SINKRONI STROJEVI

generatori od najmanjih do najveih snaga

motori za snage reda MW i vie (dobar , vrtnja definirana f mree i brojem pari polova)

generatori i motori - jednake izvedbe - razlika u smjeru struje

UA INDUCIRANJE TROFAZNOG NAPONA

frekvencija induciranog napona (f u Hz)

UB UC

p ns
f = ( Hz )
60

p - broj pari polova rotora

UC UB
nS - brzina vrtnje rotora o/min

UA

za 50Hz i dvoploni rotor

3000 okretaja u minuti
namoti spojeni u Y
 vrtnja magneta rotora generatora viefazni napon u namotima statora generatora
viefazni napon na namote statora motora okretno magnetno polje
jednake izvedbe statora brzina vrtnje mag. polja motora = brzini vrtnje magneta generatora
jednake izvedbe statora i rotora jednake brzine vrtnje rotora generatora i motora

broj pari polova 2 4 6 8 10 12 24

broj okretaja (za 50Hz) 3000 1500 1000 750 600 500 250
trurbogeneratori - 2 (4) pola (mali promjer - horizontalni rotori)
hidrogeneratori 24 i vie polova (promjer 10 i vie metara - vertikalni rotori)
 - stator identian statoru asinkronog stroja
izvedba sinkronog stroja
- rotor se napaja preko kliznih prstenova
 Induciranje sinusnog oblika napona
oblik kotve nehomogeno polje sinusni oblik generiranog napona

vii haronici (3. 5. itd) poveano zagrijavanje

posebno vano za generatore

jer napajaju vie troila
(elektrodistribucija)

Induciranje napona uz stalnu brzinu vrtnje rotora

inducirani napon statora

fazni pomak nelinearnost

od 90 ovisnosti E o R
uzrokovana
zasienjem
magnetske jezgre

magnetsko polje rotora uzrokovano u odnosno m

UZBUDA SINKRONIH STROJEVA
napajanje rotora istosmjernom strujom

istosmjernim generatorom

zajednika osovina rotora

pomou reguliranog ispravljaa

potrebno dobro filtriranje

poetna uzbuda remanentni

magnetizam jezgre ili
permanenti magnet

uobiajenije
 POKRETANJE I SINKRONIZACIJA

sinkronizacija na mreu, ukljuivanje uzbude (motori)

uzbuda, sinkronizacija, prikljuivanje na mreu (generatori)

pokretanje rotora istosmjernim motorom

zatvaranje magnetnog
kruga kroz magnetnu jezgru
istaknuti magnetni najkraim silnicama rotiranje rotora
polovi rotora (sila elektromagneta)

sila moe biti nedostatna zbog

velike brzine vrtnje magnetnog
polja i inercije rotora
 SINKRONI MOTORI

pokretanje rotora kao kod kaveznog asinkronog motora

efikasan moment pri poetku pokretanja do blizine sinkrone vrtnje

u blizini sinkrone vrtnje magnetske sile dovode u sinkronizam

prazni hod do sinkronizma a onda prikljuenje uzbude, tek tada optereenje

 SINKRONI GENERATORI

jednak U + jednak redosljed faza + jednaka f + jednak = sinkronizam

sinkronizam prikljuivanje na mreu

sinkronizacija
generatora sinkronizacija
na tamno generatora
na svjetlo
 SINKRONI GENERATORI

naponska karakteristika
izdvojenog generatora

zbog Ru generatora

jednopolni tropolni
odreen uzbudom
prikaz prikaz
 Optereivanje paralelno spojenih generatora

1. Iu postiemo U0 = UM
2. sinkroniziramo generator na mreu
3. prikljuimo generator na mreu - nema struje u mreu
4. nategnemo rotor - struja potee u mreu (troimo moment)

polje statora odreeno

razlika
daje
u mreu
struju

polje rotora uzrokuje

odreeno sa u

jednako za
statorsko polje
i rotor
ako su
prikljuena
troila
kut prethoenja rotora pred statorskim poljem
 uzbuda u odnosu na prazni hod i optereenje

krivulja
praznog
hoda

struja uzbude

vrijednosti uzbude potrebne za razliite vrste optereenja

 Kazalini prikazi optereenja generatora

naini prikazivanja
uzrokovano

uzrokovano

pomou rezultantnog
induciranog napona u
pomou rezultantnog statoru uzrokovanog
magnetskog toka magnetskim poljem rotora
rotora i statora i magnetskim poljem struje
statora (optereenje)
 optereenje samo sa R (cos = 1) snaga u kVA kW

na impedanciji
statorskog svitka
zbog struje 1

za E
potreban
a za
u fazi (na statoru)
potreban
R uz

poveanje optereenja = 1

1. 1 za stalan ( R kasni) i u
2. U za stalan U E u

za stalni U uz razliita optereenja potrebni

precizni automatski regulatori uzbude
 optereenje samo sa L (cos = 0) optereenje samo sa C (cos = 0)

