn phi
ca ci, Nghin cu kinh t chnh tr hc ng dng, l thuyt v sn xut ca ci x hi.
ng a ra nhiu l thuyt, ni bt l l thuyt gi tr, l thuyt gi c v l thuyt
thng bng tng qut.
a) L thuyt gi tr:
+ Da trn c s l thuyt gi tr gii hn ca trng phi Vinne v l thuyt khan
him ca ngi cha l Auguste Walras.
( Theo A.Walras : gi tr pht sinh t tnh trng bt cn xng gia cung v cu.
Mt vt c gi tr khi cu > cung (khan him).
Mt vt mt gi tr khi cu < cung (d tha).
( Theo trng phi Vienne: gi tr ca vt phm ty thuc tng quan gia kh nng
tha mn nhu cu ca vt phm vi cng nhu cu ca mi c nhn.
S lng vt phm cng tng th ch li gii hn cng gim ko theo gi tr gii
hn gim dn.
+ Kt hp hai quan im trn, Lon Walras cho rng: Gi tr l tt c nhng vt hu
hnh hay v hnh ang trong tnh trng khan him. Cc vt c ch cho tt c v s
lng ca vt li c hn.
b) L thuyt gi c:
( Trao i l hin tng x hi c tin hnh trn th trng.
( Theo Lon Walras ton th cc hot ng kinh t thc ra l gip thc hin trao i
ton din di cc hnh thc khc nhau:
( Phn phi thu nhp quc dn l s trao i gia kt qu v phn ng gp ca cc
yu t sn xut nh t bn, t ai, lao ng.
+ a t: phn thu nhp m ch x nghip phi a ra i ly s tham gia ca a
ch.
+ Li tc: i ly phn ng gp ca t bn tin t.
+ Li nhun: i ly cng lao ca cc nh kinh doanh.
+ Tin lng: i ly sc lao ng ca cng nhn.
 ( Tit kim l hnh thc trao i nhm em quyn s dng hin ti i ly quyn
hng th tng lai.
( Sn xut chnh l thc hin s trao i ton din gia cc thnh phn tham gia
v em li sn phm cn thit tha mn nhu cu cho cc bn tham gia.
( Trn th trng t do cnh tranh, hai bn A, B trao i vi nhau, h u mun trao
i sn phm mnh tha - khng cn ly sn phm mnh thiu - cn. Nh vy, cung ca A
to thnh cu ca B. ng cong cung l ng cong cu, cho nn ch cn nghin cu
ng cong cu c th tm ra iu kin cn bng ca hai ngi tiu dng, l iu kin
m:
+ Hai bn u t li ch ti a sau khi trao i.
+ T l gi c s bng t l ch li gii hn ca chng.
T , Walras kt lun: i vi mt loi hng ha thun nht v trong iu kin cnh
tranh t do bao gi cng ch c mt gi tr c n nh bi s gp g gia s lng bn
cung v s lng bn cu, gi duy nht gi l gi tr trao i hay gi c.
( Khi nghin cu s trao i gia hai sn phm, Walras a ra nh lut: gi c tc
tng quan trao i, ngang bng vi tng quan ngc o ca s hng ha trao i, c hai
u t l nghch.
V d: 5 kg go = 1kg tht
nu Pt/Pg =5/1 : gi gia T v G
v Qt/Qg= 1/5: t l trao i T v G
Pt Qg
th : =
Pg Qt
c) L thuyt thng bng tng qut:
y l l thuyt quan trng ca Walras, n c cc nh kinh t hc t sn nh gi
cao. L thuyt ny k tha v pht trin l thuyt bn tay v hnh ca Adam Smith theo
quan im t do kinh t.
Theo Walras, nn kinh t th trng kt cu theo ba loi:
1. Th trng sn phm: Ni mua - bn hng ha theo gi c hng ha - l tng quan trao
i gia cc hng ha.
2. Th trng t bn: Ni hi vay - cho vay t bn theo gi c t bn - l li sut t bn
cho vay.
3. Th trng lao ng: Ni thu mn nhn cng theo gi c lao ng hay dch v - l
tin lng.
Ba th trng ny tn ti c lp nhng nh hot ng ca doanh nhn nn c quan
h cht ch hn vi nhau:
L ngi sn xut hng ha bn, doanh nhn phi vay vn trn th trng t bn,
thu cng nhn trn th trng lao ng. Trn hai th trng ny, doanh nhn to ra sc cu
vi chi ph sn xut nht nh.
Sn xut ra hng ha, doanh nhn em bn n trn th trng sn phm v to ra sc
cung theo gi c hng ha nht nh.
( Khi gi bn hng ho cao hn chi ph sn xut (gm c li sut v tin lng) th
doanh nhn thy c li v s c xu hng vay thm t bn, thu thm cng nhn m
rng sn xut; iu ny mang li hai kt qu:
 + Sc cu ca doanh nhn tng ln lm cho gi c t bn v gi c lao ng tng ln,
tc lm cho chi ph sn xut tng thm ln.
+ Sc cung ca doanh nhn trn th trng sn phm cng tng ln lm cho gi c
hng ha gim xung, khin cho thu nhp ca doanh nhn gim theo.
( Khi thu nhp gim xung ngang vi chi ph sn xut, doanh nhn thy khng c li
trong vic sn xut thm nn ngng thu thm cng nhn, ngng vay thm t bn:
+ Sc cu ca doanh nhn n nh, em li s n nh cho li sut, tin lng.
+ Sc cung ca doanh nhn n nh, em li s n nh cho gi bn hng ha.
S n nh ca gi c hng ho, li sut v tin lng th hin s thng bng gia
cung v cu trn c ba th trng. Chnh s thng bng ny ca c ba th trng m c cu
nn kinh t th trng t c s thng bng tng qut.
iu kin l thu nhp bn hng = chi ph sn xut.
* Wilfredo Damaso Pareto (1848-1923):
ng l mt nh ton hc, mt tin s khoa hc. ng thch nghin cu trng thi
thng bng ca cc vt th rn c, do vy l thuyt thng bng tng qut trong lnh vc
kinh t c nh hng i vi ng.
Pareto a ra nhiu l thuyt trong lnh vc kinh t thun ty v kinh t ng
dng.
a) L thuyt v t bn v li tc:
( Pareto chia t bn thnh t bn con ngi, t bn bt ng sn, t bn ng sn.
+ T bn con ngi: chnh l dn c, h c phn phi theo s lng cc thu nhp.
S phn phi ny l khng cn xng lm cho dn c b ng cp ha v x hi s do mt
nhm nh dn c thng tr.
Dn c v nn kinh t c quan h cht ch vi nhau: iu kin kinh t tt s lm tng
dn s, cho d c cc dn tc c th c t l sinh thp. Dn c tc ng li nn kinh t v c
nhn sn xut ra gi tr.
+ T bn bt ng sn (rung t): khng tch ri t bn ng sn m cnh tranh vi
t bn ng sn thng qua sn phm chng to ra. Khc vi t bn ng sn, t bn bt
ng sn khng th do tit kim m c.
+ T bn ng sn: tt c cc t bn khc c th thu c bng tit kim. Chng c
th cnh tranh vi nhau v chng c di chuyn mt cch d dng.
( Pareto cho li tc l gi c ca tit kim, n ph thuc vo hai nhn t:
+ Ngun thu nhp.
+ Nhu cu dnh, d tr..
b) L thuyt khng hong:
Theo Pareto, khng hong kinh t l mt trng thi thng thng trong hot ng
kinh t, n khng phi l thuc tnh ring c ca ch ngha t bn m ngay c trong t chc
sn xut x hi ch ngha cng c.
Khng hong kinh t l do tm l ca con ngi:
 + Khng hong thiu: do con ngi s rng gi bn hng tng vt nn x mua
sm to ra phn ng dy chuyn v mt tm l l phi d tr hng phng xa, iu ny
dn n tnh trng khan him v thc y gi tng cao.
+ Khng hong tha: do con ngi tin rng hng ha s h gi nn khng chu tch
cc mua sm na, to ra phn ng tm l dy chuyn cn g phi mua vi, iu ny dn
n tnh trng tha v khin gi c gim st, doanh nghip b ph sn v ngi lao ng
b tht nghip.
c) L thuyt v phc li x hi:
Trong Gio khoa kinh t chnh tr (1909), Pareto cho rng vn ng l c im
ca hot ng kinh t v ngi ta cn nghin cu hai loi vn ng sau y:
+ Nhng vn ng c th lm li cho tt c mi thnh vin x hi hoc c li cho
mt b phn ny m khng thit cho b phn khc.
+ Nhng vn ng ch c li cho b phn ny vi iu kin lm thit cho b phn
khc.
Khi mi s vn ng iu khng lm cho phc li ca bt k ai tng ln v cng
khng lm cho phc li ca bt k ai gim i th khi x hi t c li ch ln nht.
Trong iu kin phn phi thu nhp nht nh, khi s thay i ca sn xut v ca
trao i khng lm cho bt k ai cm thy tnh trng ca mnh xu i th lc phc li
ton x hi mi tng ln.
L thuyt ny ca Pareto c lm c s cho cc l thuyt ca mn kinh t hc
phc li hin i vi tn gi l hiu qu Pareto hay trng thi ti u Pareto.

