2

3
dü+bÕ<äø°j·T+
ìqï $T]Ã, H˚&ÉT |ü‹Ô ¬s’‘·T\ >√&ÉT
>∑‘· dü+e‘·‡s¡+ –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡ ˝Òø£ $Ts¡|ü ¬s’‘·T\T s√&ÉT¶¬øø±ÿs¡T.
RNI APTEL / 2010 /34567 ñuÛÑj·T ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ n+‘·≈£îeTT+<äT dü+e‘·‡s¡+ uÛ≤Ø>±
<Ûäs¡ |ü\ø£&É+‘√ bı˝ÀeTì ¬s’‘ê+>∑+ yÓTT‘·Ô+ $Ts¡|ü kÕ>∑T #˚dæ
dü+|ü⁄{Ï :8 dü+∫ø£ : 6 qe+ãsY, 2017 #˚‘T· \T ø±\TÃ≈£îHêïs¡T. –≥Tºu≤≥T <Ûsä ¡ ˝Òø,£ ô|≥Tºã&ÉT\T ‹]–sêø£ bı˝ÀeTqï s¬ ‘’ ê+>∑+
m&ç≥sY ákÕ] $düÔè‘·+>± |ü‹Ô y˚dæ eT∞fl #˚‘·T\T ø±\TÃ≈£îqï yÓ’q+ $#ês¡øs£ ¡+. es¡TDT&ÉT
@\÷] kÕ+ã•esêe⁄, M.Sc., (Hort), }]+∫ ‘=\ø£]˝À ø£s¡TDÏ+∫q≥T¢ #˚dæ ¬s’‘·T˝À¢ ÄX¯\T yÓ÷düT˝…‘˚Ô $<Ûä+>± |ü‹Ô |ü+≥
XÊdüq düuÛÑT´\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ y˚j·T&ÜìøÏ ø±s¡≈£î&Ó’Hê&ÉT. $‘·ÔHê\T yÓTT\∫, #Ó≥Tº ø±düÔ m<äT>∑T‘·÷ >∑TãTs¡T #˚ùd
dü+bÕ<äø£ eT+&É* Hê{ÏøÏ ‹]– |ü>∑ã{≤º&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· ø±j·T m~– |ü‹Ô ‘·j·÷s¡j˚T´ düeTj·T+˝À ;uÛÑ‘·‡+
eTVü≤à<é n*, B.Sc., (Ag), M.B.A düèwæº+∫ ñ‘·Œ‹Ôô|’ Á|üuÛ≤e+ #ê{≤&ÉT. <ëìøÏ‘√&ÉT |ü‹Ô |ü+≥qT ø£\ø±\+
jÓTì>∑fi¯fl lø±+‘Y, B.Sc., (Ag), M.B.A ø£fi¯ø£fi¯˝≤&çdüTÔ+<äqT≈£îqï _{Ï |ü‹Ô $‘·Ôq+ |ü⁄s¡T>∑T\ <ë&çøÏ, yÓ’s¡dt\qT ‘·≥Tºø√˝Òì
nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY dæú‹øÏ #˚s¡Tø√e&É+ ¬s’‘·T\≈£î ÄX¯ìbÕ‘·+>± e÷]+~. >∑T˝≤; s¡+>∑T ø±j·T‘=\T#·T
yÓ’.$. qs¡dæ+Vü‰sêe⁄ |ü⁄s¡T>∑T Á|üu* |ü+≥qT HêX¯q+ #˚ùddæ+~. n˙ï n|üX¯≈£îHê\qT ‘·≥Tºø=ì ∫es¡≈£î
&çC…’ì+>¥   &ç.{Ï.|æ. $T–*q ñ‘·Œ‹ÔøÏ ø£˙dü eT<ä∆‘·T <Ûäs¡ <äø£ÿì <äTdæú‹ @s¡Œ&ç+~. uÛ≤s¡‘· ¬s’‘·T\ bÕ*≥
yÓ÷≥÷] Ä~Hêsêj·TD (u≤ãT) X¯ì Á>∑Vü≤+˝≤ e÷]q ø±≥Hé ø±s√ŒπswüHé Ä|òt Ç+&çj·÷ ‘˚eT n~Ûø£+>± ñ+<äì,
myéT. eT<ÛäTu≤\ s¡+>∑T e÷]+<äH˚ HÓ|ü+‘√ dü>±ìøÏ dü>∑+ ô|’>± <Ûäs¡qT ø√ùddæ+~. Bì‘√ ø√‘· Ks¡TÃ\T
uÛÑ]+#·˝Òø£, ˇø£ y˚fi¯ ø√dæHê ≈£L©\≈£î &ÉãT“\T Çe«˝Òø£ ¬s’‘·T\T nedüú\ bÕ\j·÷´s¡T.
ø£eT÷´ìπøwüHé‡   e÷¬sÿ{Ï+>¥ j·T<Ûë$~Û>±H˚ eT+Á‘·T\T ‘·eT<Ó’q XË’*˝À dædæ◊ ìã+<Ûäq\T e÷sêÃ\ì ˇø£ ñ∫‘·
m*$TXË{Ϻ sê+u≤ãT dü÷#·q #˚dæbÕπsXÊs¡T. πø+Á<ëìøÏ á y˚Ts¡≈£î ˝ÒK\T ≈£L&Ü sêXÊs¡T. ‘·\eTTqø£\T>±
Printer, Publisher, and Owned by : sê»ø°jT· Áø°&Ü ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝À¢ eTTì–b˛sTTq øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ |ü‹Ô s¬ ‘’ T· \qT Ä<äT≈£îH˚
Yeluri Sambasiva Rao, M.Sc., (Hort)
MLA, Andhra Pradesh r]ø£ mø£ÿ&ÉT+~. eTq <˚X¯+˝À |ü‹Ô e÷Á‘·y˚T ø±<äT @ |ü+≥ #·]Á‘· #·÷dæHê @eTTqï~
Printed at Prajasakthi Daily Printing Press >∑s¡«ø±s¡D+ düs¡«Á‘ê ¬s’‘·T <√|æ&ûj˚T |üs¡e÷s¡∆+>± kÕ–b˛‘·Tqï~. neTàuÀ‘˚
M.B. Bhavan, RTC 'X' Roads, Hyderabad - 20. n&É$˝≤>±q÷, ø=quÀ‘˚ ø=]$˝≤>±q÷ eTq <˚X¯+˝À ¬s’‘ê+>∑+, $ìjÓ÷>∑<ës¡T\
Published at : |ü]dæ‹ú s√Es√E≈£L ~>∑C≤s¡T‘·T+~. ø±s√Œπs{Ÿ <äfi≤Ø˝Ò e´ekÕj·T $|üDôÏ |’ Ä~|ü‘´· +
Plot No. 5, MJR Residency, Vittal Nagar,
Chinatokatta, New Bowenpally,
#·˝≤sTTdüTÔ+&É&É+‘√ ñ*¢ qT+&ç |ü*¢ es¡≈£î n&ÉT>∑&ÉT>∑THê ‘·eT |ü+≥qT ¬s’‘·T\T
Secunderabad - 11. A.P. India ‘Ó>q∑ eTTàø√e\dæq <äTdæ‹ú ‘·bÕŒ... yÓTs¡T>¬ q’ e÷¬sÿ{Ï+>¥ edü‘T· \T eTè>∑´yÓTbÆ ˛j·÷sTT.
Editor : ∫es¡≈£î |ü‹Ô ø=Hê\ì õìï+>¥ $T\T¢\qT ÁbÕ<Û˚j·T|ü&Ée\dæq <äTdæú‹øÏ Á|üuÛÑT‘ê«\T
Yeluri Sambasiva Rao, M.Sc., (Hort) e#˚ÃXÊsTT. ‘Ó\+>±D˝À |ü‹Ô s¬ ‘’ T· \T |ü+≥qT ‘·>T∑ \u…≥&º +É , Á{≤ø£sº T¡ ‘√ <äTìïy˚jT· &É+
MLA, Andhra Pradesh
e+{Ï nkÕ<Ûës¡D #·s´¡ \≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·THêïs¡T. ø=ìï#√≥¢ ‘˚eT kÕ≈£î‘√ dædmæ n~Ûø±s¡T\T
Editorial & Marketing Office :
|ü‹ìÔ ø=q&ÉyT˚ e÷H˚XÊs¡T. #˚dqæ n|ü\T rπsÃ+<äT≈£î ø√‘·≈î£ e∫Ãq ≈£L©\≈£î y˚‘H· ê\T
Kisan Media Innovations Pvt. Ltd.
Plot No. 5, MJR Residency, Vittal Nagar, #Ó*¢+#˚+<äT≈£î n‹‘·≈£îÿe <Ûäs¡≈£î ‘·eT ñ‘·Œ‹Ôì neTTà≈£î+≥THêïs¡T. KeTà+, es¡+>∑˝Ÿ,
Chinatokatta, New Bowenpally,
Secunderabad - 11. Telangana, India
Ä~˝≤u≤<é, ø£Ø+q>∑sY, q˝§Z+&É ñeTà&ç õ˝≤¢˝À¢ì |ü‹Ô ¬s’‘·T\T <ë<ë|ü⁄ e´edüúô|’
Phone : 040-40206238 $düT>∑T#Ó+~ ‘·eT |ü+≥\qT ‘êy˚T HêX¯q+ #˚düT≈£î+≥THêïs¡T. \ø£å\ s¡÷bÕj·T\
E-mail : agriclinic.org@gmail.com
kisanmediainnovations@gmail.com
ô|≥Tºã&ç ô|{Ϻ kÕ>∑T #˚dæq |ü‹Ô ã÷&ç<ä˝À b˛dæq |ü˙ïs¡T˝≤>± ‘·j÷· s¡e&É+‘√ ‘·T<ä≈£î
No Part of this magazine can be reproduced, limited or transmitted Ä‘·àVü≤‘·´˝Ò X¯s¡D´eTH˚ uÛ≤eq≈£î edüTÔHêïs¡T. |ü‹Ô ¬s’‘·T\ á $cÕ<ä>±<Ûä\T 1990
in any form, including electronic, mechanical, photo copying, recording
or any information stage retrieval system or extracted in any way <äXø¯ +£ $cÕ<ëìï >∑Ts¡T≈Ô î£ ‘ÓdTü +Ô ~. uÀ˝Ÿ>±sY¶ $‘·HÔ ê\T sêø£eTT+<äT |ü⁄s¡T>∑T\T, ‘Ó>T∑ fi¯fl‘√
without permission from the publisher. Views expressed in the
magazine need not necessarly be those of the Editor / Publisher ‹s√>∑eTq+ |ü{Ϻq |ü‹Ô |ü+≥ kÕ>∑T ‹]– 15 dü+e‘·‡sê\bÕ≥T m≥Te+{Ï |ü+≥
#·<äe+&ç! #·~$+#·+&ç!! qcÕºìøÏ ‘êe⁄ ˝Ò≈£î+&Ü ø=qkÕ>∑T‘·T+~. ø±˙ _.{Ï. ø±≥Hé $‘·Ôq+˝Àì s√>∑ ìs√<Ûäø£
X¯øÏÔì ‘·≥Tº≈£îH˚ $<Ûä+>± >∑T˝≤; s¡+>∑T ø±j·T‘=*#˚ |ü⁄s¡T>∑T yê´|æÔ#Ó+<ä&É+‘√ ¬s’‘·T\T
ìsêX¯≈î£ >∑Tsö‘·THêïs¡T. Bìô|’ ì|ü⁄DT\T, $X¯« $<ë´\j·÷\T, XÊgy˚‘\Ô· T ‘·>T∑ $<Û+ä >±
|ü]XÀ<Ûäq\T #˚j·÷*. <ëì‘√bÕ≥T <Ûäs¡\ dæúØø£s¡D ì~Û <ë«sê qwüºb˛sTTq ¬s’‘·T\≈£î
|ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢+∫, |ü+≥ ;e÷|ü<∏äø±ìøÏ eT]‘· yÓTs¡T>∑T\T ~<ë›*‡q nedüs¡+ ñ+~.
Visit us at : www.agriclinic.org
4
$wüj·T dü÷∫ø£
uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\T n&ÉT>∑+≥T‘·÷ ‘·≈£îÿe
˙{Ï kÂ\uÛ´Ñ + ø£*–q ÁbÕ+‘ê˝À¢ s¬ +&Ée 1. ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|ædüTÔqï ø£qø±+ãs¡+ kÕ>∑T 5
|ü+≥>± ˝Ò<ë s¡; |ü+≥>± Äs¡T‘·&ç
|ü+≥\T kÕ>∑T #˚j·T&É+ |ü≥¢ ¬s’‘·T\T 2. $TqTeTT, ô|düs¡ |ü+≥˝À¢ yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯fl düeTÁ>∑ j·÷»e÷q´+ 9
ÄdüøÏÔ ô|+#·Tø√yê*. Ç≥T KØ|òt, n≥T 3. e] e÷>±DT˝À¢ yÓTTø£ÿC§qï kÕ>∑T ` yÓT\≈£îe\T 12
s¡; e÷>±DT˝À¢ ô|düs¡, $TqTeTT≈£î
Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± #ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ 4. bı<äT› ‹s¡T>∑T&ÉT |ü+≥˝À j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T 16
$düÔ]düTÔ+~ 5. Js√ {Ï˝Ò¢õ yÓTTø£ÿC§qï˝À uÛ≤dü«s¡ ˝À|ü+ 22
6. kÕ+πø‹ø£‘·‘√H˚ kÕ>∑T ` u≤>∑T 24
12 e] e÷>±DT˝À¢ yÓTTø£ÿC§qï kÕ>∑T ` yÓT\≈£îe\T
#·+Á<äu≤ãT $<˚o |üs¡´≥q‘√ ø=‘·Ô |ü⁄+‘·\T ‘=ø£ÿqTqï e´ekÕj·T+
dü+ø£s¡C≤‹ Äe⁄ ø£˙dü+ s√E≈£î 7-8
©≥s¡¢ bÕ\T Çyê«*. n<˚ Áπ>&Ó&é eTTÁsê 7. ns¡{Ï˝À ø±+&É+ ‘=*#˚ eTT≈£îÿ |ü⁄s¡T>∑T ` düeTÁ>∑ ìyês¡D #·s¡´\T 26
π><Ó nsTT‘˚ ø£˙dü+ 6-7 ©≥s¡¢ bÕ\ 8. düeTdü´ ` |ü]cÕÿs¡+ 30
~>∑Tã&çì sTT∫Ãq≥¢sTT‘˚H˚ ˝≤uÛkÑ Õ{Ï>± 9. bÕ&ç|ü]ÁX¯eT≈£î Äe⁄\T y˚T˝≤? π><Ó\T y˚T˝≤? 33
ñ+≥T+~. bÕ&ç |üXó¯ e⁄\ b˛wüD Ç+ø±
˝≤uÛkÑ Õ{Ï>± ñ+&Ü\+fÒ y˚T\TC≤‹ bÕ&ç 10. >=Á¬s˝À¢ Væ≤e÷+ø√dædt yê´~Û ` ìyês¡D 36
|üX¯óe⁄\H˚ m+|æø£ #˚düTø√yê*. 11. C≤eTqT Ä•+#˚ ‘Ó>∑Tfi¯fl j·÷»e÷q´+ 38
12. X¯q>∑˝À ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ 42
33 bÕ&ç|ü]ÁX¯eT≈£î Äe⁄\T y˚T˝≤? π><Ó\T y˚T˝≤? 13. |ü⁄BHê kÕ>∑T #˚ùd $<Ûëq+ ` j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T 43
X¯q>∑ ô|’s¡T˝À ≈£L&Ü n|üsê˝À¢˝≤>± 14. ∫qï ‘·s¡Vü‰ j·T+Á‘· kÕe÷Á–‘√ ≥e÷{À ¬ø#·|t ‘·j·÷Ø 46
ø£\T|ü⁄ Ä•+∫q|ü&ÉT ô|s¡T>∑T<ä\ 15. ‘Ó\+>±D |üX¯óyÓ’<ä´ s¡+>∑+˝À q÷‘·q n<Ûë´j·T+ 48
eT]j· T T ~>∑ T ã&É T ˝ô|’ Á|ü ‹ ≈£ L \
Á|üuÛ≤e+ ñ+≥T+~. ø±ã{Ϻ X¯q>∑˝À 16. e÷$T&ç |üP‘· düeTj·T+˝À j·÷»e÷q´+ 50
≈£L&Ü ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ eTTK´+. 17. e´eªkÕj·T+μ ` kÕe÷õø£ e÷<Ûä´eT ªÁ|üuÛ≤e+μ 54
á øÏ+<ä ‘Ó*|æq j·÷»e÷q´ |ü<‘∆ä T· \T
bÕ{Ï+∫ X¯q>∑˝À ø£\T|ü⁄ düeTdü´qT ns¡#˚‹˝ÀøÏ e∫Ãq e´ekÕj·T $C≤„q+
n~Û>∑$T+#·e#·TÃ. 18. ôV’≤f…ø˘ Vü≤+>∑T\‘√ nÁ–f…ø˘ 59
42 X¯q>∑˝À ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ |üs¡÷Ãs¡T ãVæ≤s¡+>∑ düuÛÑ˝À eT+Á‹ ˝Àπøwt
19. ñuÛÑj·T ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ |ü‹Ô ¬s’‘·T\ |ü]dæú‹ Ä>∑eT´>√#·s¡+ 61
≥e÷{À ¬ø#·|tì eTq+ >±E d”kÕ˝À¢H˚
ø±≈£î+&Ü, ∫qï ∫qï bÕ¬ø≥¢˝À ≈£L&É |ü‹ÔøÏ eT<ä∆‘·T <Ûäs¡ ˝Òø£ ~>∑T\T #Ó+<äT‘·Tqï ¬s’‘·qï
Ä{Àe÷{Ïø˘ bòÕs¡+ |òæ*+ yÓTwæHéì yê&ç
ì+|ü ⁄ ø√e#· T Ã. M{Ï ì ìØí ‘ · y Ó T Æ q
Á|üe÷D≤\‘√ ˝ÒãT˝Ÿ ‘·j·÷s¡T #˚düTø=ì
d” k Õ\ô|’ ’ ˝Ò ã T˝Ÿ n+{Ï + ∫
$Áø£sTT+#·Tø√yê*.

46 ∫qï ‘·s¡Vü‰ j·T+Á‘· kÕe÷Á–‘√ ≥e÷{À ¬ø#·|t ‘·j·÷Ø

kÕ<Ûës¡D+>± |üP‘· »qe] ` |òæÁãe]
HÓ\\≈£î |üPs¡Ôe⁄‘·T+~. |òæÁãe]˝À
|ü P ‘· s êq≥¢ s TT‘˚ e÷]Ã˝À ø=+‘·
e∫Ãq|üŒ{Ïø° m+&É\T eTT~]q≥¢sTT‘˚
#ê˝≤ |üP‘· sê*b˛sTT ‘·≈£îÿe ø±j·T
ì\T|ü⁄ø√>∑\T>∑T‘·T+~. Ç|üŒ{Ïø° |üP‘·
sêq≥¢sTT‘˚ ‘√≥\≈£î ‘˚*ø£bÕ{Ï ‘·&ç
Çyê«*.
50 e÷$T&ç |üP‘· düeTj·T+˝À j·÷»e÷q´+
2016`17 dü+e‘·‡sêìøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À 55 $T*j·Tq¢ eT+~ k˛wü˝Ÿ
MT&çj·÷˝À bÕ\T |ü+#·T≈£î+≥Tqï≥T¢ düπs«\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. ù|òdtãTø˘,
j·TT≥÷´uŸ, {Ï«≥ºsY, >∑÷>∑T˝Ÿ, >∑÷>∑T˝Ÿ |ü¢dt dü+düú\T nyÓT]ø±, Ç+>±¢+&é,
◊s√bÕ <˚XÊ\ ø£+fÒ uÛ≤s¡‘Y˝ÀH˚ n‘·´~Ûø£+>± Á|üC≤ìø£+˝ÀøÏ eTTK´+>±
¬s’‘ê+>∑+˝ÀøÏ #=#·TÃ≈£îb˛‘·Tï≥T¢ $$<Ûä düπs«˝À¢ yÓ\¢&Ó’+~.
54
 5

ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|ædüTÔqï ø£qs¡ø±+ãs¡+ kÕ>∑T

&܈ˆ düTo\, &܈ˆ yÓ’.j·Tdt.ÄsY ñ<ë´q $X¯« $<ë´\j·T+, yÓ+ø£≥sêeTqï>∑÷&Ó+, |ü•ÃeT>√<ëe], bò˛Hé : 9848745410
kÕ+Á|ü<ëj·Tø£+>± kÕ>∑T#˚düTÔqï $&ç|üP\˝À ø£qø±+ãs¡+ $•wüºyÓTÆq~. Äø£s¡¸D°j·TyÓTÆq s¡+>∑T\‘√ ‘˚*ø£>±, m≈£îÿe
ì\« X¯øÏÔ ø£*–q ø£qø±+ãs¡+ |üP\qT <äøÏåD uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ø£sêí≥ø£, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁcÕº˝À¢ m≈£îÿe $d”Ôs¡í+˝À
kÕ>∑T#˚düTÔHêïs¡T. Ç$ dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê |üPdü÷Ô Ä<ëj·÷ìï ÇkÕÔsTT. yêdüq ˝Ò≈£îHêï |ü\T Äø£s¡¸D°j·TyÓTÆq s¡+>∑T˝À¢
ñ+&˚ á |üP\qT m≈£îÿe>± |üP» düeTj·T+˝À <ä+&É\T, |üP\ »&É\ ‘·j·÷Ø˝À¢, Ád”Ô\ •s√C≤\+ø£s¡D≈£î $]$>±
yê&É‘ês¡T. ñ<ë´qeHê˝À¢ sêø£Ø\˝Àq÷, u≤s¡¶s¡¢˝ÀqT ô|+#˚+<äT≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT. Bìï e÷$T&ç, ø=ã“] ˝≤+{Ï
‘√≥˝À¢ n+‘·s¡ |ü+≥>± ≈£L&Ü kÕ>∑T#˚j·Te#·TÃ.
ø£qø±+ãs¡+ ãVüQyê]¸ø£ |ü+≥. bı<ä˝À 4`6 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ &܈ˆ m.|æ.C… nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ s¡ø£+ n~Ûø£ ì\« dü«uÛ≤e+ ø£*–
es¡≈£î ô|s¡T>∑T‘·T+~. e÷¬sÿ{Ÿ˝À m≈£îÿe <Ûäs¡ |ü\ø£&É+‘√ bÕ≥T m≈£îÿe <ä÷s¡+ s¡yêD≤≈£î nqT≈£L\yÓTÆq eTT<äTs¡T ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T
|üP\T kÕ>∑T#˚dTü qÔ ï s¬ ‘’ T· \≈£î n~Ûø£ ˝≤uÛ≤\T edüT+Ô &É&+É e\¢ m≈£îÿe s¡ø£+. n+‘˚ø±≈£î+&Ü eTT<äTs¡T ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T |üP\qT Ç#˚Ã
eT+~ ø£qø±+ãs¡+ kÕ>∑T≈£î yÓTT>∑TZ #·÷|ü⁄‘·THêïs¡T. ªªe÷s¡Te⁄˝Ÿ ns¡dæμμ n~Ûø£ ~>∑Tã&çì#˚à s¡ø£+. Ç˝≤+{Ï s¡ø±\T
s¡ø±\ m+|æø£ : kÕ>∑T #˚j·T&É+ e\¢ dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê |üP\qT bı+<äe#·TÃ.
yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\T :
eTq sêh+˝À n~Ûø£ ‘˚eT, y˚&ç ø£*Zq ÁbÕ+‘ê\T ø£qø±+ãs¡+
kÕ>∑T #˚j·T&ÜìøÏ nqT≈£L\+. eTTK´+>± ø√kÕÔ õ˝≤¢\T kÕ>∑T
#˚j·TT≥≈£î nqTyÓ’q$. ô|s¡T>∑T<ä\≈£î 300 ôd+. ñc˛íÁ>∑‘· #ê˝≤
nqT≈£L\+. #·\ì¢ yê‘êes¡D |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ |üP\ ~>∑Tã&ç n~Ûø+£ >±
ñ+≥T+~. n~Ûø£ ñc˛íÁ>∑‘·˝À |üP\T ˝Ò‘· s¡+>∑T≈£î e÷] HêD´‘·
‘·>∑TZ‘·T+~. eTØ ‘·≈£îÿe ñc˛íÁ>∑‘·\qT ‘·≥Tºø√˝Ò<äT.
H˚\\T :
˙s¡T ì\Teì nìï s¡ø±\
H˚ \ \T kÕ>∑ T ≈£ î nqT≈£ L \+.
kÕs¡e+‘·yÓTÆq n~Ûø£ ùd+Á~j·T
ø£qø±+ãs¡+˝À Hê]+», >∑T˝≤_, ms¡T|ü⁄, |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T |ü<ës¡ú+ >∑\ mÁs¡ H˚\˝À ñ<ä»ì
s¡ø±˝Òø±ø£ ¬s+&ÉT s¡+>∑T\T ø£\>∑*|æ ˙*, ‘Ó\T|ü⁄ s¡ø±\T ≈£L&Ü dü÷∫ø£ 6`4 eT<Ûä´ H˚\\T kÕ>∑T
kÕ>∑T˝À ñHêïsTT. Ĭs+CŸ Áø√kÕ+Á&√ eTT<äTs¡T Hê]+» s¡+>∑T #˚j·TT≥≈£î nqT≈£L\+. n~Ûø£ ÄeT¢, øå±s¡ \ø£åD≤\T ø£*–q H˚\˝À¢
|üP\T {Ï{Ïj·÷m˝À¢ s¡ø£+ |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T |üP\T, ôdãø±*dt ¬s&é eT]j·TT qT* |ü⁄s¡T>∑T ‘êøÏ&ç n~Ûø£+>± ñqï H˚\˝À¢ á |üP\qT
ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T |üP\T, \ø°Î s¡ø£+ Hê]+» s¡ø£+ |üP\T |üPkÕÔsTT. kÕ>∑T #˚ùdÔ HêD´yÓTÆq ~>∑Tã&ÉT\T ¬s’‘·T\T bı+<ä˝Òs¡T.
6
Á|ües¡úq+ :
$‘·Ôq+ :
n~Ûø£ ~>∑Tã&çì#˚à s¡ø±ìï $‘·Ôq+ <ë«sê Á|ües¡úq+ #˚kÕÔs¡T.
mø£sêìøÏ 2 øÏ˝À\ $‘·Ôq+ nedüs¡+. eT+∫ HêD´‘· >∑\ $‘·Ôq+
bı+<äT≥≈£î yÓTTø£ÿ\qT 50 I 50 ôd+.MT. <ä÷s¡+˝À Hê≥Tø√yê*.
|üP\T |üPdæq 55`60 s√E\T ‘·s¡Tyê‘· $‘·ÔHê\T |üø£« <äX¯≈£î
ekÕÔsTT. ø±e⁄q n≥Te+{Ï |üP\qT |üP\ yÓqTï\ qT+&ç rdüTø=ì
øÏ˝À $‘·ÔHê\≈£î 2 Á>±. ø±bÕºHé ˝Ò<ë u≤$düºHé bı&ç ø£*|æ
Hês¡TeT&ç˝À $‘·TÔø√yê*.
$‘·ÔHê\qT 1 MT. yÓ&É\TŒ, 15 ôd+.MT. m‘·TÔ >∑\ Hês¡TeT&çì
‘·j÷· s¡T #˚dTü ø=ì es¡Tdü˝À¢ ô|s¡T>∑T<ä\ >∑eTì+∫, s¬ +&ÉT yêsê\≈£î
ˇø£kÕ] 3 Á>±. ø±|üsY Äø°‡ø√¢¬s’&é eT+<äTqT ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ
|æ∫ø±] #˚j·÷*. ˝Ò<ë eT&ç˝À b˛j·T&É+ #˚j·÷*. yÓTTø£ÿ\T 4`5
Ä≈£î\T ‘=&ç–q ‘·s¡Tyê‘· n+fÒ 50`60 s√E\ ej·TdüT >∑\
yÓTTø£ÿ\qT bı\+˝À Hê≥Tø√e#·TÃ.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü $‘·ÔHê\qT 22.5 I 15 ôd+.MT. 100 π>CŸ
eT+<ä+ >∑\ bÕ*u≤´>¥˝À ≈£L&Ü $‘·TÔø√e#·TÃ. |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄,
mÁs¡eT{Ϻì 1:3 uÛ≤>±\T ø£\T|ü⁄ø=ì bÕ*u≤´>¥˝À ì+|ü⁄ø=ì
$‘·HÔ ê\qT Á|ü‹ u≤´>¥˝À s¬ +&ÉT $‘·HÔ ê\qT $‹Ô yÓTTø£ÿ\qT Á|ües¡q∆ +
#˚düTø√e#·TÃ. Ç˝≤ #˚j·T&É+ e\¢ HêD´yÓTÆq, ã\yÓTÆq yÓTTø£ÿ\qT
bı+<äe#·TÃ.
ø±+&É|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T :
ø=eTà\ ∫es¡\ qT+&ç 6`10 ôd+.MT. bı&Ée⁄, ø£˙dü+ 2
ø£DT|ü⁄\Tqï ø±+&É|ü⁄ eTTø£ÿ*ï 500 |æ|æj·T+ Ç+&√˝ŸãT´Á{Ïø˘
ÄeT¢+ (◊_m) Á<ëeD+˝À ˇø£ ì$Twü+ bÕ≥T eTT+∫ $Twüߺ
#Ûê+ãs¡˝¢ À Hê{Ï‘˚ y˚sT¡ ¢ @s¡Œ&É‘êsTT. y˚sT¡ ¢ u≤>± @s¡Œ&çq 16,700
ø±+&É|ü⁄ eTTø£ÿ*ï mø£sê uÛÑ÷$T˝À Hê≥e#·TÃ. &ç©¢ Áø√kÕ+Á<Ûä
s¡ø±ìï ø£‹Ô]+|ü⁄\ <ë«sê Á|ües¡∆q+ #˚kÕÔs¡T.
ms¡Te⁄\T :
yÓTTø£ÿ*ï Hê≥Tø√e&ÜìøÏ bı˝≤ìï 4, 5 kÕs¡T¢ u≤>±
ø£*j·T<äTHêï*. mø£sê≈£î 10`15 ≥qTï\ |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄ ÄK]
<äTøÏÿ˝À y˚dæ ø£*j·T<äTHêï*. |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄‘√ bÕ≥T 20`30
øÏ˝À\ j·T÷]j·÷, 100 øÏ˝À\ dæ+–˝Ÿ dü÷|üsY bòÕùdŒ¤{Ÿ eT]j·TT
50 øÏ˝À\ eT÷´πs{Ÿ Ä|òt bı{≤wtqT ∫e] <äTøÏÿ˝À y˚j·÷*.
ô|’bÕ≥T>± j·T÷]j·÷qT ¬s+&ÉT <äbòÕ\T>± yÓTTø£ÿ\T Hê{Ïq 3
HÓ\\≈£î eT]j·TT 6 HÓ\\≈£î 20 øÏ˝À\ #=|üq y˚j·÷*.
ø£qø±+ãs¡+˝À ÇqTeTT <Ûë‘·T ˝À|ü+ m≈£îÿe ø£qã&ÉT‘·T+~.
ø£qTø£ Bì ìyês¡D≈£î 5 Á>±. ô|Ás¡dt dü˝ÒŒ¤{ŸqT 20 Á>±.
j·T÷]j·÷‘√ ø£*|æ yÓTTø£ÿ\ô|’ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
Á|ü<Ûëq bı\+ ‘·j·÷Ø, yÓTTø£ÿ\T Hê≥T≥ :
bı˝≤ìï eTfi¯fl˝À ‘·j·÷s¡T #˚düTø=ì yÓTTø£ÿ\qT kÕj·T+Á‘·+
y˚fi˝¯ À¢ kÕ\TøÏ kÕ\TøÏ eT<Û´ä 45 ôd+.MT. eT]j·TT yÓTTø£ÿ≈£î yÓTTø£ÿ≈£î
eT<Û´ä 30 ôd+MT. <ä÷s¡+˝À Hê≥Tø√yê*. kÕe÷q´+>± y˚T`pHé
e÷kÕ˝À¢ Hês¡Tb˛dæ Ä>∑düTº`ôdô|º+ãs¡T e÷kÕ˝À¢ Hê≥Tø√e#·TÃ.
nedüsêìï ã{Ϻ ‘·&ÉT\T Çyê«*. yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\≈£î
nqT>∑TD+>± yêsêìøÏ ˇø£kÕ] ˙s¡T n+~+#ê*. m<äT>∑T‘·Tqï
‘=*<äX¯˝À ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\ ìs¡÷à\q #˚|ü{≤º*.
n+‘·s¡ ø£èwæ :
yÓTTø£ÿ\T ô|]π> ‘=*<äX¯˝À ø£\T|ü⁄ rdæ bı˝≤ìï X¯óÁuÛÑ+>±
ñ+#ê*. ô|’bÕ≥T>± 3e, 9e HÓ\˝À j·T÷]j·÷ y˚dæq|ü&ÉT
eT{Ïìº m>∑<√j·÷*. y˚d$ü m+&É rÁe‘· ‘·–+Z #·&ÜìøÏ ø=+‘· ˙&ÉqT
ø£*ŒùdÔ yÓTTø£ÿ\T y˚dü$˝À u≤>± ô|]– HêD´yÓTÆq n~Ûø£ |üP\
~>∑Tã&çìkÕÔsTT. Bì ø=s¡≈£î ‘√≥˝À n$XË yÓTTø£ÿ*ï ô|+#ê*.
|üP\ ø±&É˝À¢ |üP\T ø√j·T&É+ |üPs¡sÔ TTq ‘·sT¡ yê‘· |üP\>∑T‘·T\Ô qT,
m+&ÉT ø=eTà\qT ‘=\–ùdÔ dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê |üP\T |üPdæ
~>∑Tã&ç ô|s¡T>∑T‘·T+~.
N&É |”&É\T ` ìyês¡D :
ø£qø±+ãs¡+˝À m+&ÉT ‘Ó>∑T\T eTTK´yÓTÆq düeTdü´ ‘Ó>∑T\T
Ä•+∫q yÓTTø£ÿ Ä≈£î\T n+#·T\T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷s¡‘êsTT.
y˚s¡T¢, ø±+&É+ yÓTT<ä\T ≈£îfi¯fl&É+ e\¢ yÓTTø£ÿ Äø£dæàø£+>±
m+&çb˛‘·T+~. ø±+&Üìï N*à #·÷ùdÔ ˝À|ü\ >√<ÛäTeT s¡+>∑T≈£î
e÷] ñ+≥T+~. Bì ìyês¡D≈£î s√>∑+ u≤>± k˛øÏq yÓTTø£ÿ\qT
 7
ã{Ϻ n+<äT˝À nìï |üP\T $#·TÃø√e&ÜìøÏ 15`25 s√E\T
|ü&ÉT‘·T+~. ø£qø±+ãs¡+ |üP\T #ê˝≤ ‘˚*ø£>± ñ+{≤sTT. ø±ã{Ϻ
ˇø£ øÏ˝À≈£î 15,000 |üP\T ‘·÷>∑T‘êsTT.
ø£qø±+ãs¡+ ãVüQyê]¸ø£ |ü+f…ÆHê ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ es¡≈£î
e÷Á‘·y˚T n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\T ekÕÔsTT. yêDÏ»´|üs¡+>± kÕ>∑T
#˚j·÷\qT≈£îH˚ ¬s’‘·T\T Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê 1500`2000
øÏ˝À\ |üP\ ~>∑Tã&çì bı+<äe#·TÃ.
ø£qø±+ãs¡+ kÕ>∑T Ä<ëj·T e´j·÷\T :
>∑T]Ô+∫ |”øÏ y˚j·÷*. 15 s√E\≈£î ˇø£kÕ] 2 Á>±. u…H√$T˝Ÿ, ˇø£ ôV≤ø±ºs¡T˝À ø£qø±+ãs¡+ kÕ>∑T #˚ùdÔ nj˚T´ Ks¡TÃ\T, e#˚Ã
ø±bÕºHé 2.5 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£\T|ü⁄ø=ì e÷]Ã e÷]Ã |æ∫ø±] Ä<ëj·T+ á øÏ+~ $<Ûä+>± ñ+{≤sTT.
#˚j·÷*. ˝Ò<ë yÓTTø£ÿ bÕ<äT˝À¢ b˛j·÷*. Hês¡T Hê≥T≈£îH˚ #·s¡ e´j·÷\T yÓTT<ä{Ï dü+ˆˆ ¬s+&Ée dü+ˆˆ
düeTj·T+˝À 2 Á>±. _H√$T˝Ÿ ˝Ò<ë 1 Á>±. ø±s¡“+&ç»yéT ˇø£ ≈£L©\ Ks¡Tà 48,600 45,700
©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ Ä Á<ëeD+˝À eTT+∫ Hê≥Tø√e&É+ <ë«sê H˚\ ‘·j·÷Ø Ks¡Tà 10,000 10,000
m+&ÉT ‘Ó>T∑ \TqT ìyê]+#·e#·TÃ. Ä≈£îeT#·Ã ‘Ó>T∑ \T ≈£L&Ü m≈£îÿe>± $‘·ÔHê\T 2,080 ..
edüTÔ+~. ø±ã{Ϻ ¬s’‘·T\T Ä≈£îeT#·Ã ‘Ó>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ\T ø£+b˛düTº, ms¡Te⁄\T 18,980 18,950
>∑eTì+∫q yÓ+≥H˚ 2 Á>±. ø±s¡“+&ç»yéT ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ˙{ÏbÕs¡T<ä\ Ks¡Tà 8,600 8,000
|æ∫ø±] #˚j·÷*. |ü⁄s¡T>∑T, ‘Ó>∑Tfi¯fl eT+<äT\T 8,500 8,200
ø£qø±+ãs¡+˝À qT* |ü⁄s¡T>∑T\ u…&É<ä m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. #·s¡e´j·T ô|≥Tºã&çô|’ e&û¶ 11,611 10,902
qT*|ü⁄s¡T>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ\ y˚s¡¢ô|’ >√<ÛäTeT s¡+>∑T qT+&ç q\¢ 1,08,371 1,01,752
eT#·Ã\T @s¡Œ&É‘êsTT. y˚sô¢¡ |q’ ø£D‘Ï \· T ≈£L&Ü ø£ì|ækÕÔsTT. Ä≈£î\T dæús¡ e´j·÷\T
bÕ*b˛sTT |üÁ‘·V≤ü ]‘êìï ø√˝ÀŒ‘êsTT. yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\ ‘·–bZ ˛sTT øö\T / øö\T $\Te 50,000 50,000
|üø£ÿø=eTà\T @s¡Œ&Ée⁄. ∫es¡>± Ä≈£î\T n˙ï sê*b˛‘êsTT. ‘·s¡T>∑T<ä\ 7,430 7,360
Ç≥Te+{Ï \ø£åD≤\T ø£qã&ç‘˚ 1 Á>±. bò˛πs{Ÿ >∑T[ø£\qT Á|ü‹ dæús¡e´j·T ô|≥Tºã&çô|’ e&û¶ 6,892 6,883
yÓTTø£ÿ yÓTT<ä\T˝À y˚dæ yÓTTø£ÿ\qT ø±bÕ&ÉTø√e#·TÃ. ‘Ó\¢ |ü⁄s¡T>∑T\ 64,322 64,243
e\¢ Ä≈£î\ô|’q eTdæ s√>∑+ edüTÔ+~. ø±ã{Ϻ Bì ìyês¡D≈£î yÓTT‘·Ô+ Ks¡TÃ\T 1,72,693 1,65,995
eT˝≤~∏j·÷Hé 2 Á>±. ˝Ò<ë &Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ 2 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ (dæús¡ G #·s¡ e´j·÷\T )
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*. Ä<ëj·T+
~>∑Tã&ç : ~>∑Tã&ç 2000 øÏ˝À\T 2000 øÏ˝À\T
|üP\ <Ûäs¡ 250 øÏ˝À\T 250 øÏ˝À\T
dü÷ú\ Ä<ëj·T+ 5,00,000 5,00,000
ìø£s¡ Ä<ëj·T+ 3,27,307 3,34,005
Ä<ëj·T e´j·T ìwüŒ‹Ô 2.90 3.01
¬s’‘·T øö\T<ës¡T&ÉT ø±≈£î+&Ü kı+‘· uÛÑ÷$T ñqï≥¢sTT‘˚ ìø£s¡
Ä<ëj·T+ Ç+ø± ô|s¡T>∑T‘·T+~. ô|’q ‘Ó*|æq $esê\ Á|üø±s¡+
ø£qø±+ãs¡+ kÕ>∑Tô|’ s¬ ‘’ T· ô|fÒº Á|ü‹ s¡÷bÕsTT ô|≥Tºã&çô|’ yÓTT<ä{Ï
dü+e‘·‡s¡+ s¡÷. 2.90 ô|’dü\ Ä<ëj·T+, n+fÒ Ks¡TÃ\T b˛qT
ô|’q ‘Ó*|æq dü¬s’q j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T bÕ{Ï+#·&É+ e\¢ s¡÷. 1.90 ô|’dü\ ˝≤uÛÑ+ edüTÔ+~. n˝≤π> ¬s+&Ée dü+e‘·‡s¡+
yÓTTø£ÿ\T Hê{Ïq 2`3 HÓ\\≈£î |üP‘· ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ dü+e‘·‡s¡+ ô|≥Tºã&ç ô|fÒº Á|ü‹ s¡÷bÕsTT ô|’ s¡÷. 3 Ä<ëj·T+, n+fÒ Ks¡TÃ\T
bı&Ée⁄Hê |üP\T |üPkÕÔsTT. pHé qT+&ç »qe] HÓ\ es¡≈î£ m≈£îÿe b˛qT Á|ü‹ s¡÷bÕsTT ô|≥Tºã&çô|’ s¡÷. 2 ˝≤uÛÑ+ edüTÔ+~. ¬s’‘·T\T
~>∑Tã&ç ñ+≥T+~. ø£qø±+ãs¡+ |üP\T ˇø£ Áø£eT+˝À yÓqTï øÏ+~ dü¬s’q j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\qT bÕ{Ï+∫, <äfi≤s¡T\ #˚‹˝À
uÛ≤>∑+ qT+&ç $#·TÃ≈£î+{≤sTT. |ü⁄e⁄« |üP]Ô>± $#·TÃø√e&ÜìøÏ yÓ÷düb˛≈£î+&Ü ‘êy˚T dü«j·T+>± e÷¬sÿ{Ï+>¥ #˚düTø√>∑*–‘˚
¬s+&ÉT s√E\T |ü&ÉT‘·T+~. ø±ã{Ϻ s√E e÷]à s√E ñ<äj·T+ ø£qø±+ãs¡+ kÕ>∑T ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|ædüTÔ+<äq&É+˝À m˝≤+{Ï
˝Ò<ë kÕj·T+Á‘·+ düeTj·÷˝À¢ |üP\T ø√j·÷*. yÓqTï bı&Ée⁄qT dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. N
8
 9
$TqTeTT, ô|düs¡ |ü+≥˝À¢ yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯fl düeTÁ>∑ j·÷»e÷q´+

eTq sêh+˝À |ü+&ç+#˚ n|üsê˝À¢ $TqTeTT, |ô düs¡

|ü+≥\T #ê˝≤ bÁ ÕeTTK´‘·qT dü+‘·]+#·T≈£îHêïsTT.
$TqTeTT düTe÷s¡T>± 4.5 \ø£å\ ôV≤ø±ºs¡¢˝À, ô|düs¡
2.0 \ø£å\ ôV≤ø±ºs¡¢˝À kÕ>∑T#˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. eTTK´+>± á |ü+≥\qT ‘=\ø£], s¡;, y˚dü$ ø±˝≤˝À¢ @ø£ |ü+≥>±H˚
ø±≈£î+&Ü |ü‹Ô, ø£+~, |ü+&É¢ ‘√≥˝À¢ n+‘·s¡ |ü+≥\T>± ≈£L&Ü kÕ>∑T#˚j·T≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. qÁ‘·»ìì dæ∆Øø£]+#·&É+˝À,
uÛ÷
Ñ $TøÏ d ù +Á~j·T |ü<ës¡+∆ n+~+#·&+É ˝À, n|üsê\ ` <Ûëq´|ü⁄ |ü+≥\ düs[¡ ˝À düTdæsú ¡ |ü+≥\ ~>∑Tã&ÉT\T kÕ~Û+#·≥+˝À,
HêD´yÓTÆq ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· ø£*Œ+#·≥+˝À, s¡kÕj·Tìø£ ms¡Te⁄\ yê&Éø£+ ‘·–Z+#·≥+˝À ô|düs¡, $TqTeTT ô|’s¡¢ bÕÁ‘· #ê˝≤
ÁbÕeTTK´‘·qT ø£*Zñ+~. $TqTeTT, ô|düs¡ ô|’s¡¢qT e÷>±DT˝À¢ e] ‘·s¡Tyê‘· kÕ>∑T#˚j·T&É+ eTq sêÁwüº Á|ü‘˚´ø£‘·.
>∑‘· 8`9 dü+e‘·‡sê\ qT+&ç |ü˝≤¢≈£î ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>±
ñ+&ç $TqTeTT, ô|düs¡ ô|’s¡¢ ~>∑Tã&çì qwüºb˛e≥+ »]–+~. á
eT<Ûä´ ø±\+˝À |ü˝≤¢≈£î ‘Ó>∑T\TqT ‘·≥Tºø=H˚ $TqTeTT eT]j·TT
ô|düs¡ s¡ø±\qT kÕ>∑T #˚jT· T≥+ e\¢ #ê˝≤ es¡≈î£ |ü˝≤¢≈î£ ‘Ó>T∑ \TqT
ìyê]+#·≥+ »]–+~. ø±˙ >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ s¡; ø±\+˝À yÓT≥º,
e÷>±DÏ˝À kÕ>∑T#˚dqæ $TqTeTT eT]j·TT ô|düs¡ ô|s’ q¢¡ T Ä≈£îeTT&É‘·
eT]j·TT yÓTTe⁄«≈£îfi¯ófl (‘·\e÷&ÉT) yÓs’ d¡ t ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫ rÁeqcÕºìï
ø£\T>∑CdÒ Tü +Ô ~. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ s¡;˝À HÓ\ø=qï rÁeyÓTqÆ esê¸u≤Û e
|ü]dæú‘·T\T á ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹øÏ eTTK´yÓTÆq ø±s¡D+. $TqTeTT
eT]j·TT ô|düs¡ ô|’s¡¢ô|’ e#˚Ã≥≥Te+{Ï |ü˝≤¢≈£î, Ä≈£îeTT&É‘·,
‘·\e÷&ÉT eT]j·TT d”‘ê|òü\+ yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯flqT düø±\+˝À >∑T]Ô+∫
düeTÁ>∑ j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T bÕ{Ï+∫q≥¢sTT‘˚ á ‘Ó>∑Tfi¯flqT
n<äT|ü⁄˝À ñ+∫ $TqTeTT eT]j·TT ô|düs¡ |ü+≥˝À¢ n~Ûø£ ù|s¡T e∫Ã+~. ‘=*<äX¯˝ÀH˚ á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q≥¢sTT‘˚ ô|’s¡+‘ê
~>∑Tã&ÉT\qT kÕ~Û+#·e#·TÃ. |üdTü |ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷]b˛sTT, |üP‘· eT]j·TT |æ+<Ó @s¡Œ&Éø£ n‘·´~Ûø£
|ü˝≤¢≈£î ‘Ó>∑T\T : qwüº+ ø£\T>∑T‘·T+~. ø=ìïkÕs¡T¢ ‘Ó>∑T\T rÁe‘·qT ã{Ϻ |ü+≥qT
|ü˝≤¢≈£î ‘Ó>∑T\T C…$Tì yÓ’s¡dt e\¢ ø£\T>∑T‘·T+~. á ‘Ó>∑T\TqT <äTìïy˚dæ eTs=ø£ |ü+≥ y˚düTø√yê*‡ edüTÔ+~. |üP‘· eT]j·TT
ø£\T>∑ #˚ùd yÓ’s¡dt ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T eT]j·TT ‘Ó>∑T\T k˛øÏq Ç‘·s¡ |æ+<Ó <äX˝¯ À á ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫q≥¢sTT‘˚ |æ+<Ó\T, ø±j·T\T |üdTü |ü⁄
|ü+≥ yÓTTø£ÿ\ (|æ*¢ ô|düs¡) qT+&ç ‘Ó\¢<√eT\ <ë«sê $TqTeTT s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷] e+ø£s\¡ T ‹]– ‘ê\T ø±j·T\T>± e÷]b˛‘êsTT.
eT]j·TT ô|düs¡ |ü+≥\≈£î yê´|æÔ#Ó+~ n~Ûø£ qwüº+ ø£\T>∑#˚düTÔ+~. ø±j·T<äX¯˝À á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q≥¢sTT‘˚ ~>∑Tã&ç˝À ô|<ä›>± qwüº+
‘Ó>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ˝À¢ì Ä≈£î\ô|’ |üdüT|ü⁄ eT]j·TT Ä≈£î|ü#·Ã ø£*>∑q|üŒ{Ïø° –+»\T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷] HêD´‘· ‘·>∑Z&ÜìøÏ
s¡+>∑T eT#·Ã\T ø£qã&É‘êsTT. n+<äTe\¢H˚ BìøÏ yÓTTC≤sTTø˘ nH˚ neø±X¯eTT+~.
10
Ä≈£îeTT&É‘·, ‘·\e÷&ÉT ‘Ó>∑T\T /yÓTTe⁄«≈£îfi¯ófl :
á yÓ’s¡dt ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹ esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T˝À¢ m≈£îÿe>±
ñ+≥T+~. Ç~ ‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T\ (Á‹|t‡) <ë«sê ˇø£ yÓTTø£ÿ qT+&ç
y˚s=ø£ yÓTTø£ÿ≈£î yê´|æÔ #Ó+<äT‘·T+~. ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ˝À¢
Ä≈£î\ n+#·T\T yÓqTø£≈£î eTT&ÉT#·T≈£îì yÓT*ø£\T ‹]– –&Édüu≤]
sê*b˛‘êsTT. Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+˝Àì áHÓ\T s¡ø£Ô+esêíìï
b˛*e⁄+{≤sTT. ˝Ò‘· <äX˝¯ À yê´~Û k˛øÏq≥¢sTT‘˚ ‘·\\T e÷&çb˛sTT,
–&Édüu≤] yÓTTø£ÿ\T m+&çb˛‘êsTT. ô|’s¡T eTT<äTs¡T <äX¯˝À ‘Ó>∑T\T
bÕøÏåø£+>± ñ+&ç ‘·\\T e÷&çb˛sTT n‹ ‘·≈£îÿe ø±|ü⁄ ñ+≥T+~.
‘Ó>∑T\T yê´|æÔ #Ó+<ä&ÜìøÏ ø±s¡DyÓTÆq ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\qT
ìyê]+#·Tø√yê*.
d”‘ê|òü\+ ‘Ó>∑T\T (u§ã“s¡ ‘Ó>∑T\T) :
á yÓ’s¡dt ‘Ó>∑T\T ù|qTã+ø£ <ë«sê ˇø£ yÓTTø£ÿ qT+&ç y˚s=ø£
yÓTTø£ÿ≈£î yê´|æÔ #Ó+<äT‘·T+~. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ˝À¢ Ä≈£î\
ø±&É\T eT]j·TT Ä≈£î\T ô|<ä›$>± nsTT Ä≈£îô|’ ñu…“‘·TÔ>± ñ+&ç
eTT&ÉT‘·\T|ü&ç d”‘ê|òü\+ ø±j·T ˝≤>± ø£qã&ÉT‘·T+~. Ä≈£î\T
eTT<äTs¡T Ä≈£î|ü#·Ã s¡+>∑T≈£î e÷s¡‘êsTT. á ‘Ó>∑T\T k˛øÏq
yÓTTø£ÿ\˝À |üP‘·, |æ+<Ó n_Ûeè~∆ #Ó+<äø£ ø±j·T\T @s¡Œ&Ée⁄. á
‘Ó>∑T\T 70 XÊ‘·+ es¡≈£î $‘·Ôq+ <ë«sê ≈£L&Ü yê´|æÔ#Ó+<äT‘·T+~.
ø£qTø£ ‘Ó>T∑ \T k˛ø£ì |ü+≥ qT+&ç $‘·qÔ + ùdø£]+#·Tø√yê*. ‘Ó>T∑ \T
yê´|æÔøÏ ø±s¡DyÓTÆq ù|qTã+ø£ |ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+#·Tø√yê*.
yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯fl düeTÁ>∑ j·÷»e÷q´+ :
yÓs’ d¡ t ‘Ó>T∑ fi¯ófl ‘Ó\<¢ √eT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T eT]j·TT ù|qTã+ø£
|ü⁄s¡T>∑T\ <ë«sê, ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\ qT+&ç |ü+≥ yÓTTø£ÿ\≈£î, |ü+≥˝À
ˇø£ yÓTTø£ÿ qT+&ç Ç‘·s¡ yÓTTø£ÿ\≈£î yê´|æÔ #Ó+<äT‘êsTT. á yÓ’sd¡ t\
ìs¡÷à\q≈£î m˝≤+{Ï ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø£ eT+<äT\T ˝Òe⁄ ø±ã{Ϻ ‘Ó>T∑ \T
yê´|æÔ ø±s¡ø±˝…’q≥Te+{Ï ‘Ó\¢<√eT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T eT]j·TT
ù|qTã+ø£ |ü⁄s¡T>∑T\qT n]ø£≥º&É+ <ë«sê e÷Á‘·y˚T á ‘Ó>∑Tfi¯flqT
ìyê]+#·>∑\+.
|ü˝≤¢≈£î ‘Ó>∑T\TqT ‘·≥Tºø=H˚ s¡ø±\T :
ô|düs¡ : m˝Ÿ.õ.õ 460, m˝Ÿ.õ.õ 407, ◊.|æ.j·T+ 2`14,
&Éã÷¢.õ.õ 42, |æ.&ç.j·T+ 54.
$TqTeTT : m˝Ÿ._.õ 752, m˝Ÿ._.õ 787, |æ.j·TT 31, {Ï._.õ
104, {Ï 9 eT]j·TT õ._.õ 1 (∫s¡T dü+#·T\ <äX¯) s¡ø±\qT
kÕ>∑T#˚düTø√yê*.
$‘·Ôq X¯ó~∆ :
|ü+≥ $‘·TøÔ =H˚ 24`48 >∑+≥\ eTT+<äT>± ˇø£ øÏ˝À $‘·HÔ êìøÏ
Ç$T&Üø√¢ Á |æ & é 600 m|ò t . mdt (>ö#√) 5 $T.©. ˝Ò < ë
<∏äjÓ÷$T<Ûëø±‡yéT 70 &Éã÷¢´.mdt (Á≈£L»sY) 5 Á>±. eT]j·TT

