jules Verne

1828de Fransa'da dodu. Jules Verne, denizcilik ge

lenei olan bir ailenin ocuuydu ve bu durum onun
yazn hayatn derinden etkiledi. Kk bir ocukken
gemilerde tayfalk yapmak iin evden kat ama yaka
lanp ailesine teslim edildi.
1847'de hukuk renimi grmesi iin Paris'e gnde
rildi. Ancak Paris'teyken tiyatroya ilgisi derinleti.
1850lerin sonlarnda ilk oyunu yaymland. Babas,
hukuk renimini braktn duyduunda aralarnda
byk bir tartma kt ve harcamalar iin gnderilen
para kesildi. Bu durum Jules Vem e'i yklerini satarak
para kazanmaya zorlad.
Paris'in ktphanelerinde jeoloji, mhendislik ve as
tronomi okunarak geirilen uzun saatlerden sonra, Ju
les Veme ilk kitab Balonla B e H afta'y yaymlad. Bu
roman, D r y a m n Merkezine Seyahat, Dnya'dan
A y 'a ve Denizler Altnda 2 0 B in Fersah gibi romanlar
izledi.
Romanlarnn byk beeni toplamas Jules Vem ei
zengin bir adam yapt. 1876'da byk bir yat ald ve
Avrupa'nn evresini yatyla dolat.
1905te Amiens'te ld.
Jules Verne
Fatih Robur
zgn Adi: Robur le conqutrant

Ithaki Yaynlan - 194

Edebiyat - 170

3. Bask Eyll 2008, Istanbul

Trke eviri: Volkan Yalntoklu, 2003

O ithaki, 2003

Yaymann yazl izni olmakszn herhangi bir alnt yaplamaz.

Yayna Hazrlayan: ule Cepcepoglu Koak

Grafik Tasannu ve Uygulama: thaki
Redaksiyon: Alev Ozgner
Sayfa Dzeni ve Baskya Hazrlk: Ye$im Ercan Aydn
Kapak, Bask: Idil Matbaaclk
Eminta Kazm Dinol Sanayi Silesi No: 81 / 19
Topkap-lsanbul Tel: (0212) 674 66 78

lhak Penguen Kiap-Kaset Bas. Yay. Paz Tic. Ld. ii 'nin yan kuruluudur
Mhrdar Cad. ller Ertzn Sok. 4/6 34710 Kadky stanbul
Tel: (0216) 330 93 08 - 348 36 97 Faks: (0216) 449 98 34
lhakl@lhaki.com.lr - www.ithaki.com.tr - www.ilknokta.com
 Jules Verne

FATH ROBUR

eviren: Volkan Yalntoklu

 Jules Verne Kitaplgndan yaymlanan kitaplarmz:

1- Doktor Ox'un Deneyi - eviren: Alev zgner

2- Madenin Esrar - eviren: Kerem Eksen
3- Dnya'dan Ay'a - eviren: Z. Zhre llkgelen
4- Karpatlar atosu - eviren: Ik Ergden
5- Ayn evresinde Seyahat - eviren: Aysen Alunel
6- Dnyann Merkezine Seyahat - eviren: Mehve Omay
7- Kaptan Granl'in ocuklar l. Cilt - eviren: k Ergden
8- Dnyann Ucundaki Fener - eviren: Alev zgner
9- Kaptan Grantin ocuklar 2. Cilt - eviren: Ik Ergden
10- Altn Volkan - eviren: Idil Grbz
11- Wilhelm Storitzin Sim - eviren: Pnar Gzelyrek
12- Kaptan Grant'in ocuklar 3 Cilt - eviren: Ik Ergden
13- Balonla Be Hafta - eviren: Feridun Aksn
14- Zacharius Usta ve Olaanst ykler - eviren. Elif Gkeke
15- nat Keraban 1. Cilt - eviren: Nihan zyldnm
16- nat Keraban 2. Cilt - eviren: Nihan zyldnm
17- Denizler Altnda 20 Bin Fersah 1. Cilt - eviren: Mehve Sorkun
18- Ne Alt Var Ne st - eviren: Volkan Yalntoklu
19- Denizler Altnda 20 Bin Fersah 2. Cilt - eviren: Mehve Sorkun
20- Miel Strogof - eviren: Nihan zyldnm
21- Fatih Robur - eviren: Volkan Yalnoklu
 Ju les Verne Kitapl;
Ju les Verne kitaplarn y llar nce
Trkeye kazandrm olan
A. Ihsan Tokgze ithaf edilmitir.

* A. hsan TokgOz: Trk yazar, yaync ve siyaset adam. Ju

les Veme'in romanlarn Trke'ye ilk eviren kiidir. 1890y
lnda Alem Basmevi'ni kurdu ve Edebiyat- Cedide akmnn
yayn organ olan Servet-i Fnun Dergisi ni yaymlamaya ba
lad. kinci Merutiyetken Birinci Dnya Sava sonlarna de
in Yksek Ticaret Mektebi'nde corafya retmenlii yapt.
1919'da Avrupa'ya giderek Heyet-i Temsiliye'nin ama ve fikir
lerini bat kamuoyuna duyurmaya alt. Lozan Bar Konfe
rans srasnda da Trk Basn Brosu'nun yneticiliini yap
t. I931'de Ordu milletvekili olarak girdii TBMM'de yasama
grevini lmne dein srdrd. Balca yaptlar: Alt Haf
ta Nilde Seyahat, Avrupada Ne Grdm. Tuna'da Bir Hafta,
Tirol Cephesinde Ate Hattnda, Matbuat Hatralarm.
 1

BLM DNYASI DA CAHLLER

LEM KADAR SIKINTILI

Pat!... Pat!..."
Neredeyse ayn anda patlayan iki silah sesi
duyuldu. Bu ile hi alakas olmadan elli adm
geride otlayan bir inek vurulmu, iki silahor
ise hi yara almamt.
Bu iki centilmen hakknda ok ey bilin
mese de isimlerinin gelecek kuaklara ulaaca
kukusuzdu. Onlarla ilgili sylenebilecek
tek ey, daha yal olann ngiliz, dierinin ise
Amerikal olduuydu. Oysa, kendi halindeki
inein son yedii ot tutamnn yerini sapta
mak ok kolayd. Niagarann sag kysnda,
elalenin mil aasnda Amerikan kysyla
Kanada kysn birletiren u asma kprnn
yaknlarndayd.
ngiliz, Amerikalya doru yrd:
Onun Rule Britannia olduuna dair inan
cm aynen koruyorum! dedi.
Hayr! Yanki Doodle!" diye diretti dieri.
-7 -
 Ju le s Vem e

Tartma yeniden balayacakt ki, tanklar

dan biri -kukusuz hayvanlarn yararna- ara
ya girdi:
Hem Rule Britannia hem de Yanki Doodle
olduunu varsayalm ve yemee gidelim!
Amerika ve ngilterenin milli marlar iin
bulunan bu orta yol nerisi memnuniyetle be
nimsendi. Amerikallar ve Ingilizler, Niaga-
rann sol kys boyunca ilerleyerek, tarafsz
blgede bulunan Goa-lsland otelinde sofraya
oturdular. nlerindeki pimi yumurtalara,
geleneksel jambona, itah kabartan turularla
sslenmi sr rostosuna ve nl elaleleri bi
le kskandracak bolluktaki aya bakldnda,
onlara hi ilimemek gerektii dnlebilir
di. Zaten, bu hikaye boyunca onlarn tekrar
gndeme gelme olasl olduka az.
ngilizin mi yoksa Amerikalnn m hakl
olduunu sylemek zordu. Ancak, bu dello
bir aydan beri, yalnzca Yeni Dnyada deil
eskisinde de herkesin kafasn megul eden
aklanamaz bir olayn insanlar nasl galeyana
getirdiinin bir gstergesiydi.
...Os sublime dedit coelumque tueri,1
1Jules Vere'in Ovidius'an alntlad dizenin Trkes "Yu
kar dnk bir yz verdi, gkyzne bakak..." Dizenin do
ru biimi ise yle olmalyd: "Os sublime dedit calmuje videre
instil", "nsana yukar bakan yce bir yz verdi. Gkyzne
bakmasn buyurdu " (yh.)
 Fatih R obur

demiti Ovidius, insanoluna en byk

onuru bahederek. Gerekten de, insann
dnya zerinde grlmeye balamasndan be
ri, gkyzne bu kadar ok bakldna hi
rastlanmamt.
Geen.gece boyunca, Kanadann Ontario
ve Erie glleri arasnda bulunan bu blgesin
de, bir hava borazannn dokunakl notalar
nn etrafa yayld duyulmutu. Birileri bu
nun Vdnfei Doodle olduunu iddia ederken, di
erleri Rule Britannia olduu konusunda hem
fikirdiler. Anglosaksonlann Goat-lslanddaki
yemekle sonulanan tartmas bundan kay
naklanyordu. Belki de duyulan, bu milli
marlardan hibiri deildi. Ancak, sesin garip
bir ekilde, gkyznden yere doru alala
rak yayld herkes tarafndan kabul ediliyor
du.
Bir melein ya da bamelegin ald gk
sel bir borazann varlna m inanmak gerek
liydi yoksa?.. Jpiterin elisinin de grltl
bir biimde ald bu tml enstrmann,
neeli baloncular tarafndan alnd ileri s
rlemez miydi?
Hayr! Ne balon vard, ne de baloncular.
Gkyznn yksek katmanlarnda kaynag-

-9 -
n ve niteliini kimsenin anlayamad olaan
st bir durum yaanyordu. Bir gn Ameri
kann, krk sekiz saat sonra Avrupann ze
rinde grnen bir cisim, sekiz gn sonra As
yada, in Imparatorlugunun semalarnda or
taya kyordu. Geiine iaret eden bu bora
zan, kyamet gnnn habercisi deilse, ne
yin nesiydi?
Bylece ister krallk olsun, ister cumhuri
yetle ynetilsin, dnyann btn lkelerinde
ciddiye alnmas gereken bir panik hali yaan
maya balamt. Evinizde garip ve aklamas
imkansz sesler duyduunuzda, bu grlt
nn kaynan aratrmaz mydnz? Ve abala
rnzn sonunda hibir netice alamadnzda,
evinizi terk edip baka bir yere tanmaz my
dnz? Kukusuz evet! Ama burada sz konusu
olan dnya olduuna gre, onu terk edip,
Aya, Marsa, Vense, Jpitere yerlemek nasl
mmkn olabilirdi ki? u halde olup biteni
anlamak iin sonsuz boluk yerine, atmosferin
katmanlarn aratrmak gerekiyordu. Aslnda
havann olmad yerde ses de olmazd, ancak
mademki ses -u nl borazan- vard, o za
man bu olay, younluu gitgide azalan ve yer
yzne en fazla iki fersah mesafede yer alan bir

-1 0 -
 Fatih R obur

hava katmannn ortasnda gerekleiyordu.

Doal olarak, binlerce gazete, sayfalarn
bu konunun enine boyuna incelenmesine
ayrd, kimileri zihinleri aydnlatrken, kimile
ri bulandrd, bazlar insanlarn kayglarn
artnrken bazlar onlarn iini rahatlatt, niha
yet hepsi de tirajlarn ykseltmek iin zaten
yar akn olan okurlarn galeyana getirmek
ten geri, durmadlar. Sonunda, politika ayaa
dt ve atmalar balad. Peki neler oluyor
du byle?
Tm dnyann gzlemevlerine danld.
Yant veremiyorlarsa, gzlemevlerinin ne an
lam vard? Bir trilyon fersah uzaklktaki yl
dzlar ikiye ya da e blen gkbilimciler,
yalnzca birka kilometre ykseklikte meyda
na gelen bu kozmik olayn kaynan aklaya-
myorlarsa, gkbilimci olmalar neye yarard
ki?
Bunun yannda, gzel yaz geceleri boyun
ca, teleskoplann, drbnlerin, monokllann,
kelebek gzlklerin, cep drbnlerinin, en
uzun gr menziline sahip aletlerin mercek
lerinden bakan gzlerin gc de bu nesneyi
grebilmeye yetmemiti. Belki de yzlerce mil
uzaklkta, plak gzlerle bakldnda yldz-
 Ju le s Verne

larin saylamadg bir mesafede bulunuyordu.

Yeryznn her noktasndan ayn anda izle
nen tutulma bile bylesi bir ilgiyle asla kar
lamamt.
Gzlemevlerinin yantlar tatmin edici de
ildi, her biri farkl bir gr aklyordu. By-
lece. Nisan aynn son ve Mays aynn ilk haf
talar boyunca bilginler dnyasnda bir i sa
va yaand.
Paris gzlemevi aklamalarnda son dere
ce temkinli davranyordu, birimlerinden hi
biri bir karara varamamt. Gkbilim mate
matii blm bakmaya tenezzl etmemiti;
meridyen incelemeleri hibir ey grememiti;
fizik aratrmalar blmnde hibir ey sap
tanamamt; meteoroloji hibir ey gzlemle-
yememiti; nihayet hesap uzmanlar hibir ey
kaydedememiti. En azndan bunu samimi
olarak itiraf ediyorlard. Ayn itenlik Montso-
uris gzlemevinin, Saint-Maur manyetik istas
yonunun ve Boylam brosunun aklamala
rnda da fark ediliyordu. Ksacas Fransa sami
mi davranmak istiyordu.
Taradan gelen haberler daha olumluydu.
6 Mays 7 Maysa balayan gece, solgun bir
k grlm, yirmi saniye sonra kaybolmu
 Fatih Robur

tu. Midi Tepesinde. ayn k akam dokuz ile

on arasnda fark edilmiti. Puy-de-Dme me
teoroloji gzlemevinde, bu k sabahn biri ile
ikisi arasnda; Provenceta, Ventoux Tepesin
de iki ve arasnda; Nicete le drt arasn
da; nihayet afan ilk klarnda ise Annency,
Bourget ve Leman arasndaki Seminoz Alple-
rinde tespit edilmiti.
Akas art arda gelen bu gzlemleri yaba
na atmak mmkn deildi. Bu solgun n,
farkl merkezlerde -srayla- birka saat bo
yunca izlendiinden hi phe yoktu. Bu du
rumda, ya birka kaynaktan kan klar dn
yann atmosferini dolayor, ya da bu k tek
bir merkezden yaylarak, saatte iki yz kilo
metrelik bir hza ulayordu.
Ancak gn boyunca, gkyznde olaan
d bir nesnenin varlna ahit olunmu
muydu?
Asla.
Hafif de olsa, en azndan borazann sesi
hava tabakalarnn arasndan kulaklara ula
m myd?
Hayr, gnein douu ile bat arasnda,
hi borazan sesi duyulmamt.
Birleik Krallkta kimse neye karar verece-
 Ju le s Vem e

gini bilmiyor, gzlemevlerinin syledikleri

birbirini uumuyordu. Her ikisi de ortada hi
bir eyin olmadn iddia etse de, Greenwich
ile Oxford uzlamaya yanamyordu.
Gz yanlsamas! diyordu biri.
Kulak yanlsamas! diyordu dieri.
Ve bu yanlsama konusu zerinde srekli
tartyorlard.
Berlin ve Viyana gzlemevleri arasndaki
atmalar, uluslararas ilikileri tehdit edecek
bir boyuta ulayordu. Ancak Rusya, Pulko-
vadaki gzlemevinin incelemelerine dayana
rak, her ikisinin de hakl olduunu ne sr
yor, teorik olarak gereklemesi imkansz olsa
da, pratikte karmza kan bu garip durumu
farkl bak alarndan deerlendirdiklerini
belirtiyordu.
svirede, Appenzel kantonundaki Satis
gzlemevinde, Righide, Gbriste, Saint-Got-
hard, Saint-Bemard, Julier, Simplon, Zrih ve
Tirol Alplerindeki Somblick inceleme birim
lerinde, kimsenin henz gzlemleyemedigi
bir olguyu deerlendirmek konusunda tedbir
li davranlyordu, hi de haksz saylmazlard.
Ancak talyada, Vezv meteorolojik ara
trmalar dairesinde ve Monte Cavoda bulu-
 Fatih Robur

nan Etna inceleme istasyonundaki gzlemci

ler, bir gn kk bir buhar kvrm ve bir ge
ce kayan bir yldz grntsne tank olduk
larn ileri srerek bu olayn gerekliini hi
duraksamadan kabul ediyorlard.
Aslnda, doann en akl banda yasala-
nndan biri sayesinde, dnya nfusu iinde
byk bir yer kaplam, kaplayan ve kaplaya
cak olan cahiller ve sradan insanlar bu gi
zemli durumdan etkilenerek, korkmaya de
vam ederlerken, bilimadamlar bu sonusuz
aratrmalardan bkmaya balamlard. Gk
bilimciler ve meteoroloji uzmanlan tam da bu
konuyla uramaktan vazgeeceklerdi ki, 26
Mays 27sine balayan gece, Norve Fin-
marktaki Kantokeino gzlemevinden ve
28ini 29una balayan gece, Spitzbergdeki
Isfjord gzlemevinden, Norveliler ve sveli
lerin ortak gryle u aklamalar yapld:
Kuzey kzllnn ortasnda dev bir kua ya
da iri bir gk yaratna benzeyen hareketli
bir nesne grlmt. Biimini tarif etmek
mmkn deilse bile, etrafna bomba gibi
patlayan kk cisimler frlatt tartlmaz
d.
AvrupalIlar, Finmark ve Spitzbergde yap-
 Ju le s Verne

Ian gzlemleri ciddiye almay cam gnlden

istiyorlard. Ama bu meselede en aknlk
verici durum svelilerin ve Norvelilerin her
hangi bir konuda ortak gr belirtmi olma
laryd.
Gney Amerikadaki, Brezilya, Peru ve La
Plata, Avustralyadaki Sidney, Adelaide ve
Melbourne gzlemevleri, bu garip iddia kar
snda ii alaya dktler. Hele AvustralyalIlarn
kahkahalan.
Nihayet, bu sorunla ilgili tek olumlu yak
lam bir meteoroloji istasyonu efinden geldi;
sunduu zmn hedef olaca alaylar gze
almt. Bu adam, denizden en az on fersah
mesafede bulunan, tertemiz bir havada upu
zun bir ufuk izgisine sahip geni bir ovann
ortasndaki Zi-Ka-Wey gzlemevinin ynetici
si olan bir inliydi.
Sz konusu nesnenin uan bir aygt olma
s mmkndr, diyordu.
Ne matrak!
Bununla birlikte. Eski Dnyada yaanan
ateli tartmalarn Birleik Devletlerin en b
yk toprak sahibi olduu Yeni Dnyada ne
boyutta olduunu tahmin etmek kolay.
Bilindii gibi, bir Yanki farkl yollar kullan -

-1 6 -
 Fatih Robur

may sevmez; onlardan birini seer ve genel

likle hedefine ular. Bundan dolay. Ameri
kan federasyonunun gzlemevleri kendi do
rularna inanmakta tereddt etmemilerdi.
Amalarn dorudan ortaya koymamalarnn
tek nedeni; en uygun zamann gelmesini bek
lemeleriydi.
Kolombiyadaki Washington ve Duna eya
letindeki Cambridge gzlemevleri, Connecti-
cuttaki Darmouth-College ve Michigandaki
Aun-Arbor gzlemevlerinin iddialarna kar
kyorlard. Tartma konusu olan gzlenen
cismin yaps deil, gzlenmi olduu and;
nk hareket halindeki bu esrarengiz cismin
yrngesi, ufkun zerinde dk bir yksek
likte olduu halde, her biri onu ayn gece, ay
n saatte, ayn dakikada ve ayn saniyede gr
dklerini ne sryorlard. Oysa, Connecticut
ile Michigann, Dunayla Kolombiya arasnda
ki mesafe, bu ezamanl gzlemin yaplabil
mesi iin olduka fazlayd.
New York eyaleti, Albany kentindeki Dudley
Enstits ve West Point Harp Akademisi, sz
edilen cismin bahar asn ve sapmasm belir
ten bir bildiri yaymlayarak, meslektalannn
aklamalannn aslsz olduunu gsterdiler.
 Ju le s Verne

Ancak, daha sonra gzlemcilerin yanld

anlald, grdkleri cisim atmosferin orta taba
kasndan gemekte olan bir gktandan baka
bir ey deildi. Demek ki bu gktann sz ko
nusu nesneyle bir ilgisi yoktu. Zaten bir gkta
nn borazan ald hi grlm myd?
Borazana gelince, tiz sesini, bouna bir a
bayla, kulak yanlsamas olarak grmeye al
tlar. Bu durum da, kulaklar da gzler gibi ya
nlmyordu. Grme eylemi de gerekti, iitme
eylemi de. Ayn 12sini 13ne balayan ka
ranlk gecede, Sheffield bilim akademisine
bal Yale-Collegen aratrmaclan, nota no
ta, ritim ritim Chant du Dtpart'n nakaratn
andran, drt drtlk, re major bir parann
llerini kaydetmilerdi.
Ne gzel! diye yantlyordu muzipler,
hava katmanlar arasnda mzik yapan bir
Fransz orkestras!
Ama aka yapmak, zm retmek deil
di. Bu saptama, gkbilim ve meteoroloji prob
lemlerini doru bir biimde zerek bilim
dnyasnda saygn bir yer edinmi olan ve At
lantic elik iletmeleri tarafndan kurulan
Boston gzlemevince yaplyordu.
Ardndan 1870te, M. Kilgoorun cmertli-

-1 8 -
 Fatih R obur

gi sayesinde kurulan ve iltyldzlar mikro-

meirik lmlerle saptamak konusundaki ba
arlaryla tannan Cincinnati gzlemevinin
aklamas geldi. Ynetici btn iyi niyetiyle,
son gnlerde, atmosferin farkl noktalarnda
hareket eden bir cismin grldn, ancak
bu cismin ne olduu, boyudan, hz ve yrn
gesi hakknda bir tahminde bulunmann
mmkn olmadm belirtti.
Yine ayn gnlerde, yksek tirajl New York
Herald gazetesine imzasz bir mektup gnde
rilmiti:
Birka yl nce Ragginahra prensesinin iki
mirassndan biri olan Fransz doktor Sarra-
sinin ehri Franceville ile dier mirass Al
man mhendis Herr Schultzenin ehri Stahls-
tadt arasnda atmaya dnen rekabet henz
unutulmad. Bu iki ehir de Birleik Devlet-
lerde, Oregonun gneyinde yer almaktadr.
Ayrca, Francevillei bir darbede yerle bir
etmek iin Flerr Schultzenin gnderdii deva
sa glle de hafzalardan silinmedi.
Dev bir topun azndan frlayan gllenin
ilk hznn yanl hesapland, sradan glle
lere gre on alt kat daha byk bir hzla -sa
atte yz elli fersah gibi- yol alarak, dnyaya
bir daha geri dnmeyerek gkta haline gel
dii ve sonsuza dek yerkrenin etrafnda do
lamaya mahkum olduu unutulmad.
Dnyann gndemini igal eden cisim ne
den varl yadsmamayan sz konusu glle ol
masn ki?
New York Herald okurundan ok ustaca bir
deerlendirme. Peki ama, ya borazan neyin
nesi?... Herr Schultzenin gllesinde borazan
yoktu ki!
Yani bu aklamalardan hibirinin elle tu
tulur bir yan yoktu, tm bu gzlemciler iyi
gzlemleyemiyorlard.
Geriye bir tek Zi-Ka-Weyin yneticisinin
varsaym kalyordu. Ama bir inlinin dn
cesi ne kadar kabul grebilirdi?...
Bkknln Eski ve Yeni Dnya halklarna
egemen olduu sylenemezdi. Hayr! Tart
malar btn iddetiyle sryor, hibir uzla
maya varlamyordu. Bununla birlikte, bir s
re iin ortalk durulmutu. Birka gn boyun
ca, gkyznde en ufak bir borazan sesi dahi
duyulmad ve bu nesne, gkta, ya da her
neyse ortada gzkmedi. Yoksa, dnyann
ulalmas zor bir blgesine mi dmt
-mesela denize? Atlantik, Pasifik ya da Hint

-2 0 -
 Fatih R obur

Okyanusunun derinliklerini mi boylam?

Bu konuda yorum yapmak imkanszd.
Ve nihayet 2 ve 9 Haziran tarihleri arasn
da, aklamas yalnzca kozmik bir olgunun
varl ile yaplamayacak bir dizi yeni olayla
karlald.
Sekiz gn iinde, Hamburglular Saint-
Michel Kulesinin tepesinde; Trkler Ayasof-
yann en yksek minaresinde; Rouenllar ka
tedrallerinin madeni okunun ucunda; Stras-
bourglular Munstern en ucunda; Amerikal
lar zgrlk Antnn bann zerinde, Hud-
sonun giriinde ve Bostondaki Washington
Antfnn zirvesinde inliler Kantondaki Be
Yz Dhi tapnann doruunda; Hintliler
Tancur piramit tapnann onaltnc katnda;
San-Pietrolular Romadaki San-Pietro kilisesi
nin handa, lngilizler Londradaki Saint Pa-
uln atsnda, Msrllar byk Gize pirami
dinin dar asnda, Parisliler 1889 Sergisinin
yz metre yksekliindeki demir kulesinin
paratonerinde, bir bayran dalgalandn
grmlerdi. Her biri eriilmesi ok zor olan
bu noktalarda dalgalanan bu bayrak, ortasn
da altn sars bir gnein yer ald, yldzlar
la bezeli siyah bir etamindi.
 2

WELDON ENSTTS YELER

U ZLA M A YA YANAM ADAN
TARTIIYORLAR

lk kim lersini sylerse...

Doru!... Gerekiyorsa sylenecek!"
Ve tehditlerinize ragmen!...
Szlerinize dikkat edin, Bat Fyn!
Siz de sizinkilere, Uncle Prudent!"
iddia ediyorum! Pervanenin arkada olma
s imkansz!
Biz de!... Biz de!... diye yantlad elli kii
lik bir koro.
Hayr!... nde olmas gerekir! diye hay
krd Phil Evans.
nde olmal! diye yantlad dier elli kii
olduka sen bir sesle.
Sizinle asla ayn fikirde olamayacaz!
Asla!... Asla!...
O zaman niye kavga edip duruyoruz ki?
Bu bir kavga deil!..Bu bir tartma!
 Fatih R obur

Tam bir eyrek saattir, salondaki karlkl

satamalar, barp armalar duyan biri ku
laklarna inanamazd.
Bu toplant Amerika Birleik Devletleri,
Pennsylvania eyaletinin Philadelphia kentinde
Walnut-Streette faaliyet gsteren nl Wel
don Enstitsnn en byk salonunda yap
lyordu.
Bir gn nce, bir k seimi iin yaplan
oylama ile ilgili, ehirde toplu gsteriler, g
rltl mitingler dzenlenmi, orda burda in
sanlar yumruklamt. Zaten Weldon Enstit
s yelerinin bu fkeli halleri de, hl bu kar
gaa gnlerinin etkisi altnda olduklanm gs
teriyordu. Bu yzden, bu grme, baloncu-
lann balonlar ynetme konusunu tarttkla
r sradan bir toplantya hi benzemiyordu.
Bu olay, hzl gelimesi bakmndan New
Yorku, Chicagoyu, Cincinnatiyi, San Fran-
ciscoyu bile geride brakan bir Birleik Dev
letler ehrinde yaanyordu. Ne bir liman, ne
petrol ya da takmr yata, ne bir ticaret
merkezi, ne de demiryollar ag istasyonu ol
mamasna ragmen, Berlinden, Manches-
terdan, Edinburgdan, Liverpooldan, Viya-
nadan, Petersburgdan, Dublinden daha b

-2 3 -
 fu le s Verne

yk bir kentti.
ngilterenin bakentindeki yedi park iine
alabilecek bir parka sahipti ve bir milyon iki
yz bin sakiniyle, Londra, Paris ve New
Yorktan sonra dnyann en byk drdnc
ehriydi.
Philadelphia geni yapl evleri ve rakip ta
nmayan kamu hizmetleri binalaryla, duygu
suz ve souk bir ehir saylabilirdi. Yeni Dn-
yann en nemli koleji olan Girard, Philadelp-
hiadayd. Dnyann en geni demir kprs
Schuylkill Nehri zerindeydi ve o da Phila-
delphiadayd. En gzel Mason tapna da
Philadelphiadayd. Nihayet, hava ulam
yandalanna ait en byk kulp de Philadelp-
hiadayd. Ve 12 Haziran akam, bu kenti zi
yaret etmeyi dnenler, bu kararlarndan do
lay hi pimanlk duymayacaklard.
Bu byk salonda, bir bakann ve ona e
lik eden bir sekreter ve bir saymann yneti
mindeki yz kadar baloncu -hepsinin apka
lar banda- sinirleniyor, rpnyor, el kol
hareketleriyle konuup, tartp, birbirleriyle
dalayorlard. Hibirinin meslei mhendis
lik deildi. Yalnzca balonculukla ilgili her e
ye merak olan amatrlerdi; ancak balonlarna

-2 4 -
 Fatih R obur

kar havadan daha ar uan makineleri,

havagenilerini kartmak isteyenlere kar,
dmanla kadar varan iddetli bir fke du
yuyorlard. Bu yiit adamlar, balonlarn y
netmeyi asla baaramayabilirlerdi, bu mm
knd; zaten bakanlarnn da onlar ynet
meyi baard sylenemezdi.
Bu bakan, Philadelphiada ok nl olan
Uncle Prudent'd. Prudent, ailesinin ismiydi.
Uncle tanmlamasna gelince, bu yeeni olma
dan amca olunabilinen Amerikada tuhaf ka
mayacak bir lakapt. Tpk baz lkelerde o
cuu olmayanlara baba denildii gibi, orada
da yaknlk duyulan kiilere amca diye hitap
ediliyordu.
Unde Prudent,1 ismine ragmen yreklili
iyle saygnlk kazanmt. stne stlk ok
zengin biriydi, hem de Birleik Devletlerde.
Nasl olmasnd ki? Zaten, Niagara elale llet-
melerinin byk bir blmne sahipti ve bu
zenginlik iin yeterli bir nedendi. O sralar,
elaleleri iletmek iin Buffaloda mhendis
lerden oluan bir irket kurulmutu. Mkem
mel bir iti. Niagaradan her saniye dklen
yedi bin be yz metrekp su, yedi milyon
beygir gcnde enerji retiyordu. Be yz ki-
1 Tedbirli, (..)
-2 5 -
 Ju le s Vem e

lometre yarapndaki bir blgeye datlan bu

enerji, her yl irketin kasalarna ve zellikle
Uncle Prudentm ceplerine bir buuk milyar
franklk bir servet olarak geri dnyordu. s
telik bekrd, byle yrekli bir adamn yann
da almay hi hak etmemesine ragmen
-byle anormal durumlara rastlanabiliyor-
onun hizmetini gren Frycollin ile birlikte
mtevaz bir yaam sryordu.
Uncle Prudentm zenginlii, evresinde
birok dostun toplanmasn salyorsa da, ku
lp bakan olmasn hazmedemeyen birok
dman da bulunuyordu. Bunlarn iinde en
atelisi, Weldon Enstitsnn sekreteriydi.
Bu adamn ad Phil Evanst, gnde be yz
adet zemberekli saat reten ve rnleri svi
re saatlerinden hi de aa kalmayan Walton
Watch irketinin sahibiydi. Yani, Uncle Pru-
dentn bakanlna katlanmak zorunda kal-
masayd, dnyann hatta Amerikann en
mutlu insanlanndan biri saylabilecekti. O da
Uncle Prudent gibi krk yalarndayd, son
derece salklyd, bekrln belirgin avantaj
larnn yerine evliliin belirsiz avantajlarn
koymaya hi niyeti yoktu, gzpeklii ise tar
tma gtrmezdi. Aslnda birbirleriyle anla

-2 6 -
mak iin pek ok ortak yanlar vard, ancak
anlaamyorlard, yine de her ikisinin karak
ter zellikleri gz nne alndnda, Uncle
Prudentn son derece scak, Phil Evansn ise
bir o kadar souk olduunu belirtmek gere
kirdi.
Peki ama Phil Evansn kulp bakan ol
mamasnn sebebi neydi? Oylar ikisinin ara
snda eit olarak dalmt, yirmi kere seim
yaplm, ancak her ikisi de stnlk salaya
mamt. Bu, iki adayn yaamlar boyunca s
rebilecek can skc bir durumdu.
Kulp yelerinden biri eitlii gidermek
iin bir neri getirmiti. Bu kii Weldon Ens-
titsnn sayman Jem Cipti. Jem Cip karar
l bir vejetaryendi, baka deyile, biraz Brah
man biraz da Mslman inanlannn etkisiyle
tm hayvani gdalardan ve mayal ikilerden
uzak duran u sebzecilerden biriydi. Ayrca,
bu zararsz kaklarn inanlarn yayan Ni-
ewmanlann, Pitmanlarm, Wardlarin, Da
vielerin rakibiydi.
Jem Cipin bu nerisi, kulbn bir dier
yesi tarafndan desteklenmiti, bu kii, ku
malarn asit slfrikle ileme tabi tutulmasy
la glikoz retilen yani bir bakma eski ama
 Ju le s Verne

rlardan eker imal edilen byk bir fabrika

nn yneticisi olan William T. Forbesli. Ar
bal bir adam olan William T. Forbes, Phila-
delphiann yksek sosyetesine renk katan iki
gzel ve gekin kzn babasyd, kzlarnn ad
Dorothe ve Martha olup, ksaca Doll ve Mat
diye arlyorlard.
William T. Farbesten baka birka ye ta
rafndan da benimsenen neriye gre, kulp
bakan olarak orta noktay bulan kiinin se
ilmesine karar verildi.
Gerekten de bu yntem, bir makama en
uygun kiinin seilebilmesi iin her durumda
kullanlabilirdi, imdiden saduyulu birok
Amerikal, Birleik Devletler bakannn bu
ekilde seilmesini hayal ediyordu.
iki beyaz hedef tahtasnn zerine birer si
yah izgi izilmiti. izgilerin uzunluu mate
matiksel anlamda tamamyla eitti, tpk arazi
lerde nirengi noktasn belirlerken gsterilen
titizlikle hazrlanmlard. ki yarmac elle
rindeki sivri ilerle, ayn anda, kendilerine
ayrlan tahtaya doru ilerlediler, iki rakipten
hangisi, ii izginin ortasna daha yakn sap
larsa Weldon Enstitsnn bakan olmaya
hak kazanacakt.

-2 8 -
 Fatih R obur

Sylemeye gerek yok ki, bu ilem tek ham

lede ve nceden deneme yaplmakszn ger
ekleecekti, kazanmak iin gereken tek ey
gzlerin keskinliiydi. Yani nemli olan, ba
kar bakmaz doru hedefi kestirmekti; hepsi
bu.
Uncle Prudent ve Phil Evans ilerini ayn
anda sapladlar. Sonra, iki yarmacdan han
gisinin orta noktaya daha ok yaklatn sap
lamak iin lmler yapld.
Sanki bir mucize olmutu! lmlere gre
arada nemli bir fark yoktu. Matematiksel ola
rak izginin tam orta noktasna denk gelmese
bile, ok az bir farkla, iki i de, orta noktadan
eit uzaklktayd sanki.
O anda, toplant salonuna byk bir hu
zursuzluk hkim olmutu.
Ne mutlu ki yelerden Truk Milnor, l
mlerin milimetrenin bin be yzde birini
belirleyecek kadar hassas olan M.Perre-
auxnun mikrometrik aygtyla yaplmasn
nermiti. Bir elmas parasyla izilerek dere
celendirilmi bir cetvelin saptad lmler,
mikroskopta incelendikten sonra aklanan
sonular yle olmutu:
Uncle Prudentn ii orta noktaya milime-

-2 9 -
 Ju le s Vem e

renin bin be yzde alts kadar, Phil Evansn-

ki ise bin be yzde dokuzu kadar bir mesafe
deydi.
te, Phil Evanstn, Weldon Enstitsnn
sekreteri olarak kalmasnn ve Uncle Pru-
dentn bakanlk koltuuna yerlemesinin ne
deni buydu.
Milimetrenin bin be yzde kadar bir
fark, Phil Evansn, Uncle Prudenta kar giz-
leyemeyecegi lde bir dmanlk hissetme
si iin yeterli olmutu.
19. yzyln son eyreinde yaplan deney
ler sayesinde, balonlarn ynetilebilirligi ko
nusunda baz gelimeler kaydedilmiti. Henri
Giffardn 1852de, Dupuy de Lmeun
1872de, Tissandier kardelerin 1883te, Kap
tan Krebs ve Kaptan Renardm 1884te, uzun
balonlara aslan itici pervanelerle donatlm
sepetlerle gerekletirdii deneyler dikkate
alnmas gereken sonular vermiti. Ancak
eer bu balonlar kendilerinden daha ar bir
ortamda, pervanelerinin itici gcyle rzgar
dorultusunda ilerliyor, hatta hareket noktas
na geri dnebilmek iin kar ynden gelen
rzgarlarn zerine gidebiliyorsa, gerekten
de yneilebilmi olduklar ne srlebilirdi;
 Fatih R obur

yani uygun anlar altnda, ya da geni kapal

salonlarda her ey iyi gidiyordu! Dingin bir
havada her ey harikayd! Saniyede be alt
metre hzla esen hafif bir esintide, bu durum
hal geerliydi! Saniyede sekiz metrelik bir
deirmen rzgar ile karlaldnda balonlar
neredeyse hareketsiz kalyorlard. Saniyede on
metrelik serin bir yelin karsnda bir ty gibi
srkleniyorlard, yirmi be metre hzla gelen
bir frtnann etkisiyle gerisingeriye gitmek zo
runda kalabilirlerdi, saniyede yz metreyi
aan bir siklonun sarsntsyla balonun tek
parasn bulmak bile mmkn olmayabilirdi.
Buna gre, Kaptan Krebs ve Kaptan Re-
nardn ses getiren deneyleri sonucunda yne
tilebilen balonlar biraz hz kazanabilmise, bu
yalnzca hafif bir esimi karsnda tutunabil-
meyi mmkn klyordu. Bundan da anlala
bilecei gibi, u na kadar balonla gerek bir
yolculua kmak mmkn olmamt.
Ne olursa olsun, balonlara yeterli hz ka
zandrmay hedefleyen yntemlere oranla mo
torlarn geliiminde daha nemli ilerlemeler
kaydedilmiti. Henri Giffardn buhar makine
sinin, Dupuy de Lmeun kol gcnn yerini
elektrikli motorlar almt. Basncn potasyum

-3 1 -
 Ju le s Verne

bikroma bataryalarla saland Tissandier

kardelerin balonlarnda saniyede dn metre
lik bir hza ulalmt. Kaptan Krebs ve Kap
tan Renardn elektrik dinamolar on iki bey
girlik bir gle, ortalama 6,5 metrelik bir hz
la ilerliyorlard.
Ve motorlarn nnn ald bu koul
larda, mhendisler ve elektrikiler, her geen
gn, beygir gcn kk bir kol saati kutu
su iine sdrmak iin yeni yntemler uygu
luyorlard. Bylece, yava yava Kaptan Krebs
ve Kaptan Renardn formln gizledikleri
pilin kullanm seyreklemi, baloncular ar
l azaldka gc artan motorlar kullanmaya
ynelmilerdi.
Bu durum ynetilebilen balonlar kullan
maya can atanlar cesaretlendiriyordu. Yine de
birok keskin zeka bu gelimeyi kabul etmeye
yanamyordu! Gerekten de balon havada bir
destek noktasyla karlatnda, tamamyla
onun iine gmlyordu. Bu koullar altnda,
ktlesiyle atmosferde onca hava akmna yol
aan balonun motoru ne kadar gl olursa
olsun, orta iddetli rzgarlarla nasl baa ka
cakt?
Konu hep ayn yerde dmleniyordu; yi
 Fatih R obur

ne de bu sorunu zmek iin daha byk bo

yutlu balonlarn yaplmas umuluyordu.
Daha gl ve hafif bir motoru kefedebil
mek iin yrtlen almalarda, Amerikallar
ne gemi gibi grnyordu. Bileimi hl
bilinmeyen yeni bir pille alan bir dinamo
nun projesi, bir kimyager olan Bostonlu mu-
cidinden satn alnmt. Byk bir titizlikle
yaplan hesaplamalar, byk dikkatle izilen
grafikler, uygun boyutlu bir pervaneyle balo
nun saniyede on sekiz ila yirmi metre aras bir
hzla yol alabileceini gsteriyordu.
Gerekten de mkemmel olurdu bu!
Aynca hi de pahal deil, diye ekliyordu
Uncle Prudent mucide yz bin dolarlk de
meyi yaparken.
Bundan sonra, Weldon Enstits derhal
ie koyuldu. Pratik yararll olan bir deney
sz konusu olduunda, Amerikallar ceplerini
seve seve boaltyorlard. Bir irket kurmaya
dahi gerek kalmadan paralar akmaya bala
mt. Daha ilk arda, yz bin dolarlk bir
sermaye kulbn kasalarnda toplanmt. a
lmalar, bin ykselii arasndan yle lm
szleen Harry W. Tindern ynetiminde s
ryordu. Amerikann bu en nl baloncusu.
 Ju le s Verne

ilk deneyinde Guy-Lussactan, Coxwellden,

Sivelden, Croce-Spinelliden, Tissandierden,
Glaisherden daha da yksee karak, on iki
bin metreye ulamt; ikinci yolculuunda,
New Yorktan San Franciscoya kadar tm
Amerikay kat ederek, Nadarn, Godardn,
Saint-Louisden Jefferson Kontluuna dek bin
yz elli mil yol alan John Wisein gzergahla
rn yzlerce mil geride brakmt; ve nihayet
korkun bir dle sonulanan nc de
neyinde, bin be yz ayaklk bir ykseklikten
yere aklmasna ragmen, kazay sag bilein
de hafif bir ezilmeyle atlatmt; oysa, daha
anssz olan Piltre de Rozier yedi yz ayaktan
dmesine ragmen hemen orackta can ver
miti.
Bu hikayenin balad srada, Weldon
Enstits ileri nemli lde yoluna koymu
bulunuyordu. imdiden, Philadelphiadaki
Tuner antiyelerinde, byk bir basn altnda
hava doldurularak dayankll denenecek
olan devasa bir balon salnp duruyordu. Di
erlerinin arasnda dev balon ismiyle anlmay
fazlasyla hak ediyordu.
Gerekten de, Nadarn Gecmfnn hacmi
neydi? Alt bin metrekp. John Wisein balo
 Fatih R obur

nunun hacmi neydi? Yirmi bin metrekp. Gif-

fardn, 1878 Segisindeki balonunun hacmi
neydi? On sekiz metre yarapla yirmi be bin
metrekp. Bu balonun hacmi, Weldon
Hnstitsnn krk bin metrekplk hava ma
kinesiyle karlatrldnda, Uncle Prudent
ve yandalarnn kibirle iinmekte haksz ol
madklar sylenebilirdi.
Atmosferin en yksek katmanlarn aratr
mak gibi bir hedefi olmayan bu balona, Ame
rikallar da ok moda olan Excelsior ad veril
memiti. Hayr! smi yalnzca leri doru an
lamna gelen Go a headdi ve grevi, kaptan
nn tm manevralarn yerine getirerek ismi
nin hakkn vermekti.
O sralar, Weldon Enstitsnn satn ald
proje dorultusunda yaplan almalar so
nunda, elektrik dinamosu almaya hazr ha
le gelmiti. Grnen oydu ki Co a head, alt
haftaya kalmadan gkyzndeki yolculuuna
balayabilirdi.
Daha nce de belirtildii gibi, mekanikle
ilgili tm sorunlar henz almamt. Yaplan
birok toplantda, pervanenin ekli ya da bo
yutlar, onun Tissandier kardelerin yapt
gibi arkaya m yoksa Kaptan Krebs ve Kaptan

-3 5 -
 Ju le s Vem e

Renardm yapt gibi ne mi yerletirilecei

tartlmt. Sylemeye gerek yok ki, gr
meler srasnda her iki grubun yandalar sille
tokat birbirlerine girmilerdi. ncler ile
Arkaclarn says birbirine eitti. Oylarn
eitlii halinde karar verme yetkisi olan Uncle
Prudent, Prefosr Burindanm ekolnden ge
len Uncle Prudent, byle kritik bir anda, ar
ln koymay baaramamt.
Demek ki anlamak ve pervaneyi yerine
yerletirmek mmkn grnmyordu. Hk
met bu duruma mdahale etmezse, bu tart
ma srp gidebilirdi. Ancak, Birleik Devlet-
lerde, hkmet zel giriimlere burnunu sok
may hi sevmezdi. Bu tutumunda haksz da
saylmazd.
13 Hazirandaki toplant hi bitmeyecek
mi gibi, daha dorusu, kfrleri yumrukla-
malann, yumruklamalar sopa darbelerinin,
sopa darbelerini silah seslerinin izleyecei
korkun bir karmaayla sona erecekmi gibi
grnyordu. Saat sekiz otuz yedide artc
bir durum ortaya kt.
Weldon Enstitsnn kapcs, miting ala
nndaki atmann ortasndaki bir polis me
muru gibi sakin ve soukkanl bir ifadeyle

- 36 -
 Fatih R obur

bakann masasna yaklat. Ona bir kat uza

tarak, gerekli emirleri vermesini bekledi.
Uncle Prudent, Kremlin anlarnn bile
kendine yetmeyeceini bildiinden, ngrak
yerine kulland boruyu ald. Ancak grlt
dinmedi. O zaman, bakan hi beklenmedik
bir ekilde apkasn kararak" az da olsa
sessizlii salamay baard.
Bir mesaj var! dedi Uncle Prudent, yann
dan hi ayrmad enfiye kutusundan koca
bir tutam enfiye alarak.
Devam edin! Devam edin! diye haykrd
doksan dokuz ses, nasl olduysa bu konuda
uzlam bir halde.
Aziz meslektalarm, bir yabanc toplant
mza katlmak istiyor.
Asla! diye yantladlar az birlii etmi
esine.
yle grnyor ki, diye devam etti Unc
le Prudent, balonlarn ynetilebileceine
inanmann, topyalarn en samasna inan
maktan farksz olduunu bize kantlamak isti
yor.
Bu aklama bir homurtuyla karland.
Girsin!... Girsin!
Bu tuhaf adamn ad neymi? diye sordu
 Ju le s Verne

Phil Evans.
Robur, diye yanlacl Uncle Prudeni.
Robur!... Robur!... Robur! diye bard
tm salondakiler.
Bu garip isim hakknda, bu kadar hzl ka
rara varlmasna bakarak, Weldon Enstit
snn, fkesini iyice kabartan bu kendini bil
meze, dersini vermek arzusunun younluu
anlalabilirdi.
Prtna bir an iin olsa da durulmutu -en
azndan yle grnyordu. Zaten Avrupaya
ayda iki ya da kere boralar yollayan bir top
lumda frtnalarn dinmesi nasl mmkn
olurdu ki?
 3

KENDN TANITTII N
TANITILM ASINA GEREK
KALM AYAN YEN BR
ORTAYA IKIYOR

Am erika Birleik Devletlerinin yurtta

lar, benim adm Robur. Bu ismi hak ettiime
inanyorum. Otuzundan fazla gstermememe
ragmen, krk yandaym, elik gibi bir bede
nim var, her koula katlanacak kadar salkl
ym, kaslarmn gc kimsenin gznden
kamaz, midem devekular leminde bile im
renilecek kadar salamdr. te fiziksel zellik
lerim bunlar.
Herkes nu dinliyordu. Evet! Grltcler
bu beklenmedik konumann etkisiyle afalla-
mlard. Bu adam ya deliydi ya dalavereci!
Ama ne olursa olsun kendini kabul ettirmeyi
biliyordu. Daha biraz nce frtnalar kopan
toplant salonunda imdi btn soluklar tu
tulmutu. Frtnadan sonraki sessizlik!

