Opzet website en handleiding voor 3D
Modelleren uit Automotive Klei.
- Inleiding van het vak:
Automotive 3D speelt in op de groeiende
behoefte binnen IO naar een betere en
uitgebreidere specialisatie voor Automotive
Design. De laatste jaren zijn er op de faculteit
steeds meer mogelijkheden gecreerd voor
het volgen van vakken in Automotive Design.
In de zomer van 2003 is dit vak voor het eerst
van start gegaan. Voor deelname hieraan was
een gedegen portfolio en uiteraard een eigen
ontwerp van een auto vereist, dat omgezet
kon worden naar 3D. Hiermee wordt dan ook
de essentie van het vak aangegeven: het
vertalen van ideen van 2D naar 3D door
gebruik te maken van automotive klei.
kleimodel schaal 1:4 met interieur
- Totstandkomen van deze site - Doel van het vak:
Dit dictaat en de bijbehorende website Het doel van het vak is meer inzicht en begrip
is tot stand gekomen door initiatief van te krijgen voor vormen, verhoudingen en
de deelnemers van Automotive 3D 2003. volumes van een auto. Door gebruik te maken
Wij willen hiermee de opgedane kennis van klei kunnen ideen snel worden omgezet
overdragen en een aanzet geven tot het naar 3D. En millimeter beslist of een vlak later
uitbreiden en in stand houden van deze in de lak de juiste vorm/ spanning weergeeft
kennis. Daarbij kan de website een uitkomst of niet.
bieden om eenvoudig en toegankelijk (aan de
hand van een forum) kennis te verspreiden - Waarom op deze manier?
en toe te voegen.
Het modelleren met klei is een alom
- Inhoudelijke kennis nog niet volledig toegepaste methode in de auto-industrie
tijdens de ontwikkeling van een nieuw voertuig.
De inhoud van deze handleiding is nog niet Op IO worden, afgezien van spuugmodellen
volledig. Er is getracht een stappenplan voor
het maken van een kleimodel zodanig te
beschrijven dat alle aspecten belicht worden.
Het beschrijft n bepaalde werkwijze, waar
men natuurlijk vanaf kan wijken. Welke
methode zich in welke situatie het beste leent,
zal in de loop der tijd duidelijk worden. Dit kan
uiteraard alleen maar als de kennisoverdracht
goed wordt bijgehouden. Hier is een taak
weggelegd voor diegene die dit vak volgen.
Professionele kleimodelleurs werken aan Renault
Mgane 2
uit schuim, modellen vaak gemaakt om het
ontwerp te presenteren. Bij automotive design
wordt het modelleren in 3D eerder gebruikt
als een ontwerptool tijdens
het ontwerpproces en levert uiteindelijk een
presentabel model op.
In schetsen is het vaak lastig te begrijpen
hoe vlakken in elkaar overlopen, denk
bijvoorbeeld aan hoe de zijkant van een auto
in de neus overgaat. Het werken met klei stelt
je instaat om hier beter begrip van te krijgen.
De wisselwerking tussen 2D-schetsen en 3D-
werk in klei verbetert het ruimtelijke inzicht
van de ontwerper, wat tot betere resultaten
leidt op beide vlakken. Tijdens het kleien wordt
daarom veel geschetst om snel oplossingen
voor een probleem te verkennen waarna deze
direct in klei uitgeprobeerd kunnen worden.
- Welke basiskennis is vereist?
Deelname aan dit vak staat open voor
iedereen. Het is echter een voordeel als het
keuzevak Automotive Design reeds gevolgd
is. Bij dit vak worden specieke kenmerken
van een auto, zoals de zitpositie van de
bestuurder of de ruimte die nodig is voor de
wielophanging, uitvoerig behandeld. Beter
begrip van deze kenmerken verschaft meer
Kleimodel Smart Roadster op ware grootte.
1:4 model op de achtergrond
inzicht in het ontwerpen van een auto. Door
je te verdiepen in het ontwerpproces van een
auto; de ongeschreven regels die gelden
bij autodesign en het eigen maken van het
vakjargon (bv. wat wordt er bedoeld met de
greenhouse van een auto?; of wat is een dry-
cut?), kan een soepel verloop van het vak
bevorderen.
Inleiding over het modelleren in klei
(professionals):
- Waar in het ontwerpproces gebruik je
het kleien als ontwerptool.
Zoals hierboven al vermeld, blijkt het kleien
in 3D een uitermate geschikte ontwerptool.
Deze wordt in verschillende stadia van het
ontwerpproces toegepast.
Zowel tijdens de prille ideefase als in de