ø±s¡“Hé&õÉ yéT ˝Ò<ë e÷+ø√C…uŸ 2.5 Á>±. ø£*|æ $‘·qÔ X¯ó~› #˚dqæ f…‘¢Æ ˚
‘=* <äX¯˝À yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯flqT yê´|æ+|ü#˚ùd s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T,
y˚sT¡ ≈£îfi¯ófl ‘Ó>T∑ fi¯fl u≤]qT+&ç |ü+≥qT ø±bÕ&Ée#·TÃqT. yÓs’ d¡ t ‘Ó>T∑ fi¯fl
ìyês¡D≈£î $‘·ÔqX¯ó~∆ ‘·|üŒìdü]>± #˚j·÷*.
$‘˚Ô düeTj·T+ :
xz yÓT≥º ÁbÕ‘ê˝À¢ nø√ºãs¡T H˚\˝À e]e÷>±DT˝À¢ qe+ãs¡T
∫e] qT+&ç &çôd+ãs¡T ∫e] es¡≈£î $‘·TÔø=qï≥¢sTT‘˚ yÓ’s¡dt
‘Ó>∑Tfi¯fl ñ<Ûäè‹ ‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~.
xz |ü+≥ $‘·TÔø=H˚ düeTj·T+˝À bı\+ #·T≥÷º Hê\T>∑T es¡Tdü˝À¢
yÓTTø£ÿC§qï /C§qï /dü»® |ü+≥qT $‘·TøÔ =qï≥¢sTT‘˚ |üøÿ£ bı˝≤\
qT+&ç ‘Ó\¢<√eT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T, ù|qTã+ø£ |ü⁄s¡T>∑T\T
sê≈£î+&Ü ìyê]+#·e#·TÃ.
xz bı\+˝Àq÷, >∑≥¢MT<ä ø£\T|ü⁄ ˝Ò≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*. >∑≥¢
MT~ ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT, Ç‘·s¡ s¡ø±\ |ü+≥ yÓTTø£ÿ\qT >∑eTìdü÷Ô
yÓs’ d¡ t ‘Ó>T∑ fi¯ófl k˛øÏq ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT, |æ*ô¢ |düs¡ e+{Ï Ç‘·s¡
|ü+≥ yÓTTø£ÿ\qT |”øÏ ‘·>∑T\u…{≤º*.
xz bı\+˝À ‘Ó>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ\qT >∑eTì+∫q yÓ+≥H˚ |”øÏ
HêX¯q+ #˚j·÷*.
xz nø£ÿ&Éøÿ£ &Ü ‘Ó\<¢ √eT≈£î 20 #=|üq |üdTü |ü⁄s¡+>∑T õ>∑Ts¡T n≥º\T
/ πs≈£î\T /|üfi≤¢\qT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\≈£î 20 ˙*s¡+>∑T õ>∑Ts¡T
n≥º\qT ñ+#·≥+ <ë«sê Äj·÷ |ü⁄s¡T>∑T\ ñìøÏì eT]j·TT
ñ<Û ä è ‹ì n+#· H ê y˚ d ü T ø√e#· T Ã, n+‘˚ ø ±ø£ ‘Ó \ ¢ < √eT,
‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T\T n≥º\≈£î n+≥Tø√e≥+ <ë«sê ø=+‘· es¡≈£î
ìyê]+#·ã&É‘êsTT. ø±ì |ü˝≤¢≈£î ‘Ó>∑T\T yê´|æÔøÏ ˇø£{Ï ˝Òø£
¬s+&ÉT ‘Ó\¢<√eT\T ñHêï dü]b˛‘·T+~. ‘Ó\¢<√eT ø£ì|æ+∫q
yÓ+≥H˚ |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\T |æ∫ø±Ø #˚dqæ ≥¢sTT‘˚ |ü˝≤¢≈î£ ‘Ó>T∑ \T
u≤] ñ+&ç |ü+≥qT s¡øÏå+#·Tø√e#·TÃ.
xz $‹Ôq 15 ˝Òø£ 20 s√E\≈£î ˇø£kÕ] y˚|üq÷HÓ 5 $T.©. ˇø£
©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ˝Òø£ 5 XÊ‘·+ y˚|ü –+»\ ø£cÕj·T+ |æ∫ø±Ø
#˚dæq≥¢sTT‘˚ |ü+≥qT s¡dü+|”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+#·≈£î+&Ü
ø±bÕ&ÉTø√e#·TÃ. n+‘˚ø±ø£ n|üŒ{Ïπø |ü+≥˝À ñqï s¡dü+|”˝ÒÃ
11
|ü⁄s¡T>∑T\ >∑T&É¢qT eT]j·TT |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\qT ≈£L&É HêX¯q+
#˚j·Te#·TÃ.
xz ‘Ó\¢<√eT ìyês¡D≈£î n+‘·sê«Væ≤ø£ ø°≥ø£Hê•qT˝…’q Áf…ÆCÀbòÕdt
1.5 $T.© ˝Òø£ mdæù|ò{Ÿ 1.0 Á>±. ˝Òø£ Ábıô|òH√bòÕdt 1.5
$T.©. ˝Òø£ mdæ{≤$TÁ|æ&é 0.2 Á>±. ˝Òø£ <∏äjÓ÷$T<∏ëø±‡yéT
0.2 Á>±. ˝Òø£ yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.© ˝Ò<ë &Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ
2.0 $T.©. ˝Ò<ë $T<∏Ó’˝Ÿ&ÓeT{≤Hé 2.0 $T.©. @<Ó’Hê ˇø£<ëìï
ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ‘Ó\¢<√eT ñ<Ûäè‹ì ã{Ϻ eT+<äTqT
e÷]à e÷]à yês¡+ qT+∫ 10 s√E\ e´e~Û˝À |æ∫ø±Ø
#˚j·÷*.
xz ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\ ìyês¡D≈£î mdæù|ò{Ÿ 1 Á>±. ˝Ò<ë |òæÁb˛ì˝Ÿ
1.5 $T.©. ˝Ò < ë &Ó ’ $ T<∏ √ j˚ T {Ÿ 2.0 $T.© ˝Ò < ë
<∏äjÓ÷$T<∏ëø±‡yéT 0.2 Á>±. ˝Ò<ë yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.©.
m<√ ˇø£ eT+<äTqT ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\
ñ<Ûäè‹ì ã{Ϻ yês¡+ qT+∫ |ü~ s√E\ e´e~Û˝À eT+<äT\qT
e÷]à e÷]à |æ∫ø±] #˚j·÷*. ô|’s¡T |üP‘· <äX¯˝À e⁄qï|ü⁄&ÉT
‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñqïf…Æ¢‘˚ ôd’ŒH√kÕ&é 0.3
$T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚dæqf…Æ¢‘˚ ‘êeTs¡
|ü ⁄ s¡ T >∑ T \‘√bÕ≥T e÷s¡ T ø£ eT#· Ã \ |ü ⁄ s¡ T >∑ T qT≈£ L &Ü
ìyê]+#·Tø√e#·TÃ.
xz ù|qTã+ø£ |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D≈£î mdæù|ò{Ÿ 1.0 Á>± ˝Ò<ë
Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 0.4 $T.© ˝Ò<ë mdæ{≤$TÁ|æ&é 0.2 Á>±. ˝Ò<ë
<∏äjÓ÷$T<Ûëø±‡yéT 0.2 Á>±. ˝Ò<ë yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.©.
˝Ò<ë &Ó$’ T<∏√j˚T{Ÿ 2.0 $T.©. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ù|qTã+ø£
ñ<Ûäè‹ì ã{Ϻ yês¡+ qT+∫ |ü~ s√E\ e´e~Û˝À eT+<äT\qT
e÷]Ã e÷]Ã |æ∫ø±] #˚j·÷*.
xz ô|’s¡T u…≥º≈£î e∫à m<äT>∑T<ä\ ‘·≈£îÿe>± ñqï|ü&ÉT mø£sê≈£î
1 øÏ˝À bı{≤wæjT· + HÓÁ’ fÒ{ŸqT ô|b’ Õ≥T>± |æ∫ø±] #˚dTü ø√yê*.
` &܈ˆ myéT.$. s¡eTD, Á|æì‡|ü˝Ÿ ôd’+{ÏdüTº,
ÁbÕ+rj·T e´ekÕj·T |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ä+,
˝≤+, >∑T+≥÷s¡T, bò˛Hé : 99896225215
12

e] e÷>±DT˝À¢ yÓTTø£ÿC§qï kÕ>∑T ` yÓT\≈£îe\T

&Ü ˆˆ õ.∫{Ϻu≤ãT, XÊÁdüÔy˚‘·Ô (düdü´s¡ø£åD), &Ü ˆˆ ms. düTπswt ≈£îe÷sY, düeTq«j·Tø£s¡Ô, @s¡Tyêø£ πøsÁ<äs, ÄeT<ë\e\dü, bò˛Hé : 9849035068
uÛÑ÷ >∑s¡“¤ »˝≤\T n&ÉT>∑+≥T‘·÷ ‘·≈£îÿe ˙{Ï kÂ\uÛÑ´+ ø£*–q ÁbÕ+‘ê˝À¢ ¬s+&Ée |ü+≥>± ˝Ò<ë s¡; |ü+≥>± Äs¡T‘·&ç |ü+≥\T kÕ>∑T
#˚j·T&É+ |ü≥¢ ¬s’‘·T\T ÄdüøÏÔ ô|+#·Tø√yê*. Ç≥T KØ|òt, n≥T s¡; e÷>±DT˝À¢ ô|düs¡, $TqTeTT≈£î Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± #ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢
$düÔ]düTÔ+~. yÓTTø£ÿC§qïqT H˚s¡T>± <äTøÏÿ #˚dæ, H˚\qT ‘·j·÷s¡T #˚j·T&É+ e÷Á‘·y˚T ø±≈£î+&Ü <äTøÏÿ <äTqï≈£î+&ÜH˚ |ü+≥ kÕ>∑T#˚˚ùd (Js√
{Ï˝Ò¢õ) |ü<ä∆‹ ¬s’‘·T˝À¢ #ê˝≤ ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+<äT‘·T+~. á |ü<ä∆‹˝À ‘=\ø£] e]#˚qT ø√dæq ‘·s¡Tyê‘· bı\+˝À e] ø√ùd düeTj·T+˝À <äTøÏÿ
<äTqï≈£î+&ÜH˚ n<äTqT #·÷düTø=ì yÓTTø£ÿC§qï $‘·ÔHê\T H˚s¡T>± $‘·TÔø√yê*. á $<Ûëq+˝À ¬s’‘·T\≈£î <äTøÏÿ <äTH˚ï Ks¡TÃ\T Ä<ë
ne⁄‘êsTT. HÓ\s√E\ es¡≈£î |ü+≥ø±\+ ø£\dæ edüTÔ+~.
e] e÷>±DT˝À¢ yÓTTø£ÿC§qïqT kÕ>∑T #˚dTü ≈£îH˚≥|ü&ÉT á øÏ+<ä $‘˚Ô |ü<ä∆‹ :
ù|s=ÿqã&çq n+XÊ\qT bÕ{Ï+#ê*
H˚\\T :
kÕs¡e+‘·yÓTÆq eT]j·TT ˙s¡T Ç+πø q\¢πs>∑&ç H˚\\T, mÁs¡
H˚\\T eT]j·TT ˇ+Á&ÉT ø£*–q ÇdüTø£ H˚\\T yÓTTø£ÿC§qï kÕ>∑T≈£î
nqT≈£L\yÓTÆq$. #Í&ÉT uÛÑ÷eTT\T eT]j·TT ˙s¡T ì\Te ñ+&˚
uÛÑ÷eTT\T |üìøÏsêe⁄. ñ<ä»ì dü÷∫ø£ 6.5`7.5 ñqï H˚\\T
nqT≈£L\+.
s¡ø±\T :
yÓTTø£ÿC§qï˝À ø±\|ü]$T‹ì ã{Ϻ Bs¡Èø±*ø£ (100`120),
eT<Û´ä ø±*ø£ (90`100) eT]j·TT dü«\Œø±*ø£ (90 s√E\T) s¡ø±\T e] ø√dæq ‘·s¡Tyê‘· H˚\˝À ‘·–q+‘· ‘˚eT ˝Òq≥¢sTT‘˚ ˇø£
n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT. Bs¡Èø±*ø£ eT]j·TT eT<Ûä´ø±*ø£ s¡ø±\T ‘˚*ø£bÕ{Ï ‘·&ç Ç∫à yÓTTø£ÿC§qïqT $‘·TÔø√yê*. ‘ê&ÉTqT
dü«\Œø±*ø£ s¡ø±\ ø£+fÒ n~Ûø£ ~>∑Tã&çìkÕÔsTT. ñ|üjÓ÷–+∫ ø±ì ˝Ò<ë $‘·Ôq+ y˚ùd j·T+Á‘·+‘√ >±ì es¡Tdü≈£î
$‘·Ôq X¯ó~∆ : es¡Tdü≈£î eT<Ûä´ 60 ôd+.MT. eT]j·TT yÓTTø£ÿ≈£î yÓTTø£ÿ≈£î eT<Ûä´ 20
øÏ˝À$‘·ÔHêìøÏ 3 Á>±. e÷+ø√C…uŸ ôd+.MT. ñ+&˚≥≥T¢ $‘·TÔø√yê*.
˝Ò<ë <∏Ó’sê+ ˝Ò<ë ø±bÕºHé‘√ $‘·Ôq ms¡Te⁄\ j·÷»e÷q´+ :
X¯ó~∆ #˚düT≈£îqï≥¢sTT‘˚ ˝Ò‘· <äX¯˝À mø£sê≈£î 80 øÏ˝À\ qÁ‘·»ì, 32 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+, 32 øÏ˝À\
yÓTTø£ÿ\qT ‘Ó>∑Tfi¯fl u≤]qT+&ç ø±bÕ&ÉTø√e#·TÃ. bı{≤wtì#˚à ms¡Te⁄\qT y˚düTø√yê*. 1/4e e+‘·T qÁ‘·»ìì,
$‘˚Ô ø±\+ : yÓTT‘·Ô+ uÛ≤dü«s¡+ ms¡Te⁄qT, dü>∑+ bı{≤wt ms¡Te⁄qT $‘˚Ô
ø√kÕÔ õ˝≤¢˝À¢ qe+ãs¡T`»qe] yÓTT<ä{Ï yês¡+ es¡≈£î düeTj·T+˝ÀqT, $T>∑‘ê dü>∑+ bı{≤wt ms¡Te⁄qT |üP‘· <äX¯˝À
y˚düTø√e#·TÃ. Ä ‘·s¡Tyê‘· $‹Ô‘˚ ~>∑Tã&ç ‘·>∑TZ‘·T+~. y˚düTø√yê*. $T>∑‘ê qÁ‘·»ìì 1/4e e+‘·T 30`35 s√E\