-3 9 -
 Ju le s Verne

Zaten, Robur'un, bahsettii zelliklere sa

hip bir adam olduu anlalyordu. Orta boy
lu, geni ve salam yapl bir adamd -paralel
kenarlarnn en uzununu omuz izgisinin
oluturduu dzgn bir yamuktu adeta. Bu
izgi, zerindeki gl bir boyunla byk,
yuvarlak bir kafaya balanyordu. Benzeim
teorilerini hakl karmak iin bu kafann han
gi hayvannkine benzedii sylenebilirdi? Bir
bogannkine, ama zeki yzl bir bogannkine.
En kk bir aksilikte akmak akmak olacak
gzlerinin zerinde, ka kas srekli bir ekil
de oynuyordu. Ksa, dalgal salan, demir bir
peremi andrarak parlyordu; bu da onun ne
byk bir enerjiye sahip olduunun gsterge
siydi. Geni ggs adeta demirci kr gibi
inip kalkyordu. Kollan, elleri, bacaktan,
ayaklan bu gvdeyle byk bir uyum iindey
diler.
Ne by, ne de favorisi vard, Amerikan
tarz geni bir denizci sakal, alt ene kaslar
nn olaanst gl olduunu dndren
ene eklemlerini ortaya karyordu. Sradan
bir timsah enesinin basncnn drt yz at
mosfere ulat hesaplanmt -zaten hesap
lanmayan ne vard ki? Byk boy bir av kpe-
 Fatih R obur

gininki ise yz atmosfer civarndayd. Hatla

daha da ileri gidilerek u ilgin forml elde
edilmiti: Eer kpein bir kilogram sekiz ki
logramlk bir ineme gc retiyorsa, timsa
hn bir kilogram on iki kilogram retiyordu.
Ad geen Roburn ineme gc ise en az
on kilogram olmalyd, demek ki kpekle tim
sah arasnda yer alyrdu.
Bu ilgin adamn hangi lkeden geldiini
sylemek kolay deildi. Yine de. New Eng
land Yankilerinin dikkat ekici u yayvan i
vesini kullanmadan ngilizceyi akc bir ekil
de konuuyordu.
yle devam etti:
imdi de kiilik zelliklerimi sralayaca
m saygdeer yurttalar. Karnzda kiilii
fiziksel zelliklerinden hi de aa kalmayan
bir mhendis bulunuyor. Kimseden, hibir
eyden korkmam. radem bakalannn nn
de asla eilmeyecek kadar gldr. Kafama
bir ey koyduumda, onu gerekletirmemi
engellemek iin btn Amerika, btn dnya
bir araya gelse abalar boa gider. Fikirlerime
kar klmasn sevmem, onlarn paylalma
sn isterim. Saygdeer yurttalar, bu ayrnt
larn zerinde durmam, beni yakndan tan-

-4 1 -
 Zalen, Roburn, bahsettii zelliklere sa
hip bir adam olduu anlalyordu. Ora boy
lu, geni ve salam yapl bir adamd -paralel
kenarlarnn en uzununu onuz izgisinin
oluturduu dzgn bir yamuktu adeta. Bu
izgi, zerindeki gl bir boyunla byk,
yuvarlak bir kafaya balanyordu. Benzeim
teorilerini hakl karmak iin bu kafann han
gi hayvannkine benzedii sylenebilirdi? Bir
bogannkine, ama zeki yzl bir bogannkine.
En kk bir aksilikte akmak akmak olacak
gzlerinin zerinde, ka kas srekli bir ekil
de oynuyordu. Ksa, dalgal salar, demir bir
peremi andrarak parlyordu; bu da onun ne
byk bir enerjiye sahip olduunun gsterge
siydi. Geni ggs adeta demirci kr gibi
inip kalkyordu. Kollar, elleri, bacaklar,
ayaklar bu gvdeyle byk bir uyum iindey
diler.
Ne by, ne de favorisi vard. Amerikan
tarz geni bir denizci sakal, alt ene kaslar
nn olaanst gl olduunu dndren
ene eklemlerini ortaya karyordu. Sradan
bir timsah enesinin basncnn drt yz at
mosfere ulat hesaplanmt -zaten hesap
lanmayan ne vard ki? Byk boy bir av kpe-

-4 0 -
 Fatih Robur

gininki ise yz atmosfer civarndayd. Hatta

daha da ileri gidilerek u ilgin forml elde
edilmiti: Eer kpein bir kilogram sekiz ki
logramlk bir ineme gc retiyorsa, timsa
hn bir kilogram on iki kilogram retiyordu.
Ad geen Roburn ineme gc ise en az
on kilogram olmalyd, demek ki kpekle tim
sah arasnda yer alyordu.
Bu ilgin adamn hangi lkeden geldiini
sylemek kolay deildi. Yine de, New Eng
land Yankilerinin dikkat ekici u yayvan i
vesini kullanmadan ngilizceyi akc bir ekil
de konuuyordu.
yle devam etti:
imdi de kiilik zelliklerimi sralayaca
m saygdeer yurttalar. Karnzda kiilii
fiziksel zelliklerinden hi de aa kalmayan
bir mhendis bulunuyor. Kimseden, hibir
eyden korkmam. radem bakalannn nn
de asla eilmeyecek kadar gldr. Kafama
bir ey koyduumda, onu gerekletirmemi
engellemek iin btn Amerika, btn dnya
bir araya gelse abalar boa gider. Fikirlerime
kar klmasn sevmem, onlarn paylalma
sn isterim. Saygdeer yurttalar, bu ayrnt
larn zerinde durmam, beni yakndan tan

- 41 -
 Ju le s Verne

manz iindir. Belki de kendimden ok fazla

sz etliimi dnyorsunuzdur? nemli de
il! imdi szm kesmeden nce iyice d
nn, nk syleyeceim eylerin hounuza
gideceini sanmyorum.
Frtnann kopmakta gecikmeyeceinin bir
belirtisi olarak salonun n sralarndan ho
nutsuzluk nidalar ykselmeye balad.
Devam edin saygdeer yabanc, demek
le yetindi, kendine hkim olmakta zorlanan
Uncle Prudent.
Robur, sanki kendi dinleyicilerinin nn
deymi gibi kendinden emin bir ekilde ko
numasn srdrd:
Evet! Biliyorum! Bir asr sren ve hibir
sonu vermeyen deneylere ramen, hl ba-
lonlann ynetilebilirligine inanan arpk zih
niyetler var. Hava akmlarna yol aan o iddi
al balonlarna herhangi bir motoru eklemenin
yeteceini dnyorlar, nk baz baloncu
larn dingin havalarda, gerek rzgar dorultu
sunda, gerekse hafif bir yele kar ilerlemesi,
onlar havadan hafif bu aygtlarn ynetilebile
ceine inandryor! Tam bir samalk! Burada
yz kii bir araya gelip dlerinizi gerekle
tirmek iin binlerce dolarnz suya olmasa da,

- 42 -
 Fatih R obur

havaya frlatyorsunuz. Bu imkansz olanla

mcadele etmekten baka bir ey deil!"
Bu aklamadan sonra Weldon Enstits
yelerinin hl tepkisiz kaldklarn gbmek
olduka garipti. Sabrl olduklar kadar sar
da m olmulard? Yoksa bu gzpek muhali
fin ne kadar ileri gideceini mi grmek isti
yorlard?
Robur devam etti:
Bir kilogramlk bir hafifleme salamak
iin, bir metrekp gaz gerekiyorsa, balon ne
ie yarar ki? En az drt yz beygir gcnde
iddetli bir rzgara ya da Tay kprs kaza
snda yaand gibi, metrekareye drt yz
krk kilogramlk bir basncn uyguland fr
tnaya, dzeneinin yardmyla kar koyacak
bir balon ha! Bu sisteme gre hazrlanm bir
uan aygt ister kular gibi kanatlarla destek
lensin, ister balk ya da baz memeliler gibi
zarla...
Memeliler mi?... diye haykrd, yelerden
biri.
Evet! Yanlmyorsam yarasa uan bir hay
vandr! Acaba szm kesen kiinin bu uan
hayvann bir memeli olduundan haberi yok
mu ve hi yarasann yumurtalarndan yapl-

-4 3 -
m bir omlet grd m?"
Bunun zerine, sz kesen dier itirazlar
n kendine saklamak zorunda kald, Robur ay
n cokuyla szlerine devam etti:
Ancak bu ilgin ilerleme yntemini kul
land iin insanolunun gkyznn fethin
den ve eski dnyann geleneklerini deitir
mekten vaz m gemesi gerekir? Hayr! Gemi
ler ve yelkenliler, krekler, arklar ya da per
vanelerle nasl denizlerin hkimi olduysa, ha
vadan daha ar aralar da gkyzn fethe
decektir, nk havadan daha gl olmak
iin ondan daha ar olmak gerekir.
Bu kez topluluk zincirlerinden boanmt.
Naralar atan azlar, tfek ularn ya da top
azlarn andnyordu. Bu baloncularn ordu
gahna alm bir savan ilanndan baka
neydi ki?
Robur kln bile kprdatmad. Ellerini
gsnde kavuturarak, sessizliin geri gel
mesini bekledi.
Uncle Prudent eliyle atekesi salad.
Evet, diye devam etti Robur. Gelecek
uan makinelerdedir. Hava salam bir daya
nak noktasdr. Bu akkann bir stununa yu
kar doru saniyede krk be metrelik bir ha-
 Fatih R obur

reket kazandnlrsa, ayakkab taban yalnzca

bir metrekarenin sekizde birine eit olan bir
adam onun st blmnde ayakta durabile
cektir. Ve eer stunun hz saniyede doksan
metreye karlrsa, orada plak ayakla yr
yebilecektir. Oysa, pervanenin kollarnn ara
sndan, bu hzla bir hava ktlesi szdrlrsa,
ayn sonu elde edilebilir."
Roburn syledikleri, yava yava arm
emin admlarla ilerleyen almalarla sorunur
zmne ulamalar beklenen havaclarn
kiyle aynyd. Bu olduka basit fikirlerin yayl
masnn gururu; De Ponton d'Amcourta, U
Landellee, Nadara, Luzyye, Louvrieye, Li-
aisye Bd6guice, Moreauya, Richard kardele
re, Babinetye, Joberte, Templea, Salives'e,
Penaudya, Villeneuvee, Gauchot ve Tatine,
Michel Loupya, Edisona, Planavergnee ve di
erlerine aitti. almalarn birok kez yarda
kesip, yeniden balamak zorunda kalsalar da,
bir gn baaracaklarna olan inanlarn hi
kaybetmemilerdi. Kuun havada durabilme
sini, iine giren havay stmasna balayan
uan makine kartlarna verdikleri yant he
nz yerine ulamam myd? Be kilogram
arlndaki bir kartaln havada tutunabilmek

-4 5 -
 Ju le s Verne

iin bu scak akkann elli metrekpyle dol

mas gerektiini kantlamamlar myd?
Drt bir yandan ykselen uultularn ara
snda, Roburn mantkl bir ekilde anlatma
ya alt da buydu. Baloncularn yzne u
cmleleri haykryordu:
Balonlarnzla hibir ey yapamaz, hibir
yere varamaz, hibir eye cesaret edemezsiniz!
En gzpek baloncularnzdan John Wise,
Amerika zerinde bin iki yz millik bir hava
yolculuu yaptysa da, Atlantiki ama proje
sinden vazgemek zorunda kalmt! Ve o
gnden beri, bu yolda bir adm bile ilerleye-
mediniz!
Baym, dedi bakan, beceremese de sakin
olmaya alarak, balonun ilk doduu gn
lerde, lmsz Franklinimizin sylediklerini
unutuyorsunuz: O henz bir ocuk, ama b
yyecek! Ve byd....
Hayr, bakan, hayr! Bymedi! Yalnzca
irileti!... Bu da ayn ey deil!
Bu, devasa bir balonun yapmna ve paraca
desteklenmesine karar vermi olan Weldon
Enstits yelerinin projelerine dorudan bir
saldryd. Ve salonun drt bir yanndan, hi
de ho olmayan neriler gelmeye balamt:

-4 6 -
 Fatih Robur

Bu davetsiz misafirin can cehenneme!

Onu krsden aa atn!..."
Bylece havadan daha ar olduunu an
layacak!"
Ancak sylenenlerin henz eyleme dn-
trlmemesi sayesinde Robur hl soukkan
l bir ekilde haykrabiliyordu:
Baloncu yurttalar, ilerleme balonlarda
deil, uan makinelerde olacak. Ku uuyor
ve bu hi de balonun uuuna benzemiyor, bu
mekanik bir olay!...
Evet! Uuyor, diye haykrd yerinde du
ramayan Bat T. Fyn, ancak tm mekanik ku
rallarna ramen uuyor!
Gerekten de! diye yantlad Robur,
omuzlarn silkerek.
Sonra devam etti:
Byk ve kk kularn uular ince
lendiinden beri, u ok basit fikir deer ka
zand: Yaplacak tek ey doay taklit etmek
tir, nk o asla yanlmaz. Dakikada ancak on
kez kanat rpabilen albatrosu dikkate ald
mzda, dakikada yetmi kez kanat rpan peli
kan dikkate aldmzda...
Yetmi bir kez!... diye bard alayc bir
ses.
 Ju le s Verne

Ve saniyede yz doksan iki kez kanat r-

pabilen ary dikkate aldmzda...
Yz doksan !... diye bard bir ye
ciddiye almayan bir ifadeyle.
Saniyede yz otuz kez kanat rpan si
nei dikkate aldmzda...
yz otuz buuk!
Ve saniyede milyonlarca kez kanat rpan
sivrisinei dikkate aldmzda...
Hayr!... milyarlarca kez!
Ancak konumas yarda kesilen Robur
aklamalarn yanda brakmad:
Bu farkl rakamlar dikkate aldmzda...
diye szlerini srdrd.
Aralannda byk farklar olduu grlr!
diye araya girdi bir ses.
...pratik bir zme ulalabilir. Msy De
Lucynin, iki gramdan fazla gelmeyen geyik-
bceginin arlnn iki yz kat kadar, yani
drt yz gramlk bir ktleyi kaldrabildigini
saptad gn, uan makineleri ilgilendiren en
nemli sorun zlm oldu. Ayrca, hayva
nn arl ve boyutlar arttka, kanalarnm
kaplad alann greceli olarak azald da ka
ntlanmt. O zamandan beri altmn zerin
de aygt ya tasar ya da retim aamasna ula-

- 48-
 Fatih Robur

11.
Hibir zaman uamadlar! diye haykrd
sekreter Phil Evans.
Utular ya da uacaklar, diye yantlad
Robur nemsemeden.
Adlar ister streofor, ister helikopter, ister
ortopter olsun, bu aygtlarn geliimi sonu
cunda, insan gkyznn hkimi klacak d
zenee ulald.
Peki ya pervane? diye kt Phil Evans.
Bildiimiz kadaryla, kuun pervanesi yok
tur!
Aslnda, diye yantlad Robur, Pena-
udnun da ispat ettii gibi, kuun yapt per
vane hareketinden baka bir ey deildir, uu
u tpk bir helikopteri andrr. Bu yzden ge
lecein motoru pervane...
Sainte-Hdice,' byle bir aygtn nazarn
dan bizi koru!..." diye mnldand dinleyiciler
den biri, Hroldun Zampasndan tesadfen
aklnda kalan msralar tekrarlayarak.
Ve Fransz bestecinin kemiklerini szlata
cak bir tonlamayla nakarat koro halinde sy
lediler.
Son notalar korkun bir uultunun iinde
boulup giderken, bir anlk sessizlikten yarar-
1 Hflice: Pervane (ylm )
-49 -
 Ju le s Verne

lanan Uncle Prudent sze gireli:

Yabanc yurtta, bu na kadar szlerinize
mdahale edilmedi...
Grnen oydu ki, bu satamalar, lklar,
bu anlamsz szler Weldon Enstitsnn
bakan iin mdahale saylmyor, yalnzca fi
kir alverii olarak deerlendiriliyordu.
Yine de, diye devam etti, hatrlatmak is
terim ki, uan makineler teorisi ok nceden
mahkum edilerek, Amerika ve dier lke m
hendisleri tarafndan reddedilmitir. Bu siste
min gemii Sarrasin Volantn stanbulda,
kei Voadorun Lizbondaki lmleriyle, Le-
turun 1852deki, Groofun 1864teki kaypla
ryla ve Ikarus kadar gerilere gidemesek bile
adn anmsayamadgm onlarca kurbanla gl-
gelenmitir...
Calaisde kaybettiimiz Piltre de Rosier
ve Pariste kaybettiimiz Madam Blanchard,
Michigan Glne den Donaldson ve Grim-
woodu, Siveli, Croce-Spinelliyi, Eloyu ve u
an unutmu olduumuz onlarca insan d
nrsek, balon deneylerinin ller listesinin
daha az kabark olduu sylenemez!
Bu yant eskrimdeki kar hamle gibi yeri
ni bulmutu.
 Fatih Robur

Zaten, diye devam etti Robur, balonlar

nz ne kadar gelitirirseniz gelitirin, istenilen
hza asla ulaamayacaksnz. Bu uan makine
nin sekiz gnde yapaca dnya turunu on
ylda tamamlayabileceksiniz!"
Yeniden protesto lklar ykseldi, Phil
Evansn sze balayabilmek iin koca da
kika beklemesi gerekti.
Baym, dedi, havacln yararlarndan
vgyle sz ediyorsunuz, acaba daha nce hi
utunuz mu?
Elbette!
Hatta gkyzn fethettiniz bile, yle
mi?
Belki de baym!
Yaasn Fatih Robur! diye haykrd alayc
bir ses.
Gzel, evet! Fatih Robur, bu ismi kabul
ediyorum ve byle anlmaya hakkm olduu
na inanyorum!
Bizim iin sakncas yok! diye haykrd
Jem Cip.
Baylar, dedi Robur kalarn atarak,
nemli bir meseleyi tartrken szmn ya
lanlamalarla kesilmesini kabul edemem, bu
szlerin sahibinin ismini renmek isterim...

-5 1 -
 Ju le s Verne

Adm Jem Cip... vejetaryenim.. ."

Yurtta Jem Cip, diye yantlad Robur,
vejetaryenlerin barsaklarnn dier insanla
ra oranla en az bir ayak daha uzun olduunu
duymutum. Zaten yeterince uzunlar, beni
kulaklarnzdan balayarak onlar daha Fazla
uzatmak zorunda brakmayn...
Kapya koyun!
Sokaa atn!
Para para edelim!
Lin edelim!
Kemiklerini kralm!
Baloncularn fkesi son haddine varmt.
Ayaa kalkarak, krsy kuattlar. Robur fr
tnada sallanan ekin demetlerini andran kol
larn arasnda kaybolmutu. Bakann borusu
bouna bir abayla topluluu susturmaya al
yordu. O akam, Philadelphia, mahallelerin
den birinin, Schuylkill Nehrinin tm sular
nn sndrmeye yetmeyecei bir yangnn
penesine dtn sanm olmalyd.
Aniden, kargaann ortasnda bir geri e
kilme yaand, Robur ellerini cebinden ka
rp, en ndeki bu gz dnmlerin zerine
dorulttu.
Her iki elinde tabanca ilevi gren ve par-

-52-
 Fatih Robwr

inaklarn basncyla atelenen. Amerikan tarz

mutalardan -kk cep makineli tfekleri
vard.
O zaman, saldrganlann geri ekilmesin
den ve bu geri ekilmeyi izleyen sessizlikten
yararlanarak:
Hi phe yok ki, dedi Yeni Dnyay
kefeden Amerika Vespuci deildi, o Sebasti-
en Cabotydu! Sizler Amerikal deilsiniz ba
loncu yurttalar! Sizler Cabo...
O an, bolua doru drt be el ate edildi.
Kimse yaralanmad. Mhendis, dumann
oluturduu sis perdesinin ardnda kayboldu,
adeta uan bir makine Fatih Robur alp g
trmt.
 4

Y A Z A R , UAK FRYCOLLIN N
AYIN EHRESN YENDEN
DZENLEM EYE ALIIYOR

K ukusuz ki, hararetli tartmalarn yapl

d toplantlarn klarnda, Weldon Ensti
ts yeleri birok kez Walnut-Street ve biti
ik sokaklar uultuyla doldurmulard. Ma
halle sakinleri, kendilerini evlerinde huzursuz
eden bu grltl tartmalardan birok kez
ikayeti olmulard. Pek ok kez polis oradan
geen ve havagemiciligi tartmalarndan ha
beri olmayan kiilerin gvenliini salamak
iin mdahale etmek zorunda kalmt. An
cak, o akama dek kargaa hi bu boyutlara
ulamam, ikayetler hi bu kadar younla
mam ve polisin duruma el koymas hi bu
kadar gerekli olmamt.
Yine de Weldon Enstits yeleri ho g
rlebilirdi. imdiye kadar kimse onlara kendi
mekanlarnda saldrmamt. Havadan daha
 Fatih Robur

hafif taraflarna, havadar daha ar, taraflar

tarafndan hi de ho olmayan eyler sylen
miti. Sonra, bu kii tam da hak ettii gibi ce
zalandrlacakken ortadan kaybolmutu.
Oysa, intikam mutlaka gerekliydi; bu ha
karetleri karlksz brakanlarn damarlarnda
Amerikan kan dolayor olamazd! Ameri
kann evlatlar Cabotnunkilerin yerine ko
nulmutu. Tarihsel olarak doru kabul edilse
bile, bu aalamann affedilecek bir yan var
myd?
Kulp yeleri gruplar halinde, Walnut-
Streete, yan sokaklara ve btn mahalleye da
ldlar. Mahalle halkn uyandrp, Anglosak
son toplumlannda nemli bir yeri olan hane
nin mahremiyetine zarar vermeyi bile gze
alarak evleri aradlar. Ancak, bunca sknt ve
arama almas bounayd, Robur ortada yok
tu. Ona ait hibir iz bulunamamt. Weldon
Enstitsnn balonu Go a head ile gitmi ol
sayd bile daha kolay bulunurdu. Bir saatlik
bir taramadan sonra vazgemek zorunda kal
dlar, yeler Yeni Dnyay oluturan her iki
Amerikay da kapsayacak bir aratrma iin
ant ierek evlerinin yolunu tuttular.
Saat on bire doru, mahalle yava yava es

-5 5 -
 Ju le s Verne

ki huzuruna kavumutu. Philadelphia sanayi

kenti olmamasnn imrenilecek ayrcalyla,
yeniden uykusuna dalabilirdi. Kulbn bir
ok yesinin dnd tek ey evlerine dn
mekti. En nemlilerinden biri olan; William
T. Forbes, Bayan Doll ve Bayan Matn, zel
ekerleriyle tatlandrlm akam ayn kendi
si iin hazr ettikleri, aputlardan eker reti
len fabrikasna doru ynelmiti. Truk Mil-
nor, en ssz kenar mahalledeki, yangn pom
pas gece gndz alan fabrikasnn yolunu
tutmutu. Herkesin nnde, bir ayak daha
uzun bir barsaa sahip olmakla sulanan
sayman Jem Cip, kendini bekleyen bitki or
basn imek zere yemek salonuna girmiti.
Balonculann en nemlilerinden ikisi ise
evlerine erken dnmeye niyetli grnmyor
lard. Son olayn etkisiyle her zamankinden
daha ateli bir ekilde sohbet etmeye koyul
mulard. Bu kiiler uzlamaz karakterleriyle
tandmz, Weldon Enstitsnn bakan
Uncle Prudent ve sekreteri Phil Evanst.
Uak Frycollin, kulbn kapsnda efendi
si Uncle Prudent bekliyordu.
ki yneticinin hangi konu zerinde tart
tklaryla ilgilenmeden, onlar izlemeye balad.

-5 6 -
 Fatih Robur

Kulp bakan ve sekreterinin kendilerini

kaptrdklar eylemi anlatmak iin kullanlan
sohbet etmek" fiili rtmece slubuna sadk
kalnarak seilmiti. Aslnda, kkenini ge
miteki rekabetlerinden alan bir atelilikle bir
birlerine yklendikleri sylenebilirdi.
Hayr baym, hayr! diye tekrarlyordu
Phil Evans. Weldon Enstitsnn bakanl
n yapmak onurunu tasaydm, byle bir
rezalete asla izin vermezdim!
Bu onuru tasaydnz, ne yapacaktnz?
diye sordu Uncle Prudent.
Daha azn bile amasna frsat verme
den, herkese hakaret eden bu adamn szn
keserdim.
Bana yle geliyor ki, szn kesmek iin,
nce bireyler sylemesini beklemek gerekir!
Amerikada deil baym, Amerikada de
il!
Her ikisi de birbirlerine, yumuak olmak
tan ok krc karlklar yaptrrken, gitgide
kendilerini evlerinden uzaklatran yollara sa
pyorlard; kenar mahalleleri getikleri iin ge
ri dn yollan epeyce uzayacakt.
Frycollin hep arkalanndayd; ama efendisi
nin, gece yarsndan biraz nce, bu sssz me

-5 7 -
 Ju le s Verne

kanlarda dolamas onu huzursuz ediyordu.

Gerekten de, zifiri bir karanlk vard, ve ay
hilal grnmyle, yirmi sekiz gnlk turuna
balamak zereydi.
Frycollin sana soluna baknyor, onlar
izleyen pheli glgeler olup olmadn anla
maya alyordu. Nitekim, onlar gzden kay
betmeyen be alt iriyan adam grr gibi oldu.
Frycollin igdsel olarak efendisine yak
lat, ancak araya girerse azar iiteceini bildi
i iin sohbeti blmeye cesaret etmesi imkan
szd.
Weldon Enstitsnn bakan ve sekrete
ri, hi farknda olmadan Fairmont Parka do
ru yneldiler. Schuylkill Nehri zerindeki de
mir kprden geerken tartmalar son hzla
devam etmekteydi; evlerine ge kalm birka
kiiyle karlatlar ve nihayet bir yan usuz
bucaksz ayrlara alan, bir yan her trden
aalarla glgelenmi geni bir alana vardlar.
Be alt glgenin onlarn peinden Schuyl
kill kprsnden szlmesi, Frycollinin kay
glarn hakl olarak artrmt. Gzbebekleri
yle genilemiti ki neredeyse irislerinin e
perlerine yanayorlard. Vcudu tpk bir yu
muaka ya da eklemli bir hayvan gibi bz

-5 8 -
 Fatih Robur

lyor, eilip bklyordu.

Bu belirliler, uak Frycollinin ne kadar d
lek olduunu gsteriyordu.
Gney Carolinel gerek bir zenciydi, hay
van kafasna benzer kafas elimsiz bedeninin
zerinden ykseliyordu. Ya yirmi birdi, yani
klelik dnemini yaamamt, ancak zgrl
hi de hak etmiyordu. ten pazarlkl,
obur, tembel ve tabansz bir adamd. yl
dan beri. Uncle Prudentn hizmetindeydi.
Belki yz kere kapnn nne konulmas ge
rekmi, ancak yerine daha beterinin gelecei
endiesiyle bundan vazgeilmiti. Her an teh
likeli bir maceraya atlmaya hazr bir efendiy
le birlikte yaamak her vesilede onun korkak
ln ortaya karyordu. Ancak bu skntla
rn karl olarak, oburluuna ve tembellii
ne ses karlmyordu. Ah! Uak Frycollin, ge
lecei grebilseydin keke!
te Frycollinin Bostondaki Sneffel ailesi
nin yannda kalmam olmasnn nedenleri
bunlard, aslnda onun yeri srekli tehlikelere
atlan Uncle Prudenn yan deil, svireye
yapacaklar yolculuu o blgede sk grlen
heyelanlar nedeni ile iptal eden bu tedbirli ai
lenin yan olmalyd.
 Ju le s Verne

Sonu olarak buradayd ve efendisi onun

kusurlarna almaya balamt. Ayrca iyi bir
taraf da vard, zenci kkenli olmasna rag
men, bu dili konumuyordu. yelik zamirleri
nin ve mastarlarn olduka uzatld bu dilin
ekilmezligi dikkate alnrsa, bunun nemli
bir zellik olduunu belirtmek gerekliydi.
Uak Frycollinin dleklii o kadar benim
senmiti ki, onun iin ay gibi dlek denili
yordu.
Oysa, sarn Phebe, tatl Selene ve gz ka
matrc Apollon'un iffetli kz kardei iin ya
plan bu aalayc benzetmeye kar kmak
gerekiyordu. Dnya dnya olduundan beri
ona hi srtn evirmemi, hep kardan bak
m bir yldz dleklikle sulamaya kimin ne
hakk vard ki?
Ne olursa olsun, gecenin bu saatinde -n e
redeyse gece yars olmutu- solgun ma
d u run ayas batda, parkn yksek aalar
nn ardnda kaybolmaya balyordu. Inlar
dallarn arasndan szlerek topran zerin
de aydnlk alanlar oluturuyordu. Agalann
altlar ise daha karanlkt.
Bu durum Frycollinin evreyi daha dik
katli gzlerle incelemesine olanak tanyordu.

-6 0 -
 Fatih Robur

Birr! dedi. Bu alaklar, hl oradalar ve

giderek yaklayorlar!"
Daha fazla beklemedi ve efendisine doru
ilerledi:
stat Uncle," dedi.
Weldon F.nstitsnn bakanna byle hi
tap ediyor, o da kendisinin byle arlmasn
istiyordu.
O srada, iki rakibin tartmas iyice iddet
lenmiti. Birbirlerini fke iinde kovup dur
duklarndan, Frycollinin de bu gezintiye ka
tlmas rica edildi kaba bir tavrla.

Sonra, gz gze konumay srdrrler

ken Uncle Prudent birden, Schuylkill Nehrin-
den ve kprden giderek uzaklaarak, Fair
mont Parkn ssz ayrlanna doru ilerliyor
du.
de doruklan ayn solgun klaryla ay
dnlanan yksek aalarn ortasnda buldular
kendilerini. Bu aaln tesinde boks ringini
andran geni, oval bir aklk vard. Drtnala
giden atlar rahatsz edecek en ufak bir enge
be yoklu. Birka milden oluan dairesel bir
pist boyunca, izleyicilerin grn engelle
yecek kk bir aala bile rastlanmyordu.

-6 1 -
 Ju le s Verne

Bu arada. Uncle Prudent ve Phil Evans tar

lmaya bu kadar dalmayp, evrelerine bit
gz alabilselerdi, akln her zamankinden
daha farkl grndn fark edebileceklerdi.
Yoksa nceki gnden beri buraya bir un fab
rikas m kurulmutu? Daha da ileri gidilerek
bunun, daha nceden hareketsiz olan kanatla
rnn yar karanlkta kprdad grlen yel-
degirmenleriyle donatlm bir un fabrikas ol
duu sylenebilir miydi?
^ncak, Weldon Enstitsnn ne bakan
ne de sekreteri, Fairmont Parkn grnmn
deki bu garip deiikliin farkndayd. Frycol-
lin de bu tuhafl grememiti. yalnzca
serserilerin yaklatn ve sanki harekete ge
ecekmi gibi birbirlerine sokulduklarn his
sediyordu. Tm bedeni korkudan titriyordu,
eli aya tutulmu, tyleri diken diken olmu
tu; tam bir dehet iindeydi.
Yine de dizleri titrerken efendisine son bir
kez daha seslenecek gc bulmutu:
stat Uncle! stat Uncle!
Yine ne var? diye karlk verdi Uncle
Prudent.
Belki de Phil Evans ile birlikte bu bahtsz
uan pestilini karp fkelerini yattrsalar

- 62-
 Fatih R obur

iyi olacakt. Ancak bunun iin zamanlan ol

mayacakt, ne de tekinin yant verecek.
Agalann altndan gelen slk sesinden
sonra, parkn ortasnda bir k yanp snd.
Kukusuz bu bir iaretti ve zor kullanma
zamannn geldiini gsteriyordu.
Ne olup bittiini anlamaya frsat bile kal
madan uluagalann arasndan frlayan alt ki
inin ikisi Uncle Prudentn, ikisi Phil
Evansn, ikisi de Frycollinin zerine ulland,
aslnda bu son ikisine hi gerek yoktu, nk
zenci zaten kendini savunacak durumda de
ildi.
Weldon Enstitsnn bakan ve sekrete
ri saldr karsnda afalladlarsa da, kar koy
maya altlar. Ama buna ne zamanlan, ne de
gleri yetti. Birka saniye iinde, azlan
hamlanm, gzleri gzbayla kapatlm ve
elleri kollar smsk balanm bir halde hzla
dzlkten uzaklatrldlar. Ormann derinlik
lerinde, ge kalm kiileri soymakta hi te
reddt etmeyen ve pek seici davranmayan u
insan tryle kar kar deillerse eer, ne
dnmeleri gerekirdi? Yine de hibir ey ol
mad. Uncle Prudent alkanlk geregi her za
man zerinde birka bin dolar bulundurmas-

63
 Ju le s Verne

na ragmen, kimse stlerini bile aramad.

Saldrdan bir dakika sonra, daha saldr
ganlarn azndan kan tek bir szck dahi
duyulmamken, Uncle Prudent, Phil Evans
ve Frycollin parkn imenlerine hi de benze
meyen bir tr demenin zerine brakldkla
rn hissettiler. n de yan yana yerletir
dikten sonra kapy zerlerine rttler, ardn
dan duyulan kilidin gcrts onlara tutsak ol
duklarn bildirdi.
O an da uuuular uzadka uzayan bir vu-
uu sesi, bir uultu duyuldu, bu sakin gece
vaktinde onun dnda bir ses duyulmuyordu.
Ertesi gn Philadelphiada byk bir heye
can yaand! Weldon Enstitsnde olup bi
tenler hakknda zaten herkesin bilgisi vard:
Robur isimli esrarengiz bir mhendis ortaya
karak, balonculara kar sava atn bildir
mi, sonra da esrarengiz bir ekilde ortadan
kaybolmutu.
Ancak, Haziranm 12sini 13ne balayan
gece, kulp bakan ve sekreterinin srra ka
dem bast renilince iin rengi deimiti.
ehirde ve kenar mahallelerde yaplan
aratrmalar sonu vermemiti. nce Phila-
delphiann, sonra Pennsylvaniann, daha

-6 4 -
 Fatih Robur

sonra btn Amerikann gazete sayfalarn bu

haber kaplam, hibiri dogu olmayan yz
lerce farkl yorum yaplmt, ilan ve afiler,
yalnzca saygdeer kayplar bulacaklara de
il, nerede olduklar hakknda ipucu verecek
lere de byk dller vaat ediyordu. Ama hi
bir sonu alnamad. Sanki yer yarlm, Wel
don Enstits bakan ve sekreteri iine gir
miti.
Bunun zerine, hkmet yanls gazeteler,
Birleik Devletlerin sekin yurttalarnn ba
na benzer eyler gelmesi endiesiyle polis sa
ysnn artrlmasn istediler -ve haklydlar.
Muhalif gazeteler ise, faili bulunmayan
benzer olaylarn her zaman yaanabileceini
ne srerek, hibir ie yaramayacak bu perso
nele iten el ektirilmesini talep ettiler -ve
belki de haksz saylmazlard.
Sonu olarak, polis, mkemmel olmayan
ve mkemmel olmay da asla berecemeyecek
en iyi toplumda naslsa ve nasl olmaya devam
edecekse, yle kald.
 5

WELDON ENSTTS BAKANI

VE SEKRETER ATEKES LAN
EDYORLAR

G zle ri rtl, azlar bantl, el ve ayak

lar iple bal olan lnn ne grmesi, ne ko
numas, ne de yer deitirmesi mmknd.
Bunun, Uncle Prudentn, Phil Evansm ve
uak Frycollinin durumlarn daha kabul edi
lebilir klmak iin yaplmad akt. Ayrca,
bu eylemi gerekletirenlerin kim olduu, yk
vagonuna yklenen sradan koliler gibi nereye
atldklar, kendilerini nasl bir sonun bekledi
i hl mehuld, bu durum koyun trn
bile fkelendirebilirdi, kald ki Weldon Ensti
ts yeleri koyun kadar sabrl deillerdi.
Karakterinin sertlii gz nne alndn
da, Uncle Prudentn ne halde olduu kolayca
tahmin edilebilirdi.
Ne olursa olsun, yarn akam Phil Evans ile
birlikte, kulpteki yerlerini almalar olduka

- 66-
 Fatih R obur

zor grnyordu.
Az ve gzleri kapal olan Frycolline ge
lince, onun ne durumda olduunu kestirmek
kolay deildi. Canldan ok lye benziyordu.
Bir saat sresince tutsaklarn durumunda
bir deiiklik olmad. Onlara bir hayli ihtiya
duyduklar konuma ve hareket zgrln
vermek iin gelen kimse yoktu. Bastnlm i
ekmelere, azlarndaki bantlarn arasndan
szan hriara, karaya vurmu sazan bal
nn rpnlarna indirgenmilerdi. Bu sessiz
fkenin, ie atlm ve iple zaptedilmi kzgn
ln boyutlar dnldnde, iinde bu
lunduktan durum anlalabilirdi. Sonu ver
meyen abalardan sonra, bir sre kprdama
dan beklediler. Ve grme imkanlar olmad
ndan dolay, duyma yetileriyle bu endie ve
rici ortamda neler olup bittiini anlamaya a
ltlar. Ancak, bu hi dinmeyen ve anlalmaz
vuuu sesinin dnda bir ses duymak iin bo
una abaladlar.
Bu arada yeni bir gelime yaand. Phil
Evans skunetle alarak, bileklerini bala
yan ipleri gevetmeyi baarmt. Sonra yava
yava dm zlm, parmaklar birbirleri
nin zerinde kayarken, elleri her zamanki ha-

-6 7 -
 Ju le s Verne

reketliligine kavumutu.
Sen bir ovuturma hareketiyle, iplerin en
gel olduu kan dolam yeniden saland. Bir
an sonra, Phil Evans gzlerini rten gzban
kaldrd, azndaki band kard, ve el aks
nn keskin azyla ipleri kesti. Cebinde el a
ks olmayan bir Amerikal, Amerikal sayl
mazd.
Bylece Phil Evans tekrar hareket etme ve
konuma yeteneklerine kavumutu. Ancak,
hcredeki zifiri karanlk gz nne alndn
da, o an iin gzlerinin fazla bir ilevi olduu
sylenemezdi. Yine de duvarda, alt yedi ayak
ykseklikte alm mazgal deliinden hafif
bir k szyordu.
Dnlen olmu, Phil Evans rakibini kur
tarmak iin bir an bile tereddt etmemiti.
Birka ak darbesi, ellerini ve ayaklarn sk
tran dmlerin kesilmesine yetmiti. Uncle
Prudent hemen dizlerinin zerinde dikilerek,
azndaki ve gzlerindeki band kard; son
ra bouk bir sesle:
Teekkrler! dedi.
Hayr!... Teekkre gerek yok, diye ya
ntlad dieri.
Phil Evans?"

- 68-
 Fatih Robur

Uncle Prudent?"
Burada bakanlk ve sekreterlik yok, reka
bet de yok!
Haklsnz, diye yantlad Phil Evans,
burada yalnzca yaptklarnn karln ar
bir bedelle deyecek olan bir ncden c
n almak isteyen iki insan var. Ve bu k ii...
Roburden bakas deil!
Kesinlikle!
te bu konu zerinde, iki eski rakip tam
bir gr birlii iindeydi, kimsenin yeni bir
tartma yaanacana dair kaygs olmamaly
d.
Ya uanz? diye sordu Phil Evans fok
gibi soluyan Frycollini gstererek, plerini
zmek gerek.
Henz deil, diye yantlad Uncle Pru
dent. Szlamalaryla bizi bunaltabilir, imdi
bundan daha nemli ilerimiz var.
Ne gibi, Uncle Prudent?
Mmknse buradan kurtulmak gibi.
Hatla mmkn deilse bile.
Haklsnz Phil Evans, mmkn deilse
bile!"
Bu karma olayn, Roburden bakasnn
gerekletirecei bakan ve meslektann ak
 Ju le s Verne

linin ucuna bile gelmemiti. Gereklen de, ba

sit hrszlar saatlerini, mcevherlerini, cz
danlarn aldktan sonra boazlarn kesip on
lar Schuylkill Nehrinin dibine gnderirlerdi,
onlar buraya kapatmalarnn... sahiden bura
s neresiydi?.. Kamaya girimeden nce baa
r olasln ykseltmek iin bu sorunun yan
tn bulmak gerekiyordu.
Phil Evans," diye devam etti Uncle Pru
dent toplant knda, birbirimize imdi
tekrarlanmas gerekmeyen iltifatlar yadraca
mza daha dikkatli davranmalydk. Phila
delphia sokaklarndan bu kadar uzaklama-
saydk, bunlar bamza gelmeyecekti. Hi
phe yok ki, Robur kulpte gelien olaylan
tahmin etmi, kkrtc tavrnn neden olaca
fkeyi nceden sezinlemiti, kapnn nne
haydutlarndan birkan yerletirerek, bizi iz
leme emri verdi. Ve Fairmont Park aalkla
rna vardmzda, artk onlar iin her ey ko
layd.
Doru, diye yantlad Phil Evans, evet!
Dorudan evimize dnmemekle byk hata
ettik.
Doru davranlmazsa, her zaman hata ya
plr, diye yantlad Uncle Prudent.

-7 0 -
 Fatih R obur

O an hcrenin en karanlk kesinden de

rin bir i eki sesi geldi.
Bu da ne? diye sordu Phil Evans.
Hibir ey deil!... Erycollin rya gr
yor.
Uncle Prudent devam etti:
Yakalandmz andan, buraya kapatlma
mza kadar iki dakikadan ok bir zaman ge
mediine gre, bizi Fairmont Parktan fazla
uzaa gtrm olamazlar.. .
Eer bunu yapm olsalard, bu yer dei
ikliini hissederdik.
Kabul, diye yantlad Uncle Prudent, hi
kukusuz bir arabann iine kapatldk, u
uzun yk arabalarndan birine ya da bir sirk
arabasna...
Hi phesiz! Eger Schuylkill kysna
bal bir gemide olsaydk, bunu akntnn et
kisiyle oluacak sallantlardan anlardk.
Doru, yine doru, diye tekrarlad Uncle
Prudent ve mademki hl parktayz, bu Ro-
burle daha ge karlamak pahasna da olsa,
kamann tam zaman olduunu dnyo
rum.
Bir dahaki sefere Amerika Birleik Devle-
lerinin iki yurttan alkoymann neye malo-
 Ju le s Vem e

lacagn ona gstereceiz!

ok pahalya, ok!
Ancak, bu adam kimin nesi?... Nereden
geliyor?... ngiliz mi. Alman m yoksa Fransz
m?..
Yalnzca bir sefil, diye yantlad Uncle
Prudent, imdi ie koyulalm!
Her ikisi de ellerini gerip, parmaklann
aarak bir aralk ya da kk bir yank bulmak
iin blmenin duvarlann yoklamaya balad
lar. Hibir boluk yoktu. Kap smsk kapan
mt. Ve kilidi yerinden oynatmak imkansz
d. Demek ki bir delik amak gerekiyordu, an
cak aklannn azlan krelip knlmadan du
yarlan delmeyi baarabilecekler miydi?
Hi kesilmeyen bu uultu nereden geli
yor? diye sordu Phil Evans, bu vuuunun s
rekliliine arm bir halde.
Kukusuz ki rzgar, diye yantlad Uncle
Prudent.
Rzgar m?.. Gece yarsna kadar hava ol
duka sakindi..
Elbette Phil Evans. Rzgardan baka ne
olabileceini dnyordunuz ki?
Phil Evans aksna salam bir az taktk
tan sonra, kapnn yanndaki duvar yzeyleri

-7 2 -
 Fatih R obur

ni yontmaya koyuldu. Eer anahtar kilidin

zerinde braklm ya da kap yalnzca bir
srgyle desteklenmise, bir delik sayesinde,
kapy dardan amak mmkn olacakt.
Birka dakikalk bir alma, ban az
nn krelerek, yzlerce dili bir testereye d
nmesinden baka bir sonu vermedi.
e yaramyor mu Phil Evans?
Hayr.
Acaba, satan yaplm bir hcrede mi
yiz?
Hayr, Unde Prudent, duvara vuruldu
unda metalik bir ses gelmiyor
Demir gibi bir ahaptan, o zaman,
Ne demirden, ne de ahaptan.
Peki ne olabilir?"
Bunu anlamak olanaksz, ancak eliin et
kileyemedii bir maddeden yaplm olduu
sylenebilir.
Bir anda iddetli bir fke nbetine tutulan
Uncle Prudent elleriyle Roburn hayalini bo
azlamaya alrken, zemini tekmeleyerek
kfrler savurdu.
Sakin olun Uncle Prudent, sakin olun,
dedi Phil Evans, ve siz de deneyin.
Uncle Prudent denedi, ancak en salam

-7 3 -
 Ju le s Verne

az takt bayla, kristali andran duvarn

zerinde kk bir oyuk amay bile baara
mad.
Bylece tm ka planlar bozulmutu.
Boyun emek gerekiyordu, ancak geici
bir sre iin bile olsa bu durumu kabullene
rek ii oluruna brakmak bir Yankinin hazme
debilecei bir ey deildi. Kfrlerin, ar sz
lerin, hakaretlerin ard arkas kesilmiyordu,
ancak Weldon Enstitsnn krssnde ser
giledii tavr gz nne alnrsa, Roburn
bunlardan zerre kadar etkilenmeyecei syle
nebilirdi.
Bu arada Frycollin skntsn aka belli
eden tepkiler vermeye balamt. Mide
kramplarnn, kol, bacak arlarnn etkisiyle
rpnp duruyordu.
Bu jimnastik hareketlerine bir son vermesi
gerektiini anlayan Uncle Prudent zenciyi
balayan ipleri kesti.
Belki de bunu yaptna piman olacakt.
Bir anda hcreyi agn ve alktan kaynaklanan
haykrlar kaplad. Frycollinin beyni de en az
midesi kadar hasar grmt. Zencinin iki i
organndan hangisinin daha fazla ac verdiini
sylemek zordu.

-7 4 -
 Fatih Robur

Frycollin! diye haykrd Uncle Prudent.

stat Uncle!.. stat Uncle!.. diye karlk
verdi zenci, iki ackl inleyiin arasnda.
Bu hcrede alktan lmeye mahkum
edilmi olabiliriz. Bu yzden hayatmz sr
drebilmek iin, tm beslenme yntemlerini
tketmeden pes etmemeye karar verdik.
Nasl? Beni yemeyi mi dnyorsunuz?
diye haykrd Frycollin.
Byle durumlarda her zaman yapld gi
bi! Bu nedenle kendini unutturmaya alsan
daha iyi olur...
Ya da yahnini yaparz! diye ekledi Phil
Evans.
Ve Frycollin kendisinden daha deerli olan
bu iki ahsiyetin yaamn uzatmak iin yem
olabilecei dncesini ciddiye alarak daha
hafif inlemelerle yetinmeye karar verdi.
Bu arada zaman akp gidiyor, kapda ve
duvarda bir delik amak iin giriilen tm a
lmalar sonusuz kalyordu. Bu duvarn han
gi maddeden yaplm olduunu anlamak
mmkn deildi. Ne metalden, ne aatan, ne
de tatand. Ayrca, ayn maddeden yaplma
benzeyen demeye ayakla vurulduunda,
Uncle Prudentn tandk grltler kategori-
 ine sokamadg garip bir ses duyuluyordu.
Yaplan dier bir gzleme gre ise, sanki de
menin altnda parkn topra deil, boluk
vard ve bu anlalmaz vuuu sesi srekli ola
rak onun alt yzeyini yalayp geiyordu. Bu
aynntlann hepsi i karatcyd.
Uncle Prudent? dedi Phil Evans.
Phil Evans, diye yantlad Uncle Prudent.
Hcremizin yer deitirmi olabileceini
hi dndnz m?
Asla.
Bizi buraya kapattklar ilk anlarda burnu
ma taze imen ve parkn agalannn reine
kokusu geliyordu. Oysa imdi bu kokulann
hepsi kaybolmua benziyor.
Gerekten de yle.
Bu durumu nasl aklayabiliriz?
Hcremizin yerinin deimesi dndaki
tm varsaymlarla aklayabiliriz. Tekrar edi
yorum, eer hareket halindeki bir arabann
ya da geminin iinde olsaydk bunu hisseder
dik.
O zaman, Frycollin yle derin derin inledi
ki, inlemelerin arkas gelmese, son nefesini
verdii sanlabilirdi.
Roburn ok yaknda karmza kacag-

-7 6 -
 Fatih R obur

na inanmak isliyorum, dedi Phil Evans.

Umarm, diye haykrd Uncle Prudent,
ve ona unu syleyeceim...
Neyi?
Kstaha balad bir ii alaka bitirdii
ni!
O anda, Phil Evans gnn aarmakta oldu
unu fark etti. Kapnn karsndaki duvann
st ksmnda bulunan mazgal deliinden sol
gun bir k szyordu. Yaklak olarak sabahn
drd olmalyd, nk haziran aynda, Phila-
delphiann sabahn ilk nlaryla aydnlanma
s bu saatte gerekleiyordu.
Bununla birlikte Uncle Prudent, Phil
Evansn fabrikasnda retilmi bir aheser
olan alar cep saatine bakt, durmu olmama
sna ramen, e eyrek kalay gsteriyordu.
Garip! dedi Phil Evans, e eyrek kala,
hl gece olmas gerekirdi.
Saatim geri kalm olmal... diye karlk
verdi Uncle Prudent.
Walton Watch irketinin rettii bir sa
at! diye haykrd Phil Evans.
Ne olursa olsun gn douyordu. Hcrenin
zifiri karanlnn iinde, mazgal deliinin ya
va yava aydnland fark ediliyordu. afa-
 Ju le s Verne

gin, Philadelphiann bulunduu krknc pa

lalelin izin vermeyecei bir ekilde erken sk
mesi ancak daha aa enlemlerde karlala
bilecek bir durumdu.
Uncle Prudentn bu yeni gzlemi, anlal
maz bir olguyu daha iaret ediyordu.
Belki mazgal deliine trmanarak nerede
olduumuzu renebiliriz, dedi Phil Evans.
Olabilir, diye yantlad Uncle Prudent.
Ve Frycolline seslendi:
Hadi Fry, ayaa kalk!
Zenci dikildi.
Srtn u duvara yasla, dedi Uncle Pru
dent, ve siz Phil Evans, onun omuzlarnn s
tne kn ltfen, bu arada ben de dmeme
niz iin destek vereceim.
Memnuniyetle, diye yantlad Phil Evans.
Bir an sonra dizleri Frycollinin omuzlarn
da, gzleri mazgal deliinin hizasndayd.
Delik, gemi lombozlanndaki gibi merci
mek biimi bir camla deil, sradan bir camla
kapatlmt. Fazla kaln olmamasna ramen,
zaten gr as son derece snrl olan Phil
Evansn grn engelliyordu.
O halde cam krn, dedi Uncle Prudent,
belki daha rahat grebilirsiniz.