5. Trng phi Cambridge (Anh):

Do Alfred Marshall (1842-1924) sng lp, trng phi ny c nhiu l thuyt kh
ni ting trong cc nc t bn pht trin.
L gio s ca trng i hc tng hp Cambridge, Marshall s dng phng
php c tnh tng hp tng hp cc l thuyt c vo u th k XIX nh l thuyt: chi
ph sn xut; cung- cu; nng sut bt tng xng vi cc l thuyt mi ca gia th
k XIX nh ch li gii hn; nng sut gii hn. Tc phm ni ting ca ng l nhng
nguyn l ca kinh t chnh tr hc (1890).
a) Lp lun v i tng v phng php ca kinh t chnh tr hc:
Kinh t chnh tr hc xem xt cc b phn ca i sng v c nhn c bit c quan
h vi vic ginh v s dng cc vt cht cn thit cho i sng x hi c hnh phc.
Kinh t chnh tr hc phi s dng tt c cc phng php nh din dch, qui np,
tru tng ha, l lun gn vi thc tin. ng ngh vi i tng v phng php nh
vy th nn dng thut ng kinh t hc thay th cho kinh t chnh tr hc.
b) L thuyt v sn xut v cc yu t ca sn xut:
Theo Alfred Marshall sn xut l ch to ra cc ch li, l qu trnh lm thay i
hnh thc hay lm thay i vic tiu dng, vic s dng vt cht. Cn tiu dng l s sn
xut tiu cc ch li.
 Sn xut pht trin to ngun tit kim:
+ Nhng khon tit kim bn ngoi c c l do kt qu ca s pht trin chung
ca cng nghip v ca s tch t.
+ Nhng khon tit kim bn trong do bn thn vic tit kim cc yu t sn xut
mang li.
Cc yu t sn xut bao gm : t ai, lao ng, t bn.
( t ai: vn ng theo quy lut hiu sut gim dn. Nhng mu m ca t ai
khng c thc o tuyt i v xu hng gim dn c th b ngn chn bi tc ng ca
cch mng KH-KT v bi ch trngh trt.
( Lao ng: vn ng theo quy tc ch li gii hn.
( T bn: b phn ca ci do c nhn tit kim t ngun thu nhp.
V mt x hi, t bn l ton b nhng ca ci mang li thu nhp, n cn bao gm
phn ln nhng kin thc v trnh t chc qun l.
ng lc ca tit kim l do cc gia nh mun bo m s an ton v th hin s
tru mn i vi tin t, n phn nh s ch i li ch trong tng lai.
C ba yu t ca sn xut ny u c gi c cung ng nht nh.
c) L thuyt gi c:
y l l thuyt ni ting ca Marshall, ng xy dng l thuyt gi c ny trn c
s tng hp cc l lun v chi ph sn xut, v cung - cu, v li ch bin t.
Ph nhn s tn ti ca gi tr vi t cch l lao ng tru tng kt tinh trong hng
ha ca nhng ngi sn xut hng ha, Marshall khng nh rng trong thc t ch tn ti
cc gi c - l cc t l theo cc hng ha v tin t trao i vi nhau.
Quan h trao i din ra trn th trng. Th trng l ni gp g gia cung v cu,
gia ngi mua v ngi bn, do gi c c hnh thnh theo s tha thun ca ngi
mua v ngi bn, to nn s c xt gia gi cung v gi cu.
+ Gi cung l gi i vi ngi bn, n do chi ph sn xut quyt nh.
+ Gi cu l gi c i vi ngi mua, n do ch li gii hn ca hng ha quy nh.
+ Gi c th trng l kt qu ca s c xt, va chm, mc c gia cung v cu, gia
ngi mua v ngi bn.
V Marshall khng nh : khi cung v cu cn i, s lng hng ha c sn xut
ra trong mt n v thi gian c th c gi di ci tn s lng cn i v gi c, m s
lng c bn, c th c gi l gi c cn i (Cc nguyn l kinh t chnh tr, tp
V - chng III-6).
Marshall dng s minh ha cho lp lun ca ng:
ch li chi ph gi c
 s lng s lng s lng
Gi c ca cu Gi c ca cung Gi c cn bng
E: im cn bng; (D): sc cu ; (S) : sc cung
OQ1: s lng cn bng; OP1: gi c cn bng
Theo Marshall, thi gian l yu t nh hng ti cung, cu v gi c. ng a ra ba
trng hp:
1. Thi gian ngn: trng thi kinh t khng thay i nn gi c s do ch li gii hn, tc
do tm l ca ngi mua quyt nh.
2. Thi gian di: trng thi kinh t v cc yu t sn xut c s thay i, v vy gi c s
do c ch li v chi ph sn xut quyt nh.
3. Thi hn rt di: cc yu t sn xut thay i hon ton v gi c s do chi phi sn xut
quyt nh.
T s lp lun ny Marshall cho rng gi c s khng do mt c s duy nht no
quyt nh m chu s tng tc ca mt lot nhn t khc nhau.
d) L thuyt phn phi:
Thu nhp quc dn va l sn phm rng ca cc yu t sn xut, va l ngun duy
nht ca nhng khon thanh ton cho cc yu t , n to ra tin lng cho ngi lao
ng, li nhun ca t bn, a t cho ch rung.
Tin lng ca ngi lao ng l nhng ph tn cn thit nui dng, gip
ngi lao ng v duy tr nng sut lao ng ca h. Tin lng ph thuc vo nng sut
gii hn ca lao ng.
Li tc l cc gi phi tr cho vic s dng t bn. N ph thuc mc cung v cu
v t bn. Nu tng tit kim s tng c t bn v s gim li tc.
Li nhun l tin tr cho nng khiu qun l kinh doanh, cho kh nng s dng t
bn v cho nng lc t chc hot ng cng nghip.
a t l gi c cn bng rung t, ch chu nh hng ca cu v do nng sut gii
hn ca rung t quyt nh.
II- CC HC THUYT KINH T CA TRNG PHI KEYNES.
1. Hon cnh ra i v c im ch yu ca trng phi:
a) Hon cnh ra i:
S pht trin ca ch ngha t bn vo nhng nm 30 ca th k XX bc l
nhng khuyt tt ca n mt cch gay gt hn, thng xuyn hn. Ni bt hn c l cuc
khng hong kinh t th gii 1929-1933 lm cho cc l thuyt t iu tit ca trng
phi c in v tn c in thiu tnh hin thc v km hiu nghim, chng khng p
ng c yu cu mi ca nn kinh t.
S pht trin mnh m, nhanh chng ca lc lng sn xut i hi c mt hc
thuyt kinh t mi p ng c yu cu mi ca hin thc kinh t v cu vn kinh t t
bn khi sp , John Maynard Keynes p ng yu cu ny vi l thuyt Ch ngha t
bn c iu tit.
b) S lc v John Maynard Keynes (1883-1946):
 B tc John Maynard Keynes l nh kinh t hc ni ting u th k XX. ng
ging dy kinh t hc trng tng hp Cambridge, lm vic B ti chnh nc Anh v
l ngi c cng ln trong vic thnh lp Qu tin t quc t (IMF).
Nm 1911, lc 28 tui, ng tr thnh ch bt cho t Economic Journal (tp ch kinh
t ) v vo nm 1913 tr thnh th k ta son. Hai chc v ny c ng m trnh gn
nh trn i. Vi t cch l ch bt kim th k ta son, J.M Keynes gi vai tr chnh
trong vic hnh thnh mi ch trng, chnh sch ca Hi kinh t hong gia.
Trong lnh vc kinh t, ng tng l thng c ca ngn hng Anh, c vn kinh t
ca chnh ph Anh v Ngn kh quc gia v l tc gi chng trnh khi phc pht trin
kinh t Anh sau th chin th hai.
Tc phm ni ting ca Keynes l L thuyt tng qut v nhn dng, li sut v tin
t (1936). Qua cc l thuyt kinh t ca mnh, J. M Keynes s dng phng php tip
cn mi to ra mt bc ngoc cch mng trong kinh t hc v nh hng su sc n
kinh t hc v m hin i. ng cng hin to ln cho s pht trin ca l thuyt t sn c
v chc nng t tng ln chc nng thc tin.
T tng kinh t c bn ca J.M.Keynes l bc b lp lun ca trng phi c in
v c in mi v s cn bng kinh t da trn c s t iu chnh ca kinh t th trng
khng nh rng hot ng can thip ca nh nc vo kinh t l hon ton cn thit
khc phc suy thoi, hn ch tht nghip v gii quyt s ri lon kinh t.
2. Cc l lun c bn trong hc thuyt Keynes:
a) Cc khi nim c bn:
* Khuynh hng tiu dng gii hn v khuynh hng tit kim gii hn.
Theo Keynes, ngun thu nhp ca mi ngi c chia cho tiu dng v cho tit
kim, t to ra khuynh hng tiu dng v khuynh hng tit kim.
( Khuynh hng tiu dng v khuynh hng tiu dng gii hn:
Khuynh hng tiu dng l quan h gia tiu dng v thu nhp, khuynh hng tiu
dng gii hn l quan h t l gia sc gia tng tiu dng v sc gia tng thu nhp.
Gi Cw: tiu dng , Yw : thu nhp
dCw: sc gia tng tiu dng; dYw: sc gia tng thu nhp
Ta c : khuynh hng tiu dng
khuynh hng tiu dng gii hn = MPC
V d : C 1 la thu nhp tng thm theo mc va , dn chng dnh cho tng
thm tiu dng l 0,9 th MPC= 9/10
( Khuynh hng tit kim v khuynh hng tit kim gii hn:
khuynh hng tit kim l quan h gia tit kim (S) v thu nhp (Yw) : S/Yw
khuynh hng tit kim gii hn l quan h gia sc gia tng tit kim (dS) v sc
gia tng thu nhp (dYw): ds/dYw.
Theo v d trn, ta c MPS l 1/10
T cckhi nim c bn ny, J.M.Keynes a ra mt quy lut chung, ng vit: Quy
lut tm l thng thng ca chng ta l khi thu nhp thc t ca cng ng tng hay gim,
th tiu dng ca cng ng cng tng hay gim nhng khng nhanh bng (L thuyt tng
qut, HN 1994, trang 156).
* Li sut: l khon th lao cho vic khng s dng kh nng chuyn hon, l ci
gi lm cn bng mun gi ca ci di dng tin mt vi s lng tin mt c sn.
 Keynes cho rng khi li sut gim xung th s lng tin nm trong tay dn chng
tng ln, cn nu li sut tng ln th s c mt s d tin mt m khng mt ai mun gi.
V t y Keynes cho rng mun iu tit li sut cn phi iu tit lu thng tin mt.
* Hiu sut gii hn ca t bn:
John Maynard Keynes cho rng khi mt ngi mua ti sn u t hay ti sn c nh
tc l ngi mua quyn c hng li tc trin vng ca vn u t.
Li tc trin vng ca vn u t l phn cn li ca gi bn sn phm do ti sn c
nh lm ra tr i cc khon chi ph iu hnh cn thit c c sn phm trong
sut thi gian tn ti ca ti sn c nh trn.
Hiu sut gii hn ca vn l mi quan h gia li tc trin vng ca ti sn c nh
v chi ph thay th n.
Ni mt cch chnh xc, hiu sut gii hn ca vn l bng t sut chit khu m s
lm cho gi tr hin nay ca cc khon tin thu c hng nm t cc khon tin li c
d tnh do ti sn c nh mang li trong sut thi gian s dng ti sn bng ng gi
cung ca ti sn .
Theo Keynes khi vn u t tng th hiu qu gii hn ca t bn s gim do hai
nguyn nhn:
+ Tng u t lm tng khi lng hng ha bn ra th trng khin cho gi c hng
ha gim dn ti s gim st li tc trin vng.
+ Tng cung hng ha lm tng ph tn thay th v do vy lm gim li tc trin
vng.
S gim li tc trin vng lm cho hiu sut gii hn ca t bn gim.
Nh vy, s khuyn khch u t s ty thuc mt phn vo ng cong u t v
vo li sut.
ng cong u t phn nh quan h gia u t tng thm vi hiu qu gii hn
ca t bn.
Khi hiu qu gii hn ca t bn ln hn li sut th trng th ngi ta tip tc u
t, nhng khi n thp hn li sut th ngi ta thi u t.
Theo Keynes c hai nhn t nh hng n li sut:
+ Khi lng tin t: lng tin a vo lu thng cng tng th li sut cng gim.
Li sut gim th hiu qu gii hn ca t bn s cao hn v ngi ta tng u t. Do
vy Keynes ngh nh nc nn in thm tin a vo lu thng.
+ S a chung tin mt: l khuynh hng n nh khi lng tin m dn chng
mun gi theo mc li sut nht nh.
Li sut l mt khuynh hng tm l cao , c tnh quy c nn d lun dn chng
c th lm quen nhanh chng vi s gim st li sut va phi, iu ny cho php chnh
ph c th s dng chnh sch iu chnh li sut tc ng vo kinh t, vo hiu qu
gii hn ca t bn.
Nhng J.M.Keynes cng cho rng theo pht trin ca khoa hc - k thut, v s
tng tch ly t bn th hiu qu gii hn ca t bn s gim st v c th tin ti khng.
iu ny cn tr doanh nhn m rng u t, tng vic lm v thc y tnh trng tht
nghip xut hin. Vi tnh hnh ny Keynes nhn mnh: ti mun thy nh nc c trch
nhim ln hn na trong vic trc tip t chc u t v ng cho rng hiu qu gii hn
ca vn u t khng th c b li bi nhng bin ng kh d v li sut.
 * S nhn u t:
L quan h gia gia tng thu nhp vi gia tng u t. N xc nh s gia tng u
t s lm cho thu nhp gia tng ln bao nhiu ln.
Theo Keynes, trong nn kinh t, sn lng (Q) s ngang bng vi tng tiu dng (C)
v u t (I).
Q = C + I (1)
Mi c nhn c thu nhp s chia cho tiu dng v tit kim (S). Vi ton x hi, ta s
c tng thu nhp (R) v tng tit kim (S).
R= C +S (2)
Vi c nn kinh t th tng sn lng (Q) s ngang bng tng thu nhp (R ); nn tng
u t (I) cng s bng tng tit kim (S ).
Q = R I = S
Nu k hiu dR l s gia tng thu nhp, dI l s gia tng u t; dS l s gia tng tit
kim, dC l s gia tng tiu dng; k l s nhn; th:
dR
dR dR dR 1
dR
k = = = = =
dI dS dR dC dR dC dC
1
dR dR dR
M dC/dR: khuynh hng tiu dng gii hn - MPC
dS/dR: khuynh hng tit kim gii hn - MPS
v MPC + MPS = 1
Nn : K = hay K = (3)
T (3) Keynes cho thy mun lm cho thu nhp tng ln phi tng u t v gim
tit kim. u t v tit kim l hai i lng quan trng cho chnh sch iu tit v m.
b) L thuyt chung v vic lm:
Vic lm gia tng s tng thu nhp v tng tiu dng, nhng do khuynh hng tiu
dng gii hn, nn tiu dng tng chm hn so vi tng thu nhp cn tit kim li tng
nhanh, iu ny lm cho tiu dng gim tng i.
Vic gim tiu dng tng i lm gim cu c hiu qu, tc nh hng n quy m
sn xut v vic lm.
Mun iu chnh s thiu ht ca cu tiu dng phi tng chi ph u t, tc tng
tiu dng sn xut, tiu dng ny lm tng quy m vic lm. Nhng khi lng u t li
ph thuc vo mun u t ca nh t bn cho ti khi hu qu gii hn ca t bn gim
xung bng li sut.
iu kh khn ca kinh t t bn ch ngha l ch: hiu qu t bn c xu hng
gim st, cn li sut t bn cho vay c tnh cht n nh, iu ny to ra gii hn cht hp
cho u t mi v lm mt nim tin ca doanh nhn vo li tc trin vng, doanh nhn s
khng tch cc u t v iu ny em li nguy c tr tr trong kinh t, khng hong kinh t
v tht nghip s xut hin.
Mun gii quyt vn nguy him ny phi iu chnh s thiu ht ca cu tiu
dng, ngn gi hng gim xung bng chng trnh u t quy m ln ca nh nc s
dng s t bn v lao ng tht nghip. Nhng ngi ny s dng mt phn thu nhp tham
gia th trng hng ha lm cho sc cu tng ln, gi hng tng theo v hiu qu ca t bn
nng dn. iu ny tng mun u t ca doanh nhn v nguyn l s nhn s lm cho
nn kinh t nhn c phn ng dy chuyn tip tc pht trin, khng hong kinh t v
tht nghip c ngn chn.
c) L thuyt suy thoi ca J.M.Keynes:
Theo trng phi c in, cp v m nn kinh t lun nm trng thi cn bng
ton dng: cc ngun lc sn xut v lao ng u c khai thc ht, sn lng t mc
tim nng v cu nhn chung lun ph hp vi cung. Bt k mt s mt qun bnh no
trong nn kinh t cng ch nht thi v s mau chng c khc phc. n by trung tm
cho c ch cn bng ton dng ny l gi c v tin cng linh hot bin ng theo tnh hnh
cung cu.
V d: khi cung v lao ng vt qu cu th gi c lao ng lp tc gim xung
gip cho chi ph sn xut gim theo v gi c hng ha r hn. iu ny kch thch s tiu
th hng ha, y cu tiu dng v cu sn xut tng ln, doanh nhn thu thm cng nhn,
mua thm nguyn vt liu ngha l nh c ch th trng linh hot m s nh tr sn xut
v tht nghip s c khc phc.
Nhng cuc i khng hong kinh t 1929-1933 gip cho J.M Keynes thy r c
ch cn bng t nhin t ra khng cn hu hiu v cc hc thuyt kinh t v m t
ra lc hu, v vy ng tm ra cch gii thch khc v c ch iu chnh ca nn kinh t.
J.M.Keynes cho rng trong nn kinh t hin nay, gi c v tin cng c tnh cht
cng hay t ra cng khng bin ng trong mt thi gian ngn cho nn mt s gim st
trong s cu s khng tc ng n mc gi c v tin cng m s tc ng trc tip n
cung : sn xut thu hp, sn lng gim bt, suy thoi xut hin v tht nghip s xy ra.
Tnh trng ny c th ko di v s iu chnh li gi c v tin cng din ra mun hn.
Keynes nhn thy nhng bin ng kinh t c hiu qu lm gim mc cu lun c th xy
ra trong nn kinh t t bn ch ngha, v vy ng tuyn b suy thoi v tht nghip c th l
hin tng thng xuyn, dai dng, v trng thi thng thng ca nn kinh t t bn ch
ngha l hot ng di mc tim nng.
d) L thuyt tng cu:
J.M.Keynes cho rng trong mt c ch kinh t sc cung tng qut tc ton th s
hng ho c kh nng a ra th trng v sc cu tng qut tc ton th s hng m tt
c nhng ngi tiu th c kh nng mun mua trn th trng l hai yu t c bn, gia
hai yu t ny t khi c s cn bng v chng chu nh hng ca nhng nhn t khc nhau
v hu nh tng cu lun thp hn tng cung. Hin tng ny lm cho tng cung c
khuynh hng gim dn v nu tng cung gim th tng lng nhn dng cng gim theo,
nn tht nghip v suy thoi s tng. do vy, gii quyt nn tht nghip v suy thoi th
phi tm cch tng tng cu (c cu tiu th v cu u t) t trnh c s gim sc
cung, khi sc cu ln hn sc cung s lm gia tng sc u t, tng vic lm v tng sn
lng quc gia.
Theo J.M.Keynes chnh tng cu l nhn t trc tip qui nh mc sn lng v
vic lm, do vy nhng bin ng trong tng cu l ngun gc trc tip ca nhng bin
ng tng, gim v sn lng v vic lm, cn tng cung ch gi mt vai tr tng i
th ng, ph thuc tng cu.
Tng cu ph thuc tng mc thu nhp ca dn chng, tng mc thu nhp ny phn
thnh cc b phn c quan h nh sau:
+ Np thu cho nh nc lp thnh khon chi ca chnh ph.
 + dnh trong qu tit kim gia nh v l c s ca u t.
+ chi tiu trong gia nh:
Cc khon chi ca nh nc, ca gia nh, ca yu cu u t gp thnh tng chi
tiu tc tng cu. Chnh cc bin ng trong tng b phn hp thnh ny s dn n
bin ng ca tng cu, t nh hng n tng cung.
Gia cc b phn ny cng c quan h vi nhau: Sc cu tiu th ph thuc vo
tng mc chi cho tiu dng ca gia nh, mc chi ny ph thuc vo s thu nhp cui cng
v khuynh hng tiu dng gii hn.
( Thu nhp cui cng ph thuc tng thu nhp v mc thu. Mc thu cng cao th
thu nhp cui cng cng gim v ngc li.
( Khuynh hng tiu dng gii hn gim tng i theo tng ln ca thu nhp.
Vy nu tng thu nhp ca dn chng tng ln, thu thu nhp h th sc cu tiu
th li c khuynh hng gim dn v t l. iu ny i hi nh nc phi can thip vo
cu u t.
e) L thuyt s nhn u t:
J.M.Keynes tm cch chng minh lun in cho rng u t c tc dng nhn bi
i vi sn lng quc gia. Theo ng, mt s thay i tng i nh ca cu u t s dn
n s thay i ln trong tng cu v tng cung.
V d: khi u t thm 1.000.000 USD mua my dt th s tin ny bin thnh thu
nhp ca ch nh my dt. Nu ch my dt c khuynh hng tiu dng gii hn l 3/4 th
3/4 ca 1.000.000 USD s thnh khon chi cho tiu dng mi v bin thnh thu nhp cho
ngi ch mi, c nh vy qu trnh ny s ti din lin tc vi mi t chi tiu mi li
bng 3/4 t chi tiu trc. Qu trnh ny biu hin di hnh thc tc ng dy chuyn :
tng u t ( tng thu nhp ( tng u t mi...
Chng ta bit K = 1/MPS
V d trn cho bit khuynh hng tiu dng gii hn l 3/4 tc MPC = 3/4 th MPS
= 1 - MPC = 1/4 tc K=4. Nh vy, nu s gia tng u t l mt triu th s gia tng sn
lng quc gia (cng nh s gia tng thu nhp) s l bn triu.
Qua phn tch l thuyt s nhn, Keynes mun nhn mnh rng nhng bin ng
trong u t l ngun gc ch yu ca nhng bin ng trong sn lng quc gia.
g) L thuyt v s iu chnh kinh t ca nh nc:
Qua cc l thuyt kinh t ca mnh, J.M.Keynes a ra cc ngh i vi s can
thip ca nh nc:
+ Qua l thuyt chung v vic lm, Keynes ngh nh nc phi duy tr cu u t
bo m vic lm v tng thu nhp. Mun vy nh nc cn s dng ngn sch kch
thch u t ca t nhn v nh nc bng cch s dng cc hnh thc: n t hng ca
nh nc, h thng mua hng, tr cp ti chnh, tn dng cho t bn c quyn.
+ Qua l thuyt v li sut, Keynes ngh nh nc s dng h thng ti chnh - tn
dng v lu thng tin t.
( kch thch lng tin, tnh lc quan v tch cc u t ca nh kinh doanh, ng ch
trng tng thm khi lng tin vo lu thng gim li sut cho vay v thc hin lm
pht c kim sot tng gi hng ha em li cho nh kinh doanh khi lng li nhun
nhiu hn.
 ( b p s thiu ht ca ngn sch nh nc, ng ngh in thm tin giy.
( nng cao hiu qu t bn, ng ngh s dng cng c thu iu tit bt mt
phn tit kim, t thu nhp ca ngi lao ng a vo ngn sch nh nc m rng u
t. Cn i vi nh t bn ng li ngh gim thu khuyn khch mun u t.
+ Qua l thuyt v tng cu, Keynes ngh:
( M rng nhiu hnh thc u t, k c cc hot ng qun s ha nn kinh t, v
u t vo bt c lnh vc no cng gip gii quyt vic lm, tng thu nhp v chng c
khng hong.
( Khuyn khch tiu dng c nhn i vi tng lp t sn, nhng ngi giu c.
Nhng i vi ngi lao ng, ng li a ra cc bin php nhm tng gi c v p lnh
tin lng.
Nhn xt: Qua phn tch hc thuyt kinh t ca Keynes, chng ta thy hc thuyt ca
ng c cc c trng c bn sau y:
+ S dng phng php phn tch v m chng minh c ch th trng t n
khng th bo m s dng ht ngun sn xut v lao ng.
+ Phng php nghin cu da trn c s tm l x hi t a ra cc khi nim
mi khuynh hng tiu dng gii hn, khuynh hng tit kim gii hn; li tc trin
vng, hiu qu gii hn ca t bn.
+ p dng v pht trin phng php phn tch i lng trong kinh t hc v m.
+ Chng minh s cn thit v a ra cc kin ngh cho s can thip ca nh nc
vo kinh t, to c s l lun cho s gia tng mnh m vai tr ca nh nc t sn trong
iu tit kinh t v m t sau th chin th hai.
+ To ra cuc cch mng trong kinh t chnh tr hc, m ra mt giai on mi trong
tin trnh pht trin ca l thuyt t sn.
+ Phng php lun c tnh cht siu hnh v cho rng l thuyt ca ng ng cho
mi ch x hi pht trin.
3. Cc tro lu ca trng phi Keynes:
Trng phi Keynes c ba tro lu: phi hu, phi t do, phi t. Hai phi u lp
nn trng phi Keynes chnh thng, phi th ba thnh nhng ngi sau Keynes. Cc
tro lu ny tn ti trong cc nc Anh, Php, M...
4. Nhng hn ch ca l thuyt Keynes:
+ Khng thc hin c ngn chn khng hong kinh t v tht nghip.
+ T tng iu tit nn kinh t bng li sut khng mang li hiu qu.
+ Ch trng lm pht c iu tit ca Keynes cng lm tng s trm trng ca
lm pht.
+ nh gi qu cao vai tr iu tit ca nh nc, b qua vai tr ca th trng t
do.
Nhng hn ch ny lm tng xu hng ph phn l thuyt kinh t ca trng phi
Keynes, trong c Ch ngha t do mi.
 Chng XII

CC L THUYT KINH T
PHNG TY HIN I

I- CC L THUYT KINH T CA CH NGHA T DO MI.

