CHNG II.

SNG C HC
I. C S L THUYT
1. Mt s khi nim
Sng c hc l dao ng c lan truyn trong mt mi trng.
Qu trnh truyn sng l qu trnh truyn dao ng, hay l qu trnh truyn nng lng.
Sng ngang l sng c phng dao ng ca cc phn t vung gc vi phng truyn sng. Sng ngang
ch truyn c trong cht rn v trn b mt ca cht lng
Sng dc l sng c phng dao ng ca phn t mi trng trng vi phng truyn sng. Sng dc
truyn c trong cc mi trng rn, lng v kh.
Sng c khng truyn c trong chn khng.
2. Cc i lng c trng ca sng hnh sin.
Bin sng: l bin dao ng ca cc phn t trn phng truyn sng.
Chu k, tn s sng: l chu k (hay tn s) ca cc phn t nm trn phng truyn sng v bng chu k ca
ngun sng.
Vn tc ca sng: l vn tc truyn dao ng.
Bc sng: l qung ng sng truyn i c trong mt chu k
v
Mi lin h gia chu k, tn s, vn tc v bc sng: = v.T =
f
3. Phng trnh sng hnh sin
2.x
u = A.cos(t - ) . Trong : x l khong cch gia phn t trn phng truyn sng vi ngun sng.

4. lch pha gia hai phn t nm trn cng mt phng truyn sng
M, N l hai phn t nm trn cng mt phng truyn sng, cch nhau mt khong l d. lch pha gia chng
2.d
c xc nh theo cng thc: = N - M =

Mt s khi nim v lch pha:
- Hai im dao ng cng pha nu: k 2 (k z )
- Hai im dao ng ngc pha nu: (2k 1) (k z )

- Hai im dao ng vung pha nu: (2k 1) (k z )
2
- Nu hai im l gn nhau nht th ly gi tr nh nht ca khc 0.
5. Cc vn lin quan ti giao thoa sng
- iu kin hai sng c th giao thoa l hai sng phi l hai sng kt hp.
* Xt trng hp hai sng kt hp c to t hai ngun dao ng cng pha giao thoa vi nhau:
- M l mt im thuc vng giao thoa cch hai ngun ln lt l d1,d2.
M s l cc i nu: d 2 d1 k . v M dao ng vi bin : AM A1 A2

M s l cc tiu nu: d 2 d1 (2k 1). v M dao ng vi:
2
AM A1 A2
2
Nu M khng l cc i hay cc tiu th AM2 A12 A22 2 A1. A2 .cos( d 2 d1 )

S cc i v cc tiu quan st c trn on thng ni hai ngun l:
AB
Gi n l s cc i th: n 2. 1

Gi m l s cc tiu th: m=n+1 nu
AB AB
m=n-1 nu 0, 5

Nu hai sng l hai sng c to bi hai ngun dao ng ngc pha nhau th nhng iu ni trn cc i
th l cc tiu v ngc li.

V d: M l mt im thuc vng giao thoa, M s l cc i nu: d 2 d1 (2k 1). v l cc tiu nu:
2
d 2 d1 k . .
6. Sng dng trn si dy.
Si dy c chiu di l l ang c sng dng.

- Hai u l nt th: l k . . Trong k l s bng trn si dy v sng phn x lun ngc pha vi sng
2
ti ti im phn x

- Mt u l nt v mt u l bng th: l (2k 1). . Trong k l s bng hay s nt tr i mt v
4
sng phn x lun cng pha vi sng ti ti im phn x.
7. Mt vi iu v sng m.
Sng m l sng c
Sng m s nghe c nu tn s ca n thuc on t 16Hz n 20.000Hz.
Sng c c tn s nh hn 16Hz l sng h m v khng nghe c, sng m c tn s ln hn 20.000Hz
l sng siu m gy au cho ngi nghe.
Cc c trng vt l ca m l: tn s m, cng m, m c bn v ho m
Cc c trng sinh l ca m:
- cao cho ta bit cm gic trm bng ca m, n ph thuc tn s ca m, tn s cng cao m nghe cng
cao.
- to: m c to nh khc nhau v ngi ta gi l to, to ca m ph thuc mc cng m,
mc cng m cng ln th m cng to
- m sc: Mi mt nhc c cho ta c cm gic v m thanh khc nhau d cho chng ang nh cng mt
nt, mt cao v to ging nhau v ngi ta gi l m sc, m sc ph thuc vo s lng ho m v
m c bn.
*Cc i lng c nh lng ca m:
- Cng m I l i lng o bng nng lng sng m truyn qua mt n v din tch t vung gc vi
w P
phng truyn trong mt n v thi gian: I (W/m2). Trong W(J),P(w) l nng lng v cng sut
t .S S
pht m ca ngun. t(s) l thi gian pht m ca ngun, S(m2) l din tch thit din ca mt phng vung gc vi
phng truyn.(Nu l sng cu th S= 4 .R ).
2

I I 12
(dB). vi I 0 10 w / m f=1000Hz gi l cng m chun.
2
- Mc cng m: L= lg (B)= 10. lg
I0 I0
1B=10dB.
II. CC DNG BI TP C BN
Bi tp v sng c. Dng bi tp s thuc 3 phn chnh l v tnh cht sng, giao thoa sng v sng dng, sau
y s l mt s v d mu v cc dng trn, thi lng bi vit khng cho php phn tch k nn c g thc mc cc
bn hy gi mail v cho cu lc b gia s th khoa s c gii p tn tnh

Bi 1: Mt ngi quan st mt chic phao ni ln trn mt bin v thy n nh ln cao 6 trong 15 giy, coi sng
bin l sng ngang.Tnh chu k dao ng ca sng bin?
A. 3(s) B.43(s) C. 53(s) D. 63(s)
1
Bi gii: Ch vi dng bi ny ta nn dng cng thc trc nghim : f = trong t l thi gian dao ng.