-7 8 -
 Fatih Robur

Phil Evans bann sapyla cama seri bir

darbe indirdi, berrak bir ses yayld, ancak
cam krlmad.
ikinci darbe daha da iddetliydi, ama so
nu aynyd.
Harika! diye haykrd Phil Evans, krl
maz cam!
Bu camn, mucit Siemensin yntemiyle, su
katlarak yaplm olmas gerekirdi, nk pe
pee gelen darbelere ragmen hl yerinde du
ruyordu.
Yine de mazgal delii pervaznn izin ver
dii llerde dary grebilmek iin hava
yeterince, aydnlanmt.
Ne gryorsunuz? diye sordu Uncle Pru
dent.
Hibir ey.
Nasl? Aalar yok mu?
Hayr.
Dallarn tepeleri bile mi?
Tepeleri bile...
O halde parktaki aklkta deiliz.
Ne aklkta ne de parkta!
En azndan evlerin atlar, antlarn zirvele
ri grnmyor mu? diye sordu Uncle Prudent,
fkeyle kanan hayal krkl gitgide artarak.

-7 9 -
 Ju le s Verne

Ne an ne zirve.
Ne! Herhangi bir bayrak direi, kilise a
n, fabrika bacas da m?
Boluktan baka hibir ey yok.
Tam o anda hcrenin kaps ald ve eik
te bir adam belirdi.
Bu Roburd.
Saygdeer baloncular, dedi sert bir sesle,
artk dolamakta zgrsnz...
zgr! diye haykrd Uncle Prudent.
Evet Albatros'un snrlan dahilinde!
Uncle Prudent ve Phil Evans hzla hcre
den dan ktlar.
Bir de ne grsnler?
Bin iki yz ya da bin yz metre altlarn
da, tanmak iin bouna abaladklar bir lke
uzanyordu.
 6

MHENDSLER, MEKANKLER
VE DER BLMADAMLARI BU
BLM GEEBLRLER

insanolu ne zaman bu ukurlarda s

rnmekten vazgeerek gkyznn huzurlu
maviliklerinde yaamaya karar verecek?
Camille Flammarionun bu sorusunu yant
lamak ok kolayd: Mekaniin geliimi, hava
cln problemlerini zd zaman. Birka
yldan beri, elektrik kullanmnn yaygnlama
s, sorunun hzla zleceinin habercisiydi.
Daha 1783te Montgolfier kardeler ve fi
ziki Charles ilk balonlarn retmeden nce,
baz hayalperestler gkyzn uan makine
lerle fethetmeyi dlemilerdi. Dnemin fizii
henz havadan daha hafif aygtlarn tasarlan
masna izin vermiyordu. Havaclktaki ilerle
menin, kular taklit ederek hazrlanan hava
dan daha ar aygtlarla gerekleeceine ina
nyorlard.

-8 1 -
 Tpk Daidalosun oglu lgn Ikarosun g
nein yaknlarnda den balmumuyla tuttu
rulmu kanatlaryla yapmay dnd gibi.
ok eskilere gidip, Tarenlumlu Arkhytasa
kadar uzanmadan da, Perugial Dantenin, Le
onardo da Vincinin, Guidottinin almala
rnda atmosferde yol alan makinelere rastla
mak mmknd. Bunlardan iki yz elli yl
sonra mucitlerin says artmaya balamt.
1742de kanatl bir sistem reten Bacqueville
markizi Seinein zerinde umaya alm,
ancak derek kolunu krmt. 1768de Pauc-
ton ilerletici ve tutunmay salayan iki perva
neli bir aygt tasarlamt. 1781de onopterik
hareketli bir makine icat eden Meerwein, yeni
yeni ortaya kan balonlarn ynetilebilirligine
kar kmt, 1784de Launoy ve Bienvenu
zemberekle alan bir helikopter yapmlard.
1808de AvusturyalI Jacques Deen uu de
nemeleri gerekletirmiti. 1810'da havadan
daha agrm ilkelerinin ortaya konulduu
Nantes ve Deniau bildirileri yaymlandktan
sonra, 1811den 1840'a kadar Berbilingerin,
Vigualn, Sartinin, Dubochetnin, Cagniard
de Latourun aratrmalarna ve bulularna ta
nk olunmutu. 1842de Ingiliz Henson bu-

- 82-
 Fatih R obur

harla alan uann patentini alm,

1847de Camille Vert kuy kanatl heli
kopterini denemi, 1852de ynetilebilen pa
ratyle gkyznde szlen Letur bunu ha
yatyla demi, ayn yl Michel Loup drt d
ner kanatl uan tamamlamt; 1853te B6-
lguic ekici pervanelerle hareket eden ua
n, Vaussin-Chardannes ynetilebilen uurt
masn, Georges Cauley ise gaz motoruyla i
leyen uan makinesini denemiti. 1854 ile
1863 arasnda, birok aygtn patentini alan
Joseph Plinein, ykseltici pervanelerini ters
ynde dndren Brant, Le Bris, Carlingford,
Du Temple, Bright, Smythies, Panafieu, Cros-
nier gibi havaclarn almalar izlenmiti. Ni
hayet 1863e Nadarn abalan sayesinde, Pa
riste havadan daha ar yandalannn olu
turduu bir demek kurulmutu. Orada, Pon
ton dAm^courtun buharl helikopteri, de la
Landellein paratlerle desteklenmi pervane
sistemleri Louvrte ve Esternonun mekanik
kular, Groofun kaldralarla alan kanatl
aygt gibi kendini nceden kantlam uan
makineleri yeniden tartma olana domu
tu. Bir mucidin, gll kadar hafifliiyle
de dikkati eken bir motoru bulaca gn

-8 3 -
 Ju le s Verne

bekleyen Bourcan, Le Bris, Kaufmann, Smyth,

Slringfellow, Prigeni, Danjarcl, Pomes, La Pa-
uze, Moy, Penaud, Jobert, Hureau de Villene-
uve, Achenbach, Garapon, Duchesne, Dandu-
ran, Parisel, Dieuaide, Melkisff, Forlanini,
Brearey, Tatin, Dandrieux, Edison gibi bilgin
lerin kimileri kanat ve pervanelerle, kimileri
de eik dzlem sistemiyle alan uaklarn
tasarlyor, retiyor ve mkemmelletiriyorlar-
d.
sim listesinin bu kadar uzun tutulmas sa
nrz balanacaktr, ama yine de zirvesinde
Fatih Robur un bulunduu havaclktaki geli
meler piramidinin basamaklarn bir bir say
mak gerekmiyor muydu? ncellerinin aratr
malar ve deneyleri olmasayd, mhendisin
byle mkemmel bir aygt yaratmas mm
kn olabilir miydi? Kukusuz ki hayr! Her ne
kadar balonlarn ynetilebilirligi konusunda
hl srar edenleri kmsese de, havadan
daha arc lngilizlere, Amerikallara, Italyan-
lara, AvusturyalIlara, Franszlara kar byk
sayg duyuyordu. zellikle Franszlarn al
malarn daha da mkemmelletirerek, hava
akmlar arasnda yol alan Albatros isimli bu
uan makineyi imal etmeyi baarmt.

-8 4 -
 Fatih Robur

Gvercin uuyor! diye haykrmt hava

cln en sadk destekilerinden biri.
Topran stnde nasl yrnyorsa, ha
vada da yrnecek! diye karlk vermiti en
ateli yandalardan biri.
nc aeromotif!" diye barmt, Eski ve
Yeni Dnyay ayaa kaldrmak iin borazan
lar ttren en grltcleri.
Gerekten de, deneyler ve hesaplamalar
havann ok salam bir destek noktas oldu
unu gsteriyordu. Bir metre apnda bir da
irenin oluturduu parat, kontroll ve eza
manl bir inie olanak salyordu. Bu bilinen
bir gerekti.
Ayn ekilde, teleme hz arttka yereki
mi gcnn bu hzn karesiyle ters orantl bir
ekilde deierek sfra yakn bir deer ald
da bilgilerimiz dahilindeydi.
Yine, bir kuun arlnn artmasyla, ha
reketlerinin arlamasna ragmen, havada tu
tunmas iin gerekli kanat yzeyinin greceli
olarak azaldn da bilmekteydik.
Demek ki bir hava aygt, tpk Fransz
Ensitsnden Ookor Mareyin Hayranlk
duyulacak hava yolculuu trdedigi kula
rn uuu taklit edilerek, doa yasalar kulla

-8 5 -
 Ju le s Verne

nlarak retilmeliydi.
Sonu olarak, havada tutunma sorununu
zen makineler, blmde incelenebilirdi:
1- Dikey eksenli pervanelerden baka bir
ey olmayan helikopterler.
2- Kularn doal uularna yknerek
hazrlanan ortopterler.1
3- Uurtmalar gibi eik dzlemde ilerleyen
aralardan baka bir ey olmayan, ancak yatay
pervanelerle desteklenip itilen uaklar.
Her sistemin de, inanlan konusunda
hi dn vermeyen yandalar vard.
Ama Robur, olduka iyi gerekelerle, ilk
iki sistemi reddediyordu.
M. Renaudnun 1884teki deneyleriyle ka
ntlad gibi mekanik bir ku olan ortopterin
de eitli avantajlar vard. Ancak onun yz
ne de sylendii gibi doay kr krne tak
lit etmek doru deildi. Lokomotifler tavan
larn, buharl gemiler balklarn kopya edilme
siyle retilmemiti. Bacaklarn yerini pervane
lerin almas, bu aralann almasn kolayla
trmt. Zaten kulann karmak ileyii olan
uularm mekanik olana tam anlamyla uy
gulamak nasl mmkn olabilirdi ki? Doktor
Marey kanatlarn kalkt srada, uu tyleri-
1 Duz kanatllar, ( n )
- 86 -
 Fatih R obur

nin aralanarak havann gemesine izin verdik

lerinden kukulanmam myd? Yapay bir
makinenin bu olduka kark ilemi gerek
letirmesi nasl beklenebilirdi?
Bunun dnda uaklarda da birtakm baa
rl sonulara ulalmt. Hava katmanna eik
bir dzlemde kar koyan pervaneler aracl
yla ykselme hareketi salanyordu, dene
nen kk aralarn gsterdiine gre, kulla
nlan aracn kendi arl dndaki arlk,
hzn karesiyle orantl olarak artyordu. By-
lece teleme hareketine bal olarak ilerleyen
balonlara gre daha avantajl bir duruma geli
niyordu.
Yine de Robur sade olann, en iyi olacan
dnmt, yani Weldon Enstitsnde ala
ya alnan pervaneler uan makinenin btn
gereksinimlerini karlamaya yetmiti. Bir b
lm aygtn havada tutunmasn salarken,
bir blm de onun gvenli koullarda uygun
bir hzla yol almasna olanak tanyordu.
Gerekten de Victor Tatinin syledii gibi
ksa olsa da yeterli bir yzeye sahip pervane
ler araclyla ii u noktalara vardrarak, az
ck bir kuvvetle, byk arlklar kaldrlabile
cekti.

-8 7 -
 Ju le s Vem e

Ortopterler kularn kanal rpmasna ben

zer bir ekilde havaya dayanarak ykselirken,
helikopterler eik bir dzlemde ilerlercesine,
pervane kanallarnn havay yanlamasna dv
mesiyle ykseliyorlard. Gerekten de bunlar
arkn kanatlan deil, pervanenin kanatlary
d. Pervaneler eksenleri dorultusunda dn
yorlard. Eer eksen dikeyse, dikey olarak, ya
taysa yatay olarak hareket ediyorlard.
Roburn uan makinesi her iki dzenekle
alyordu.
Arac blmeye ayrarak incelemek
mmknd:
Gverte, tutunma aygtlar ve itici aygtlar,
makine dairesi.
Gverte - Pruvasnn kntsyla gerek
bir gemi gvertesini andran, otuz metre
uzunluunda, drt metre eninde bir sahanlk
t. Altnda mekanik gc retmek iin gerekli
aygtlar, ara gere deposunu, gda maddele
rinin bulunduu kileri ieren salam bir gv
de uzanyordu. Gvertenin evresinde birbir
lerine demir tellerle balanm hafif direkler,
korkuluk ilevini de stlenen kpeteyi ta
yordu. gverte kknde mrettebatn ka
maralar ve makine daireleri bulunuyordu.

- 88-
 Fatih R obur

Merkez kkte, havada tutunmay salayan

pervanelerin almasn denetleyen sistem
vard, n kkte n itici pervanelerin, arka
kkte ise arka itici pervanelerin kontrol me
kanizmas yer alyordu. Ayrca pruva tarafn
daki kkte, kiler, mutfak ve mrettebatn
toplant odas bulunuyordu. K taraftaki
kkle ise yemek salonu, dmencinin havage-
misini gl bir dmenle ynlendirdii caml
blme ile aralarnda mhendisin kamarasnn
da bulunduu birok blme vard. kk
de, sradan camdan on kez daha dayankl
olan su katlm camla kaplanm lombozlarla
aydnlatlyordu. Yere inilerin byk bir titiz
likle yaplmasna ragmen, arpmalarn etkisini
hafifletmek iin gvdenin altna yayl bir sis
tem yerletirilmiti.
Tutunma aygtlar ve itici aygtlar - Gver
tenin her iki yannda on beer, orta hatta ise
daha uzun olan yedi tane olmak zere otuz
yedi eksen dikey olarak ykseliyordu, Ro-
burn arac bu haliyle otuz yedi direkli bir
gemiyi andryordu, tek fark bu direklerden
her birinin yelkenleri deil, ksa olsalar da ola
anst bir dnme gcne sahip iki pervane
yi tamasyd. Pervanelerin hepsi digerlerin-

- 89 -
 Ju le s Verne

den bamsz olarak ve yanlanndakilerin aksi

istikametinde dnyorlard -aracn srekli
olarak kendi etrafnda dnmesini engellemek
iin bu gerekliydi. Bu ekilde dey hava kat
mannn zerinde ykselen pervaneler yatay
direnle de dengeyi salyorlard. Havagemisi,
ark grevini yerine getiren kanad, devin-
dirici kuvvetten tasarruf yapan bir metal hal
kaya tutturulmu yetmi drt pervaneyle do
natlmt. nde ve arkada, yatay eksenler
zerine yerletirilmi drt kanatl iki itici per
vane farkl ynlerde dnmekte ve itme hare
ketini salamaktaydlar. Bu pervanelerin ap
lar, tutunmay salayanlara oranla daha b
yk olup, hzlan da olduka yksekti.
Sonu olarak, bu ara, Cossus, de la Lan-
delle ve Ponton DAmcourtun tavsiyelerin
den etkilenen Roburn bu sistemleri daha da
ileri gtrmesiyle ortaya kmt. Ancak mu
cit olarak kabul edilmesi, zellikle devindirici
gcn seimi ve uygulanmas sayesinde ol
mutu.
Makine dairesi - Robur aracn havada tut
mak ve ilerlemesini salamak iin gerekli g
c, su ya da baka bir svnn buharndan, s
ktrlm havadan ya da patlayc karmlar-

-9 0 -
 Fatih R obur

clan elde etmeyi hi dnmemiti. Onun ya

rarland tek kaynak, bir gn endstrinin can
damar haline gelecek cilan elektrikti. Bunun
la birlikte arata elektrik retimi iin yalnzca
piller ve akmlatrler vard. Ancak bu pille
rin bileimindeki elementlerin ve cmlan etkin
letirecek asitlerin neler olduu bilinmiyordu.
Bu Roburn srryd. Akmlatrler iin de
ayn durum sz konusuydu, eksi ve art ula
rn hangi maddeden yapld mehuld. M
hendis, uu belgesi almaktan bu yzden ka
nmt. Sonuta, olaanst bir verimlilikle
alan pilleri, donmaya ve buharlamaya son
derece dayankl asitleri, Faure-Sellon-Volck-
mar geride brakan akmlatrleri ve niha
yet iddetleri imdiye kadar hi grlmemi
rakamlarla belirtilen akmlan dikkate alnd
nda aracn mkemmellii tartlmazd. By-
lece snrsz bir elektrik enerjisi, araca, tm
gereksinimlerini karlayacak biimde perva
nelere tutunma ve ilerleme kuvvetini salyor
du.
Ancak, tekrarlamak gerekir ki Robur bu
zellikleri titizlikle saklyordu. Weldon Ensti-
tsnn bakan ve sekreteri bu sim aa
karamazlarsa insanlk iin byk bir kayp

- 91-
 Ju le s Verne

olacakt.
Ara arlk merkezinin konumu sayesinde
olduka dengeli bir ekilde ilerliyordu. En
zorlu alar yaparken bile tersyz olmasndan
en ufak bir kayg duyulmuyordu.
Geriye mhendis Roburn havagemisini
-Albatrosa tamamen denk den isim- hangi
maddeyle ina ettii sorusunu yantlamak ka
lyordu. Phil Evans'n el aksnn ilemedii
ve Uncle Prudentn yapsn aklayamad
bu sert madde neydi? Bir kattan baka bir
ey deildi.
Birka yldr, bu retim ekli yaygnlam
t. Yapraklar niasta zamk ve kolaya yatrl
m zamksz kadn hidrolik basnla skt
rlmasyla elie benzer sertlikte bir madde el
de ediliyordu. Bu rn kullanarak retilen
makaralar, raylar, vagon tekerlekleri, metal
den retilenlere oranla daha salam ve daha
hafif oluyorlard, ite bu salamlk ve hafiflik,
Roburn bu maddeyi tercih etmesinin temel
nedeniydi.
Aracn gvdesi, gvertesi, kkleri, kama
ralar basnla metal haline gelmi bu kattan
yaplmt, ayrca atee dayankl olmas da
ykseklerde yolculuk eden bir ara iin bir

- 92-
 Fatih R obur

hayli nemliydi. Tutunma aygtlar ve itici ay

gtlarn eitli paralar, pervane kanatlar ve
dingiller ise dayankll kadar esnekliiyle de
dikkati eken jelatinli telden yaplmt. Her
ekle girebilen ve gazlarla, svlarla, asitlerle,
benzinlerle etkileime girdiinde erimeyen bu
madde Albatros'un elektrikli aygtlarnn bile
iminde ok nemli bir unsurdu.
Mrettebat; mhendis Robur, ikinci kap
tan Tom Turner, bir makinist ve iki yardmc
s, iki dmenci ve bir adan oluuyordu, se
kiz kiilik bir kadro yolculuun gerektirdii
manevralar gerekletirmek iin fazlasyla ye-
terliydi.
Av ve sava silahlar, balk oltalar, elektrik
fenerleri, gzlem aletleri, pusulalar, seksant-
lar,1 termometreler, kimi denizden ne kadar
yksekte bulunulduunu, kimi de atmosfer
basncn gsteren barometreler, frtnalar n
ceden haber veren aygtlar, kk bir ktp
hane, tanabilir kk bir matbaa, kamayla
doldurularak, alt santimlik bir glle frlatabi-
len ve gvertenin ortasna yerletirilmi bir
top, barut, glle, dinamit kutular, akmla
trlerin rettii akmlarla stlm bir mutfak,
1 Bir yldzn ufuk stndeki asn ve geminin bulunduu
noktay belirtmeye yarayan alet (..)

- 93 -
 Ju le s Verne

sebze ve e konserveleri, birka f cin,

brandy, viski ve her trl gereksinimi karla
yacak olan erzaklar, yere inmek zorunda b
rakmadan gemiyi aylarca idare edebilirdi. Bu
arada, listeye nl borazan eklemeye de hi
gerek yok.
Ayrca, gvertede sekiz kiiyi bir glde, ne
hirde ya da sakin bir denizde tama kapasite
si olan kauuktan, su geirmez hafif bir kayk
vard.
Ama Robur kaza olasln dikkate alarak
hi parat yedeklememi miydi? Hayr, hava
kazalann hi nemsemiyordu. Pervanelerin
eksenleri birbirlerinden bamszd. Birindeki
aksaklk dierini etkilemiyordu. Yansnn al
mas bile Albatros'u havada tutmaya yetiyordu.
Onunla, diyebilme frsatn ele geirmiti
Fatih Robur, yeni konuklarna -kendi istekle
ri dnda konuk olanlara- seslenirken,
onunla Avustralyadan, Okyanusyadan, As
yadan, Amerikadan, Avrupadan daha byk
olan ve gnn birinde binlerce lkaryalnn ya
amn srdrecei lkaryann hkimi olaca
m!

-9 4 -
 7

UNCLE PRUDENT VE PHL

EVANS H L YENLGY KABUL
ETMYORLAR

W e ld o n Enstitsnn bakan afallam,

arkada ise donakalmt. Ancak her ikisi de
bu son derece doal aknl hi mi hi belli
elmek istemiyorlard.
Uak Frycollin ise byle bir arala uzay
boluunun ortasnda yolculuk etmekten
duyduu korkuyu hi gizlemiyordu.
Bu arada tutunma pervaneleri kafalarnn
zerinde dnp duruyorlard. Dnme hzlar
her ne kadar fazla grnse de, gerekli hallerde
Alhatrosun bu hzn katna kararak ha
vann daha st katmanlarna ykselecei orta
dayd.
Rlantide alan iki itici pervaneye gelin
ce, bu halde bile geminin saatte yirmi kilo
metrelik bir hzla ilerlemesini salyorlard.
Kpeteye doru eilen Albatros yolcular,

-9 5 -
 Ju le s Verne

gne nlarnn yanlamasna geldii birka

glcn oltasnda, engebeli bir arazinin iin
den sradan bir nehir gibi kvrlan sv bir e
rit grebildiler. Bu akarsu blgenin en nemli
nehirlerinden biriydi. Sl kysnda gz alabil
diince uzanan sradalar vard.
Nerede olduumuzu syleyecek misiniz?
diye sordu Uncle Prudent fkeden titreyen bir
sesle.
Size bunu sylemeye hi niyetim yok, di
ye yantlad Robur.
Peki nereye gittiimizi de mi sylemeye
ceksiniz? diye ekledi Phil Evans.
Uzaya.
Bu ne kadar srecek?
Gerektii kadar.
Yoksa dnya turuna m ktk? diye sor
du alayc bir ifadeyle Phil Evans.
Daha da tesi, diye yantlad Robur.
Peki bu yolculuk bizim iin uygun deil
se? diye araya girdi Uncle Prudent.
Uygun olmas gerekecek!
ite bu ksa tartma Albatrosun kaptan ve
konuklarnn -tutsaklarnn dememek iin
byle diyoruz- kuracaklar iliki hakknda bir
fikir verebilirdi. Yine de kaptan, onlara kendi

- 96 -
 Fatih R obur

lerini toplayarak bu harika araca hayran kal

malar ve mucidini tebrik etmeleri iin gerek
li zaman tanmaya karar vermi, makinelerin
ve aracn ileyiini incelemek ya da altlarnda
uzanan ekici manzaray izlemekte serbest b
rakmt.
Uncle Prudent," dedi Phil Evans, yanl
myorsam Kanadann orta blgeleri zerinde
uuyoruz. Kuzeybatda akan u nehir Saint-
Laurent olmal, geride braktmz ehir ise
Quebec .
Gerekten de teneke damlar gnete parl
dayan bu ehir, Champlainin yal kentinden
bakas deildi. Demek ki Albatros krkaltnc
kuzey enlemine kadar ykselmiti, bu durum
da, gnn erken dogmasn ve afan ok
uzun srmesini aklyordu.
Evet, diye devam etti Phil Evans, ite an-
fiteatr grnml ehir, zerindeki hisanyla
tepe, Kuzey Amerikann u Cebelitank! u
radaki ngiliz ve Fransz katedrallerine bakn!
te urada da kubbesinde ngiliz bayra dal
galanan gmrk binas!
Phil Evans henz szlerini tamamlamam
t ki, Kanadann bakenti ufukta kayboldu.
Havagemisi yeri grmenin mmkn olmad
 Ju le s Verne

kk bulutlarla kapl bir blgeye giriyordu.

Weldon Enstisnn bakan ve sekreteri
nin dikkatle Albatrosu incelediklerini gren
Robur onlara yaklaarak unlar syledi:
Evet beyler, imdi havadan daha ar ara
larla da yolculuk yaplabileceine inanyor
musunuz?
Gerei kabul etmek gerekiyordu. Yine de
Uncle Prudent ve Phil Evans yant vermediler.
Susuyor musunuz? diye devam etti m
hendis. Kukusuz ki alk konumanz en
gelliyor!.. Sizi bu hava yolculuuna zorlam
olsam da, hi de besleyici olmayan bu ak
kanla yetinmenize gnlm raz olmaz, ilk ye
meiniz sizi bekliyor."
Alktan mideleri kazman Uncle Prudent
ve Phil Evans fazla nazlanmadlar. Bir yemek
ten bir ey kmazd, yere indiklerinde Ro-
burden kendilerini alkoymann hesabn so
racaklard.
kisi birlikte arka gvertedeki yemek salo
nuna yneldiler. Orada yolculuk boyunca ye
mek yiyecekleri masa zenle hazrlanm, on
lar bekliyordu. Mende eitli konserveler,
eit miktarlarda un ve et tozundan yaplm
bir tr ekmek, bu ekmee biraz domuz ya

- 98-
 Fatih Robur

eklenerek hazrlanm leziz bir orba, kzar

m jambon dilimleri ve ay vard.
Bu arada Frycollin de unutulmamt. n
gvertede onun iin de bu orbadan bol mik
tarda ayrlmt. Ancak korkudan enesi titre
dii iin bir hayli a olmasna ragmen azna
tek bir lokma bile koyamyordu.
Ya paralanrsa!.. Ya paralanrsa! diye
tekrarlyordu bahtsz zenci.
Bylece arkas hi kesilmeyen kurgular ya
pyor, bin be yz metrelik bir ykseklikten
dtnde, salam tek bir kemiinin kalma
yacan dnyordu!
Bir saat sonra Uncle Prudent ve Phil Evans
yeniden gverteye ktlar. Robur ortalkta g
rnmyordu. Arkadaki caml blmede d
menci gzn pusulaya dikmi, mhendisin
izdii rotay izliyordu.
Mrettebatn geri kalan, kendilerine ayr
lan salonda yemeklerini yiyorlard. Yalnzca
bir yardmc makinist, makinelerin almas
n denetlemek iin bir kkten dierine gidip
geliyordu.
Aracn bulutlu blgeden kmasna ve bin
be yz metre aada yeryznn belirmesi
ne ragmen iki baloncu hangi hzla yol aldkla-

-9 9 -
 Ju le s Verne

rmi kesliremiyorlardi.
nanlr gibi deil! dedi Phil Evans.
yleyse inanmayalm, diye yantlad
Uncle Prudent.
n gverteye doru ilerleyerek, baklarn
ufkun batsna ynelttiler.
te yeni bir ehir daha! dedi Phil Evans.
Tanyabildiniz mi?
Evet, sanrm Montreal.
Montreal mi? Ama daha Qubeci geeli
iki saat olmad!
Bu, aracn saatte en az yirmi be fersahlk
bir hzla ilerlediini gsteriyor.
Gerekten de havagemisinin hz buydu,
yolcular kendilerini rahatsz hissetmiyorlarsa,
bu rzgar ynnde ilerlediklerindendi. Sakin
bir havada, bir ekspresinkini eit olan bu hz
onlan fazlasyla zorlad. Ters bir rzgara ta
hamml etmeleri imkansz olurdu.
Phil Evans yanlmyordu. Venedikin de-
nizkulagnn zerindeki demiryolu viyadg-
ne benzeyen nl Victoria-Bridge tpgeidiy-
le Montreal belirginlemekteydi. Sonra, geni
sokaklar, byk maazalar, saray andran
bankalar, katedrali, Romadaki San-Piet-
rodan esinlenerek yaplm kilisesi ve esiz

- 100-
 Fatih R obur

parkyla, ehri tepeden izleyen Mont-Royal se

ilmeye balamt.
Phil Evansn Kanadann nemli ehirleri
ni daha nceden gezmi olmas sevindiriciydi.
Bylece, Robure sormadan nereye doru git
tiklerini renebiliyorlard. Montreal'i getik
ten sonra gece bir buukta, alayanlar, ta
makta olan kaynar kazanlar andran Otta-
waya vardlar.
te parlamento saray, dedi Phil Evans.
Tepenin zerine kurulmu bir tr Nurem
berg oyuncan gsteriyordu. Bu oyuncak
ok renkli mimarisiyle Londradaki parlamen
to binasna benziyordu, tpk Montrealdeki
katedralin, Romadaki San-Pietroyu andrd
gibi. Yine de bunun fazla bir nemi yoktu, bu
rann Ottawa olduu tartma gtrmezdi.
Ksa bir sre sonra, bu kent de ufukta k
lerek, topran zerindeki kl bir lekeye
dnt.
Saat ikiye geldiinde, Robur kendine elik
eden Tom Turner ile birlikte gvertede grn
d. Ona yalnzca kelime syledi, o da bun
lar n ve arka kkteki nbetilere iletti. Bir
iaret zerine, dmenci Albatros'un rotasn
gneybatya doru iki derece deitirdi. Ayn

- 101-
anda Uncle Prudent ve Phil Evans itici aygtla
ra daha byk bir hz verilmi olduunu his
settiler.
Gerekten de bu hz imdiye kadar kara
yolculuklarnda ulalan en yksek hzn en az
iki kat kadard.
Karlatrmak sz konusuysa, torpil gemi
leri saatte krk kilometre, ngiliz ve Fransz
demiryollarndaki trenler saatte yz kilometre
hzla yol alrlar; Birleik Devletlerin buzlu ne
hirlerinde yol alan patenli gemiler saatte yz
on be kilometrelik, Pattersonun tersanelerin
de ina edilmi arkl bir lokomotif Erie G-
lnde saatte yz otuz kilometrelik ve Trenton
ile Jersey arasnda alan bir dier lokomotif
se saatte yz otuz yedi kilometrelik bir hza
ulamt.
Oysa Albatros, itici aygtlarnn tam kapasi
teyle almas halinde saatte iki yz kilomet
relik, saniyede elli metrelik bir hza kavuabi
liyordu.
Yani bu hz, aalar kknden sken bir
kasrgannkinden, hatta 21 Eyll 1881'de Ca-
horsda yaanan ve rzgarn saatte yz doksan
drt kilometre hzla estii frnannkinden
daha fazlayd. Bu, yalnzca saniyede altm ye-

- 102-
 Fatih Robur

di metre hzla uan krlangcn ve saniyede

seksen dokuz metre hzla uan keisaann
gerisinde kalan posta gvercininin ortalama
hzna edeerdi.
Roburn syledii gibi, pervanelerinin
son hzla almasyla Albatros iki yz saatte,
yani sekiz gnde dnya turunu tamamlayabi
lecekti.
O dnemde, dnya zerinde ekvatoru on
bir kere evreleyecek uzunlukla, drt yz elli
bin kilometrelik bir demiryolu ag uzanyor
du, ama bu Roburn umurunda deildi, uan
makinesiyle destek noktas olarak gkyz
nn tamamna sahipti.
imdi sylemeye gerek var m bilinmez
ama, iki dnya halklarnn kafasn gnlerce
kartran gkcismi mhendisin havagemisin-
den baka bir ey deildi. atafatl notalarn
gkyzne saan borazan alan ikinci kaptan
Torn Turnerd. Avrupann, Asyann, Ameri
kann en nemli yaplarnda dalgalanan Fatih
Robur ve Albatrosun bayrayd.
Her ne kadar Robur u na dek tannma
mak iin belli nlemler alarak, geceleri elek
trik fenerleriyle aydnlatma salayp, gndz
leri ise bulutlarn zerinde yol aldysa da,

-1 0 3 -
 Ju le s Verne

bundan byle buluunu gizlemekten vazge

mi gibi grnyordu. Zaten Philadetphiaya
gelerek Weldon F.nstitsinn toplantsna
katlmas, bu kefini en dik kafallara bile ka
ntlamaya niyetli olduunu gstermiyor muy
du?
Orada nasl karland biliniyor ve Ro-
burn sz geen kulbn bakan ve sekre
terine ne gibi misillemelerde bulunaca da
bundan sonra grlecek.
Bu srada Robur iki baloncuya yaklamt.
Her ikisi de karlatklar bu tablodan hi et
kilenmemi gibi grnmeye alyorlard.
Kukusuz ki bu iki Anglosaksonun inadn
krmak kolay deildi.
Robur, bu tavrlarn nemsemeyerek iki
saat nce yarm kalan konumasna devam et
ti:
Beyler, dedi, hi kuku yok ki, kendi
kendinize hava yolculuu iin olduka elve
rili olan bu aracn ulaabilecei en yksek h
zn ne olacan soruyorsunuz. unu syleye
bilirim ki uan makinemin gc, uzay para
layp yutmaya yetmese de onu fethetmeye
muktedirdir. Havann benim iin salam bir
destek noktas olmasn istedim, oldu. Rz

-1 0 4 -
 Fatih Robur

garla baa kmak iin ondan daha gl ol

mak gerekliini anladm, ank ondan daha
glym. Beni alp gtrmesi iin yelkenle
re, tamas iin kreklere ya da tekerleklere,
daha hzl yol alabilmek iin raylara hi ihtiya
cm yok. Tek gereken ey hava. Tpk denizin
bir denizalty sarmalad gibi beni evrele
yen havann iinde ilerleticilerim, bir buharl
geminin pervanesi gibi alyorlar. te hava
da ilerleme sorununu byle zdm. Bunu ne
bir balon ne de havadan daha hafif bir ara as
la baaramayacak.
ki baloncunun azn bak amyordu
-b u durum mhendisi hi artmamt. Yal
nzca hafif bir glmsemeyle yetinerek, sorgu
layc slubuyla devam etti:
Belki hl Albatros'un yatay olarak ilerle
dii gibi, dey eksende de hareket edip ede
meyeceini aklnzdan geiriyorsunuzdur, u
nu aklamakla yetineceim, atmosferin ok
yksek katmanlarnda dahi bir balonla yara
bilir, Go a Headi onunla kar karya getirme
nizi hi tavsiye etmem.
ki baloncu safa omuzlarn silktiler. Bel
ki de mhendisi kolluyorlard.
Roburn iaretiyle itici pervaneler durdu.

-1 0 5 -
 Ju le s Verne

Hz sfrlanana dek, bir mil claha gittikten

sonra Albatros hareketsiz kald.
Robrn ikinci iaretiyle, tutunma perva
neleri akustik deneylerindeki sirenleri andran
bir hzla harekete getiler.
Vuuulann, ses basamanda bir oktavlk
bir ykselme kaydetmesinden sonra, havann
seyrelmesiyle iddetleri azalmaya balad ve
havagemisi ayrkuu gibi tiz bir lk atarak
yukarya doru ykseldi.
stadm!.. stadm!.. diye tekrarlyordu
Frycollin, Ne olur paralanmasn!
Roburn tek yant aalayc bir glm
seme oldu. Birka dakika iin Albatros gr
menzilinin yetmi mile kt iki bin yedi yz
metrelik ykseklie ulat, sonra barometre
nin 480 milimetreye dmesinden drt bin
metreye kld anlald.
Deney tamamlandktan sonra Albatros ye
niden alald. Gn yksek katmanlannda
basncn dmesi, havadaki ve ardndan da
kandaki oksijen miktannn artmasna yol a
yordu. Bu durum, baz havaclarn ciddi kaza
lar geirmesine neden olmutu. Robur bylesi
tehlikelere atlmay gereksiz gryordu.
Albatros tercih ettii yksekliine geri d

-1 0 6 -
 Fatih R obur

nerken, itici aygtlar tekrar almaya balaya

rak aracn hzla gneybatya ynelmesini sa
ladlar.
imdi beyler, sanrm aklnzdaki sorula
rn yantlarn kendiniz de verebilirsiniz, de
di mhendis.
Sonra korkuluklara yaslanarak, dlerine
gmld.
Kafasn kaldrdnda, Weldon Enstit
snn bakan ve sekreterinin yanna geldik
lerini fark etti.
Mhendis Robur, dedi Uncle Prudent,
bouna bir abayla fkesini bastrmaya ala
rak, sandnz gibi size soru sormaya niyeti
miz yok. Ancak bir konuda bizi aydnlataca
nz zannediyoruz.
Tabii, buyurun.
Hangi hakla bizi Philadelphiadaki Fair
mont Parktan karmaya kalktnz? Hangi
hakla bizi bu hcreye kapattnz? Hangi hakla
istemediimiz halde bizi bu aracn iinde tut
may srdryorsunuz?
Peki ya siz beyler, diye kt Robur,
kulbnzde hangi hakla bana svp saya
rak onca tehditler savurdunuz? Hl oradan
sag ktma inanamyorum.

-1 0 7 -
 Ju le s Verne

Sormak yantlamak deildir," diye araya

girdi Phil Evans, tekrar soruyorum: hangi
hakla?
Bilmek istiyor musunuz?
Ltfen.
Tamam o zaman, daha gl olann hak
kyla!
Bu ok ahlakszca!
Ama gerek bu!
Peki mhendis yurtta, diye sordu Uncle
Prudent, bu hakka dayanarak bizi burada ne
kadar daha tutmay dnyorsunuz?
Nasl olabilir beyler, diye alayc bir ifa
deyle yantlad Robur, bu esiz manzaray iz
lemek iin baklarnz aaya evirmekten
baka bir ey yapmanz gerektirmeyen bir
yolculuu dndmzde byle bir soruyu
nasl sorabilirsiniz?
Grnts Ontario Glnn usuz bu
caksz buzlarnda yansyan Albatros, Co-
opern iirsel bir betimlemeyle anlatt lke
nin zerinden geiyordu. Sonra bu geni hav
zann gney kysn izleyip, Erie Glnn su
larn avlanlar oluturarak bu havzaya boal
tan nl nehire doru yneldi.
Bir anda, frtna grltsn andran mt

-1 0 8 -
 Fatih R obur

hi bir ses ykseldi. Ve sanki gkyzn

nemli bir pus kaplam gibi hava hissedilir bir
ekilde serinledi.
Aada nal grnts veren sv ktleleri
hzla akmaktaydlar. Sanki gne nlarnn
ayrarak oluturduu binlerce gkkuann
ortasnda dev bir kristal yn aaya doru
szlyordu. Esiz bir grntyd.
Bu alayanlarn nnde, ip gibi gerilmi
bir yaya kprs iki kyy birbirine balyor
du. Biraz daha aada mil mesafede yer
alan bir kprde Kanadadan Amerikaya git
mekte olan bir tren grnyordu.
Niagara elaleleri! diye haykrd Phil
Evans.
Bu lk azndan kat srada, Uncle
Prudent bu muhteem gzelliklere duyduu
hayranl bastrmak iin btn gcn harc
yordu.
Bir dakika sonra Albatros, Birleik Devlet-
leri, Kanadadan ayran nehri aarak. Kuzey
Amerikann geni topraklar stnde yol al
maktayd.

-1 0 9 -
 8

ROBUR KENDNE YNELTLEN

NEML SORUYU
YANITLAM AYA
K ARAR VERYOR

U n c le Prudent ve Phil Evans arka kkte

ki kamaralardan birinde kendilerine ayrlm
iki rahat yatak bulmulard, ayrca yolculuk
srasnda kullanacaklar, yeterli miktarda a
mar, giysi, paltolar ve battaniyeler onlar
bekliyordu. Bir transatlantik bile onlara bu
konforu salayamazd. Derin bir uykuya dala-
madlarsa, bu kendilerinden kaynaklanyor
du, duyduklar derin kayg uyumalarn engel
liyordu. Nasl bir maceraya srklenmilerdi?
Hangi deneyler dizisini izlemek zere davet
edilmilerdi? Bu iin sonu nereye varacakt?
Daha da nemlisi Robur un amac neydi? ze
rinde kafa yorulacak birok konu vard.
Uak Frycolline gelince, n kkle Albat
rosun asnnkine bitiik bir odaya yerle-

-o -
 Fatih Robur

miti. Bu komuluun houna gitmemesi im

kanszd. Bu lemin ileri gelenleriyle bir arada
olmay seviyordu. Sonunda uyumay baarsa
da, uykusunu korkun bir kabusa dntren
hi bitmeyen dler ve bolukta szlmeler-
le dolu bir ryann derinliine gmlmt.
Bu arada, akamla birlikte hafifleyen rz
garn etkisiyle hava olduka sakin bir hal al
mt. Pervane kanatlarnn grlts dnda
en ufak bir ses duyulmuyordu. Ara sra yery
znde demiryollanndan geen bir trenin d
d ya da evcil hayvanlarn ulumas iitili
yordu. artc bir igdyd! Bu yeryz ya
ratklar uan makinenin stlerinden getiini
hissedince korkuyla l basyorlard.
Ertesi gn, 14 Haziran saat bete Uncle
Prudent ve Phil Evans havagemisinin gverte
sinde dolayorlard. nceki gnden beri hi
bir ey deimemiti. Gzc ba tarafta, d
menci arkadayd.
Peki ama gzcye ne gerek vard? Benzer
bir aracn arpmasndan kayg m duyuluyor
du? Kukusuz hayr. Henz Roburn takliti
leri ortaya kmamt. Gkyznde gezinen
birka balona rastlama olasl da ok dk
l. Zaten byle bir arpmadan Albatrosun
 Ju le s Verne

endielenmesine hi gerek yoktu, olan balona

olacakt.
Ama sonuta, bir arpma olabilir miydi?
Evet! Tpk bir geminin karaya oturmas gibi,
havagemisinin de bir anda yoluna kan ve
almas g bir dala karlamas imkansz
deildi. Bunlar da hava yolculuklarnn tehli
keleriydi, nasl bir gemi denizdeki kr kaya
lardan saknyorsa, Albatros da havadaki kr
kayalardan saknmalyd.
Mhendis yksek tepeleri dikkate alarak,
bir kaptan gibi izlenecek rotay belirlemiti.
Bir sre sonra havagemisinin dalk blgelerin
zerinden geecei ve biraz da olsa yolundan
sapma olasl dnldnde gece gndz
nbet tutmann gereklilii anlalabilirdi.
Altlarndaki blgeyi inceleyen Uncle Pru
dent ve Phil Evans byk bir gl fark ettiler;
Albatros bu gln gneye doru uzanan alt
ucunun hizasna ulamak zereydi. Demek ki
gece sresince Erie Gl tm uzunluu bo
yunca kat edilmiti. Batya doru gidildiine
gre Albatros Michigan Glne varm olma
lyd.
Hi kuku yok ki, dedi Phil Evans,
ufukta grlen bu atlar topluluu, Chica-

-1 1 2 -
 Fatih R obur

goya geldiimizin habercisi!

Yanlmyordu. Bu ehir on yedi demiryolu
hattnn kesitii, Birlikin bat blmn
oluturan eyaletlerden ndianann, Ohionun,
Wisconsinin, Missourinin rnlerinin akt
bir merkez olan ve Batnn kraliesi diye ad-
landnlan Chicagoydu.
Uncle Prudent kamarasnda bulduu has
sas bir cep drbnyle kentin en nemli yap
larn kolaylkla seebiliyordu. Phil Evans ona
kiliseleri, kamu binalarn, saysz tahl silosu
nu, iri bir oyun zann andran ve her cephe
sinde yzlerce penceresi olan grkemli Sher
man otelini tantyordu.
Chicagoya vardmza gre, dedi Uncle
Prudent, hareket noktamzdan batya doru
fazlaca uzaklamz.
Gerekten de Albatros dz bir hat zerinde
Pennsylvaniann bakentinden uzaklayor
du.
Uncle Prudent Robur kendilerini douya
doru gtrmesi iin zorlamay dndyse
de, zaman henz uygun deildi. Mhendis o
sabah odasndan kmakta acele etmemi, kah
uyuyarak, kah almalarn gzden geirerek
oyalanmt. ki baloncu le yemeinden n-

-1 1 3 -
 Ju le s Verne

cc onu gvertede grememiti.