1. S phc hi v c im:
a) S phc hi:
L thuyt t do kinh t coi nn kinh t t bn ch ngha l h thng hot ng t
ng, do cc quy lut khch quan t pht iu tit v ch trng chng li mi s can thip
ca nh nc vo kinh t.
Nhng ngi xng ra t tng t do kinh t l cc nh kinh t hc t sn c
in bt u t William Petty, k tip l Francois Quesnay v ni bt l Adam Smith vi l
thuyt bn tay v hnh. Trng phi c in tip tc k tha v pht trin qua l thuyt
thng bng tng qut ca Lon Walras. T tng t do kinh t pht trin n nhng nm
30 ca th k 20.
Theo pht trin mnh m ca ch ngha t bn c quyn nh nc v s xut
hin l thuyt kinh t ca Keynes, cc l thuyt kinh t ca ch ngha t do c tr nn lc
hu v mt v tr thng tr.
Tuy nhin, trong nhng nm thc hin l thuyt Keynes, nn kinh t t bn ch
ngha vn khng trnh khi khng hong kinh t v tht nghip, trong khi cc nc
ang xy dng ch ngha x hi li t c nhng thnh tu nht nh theo m hnh qun
l c k hoch nn kinh t quc dn. Trc thc t ny, ch ngha t do mi xut hin
xy dng li l lun kinh t ca trng phi t do cho ph hp tnh hnh mi.
b) c im:
+ L mt trong nhng l thuyt t sn hin i, da trn t tng t do kinh t c
sa i theo yu cu thc t.
+ L mt h thng l lun p dng v kt hp tt c cc quan im cng nh phng
php lun ca trng phi t do c, trng phi trng thng mi, trng phi Keynes
hnh thnh l thuyt mi gp phn iu tit nn kinh t.
+ Kt hp c ch th trng vi iu tit ca nh nc mc nht nh theo khu
hiu : th trng nhiu hn, nh nc can thip t hn.
+ C s pht trin a dng, phong ph cc nc khc nhau vi nhiu tn gi khc
nhau: Ch ngha t do mi Cng ho lin bang c, ch ngha c nhn mi Anh, ch
ngha bo th mi M, ch ngha gii hn mi o v Thy in.
2. Cc trng phi kinh t t do M:
Ch ngha t do mi pht trin M di tn gi l ch ngha bo th mi v c
bit n qua cc trng phi nh : trng phi trng tin hin i, trng phi trng cung,
trng phi kinh t v m d liu hp l.
a) Trng phi trng tin hin i M:
* i biu: Milton Friedman, Henry Simons, Geogrye Stigler. Allan Meltzer, Jerry
Jordan (c vn kinh t ca Regan, Alan Walters, c vn ca Thatcher)...
 Th lnh ca trng phi ny l Milton Friedman. ng sinh nm 1912 ti New York,
cha m l ngi o -Hung, u tin s i hc Colombia New York nm 1946 v dy
i hc Chicago cho n lc v hu (1979).
ng l ch tch hip hi kinh t M (1967), ng c nhiu cng trnh nghin cu v
nm 1976 ng c tng gii thng Nobel v kinh t.
* Vn gii quyt: chng lm pht, t tc tng trng n nh theo mt lp
trng c bn: th lng nn kinh t, nh nc ch cn duy tr mt tc tng tin t n nh
hng nm v iu ny s bo m mt s tng trng kinh t vng chc vi gi c n nh.
* Ni dung c bn:
+ V lp lun kinh t trng phi trng tin tp trung cc lun im sau:
( C ch th trng t n m bo s cn bng cung cu tng qut gn st mc
sn lng tim nng do tin cng v gi c tuy c sc no nhng vn tng i linh
hot.
( Nu khng c nhng tc ng ngoi lai no khc (vai tr kinh t ca nh nc) th
vi c ch gi c v tin cng tng i linh hot, cn bng cung - cu tng qut s thng
xuyn c bo m.
( Cc bin s ca kinh t v m nh tng sn lng quc gia, vic lm, gi c...u
chu nh hng quyt nh ca mc cung tin t.
Lp lun ny c xy dng trn c s k tha l thuyt s lng tin t ca cc
nh kinh t tn c in nh A.Marshall v I.Fisher.
Cng xut pht t cng thc ca I.Fisher:
MV = PQ = GNP (dn) (1)
Trong : M (mc cung tin t); V (tc vng quay ca ng tin trong nm); P
(gi c trung bnh ca hng ha, dch v); Q (khi lng hng ha - dch v trong nm). PQ
(tng sn lng quc gia danh ngha).
Trng phi tn c in nhn mnh n tc lu thng tin t V nn (1) c
vit:
PQ GNP (dn)
V = = (2)
M M
T (2), trng phi tn c in cho rng V thay i theo M, khi khi lng cng ln
th tc lu thng tin cng gim i v ngc li v gi c li t l thun vi tc lu
thng tin t. Khi tc lu thng tin v cc yu t khc khng i th gi c thay i t
l thun vi khi lng tin a vo lu thng.
Trng phi tin t nhn mnh n khi lng tin nn (1) c vit thnh:
PQ GNP(dn)
M = = (3)
V V
Trng phi tin t cho rng V tng i n nh t thay i nn theo (3), M s t l
thun vi GNP(dn). iu ny c ngha l ch c khi lng tin mi tc ng n tng sn
lng quc gia, ti gi c v ti vic lm, ni cch khc l ch c tin mi l quan trng.
Da vo lp lun ny Friedman gii thch cn nguyn ca cuc khng hong kinh
t M nm 1929-1933 l do h thng d tr lin bang (FED) pht hnh mt khi
lng tin qu thp so vi mc cu v tin t lm cho dn chng khng c tin mua
hng dn n khng hong sn xut tha. khc phc hin tng ny Friedman a ra l
lun ni ting l chu k tin t v thu nhp quc dn vi t tng c bn l cn phi ch
ng iu tit mc cung tin t trong tng thi k pht trin ca nn kinh t:
Trong thi k khng hong kinh t nn tng khi lng tin t, cn trong thi k n
nh nn gim mc cung tin t. V nhn chung, lng tin t phi c iu chnh theo
mt t l n nh t 3% ( 4% mt nm. iu ny lm cho thu nhp quc dn tng ln n
nh, ngn chn nhng xo trn trong nn kinh t, gi c bnh n v thc y nn kinh t
tng trng n nh.
+ V kin ngh chnh sch kinh t:
( Ch trng th lng nn kinh t, khng cn n s can thip ca nh nc v cc
s can thip ny phn ln ph hoi th cn bng th trng gy hi cho nn kinh t.
( Ch trng coi trng vic chng lm pht hn l tm cch gim tht nghip.
Theo cng thc M= , khi gi nh V l n nh, Q khng ph thuc hoc ph thuc
rt t vo M, phi trng tin cho rng nu M tng th P tng v ngc li; t h cho rng
lm pht l cn bnh nan gii ca x hi ch khng phi l tht nghip. Theo Friedman, tht
nghip ch l hin tng bnh thng din ra trn tr trng, x hi c th chp nhn mt t
l tht nghip t nhin bo m ngn nga lm pht.
( Ch trng nh nc iu chnh kinh t theo cc quy tc ca chnh sch c lp
vi mun v li ch ring ca chnh ph. Chnh sch c bn v quan trng nht phi l
chnh sch tin t, trong nh nc cn tun theo quy tc l bo m cho khi lng tin
t lun tng theo mt t l khng i no . Nh quy tc ny m sc ca gi c, tin
cng v nhng bin ng cc b khc s b loi tr v nn kinh t tng trng n nh.
* Nhn xt chung:
Quan im ca trng phi trng tin c nh hng n chnh sch kinh t ca chnh
quyn Reagan M v ca chnh quyn Thatcher Anh. Thc tin chng t vic iu
tit khi lng tin qu l mt v kh kinh t v m mnh m gip gim r rt mc lm
pht, nhng khng phi l v kh vn nng v n li gy ra tnh trng suy thoi gay gt,
t l tht nghip cao. c bit l tc lu thng tin t tr nn ht sc khng n nh v
li sut lun bin ng. Thc trng ny bc b mt trong nhng gi nh quan trng lm
c s l lun cho trng phi trng tin - gi nh V n nh.
b) Trng phi trng cung M:
* i biu: trng phi ny xut hin vo nm 1980 M vi cc nh kinh t hc l
Arthur Laffter, Jede Winniski, Norman Ture, Paul Craig Roberto.
* Vn gii quyt : tm kim con ng gii quyt nhp tng trng v duy tr
nng sut lao ng.
* Ni dung c bn:
( Ph phn chnh sch iu chnh cu ca trng phi Keynes v a ra lun im
quan trng: khi lng sn xut l kt qu ca chi ph m chi ph s to ra kch thch kinh
t. Do vy, nhim v kinh t ca nh nc l xy dng cc iu kin cc yu t kch
thch kinh t xut hin. Nhng yu t kinh t ny s gip tng chi ph sn xut v nh vy
s tng cung. Cung mi s to ra cu mi v nn kinh t s t trng thi l tng:
cung s t to ra cu, khng hong sn xut tha s b loi tr.
 Trin khai lun im ny, phi trng cung tip tc ph phn cc quan im ca
trng phi Keynes:
( Ph nhn quan im ca Keynes v vic coi tit kim nh l ngun gc sinh ra sn
xut tha, l nhn t lm gim vic lm v quy m hot ng kinh t.
( Ph nhn gi thuyt ca Keynes v kch thch cu.
Trng phi trng cung cho rng vn khng phi l ch kch thch cu m l
ch tng nng sut lao ng. Con ng tng nng sut l kch thch lao ng, u t v tit
kim. Mun c bt k mt tc tng trng nhanh no cng i hi phi c tit kim.
Ch c b phn thu nhp quc dn dnh cho tit kim mi c th bo m cho u t v b
p c cho nhng thm ht ngn sch.
( Ph phn chnh sch thu ca Keynes v a ra ng cong Laffter phn tch
lun im c bn: thu sut cao s lm gim mc v quy m tit kim.
( Trng phi trng cung cho rng tng thu thu nhp s lm tng khuynh hng
tiu dng phn tin lng ca ngi lao ng v lm gim phn tit kim trong tng lp
dn c, m tit kim li chnh l ngun thu nhp tng lai.
( Trng phi trng cung chng bin php thu cao ca trng phi Keynes v da
vo ng cong Laffter h ch trng gim thu.
Tng thu nhp

Mc thu
O 50% 100%
Hnh 2: ng cong Laffter
Thu s l 0 khi khng c thu nhp v nu thu ln ti 100% th khng ai mun lm
vic, do vy cng khng c thu nhp. Do , hai u ng cong c xc nh khi tng
thu nhp tng, mc thu cng tng t 0 ln n mt im no m ngi ta li bt u
lm vic t hn, tit kim hn hoc chuyn sang hot ng kinh t ngm. Nh vy im
M no , ngn kh s t mc ti a. Trng hp ca chng ta l khi thu t 50% th thu
nhp t ti a. Khi mc thu cao hn im M tc l hn 50% th thu nhp bt u gim
(A). Khi mc thu thp hn im M tc nh hn 50% th thu nhp cng gim (P). T ,
nhng ngi trng cung ngh phi ci cch thu: khi thu vt qu mt gii hn no
th phi ct gim thu, iu ny s gip lm tng c thu nhp ln sn lng quc gia v
ngn sch.
* Nhn xt chung:
Quan im kinh t ca trng phi trng cung nh hng mnh n chnh sch
kinh t ca chnh ph Reagan. Tng thng Reagan ngh Quc hi ct gim 25% i
vi tt c cc khon thu thu nhp c nhn. Qu trnh ny din ra qua ba giai on v kt
thc vo 7/1983.
Tuy nhin nhiu ngi cn hoi nghi v l thuyt trng cung v h cho rng ct gim
thu s lm gim thu nhp v lm tng thm ht trong ngn sch lin bang.
 c) Trng phi kinh t v m d liu hp l:
* i biu: trng phi ny c gi tt l trng phi REM (Rational Expectation
Macroeconomics) do Robert Lucas (trng i hc Chicago) v Thomas Sargent (trng
i hc Minnesota) sng lp.
* Vn gii quyt : nguyn nhn tht nghip v hiu qu ca chnh sch iu tit ca
nh nc.
* Ni dung c bn:
+ a ra hai lun im c bn:
( Gi c v tin lng c tnh linh hot cung cu cn bng nhau cc th trng.
( ng x kinh t ca mi ngi u da trn nhng d liu hp l ca h v nn
kinh t. Nhng d liu hp l ny cn c vo kinh nghim sng, vo thng tin i chng,
vo kin thc kinh t tch lu c.
+ Da trn hai lun im c bn, trng phi REM tp trung gii quyt hai vn
quan trng ca kinh t v m:
( Vn tht nghip:
Nhng nh kinh t hc trng phi chnh cho rng v gi c v tin lng l cng
nhc chm thay i nn phn ln tht nghip l khng t nguyn. Nhng cc nh kinh t
hc trng phi REM li cho rng v gi c v tin lng linh hot nn hu ht tht nghip
l t nguyn - Ngi lao ng tht nghip l do mc tin lng thc t qu thp khng
y h i lm.

Tin lng D D
E G
H
V
E
G
V

D
D
Mc lao ng
O L L L M v vic lm

Hnh 3 : Tin lng khng linh hot s to ra tht nghip khng t nguyn;
tin lng linh hot dn n tht nghip t nguyn.
Theo m hnh th trng lao ng trn, chng ta thy im cn i ban u tng
ng vi mc lng V l E, ti mc vic lm OL thp hn so vi mc cung lao ng OM
to ra lng tht nghip t nhin LM (hay EG). Khi ng cu lao ng di xung DD s
c hai trng hp xy ra:
( Nu tin lng linh hot gim xung V th th trng lao ng s nhanh chng
c iu chnh mc E: ti y c thm mt s ngi khng mun i lm vi mc lng
V, l nhng ngi lao ng tht nghip t nguyn (LL).
 ( Nu tin lng khng linh hot, vn mc V th s ngi mun i lm vi mc
lng ny l OL (hay VE) nhng ng cu vi mc lng V ch to vic cho s lao ng
l OL, v vy LL l tht nghip khng t nguyn.
Khi cung lao ng thp hn cu do tht nghip t nguyn cao th s c s iu chnh
tin cng ln cao hn, ngi lao ng li sn sng i lm li, tht nghip gim v sn lng
li tng ln.
( Vn hiu qu ca chnh sch kinh t nh nc:
Theo trng phi REM, s hiu bit ca cng dn l nguyn nhn bin ng ca chu
k kinh t, nhn t nh hng ti sn lng v tht nghip v chnh n lm gim hiu qu
chnh sch kinh t ca nh nc.
( gim tht nghip t nguyn, nh nc phi tng lng, mun tng lng phi
tng lm pht. iu ny phi din ra bt ng dn chng khng kp d liu hp l v h
s tng cung lao ng. ng cong phillips minh ha cho l lun ny.
T l tin lng