eT<Ûä´, 50`55 s√E\ eT<Ûä´ y˚j·÷*. $T–*q 1/4e e+‘·T
60`65 s√E\eT<Ûä´ y˚j·÷*. yÓTTø£ÿ˝À¢ õ+≈£î ˝À|ü+ (Ä≈£î\
áHÓ\ eT<Ûä´ uÛ≤>∑+ |üdüT|ü⁄ |ü#·Ã s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷s¡&É+ eT]j·TT
˝Ò‘· ô|’s¡T ‘Ó\¢ yÓTT>∑Z>± e÷s¡&É+) ø£ì|æùdÔ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 2 Á>±.
#=|üq õ+≈£î dü˝ÒŒ¤{ŸqT ø£*|æ ô|’s¡Tô|’ |æ∫ø±] #˚j·÷*. ô|’
bÕ≥T ms¡Te⁄\T y˚ùd≥|ü&ÉT uÛÑ÷$T˝À ‘·–q+‘· ‘˚eT ñ+&Ü*.
ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ :
e] e÷>±DT˝À¢ uÛÑ÷$Tì <äTqï&É+ ñ+&É<äT ø£qTø£ ø£\T|ü⁄
m≈£îÿe>± edüTÔ+~. Bì ìyês¡D≈£î mø£sê≈£î 1.0 øÏ˝À nÁ≥õHé
50 XÊ‘·+ bı&ç eT+<äTqT 200 ©≥s¡¢ ˙{Ï˝À ø£*|æ $‹Ôq 48
>∑+≥\ ˝À|ü⁄ H˚\+‘ê u≤>± ‘·&ç#˚≥≥T¢ |æ∫ø±Ø #˚j·÷*. e]
<äTãT“\T ∫>∑Ts¡T y˚j·T≈£î+&Ü bÕsêø±«{Ÿ 1.0 ©≥s¡T 200 ©≥s¡¢
˙{Ï˝À ø£*|æ $‘˚Ô eTT+<äT ˝Ò<ë $‹Ôq yÓ+≥H˚ |æ∫ø±Ø #˚j·÷*.
nÁ≥õHé G bÕsêø±«{Ÿ ø£*|æ ≈£L&Ü |æ∫ø±Ø #˚düTø√e#·TÃ.
˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
yÓTTø£ÿC§qï≈£î |üP‘·≈£î eTT+<äT, |üP‘· <äX¯˝À eT]j·TT –+»
bÕ\T b˛düT≈£îH˚ <äX¯˝À u≤>± ˙s¡T ô|≥º&É+ nedüs¡+. 30`40
s√E\˝À|ü⁄ ñqï ˝Ò‘· ô|s’ T¡ ≈£î n~Ûø£ ˙s¡T Vü‰ìø£s+¡ . $‹Ôq ‘·sT¡ yê‘·
#˚˝À ˙s¡T ì*ùdÔ $‘·qÔ + yÓTT\¬ø‘·<Ô Tä . kÕ<Ûës¡D+>± |ü+≥ ø±\+˝À
6`8 ˙{Ï ‘·&ÉT\T nedüs¡+. $‘˚Ô≥|ü&ÉT, $‹Ôq 15 s√E\≈£î,
30`35 s√E\≈£î, |üP‘·<Xä ˝¯ À, |üP‘· e∫Ãq 15 s√E\≈£î eT]j·TT
–+» bÕ\T b˛düTø=H˚ <äX¯˝À ˙{Ï ‘·&ÉT\qT ‘·|üŒ≈£î+&Ü Çyê«*.
Bs¡Èø±*ø£ e+>∑&Ü\≈£î 1`2 ‘·&ÉT\T n~Ûø£+>± nedüs¡eTÚ‘êsTT.
eTTK´+>± ñ<äj·T+ y˚fi¯˝À Ä≈£î\T #·T≥º #·T≥Tº≈£îqï≥T¢ ø£ì|æùdÔ
˙{Ï ÄeX¯´ø£‘· ñqï≥T¢>± >∑eTì+∫ ˙{Ï ‘·&ç Çyê«*. kÕ<Ûës¡D
|ü<ä∆‹˝À ø£+fÒ á |ü<ä∆‹˝À ¬s+&ÉT qT+&ç eT÷&ÉT ˙{Ï ‘·&ÉT\T
‘·>∑TZ‘êsTT.
13
düdü´s¡ø£åD
ø±+&É+ ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T\T :
>∑T˝≤_ s¡+>∑T ø±+&É+ ‘=\T#·T |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>± s¡;
yÓTTø£ÿC§qïqT Ä•düTÔ+~. Ç$ ô|’s¡T yÓTT\¬ø‹Ôq 10`20 s√E\≈£î
Ä•kÕÔsTT. |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T yÓTT<ä≥ Ä≈£î\ô|’q |üÁ‘· Vü≤]‘êìï
>√øÏ ‹+{≤sTT. ‘·s¡Tyê‘· eTT&ÉT#·Tø=ì ñqï Ä≈£î<ë«sê ø±+&É+
˝À|ü*øÏ #˚s¡‘êsTT. á Ä≈£î\T $#·TÃ≈£îqï ‘·sê«‘· >∑T+&ÉT dü÷~
e÷~]>± s¡+Á<Ûë\T ˝Ò<ë bı&Éyê{Ï ∫\T¢\T es¡Tdü Áø£eT+˝À
ø£ì|ækÕÔsTT. ˝≤sê«\T m~π> n+≈£îsêìï ‹q&É+ e\q yÓTTe⁄«
#·ìb˛sTT, m+&çb˛‘·T+~. BìH˚ ª&Ó&é Vü‰sYºμ n+{≤s¡T. ø±+&É+
˝À|ü\ >∑T+Á&Éì ˝Ò<ë ‘S’ Äø±s¡+˝À kıs¡+>±\qT @s¡Œs¡TdüTÔ+~.
Ç$ |üP‘·qT eT]j·TT ø£+øÏì Ä•+#·&+É e\¢ ~>∑Tã&ç ‘·–bZ ˛‘·T+~.
ìyês¡D
v bı\+˝À ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T eT]j·TT #Ó‘êÔ #Ó<ës¡+ ˝Ò≈£î+&Ü
X¯óÁuÛÑ+>± ñ+#ê*.
v |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\qT |”øÏ HêX¯q+ #˚j·÷*.
v bı\+ #·T≥÷º 3`4 es¡Tdü˝À¢ C§qïqT ms¡|ü+≥>± y˚dæ 45
s√E\ ‘·sê«‘· rdæy˚j·÷*.
v Áf…Æø√Á>±e÷ øÏ˝Àìdt |üsêqï J$ >∑T&É¢ì mø£sê≈£î 2`3
Áf…Æø√ø±sY¶‡qT ¬s+&ÉT $&É‘·\T>± 12, 22 s√E\ ô|’s¡T <äX¯˝À¢
$&ÉT<ä\ #˚j·÷*.
v yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 36 mdt.m˝Ÿ mø£sê≈£î 320 $T.©. ˝Ò<ë
ø√¢sê+Á{Ïì*Áb˛˝Ÿ (ø=sêC…Hé, ¬s’Hêøχ|üsY ˝≤+{Ï$) mø£sê≈£î
60 $T.©.qT 200 ©≥s¡¢ ˙{ÏøÏ ø£*|æ ô|s’ T¡ yÓTT\¬ø‹Ôq 10`12
s√E\≈£î |æ∫ø±Ø #˚j·÷*.
v ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñ+fÒ ø±s√“|òü⁄´sêHé 3õ >∑T[ø£\qT mø£sê≈£î
3 øÏ˝À\T #=|üq ô|’s¡T yÓTT\¬ø‹Ôq 25`30 s√E\≈£î Ä≈£î\
düT&ÉT˝À¢ y˚j·÷*.
s¡dü+ |”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T\T :
30 s√E\T ô|’ã&çq ô|’s¡TqT ù|qTã+ø£ eT]j·TT ∫>∑Ts¡T q*¢
Ä•+#·e#·TÃ. bı&ç yê‘êes¡D+˝À M{Ï ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>±
ñ+≥T+~. ‘·*¢ eT]j·TT |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\T eT]j·TT ˝Ò‘·
14
ø±+&É+ qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î\T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î
e÷]b˛‘êsTT. yÓTTø£ÿ –&Édüu≤] b˛‘·T+~. Ç$ $dü]®+#˚ ‘˚HÓ
˝≤+{Ï õ>∑Ts¡T |ü<ësêúìøÏ NeT\T #˚s¡&Éy˚T ø±≈£î+&Ü •©+Á<Ûë\T
@s¡Œ&ç eTdæ ‘Ó>∑T\T Ä•+#·&É+ e\¢ øÏs¡D»q´ dü+jÓ÷>∑ÁøÏj·T≈£î
n+‘·sêj·T+ @s¡Œ&ç ~>∑Tã&ç ‘·>∑TZ‘·T+~.
ìyês¡D :
düV≤ü »+>± nøÏ+å ‘·\ |ü⁄s¡T>∑T\T, dæ]Œ¤&‡é e+{Ï |üsêqï uÛTÑ ≈£îÿ\T
eT]j·TT |üsêqï Je⁄\T á |ü⁄s¡T>∑T\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·T‘êsTT.
s¡dü+ |”\Tà |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñ+fÒ yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt
mø£sê≈£î 320 $T.©. ˝Ò<ë &Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ 400 $T.©. 200 ©≥s¡¢
˙{Ï˝À ø£*|æ |æ∫ø±Ø #˚j·÷*.
≥]‡ø£yéT Ä≈£î m+&ÉT ‘Ó>∑T\T :
Ä≈£î\ô|’ bı&ÉyÓ’q, ø√˝≤ø±s¡|ü⁄ ã÷&ç<ä s¡+>∑T‘√ ≈£L&çq
Ä≈£î|ü#·Ã ˝Òø£ >√<ÛäTeT es¡í|ü⁄ eT#·Ã\T ø£ìŒkÕÔsTT. á eT#·Ã\T
2.5 qT+&ç 25 ôd+.MT. bı&Ée⁄ eT]j·TT 4 ôd+.MT. yÓ&É\TŒ
ñ+{≤sTT. á eT#·Ã\T yÓTT<ä≥ yÓTTø£ÿ øÏ+~ Ä≈£î\ô|’ ø£ì|æ+∫,
ô|<ä›yÓ’ ô|’ Ä≈£î\≈£î ≈£L&Ü yê´|ækÕÔsTT. n~Ûø£ ‘˚eT‘√ ≈£L&çq
yê‘êes¡D+˝À Ä≈£î n+‘ê m+&ç yÓTTø£ÿ\T #·ìb˛sTTq≥T¢>±
ø£ì|ækÕÔsTT. •©+Á<Ûä ;C≤\T Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>±q e\j·÷\T>±
ø£ì|ækÕÔsTT. á eT#·Ã\T ø±+&É+ô|’ ñqï bı≥Tºô|’ ≈£L&Ü
yê´|ækÕÔsTT.
‘·T|ü ‘Ó>∑T\T :
Ä≈£î\ô|’ ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ >∑T+Á&Éì ˝Òø£ bı&Éyê{Ï >√<ÛäTeT es¡í|ü⁄
bı≈£îÿ\ e÷~]>± ‘Ó>∑T\T \ø£åD≤\T ø£ì|ækÕÔsTT. |ü+≥ ô|]–q
ø=\~ Ä≈£î\ô|’q bı≈£îÿ\T >√<ÛäTeT es¡í+ qT+&ç q\T|ü⁄ esêíìøÏ
e÷s¡‘êsTT. |üP‘· düeTj·T+˝À ‘Ó>∑T\T \eD≤\T düŒwüº+>±
ø£ì|ækÕÔsTT. n~Ûø£ ‘˚eT >∑\ #·\¢ì yê‘êes¡D+˝À ‘Ó>∑T\T
ñ<Ûäè‹ eT]j·TT yê´|æÔ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. rÁe‘·qT ã{Ϻ ˇø£{Ï
˝Òø£ ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ |æ∫ø±Ø #˚dæ düeTs¡úe+‘·+>± n]ø£≥ºe#·TÃ. $‘˚Ô
eTT+<äT øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 2.5 Á>±. e÷+ø√C…uŸ •©+Á<ÛäHê•ì‘√
$‘·ÔqX¯ó~∆ #˚dæ $‘·TÔø√yê*.
u§>∑TZ ≈£îfi¯ófl ‘Ó>∑T\T :
|üP‘· <äX¯ ‘·s¡Tyê‘· H˚\˝À ‘˚eT XÊ‘·+ ‘·>∑Z&É+ e\¢,
yê‘êes¡D+˝À ñc˛íÁ>∑‘· ô|s¡>∑&É+ e\q á ‘Ó>∑T\T m≈£îÿe
rÁe‘·‘√ k˛≈£î‘·T+~. H˚\˝Àì •©+Á<Û+ä yÓTTø£ÿ\ y˚s<¢¡ ë«sê ø±+&É+
ô|’uÛ≤>±ìøÏ yê´|ædüTÔ+~. ø±+&É+ô|’ >√<ÛäTeT s¡+>∑T #ês¡\T
@s¡Œ&É‘êsTT. á ‘Ó>T∑ \T e\¢ |ü+≥ ø√‘· <äX≈¯ î£ sêø£eTT+<˚ ø±+&É+
uÛ≤>∑+ $]– yÓTTø£ÿ\T H˚\ô|’ |ü&çb˛‘êsTT. Ç≥Te+{Ï yÓTTø£ÿ\qT
N*à #·÷dæq|ü&ÉT ˝À|ü\ u…+&ÉT uÛ≤>∑+ ≈£î[fl, ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T
qT+&ç q\T|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷s¡&É+ >∑eTì+#·e#·TÃ.
‘Ó>T∑ \T m≈£îÿe>± k˛πø ÁbÕ+‘ê˝À¢ |ü+≥y˚ùd eTT+<äT |ü∫Ãs=≥º
ô|’s¡TqT kÕ>∑T#˚dæ H˚\˝À ø£*j·T<äTHêï*. Áf…Æø√&Ósêà •©+Á<Ûëìï
|üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄˝À eè~∆#˚dæ 3`4 dü+e‘·‡sê\T es¡Tdü>± H˚\˝À
ø£\T|ü⁄‘·÷ b˛yê*. mø£sê≈£î n<äq+>± 30 øÏ˝À\ bı{≤wtqT
Ç#˚à ms¡Te⁄\qT y˚j÷· *. m+&Üø±\+˝À H˚\qT ˝À‘·T>± <äTHêï*.
|ü+≥ y˚dæq ‘·s¡Tyê‘· eTTK´+>± |üP‘·<äX¯ qT+&ç H˚\˝À ‘˚eT
‘·>≈Z∑ î£ +&Ü ñ+&˚ $<Û+ä >± ˙{Ï ‘·&TÉ \T ô|{≤º*. |ü+≥ø√dæq ‘·sT¡ yê‘·
‘Ó>∑T\T k˛øÏq yÓTTø£ÿ\ uÛ≤>±\qT @] ø±*Ãy˚j·÷*. |ü+≥e÷]Œ&ç
|ü<ä∆‹ ne\+_Û+#ê*.
bÕeTT bı&É ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó>∑T\T eTT+<äT>± H˚\≈£î <ä>∑Zs¡>± ñ+&˚ yÓTTø£ÿ\ øÏ+~
Ä≈£î\ô|’ k˛øÏ, ô|’ Ä≈£î\≈£î eT]j·TT ø±+&ÜìøÏ yê´|ædüTÔ+~.
ã÷&ç<ä, >√<ÛäTeT es¡í|ü⁄ eT#·Ã\T Ä≈£î\T, ø±+&É+ô|’ ˇø£<ëì
‘·s¡Tyê‘· ˇø£{Ï @s¡Œ&ç #·÷&É{≤ìøÏ bÕeTTbı&É e÷~]>±
ø£ì|ækÕÔsTT. ø±+&É+ô|’ @s¡Œ&çq ‘Ó>∑T\T \ø£åD≤\ e\q ø£DT|ü⁄\
e<ä› yÓTTø£ÿ\T $]– H˚\ô|’ |ü&çb˛‘êsTT. ‘Ó>∑T\TqT ø£\T>∑TCÒùd
•©+Á<Ûä+ yÓTTø£ÿ\ neX‚cÕ˝À¢ eT]j·TT ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\ô|’ J$+∫

ñ+≥T+~. ‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î H˚\≈£î <ä>∑Zs¡>± ñqï ‘Ó>∑T\T k˛øÏq
ˇø£{Ï ˝Òø£ ¬s+&ÉT Ä≈£î\qT rdæy˚j·÷*. 200 Á>±. ø±s¡“+&ç»yéT
˝Òø£ 200 $T.©. Áb˛|æø=qCÀ˝Ÿ eT+<äT 200 ©≥s¡¢ ˙{ÏøÏ ø£*|æ
|æ∫ø±Ø #˚j·÷*. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ á ‘Ó>∑T\T Ä•+#˚ ÁbÕ+‘ê˝À¢
$‹Ôq 40 s√E\ ‘·sê«‘· ‘Ó>∑T\T k˛ø£ø£eTT+<˚ á eT+<äT\T
|æ∫ø±Ø #˚j·÷*.
15
|ü+≥ø√‘· :
|ü+≥ ø√‘·≈£î e∫Ãq|ü&ÉT ãT≥º\ô|’ bıs¡\T m+&çq≥T¢
ø£ì|ækÕÔsTT. u≤>± m+&çq ø£+&Ó\T yÓTTø£ÿ\ô|’ øÏ+~øÏ y˚˝≤&ÉT‘·÷
ø£ì|ækÕÔsTT. eT]j·TT ø£+&Ó˝À¢ì –+»\qT y˚* >√s¡T‘√ H=øÏÿq|ü&ÉT
#ê˝≤ >∑{Ϻ>± ñ+&ç H=≈£îÿ\T @s¡Œ&Ée⁄. n+‘˚ø±≈£î+&Ü, ãT≥º˝Àì
–+»\qT rdæ n&ÉT>∑TuÛ≤>∑+ |üØøÏå+∫q≥¢sTT‘˚ q\¢ì eT#·Ã\T
ñ+&É&É+ >∑eTì+#·e#·TÃ.
á <äX˝¯ À –+»˝À¢ düTe÷s¡T>± 25`30 XÊ‘·+ ‘˚eT ñ+≥T+~.
ø£+&Ó\qT yÓTTø£ÿ\ qT+&ç y˚s¡T#˚dæ –+»˝À¢ ‘˚eT XÊ‘·+ 15 e#˚Ã
es¡≈£î 3`4 s√E\T m+&É˝À u≤>± Äs¡u…{≤º*. yÓTTø£ÿC§qïqT
|üX¯óe⁄\ y˚T‘· ø=s¡≈£î y˚dæq|ü&ÉT 50 XÊ‘·+ |üP‘·<äX¯˝À ô|’s¡TqT
ø√j·÷*. ø£+≈£î\qT e÷]Œ&ç #˚j·TT≥≈£î (–+»\qT ãT≥º qT+&ç
y˚s¡T #˚j·TT≥) Á{≤ø£ºs¡T‘√ ˝Ò<ë ø£¬s+≥T‘√ q&ç#˚ q÷]Œ&ç
j·T+Á‘ê\qT ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ. q÷]Œ&ç ‘·sT¡ yê‘· –+»\qT 2`3
s√E\T XÊ‘·+ ‘˚eT e#˚à es¡≈£î m+&É˝À Äs¡u…{Ϻ, X¯ó~∆ #˚dæ >√HÓ
dü+#·T˝À¢ >±ì ˝Ò<ë bÕ*B∏Hé dü+#·T˝À¢ >±ì uÛÑÁ<ä|üs¡∫ #·\¢ì,
‘·≈£îÿe ‘˚eT >∑\ ÁbÕ+‘ê˝À¢ ì\Te #˚j·÷*. Bì‘√bÕ≥T ì\«˝À
‘˚eT>±ì, m\Tø£\T, |ü⁄s¡T>∑T\T, •©+Á<Ûë\T yÓTT<ä\>∑Tq$ sê≈£î+&Ü
m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ‘·>∑T C≤Á>∑‘·Ô\T rdüTø√yê*. S
16

bı<äT›‹s¡T>∑T&ÉT |ü+≥˝À j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T

‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝À bı<äT›‹s¡T>∑T&ÉT |ü+≥qT düTe÷s¡T 40 y˚\ ôV≤ø±ºs¡¢

$d”sÔ +í¡ ˝À kÕ>∑T#˚dTü H
Ô êïsT¡ . bı<äT‹
› s¡T>∑T&ÉT˝À q÷HÓ (49 XÊ‘·+), e÷+düøè£ ‘·T\Ô T
(22 XÊ‘·+) ñ+{≤sTT. á q÷HÓ˝À *H√*ø˘ ÄeT¢+ (66 XÊ‘·+) m≈£îÿe>±
ñ+&É&É+e\¢ Äs√>∑´|üs¡+>± ≈£L&Ü y˚s¡TX¯q>∑, qTe⁄«\ q÷HÓ ø£+fÒ ÁX‚wü˜yÓTÆq~. n+‘˚ø±ø£ á
q÷HÓqT eqdüŒ‹ ‘·j·÷ØøÏ, yê]ïwt, düãT“\T, ø£\|ü |ü]ÁX¯eT˝À¢ $kÕÔs¡+>± $ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T. q÷HÓ
rdæq ‘·s¡Tyê‘· e∫Ãq |æ|æŒ˝À ≈£L&Ü n~Ûø£+>± e÷+düø£è‘·TÔ\T (21 XÊ‘·+) ñ+&É&É+e\¢ |üX¯óe⁄\T, ø√fi¯fl <ëD≤>± ≈£L&Ü
yê&ÉT‘·THêïs¡T.
nqTyÓ’q yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\T : øÏ+<ä »qe] ¬s+&Ée |üø£å+ qT+&ç |òæÁãe] yÓTT<ä{Ï |üø£å+ es¡≈£î
0
á |ü+≥ kÕ>∑T≈£î 20`25 ôd*‡j·Tdt ñc˛íÁ>∑‘·, 12 >∑+≥\ $‘·TøÔ √e#·TÃ. e] ‘·sT¡ yê‘· bı<äT‹› s¡T>∑T&ÉT kÕ>∑T #˚jT· <ä\∫q|ü&ÉT
|ü>{∑ Ï düeTj·T+ nqTyÓq’ ~. esê¸<ëÛ s¡|⁄ü |ü+≥>± kÕ>∑T#˚dqæ |ü&ÉT |üø£å+˝À &çôd+ãs¡T ÄK] yês¡+ qT+&ç »qe] yÓTT<ä{Ï yês¡+
|ü+≥ ø±\+˝À 500`750 $T.MT. es¡¸bÕ‘·+ düe÷q+>± es¡≈£î $‘·TÔø√yê*. $‘˚Ô düeTj·T+ ≈£L&Ü q÷HÓ HêD´‘·qT
$düÔ]+∫, |üP‘·, –+» ø£≥Tº <äX¯˝À n~Ûø£ es¡¸bÕ‘·+ ˝Ò˚q≥¢sTT‘˚ ô|+#·T‘·T+~. |ü⁄e⁄« $ø£d+æ #˚, $‘·qÔ + >∑{|ºÏ &ü ˚ düeTj·T+˝À m≈£îÿe
n~Ûø£ ~>∑Tã&ç kÕ~Û+#·e#·TÃ. |ü>\∑ T (12 >∑+≥\T), dü÷s¡´s¡•à ñqï≥¢sTT‘˚ q÷HÓXÊ‘·+ m≈£îÿe>±
˙{Ï bÕs¡T<ä\ øÏ+<ä á |ü+≥qT dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê ñ+≥T+~.
|ü+&ç+#·e#·TÃ. nsTT‘˚ |ü+≥ $‘˚≥Ô |ü&ÉT >∑Ts¡T+Ô #·Tø√e\dæq eTTK´ nqTyÓ’q H˚\\T :
$wüjT· y˚T$T≥+fÒ |üP‘·, –+»\T ‘·j÷· s¡jT˚ ´ <äX˝¯ À |ü+≥ Bs¡øÈ ±\
es¡¸+‘√ ø±ì ˝Ò<ë |ü>{∑ Ï ñc˛íÁ>∑‘· 380 ôd*‡j·Tdt ø£+fÒ m≈£îÿe>±
ø±ì ñ+&É≈£î+&Ü #·÷düTø√yê*. s¡;, y˚dü$˝À $‹Ôq |ü+≥ KØ|òt
ø£+fÒ n~Ûø£ ~>∑Tã&çìdüTÔ+~.
nqTyÓ’q dü+ø£sê\T :
dü+ø£s¡+ |ü+≥ ø±\+ ~>∑Tã&ç q÷HÓ XÊ‘·+
s√E˝À¢ øÏ˝À\T /mø£sêìøÏ
¬ø._.mdt.ôV≤#Y`44 92`95 560`600 38.0 ˙s¡T ì\« ñ+&Éì ‘·≥düú uÛÑ÷eTT˝…’q mÁs¡, #·˝≤ÿ, ÇdüTø£,
mHé.&ç.mdt.ôV≤#Y`1 80-85 600-700 40.0-42.0 πs>∑&ç, ˇ+Á&ÉT H˚\\T Bì kÕ>∑T≈£î ÁX‚wü˜+. ñ<ä»ì dü÷∫ø£ 6.5 `
&ç.ÄsY.mdt.ôV≤#Y`1 90-95 600-750 42.0-44.0 8.0 eT<Ûä´ e⁄qï H˚\\T á |ü+≥ kÕ>∑T≈£î nqTyÓ’q$. uÛÑ÷kÕs¡+
m.|æ.mdt.ôV≤#Y`66 90-95 700-800 42.0 ø£Hêï eTTs¡T>∑T ˙s¡T b˛j˚T edü‹ n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´ yÓTÆq$.
$‘˚Ô düeTj·T+ : esê¸<ëÛ s¡+>± |ü+&ç+#˚+<äT≈£î ãs¡Te⁄ H˚\\T nqT≈£L\yÓTqÆ $. ˙{Ï
KØ|òt˝À ‘˚*ø£bÕ{Ï H˚\˝À¢ pHé ¬s+&Ée |üø£å+ qT+&ç p˝…’ edü‹ e⁄qï≥¢sTT‘˚ ‘˚*ø£ H˚\\T n‘·´+‘· nqT≈£L\yÓTÆq$. ÄeT¢,
15e ‘˚~ es¡≈£î, ãs¡Te⁄ H˚Ó\˝À¢ Ä>∑wüߺ ¬s+&Ée |üø£å+˝À #·e⁄&ÉT, eTTs¡T>∑T ˙s¡T edü‹ ˝Òì H˚\\T á |ü+≥ kÕ>∑T≈£î
$‘·ÔTø√e#·TÃ. s¡;˝À qe+ãsY`&çôd+ãsY, y˚dü$˝À ˙{Ï bÕs¡T<ä\ |üìøÏsêe⁄.