Dnden beri aracn hz deimemiti. Do
udan esen rzgarn istikameti gz nne
alndnda, bu hz hi de rahatsz edici deil
di, yz yetmi metrelik bir ykselmeye kar
lk s yalnzca bir derece azaldndan, scak
lk yolculuk iin uygundu. Uncle Prudent ve
Phil Evans mhendisi beklerken, sohbet edi
yor, dnyor ve frdolay dnen ve yar say
dam bir disk grnm alan pervane kanatla
rnn altnda geziniyorlard.
ki buuk saat iinde Illinois eyaleti ala
rak, kuzey snn geride braklmt. Biraz son
ra, akarsularn atas saylan Mississippinin
zerinden geildi, iki katl buharl gemiler bir
sandal kadar kk grnyorlard. Sabah on
bire doru Albatros Iowa Cityyi hayal meyal
grerek yoluna devam etti.
Birka dag zinciri gneyden kuzeybatya
doru kvrlyordu. Vasat ykseklikleri hava-
gemisinin yukar doru ynelmesini gerektir
miyordu. Zaten bu tepeler bir sre sonra ala
larak yerlerini lowanm bat blmne ve
Nebraskaya doru uzanan geni ovalara bra
kacaklard -b u usuz bucaksz ayrlar Kaya
lk Daglarn eteinde son buluyordu. Her ya
 Fatih Robur

na dalan Missourinin kollan ve al kollar

nn kylarndaki ehir ve kyler seyrekletik
e Albatros Far-Westin zerinde daha hzl yol
almaklayd.
Gn boyunca nemli bir ey yaanmad.
Uncle Prudent ve Phil Evans kendi lemlerine
yle dalmlard ki, n gverteye uzanarak,
hibir ey grmemek iin gzlerini kapam
olan Frycollini bile zor fark ettiler. Bununla
birlikte, sanld gibi zencinin ba dnm
yordu. Ba dnmesini daha ziyade yksek bi
nalarn tepesine ktnda hissediyordu. Bir
balonun sepetinde ya da havagemisinin g-
vertesindeyken, derinliin ekim gc fazla
etkili olamyordu ya da daha dorusu havac
nn altnda uzanan boluk bir derinlikten ok,
onu her yandan saran ufuktan olumu gibi
alglanyordu.
Saat ikide Albatros, Nebraska snrndaki
Omahann zerinden geiyordu -Om aha
City, New Yorktan San Franciscoya kadar
uzanan bin be yz millik Pasifik demiryolu
nun balang noktasn oluturuyordu. Bir an
iin Missourinin sarmtrak sular belirdi,
sonra bu bereketli havzann ortasnda. Kuzey
Amerikann belini saran demir bir kemerin

-1 1 5 -
 Ju le s Vem e

tokasn andran ehir ahap ve tula evleriyle

grnd. Havagenisinin yolcular bu ayrnt
lar incelerken, Omahann sakinleri bu garip
arac fark etmilerdi. Ancak, onu havada uar
ken grdklerinde yaadklar aknlk, Wel
don Enstits bakan ve sekreterinin onun
gvertesinde bulunmaktan dolay yaad
aknlktan fazla olamazd.
Bu olay Birlikin gazetelerinde yorumlara
neden olacakt. Bylece bir sreden beri tm
dnyann kafasn megul eden artc du
rum akla kavuacakt.
Bir saat sonra Albatros Omahay geride b
rakm, Pasifik demiryolunu izleyen ve Platte-
Riverm sulad vadiden uzaklaarak, douya
ynelmiti. Bu durum, Uncle Prudent ve Phil
Evansn hi houna gitmedi.
Bizi dnyann br ucuna gtrmeye ni
yetli grnen bu zrva projenin aka gtrr
yan kalmad! dedi biri.
Hem de istemediimiz halde, diye yant
lad dieri. Bu Robur kendine dikkat etmeli!
Galiba beni her istediini yaptrabilecei biri
zannediyor!..
Ve de beni! diye karlk verdi Phil
Evans. Ancak yine de fkenize hkim olmaya
aln.
Hkim olmak m?..
fkenizi gerekli zamana saklayn."
Saat bee doru, kknar ve sedirlerle kapl
Kara Dagla aan Albatros, Nebraskann, is
mini hak eden Uursuz Topraklarfmn zerin
de uuyordu -toprak renginde dank tepe
ler, dmeye braklsa, d srasnda param
para olacak da paralar btnyd bu.
Uzaktan bakldnda bu bloklar ok ilgin
grntler oluturuyordu. Bu geni kemik y
nann ortasnda, kaleleri, burlar, mazgal
l ve gzc kuleli atolaryla ortaa kentleri
nin kalntlar beliriyordu. Aslnda, Uursuz
Topraklar, kalnderililerin, kaplumbaalarn
ve hatta ilka tufanlarnda hayatlarn kay
betmi insanlann fosillerinin yld bir ke
mik gmtlyd.
Akama doru Plate-River havzas geil
miti. imdi bu dzlk, Albatrosun yksekli
iyle iyice belirginlemi olan ufuk boyunca
gz alabildiine uzanyordu.
Gece boyunca, ne bir lokomotifin tiz d
d, ne de bir buharl geminin kaln dd
yldzl gkyznn huzurunu bozdu. Bazen
havagemisine uzun brtler ulayordu.
 Ju le s Verne

Bunlar dereleri ve otlaklar aan bizon srle

rinin sesleriydi. Sustuklar zaman, ayaklarnn
altndaki otlarn, bir su taknnn bouk g-
rldemesini andran ve pervanelerin uultu
suna hi benzemeyen trts duyuluyordu.
Ara sra, kurtlarn, tilkilerin, yabankedile-
rinin ulumalar iitiliyordu, bazen de ismini
havlamalaryla hakl karan kurt kpekleri
nin sesi geliyordu.
Nanelerin, adaaylarnn, pelinlerin i gck
layn kokulan, gecenin temiz havasnda, koza-
lakllann etkileyici kokulanna kanyordu.
Nihayet yeryznden gelen dier sesler
arasnda, bir askerin yrtc bir hayvann r-
mesinden kolayca ayrt edebilecei kzlderili
lklar saylabilirdi.
Ertesi gn 15 Hazirand, saat bee doru
Phil Evans kamarasndan kt. Belki bugn
mhendis Roburle karlama frsatn bulabi
lecekti.
Onun dn neden ortalkta grlmediini
renebilmek iin ikinci kaptan Torn Turnera
dant.
ngiliz kkenli ve krk be yalarnda olan
Tom Turner, iri gvdesi ve gdk kol ve ba
caklaryla demir gibi salam bir adamd, koca
 Fatih R obur

man kafas Hogarthn Saksonlarn tm irkin

yanlarn onaya koyan tablolarndan frlam
gibiydi. Harlots Progress' in drdnc levhas
iyice incelenirse hapisane gardiyannn omuz
larnn zerinde Torn Turnern kafasyla kar
lalacak ve yz ifadesinin hi de i ac ol
mad fark edilecekti.
Bugn mhendis Robur grebilecek mi
yiz?" diye sordu Phil Evans.
Bilmiyorum, diye yantlad Tom Turner.
Size kp kmadn sormuyorum.
Belki.
Ne de ne zaman geri dneceini.
Kukusuz ki ilerini tamamladnda.
Sonra, Tom Turner iinin bana dnd.
Pusulann gsterdiinden daha rahatlatc
olmayan bu yantla yetinmek gerekiyordu, Al
batrosun kuzeybatya doru yol ald gn gi
bi ortadayd.
Gece geride braklan Uursuz Toprak
ladn kurakl u an geilmekte olan blgenin
manzarasyla karlatrldnda byk bir te
zat oluturuyordu.
Havagemisi, Omahadan beri bin kilomet
relik bir yolu kat ettikten sonra, Phil Evansn
daha nce grmedii iin tanyamad bir

- 119-
blgenin zerinde bulunuyordu. Yerlileri dur
durmak amaeyla tuladan ziyade kazklardan
yaplm birka kale geometrik harlaryla tepe
lerin doruklarn sslyordu. Kyleri ve nfu
su pek az olan bu arazi, epeyce gneyde bulu
nan Coloradonun altn ieren topraklarndan
ok farklyd.
Uzakta, domakta olan gnein klaryla
evrelenmi bir dizi doruk glge halinde beli
riyordu.
Bunlar Kayalk Daglard.
O sabah, Uncle Prudent ve Phil Evans ha
vann souundan etkilenmilerdi. Scaklkta
ki bu dn hava durumundaki bir deiik
likten kaynakland sylenemezdi, gne p
rl prl parlyordu.
Bu durum Albatrosun bir hayli ykseldi
ini gsteriyor," dedi Phil Evans.
Gerekten de, orta kkn kapsnn dna
yerletirilmi olan barometrenin gstergesi
be yz krk milimetreye dmt -b u nere
deyse bin metrelik bir ykseklie ulald
nn belirtisiydi. Havagemisi, arazideki enge
be yle gerektirdii iin, olduka ykselmii
demek ki.
Zaten daha bir saat nce, tepesinde hi eri

- 120-
 Fatih R obur

meyen karlarn bulunduu dalar amak iin

dn bin metreye kmak zorunda kalnmt.
Uncle Prudent ve arkada, hibir ekilde
bu topraklarn neresi olduunu karamyo-
du. Gece boyunca Albatrosun kuzeye ve g
neye doru yapt manevralar kafalarn iyice
kartrmt, nereye vardklarn anlamalar
pek de mmkn grnmyordu.
Yine de akla az ya da ok uygun gelebile
cek eitli varsaymlar tartan iki baloncu, en
sonunda u karara vardlar: Dzensiz dalar
topluluuyla evrelenmi olan bu blge. Mart
1872de kongre kararyla Milli Park ilan edi
len alan olmalyd.
Gerekten de tepelerin yerini alan dalar,
gletlerin yerini alan glleri, derelerin yerini
alan rmaklar ve fskiyelerin yerini alan son
derece gl kaynalaryla ismini fazlasyla
hak eden bu parkn zerinde bulunmaktayd
lar.
Birka dakika sonra Albatros Stevenson Te-
pesini sanda brakp, Yellowstone-river ze
rinde szlerek, bu akarsuyun adyla anlan
byk bir gln semalarna ulat. Binlerce
yzleriyle gne nlarn yanstan dogalcam-
lar ve kk kristallerle kapl olan havzann

- 121-
 Ju le s Verne

kylar boyunca uzanan kumsallar ne byk

bir eitlilik oluturuyordu! Yzeyinde beliren
adalarn grnmleri ne kadar deikendi! Bu
devasa aynadan ggn mavisi nasl da yans
yordu! Ve dnyann en sekinleri arasnda sa
ylabilecek olan bu gln etrafnda pelikanlar,
kuular, martlar, kazlar, dalgkularndan
oluan eitli ku srleri vard. Kynn sarp
yamalan am ve karaamlarn gr yeil rt
s altndayd ve bu sarp yamalarn eteklerin
den beyaz fmeroller fkryordu. Bu gaz, ye
ralt sulannn srekli olarak kzgn atelerle
etkileim halinde bulunduu geni bir kab
andran topran altndan szyordu.
Abann, Yellowstone Glnde reyen
tek balk tr olan alabalklardan bol miktar
da depolamas iin bulunmaz bir frsat olabi
lirdi bu. Fakat Albatrosun bulunduu yksek
lik balk avlamak iin uygun deildi, ancak bir
mucize gerekirdi bunun iin.
Zaten eyrek saatte gl geilmiti ve bi
raz ileride gzellikleriyle zlandadaki benzer
lerinden geri kalmayan kaynalar grlyor
du. Kpeteye yaslanan Uncle Prudent ve Phil
Evans havagemisine yeni bir g salamak is
tercesine havaya doru fkran sv stunlar
 Fatih Robur

n inceliyorlard. Huzmelerinin ltl tabaka

lar Yelpazeyi, gkkuagyla talanan yans
malar "Vieux Jid ile i andryordu, Hisaryla
hortumlara kar koymaya kararl olduunu
gsterirken iki yz ayak yksekliinde ve yir
mi ayak eninde bir k selini pskrtebilen
Deve benziyordu.
Dnyada, bu muhteem manzarann bir
benzeriyle daha karlalmayaca sylene
bilirdi. Kukusuz ki Robur bu esiz tabloyu
daha nceden izlemiti, yoksa gvertede yeri
ni almas gerekiyordu. Acaba havagemisini bu
blgeye ynlendirmesinin nedeni konuklan-
nn da bu zevki tatmalarn istemesinden miy
di? Ne olursa olsun, teekkrleri kabul etmek
iin gvertede grnmyordu. Hatta Albat-
rosun sabah yedide ulat Kayalk Daglar
aaca srada bile bu tutumunu srdryor,
kimse nerede olduunu bilmiyordu.
Kuzey Amerikann bagnndan alt ucuna
kadar uzanarak Meksika Andlarnda sonla
nan bu sradalarn uzunluu bin be yz
kilometreydi, en yksek noktas on iki bin
ayaklk James Tepesiydi.
phesiz ki Albatros yksekten uan bir
ku gibi kanatlarn daha hzl rparak, bu

-1 2 3 -
 Ju le s Vem e

dag zincirinin en yksek tepelerini bir rpda

ap Oregona ya da Ulaha ulaacakt. Ancak
geitlerin varl bazen doruklara kadar yk
selmeden bu engelin almasna izin veriyor
du. Kimi zaman dar, kimi zaman geni olan ve
bir tr boaz andran bu kanyonlarn arasn
dan szlmek mmknd -bazlar Bridger
Geidi gibi Pasifik demiryolunu izleyerek
Mormon topraklarna doru ilerliyor, bazlar
da ya kuzeye ya da gneye alyordu.
Albatros boazn kayalarna arpmamak
iin hzn drerek kanyonlardan birine gir
di. Dmenci, dmenin an duyarlln daha
da etkili hale getiren bir el hkimiyetiyle, ha-
vagemisini Thamesta yaplan kraliyet krek
yanlannda gsterilebilecek bir beceriyle y
netiyordu. Gerekten olaanstyd. Ve ha
vadan daha agrn iki dman kendilerini
aalanm hissetmelerine ramen, bu hava
aracnn yetkinliini takdir etmekten kendile
rini alamyorlard.
ki buuk saatten az bir srede byk da
zinciri geride kalm. Albatros yz kilometre
lik eski hzna kavumutu. Alalarak, Utah
topraklarn yanlamasna kesecek bir ekilde
gneydouya ynelip yere birka yz metre

-1 2 4 -
 Fatih Robur

kadar yaklatnda ddk sesleri Uncle Pru

dent ve Phil Evansn dikkatini ekmiti. Bu
ses Pasifik demiryolunda, Great-Salt-Lakee
doru ilerleyen trenden geliyordu.
O an, adeta gizlice iletilen bir emre uyan
Albatros daha da alalarak son hzla giden tre
ni izlemeye koyuldu. Pencerelerden uzanan
kafalar onu hemen fark etti. Sonra yolcular va
gonlar aras geitlere akn etti, hatta bazlar
uan makineyi daha yakndan grebilmek iin
vagonlarn stne kmakta tereddt etmedi.
ok yaa sesleri gkyzne doru ykseldi,
ama btn bunlar Roburn ortaya kmas
iin yeterli deildi.
Albatros tutunma pervanelerinin almas
n yavalatarak daha da alald, kolayca gee
bilecei treni geride brakmamak iin hz kes
ti. Saa sola manevra yapyor, biraz ileri gittik
ten sonra yeniden geri dnyordu, altn sars
gnein siyah zemin zerinde parlad bayra
n gururla dalgalandrmasna, tren efi otuz
yedi yldzl Amerikan bayran sallayarak
karlk veriyordu.
iki tutsak durumdan yararlanarak balar
na geleni aklamak iin bo yere abalyorlar
d. Weldon Enstitsnn bakan yksek ses-

-1 2 5 -
 Ju le s Verne

le bouna haykryordu:
Ben Philadelphiadan Uncle Prudent!
Ve sekreter de geri kalmyordu:
Ben de Phil Evans, meslekta!
lklar tren yolcularndan ykselen bin
lerce ok yaa sesi arasnda kayboldu.
Bu arada havagemisinin gvertesinde
drt havac belirdi. Sonra ilerinden biri, ge
micilerin kendilerininkinden daha yava bir
gemiyi ekmek iin yaptklar gibi, trene do
ru bir ip frlatt -adeta dalga geercesine ona
ekme halat gnderiyorlard.
Bir sre sonra Albatros her zamanki hzyla
yoluna devam etti ve yarm saat iinde son d
d de gkyznn derinliklerinde kaybo
lan ekspresi geride brakt.
leden sonra bire doru, tpk dev bir
yanstc gibi gne nlarn geri gnderen
geni bir teker belirdi.
Bu Mormonlarn bakenti Salt-Lake-City
olmal! dedi Uncle Prudent.
Gerekten de buras Great-Sal-Lake eh
riydi ve bu teker de, iinde on bin ermiin ra
hatlkla ibadet edebilecei kutsal adrn yu
varlak atyd. Dbkey bir ayna gibi gne
nlarn her yne datyordu.

-1 2 6 -
 Fatih R obur

Utah sularn Great-Salt-Lakee boaltan

Jouclainin kysnda, yamalarnn byk bir
blm sedir ve kknarlarla kapl olan Wa-
satsh tepelerinin eteklerinde uzanyordu b
yk ehir.
Havagemisinin altnda, ou Amerikan e
hirlerinin yaplamasnda grld gibi, bir
dama tahtas uzanmaktayd. Ama haneden
ok dama ta olduu sylenebilirdi nk,
Mormonlarda okelilik olduka yaygnd.
Dzenli bir yerleim merkezi ve ekilmi
topraklara sahip olan bu ehir tekstil ve ko
yunculuk alanlarnda olduka ileri gitmiti.
Ama bu, bir glge gibi gzden kayboldu ve
Albatros gneybatya ynelerek, hzn hissedi
lir biimde artrd, nk rzgarn hzn geri
de brakyordu.
Biraz sonra havagemisi Kaliforniyann al
tn kapl arazilerinden Sierrayla aynlan Neva-
dann gml topraklannn zerindeydi.
Kuku yok ki, dedi Phil Evans gece bas
trmadan San Franciscoya varm olacaz!
Ya sonra?.." diye sordu Uncle Prudent.
Akam altda, demiryolu geidi olarak da
yararlanlan Truckie Boaz alm, Sierra Ne
vada geride kalmt. San Franciscoya olmasa

-1 2 7 -
 Ju le s Verne

da, Kaliforniyann bakenti olan Sacramen-

toya varmak iin kat edilmesi gereken yz
kilometre kalmt.
Albatrosun hzn anlamak iin, sekiz saat
ten az bir sre sonra, ok gemeden ufukla
kaybolacak olan, Capitolun kubbesinin belir
diini sylemek yeterliydi.
O anda gvertede Robur grnd, iki ba
loncu ona doru yrdler.
Mhendis Robur," dedi Uncle Prudent,
ite Amerikann snnndayz! Artk bu aka
nn sona ereceini umuyoruz..."
Ben asla aka yapmam, diye yantlad Ro
bur.
Bir iaretiyle Albatros alalmaya balarken,
hz kamaralara snmay gerektirecek kadar
artt.
Odalarnn kaps iki baloncunun zerine
henz kapanmt ki, Az kalsn onu bogazl-
yacaktm!" dedi Uncle Prudent.
Kamay denememiz gerek!" diye yantla
d Phil Evans.
Evet!.. Neye malolursa olsun!"
Derin bir alt onlara kadar ulat.
Bu, kydaki kayalklar dven denizin g-
rldemesiydi, Pasifik Okyanusuna gelinmiti.

-1 2 8 -
 9

ALBATROS BYK BR
SIRAM A Y APA RAK ON BN
KLOMETREY AIYOR

U n c le Prudent ve Phil Evans kamay

akllarna koymulard. Eer karlarnda g
l kuvvetli sekiz kiiden oluan gemi mrette
bat olmasayd, dvmeyi bile gze almlar
d. Yrekli bir hamle onlar geminin hkimi
yapacak ve Birleik Devletlerin herhangi bir
noktasna inme imkann salayacakt. Ancak,
Frycollini hesaba katmann gereksizlii d
nldnde, iki kiinin byle bir iin altndan
kalkamayaca belliydi. Demek ki Albatros ye
re indiinde kaba kuvvet yerine zekalarn
kullanmalar gerekiyordu. te Phil Evans, za
mansz bir kyla her eyi berbat edebilece
inden korktuu Uncle Prudenta bunu anlat
mak istiyordu.
Ne olursa olsun, imdilik zaman deildi.
Havagemisi tm hzyla Kuzey Pasifikin ze-

-1 2 9 -
 Ju le s Verne

rinde szlyordu. 16 Haziran sabah, yani

ertesi gn ky gzden kaybolmutu. Oysa k
y Vancouver Adasfndan, 1867de Ruslarn
Amerikallara braktklar Aleut Takmadala
rma kadar bir yay eklinde uzandna gre.
Albatros ynn deitirmezse, bu eriliin u
nostasna teet geecekti.
Geceler iki baloncu iin gemek bilmiyor
du! Bu yzden sabahlar ounlukla odalarn
terk etmekte aceleci davranyorlard. O sabah,
gverteye ktklarnda afan ufku aydnlat
masnn zerinden birka saat gemiti. Hazi
ran gndnmne yaklalyordu, kuzey ya
rmkrede ve altmnc paralelin altnda en
uzun gn yaanacakt.
Mhendis Robure gelince, alkanlktan ya
da belli bir amala olsa gerek, dar kmak
iin acele etmiyordu. O gn konuklaryla arka
gvertede karlatnda, yalnzca onlan se
lamlamakla yetinmiti.
Bu arada, gzleri uykusuzluktan kan ana
na dnm olan Frycollin, akn baklar
ve titrek bacaklaryla, her eyi gze alarak
odasndan kmt. Sanki ayann altndaki
zemin kayyordu. lk grd, gven verici
bir dzenlilikle alan tutunma aygtlaryd.

-1 3 0 -
 Fatih Robur

Sonra zenci sendeleye sendeleye korkulu

a ynelerek, salamlndan emin olmak iin
onu iki eliyle kavrad. Hi phesiz Albat-
rosun iki yz metre zerinde utuu lkeyi
ok merak ediyordu.
Frycollin byle bir riske atlmak iin ken
dini hazrlam olmalyd, bu zor ii baarmak
iin cesaretini toplamas gerekiyordu.
Frycollin, ilk nce geriye doru srt st
uzand ve salamln kontrol etmek iin kor
kuluu geriye doru sallad, sonra dorularak
ne doru eildi ve ban danya uzatt. Tm
bu hareketleri yaparken gzlerinin kapal ol
duunu sylemeye hi gerek yok. Ve sonunda
gzlerini at.
Korkun bir lk atarak kendini geriye
doru att! Ve ba omuzlarnn arasna g
mld!
Boluun altnda okyanusu grmt. Bel
ki de salan kvrck olmasa, bann zerinde
dikileceklerdi.
Deniz!.. Deniz!.. diye haykrd.
Eer aba kollann ap onu tumasay-
d, zenci geriye doru kapaklanacakt.
Aba bir Franszd, adnn Franois Ta-
page olmasna ragmen belki de Gaskonya-

-1 3 1 -
 Ju le s Verne

lyd. Gaskonyal olmasa bile byk bir ihti

malle ocukluunda Garonneun meltemlerini
solumutu. Peki nasl olmutu da bu Franois
Tapage Roburle tanm ve hangi tesadfler
zinciri sonunda Albatros'un mrettebatna da
hil olmutu? Bunu kimse bilmiyordu. Her ne
olursa olsun, bu kurnaz adam ngilizceyi tp
k bir Yanki gibi konuuyordu.
Haydi! Ayaa kalk, ayaa! diye haykrd,
zencinin brne iddetli bir darbe indirerek.
stat Tapage!.. diye yantlad zavall zen
ci, umutsuzca pervanelere bakarak.
Ltfen, Frycollin!
Ara sra bozulduklar oluyor mu?
Hayr, ama eninde sonunda paralanacak
lar.
Neden?.. Neden?..
nk benim lkemde sylendii gibi
her ey ypranr, her ey geicidir, her ey bo
zulur.
Ya aadaki deniz?..
Dme durumunda, denize atlamak en
iyisidir.
Ama insan boulur!..
Boulur, ama hi deilse pestili kmaz!
diye yantlad Franois Tapage, heceleri tek

-1 3 2 -
tek vurgulayarak.
Bir saniye sonra, Frycollin srnerek oda
sna szlmt.
Havagemisi gn boyunca ortalama bir hz
la, gne nlaryla ykanan deniz yzeyini
yalayarak yoluna devam etti.
Uncle Prudent ve arkada, kimi zaman tek
bana, kimi zaman Tom Turner ile birlikte
piposunu tttrerek gvertede dolaan Ro-
burle karlamamak iin odalannda kalmay
tercih etmilerdi. Pervanelerinin yarsnn a
lmas Alhatrosun atmosferin alt katmanla
rnda tutunmasna yetiyordu.
Bu durum, mrettebatn gnlk sradan i
lerine bir sre ara vererek, balk avlamann
keyfini karmas iin bulunmaz bir frsatt.
Ancak su yznde, yirmi be metre uzunlu
unda, sar karnl birka balinadan baka bir
ey grnmyordu. Bu tr, kuzey denizlerin
deki balinagillerin en korkuncuydu. Dene
yimli balklar bu gl balinalardan uzak
durmaya dikkat ederlerdi.
Bununla birlikte, gemide takmlar halinde
bulunan zpknlarn, Flechter fzelerinin,
bombal mzraklarn kullanlaca dnld
nde, bu av macerasnn ok tehlikeli gee-

-1 3 3 -
cegi sylenemezdi.
Ama bu gereksiz katliamn ne anlam var
d? Hi kukusuz ki Robur bu canavarms ya
ratklar avlayarak havagemisiyle neler yapabi
leceini gstermek isiyrdu.
Balina! Balina! haykrlar zerine Uncle
Prudent ve Phil Evans kamaralarndan dar
frladlar. Ufukta balina gemileri olabilirdi. Bu
durumda uan hapisanelerinden kurtulmak
iin denize atlayarak bir sandal tarafndan
kurtarlmay bekleyebilirlerdi.
imdiden Albatrosun tm mrettebat g
verteye dizilmi bekliyorlard.
Ne diyorsunuz, deneyecek miyiz stat
Robur? diye sordu ikinci kaptan Turner.
Evet Torn, diye yantlad mhendis.
Makine dairesinde, makinist ve iki yardm
cs iaretlerle verilecek talimatlar yerine ge
tirmek zere grevlerinin bandayd. Albatros
denize elli ayaklk bir mesafe kalana kadar al
ald.
Ne akta bir tekne, ne de iki baloncunun
yzerek ulaabilecekleri bir kara paras vard
grnrde.
Burun deliklerinden fkran su ve buharn
yzeye ulamas, balinalarn soluk almak iin

-1 3 4 -
 Fatih Robur

su yzne kacaklannn'habercisiydi.
Arkadalarndan birinin desteini alan
Tom Turner en ne yerlemiti. Elinde, Kali
forniyada retilen ve bir arkebz araclyla
frlatlan bombal bir mzrak vard. Bu silah,
ucu ineli silindir bir bombayla sonlanan ma
deni bir tr silindirdi.
n gverte gzcsnn blmesinde bulu
nan Robur, sag eliyle makiniste, sol eliyle d
menciye, manevralar iin gerekli iaretleri yol
luyordu. Bylece yatay ve dey dzlemlerde
havagemisinin tm manevralarn ynetebili
yordu. Aracnn byk bir abukluk ve isabet
lilikle emirlerine uyduunu grmek akllara
durgunluk veriyordu. Havagemisi adeta, bey
nini Roburn oluturduu rgenlemi bir
yarata benziyordu.
Balina!.. Balina!.. diye yeniden haykrd
Tom Turner.
Gerekten de sekiz yz metre uzakta, bir
balinann srt yzeye kyordu.
Albatros ona doru ynelerek, altm ayak
lk bir mesafede durdu.
Tom Turner korkulua bal bir direin
zerinde duran arkebz omuzlam. Silah
n atelediinde, mermi, bir ucu gverteye
 Ju le s Vem e

bal olan bir ipi beraberinde srkleyerek,

balinann gvdesine sapland. Patlayc bir
maddeyle dolu olan bombann paralanma
syla, iinden frlayan iki ulu zpkn hayvann
i organlarna skca yapt.
Dikkat! diye bard Turner.
Uncle Prudent ve Phil Evans, ne kadar ra
hatsz bir durumda da olsalar, bu gsteri ilgi
lerini ekiyordu.
Ar bir ekilde yaralanan balina kuyruu
nu denize yle iddetli vurdu ki, sular n g
verteye kadar srad. Balina dibe doru dald
nda, srtnmeyle ate almamas iin su do
lu bir gerdelin iine konulan kangal halindeki
halat koyverildi. Balina yeniden su yzeyine
karak, btn hzyla kuzeye doru kamaya
balad.
Albatrosun ne byk bir hzla onun pein
den gittii kestirilebilirdi. Zaten hayvann ara
c kendisiyle birlikte srklemesine izin veri
lerek, itici pervaneler durdurulmutu. Torn
Turner, yeni bir daln takibi tehlikeli bir ha
le getirmesini engellemek iin ipi kesmeye ha
zr bir ekilde bekliyordu.
Albatros yarm saat boyunca alt millik bir
yolu bu ekilde kat etmiti, ancak yava yava

-1 3 6 -
 Fatih R obur

balinann yorulduu hissediliyordu.

O zaman, Roburn iaretiyle yardmc ma
kinistler arac geriye doru altrarak hayva
nn direncini krmay denediler.
Biraz sonra, havagemisi onun yirmi be
ayak stndeydi. Kuyruu hl inanlmaz bir
iddetle sulan dvyor, srt st pozisyona
geerken bedeni devasa alkantlar yaratyor
du.
Birden yukan doru dikilerek yeniden su
ya daldnda, Tom Turner ipi koyverecek za
man zor bulmutu.
Havagemisi aniden deniz seviyesine kadar
srklendi. Hayvann kaybolduu yerde bir
burga olumutu. Byk bir dalga, rzgarn
ve dalgalann zerine yryen bir geminin
bordasndan aar gibi, korkuluklar aarak g
verteyi doldurmutu.
Bereket, Tom Turner bir balta darbesiyle
ipi kesmi, yknden kurtulan Albatros, yk
seltici pervanelerinin etkisiyle iki yz metreye
ykselmiti.
Robure gelince, soukkanlln bir an bi
le kaybetmeden aracn ynetmiti.
Birka dakika sonra balina bu kez lm
bir halde su yzne kt. Her yandan gelerek

- 137-
 Ju le s Verne

cesedin zerine en deniz kularnn

lklar kongre yelerini bile bastracak dzey
deydi.
Bu ganimetten pay almaya niyeti olmayan
Albatros batya doru yoluna devam etti.
17 Haziran gn, sabah altda ufukta bir
kara paras belirdi. Alaska Yanmadasna ve
Aleut Takmadalarnn uzun bir mesafeye ya
ylm kr kayalarna vanlmt.
Albatros, Aleutlulann bol miktarda bulu
nan krkl foklan Rus-Amerikan ortakl he
sabna avlad bu blgeyi amak zere hava
land. Alt yedi ayak uzunluunda, yz elli ya
da iki yz elli kilogram arlndaki bu pas
renkli amfibileri avlamak olduka para getiren
bir iti.
Bu hayvanlar Albatrosun geiinde yerle
rinden kmldamasalar da, dalgkulan iin
ayn eyi sylemek mmkn deildi; korkun
bir hava yarat tarafndan tehdit edilircesine
gkyzn bouk lklaryla doldurarak he
men suyun altna dalmlard.
Ilk Aleut adalarndan Kamatkann en u
noktasna dek uzanan iki bin kilometrelik Be
ring Denizi, o gn ve izleyen gece boyunca ge
ride braklmt. Uncle Prudent ve Phil
 Fatih Robur

Evansn ka planlarn hayata geirmeleri

iin koullar uygun deildi. Kuzey Asyann
en u blgelerinde ya da Ohotsk Denizinin
kylarnda, bu giriimin baar ans hi yok
tu. Grnen oydu ki Albatros Japon ya da in
topraklarna doru gidiyordu. Kendilerini
inlilerin ya da Japonlarn insafna terk etme
leri hi temkinli bir davran olmasa da, hava-
gemisinin ilk verecei molada kamay aklla
rna koymulard.
Acaba mola verecek miydi? Uzun bir uu
tan sonra yorulan bir ku ya da gaz biten bir
balon gibi yere inmesi gerekmiyordu. Hl
haftalarca yetecek kadar erzag vard ve sapa
salam grnen makineleriyle her tr yorgun
lua meydan okuyordu.
18 Haziran gn boyunca Petropavlosk
yerleim merkezinin ve Kiyuevskaya Yanar
dann hayal meyal grlebildii Kamatka
Yanmadasfnn zerinde yol aldktan sonra,
Ohotsk Denizini, yzlerce kk kanalyla
onun iin kesikli bir baraj oluturan Kuril
Adalar hizasndan geti. 19u sabah Albatros,
Japonyann kuzey ucu ile Sahalin Adas aras
na skm bulunan ve Sibiryann byk
Amur Nehrinin dkld bu kk Mana

-1 3 9 -
 Ju le s Verne

yani Perouse Bogazna ulat.

O srada, ok youn bir sis tabakasyla kar
latlar, havagemisi bu tabakann zerine
kmak zorunda kald. Yol almak iin gerekli
olduundan deildi bu; bulunduu yksek
likte geiini engelleyecek yksek bir bina ya
da arparak paralanaca bir dag ile karla
ma imkan yoktu. Az engebeli bir blgeydi
buras. Ancak bu sis hi de ho deildi ve g
vertedeki her ey srlsklam olabilirdi.
u halde, kalnl drt yz metreyi bu
lan bu sis tabakasnn stne kmaktan ba
ka are yoktu. Pervanelerin hzla almasyla
Albatros yeniden gnein aydnlatt blgele
re kt.
Bu koullar altnda. Uncle Prudent ve Phil
Evansm ka planlarn bir sre daha ertele
meleri gerekecekti.
O gn, Robur yanlarndan geerken, bir an
durarak ok da nem vermeyen bir edayla
unlar syledi:
Baylar, kmay baaramad bir sis bulu
tunun iinde kalan bir yelkenli ya da buharl
bir gemi byk skntlar yaar. Ddn ya
da sis borularnn destei olmadan ilerleye
mez. Hzn kesmek zorundadr ve alnan on-

-1 4 0 -
 Fatih R obur

ca nleme ragmen her an bir arpmann teh

didi altndadr. Albatros'un bu tr kayglar hi
yoktur. Btn gkyz ona aitken sis ona ne
yapabilir ki?
Robur bunlar syledikten sonra, soru sor
mad iin yant beklemeksizin sakin sakin
gezintisine devam etti; piposunun dumanlan
gkyznde kayboluyordu.
Uncle Prudent, dedi Phil Evans, bu a
rtc Albatrosun korkacak hibir eyi yok
mu gibi grnyor!
Bunu greceiz! diye yantlad Weldon
Enstitsnn bakan.
Sis can skc bir inatla gn daha srd.
Fujiyama Dagn amak iin ykselmek ge
rekmiti. Nihayet bu sis perdesi aldnda,
saraylar, villalan, kkleri, baheleri, parkla-
nyla byk bir ehir belirdi. Robur, yzlerce
kpein havlamasndan, yrtc kularn
lklarndan ve idam mahkumlannn cesetle
rinden yaylan kokulardan bu ehri tanrd.
Baylar, dedi, burasnn Japonyann ba
kenti Yedo olduunu sizden saklamam iin
bir neden yok.
Uncle Prudent yant vermedi. Mhendisin
varl soluunun kesilmesine yetiyordu.

-1 4 1 -
 Yedonun grnm," diye devam etti
Robur, gereklen ok ilgin.
Ne kadar ilgin olursa olsun... diye araya
girdi Phil Evans.
Pekinin yerini tutamaz, yle mi?" diye ta
mamlad mhendis. Tabii bu benim dn
cem, ksa bir sre sonra buna kendiniz karar
vereceksiniz.
Bundan daha kibar olmas beklenemezdi.
Gneydouya doru ilerlemekte olan Al
batros, douda yeni bir yol aramak zere y
nn drt eyrek deitirdi.
Gece boyunca sis dalmt. Barometrenin
hzl d, sisin dal, gkyznn bakr
krmzs zeminine yapp kalan elips eklin
deki iri bulutlar, kar ufuktaki arduvaz rengi
bir rtnn zerinde aka beliren lal rengi
uzun eritler, kuzeydeki aydnlk geni bir
alan ve nihayet sakin denizin sularnn gne
in batnda ald koyu krmz renk, yakn
lardaki bir tayfunun habercileriydi.
Ancak ne mutlu ki bu tayfun daha gney
de patlam ve bu blgeye tek etkisi yaklak
gndr giderek younlaan sis dalmas
olmutu.
Bir saat iinde iki yz kilometrelik Kore

-1 4 2 -
 Fatih R obur

Boaz alarak, yarmadann u blgesi geil

miti. Tayfun, Cin in gneydou kylarn d
verken, Albatros Sar Denizin zerinde saln-
yrdu. Ayn 22 ve 23nde Peeli Kfezini,
24nde ise Pei-Ho vadisini geen havagemisi
nihayet inin bakentinin semalarndayd.
Gverteden sarkan iki baloncu, Roburn
nceden bahsettii manzarayla karlatlar.
Manularn ve inlilerin yaad blgeleri
ayran duvar; evresindeki on iki kenar ma
hallesi; merkeze alan geni bulvarlar; san ve
yeil atlar ykselen gnein nlaryla yka
nan tapnaklar; st dzey grevlilerin kald
otelleri evreleyen parklanyla bu byk ehir
karlannda uzanyordu. Manu ehrinin orta
sndaki alt yz altm sekiz hektarlk alanda
San ehirin pagodalan, imparatorluk bahe
leri, yapay glleri ve btn ehri tepeden izle
yen kmr da grlyordu ve nihayet Sar
ehirin merkezinde, bir dierinin iine yer
letirilmi kare in topuzu biimindeki Kr
mz ehir, yani benzersiz mimarisinin tm
grkemiyle mparatorluk Saray vard.
O anda Albatros'un altnda, havaya esiz
bir uyum hkimdi. Adeta rzgarn verdii bir
arp konseri iitiliyordu. Gkyznde, farkl

-1 4 3 -
 Ju le s Verne

ekilleriyle palmiye yapraklarndan yaplm

ve st ksmlarndaki kemersi tahtaya bambu
dallar ilitirilmi yzlerce uurtma uuyordu.
Rzgarn her nefesinde, armonikann eitli
notalarn yanstan bu dallardan olduka me
lankolik bir ezgi yaylyordu. Sanki bu blge
de mzikli oksijen solunuyordu.
Robur bu hava orkestrasna yaklama arzu
suna kapld ve Albatros, uurtmalardan yay
lan bu ses dalgalaryla ykanyordu.
Ancak, bir anda altlannda byk bir hare
ketlilik yaanmaya balad. Her yandan tam
tamlarn ve in orkestralannn korkun enst
rmanlarnn sesleri ykseliyor, havagemisini
uzaklatrmak zere binlerce tfek, yzlerce
havan topu ateleniyordu. inli gkbilimciler
bu uan makinenin onca tartmaya yol aan
gkcismi olduunu anlasalar da, en sradan
kiisinden, en st dzey yetkilisine kadar mil
yonlarca inli, Budann gnde beliren ha
vagemisini, kyamet gn grlecei sylenen
canavara benzetmiti.
Bu tepkiler ulalmaz Albatros iin hibir
tehlike oluturmuyordu. Ancak imparatorluk
bahelerindeki kazklara balanm uurtma
ipleri kesilmi ya da hzla geri ekilmiti. Bu

-1 4 4 -
 Fatih Robur

hafif aletlerden bazlar, ezgileri daha belirgin

leerek hzla yere dnerlerken, bazlar kanat
larndan vurulan ve arklar son nefesleriyle
nihayetlenen kular gibi dyorlard.
Tom Tumern borazanndan kan art
c bir sava havas ehrin zerinde yaylarak,
hava konserinin son notalarn bastrd. Ancak
bu, yerden alan yaylm atein kesilmesine
yetmemiti. Bu arada gvertenin elli altm
ayak ilerisinde bir bombann patlamasyla A l
batros ggn eriilmez katmanlanna ykseldi.
Takip eden birka gn iinde tutsaklarn
kamak iin yararlanaca hibir gelime ya
anmad. Havagemisi sabit bir ekilde gney
batya doru ilerliyordu. Bu, Hindistana gidil
diinin bir gstergesiydi. Zaten arazinin gitgi
de ykselerek Albatrosu daha yukarlara k
maya zorlamas da bu durumu yeterince ak
lyordu. Pekinden ayrldktan on saat sonra
en-Si snrnda Uncle Prudent ve Phil Evans
in Seddinin bir blmn grebilmilerdi.
Ardndan Loungs tepelerini ap, Wang-Ho
vadisini getikten sonra, Tibet snr zerinde,
in mparatorluumu geride braktlar.
imdi Albatros, bitki rtsz yksek yayla
lar, orda burda gze arpan karl doruklar.
 Ju le s Verne

kurumu akarsu yataklar, buzlarn erimesin

den kaynaklanan selleri, parltl tuz tabakala
r, yemyeil ormanlarla evrilmi glleri ve
hepsinin zerinde hkimiyetini srdren
dondurucu rzgaryla Tibetin zerinden gei
yordu.
Barometre gstergesinin 450 milimetreye
dmesi, deniz seviyesinden drt bin metre
yksekte bulunulduunu gsteriyordu. Kuzey
yanmkrede yln en scak aylarnn yaanma
sna ramen, bu ykseklikte s sfr derecenin
zerine hi kmyordu. snn dmesi, Albat-
rosun hzyla bir araya geldiinde durum kat
lanlmaz bir hal alyordu. Bu durumda, iki ba
loncu kendilerine verilen scak giysilere ra
men kamaralarnda kalmay yeliyordu.
Havagemisini younluu azalm hava ta
bakalarnda tutmak iin, tutunma pervanele
rinin daha yksek bir hzla almalar gereki
yordu. Buna ramen yle uyumlu bir ekilde
dnyorlard ki, kanatlarnn hrts ninni gi
bi geliyordu.
O gn. Bat Tibetteki Guari-Korsum eyale
tinin ynetim merkezi olan Garlokun sakinle
ri, Albatrosun zerlerinden dev bir gvercin
gibi getiini grebilmilerdi.

-1 4 6 -
 Fatih Robur

27 Haziranda Uncle Prudent ve Phil Evans

karlarla kapl birka doruun hkim olduu
ve ufku kesen olaanst bir engelle karla
tlar. Her ikisi de havagemisinin ani yer dei
ikliklerine dayanabilmek iin n kke srtla
rn vererek bu devasa ktleleri incelediler.
Sanki Albatrosun n sra koar admlarla
ilerliyorlard.
Kukusuz ki Himalaya, dedi Phil Evans,
ve Robur byk bir olaslkla, Hindistana
gemeye gerek duymadan etrafndan dolaa
cak."
Yazk!" diye yantlad Uncle Prudent. Bu
geni topraklar zerinde olsaydk, belki biz
de...
Robur bu dalan douda Birmanyadan ya
da batda Nepalden dolamaya kalkmadk
a.
Her ne olursa olsun, aamayacana bahse
girerim!
Sahi mi!" dedi bir ses.
28 Haziran gn. Albatros Zzang eyaletinin
zerinde ykselen devasa da zincirinin kar
sndayd. Himalayamn br yan Nepal bl-
gesiydi.
Hindistana kuzeyden gelindiinde, pe

-1 4 7 -
 Ju le s Verne

pee sralanan dag zinciri yolu kesiyordu.

Albatrosun dev kayalklarn arasndan geen
bir gemi gibi aralarndan szldg kuzeyde
ki iki dag Kuen-l.un' ve Karakurumdu. Vadi
boyunca Himalayaya paralel olarak uzanan
bu sradalar, bandaki Indus ve doudaki
Brahmaputra rmaklarnn havzalarnn kesi
tii noktada sona eriyorlard.
Ne esiz bir dag sistemiydi! imdiye dek
llen iki yzden fazla tepenin on yedisinin
ykseklii yirmi be bin aya ayordu. Albat-
rosun nnde, sekiz bin sekiz yz krk metre
yksekliindeki Everest Tepesi belirdi. San
da sekiz bin iki yz metrelik Dwalaghiri, so
lunda ise sekiz bin be yz doksan iki metre
lik doruuyla, Everestten sonra en yksek
ikinci tepe unvann alan Kinencunga uzan
yordu.
Kukusuz ki Himalayann geitlerini ya
kndan tanyan Roburn bu zirveleri amak
:bi bir niyeti yoktu, Schlagintweit kardelerin
j s^'da atklar alt bin sekiz yz metrelik
11 -Gamin Geidini seerek, kararl bir ekil
de yoluna devam etti.
Soluklar kesen, hatta katlanlmaz birka
saat boyunca hava younluunun azalmas,
1 Karanlk Dalar (.n )
-1 4 8 -
 Fatih Robur

kamaralarda bulunan oksijen takviye edici ay

gtlarn kullanlmasna yol amadysa da, orta
l dayanlmaz bir souk kaplamt.
n gvertedeki Robur, kaponunun al
tndaki erkeksi yzyle, manevralar yneti
yordu. Tom Turner dmeninin bandayd.
Makinist dayankl bir asitten yapld iin
donmas imkansz olan pilleri dikkatle denet
liyordu. Son hzla alan pervaneler dk
hava younluuna ragmen gitgide keskinleen
sesler karyordu. Barometre yedi bin metre
ye kldnn gstergesi olarak 290 milimet
reyi iaret ediyordu.
Dalarn dzensizliinde muhteem bir
dzen vard. Her yanda beyaz tepeler gze
arpyordu. Hi gl olmamasna ragmen, dag
eteinde on bin ayak derinlie varan buzullar
uzanyordu. Hi ot yoktu, ancak bitkisel yaa
mn srd blgelerde nadiren iekli bitki
ler grlyordu. Yamalardaki am ve sedir
ormanlar tepelere kldka kayboluyordu.
Ne devasa egreltiotlarnn ne de sk ormanlar
daki aalarn diplerinde grld gibi, bir
aa gvdesinden dierine kadar uzanan asa
lak bitkiler vard. Ne bir tibe kzne, ne bir
yaka. ne de yabani allara rastlanyordu. Kimi

- 149-
 Ju le s Verne

zaman yolunu arm bir ceylanla karlaa

biliyordu. Atmosferin soluk alnabilecek en
son katmanlarna kadar ykselebilen kuzgun
lardan baka hibir ku ortalkta gzkm
yordu.
Nihayet geit ald. Albatros yeniden alal
maya balad. Boazn knda, ormanlk
blgenin tesinde usuz bucaksz bir l uza
nyordu.
O zaman Robur konuklarna doru ilerle
yerek, nazik bir ses tonuyla unlar syledi:
Beyler, karnzda Hindistan.
 10

U A K FRYCOLLINN NEDEN VE
N ASIL YEDEE ALINDII
A N LAILACAK

A sln da mhendisin aracn Hindistann

gzelliine doyum olmayan blgeleri zerin
de gezdirmek gibi bir niyeti yoklu, ancak Hi-
malayay aarak havagemisinin ne kadar
muhteem olduunu gstermek ve yenilgiyi
kabul etmeyenlere yenilgiyi tattrmak gibi bir
amac vard. u halde, mkemmellik diye bir
kavramn bu dnyaya ait olmad bilinse de
Albafrosun mkemmel olduu sylenebilir
miydi? Bu bir sre sonra anlalacakt.
Her ne kadar, Uncle Prudent ve Phil Evans
bu uan makinenin gcne hayran kalmlar
sa da, bunu belli etmemeye alyorlard. Tek
dnceleri kamak iin uygun frsat yakala
makt. Albatros gz alc Pencap snrn izledi
i srada gzler nne serilen esiz manzara
nn bile farknda deillerdi.

-1 5 1 -
 Ju le s Verne

Himalayann eteinde sala zararl bu

harlar yayarak, blgede salgn ateli hastalkla
ra neden olan bataklk bir alan bulunmaktay
d. Ancak bu durumun, Albafrosun cann s
karak, mrettebatn saln tehdit edecek bir
yan yoktu. Hi zorlanmadan ykselerek,
Hindistann in ve Trkistanla birleme
noktasnda oluan aya doru yneldi. 28
Haziran gn sabahn ilk saatlerinden itibaren
Albatros'un karsnda esiz Kamir vadisi uza
nyordu.
Evet, kk ve byk Himalayalar arasn
da kalan bu boaz esiz bir grnme sahipti!
Chelum havzasna kadar inen yzlerce dag
kolunun ag gibi sard bu vadi, Orta Asyann
sahibi olmak iin Hint ve Yunan komutanlar
Poros ve skenderin ordulannn arpmalar
na tank olan nehir tarafndan sulanyordu.
Chelumun hl orada bulunmasna karn,
MakedonyalInn zaferinin ansna kurduu iki
ehrin yerinde yeller esiyordu.
Albatros btn sabah, daha ok Kamir
adyla bilinen Sriagarn zerinde utu. Uncle
Prudent ve arkada, nehrin iki yannda ip gi
bi gerilmi tahta kprleri, rengarenk balkon
larla sslenmi kkleri, uzun kavaklarla gl

-1 5 2 -
 Fatih Robur

gelenmi kylar, iri kstebek yuvalarn and

ran imen kapl damlar, karncaya benzeyen
sandalclarn ceviz gibi grnen sandallar
srd birok kanallar, saraylar, tapnakla
r, kkleri, camileri ve kenar mahallelerin gi
riindeki bungalov evleriyle muazzam bir e
hir grdler. Kentin gzellii sulardaki yans
mayla ikiye katlanyordu. Sonra, bir tepenin
yamacnda, tpk Valerien Tepesinin yamacn
daki, Parisin en nemli kalesiymi gibi yal
Hari-Parvata hisan ykseliyordu.
Avrupada olsaydk buray Venedik zan
nedebilirdik, dedi Phil Evans.
Ve Avrupada olsaydk, diye cevap verdi
Uncle Prudent, Amerikann yolunu bulabi
lirdik!
Albatros nehrin kat ettii gln zerinde
fazla oyalanmadan, Chelum vadisine doru
ilerledi.
Nehir seviyesine on metre kalncaya kadar
alalarak yarm saat boyunca hareketsiz kald.
Darya uzatlan kauuk bir boru ve akm
latrlerin rettii elektrik akmyla alan bir
pompann araclyla Tom Turner ve adamla -
n su gereksinimlerini karlyorlard.
O srada Uncle Prudent ve Phil Evans gz

-1 5 3 -
 Ju le s Verne

gze geldiler. Kafalarndan ayn ey geiyor

du. Chelumun yalnzca birka metre zerin-
deydiler ve ky da olduka yaknd, her ikisi
de iyi yzcydler, bir dal onlar zgrlk
lerine kavuturabilirdi. Suyun iinde gzden
kaybolurlarsa, Robur onlar nasl yakalayabi
lirdi ki? Hem itici pervanelerin dnebilmesi
iin, aracn suyun. en az iki metre zerinden
gitmesi gerekmiyor muydu?
Tm olumlu ve olumsuz ihtimaller bir an
da zihinlerine mt. Bu ihtimalleri bir
anda tartp bitiler. Nihayet kendilerini tam
korkuluklarn zerinden suya brakacaklard
ki, ok sayda el omuzlarna yapt.
Gzetlendikleri iin kamalarna engel
olunabilmiti.
Bu kez karlk vermeden teslim olmak is
temilerdi. Kendilerini tutan ellerden kurtul
maya uratlar, ancak Albatrosun mretteba
t hi de yabana atlmayacak kadar gl ha
vaclardan oluuyordu.
Beyler, dedi mhendis, kulbnzn
yelerinin de yerinde bir tanmlamayla belirt
tii gibi Fatih Robur ve onun esiz Albatros'u
ile yolculuk yapmann kvancn yaayan hi
kimsenin gemiyi bu ekilde terk etmesine izin

-1 5 4 -
 Fatih Robur

verilemez! Halta unu da ekleyeceim ki, hi

bir ekilde terk etmesine izin verilemez!
Phil Evans arkadann bir iddet gsterisi
ne girimesine meydan vermemek iin onu
kendisiyle birlikte srkledi. Odalarna dn
dklerinde her ikisi de canlarna malolsada
kamaktan vazgemeyeceklerine ant itiler.
Albatros batya doru yoluna devam etti.
Gn boyunca ortalama bir hzla seyreden ha-
vagemisi bir an iin bakentini hayal meyal
grd Kbil lkesini ve Kamire bin yz ki
lometre mesafede bulunan Herat krallnn
snrn geride brakmt.
ngiliz smrgelerinin youn olarak bu
lunduu bu blge Rus aknlarna ak olma
zelliiyle, her an bir atmaya gebe gibi g
rnyordu, nitekim insanlardan, blkler
den, cephane kafilelerinden oluan ve dzen
li bir ordu iin gereken her tr donanma sa
hip bir topluluk belirmiti bile. Top ve tfek
sesleri duyuldu. Ancak kendisi iin onur soru
nu haline gelmedike, mhendis bakalarnn
iine burnunu sokmuyordu. Heratn Orta As
yann kilit noktas olmas, bu kilidin anahta
rnn bir lngilizin ya da Rusun cebinde bulun
mas onu hi ilgilendirmiyordu. Yeryznde-

-1 5 5 -
 Ju le s Vem e

ki kar atmalar, gkyzn tek yaam ala

n olarak kabul eden bu yrekli adamn umu
runda deildi.
Zaten lke de, ska grld gibi, id
detli bir kum frtnasnn altnda gzden kay
bolmakta gecikmemiti. Tebbad ismiyle an
lan bu rzgarn geerken kaldrd toz, bir
ok mikrobu barndryordu. Ve saysz ker
van, frtnann burgalannda yitip gidiyordu!
Albatrosa gelince, arklarnn dililerini
bozabilecek bu toz bulutlarndan kurtulmak
iin iki bin metre yksekte daha salkl bir
ortam aramaya koyulmutu.
Bir sre sonra ran snn ve usuz bucaksz
ovalar geride kald. Endielenecek hibir en
gel olmamasna ragmen olduka yava gidili
yordu. Gerekten de haritada grlen dala
rn hemen hepsi orta ykseklikteydi. Yine de
bakent yaknlarnda bulunan ve karl doruu
alt bin alt yz metreyi bulan Demavend'e
dikkat etmek gerekiyordu, onun arkasnda ise
Tahrann eteklerine kurulduu Elbruz Dala
r uzanyordu.
2 Temmuz gn, gnein ilk klaryla,
samyelinin etkisi altndaki Demavend belirdi.
Albatros ince bir toz bulutu ile kapl olan

-1 5 6 -
 Fatih R obur

ehrin stnden geecek ekilde ynn ayar

lad.
Sabah ona doru, geni hendeklerle evre
lenmi surlarn ortasnda, inilerle kapl b
yk duvarlar, parlak mavi firuzelerle sslen
mi havuzlaryla ahm saray grld.
Grnt hzla kaybolurken, Albatros yolu
nu deitirerek kuzeye yneldi. Birka saat
sonra ran snnnn kuzey ucunda, ne kuzey
ne de bat ynnde sonu grlmeyen geni
bir su ktlesinin kysnda kurulmu kk
bir ehrin zerinde bulunuyordu.
Bu ehir Rusyann en gneyindeki yerle
im merkezi Aurada limanyd. Bu su ktlesi
ise Hazar Deniziydi.
Artk toz frtnasndan eser yoktu. Bir an
kulesinin hkim olduu bir burun boyunca,
Avrupa mimarisinden esinlenerek ina edil
mi evler sralanmaktayd.
Albatros okyanus seviyesinden yz ayak
daha aada bulunan bu denize doru alal
d. Akam saatlerinde Balkan Krfezine doru
uzanan kylan -b u kylar eskiden Trkis
tana, o sralar Rusyaya aitti- izledikten sonra,
3 Temmuz gn Hazar Denizinin yz metre
zerinde seyretmeye devam etti.