O M1 M M2 T l tht nghip
t nhin
Hnh 4 : ng cong phillips

ng cong phillips l l thuyt ca A. Phillips v mi quan h gia t l lm pht

v t l tht nghip. Theo ng cong ny, c t l tht nghip thp phi tr gi bng t
l lm pht cao v ngc li.
Theo hnh v, ta thy OM l mc tht nghip t nhin. Nu mc lng B th mc
tht nghip s thp hn mc t nhin (OM1<OM). Nu mc lng C (lm pht thp) th
mc tht nghip s cao hn mc t nhin (OM2 >OM).
( Nhng vi chnh sch tng lng ca nh nc, nu cng nhn nhn thy rng d
tin lng c tng nhng gi t liu sinh hot cng tng, h khng c li g thm th h
s khng tng cung lao ng. Trng hp ny lm cho chnh sch kinh t ca nh nc mt
hiu qu v ng thi lm cho tnh hnh th trng thm xu i: gi c tng, lm pht tng,
tin lng tng nhng nn tht nghip vn rt nghim trng.
Vi lp lun nh vy, trng phi REM ng h quan im ca trng phi trng
tin hin i v vic tng mc cung tin t hng nm theo t l nht nh.
* Nhn xt chung:
T tng kinh t ca trng phi REM nh hng mnh ti chnh sch kinh t
ca chnh quyn M. Bo co kinh t nm 1982 ca Tng thng Reagan v Hi ng c
vn kinh t da vo l thuyt REM v thuyt trng tin bo v vai tr trung tm ca
th trng trong vic tng cng t do v pht trin kinh t.
3. L thuyt v nn kinh t th trng x hi c:
a) Hon cnh xut hin v cc i biu:
 Tht bi sau th chin th II, nn kinh t Cng ha Lin Bang c ri vo tnh trng
tiu iu, hn lon: kinh t sa st, lm pht tng vt, tht nghip trn lan...
Trc hin trng trn, cc i biu ca ch ngha t do mi CHLB c nh
W.Eushens, W.Ropke, Erhard, Muher, Armark... ph phn trit ch ngha c ti dn
tc, kinh t ch huy; ng h mnh m cc quan im t do trong kinh t v a ra nhiu l
thuyt quan trng: Sc mnh kinh t, kinh t th trng t do, Con ng th ba,
kinh t th trng x hi.
b) Quan im ca W.Euskens v cc m hnh kinh t l tng: theo Euskens c hai
kiu kinh t:
+ Kinh t ng: kiu kinh t tp trung, c on tn ti trong cc x hi cng sn
nguyn thy, chim hu n l, phong kin, kinh t quc x, kinh t XHCN.
+ Kinh t m: kiu kinh t th trng x hi, l m hnh l tng tn ti cc nc
t bn.
c) Quan im ca W.Repke v m hnh kinh t kiu Sn bng : theo m hnh ny,
nn kinh t l sn bng , cc giai cp v ch th kinh t l cc cu th, mi cu th c
mt v tr nht nh trn sn, nh nc gi vai tr trng ti iu khin trn u, khng trc
tip tham gia bng m canh gi cho trn u din ra theo lut v ngn nga cc trc trc
nu c (khng hong, tht nghip, lm pht...).
d) L thuyt v nn kinh t th trng x hi ca Muller - Armark: y l l thuyt ni
bt ca ch ngha t do mi c.
* Nguyn tc c bn ca th trng x hi:
Kt hp cht ch nguyn tc t do v nguyn tc cng bng x hi t mc tiu
nht nh l:
Mt mt khuyn khch v ng vin nhng ng lc to ra sng kin c nhn phc
v li ch nn kinh t.
Mt mt c gng loi tr cc hin tng tiu cc, khi iu kin cho php nh : s
ngho kh ca mt s tng lp nhn, lm pht, tht nghip.
Trong hai mt , vic bo m quyn t ch ca ngi tiu dng v cng dn phi
chim a v thng tr, mi hot ng chnh tr, kinh t phi c hoch nh trn c s ch
n nhu cu v nguyn vng c nhn.
Nguyn tc c bn ny lm cho kinh t th trng x hi c khc bit vi quan
im kinh t th trng t do ca mi trng phi:
+ Khng phi l s kt hp kinh t th trng kiu t bn ch ngha trc y vi
kinh t x hi ch ngha c k hoch to thnh th thng nht m l kt hp nguyn tc
t do vi nguyn tc cng bng x hi trn th trng.
+ Khng ng nht vi nn kinh t th trng t do ca cc nh kinh t M, theo
nh nc ch nn can thip ti thiu cn ch yu l cho nn kinh t t thn vn ng.
+ Khng phi l t tng t do kinh t theo kiu ca trng phi trng tin: th lng
nn kinh t v nh nc ch cn thc hin chnh sch tin t c quy tc iu tit khi
lng tin trong lu thng.
+ Khng phi l ch ngha t do ORDO theo i hi mt nh nc mnh c th
t chc v duy tr h thng cnh tranh trn quy m ln, thng qua cc bin php kinh t v
chnh tr.
* Su tiu chun ca nn kinh t th trng x hi:
 + Quyn t do c nhn: gip a ra cc quyt nh phi tp trung cc n v kinh t
v bo m tnh linh hot cho th trng.
+ Nguyn tc c bn v cng bng x hi:gip th trng va bo m li ch cho
ngi trc tip tham gia qu trnh kinh t va bo m quyn li ca cc thnh vin x hi
khc.
+ Qu trnh kinh doanh theo chu k : ph hp vi cc trng hp nh tr sn
xut theo chu k khng hong kinh t.
+ Chnh sch tng trng : gip to ra cc kch thch cn thit hin i ho nng
lc sn xut cc x nghip trung bnh.
+ Chnh sch c cu : gip xy dng cc bin php, un nn kp thi cc ri lon th
trng bo m cc chin lc di hn.
+ Bo m tnh tng hp ca cnh tranh i vi tt c cc hnh vi kinh t do cc
chnh sch kinh t thc y :gip va thc hin cng bng x hi, n nh trong tng trng
vi c cu hp l, va ngn nga s ph v hay hn ch cc hot ng cnh tranh qu mc
trn th trng.
* Cc chc nng ca cnh tranh trong nn kinh t th trng x hi:
Cnh tranh c hiu qu c coi l yu t trung tm v khng th thiu c trong
h thng kinh t x hi nc c, n c cc chc nng sau y:
( Gip s dng cc ngun ti nguyn mt cch ti u.
( Khuyn khch tin b k thut.
( Gip phn phi thu nhp quc dn c li cho cc nh cnh tranh thnh cng.
( Tha mn nhu cu ca ngi tiu dng.
( Gip iu chnh v di chuyn ngun ti nguyn n ni s dng c hiu qu hn
(gip t chc li sn xut v phn cng li lao ng).
( Gip kim sot sc mnh kinh t ca cc t chc c quyn v ch c th tn ti
trong mt thi gian nht nh l c t chc c quyn khc cnh tranh, hn ch s lng
on.
( Gip kim sot sc mnh chnh tr : Nh nc khng c l do g can thip vo
nhng ni m cnh tranh c hiu qu ang thng th v s can thip phi cn nhc
khng nh hng n cnh tranh c hiu qu.
( em li quyn t do la chn v hnh ng c nhn.
Cnh tranh c nhng chc nng quan trng k trn nhng trn th trng c nhng
nguy c e da cnh tranh i hi nh nc phi c bin php bo v cnh tranh.
* Yu t x hi trong nn kinh t th trng x hi:
Trong nn kinh t th trng thun ty, cc yu t th trng c xu hng mang li
kt qu ti u cho cc hot ng kinh t ch khng t mang li kt qu ti u cho ton x
hi. Do vy, x hi phi xy dng v c gng thc hin cc yu t x hi cho th trng:
( Nng cao mc sng ca cc nhm dn c c mc thu nhp thp nht.
( Bo v cc thnh vin x hi chng li nhng kh khn v kinh t v au kh v
mt x hi do nhng ri ro ca cc cuc sng gy nn.
Cc cng c sau y c s dng t cc mc tiu trn:
( S tng trng kinh t to ra thu nhp cao hn v gim t l tht nghip.
( Phn phi thu nhp cng bng qua cc n by gi c, tin lng, li nhun, thu.
 ( Bo him x hi gip cng dn chng li cc ri ro, tai nn, tht nghip, s au kh
ca tui gi, bnh tt.
( Thc hin phc li x hi gm cc khon tr cp nh : tr cp x hi, tr cp nh
, tr cp nui con...
Tt nhin l cc yu t x hi ny phi c thc hin trong khun kh ca nn kinh
t th trng tc l khng nh hng n nhp tng trng ca nn kinh t.
* Vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng x hi. Phi m bo cc yu cu
sau y:
( c xy dng trn c s sng kin c nhn v s cnh tranh c hiu qu.
( Ch can thip nhng ni cn thit (ni khng c cnh tranh c hiu qu v ni
bo v cnh tranh kch thch cc nguyn tc cn bn ca th trng x hi m khng th
trao cho t nhn) vi mc hp l.
( To ra s hi ha gia cc chc nng ca nh nc vi yu cu ca th trng,
ngha l phi m bo nguyn tc chung Nu nh nc phi can thip th s can thip ny
phi tng hp vi h thng th trng.

II- KINH T HC HIN I TRNG PHI CHNH.

1. S xut hin v c im phng php lun:
a) S xut hin:
Xut hin vo nhng nm 60-70 ca th k ny do s xch li gn nhau gia hai trng
phi Keynes chnh thng v C in mi.
+ Trng phi Keynes chnh thng t nhn thy ch thiu st trong hc thuyt
kinh t ca Keynes l cha nh gi y tnh hiu qu ca vai tr t iu chnh ca c
ch th trng.
+ Trng phi c in mi khi ph phn Keynes cng nhn ra vai tr kinh t ca
nh nc ngy cng tng ln.
b) c im phng php lun:
+ Vn dng phng php tng hp kt hp c phng php phn tch v m v phn
tch vi m trnh by cc vn kinh t hc.
+ Mun s dng tt c cc thnh tu trong hc thuyt kinh t ca cc trng phi
khc nhau trong lch s m ch yu v trc tip l ca trng phi Keynes v trng phi
c in mi a ra cc l thuyt cho kinh t ca trng phi chnh.
+ Mun xy dng c s l thuyt cho kinh t v m v kinh t vi m.
c) Cc i biu:
+ Paul A.Samuelson v Willam D. Nordhaus ng tc gi ca cun sch gio khoa
ni ting Economics.
Cun sch ny do P.A.Samuelson xut bn ln u ti New York 1948, c ti bn
nhiu ln v gn y W.D.Nordhaus mi tham gia b sung v ti bn; nm 1989 c dch
ra ting Vit.
Paul A.Samuelson l gio s i hc, ngi sng lp khoa kinh t ca hc vin cng
ngh Massachusetts, l ngi M u tin c gii thng Nobel v kinh t (1970), tng
l c vn cho vin d tr lin bang v ngn kh, c vn kinh t ca Tng thng M
J.F.Kennedy.
W.D.Nordhaus l gio s kinh t trng i hc Yale tng l thnh vin trong hi
ng c vn kinh t ca chnh quyn J.Carter.
+ David Begg, Satnley Fisher, Rudiger Dornbusch ng tc gi cun gio trnh
kinh t hc hin i dng trong cc trng i hc nhiu nc trn th gii, c xut
bn ln th ba nm 1991 v dch sang ting Vit nm 1992.
David Begg l gio s kinh t hc ca trng i hc Tng hp Lun n (Anh);
Stanley Fisher v Rudiger Dornbusch l hai gio s kinh t hc ca hc vin cng ngh
Massachusetts (M).
2. Cc l thuyt kinh t ca P.A.Samuelson v W.D.Nordhaus:
a) L thuyt v nn kinh t hn hp.
y l l thuyt ni bt ca Samuelson v ca trng phi chnh.
Mm mng ca quan im kinh t hn hp c t cui th k XIX, sau thi k
chin tranh, n c cc nh kinh t hc M k tha v t nh cao trong tc phm
Economics ca P.A Samuelson.
Trong l thuyt nn kinh t hn hp, Samuelson kt hp l lun bn tay v
hnh, thng bng tng qut ca trng phi c in vi l thuyt ch ngha t bn c
iu tit ca Keynes v ng a ra mt hnh nh c o: Ngi ta khng th v tay bng
mt bn tay tiu biu cho l thuyt ca mnh c ch th trng kt hp vai tr nh
nc.
* C ch th trng:
Theo Samuelson th trng l ni mua bn hng ho v l qu trnh trong ngi
mua v ngi bn mt th hng tc ng qua li nhau xc nh gi c v s lng hng.
Nn kinh t th trng khng phi l mt h thng hn n v chnh ph m n c mt trt
t no . Trt t ny hu hiu. chnh l c ch th trng.
C ch th trng l mt hnh thc t chc kinh t, trong ngi tiu dng v cc
nh kinh doanh tc ng ln nhau thng qua th trng xc nh ba vn trung tm ca
t chc kinh t, l : sn xut ci g? sn xut nh th no? sn xut cho ai?
C ch th trng l c ch tinh vi phi hp mt cch khng t gic gia nhn dn
v doanh nghip thng qua h thng gi c v th trng, ngi tiu dng v k thut, li
nhun v cnh tranh.
( Gi c s iu chnh khi lng hng ho a ra th trng. Mi hng ha u c
gi c v mang li thu nhp cho ch hng.
( Khi mt loi hng ha no c nhiu ngi mua th ngi bn tng hng ln v
iu ny khuyn khch ngi sn xut lm ra nhiu hng ha hn.
( Khi c nhiu hng ha, ngi bn mun bn nhanh gii phng kho hng nn h
gi khin ngi mua tng ln nhng ngi sn xut li thu hp quy m sn xut. n mt
lc s cn bng gia ngi mua v ngi bn s c khi phc, cung v cu s cn i
vi nhau.
Nh vy, theo Samuelson chnh s bin ng ca gi c lm cho trng thi cn
bng cung - cu thng xuyn bin i.
 ( Th trng l ni gp g ca hai vua : ngi tiu dng v k thut.
Ngi tiu dng thng tr th trng bng tin b ra mua hng ha h a thch.
Nhng k thut cng hn ch ngi tiu dng, v nn kinh t khng th vt qu
c ranh gii kh nng sn xut.
Vn sn xut ci g phi do c chi ph kinh doanh, cc quyt nh cung v cng
vi nhu cu ca ngi tiu dng quyt nh trn th trng. Th trng ng vai tr ngi
trung gian thu xp dn ha gia s thch ca ngi tiu dng v hn ch ca k thut.
( Li nhun l ng lc thc y ngi kinh doanh tham gia th trng, ci tin k
thut, tho mn nhu cu ca ngi tiu dng vi hiu qu cao nht.
( Cnh tranh to ra mi trng linh hot cho cc nh kinh doanh hot ng theo cc
yu cu ca quy lut kinh t khch quan. Mt nn kinh t c thc y bi cnh tranh
hon ho s dn n mc s dng v phn b c hiu qu u vo v u ra.
Nh c ch th trng nn kinh t s t c mt s cn i chung v pht trin
nhp nhng, tri chy.
Nhng P.A.Samuelson cng nhn mnh rng Bn tay v hnh i khi c th dn
nn kinh t i lm ng, lc li v cc nn kinh t th trng i khi cng b tht bi th
trng. i ph vi nhng khuyt tt ca c ch th trng cn phi hp bn tay v
hnh vi bn tay hu hnh ca nh nc.
* Vai tr ca nh nc:
( Cc chc nng ca nh nc:
+ Thit lp khun kh lut php.
+ Sa cha nhng tht bi ca th trng th trng hot ng c hiu qu:
( Nh nc can thip hn ch nh hng ca cc t chc c quyn, bo m tnh
hiu qu ca cnh tranh.
( Nh nc phi can thip hn ch nhng tc ng bn ngoi: lm nhim mi
trng, khai thc cn kit khong sn...
( m nhim sn xut cc hng ha cng cng.
( S dng thu m bo vic u t nhng hng ha cng cng.
+ Bo m tnh cng bng, bnh ng.
Mt h thng th trng c hiu qu vn gy ra s bt bnh ng ln do vy phi
thng qua cc cng c nht nh thc hin vic phn phi li.
( Thu lu tin nh vo thu nhp ca ngi giu, vo ti sn tha k.
( H thng bo him x hi, phc li x hi, tr cp x hi.
+ n nh kinh t v m.
T khi ra i cho n nay, ch ngha t bn mang cn bnh chu k l lm pht, tht
nghip, khng hong kinh t...v P.A.Samuelson cho rng bng hai dng c trung tm l
quyn lc v ti chnh v quyn lc v tin, chnh ph c th nh hng n sn lng,
vic lm v gi c ca mt nn kinh t.
Nhng theo Samuelson, bn tay hu hnh cng c cc khuyt tt: nh nc la
chn vn khng ng, ti tr cho cc chng trnh qu ln trong thi gian qu di, a
ra cc quyt nh sai khng phn nh s vn ng ca th trng.
 Do vy, phi kt hp c c ch th trng v vai tr kinh t ca nh nc hnh thnh
nn nn kinh t hn hp, trong c ch th trng gip xc nh gi c v sn lng trong
nhiu lnh vc, cn chnh ph s iu tit th trng bng cc chng trnh thu, chi tiu v
lut l. C hai u c tnh cht thit yu.
b) L thuyt v tht nghip.
( P.A. Samuelson khng nh tht nghip l vn trung tm trong cc x hi hin
i - N nh hng n nn kinh t, x hi, tnh cm v cuc sng gia nh ca nhn dn.
( Phn bit cc khi nim:
( Ngi c vic: ngi ang i lm.
( Ngi tht nghip: ngi khng c vic nhng ang tm vic.
( Ngi ngoi lc lng lao ng: ngi khng c vic m li khng i tm vic.
( Trnh by hai cch gii thch cc oan v vn tht nghip:
( Theo quan im tin lng linh hot, ngi ta b tht nghip v h chn con ng
khng i lm vi mc lng hin hnh: l tht nghip t nguyn.
( Theo quan im tin lng cng nhc, trong trng hp tin lng c th cao hn
tin lng th trng cn bng th s xut hin b phn tht nghip khng t nguyn.
C hai loi tht nghip ny u khng c hiu qu v c doanh nghip v cng nhn
s u c ch li khi h chu thng lng li cc hp ng lao ng. Chnh v vy P.A
Samuelson cho rng v lu di, tin lng c khuynh hng chuyn ng cn bng
cung - cu, do nhng ci ti tht nghip chnh hoc mc cu lao ng tha ra c loi
b khi tin lng c iu chnh. Chn l nm gia hai cch gii thch cc oan v tht
nghip:
( Khng nh t l tht nghip t nhin l khi nim then cht trong nn kinh t v
m hin i : l t l tht nghip thp nht m t nc c th chp nhn c mc
trung bnh m khng c nguy c gy lm pht tng xoy c. T l tht nghip t nhin c
th tng ln l do dn s tng cao, do chnh sch kinh t ca chnh ph (bo him tht
nghip) hoc do cc hn lon gy ra bi cc bin ng ca th trng quc t.
c) L thuyt v lm pht:
( Lm pht xy ra khi mc chung ca gi c v chi ph tng.
( Ngy nay chng ta tnh lm pht bng cch s dng ch s gi c (ch s c s
dng rng ri nht l ch s gi c tiu dng: cosumer Price Index CPI).
( Ch s gi c: mc trung bnh gi c ca hng nghn sn phm ring bit:
( Ch s gi c tiu dng: gi ca mt d hng tiu dng v dch v so vi gi c
nhng th trong mt nm gc c th.
( Lm pht tc ng n nn kinh t bng hai cch:
( Phn phi li thu nhp v ca ci.
( Tc ng n sn lng v vic lm.
Lm pht tng thng l thi k c vic lm nhiu v sn lng cao.
( Trong nn kinh t hin i, hn ch lm pht l mt trong nhng mc tiu ch yu
ca chnh sch kinh t v m.
( Nu tt c t lm pht u cn bng v d on trc c th lm pht khng
gy nn gnh nng kinh t ln.
 ( Lm pht khng cn bng th gi c tng i, thu sut v li sut thc t b bin
dng.
( Lm pht khng d on trc c cng s dn n nhng s u t sai lm v
phn phi li thu nhp mt cch ngu nhin lm mt tinh thn dn chng.
( Lm pht ngy nay c nhiu hnh thc v do nhiu nguyn nhn.
+ T l lm pht (t l lm pht c trng i): l t l lm pht c d tnh v
c a vo cc hp ng v cc tha thun khng chnh thc.
+ Lm pht lun b chn ng bi cc tro lu kinh t. Cc lc chnh l lm pht do
cu - ko v do chi ph y. Khi nn kinh t t ti hoc vt qu mc sn lng tim
nng, vic chi tiu tng ln ch tranh ginh c mt mc cung hn ch v sn lng thc
t. iu ny s lm cho gi c tng t P n P. Nh vy chnh mc cu cao hn ko gi
ln cao hn.