n+‘·s¡ |ü+≥\T :
Bìï @ø£ |ü+≥>±q÷ ˝Ò<ë y˚s¡TX¯q>∑ G bı<äT›‹s¡T>∑T&ÉT 4:2,
ø£ + ~ G bı<ä T › ‹ s¡ T >∑ T &É T 1:2 ô|’ s ¡ ¢ ‘ √ n+‘· s ¡ |ü + ≥>±
|ü+&ç+#·Tø√e#·TÃ.
|ü+≥ e÷]Œ&ç :
∫s¡T <ÛëHê´\T (ø=Ás¡, C§qï, dü»®), n|üsê\T (ø£+~, X¯q>∑,
$TqTeTT), y˚s¡TX¯q>∑ yÓTT<ä\>∑T |ü+≥\‘√ |ü+≥ e÷]Œ&ç
#˚j·Te#·TÃ.
H˚\ ‘·j·÷Ø :
uÛÑ÷$Tì eT÷&ÉT qT+∫ Hê\T>∑T kÕs¡T¢ u≤>± <äTìï yÓT‘·Ô{Ï
<äTøÏÿì ‘·j·÷s¡T #˚düTø√yê*. ãs¡Te⁄ H˚\˝À¢ ˇø£{Ï ¬s+&ÉT kÕs¡T¢
ø£*j·T<äTìï ‘·s¡Tyê‘· #·<äTqT #˚dæ Ä ‘·sê«‘· $‘·TÔø√yê*.
$‘·Ôq yÓ÷‘ê<äT :
mø£sê≈£î 2 øÏ˝À\ $‘·Ôq+ nedüs¡+
$‘·ÔHê\qT Hêqu…≥Tº≥ :
á |ü < ä ∆ ‹ esê¸<Û ë s¡ |ü ] dæ ú ‘ · T ˝À¢ ‘· « ]‘· > ∑ ‹ q $‘· Ô q +
yÓ T T\¬ ø ‘· T Ô ≥ ≈£ î , Ä•+∫q yÓ T Tø£ ÿ \ kÕ+Á<ä ‘ · ñ+&˚ + <ä T ≈£ î
<√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ øÏ˝À $‘·Ôq+ #=|üq 14 >∑+≥\
ùd|ü⁄ eT+∫˙{Ï˝À Hêqu…{Ϻ ˙&É˝À Äs¡u…{Ϻ $‹Ôq≥¢sTT‘˚ yÓTT\ø£
XÊ‘·+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
$‘·Ôq X¯ó~∆ :
Ä\ºπsï]j·÷ Ä≈£î eT#·Ã ‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î ÇÁb˛&çjÓ÷Hé 25
XÊ‘·+ G ø±s¡“+&ç»yéT 25 XÊ‘·+ (øÏ«+{≤˝Ÿ)qT 2 Á>±eTT\T
17
˝Ò<ë 5 $T.©. Ç$T&Üø√¢Á|æ&é‘√ øÏ˝À $‘êÔHêìøÏ $‘·Ôq X¯ó~∆
#˚j·÷*.
$‘˚Ô |ü<ä∆‹ :
uÀ<Ó\T #˚dæ $‘·qÔ + Hê{Ïq≥¢sTT‘˚ |ü+≥ ø±\+˝À $$<Ûä <äX˝¯ À¢
˙{Ï ‘·&TÉ \T Çe«{≤ìøÏ ô|b’ Õ≥T>± ms¡Te⁄\T y˚jT· {≤ìπø ø±≈£î+&Ü
yÓTTø£ÿ\≈£î ‘·–q |ü≥T‘·«+ ≈£L&Ü \_ÛdüTÔ+~.
$‘˚Ô <ä÷s¡+ :
dü]jÓÆTq yÓTTø£ÿ\ kÕ+Á<ä‘·qT bı\+˝À bı+<ä>∑*–q≥¢sTT‘˚
yÓTTø£ÿ≈£î ø±e\dæq dü÷ø£Î yê‘êes¡D≤ìï n+~+∫ yÓTTø£ÿ\
m<äT>∑T<ä\˝À Äs√>∑´ø£s¡yÓTÆq b˛{°Ïì ø£*Œ+∫ n~Ûø£ ~>∑Tã&çì
bı+<äe#·TÃ. ‘˚*ø£ H˚\˝À¢ es¡Tdü\ eT<Ûä´ 45 ôd+.MT., yÓTTø£ÿ\
eT<Ûä´ 20`25 ôd+.MT., ãs¡Te⁄ H˚\˝À¢ es¡Tdü\ eT<Ûä´ 60
ôd+.MT., yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´ 30 ôd+.MT. ñ+fÒ≥≥T¢ ≈£î<äTs¡T≈£î 2`3
$‘·ÔHê\T Hê{≤*.
|ü\T#·q #˚j·TT≥ :
$‘·Ôq+ yÓTT\¬ø‹Ôq 10`15 s√E\ ‘·s¡Tyê‘· ≈£î<äTs¡T≈£î
Äs√>∑´e+‘·yÓTÆq ˇø£ yÓTTø£ÿqT ñ+∫ $T–*q yÓTTø£ÿ\qT
rdæy˚j·÷*. á $<Ûä+>± #˚j·T≥+ e\¢ yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´ ˙s¡T,
b˛wüø±\ ø√dü+ b˛{°Ï ‘·–Z |ü⁄e⁄« |ü]e÷D+ ô|]–, n~Ûø£ ~>∑Tã&ç
bı+<äT≥≈£î <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~.
18
ms¡Te⁄\T:
mø£sê≈£î 3 ≥qTï\T |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄qT $‘˚Ô 2`3 yêsê\
eTT+<äT y˚j·÷*. uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£å Ä<Ûës¡+>± dæbòÕs¡düT #˚j·Tã&çq
yÓ÷‘ê<äT˝À b˛wüø±\T yê&Ü*. uÛ≤dü«s¡+ eT<Û´ä dü+ú qT+∫ n~Ûø+£ >±
ñqï H˚\˝À¢ uÛ≤dü«s¡+ y˚j·Tø£b˛sTTHê ~>∑Tã&ÉT\T @ e÷Á‘·+
‘·>∑Ze⁄.
|ü+≥ |ü]dæú‹ qÁ‘·»ì uÛ≤dü«s¡+ bı{≤wt
øÏ˝À\T /mø£sêìøÏ øÏ˝À\T /mø£sêìøÏ øÏ˝À\T /mø£sêìøÏ
esê¸<Ûës¡|ü⁄ |ü+≥ 24 (12G12) 24 12
˙{Ï bÕs¡T<ä\ |ü+≥ 30 (30G30G30) 36 12
qÁ‘·»ìì yÓTT<ä{Ï <äbòÕ $‘˚Ô≥|ü&ÉT 50 XÊ‘·+ (26 øÏ˝À\
j·T÷]j·÷) ‘·s¡Tyê‘· ¬s+&Ée <äbòÕ>± $‹Ôq 30 s√E\ ‘·s¡Tyê‘·
yÓTT>∑Z ‘=&çπ> <äX¯˝À 25 XÊ‘·+ (13 øÏ˝À\ j·T÷]j·÷) ˇø£
mø£sêìøÏ y˚düTø√yê*. yÓTT‘·Ô+ uÛ≤dü«sêìï (150 øÏ˝À\ dæ+–˝Ÿ
dü÷|üsY bòÕùdŒ¤{Ÿ), bı{≤wtì 20 øÏ˝À\ eT÷´πs{Ÿ Ä|òt bı{≤wt)
ÄK] <äTøÏÿ˝À y˚j·÷*. ô|’ bÕ≥T>± ms¡Te⁄ y˚ùd≥|ü&ÉT H˚\˝À
‘·–q+‘· ‘˚eT e⁄+&˚≥≥T¢ #·÷düTø√yê*. >∑+<Ûäø£+ ‘·≈£îÿe>± ñqï
H˚\˝À¢ mø£sê≈£î 10 øÏ˝À\ >∑+<Ûäø±ìï õ|ü‡+ s¡÷|ü+˝À (55
øÏ˝À\T/mø£sê≈£î) y˚ùdÔ q÷HÓ XÊ‘·+ ô|]– n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\T
bı+<äe#·TÃ.
2 Á>±eTT\T u§sêø˘‡ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ #=|üq ø£*|æ ô|’s¡T |üP‘·
<äX¯˝À (Äø£s¡¸ø£ |üÁ‘ê\T $ø£dæ+#˚ <äX¯˝À) mø£sê≈£î 200 ©≥s¡¢
eT+<äT Á<ëeD+ |æ∫ø±] #˚j·÷*. Bìe\¢ –+»\T m≈£îÿe>±
‘·j÷· s¡e⁄‘êsTT. yÓTT<ä≥ uÀsêø˘‡qT y˚&ç ˙{Ï˝À ø£]–+∫ ‘·–q+‘·
Á<ëeD+ ‘·j·÷s¡T #˚j·÷* ˝Ò<ë ÄK] <äTøÏÿ˝À mø£sê≈£î 8 øÏ˝À\
#=|üq uÀ]ø˘ Äe÷¢ìï y˚ùdÔ n~Ûø£ ~>∑Tã&ç bı+<äe#·TÃ.
˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
yê‘êes¡D≤ìï ã{Ϻ mÁs¡ H˚\˝À¢ 6`10 s√E\ e´e~Û˝À,
q\¢πs>∑&ç H˚\˝À¢ 15`20 s√E\ e´e~Û˝À ˙{Ï ‘·&ÉT\T Çyê«*.
ø°\ø£ <äX¯\T : yÓTT>∑Z ‘=&ÉT>∑T <äX¯, |ü⁄e⁄« $ø£dæ+#˚ <äX¯, –+»
ø£≥Tº <äX¯\T.
á <äX˝¯ À¢ |ü+≥ m≥Te+{Ï |ü]dæ‘ú T· ˝À¢qT u…≥≈º î£ >∑T]ø±≈£î+&Ü
#·÷düTø√yê*. ˙{Ï \uÛÑ´‘· ‘·≈£îÿe>± e⁄qï≥¢sTT‘˚ kÕ\T e÷]Ã
kÕ\T |ü<ä∆‹˝À ˙s¡T ô|{≤º*. Bìe\¢ ˙{Ï $ìjÓ÷>∑ kÕeTs¡ú´+
ô|s¡>∑&Éy˚T ø±≈£î+&Ü dæàs√wæj·T+ e&É\T ‘Ó>∑T\T yê´|æÔì ≈£L&Ü
n]ø£≥ºe#·TÃ.
ø£\T|ü⁄ ìyês¡D ` n+‘·s¡ø£èwæ :
$‹Ôq 30`40 s√E\ es¡≈£î |ü+≥˝À ø£\T|ü⁄ ˝Ò≈£î+&Ü
#·÷düTø√yê*. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 5 $T.©. ô|+&ç$T<∏ë*Hé 30% Ç.dæ.
˝Ò<ë n˝≤¢ø√¢sY 50% Çdæ. ø£\T|ü⁄ø=ì $‹Ôq yÓ+≥H˚ ˝Ò<ë eTs¡Tdü{Ï
s√E |æ∫ø±] #˚j·÷*. $‹Ôq 20`25 s√E\ ‘·s¡Tyê‘· >=Ás¡T‘√
n+‘·s¡ ø£èwæ #˚j·÷*.
düdü´s¡ø£åD :
|ü⁄s¡T>∑T\T
s¡dü+ |”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T\T :
|ü#·Ã <√eT, ‘Ó\¢ <√eT\T, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T, |æ+&çq*¢
yÓTT<ä˝…’q$.
B|ü|⁄ü |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+∫q Ä≈£î\ ∫es¡T¢ |üdTü |ü⁄ |ü#÷ >± e÷],
Áø£y˚T|æ Ä≈£î n+‘ê mÁs¡>± e÷], ∫es¡>± Ä≈£î\T eTT&ÉT#·Tø=ì
<√HÓ˝≤>± ø£ì|ækÕÔsTT. M{Ï ìyês¡D≈£î yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.©.
˝Ò<ë &Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ 2 $T.©. ˝Ò<ë $T<∏Ó’˝Ÿ &ÓyÓT{≤Hé 2 $T.©.
©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+ u≤>± ‘·&ç#˚˝≤ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
‘Ó\¢<√eT Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+ qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢
Ä≈£î\T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷] yÓTTø£ÿ\T ≈£L&Ü –&Édüu≤]
m+&çb˛‘êsTT. M{Ï ìyês¡D≈£î Áf…ÆjÓ÷»ÀbòÕdt 2.5 $T.©. ˝Ò<ë
mdæù|ò{Ÿ 1.5 Á>±. ˝Ò<ë yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.© ˝Ò<ë
<∏j
ä ÷Ó $T<∏ëø±‡yéT 0.25 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j÷· *.

‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T :
yê‘êes¡D+˝À ñc˛íÁ>∑‘·\T m≈£îÿe>± e⁄qï|ü⁄&ÉT, ô|’s¡T u…≥º≈£î
>∑T¬s’q|ü&ÉT s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.
Ç$ #ê˝≤ ∫qï$>± e⁄+&ç |üdüT|ü⁄ |ü#·Ã ˝Òø£ >√<ÛäTeT s¡+>∑T˝À,
N*q s¬ ø£ÿ\‘√ e⁄+{≤sTT. |æ\,¢ ô|<ä› |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\qT, |ü⁄e⁄«\qT
>√øÏ s¡kÕìï |”\TkÕÔsTT. eTTK´+>± á |ü⁄s¡T>∑T\T ˝Ò‘· uÛ≤>±ìï
Ä•+∫ ô|s¡>∑&É+ e\¢ Ä≈£î\T ô|fi¯ódüT>± e÷] yÓTTø£ÿ –&Édüu≤]
b˛‘·T+~. Ç$ Ä•+∫q Ä≈£î\ô|’ bı&É˝≤+{Ï eT#·Ã\T @s¡Œ&ç
Ä≈£î\T bÕ*b˛sTT eTT&ÉT#·Tø=ì b˛‘êsTT. |üs√ø£+å >± Ç$ HÓÁø√dædt
yÓ’s¡dt ‘Ó>∑T\TqT yê´|æÔ #˚dæ rs¡ì qcÕºìï ø£*–kÕÔsTT. M{Ïì
n<äT|ü⁄ #˚ùd ì$T‘·Ô+ eT+<äT\T |æ∫ø±] #˚j·T&É+ ø£+fÒ øÏ˝À
$‘· Ô H êìøÏ 5 $T.©. Ç$T&Üø√¢ Á |æ & é ˝Ò < ë 4 Á>±eTT\
<∏j
ä ÷Ó $T<∏ëø±®‡yéT‘√ $‘·qÔ X¯ó~∆ #˚ùdÔ eT+∫~. ‘·sT¡ yê‘· düV≤ü »+>±
n<äT|ü⁄ #˚ùd $TÁ‘· |ü⁄s¡T>∑T\T ô|’s¡T˝À eè~∆ #Ó+<äT‘êsTT. ô|]–q
ô|’s¡T˝À düeTdü´ ñqï|ü&ÉT yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.6 $T.© / ©≥s¡T
˙{ÏøÏ ˝Ò<ë Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 4 $T.©. / 10 ©≥s¡¢ ˙{ÏøÏ ˝Ò<ë
<∏äjÓ÷$T<∏ëø±‡yéT 0.5 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ¬s+&ÉT ˝Òø£
eT÷&ÉTkÕs¡T¢ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
|æ+&çq*¢ :
|æ+&çq*¢ >∑T&ÉT¢ düeTT<ëj·T+‘√ ≈£L&ç ‘Ó\¢ì ø£e#·+ yÓTÆq|ü⁄‘√
ø£*– Ä≈£î\T, yÓTT>∑Z øÏ+~ uÛ≤>±q #˚] s¡kÕìï |”\TkÕÔsTT. ‘·<ë«sê
yÓTTø£ÿ |üdüT|ü⁄ es¡í+˝ÀøÏ e÷s¡T‘·T+~. |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>±
Ä•+∫q≥¢sTT‘˚ yÓTTø£ÿ #·ìb˛‘·T+~. Bì ìyês¡D≈£î >±qT |ü+≥˝À
ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T, eTTK´+>± ej·÷´]uÛ≤eT ˝Ò≈î£ +&Ü #·÷düTø√yê*.
19
n~Ûø+£ >± Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\qT rdæ HêX¯q+ #˚j÷· *. á |ü⁄s¡T>∑TqT
ìyê]+#·T≥≈£î Ábı|òHæ √bòÕdt 2 $T.©./©≥s¡T ˙{ÏøÏ ˝Ò<ë øÏ«Hê˝ŸbÕò dt
2 $T.©. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ˝Ò<ë mdæù|ò{Ÿ 1.5 Á>±/ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ 10`15 s√E\ e´e~Û˝À eT+<äT\qT e÷]à |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
Ä≈£î*ï ‹H˚ |ü⁄s¡T>∑T\T :
bı>±≈£î \<Ó› |ü⁄s¡T>∑T, ;Vü‰Ø >=+>∑[ |ü⁄s¡T>∑T, X¯q>∑ |ü#·Ã
|ü⁄s¡T>∑T.
bı>±≈£î \<Ó› |ü⁄s¡T>∑T :
Ç$ ‘=*<äX¯˝À >∑T+|ü⁄\T>± Ä≈£î\ô|’ |üÁ‘·Vü≤]‘êìï ^øÏ
‹+{≤sTT. Bìe\¢ Ä≈£î\T »˝…¢&Ü≈£î\T>± e÷s¡T‘êsTT. M{Ï
ìyês¡D≈£î $wü|ü⁄ ms¡qT 10 øÏ˝À\ ‘·e⁄&ÉT, øÏ˝À u…\¢+, ˇø£
©≥s¡T ø√¢s√ô|]’ bòÕdtqt T ‘·–q+‘· ˙{Ï‘√ ø£*|æ ñ+&É\T>± ‘·j÷· s¡T
#˚dæ yÓTTø£ÿ\ yÓTT<äfi¯fl <ä>∑Zs¡ kÕj·T+Á‘·+ düeTj·T+˝À y˚j·÷*
˝Ò<ë 0.5 $T.©. ôd’ŒH√kÕ&éqT ˝Ò<ë ø√¢s√ô|’]bòÕdt 2.5 $T.©
˝Ò<ë mdæù|{Ÿ 1.5 Á>±. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
;Vü‰Ø >=+>∑[ |ü⁄s¡T>∑T :
‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T Ä≈£î\ô|’ >∑T&Éq¢ T >∑T+|ü⁄\T>± ô|&ÉT‘·T+~. ˝≤sê«\
X¯Øs¡+ ˝Ò‘· |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T‘√ ñ+&ç eTT<äTs¡T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T
yÓ+Á≥Tø£\‘√ ø£|üŒã&ç ñ+≥T+~. á ˝≤sê«\T Ä≈£î*ï ‹ì rÁe
qcÕºìï ø£*–kÕÔsTT. |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûèä ‘·+>± Ä•ùdÔ yÓTTø£ÿ\T yÓ÷&ÉTu≤]
b˛‘êsTT. >∑T&ÉT¢, ‘=*<äX¯ >=+>∑[ |ü⁄s¡T>∑T\T >∑T+|ü⁄\T>± Ä≈£î\T
MT<ä ñqï|ü&ÉT @] HêX¯q+ #˚j·÷*. ‘=* <äX¯ >=+>∑[
20
|ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+#˚+<äT≈£î y˚|ü–+»\ Á<ëeD≤ìï (5XÊ‘·+)
|æ∫ø±] #˚j·÷*. ô|<ä› ˝≤sê«\T ñqï jÓT&É\ ø√¢]ô|’]bòÕdt 2.5
$T.©. ˝Ò<ë &Ó’ø√¢s√yêdt 1 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
X¯q>∑ |ü#·Ã |ü⁄s¡T>∑T :
bı<äT‹› s¡T>∑T&ÉT |ü+&ç+#˚ nìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ á |ü⁄s¡T>∑T Ä•düT+Ô ~.
Bì ˝≤sê«\T |ü⁄e⁄«\T, –+»\ eT<Ûä´ #˚] yê{Ïì ‹+≥÷ n~Ûø£
qcÕºìï ø£\T>∑#k˚ ÕÔsTT. ñ<Ûèä ‹ m≈£îÿe>± ñqï jÓTT&É\ ø√¢]ô|]’ bòÕdt
2 .5 $T.©., <∏äjÓ÷&çø±sY“ 1 .5 Á>±. ˝Ò<ë ôd’ŒH√kÕ&é 0.5
$T.©. ˝Ò<ë H=yê\T´sêHé 1.0 $T.©. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
‘Ó>∑Tfi¯ófl :
Ä\ºπsï]j·÷ Ä≈£î eT#·Ã ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó>∑T\T bı<äT›‹s¡T>∑T&ÉT |ü+&çdüTÔqï nìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ Ä•+∫
$|üØ‘· qwüº+ ø£\T>∑CÒdüTÔ+~. eTT<äTs¡T >√<ÛäTeT s¡+>∑T ˝Ò<ë q\¢{Ï
>∑T+Á&Éì ˝Ò<ë n+&Üø±s¡|⁄ü eT#·Ã\T yÓTT<ä{Ï Ä≈£î\ô|’ @s¡Œ&É‘êsTT.
á eT#·Ã\ #·T≥÷º |üdüT|ü⁄ |ü#·Ãì e\j·÷\T @s¡Œ&ç, eT#·Ã\
eT<Ûä´ uÛ≤>∑+ ã÷&ç<ä s¡+>∑T˝À e⁄+≥T+~. ‘˚eT m≈£îÿe>±
ñqï|ü&ÉT á eT#·Ã\˙ï ø£*dæb˛sTT Ä≈£î\T e÷&çb˛e≥y˚T>±ø£
|ü⁄e⁄« ≈£î[flb˛j˚T neø±X¯+ ñ+~. Bìe\¢ –+» HêD´‘· ‘·–Z
yÓTT\ø£ XÊ‘·+ ‘·–Zb˛‘·T+~. á ‘Ó>∑T\T \ø£åD≤\T Ä≈£î\ô|’H˚ ø±ø£
Ä≈£î ø±&É\T, ø±+&É+, |ü⁄e⁄« yÓqTø£ uÛ≤>±\T, |üPπs≈£î\ô|’
ø£ì|ækÕÔsTT. ø±+&É+ MT<ä eT#·Ã˝Òs¡Œ&çq|ü&ÉT yê{Ï eT<Ûä´ uÛ≤>∑+
N*b˛sTT ñ+≥T+~. Bì ìyês¡D≈£î $‘·ÔqX¯ó~∆‘√ bÕ≥T
ÇÁb˛&çj÷Ó Hé 25% G ø±¬s“+&ç»yéT 25 XÊ‘·+ 2 Á>±eTT\T ©≥s¡T
˙{ÏøÏ ø£*|æ ˝Ò<ë Ábı|æø=qCÀ˝Ÿ 25 XÊ‘·+ Ç.dæ. 1 Á>±eTT ©≥s¡T
˙{ÏøÏ ø£*|æ 30`45 s√E\T |ü+≥ ø±\+˝À |æ∫ø±] #˚j·÷*.
‘·T|ü ‘Ó>∑T\T :
#·*ø±\+˝À á ‘Ó>∑T\T rÁe‘· n~Ûø£+>± e⁄+≥T+~. á
‘Ó>∑T\T yÓTT<ä≥ Ä≈£î\ô|’ ∫qï Ç≥Tø£ es¡í|ü⁄ bı≈£îÿ\T>± @s¡Œ&ç,
‘·sê«‘· ô|’ Ä≈£î\≈£î, |ü⁄e⁄«˝Àì |ü#·Ãì uÛ≤>±\≈£î yê´|æ+∫ ms¡T|ü⁄
s¡+>∑T≈£î e÷] m+&çb˛‘·T+~. á ‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î |ü+≥
neX‚cÕ\T, •©+Á<ÛëìøÏ ÄÁX¯j·T$T#˚Ã Ç‘·s¡ ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\
ìs¡÷à\q, $‘·Ôq X¯ó~∆øÏ <∏Ó’s¡yéT 75 XÊ‘·+ ˝Ò<ë ø±kÕºHé 50 XÊ‘·+
3Á>±. øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ, e÷+ø√C…uŸ 75 XÊ‘·+ 3 Á>±eTT\T ˝Ò<ë
õHÓuŸ 75 XÊ‘·+ 2 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
ã÷&ç<ä ‘Ó>∑T\T :
Ä≈£î\ô|’q, Ä≈£î\ n&ÉT>∑T uÛ≤>±q ã÷&ç<ä ˝≤+{Ï bı&ç‘√
ø£|üŒã&ç ñ+≥T+~. ‘˚eT ‘·≈£îÿe>± ñ+&˚ bı&ç yê‘êes¡D˝À
‘Ó>∑T\T rÁe‘· m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. rÁe‘· m≈£îÿyÓ’‘˚ Ä≈£î\T
|ü#÷ ã&ç sê*b˛‘êsTT. Bì ìyês¡D≈£î ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 3 Á>±. ˙{Ï˝À
ø£]π> >∑+<Ûäø£+ bı&ç>±ì ˝Òø£ 1 $T.©. &çH√ø±´|t ø±ì ˝Ò<ë
Ábı|æø=qCÀ˝Ÿ 1 Á>±. ˝Ò<ë &Ó’ô|òHéø=qCÀ˝Ÿ 0.5 Á>±. |æ∫ø±]
#˚j·÷*. 15 s√E\ e´e~Û˝À ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
|ü⁄e⁄«(‘·\) ≈£îfi¯ófl :
á ‘Ó>T∑ \T |üP‘· <äX˝¯ À m≈£îÿe>± esê¸\T |ü&qç |ü⁄&ÉT Ä•düT+Ô ~.
yÓTT<ä≥ yÓTTø£ÿ ∫e] uÛ≤>∑+˝À, |ü⁄e⁄« øÏ+<ä ñqï Ä≈£î\T •©+Á<Ûä+