eindfase van een ontwerp, kunnen voorstellen
snel en realistisch worden weergegeven.
- Hoe doen de professionals het. Van
schaal 1:5 naar 1:1.
In eerste instantie wordt er op schaal 1:5
of 1:4 gewerkt. Er kan een volledig model
gemaakt worden of slechts een half model die
tegen een spiegel geplaatst wordt. Hiermee
bespaart men tijd en materiaal.
Verschillende ontwerpvoorstellen op schaal
worden gepresenteerd alvorens overgegaan
wordt op een full scale kleimodel. Het maken
van modellen op ware grootte is noodzakelijk,
omdat alleen dan de verhoudingen van de
auto werkelijk ervaren worden.
Aangezien het kleien een vaardige hand
vereist, wordt dit werk in de praktijk door
professionele kleimodelleurs uitgevoerd. De
ontwerpers kleien in de praktijk weinig, maar
werken nauw samen met de kleimodelleurs.
De professionele kleimodeleur worden niet
zelden beter betaald dan de ontwerpers,
aangezien vakbekwame modelleurs zeer
geliefd zijn.
Het is heel goed om als ontwerper een keer met
dit materiaal gewerkt te hebben. Het leert je
een goed gevoel voor volumes te ontwikkelen
en zorgt ervoor dat je problemen ziet die je in
een schets minder snel waarneemt.
- Heel of Half model
De keuze voor het maken van een heel of half
model wordt door meerdere factoren bepaald.
Een half model bespaard uiteraard veel tijd
en materiaal, waardoor vooral in het begin
van het ontwerpproces deze methode wordt
toegepast. Door het plaatsen van een spiegel
Twee verschillende ontwerpvoorstellen voor VW Magellan
in n kleimodel
tegen het halve model kan er een redelijk
goed beeld worden verkregen van het gehele
model. Een nadeel is echter dat het slechts
vanuit bepaalde standpunten bekeken kan
worden.
- Tapedrawings
Een techniek uniek voor automotive design
is het maken van 1:1 tapedrawings. Dit zijn
aanzichten van een auto die op een grote
muur met zwarte tape worden getekend. Op
deze manier kan redelijk snel en eenvoudig
de verhoudingen van het ontwerp op ware
grootte gevalueerd worden. Een bijkomend
voordeel van het tape is dat het makkelijk
verwijdert en weer opgeplakt kan worden.
Men kan op deze manier goed de spanning
in lijnen bekijken en desgewenst aanpassen.
Henrik Fisker maakt tapedrawing bij Aston Martin van
AMV8 Vantage concept
Wat zijn de mogelijkheden wanneer een
3D computermodel voorhanden is?
Wanneer er reeds een computermodel van
je ontwerp bestaat kan het handig zijn om
deze te gebruiken bij de opbouw van je
kleimodel. De kern van het model kan met
een CNC-frees, die door de computer wordt
aangestuurd, uit schuim worden gefreesd.
Hierbij moet wel rekening gehouden worden
met de laag klei van 30 40 mm. die nog op
het schuim komt.
Een andere techniek die wordt toegepast is
het frezen van je model uit een stuk klei of een
ander speciaal materiaal (zoals Ciba-tool).
Echter wanneer hiervoor wordt gekozen,
schiet men het doel van de oefening enigszins
voorbij. Het grootste deel van het modelleren
gebeurt dan namelijk in de computer, terwijl dat
nu juist niet-virtueel geoefend kan worden.
In de auto-industrie wordt vaak het principe
CNC-gefreesd model van Fuore
van reverse-engineering toegepast. Nadat
er verscheidene kleimodellen op schaal 1:5
worden gemaakt, worden enkele voorstellen
op ware grootte uitgevoerd. Deze worden
vervolgens met een computerarm afgetast
wat een wolk van punten oplevert die
vervolgens als basis voor een computermodel
dienen. In de computer kan ook nauwkeurig
gecontroleerd worden of alle componenten
nog passen en eventueel aanpassingen
maken. Het computermodel kan vervolgens
weer uitgefreesd worden waarna met de hand
verdere aanpassingen worden uitgevoerd.
Dit proces herhaald zich totdat het model
naar tevredenheid is. Alle aanpassingen in
de computer worden altijd geverieerd in het
Henrik Fisker aan het werk aan de Aston Martin AMV8
Vantage concept
De modelleurs van Aston Martin met de AMV8 Vantage
Adriaan van Hooydonck aan het werk
aan de BMW 7 serie
kleimodel, wat laat zien hoe belangrijk een
echt model wordt geacht.
Een ander voordeel van het gebruik van
software tijdens het kleien is onder meer het