P Q

Sn lng tim nng Q

Hnh 5: Lm pht do cu -
ko xy ra khi qu nhiu chi tiu sn ui qu t hng ho.

+ Lm pht lun b chn ng bi cc tro lu kinh t. Cc lc chnh l lm pht do

cu - ko v do chi ph y. Khi nn kinh t t ti hoc vt qu mc sn lng tim
nng, vic hi tiu tng ln ch tranh ginh c mt mc cung hn ch v sn lng thc t.
iu ny s lm cho gi c tng t P n P. Nh vy chnh mc cu cao hn ko gi ln
cao hn.
Nhng ngi theo trng phi Keynes, trng phi trng tin v trng phi REM
u cho rng bn cht ca lm pht do cu - ko l chi tiu qu nhiu tin ly mt lng
cung hn ch v hng ho c th sn xut c trong iu kin c y cng n vic lm.

P
 Sn lng tim nng Q

Hnh 6 : Chi ph y gi c ln

Trong nn kinh t hin i, lm pht thng xy ra ngay c khi sn lng di tim

nng ca n rt nhiu. Trong nhng thi k hng ho m, lng hoc gi hng tng.
ng cong AS di chuyn ln v gi c c xu hng tng.
Qua cc l thuyt ca mnh, P.A Samuelson v W.D.Nordhaus mun gp phn l
gii v tho g cc vn ca kinh t hc hin i. i vi vn chng lm pht, h
ngh bin php tr cp cho nhng ngi m tin lng hoc gi c ca h tng chm v
nh thu nhng ngi lm tng lm pht.
3. L thuyt kinh t ca Divid Begg, Stanley Fischer v Rudigor Dornbusch:
a) Pht trin l thuyt nn kinh t hn hp:
( Th trng l s biu hin thu gn ca qu trnh m thng qua cc quyt nh
ca ngi tiu dng, ca ngi sn xut u c dung ha bng s iu chnh gi c.
( lm sng t vai tr ca th trng v gi c cn phi gii p cu hi: nu th
trng khng tn ti th cc ngun lc c th phn b nh th no. Vi cch tip cn ny,
David Begg chia nn kinh t ra cc loi:
+ Nn kinh t mnh lnh: l mt x hi m chnh ph ra mi quyt nh v
sn xut v tiu th. C quan k hoch ca chnh ph quyt nh s sn xut ci g, s sn
xut nh th no v cho ai. Sau cc hng dn c th s c ph bin ti cc gia nh,
cc hng v cng nhn.
+ Nn kinh t th trng : l x hi m nh nc khng can thip vo th trng, cc
c nhn t do theo ui li ch ring ca mnh m khng c s khng ch no ca chnh
ph.
+ Nn kinh t hn hp: l x hi m khu vc nh nc v khu vc t nhn tng tc
vi nhau trong vic gii quyt cc vn kinh t. Nh nc kim sot mt t phn ng k
ca sn lng thng qua vic nh thu, thanh ton...v nh nc cng iu tit mc
theo ui li ch c nhn.
Ngy nay a s cc nc c nn kinh t hn hp nhng mt s thin v kinh t mnh
lnh, mt s li thin v kinh t th trng.
Th trng v gi c gip phn b cc ngun lc; ty hon cnh c th gy ra cc tc
ng tt v ty hon cnh li phn b cc ngun lc khng c hiu qu. Lc y s can thip
no ca chnh ph c th l xc ng.
( Th trng t do cho sc mnh ca cung v cu c quyn n nh gi c.
Cc chnh sch ca chnh ph c th dch chuyn ng cung v ng cu, chng
hn nh thay i lut an ton lm dch chuyn ng cong, nhng nh nc khng c
trc tip iu tit gi. Nu gi c kh linh hot, th p lc do d cu v d cung gy ra s
y gi trn th trng t do ti mc cn bng mt cch nhanh chng. Khi c s kim sot
hiu qu v gi c th th trng khng phi l th trng t do.
 ( S kim sot gi c l cc lut l ca nh nc cm iu chnh gi c cho th
trng tiu th ht hng.
Kim sot gi c c th l n nh gi sn hoc l t gi trn. Nhng ni no
m s kim sot gi c duy tr trong nhiu nm th c th gy ra hu qu xu.
Trong nn kinh t hn hp hin i, chnh ph ng mt vai tr rt quan trng. Quy
m cc hot ng ca chnh ph chim khong mt phn ba n hai phn ba thu nhp quc
dn. Vai tr ca chnh ph vt qu phm vi mua cc hng ha v dch v, thu thu v
thanh ton chuyn nhng. Chnh ph cn t ra khung lut php, iu tit hot ng kinh
t v c gng n nh ha chu k kinh doanh. Cc quyt nh ca chnh ph cn phi th
hin li ch ca x hi.
b) L thuyt v tht nghip:
( Lc lng lao ng: bao gm nhng ngi ang c vic lm hoc ng k vi cc
vn phng a phng ca b lao ng rng mun lm vic v sn sng lm vic.
( T l tht nghip l s phn trm ca lc lng lao ng khng c vic lm mc
du c ng k l mun lm vic v sn sng lm vic. T l tht nghip ca ph n thng
thp hn nam gii.
( Cc dng tht nghip:
+ Trc y thng phn ra:
( Tht nghip dai dng: mc tht nghip ti thiu khng th gim c trong mt x
hi nng ng.
( Tht nghip do c cu: l con s tht nghip xut hin do khng c s ng b
gia tay ngh v c hi c vic lm khi ng thi ca nhu cu v sn xut thay i. l
trng hp ngh mi xut hin khng mun nhn v o to cng nhn gi, gii ngh c.
( Tht nghip do thiu cu: loi tht nghip theo l thuyt Keynes khi tng cu gim
m tin lng v gi c cha kp iu chnh phc hi mc c vic lm y .
( Tht nghip theo l thuyt c in: l nn tht nghip xy ra khi tin lng c c
duy tr cao hn mc ti ng cung v ng cu lao ng ct nhau. Tht nghip theo
l thuyt c in c th xy ra hoc do cng on dng sc mnh ca mnh hoc do lut v
mc lng ti thiu p t mt mc lng cao hn so vi mc cn bng.
+ Cch phn tch hin i nhn mnh v s khc nhau gia tht nghip t nguyn v
tht nghip khng t nguyn.
( Tht nghip t nguyn (bao gm tht nghip dai dng, do c cu, theo l thuyt c
in): loi tht nghip ny bao gm nhng ngi khng mun lm vic ti mc lng cn
bng thc t. T l tht nghip t nhin l mc tht nghip t nguyn trng thi cn bng.
( Tht nghip khng t nguyn: bao gm nhng ngi vn mun lm vic mc
tin lng hin hnh. y l tht nghip theo l thuyt Keynes hay l tht nghip do thiu
cu. Tht nghip dng ny l khng t nguyn v n c gy ra bi s iu chnh chm
hn ca th trng lao ng so vi s iu khin ca cc c nhn hoc ca cng on.
( Cc gii quyt nn tht nghip:
Cch phn chia hin i gip hiu r cc chnh sch cn thit ca chnh ph gii
quyt cc vn tht nghip:
 + gim t l tht nghip t nhin cn n cc chnh sch trng cung tc ng n
cc ng lc trn th trng lao ng: ct gim thu thu nhp, gim tr cp tht nghip, tr
cp ti o to tay ngh.
+ gii quyt nn tht nghip khng t nguyn cn ch :
( Trong di hn nn kinh t c th t t quay tr li trng thi c vic lm ton phn
thng qua vic iu chnh dn dn tin lng v gi c, nn loi tht nghip ny cui cng
s t mt i.
( Trong ngn hn, tht nghip theo l thuyt Keynes l mt phn trong tng s tht
nghip m chnh ph c th gp phn gim bt bng cch s dng chnh sch ti kha v
tin t lm tng nhanh tng cu.
c) L thuyt v lm pht:
( Lm pht l s tng gi trung bnh ca hng ha theo thi gian.
( S tng lng cung tin danh ngha, hoc s gim nhu cu tin t thc t, s lm
tng mc gi.
( Trong thc tin, gi c khng th iu chnh ngay lp tc theo nhng thay i
trong lng tin danh ngha, do vy, li sut hoc thu nhp phi thay i lm thay i
nhu cu tin t. Cn trong di hn, nhng thay i trong thu thp thc t v li sut c th
lm thay i ng k nhu cu thc t v ph v mi mi quan h n gin gia lng tin
v gi danh ngha.
( Vo nm 1958, gio s A.W Phillips chng minh rng t l lm pht cao hn
ko theo t l tht nghip thp hn v ngc li. iu ny gi cho chng ta rng c th
nh i lm pht nhiu hn c t tht nghip hn, hoc ngc li.
Qua phn tch ng cong Phillips, David Begg v cc bn ng i n kt lun:
V c bn khng c nh i di hn gia lm pht v tht nghip, ng Phillips di hn
l thng ng ti t l tht nghip t nhin d cho t l lm pht di hn l th no chng
na. Nhng ng Phillips ngn hn li l s nh i tm thi gia lm pht v tht
nghip khi nn kinh t ang t iu chnh theo nhng cn sc v tng cu. cao ca s
nh i ngn hn ny ph thuc vo s trng i t l tng tin v lm pht trong di
hn. Tuy nhin li khng c s nh i gia lm pht v tht nghip trong ngn hn khi
cc cn sc xut hin t phi cung. Thot u lm pht cao hn chc l ko theo tht
nghip cao hn. iu g tip din v c bn cn ph thuc vo mc chnh ph iu tit
cn sc phi cung.
Trng phi chnh hin i c gng phn tch s kt hp hi ha gia c ch th
trng t do vi vai tr ca chnh ph v vn m h quan tm hn ht l vn gii
quyt tht nghip v lm pht. Cc kin ngh trong chnh sch kinh t ca h cng gp phn
trong i sng kinh t c th cc nc t bn pht trin nhng ch gp phn lm gim
phn no nhng nh hng xu ca lm pht v tht nghip m thi v tt nhin l l
thuyt ca h cng cn c nhng hn ch lch s nht nh.
III- CC L THUYT TNG TRNG V PHT TRIN KINH T I VI CC
NC ANG PHT TRIN.
Tng trng kinh t l vic tng sn lng quc gia v sn phm bnh qun theo u
ngi. l vic m rng kh nng kinh t sn xut, tc l tng GNP tim nng ca mt
nc.
 Pht trin khng ch lm tng sn lng quc gia tim nng m cn lm thay i c
cu ca nn kinh t quc dn.
Tng trng kinh t hin i l tng trng kinh t gn lin vi khoa hc k thut
hin i dn n s pht trin mnh m ca cng nghip ha, thnh th ho v bng n dn
s.
i vi cc nc ang pht trin hin nay, vn tng trng v pht trin ang l
vn cp bch mau chng pht trin t nc, rt ngn khong cch lc hu.
1. L thuyt ct cnh ca W.W. Rostow (M):
Nh kinh t hc ngi M ny cho rng qu trnh tng trng kinh t ca mt nc
phi tri qua 5 giai on:

+ Giai on x hi truyn thng c:

giai on ny, nng sut lao ng thp, vt cht thiu km, x hi thiu nhy bn,
linh ng, kinh t nng nghip gi vai tr thng tr.
+ Giai on chun b ct cnh:
Trong giai on ny, cc ch doanh nghip c kh nng thc hin i mi,
pht trin c s h tng, c bit l giao thng vn ti, cc nhn t tng trng xut hin v
mt s khu vc c tc ng thc y nn kinh t.
+ Giai on ct cnh:
y l giai on quyt nh, mun t ti giai on ny phi hi ba iu kin:
( T l u t tng ln 5% ( 10%.
( Phi xy dng c cc lnh vc cng nghip ng vai tr lnh vc u tu.
( Phi xy dng c b my chnh tr - x hi, to iu kin pht huy nng lc ca
cc khu vc hin i, tng cng quan h kinh t i ngoi.
+ Giai on chn mi v kinh t.
L giai on c cc c trng sau:
( Phn sn phm quc dn ginh cho u t tng t 10% n 20%.
( Nhiu ngnh cng nghip mi, hin i xut hin nh luyn kim, ho cht, in.
( C cu x hi bin i, i sng tinh thn ca dn chng c tng ln.
+ Giai on k nguyn tiu dng hng lot:
L giai on quc gia c thnh vng, x hi ho sn xut cao, nhng s tng
trng kinh t c du hiu gim st.
2. L thuyt v vng lun qun v c huch t bn ngoi:
Mun pht trin kinh t ni chung cn kt hp bn yu t l nhn lc, ti nguyn
thin nhin, c cu t bn v k thut.
cc nc ang pht trin, c bn yu t trn u khan him v yu km.
+ V nhn lc:
( Tui th trung bnh thp (57-58 tui).
( S ngi bit ch t (32-52%)
( Lao ng nng nghip l ch yu, nn tnh trng tht nghip tr hnh cao, thi gian
nng nhn ln.
+ V ti nguyn thin nhin.
( t ai cht hp, khong sn t i so vi s dn ng c.
 ( Ti nguyn quan trng nht l t ai nng nghip, nhng hiu qu s dng cha
cao, nng sut cn km, k thut cn lc hu.
+ V c cu t bn:
Cc nc ang pht trin phn ln thiu vn, cn phi tch ly t bn ngoi v bn
trong.
( Bn trong th do nng sut km, thu nhp thp nn khng th tit kim tch ly.
( Bn ngoi ngi u t vo cc nc ang c cc phong tro gii phng dn tc e
da s an ton v li nhun cao cho vn u t nc ngoi, kh nng hon tr bp bnh.
+ V k thut:
Cc nc ang pht trin c trnh k thut ni chung l km, nhng c th tranh
th li th ca nc i sau trong chuyn giao cng ngh.
S khan him v yu km ca bn yu t trn lm cho cc nc ang pht trin ri
vo ci vng lun qun ca s ngho kh m mun ph n cn phi c c huch t bn
ngoi, chnh l s u t t bn nc ngoi vo cc nc ang pht trin. Mun thu ht
vn ca cc nc cn phi c lut u t t bn nc ngoi y hp dn.

Tit kim v u t thp

Thu nhp Tc tch ly

bnh qun thp vn thp

Nng sut thp

Hnh 7: Ci vng lun qun ca s ngho kh

3. L thuyt v m hnh kinh t nh nguyn:

Do Athur Lewis, nh kinh t hc Jamaica c gii thng Nobel 1979, a ra. M
hnh ny c cc nh kinh t hc John Fei v Gustav Ranis p dng vo phn tch qu
trnh tng trng cc nc ang pht trin.
T tng c bn ca m hnh ny l: da vo s u t ca t bn nc ngoi, cc
nc lc hu s chuyn lao ng d tha sang cc ngnh cng nghip hin i, v qu trnh
ny mang li hai tc dng:
+ Chuyn bt lao ng d tha khi khu vc kinh t truyn thng - kinh t nng
nghip, ch li lng lao ng to ra sn lng c nh, nh nng cao c sn
lng theo u ngi.
+ Cc doanh nghip u t nc ngoi s c ngay ngun sc lao ng khng gii
hn t nng nghip chuyn sang m h ch phi tr lng theo nguyn tc nng sut gii
hn, phn cn li cho h thu hi c vn, c li nhun, to iu kin gp phn nng
cao mc tng trng v pht trin kinh t ni chung.