Ä•+#·&+É e\¢ m+&çb˛‘êsTT. |ü⁄e⁄« øÏ+~ uÛ≤>∑+ ˙{Ï˝À ‘·&∫ç q≥Tº
e⁄+&ç ‘·sê«‘· >√<ÛäTeT s¡+>∑T≈£î e÷s¡T‘·T+~. Bì ìyês¡D≈£î
˙{Ï˝À ø£]π> >∑+<Ûäø£+ 3 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |ü⁄e⁄« <äX¯˝À
10 s√E\ e´e~Û˝À 2 kÕs¡T¢ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
HÓÁø√dæHé ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó > ∑ T \T ô|’ s ¡ T qT nìï
ø±˝≤˝À¢ , @ <ä X ¯ ˝ ÀHÓ ’ H ê
Ä•+#·e#·TÃ. Ç~ yÓs’ d¡ t e\¢ e#˚Ã
‘Ó>∑T\T, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\ <ë«sê
á ‘Ó > ∑ T \T bı\eT+‘ê
yê´|æ d ü T Ô + ~. á ‘Ó > ∑ T \T
k˛øÏq|ü⁄&ÉT Ä≈£î\ eT<Ûä´ áHÓ
<ä>∑Zs¡>± e⁄+&˚ uÛ≤>∑+ m+&çb˛sTT
yÓ T T<ä ≥ ã÷&ç < ä s¡ + >∑ T ˝ÀqT,
‘·sê«‘· q\¢>± e÷] e+ø£s\¡ T ‹s¡T>∑T‘·T+~. ‘·sT¡ yê‘· Ä≈£î ø±&É≈î£ ,
ø±+&ÜìøÏ |ü⁄e⁄«≈£î yê´|æ+∫ q\¢>± e÷&ç m+&çb˛‘êsTT ˝Ò‘·
yÓTTø£ÿ\˝À á ‘Ó>∑T\T eùdÔ Ä≈£î\T dü]>± ô|s¡>∑ø£ –&Édüu≤]
m+&çb˛‘êsTT. |üP‘· <äX¯˝À eùdÔ |ü⁄e⁄« dü]>± $#·TÃø√ø£, yÓT*ø£
‹]– e+ø£s¡ {Ï+ø£s¡>± e÷]b˛‘·T+~. |ü⁄wüŒ uÛ≤>±\T <Óã“‹ì
$‘·Ôq eè~∆ »s¡>∑<äT.
ìyês¡D :
y˚dü$ <äT≈£îÿ\T #˚j·÷*. |ü+≥ #·T≥÷º Hê\T>∑T kÕfi¯ó¢ C§qï /
dü»® / yÓTTø£ÿC§qï |ü+≥ y˚j·÷*. øÏ˝À $‘·ÔHêìøÏ 4 Á>±.
<∏äjÓ÷$T<∏ëø±‡yéT ˝Ò<ë 5 Á>±eTT\ Ç$T&Üø√¢Á|æ&é‘√ $‘·ÔqX¯ó~∆
#˚dæ ‘=* <äX˝¯ À ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T Ä•+#·≈î£ +&Ü C≤Á>∑‘Ô· |ü&eÉ #·TÃ.
>∑≥¢ MT<ä bÕØ∆ìj·T+ yÓTTø£ÿ\qT, á ‘Ó>T∑ \T k˛øÏq |ü+≥ yÓTTø£ÿ\qT
|üP<äX¯ sêø£eTT+<˚ |”øÏ HêX¯q+ #˚j·÷*. á ‘Ó>∑T\TqT yê´|æ+|ü
#˚ùd ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+#˚+<äT≈£î Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 6 $T.©.
15 ©≥s¡T¢ ˙{Ï˝À ø£*|æ 15 s√E\ e´e~Û˝À 2`3 kÕs¡T¢,
<∏äjÓ÷$T<∏ëø±‡yéT nH˚ eT+<äTqT 0.5 Á>±ˆˆ ©≥s¡T ˙{Ï˝À ø£*|æ
30`45 s√E\ |ü+≥ ø±\+˝À #·*¢ ìyê]+#·Tø√e#·TÃ.
|ü≈£åî\ u…&É<ä :
á |ü+≥≈£î eTTK´+>± sêeT∫\Tø£\ u…&É<ä m≈£îÿe. M{Ï
ìyês¡D≈£î ô|s’ T¡ qT ô|<ä› ø£eT‘ê\˝À y˚j÷· *. yÓTs¡T|ü⁄ ]ã“qT\qT
21
ô|s’ T¡ ô|q’ n&ÉT>∑T m‘·TqÔ dü÷s¡´s¡•à
]ã“qTô|’ |ü&˚≥≥T¢ ñ‘·Ôs¡, <äøÏåD
~X¯>± ø£{≤º*. X¯ã›+ #˚j·T&É+
e\¢ > ±ì, ~wæ º u§eTà\qT
ñ|ü j Ó ÷ –+∫ ø±ì |ü ≈ £ å î \qT
bÕs¡Á<√˝≤*.
ô|’s¡Tø√‘· :
|ü⁄e⁄« yÓqTø£ uÛ≤>∑+ ìeTà |ü#·Ã s¡+>∑TøÏ e÷]q ‘·s¡Tyê‘·
|ü⁄e⁄«\qT ø√dæ yê{Ïì 2`3 s√E\ bÕ≥T Äs¡ìyê«*. ø£Ás¡\‘√
ø={Ϻ >±ì, e*∫>±ì $‘·ÔHêìï y˚s¡T #˚j·÷*. $<äT´‘Y <ë«sê
q&ç#˚ q÷]Œ&ç j·T+Á‘ê\qT ñ|üjÓ÷–+∫ $‘·ÔHêìï y˚s¡T
#˚düTø√e#·TÃ. –+»\˝À ‘˚eT 9`10 XÊ‘·+ e#˚à es¡≈£î
m+&Éu…{≤º*.
~>∑Tã&ç :
mø£sê≈£î düTe÷s¡T esê¸<Ûës¡+ øÏ+<ä 400 øÏ˝À\T, ì•Ã‘·
es¡¸bÕ‘· |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ 400`600 øÏ˝À\T. o‘êø±\+ ˝Ò<ë y˚d$ü ˝À
˙{Ï bÕs¡T<ä\ øÏ+<ä 800`1000 øÏ˝À\ ~>∑Tã&çì kÕ~Û+#·e#·TÃ.
bı<äT› ‹s¡T>∑T&ÉT |ü⁄e⁄«˝À¢ ‘ê\T –+»\T m≈£îÿe>±
@s¡Œ&ܶìøÏ >∑\ ø±s¡D≤\T ` ìyês¡D e÷sêZ\T :
X kÕ<Ûës¡D+>± es¡Tdü\T / yÓTTø£ÿ\ eT<Û´ä dæbÕò s¡dTü #˚dqæ <ä÷s¡+
(60I30 ôd+.$T) bÕ{Ï+#·≈£î+&Ü, m≈£îÿe kÕ+Á<ä‘·‘√
$‘·TÔø√e&É+ eT÷˝≤q yÓTTø£ÿ\ eT<Ûä´ ˙s¡T, b˛wüø±\ ø√dü+
b˛{° @s¡«&ç ∫qï ôd’E |ü⁄e⁄«\T, ‘ê\T –+»\T @s¡Œ&É‘êsTT.
X uÀsêHé ˝À|ü+ e\¢ –+» ø£≥º&É+ ‘·–Z, ‘ê\T –+»\T
@s¡Œ&É&ÜìøÏ <ë] rdüTÔ+~.
X |ü+≥ kÕ>∑T˝À ø°\ø£ <äX¯˝À¢ ˙{Ï m<ä›&çøÏ >∑T]ø±e&É+ e\¢
≈£L&Ü ‘ê\T –+»\T @s¡Œ&É‘êsTT.
X N&É|”&É\ ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñqï|ü&ÉT Ä≈£î\ <ë«sê øÏs¡D
»q´ dü+jÓ÷>∑ÁøÏjT· »s¡>≈∑ î£ +&Ü yÓTTø£ÿ≈£î dü]b˛j˚T b˛wüø±\T
‘·j÷· s¡T ne«e⁄. ‘·<ë«sê –+»\T ì+&É≈î£ +&Ü ‘ê\T ekÕÔsTT.
ìyês¡D e÷sêZ\T :
X dü¬s’q yÓTTø£ÿ\ kÕ+Á<ä‘· bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ 60I30 ôd+.MT.
<ä÷s¡+˝À $‘·TÔø√yê*. <ë<ë|ü⁄ mø£sê≈£î 22,000 yÓTTø£ÿ\T
ñ+&Ü*.
X uÀsêHé ˝À|ü+ sê≈£î+&Ü 2 Á>±. uÀsêø˘‡ bı&ç 1 ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ |üP‘· <äX¯ (Äø£s¡¸ø£ |üÁ‘ê\T $ø£dæ+#˚ <äX¯) ˝À Ä≈£î\ô|’
|æ∫ø±Ø #˚j·÷*.
X |ü+≥ kÕ>∑T düeTj·T+˝À, yÓTT>∑Z ‘=&çπ> <äX¯, |ü⁄e⁄« $ø£dæ+#˚
<äX,¯ –+» bÕ\T b˛düTø=H˚ <äX˝¯ À¢ ˙{Ï m<ä&› ç sê≈£î+&Ü ‘·–q+‘·
˙s¡T bÕ]+#ê*.
` &܈ˆ j·T+. yÓ+ø£≥j·T´, d”ìj·TsY XÊÁdüÔy˚‘·Ô (m+{e÷\J),
|æ. eT<ÛäTø£sY sêe⁄, XÊÁdüÔy˚‘·Ô (nÁ>±q$T), &܈ˆ {Ï. øÏs¡DYu≤ãT, XÊÁdüÔy˚‘·Ô (bÕ¢+{Ÿ bÕ<∏ë\õ)
ÁbÕ+rj·T e´ekÕj·T |ü]XÀ<ÛäHê kÕúq+, bı˝≤dü, »–‘ê´\, bò˛Hé : 9848493441
22

Js√{Ï˝Ò¢õ yÓTTø£ÿC§qï˝À uÛ≤dü«s¡˝À|ü+

e] e÷>±DT˝À¢ <äTqï≈£î+&Ü H˚s¡T>± $‘˚Ô |ü<ä∆‹

(Js√{Ï˝Ò¢CŸ |ü<ä∆‹) á ø±\+˝À u≤>± ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~+~.
eT+∫ ~>∑Tã&ÉT\‘√ bÕ≥T <Ûäs¡\T Áb˛‘ê‡Vü≤ø£s¡+>± ñ+&É&É+
eT]j·TT ‘·≈£îÿe ˙{Ï nedüs¡+ e\¢ á |ü<ä∆‹˝À yÓTTø£ÿC§qï
kÕ>∑T s¡;, e] kÕ>∑Tø£Hêï ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£+>± e÷]+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À
eTTK´+>± >√<ëe], ø£èwüí eT]j·TT ñ‘·Ôsê+Á<Ûä õ˝≤¢˝À¢ á |ü<ä∆‹˝À yÓTTø£ÿ C§qï kÕ>∑T˝À ñ+~.
kÕ<Ûës¡D+>± #ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ yÓTTø£ÿC§qïqT Js√{Ï˝Ò¢CŸ \ø£D
å ≤\T m≈£îÿe>± ø£ì|ækÕÔsTT. uÛ≤dü«s¡+ ˝À|æ+∫q|ü&ÉT yÓTT<ä≥
|ü<ä∆‹˝À &çôd+ãs¡T˝À $‘·Ô&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔs¡T. ñ‘·Ôsê+Á<Ûä˝À eTT<äTs¡T Ä≈£î\ô|’ ˝À|ü \ø£åD≤\T @s¡Œ&É‘êsTT. yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\
&çôd+ãs¡T ∫e] yês¡+ es¡≈î£ $‘·T‘Ô ês¡T. &çôd+ãs¡T ∫e] yês¡+˝À ‘·–Zb˛‘·T+~. y˚s¡¢ ô|s¡T>∑T<ä\ ã\V”≤q+>± ñ+≥T+~. Ä≈£î\T
eT]j·TT »qe] yÓTT<ä{Ï yês¡+˝À #·*rÁe‘· m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. eTT<äTs¡T Ä≈£î|ü#·Ã eT]j·TT ˙*s¡+>∑T ø£*dæq≥T¢>± ñ+{≤sTT.
ø£ìwüº ñc˛íÁ>∑‘·\T 150 ôd+. ø£Hêï ‘·≈£îÿe>± qyÓ÷<äe⁄‘êsTT. ø±+&É+ ≈£L&Ü ˙* s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷s¡e#·TÃ. Áø£eT+>± Ä≈£î\T e+>∑
ñc˛íÁ>∑‘\· T ‘·≈î£ ÿe>± ñqï|ü&ÉT yÓTTø£ÿ ˙{Ïì eT]j·TT ˙{Ï‘√bÕ≥T es¡í+˝ÀøÏ e÷s¡‘êsTT. ˇø=ÿø£ÿ kÕ] ˙*s¡+>∑T eT]j·TT ms¡T|ü⁄
b˛wüø£ |ü<ësêú\qT ‘·≈£îÿe>± Á>∑Væ≤düTÔ+~. s¡+>∑T ø£*dæq }<ë s¡+>∑T˝À ≈£L&Ü ñ+{≤sTT. |üP‘· sêe&É+
Js√{Ï˝Ò¢CŸ˝À uÛÑ÷$Tì <äTqïs¡T ø±ã{Ϻ uÛ≤dü«s¡+ ms¡Te⁄qT eT]j·TT ô|’s¡T |üø±«ìøÏ sêe&É+ Ä\dü´eTe⁄‘·T+~.
<äTøÏÿ˝À y˚j·T&É+ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. ø±ì uÛ≤dü«s¡+ b˛wüø£+, yÓTTø£ÿ ìyês¡D :
‘=*<äX¯ ô|s¡T>∑T<ä\≈£î #ê˝≤ nedüse¡ Te⁄‘·T+~. yÓTTø£ÿ JeÁøÏjT· ≈£î Js√{Ï˝Ò¢CŸ˝À uÛ≤dü«s¡ b˛wüø£ j·÷»e÷q´+ MT<ä #˚dæq
nedüs¡eTj˚T´ X¯øÏÔì uÛ≤dü«s¡+ n+~düTÔ+~. »qT´ dü+ã+~Û‘· |ü]XÀ<Ûäq˝À¢ ‘˚*+<˚$T≥+fÒ $‘·Ôq+ $‘˚Ô≥|ü&ÉT |üø£ÿH˚ ∫qï
¬s’uÀq÷´øÏ¢sTTø˘ j·÷dæ&é (ÄsY.mHé.m)˝À uÛ≤dü«s¡+ ˇø£ eTTK´yÓTÆq s¡+Á<Ûä+ #˚dæ n+<äT˝À uÛ≤dü«s¡+ >∑T[ø£\T (&ç.m.|æ) y˚dæ ø£|üŒ&É+
b˛wüø£+. XÊ«düÁøÏj·T≈£î nedüs¡eTj˚T´ m+C…’eTT\ ‘·j·÷Ø˝À ˝Ò<ë, yÓTTø£ÿ yÓTT*∫q ‘·sT¡ yê‘· 15 s√E\≈£î |ü\T#·{Ï ˙{Ï ‘·&∫ç Ã
uÛ≤dü«s¡+ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. ‘=*<äX¯˝À yÓTTø£ÿy˚s¡¢qT u≤>± ñ‘·Œ‹Ô &ç.m.|æ ms¡Te⁄qT dæbòÕs¡düT #˚dæq yÓ÷‘ê<äT˝À ˇπøkÕ] yÓTTø£ÿ\
#˚düTÔ+~ ø±ã{Ϻ uÛ≤dü«s¡+ ˝À|æùdÔ y˚s¡¢ ô|s¡T>∑T<ä\ <Óã“‹+≥T+~. yÓTT<äfi¯fl <ä>∑Zs¡ s¡+Á<Ûä+ #˚dæ ø£|üŒ&É+ ˝Ò<ë 24 >∑+≥\T ˙{Ï˝À
Bìe\¢ ˙{Ïì eT]j·TT b˛wüø±\qT rdüT≈£îH˚ kÕeTs¡´∆ + ‘·>T∑ ‘Z T· +~. Hêqu…{Ϻq &ç.m.|æ Á<ëeD≤ìï yÓTTø£ÿ\ yÓ+ã&ç b˛j·T&É+ ˝≤+{Ï
uÛ≤dü«s¡+ ø£D$uÛÑ»q≈£î yÓTTø£ÿ ‘=+<äs¡>± ì\<=≈£îÿø√e&ÜìøÏ |ü<‘∆ä T· \ <ë«sê ˇπø s¡øy£ TÓ qÆ |ò*ü ‘ê\T e#êÃsTT. nsTT‘˚ yÓTTø£ÿ\ô|’
<√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~. yÓTTø£ÿC§qï |ü+≥ uÛ≤dü«sêìï uÛ≤dü«]ø±eT¢ ˝À|ü\ø£åD≤\T ø£ì|æ+∫q|ü&ÉT uÛÑ÷$T˝À y˚j·T&É+ ø£+fÒ ô|’s¡Tô|’
\eD≤\ s¡÷|ü+˝À rdüT≈£î+≥T+~. #ê˝≤ es¡≈î£ uÛ≤dü«s¡+ –+»˝À¢ |æ∫ø±] #˚j·T&É+ e\¢ dü‘·«s¡ |òü*‘ê\T ø£ì|ækÕÔsTT. ˇø£ ©≥s¡T
ì\«#˚j·Tã&ÉT‘·T+~. ˙{ÏøÏ 20 Á>±. (2 %)&ç.m.|æ ˝Ò<ë 1 øÏ˝À eT*º`¬ø (13:0:45)
uÛ≤dü«s¡+ ˝À|ü\ø£åD≤\T : ˝Ò<ë 1 øÏ˝À 19:19:19 eT+<äTqT mø£sêìøÏ 200 ©≥s¡¢ ˙{Ï˝À
#Í&É T uÛ Ñ ÷ eTT˝À¢ uÛ ≤ dü « s¡ | ü ⁄ f… s ¡ T e⁄ y˚ j · T ì uÛ Ñ ÷ eTT˝À¢ ø£*|æ yÓTTø£ÿ yÓTT‘·+Ô ‘·&#ç ˝˚ ≤ |æ∫ø±] #˚ùdÔ eT+∫ |ò*ü ‘ê\T ekÕÔsTT.
uÛ≤dü«s¡˝À|ü+ ø£ì|æ+#·e#·TÃ. ø£ìwüº ñc˛íÁ>∑‘\· T ‘·≈î£ ÿe>± ñqï|ü&ÉT |æ. CÀ>±sêe⁄, mHé. sêCŸ ≈£îe÷sY, õ.mdt.sêjYT,
n+fÒ #·*rÁe‘· m≈£îÿe>± ñqï|ü&ÉT ≈£L&Ü uÛ≤dü«s¡+ ˝À|ü+ &܈ˆ. &ç. ∫qï+ Hêj·TT&ÉT (b˛Á>±+ ø√Ä]¶H˚≥sY),
ø£ì|ædTü +Ô ~. &çôd+ãs¡T ∫e] yês¡+˝À $‹Ôq yÓTTø£ÿC§qï˝À á˝À|ü ¬ø.$.¬ø. ÄeTT<ë\e\dü, lø±≈£îfi¯+, bò˛Hé : 7989009594
23
24
kÕ+πø‹ø£‘·‘√H˚ kÕ>∑T ` u≤>∑T
ñ<ë´q |üX¯ó dü+es¡úø£, Äø±« s¡+>±\ô|’ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ä∆ . j·÷+Árø£s¡D...._+<äT ùd<ä´+ . $XÊK≈£î qe+ãs¡T˝À π>{Ÿ‡ sêø£
e´ekÕj·T s¡+>±ìøÏ uÛ≤Ø ô|≥Tºã&ÉT\T . ñ‘ê‡Vü≤+‘√ eTT+<äTø=düTÔqï $<˚o dü+düú\T . #·+Á<äu≤ãT $<˚o |üs¡´≥q‘√ ø=‘·Ô |ü⁄+‘·\T ‘=ø£ÿqTqï
e´ekÕj·T+

>∑‘·+˝À n~Ûø±s¡+˝À ñqï düeTj·T+˝À ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTTK´eT+Á‹>± nH˚ø£kÕs¡T¢ nyÓT]ø±˝À |üs¡´{Ï+∫q
eTTK´eT+Á‹ Hêsê #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT >∑‘·+˝À ‘·q yÓ’K]øÏ _Ûqï+>± ákÕ] e´ekÕj·T |ü]XÀ<Ûäq\T, n_Ûeè~∆, Ä
s¡+>∑+ m<äTs=ÿ+≥Tqï dü+øå√uÛ≤\ |ü]cÕÿs¡+ ~X¯>± n‘·´~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´$T∫à ‘·q |üs¡´≥qqT ø=qkÕ–+#ês¡T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
$uÛÑ»q nq+‘·s¡+ 2014˝À n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫Ãq #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT ÁbÕs¡+uÛÑ+˝ÀH˚ qyê´+Á<Ûä ÁbÕ<Ûëq´‘·\qT #Ó|üŒø£H˚
#ÓbÕŒs¡T.
dü«‘·+Á‘· uÛ≤s¡‘·+˝À ‘=*kÕ]>± s¡÷. 24 y˚\ ø√≥¢ ¬s’‘·T H˚|ü<Ûä´+˝ÀH˚ ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ q+<ë´\ düMT|ü+˝Àì ‘·+>∑&É+#·
s¡TDe÷|ò”ì Á|üø£{Ï+∫ dü+#·\q+ düèwæº+#ês¡T. yêdüÔyêìøÏ ¬s+&ÉT Á>±eT+˝À @sêŒ≥T #˚düTÔqï yÓT>±d”&é bÕsYÿ ìsêàD+ ø=s¡≈£î, sêh
‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ bÕ<äj·÷Á‘· nq+‘·s¡+ Á|ü‹ #√{≤ ¬s’‘ê+>∑+ ¬s’‘·T\qT $‘·Ôq kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+ <ë«sê kÕ~Ûø±s¡‘· ~X¯>±
nqTuÛÑ$düTÔqï ø£cÕº\qT ‘Ó\TdüTø=ì <ëìøÏ nqT>∑TD+>± 2014 q&ç|+æ #˚+<äT≈£î n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À ˇ|üŒ+<ë\≈£î s¡+>∑+ dæ<+∆ä
mìïø£\ e÷´ìô|òk˛º˝À ¬s’‘·T kÕ~Ûø±s¡‘· ø=s¡≈£î nH˚ø£ esê\qT #˚XÊs¡T.
Á|üø£{Ï+#ês¡T. yê{Ï ø=qkÕ–+|ü⁄˝À uÛ≤>∑+>± Äj·Tq Ä<ÛäTìø£
e´ekÕj·T |ü<ä∆‘·T\ neT\T≈£î #˚j·T÷‘·ìdü÷Ô, Á|ü|ü+#· kÕúsTT
Á|üe÷D≤\‘√ »\eqs¡T\ s¡ø£åD≈£î lø±s¡+ #·T{≤ºs¡T. eTTK´+>±
‘ê>∑T ` kÕ>∑T ˙s¡T düeTdü´\ |ü]cÕÿsêìøÏ $düèÔ ‘· #·s´¡ \T #˚|{ü ≤ºsT¡ .
˙s¡T ` #Ó≥Tº |ü<∏äø£+‘√ bÕ≥T ¬ssTTHé>∑Hé\ $ìjÓ÷>∑+ es¡≈£î »\
dü+s¡ø£åD ø=s¡≈£î #˚|ü{Ϻq nH˚ø£ #·s¡´\ <ë«sê sêh+˝À uÛÑ÷>∑s¡“¤
»˝≤\ ì\«\ ô|+|ü⁄≈£î #˚dæq ø£èwæ dü‘·Œ¤*‘ê\qT Ç∫Ã+~. á

nø√ºãs¡T 3e yês¡+˝À 9 s√E\ bÕ≥T nyÓT]ø±, ◊s√bÕ,

Ädæj·÷ <˚XÊ˝À¢ |üs¡´{Ï+∫q #·+Á<äu≤ãT #·]Á‘ê‘·àø£yÓTÆq
Á|ü|+ü #·kÕúsTT e´ekÕj·T dü<dä Tü ‡˝À bÕ˝§ZHêïs¡T. njÓ÷yê sêh+˝À
»]–q á dü<ädüT‡≈£î sêh e´ekÕj·T XÊU≤ eT+Á‹ k˛$T¬s&ç¶
#·+Á<äyÓ÷Vü≤Hé ¬s&ç¶, Ä]úø£ eT+Á‹ j·TqeT\ sêeTø£èwüßí&ÉT‘√ bÕ≥T
sêh e´ekÕj·T ø£MTwtqsY »eVü≤sY˝≤˝Ÿ, njÓ÷yê $X¯« $<ë´\j·T+

$‘·Ôq ì|ü⁄DT\T &܈ˆ ¬ø.j·Tdt es¡Á|ükÕ<é Ä sêh e´ekÕj·T XÊK
ñ|ü ø±s¡´<ä]ï &܈ˆ yÓTÆø˘ HÓ’>¥, $X¯« $<ë´\j·T Á|ü|ü+#· |ü<∏äø±\
H˚‘· &܈ˆ >∑T+≥ø£ ~©|ò,t $X¯«$<ë´\j·T ø±s¡´<ä]Ù &܈ˆ _˝Ÿ Hê]Ô\‘√
ø£\dæ $$<Ûä |ü+≥\qT πøåÁ‘·kÕúsTT˝À |ü]o\q #˚XÊs¡T. Ä#ês¡´
mHéõs¡+>± $X¯«$<ë´\j·T+ ñ|ü≈£î\|ü‹ &܈ˆ $. <ëyÓ÷<äsY
Hêj·TT&ÉT H˚‘·è‘·«+˝Àì XÊg y˚‘·Ô\T, ì|ü⁄DT\T, ñuÛÑj·T $X¯«
$<ë´\j·÷\ eT<Û´ä ˇø£ ne>±Vü≤Hê ˇ|üŒ+<ëìøÏ lø±s¡+ #·T{≤ºsT¡ .
á dü+<äs¡“¤+>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh eTTK´eT+Á‹ Hêsê
#·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT Á|üeTTK $‘·qÔ dü+düú |üjT· ˙sY ø±sê´\j·÷ìï,
|ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ëìï e´ekÕj·T πøåÁ‘ê\qT dü+<ä]Ù+#ês¡T. á
dü+<äs“¡ +¤ >± Äj·Tq ø√‘· j·T+Á‘êìï dü«j·T+>± q&çbÕs¡T. |üjT· ˙sY
dü+düú |ü]XÀ<Ûäq\qT, Á|ü‘˚´ø£‘·\qT ÁbÕ<Ûëq´‘·\qT á dü+düú
ñbÕ<Ûë´≈£îå \T Áu≤+&é˝≤+>¥‡ eTTK´eT+Á‹øÏ $e]+#ês¡T. eTTK´+>±
»qT´|üs¡yÓTÆq n+XÊ\ô|’ |ü]XÀ<Ûäq\qT #·+Á<äu≤ãT≈£î Äj·Tq
dü$es¡+>± ‘Ó*bÕs¡T. á dü+<äs¡“¤+>± ãjÓ÷ sêh $X¯«
$<ë´\j·T+˝À »]–q sö+&é fÒãT˝Ÿ düe÷y˚X¯+˝À u≤ãT
Á|üdü+–+#ês¡T.
á dü+<äs¡“¤+>± ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ ‘·+>∑&É+#·˝À @sêŒ≥T #˚düTÔqï
yÓT>± d”&bé ÕsYÿ >∑T]+∫ #·+Á<äu≤ãT nø£ÿ&ç n~Ûø±s¡T\≈£î, ì|ü⁄DT\≈£î
$e]dü÷Ô $<ä´, bÕ]ÁXÊ$Tø£, Á|üuÛÑT‘·« bÕ\Hê s¡+>±˝À¢ |üs¡düŒs¡
düVü≤ø±sêìøÏ dü]ø=‘·Ô ã+<ÛëìøÏ ø£\dæsêe\dæ+~>± nyÓT]ø±
n~Ûø±s¡T\qT, XÊgy˚‘·Ô\qT ø√sês¡T. njÓ÷yê˝À uÛ≤s¡‘· nyÓT]ø±
eP´Vü‰‘·àø£ uÛ≤>∑kÕ«eT´ y˚~ø£ sö+&éfÒãT˝Ÿ düe÷y˚X¯+˝À
Á|üdü+–+∫q u≤ãT uÛ≤s¡‘Y˝À yê´bÕsêqT≈£L\‘· ø£*–q sêÁcÕº˝À¢
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï kÕúq+˝Àñ+<äì Á|ü|+ü #· u≤´+ø˘ ìy˚~ø£
Ç∫Ã+<äì |ü]ÁX¯eT\ @sêŒ≥T≈£î m+‘√ nqT≈£L\yÓTÆq sêheTì
HÓ’|ü⁄D´+ >∑\ e÷qe eqs¡T\≈£î ø=<äTe˝Ò<äì $e]+#ês¡T. á
düe÷y˚X+¯ ˝À &√`¬ø$Tø£˝Ÿ, &É÷´ bÕ+{Ÿ, |üjT· ˙sY, >√¢ã˝Ÿ |ò⁄ü &éu≤´+ø˘
HÓ{ŸesYÿ, Á¬>sTTHé Áb˛, C≤Hé&ûsY, ô||”‡, Ç‘·s¡ e´ekÕj·T Ä<Ûë]‘·
|ü]ÁX¯eT\T dü+düú\ Á|ü‹ì<ÛäT\T bÕ\T |ü+#·T≈£îHêïs¡T.
e´ekÕj·T+ô|’ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ä∆ :
e´ekÕj·÷ìï ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± r]à ~<˚›+<äT≈£î Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À
e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À $q÷‘·ï e÷s¡TŒ\qT rdüT≈£îsêqTqï≥T¢
25
sö+&éfÒãT˝Ÿ düe÷y˚X¯+˝À eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT ‘Ó*bÕs¡T.
ô|≥Tºã&ÉT\≈£î, ÁbÕ<Û$ä Tø£ s¡+>±ìøÏ ø=‘·Ô }|ü⁄ì#˚à y˚T*$T |ü<‘∆ä T· \
|ü]o\q≈£î á |üs´¡ ≥q ñ<˚•∆ +#·ã&ç+<äì Äj·Tq ‘·q Á|üd+ü >∑+˝À
ù|s=ÿHêïs¡T. á H˚|ü<∏ä´+˝À <ës¡Ù˙ø£‘·‘√ e´ekÕj·T n_Ûeè~∆øÏ
$T*+<ë ` π>{Ÿ‡ bÂ+&˚wüHé düVü≤ø±s¡+ n~Û+#·&ÜìøÏ eTT+<äT≈£î
sêe&É+ eTT<ëeVü≤eTì #·+Á<äu≤ãT n_Ûe]í+#ês¡T. e#˚à HÓ\˝À
$XÊK˝À »s¡T>∑qTqï dü<dä Tü ‡˝À >π {Ÿ‡ <ä+|ü‘T· \T bÕ˝§ZqqTHêïs¡ì
‘Ó*bÕs¡T.
sêh+˝À ‘êqT #˚|{ü qºÏ ˙{Ï bÕs¡T<ä˝≤ ÁbÕC…≈î£ \º T, s¬ ‘’ T· dü+øπ eå T
$<ÛëHê\ neT\T e\¢ $T–*q nìï s¡+>±˝À¢ ø£+fÒ e´ekÕj·T
s¡+>∑+˝À eè~∆ πs≥T n~Ûø£+>± qyÓ÷<Ó’+<äì u≤ãT $e]+#ês¡T.
sö+&éfÒãT˝Ÿ düe÷y˚X¯+ nq+‘·s¡+ $$<Ûä dü+düú\≈£î #Ó+~q
Á|üeTTKT\‘√ eTTK´eT+Á‹ es¡Tdü düe÷y˚XÊ\T »]bÕs¡T. ‘=\‘·
njÓ÷yê sêh+˝Àì Á|üeTTK nyÓT]ø£Hé sê»ø°j·T y˚‘·Ô njÓ÷yê
ø±s¡´<ä]Ù $*j·T+ ¨yês¡T¶ _˝Ÿ HêsY‘Ô √ uÛ{Ò Ï nj·÷´s¡T. y˚>ì∑ +>∑Hé
$X¯« $<ë´\j·T+ n<Ûä´≈£åîsê\T Ábıô|òdüsY m˝Ÿz Á|æk˛ÿ‘√
düe÷y˚X¯yÓTÆq dü+<äs¡“¤+>± @@ n+XÊ\‘√ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ‘√ ø£\dæ
|üì#˚j·T&ÜìøÏ ÄkÕÿs¡+ ñ+<√ |ü]o*+#·&ÜìøÏ ‘·q ãè+<ëìï
|ü+|æ n<Ûä´j·Tq+ #˚kÕÔeTì eTTKj·TeT+Á‹øÏ Á|æk˛ÿ ‘Ó*bÕs¡T.
e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À yÓC’ ≤„ìø£ nedüsê\ ø√dü+ ñuÛj Ñ T· T\+ ª>√¢ã˝Ÿ
ø£ H ê‡]º j · T +μ @sêŒ≥T #˚ < ë› + . Á|æ k ˛ÿ≈£ î eTTK´eT+Á‹
Á|ü‹bÕ~+#ês¡T.
ùd+ÁBj·T kÕ>∑T≈£î eTVü≤]¸ $X¯« $<ë´\j·T+ kÕj·T+ :
ùd+ÁBj·T e´ekÕj·T+˝À HÓ|’ ⁄ü D´+ ø£*–q njÓ÷yê ô|sò TTsY|˝”ò Ÿ¶
dæ{˝° Àì eTVü≤]¸ $X¯« $<ë´\j·T+ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ s¬ ‘’ T· \≈£î ne>±Vü≤q
ø£*Œ+#ê\ì eTTK´eT+Á‹ ø√sês¡T. ùd+ÁBj·T e´ekÕj·÷ìøÏ
ã÷{≤Hé <˚XÊìøÏ düVü≤ø£]düTÔqï $<Ûä+>±H˚ ‘·eT Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ
‘√&ÜŒ≥T n+<ä+#ê\ì eTTK´eT+Á‹ $*j·T+ >√˝Ÿd¶ Hº” qé T ø√sês¡T.
dæj·T+ ãè+<ä+˝À eT+Á‘·T\T, Á|üuÛÑT‘·« dü\Vü‰<ës¡T\T, e´ekÕj·T
$X¯« $<ë´\j·T dü+#ê\≈£î\T bÕ˝§ZHêïs¡T.
` yÓ’.$. qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY
26
ns¡{Ï˝À ø±+&É+ ‘=*#˚ eTT≈£îÿ |ü⁄s¡T>∑T ` düeTÁ>∑ ìyês¡D #·s¡´\T