eenvoudig symmetrisch maken van je model
en de opblazen van het ontwerp van schaal
1:5 naar schaal 1:1.
Modelleurs bij Smart werken aan het Roadster model
Kleimodel van het interieur van de Ford 427
 Hoe te beginnen:
Basisbenodigdheden
Twee handen vereist
Muziek
Kofezetapparaat
Klei, heel veel klei
Schetsen
Tijdens het kleien blijkt het heel handig te zijn
je ontwerpschetsen in het zicht te hangen.
Hierdoor kan je zien of het kleimodel de
goede kant op gaat en of het karakter van de
schetsen in het model behouden blijft.
Naast je ontwerpschetsen kan het ook
verhelderend zijn om je uitgangspunten,
verbeeld in een collage en andere inspirerende
beelden bij je model te hangen. Dit helpt ook bij
communicatie naar anderen en ondersteund
het creatieve proces .
Voorbeelden van bestaande autos (bijv. zelfde
type of klasse) zijn goede referentiemiddelen.
Zeker wanneer je voor de eerste keer een
kleimodel maakt, kom je problemen tegen
(bijvoorbeeld de greenhouse in de topview
getailleerd naar achteren toe?). Door te kijken
start
naar oplossingen bij bestaande autos kan
sneller inzicht verkregen worden in je eigen
model.
Schroom niet om tijdens het kleien naar
alternatieven te zoeken door een paar snelle
schetsen op papier te maken. Zie het kleien
niet als het uitwerken van je ideen in 3D,
maar beschouw het als een onderdeel van
het ontwerpproces waarin ideen worden
verkend.
Aanzichten
De volgende aanzichten zijn onmisbaar bij
het maken van een goed kleimodel:
Schetsen voor (zo groot mogelijk
uitprinten)
Schetsen achter
Sideview
Topview (zegt het meest over het
uiteindelijke voorkomen van je auto)
Met name je sideview zal naar verloop van
tijd gaan afwijken in vergelijking met je
kleimodel. Op een gegeven moment kan het
zelfs wenselijk zijn om een nieuwe sideview
of tapedrawing te maken, zodat je weer een
goede referentie hebt.
Verkennende schetsen en benodigde
standpunten voor het modelleren
week 1
 Kleine spuugmodellen
Voordat er wordt begonnen aan het vertalen
van je ontwerp naar 3D, kan het verhelderend
zijn om enkele vormvarianten te verkennen
aan de hand van spuugmodelletjes uit klei.
Schaal 1:20 kan hiervoor geschikt zijn. Details
zijn op dit moment nog niet belangrijk. Het
gaat om het zien van de consequenties van
het vertalen van je ontwerp van 2D naar 3D.
Op deze schaal krijg je al een idee van de
balans van je auto en de verhoudingen van de
volumes. Je kan zelfs zover gaan dat het een
soort karikatuur van je echte ontwerp wordt,
waarin het karakter van de auto overdreven
wordt weergegeven.
Kleine verkennende modelletjes
week 1
De volgende stap is de bevindingen uit de 3D-
modelletjes terug te koppelen naar het ontwerp
op papier. Pas het ontwerp aan waar nodig
en maak de belangrijkste aanzichten. Dit zijn
niet denitieve maattekeningen maar meer
een soort schets aanzichten. De aanzichten
kunnen met de hand gemaakt worden of in
de computer, zoals met Rhinoceros of Adobe
Illustrator. Een tapedrawing op schaal 1:5
volstaat natuurlijk ook.
Opbouw van een kleimodel.
Hieronder staan de stappen beschreven die
doorlopen worden bij het maken van een
kleimodel.
In het kort
Allereerst wordt er begonnen met het maken
van een kern van schuim.
Dit vormt de basis voor het kleimodel waar
een kleilaag van 30 tot 40 mm op wordt
aangebracht. De automotive klei is een soort
plasticine, een niet hardende, vormvaste
kunstklei, op oliebasis.
De klei wordt warm op het schuim aangebracht
en verhard als het afkoelt. De klei wordt dus
niet afgebakken in een oven als het model af
is. De afgewerkte klei kan in de gewenste kleur
gespoten worden of er wordt een speciale
folie eroverheen getrokken.
Het geheel is bevestigd op een grote plank.
Wielen staan helemaal los van het model.
week 2
 Schuimkern
Berekenen allereerst wat de afmetingen van
je auto gaan worden. De grootste lengte,
breedte en hoogte maten volstaan. Houdt er
rekening mee dat er nog 3 tot 4 cm klei op het
schuim komt!!
De dikte van de schuimplaten maakt niet veel
uit, gebruik wat jou het beste uitkomt. Vergeet