V
 Tin ng nng sut gii hn
lng D

V2

V1

Lao ng
O L1 L2 L

Hnh 8 : M hnh kinh t nh quyn

Theo th : OV2 l mc lng trung bnh v OL1 l mc s dng lao ng; do
OV2PL1 l tng tin lng v V2DP l li nhun ca nh t bn. OV1 l mc tin lng
trong khu vc truyn thng v OV1 < OV2 v:
+ Chi ph cho sn xut trong khu vc th ln hn, gi c sinh hot t hn.
+ Do yu t tm l, nu mc OV2 khng ln hn OV1 s khng hp dn lung i
dn t nng nghip sang cng nghip.
Nh hp dn c lung di dn t nng nghip nn cc doanh nghip trong cng
nghip c iu kin tch ly t bn nng cao nng sut lao ng lm ng nng sut gii
hn dch chuyn sang DD vi mc lng khng i l OV2 (vi mc lng ny, cc
doanh nghip u t nc ngoi lun c cung cp ngun lao ng di do) v khin cho
mc s dng lao ng chuyn sang OL2. Tng tin lng by gi l OV2PL2 v li nhun
ca nh t bn l V2DP. Nu qu trnh y ng nng sut gii hn tip tc xy ra vi
mc lng khng i OV2 v ngun lao ng vn di do, th khu vc cng nghip c
c mc tng trng khng gii hn.
4. L thuyt v tng trng kinh t cc nc chu gi ma:
Do nh kinh t Nht Bn Harry Tshima a ra. Tshima cho rng m hnh kinh t
nh nguyn khng c ngha thc t vi tnh trng d tha lao ng cc nc chu gi
ma, c nn nng nghip la nc rt cn lao ng trong cc nh cao ca thi v v
ch d tha lao ng lc nng nhn. Do , ng a ra m hnh tng trng mi vi hai
giai on:
Giai on u: s pht trin s c thc y bng chnh vic gi li lc lng lao
ng trong nng nghip vo ngay cc thng nhn ri bng cch tng v v a dng ha cy
trng, m rng chn nui v sn bt c. ng thi s dng lao ng nhn ri cua nng
nghip vo cc ngnh cng nghip cn nhiu lao ng. Qu trnh ny em li vic lm y
cho mi nng dn lc nng nhn, tng thm thu nhp hng nm v thc y cc ngnh
kinh t, ngnh dch v v ngnh thng nghip pht trin theo, th trng lao ng s thu
hp dn.
Giai on sau: khi th trng lao ng b thu hp dn th tin lng tng nhanh thc
y cc nng tri ca x nghip phi chuyn sang c gii ho, a cc loi my mc nh
vo sn xut thay th lao ng th cng. Qu trnh ny lm tng nng sut lao ng v tng sn
phm quc dn GNP tnh theo u ngi s tng nhanh khi s dng ht lao ng trong nng
nghip. Nh vy, theo Tshima nng nghip ha trit to s dng ht lao ng d tha
trong nng nghip v k tip bng qu trnh cng nghip ha hp l s l con ng tt nht
cho chin lc pht trin cc nc chu gi ma tin ti xy dng c cu kinh t cng -
nng nghip - dch v.
IV- CC L THUYT V THNG MI QUC T.
1. Vai tr v ngha ca thng mi quc t:
* Thng mi quc t l s m rng hot ng lu thng ra khi phm vi mt nc. l
lnh vc trao i hng ho trn th trng th gii.
* Ngun gc ca thng mi quc t l do hiu qu kinh t theo quy m, nhng khc bit v
kh nng chim lnh ngun lc v cc l do khc:
+ Hiu qu kinh t theo quy m: Sn xut theo quy m ln lm cho hng ha r hn khi
c sn xut theo quy m nh. Mt nc tnh c tr thnh ngi u tin bt u to ra sn
phm ring l s c nhu cu m rng th trng quc t c c li th tng i lu di v
sn phm . ng thi, mt nc mun ginh thng li trong cnh tranh phi lm sao cho gi
hng ha ca mnh r hn, mun vy phi sn xut vi s lng ln, tc phi ginh ly th
trng quc t.
+ Nhng khc bit v kh nng chim dng ngun lc:
Ngun lc l g? Theo thut ng thng mi, ngun lc l mt u vo no cho sn
xut m ngi ta khng th chuyn dch n gia cc nc. C 3 loi ngun lc:
( Cc ngun lc t nhin: kh hu, t ai, v tr a l, ngun ti nguyn, khong sn.
( Cc ngun nhn lc.
Con ngi l ngun lc quan trng nht ca mi nc. Ch c mt phn nh dn s th
gii l c tnh c ng quc t, do vy mt nc ch t kh nng gii hn trong vic mua cc
lao ng c k nng cc nc khc. Lc lng lao ng ca mt nc cng c k nng cao,
th nc cng nhiu kh nng thc y vic m rng thng mi quc t.
( H tng c s:
Giao thng, vn ti, truyn thng, in nng v cc phng tin cng cng khc tnh
trng tt, hin i l mt ngun lc quan trng thc y m rng thng mi quc t.
( Cc l do khc:
Th hiu, bn quyn, bng pht sinh sng ch v trnh chuyn mn ca mt t ngi
thc y duy tr v pht trin thng mi quc t.
a) Vai tr ca thng mi quc t:
+ Lm nng gi hng xut khu ln trn mc t cung, t cp v lm gim gi hng nhp
khu xung di mc gi t cung t cp.
+ nh hng i vi phn phi thu nhp quc dn.
( Vi nc c lao ng r v vn t th thng mi quc t lm cho tin lng thc t
ca lao ng tng v thu nhp thc t ca cc ch s hu vn gim i.
( Vi nc c lao ng t v vn r th tnh hnh ngc li.
+ Ph v c ch k hoch ho tp trung, bao cp, chuyn nn kinh t sang c ch th
trng c s qun l ca nh nc.
b) ngha ca thng mi quc t:
 + ng vai tr quan trng trong vic m rng kh nng tiu dng v sn xut ca mi
nc.
+ Mt trong nhng ng lc thc y qu trnh tng trng v pht trin kinh t.
2. L thuyt v li th so snh ca David Ricardo:
Khi hai nc cng hao ph lao ng sn xut cng hai hng ha th phi la chn mt
hng chuyn mn ha sn xut theo cng thc sau (khi mt trong hai nc sn xut c hai
mt hng u c hiu qu hn nc kia): Chn hng ha c chi ph sn xut so snh thp hn.
V d: M v Php cng sn xut lng thc v qun o theo chi ph lao ng nh sau:

Sn phm M Php
1 n v lng 1 gi lao 3 gi lao ng
thc ng
1 n v qun o 2 gi lao 4 gi lao ng
ng
Chng ta c:
Chi ph sx 1 n v lng thc My 1
A= =3
Chi ph sx 1 n v lng thc Phap
Chi ph sx 1 n v quan ao My 1
B = Chi ph sx 1 n v quan ao Phap = 2

Do A < B nn M s chuyn mn ho vic sn xut lng thc cn Php buc phi sn

xut qun o, c hai trao i sn phm cho nhau v cng c li.
3. L thuyt ca Hecksher - Ohlin:
Xy dng m hnh trao i gia hai nc vi cc gi thuyt c bn sau:
+ Hai quc gia cng sn xut hai loi hng ha X v Y trong hng ha X cn s dng
nhiu lao ng, hng ha Y cn s dng nhiu vn.
+ C hai nc c k thut sn xut nh nhau v khng c s chuyn mn ha sn xut
hon ton c hai nc.
+ S thch l nh nhau c hai nc.
+ Thng mi quc t hai nc c cn i.
Trn gi thuyt ny, Hecksher - Ohlin li gi nh rng do tim nng mi nc khc
nhau nn mt nc (A) c ngun lao ng di do hn, cn mt nc (B) li c ngun vn d
dt hn. Do vy, nc (A) cn chn xut khu hng X cn nc (B) chn xut khu hng (Y)
v khi trao i, c hai bn s cng c li.
4. Cc cng c s dng trong chnh sch ngoi thng:
a) Th quan:
L th thu nh vo hng nhp khu. Thu quan c kh nng lm tng gi c, gim
lng tiu th, gim lng nhp khu hng ha nhng gip tng sn lng trong nc, tng
GNP thc t v gim lng tht nghip.
V d : tc dng ca thu quan i vi mt hng m phm

(la) P

9
 6

O 150 200 400 450 Q (n v)

Hnh 9: nh hng ca thu nhp khu.

* Nu khng c thu quan, vi mc gi c th gii i vi mt hng m phm (m sn

phm ni a hon ton thay th c) l 6 :
Nhu cu trong nc l 450 n v; sn lng trong nc l 150 v mc nhp khu phi
l 300 n v.
* Nu nh nc nh gi thu 50% gi c ni a ca m phm s tng 9 la mt n v,
lm cho:
Nhu cu trong nc gim 50 cn 400 n v, sn lng trong nc tng 50 ln 200 n
v, v mc nhp khu s gim 100 cn 200.
Nh vy, thu quan s gy ra cc nh hng sau:
( Trong hnh tam gic ACM (1): biu th phn ngun lc x hi phi lng ph sn xut
thm 50 n v m phm ng l nn dng c hiu qu hn sn xut ra sn phm khc cho
x hi.
( Trong hnh ch nht CEHM (2): biu th phn thu nhp tng thm ca chnh ph qua
vic tng thu.
( Trong hnh tam gic BEH (3) : biu th s thit hi ca ngi tiu dng do nh hng
thu quan.
Do , cc chnh sch thu quan phi tnh ton gia ci li qua thu quan i vi nh
nc, cc doanh nghip sn xut v ci hi i vi ngi tiu dng v nh nhp khu. Thu
quan du sao cng ch l bin php tm thi bo v sn xut ni a, ci chnh l mi nuc
phi tng kh nng cnh tranh trn th trng quc t.
b) Hn ngch (quota):
Hn ngch l quy nh ca nh nc v s lng v gi tr ca mt mt hng hoc mt
nhm mt hng c php xut khu hoc nhp khu t mt th trng nht nh trong mt thi
gian nht nh.
Hn ngch gip bo h sn xut trong nc vi tc ng ging nh thu quan nhng
hn ngch li c hi nhiu hn thu quan: c th bin mt doanh nghip duy nht trong nc
thnh mt nh c quyn c th t mc gi bn cao c li nhun ti a.
c) Cc bin php khc:
+ Hng ro phi thu quan: tuyn truyn dng hng ni a.
+ Tr cp xut khu.
+ Duy tr t gi hi oi ph hp cho cc nh sn xut kinh doanh c th bn c
sn phm ra nc ngoi.
+ Gi vng cn cn thanh ton v cn cn thng mi.

********
 PHN TH T

CC T TNG KINH T V THI K QU T

CH NGHA T BN LN X HI MI
Chng XIII

CC T TNG KINH T
V S CHUYN DNG THI
CA CH NGHA T BN

I- THUYT NN KINH T HN HP.

( L mt trong nhng thuyt t sn v s chuyn dng thi ca CNTB c ph
bin rng ri nht.
( i biu : A. H Hansen, J. M. Clark; P. Samuelson
( T tng c bn ca nn kinh t hn hp.
+ Nn kinh t hn hp l s cng tc kinh doanh gia nh nc v t nhn.
+ L s kt hp gia c ch th trng vi vai tr kinh t ca nh nc.
+ L con ng th ba ca s pht trin ch kinh t - x hi, khc vi ch nghi
t bn v khc c vi ch nghi x hi.
Mt nh kinh t hc M (A. Gru - Chi) cho rng : Trong CNTB, chnh ph c th i
su vo vic m rng lnh vc c ngha quyt nh ca nn kinh t nh nc m khng h
ng n bn cht TBCN ca nn kinh t quc gia. Nhng mt thi im no ... cn
cn ch ng bt u nghing v pha chnh ph... th lc , h thng kinh t theo ng
ngha ca n khng cn l h thng kinh t TBCN. Thi im bt u t khi k hoch
ha t nhn tr thnh th yu so vi k hoch ha x hi.
( Hn ch : Con ng th ba tin ln XH mi vi vai tr ca nh nc c hiu
nh trn l do sai lm v phng php lun. Cc nh l lun tch ri chnh tr khi kinh
t, tch kin trc thng tng khi c s h tng cho nn khng chu nhn nhn rng bn
cht ca nh nc t sn trong CNTB hin i vn khng thay i, vn l nh nc ca
giai cp t sn; s can thip ca nh nc khng ch l nng cao li nhun cho cc t chc
c quyn m cn l cu nguy cho bn thn h thng t bn ch ngha.
II- THUYT NH NC PHC LI CHUNG.
( i biu : A. H Hansen, W. W Rostow, J. K. Galbraith
( T tng c bn: Nh nc l lc lng siu giai cp c nhim v:
+ Phn phi li thu nhp ca ngi giu cho ngi ngho.
+ X nghip t nhn lm ra ca ci v nh nc c nhim v dnh cho x hi mt b
phn ngy cng tng cc dch v v cc phng tin phc v nhm nng cao trnh vn
minh v vn ha
( Hn ch : cho rng nh nc phc li xut hin l do s thay i nhn thc ca
x hi, v tch ri chnh tr khi kinh t chng minh rng trong iu kin quan h sn
xut TBCN ang thng tr, nh nc t sn c th tin hnh chnh sch khng giai cp v
thm ch c mt chnh sch x hi chng t sn.
III- THUYT HI T.
 ( Thuyt t sn khng nh rng do s pht trin tin ha v s thm nhp ln nhau
gia ch ngha t bn v ch ngha x hi nn dng nh ang xut hin mt x hi mi
no da trn c s kt hp nhng mt tch cc ca hai h thng KT - XH.
( i biu : P. Xorokin, J. K. Galbraith, I. a Tinbergen.
( T tng c bn :
Xut pht t tin phng php lun cho rng s pht trin ca x hi l do khoa
hc - k thut trc tip quy nh khng k tnh cht ca quan h sn xut l nh th no.
Nhng ngi ng h thuyt ny cho rng cch mng KH - KT dn ti vic to ra mt
x hi cng nghip theo hai bin th Phng Ty v Phng ng.
1. Bin th phng Ty ca XH cng nghip:
y chnh l giai on c quyn nh nc ca CNTB hin i, c nhng thuc tnh
mi gip hi t vo x hi mi:
+ Nh nc tng cng s can thip vo i sng kinh t, hn ch khuyt tt ca th
trng.
+ S hu t nhn hnh nh tr thnh mt gi tng lut php, giai cp t sn thc t
b mt quyn lc, a v thng tr do lp ngi qun l v nhng nh chnh tr ch trng
k tr nm gi, h quan tm ti cc phc li chung.
+ Giai cp trung gian pht trin mnh m v tr thnh a s trong dn c.
2. Bin th phng ng ca XH cng nghip:
y chnh l cc nc ang xy dng XH x hi ch ngha (Lin X c, ng u
c...), c nhng thuc tnh mi :
+ Nn kinh t hng ha v kinh t th trng c t do pht trin hn v c hiu
qu hn.
+ Tng lp tri thc khoa hc-k thut dn chim a v thng tr.
+ Tri thc x hi s thay th cc h t tng v khng mang tnh cht h t tng.
Cc nh l lun t sn cho rng di tc ng ca cch mng KH - KT, cc bin th
Phng Ty v Phng ng ca x hi cng nghip dng nh tt yu s ny sinh
nhng nt v nhng du hiu ging nhau, gom gp tt c li cui cng s dn ti s tng
hp hai h thng, ti s xut hin mt x hi cng nghip thng nht tch hp u im
ca CNTB v CNXH, ng thi loi b cc thiu st ca chng.
Hn ch :
+ Ch nhn thy s pht trin ca lc lng sn xut m xem nh s bin i ca
quan h sn xut.
+ C nh loi b mu thun giai cp v tm cch b qua cch mng chnh tr, cch
mng x hi
+ C mun xy dng c s khoa hc cho chin lc ton cu ca ch ngha
quc chng li ch ngha x hi t bn trong.
+ Nhng nm gn y b mt lot cc nh t tng ca giai cp t sn ph phn.
IV- THUYT X HI HU CNG NGHIP.
1. Quan nim x hi k tr ca trng phi th ch mi:
Th. B. Veblen cho rng do s pht trin ca k thut c th thc hin nn kinh t k
hoch trong x hi TBCN. K tha Veblen, Galbraith xng l thuyt tnh tt yu ca
s pht trin k thut v cho rng chnh s tin b ca KH - KT ng vai tr quyt nh
trong qu trnh tin ha sang quc gia cng nghip mi, trong quc gia ny quyn lc
c chuyn sang tay ci gi l t hp chuyn gia bao gm cc nh qun l kinh t cp
cao, cc nh khoa hc, nhn vin k thut v cc nhn vin khc; cn nh t bn s l hnh
tng ang mt i, trong x hi khng cn hin tng ngho kh, khng cn hin tng
chy theo li nhun ti a, v cng khng cn s cch bit giai cp...
D. Bell cng xut pht t thuyt k thut quyt nh cho rng do tin b k thut,
CNTB hin i bin i v bn cht, tr thnh x hi hu cng nghip vi cc c
trng sau :
- Nn kinh t chuyn t ly cng nghip ch bin lm tr ct sang ly ngnh dch
v lm tr ct.
- Tng lp lnh o x hi chuyn sang cc nh nghin cu khoa hc
- Tr thc l lun tr thnh nng ct ca x hi
- Pht trin k thut ca tng lai c tin hnh theo k hoch, c iu tit, nh
gi k thut chim v tr quan trng.
- Cc chnh sch ch nh u phi thng qua k thut tri nng.
Hn ch :
+ Qu coi trng tc dng ca KH - KT.
+ Ch nhm bin h v phc v cho tng lp t bn c quyn v cho n nay quyn
lc ca KH - KT cha thay th c cho quyn lc ca c quyn m ngc li t bn c
quyn ang lm cho KH - KT ph thuc vo chng, phc v cho chng.
2. Quan nim x hi tri thc ca Peter F.Drucker:
Peter. F. Drucker sinh o, sng California, l gio s, nh vit sch v l c vn
cho nhng doanh nghip ln nht nc M. ng vit nhiu sch v chnh tr, v kinh t,
v qun l, trong c nhng quyn rt ni ting nh quyn x hi hu t bn. Quyn
sch ny xut bn ln u Anh nm 1993 v ngay sau c dch sang nhiu th ting.
Peter. F. Drucker cho rng c khong vi trm nm mt ln, trong lch s phng
Ty li xut hin mt s chuyn i mnh m v hin nay loi ngi ang trong qu trnh
chuyn i sang x hi hu t bn - chnh l x hi tri thc vi cc c im:
+ Tn ti nn kinh t th trng hot ng trn c s thng tin.
+ Cc th ch ca CNTB vn cn tn ti tuy mt s th ch (ngn hng) c th ng
vai tr c phn khc i.
+ Nn kinh t pht trin trn c s vn ca qu hu tr ch khng phi l vn ca
nh TB. V CNTB da trn qu hu tr l CNTB khng c nh t bn.
+ Phng tin sn sut khng cn l t bn, l lao ng m l tri thc - Ngun lc
kinh t c bn ca x hi.
+ Chc nng ca vn ngy cng th hin r l lm cho tri thc c th to ra hiu qu
hot ng. N s phi ngy cng phc v cho qun l c hiu qu hn l cho thng tr. Do
vy c th gi y l x hi x hi ch ngha da trn qu hu tr.
+ Trong x hi c s phn chia gia cc nh tri thc gn vi l lun v tng v
cc nh qun l gn vi con ngi v cng vic. Nhm x hi dn u l cc cng nhn
c tri thc, l nhng ngi lm thu c tri thc s s hu c phng tin sn xut v
cng c lao ng.
 - S hu phng tin sn xut v chng c cung cp t cc qu hu tr.
- S hu cng c lao ng v nhng ngi cng nhn tri thc s hu tri thc ca
mnh v c th mang chng theo mnh i bt c ni u.
Nhm giai cp th hai l nhng cng nhn cung ng dch v - Nhng ngi thiu
hc vn cn thit tr thnh cng nhn tri thc.
+ Trong quan h i ni, nh nc buc phi tr thnh b my hot ng c hiu
qu. Trong quan h i ngoi s xut hin cc th ch xuyn quc gia vt ln khi nh
nc dn tc.
Hn ch :
+ Tm cch loi b khi nim lc lng sn xut ca Karl Marx (c s kt hp cht
ch gia t liu sn xut vi ngi lao ng) nhn mnh tri thc.
+ Ln ln vn, phng thc sn xut, cng c lao ng v tri thc.
+ Loi b u tranh giai cp v tin rng qua vic hnh thnh v s dng c hiu qu
qu hu tr l c th chuyn nn kinh t pht trin trn c s vn t bn sang nn kinh t
pht trin trn c s vn ca qu hu tr v loi ngi s c c x hi x hi ch ngha
da trn qu hu tr.