Phao nh ln 6 ln trog 15 giy ngha l phao thc hin c 5 dao ng trong 15 giy
1 61 1
Vy ta c: f = = = suy ra T = 3 (s)
15 3

Bi 2: Mt song c hc truyn trong mi trng n hi, phng trnh dao ng ca ngun c dng x =4 cos ( )(
3
cm) . Tnh lch pha ca dao ng ti cng mt thi im bt k sau khong thi gian 0.5s.
A./6 B. /12 C. /3 D. /8
Bi gii: Sau khong thi gian t = 0.5s sng truyn c qung ng :
 Phng trnh dao ng ti M cch ngun mt khong d l :xM
2 2
= 4 cos( ) (cm) Trong thi im (t) pha dao ng ca M l : 1 = ( ) Sau thi im t = 0.5s
3 3
2
th pha dao ng ti M lc ny l 2 = ( ( + 0.5) ) Vy lch pha l 2 1 =
3 6

Bi 3: Trong th nghim v hin tng giao thoa sng trn mt nc hai ngun kt hp A v B dao ng vi tn s
f = 13 ( Hz). Ti 1 im M cch ngun AB nhng khong d 1 = 19 cm v d2= 21cm, sng c bin cc i. Gia
M v ng trung trc ca AB khng c cc i no khc. Tnh vn tc truyn sng trn mt nc?
A. 10(cm/s) B. 20(cm/s) C. 26(cm/s) D. 30(cm/s)
Bi gii: nhn xt do d1 < d2 nn trn hnh v M nm lch v pha bn tri ca AB . Ti M sng c bin cc
i, gia M v ng trung trc ca AB khong c cc i no khc, vy tt c ch c 1 cc i . Hay k = -1 ( k: l s
cc i) ch : bn tri ng trung trc ca AB l quy c k m v bn phi k dng:
Hiu ng i ti sng c bin cc i l : d1- d2 = k -> 19 -20 = -1 -> = 2()

Vy vn tc truyn sng l : v = = 2.13 = 26( )

Bi 4: Trong hin tng giao thoa sng trn mt nc 2 ngun kt hp AB cch nhau 4(cm) sng dao ng vi tn
s f = 400 (Hz), vn tc truyn sng trn mt nc l 1.6m/s Hi gia 2 im A v B c bao nhiu gn sng, trong
c bao nhiu im ng yn.
A. 10 gn, 11 im ng yn
B. 19 gn, 20 im ng yn
C. 29 gn, 30im ng yn
D. 9 gn, 10 im ng yn
1.6
Bi gii: Ta c s gn sng thon mn < < Trong = = = 4 . 103 () = 4()
400

1 1
Suy ra -10<k<10 -> c 19 gn -> c 19+1 =20 im ng yn ( tun theo << s im ng yn)
2 2

Bi 5: Trn mt si dy di 1.4m c cng ra, hai u c nh. Ngi ta lm cho si dy dao ng vi tn s 10Hz
th thy trn dy c 8 im lun ng yn ( k c 2 du dy). Vn tc truyn sng trn dy l :

A. 1,5(m/s) B. 2,4 (m/s) C.4(m/s) D. 3,2(m/s)

2
Bi gii : di dy : l =k = 1,4 . = 0,4 = 0,4 .10 = 4 ( )
2 7

Bi tp p dng:
Bi 1: Mt ng-i quan st mt chic phao trn mt bin thy n nh ln cao 10
ln trong 18s, khong cch gia hai ngn sng k nhau l 2m. Vn tc truyn
sng trn mt bin l:
A. v=1m/s. B. v=2m/s. C. v=4m/s. D. v=8m/s.
Bi 2: Mt dy n hi dao ng theo ph-ng thng ng c ph-ng trnh x=5sin
t cm. Bit vn tc truyn sng trn dy bng 5m/s v bin sng khng i.
Ph-ng trnh dao ng ti im M trn dy cch A 2,5cm l:

A. x 5 sin( t )cm . B. x 5 sin( t )cm . C. x 5 sin( t )cm . D.
2 2

x 5 sin( t )cm
4
Bi 3: Ngun sng O dao ng vi tn s 50Hz, bin a, dao ng truyn i
vi vn tc 5m/s trn ph-ng Ox. Xt A trn ph-ng Ox vi OA=32,5cm. Chn
ph-ng trnh dao ng ti A cso pha bng ), ph-ng trnh dao ng ti O l:
A. x a sin( 100t 0,5 )cm .
B. x a sin( 100t 0,5 )cm .
C. x a sin( 100t )cm .
D. x a sin( 100t )cm .
Bi 4:Mt dy n di 40cm, cng hai u c nh, khi dy dao ng
vi tn s 600Hz ta quan st trn dy c sng dng vi hai bng sng.
Vn tc sng trn dy l:
A. v=79,8m/s. B. v=120m/s. C. v=240m/s. D
v=480m/s.
Bi 5: Mt si dy n hi AB u A dao ng vi tn s f=20Hz, u B t do.
Ng-i ta quan st trn dy thy c sng dng vi 4 nt sng(ti A lun l mt
nt ).Bit vn tc truyn sng trn dy l v=50cm/s. Hy tnh chiu di on
dy AB?
A. 5,375cm. B. 4,375cm. C. 4,457cm. D.6,345cm.
Bi 6: Mt ng so di 80cm h hai u, to ra mt sng dng trong ng
so vi m l cc i hai u ng, trong khong gia ng so c hai
nt sng. B-c sng cc i ca m l:
A. =20cm. B. =40cm. C. =80cm. D. =1600cm.

Cu lc b Gia s th khoa