niet uit je buitenste schuimplaten (links en
rechts) uitsparingen voor je wielkasten te
snijden (denk aan de klei dikte die ook moet
worden meegerekend!) en bedenk of ze
diep genoeg zullen zijn voor de wielen die
er uiteindelijk in komen. Het is belangrijk om
alles heel goed te lijmen en te laten drogen.
Onderschat dit niet; indien er nog beweging
tussen de platen zit doordat het slecht
gelijmd is, kunnen er later scheuren in de klei
ontstaan.
Onderplank
Aan de onderkant van de schuimkern wordt
een plank van multiplex gentegreerd. Deze
is essentieel voor de stevigheid van je model,
vooral omdat het model later op blokken wordt
gezet voor de juiste ground clearance.
De opbouw van de schuimkern en
werkplank
week 2
Tenslotte is het handig om de plank als
aanstootpunt voor de wielen te gebruiken.
Schuimsnijden
Maak een soort van extrusie van je zijaanzicht
van je ontwerp. Hier zijn 2 mogelijkheden
nodig. Eerst de platen stuk voor stuk onder
de schuimsnijder uitsnijden alvorens ze op
elkaar te lijmen. Of eerst alle platen op elkaar
lijmen om vervolgens onder de schuimsnijder
de vorm eruit te snijden. Let op: houdt
rekening met de hoogte van de gestapelde
platen onder de schuimsnijder. Ze passen er
soms niet meer onder. Als dit het geval is, dan
moet je twee keer snijden.
Indien je een grote heuplijn in je ontwerp
hebt, is het vooraanzicht ook belangrijk in je
schuimmodel. Onderschat niet dat je met klei
nog heel veel kunt opvullen en erbij bouwen.
Er hoeft dus niet altijd een extra stuk schuim
voor de heuplijn gebruikt te worden.
Het maken van de schuimkern moet heel
grof, kleine details zijn overbodig. De vorm
kan zelfs nog grote trappen hebben. Besteed
hier niet te veel tijd aan; hooguit een ochtend
voor de gehele schuimkern, onderplank en
werkplank. Gladde oppervlaktes van het
schuim moeten opgeruwd worden met een
schaaf voor een betere hechting van de klei.
Werkplank
Werkplank maken uit vochtbestendige
multiplex. Houdt ongeveer een rand van 10
cm aan alle zijden om je model heen; dit
is nodig om de mallen te steunen en een
werkvlak te creren.
Hoogteblokken
Maak blokjes uit MDF ter breedte van de
onderplank van de schuimkern, waar het
model op komt te staan. De hoogte is hierbij
van belang en bepaalt je groundclearance.
Bevestig de blokjes aan de schuimkern en
onderplank met dubbelzijdig tape, zodat deze
nog los te halen zijn.
Zorg dat het midden van de korte zijde van de
blokjes overeenkomen met de wielassen.
Het is aan te raden een grid (bijvoorbeeld
stappen van 50 mm) op de werkplank aan te
brengen voordat je de schuimkern erop plakt.
week 3
 Verstandig is om het grid op je werkplank te
laten overeenstemmen met het grid op de
tekening van je sideview. De schuimkern
inclusief hoogte blokjes kunnen vervolgens
in het midden van de plank bevestigen
(middenlijn aanbrengen).
Wielkast-mallen
Door houten mallen in de wielkasten te
plaatsen, kan een gladde en strakke
binnenkant verkregen worden. De mallen kan
je zwart verven om het idee van de wielkast
en band te simuleren. Bovendien is het
makkelijker de mal uit de klei te verwijderen als
deze een glad oppervlakt heeft (bij voorkeur
insmeren met zonnebloemolie). Maak de
mallen diep genoeg, zodat de gehele wielkast
week 3
wordt opgevuld. Op de mallen kan alvast een
print van de velg worden aangebracht, ter
referentie.
Inrichting van de werkplek
Maak de werkplank met behulp van
lijmklemmen vast aan een in hoogte
verstelbare tafel (de handtekentafels van
Koos Eissen). De ideale werkhoogte voor je
model is op ooghoogte.
Zorg voor goede verlichting van je model, hang
desnoods zelf een TL-balk boven je model,
dit is ook belangrijk voor het beoordelen van
de reecties op je model.
Kleiruimte op de faculteit uitgerust met
TL-balken en in hoogte verstelbare tafels
Zorg voor afdekking van de vloer met
bijvoorbeeld karton of plastic, want de klei is
niet makkelijk van de vloer te halen!
Het aanbrengen van de eerste kleilaag
Neem de warme klei uit de oven en smeer
dit zo snel mogelijk uit over het model. Het is
zaak dat er geen lucht tussen de het schuim