******
 Chng XIV

T TNG KINH T CA NG CNG SN VIT NAM

TRONG XY DNG X HI MI

I- S XUT HIN V VAI TR CA NG CNG SN TRONG CCH MNG

VIT NAM.
1. S xut hin :
Trong gn mt th k b thc dn Php thng tr v chu ch h khc ca ch
phong kin, nhn dn Vit Nam phi vng dy u tranh ginh c lp t do cho t quc.
Nhng cc cuc khi ngha n ra u ln lt tht bi. C nhiu nguyn nhn, trong ch
yu l do cch mng Vit Nam cha c c l lun ng n dn ng v cha tp
hp sc mnh ca c dn tc, cha c c mt chnh ng phn nh v u tranh cho
quyn li ca nhn dn lao ng.
Nhim v ca cch mng Vit Nam lc ang t ra cc yu cu nng bng :
- Phi nh ch ngha quc ginh c lp cho dn tc v dn ch cho nhn
dn.
- Phi xa b ch phong kin, thc hin ngi cy c rung, xy dng mt nc
Vit Nam c lp, dn ch giu mnh.
- Phi c mt giai cp tp hp ng o qun chng nhn dn lao ng v cc thnh
phn giai cp khc thc hin cch mng.
Trc yu cu bc xc ca cch mng Vit Nam, Nguyn Tt Thnh - H Ch Minh
ri t quc t thng 6 nm 1911 tm ng cu nc v Ngi n vi ch ngha
Mc - Lnin, vi cch mng v sn. Ngi khng nh : Mun cu nc gii phng dn
tc, khng c con ng no khc con ng cch mng v sn (HCM ton tp, NXB ST,
1980, tp I, tr 4,10). Nm 1920, ti i hi ng x hi Php hp Tours, Nguyn i Quc
- H Ch Minh ng v pha a s ca i hi, b phiu tn thnh vic gia nhp Quc t
cng sn v thnh lp ng Cng Sn Php.
Sau khi tr thnh ngi chin s cng sn. cng vi vic thc hin nhng nhim v
i vi phong tro cng nhn v cng sn quc t, Nguyn i Quc tch cc vn ng
phong tro cch mng thuc a, nghin cu ch ngha Mc - Lnin, xy dng t tng
chin lc cch mng gii phng dn tc truyn v Vit Nam, chun b v t tng,
chnh tr v t chc cho vic thnh lp mt chnh ng cch mng tin phong ca giai cp
cng nhn.
T cui nm 1928 n u nm 1929, phong tro dn tc v dn ch nc ta, c
bit l phong tro cng - nng theo con ng cch mng v sn pht trin mnh m
hn, mang tnh thng nht trong c nc. V trong vng khng y bn thng, t thng 6
n thng 9 nm 1929, c ba t chc ng Cng sn Vit Nam ln lt ra i. S ra
i nhanh chng ca cc t chc ng lc by gi phn nh xu th tt yu ca phong tro
dn tc Vit Nam. Nhng s tn ti ba ng hot ng bit lp c nguy c dn n mt
s chia r ln. Yu cu bc thit ca cch mng Vit Nam l phi c mt ng cng sn
thng nht trong c nc. p ng yu cu , H Ch Minh ch tr hi ngh thng nht
ng ti Cu Long, gn Hng Cng (Trung Quc) v ngy 03 thng 02 nm 1930 ng
Cng Sn Vit Nam ra i.
 S ra i ca ng CSVN nm 1930 l kt qu tt yu ca cuc u tranh ginh c
lp, gii phng giai cp Vit Nam, l kt qu ca s kt hp gia ch ngha Mc -
Lnin vi phong tro yu nc v phong tro cng nhn Vit Nam trong nhng nm 20
ca th k XX. Sau khi xut hin cho n ngy nay, ng Cng Sn Vit Nam lun
ging cao ngn c lnh o cch mng Vit Nam v phc v cho li ch chung ton dn
tc. ng Cng sn Vit Nam c vai tr to ln trong s nghip ca nhn dn Vit Nam.
2. Vai tr ca ng Cng Sn Vit Nam:
Hn 60 nm qua, ng CSVN ng gp nhng cng lao to ln trong s nghip
gii phng t nc v xy dng t nc :
+ Lnh o cch mng thng 8 nm 1945 thnh cng dn n s ra i ca nc
Vit Nam dn ch cng ha ( 2. 9. 1945 )
+ Thc hin thng li chin dch in Bin Ph 07/05/1954 buc Php phi k hip
nh Genve rt qun khi Min Bc Vit Nam (22/07/1954).
+ ng vin, c v ton qun, ton dn b gy cuc chin tranh ph hoi min Bc
v buc M phi k hip nh Paris (23/01/1973) v chm dt chin tranh, lp li ha bnh
Vit Nam, rt qun M v nc.
+ Thc hin thng li chin dch H Ch Minh thn tc gii phng hon ton min
Nam ( 30/04/1975 ) v thng nht t nc.
+ ang thc hin kh thnh cng qu trnh i mi nn kinh t, a Vit Nam ha
nhp tr li nn kinh t th gii vi uy tn v a v quc t ngy cng c cng c.
Vai tr to ln ca ng Cng Sn Vit Nam lun gn lin vi tn tui ca Ch tch
H Ch Minh - Ngi sng lp, lnh o v rn luyn cn b cho ng.
II- T TNG KINH T CA H CH MINH ( 1890 - 1969 ).
1. S lc tiu s :
Ch Tch H Ch Minh lc nh c tn l Nguyn Sinh Cung, i hc c tn l
Nguyn Tt Thnh, hot ng cch mng mang tn Nguyn i Quc v nhiu tn khc. T
thng 8/1942 tr i ly tn l H Ch Minh.
H Ch Minh sinh ngy 19. 05. 1890 trong mt gia nh nh nho yu nc. Ngi
theo hc trng Quc hc Hu (1905 - 1910) v sm c ch lm cch mng. T nm 15
tui, Nguyn Tt Thnh tham gia cng tc b mt. u nm 1911, Nguyn Tt Thnh b
hc v tm ng ra nc ngoi kim mt phng hng mi cho s nghip cu nc.
Nm 1917, Nguyn i Quc lp ra Hi nhng ngi Vit Nam yu nc Php. Sau Cch
mng thng 10 Nga, Nguyn i Quc tm n vi ch Ngha Mc-Lnin v kt hp n cht
ch vi ch ngha yu nc. Nm 1920, Nguyn i Quc gia nhp quc t cng sn, tr
thnh ngi cng sn u tin ca Vit Nam v l mt trong nhng ngi sng lp ng
Cng Sn Php. T u 1921 n 6/1923 ti Php, Ngi sng lp Hi lin hip thuc a,
xut bn bo Ngi cng kh v vit bi cho nhiu bo khc. Nm 1925 xut bn tc
phm Bn n ch thc dn Php. T thng 6 - 1923 n cui 1924, Ngi nghin cu
v hot ng Lin X v t tng gii phng dn tc ca ngi hnh thnh c bn.
Thng 12 nm 1924, Nguyn i Quc v Qung Chu (Trung Quc) tham gia sng lp Hi
lin hip cc dn tc b p bc ng, lp ra Vit Nam thanh nin cch mng ng ch
hi (6 -1925), xut bn bo, o to cn b v vit tc phm ng cch mnh (1927).
Thng 4 -1927 sau v phn bin ca bn Tng Gii Thch Qung Chu, Nguyn i
Quc i Lin X, ri sang Thi Lan. Ma thu nm 1929, Ngi t Thi Lan v Hng
Cng t chc hi ngh thnh lp ng CSVN hp t 3/2/1930 n 7/2/1930. Hong s
trc cao tro cch mng 1930 - 1931 v nh hng hot ng ca Nguyn i Quc i
vi cc nc ng Nam , thng 6 - 1931 quc Anh bt giam Ngi di tn gi l
Tng Vn S ti Hng Cng v ti ma xun 1933 mi c th ra. Sau khi ni li lin
lc vi ng cng sn Trung Quc, Nguyn i Quc i Lin X vo hc i hc Lnin v
sau cng tc Vin nghin cu nhng vn dn tc v thuc a ca quc t cng sn.
Ma ng nm 1938, Nguyn i Quc tr li Trung Quc, va hot ng trong n v bt
l qun Trung Quc va tm cch lin lc vi cc ng ch trong nc. Trong thi gian ny
Ngi gi th ch o v ng li chin lc v sch lc trong thi k Mt trn dn
ch ng Dng (1936 - 1939 ). Thng 9 nm 1939, chin tranh th gii th hai n ra. Vi
tn gi l H Quang, Ngi v n Hoa Nam (Trung Quc) bt lin lc vi Trung ng
ng v chun b iu kin v nc hot ng, ng thi gi vng lin lc quc t. Cui
thng 12 nm 1940, Ngi tr v nc, sng ti mt lng bin gii Vit Trung. Ngy 08
thng 02 nm 1941 v Pc - B, ch tr cc hi ngh ca ng v lnh o cch mng Vit
Nam. Thng 8 nm 1942, ly tn l H Ch Minh, Ngi sang Trung Quc lin lc vi
cc lc lng cch mng chng Nht ca ngi Vit Nam , nhng b chnh quyn
a phng ca Tng Gii Thch bt giam hn mt nm, gii qua 13 huyn v khong 30
nh lao tnh Qung Ty. Cuc sng rt c cc, khc nghit nhng khng lay chuyn c
ch st ca Ngi. Ghi li thi gian ny, Ngi vit tp th Nht k trong t. Thng
9 - 1943, sau khi c tr li t do, Ngi tm cch tr v nc lnh o phong tro. Thng
7 - 1944 khi lin tnh y Cao - Bc - Lng t chc cc cuc hp chun b ngy gi khi
ngha th H Ch Minh v n Pc - B v Ngi hon cuc khi ngha.T Ngi
trc tip ch o vic xy dng lc lng v trang nhn dn chun b cho khi ngha.
Thng 05 - 1945, H Ch Minh t Cao Bng v Tn Tro trc tip ch o phong tro
cch mng trong c nc. Ngy 25-8 -1945, Ngi t Tn Tro tr v H Ni cng
Trung ng ng trc tip lnh o cch mng thng 8. Thng li ca cch mng thng 8
a n s ra i ca nc Vit Nam dn ch cng ha v thay mt chnh ph lm thi, H
Ch Minh c Tuyn Ngn c lp do Ngi son tho. gi vng chnh quyn cch
mng trc s quay tr li ca thc dn Php, ngy 06 thng 01-1946 cuc tng tuyn c
c tin hnh thng li trong c nc. Ngy 02-03-1946 ti k hp u tin ca Quc
hi, Ngi c bu lm Ch tch nc Vit Nam dn ch cng ha. T , trn cng v
lnh t cao nht ca ng v ca c dn tc, H Ch Tch bnh tnh, sng sut, mu tr,
dng cm v dy dn kinh nghim a cch mng Vit Nam vt qua mi thc ghnh nguy
him thc hin ng thi hai nhim v chin lc: cch mng dn tc dn ch nhn dn
Min Nam v cch mng x hi ch ngha Min Bc. Nhng gia lc nhn dn c hai
min Nam - Bc ang tp trung sc bc vo giai on mi ca cuc khng chin chng
M th H Ch Tch lm bnh v qua i lc 9g 47 pht ngy 02-09-1969 li lng tic
thng v hn trong c nc v trong lng bn b khp nm chu.
2. Cc tc phm - Th gii quan v phng php lun :
+ Trong cuc i hot ng cch mng si ni ca mnh, H Ch Tch li mt s
tc phm c nh gi cao v rt nhiu bi bo, bi pht biu v sau ny c tp hp li
trong tuyn tp H Ch Minh. Cc tc phm tiu biu ca Ngi l : Bn n ch thc
dn Php (1925), ng cch mnh (1924); Nht k trong t.
+ Qua cc tc phm, bi bo, bi pht biu... H Ch Tch th hin th gii quan duy
vt bin chng v nhn sinh quan cng sn ch ngha kt hp nhun nhuyn vi ch ngha
yu nc v ch ngha nhn o.
 + Quan im giai cp: Ngi bo v quyn li ca giai cp cng nhn, nhn dn lao
ng v sut i hy sinh cho c lp, t do ca dn tc.
+ Phng php lun: kt hp phng php bin chng v phng php lch s trong
mt vn phong n gin, d hiu nhng thm thy v c tnh thuyt phc cao. Nh
Ngi d dng truyn b hc thuyt Mc -Lnin su rng trong phong tro u tranh
cch mng ca qun chng.
3. Ni dung t tng kinh t - chnh tr ch yu:
a) T tng v chin lc pht trin kinh t trong thi k qu ln CNXH.
CNXH l g ? Theo H Ch Tch, CNXH trc ht nhm lm cho nhn dn lao
ng thot nn bn cng, lm cho mi ngi c cng n vic lm, c m no, sng mt
i hnh phc.
Tt c ng li, phng chm, chnh sch ca ng u ch nhm nng cao i
sng ca nhn dn. Dn ch bit r gi tr ca t do, c lp khi m dn c n no, mc
.
Xc nh ng li pht trin kinh t trong thi k qu Vit Nam.
+ Pht trin v ci to nn kinh t quc dn theo CNXH, bin nn kinh t lc hu
thnh mt nn kinh t XHCN vi cng nghip v nng nghip hin i, khoa hc v k
thut tin tin.
+ Mun pht trin cng nghip, pht trin kinh t ni chung phi ly vic pht trin
nng nghip lm chnh, lm gc. Cng nghip pht trin th nng nghip mi pht trin.
Cng nghip v nng nghip l hai chn ca nn kinh t... phi gip ln nhau v cng
nhau pht trin nh hai chn i khe v i u th tin bc s nhanh.
+ Trong nn kinh t quc gia c ba mt quan trng : nng nghip, cng nghip,
thng nghip. Ba mt cng tc quan h mt thit vi nhau.
+ Ly nng nghip lm chnh, nhng phi ton din, phi ch c cc mt cng
nghip, thng nghip, ti chnh, ngn hng, giao thng, kin trc, vn ha, gio dc, y t...
(Bi ni chuyn vi nhn dn v cn b tnh Hi Dng ngy 15 - 02 - 1965. Bo
Nhn dn ngy 15 - 02 - 1965).
b) Khng nh cc trng im kinh t trong thi k qu ln CNXH.
+ Chng ta ginh c t do, c lp ri m dn c cht i, cht rt th t do, c
lp cng khng lm g. Dn ch bit r gi tr ca t do, c lp khi m dn c n no,
mc .
+ Mun gii quyt tt vn n th phi lm th no cho c y lng thc. M
lng thc l do nng nghip sn xut ra. V vy pht trin nng nghip l vic cc k
quan trng.
( Bi ni chuyn ti Hi ngh ln th 7 ca BCH TW kho III ).
c) ra cc bin php cn thit nhm thc hin chin lc pht trin kinh t.
+ Phi xy dng i ng cn b c trnh , phm cht v nng lc tng ng vi
yu cu, nhim v pht trin kinh t.
Mun xy dng CNXH, phi bi dng con ngi XHCN.
l con ngi c o c : cn, kim, lim chnh, ch cng, v t, mt lng mt
d phc v nhn dn, phc v cch mng khng di tr.
 Mi ng vin ra sc hc tp ch ngha Mc - Lnin, cng c lp trng giai cp
v sn, c nm vng nhng quy lut pht trin ca cch mng Vit Nam.
Cn b v ng vin chng nhng tho v chnh tr m cn phi gii v chuyn
mn.
+ Gii quyt mt s vn mu cht trong qun l kinh t.
Khng nh trong cng cuc xy dng nc nh, vic qun l ti chnh l cc k
quan trng
Mun qun l tt th cn phi :
- Dn ch, cng khai, s sch minh bch.
- Theo k hoch : nhn xa, thy rng, t m, chu o, tht st c s.
- Nm vng quy lut pht trin ca cch mng, tnh ton cn thn nhng iu kin
c th, nhng bin php c th. K hoch phi chc chn cn i. Ch em ch quan ca
mnh thay cho iu kin thc t.
- T chc tt phong tro thi ua va y mnh pht trin sn xut va thc hnh tit
kim.
+ Ch trng cc gii php to ng lc cho s pht trin.
( Phi coi trng nhn t con ngi, nhn t sc lao ng.
( Ch trng pht trin khoa hc - k thut.
( Da vo qun chng chng tham , lng ph
4. Nhn xt :
+ T tng kinh t ca Ch tch H Ch Minh cha ng cc quan im kinh t c
bn, n gin, d hiu nhng sc tch, do d i vo lng ngi v c qun chng nhn
dn n nhn mt cch su sc.
+ H Ch Minh ph thng ha cc t duy l lun c bn nht ca ch ngha Mc-
Lnin vo hon cnh c th ca Vit Nam sao cho dn chng hiu c d dng vn
dng vo hot ng thc tin vi hiu qu cao nht c th c.
+ Ni dung ct yu trong t duy kinh t ca H Ch Minh l: Tm cch pht trin sn
xut trong s thng nht bin chng gia cng nghip, nng nghip, thng nghip da
trn nn tng pht huy tnh ch ng, sng to, hiu qu nghin cu khoa hc k thut cao
ca ngi lao ng thng qua b my qun l nh nc trong sch, ch cng, v t v trit
tit kim.
III- T TNG, KINH T - CHNH TR CA NG CSVN.
1. T tng v con ng pht trin theo nh hng XHCN ca nn kinh t Vit
Nam:
+ Cch mng Vit Nam s tri qua cch mng t sn dn quyn, sau tin ln cch
mng v sn, xy dng CNXH Vit Nam. ( Lun cng chnh tr 10/1930).
+ Cch mng Vit Nam hin nay l mt cuc cch mng dn tc dn ch nhn dn,
l mt th cch mng dn ch t sn li mi tin trin thnh cch mng XHCN. CMVN
khng th i con ng no khc ngoi con ng tin ln CNXH (Chnh cng ng lao
ng Vit Nam 02/1951).
+ y mnh cch mng XHCN Min Bc, ng thi y mnh cch mng dn tc
dn ch nhn dn Min Nam. (Bo co CT ca H i biu ton quc ln th 3 - 5
/9/1960 ).
+ Nn kinh t cn ph bin l sn xut nh tin thng ln CNXH b qua giai on
pht trin TBCN. (Bo co CT ti i hi i biu ton quc ln th 4 - 12/1976 ).
 + Tip tc thc hin ng li CMXHCN v ng li xy dng nn kinh t XHCN
do i hi ng CS ton quc ln th 4 ra (3/1982 v 12/1986 ).
+ Kin tr con ng XHCN l s la chn duy nht ng n (6/1991).
+ Cch mng XHCN chuyn sang thi k mi - thi k y mnh CNH, HH vi
mc tiu bin nc ta thnh mt nc cng nghip c c s vt cht - k thut hin i, c
cu kinh t hp l, quan h sn xut tin b, ph hp vi trnh pht trin ca lc lng
sn xut, i sng vt cht, tinh thn cao, quc phng, an ninh vng chc, dn giu, nc
mnh, x hi cng bng, vn minh ( i hi ng ton quc ln th 8 : 28 - 06 - 1996 ).