-1 5 7 -
 Ju le s Verne

Ne Asya ne de Avrupa tarafnda en ufak bir

kara paras grnmyordu. Deniz yzeyinde
rzgarla imi birka beyaz yelken gze ar
pyordu. Bunlar iki direkli tekneler, kayklar,
tek direkli eski korsan gemileri, tamaclk' ya
da balklkta kullanlan basit sandallard; bi
imlerinden yerlilere ait olduklar anlalyor
du. Ara sra Trk ve Rus karasularnn snrn
da gvenlii salamak iin dolaan Aurada
buharl gemilerinin duman Albatrosa kadar
ulayordu.
O sabah, aba Franois Tapage ile soh
bet eden Tom Turner onun bir sorusunu y
le yantlamt:
Evet, yaklak krk sekiz saat boyunca Ha
zar Denizinin zerinde kalacaz.
ok iyi! diye yantlad aba. Hi ku
kusuz balk avlamak iin bol zamanmz ola
cak!..
Tam da sylediiniz gibi!
ki yz mil geniliinde ve alt yz yirmi
be mil uzunluundaki bu denizde krk sekiz
saat geirilecekse, Albatros ok dk bir hz
la seyredecek, hatta balk avlar srasnda hz
sfra decek demekti.
O srada n gvertede bulunan Phil Evans

- 158-
 Fatih Robur

Tom Turnern bu yantn duymutu.

Frycollin ise hi bitmeyen szlanmalaryla
can skmaya devam ediyor ve Phil Evansa yal
vararak, efendisinin kendisinin yere indiril
mesi konusunda arac olmasn istiyordu.
Phil Evans bu garip talebi yantlamay ge
reksiz bularak, arka gvertede bulunan Uncle
Prudentn yanna gitti. Orada, duyulmamak
iin gereken tm nlemleri aldktan sonra
Tom Turner ve aba arasnda geen diyalo
gu Uncle Prudenta iletti.
Phil Evans, diye yantlad Uncle Prudent,
bu sefilin bizim hakkmzda neler planlad
konusunda yanldmz hi sanmyorum.
Kesinlikle, dedi Phil Evans. Can ne za
man isterse bizi o zaman serbest brakacak
-belki de hibir zaman!
Bu durumda, Albatros'u terk etmek iin
her yolu denemeliyiz!
tiraf etmek gerekirse mkemmel bir
ara!
Olabilir! diye haykrd Uncle Prudent,
Ama unutmayn ki, bu bizi hibir kural tan
madan alkoyan bir alan arac. Ayrca eer
onu yok etmeyi baaramazsak bizler iin s
rekli bir tehdit oluturacak...

-1 5 9 -
 Ju le s Verne

nce kendimizi kurtarmaya bakalm!..

diye yantlad Phil Evans. Sonra bunu d
nrz!
Kabul! dedi Uncle Prudent, Elimize ge
en btn frsatlar deerlendirelim. Grnen
o ki Albatros Hazar Denizini atktan sonra, ya
kuzeyi takip ederek Rusya zerinden ya da
baty takip ederek gney lkelerinin zerin
den geip ederek Avrupaya 'raracak. Ve by-
lece ayak basacamz herhangi bir lkeden
Atlantike tehlikesizce ulaabileceiz... Bu du
rumda en ufak bir gelimeyi dahi gzden ka
rmamamz gerek.
Ama, diye sordu Phil Evans, nasl kaa
caz?..
Dinleyin, diye yantlad Uncle Prudent
bazen, gece boyunca Albatros arazinin yalnz
ca birka yz ayak zerinde seyrediyor. Oysa
gvertede bu uzunlukta pek ok halat var, bi
raz cesaretle, onlarn zerinden kayarak...
Evet, diye karlk verdi Phil Evans, ge
rekiyorsa, hi duraksamadan...
Ben de, dedi Uncle Prudent. unu da
ekleyeyim ki geceleri arka gvertedeki d
mencinin dnda ortalkta kimse grnm
yor. n taraftaki halatlardan biriyle, fark edil

-1 6 0 -
 Fatih R obur

meden aaya szlmek mmkn olabilir...

Gzel, dedi Phil Evans, memnuniyetle
grmekteyim ki daha sakin dnebiliyorsu
nuz, bylece daha salkl kararlar alabiliriz.
Ancak u an Hazar Denizinin ortasndayz.
Ufukta birok gemi grnyor. Albatros ala
larak, balk av iin duracak... acaba bu du
rumdan yararlanabilir miyiz?
Biliyorsunuz ki srekli olarak gzetim al
tndayz, hatta hi ummadmz anlarda bile,
diye yantlad Uncle Prudent, Chelumda o-
lanlan hatrlasanza.
Hatta geceleri bile gzetlenmediimizi
kim syleyebilir ki? diye karlk verdi Phil
Evans.
Yine de bu ii baarmalyz! diye haykr
d Uncle Prudent, Evet, Albatros ve kaptann
dan kurtulmamz gerek!
ki baloncunun -zellikle Uncle Pru-
dentn - kontrol edemedikleri fkeleri yzn
den gvenliklerini tehlikeye atabilecek en
riskli yollar bile deneyecekleri aka grl
mekteydi.
Kendilerini gsz hissetmeleri, Roburn
alayc yaklam ve tersleyici yantlar, iki ba
loncunun ruh halini her geen gn daha

-1 6 1 -
 Ju le s Verne

olumsuz etkilemekteydi.
O gn yaanan yeni bir olay, Robur ve iki
tutsa arasnda son derece can skc bir tar
tmaya daha yol aacakt. Frycollin, bu duru
mun sorumlusu olacam hi dnmyordu.
Bu ucu buca belli olmayan denizin s
tnde olduunu fark ettiinde mthi bir kor
kunun penesine dmt. Tpk bir ocuk
ya da bir zenci gibi -k i yleydi- alayp szla
maya, rpnmaya, yzndeki garip mimikler
le kendini acndrmaya balamt.
Buradan gitmek istiyorum!.. Gitmek isti
yorum! diye bagnyordu. Ben ku deilim!..
Umak iin yaratlmadm!.. Beni hemen yere
indirmenizi istiyorum!..
Sylemeye gerek yok ki Uncle Prudent
onu sakinletirmek iin en ufak bir aba gs
termemiti. Nihayet bu lklar mhendisin
canna tak ettiinde, balk avlamakla uraan
Tom Turner ve arkadalanna Frycollini oda
sna kapatma emrini verdi. Ancak zenci r
pnmaya, duvarlan yumruklamaya, haykrma
ya devam ediyordu.
le vaktiydi. Albatros deniz seviyesinin
be alt metre zerinde bulunuyordu. Grn
tsnden rken birka tekne areyi kamakta

-1 6 2 -
 Fatih R obur

bulmutu. Hazar Denizinin bu blmnn

ksa se iinde bombo kalaca ortadayd.
ki baloncunun kamak iin kafalarn su
ya uzatmalarnn yeterli olaca bir ortamda,
sk bir gzetim altnda tutulmalar kanl
mazd. Geri suya atladklarn varsaysak bile
Albatros'un kauuk filikasyla kolayca yakala
nabilecekleri ngrlebilirdi. Demek ki Phil
Evansn elik etmeyi dnd balk av s
rasnda yaplacak bir ey yoktu. Uncle Pru
dent ise, bitip tkenmez fkesiyle odasna e
kilmiti.
Bilindii gibi Hazar Denizi volkanik bir
kntden oluur. Bu havuza, Volga, Ural, Ku
ra, Kuma Emba gibi byk nehirlerin sulan
dklr. Yzlm on yedi bin fersah kare
olan, derinlii altm ile drt yz ayak arasn
da deien bu denizin sulan buharlamayla
azalmasayd, kuzey ve doudaki alak ve ba
taklk blgeler sular altnda kalacakt. Seviye
leri kendisininkinden bir hayli yksek olan
Karadeniz ve Aral Glyle hibir balants
bulunmamasna ramen besledii balk says
onlardan aa kalmaz -geri balklarn, g
ney ucundaki kaynaklardan karan neftin
verdii ac tattan honut olduklann sylemek

-1 6 3 -
mmkn.
Balk avnn gnlk menlerine kataca
eitliliin hayalini kuran mrettebat sevinci
ni gizlemiyordu.
Dikkat! diye bard Tom Turner harhar
yas andran kocaman bir bal zpknladk
tan sonra.
Yedi ayak uzunluunda mkemmel bir
mersinbalgyd. Ruslar yumurtalarn sirke,
tuz ve beyaz arapta dinlendirerek havyar elde
ediyorlard. Denizlerdeki mersinbalklar r-
maklardakilere gre daha az lezzetli olsa da,
Albatrosun gvertesinde cokuyla karlan
mt.
Alara taklan sazanlar, apakbalklar, so
monlar, tumabalklar ve zellikle aznn ta
dn bilen zenginlerin Astrakhandan Moskova
ve Petersburga canl olarak getirttikleri a
lar' bu av deerli hale getiriyorlard. Bu lez
zetli balklar hibir tama masrafna gerek
kalmadan doal ortamlarndan mrettebatn
kazanlanna aktarlyorlard.
Roburn adamlar alar neeyle ekiyor
lard. Gaskonyal Franois Tapage" ismini hak
edercesine sevin lklar atyordu. Bir saat-
1 Siyah lavyar karlan mersinbalg tr (yln)
2 Franszcada gruhu patn anlamna geliyor

-1 6 4 -
 Fatih R obur

lik bir av havagemisinin canl balk havuzlar

nn dolmasna yetmi, havagemisi kuzeye
doru yola koyulmutu.
Bu mola srasnda Frycollin barp ar
maya, duvarlar tekmelemeye, ksacas daya
nlmaz bir grlt karmaya devam etmiti.
Bu uursuz zenci hi susmayacak! dedi
sabr tamak zere olan Robur.
Sanrm ikayet etmeye hakk var baym!
diye karlk verdi Phil Evans.
Evet, tpk benim kulaklarm bu ikence
den kurtarmaya hakkm olduu gibi!" diye ya
ntlad Robur.
Mhendis Robur!.. dedi Uncle Prudent,
gverteye gelerek.
Weldon Enstitsnn bakan!..
kisi de karlkl ilerleyerek gzlerini bir
birlerine diktiler.
Sonra Robur omuzlarn silkerek:
pi hazrlayn! diye bard.
Tom Turner bu talimatn ne anlama geldi
ini hemen kavramt. Frycollin odasndan
kanld.
ikinci kaptan ve bir arkadann zenciyi tu
tup, onu bir halatn ucuna skca baladklar
bir tr aa gerdelin iine yerletirdiklerinde

- 165-
 Ju le s Vem e

Frycollinin att lklarn haddi hesab yok

tu.
Bu halat, Uncle Prudentn bilinen plann
uygulamak iin kullanmay dnd halat
lardan biriydi.
Zenci nce aslacan zannetmiti!.. Hayr!
Yalnzca sarktlacak.
Gerekten de halat aracn yz ayak aas
na doru sarktldgnda, Frycollin kendini
bolukta sallanr buldu.
imdi diledigince bagrabilirdi, ancak bo
azna bir yumruk gibi ken derin bir kayg
sesini soluunu kesmiti.
Uncle Prudent ve Phil Evans bu uygulama
ya kar ktklarnda geri pskrtldler.
Bu ok alaka bir davran! diye haykr
d Uncle Prudent, gz dnm bir halde.
Sahi mi! diye yantlad Robur.
Elinizdeki gc ktye kullanyorsunuz!
Bu durumu yalnzca szle protesto edeceimi
sanmayn.
Edin yleyse!"
Bunun acsn sizden karacam mhen
dis Robur!
karn bakalm Weldon Enstitsnn
bakan!"

- 166-
 Fatih Robur

Sizden ve adamlarnzdan!
Albatrosun adamlar etraflarn sarmt;
pek de iyi niyetli grnmyorlard. Robur bir
el iaretiyle geri ekilmelerini emretti.
Evet, sizden ve adamlarnzdan!.. diye
tekrarlad, Phil Evansn sakinletirmek iin
bouna abalad Uncle Prudent.
Ne zaman isterseniz! diye karlk verdi
mhendis.
Ve elimden geleni ardma koymayaca
m!
Yeter! dedi Robur tehdit edici bir ses to
nuyla, Yeter! Burada yeterince halat var! Sus
mazsanz sizi de uanzn yanna gnderebi
lirim!
Uncle Prudent korkudan deil, ama soluu
tkandndan sustu; Phil Evans onu kamara
sna gtrmek zorunda kald.
Bu arada yaklak bir saatten beri havada
hissedilir deiiklikler olmutu. Bir frtnann
habercisi olan belirtiler vard. Atmosferdeki
elektrik younluu yle bir dzeye ulamt
ki, saat iki buua doru Robur daha nce hi
karlamad bir olaya tank oldu.
Frtnann geldigi kuzey tarafnda, eitli
bulut tabakalarnn arasndaki elektrik yk

- 167-
 Ju le s Vem e

farkllnn iareti olarak k saan buhar

kvrmlar grlyordu.
Bu eritlerin su yzeyindeki yansmas, ha
va karardka parlakl artan binlerce k
oluturuyordu.
Biri dierinin n sra gittiine gre, Albat-
rosun bu frtna ile karlamasnn uzun sr
meyecei sylenebilirdi.
Ya Frycollin? O hl yedekteydi -yedek
szc bu durumu tam anlamyla yanstyor,
nk yz kilometre hzla giden havagemisi,
sepeti geride brakarak, halatla olduka geni
bir a oluturuyordu.
imekler gkyzn a gibi sanp, gk
grltlerinin kopard gmbrt drt bir
yan titretirken, zencinin yaad korkuyu va
rn siz tahmin edin.
Tm mrettebat eitli manevralarla frt
naya kar koymaya alyordu, kimi zaman
ondan daha ykseklere klmas gerekiyor,
kimi zaman da gn daha alak katmanlar
na iniliyordu.
Albatros bin metrelik ortalama yksekli
inde seyrediyordu ki bir anda korkun bir
yldrmn dt grld; ardndan, frtna
nn etkisiyle alev alev yanan bulutlar havage-

- 168-
 Fatih R obur

misinin zerine yneldiler.

Bunun zerine Phil Evans Frycollinin ba
lanarak yeniden gemiye alnmas iin rica
da bulundu.
Ancak Robur bu talebe gerek kalmadan ta
limatlarn vermiti bile. Havaclar gerdeli ek
meye altklar srada, tutunmay salayan
pervanelerde aklanamayan bir yavalama
hissedildi.
Robur hzla orta kke doru atld:
Daha abuk!.. Daha abuk!.. diye maki
niste bard. Hzla frtnadan daha yksee
kmalyz!
stat, bu imkansz!
Ne oldu?
Akmn iletiminde aksaklk var!..
Ve Albatros gzle grnr bir ekilde alal
maya balamt.
.Frtnal havalarda, telgraf tellerinde kar
lalan bu sorun havagemisinin akmlatrle
rinde yaanyor, akm iletimi tam olarak sagla-
namyordu. Ancak telgraf sz konusu oldu
unda sradan bir aksilik olarak kabul edile
cek bu durum, Albatros iin byk bir tehdit
oluturuyor ve onun kontrolden km bir e
kilde denize doru srklenmesine neden

- 169-
oluyordu.
Brak alalsn, diye bard Robur, nce
elektrik ykl alandan kalm! Haydi ocuk
lar, soukkanllnz yitirmeyin!
Mhendis nbet yerine gemiti, adamla
rysa, kaptanlarnn emirlerini yerine getirme
ye hazr bir halde grev yerlerindeydiler.
Birka yz ayak alalm olmasna ragmen
Albatros hl, havai fiekler gibi arpan im
eklerin arasnda, akm ykl bulutlann iine
gmlm bir halde bulunuyordu. Araca yl
drm arpmas iten bile deildi. Pervanelerin
hz daha da yavalyordu; o na kadar yaa
nan hzl ini yerini korkun bir de bra
kabilirdi.
Byle giderse, bir dakikaya kalmadan de
niz seviyesine ulamas kanlmazd. Bir kez
suya gmlrse, hibir g onu oradan ka
ramazd.
Birden elektrikli bulutlar Albafrosun ze
rinde belirdi, havagemisi dalgalarn doruuna
ancak altm ayak mesafedeydi. ki ya da
saniye sonra sular altnda kalacakt.
Ancak, uygun zamann geldiini anlayan
Robur hzla orta kke dalarak ayar kollarna
atlm, evredeki havann artk ekisizletire-

-1 7 0 -
 Fatih Robur

medigi pilleri devreye soktuu anda pervane

ler eski hzna kavumu, d durmutu. ti
ci pervaneler Albatrosu frtnadan uzaklatrr
ken, ara her zamanki yksekliine kmt.
Sylemeye gerek yok ki birka saniye iin
de olsa Frycollin sk bir banyo yapmt. Ge
miye geri alndnda, sanki denizin dibine
dalm kadar slanmt. nanlacak gibi deil
di, ama hi sesi kmyordu.
Ertesi gn, 4 Temmuzda Albatros Hazar
Denizinin kuzey snrn geride brakmt.
 11

UNCLE PRUDENTIN FKES

HIZIN KARESYLE DORU
ORANTILI OLARAK ARTIYOR

U n c le Prudent ve Phil Evans tm ka

umutlarn nlerindeki elli saat iin bir kenara
brakmak zorunda kalabilirlerdi. Robur Avru
pay geerken tutsaklarnn kamasnn daha
kolay olacandan kuku duyuyor olabilir
miydi? Bu mmknd. Zaten bunun iin her
yolu deneyeceklerini biliyordu.
Ne olursa olsun kamak iin atlacak en
ufak bir adm bile intihar etmekten farksz
olacakt. Saatte yz kilometre hzla giden bir
ekspresten atlamaya hayatn tehlikeye atmak
denebilirdi belki ama, bunu iki yz kilometre
lik bir hzda denemek lm istemek anlam
na gelirdi.
Oysa, Albatrosun hz -sahip olduu azami
hz- tam da buydu. Saatte yz seksen kilo
metreyi bulan krlangcn uu hznn zerin-

-1 7 2 -
 Fatih Robur

deydi bu.
Bir sreden beri, kuzeydou rzgarlar s
rekli olarak batya doru giden Albatros iin
olduka elverili esiyordu. Ancak bu rzgarn
dinmeye balamasyla gvertede tutunmak ve
havagemisinin hz yznden soluk almak gi
derek gleiyordu. Hatta bir ara hava onlar
kkn blme duvanna yaptrmasayd, iki
baloncu az kalsn aaya uacaklard.
Bereket dmenci blmesinin lombozlan
arasndan onlar fark etmi ve zille arkadala
rn haberdar etmiti.
Bylece ilerinden drd srnerek arkaya
doru ilerlemilerdi.
Bir frtna esnasnda gemide ayakta durma
ya alm olanlar, bu basncn iddetini ko
layca anlayacaklardr. Yalnzca aradaki tek
fark, burada basncn yaratcsnn, tarifsiz h
zyla Albatros'un ta kendisi olmasyd.
Sonunda Uncle Prudent ve Phil Evansn
kamaralanna dnebilmeleri iin hz kesmek
gerekmiti. Mhendisin syledii gibi, kkle
rin iinde rahata soluk alabilmek iin son de
rece uygun bir ortam vard.
Ancak byle bir hza ulaabilmesi iin bu
aracn olaanst bir dayanklla sahip ol

-1 7 3 -
 Ju le s Verne

mas gerekliydi! n ve arka itici pervanelere

gelince, dndklerini grmek bile mmkn
olmuyor, sonsuz bir nfuz etme gcyle taba
kalarna tutunuyorlard.
Albntrosun gvertesinden grnen en son
ehir, Hazar Denizinin kuzey ucundaki Ast
rakhan olmutu.
l Yldz -hi kukusuz bir Rus airi ona
bu ad vermiti- imdi birincilik zelliini
kaybetmi; beinci, altnc sraya dmt.
Bu sade ynetim merkezinin bir an iin de ol
sa, gereksiz yere mazgallarla evrilmi yksek
duvarlarn, kent merkezindeki eski kuleleri
ni, camilere bitimi modem kiliselerini, be
kubbesi gkyznden kesilip alnma benze
yen mavi yldzlarla sslenmi katedralini gr
mek mmkn olmutu -bunlarn tamam
Volga az hizasnda yer almaktayd.
O andan itibaren, Albatrosun uuu, g
n yksek katmanlarnda bir tr at yolculu
uydu sanki; tek bir kanat rpyla bir fersah
yol alan efsanevi kartal bal at andryordu.
4 Temmuz gn, sabah onda, havagemisi
Volga vadisini izleyerek ynn batya eviri
yordu. Nehrin iki yannda, Donun ve Uraln
stepleri uzanyordu. Bu usuz bucaksz top-

-1 7 4 -
 Fatih R obur

raklarda gz gezdirmek mmkn olsa da, e

hir ve kyleri sayabilmek iin zaman ok k
stlyd. Akam ktnde, havagemisi
Kremlinin bayram selamlamaya bile frsat
bulamadan Moskovay geride brakyordu.
On saat iinde, Astrakhan tm Rusyann es
ki bakentine balayan iki bin kilometrelik yol
almt.
Moskovadan Petersburga uzanan demir
yolu hatt bin iki yz kilometre uzunlugun-
dayd. Yani bu, Albatros iin yanm gnlk bir
mesafeydi. Gerekten de tpk bir ekspres gibi
sabah ikide Petersburga ve Neva kylarna
ulalmt. Gecenin aydnl, haziran gnei
nin nadiren grnd bu yksek enlem de
recesinde bir an iin bu byk bakenti gr
me frsatn vermiti.
Sonra srasyla Finlandiya Krfezini, Abo
Takmadalann, Baltk Denizini, Stockholm
enleminde svei, Christiania1 enleminde
Norvei amak mmkn olmutu. ki bin ki
lometrelik bir yolu kat etmek iin yalnzca on
saat yeterli olmutu! Gerekten de frlatma
kuvveti ve yerekimi kuvvetinin bilekesine
eit olan hzyla Albatrosun sabit bir yrnge
de tutunarak yoluna devam etmesine engel
1 Oslo'nun 1924'en nceki ad. (yln.)
-1 7 5 -
 Ju le s Vem e

olunamayaca artk kabul edilmeliydi.

Bununla birlikte Norveteki nl Rjukan-
fas elalesinin tam zerinde durmutu. Zirve
si Telemark blgesinin esiz gzelliklerine h
kim olan Gousta, sanki batya geii engelle
yecek bir snrta gibi karda dikiliyordu.
Ve bu noktadan itibaren Albatros hi du
raksamadan ve hzn deitirmeden gneye
doru yneldi.
Peki bu inanlmaz yolculuk srasnda
Frycollin ne yapyordu? Kamarasnn kesin
de sessizce bekliyor, yemek saatleri dnda
elinden geldiince uyumaya alyordu.
Franois Tapage ona elik ediyor, yaralar
n demekten geri drmyordu.
Hey! Evlat, diyordu, artk hi barm
yorsun!.. Yine de cann skma!.. ki saat ger
delde kalman hi fena olmad!.. Bu hzmz sa
yesinde, romatizmalara iyi gelecek bir banyo
yapm oldun!
Sanrm dp, paralanmak zereyiz!
diye tekrarlayp duruyordu Frycollin.
Belki de yrekli dostum! Ama yle hzla
gidiyoruz ki, dmeye zamanmz olmaya
cak!.. te bu iini rahatlatabilir!"
Bu doru mu?

-1 7 6 -
 Fatih R obur

Gaskon sz!
Franois Tapage gibi abartmakszn gere
i sylemek gerekirse, bu hza ragmen tutun
ma pervaneleri tam kapasite almyordu. Al
batros gkyznde bir Congreve1 fzesi gibi
szlyordu.
Bu daha ok srecek mi? diye sordu
Frycollin.
ok mu?.. Hayr! diye yantlad aba,
yalnzca bir mr boyu!
Olamaz! diye haykrd zenci, szlanmala-
nna yeniden balayarak.
Dikkat et Fry dikkat et! diye bard
Franois Tapage, stat duyarsa, yeniden ge-
doemi boylayabilirsin!
Bu tehdit zerine Frycollin i ekilerini de
ikier ikier azna doldurduu lokmalar gibi
yutmak zorunda kald.
Bu arada yaknmann faydasz ve kama
nn hayal olduunu anlayan Uncle Prudent ve
Phil Evans yeni bir karar almlard. Yeryz
ne ayak basmak mmkn olmasa da, dnya
sakinlerine kaybolduklarndan beri balarn
dan geenleri, kim tarafndan karldklarn,
hangi uan makinede zorla tutulduklann bil-
1 Congreve (Sir William): Ingiliz topu subay. Adn tayan
fzeler icat etmitir, (yln.)
-1 7 7 -
 Ju le s Vem e

diremezler miydi? Belki de bu ekilde galeya

na gelecek olan dostlar yrekli bir giriimle
onlar Roburn elinden kurtarabilirlerdi.
Bildirmek?.. Ama nasl? Bir ienin iine
battklar yeri belirten belgeyi yerletirerek de
nize brakan denizcileri taklit mi etmeliydiler?
Ancak etrafta deniz yerine hava vard, ie
nin yzmesi imkanszd. En fazla bir yayann
bana dp, kafasn kracak ve belge kimse
ye ulamayacak.
Sonu olarak, iki baloncunun bundan ba
ka areleri yoktu, bunun iin Albafrosun ie
lerinden birini feda edeceklerdi ki, Uncle Pru-
dentn aklna baka bir fikir geldi. Bilindii
gibi enfiye kullanyordu, daha beteri olmadk
a bu kk Amerikan kusuru ho grlebi
lirdi. Bu zelliinden dolay yannda imdi
bo olan bir enfiye kutusu vard. Eer bu al
minyum kutuyu aaya frlatrlarsa, onu bu
lan drst bir yurtta polis merkezine gtre
rek teslim edecek, bylece Fatih Robrn iki
kurbannn durumu hakknda bilgi sahibi
olunabilecekti.
Evet yaplmas gereken buydu. Not ksay
d, ama lzumlu tm bilgileri ve Weldon Ens-
titsnn adresini ieriyordu; ayrca notun

-1 7 8 -
 Fatih R obur

Weldon Enstitsne ulatrlmas rica edili

yordu.
Uncle Prudent notu yerletirdikten sonra,
derken almamas ve yere arptnda da
paralanmamas iin enfiye kutusunu yn bir
sargyla skca balad. Yaplacak tek ey uy
gun zaman beklemekti.
Aslnda bu inanlmaz Avrupa yolculuu s
rasnda iin en.zor yan, aa uma riskini g
ze alp, kkten karak kimseye grnmeden
gvertede srnmekti. Dier yandan kutunun
herhangi bir denizin, krfezin, gln ya da bir
su birikintisinin zerine dmemesi gereki
yordu.
Bununla birlikte, iki baloncunun bu ynte
mi kullanarak dnya sakinleriyle iletiime
gemesi imkansz deildi.
O srada hava henz aydnlkt, geceyi bek
leyerek, hzn yavalamasndan ya da bir mo
ladan faydalanmak daha uygun olacakt. Belki
o zaman kpeteye ulaarak kutuyu aaya
brakabileceklerdi.
Zaten bu koullarn hepsi uygun olsa bile,
en azndan o gn projeyi uygulamak mm
kn deildi.
Gerekten de Gousta Da hizasnda Nor

-1 7 9 -
 Ju le s Verne

vei terk eden Albatros gneye ynelmiti.

Avrupadan Parise doru uzanan O meridye
nini' izliyordu. Kuzey Denizini geerken n
giltere, Hollanda, Fransa ve Belika arasnda
tamaclk yapan binlerce gemide aknlk
uyandrmaktan geri kalmamt. Eer kutu bu
gemilerden birinin gvertesine dmezse, de
nizin dibini boylayabilirdi.
Uncle Prudent ve Phil Evans daha elverili
koullar beklemek zorunda kalmlard. Belki
de iyi olmutu, nk bekledikleri bu frsat
ok yaknda karlarna kacakt.
Gece onda. Albatros Dunkerque zerinde,
Fransa semalarmdayd. Gece olduka karan
lkt. Bir an iin Gris-Nez ve Douveres fenerle
rinin karlkl olarak Pas-de-Calais Bogazn
aydnlattklar grld. Sonra Albatros, ortala
ma bin metrelik bir ykseklikte Fransann
zerinde szlmeye balad.
Hz hi azalmamt. Kuzey Fransada yo
un bir ekilde bulunan kentlerin, kasabalarn
ve kylerin zerinden bir bomba hzyla gei
yordu. Paris meridyeninden hi sapmadan
Doullensi, Amiensi, Creili, Saint-Denisyi ge
ride brakarak, gece yansna doru kl e-
1 Jules Verne burada bir yanlgya dyor, nk Paris 2. me
ridyen zerinde, (.n.)

- 180-
 Fatih R obur

hir lakabn sakinleri uyuduunda bile hak e-

den keme ulat.
Mhendisin nasl bir fanazinin etkisiyle
Parisin zerinde mola verdii bilinmese de
Albatros'un bu nl ehrin birka yz ayak
zerinde durduu kesindi. O zaman Robur
kamarasndan kt ve biraz hava almak iin
mrettebatyla birlikte gverteye geldi.
Uncle Prudent ve Phil Evans kendilerine
sunulan bu mkemmel frsat karmak iste
miyorlard. Her ikisi de odalann terk ettikten
sonra, yalnz kalmaya alarak, harekete ge
mek iin uygun zamann gelmesini beklediler.
Dev bir pislikbcegini andran Albatros b
yk ehrin zerinde ar ar ilerliyor, Edi-
sonun lambalanyla l l parlayan bulvarla
r izliyordu. Caddelerde gezinen arabalarn ve
Parise alan demiryollannda alan trenlerin
grlts havagemisine kadar ulayordu.
Sonra sanki Pantheon antna ya da Invalides
hana arpmak istercesine yksek binalarn
seviyesine kadar alalarak, Trocaddronun iki
minaresinden, Champs-de-Marsn byk
yanstacyla btn ehri aydnlatan kulesine
kadar szld.
Bu hava gezintisi, bu gece kuu aylakl

-1 8 1 -
 Ju le s Verne

yaklak bir saat srd. Sanki bu sonu gelmez

yolculua yeniden balamadan nce ksa bir
mola verilmiti.
Mhendis Robur gkbilimcilerinin daha
nce hi karlamadklar bu gkcismini Pa
rislilere gstermek istemi, Albatrosun fener
lerini yaktrm. ki parlak k demeti ehrin
meydanlarn, parklarn, bahelerini, sarayla
rn tarayarak ufkun bir ucundan dierine ka
dar btn kenti aydnlatyordu.
Kukusuz bu kez Albatros grlmt
-Torn Turnern, borazanyla ald yksek
volml ezgi gz nne alnrsa, yalnz grl
mekle kalmam, duyulmutu da. Tam o sra
da Uncle Prudent avcunu aarak, enfiye kutu
sunu aaya brakm, yine ayn anda Albatros
hzla ykselmeye balamt.
O zaman aada toplanan kalabalktan,
Paris semalannn yksek katmanlarna kadar
ulaan ok yaa sesleri ykseldi.
Birden havagemisinin fenerleri snd. Al
batros yeniden eski sessizliine ve karanlna
gmld, ksa bir sre sonra da saatte iki yz
kilometrelik hzyla yoluna devam etti.
Fransann bakentinde grlebilenlerin
hepsi buydu.

- 182-
 Fatih R obur

Sabahn drdnde Albatros tm Fransay

kat etmi, sonra Plreneler ya da Alplerde za
man kaybetmemek iin Provencea ynelerek
Antibes Burnuna varmt. Saat dokuzda Ro-
madaki San-Pietro Kilisesinin terasna topla
nanlar stlerinden geen bu garip arac gre
rek aakalmalard. ki saat sonra, Napoli
Krlezini geride brakan Albatros, Vezvn
kara duman kvrmlarnn zerinde salnyor
du. Nihayet Akdenizi eik bir ayla kat ettik
ten sonra, leden sonra saat birde Tunus k
ylarndaki liman gzcleri tarafndan fark e-
dildi.
Amerikadan sonra Asya! Asyadan sonra
Avrupa! Bu inanlmaz ara yirmi gnden az
bir zamanda, otuz bin kilometreden fazla yol
almt!
Ve ite imdi de Afrikann bilinen ya da bi
linmeyen blgelerinin zerinde szlyordu!
Belki de dnden sonra, nl enfiye
kutusunun bana gelenleri renmek isteyen
ler vardr.
Kutu, Rivoli caddesi 210 numarann kar
sna dm, ve gecenin o saatinde yoldan ge
en kimse olmad iin ancak ertesi sabah
drst bir p kadn tarafndan bulunmu

- 183-
 Ju le s Verne

tu.
Polis merkezine getirildiinde, nce bom
ba sanlm, balar byk bir titizlikle zl
m, dikkatle almt.
Aniden bir tr patlama yaanmt... Polis
efinin engelleyemedigi iddetli hapryd
bu.
Sonra kat kutudan karlm ve byk
bir aknlkla unlar okunmutu:
Philadelphiadaki Weldon Enstitsnn
bakan ve sekreteri Uncle Prudent ve Phil
Evans, mhendis Robrn Albatros isimli ha-
vagemisinde zorla alkonmu durumdadr.
Bu notun dostlarmza ulatrlmas nem
le rica olunur.
U.P. ve P.E.
Nihayet, anlalmaz bu olay, iki dnya
halklanna aklanmt. Yeryzndeki eitli
gzlemevlerinde aratrmalarn srdren pek
ok bilimadam bylece huzura kavumutu.
 12

ROBUR SANK MONTHYON

DLLERNDEN BRN ELDE
ETMEK STER GB DAVRANIYOR

Aibatros'un dnya turunun bu aamasnda

u sorularn cevaplarn merak edenler haksz
saylmazlar:
u na kadar isminden baka bir ey bilin
meyen bu Robur kimin nesiydi? Btn hayat
gkyznde mi geiyordu? Havagemisi hi
dur durak bilmez miydi? Dinlenme gereksini
mi iin olmasa bile en azndan ikmal gereksi
nimi iin kulland gizli bir sna yok muy
du? Byle olmas pek artc olurdu, nk
en gl kularn bile, bir yerlerde bir yuvas
bulunurdu.
Dahas, mhendis can skc iki tutsana
ne yapmay dnyordu? Gcn kullanarak
onlar sonsuz bir hava yolculuuna mahkum
etmeye mi niyetliydi? Belki de onlar Afrika
'nn, Gney Amerikann, Avustralyann, Hint

-1 8 5 -
 Ju le s Verne

Okyanusunun, Atlantikin, Pasifikin zerinde

dolatrdktan sonra serbest brakrken unlar
m syleyecekti:
Beyler, umanm bundan sonra havadan
daha ar konusunda daha az kukucu olursu
nuz!"
imdilik gelecein srrn zecek bu soru
lara yant vermek imkansz. Belki bir gn her
ey aa kacak!
Her ne olursa olsun, Robur kuunun Afri
kann kuzey snrnda yuva aramak gibi bir
derdi yoktu. Onun tek istedii akam saatleri
ni Bon Bumundan, Kartaca Bumuna dek uza
nan Tunus krallnn topraklan zerinde ge
irmekti. Kimi zaman, uuyor, kimi zaman
keyfince szlyordu. Bir sre sonra i blge
lere doru ilerleyerek Mecerde vadisinin kak
ts ve zakkum agalannn altna gizlenmi sa
r sulan zerinde yol ald. O srada telgraf tel
lerinin zerine sralanm yzlerce muhabbet-
kuu sanki iletilen mesajlar kanatlannn altn
da yerine ulatrmak istermi gibi havaland
lar.
Hava karanrken Albatros Krumirye snrna
varmt ve eer hl yaayan bir Krumir varsa,
bu devasa kartaln grnts karsnda topra-

-1 8 6 -
 Fatih Robur

ga kapanp Tanndan yardm dilemekten geri

durmazd.
Ertesi sabah, nce evresindeki sevimli te
peleriyle Bne, ardndan da, imdilerde kk
bir Cezayir olan Philippeville grnmt, ke
merli yeni rhtmlar, yemyeil bag ktkleri
nin tm krlk alan kaplad balaryla sanki
Bordeaux'dan ya da Bourgognedan kesilip
alnm ve oraya monte edilmie benziyordu
Philippeville.
Byk ve kk Kabiliye zerindeki be
yz kilometrelik gezi lene doru Cezayirde
ki Kasba semalarnda sona erdi. Havagemisi-
nin yolcular iin ne esiz bir manzarayd! Ma-
tifu ve Peskad burunlar arasndaki bu koyu,
saraylar ve villalarla bezenmi bu blgeyi, ba
larla sslenmi bu kvrml vadiyi, transatlan
tiklerin kk buharl gemiler gibi gzkt
bu masmavi Akdenizi izlemeye doyum olmu
yordu. Bylece, gecenin ilk yldzlar arasnda
szlen Albatrosu grmek iin sakinlerinin ka
lenin bahelerine topland gz alc Orana
vanld.
Uncle Prudent ve Phil Evans mhendis Ro-
burn hangi heveslerin tutsa olarak Cezayir
topraklannn -Fransz gl unvann, hak eden

-1 8 7 -
 Ju le s Verne

bir denizin dier yanndaki Fransz topraklar

nn bu uzantsnn- zerinde gezindiini anla-
yamadlarsa da, gnein batmasndan iki saat
sonra heveslerinin doyuma ulatna karar
verdiler. Dmencinin dmene mdahalesiyle
Albatros gneydouya yneldi. Ertesi sabah
Telin dalk kesimi geride kalmt, gne Sah
ra lnn kumlarnn zerine douyordu.
8 Temmuz gnnn gzergah yleydi:
Aguat gibi, ln snrnda, Sahrann fethini
kolaylatrmak zere kurulmu olan G6ryville
kasabas geildikten sonra, iddetli bir rzga
rn etkisi altndaki Stillen Boaz ald. Albat
ros l geerken yeil vahalarn zerinde oya
lanyor, akbabalarla karlatnda onlar geri
de brakmak iin hzlanyordu, hatta on beer-
li gruplar halinde havagemisine saldrarak,
Frycollinin dn patlatan bu tehlikeli kula
r uzaklatrmak iin ou zaman ate amak
gerekiyordu.
Akbabalar buna korkun lklar atarak ya
da gaga ve ayak darbeleriyle karlk veriyorlar
sa da, vahilikte onlardan aa kalmayan yer
liler de tfek mermilerini Albatrostan hi esir
gemiyorlard, zellikle yeil ve mor iskeleti be
yaz mantosunun altndan grnen Tuz Da
 Fatih Robur

alrken lfek sesleri hi kesilmemiti. Akla

rnda gz alabildiine Sahra uzanmaklayd.
Abdiilkadirin kamplarnn kalntlar hl du
ruyordu. Avupal seyyahlar iin tehlikeli bir
blgeydi buras, zellikle de Beni-Mzal konfe
derasyonu.
Albatros, okyanus yzeyindeki deprem dal
galarn andrrcasna, lopragn zerinde kzl
bir kum dalgalanmas yaratan samyelini savu
turmak iin ykselmek zorunda kald. Sonra
Ayn-Massinin serin ve yeil vadilerine dek
uzanan ssz ebke yaylalar, siyahmtrak lav
larn krmatalarn sergilediler. Bunca doal
gzelliin bir arada grlebilecei kimsenin
aklna gelemezdi. Aa ve allarla kapl tepe
lerin ardndan dalgalanmalar Arap malaklar-
na benzeyen, uzun grimtrak dere kvrntlar
geliyordu. Uzakta alkantl sularyla nehirler,
palmiye ormanlar, dini lider, byk dervi Si-
di Chickin yaad caminin etrafndaki tepe
cikle kmelenmi kk kulbeler grlyor
du.
Akama doru, yer yer byk kum tepele
rinin yer ald engebesiz bir arazinin zerin
den geildi, eer Albatros yere inmek isteseydi,
Uargla vahasnn geni palmiye ormanlar ara-

-1 8 9 -
 Ju le s Vem e

snda bzp kalm olan bu ukur blge bu

i iin olduka elverili olacakt. ehir, fark
l mahallesi, sultann eski saray, tahkim edil
mi bir tr Kasbah, gnete pien tuladan
evleri ve vadide alm artezyen kuyulanyla
net bir ekilde grlyordu, havagemisinin su
gereksinimi buradan karlanabilirdi. Ancak
olaanst hz sayesinde, Afrika llerinin or
tasnda bile depolar hl, Kemir vadisinde C-
helumdan ekilen sularla doluydu.
Acaba Albatros, Uargla vahasn paylaan
Araplar, Mozabllar ve zenciler tarafndan g
rlm myd? Mermileri araca ulaamadan
yere den yzlerce tfein patlamasna bak
lrsa buna hi phe yoktu.
Gece olduunda, Flicien Davidin iirsel
bir ifadeyle anlatt gibi, ln zerini byk
bir sessizlik kaplamt.
ilerleyen saatlerde, 1859da, biri gzpek
Fransz Duveyrier tarafndan bulunmu olan
El-Golea yollar kesilerek, gneybat ynnde
ilerlemeye devam edildi.
Gece olduka karanlkt. Projesini Duponc-
helin izdii, inaat halindeki Byk Sahra de
miryolu grnmyordu -Laguat ve Garda-
ya'dan geip Cezayiri Tombuktuya balayarak

- 190 -
 Fatih Robur

Gine Krfezinde sona ermesi gereken uzun bir

demiryolu hanyd bu.
Albatros yenge dnencesini aarak Ekvator
blgesine doru ilerliyor, Sahrann kuzey sn
rndan bin kilometre uzakta bulunan ve
1846da Binba Laingin kefetmek uruna ca
nndan olduu yolu ayor, Fas'tan Sudana gi
den kervanlarn yolunu kesiyordu. Tuareglerin
haraca balad bu blgede, kumlarn trk
s ad verilen yumuak ve yakntl bir mrlt,
topraktan gkyzne doru yaylyordu.
Sessizlii bozan tek olay, byk bir ekirge
srsnn havalanarak Albatrosun dengesini
bozacak bir ekilde gverteye yglmasyd.
Ancak bu davetsiz yk havagemisinden hzla
uzaklatrlrken, Franois Tapage mutfanda
kullanmak zere, birka yz tanesine el koy
mutu. Gerekten de yle lezzetli bir yemek
hazrlamt ki, Frycollin bile bir an olsun b
tn korkulann unutmutu.
"Karides kadar leziz! diyordu.
O srada Albatros, Ouargla vahasna bin se
kiz yz kilometre mesafedeki usuz bucaksz
Sudan krallnn kuzey snrnda bulunuyor
du.
leden sonra ikiye doru, byk bir neh-
 Ju le s Verne

rin dnemecinde bir ehir belirdi. Bu nehrin

ad Nijer, kentin ad ise Tombuktuydu.
O na dek bu Afrika Mekkesini yalnzca
Batouta, Khazan, Imbert, Mungo-Pak, Adami,
Laing, Caill6, Barth, Lenz gibi Eski Dnyann
gezginleri ziyaret etmise de, o gnden itibaren
iki Amerikal da, bu son derece tuhaf macera
sayesinde, bu blgeyi grdklerini, duydukla
rn, kokladklann anlatabileceklerdi -tabii
Amerikaya geri dnebilirlerse.
Grmlerdi, nk ehri oluturan be al
t kilometrelik genin her kesi gr alanla
r iinde kalmt, duymulard, nk o gn
kurulan byk pazarn grlts kulaklarn
trmalamt, koklamlard, nk koku sinir
leri eski So-mas krallannn saraynn yannda
ki Yubo-Kamo meydanndan yaylan rahatsz
edici et kokulanndan etkilenmiti.
Ne olursa olsun, mhendis, Weldon Ensti-
tsnn bakan ve sekreterine, u an Taganet
Tuareglerinin egemenlii altnda bulunan Su
dan Kraliesini izleyebilme bahtiyarlna eri
eceklerini bildirmekten kendini alamamt.
Beyler karnzda Tombuktu! dedi, on iki
gn nce, Beyler karnzda Hindistan! der
ken kulland ses tonuyla.

-1 9 2 -
 Fatih R obur

Sonra devam etti:

Tombuklu 18 kuzey paraleli ve 5 56 ba
t meridyeninde bulunmaktadr, deniz seviye
sinden ykseklii iki yz krk be metredir. Bi
lim ve sanat alanndaki gelimelerle nlenmi
olan bu nemli ehrin nfusu on iki on bin
civarndadr! -Belki burada birka gn mola
vermeyi arzu edersiniz?
Bu neri mhendis tarafndan olduka
alayc bir ifadeyle dile getirilmiti.
Ama, diye konumasn srdrd, aa
daki Araplar, Berberiler, zenciler, yabanclar
iin tehlikeli olabilirler; unu da eklemek iste
rim ki, havagemisiyle gelmeniz onlan rahatsz
etmi olabilir."
Baym, diye yantlad Phil Evans ayn ses
tonuyla, sizi terk etmenin sevincini yaamak
iin, yerlilerin her tr kt muamelesini seve
seve gze alnz. Ha Albatros ha Tombuktu, iki
si de hapisane deil mi?
Bu sizin zevkinize kalm, diye karlk
verdi mhendis yine de byle bir maceraya
girimeyeceim, nk benimle yolculuk etme
onuruna erimi olan konuklarmn gvenli
inden sorumluyum.
Bylece mhendis Robur, dedi Uncle

- 193-
 Ju le s Verne

Prudent fkeden kudurmu bir halde, yalnz

ca gardiyanmz olmakla yetinmiyor, hakaret
lerinizle bizi aalamaktan da geri kalmyor
sunuz!"
Ah! Yalnzca kk bir akayd!
Silahnz var m?
Elbette, bir orduya yetecek kadar!"
Birini benim, dierini sizin alacanz iki
tabanca bizim iin yeterli olacak!
Dello mu neriyorsunuz? diye haykrd
Robur, kimizden birini lme gtrebilecek
bir dello!
Kukusuz gtrecektir!
Hayr bay bakan! Sag kalmanz tercih
ederim!"
Hayatta kalmay tercih ettiinizi syleme
niz daha uygun olacak!
Uygun ya da deil, ben byle dnyo
rum. stediiniz gibi dnmekte, dilediinize
ikayet etmekte zgrsnz, tabii yapabilirse
niz."
Yaptk mhendis Robur?
Sahi mi?
Avrupann yerleim merkezlerinin zerin
den geerken, bir belgeyi aaya brakmak ol
duka zordu..."