&ç. lìyêdü ¬s&ç¶, dæ. eT<ÛäTeT‹, {Ï. ùV≤e÷Á~. ñ<ë´q |ü]XÀ<ÛäHê kÕúq+, nq+‘·sêCŸ ù|≥,
yÓ’.mdt.ÄsY ø£&É|ü, mdt.mdt e´ekÕj·T ø£fi≤XÊ\, e÷sêÿ|ü⁄s¡+, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢, bò˛Hé : 9440572070
ns¡{Ï ø±+&É+ ‘=*#˚ eTT≈£îÿ |ü⁄s¡T>∑T uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À Á|ü<Ûëq+>±
nkÕ‡+, u…+>±˝Ÿ, ;Vü‰sY, &Ûç©¢, ñ‘·Ôs¡ Á|ü<˚XŸ, πøs¡fi¯, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
eT]j·TT ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÁcÕº˝À¢ |ü+&ç+#˚ ns¡{Ï s¡ø±\qT m≈£îÿe>±
Ä•+∫ nbÕs¡ qcÕºìï ø£\T>∑#˚düTÔ+~. á |ü⁄s¡T>∑T |ü#·Ã ns¡{Ï
s¡ø±˝À¢ (Á>±+&éHd’Ó ,t s√ãkÕº) ø£Hêï düT>∑+<Ûë\T, ø£s÷¡ Œs¡e*¢ (HÓ\÷¢sT¡
neTè‘·bÕDÏ) s¡kÕÔ*, mÁs¡ ns¡{Ï eT]j·TT ≈£Ls¡ ns¡{Ï s¡ø±\qT
m≈£îÿe>± Ä•+∫ qwüº|üs¡TkÕÔsTT. á eTT≈£îÿ |ü⁄s¡T>∑T\T πøe\+
ns¡{Ï |ü+≥qT e÷Á‘·y˚T Ä•+∫ J$düTÔ+~. eTT≈£îÿ |ü⁄s¡T>∑T\T
m≈£îÿe>± sêÁ‹ y˚fi¯˝À eT]j·TT #·\¢ì yê‘êes¡D+, eTãT“\T
|ü{Ϻq|ü&ÉT, |ü>∑\T ≈£L&Ü m>∑Ts¡T‘·÷ ñ+{≤sTT.
J$‘· #·Áø£+ :
á |ü⁄s¡T>∑T jÓTTø£ÿ nìï J$‘· <äX¯\T ns¡{Ï ø±+&É+ ˝À|ü* >∑T&É¢ qT+&ç ô|<ä› |ü⁄s¡T>∑T ãj·T≥≈£î sêe&ÜìøÏ |üfÒº düeTj·T+
uÛ≤>±˝À¢ #·÷&Ée#·TÃ. ‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T\T Bs¡È J$‘·ø±\+ ø£*– ˇø£ y˚d$ü ˝À ø£Hêï o‘êø±\+˝À m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. á ‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T\T
dü+e‘·‡s¡+ ø±\+ bÕ≥T J$kÕÔsTT. Ä&É|⁄ü s¡T>∑T\T ˝Ò‘· |üdTü |ü⁄#·Ãì ˇø£ dü+e‘·‡s¡+˝À Äs¡T ‘·sê\qT Çe«>∑\<äT.
n+&Üø±s¡+˝À ñ+&˚ >∑T&É¢qT ˇø=ÿø£ÿ{Ï>± Ä≈£îø±&É\T ø±+&É+‘√ |ü⁄s¡T>∑T\ ñ‘·Œ‹Ô, qwüº|üs¡#˚ $<Ûëq+ :
ø£*ùd #√≥ ø±+&É|ü⁄ ô|’ bıs¡˝À ô|&É‘êsTT. á >∑T&ÉT¢ |æ\¢\T>± á |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>± @Á|æ˝Ÿ`y˚T eT]j·TT ôdô|º+ãs¡T `
bı<ä>∑&ÜìøÏ 3`8 s√E\T |ü&ÉT‘·T+~. >∑T&É¢ qT+&ç bı~–q |æ\¢ nø√ºãs¡T˝À n~Ûø+£ >± ñ+&ç |ü+≥qT qwü|º sü T¡ kÕÔsTT. á |ü⁄s¡T>∑T\T
|ü⁄s¡T>∑T\T ˝Ò‘· |üdTü |ü⁄ s¡+>∑T˝À yÓT‘·>Ô ± ñ+&ç 5<äX˝¯ À¢ ô|s¡T>∑T‘êsTT. ø=ìï kÕs¡T¢ Äs√>∑´+>± ñqï ns¡{Ïø±+&É+˝À|ü\ eT]j·TT ¬>\
á |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T 5e <äX˝¯ À ÄVü‰s¡+ rdüTø√e&É+ ì*|æyd˚ æ uÛ÷Ñ $Tô|’ ø={Ϻ y˚dæq ‘·s¡Tyê‘· bı\+˝À n˝≤π> ñ+#˚dæq ≈£îfi¯ófl‘·Tqï
e<ä*y˚dæq ns¡{Ï ø±+&É+ ˝À|ü\ #˚] ‘·q #·T≥÷º <ësê\ ˝≤+{Ï ø±+&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·yÓTÆ ñ+{≤sTT.
|ü<ës¡∆+‘√ >∑÷&ÉT˝≤>± #˚düTø=ì ø√X¯düú <äX¯˝ÀøÏ yÓfi¯ó‘·T+~. á á |ü⁄s¡T>∑T\ ñ<Ûèä ‹ m≈£îÿe>± ñqï|ü&ÉT ‘√≥˝Àì 20 XÊ‘·+
|ü⁄s¡T>∑T 53`65 s√E˝À¢ J$‘·ø±˝≤ìï |üP]Ô #˚düT≈£î+≥T+~. yÓTTø£ÿ˝À¢ |üP‘· ≈£L&Ü sê<äT. á |ü⁄s¡T>∑T\T ø±+&É+ ˝À|ü*øÏ <ë<ë|ü⁄

8`10 ôd+.MT. <ëø± ≈£L&Ü u§s¡ø£\T #˚j·T>∑\e⁄. á |ü⁄s¡T>∑T
yÓTTø£ÿqT Ä•+#˚ <äX¯ eT]j·TT ‘√≥˝À j·÷»e÷q´+ dü]>±
˝Òq|ü&ÉT 10`90% es¡≈£î |ü+≥ qwüº+ yê{Ï˝Ò¢ neø±X¯+ ñ+~.
‘·*¢ eT]j·TT |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T
rÁe+>± ns¡ { Ï #Ó ≥ Tº q T
qwüº|üs¡TkÕÔsTT. n|ü&˚ bı~–q
|æ \ ¢ |ü ⁄ s¡ T >∑ T \T ø±+&É + ô|’ q
u§s¡ø£\T y˚dæ Ä≈£î ø±&É˝À|ü*
uÛ ≤ >±˝À¢ ì s¡ d ü u Û Ñ ] ‘· y Ó T Æ q
ø£DC≤˝≤ìï ‹+≥÷ Ç+#·T$T+#·T e\j·÷ø±s¡+˝À ñ+&˚
u§]j·T\T #˚düT≈£î+≥÷ ø±+&É+ eT<Ûä´uÛ≤>±ìï ≈£L&Ü #˚s¡‘êsTT.
á |æ\¢ |ü⁄s¡T>∑T\T |üPyÓTT>∑Z ãj·T≥≈£î e#˚à düeTj·÷ìøÏ
Ä•+∫q|ü&ÉT ø±+&É+ ˝À|ü\ m<äT>∑T‘·Tqï |üPyÓTT>∑\Z qT eT]j·TT
‘=&çeTqT ≈£L&Ü ‹q&É+ e\¢ |üPyÓTT>∑Z ãj·T≥øÏ sê<äT.
á |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\T ¬>\\T y˚dæq n$ ∫qï$>±
ñ+&ç ‘·≈£îÿe >±*øÏ ≈£L&Ü düT\Te⁄>± $]– |ü&çb˛‘êsTT.
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ \ø£åD≤\T :
1. á |ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\ Ä≈£î\ |üÁ‘·Vü≤]‘êìï ø√˝ÀŒsTT
|üdTü |ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷] øÏ+<ä≈î£ y˚fi≤&ÉT‘·÷ yê&çq≥T¢ ñ+{≤sTT.
2. ø±+&É+ ô|’q ñqï |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷]q Ä≈£î\qT ø±&É\‘√
bÕ≥T ‘=\–+∫ #·÷|æq≥¢sTT‘˚ ∫qï ∫qï s¡+Á<Ûë\T ø±+&É+ô|’
ø£ì|ækÕÔsTT. á s¡+Á<Ûë\ qT+&ç ã+ø£ ø±s¡T‘·÷ ñ+≥T+~.
27
3. ¬>\ø±&É ≈£î[fl, ø=ìï kÕs¡T¢ ¬>\˝Àì ø±j·T\T |üP]Ô>± ‘·j·÷s¡T
ø±≈£î+&ÜH˚ e÷–b˛e&É+ e\¢ HêD´‘· ø√˝ÀŒ‘êsTT.
ìyês¡D #·s¡´\T :
eTT+<äT C≤Á>∑‘·Ô #·s¡´\T :
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q ‘·sê«‘· ìyês¡D #·s¡´\T #˚|ü≥º&É+ ø£Hêï á
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+#·≈£î+&Ü eTT+<äT C≤>∑s¡Ô\T rdüTø√e&É+ eT+∫~.
Äs√>∑´e+‘·yÓTÆq |æ\ø£\qT Hê≥Tø√e&ÜìøÏ m+#·Tø√yê*. ns¡{Ï
‘√≥qT |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+#·Tø√yê*. ¬>\ rdæy˚dæq ns¡{Ï yÓTTø£ÿ\
ø±+&Üìï yÓ+≥H˚ ‘√≥ qT+&ç ‘=\–+∫ ãj·T≥ y˚j·÷*. |ü+≥
ø±\+˝À ‘·*¢ |ü⁄s¡T>∑T\T <ë– ñ+&˚ neø±X¯+ ˝Ò≈£î+&Ü
m+&çb˛sTTq Ä≈£î\qT ø±&É\qT m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ‘=\–+∫
ø±*Ãy˚j·÷*. |æ\ø£\T Hê{Ïq 8 HÓ\\ es¡≈£î |üø£ÿ |æ\ø£\qT
e<ä\≈£î+&Ü m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ‘=\–+#·e\dæ ñ+≥T+~. ˝Òø£b˛‘˚
|ü⁄s¡T>∑T\T á |æ\ø£˝À¢ #˚] ìe•kÕÔsTT.
$ø£s¡¸ø£ |ü<ësê∆\qT ñ|üjÓ÷–+#·T≥ :
ˇø£ øÏ˝À ÄeTT<ä+ |æ+&ç ˝Ò<ë Ç|üŒ |æ+&ç ˇø=ÿø£ÿ yÓTTø£ÿ≈£î
#=|üq ms¡Te⁄\‘√ ø£*|æ uÛÑ÷$T˝À y˚j·÷*. Ç˝≤ Á|ürkÕ]
ms¡Te⁄\T yê&çq|ü&ÉT yê{Ï‘√bÕ≥T ô|q’ ‘Ó*|æq |æ+&ç |ü<ësêú\qT
yê&Ü*.
2 XÊ‘·+ y˚|üq÷HÓ ˝Ò<ë 2 XÊ‘·+ ø±qT>∑ q÷HÓ n+fÒ 20
$T.©. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ ˝Ò<ë ø√¢]ô|ò’]bÕdt 20 Ç.dæ., 1
$T.©. ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ Á<ëeD≤ìï ns¡{Ï ø±+&É+ô|’ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
ms¡\qT ñ|üjÓ÷–+#·T≥ :
ì\Te⁄>± N*q ns¡{Ï ø±+&É+ ms¡\qT ñ|üjÓ÷–+#·T≥ :
ns¡{Ï ø±+&Üìï ì\Te⁄>± N*Ã düTe÷s¡T 30`60 ôd+.MT.
bı&Ée⁄q ø±+&É|ü⁄ eTTø£ÿ*ï mø£sêìøÏ 40 #=|üq ns¡{Ï ‘√≥˝À¢
H˚\ô|’ N\Ãã&çq uÛ≤>∑+ øÏ+~øÏ ñ+&˚˝≤ @sêŒ≥T #˚j·÷*. á
28
$<Ûä+>± N\Ãã&çq ns¡{Ï ø±+&É|ü⁄ yÓTTø£ÿ\ qT+&ç $&ÉT<ä\j˚T´
ø¬ s’ y¡ ÷Ó Hé nH˚ s¡kÕj·Tq+ yêdüq≈£î eTT≈£îÿ |ü⁄s¡T>∑T\T Äø£]¸+#·ã&ç
ø±+&É|ü⁄ eTTø£ÿ øÏ+<ä≈£î #˚s¡‘êsTT. á $<Ûä+>± #˚]q |ü⁄s¡T>∑T\qT
ùdø£]+∫ øÏs√dæHé ø£*|æq ˙{Ï˝À y˚dæ #·+ù|j·÷*.
á |ü<ä∆‹ <ë«sê Ks¡TÃ, yê‘êes¡D ø±\Twü´+ ˝Ò≈£î+&Ü eTT≈£îÿ
|ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+#·e#·TÃ.
&çdtÿ MT<ä düº+|t |ü<ä∆‹ (&çdtÿ`düº+|t Á{≤|t) :
uÛÑ÷$T qT+&ç 25 ôd+.MT. ô|’q ñqï ns¡{Ï ø±+&Üìï
ø£‹Ô]+#ê*. ø£‹Ô]+∫q uÛ≤>±ìï düº+|t nì eT]j·TT uÛÑ÷$T MT<ä
ñ+&˚ yÓTT<ä\T uÛ≤>±ìï &çdtÿ nì n+{≤s¡T. á $<Ûä+>± #˚dæq
‘·s¡Tyê‘· düº+|tqT &çdtÿ MT<ä ô|{≤º*. yê{Ï eT<Ûä´ >∑T\ø£sêfi¯flqT
ô|≥ºe\dæ ñ+≥T+~. Bì‘√ ø√dæq uÛ≤>±\ qT+&ç s¡kÕj·Tìø£
|ü<ësêú\T (¬ø’s¡yÓ÷Hé) >±*˝À ø£\e&É+ e\¢ ø±+&É+ eTT≈£îÿ
|ü⁄s¡T>∑T\T Äø£]¸+#·ã&ç &çdtÿ düº+|t eT<Ûä´ e∫à #˚s¡‘êsTT. yê{Ïì
ùdø£]+∫ øÏs√dæHé ø£*|æq ˙{Ï˝À y˚dæ HêX¯q+ #˚j·÷*.
ø±+&É|ü⁄ Ç+»ø£¸Hé‡ :
ns¡{Ï yÓTTø£ÿ\qT Ç+»ø£¸Hé
<ë«sê |ü ⁄ s¡ T >∑ T eT+<ä T \qT
ø±+&É + ˝À|ü * øÏ |ü + |æ á
|ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+#·e#·TÃ. M{Ï
ø=s¡≈î£ Á|ü‘´˚ ø£+>± ‘·j÷· s¡T #˚dqæ
dæs¡+õì ñ|üjÓ÷–+#ê*. 150
$T.©. yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 36 XÊ‘·+ j·Tdt.m˝Ÿ Á<ëeD≤ìï 350
$T.©. ˙{Ï˝À ø£*|æ, á eT+<äT Á<ëeD≤ìï ø±+&É+ô|’q uÛÑ÷$T
qT+&ç 1`2 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À ˇø£kÕ] eT]j·TT 5 n&ÉT>∑T\
m‘·TÔ˝À e´‹πsK ~X¯˝À 2e kÕ] dæs¡+õ <ë«sê Ç+»ø£¸Hé Çyê«*.
á dæs¡+õøÏ neT]Ãq dü÷~ì 1`1 1/2 n+>∑Tfi≤\ ˝À‘·T>±
øÏ+~øÏ 450 ø√D+˝À ø±+&É+˝ÀøÏ #=|æŒ+∫q ‘·s¡Tyê‘· eT+<äTqT
møÏÿ+#·e\dæ ñ+≥T+~. yÓTTø£ÿ\T 8 HÓ\\ ej·TdüT e#˚à es¡≈£î
á Ç+»ø£¸Hé yê&Ée#·TÃ. Ä ‘·s¡Tyê‘· n+fÒ |üPyÓTT>∑Z\T y˚dæq
‘·s¡Tyê‘· Ç+»ø£¸Hé Çe«≈£L&É<äT.
|ü⁄s¡T>∑T Ä•+∫q ‘·s¡Tyê‘· ìyês¡D #·s¡´\T :
uÛÑ÷$T˝À ø±s√“|òüP´sêHé 3 õ (|òüP´s¡&ÜHé) >∑T[ø£\qT 25
Á>±. ˇø£ yÓTTø£ÿ #=|üq 2`5 HÓ\˝À¢ ns¡{Ï Hê{Ïq ‘·s¡Tyê‘·
y˚j·÷*. <ëì ‘·s¡Tyê‘· Ä≈£î\ n+≈£îs¡ uÛ≤>∑+˝À ø±s√“|òüP´sêHé
3 õ >∑T[ø£\qT 12.5 Á>±. ˇø=ÿø£ÿ yÓTTø£ÿ≈£î 7e HÓ\˝À y˚j·T&É+
e\¢ eTq≈£î Á|üjÓ÷»q+ ø£\T>∑T‘·T+~.
>∑eTìø£ :
7e HÓ\˝À ø±s√“|òüP´sêHé 3 õ >∑T[ø£\qT Ä≈£î\ n+≈£îs¡+˝À
y˚dæq, á |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT neX‚cÕ\T ø±+&É+˝À >±ì, uÛÑ÷$T˝À
>±ì, ns¡{Ï |ü+&É¢˝À >±ì |ü+≥ ø√ùd düeTj·÷ìøÏ m≥Te+{Ï
neX‚cÕ\÷ ñ+&Ée⁄. á yÓTTø£ÿ\ qT+&ç e#˚Ã ns¡{Ï ¬>\\T
Äs√>±´ìøÏ Vü‰ìø£s¡+ ø±<äT. á |ü⁄s¡T>∑T m≈£îÿe>± Ä•+#˚
ÁbÕ+‘ê˝À¢ ô|q’ dü÷∫+∫q ìyês¡D #·s´¡ \qT #˚|{ü ºÏ düeTs¡eú +‘·+>±
n]ø£≥ºe#·TÃ. R
29
30
H√yê ¬s’‘·T ùdyê πø+Á<ä+ yê] k»q´+‘√
xz $Ts¡|ü˝À yÓ’s¡dt ‘Ó>∑T\T n~Ûø£+>± ñ+~. ìyês¡D ‘Ó\|ü+&ç?
eT<ÛäT, |üPdübÕ&ÉT (Á>±eT+)
Ç+ø=\T¢ (eT+), Á|üø±X¯+ õ˝≤¢,
bò˛Hé : 7287080989
- $Ts¡|ü˝À yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯ófl #ê˝≤ kÕ<Ûës¡D+. á yÓ’s¡dt
‘Ó>T∑ fi¯ófl e\¢ nbÕs¡yTÓ qÆ qwü+º yê{Ï\T¢‘T· +~. ˇø£kÕ] yÓs’ d¡ t
k˛øÏq yÓTTø£ÿ ‹]– ø√\Tø√e&É+ ø£wüº+. yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯fl≈£î
eT+<äT\T ˝Òe⁄. ìyê]+#·&ÉyÓ÷ ˝Òø£ yê´|æÔì n]ø£≥º&ÉyÓ÷
#˚j·T&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê*. $Ts¡|ü |ü+≥˝À yÓ’s¡dt ‘Ó>∑Tfi¯ófl,
s¡d+ü |”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T˝…q’ ‘Ó\<¢ √eT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T\T, mÁs¡q*¢
e\¢ yê´|æ#Ô +Ó <äT‘êsTT. yê{Ïì n]ø£{ºÏ yÓTTø£ÿ\≈£î ø±e\dæq
b˛wü ø £ |ü < ësêú \ T n+~+#· & É + <ë«sê á yê´~Û ì
ìyê]+#·&É+ ˝Ò<ë yê´|æÔì n]ø£≥º&É+ #˚j·Te#·TÃ. Bì
yê´|æÔ ìyês¡D≈£î H√yê yê] bÕs¡ÿsY 250 $T.©. G 100
Á>±. G 100 Á>±. mø£sêìøÏ eT]j·TT H√yê dü÷|üsY 789
2.5 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚dæq≥¢sTT‘˚ á
‘Ó>∑Tfi¯fl yê´|æÔ #Ó+<ä≈£î+&Ü ìyê]+#·e#·TÃ.
xz |ü‹Ô˝À s¡dü+|”\Tà |ü⁄s¡T>∑T\ u…&É<ä m≈£îÿe>± ñ+~? ìyês¡D
‘Ó\|ü+&ç?
|æ. @&ÉTø=+&É\T, ø=‘·ÔbÕ˝…+ (Á>±eT+)
u…\¢+ø=+&É (eT+), >∑T+≥÷s¡T (õ˝≤¢),
bò˛Hé : 9010293770
- |ü+≥ y˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· ‘=*<äX˝¯ À yÓTTø£ÿ XÊFj·T ô|s¡T>∑T<ä\
ñ+≥T+~. ø±ã{Ϻ yÓTTø£ÿ ˝Ò‘·>± ñ+&É&É+ e\¢ yÓTTø£ÿqT
s¡dü+|”\TÃ, |ü⁄s¡T>∑T˝…’q ‘Ó\¢<√eT, |ü#·Ã<√eT, ù|qTã+ø£,
|æ+&çq*¢ m≈£îÿe>± Ä•kÕÔsTT. Ç$ ˝Ò‘· yÓTTø£ÿ qT+&ç s¡kÕìï
|”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î\T |üdTü |ü⁄>± e÷s¡‘êsTT. Ä≈£î\T mÁs¡ã&ç
yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\ ≈£L&Ü ‘·>T∑ ‘Z T· +~. á s¡d+ü |”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T\
ìyês¡D≈£î mHé`øö+≥sY |ü¢dt 1 $T.©. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ
|æ∫ø±] #˚jT· &É+ e\¢ s¡d+ü |”\TÃ |ü⁄s¡T>∑T\qT ìyê]+#·&yÉ T˚
ø±≈£î+&Ü yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\ edüTÔ+~.
xz |ü‹Ô |ü+≥˝À Ä≈£î\T mÁs¡ã&ÉT‘·THêïsTT. @+ #˚j·÷* ?
uÛ≤düÿsY, ≈£î+<äs¡+ (Á>±)
»q>±+ (eT+), es¡+>∑˝Ÿ (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 9553615769
- |ü‹Ô˝À Ä≈£î\T mÁs¡ã&É{≤ìï ¬s’‘·T\T |ü+&Ü≈£î ‘Ó>∑T\T nì
≈£L&Ü n+{≤s¡T. eTTK´+>± Ç~ yÓTTø£ÿ n&ÉT>∑T uÛ≤>±q
Ä≈£î\T MT<ä ø£qã&ÉT‘·T+~. Ä≈£î\T yÓTT<ä≥ eTT<äTs¡T >∑T˝≤;
s¡+>∑T≈£î e÷], Ä ‘·s¡Tyê‘· |ü]Ô>± mÁs¡>± e÷s¡‘êsTT.
n$ Áø£y˚T|æ m+&çb˛‘êsTT. |üP‘· düeTj·T+˝À ñqï|ü&ÉT
yê‘êes¡D |ü]dæ‘ú T· \≈£î ˝Àqe«&É+ e\¢ á |ü+&Ü≈£î ‘Ó>T∑ \T
m≈£îÿe>± Ä•düTÔ+~. Bì ìyês¡D≈£î H√yê yê] ‘ês¡ø˘Y 2.5
Á>±. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ Bì‘√bÕ≥T H√yê uÀsêHé 250 Á>±. /
mø£sêìøÏ |æ∫ø±Ø #˚dqæ ≥¢sTT‘˚ á ‘Ó>T∑ \TqT ìyê]+#·e#·TÃ.
xz ø£+~˝À Ä≈£î#·T≥Tº |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D ‘Ó\|ü+&ç?
o˝≤q+<é, »$T&ç (Á>±eT+)
Ç#√Ã&É (eT+), Ä~˝≤u≤<é(õ˝≤¢),
bò˛Hé : 9505309405
- ø£+~˝À ô|]π> <äX˝¯ À Ä≈£î#·T≥Tº |ü⁄s¡T>∑T Ä•düT+Ô ~. Ä≈£î\qT,
|üP‘·qT #·T≥º>± #·T≥Tºø=ì ˝À|ü\ ñ+&ç ^] ‹+≥T+~.
á |ü⁄s¡T>∑T |ü+≥ô|’ ø£ì|æ+∫q≥¢sTT‘˚ H√yê yê] dü«s¡í
50 $T.©./ mø£sêìøÏ ˝Ò<ë H√yÓ÷sY 150 $T.©. / mø£sêìøÏ
|æ∫ø±] #˚dæq≥¢sTT‘˚ á |ü⁄s¡T>∑TqT ìyê]+#·e#·TÃ.
xz e]˝À düT&ç<√eT ìyês¡D ‘Ó\|ü+&ç?
kÕ$T¬s&ç¶, <√eTø=+&É (Á>±)
eT+<ä|üPsY (eT+), ìC≤e÷u≤<é (õ˝≤¢),
bò˛Hé : 9912656307
- düT&ç<√eT ô|s’ T¡ bı≥º<Xä ˝¯ À ñqï|ü&ÉT m≈£îÿe>± Ä•düT+Ô ~.
ôdô|º+ãs¡T`qe+ãs¡T es¡≈£î ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.
düT&ç<√eT <äTãT“\ n&ÉT>∑TuÛ≤>±q #˚] s¡dü+|”\Ã&É+ e\¢
yÓTT<ä≥ Ä≈£î\ ø=q\T mÁs¡ã&ç, ‘·s¡Tyê‘· |üdüT|ü⁄ esêíìøÏ
e÷s¡‘êsTT. düT&ç<√eT ñ<Ûäè‹ m≈£îÿyÓ’q ø=B› ô|’s¡T düT&ÉT\T
düT&ÉT\T>± e\j·÷ø±s¡+˝À m+&çb˛‘·T+~. Bìe\¢ |ü+≥
~>∑Tã&ç u≤>± ‘·>∑TZ‘·T+~. ø±ã{Ϻ düT&ç<√eT ìyês¡D≈£î
H√yê yê] VüA|üsY 0.5 Á>±. G 0.5 $T.©. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
˝Ò<ë H√y√ |üesY mø£sêìøÏ 40 ø£*|æ |æ∫ø±] #˚dæq≥¢sTT‘˚
düT&ç<√eTqT ìyê]+#·e#·TÃ.
xz $Ts¡|ü˝À eTT&É‘· n~Ûø£+>± ñ+~. ìyês¡D ‘Ó\|ü+&ç?
uÛ≤düÿsY, XÊ+‹q>∑sY (Á>±eT+)
fÒ≈£î\|ü*¢ (eT+), ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 8008634027
- $Ts¡|˝ü À eTT&É‘· m≈£îÿe>± s¡d+ü |”˝ÃÒ |ü⁄s¡T>∑T˝…q’ ‘Ó\<¢ √eT,
|ü#·Ã<√eT, ‘êeTs¡ |ü⁄s¡T>∑T eT]j·TT q*¢ e\¢ m≈£îÿe>±
edüTÔ+~. á |ü⁄s¡T>∑T\T Ä≈£î\ øÏ+<ä #˚] s¡kÕìï |”\Ã&É+
e\¢ Ä≈£î\T eTT&ÉT#·T≈£î+{≤sTT. ‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T\T s¡kÕìï
|”\Ã&É+ e\¢ Ä≈£î\T ô|’øÏ eTT&ÉT#·T≈£î+{≤sTT. eT]j·TT
q*¢ e\¢ Ä≈£î\T øÏ+~øÏ eTT&ÉT#·T≈£î+{≤sTT. ‘Ó\¢<√eT,
|ü#·Ã<√eT Ä≈£î\ qT+&ç s¡kÕìï |”\Ã&É+ e\¢ eTT&É‘·