2. L lun v c cu kinh t v chin lc kinh t:

+ Vn th a l ci ct ca cch mng t sn dn quyn. (Lun cng chnh tr
10/1930)
+ Ch trng pht trin nng nghip, tiu cng nghip v th cng nghip ng thi
xy dng k ngh, pht trin thng nghip. Pht trin nn ti chnh theo nguyn tc: ti
chnh da vo sn xut v y mnh sn xut. ( Chnh cng ca ng lao ng Vit Nam
)
+ Xy dng mt nn kinh t XHCN cn i v hin i, kt hp cng nghip vi
nng nghip v ly cng nghip nng lm nn tng, u tin pht trin cng nghip nng
mt cch hp l, ng thi ra sc pht trin nng nghip v cng nghip nh. (Bo co
chnh tr ti i hi III)
+ u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l trn c s pht trin nng
nghip, cng nghip nh; kt hp xy dng cng nghip v nng nghip c nc thnh mt
c cu kinh t cng - nng nghip. ( Bo co chnh tr ti i hi IV )
+ Tp trung sc pht trin nng nghip, a nng nghip mt bc ln sn xut ln
XHCN, trong mt c cu kt hp cht ch v ng n nng nghip, cng nghip hng tiu
dng v cng nghip nng (i hi V )
+ Trong nhng nm ti, chng ta thc s ly nng nghip lm mt trn hng u, ra
sc y mnh sn xut hng tiu dng v hng xut khu. Cng nghip nng trong bc
ny hng trc ht v ch yu l phc v nng nghip, cng nghip nh vi quy m v
trnh thch hp ( i hi VI )
+ Pht trin nng, lm, ng nghip gn vi cng nghip ch bin, pht trin ton
din kinh t nng thn v xy dng nng thn mi. Trong sn xut nng nghip t trng
tm vo chng trnh lng thc thc phm. y mnh sn xut hng tiu dng v hng
xut khu. Pht trin mt s ngnh CNN trc ht phc v cho sn xut nng lm, ng
nghip, hng tiu dng, hng xut khu, ng thi to c s cho cc bc pht trin tip
theo; coi trng khai thc cc ti nguyn, gp phn to ngun tch lu ban u. (i hi VII)
+ Pht trin ton din nng, lm, ng nghip gn vi cng nghip ch bin nng -
lm - thy sn, i mi c cu kinh t nng nghip v nng thn theo hng cng nghip
ha, hin i ha. Bo m an ton lng thc quc gia trong mi tnh hung. To iu
kin cho cc vng u pht trin trn c s pht huy th mnh v tim nng ca mi vng,
lm cho mi vng u c chuyn bin r rt, gim s chnh lch qu xa v nhp tng
trng gia cc vng. Pht trin nhanh mt s ngnh cng nghip c li th, c sc cnh
tranh trn th trng, hng mnh v xut khu, hnh thnh mt s ngnh v sn phm mi
nhn trong cc lnh vc nh ch bin lng thc, thc phm, sn xut hng tiu dng, khai
thc v ch bin du kh, cng nghip in t v cng ngh thng tin, c kh ch to, sn
xut vt liu.
( i hi VIII )
3. L lun v c cu kinh t nhiu thnh phn:
+ Ht sc lin lc vi tiu t sn, tr thc trung nng ko h i v phe v sn giai
cp. Li dng hay trung lp ha ph nng, trung, tiu a ch v t bn. ( Chnh cng
ng Lao ng Vit Nam )
+ Ly ci to XHCN lm trng tm, ng thi tin hnh mt bc vic xy dng
CNXH. S dng, hn ch, ci to v thc hin chnh sch chuc li v tr dn i vi t
liu sn xut ca giai cp t sn. Pht trin thnh phn kinh t quc doanh, ci to XHCN
i vi nng nghip, thng nghip nh v cng thng nghip t bn t doanh (i hi
III )
+ Kt hp cht ch thnh phn quc doanh vi thnh phn tp th v thnh phn c
th theo hng ra sc pht trin thnh phn quc doanh, tng cng thnh phn tp th,
hng dn tt thnh phn c th, ly thnh phn quc doanh lm lc lng nng ct v
lnh o ( i hi IV )
+ Cn phi c chnh sch s dng v ci to ng n cc thnh phn kinh t. Chnh
sch phi va cng c v tng cng c kinh t quc doanh, kinh t tp th lm cho
kinh t XHCN sc gi vai tr ch o, va cho php s dng nhiu hnh thc kinh t
vi nhng quy m v trnh k thut thch hp trong tng khu ca qu trnh sn xut v
lu thng, nhm khai thc mi tim nng ca cc thnh phn kinh t trong mi lin kt vi
nhau ( i hi VI )
+ Tip tc xy dng nn kinh t hng ha nhiu thnh phn v i mi qun l kinh
t. Thc hin nht qun chnh sch kinh t nhiu thnh phn theo nh hng XHCN. C
ch vn hnh nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng XHCN l c ch th
trng c s qun l ca nh nc bng php lut, k hoch, chnh sch v cc cng c
khc ( i hi VII )
+ Phi chm lo i mi v pht trin kinh t nh nc v kinh t hp tc, lm cho
kinh t nh nc thc s lm n c hiu qu, pht huy tt vai tr ch o, cng vi kinh t
hp tc x phn u dn dn tr thnh nn tng ca nn kinh t quc dn. Pht trin rng
ri cc hnh thc kinh t t bn nh nc. Pht trin nn kinh t nhiu thnh phn khng th
tch ri vic xy dng ng b v vn hnh c hiu qu c ch th trng c s qun l ca
nh nc theo nh hng x hi ch ngha. ( i hi VIII )
4. L lun v phn phi v cc ngun thu nhp:
+ Nng cao khng ngng mc sng vt cht v vn ha ca nhn dn lao ng. Xy
dng t l thch ng gia tch ly v tiu dng. ( i hi III )
+ Thi hnh ch tin lng theo nguyn tc phn phi theo lao ng i i vi
vic m rng phc li tp th. ( i hi IV )
+ Thc hin nhiu hnh thc phn phi, ly phn phi theo kt qu lao ng v hiu
qu kinh t l ch yu. ( i hi VII )
+ Cng bng x hi khng ch c thc hin trong phn phi kt qu sn xut, m
cn c thc hin khu phn phi t liu sn xut, vic to ra cc iu kin cho mi
ngi pht huy tt nng lc ca mnh. Khuyn kch lm giu hp php, chng lm giu phi
php i i vi chm lo xa i gim ngho, thu hp dn khong cch v trnh pht
trin, v mc sng gia cc vng, gia cc dn tc, gia cc tng lp dn c.
( i hi VIII )
5. L lun v vai tr ca ngnh gio dc v ca ngun nhn lc:
+ Cng vi khoa hc v cng ngh, gio dc v o to phi c coi l quc sch
hng u pht trin kinh t - x hi, nng cao trnh qun l ca nh nc v nng
lc lnh o ca ng pht huy nhn t con ngi, ng lc trc tip ca s pht
trin. ( i hi V )
+ Nng cao dn tr, bi dng v pht huy ngun lc to ln ca con ngi Vit Nam
l nhn t quyt nh thng li ca cng cuc cng nghip ha, hin i ha. Gio dc v
o to phi thc s tr thnh quc sch hng u. Cng vi i mi ni dung gio dc
theo hng c bn, hin i phi tng cng gio dc cng dn, gio dc th gii quan
khoa hc, lng yu nc, ch vn ln v tng lai ca bn thn v tin ca t nc. (
i hi VIII )
6. L lun v quan h kinh t quc t:
+ Thit lp v m rng quan h bnh thng gia nc ta vi tt c cc nc khc
trn c s tn trng c lp, ch quyn, bnh ng v cng c li. ( i hi IV )
+ Ch trng thit lp v m rng quan h bnh thng v mt nh nc, v kinh t,
vn ha v khoa hc, k thut vi tt c cc nc khng phn bit ch chnh tr, x hi
trn c s tn trng c lp, ch quyn, bnh ng v cng c li. ( i hi V )
+ Ch trng hp tc bnh ng v cng c li vi tt c cc nc, khng phn bit
ch chnh tr - x hi khc nhau trn c s cc nguyn tc cng tn ti ha bnh. ( i
hi VII )
+ Ch trng m rng quan h quc t, hp tc nhiu mt, song phng v a
phng vi cc nc, cc t chc quc t v khu vc trn nguyn tc tn trng c lp, ch
quyn, ton vn lnh th ca nhau, khng can thip vo cng vic ni b ca nhau, bnh
ng, cng c li, thng qua thng lng tm nhng gii php ph hp gii quyt cc
vn tn ti v cc tranh chp, bo m ha bnh, n nh, an ninh, hp tc v pht trin. (
i hi VIII )

NHN XT :
+ T tng kinh t v quan im chnh tr ca ng Cng sn Vit Nam lun phn
nh ng s vn ng hin thc ca cch mng Vit Nam, v vy p ng c yu cu
xy dng v pht trin nn kinh t Vit Nam, tp hp v pht huy sc mnh ca mi thnh
vin x hi.
+ Cc t tng kinh t v quan im chnh tr ca ng CSVN cng phn nh s k
tha c ph phn, sng to cc t tng, quan im chnh tr ca cc trng phi khc nhau
trong trng phi KTCT v sn vi hc thuyt kinh t Mc - Lnin v t tng H Ch
Minh l kim ch nam cho mi hot ng ca ng.
 PHN KT LUN

1. Lch s t tng kinh t l mn hc cho thy r cc t tng, cc l thuyt kinh t

v cc hc thuyt kinh t u c ngun gc xut hin nht nh, c quan h vi nhau, k
tha, ph phn, ph nh, ci bin gii quyt cc vn ca nn kinh t.
2. y l mn hc, gip hiu c qu trnh vn ng ca nn kinh t trc y,
hin nay v gip xy dng t tng kinh t v s pht trin ca x hi tng lai da trn s
vn dng sng to, linh hot cc hc thuyt khc nhau.
3. y l mn hc i hi s nghin cu lu di, bn b v c h thng.

CU HI N THI

1. Trnh by c so snh v ph phn cc quan im kinh t - chnh tr ca Platon -

Aristoteles v Thomas dAquin
2. Trnh by hon cnh ra i v nhng quan im kinh t c bn ca ch ngha
trng thng. Rt ra nhn xt v mt l lun v thc tin.
3. Phn tch s khc nhau gia ch ngha trng thng Anh ( Thomas Mund ) v ch
ngha trng thng Php ( J.B. Colbert ). Rt ra nhn xt chung v mt l lun v mt thc
tin.
4. Phn tch cc lun im c bn ca CN trng nng. nh gi vai tr lch s ca
CN trng nng.
5. Trnh by hc thuyt kinh t ca W. Petty. nh gi v tr lch s ca W. Petty.
6. Phn tch hc thuyt kinh t ca A - Smith. nh gi vai tr ca ng trong trng
phi KTCT t sn c in.
7. Phn tch hc thuyt kinh t ca D. Ricardo. nh gi vai tr lch s ca ng
trong qu trnh pht trin ca cc hc thuyt kinh t.
8. Trnh by c so snh, ph phn l lun gi tr - lao ng t Xenophon n D.
Ricardo. Rt ra nhn xt chung v quy lut hnh thnh l lun ny.
9. Phn tch l thuyt bn tay v hnh ca Adam Smith v vn dng vo nn kinh
t VN hin nay.
10. Phn tch ni dung quy lut li th so snh ca David Ricardo. ngha ca
quy lut ny i vi chnh sch kinh t m ca ca Vit Nam hin nay.
11. Trnh by qu trnh pht trin l lun gi tr - ch li t Xenophon n Karl
Menger. Ch cho v d minh ha.
12. John Bates Clark chng li hc thuyt tin lng, li nhun ca Karl Marx
nh th no ? a ra nhn xt chung.
13. Trnh by cc quan im ca CNXH khng tng v x hi tng lai.
 14. Phn tch tnh khch quan trong s xut hin hc thuyt kinh t ca Karl Marx.
Chng minh Karl Marx v F. Engels thc hin mt cuc cch mng trong khoa KTCT
hc.
15. Hy phn tch v so snh l thuyt bn tay v hnh vi l thuyt Thng bng
tng qut. Rt ra nhn xt chung.
16. Phn tch v so snh L thuyt trng cu vi L thuyt trng cung. Nhn xt
v rt ra ngha.
17. Trnh by qu trnh kt hp ca hai t tng. Th lng nn kinh t v cn s
can thip ca nh nc vo nn kinh t quc dn t thi k ca ch ngha trng thng
cho n nay.
18. Phn tch l thuyt : Nn kinh t th trng x hi c. Vit Nam c th vn
dng c l thuyt ny cc lun im no ? Ti sao ?
19. Phn tch cc l thuyt v s chuyn dng thi ca ch ngha t bn.
20. Phn tch l thuyt ca Athur Lewis. Vn dng l thuyt ny th xut chnh
sch kinh t mi cho nn kinh t Vit Nam.
21. Phn tch l thuyt v ci vng lun qun v C hch t bn ngoi. Tm hiu
ngha ca l thuyt ny i vi nn kinh t Vit Nam trc 1986.
22. Phn tch l thuyt v Tng trng kinh t cc nc chu gi ma v cho
bit qu trnh CNH, HH Vit Nam hin nay c minh ha cho l thuyt y khng ? Th
xut bin php gii quyt .
23. Chng minh rng :
T tng kinh t ca Ch Tch H Ch Minh l kim ch nam cho ng li pht
trin nn kinh t t sau ngy gii phng n nay.
24. Chng minh rng chnh sch Pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn
theo nh hng XHCN, vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca nh nc bng
cc cng c, chnh sch, n by kinh t l s vn dng tng hp nhiu hc thuyt kinh t
ca cc trng phi kinh t khc nhau.

*******
 TI LIU THAM KHO
1. L.N XAMXNP - S LC CC HC THUYT KINH T.
( H Ni - 1963.
2. F.I. POLIANXKI - LCH S T TNG KINH T .
( H Ni - 1973.
3. V.X.APHANAXEP - PH PHN CC THUYT CHNG CH NGHA MAC
TRONG KINH T CHNH TR.
( H Ni -1983. (2 tp)
4. PAUL A. SAMUELSON W.NORDHAUS - KINH T HC.
( Vin Quan H Quc T - 1989.(2 tp)
5. MAI QU ANH, PHM VN CHIN, NGUYN NGC THANH - LCH S CC
T TNG KINH T.
( NXB Khoa Hc K Thut - 1991.
6. TRN CH DANH, H TRNG VIN - S LC LCH S CC HC THUYT
KINH T.
NXB TP.HCM - 1992.
7. D. BEGG, S.FISCHER, R.DORNBUSCH - KINH T HC.
( H Ni - 1992. (2 tp)
8. MAI NGC CNG - NHNG VN C BN CA LCH S CC HC
THUYT KINH T.
( H Ni - 1993.
9. L VN SANG, MAI NGC CNG - CC L THUYT KINH T PHNG TY
HIN I.
( H Ni - 1993.
10. J. M. KEYNES - L THUYT TNG QUT V VIC LM, LI SUT V TIN
T.
( H Ni - 1994.
11. MAI NGC CNG - CC HC THUYT KINH T - LCH S PHT TRIN,
TC GI V TC PHM.
( NXB Thng K - 1995.