-1 9 4 -
 Fatih Robur

Bunu yapacaktnz, yle mi?" dedi Robur,

kar konulmaz bir fke nbetine tutulmua-
sna.
Ya yapm olsaydk?
Yapm olsaydnz... bunun bedelini de
yecektiniz...
Nasl yani bay mhendis?
Yeryzndeki belgenize kavuarak!
O halde bizi aa atn!" diye haykrd
Uncle Prudent, nk bunu yaptk!
Robur iki baloncunun zerine yrd. Bir
iaretiyle Tom Turner ve birka arkada yan
na gelmilerdi. Evet! Mhendis tehdidini yeri
ne getirmek iin dayanlmaz bir arzu duyuyor
du ve kendine hkim olamamak korkusuyla
hzla kamarasna dnmeyi tercih etmiti.
Gzel! dedi Phil Evans.
Onun yapmaya cesaret edemediini ben
yapacam!" dedi Unde Prudent, Evet! Bunu
yapacam!
O srada Tombuktu halk meydanlarda, so
kaklarda, amfiteatr eklinde ina edilmi bin
alarn teraslarnda toplanyordu. Sankore ve
Sarahamann zengin mahallelerinde olduu
gibi, yoksul kulbelerinin ounlukla olduu
Raguidide de camilerin minarelerine trmanan

-1 9 5 -
 Ju le s Verne

din adamlar, bu gksel canavara en kt bed

dualarn gnderiyorlard. Yine de tfek mer
mileri kadar zararl deillerdi.
Nijerin dirseinde kurulmu olan Kabara
limanna kadar btn kayklar harekete ge
miti. Hi kuku yok ki Albatros yere inseydi,
parampara edilecekti.
Birka kilometre boyunca kendisiyle yara
rak elik eden grltc leylek ve keklik sr
lerini geride brakan Albatros hzla yoluna de
vam etti.
Akam olduunda, bu verimli topraklan
kat eden fil ve manda srlerinin brtleri
havaya kant.
Yirmi drt saat iinde, Nijerin oluturduu
engelde, O meridyeniyle 2. meridyen arasn
da kalan blgenin tamam geilmiti.
Gerekten eer bir corafyacnn elinde
byle bir ara olsayd, bu lkenin topografk
haritasn karmak, tepelerin rakmlann l
mek, nehirleri ve kollarn saptamak, ehirlerin
ve kylerin yerlerini belirlemek ne kadar kolay
olacakt! Orta Afrika haritalannda soluk renkli
boluklarn, nokta nokta izgilerin, haritacla
rn umudunu kran anlalmaz tanmlamalann
yeri olmayacakt!

-1 9 6 -
 Fatih Robur

11 Temmuz sabah, Albatros Sudan ve ayn

ad tayan krfez arasna skm bulunan
Kuzey Gine Daglann at. Ufukta Dahomey
krallnn Kong Tepeleri glkle seilebili-
yordu.
Tombuktudan aynldklarndan beri, Uncle
Prudent ve Phil Evans srekli olarak kuzeyden
gneye doru ilerlediklerini saptamlard ve
eer Albatros bu rotada devam ederse, alt de
rece sonra ekinoks hattna ulam olacaklard.
Acaba Albatros yine kara paralarndan uzakla
arak, Akdenizi, Beringi, Kuzey Denizini, Ha
zar Denizini deil, bu sefer de Atlantik Okya-
nusunu mu amaya kalkacakt?
Bu dnce, kama anslarn bsbtn yi
tirecek olan iki baloncuyu huzursuz etmiti.
Bununla birlikte Albatros Afrika topraklar
n terk etmekte kararszm gibi ar ar ilerli
yordu. Yoksa mhendis geri dnmeyi mi d
nyordu? Hayr! Ama dikkatini u an geil
mekte olan lkenin zerinde younlatrmt.
Bilindii gibi -Roburn de bildii gibi
Dahomey Bat Afrika kylarnn en gl kral
lklarndan biriydi. Komusu Aanti krall ile
kolaylkla baa kacak durumdayd, yine de
kuzeyden gneye uzunluunun yz yirmi fer

-1 9 7 -
 Ju le s Vem e

sah, doudan batya geniliinin altm fersah

olduu gz nne'alnrsa, pek de byk bir
lke saylmazd, ancak bamsz Ardrah ve Vi
dal topraklarn kendininkilere kattndan
beri nfusu yedi sekiz yz bine ulamt.
Dahomey krall byk olmasa da sk sk
kendinden sz ettirmeyi biliyordu. Her yl d
zenlenen enliklerdeki acmasz sahneler, len
kraln yerine geen yeni kraln onuruna verilen
davetlerde kurban edilen insanlar bu lkenin
nnn giderek artmasn salyordu. Hatta
yabanc devletlerin bykelileri ya da st d
zey yetkilileri kral ziyarete geldiklerinde, mi
safirin erefine bir dzine kesik ba sunulmas
bir nezaket kural olarak kabul ediliyordu
-balan kesme ilemini, cellatlk grevini baa
ryla yerine getiren adalet bakan minghan
stleniyordu.
Albatros, Dahomey snnn getii srada,
hkmdar Bahedu yeni lmt, halk yeni
kraln ta giyme trenine hazrlanyordu, by-
lece btn lkede Roburn de gznden ka
mayan bir hareketlilik yaanyordu.
Gerekten de Dahomeyliler taradan tren
alanna doru uzun kuyruklar halinde akn
ediyorlard. Yksek imenlerle kapl geni ova

-1 9 8 -
 Fatih R obur

larn, usuz bucaksz manyoka tarlalarnn,

palmiyeler, mimozalar, hindistancevizi, hintki-
raz ve portakal aalarndan oluan gz alc
ormanlarn arasnda olduka bakml yollar
uzanyordu, ieklerin kokusu Albatrosa kadar
yaylrken, binlerce papaan ve kardinalkuu
bu yeilliin zerinde uuuyordu.
Kpeteye yaslanm bir halde dncelere
dalm olan mhendis, ara sra Tom Turner ile
birka szc gemeyen fikir alverilerinde
bulunuyordu.
ounlukla aalarn geit vermeyen tepe
lerinin zerinde bulunan Albatros bu hareketli
kitlelerin dikkatini ekecee benzemiyordu.
Hi kukusuz hafif bulutlarn arasnda, olduk
a yksek bir konumda seyretmesinin de bu
fark edilmezlikte pay vard.
Sabah on bire doru, surlar, on iki mil bo
yunca uzanan hendekleri, geni ve dzenli
caddeleri, kuzey taraf bakann sarayna ayrl
m byk meydanyla bakent belirdi. Bu ge
ni binalar topluluunun stnde kurbanlarn
hcresine hi de uzak olmayan geni bir teras
vard. enlik gnlerinde, sorgun dalndan ya
plm sepetlere balanan mahkumlar bu teras
tan sarktlarak kalabaln iine atlyorlard ve

-1 9 9 -
 Ju le s Verne

bu zavalllarn nasl bir kudurganlkla para

para edildiklerini zihinlerde canlandrmak
hi de kolay deildi.
Kraln sarayn blen avlularn dier tara
fnda, kraliyet ordusunun bir blmn olu
turan ve yreklilikte erkeklerden hi de aa
kalmayan drt bin kadar kadn sava vard.
Ayn isimle anlan rmakta Amazonlarn
varl tartlabilirse de, Dahomeyde kadn sa
valarn bulunduuna kimsenin phesi ola
mazd. Bazlar balarna mavi ya da krmz
earp takm, mavi gmlek ve mavi izgili be
yaz don giymi, kemerlerine fieklik balam
lard, ar tfekler ve ksa ulu hanerlerle do
nanm olan fil avclar, balarn, demir bir ha
lkaya balanm olan iki antilop boynuzu ile
sslyorlard, yans krmz yans mavi tunik
giymi olan topular, eski dkme toplannn
yannda karabina tfeklerini tayorlard, mavi
tunikli ve beyaz klotlu gen kzlar taburu. Di
ana kadar saf ve temiz bakirelerden oluuyor
du, yanlannda ok ve yaylan bulunuyordu.
Dahomey ordusunun geil resmine Ama
zonlarn yan sra donlan ve bellerinde d
mlenen pamuklu gmlekleriyle, be alt bin
erkek asker de katlyordu.

- 200 -
 Fatih Robur

O gn Abomey tamamen boaltlmt.

Kral, saray erkan, erkek ve kadnlardan oluan
ordular halk ile bakenti terk ederek birka mil
tede, gz alc ormanlarla evrilmi bir ovada
toplanmt.
Yeni kraln ta giyecei bu ovada, son bas
knlar srasnda ele geirilen binlerce tutsak
kraln erefine kurban edilecekti.
Saat ikiye doru ovann zerinde bulunan
Albatros, kendini Dahomeylilerden gizleyen
kk bir bulut kmesine doru alald.
Vidahtan, Kerapaydan, Ardrahtan, Tom-
boriden ve en uzaktaki kyler de dahil olmak
zere lkenin drt bir yanndan gelmi olan
altm bin kii ovadaki yerini almu.
Bu-Nadi adndaki yeni kral, yirmi be ya
larnda, gl kuvvetli bir adamd, geni dall
bir grup aacn glgesindeki bir tepeciin ze
rine yerlemiti. nnde yeni saray erkan, or
dular ve halk toplanm bulunuyordu.
Tepeciin yamacnda, bouk bir ses veren
fldileri, maral derisinden tamburlar, asma
kabaklan, gitarlan, demir bir dille vurduklar
kk anlan ve sert dd btn enstr-
manlan bastran bambu fltleriyle elli kadar
mzisyen konser veriyorlard. Tfekler ve sar

- 201 -
 Ju le s Verne

slan kundaklaryla kadn topular ezme riski

barndran toplar hi durmadan patlyordu.
Btn bunlarn yan sra gk grltlerini bile
bastracak iddette bir insan uultusu gky
zne ykseliyordu.
Ovann bir kesinde, lmnn hkm
darlk yetkilerini etkileyemeyecegi eski krala,
br dnyada elik edecek olan tutuklular, as
kerlerin gzetiminde bekliyorlard. Bahadu ba
bas Ghozonun cenaze treninde onun yanna
bin kii gndermiti. Bu-Nadinin de ondan
aa kalmas beklenemezdi, ilahi bir hkm
darn ge ykselii srasnda, yalnzca melek
leri deil, gkyznn tm konuklarn bir
araya getirmek iin ok sayda haberci gerek
miyor muydu?
Bir saat sren nutuklar, martavallar ve bo
konumalar sklkla engilerin ve vahi ekici
likleriyle ilgi toplayan amazonlann danslaryla
kesilmiti.
Dahomeyin kanl trenlerini iyi tanyan
Robur, kym saatinin yaklatn sezinleyerek
erkek, kadn ve ocuk tutsaklardan gzn
ayrmyordu.
Tepenin yamacnda duran minghan, arl
kesme ileminin daha gvenli olmasn sag-

- 202 -
 Fatih R obur

layan ve zerinde madeni bir kuun yer ald

eri azl klcn sallyordu.
Bu kez yalnz deildi. Bu ii tek bana hal
ledemezdi. Etrafnda, bir darbede kafay uu
rabilecek nitelikle yz kadar cellat vard.
Bu arada Albatros, pervanelerini yavalata
rak eik bir ayla yava yava yaklayordu.
Yere yz metre kala, hzla bulutlarn arasndan
karak, aadakiler tarafndan grld.
Her zamankinin aksine, bu vahi yerliler
onu krallan Bahadu'ya kranlann sunmak
iin gelen tanrsal bir varlk olarak dndler.
Merhum kraln bedenini Dahomey gkleri
nin en st katmanlarna gtrmek iin geldi
inden hi kuku duymadklar bu doast
kartal bal at iin korkun lklar atyor, ta
rif edilemez bir coku seli iinde ona tapn
yorlard.
imdiden minghann kl darbesiyle ilk
kafa umutu bile. Yzlerce tutsak srklene
rek acmasz cellatlannn nne getiriliyordu.
Tam o srada Albatrostan alan ate sonu
cu, adalet bakan yere kapakland.
Tam isabet Torn! dedi Robur.
Ph!.. Bu daha balang!" diye yantlad
ikinci kaptan.

-2 0 3 -
 Onun gibi silahlanm arkadalar da, m
hendisin ilk iaretiyle ae etmeye hazrdlar.
Bunun zerine kitlelerde aksi ynde bir ha
reketlenme gzlendi. Bu kanatl canavarn Da
homey halknn dostu deil dman olduu
nu anlamlard. Celladn yere ylmasyla or
tal intikam lklar kaplam, hemen ar
dndan da ova silah sesleriyle inlemeye bala
mt.
Bu tehditlere pabu brakmayan Albatros,
yz elli ayaa kadar alald. Robure kar ne
kadar dmanca hisler besleseler de, Uncle
Prudent ve Phil Evans byle insani bir hareke
te destek vermekten kendilerini alamamlard.
Evet! Tutsaklan kurtaralm!" diye haykr
dlar.
* Ben de yle dnyorum! diye yantlad
mhendis.
Mrettebat ve iki baloncu ellerindeki tfek
lerle yaylm atee baladklarnda tek bir mer
mi bile boa gitmemiti.
Askerler atee karlk verirken, yukardan
gelen destee anlam veremeyen tutsaklar ba
larndan kurtulmutu. Baz mermiler Albat-
rosun gvdesine saplanrken, bir top gllesi
n pervaneyi syrp gemili. Kamarasnn di-

-2 0 4 -
 Fatih Robur

bine gizlenmi olan Frycollin bile az kalsn bu

mermilerden paym alyordu.
imdi bunu hak ettiler!" diye haykrd
Tom Turner.
Ve cephanelie doru yneldi, ok geme
den elinde bir dzine dinamitle geri gelerek
onlar arkadalarna datt. Roburn iaretiy
le aa frlatlan dinamitler yere arptklarnda
adeta havantopu mermisinin etkisini yaratm
lard.
Byle sert bir mdahaleye maruz kalan
kral, saray erkan, ordu ve halk byk bir boz
guna uramt! Her biri kendini bir aacn al
tna atyor, kimse kaan tutsaklarn pelerin
den gitmeyi dnmyordu.
Bylece Dahomeyin yeni kralnn onuruna
dzenlenen enliklere Albafrosun glgesi d
m, Uncle Prudent ve Phil Evans havagemisi-
nin gcn ve insanla ne gibi hizmetlerde
bulunabileceini bir kez daha anlamlard.
Bir sre sonra yeniden her zamanki yk
sekliine kan Albatros Vidah geride brakr
ken, gneybat rzgarnn etkisiyle, kocaman
dalgalann dvd bu vahi ky gzden kay
bolmaya balamt.
Ve imdi Atlantikin zerindeydiler.

- 205 -
 13

UNCLE PRUDENT VE PHL

EVANS DENZ TUTMASINA
M ARUZ KALM ADAN OKYANUSU
AIYO RLAR

E v e , Atlantik! ki baloncunun korktuktan

balarna gelmiti. Roburn bu byk okya
nusun zerinde yolculuk etmekten en ufak bir
kayg duymad belli oluyordu. Onun ve
adamlannn bu tr seyahatlere alk olduklan
anlalyordu. imdiden huzur iinde odalarna
ekilmilerdi. Kafalannda uykularn blen bir
karabasana dnecek en kk bir tasa yok
tu.
Albatros nereye gidiyordu? Mhendisin sy
ledii gibi dnya turuyla yetinmeyecek miydi?
Yine de bu yolculuun bir yerlerde sona erme
si gerekiyordu. Roburn yaamn havagemi-
sinde srdrdn kabul etmek mmkn
deildi. Makinelerin almas iin gerekli
maddeler bir yana, erzak takviyesini gerekle-
 Fatih Robur

tirmek iin yeryznn bilinmeyen bir blge

sinde gvenli bir mola yerine ihtiyac yok muy
du? Dnya sakinleriyle btn ilikilerini bitir
mi olsa bile, dnya topraklaryla alveriini
kesmi olmas dnlemezdi!
Peki ama bu snak neredeydi? Mhendis
bu blgeyi seerken nelere dikkat etmiti? efi
olduu bir koloni mi onu bekliyordu yoksa?
Orada yeni bir alma grubu oluturmu ola
bilir miydi? Ve her eyden nce sorulmas ge
reken, farkl kkenlerden gelen bu insanlar
ona neden ba eiyorlard? Hazrlklar bir sr
gibi saklanan bu pahal arac retmek iin ge
rekli kaynaklan nereden bulmutu? Yolculuk
srasnda byk harcamalar yaplmad do
ruydu, mutlu olduklar yzlerinden anlalan
bu insanlarn yaants bir aileninkini andr
yordu. Ama yine de bu Robur kimin nesiydi?
Nereden geliyordu? Gemiinde neler gizliydi?
Hi kukusuz ki bunca karmak problemin
kayna olan Robur gerekli aklamalar yap
maya yanamayacakt.
zlmesi mmkn grnmeyen bu soru
lar yumann karsnda, iki baloncunun fke
sinin giderek artmasna amamak gerekiyor.
Sonu belirsiz bir maceraya atlarak, bilinmeyen

-2 0 7 -
 Ju le s Verne

bir hava yolculuuna srklenmi olmalar,

Weldon Ensiilsnn bakan ve sekreterinin
ar saldrgan davranlar gstermeleri iin ye
terli deil miydi?
11 Temmuz gecesinden itibaren Albatros
Atlantikin zerinde seyrediyordu. Ertesi sabah
gne, ggn ve denizin i ie getigi dairesel
bir hattn zerine dodu. Gr alan olduka
geni olmasna ramen, kk bir kara para
sna dahi rastlanmyordu. Afrika, kuzey ufkun
da gzden kaybolmutu.
Frycollin her trl tehlikeyi gze alp ka
marasndan karak, aada uzanan usuz bu
caksz denizi grdnde, btn bedeni derin
bir rpertiyle sarslmt. Aada szc bu
durumu ifade etmek iin yeterli deildi, evre
de demek daha uygun decekti, nk bu
ykseklikteki bir gzlemciye gre derinlik her
yan kaplyor ve srekli bir ekilde geri ekilen
ufku yakalamak hibir zaman mmkn olmu
yordu.
Frycollinin fiziksel olarak aklayamad
bu durum, manevi adan byk skntlar ya
amasna neden oluyordu. Baz yrekli insanla
rn bile, kimi zaman kendilerini kurtaramadk
lar bu duygu, onda "ykseklik korkusu" yarat

-2 0 8 -
 Fatih Robur

mak iin yeterli oluyordu. Ne olursa olsun,

zenci bu kez tedbirli davranarak yaknmaya
kalkmad. Gzlerini kapatarak, uzun bir sre
kmay dnmedii odasna el yordamyla
girdi.
Gerekten de yeryz denizlerinin kaplad
yz yetmi drt milyon elli yedi bin do
kuz yz on iki kilometrekarelik' alann drtte
birinden fazlas Atlantik Okyanusuna aitti. Bu
na ragmen mhendis aceleci davranmyor, per
vanelerin tam kapasite almas iin gerekli
emirleri vermiyordu. Zaten Albatros'un Avrupa
zerindeki gibi saatte iki yz kilometrelik bir
hzla yol almas mmkn grnmyordu. G
neybatdan gelen hava akmlannn etkili oldu
u bu blgede rzgar ters ynden esiyor, he
nz dk iddetli olmasna ragmen, havage-
misinin hzla ilerlemesine izin vermiyordu.
Meteoroloji uzmanlarnn birok gzleme
dayanan son almalanna gre tropikleraras
blgede alize rzgarlar, kimi zaman Sahraya,
kimi zaman Meksika Krfezine doru esiyor
lard. Sakin blgelerin dnda, scak mevsim
boyunca kah batdan Afrika'ya doru, kah do
udan Yeni Dnyaya doru esiyorlard.
Bu koullarda Albatros pervanelerini btn
1 Karalarn yzlm 136.051 371 kilometrekaredir (J.V )

- 209 -
 Ju le s Verne

gcyle altrarak, ters ynde esen rzgara

kar koymaya kalkmyor, en sratli transat
lantikleri geride baksa da, orta hzla ilerleme
yi srdryordu.
13 Temmuz gn havagemisi ekinoks hat
tn geti -b u durum btn mrettebata bildi
rilmiti.
Bylece Uncle Prudent ve Phil Evans kuzey
yarmkreyi terk ederek, gney yarmkreye
getiklerini anlamlard. Bu gei sava ve tica
ret gemilerinde olduu gibi birtakm merasim
lere neden olmamt.
Yalnzca-Eranois Tapage, Frycollinin boy
nuna bir miktar su dkmekle yetinmi, ancak
bu vaftiz trenine birka bardak cinin elik et
mesiyle, zenci bu gvenilmez mekanik kuun
srtnda olmasa, ekinoks hattn defalarca ge
meye hazr olduunu belirtmiti.
15 Temmuz sabah. Albatros, Ascension ve
Sainte-Hdene adalarnn arasndan szlyor
du -yine de yksek topraklar birka saat bo
yunca ufukta grnen bu ikinci adaya daha ya
knd.
Kukusuz ki Napolyonun lngilizlere esir
dt dnemde mhendis Roburnkine
benzer bir ara olsayd, Hudson Lowe btn

- 210 -
 Fatih R obur

onur krc nlemlerine ragmen, nl tutsa

nn hava yoluyla katna tank olacakt.
16 ve 17 Temmuz akamlan gn batarken,
alacakaranln iinde birtakm pnltlarn g
rlmesiyle gelien ilgin bir olay yaand. Daha
yksek enlem derecelerinde bulunulsayd, bu
nun kuzey kzll olduu sylenebilirdi. G
ne, bat srasnda, ilerinden bazlar canl
yeil renkte olan ok renkli nlar gnderiyor
du.
Yoksa yeryznn zerinden geen kozmik
bir toz bulutu gnn son klarn m yanst
yordu? Baz aratrmaclar bu garip durumu bu
ekilde aklyorlard. Ancak bunu savunan bi-
limadamlan eer Albatros'un gvertesinde olsa
lard, bu tezlerinden vazgemek zorunda kala
caklard.
Gzlemler yaplm, kk piroksen kris
tallerinin ve ate kusan dalarn frlatt man
yetik demir paracklannm havada asl durdu
u saptanmt. O gnden beri, volkanlarn
pskrtt kristal paracklannm oluturdu
u bulutlarn bu olay gerekletirdiinden
phe duyulmuyordu.
Seyahatin bu blmnde yolcular daha bir
ok yeni olayla karlaacakt. ou kez bulut-
 Ju tes Verne

larin gkyzn benzeri grlmemi gri bir

renge boyadna iank olunmutu, bu buu
perdesi aldnda, yzeyi, zerine katlam
kk pullar serpilmi gz kamatrc beyaz
kvrmlardan oluan tepecikler halinde gr
nyordu -b u enlem derecesinde byle bir du
rum ancak doluya benzer bir oluumla akla-
nabilirdi.
17sini 18ine balayan gece, havagemisi,
dolunay ile daha denize dmeden buharlap
kaybolan bir yamur ann arasndayken, ye
ilimsi san renkte bir gkkua belirmiti.
Gkyzndeki olaylara baklarak yaknda
havann deiecei sylenebilir miydi? Belki
de. Ne olursa olsun, Afrika kylarndan beri
esmeye devam eden gneybat rzgar ekvator
geildiinde artk dinmeye balamt, scaklk
hissedilir derecede artmt. Robur biraz serin
lemek iin ykseldi. Gitgide katlanlmaz hale
gelen gnein dik nlanndan korunmak gere
kiyordu.
Hava akmlarndaki bu deiiklik ekinoks
blgelerinin tesinde farkl iklim koullaryla
karlalacann gstergesiydi. Zaten, gney
yarmkrenin temmuz aynda, kuzey yarmk
renin ocak ayndakine benzer bir souun et

- 212 -
 Fatih R obur

kili olaca gzden karlmamalyd. Albatros

daha gneye inerse, ksa bir sre sonra havann
soumas kanlmazd.
Denizcilerin syledii gibi, deniz bu izleni
mi veriyordu." 18 Temmuz gn, olak d
nencesinin tesinde, su yzndeki bir gemiyi
byk bir dehete srkleyecek bir olay yaan
d.
Saatteki hz altm kilometreye yaklaan
k saan dalgalar pe pee gelerek okyanus
yzeyine yaylyorlard. Uzun kl izgiler
oluturan bu dalgalar birbirlerini seksen ayak
lk bir aralkla takip ediyorlard. Kararmaya
balayan havayla birlikte iddetli bir yansma
Albatrosa kadar ykseldi. Bu kez bunun alev
alev yanan bir gkta olduu dnlebilirdi.
Robur daha nce hi alevden bir denizin ze
rinde umamt -alevin ss olmadndan g
n yksek katmanlanna doru kamak ge
rekmiyordu.
Ortalkta yakamoz oluturabilecek kk
balk srleri de grnmediine gre, bu olay
elektriklenmeden kaynaklanm olabilirdi.
Bu durumda, atmosferdeki elektrik gerili-
minin nemli miktarda artt sylenebilirdi.
Gerekten de o geceyi denizde geiren bir

-2 1 3 -
 Ju le s Vem e

geminin ertesi gn ancak kalntlar bulunabi

lirdi. Ama Albatros adeta ismini ald kua y-
knrcesine rzgarlar ve dalgalarla oyun oy
nuyordu. Frtna kulan gibi su yzeyinde kal
mak istemediinde bir kartal gibi ykselerek
gnee ve sakin havaya kavuabiliyordu.
O srada krkyedinci gney paraleli geil
miti. Gnler yedi sekiz saatten fazla srm
yordu. Antarktikaya yaklatka bu sre daha
da azalacakt.
leden sonra bire doru, daha elverili bir
rzgar bulmak iin, Albatros denizin yz ayak
zerine kadar alalmt.
Hava sakindi, ggn baz kesimlerinde, st
blmleri kaban k iri siyah bulutlar tamamen
yatay bir izgiyle sonlanyordu. Bu bulutlardan
uzanan kntlann u ksnlan, sv bir allk
grnts veren ve kpren sulan kendilerine
ekmek ister gibiydi.
Aniden, sular kocaman bir ampul biimin
de gge doru ykseldiler.
Bir anda, Albatros saylan yirmiye yaklaan
mrekkep siyah hortumlardan birinin burga
lar tarafndan sarmaland. Ne mutlu ki tutun
ma pervaneleri hortumun embersel hareketi
nin ters ynnde alyordu, aksi takdirde

-2 1 4 -
 Fatih R obur

pervaneler hareketsiz kalacak ve havagemisi

denize dogu srklenecekti; ancak imdi b
yk bir hzla kendi etrafnda dnmeye bala
mt.
Tehlike ok bykt ve stesinden geline-
meyebilirdi, hortum Albatrosu yle gl bir
ekilde iine ekiyordu ki, mhendis itici per
vanelerine ragmen kurtulmay baaramyordu.
Merkezka kuvvetinin etkisiyle gvertenin iki
yanna savrulan mrettebat, kpetenin direk
lerine tutunmaya alyordu.
Cesaret! diye bard Robur.
Aynca sabr da gerekiyordu.
Odalann terk eden Uncle Prudent ve Phil
Evans arka gverteye doru srklendiler.
Albatros kendi etrafnda dnerken, ayn za
manda kendi ekseni etrafnda dnen hortum
larn, pervanelerini kskandracak hznn etki
si altnda kalyordu. Birinden kurtulduunda
dierine yakalanyor, her an parampara olma
tehlikesiyle kar karya kalyordu.
Topu hazrlayn! diye bard mhendis.
Emri duyan Tom Turner merkezka kuvve
tinin etkisinin hissedilmedigi orta gvertedeki
topa doru yneldi. Robur'n aklndan geeni
anlamt. Kamay aarak, kundaa ilitirilmi

-2 1 5 -
 Ju le s Verne

sandklan kard barut kesesini iine yerle

tirdi. Top atelenir atelenir atelenmez, hor
lumlar ve tepelerinde bir tavanmasna ta
dklar bulutlar yok olup gitti.
Havadaki sarsnt bu doa olayn durdur
mak iin yeterli olmutu, ve iri bulutlar ya
mura dnerek ufukta dikey izgiler olutur
dular, sanki usuz bucaksz sv bir ag gerilmi
ti denizden gge doru.
Sonunda serbest kalan Albatros hzla birka
yz metre ykseldi.
Arata hasar var m? diye sordu mhen
dis.
Hayr, diye yantlad Tom Turner, ama
bu frdnd oyununa yeniden balamamak la
zm!
Gerekten de on dakika boyunca Albatros
byk bir tehlike yaamt, eer yeterince g
l olmasa, hortumun burgalar arasnda yok
olup gidecekti.
Atlantik yolculuu boyunca, tekdzelii
bozacak bir olayla karlalmadka, saatler
gemek bilmiyordu. Ayrca gndzler giderek
ksalmaya balarken, souk insann iine ili
yordu. Uncle Prudent ve Phil Evans Roburle
fazla gremiyorlard. Mhendis odasna ka

- 216 -
 Fatih R obur

panm, izlenecek yolu belirlemeye alyor,

geilen yollar kaydediyor, barometre ve ter
mometrenin gsterdii deerleri not ediyor,
yolculuk srasnda gelien ilgin olaylar seyir
defterine yazyordu.
ki baloncuya gelince, kaponlarn bala
rna geirmi gney ufkunda herhangi bir kara
paras grmeyi mit ediyorlard.
te yandan, Frycollin, Uncle Prudentn di
rektifi zerine abann azn aramaya ba
lamt. Ancak, bu Gaskonyal'nn szlerine na
sl inanlabilirdi ki? Robur kimi zaman Arjantin
Cumhuriyeti'nin eski bir bakan ya da Birleik
Devletlerin eski bakan oluyor, kimi zaman
grevden alnm bir Ispanyol generaline ya da
daha yksek bir makama ulamak iin gky
zne km Hindistan valisine dnyordu.
Bazen havagemisiyle dzenledii basknlar sa
yesinde milyoner olmu bir hava korsan, ba
zen de aracn yaptnrken borca girmi ve pa
rasn kartmak iin hava yolculuklan dzen
leyen bir giriimci oluyordu. Bir yerlerde mola
verip vermeyecei sorusuna gelince, verdii ya
nt hep aynyd. Hayr! Mhendisin niyeti Aya
gitmek ve eer beenirse oraya yerlemekti.
Hey! Fry!.. Sevgili dostum!.. Yukarda ne-

-2 1 7 -
 Ju le s Verne

ler olup bittiini renmek istemez misin?

Oraya gitmeyeceim!.. Bunu kabul etmiyo
rum!.. diye yantlad ahmak, btn bu marta
vallar ciddiye alarak.
Ama neden Fry, neden? Seni gen ve gzel
bir Ayl ile evlendireceiz!.. Orada bir zenci ha
nedan kurabilirsin!
Frycollin bu yantlan efendisine ilettiinde,
Uncle Prudent Robur hakknda en ufak bir bil
gi dahi edinemeyecegini anlamt. Geriye inti
kam hayalleri kurmaktan baka bir ey kalm
yordu.
Phil," dedi bir gn meslektana, grnen
o ki artk kama ansmz hi kalmad."
Hem de hi Uncle Prudent."
Tamam! Ama yine de bir insann dierinin
buyruu altnda olmas kabul edilemez ve ge
rekirse yaam pahasna...
Bunu daha nceden dnmeliydik," diye
yantlad Phil Evans, tm soukkanllna rag
men fkesini gizleyemeyerek. Evet! Artk ka
rar vermek gerekir!.. Albatros nereye gidiyor?..
te u an Atlantiki eik bir ayla geiyor ve
bu dorultuda devam ederse, bir sre sonra
Patagonya sahillerine, ardndan Tierra del Fu-
ego kylarna ulaacak... Ya sonra?.. Pasifike

-2 1 8 -
 Fatih Robur

doru mu ilerleyecek, yoksa gney kutbuna

doru mu yol alacak? Bu Robur ile her ey
mmkn!.. O zaman her ey mahvolur!.. De
mek ki bize meru mdafa hakk douyor, ve
canmzdan olacaksak..."
Bunun, cmz alp iindeki her eyle
birlikte havagemisini ortadan kaldrmadan n
ce gereklememesini dilerim!
Hibir ey yapamamann ilerinde biriktir
dii fke iki baloncunun lgnca kararlar ver
mesine yol ayordu. Evet! Mucidi ve esraren
giz buluunu yok etmeleri gerekiyordu! Hava
clk alannda byk bir ilerlemeye yol aaca
tartma gtrmeyen bu olaanst aracn bir
ka aylk bir yaam olacakt topu topu.
Peki ama, akllarndan hi kmayan bu
projeyi nasl gerekletireceklerdi? Cephane
likteki patlayclardan birini kullanmaya kalk
salar, oraya nasl ulaacaklard?
Ne mutlu ki Frycollin'in olan bitenden ha
beri yoktu. Albatrosun havada infilak edecei
ni rense hi duraksamadan efendisini ihbar
ederdi.
23 Temmuz gn, Macellan Bogaznn giri
indeki Vierges Burnu gneybat ufkunda be
lirmiti. Yln bu aynda, ellidrdnc paralelin

-2 1 9 -
 Ju le s Vem e

tesinde, geceler yaklak on sekiz saat sr

yor, s ortalamas sfrn altnda alt derece ci
varnda oluyordu.
Albatros, daha gneye inmeden sanki Pasifi
ke gemek istercesine boazn kvrmlarn iz
leyerek ilerliyordu. Lomas Krfezini atktan
sonra, Gregory Tepesini kuzeyine, Brecknocks
Tepelerini batsna alarak Puma Arenasa vard,
kilise an vargcyle alan bu kk ili k
yn geride braktktan birka saat sonra eski
bir yerleim merkezi olan Port-Faminee ulat.
Sada solda ate yakan Patagonyallarn
boylan sylendii kadar uzun olsa bile, bu
ykseklikten havagemisinin yolculan iin birer
cceden farksz grnyorlard.
Ancak bu ksa gney gnlerinde etraftaki
manzara harikayd! Sarp dalar, eteklerindeki
sk ormanlarla zirvelerindeki karlan hi erime
yen sivri tepeler, i denizler, bu takmadann
ada ve yanmadalan arasnda olumu krfez
ler, Clarence, Dawson, Desolacin topraklan,
kanallar, geitler, burunlar ve kntlar ok
karmak olsa da benzersiz bir grnt olutu
ruyorlard. Forward Burnundan, Yeni Dnya-
nn en u noktas olan Flom Bumuna dek
uzanan bu blgeler imdiden kaln bir buz ta

- 220 -
 Fatih Robur

bakasyla kaplyd.
Bu arada, Por-Faminee kadar indikten
sonra, Albatros'un gneye doru yol alaca an
lalmt. Brunswik Yanmadasnn Tam Tepe
si ile Graves Tepesi arasndan getikten sonra,
deniz seviyesinden iki bin metre ykseklikle,
tepesi buzlarla kapl ve Macellan Bogazna h
kim, koca Sarmiento Dagna doru yneldi.
Buras yenli Fueglerin yaad Tierra del
Fuegoydu.
Buraya bundan alt ay nce, yani gnlerin
on be on alt saat srd yaz ortasnda gelin-
seydi bu bereketli topraklan seyretmeye do
yum olmayacakt! zellikle gney blgesinde,
binlerce hayvan beslemeye yetecek vadiler ve
otlaklar, kaynlann, servilerin, dibudaklarn,
aa grnml egreltiotlannn, grgenlerin
serpildigi balta girmemi ormanlar, devekuu,
vikunya, penguen ve yzlerce uucu hayvann
gezindii ovalar, bu muhteem tablonun bile
enlerini oluturuyorlard. Albatros'un elektrik
fenerlerini yakt u anda bile kazlar, rdekler,
perde ayakllardan oluan bir grup ku gver
teye doru szlyorlard - saylar Franois
Tapagen kilerini yz kere doldurmaya yete
cek kadard.

- 221 -
 Bylece, bu av hayvannn tadn bozan ya
l deri tabakasn ayrarak onu lezzetli bir ekil
de hazrlamay bilen Franois Tapage ve onla
rn tylerini yolmay stlenen Frycollin iin
fazladan i kmt.
Ayn gn leden sonra e doru gne
batmak zereyken, kenarlar sk ormanlarla
evrelenmi geni bir gl grnd. Tamamyla
buz tutmu gln zerinde kar ayaklklarn
giymi birka yerli kayyordu.
Albatrosun grnts karsnda byk bir
korkuya kaplan Fuegler drt bir yana katlar,
kaamayacaklarn anlaynca da, tpk hayvanlar
gibi yere kapanarak saklanmaya altlar.
Albatros Beagle Kanaln, Yunancadan ge
len, ismi bu uzak blgenin dier sert isimleri
arasnda biraz srtan Navarin Adasn, Pasi
fikin snrndaki sularla ykanan Wollaston
Adasn geerek gneye doru ilerlemeye de
vam etti. Nihayet Dahomey sahillerinden beri
yedi bin be yz kilometrelik yolu kat etmi bir
halde, Macellan Takmadalannn en u ada
cklarn geride brakarak, kylarn bitmek t
kenmek bilmeyen dalgalarn dvd rkt
c Horn Bumuna ulat.

- 222 -
 14

ALBATROS BELK DE HBR

ZAM AN BAAR ILAM A YACAK
OLANI BAARIYOR

E rtesi gne gelinmiti, gnlerden 24

Temmuzdu. Gney yarmkrenin 24 Tem-
muzu, kuzey yarmkrenin 24 Ocakyd. Da
has, Avrupann kuzeyinde lskoyann Edin
burgh keminden geen ellialnc paralel de
geride braklmt.
Termometre srekli bir ekilde sfrn alt
n gsteriyordu. Havagemisinin kklerini
stmak iin stclar altrmak gerekmiti.
Gney knn 21 Haziran gndnmn-
den beri gnler uzamaya balasa bile, gney
kutbuna doru inen Albatros iin gnler iyice
ksalyordu.
Dolaysyla, Gney Pasifikin Antarktika s
nrlarna yakn olan bu blgesinde srekli bir
karanln ve iliklere ileyen bir souun h
km srd sylenebilirdi. Bu duruma kat-

-2 2 3 -
lanmak iin, Kskimo ya da Fueg modasna uy
mak gerekiyordu. Bylece gemide bol miktar
da bulunan bu tr giysilerle sarmalanan iki
baloncu gvertede kalarak projelerini gerek
letirmek iin uygun n bekliyorlard. Ro-
bur pek sk grmyorlard zaten. Tombuk-
tudaki karlkl tehditlerden sonra birbirle-
riyle konumuyorlard.
Frycolline gelince, kendine yardm etmesi
kouluyla onu byk bir misafirperverlikle
arlayan Franois Tapagen mutfandan hi
kmyordu. Yardmclk teklifini seve seve ka
bul eden zenci efendisinden izin alarak bu fr
sat karmamt. Bylece danda olup biteni
hi grmeyeceini ve tehlikelerden uzak dura
can dnyordu. Yalnzca koca gbegi ve
d grnyle deil, az rastlanan budalal
yla da tpk bir devekuuna benzemiyor
muydu?
Albatros u an nereye doru gidiyordu? K
n ortasnda gney denizlerinin ya da kutbun
zerinde szlebilecegi kabul edilebilir miy
di? Pillerin yapsndaki kimyasal maddelerin
diren gsterebilecei kabul edilse bile, bu
dondurucu kutup souu mrettebat iin
korkun bir lm hazrlayabilirdi. Robur bu

-2 2 4 -
 Fatih Robur

ie scak bir mevsimde girise, kimsenin sy

leyecei bir ey olamazd, ama Antarktika k
nn sonsuz karanlnda kutba ulamay yal
nzca bir deli dnebilirdi!
Birleik Devletler deil, ama hl Amerika
olan bu Yeni Dnya ktasnn u noktalarna
doru yolculuk etmekte olan Weldon Enstit
s bakan ve sekreteri son durumu byle de
erlendiriyorlard.
Evet! Aklna koyduunu yapmaktan hi
ekinmeyen bu Robur imdi neye karar ver
miti? Albatrosu havaya uurarak bu yolculu
a bir son vermenin zaman gelmemi miydi?
24 Temmuz gn, mhendisin sk sk
ikinci kaptanyla grtne tank olunmu
tu. Ykseklii deil, ama atmosferde meydana
gelen deiiklikleri anlamak iin birok kez
barometreyi incelemilerdi. Kukusuz ki gz
nnde bulundurulmas gereken baz belirti
ler vard.
Ayrca Roburn insani gereksinim madde
lerini olduu kadar, makinelerin almasnda
kullanlan madde ve gereleri de kapsayan bir
saym yaptrd Uncle Prudentn gznden
kamamt.
Btn bu hazrlklar, geri dnn haber-

-2 2 5 -
 Ju le s Verne

cisi gibi grnyorlard.

Geri dn!.. diyordu Phil Evans, Ama
nereye?
Roburn gereksinimlerini karlayabile
cei bir yere, diye yantlad Uncle Prudent.
eflerine layk ip kaknlarndan oluan
bilinmeyen bir Pasifik adas olmal bu.
Bence de yle, Phil Evans. Sanrm batya
dnmeyi dnyor ve bu hzla devam eder
se, ksa zamanda amacna ulam olacak.
Ancak oraya varrsa projelerimizi uygula
ma olanamz kalmayacak.
Oraya varamayacak Phil Evans!
iki baloncu ksmen de olsa mhendisin
planlann kestirebilmilerdi. Gn boyunca
Antarktika denizinin snrna kadar ilerledik
ten sonra kesin dn yapacakt. Hom Bur-
nuna, kadar btn blgeler buzullarla kap
lanm olduuna gre, buzdaglan ve buz tar
lalar Pasifikin alak blgelerini istila etmi ol
malyd. Oluan bankizler en gl gemilere,
en yrekli denizcilere dahi geit vermeyecek
ti.
Kukusuz ki Albatros kanatlarn hzla ar
parak okyanusta kmelenen buzdaglann ve
gney kutbu zerinde ykselen dalar aabi-

-2 2 6 -
 Fatih Robur

leceki. Ancak kuup gecesinin eksi altm de

receye ulaan souu gz nne alnrsa, bu
na cesaret edecei sylenebilir miydi? Hi
phe yok ki hayr!
Bylece gneye doru yz kilometre daha
yol alan Albatros, Pasifikteki bilinmeyen bir
adaya gidebilmek iin batya yneldi.
Aada Amerika ve Asya topraklarnn
arasnda yer alan sv dzlk uzanyordu. O
srada deniz, st denizi olarak anlmasn
salayan benzersiz bir renge brnmt. G
nein solgun klarnn etkilerini hissettire-
medigi bu yar karanlkta, okyanus yzeyi st
beyazna dnyor, sanki kvrmlar bu yk
seklikten belli olmayan bir kar tarlasn and
ryordu. Denizin bu blm souktan katla
arak, usuz bucaksz bir buz tarlasna dn
mt.
Bu olayn saysz kl parack ve fosforlu
cisimcikten kaynakland biliniyordu. Yine
de rengarenk yanslanan bu ynn Hint Ok-
yanusunun dnda grlmesi artcyd.
Gnn ilk saatlerinde, ykseklerde gezi
nen barometre gstergesi birdenbire aaya
dt. Bir gemiyi olduka zor durumda bra
kabilecek zellikteki bu belirtiler, havagemisi-

-2 2 7 -
 Ju le s Verne

nin dikkate alaca veriler deildi. Bununla

birlikle, ksa bir sre nce Pasifik sularnda
iddetli bir frtnann patlam olduu ne s
rlebilirdi.
leden sonra bire doru, Tom Turner
mhendise yaklaarak unlar syledi:
stat Robur, ufuktaki u siyah noktay
gryor musunuz?.. urada... tam kuzeyimiz
de!.. Bir kayalk olabilir mi?
Hayr Torn, bu blgede hi kara paras
yok."
O zaman bu bir gemi ya da en azndan bir
tekne olabilir.
n gverteye ynelen Uncle Prudent ve
Phil Evans, Tom Turnern iaret ettii nokta
ya baktlar.
Robur drbnn getirterek, sz edilen
noktay dikkatle inceledi.
Bu bir tekne, dedi ve zerinde insanlar
var.
Kaza m atlatmlar? diye haykrd Torn.
Evet! Gemilerini terk etmek zorunda kal
mlar, diye yantlad Robur, karann nerede
olduunu kestiremeyen bu zavalllar alk ve
susuzluktan lmek zereler! Tamam o zaman!
Kimse Albatros'un onlarn yardmna koma-

-2 2 8 -
 Fatih Robur

dgn syleyemeyecek!
Makinist ve iki yardmcsna gnderilen
emir zerine Albatros yavaa alalmaya bala
d. Deniz yzeyine yz metre kala tutunma
pervanelerini durdurarak, itici pervaneleriyle
kuzeye dgru ilerledi.
Gerekten de aada, yelkeni direi ze
rinde salnan bir tekne vard, rzgarn kesil
mesi halinde ilerlemesi olanakszd. Kimsenin
krek ekecek gc yoktu.
Teknede, eer lmemilerse, yorgunluktan
bitap dm hareketsiz be adam yatyordu.
Tam stlerine gelen Albatros yavaa alal
d.
Teknenin arkasnda hangi gemiye ait oldu
unu gsteren bir yaz vard, bu Nantestan
yola kan Fransz gemisi Jeannetteti.
Heyy! diye bard Tom Turner.
Tekne havagemisinin seksen ayak altnda
olduuna gre bu arnn duyulmas gereki
yordu, oysa yant yoktu.
Tfekle ate edin! dedi Robur.
Emir yerine getirildiinde patlama deniz
yzeyine doru yaylmt.
O zaman kaykakilerden birinin iskeleti
andran bedeni ve akn gzleriyle ayaa

-2 2 9 -
 Ju le s Verne

kalkmaya alt grld.

Albatros'u grdnde korktuunu be
eden bir el hareketiyle yzn kapad.
Korkmayn! diye bard Robur, Frans
ca, Sizi kurtarmaya geliyoruz!.. Kimsiniz?"
direkli Jeannette'in gemicileri, be
ikinci kaptanydm, diye yantlad adam. C
be gn nce... batmak zereyken... gemi
terk etmek zorunda kaldk!.. Ne suyumuz, r
yiyeceimiz var!..
Alktan kemikleri belli olan dier drt d<
nizci de solgun ve bitkin bir halde dorulara
ellerini havagemisine doru kaldrdlar.
Bir ipin ucuna balanm tatl su dolu b
kova kaya doru indirildi.
Bu zavalllar inanlmaz bir susamlkla kc
vann zerine atldklarnda ortaya dayan
maz bir grnt kmt.
Ekmek!.. Ekmek!.. diye haykrdlar.
iine yiyecekler, konserve, kahve ve b
Brandy iesi konan bir sepet hemen aagy
uzatld.
ikinci kaptan adamlarnn alklarn yat<
trnaktaki aceleciliklerine engel olmakta g<;
lk ekti.
Sonra:

-2 3 0 -
 Fatih R obur

Neredeyiz?
ili kylarnn ve Chonos Takmadala
rmn elli mil andayz, diye yantlad Ro
bur.
Teekkrler, ancak hi esmiyor ve...
Sizi ekeceiz!
Kimsiniz siz?..
Size yardm etmekten mutluluk duyan ki
iler, diye sade bir ekilde yantlad Robur.
kinci kaptan daha fazla eelenmemesi ge
reken gizli bir durumla kar karya olduu
nu anlad. Peki ama, bu uan makinenin gc
onlan ekmeye yeter miydi?
Evet! Yz ayak uzunluunda bir halata
balanan tekne, gl ara tarafndan douya
doru ekilmeye balamt.
Gece onda, kara, daha dorusu karaya
yaklaldn belli eden klar grnmt.
Jeannettein denizcileri mucize olduuna inan
dklar bu hava destei sayesinde tam zama
nnda kurtulmulard.
Chonos Adalannn geitlerine vardklarn
da, Robur halat salvermeleri iin seslendi
-halat brakrken kurtarclarna krediyor
lard- ve Albatros hzla ykselerek yoluna de
vam etti.