en klei komt. Men voorkomt dit door met je
wijsvinger de klei langs het schuim te trekken
i.p.v. het er op te duwen. Zorg er ook voor dat
je grote klei-bramen gladstrijkt.
Werk op deze manier je hele model af
totdat overal ongeveer 5 tot 10 mm klei is
aangebracht. De klei dient nu af te koelen
voordat een tweede dikkere laag (ongeveer
20 mm) aangebracht kan worden zodat het
goed aan de kern hecht. Verwarm wel eerst
altijd met een fhn de toplaag voordat je een
nieuwe laag aanbrengt, zodat er een goede
hechting tussen de lagen ontstaat.
Ga nu verder met het maken van je mallen
alvorens je de kleilaag tot de juiste dikte
brengt.
week 3
 Geleidingsrails
Maak geleidingsrails uit hout aan de hand van
je bovenaanzicht. (De kunststof schaatsmallen
en radii mallen van Koos Eissen kunnen
hierbij van pas komen). Schroef de houten
rails van bovenaf op de plank en zorg dat de
schroeven aan de bovenkant niet uitsteken
zodat de mallen er niet achter kunnen blijven
haken. De rails kunnen ook voorzien worden
van sleuven die om de hoogteblokken heen
vallen. Deze rails zullen meerdere keren los
en vast gemaakt moeten worden gedurende
het proces.
Voor de achter- en voorkant zijn ook rails
nodig. Een optie is om een continue rail te
maken waar alle zijden in gentegreerd zitten
(die de bocht om gaat).
Doorlopende geleidingsrail
week 3
Zijkant mallen
Maken van mallen voor de zij-, voor- en
achterkant. Gebruik hiervoor 3 mm dik PS
plaat. Eenvoudige vormen zijn met een
stanleymes voor te snijden en vervolgens door
te wrikken langs een tafelrand af te breken.
Details en scherpe hoeken moet je later met
behulp van een vijl en mes aanbrengen.
De uit PS plaat gemaakte mal plak je
vervolgens met dubbelzijdig-tape aan een stuk
hout wat als handvat zal dienen. Vergeet niet
een rechthoekje uit de PS mal te halen, die om
de geleidingsrail valt. Een extra aanslagpunt
tegen de rail op je mal levert meer stabiliteit
bij het gebruik Let er tevens op dat je mal
verder doorloopt dan het hoogste punt van
het vlak, m.a.w. dat je mal 2 a 3 cm boven je
model uitsteekt.
Het trekken van een mal langs de
geleidingsrail
De mal voor de zijkant is een gemiddelde
doorsnede, die meer als referentie dient en
later sowieso nog zal veranderen. De heuplijn
loopt bijvoorbeeld bijna nooit horizontaal en
zal later handmatig gecorrigeerd worden,
zodat deze schuin komt te liggen.
Begin nu eerst met n zijkant. De klei laat
zich het beste bewerken als je het eerst
opwarmt met de fhn of als het direct warm
uit de uit de oven is gekomen. Zorg ervoor dat
de mal goed haaks op je model staat, zodat
er geen verschillen optreden tussen de beide
zijden.
Maak nu de mal voor de voor- en achterkant.
Trek deze vormen ook in je model. Je model
ziet er nu uit als een tweezijdige extrusie.
Daklijn
Nu gaan we de daklijn erin zetten. Hiervoor
dien je eerst weer geleidingsrails te maken.
Zaag hiervoor uit MDF twee zijaanzichten van
je model, let erop dat je de mal er vloeiend
langs moet kunnen trekken. Het is dus van
belang dat er geen abrupte overgangen in je
rails zitten (bijvoorbeeld bij de overgang van
de voorruit naar de motorkap)! Let er ook weer
week 4
 op dat deze geleidingsrails verder uitlopen
dan de lengte van je model. Deze beide rails
worden met blokjes en schroeven bevestigd
aan de werkplank waar je model op staat.
Maak nu een mal voor de kromming van je dak.
Het kan heel goed zijn dat je voor je motorkap
en/of kofferbak een andere kromming en dus
een andere mal nodig hebt.
Besteed niet te veel tijd aan het maken van je
vlakken m.b.v. de mallen. Deze dienen louter
als basis en zullen later nog veel worden
aangepast. Ze zijn niet heilig!
Van basisvorm tot realistisch model
Het echte kleimodelleren gaat nu beginnen.
De basis die voor je staat is het resultaat van
extrusies van de verschillende aanzichten. Nu
wordt er minder met mallen en geleidingsrails
gewerkt en meer met de speciale kleitools.
Waar het kan is het nog steeds goed om
kleine malletjes te maken.
Werk altijd van grof naar jn. Schroom niet
om eerst inke stukken weg te schaven, om