1 suprotnog smjera od R 1 u smjeru R

nije potreban dodatni moment (nema ) rotor bez kuta prethoenja

poveanje uzbude induktivna struja smanjenje uzbudne kapacitivna struja
(preuzbuen generator) (poduzbuen generator)

kompenzatori - sinkroni generatori za proizvodnju jalove energije

veliko kapacitivno optereenje
nije potrebna uzbuda - samouzbudni generatori
(uz napon induciran remanentnim magnetizmom)
optereenje induktivnom impedancijom optereenje kapacitivnom impedancijom

za stalan U
smanjivanje
uzbude
za stalan U
poveavanje
uzbude

smanjenje U porast U

stabilan rad uz regulaciju uzbude

lako moe izazvati oscilacije mree
stadardan nain rada i raspad cijelog elektroenergetskog sustava
elektroenergetskih mrea
uz cos = 0,85 - 0,95 koristi se samo kod
samouzbudnih generatora
za dimenzioniranje generatora vana snaga u kVA
 generator u kratkom spoju

Z generatora XL generatora K induktivna KS odgovara istom L optereenju

pad napona na XL generatora

rezultantni tok inducira

tok statora

tok rotora
struja kratkog spoja
(kroz statorske namote)
 Paralelni rad generatora

uvjeti

jednaki nazivni naponi

jednake frekvencije
jednak broj faza
= mogunost sinkronizacije
jednak fazni pomak
jednak redoslijed faza
isti smjer vrtnje magnetskog polja

podjednake karakteristike optereenja

podjednake snage (za izrazito snage - prilagoene unutranje Z)

optereenje proporcionalno snagama generatora

zbog toga naponi kratkog spoja moraju biti obrnuto proporcionalni snagama
 podjednake impedancije paralelne karakteristike

optereenje ovisi o (induciranom) naponu praznog hoda

nazivni naponi su im jednaki
snaga G1 < snage G2 za usklaen raspored optereenja
 izrazito razliite impedancije karakteristike se sijeku

toka jednakog
optereenja

padovi napona na Zu nisu proporcionalni optereenju Zu G1 < Zu G2

promjenom napona prazog hoda (uz) pomicanje presjecita karakteristika
prilagoavanje optereenja nazivnim snagama generatora
 SINKRONI MOTORI
konstruktivno jednaki generatorima - motori uzimaju a generatori daju srtuju u mreu

1. sinkroniziramo stroj na mreu

2. ukljuimo uzbudu
3. opteretimo rotor - struja potee iz mree (dobivamo moment)

Optereivanje motora

jednako za statorsko polje statora

polje i rotor
napon mree napon
mree
inducirani
napon u
statoru zbog
polja rotora
razlika
polje rotora uzrokuje
struju u
motor
(stator)
kut zaostajanja rotora iz mree
prema satorskom polju
fazni pomak izmeu napona i struje motora
 Moment motora

po zakonu sinusa

U motora za > 90snaga ( P) i

snaga (P) i moment (M) - moment (M)
za < 90 ispadanje iz sinkronizma

iskljuivanje napona
mree ili oteenje

nije dozvoljeno mehaniko preoptereenje

 naponski odnosi optereenog motora

U prethodi za 90(potpuno induktivna struja)

U cos = X L cos = E sin

XL - induktivitet namota motora

E
cos = sin
XL
snaga motora je

PM = 3 U cos

U E
odnosno PM = 3 sin
XL
te je PM maksimalno pri sin =1 (90)

PM 3 U E
moment je proporcionalan snazi prema M= = sin mijenja se po
XL zakonu sinusa
kuta zaostajanja
 Uzbuda motora

uzbuda motora (magnetiziranje rotora) je nezavisna od mree i moe se po potrebi mijenjati

motor motor
motor uzima daje
uzima dodatnu jalovu
samo struju za struju u
radnu magnetiziranje mreu
struju rotora (kompenzator)

ukupna = prividna snaga motora ograniena nazivnom snagom motora (S)

S = P2 + Q2 ( kVA )
P - radna snaga na osovini motora
Q - jalova snaga za kompenzaciju mree
 V-krivulje sinkronog motora

poduzbuda preuzbuda (kompenzacija mree)

induktivna struja iz mree kapacitivna struja u mreu
najmanja struja iz mree za cos = 1