- 231 -
 Ju le s Verne

Kukusuz denizlerde kaybolan gemicileri

kurtarabilen bu havagemisini ciddiye almak
gerekirdi! Ne kadar mkemmel olursa olsun
hangi balon byle bir ie kalkabilirdi ki? Ve
her ne kadar Albatrosun gerekliini bile in
kar etseler de Uncle Prudent ve Phil Evans
onun baz stnlklerini kabul etmek zorun
daydlar.
Deniz hl ktyd. Belirtiler kayg veri
ciydi. Barometre gstergesi birka milimetre
daha dmt.
Ara ara kesilen rzgarn basnc Albtros'un
pervanelerinde iddetli uultular oluturuyor
du. Bu .koullar altnda bir yelkenli geminin
gabyasna iki, mizanasna bir camadan vurul
mu olmalyd bile. Her ey rzgarn kuzeyba
tdan eseceini gsteriyordu. Sorm-glass tp
endie verici bir ekilde bulanmaya balyor
du.
Sabah birde rzgar byk bir iddetle ken
dini hissettirdi. Bununla birlikte kardan es
mesine ramen, itici pervanelerini altran
havagemisi rzgara doru saatte drt be mil
hzla ilerliyordu. Bundan daha fazlas da bek
lenmemeliydi.
Bu enlem derecelerinde ok nadir grlse -

-2 3 2 -
 Fatih R obur

de, bir siklonun yaklat sylenebilirdi. At

lantikte hurracan, in denizlerinde tayfun.
Sahrada samyeli, bat kysnda tornado ola
rak anlsa da, hepsi dnerek ilerleyen bir ka
srgay anlatmak iin kullanlyordu. evre
den merkeze doru giderek artan bu ember-
sel harekete yakalanan bir gemi iin durum
tam bir felaketti, yalnzca orta noktasnda g
venli ve sakin bir alan mevcuttu.
Robur bunu biliyordu; ekim alanndan
kurtulup, daha yksek katmanlara karak
siklondan kama tedbirliligini gstereceini
de. imdiye dek hep baarmt. Ancak imdi
kaybedecek bir saati, bir dakikas bile yoktu!
Gerekten de rzgarn iddeti iyice artm
t. Tepeleri kpkl dalgalar deniz yzeyine
beyaz serpintiler samaktayd. Bu siklonun
olaanst bir hzla ulaaca kutup blgele
rinde olduka etkili olaca hi tartma gtr
mezdi.
Yukar! dedi Robur.
Yukar!" diye yantlad Tom Turner.
Havagemisi gneybatya doru eik bir
dzlemi izlercesine, olaanst bir trmanma
gcyle ykseldi.
O anda barometrenin cva kolonunda nce

-2 3 3 -
 Ju le s Verne

sekiz, sonra on iki milimetrelik bir d kay

dedildi. Sonra Alhafrosun ykselme hareketi
birdenbire durdu.
Bu duruun sebebi ne olabilirdi? Byk bir
olaslkla yukardan aaya doru yaylan id
detli bir hava akm destek noktasnn direnci
ni azaltyordu.
Bununla birlikte Robur vazgemedi. An
cak, son hzlarnda dnerek mkemmel bir
uyumla alan yetmi drt pervanesine rag
men yakaland siklondan kurtulamyordu.
Ksa sren dinginlik anlarnda ykseliyor,
sonra hava akmnn etkisiyle tpk batmakta
olan bir gemi gibi yeniden aaya doru s
rkleniyordu. Gerekten de havagemisinin fe
nerlerinin snrl bir alan aydnlatabildii ka
ranlk gecenin ortasnda, bu hava denizinde
batmak deil de, neydi bu?
Eer siklonun iddeti artmaya devam eder
se, aalar kknden sken, atlan uuran
burgalarndan birine kaplarak saman p
gibi srklenmesi iten bile deildi Albat
ros'un.
Robur ve Torn ancak iaretlerle anlaabili
yorlard. Kpeteye yapm bir halde bekle
yen Uncle Prudent ve Phil Evans bu hava faci

-2 3 4 -
 Fatih Robur

asnn havagemisini, mucidi ve buluunun

tm gizemlerini yok ederek kendilerini bu
dertten kurtarp kurtaramayacan dn
yorlard!
Ancak Albatros siklondan dikey olarak
kurtulmay baaramadna gre, yapaca tek
ey grece daha sakin olan ve manevralarn
daha rahat gerekletirebilecei merkeze ula
mak deil miydi? Evet! Ama oraya varabilme
si iin, kendini evreye doru iten bu dairesel
akmlan amas gerekiyordu. Bunun iin ye
terli mekanik gce sahip miydi?
Bir anda bulutlarn st blmnn atla
masyla buharlar bir yamur seli haline d
ntler.
Sabah ikide, on iki milimetrelik aralklarla
salnan barometre gstergesi 709a dmt
-havagemisinin deniz seviyesinden yksekli
ine bal olarak, gsterge dnn azalma
s gerekiyordu aslnda.
Siklonun genellikle etkili olduu otuzuncu
kuzey ve yirmialtnc gney paralelleri arasn
daki blgelerin dnda grlmesi az rastlanan
bir olayd. Belki de bu durum, burgal frt
nann nasl dz bir hat izlediinin aklama-
syd. Bu kasrga 22 Mart 1882de yaanan ve
 Ju le s Verne

hz saniyede yz on alt metre olan Connecti

cut frtnasyla kyaslanabilirdi.
Hava akmnn stne giderek ondan kur
tulamayan Albatrosun, tpk frtnaya yakalan
m bir gemi gibi rzgar ardna alarak kama
s, bir anlamda kendini ona teslim etmesi da
ha doruydu. Bylece bu amaz yrngenin
etkisiyle gneye doru srklenerek Ro-
burn yaklamaktan kand kutup blgele
rine doru yol almaya balamt.
Albatrosun bir o yana bir bu yana savrul
mamas iin dmeninin bana geen Torn
Tumern, btn hnerini gstermesi gereki
yordu.
Horn Burnundan beri on be derecelik,
yani drt yz fersahtan fazla bir yol kat eden
Albatros, sabahn ilk saatlerinde gney kutup
dairesini geiyordu.
Bu blgede Temmuz aynda geceler hl
on dokuz saat srer, ne s ne de k verebilen
gnein ufukta grnmesiyle kaybolmas bir
olur, neredeyse. Kutupta gece yetmi dokuz
gn boyunca devam eder. Her ey Albatrosun
tpk dipsiz bir kuyuya dalar gibi kutup blge
sine yneldiini gsteriyordu.
Eer o gn bir gzlem yapmak mmkn

-2 3 6 -
 Fatih Robur

olsayd, 66 40 gney paralelinde bulunuldu

u anlalacakt. Yani havagenisinin kutba
ulaabilmesi iin yalnzca bin drt yz mil
kalmt.
Kar konulmaz bir ekilde dnyann bu
en ulalmaz blgesine srklenirken, hz,
yerkrenin kutuplardaki yasslamasyla daha
da artmasna ragmen arlna baskn k
yordu. Tutunma pervanelerinin hibir ilevi
kalmamt. Ksa bir sre sonra frtnann id
deti yle artt ki, Robur itici pervanelerin ha
sar grmemesi iin hzlarn en dk seviye
ye indirmek zorunda kald.
Bunca tehlikeye ragmen mhendis emirle
rini soukkanllkla vermeyi srdryor, m
rettebat ise sanki onunla tek yrek olmu gibi
itaat ediyordu.
Uncle Prudent ve Phil Evans bir an bile ol
sun gverteyi terk etmemilerdi. Zaten rzga
rn konumu elverdii iin, orada kalmakta bir
mahzur yoktu. Havagemisi, iine gmld
akkan ktleyle birlikte ilerleyen bir balona
benziyordu.
Sylendiine gre gney kutup blgesinin
yzlm drt milyon be yz bin metreka
reydi. Burann bir kta m; bir takmada m,

-2 3 7 -
 Ju le s Vem e

yoksa buzlan, uzun yaz mevsimi boyunca da

hi erimeyen paleokrisik bir deniz mi olduu
bilinmiyordu. Ama bilinen bir ey vard ki, o
da kuzey kutbundan daha souk olduuydu.
Bu durum, Antarktika blgesinin k sresin
ce, dnyann yrngesi zerindeki konumun
dan kaynaklanyordu.
Gn boyunca, frtnann hafifleyeceini
gsteren en ufak bir belirtiye rastlanmamt.
Albatros yetmibeinci meridyen zerinden
kutup blgesine yaklayordu. Eer kabilir
se, bu blgeyi hangi meridyen zerinden terk
edecei ise mehuld.
Her ne olursa olsun, gneye doru inildik
e, gnler ksalyordu. ok gemeden, Albat
ros yalnzca ayn ve gney kzllnn solgun
klarnn aydnlatt bu srekli gecenin ii
ne dalacakt. Ancak ay hilal eklindeydi, by
le giderse Robur ve arkadalar insanolunun
henz srrn zemedii bu blgeyi greme
yeceklerdi.
Albatros byk bir olaslkla, kutup daire
sinin biraz berisinde yer alan ve 1832de Bis-
coenin kefettii Graham topraklarnn ve
1838de Dumont dUrvillein kefettii Lois-
Philippe topraklarnn zerinden geiyordu.

-2 3 8 -
 Fatih R obur

Bilinmeyen bu kara parasndaki, ulalm

son snrlard bunlar.
Bu arada sanlann aksine, mrettebatn s
deiikliklerinden ikayeti olduu sylene
mezdi. Sanki kasrga, bir hava gulf streami
oluturarak kendiyle birlikte scak havay da
getirmiti.
Kutup blgesinin derin bir karanla g
mlm olmasna zlmemek elde deildi!
Yine de unu belirtmek gerekiyor ki, ay gk
yzn tamamyla aydnlatm olsayd bile,
yeterince gzlem yapmak mmkn olmaya
cakt. Yln bu aylarnda, kaln bir kar perdesi
ve geni bir buz tabakas btn kutup yzeyi
ni kaplyordu. Bu koullar altnda, karalarn
ekilleri, denizlerin bykl, adalarn ko
numlar nasl ayrt edilecekti? Blgenin deniz
haritas nasl karlabilecekti? Tepeler ya da
dalar buzdaglanyla, bankizlerle kantrlabi-
lecegine gre, orografik yap bile belirlene-
mezdi.
Gece yansndan biraz nce, gney kzll
bu koyu karanlklar aydnlatt. Gms ve
k saan ince katmanlaryla, bu gksel gste
ri tpk geni bir yelpaze gibi gkyznn ya
rsn kaplyordu. Bu snrsz elektrik dalgala-

-2 3 9 -
 Ju le s Vem e

n, drt yldz baucu noktasnda parldayan

Gneyhanda kaybolmaya balamt. Ben
zersiz bir gz alclk iinde gerekleen bu
olayn salad aydnlk, blgenin beyazlara
gmlm harika manzarasn gstermeye
yetmiti.
Manyetik gney kutbuna ok yakn olan
bu blgelerde, dengesi bozulan pusula inesi,
izlenen yn belirtmekte zorlanyordu. Ancak
bir sre sonra eimi o hale gelmiti ki, Robur
yetmisekizinci paralel zerinde yer alan man
yetik kutbun zerinden geildiini anlamt.
Ve sabahn birine doru inenin dey iz
giyle yapt ay hesapladktan sonra haykr
d:
Gney kutbu ayaklanmzn altnda!
Buzullannm altndaki hibir eyin grl
mesine izin vermeyen beyaz bir kmbet belir
di.
Gney kzll yava yava kaybolurken,
dnyann tm meridyenlerinin kesitii bu en
u nokta hl kefedilmeyi bekliyordu.
Uncle Prudent ve Phil Evansn, havagemi-
sini ve iindekileri, sszlklarn en gizemli
sinde bolua gmmeleri iin kesinlikle bun
dan daha uygun frsat olamazd. Bunu yapa

-2 4 0 -
 Fatih R obur

mamalarnn nedeni kukusuz ki gerekli pat

laycy ele geilememi olmalaryd.
Bu arada kasrga yle bir hzla etkisini sr
dryordu ki eer Albatros'un yoluna bir dag
ksayd, tpk kayalara arpan bir gemi gibi
paralanacakt.
Gereklen de ne dey ne de yatay istika
mette manevralarn kontrol edebilmesi mm
kn deildi.
Havagemisinin Antarktika topraklarnn
zerinde ykselen tepelere arparak para
para olmas an meselesiydi.
Sfr meridyeni geride kaldnda rzgar
doudan esmeye balam, bylece durum da
ha tehlikeli bir hal almt. O srada Albat-
ros'un yz kilometre ilerisinde iki kl nokta
belirdi.
Bunlar byk Ross Dalan sisteminin birer
parasn oluturan Erebus ve Terror yanar
dalaryd.
Albatros dev bir kelebek gibi onlarn ate
inde yanp tutuacak myd yoksa?
Soluk kesen bir saat yaand. Erebus kasr
gann girdaplanndan kurtulamayan havage
misinin zerine lavlann gnderecee benzi
yordu. Alevler giderek byyor, bir ate a

-2 4 1 -
 Ju le s Verne

yolu kesiyordu, gkyzn saran iddetli pa

rltlar yzlerin ald rktc ifadeyi ortaya
karmaktayd. Her biri hi kmldamadan,
barmadan bir ate ynnn kendilerini sar
malayaca o korkun n bekliyordu.
Albatrosu bu tehlikenin iine srkleyen
kasrgayd, ama onu korkun bir felaketin ei
inden dndren de yine kasrga oldu. Frt
nann etkisiyle yatan Erebusun alevleri ona
geme frsat tandlar. Ne mutlu ki tutunma
pervanelerinin merkezka hareketi lav para
larn geri pskrtyordu, bylece faaliyet ha
lindeki krater alabildi.
Bir saat sonra, uzun kutup gecesi boyunca
dnyann snrlarn aydnlatan bu dev mea
leler gzden kayboldu.
Sabahn ikisinde, buzdan bir imentonun
kutup topraklaryla birletirdii Ballery Adala
r fark edilmeden geilmiti.
Yzyetmibeinci meridyen zerinden ge
erek kestii kutup dairesinden itibaren, Al
batros, kasrgann etkisiyle srklendii ban
kizlerin, buzdaglarnn karsnda yzlerce
kez parampara olma tehlikesi atlatmt. Ha-
vagemisi artk dmencinin deil, Tannnn in
safna kalmt... ve grnen oydu ki Tanr bu

-2 4 2 -
 Fatih Robur

grevi ustalkla yerine getiriyordu.

O srada. Albatros Antarktikay getii me
ridyenle yz be derecelik bir a oluturan
Paris meridyenini ayordu.
Nihayet, altmnc paralele varldnda,
kasrgann iddeti iyice azald. Albatros gide
rek manevralarna hkim olmaya balyordu.
Bir sre sonra, dnyann aydnlk blgelerine
girdi -k i bu, gerek bir rahatlama saglamt-
ve sabahn sekizinde gn tekrar d.
Robur ve adamlar, Horn Burnunda yaka
y syrdklar siklondan sonra, imdi de kasr
gadan kurtulmulard. On dokuz saatte yedi
bin kilometreyi -dakikada bir fersahtan fazla-
kat ederek, tm kutup blgesi zerinden Pasi
fike srklenmilerdi. Bu hz, olaan koul
larda itici pervaneleriyle yol alan Albatrosun
elde edebilecei hzn neredeyse iki katyd.
Manyetik kutup yaknlarnda mknatsla
narak devre d kalan pusulann gstergele
rinden yararlanamayan Robur nerede olduk
larn kesiremiyordu. Bu koullarda doru
drst bir gzlem yapabilmek iin gnein
douunu beklemek gerekiyordu. Ne yazk ki
iri bulutlarn gkyzn doldurduu o gn
gnei grmek mmkn olmamt.

-2 4 3 -
 Ju le s Vem e

Bu durum, itici pervanelerin kasrgada

grd hasar kadar moral bozucu bir etki
yaratmt.
Bu aksakln skntsyla, gn boyunca
dk bir hzla seyreden Robur, Parisin taban
kartn geerken de, saatte alt fersahlk bir
hz amamt. Zaten ortaya kabilecek ters
likleri engellemek iin bu nlemleri almak ge
rekiyordu. iki itici pervanenin Pasifikin usuz
bucaksz denizleri zerinde devre d kalma
s havagemisini byk bir tehlikeye atacakt.
Yolculuun devamn garanti altna almak is
teyen mhendis, onarm almalarna belki
de hemen balamas gerekeceini dnyor
du.
27 Temmuz sabah, yediye doru, kuzeyde
bir kara paras grld. ok gemeden bu
nun, Pasifik zerinde yer alan binlerce adadan
biri olduu anlald. Robur yere inmeden bu
rada mola vermeye karar verdi. Gn boyunca
arzalan gidererek, akama doru hareket et
meyi dnyordu.
Rzgar tamamen durmutu. almalarn
rahatlkla yaplabilmesi iin koullar uygun
du. Albatros'un srklenmesine neden olabi
lecek en ufak bir esinti dahi yoktu.

-2 4 4 -
 Fatih R obur

Ucuna demir balanan elli ayak uzunlu

unda bir halat aaya brakld. Havagemisi
adann snrna ulatnda, demir, ilk kayalk
lar syrp getikten sonra iki kayann arasna
salam bir ekilde yerleti. Tutunma pervane
lerinin etkisiyle halat gerilince, Albatros demir
atm bir gemi gibi hareketsiz kald.
Philadelphiadan ayrldndan beri ilk kez
yerle balant salanmt.
 15

GEREKTEN DE ANLATILM AYI

HAK EDEN OLA YLA R GELYOR

Albatros yksekleyken burasnn orta b

yklkle bir ada olduu grlmt. Ancak
onu kesen paralelin hangisi olduunu, hangi
meridyen zerinde bulunduunu, adann Pa
sifikte mi yoksa Hini Okyanusunda m bu
lunduunu anlamak iin mhendisin konum
saptamas yapmas gerekiyordu. Bununla bir
likte pusulann gstergesinden yararlanama-
masna ragmen, Robur, Pasifikte olduklarna
inanyordu. Gne doduunda kapsaml bir
inceleme yapmak iin koullar uygun olacak
t.
Yz elli ayak ykseklikten, evresi on be
mil olan bu ada kollu bir denizyldz gibi
grnyordu.
Gneydoudaki kolun ucunda, n kaya
larla kapl bir adack vard. Kylarnda gelgit
olaylarnn yaandna dair en ufak bir iz

-2 4 6 -
 Fatih Robur

yoktu, Pasifik Okyanusu Yda med cezir olay

larna pek sk rastlanmad gz nne alnr
sa, bu belirti Roburn dncesini destekler
nitelikleydi.
Kuzeybatdaki kolda, ykseklii tahminen
bin iki yz ayak olan konik bir dag yer alyor
du.
Ortada hi yerli grnmyordu, belki de
kar sahilde yayorlard. Ne olursa olsun, ha-
vagemisini fark etmilerse, korkudan bir yer
lere gizlenmi olmalydlar.
Albatros adaya gneydou kolu tarafndan
yaklamt. Bir akarsu, kayalann arasndan
geerek, yakndaki kk bir koya dklmek
teydi. Biraz tede trl trl aalarla kapl
kvrml vadiler uzanyordu, keklik ve toyku-
u gibi av hayvanlar bol miktardayd. Bu ada
da kimse yaamyorsa da, yaanmaya olduka
elverili bir yer gibi grnyordu. Hi kuku
suz Roburn yere inmemesinin nedeni, arazi
nin ok engebeli olmasndan dolay havage-
misine uygun bir pist bulamam olmasyd.
Mhendis ksa bir gzlemden sonra, akam
bitmesini umduu bakm almalann balat
t. Kasrga srasnda, mkemmel bir perfor
mansla alan tutunma pervanelerinin duru-

-2 4 7 -
. mu iyiydi. Dolaysyla bu durum ilerini hafif
letecekti.
Ancak iki itici pervane Roburn tahmin
ettiinden daha fazla hasar grmt. Kollar
n dzeltmek ve dnme hareketini salayan
arklar elden geirmek gerekiyordu.
Robur ve Tom Turner ynetimindeki m
rettebat bakm ilerine n pervaneden balad.
almalar tamamlanmadan hareket etmeyi
gerektirecek herhangi bir durumda, bu perva
ne yola devam etmesi iin yeterli olacakt.
Bu arada Uncle Prudent ve arkada bir s
re gvertede gezindikten sonra arkaya geti
ler.
Frycolline gelince, olduka rahatlamt.
Ne byk bir deiiklikti. Yerden ancak yz
elli ayak yukardaydlar.
Gne ufkun zerinde grnp gzlem
yapmaya izin verene dek almalar aralksz
bir ekilde srd.
Byk bir titizlikle yaplan incelemeler so
nunda, 176 17 dou meridyeni, 43 37 g
ney enleminde bulunulduu anlalmt.
Haritaya bakldnda bu noktann Broug-
hon adalar grubuna ait Chathem Adas ve
ucundaki Viff Adac olduu ortaya kmt.

-2 4 8 -
 Fatih Robur

Bu ada grubu Pasifik Okyanusunun gneyin

de yer alan Yeni Zelandann gneyindeki Ta-
wai-Pomanu Adasfnn on be derece dou
sunda kalyordu.
Ben de byle tahmin ediyordum, dedi
Robur, Torn Turnera.
Yani o zaman biz?..
X adasnn krk alt derece gneyinde, ya
ni yaklak olarak ona, iki bin sekiz yz mil
mesafedeyiz.
Pervaneleri bakma almakla iyi etmiiz,
diye yantlad ikinci kaptan. Yol zerinde bir
ok ters rzgarla karlaabiliriz ve elimizde
kalan erzag da gz nnde bulundurursak,
elimizden geldiince hzl bir ekilde X adas
na ulamamz gerekiyor.
Evet Torn, umarm akam yeniden yola
koyulabiliriz, dierini yolda tamir etmek pa
hasna da olsa, tek pervane ile devam etmek
zorundayz.
stat Robur, diye sordu Tom Turner, ya
iki beyefendi ve uaklar ne olacak?..
Tom Turner, diye yantlad mhendis, X
adasnn yeleri olmak onlara ok mu zor ge
lecek dersin?
Peki ama bu X adas da neyin nesiydi? Pa-

-2 4 9 -
 Ju le s Verne

sifik Okyanusunun ekvator ile yenge dnen

cesi arasnda kalan blgesinin enginliinde
kaybolmu bir ada myd? Robur un verdii
bu cebirsel ad fazlasyla hak ediyordu. Okya-
nuslararas tm gei yollarnn uzandaki
geni Markiz Denizinin ortasnda bulunuyor
du. Roburn kk bir koloni oluturduu
bu ada, Albarrosun sonu gelmeyen yolculuk
larndan sonra dinlenmesi ya da gereksinimle
rini karlamas iin kullanlyordu. Robur b
yk paralar harcayarak bir antiye kurmu ve
havagemisini burada ina etmiti. Burada
onun bakmn yapabilir, hatta isterse yenisini
retebilirdi. Dkkanlan, elli kiilik halknn
ihtiyalarn karlayacak her tr ara gere ve
erzakla doluydu.
Mhendis birka gn nce Horn Burnunu
getikten sonra, Pasifiki eik bir ayla kat
ederek X adasna ulamay hedeflemi, ancak
Albatros siklonun burgalarna yakalanarak
gneye doru srklenmiti. Yine de ilk ko
numundan ok fazla uzaklamad iin per
vanelerindeki arza giderilirse, kk bir ge
cikmeyle adaya varabilecekti.
Demek ki Albatrosun rotas X adasna do
ruydu. Ancak Torn Turnernda belirttii gibi

-2 5 0 -
 Fatih Robur

nlerinde uzun bir yol vard. Byk bir olas

lkla kar ynden esen rzgarlarla mcadele
etmek gerekecekti. Yine de havagemisinin
mekanik gc hesaba katldnda, lml hava
kullarnda rtalama bir hzla bu ylculugu
drt gn de tamamlayaca sylenebilirdi.
Robur, bundan dolay Chaam Adasna de
mirlemeye karar vermiti. En azndan, n per
vaneyi onarmak iin koullar olduka uygun
du. Ters bir rzgarla karlasa bile, kuzeye
gitmek istediinde gneye srklenmekten
hi korkmuyordu. Gece olduunda almalar
sona erecek, demiri ekmek iin manevra ya
placakt. Eer kayalarn arasna sk bir ekil
de tutunmusa, halat kesilecek ve ekvatora
doru yola devam edilecekti.
Grld gibi basit olduu kadar m
kemmel olan bu yntemle, belirlenen sre
iinde hedefe ulalacakt.
Kaybedecek zamanlar olmadn bilen
mrettebat byk bit* azimle almaya koyul
mutu.
Havagemisinin n blmnde bu faaliyet
ler srerken. Uncle Prudent ve Phil Evans
nemli kararlar alacaklar derin bir sohbetin
iine dalmlard.

-2 5 1 -
 Ju le s Verne

Phil Evans, dedi Uncle Prudent, siz de

benim gibi hayatnz ortaya koymaya kararl
msnz?
P.ve, tpk sizin gibi!
Son bir kez daha deerlendirirsek, Ro-
burden hibir ey beklemememiz gerektii
ortada."
Hibir ey!
Tamam o zaman Phil Evans, ben kararm
verdim. Albafrosun yeniden yola koyulaca
bu gece eylemimizi kesinlikle gerekletirece
iz! Bu gece mhendis Robur kuunun kanat
larn kracak, havaya uuracaz onu.
Usun yleyse, diye cevap verdi Phil
Evans.
Grld gibi, iki baloncu kendilerini
korkun bir lme srkleyecek bir giriimin
kararn alrken bile en kk bir fikir ayrl
na dmyorlard.
Gereken her ey hazr m?.. diye sordu
Phil Evans.
Evet!.. Geen gece Robur ve adamlar ka
srgayla bouurken cephanelie szarak bir
ka dinamit lokumu aldm!
Uncle Prudent, o zaman harekete gee
lim..."

-2 5 2 -
 Fatih Robur

Hayr geceyi beklememiz gerek! Hava ka

rarp odamza dndmzde, ben patlayc
y hazrlarken siz nbet tutacaksnz!
Altya dog u iki baloncu her zamanki gibi
akam yemeklerini yediler. ki saat sonra, uy
kusuz bir gecenin acsn karmak iin erken
den yatan kiiler gibi odalarna ekildiler.
Ne Robur ne de adamlar, Albafrosun nasl
bir felaketle kar karya olduunu asla tah
min edemezlerdi.
Uncle Prudentn plan yleydi:
Syledii gibi cephanelie szdktan sonra
bir miktar barut ve mhendisin Dahomeyde
kulland dinamit lokumlanndan birini ele
geirmi, sonra odasna dnerek patlayclar
zenle saklamt. Gece tekrar yola koyuldu
unda, Albatros'u bunlarla havaya uurmaya
karar vermiti.
O srada Phil Evans arkadann yrtt
dinamiti inceliyordu.
Dinamit lokumu havagemisini ve pervane
lerini para para etmeye yetecek kadar patla
yc ieriyordu. Eer patlama onun hakkndan
gelemezse bile yere arptnda istenen sonu
ca ulalm olacakt. Geri bu dinamit loku
munu, gverteyi ve skarmozlarna dek btn

-2 5 3 -
gvdeyi havaya uuraca biimde kamarann
bir kesine yerletirmekten kolay bir ey ola-
mazd.
Ancak patlamay gerekletirmek iin nce
dinamite bal olan ateleme kapsln dev
reye sokmak gerekiyordu. Bu, iin en hassas
noktasyd, nk kapsl, titizlikle hesapla
nan bir sre sonunda tuumalyd.
Uncle Prudent bunu da dnmt: n
pervanenin onarm bittiinde, havagemisi
kuzeye doru yol alacakt, ancak Robur ve
adamlarnn arka pervanenin onarm iin ar
ka gverteye gelmeleri mmknd. Mrette
batn kamarann yaknnda bulunmas Uncle
Prudentn iine younlamasn engelleyebi
lirdi. Bu yzden patlamay istedii zaman ger
ekletirmek iin bir fitilden yararlanmaya ka
rar vermiti.
Phil Evansa yle dedi:
Dinamitin yannda bir miktar barut da al
dm. Bu barut sayesinde uzunluunu patlama
zamanna gre ayarlayacamz bir fitil hazr
layacam; fitil tutuup, ateleme kapslne
ulatnda patlamay salayacak. Eer onu
gece yars yakarsak Albatros sabah saat ile
drt arasnda havaya umu olacak.

-2 5 4 -
 Fatih R obur

Mkemmel bir plan! diye yantlad Phil

Evans.
Grld gibi, iki baloncu kendilerinin
de sonu olacak bu korkun patlamay bile so-
gukkanlkla deerlendirebilecek bir ruh halin
deydiler. Robur ve adamlarna kar yle derin
bir kin besliyorlard ki. Albatros'u ve berabe
rindeki her eyi yok edebilmek iin hi d
nmeden kendi hayatlarn feda etmeyi gze
alabiliyorlard. Be haftalk bir fke birikimi,
onlar lgnca olduu kadar nefret uyandra
bilecek bir giriimin eiine getirmiti.
Ya Frycollin, dedi. Phil Evans, onun ya
amyla ilgili karar vermeye hakkmz var m?
Biz kendi yaamlanmz feda ediyoruz
ama! diye yantlad Uncle Prudent.
Bu aklamann Frycollini tatmin edecei
pheliydi.
Uncle Prudent ie koyulduunda Phil
Evans kkn evresini gzlyordu. Mrette
batn n pervaneyle urat gz nne al
nrsa yakalanma ihtimalinin fazla olmad
sylenebilirdi.
Uncle Prudent ie, bir miktar barutu eze
rek toz haline getirmekle balad. Sonra onla
r hafife slatarak kuma bir klfa sarp, fitil

-2 5 5 -
 Ju le s Verne

haline getirdi. Ucunu tututurduunda be

santimlik blmnn on dakikada yandn
saptad, bylece bir metrelik fitil, buuk sa
atte kapsle ulam olacakt. Fitili sndr
dkten sonra bir iple skca sararak ucunu
kapsln azna ilitirdi.
Hibir phe uyandrmayan bu alma ge
ce ona doru tamamland.
Phil Evans da gzclk grevine son vere
rek kamaraya dnd.
Mrettebat gn boyunca vargcyle ona
rm almalarn srdrmt, n pervanenin
hasar gren kollarn skebilmek iin onu g
verteye almak gerekmiti.
Albafrosun mekanik gcn reten piller
ve akmlatrlere gelince, iddetli siklondan
hi zarar grmemilerdi; onlan drt be gn
boyunca beslemeye yetecek madde de vard.
Gece olup Robur ve adamlar almaya ara
verdiinde n pervane henz yerine taklma
mt. almaya hazr olmas iin daha sa
atlik bakm gerekiyordu. Tom Turner ile g
ren Robur, yorgunluktan can km olan
mrettebatn ertesi sabaha kadar dinlenmesi
ne karar verdi. Zaten bu olduka hassas al
mann yrtlmesi iin gerekli saglama-

-2 5 6 -
 Fatih Robur

ya havagemisinin fenerleri yeterli olmuyordu.

Uncle Prudent ve Phil fivans ise bu dei
iklikten haberdar deildi. Roburden duy
duklarna dayanarak, n pervanenin onanu-
nn geceye kadar tamamlanacan ve Albat-
ros'un hemen kuzeye doru hareket edeceini
dnyorlard. Yani hl demirli duran ha
vagemisinin adayla iliiini kestiini sanmak
taydlar. Bu durum olaylarn tasarladklarn
dan farkl bir ekilde gelimesine yol aacakt.
Aysz ve karanlk bir geceydi. ri bulutlar
karanl daha da younlatryordu. imdi
den hafif bir rzgarn esmeye balad hisse
diliyordu. Gneydoudan gelen esintiler, di
key olarak gerilmi halatn ucundaki demirle
kayalara bal bulunan Albatrosu yerinden oy-
natamyordu.
Odalarna kapanm olan Uncle Prudent ve
Phil Evans fazla konumadan tutunma perva
nelerinin btn sesleri bastran uultusunu
dinleyerek, ie koyulacaklar zamann gelme
sini bekliyorlard.
Gece yarsndan biraz nce, Vakit geldi!
dedi Uncle Prudent.
Kamarann yataklarnn altnda eyalarn
yerletirilebilecei ekmeceler vard. Uncle

-2 5 7 -
 Ju le s Verne

Prudent dinamiti ve fitili bunlardan birinin

iine koydu. Bylece fitil, kokusu ve trts
ile kendini ele vermemi olacakt. Uncle Pru
dent fitilin ucunu tututurduktan sonra ek
meceyi kapatt.
imdi arka gverteye gidip bekleyelim!
dedi.
Dar ktklarnda dmencinin grev ye
rinde olmadn grnce ardlar.
Phil Evans kpeteye yaslanarak aaya
bakt.
Albatros hl yerinde duruyor!" dedi alak
sesle. almalar henz bitmemi!.. Bu du
rumda yola klamaz!
Uncle Prudent hayal krkln belli eden
bir el hareketi yaparak:
Fitili sndrmek gerek, dedi.
Hayr!.. Buradan kurtulmamz gerek! di
ye yanltad Phil Evans.
Kurtulmak m?
Evet!.. Etraf zifiri karanlk!.. Demir halat
n kullanarak yz elli ayak aaya inmemiz i
ten bile deil!
Gerekten Phil Evans, byle bir frsattan
yararlanmamak iin ancak bir deli olmak ge
rekir!

-2 5 8 -
 Fatih Robur

Ama nce odalarna geri dnerek, Chatam

Adasnda geirecekleri ksa ya da uzun sre
iinde kendilerine gerekebilecek her eyi yan
larna aldlar. Sonra kapy kapatarak, sessizce
n gverteye doru ilerlediler.
Amalan Frycollini uyandrarak onu da
kendileriyle birlikte kamaya zorlamakt.
Her yer kapkaranlkt. Bulutlar gneybat
ynnden gelmekteydi. Havagemisi rzgar ile
ufak ufak sallanmaya baladnda Albatrosu
kayalara balayan demirin halat dey eksen
le hafif bir a yapmaktayd. Dolaysyla iki ba
loncu inite biraz zorluk ekeceklerdi. Ancak
byle bir durum yaamlann ortaya koymakta
bir an bile tereddt etmemi insanlar iin en
gel oluturamazd.
Uncle Prudent ve Phil Evans zaman zaman
kklerin glgesine snp, evreyi kolaan
ederek gvertede sessizce ilerlediler. Havage
misi yalnzca sessizlie deil, deliksiz bir uy
kuya gmlmt.
Uncle Prudent ve arkada tam Frycollinin
odasna yaklamlard ki Phil Evans durdu:
Nbeti! dedi.
Gerekten de kkn kenarnda yere uzan
m bir adam vard. Uyumua benziyordu.

- 259 -
 Ju le s Verne

Alarm verdii takdirde btn ka planlan al

tst olacakt.
Yerde onarm almalarndan artakalan
ipler, kuma paralar ve ktklar vard.
Bir dakika iinde nbeti, az bantlanarak
kpetenin direklerine balanm, kafasna bir
rt geirilmi bir haldeydi ve lk atmas ya
da elini kolunu oynatmas mmkn deildi.
Bu ii hi grlt karmadan halletmiler
di.
Uncle Prudent ve Phil Evans kulak kabart-
tklannda sessizliin srdn ve herkesin
uyuduunu anladlar.
ki kaak -onlar imdiden byle adlandr
mak doru mu bilinmez ama- Frycollinin
odasnn nne geldiler. Franois Tapagen
ismine uygun bir ekilde horlamas ilerini ra
hatlatt.
Uncle Prudent byk bir aknlkla
Frycollinin kapsnn ak olduunu fark etti.
Kamarann iine yle bir gz attktan sonra
geri ekildi:
Kimse yok! dedi.
Kimse yok mu?.. Nerede olabilir ki?" diye
mrldand Phil Evans.
Frycollinin bir kede szm olduunu

- 260 -
dnerek n gverteye kadar srndler.
Kimse yoktu.
Yoksa bu alak bizden nce mi davrand?
diye sordu Uncle Prudent.
yle ya da deil! diye yantlad Phil
Evans Daha fazla bekleyemeyiz!
Kaaklar hi duraksamadan halat kavra
yp, ayaklarndan da destek alarak kendilerini
aaya braktlar ve sag salim yere vardlar.
Uzun zamandr ayak basamadklar topra
a kavuarak, havann oyunca olmaktan
kurtulmak iki baloncuyu byk bir sevince
bomutu.
Adann ilerine doru ilerlemeye hazrla
nrken nlerinde bir glge belirdi.
Bu Frycollindi.
Evet! Efendisinin aklna gelen zencinin de
aklna gelmi ve byk bir cesaretle ona haber
vermeden bu ie kalkmt.
Ancak imdi sulamaya kalkmann zama
n deildi. Uncle Prudent adann uzak bir bl
gesinde gvenli bir snak bulmak iin evre
yi aratrmaya niyetlenirken Phil Evans onu
durdurdu.
Uncle Prudent, beni dinleyin, dedi. te
Roburn elinden kurtulduk. Adamlaryla bir-

-2 6 1 -
 Ju le s Verne

likte korkun bir lme mahkum oldu. Bunu

da hak ediyor, kabul! Ama eer bizi tekrar al
koymayacana dair erefi zerine ant ier
se...
Byle bir adamn erefine...
Uncle Prudent daha szn tamamlama
mt ki. Albatrosta bir hareketlenme oldu.
Kukusuz alarm verilmiti, katklar ortaya
kacakt.
imdat!.. mdat!.. diye baryordu, az
bandan kurtulmay baaran nbeti.
Gvertede telal ayak sesleri yankland.
Bir an sonra projektrler geni bir alan tara
maya balamt.
te oradalar!.. te oradalar!.. diye bar
d Tom Turner.
Kaaklar fark edilmiti.
Ayn anda Roburn yksek sesle verdii
emir zerine tutunma pervaneleri yavalam
ve gverteye ekilen halat sayesinde Albatros
yere yaklamaya balamt.
O srada Phil Evansn sesi net bir ekilde
duyuldu:
Mhendis Robur," dedi, bizi bu adada
serbest brakmaya erefiniz zerine sz verir
misiniz?..

- 262 -
 Fatih Robur

"Asla! diye haykrd Robur.

Ve bu yann izleyen bir tfek mermisi Phil
Evansn omzunu syrp geti.
Alaklar! diye haykrd Uncle Prudent.
Ve elindeki bak ile demirin tutunduu
kayaklklara doru yneldi. Havagemisi yere
elli ayak mesafedeydi...
Birka saniye iinde halat kesilmiti, idde
tini hafife artran rzgar Albatrosu yandan
kavrayarak kuzeydouya, denizin stne do
ru srkledi.
 16

OKUYUCU ACIKLI BR
KARARSIZLIK NDE KALACAK

G e c e yars olmutu. Havagemisinden be

alt el daha ate edildi. Uncle Prudent, Phil
Evans ve Frycollin kayalklara sndlar. Yara
almamlard. u an iin korkacak bir ey yoktu.
Albatros Chatam Adasndan uzaklarken
denize dmemek iin tutunma pervanelerini
altrm ve dokuz yz metrelik bir ykseklie
ulamt.
Nbeti az bandan kurtulduunda lk
atm, ona doru koan Robur ve Tom Turner,
kafasna geirilmi rtden ve balarndan kur
tarmt onu. Sonra Uncle Prudent ve Phil
Evansn odasna ynelen ikinci kaptan kamara
nn bo olduunu anlamt.
Franois Tapage da Frycollinin odasn gz
den geirmiti; orada da kimse yoktu.
Tutsaklarn katn anlayan Robur kor
kun bir fkeye kapld. Uncle Prudent ve Phil

-2 6 4 -
 Fatih R obur

Evansn kamas onun kimliinin ve srrnn

herkes tarafndan renilmesi demekti.
Sonra sakinleerek.
Tamam katlar, kabul!" dedi. Ancak nasl
olsa Chatam Adasndan birka gnden nce
kurtulmay baaramazlar, geri gelip onlar ara
yacam!.. Ve onlar yeniden yakaladmda..."
Gerekten de kaan kesin olarak kurtul
duklar sylenemezdi. Albatros kumandasna
hkim olur olmaz, baloncularn kama frsat
bulamayaca adaya geri dnecekti. On iki saate
kalmadan yeniden mhendisin tutsa olacak
lard.
On iki saate kalmadan! Ancak iki saate kal
madan Albatros yok olacakt! Bu dinamit loku
mu, onu gkyznn ortasnda parampara et
mek iin bagnna yerletirilmi bir torpile benze
miyor muydu?
Bununla birlikte, giderek sertlemeye bala
yan rzgarn etkisiyle havagemisi kuzeydouya
srkleniyordu. Dk bir hzla seyretmesine
ragmen, gn doarken Chatam Adasn gzden
kaybetmi olacakt.
Rzgara kar ilerleyebilmek iin pervaneleri
ya da en azndan n pervaneyi altrmas gere
kiyordu.

-2 6 5 -
 Ju le s Verne

"Tom," dedi mhendis, "fenerler lam kapasi

te alsn.
Tamam, stat Robur.
Herkes ibana!
Herkes! diye yantlad ikinci kaptan.
Artk almay yanna ertelemeleri mmkn
deildi. imdi kimse yorgun olduunu ileri sre
mezdi. Albatrosun mrettebat eflerinin emirle
rini yerine getirerek kaaklan yakalamak iin el
lerinden geleni yapmaya hazrdlar. n pervane
yerine taklr taklmaz, Chatam Adasna gidile
cek, yeniden demirledikten sonra tutsaklann pe
ine dlecekti. O zaman arka pervane de ona
rlacak ve havagemisi gven iinde yoluna devam
ederek Pasifikteki X adasna geri dnebilecekti.
Yine de, Albatrosun kuzeydouya doru da
ha fazla srklenmemesi gerekiyordu. Oysa
rzgar can skc bir ekilde iddetini artnyor ve
havagemisi olduu yerde bile tutunamyordu.
tici pervanelerinin yokluunda tpk yneile-
meyen bir balona benziyordu. Kyda bekleyen
kaaklar, havagemisinin, patlama gerekleme
den nce ufukta kaybolacan kestirebiliyorlar-
d.
ilerdeki projeleri dikkate alndnda bu ge
limelerin Robur fazla endielendirdii syle

-2 6 6 -
 Fatih R obur

nemezdi. Chaam Adasna gecikmesi onun ca

nn fazla skmayacakt! Onarm almalar ta
mamlandktan sonra, daha hafif esintilerin etki
si altnda olacan umduu alak katmanlara
inecekti. Belki de bu civarlarda kalmay baara
rak rzgara kar ilerleyebilecei uygun zaman
bekleyecekti.
Manevra hemen gerekletirildi. Eer bir ge
mi klar iindeki bu aracn hareketlerine ahit
olsayd, mrettebatnn byk bir dehete kap
laca kesindi.
Albatros deniz yzeyine birka yz ayak kala
durdu.
Ne yazk ki bu alak blgelerde rzgar daha
iddetli esiyor, havagemisi daha hzl bir ekilde
kuzeydouya doru srkleniyordu. Bu du
rumda Chatam Adasna geri dnmesi daha da
gecikecekti.
Nihayet Robur atmosferin daha dengeli ol
duu yksek katmanlara kmaya karar verdi.
Bylece Albatros yeniden bin metreye yksel
di. Orada hareketsiz kalmasa da en azndan s
rklenmesi daha yavalamt. Mhendis gne
doduunda, konumunu byk bir titizlikle
belirledii aday gzden kaybetmemi olmay
umuyordu.

-2 6 7 -
 Ju le s Verne

Adada yaayan yerliler varsa, kaaklarn on

lar taralndan nasl karland sorusu Robur
fazla ilgilendirmiyordu, hatta yerlilerin onlara
yardm etmeye yanamalan da umurunda deil
di. Elindeki silahlarla onlan il yavrusu gibi da
tmas fazla zaman almayacakt. Bu durumda
tutsaklarn ele geirilmesinde herhangi bir g
lkle karlalmayaca sylenebilirdi.
X adasndan kimse kaamaz! dedi Robur.
Gece yarsndan sonra, saat bire doru n
pervanenin onarm bitmiti. imdi bir saat ka
dar srecek bir alma ile onu yerine takmak
gerekiyordu. Ondan sonra gneybatya doru
yola klacak ve arka pervanenin onarmna
balanacakt.
Terk edilen kamaradaki fitile gelince, hl
yanmaya devam ediyordu, imdiden te birin
den fazlas tkenmiti bile! Kvlcm giderek di
namit lokumuna yaklayordu.
Hi kukusuz mrettebat bu kadar youn
almasayd, ilerinden biri odadaki trty
duyacak, yank barut kokusunu fark edecek ve
Robur ya da Torn Turner durumdan haber
dar edecekti. Bylece ekmecenin iine yerleti
rilen patlayc madde bulunmu olacakt... Hl
bu esiz Albatros u ve iindekileri kurtaracak za

-2 6 8 -
 Fatih R obur

man vard!
Ancak kamarann yirmi metre tesindeki n
gvertede, btn dikkatleri pervanede youn
lam bir ekilde alan havaclarn u an iin
havagemisinin bu blmyle ilgilenmelerini ge
rektiren bir neden yoktu.
Onarm almalarna Robur de elik ediyor,
mhendisliinin btn hnerlerini gsteriyor
du. in hzla tamamlanmasn tevik ederken,
en ufak bir ihmalkarla dahi gz yummuyordu.
Artk havagemisinin bana yeniden gemesinin
zaman gelmiti. Eer yakalayamazsa, kaaklar
eninde sonunda lkelerine geri dneceklerdi ve
belki de yaplacak aratrmalardan sonra X ada
s ortaya karlacakt. Bu durum, insanst bir
yaam tarz benimsemi olan Albatros'un havac-
lannm sonu olacakt!
Saat biri eyrek gee Tom Turner mhendi
se yaklat.
stat Robur, rzgar hafifleyecek gibi gr
nyor, batya doru ilerleyebiliriz.
Barometrenin durumu nasl? diye sordu
Robur, ggn grntsn dikkatle inceledik
ten sonra.
Hemen hemen sabit gibi," diye yantlad
ikinci kaplan. Yine de, bana yle geliyor ki bu-

-2 6 9 -
 Ju le s Verne

lutlar Albflfros'un altna doru alalyorlar."

Gereklen de yle Tom, bulutlarn youn
olduu blgenin zerinde kalrsak yamurdan
dolay almalarmz aksamaz."
Bulutlann ekline baklacak olursa, ince bir
yamur yaacaa benziyor, bu durumda alak
blgelerde havann tamamen durulaca syle
nebilir."
phesiz ki yle Tom, diye yantlad Ro-
bur. Yine de imdilik burada kalp hasarlan gi
derelim, o zaman dilediimizi yapabiliriz.
kiyi birka dakika gee almann ilk bl
m sona ermi, n pervane yerine taklmt.
Pillerin de devreye sokulmas ile yava yava
hzlanan Albatros ortalama bir hzla Chatam
Adasna ynelmiti.
Tom, dedi Robur, yaklak iki buuk saat
boyunca kuzeydouya doru srklendik. Pu
sulann da gsterdii gibi rzgarn yn hl
deimedi. Bu durumda en fazla bir saat iinde
adann aklarna varabiliriz."
Ben de yle dnyorum stat Robur," di
ye yantlad ikinci kaptan, saniyede on iki met
relik bir hzla yol aldmza gre sabahn
ile drd aras orada olacamz sanyorum."
Oraya karanlkta varmamz daha iyi ola

-2 7 0 -
 Fatih R obur

cak," dedi mhendis, bylece hi grnmeden

yere inebiliriz. Bizim uzaklarda olduumuzu
dnen kaaklar tedbirli davranmayacak. Al
batros yere yaklatnda onu kayalklarn arka
sna gizlemeyi deneyeceiz. Sonra Chatamda
birka gn geirmemiz gerekecek...
Geireceiz stat Robur ve eer bir yerli or
dusuyla arpmamz gerekirse...
arpacaz Torn, Albatrosumuz iin ar
pacaz!"
O zaman mhendis yeni emirler bekleyen
adamlarna dnd.
Dostlarm, dedi, henz dinlenme zaman
gelmedi, gn yana kadar almamz gerek."
Hepsi buna hazrd.
imdi sra arka pervanenin onanmna gel
miti. Antarktikay geerken yakalanlan frtna
nn iddetiyle oluan hasarlar n pervaneninki-
yle aynyd.
Ancak pervaneyi skmek iin, havagemisini
birka dakikalna durdurmak, hatta geri g
trmek gerekecekti. Roburn talimat zerine
yardmc makinist arka pervanenin dnme y
nn aksine evirerek Albatrosun geriye doru
yol almasn salad. Bir denizcilik terimi kul
lanmak gerekirse, havagemisi yava yava siya

-2 7 1 -
 Ju le s Vem e

ediyordu.
Herkes arka gverteye yneldiinde, Tom
Turner garip bir kokuyla irkildi.
Bu, kaaklarn kamarasndaki fitilin kard
gaz kokuuydu.
Hey, bu da ne? dedi ikinci kaptan.
Ne var? diye sordu Robur.
Kokuyu duymuyor musunuz?.. Sanki barut
yan gibi!
Gereklen de Tom!
Koku arka kkten geliyor!"
Evet... hatta...
Yoksa bu sefiller oday atee mi verdi?..
Atee vermedilerse ne olabilir?.. diye hay
krd Robur. Kapy kr Tom, kapy kr!
Ancak ikinci kaptan daha geriye doru bir
adm atmt ki, Albatros korkun bir patlamay
la sarsld. Kkler havaya uarken, elektrik ak
mnn kesilmesiyle fenerler snm, gz gz
grmez olmutu. Tutunma pervanelerinin bir
ou paralanm, eilip bklm ve kullanla
maz hale gelmiti. Bununla birlikle pruva tara-
fndakilerden birka hl dnmeye devam edi
yordu.
Bir anda havagemisinin gvdesi, n pervane
yi altran akmlatrlerin bulunduu birinci

-2 7 2 -
 Fatih Robur

kkten itibaren almaya balad, ksa bir sre

sonra arka gverte bolukla kaybolmutu.
Ayn anda, dnmeye devam eden son perva
neler de durdu, Albatros denize dogu srkle
nirken bu kalntya asl kalan sekiz kii iin
bin metrelik bir d balamt.
stelik, dikey duruma geen n pervanenin
hl alyor olmas bu d daha da hzlan
dryordu.
O zaman Robur olaanst bir soukkanll
n belirtisi olan bir kararla, yar yarya
paralanm kke doru szlp, hareket ko
lunu kavrayarak, pervanenin dn ynn de
itirdi, bylece itici pervane tutunma ilemini
grmeye balamt.
D biraz yavalamt, en azndan zerin
de bulunduktan enkaz, yerekiminin etkisiyle
hzlanarak yere den cisimler gibi sert bir e
kilde denize aklmayacak. Albatros'un mret
tebatn bekleyen lmn yalnzca nitelii de
imiti, pervanenin yavalatc etkisi hzl d
srasnda soluk alnamamasndan kaynakla
nan boulma olayn engelleyecekti.
Patlamadan seksen saniye sonra Albufros'tan
artakalan her ey dalgalann iinde kaybolmutu.