vervolgens de oppervlaktes met een speciale
radiusmal of een strook staal (1 mm dik) glad
te strijken. Je zult merken dat je een vlak heel
week 4
snel en eenvoudig glad krijgt. Het schaven en
glad strijken moet je doen met onverwarmde
klei!
Vergeet niet: als je teveel weghaalt, kun je er
altijd makkelijk klei bij plakken.
Nu moet je m.b.v. een grove schaaf (Bijlage:
Kleitools nr.04) de basisvorm meer naar je
ontwerp te brengen. Afhankelijk van je ontwerp
zullen mensen nu op verschillende wijzen te
werk moeten gaan. Om de auto meer vorm te
Het insmeren van het wielkast-blok
geven, kan je beginnen met het tailleren van
je greenhouse. Kijk goed naar bestaande
auto-ontwerpen om een idee te krijgen hoe
dit gedaan zou kunnen worden.
Doekes wielkasttruc
Een slimme manier om met behulp van je
houten wielkast-blok een mooie wielkast
te creren gaat als volgt: Sla een spijker in
het centrum van je wielkastblok maak een
malletje dat daar omheen kan draaien en de
vorm van de wielkast heeft. Vergeet niet je
blok in te vetten met zonnebloemolie voordat
je het in de wielkast schuift. Trek vervolgens
de mal in een cirkelbeweging langs de rand
van het wielkastblok. Op deze wijze wordt een
zogenaamde wheel arch met een continue
doorsnede verkregen. Het maken van de wheel arch
week 6
 Het gebruik van tape
Als globaal de grote vlakken goed in het model
zitten kan je tape gebruiken om belangrijke
lijnen in het model te zetten. Denk hierbij aan
de raampartij, de heuplijn en later details zoals
koplampen. Tape is een handig hulpmiddel
om lijnen te beoordelen en om verschillende
variaties uit te proberen alvorens je de lijn
daadwerkelijk in de klei aanbrengt.
Het plakken van tape op de klei is redelijk lastig
en gaat nooit de eerste keer goed. Je zal de
tape vaak meerdere malen moeten loshalen
en weer opplakken voordat je de juiste
kromming hebt. Omdat de tape niet geweldig
kleeft kan je kleine stukjes klei gebruiken om
de uiteinden op hun plek te houden.
Het aanbrengen van tape
week 6
Daarnaast is tape te gebruiken als geleiding
voor malletjes. Je gebruikt dan altijd twee
banen tape waarlangs je het malletje trekt.
Gebruik hiervoor de brede tape en bij
voorkeur meerdere lagen over elkaar, zodat
het onderliggend vlak niet beschadigd wordt.
Als de tape langere tijd op je model zit zal de
lijmlaag sterker hechten aan de klei en zal bij
het verwijderen van de tape een zwart spoor
achter blijven, wat je vervolgens weer moet
wegschaven.
Symmetrie handhaven
Als het dak en de motorkap in het model
zijn aangebracht is het verstandig zo snel
mogelijk een middenlijn aan te brengen in je
model met dunne tape. Hierdoor kan je beter
controleren of je model symmetrisch is.
Met een grote geo-driehoek kan aan de hand
van de middenlijn eenvoudig de symmetrie
gecontroleerd worden. Met een hoogte
meter in combinatie met het grid op de plank,
kunnen ook punten in het verticale vlak met
elkaar vergeleken worden.
Met de op de faculteit voorhanden zijnde
meetapparaten kunnen redelijk wat maten
gecontroleerd worden. Natuurlijk blijft er een
mate van onnauwkeurigheid, maar dit levert
geen merkbare fouten op.
In de regel geldt dat je zoveel mogelijk een
zijde afmaakt en vervolgens de boel spiegelt
naar de andere zijde. In de praktijk blijkt dit
echter niet altijd handig te zijn. De neus van
je auto bijvoorbeeld is beter te beoordelen als
deze symmetrisch is. Het kan ook handig zijn
om twee varianten op de verschillende helften
uit te proberen.
Een handige methode bij het symmetrisch
maken van je model is het gebruik van
papieren sjablonen die je om de middellijn
kan spiegelen naar de andere zijde. Van
de zijruit die aan de ene kant met tape is
aangebracht kan met behulp van een stukje
papier, potloodje en schaar een sjabloon
(de kleuterschool krasmethode) gemaakt
worden. Deze kan je vervolgens op de andere
zijde leggen en de omtrek van de ruit met tape
aanbrengen.
Fotos van bovenaf kunnen je ook helpen bij
het beoordelen van de symmetrie. Het is wel
lastig om de camera exact boven het midden
van je model te krijgen.
week 8