-2 7 3 -
 17

K A Y NCEYE DNDKTEN
SONRA DOKUZ A Y LER
GDLYOR

B irk a hafta ncesine dnersek, Weldon

Enstisnde frtnal tartmalara neden olan
toplantnn ertesi gn, yani 13 Haziranda,
beyaz siyah ayrm gzetilmeksizin, Philadelp
hia halknn btn kesimlerinde tarifsiz bir
aknlk yaanmt.
Sabahn ilk saatlerinden itibaren, sohbetler
nceki gn yaanan tatsz ve beklenmedik
olayn zerinde younlamt. Mhendis ol
duunu iddia eden, adnn Fatih Robur oldu
unu ileri sren, kkeni, milliyeti belirsiz bir
davetsiz misafir bir anda toplant salonunda
belirmi, balonculara hakaret edip onlar aa
lam, yuhalamalar arasnda havadan daha
ar aygtlarn zelliklerini vm, tehditler
savururken kulp yelerinin sabrlarm zorla
mt. Nihayet silah sesleri arasnda krsy

-2 7 4 -
 Fatih R obur

terk ederek ortadan kaybolmu ve bir daha da

kendisinden haber alnamamt.
Kukusuz ki bu olay yalnzca Philedelp-
hiada deil, Birlikin dier otuz alt eyaletinde
ve Yeni Dnyada olduu kadar Eski Dnyada
da byk yank yaratmt.
Ancak 13 Haziran akam Weldon Enstit
snn saygdeer bakan ve sekreterinin ev
lerine dnmedii anlalnca aknlk ola
anst boyutlara ulamt. nceki akam
toplant salonundan ayrlm ve bekr olduk
lar iin kimsenin kendilerini ask suratla kar
lamayaca evlerinin yolunu tutmulard.
Acaba ortadan kaybolmalarn gerektirecek
bir durum mu vard? Hayr, bunu ima edecek
en kk bir aklamada bulunmamlard.
Hatta bakan ve sekreter bu garip olay tart
mak zere ertesi gn kulpte bir araya gelmek
iin szlemilerdi.
Pennsylvania eyaletinin iki nemli ahsiye
ti dnda, uak Frycollinden de hibir haber
alnamyordu. O da efendisi gibi srra kadem
basmt. Hayr! Toussaint Louverture, Soulo-
uque ve Dessalineden beri hibir zenci ken
dinden bu kadar sz ettirmemiti. Yalnzca
Philadelphial uaklar arasnda deil, garip

-2 7 5 -
 Ju le s Verne

davranlaryla gndeme yerleen kaklar

topluluunun arasnda da nemli bir yere sa
hip olacaa benziyordu.
Ertesi gn de ne iki baloncu ne de Frycol-
linden bir haber alnabildi. ehirde ciddi kay
glarn neden olduu bir hareketlilik balam
t. Posta ve telgraf ofislerinin n yeni bir ha
berin ulamasn bekleyen heyecanl kitlelerle
dolmutu.
Hibir gelime yoktu.
Bununla birlikte her ikisinin, arkalarnda
Frycollin olduu halde, yksek sesle tartarak
Weldon Enstitsnden ayrldklar, sonra da
Walnut-Streete doru ilerleyerek Fairmont
Parkn yolunu tuttuklar grlmt.
Hatta sebzeci Jem Cip bakann sa elini
skarak ona:
Yarn grrz! demiti.
aput ekeri fabrikatr William T. For
bes elini iten bir duyguyla skan Phil
Evansn, iki kere tekrarlayarak yle dediin
den emindi:
Grmek zere!.. Grmek zere!..
Uncle Prudenta en iten duygularla bal
olan Miss Doll ve Miss Mat Forbes, bu olayn
okunu atlatamamlard. Kayp kii hakknda

-2 7 6 -
 Fatih R obur

yeni bir bilgiye ulamak iin her zamankinden

daha ok konuuyorlard.
gn, drt gn, be gn, alt gn gemi,
sonra ilk hafta, ikinci hafta geride kalmt...
kayp hakknda en ufak bir ipucuna rastla
mak mmkn deildi.
Btn mahallede, limana alan caddeler
de, parkn koruluklannda byk bir titizlikle
yaplan aratrmalar hibir sonu vermemiti!
Bununla birlikte parkn aklndaki otla
rn ksa bir sre nce ezildii grlm, ak
lamas mmkn olmayan bu durum zihinler
de soru iaretleri uyandrmt. Ormann sn
rnda bir atmann yaandna dair izlere de
rastlanmt. Gecenin o ge saatinde ssz par
kta soyguncularn saldrsna m uramlard?
Bu mmknd. Polis de yasal kalplann
her zamanki hantall iinde incelemelere
balamt. Schuylkill Nehrinin dibi taranarak
aratrmalar yaplm, kysndaki geni ot y
nlar temizlenmiti. Bir sonuca ulalmasa da
yaplan almalar boa gitmemiti. nk
Schuylkill Nehrinin uzun zamandr byle bir
temizlie ihtiyac vard, bu vesileyle bu da ara
dan kmt, gereklen de Philadelphia bele
diye meclisinin yeleri pratik insanlard.
 Ju le s Verne

O zaman i gazetelere havale edildi, ilan

lar, bildiriler, demokrat ya da cumhuriyeti,
siyasi bir ayrm gzetilmeksizin tm gazetele
re gnderildi. Siyah rkn gazetesi Daily Neg-
roda Frycollinin son ekilen fotoraf yaym
land. kayp hakknda herhangi bir bilgi
verecekler, hatta kk bir ipucu getirecekler
iin dller konuldu.
Be bin dolar! Be bin dolar. Yeni bir bilgi
verecek her yurttaa...
Hibir haber gelmedi, be bin dolar Wel
don Enstitsnn kasalarnda kald.
Kayp! Kayp! Kayp! Philadelphial Uncle
Prudent ve Phil Evans!
Bakan ve sekreterinin aklanamaz bir e
kilde ortadan kaybolmas kulpte benzersiz
bir karmaaya yol amt. Acil olarak topla
nan kurul, Go a head adl balonun yapm a
lmalarna bir sre iin ara verilmesi karan al
mt. Bu giriime yaamlarn ve servetlerinin
bir blmn adam nclerin yoklugpnda
almalarn tamamlanmas nasl mmkn
olabilirdi ki? Bu durumda beklemekten baka
are yoktu.
Tam da o gnlerde, birka hafta ncesine
kadar zihinleri megul eden o garip olay yeni

-2 7 3 -
 Fatih R obur

den gndeme gelmiti.

Gerekten de u esrarengiz cisim, birok
kez, atmosferin yksek katmanlarnda grl
m, daha dorusu yle bir grnr gibi ol
mutu. Kukusuz ki cismin yeniden ortaya
kyla Weldon Enstitsnn iki yesinin
kayboluu arasnda bir balant kurmak kim
senin aklndan gememiti. Gerekten de bu
iki olayn birbirleriyle ilikili olduunu d
nmek iin olaanst bir hayal gcne ihti
ya vard.
Nasl tanmlanrsa tanmlansn bu gkcis
mi, gkta ya da hava canavar bu kez boyut
lar ve ekli daha net grlebilecek ekilde al
almt; iki baloncunun kayboluunun ertesi
gn Kanadada Ottawadan Qu6bece uzanan
blge zerinde grlm, bir sre sonra da
Far West ovalarnn stnde Pasifik demiryol
larnn bir treni ile yarmt.
O gnden sonra bilimadamlannn kafasn
daki baz sorular yantlarn bulmutu. Bir ke
re bu bir gkcismi deil, havadan daha ar
ilkesine gre alan bir aygtt. Ve bu havage-
misinin yaratcs hl kendi kimliini akla
mak istemiyorsa da. Far West topraklar ze
rinde alalarak gstermeye altna gre,

-2 7 9 -
arac konusunda hi de ayn kaygy tamad
belliydi. Kulland mekanik gcn niceli
ine ve hareketini salayan makinelerin niteli
ine gelince, bunu tahmin etmek gt. An
cak ne olursa olsun havagemisinin hareket ye
teneinin olaanst olduu tartma gtr
mezdi. Birka gn sonra in mparatorluu
mun, Kuzey Hindistann ve Rusyann usuz
bucaksz steplerinin zerinde grlmesi de bu
durumu yeterince aklyordu.
Peki devletlerin ve okyanuslarn snrlarm
tanmayan bu esiz aygtn sahibi olan bu y
rekli mhendis kimdi? Bu kiinin, Weldon
Enstitsnde, ynetilebilen balonlar topya
sn iddetle eletirerek kendi tezlerini savu
nan Robur olduu dnlebilir miydi?
Baz keskin zekallar bunu akllarndan ge
iriyorlard. Ancak kesin olan bir ey vard ki,
o da, hi kimsenin Roburn Weldon Enstit
snn bakan ve sekreterinin kayboluuyla
ilgisi olduunu dnmediiydi.
6 Temmuz gn saat 11.37de, Fransadan
New Yorka telgrafla ulaan bir habere kadar
da bu srr zmek mmkn olmamt.
Haberin ierii neydi? Bu, Pariste, bir en
fiye kutusunun iinde bulunan belgenin me-

- 280 -
 Fatih R obur

niydi. Birliki derin bir zntye boan bu

belge, iki baloncunun bana gelenleri akl
yordu.
Bylelikle, karma olayn gerekletire-
nin, baloncularn teorilerini doduu yerde
rtmek iin Philadelphiaya gelen mhen
dis Robur olduu ortaya kmt! Demek ha-
vagemisi Albatros onun ynetimindeydi! De
mek misilleme olarak Uncle Prudent, Phil
Evans ve Frycollini alkoymaya kalkan oy
du! Eer yeryzndeki dostlar bu gl ay
gtla baa kabilecek bir uan makine rete
rek onlar kurtarmay baaramazlarsa, Wel
don Enstitsnn yneticilerini bir daha gr
mek mmkn olmayacakt belli ki.
Paristen Weldon Enstitsne ulaan bu
not byk bir heyecan ve aknla yol a
mt. Notun kulp yelerinin eline gemesin
den on dakika sonra haber btn Philadelp
hiaya yaylm, bir saat sonra ise telgraflarla
btn Amerika durumdan haberdar olmutu.
Buna inanmak istemeyenler, yaznn souk bir
akacnn elinden km olduunu ileri sr
yorlar, bazlar ise bunun apsz bir kat
nn ii olduunu iddia ediyorlard. Phila-
delphianm ortasnda byle bir karma eyle-

-2 8 1 -
mi nasl gerekletirilebilirdi? Pennsylvanie
eyaletinin ufuklarnda grlmeden, bu Albat
ros Fairmont Parka nasl ini yapabilirdi?
Tez kanmayanlarn bu ekilde akl yrt
meye hl haklan vard. Ancak telgrafn geli
inden yedi gn sonra bu iddialara son vere
cek bir gelime yaand. 13 Temmuz gn
Hudson Krfezinde demirleyen Fransz yolcu
gemisi Normandie'nin getirdii nl enfiye
kutusu New York treniyle Philadelphiaya
ulatrlmt.
Bu gerekten de Uncle Prudentn kutu-
suydu. Jem Cip o gn besleyici bir yemek ye
mekle iyi yapmt, aksi takdirde kutuyu gr
dnde kendinden geecekti. Bu kutudan
ektii tozla dostluun scakln kim bilir
ka kez yaamt! Miss Doll ve Miss Mat da,
gnn birinde kuru yal ellerini iine daldr
mak umuduyla sk sk baktklar bu kutuyu
tanmlard! Ardndan babalar William T.
Forbes, Truk Milnor, Bat T. Fyn ve Weldon
Enstits'nn dier yeleri de saygdeer ba-
kanlarnn yzlerce kez ap kapad kutu
nun bu kutu olduunu kabul etmilerdi. Ni
hayet isminden de anlald gibi, sakinleri
nin birbirlerini karde gibi sevdii bu iyilikse -

- 282 -
 Fatih R obur

ver Philadelphia ehrinde. Uncle Pudentn

lm dostlar da kulunun ona ai olduuna ta
nklk ettiler.
Bylece olayn zerindeki esrar perdesi
kalkm oluyordu. Yalnzca enfiye kutusu de
il, notun zerindeki el yazs da tez kannaz-
larn itirazlarn rtyordu. Bunun zerine
alayp szlamalar balad, insanlarn umutsuz
elleri, nasl kurtarlaca dahi bilinmeyen
Uncle Prudent ve Phil Evans iin gkyzne
evriliyordu.
Uncle Prudentn en byk hissedar oldu
u Niagara iletmeleri ticari faaliyetlerini bir
sre iin durdururken, hisselerin deer kayb
n engellemek iin nlemler alma geregi duy
du. Yneticisi Phil Evans kaybeden Walton-
Watch Company saat fabrikasn tasfiye etme
yi dnyordu.
Evet! Tam bir genel yas havas esiyordu ve
bu durumu izah etmek iin kullanlan yas
szc hi de abartl saylmazd, nk Bir
leik Devletlerde bile rastlanld gibi, birka
kan dnda hi kimse, bir daha bu onurlu
yurttalarla karlamay ummuyordu.
Bununla birlikte Paris zerinden getikten
birka saaat sonra Albatros Roma semalarnda

-2 8 3 -
 Ju le s Verne

grlm ve bir daha ondan haber alnama

mt. Havagemisinin Avrupay kuzeyden g
neye Akdenizi batdan douya kat ederken
yapt hza baklrsa buna armamak gere
kirdi. Hz sayesinde hibir drbn onu yaka
lamay baaramamt. Gece gndz yaplan
tm gzlemler boa km, hibir sonu al
namamt. Roburn uan makinesi yle uza
a gitmi ya da yle ykseklere km olma
lyd ki -belki de syledii gibi lkaryaya var
mt- izine rastlamak konusunda kimsenin
umudu kalmamt.
unu da eklemek gerekir ki, not henz or
taya kmamken. Albatros Afrika kylar
zerinde daha dk bir hzla seyretseydi bile
kimsenin aklna havagemisini Cezayirin se
malarnda aramak gelmeyecekti. Tombuk-
tuda grldne phe yoktu, ancak bu n
l ehrin gzlemevi -eer varsa- henz gz
lemlerin sonucunu Avrupaya bildirmemiti.
Yenilgiyi onur meselesi yapan Dahomey kral
na gelince, bunu itiraf edeceine buyruunda
ki yirmi bin kiinin kellesini kesmeyi tercih
ederdi.
Daha sonrasnda, mhendis Atlantiki aa
rak nce Tierre del Fuegoya, oradan da Horn

-2 8 4 -
 Fatih R obur

Burnuna ulam, biraz isteksizce de olsa g

ney topraklarna ynelmi, usuz bucaksz
kutup blgesini gemiti.
Hibir insan gznn bir an iin dahi ol
sun havagemisini grmekle vnemedigi tem
muz ay bylece akp gitmiti.
Austos ay bittiinde tutsaklarn akbetiy
le ilgili belirsizlik hl sryordu. Yoksa tari
hin yazd en eski makine uzman olan Ika-
rus gibi mhendis de gzpekliginin kurban
m olmutu.
Nihayet EylPn ilk yirmi yedi gn de
hibir sonu alnmadan geride kalmt.
nsanolunun her koula ayak uydurduu
tartma gtrmezdi. Aclarn kllenmesi ve
yava yava unutulmas insann doasnn ge
reiydi. Ancak kabul etmek lazmd ki dnya
halk bu kez bu eilimi gstermemiti. Hayr!
Kutsal kitabn geri dnn vaat etmedii
peygamber Eli gibi ortadan kaybolan iki beyaz
ve bir siyahn yazglarna duyarsz kalnma
mt.
Bu durum Philadelphiada daha belirgin
bir ekilde hissediliyordu. Bunda kiisel kay
glarn da nemli bir rol vard. Robur misil
leme olarak Uncle Prudent ve Phil Evans ait

-2 8 5 -
 Ju le s Verne

olduklar topraklardan karm, btn hu

kuk kurallarn ineyerek cn almt. An
cak hl tatmin olmamsa birka baloncuyu
daha karmaya niyetlenebilir miydi? Gkle
rin bu gl hkiminin tehditleri karsnda
kim gvenlik altnda ldugunu iddia edebilir
di ki?
Ancak, 28 Eyll gn leden sonra, Unc
le Prudent ve Phil Evansn Weldon Enstit
snn bakannn malikanesinde grldkle
ri haberi ehre yaylmt.
in en ilgin yan ise akl banda kiilerin
hi inanmak istememelerine ragmen, bu ha
berin doru olduuydu.
Bununla birlikte geregi kabul etmek gere
kiyordu. ki baloncunun glgeleri deildi g
rnen, bizzat kendileriydi... Hatta Frycollini
bile yanlarnda getirmilerdi.
Kulp yeleri, dostlar ve byk bir kala
balk Uncle Prudentn evinin nnde toplan
mt. ki baloncu byk bir alk tufan ve
ok yaa sesleri arasnda eller zerinde gezdi
rildiler.
Kzarm marulla dolu taban yarda bra
kan Jem Cip, William T. Forbes ile iki kz
Miss Doll ve Miss Mat da oradaydlar. Ve eer

- 286 -
 Fatih R obur

Uncle Prudent Mormon olsayd o gn ikisiyle

de evlenebilecekti, ama Mormon deildi ve ol
maya da hi niyeti yoktu. Truk Milnor, Bal T.
Fyn ve dier kulp yeleri de kalabaln ara
sndayd. Uncle Prudent ve Phil Evansn, b
tn ehri binlerce kol zerinde dolatklar bu
kutlamadan nasl sag ktklar bugn bile h
l zihinleri kurcalamaktadr.
Ayn akam, Weldon Enstitsnn hafta
lk toplants yaplacakt. ki baloncunun da
oturuma katlmalar bekleniyordu. imdiye
dek yaadklarndan hi sz etmemilerdi,
-bunun iin onlara frsat verilmemiti- belki
de bu vesileyle yolculuk izlenimlerini en ufak
ayrntlarna kadar anlatabilirlerdi.
Gerekten de u na dek agzlann hi a
mamlard. Trdelerinin cokuyla havaya
frlattklar Frycollin bile hi konumamt.
ki baloncunun sylemedikleri ya da syle
mek istemedikleri uydu:
27sini 28ine balayan geceyi zetleyerek
geersek, Weldon Enstitsnn bakan ve
sekreteri, soukkanllkla gerekletirdikleri
ka olayndan sonra byk bir sevinle Cha-
tam Adasnn kayalklarna ayak basmlard,
tfein mermisi Phil Evansn omzunu syr

-2 8 7 -
 Ju le s Verne

m, hala kesilmi ve itici pervanlerinden

yoksun olan Albatros ykselerek gneybat
rzgarnn etkisiyle aa doru srklenmi
ti. Yanan fenerleri sayesinde bir sre izlenebil
mi, sonra gzden kaybolmutu.
Kaaklarn korkmalarn gerektirecek bir
durum yoktu. Havagemisinin drt saat
iinde pervanelerini tamir edip geri dnmesi
mmkn deildi.
Bylece patlamayla havaya uan Albat
rostan geriye, paralanm cesetleri tayan bir
kalntdan baka bir ey kalmayacak, intikam
eylemi btn korkunluu ile tamamlanm
olacakt.
Meru savunma haklarn kullanan Uncle
Prudent ve Phil Evans bu olaydan dolay vic
dan azab duymamlard.
Phil Evans, Albatros'tan alan ate sonucu
hafife yaralanmt. de yerlilerle karla
mak umudu ile ky boyunca ilerlediler.
Umutlar boa kmamt, Chatamn bat
kysnda balklkla geinen elli kadar yerli
yayordu. Havagemisinin adaya doru alal
dn gren bu zenciler, kaaklan, doast
varlklara yarar bir ekilde karlamlar, on
lar en rahat kulbelere yerletirmilerdi.

-2 8 8 -
 Fatih R obur

Frycollin siyahlarn tanrs olmak iin byle

bir frsat bir daha hi yakalayamayacakt.
Uncle Prudent ve Phil Evans, havagemisi-
nin adaya geri dnmemesi zerine patlamann
gkyznn yksek katmanlarnda gerekle
tii sonucuna varmlard. O gnden sonra ne
mhendisten ne de ona elik eden arkadala
rndan haber alnmt.
imdi Amerikaya geri dnmenin yolunu
bulmak gerekiyordu. Ancak Chatam, gemile
rin pek sk urad bir ada deildi. Austos
ay bu ekilde beklemekle geti, iki baloncu,
hapisane deitirip deitirmediklerini d
nrken, Frycollin gkyzndeki hcresinden
kurtulduuna sevinmi gibi gzkyordu.
Nihayet 3 Eyllde su ikmali iin adaya ya
naan bir gemi grld. Hatrlanaca gibi
Philadelphiadaki karma olay srasnda
Uncle Prudentn zerinde birka bin dolar
bulunmaktayd -b u para Amerikaya dnme
leri iin rahatlkla yeterdi. Kendilerini sayg
dolu gsterilerle uurlayan hayranlarna te
ekkr eden Uncle Prudent, Phil Evans ve
Frycollin Auklanda doru hareket etmek ze
re gemiye bindiler. Balarndan geenden
kimseye sz etmeden iki gn iinde Yeni Ze

-2 8 9 -
 Ju le s Verne

landann bakentine ulatlar.

Orada bir Pasifik gemisine bindiler ve ok
gzel bir yolculuktan sonra San Fanciscoya
vardlar. Yol boyunca kim olduklarn ve nere
den geldiklerini aklamamlard. Ancak,
dedikleri cret, kaptann onlara yakn ilgi
gstermesine yetmiti.
San Franciscoda ilk Pasifik trenine binen
Uncle Prudent, arkada ve uak Frycollin, 27
Eyll gn Philadelphiaya vardlar.
Baloncularn kandan ve Chatam Ada-
sndan ayrllarndan beri balarndan geen
olaylar zetle bu kadard. Phildelphiaya gel
dikleri gnn akam Weldon Enstitsnn
salonunda muhteem bir kalabaln nne
kmlard.
Bununla birlikte imdiye dek hi bu kadar
suskun olduklar grlmemiti. Sanki, unu
tulmaz 12 Haziran toplantsndan sonra, ba
larndan olaanst hibir olay gememiti.
Sanki bu buuk ay hi yaamam gibiydi
ler.
Her ikisi de, yzlerinden en ufak bir heye
can belirtisi okunmadan, ilk ok yaa tezah
ratlarn kabul ettiler; sonra Uncle Prudent
szlerine balad.

- 290 -
 Fatih R obur

Saygdeer yurttalar, dedi, oturumu

ayorum.
Uncle Prudent ve Phil Evansm katlmas
dnda hi de olaanst yan olmayan otu
rumun alna, izleyicilerin lgnca alklar
elik etmiti.
Bakan alklarn hafiflemesini bekledikten
sonra konumasna devam etti:
Son toplantmzda balonumuz Go a head'e
taklacak pervanenin n tarafta olmasn savu
nanlarla (Dinleyin, dinleyin) arka tarafta olma
sn savunanlar arasnda youn bir tartma
yaanmt (aknlk belirtileri)- Uzun uzun
dndkten sonra nclerle artlar arasnda
bir orta yol bulduk ve sepetin iki yanna da bi
rer pervane yerletirmeye karar verdik! (Son
haddine varan aknlk sessizlii )
Ve hepsi bu kadard.
Evet hepsi buydu! Weldon Enstitsnn
bakan ve sekreterinin nasl kanldklanyla
ilgili tek bir szck dahi edilmemi, yolculuk
tan, Albatros'tan, mhendis Roburden bahse
dilmemi, baloncularn nasl kurtulduuna
dair en kk bir aklama dahi yaplmam
t! Nihayet havagemisinin akbetinin ne oldu
u ve kulp yelerine kar yeni misillemeler

- 291 -
 Ju le s Verne

yaplp yaplmayaca ile ilgili hibir bilgi de

verilmemiti!
Kukusuz baloncular. Uncle Prudent ve
Phil Evansa bu sorular yneltmeyi dn
mlerdi. Ancak ikisinin de tavrlar o kadar
sert ve ciddiydi ki bu aklamalarla yetinmek
zorunda kalmlard. Konumaya karar ver
diklerinde konuurlar ve o zaman karlarn
da, onlarla eref duyan bir dinleyici kitlesi bu
lurlard.
Belki de bu bilinmezlik iinde, henz a
a karlmamas gereken bir sr vard.
Salona imdiye dek hi rastlanmam bir
sessizlik hkimdi. Uncle Prudent konumas
n u szlerle tamamlad:
Baylar, dedi, imdi yaplacak tek i, gk
yzn fethedecek olan Go a headin yapm
almalarn tamamlamaktr. Oturum kapan
mtr.
 18

ALBATROSUN GEREE UYGUN

HKAYES SONA ERDRLMEDEN
BTRLYOR

U n c le Prudent ve Phil Evansn beklen

medik dnlerinden yedi ay sonra, bir sonra
ki yln 29 Nisan gn Philadelphiada byk
bir hareketlilik yaanyordu. Bu kez gndemi
igal eden politika deildi. Ne bir seim ne de
miting sz konusuydu. Weldon Ensitsnn
titiz almalar sonucu yapm tamamlanan
Go a head balonu, nihayet doal ortamna ka
vuacakt.
Hikayenin banda adndan sz edilen n
l Harry W. Tinder ve bir yardmcs balonun
kumandasn stlenmilerdi.
Balonun iki yolcusu ise Uncle Prudent ve
Phil Evanst. Byle bir onuru hak etmiyorlar
myd? Balona binerek, havadan daha ar il
kesine dayanarak retilen tm aygtlara kar
kmak en ok onlarn hakk deil miydi?

-2 9 3 -
 Ju le s I'em e

Bununla birlikle aradan yedi ay gemesine

ragmen yaadklar macera ile ilgili hibir
aklamada bulunmamlard. ok istekli ol
masna ragmen Frycollin bile ne mhendisten
ne de olaanst aygtndan sz etmemiti.
Hi kuku yok ki, iki uzlamaz baloncu hava-
gemisini ve dier uan aygtlar gndeme ge
tirmek istemiyorlard. Go a head hava tama
clnda birinci sray almadka havaclk ala
nnda herhangi bir gelimeyi kabul etmeye ni
yetleri yoktu. Bugn ve gelecekte atmosferde
yol alacak tek aracn balon olacana inanmak
istiyorlard.
Zaten korkun intikamlarnn hedefi olan
havagemisi ve yolculan artk yoktu. Albat
rosun srr okyanusun derinliklerinde kaybol
mutu.
Bu usuz bucaksz okyanusun ortasnda
Roburn bir dinlenme ve ikmal adasnn ol
duu ise yalnzca bir varsaymd; bununla bir
likte iki baloncu bu konuda aratrma yapma
ya daha ileride karar vermenin uygun olaca
n dnyorlard.
Nihayet Weldon Enstitsnn uzun sre
dir byk bir zenle hazrland bu byk
deneyi gerekletirme zaman gelmiti. Go a

-2 9 4 -
 Fatih R obur

head u na dek balonculuk alannda ortaya

kan trlerin en mkemmeliydi -dolaysyla
gemicilik alanndaki Inflexible ya da Formidab-
lela bir tutulabilirdi.
Go a head bir balonda bulunmas gereken
btn niteliklere sahipti. Hacmi, bir balonun
ulaabilecei en yksek noktalara kmaya ye-
terliydi; geirimsizliiyle atmosferde diledii
kadar kalabilecek, salamlyla her trl gaz
genlemesine, yamurun ve rzgarn iddeti
ne kar koyabilecek; kapasitesiyle, itici perva
nelerine imdiye dek ulalamam bir dnme
hz verecek olan elektrik akamn kaldrmak
iin gerekli ykselme gcne sahip olabile
cekti. Go a head'in biimi yatay olarak ilerleye
bilmesine elveriliydi. Kaptan Krebs ve Re-
nardnkini andran sepeti, balonculara gerek
li tm ara gereleri, halatlar, demirleri, me
kanik gcn oluturan pilleri ve akmla
trleri kapsyordu. Sepet n ve arka pervane
lerin yan sra arka blmede bulunan bir d
men ile takviye edilmiti. Ancak byk bir
olaslkla Go a head.in makinelerinin verimi
Albatrosunkilere oranla daha dkt.
Go a head iirildikten sonra bir zamanlar
havagemisinin inmi olduu akla getiril

-2 9 5 -
 Ju le s Verne

miti.
Ykselme kuvvelinin, gazlarn en hafifi ta
rafndan salandn sylemeye gerek yoktu.
Aydnlatma gaznn younluu metrekp ba
na yaklak 700 gramd -bylece evredeki
havayla uyum sorunu olmuyordu. Oysa hid
rojenin ykseltme gc yaklak olarak 1100
gramd, ite nl baloncu Henry Giffardn
yntemleriyle hazrlanan ve zel aygtlarnda
kullanlan bu saf hidrojen gazyla doluydu ba
lon. Go a headin kapasitesi 40000 metrekp
olduuna gre, gaznn ykseltici kuvveti bu
nun 1100 ile arpmna, yani 44000 kg.a eit
ti.
29 Nisan sabah saat on birde, devasa ba
lon yerin birka ayak zerinde havalanmaya
hazr bir ekilde salnyordu.
Hava mkemmeldi, bu nemli deney iin
koullar son derece uygundu. Aslnda deneyin
inandrcl asndan rzgarn biraz daha
gl esmesi gerekliydi. Gerekten de sakin
bir havada bir balonun yneilebilirliginden
kimsenin kukusu yoktu, ancak hava akmla
rnn grld atmosfer ortamnda durum
deiebilirdi, deneylerin bu koullar altnda
yaplmas gerekliydi.

296
 Fatih R obur

Rzgarn esmeye balayacana dair hibir

belirti yoktu. O gn, Kuzey Amerika, bitip t
kenmez iddetli frtnalarndan birini Bat Av
rupaya gndermeye niyetli grnmyordu ve
bir hava deneyinin baans iin bundan daha
uygun bir gn seilemezdi.
Fairmont Parkta toplanan byk kalaba
lktan, evre eyaletlerdeki merakllar Pennsyl-
vaniann bakentine tayan trenlerden, pat
ronlarn, iilerin, alanlarn, yallarn, o
cuklarn, kongre yelerinin, ordu mensuplar
nn, st dzey grevlilerin, muhabirlerin, si
yah ve beyaz yerlilerin bu deneyi izlemeleri
iin ticari ve snai faaliyetlerin durduruldu
undan, iyerlerinin tatil edildiinden sz et
meye gerek var myd? Kitlenin grltl co
kusunu, kalabaln dalgalanmasna neden
olan bu iti kak betimlemek, Uncle Prudent
ve Phil Evansn, her yeri Amerikan bayrakla
ryla donatlm sepetin zerinde grlmesiy
le tpk havai fiekler gibi patlayarak drt bir
yana yaylan ok yaalarn saysn belirtmek
gerekli miydi? Nihayet, merakllarn byk
ounluunun, Go a head'i deil de Eski Dn-
yann Yeni Dnyaya gptayla bakmasna yol
aan bu iki muhteem adam hayranlkla izle

-2 9 7 -
 Ju le s Verne

meye geldiini iiraf etmeye gerek var myd?

Neden deil de iki kiiden sz ediliyor
du? Frycollin neden ortada gzkmyordu?
nk Frycollin, Albatros seferiyle elde ettii
hretin kendisine yeteceine inanyordu. Bu
yzden efendisine elik etmeyi kabul etme
mi, Weldon Enstitsnn bakan ve sekre
terini onurlandran lgnca alklardan payn
alamamt.
nl kulbn btn yeleri akln orta
snda, kazklar ve iplerle ayrlm alanda yerle
rini almlard. Truk Milnor, Bat T. Fyn ile iki
kolunda iki kz, Miss Doll ve Miss Matla Wil
liam T. Forbes oradaydlar. Her biri havadan
daha hafifin yandalarn ayrmaya kimsenin
gcnn yetmeyeceini kantlamak istercesi
ne bir araya gelmilerdi.
On biri yirmi gee son hazrlklarn ta
mamlandn belirten bir top at yapld.
Go a head hareket etmek iin iaret bekli
yordu.
On biri yirmi be gee ikinci topun sesi
yankland.
Kendini yere balayan halatlarn tuttuu
Go a head, yerden on be metre kadar ykse
lerek, derin bir heyecan iindeki kalabaln

-2 9 8 -
 Fatih R obur

zerine km oldu. n tarafla ayakta duran

Uncle Prudent ve Phil Evans sol ellerini g
slerinin zerine koyarak onlarla ayn duy
gular paylatklarn gsterdiler. Sonra sag el
lerini gge doru kaldrarak, balonlarn en
glsnn nihayet gkyzn fethedecei
nin iaretini verdiler.
O zaman yz bin el gslerde birleirken,
yz bin el de gkyzne doru kalkt.
nc top on bir otuzda patlad.
Halatlar koyverin! diye bard Uncle
Prudent, mukaddes forml kullanarak.
Ve Go a head grkemle" ykseldi -balon-
culukla ilgili betimlemelerde bu ifade sklkla
kullanlr.
Gerekten esiz bir grntyd! Sanki in
as tamamlanm bir gemi kzan terk edi
yordu. Zaten o da, gksel denizlere yelken
aan bir gemi deil miydi?
Go a head atmosferin dinginliinin kant
olarak, dikey bir hatta ykseldi ve iki yz elli
metre ykseklikte durdu.
O andan itibaren yatay ynde ilerlemeye
balayan Go a head, iki pervanesinin yardmy
la, saniyede on metrelik bir hzla gnee do
ru yol ald. Bu, ak denizlerde yzen balina

-2 9 9 -
 Ju le s Verne

nn hzna eiui. Dev gvdesinin, kuzey deniz

lerinin bu iri memelisiyle benzerlii gz n
ne alnrsa, bu kyaslamann olduka yerinde
olduu sylenebilirdi.
Yeni bir yaa tufan usta balonculara do
ru ykseldi.
Sonra Go a head, dmeninin etkisiyle, da
iresel, eik, dz, her trl manevra biimini
denedi. Dar bir emberin iinde dndkten
sonra, nce ileri sonra geriye doru yol ald,
sanki balonlarn ynetilebilirligine kar
kanlara meydan okuyordu.
Ancak bu ho deneyde rzgann yokluu
nu hissettirmesi olduka can skcyd. Eer
bir esinti olsayd. Go a headm hi duraksama
dan en zorlu manevralar bile gerekletirebil
diine tank olunacakt, kimi zaman yelkenli
bir gemi gibi rzgar belli bir ayla yakndan
alarak ilerleyecek, kimi zaman da buharl bir
gemi gibi hava akmlarnn zerine gidecekti.
Balon yava yava birka yz metre yk
seklie ulamt.
Uncle Prudent ve arkadalarnn ne yap
mak istedii anlalmt, gsteriyi tamamla
mak iin gkyznn daha yksek katmanla
rnda elverili bir rzgar aryorlard. Zaten ba

-3 0 0 -
 Fatih R obur

lklarn yzme kesesini andran ve ilerine

belli bir miktar hava dolduran i baloncuklar
sistemi, dikey harekete olanak salamaktayd.
Ne ykselmek iin safra atmasna, ne de alal
mak iin gaz miktarn azaltmasna gerek var
d, her ey pilotunun elindeydi. Bununla bir
likte hzl ini hallerinde kullanaca bir gaz
subab balonun st blmesinde yer alyordu.
Sonu olarak balon, daha nceden bilinen sis
temlerin daha da mkemmelletirilmi bir uy
gulamasndan ibaretti.
Bylece Go a head dikey bir han izleyerek
ykseliyordu. Bir optik kural olarak, devasa
boyudan giderek klyordu. Bu durum g
e bakmaktan boyun omurlan krlacak hale
gelen izleyiciler iin giderek daha ilginlei
yordu. Kocaman balina giderek domuzbalg-
na dnyordu ve bir sre sonra da sazan gi
bi grnecekti.
Hi durmadan ykselen Go a head 4000
metreye kmt. Ancak bu duru gkyznde
hl izlenebiliyordu.
Bununla birlikte adeta grlmeyen iplerle
balanm gibi hl parkn aklnn zerin
de duruyordu. Hava bundan daha durgun
olamazd, sanki devasa bir fanus atmosferi

- 301 -
 Ju le s Verne

kaplamt ve onun bir daha hareket etmesine

hi izin vermeyecekmi gibi grnyordu. Ne
bu ykseklikte, ne de farkl yksekliklerde en
ufak bir esinti vard. Drbnn ters ucundan
baklyormuasna klm olan balon hi
bir hava direnciyle karlamadan manevrala
rna devam ediyordu.
Bir anda, peinden binlerce ln geldigi
bir haykr duyuldu. Btn parmaklar kuzey
bat ufkundaki bir noktay gsteriyordu.
Gn derinliklerinde yaklatka by
yen hareketli bir cisim belirmiti. Bu gkyz
nn yksek katmanlannda kanat rpan bir
ku olabilir miydi? Yoksa yrngesi atmosferi
eik ayla kesen bir gkta myd? Ne olursa
olsun olaanst bir hza sahip olduu ve k
sa bir sre sonra kalabaln zerinden gee
cei sylenebilirdi.
Bir anda btn zihinlerde ayn soru iareti
belirdi.
Go a head, bu garip nesneyi grm olma
lyd. Kendisini bir tehlikeyle kar karya his
setmiti ki hzn artrarak douya doru s
zlmeye balad.
Evet! Kalabalk durumu anlamt! Weldon
Enstitsnn yelerinin birinin azndan

-3 0 2 -
 Fatih Robur

kan u szckler yz bin az tarafndan tek

rarland:
Albatros}.. Albatros}.
Gerekten de Albatrostu bu! Gn yk
sekliklerinde yeniden beliren Robur devasa
bir yrtc ku gibi Go a headin zerine ulla
nyordu!
Oysa havagemisi bundan dokuz ay nce
patlamayla havaya umu, pervaneleri para
lanm, gvertesi ikiye blnm, yok olup
gitmiti. Mhendis inanlmaz bir soukkanl
lkla n pervanenin dnme ynn deitir
memi, onu bir tutunma pervanesi haline ge
tirmemi olsayd, dn hzyla Albatrosun
mrettebat nefessiz kalarak bogulabilirdi. An
cak nefessiz kalmaktan kurtulmu olsalar bile,
Pasifikin sularnda boulmam olmalar
mmkn myd?
Gvertenin kalntlar, pervanelerin kanat
lan, kklerin ince dvarlar, Albatrostan geri
ye kalan her ey tam bir enkazd. Yaral bir
ku denize dtnde kanatlar onu bir sre
daha dalgalarn zerinde tutabilirdi. Birka sa
at boyunca bu enkaza tutunan Robur ve
adamlar, daha sonra okyanus yzeyinde bul
duklar havagemisinin kauuk filikasna sgm-

-3 0 3 -
 Ju le s Verne

mlard.
Tanrya inananlar iin ilahi bir mdahale,
inanmayanlar iin ise bir tesadf kazazedele
rin imdadna yetimiti.
Gne doduktan birka saat sonra onlar
fark eden bir gemi filikasn indirmi, yalnz
Robur ve arkadalarn deil, havagemisinin
yzen kalntlarn da sudan karmt. M
hendis gemisinin bir kaza sonucu battn sy
lemekle yetinmi, srnn aa karmamt.
Bu direkli Ingiliz gemisi Two Friends,
Melbournea doru yol alyordu.
Robur ve adamlar Avustralyadaydlar,
ama X adas hl uzaktayd; en ksa zamanda
adaya dnmeleri gerekiyordu.
Arka kkn kalntlar arasndan bulduu
nemli bir miktar para sayesinde mhendis,
kimseye muhta kalmadan arkadalarnn tm
gereksinimlerini karlayabilmi. Melbour
nea vardktan ksa bir sre sonra, yz tonila
toluk bir gulet satn alm ve gemicilikteki us
talyla X adasna ulamt.
Artk kafasnda sabitleen tek bir dnce
vard: cn almak. Ama bunu gerekletire
bilmesi iin ikinci bir Albatros'u ina etmesi ge
rekiyordu. Birincisini yaptktan sonra ikincisi

-3 0 4 -
 Fatih R obur

nin reimi daha kolayd. Eski havagemisin-

den artakalan pervaneler ve tm ie yarar par
alar kullanlm, yeni pil ve akmlatrlerle
mekanizma yeniden kurulmutu. Ksacas se
kiz aydan ksa bir sre iinde almalar ta
mamlanm ve patlama ile uan ilk Albatros'tan
daha hzl ve gl yeni bir Albatros harekete
hazr hale gelmiti.
stelik ayn mrettebata sahip olduunu
ve bu mrettebatn zel olarak Uncle Prudent
ve Phil Evansa, genel olarak da Weldon Ens-
titsne derin bir fke beslediini de eklemek
gerek.
Nisann ilk gnlerinde X adasndan ayrlan
Albatros sklkla bulutlarn arasnda yol alarak
yeryzndekiler tarafndan fark edilmemeyi
yeliyordu. Kuzey Amerika semalanna vardk
tan sonra Far Westin ssz bir blgesinde yere
indi. Orada almalarn byk bir gizlilikle
yrten mhendis, Uncle Prudent ve Phil
Evansn da iinde bulunaca Go a headin 29
Nisan gn havalanacan renmiti.
Bu Robur ve adamlarnn intikam duygula
rn tatmin edebilmeleri iin ele gemez bir fr
satt. Go a headin kurtulmay baaramayaca
bu byk karlama herkesin gz nnde

-3 0 5 -
 Ju tes Verne

olacak ve havagemisinin her tr balondan ne

kadar stn olduunu kantlayacakt!
Havagemisinin o gn Fairmont Park ze
rinde, saldrmaya hazr bir akbaba gibi ortaya
k bu nedenleydi.
Evet! Daha nce onu hi grmeyenlerin
dahi kolayca tanyabilecei bu ara Albat
ros'tu!
Srekli kaan Go a head, ok gemeden ya
tay dorultuda kaarak Albatrostan kurtula
mayacan anlamt, kurtuluu dikey dorul
tuda kala mmknd; ancak yere yaklar
sa havagemisi yolunu kesebilirdi, dolaysyla
daha ykseklere kmalyd, bylece Albatros
kendisine eriemeyebilirdi. Bu mantkl oldu
u kadar cesaret isteyen bir giriimdi.
Bununla birlikte Go a headden bir hayli
kk olmasna ragmen Albatros da onunla
birlikte ykseliyordu, mzran saplamak
zere balinann peine den bir klbalgm
ya da zrhl bir geminin zerine yryen bir
torpil gemisini andryordu.
zleyiciler bu tyler rpertici sahneyi b
yk bir endieyle izliyorlard! Birka saniye
iinde balon 5000 metrelik ykseklie ula
mt. Albatros onun etrafnda dnyor ve gi-

-3 0 6 -
derek daralan bir emberde Go a head.'i skt
ryordu. Bir hamlede dayanksz klfn dele
bilir, iini bitirebilirdi. Bu durumda Uncle
Prudent ve arkadalarn korkun bir d
bekliyor demekti.
Korkudan sesi soluu kesilmi halk, ok
yksek bir yerden den bir kimse grld
nde, gste bask ve bacaklarda fel duy
gusuyla aa kan bir tr dehet iindeydi.
Kaybedenin, bir deniz savandaki kadar bile
kurtulu ansna sahip olamayaca bir hava
sava kmak zereydi -gelimenin bir dnya
yasas olduu gz nne alnrsa, trnn ilk
rnei olan bu atma hi kukusuz sonun
cusu olmayacakt. Go a head'in ekvatoral em
berini Amerikan bayrann renkleri ssler
ken, Albatros'un zerinde, Fatih Roburn al
tn sars gneinin yer ald, yldzlarla beze
li bayra dalgalanyordu.
Dmanndan uzaklamak isteyen Go a he
ad safra atarak 1000 metre kadar daha yksel
diinde yalnzca bir nokta gibi grnyordu.
Pervanesini maksimum hzla altrarak onu
izleyen Albatros ise grnmez olmutu.
Bir anda yerden bir dehet l ykseldi.
Go a head ve havagemisi birlikle alalyor, Go

-3 0 7 -
 Ju le s Verne

a head'in grnts byrken, dieri grnr

hale geliyordu. Yksek katmanlarda genleen
gazn klfn yrtt balon hzla dmeye ba
lamt.
Tutunma pervanelerinin hzn kesen Al
batros da eit bir hzla alalyordu. Yere 1200
metre kala Go a heade ulat ve yan yana gel
diler.
Robur Go a headin iini bitirmek mi isti
yordu?.. Hayr!.. Yardm etmeye, mrettebat
n kurtarmaya alyordu!
yle usta bir manevrayla yanat ki pilot ve
yardmcs havagemisinin gvertesine atlaya
bildiler.
Uncle Prudent ve Phil Evans Roburn yar
dmn, onun tarafndan kurtarlmay kabul
etmeyecekler miydi yoksa? Hi kukusuz bu
nu yapabilirlerdi! Ancak stlerine atlan m
hendisin adamlar onlan etkisiz hale getirerek
havagemisine tamlard.
Albatros, Go a headden uzaklarken, gaz
tamamen boalan balon dmeye devam et
mi ve nihayet parkn aalarnn stnde de
vasa bir paavra gibi asl kalmt.
Kalabal korkun bir sessizlik kaplad.
Yaam inip kalkmayan gslerde kilitlenmi

-3 0 8 -
 Fatih Robur

gibiydi. Kimse gzlerini aarak bu byk fela

ketin sonularn grmek islemiyordu.
Uncle Prudent ve Phil Evans yeniden Ro-
burn tutsa haline gelmilerdi demek. Aca
ba kimsenin takip etmeye gcnn yetmeye
cei havagemisiyle onlar yeniden gkyzn
de dolatrmay m dnyordu?
Buna inanmak mmknd.
Bununla birlikte, Albatros yava yava al
almaya devam ediyordu. ni yapacan d
nen kalabalk kenara ekildi. Kitlelerin he
yecan doruk noktasna ulamt.
Albatros yere iki metre kala durdu. Derin
sessizliin ortasnda mhendisin sesi yank
land:
Birleik Devletlerin yurttalar, dedi.
Weldon Enstitsnn bakan ve sekreteri
yine tutsam oldular. Onlan elimde tutarak
misilleme hakkm kullanacaktm. Ancak Al-
batros'un baarsnn yreklerinde kopard
frtnay grnce ruh hallerinin, gkyznn
fethinin bir gn ulaaca bu nemli devrimi
kaldrmaya hazr olmadn anladm.
Uncle Prudent ve Phil Evans, serbestsi
niz!
Weldon Enstits'nn bakan ve sekrete

- 309 -
 Ju le s Vem e

riyle, baloncu ve yardmcsnn Albatros'tan

ayrlmalar iin yere atlamalar yeteliydi.
Albatros kalabaln on metre zerine yk
seldi.
Sonra Robur devam etti:
Birleik Devletler yurttalar, deneyim so
na erdi; ancak dncem odur ki, ilerleme sz
konusu olduunda bile, hibir ey zaman gel
meden ortaya kmamal. Bilim geleneklerin
nne gememeli. Gerekletirilmesi gereken
devrimler deil, evrimlerdir. Ksaca, her ey
zaman geldiinde yaplmaldr. Bugn geerli
olan kar atmalar gz nne alndnda,
tarih sahnesine erken ktm sylenebilir.
lkeler henz birlik oluturacak olgunlua
ulamad.
imdi srrm da beraberimde gtrerek
gidiyorum. Ancak buluum insanlk iin kay
bolmu olmayacak. Ondan yararlanmak iin
gerekli donanma sahip ve onu ktye kullan
mayacak kadar makul olduunda kefim
onun hizmetinde olacak. Hoakaln, Birleik
Devletler yurttalar, hoakaln!
Ve, yetmi drt pervanesi havay dverken
iki itici pervanesiyle batya ynelen Albatros,
bu kez hayranlk dolu ok yaa nidalar ara

-3 1 0 -
 Fatih Robur

snda gzden kayboldu.

Tpk kendi kiiliklerinde aalanm olan
Weldon Enstits gibi kendilerini yerin dibi
ne batm hisseden iki baloncu yapmalar ge
reken tek eyi yapmak iin evlerine geri d
nerken, ani bir hareketlenmeyle alkalanan
kalabalk onlar en krc alaylaryla selamla
maya hazrdlar.
Ve imdi akllarda hep ayn soru vard:
Bu Roburn kim olduu asla grenileme-
yecek miydi?
Bugn bu sorunun yant biliniyor. Robur
gelecein, belki de yannn bilimiydi.
Albatros'a gelince, kimsenin kendisini hay
ranlkla izleyemeyecei gkyznn yksek
katmanlarndaki yolculuuna devam ediyor
muydu? Bundan kimsenin phesi olmama
lyd. Fatih Robur syledii gibi bir gn geri
dnecek miydi?
Evet! Gelecek ve dnyann toplumsal ve si
yasi koullarn deitirecek buluunu akla
yacakt.
Havacln geleceine gelince, balonlara
deil havagemilerine ait olacakt.
Gkyznn fethi kesinlikle Albatroslar
sayesinde gerekleecekti.

-3 1 1 -