Om dubbelgekromde oppervlaktes met sterk
veranderende doorsneden (bijvoorbeeld de
neus van de auto) te maken kan de Tipp-ex
truc toegepast worden. Hiervoor moet je eerst
een aantal mallen van doorsneden van het vlak
uit kunststof maken. Vervolgens maak je een
aantal dammetjes van klei waarin de malletjes
gedrukt worden. De afdrukken van de mallen
in de klei worden daarna gemarkeerd met
Tipp-ex. De ruimte om de dammetjes heen
wordt vervolgens ruim opgevuld met klei,
waarna de klei weer verwijderd wordt totdat
de tipp-ex aan de oppervlakte zichtbaar is.
Er is nu een sterk gekromd vlak ontstaan die
nagenoeg symmetrisch is.
De Tipp-ex truc
week 8
Afwerking
Het model heeft zijn eindfase bereikt,
d.w.z. dat alle vlakken er goed in liggen,
het model symmetrisch is en alle cut-lines
zijn aangebracht. Het is dan zaak om de
oppervlaktes glad en glimmend te krijgen met
de kwast of spons, zodat ze gespoten kunnen
worden.
Spuitplamuur of Amphibolin (AVA, Caparol)
Er wordt direct op de kleilaag met spuitplamuur
gespoten, een primer is dus niet nodig (deze
tast de klei namelijk aan en hecht slecht). Het loskomen van de spuitplamuur
Het is zaak om meerdere lagen (5 6 lagen)
te spuiten om een glad resultaat te krijgen.
Kleine oneffenheden worden opgevuld Dit duidt er op dat de spuitplamuur misschien
door de plamuur. Na het laten drogen van toch niet geschikt is voor op de klei.
een laag, moet het lichtjes opgeschuurd
worden. Wel moet je opletten dat je niet door Een alternatief is het gebruik van de
de plamuurlaag heen schuurt en zo de klei Amphibolin (AVA) uit de kunststof tube. Dit
aantast. Autoplamuur is niet te gebruiken is een grondverf, speciaal ontwikkeld voor
op de klei of op de spuitplamuur omdat het kleimodellen. Het nadeel is dat dit met een
andere materiaaleigenschappen heeft. kwast of roller moet worden aangebracht, wat
Uit eigen ervaring is gebleken dat de vaak strepen in de verf oplevert. Deze zijn
spuitplamuur op holle vlakken zichzelf kan natuurlijk wel glad te schuren. Een andere
lostrekken als het opdroogt. Het gevolg zijn mogelijkheid die wij nog niet geprobeerd
luchtbellen onder de spuitplamuur. hebben is het spuiten van deze verf.
week 9
 Het is nu tijd om te lakken. De wielkasten van
een auto zijn altijd zwart, om dit in het model
na te bootsen kan je deze zwart verven met
een kwast (of ook te spuiten).
Doe dit alvorens de bodywork gespoten
wordt. Het is aan te raden de ruiten te spuiten
nadat de bodywork gedaan is. De reden
hiervoor is dat het eenvoudiger is een ruit
aan de buitenkant af te plakken, dan aan de
binnenkant. Na het spuiten van een ruit moet
de lak kort drogen, waarna de tape verwijdert
dient te worden, alvorens de lak is uitgehard.
Zorg dat je lak op dezelfde basis is als de
spuitplamuur, bij de faculteit gebruiken zij
lakken op acrylbasis.
Let er op dat je model nog steeds erg
kwetsbaar en gevoelig voor deuken en grote
temperatuursverschillen is. Het beste is het
gespoten model in een omgeving te bewaren
met een constante kamertemperatuur.
Houdt er ook rekening mee dat de cutlines
deels dichtslibben door de verschillende lagen
plamuur en lak. In de cutlines is na het spuiten
zwarte tape aan te brengen, om het idee van
een spleet te versterken. Hierbij moet je ook
rekening houden met de breedtes van de cut,
de laklaag en de breedte van het tape. Als
week 9
voorbeeld kan je een cut maken van 3 mm,
waarin je een tape van 2 mm plakt. De tape is
ook direct op de klei te plakken zonder eerst
een cutline te maken.
Het aanbrengen van een tape voor de
deurlijn op een glakt model (BMW Z4)
Wielen; velgen en banden
De banden zijn het eenvoudigst te draaien
uit MDF of anders zwarte PVC staf. De
onderkant van de band krijgt een vlakke
kant zodat ze goed blijven staan en het staat
iets realistischer. De velg is op verschillende
manieren te maken. Als je veel geld over
hebt kan je ze d.m.v. rapid prototyping laten
vervaardigen. Hiervoor moet je een STL-le
aanleveren. Het is dan zelfs mogelijk de band
met proel mee te laten printen, maar is erg
prijzig (reken op minimaal 150,- per wiel).
Een andere optie is de velgen te draaien en
vervolgens te laten CNC-frezen (dit kan in
de werkplaats bij IO). Remschijven kunnen
op deze wijze ook goed vervaardigd worden.
Ook voor dit laatste is een STL-le vereist.
De derde optie is om de velgen te
vacumvormen om een MDF-malletje, die
je op bovenstaande wijze vervaardigd hebt.
De laatste twee opties bieden echter minder
vormvrijheid dan met rapid prototyping.
week 10
 Presentatie

Het model is van lak voorzien en klaar om

te presenteren. Eerst zal het model, die met
dubbelzijdig tape is vastgemaakt aan de
hoogteblokjes, van de werkplank afgehaald
moeten worden. Aangezien het model niet op
de wielen steunt, zal het op blokjes hout of
stukjes transparant perspex steunen. Zaak is
dat de steunen zo min mogelijk in het zicht
zijn, probeer de steunen daarom zo dicht
mogelijk tegen de achterkant van de wielen te
plaatsen. Naar eigen inzicht kan het model op
een houten, kunststof of glazen plaat gezet
worden.

Verschillende presentaties van klei-

modellen met presentatie panelen

week 10 week 12
Tips
Werk in het begin als je de grote vlakken
aan het verjnen bent, niet met te kleine en
te exibele staalstroken, omdat je dan sneller
oneffenheden in het vlak krijgt.
Werk over het algemeen van onderaan het
model naar boven toe. Dit geldt voornamelijk
in het begin als je met de mallen langs te rails
gaat. Later bij het afwerken van het model
geldt dit in mindere mate.
Bedenk goed wat de volgorde van je
bewerkingen moet zijn. Bijvoorbeeld een
verdiept liggend vlak zal eerst afgemaakt
moeten worden voordat je daar niet goed
meer bij kunt met een bepaald gereedschap.
Werken aan het model van de Mgane, op ooghoogte
Scherpe hoeken tussen vlakken zijn
handige referentie- en meetpunten. Wacht
met het afronden van deze scherpe lijnen tot
het model nagenoeg af is, anders mis je deze
referentiepunten.
Om de vlakverdeling of de kwaliteit van
een vlak beter te beoordelen, kan je tijdelijk
een stuk aluminiumfolie of vuilniszak op de
klei wrijven met een bankpas. Een vuilniszak
(aan de achterkant vochtig maken voor betere
hechting) kan makkelijker glad gestreken
worden op de klei dan aluminiumfolie, omdat
dit minder snel kreukelt. Beide materialen
kunnen ten alle tijden van de klei getrokken
worden.
Ongelakt 1:5 model van Smart Roadster
Werken aan het schaalmodel van de Smart Roadster
Tape leggen op het 1:1 model van de Smart Roadster
 Bij het aanbrengen van zogenaamde
cutlines (Bijlage: Kleitools nr.04) is het
verstandig eerst een malletje uit kunststof te
maken waarlangs je kan snijden. Tape kan
je hiervoor ook gebruiken, maar levert een
minder strak resultaat, het gereedschap wordt
dan namelijk minder ondersteund.
Werk bij het glad maken met gereed schap
of staalstrook van een vlak altijd kruislings en
niet horizontaal en verticaal om ongewilde
rechte plekken in je vlak te voorkomen.
Om de reecties van de oppervlaktes beter
te beoordelen kan je de klei laten glimmen,
door met behulp van een kwast (Bijlage:
Kleitools nr.09) of de jne kant van een spons,
lichtjes over de klei te wrijven.
Fhntip: Houdt de fhn tenminste 10 cm.
van je model vandaan en blijf niet te lang op
n plek. De fhn kan op de hoogste stand
maar let er wel op, als de klei gaat glimmen
en vloeibaar wordt is het te warm. Schetsen over fotos van een kleimodel

Bij het in de laatste fase verder ontwikkelen

van je model kunnen (digitale) fotos een
handig hulpmiddel zijn. Je kan snel over
de fotos heen schetsen en verschillende
oplossingen uitproberen.

Zorg dat er geen stof op je klei komt. De klei

hecht hierdoor minder goed en er bestaat kans
dat je na het spuiten oppervlakteverschillen in
de veraag ziet.

De klei is het makkelijkst te verwijderen met

wasbenzine.

Zorg dat de staalplaatjes goed scherp

blijven. Met de slijpsteen regelmatig slijpen.
(Bijlage: Kleitools nr.07)

Kleimodellen van vormvarianten

van de Skoda Roomster
Interessante links:

- www.cardesignnews.com

- www.autoclaymodellersworld.com/

- www.kolb.de

- www.danielsimon.net

- www.toyfon.com

- www.haraldbelker.com

- www.chavant.com

- www.suurland.com
( veel blueprints van verschillende autos )

- www.designet.ru/context-2003/c-
ergonomics-3.shtml

- www.zanicdesign.com
Liefde voor het vak! Poster voor expositie van kleimodellen, 2004
- www.u3ar.com