sêe&É+‘√bÕ≥T Ä≈£î\T |üdüT|ü⁄s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷s¡‘êsTT.
eT]j·TT |üP‘· ≈£L&Ü sê*b˛‘·T+~. Áø£y˚TD≤ á yÓ’s¡dt
‘Ó>∑Tfi¯flqT s¡dü+ |”˝Òà |ü⁄s¡T>∑T\T ≈£L&Ü yê´|æÔ #˚kÕÔsTT.
n+<äTe\¢ |ü+≥ ~>∑Tã&ç u≤>± ‘·>∑TZ‘·T+~. ‘êeTs¡|ü⁄s¡T>∑T,
q*¢ ìyês¡D≈£î H√yê yê] ôd’ï|üsY 250 $T.©. eT]j·TT
‘Ó\¢<√eT, |ü#·Ã<√eT ìyês¡D≈£î C≤CŸ 100 Á>±. ˝Ò<ë
ÄC≤<é 100 Á>±. ˝Ò<ë mHé`øö+≥sY |ü¢dt 100 $T. ©.
mø£sêìøÏ |æ∫ø±] #˚dæ $Ts¡|˝ü À eTT&É‘q· T ìyê]+#·e#·TÃ.
xz $Ts¡|ü˝À |ü+&Ü≈£î ‘Ó>∑T\T eT]j·TT |ü⁄s¡T>∑T ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>±
ñ +~. @+ #˚j·÷*?
eT<ÛäT, e\dü |ü*¢ (Á>±eT+)
eTTdüTq÷s¡T (eT+), ø£èwüí (õ˝≤¢)
bò˛Hé : 9533522950
- $Ts¡|ü |ü+≥˝À |ü#÷ |ü⁄s¡T>∑T, \<Ó› |ü⁄s¡T>∑T e+{Ï ø±j·T‘=\T#·T
|ü⁄sT¡ >∑T\T Ä≈£î\T, ø±j·T\qT Ä•+∫ s¡+Á<Ûë\qT #˚dæ |ü+≥≈£î
n~Ûø£ qwü+º ø£*–kÕÔsTT. n+‘˚ø±≈£î+&Ü M{Ï‘√bÕ≥T |ü+&Ü≈£î
31
‘Ó>T∑ \T, ã÷&ç<ä ‘Ó>T∑ \T, eT#·Ã ‘Ó>T∑ \T e+{Ï ‘Ó>T∑ fi¯ófl Ä•+#·&+É
e\¢ Ä≈£î\T sê*b˛sTT |üP‘ê, ø±‘ê ‘·>&Z∑ +É e+{Ï düeTdü´\T
m<äTs¡e⁄‘êsTT. Bìe\¢ ~>∑Tã&ç u≤>± ‘·>T∑ ‘Z T· +~. ø±ã{Ϻ
@ø£ø±\+˝À |ü+≥qT Ä•+#˚ |ü⁄s¡T>∑T\T eT]j·TT ‘Ó>T∑ fi¯flqT
ìyê]+#·&ÜìøÏ H√yê yê] mHé`3 1 MT.G1 Á>±. ø£*|æ
|æ∫ø±] #˚dæ |ü+≥qT ø±bÕ&ÉTø√e#·TÃ.
xz e+>∑˝À yÓTTe⁄«, ø±j·T ‘=\#·T |ü⁄s¡T>∑T ìyês¡D ‘Ó\|ü+&ç?
s¡y˚Twt, yÓ+ø£{≤|ü⁄s¡+ (Á>±eT+)  (eT+),
es¡+>∑˝Ÿ (õ˝≤¢),
bò˛Hé : 8374704881
- á |ü⁄s¡T>∑T Hê{Ïq 30`40 s√E\ qT+&ç Ä•düTÔ+~. yÓTTø£ÿ
ô|s¡T>∑T<ä\ <äX¯˝À yÓTTe⁄«qT, ‘·s¡Tyê‘· <äX¯˝À ø±j·T\qT
‘=\∫ qcÕºìï ø£\T>∑#˚düTÔ+~. ‘·<ë«sê ø±j·T\T e+ø£s¡T¢
‹]–b˛‘êsTT. ø=eTà\ ∫es¡T¢ ô|s¡T>∑T<ä\ Ä–b˛‘·T+~.
Bì ìyês¡D≈£î H√yê yê] ø±k˛à|ü¢dt 100 Á>±. / mø£sêìøÏ
|æ∫ø±] #˚dæq≥¢sTT‘˚ á |ü⁄s¡T>∑TqT ìyê]+#·e#·TÃ.

#·+<ë $es¡eTT\T
$&ç Á|ü‹ s¡÷. 30/`
dü+e‘·‡s¡ #·+<ë :
dü+düú\T, ø£+ô|˙\T s¡÷. 360/`
¬s’‘·T\T, XÊgy˚‘·Ô\T, $<ë´s¡T∆\T s¡÷. 300/`
3 dü+e‘·‡s¡eTT\ #·+<ë :
dü+düú\T, ø£+ô|˙\T s¡÷. 1,000/`
¬s’‘·T\T, XÊgy˚‘·Ô\T, $<ë´s¡T∆\T s¡÷. 850/`
J$‘· #·+<ë :
dü+düú\T, ø£+ô|˙\T s¡÷. 5,000/`
¬s’‘·T\T, XÊgy˚‘·Ô\T, $<ë´s¡T∆\T s¡÷. 3,500/`
#·<äe+&ç! #·~$+#·+&ç!! H˚&˚ #·+<ë<ës¡T\T ø£+&ç.
&ç&ç/#Óø˘\T nÁ–øÏ¢ìø˘, ôV’≤<äsêu≤<é ù|s¡TMT<ä á ÁøÏ+~ ∫s¡THêe÷≈£î |ü+|ü>∑\s¡T.
nÁ–øÏ¢ìø˘ düeTÁ>∑ e´ekÕj·T e÷dü|üÁ‹ø£
bòÕ¢{Ÿ HÓ+. 5, M.J.R. ¬sdæ&Óì‡, $sƒ¡˝Ÿq>∑sY, ∫qï‘√ø£≥º,
q÷´ uÀsTTq|ü*¢, dæøÏ+Á<ëu≤<é ` 500 011.
Phone : 040-40206238, Fax : 040-27957081
Email : agriclinic.org@gmail.com
32
 33

bÕ&ç|ü]ÁX¯eT≈£î Äe⁄\T y˚T˝≤? π><Ó\T y˚T˝≤?

&Üø£ºsY.õ.sê+u≤ãT, |üX¯ó yÓ’<ë´~Ûø±], &Üø£ºsY.>√$+<é, |æ.ôV≤#Y.&ç. kÕÿ\sY, bò˛Hé : 9618499184

ø£ e«+ ø£<äTsê&çq Ç+≥ ø£s¡Ty˚ ñ+&É<äT nHêïs¡T ô|<ä›\T. dü|üÔ dü+|ü<ä˝À |üX¯ódü+|ü<äqT ˇø£{Ï>± |ü]>∑DÏ+#ês¡T eTq
|üPØ«≈£î\T. ÄHê&˚ ø±<äT áHê&ÉT ≈£L&ê eTq Á>±MTD J$‘·+˝À |üX¯ób˛wüD ø°\ø£yÓTÆq bÕÁ‘· eVæ≤düTÔqï~. Á|üdüTÔ‘·
yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\qT ã{Ϻ #·÷ùdÔ, |üP]Ô>± e´ekÕj·T+ MT<äH˚ Ä<Ûës¡|ü&É≈£î+&ê e´ekÕj·T+‘√ bÕ≥T |üX¯ób˛wüD
#˚|ü&ç‘˚H˚ ¬s’‘·T≈£î –≥Tºu≤≥T>± ñ+≥T+~. bÕ&ç |üX¯óe⁄\ b˛wüD ù|<ä\≈£î, <Ûäì≈£î\≈£î, j·TTe≈£î\≈£î, eTTK´+>±
Åd”Ô\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+&ç n<äq|ü⁄ Ä<ëj·÷ìï dü+bÕ~+∫ô|fÒº #·ø£ÿì ñ|ü e‹Ô, Bìe\¢ dü+e‘·‡s¡+ bı&ÉT>∑THê
Ä<ëj·T+ bı+<äe#·TÃ. ªªˇø£ eT+∫ bÕ&ç |üX¯óe⁄ ˇø£ mø£s¡+ uÛÑ÷$T‘√ düe÷q+μμ nì nqTuÛÑeE„\T #Ó|ü⁄‘ês¡T.
bÕ&ç |üX¯óe⁄\ b˛wüD ìs¡«Væ≤+#ê\+fÒ eTT+<äT>± á øÏ+~ eTTK´yÓTÆq $wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø=ì bÕ{Ï+∫q≥¢sTT‘˚
bÕ&ç |ü]ÁX¯eT+ ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+≥T+~.
bÕ&ç|Xü ó¯ e⁄\qT b˛wæ+#˚ Á|ü‹ s¬ ‘’ T· ø=+‘· uÛ÷Ñ $Tì ‘·|Œü ìdü]>± $wüj·T+ : bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô kÕeTs¡ú´+
|üXó¯ Á>±kÕ\ kÕ>∑T≈£î øπ {≤sTT+#·Tø√yê*. |ü∫Ãy˚T‘·qT kÕ>∑T#˚dTü ø=ì
y˚T|ü⁄ø=qï≥¢sTT‘˚ ñ‘·Œ‹Ô Ks¡TÃ\T ‘·–Z Ä<ëj·T+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
bÕ\T –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡˝À neTTàø√e&ÜìøÏ ‘·–q e÷¬sÿ{Ï+>¥
kÂø£sê´\T #·÷düTø√yê*. |üX¯ób˛wüD˝À bÕ{Ï+#·e\dæq $wüj·T
|ü]C≤„Hêìï ‘Ó\TdüT≈£îì, |ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô˝ÀqT, Äs√>∑´ dü+s¡ø£åD˝ÀqT,
y˚T|ü⁄˝ÀqT ‘·–q j·÷»e÷q´ |ü<‘∆ä T· \T eTT+<äT>±H˚ ‘Ó\TdüTø√yê*.
yê´bÕs¡ Ø‘ê´ bÕ&ç|ü]ÁX¯eT ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T, nqT≈£L\
yê‘êes¡D+ >∑\ Á|ü<X˚ Êìï m+|æø£ #˚dTü ø√yê*. eTTK´+>±, s¡yêD≤
kÂø£sê´\T, |üX¯óyÓ’<ä´ kÂø£sê´\T n+<äTu≤≥T˝À ñqï Á|ü<˚XÊìï
mqTïø√yê*. ìs¡«Vü≤D≈£î ø±e\dæq dæsú ¡ ô|≥Tºã&ÉT\T, y˚T‘·, <ëD≤ Äe⁄\T : dü+ø£s¡C≤‹ ôV≤#Y.m|òt Äe⁄\T á‘· ø±\+˝À düTe÷s¡T>±
ø=qT>√\T≈£î ø±e\dæq Ä]úø£ eqs¡T\T düeT≈£Ls¡TÃø√yê*. n~Ûø£ 4,500 øÏ˝À\ bÕ\T ÇkÕÔsTT. dü+ø£s¡C≤‹ C…؇ Äe⁄\T á‘·
~>∑Tã&çì#˚à y˚T\T C≤‹ |üX¯óe⁄\H˚ m+|æø£ #˚düTø=ì yê{Ï‘√H˚ ø±\+˝À düTe÷s¡T>± 3500 øÏ˝À\ bÕ\T ÇkÕÔsTT.
ÁbÕs¡+_Û+#ê*. dü+ø£s¡C≤‹ Äe⁄ ø£˙dü+ s√E≈£î 7-8 ©≥s¡¢ >π <Ó\T : eTTÁsê >π <Ó\T á‘· ø±\+˝À 2,200 øÏ˝À\ bÕ\T ÇkÕÔsTT.
bÕ\T Çyê«*. n<˚ Áπ>&Ó&é eTTÁsê π><Ó nsTT‘˚ ø£˙dü+ 6-7 ©≥s¡¢ $wüj·T+ : á‘·\ eT<Ûä´ ø±\+
bÕ\ ~>∑Tã&çì sTT∫Ãq≥¢sTT‘˚H˚ ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+≥T+~. bÕ&ç Äe⁄\T : dü+ø£s¡C≤‹ Äe⁄˝À¢ á‘·\ eT<Ûä´ ø±\+ düTe÷s¡T>±
|üX¯óe⁄\ b˛wüD Ç+ø± ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± ñ+&Ü\+fÒ y˚T\TC≤‹ bÕ&ç 360-400 s√E\T ñ+≥T+~.
|üXó¯ e⁄\H˚ m+|æø£ #˚dTü ø√yê*. yê{Ï˝À @$ m≈£îÿe y˚T\T #˚kÕÔsTT π><Ó\T : eTTÁsêC≤‹ π><Ó\ á‘·\ eT<Ûä´ ø±\+ düTe÷s¡T>± 450-
nH˚~ Ç|ü&ÉT #·÷<ë›+. 500 s√E\T ñ+≥T+~.
34
$wüj·T+ : |üX¯óe⁄ X¯Øs¡ b˛wüD Ks¡TÃ
Äe⁄\T : dü+ø£s¡C≤‹ Äe⁄\T ‹qï ÄVü‰sêìï düeTs¡úe+‘·+>±
bÕ\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+{≤sTT. ø£qTø£ |üX¯ób˛wüD Ks¡TÃ
‘·≈î£ ÿe. 400 s√E\≈£î á‘·\ eT<Û´ä ø±\+˝À Äe⁄ X¯Øs¡ b˛wüD≈£î
ˇø£ s√E≈£î 25 øÏ˝À\ |ü#·Ã>∑&ç¶, 2 øÏ˝À\ m+&ÉT >∑&ç¶, 2 øÏ˝À\
<ëD≤ s√E≈£î düTe÷s¡T>± ø±e\dæ ñ+≥T+~. <ëD≤ KØ<äT øÏ˝À
s¡÷. 12/-\T, m+&ÉT >∑&ç¶ KØ<äT øÏ˝À s¡÷. 4.50/-\T |ü#·Ã>∑&ç¶
KØ<äT øÏ˝À s¡÷. 1.5/- nqT≈£îqï#√ |üX¯óe⁄ b˛wüD≈£î ˇø£
á‘·ø±\+˝À nj˚T´ Ks¡Tà s¡÷. 28,200/-
π><Ó\T : π><Ó\T ‹qï ÄVü‰sêìï X¯Øsêìï ô|+#·Tø=qT≥≈£î
ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+{≤sTT. ø£qTø£ |üX¯ób˛wüD Ks¡Tà m≈£îÿe. 480
s√E\ á‘·\ eT<Ûä´ ø±\+˝À π><Ó X¯Øs¡ b˛wüD≈£î ˇø£ s√E≈£î
25 øÏ˝À\ |ü#·Ã>∑&ç¶, 2 øÏ˝À\ m+&ÉT >∑&ç¶, 2 øÏ˝À\ <ëD≤ s√E≈£î
düTe÷s¡T>± ø±e\dæ ñ+≥T+~. <ëD≤ KØ<äT øÏ˝À s¡÷. 12/-
m+&ÉT >∑&ç¶ øÏ˝À s¡÷. 4.50/- |ü#·Ã>∑&ç¶ øÏ˝À KØ<äT s¡÷. 1,50/
- nqT≈£îqï#√ |üX¯ób˛wüD≈£î ˇø£ á‘·ø±\+˝À nj˚T´ Ks¡Tà s¡÷.
33,840/-
$wüj·T+ : bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô Ks¡TÃ
Äe⁄\T : á‘· ø±\eTT˝À düTe÷s¡T>± 4000 øÏ˝À bÕ\T Ç∫Ãq#√ $wüj·T+ : m<äø±\+
bÕ\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ ø±e\dæq <ëD≤ 4000/2.5 R 1600 øÏ˝À\T. Äe⁄\T : m<äø±\+ 18`24 >∑+≥\T ñ+≥T+~. eT÷>∑ m<ä
øÏ˝À <ëD≤ KØ<äT s¡÷. 12/- #=|üŒq bÕ\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ ˇø£
á‘·ø±\+˝À nj˚T´ Ks¡Tà s¡÷. 19,200/-
π><Ó\T : á‘·ø±\+˝À düTe÷s¡T>± 2200 øÏ˝À\ bÕ\T Ç∫Ãq#√
bÕ\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ ø±e\dæq <ëD≤ 2200/2 R 1100 øÏ˝À\T. øÏ˝À
<ëD≤ KØ<äT s¡÷. 12/- #=|üŒq bÕ\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ ˇø£ á‘· ø±\+˝À
nj˚T´ Ks¡TÃ s¡÷. 13,200/-
$wüj·T+ : bÕ\ô|’ e#˚Ã Ä<ëj·T+
Äe⁄\T : 3. 5 yÓqï XÊ‘·+, 8.5 mdt.mHé.m|òt. XÊ‘·+ ñqï Äe⁄
bÕ\ KØ<äT s¡÷. 18/- #=|üq á‘· ø±\+˝À bÕ\ô|’ e#˚Ã
Ä<ëj·T+ 4000I1800 R s¡÷.72,000/-
π><Ó\T : 7 yÓqïXÊ‘·+ ; 9 mdt.mHé.m|òt. XÊ‘·+ ñqï π><Ó bÕ\T
KØ<äT s¡÷. 28/- #=|üŒq á‘· ø±\+˝À bÕ\ô|’ e#˚à Ä<ëj·T+
2200I28 61,600/-
$wüj·T+ : ˇø£ #·÷&ç ø±\+˝À e#˚à Ä<ëj·T+
Äe⁄\T : Äe⁄ b˛wüD Ks¡Tà G bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô Ks¡Tà s¡÷. 28,200
G s¡÷. 19,200 R s¡÷. 47,400/- bÕ\ô|’ e#˚Ã Ä<ëj·T+ R
s¡÷. 72,000/- ˇø£ #·÷&çø±\+˝À e#˚à Ä<ëj·T+ s¡÷. 72,000
s¡÷. - 47,400 R s¡÷. 24,600/-
π><Ó\T : π><Ó\ b˛wüD Ks¡Tà G bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô Ks¡Tà s¡÷. 33,840
G s¡÷. 13, 200 R s¡÷. 47,040/- bÕ\ô|’ e#˚Ã Ä<ëj·T+ R
s¡÷. 61,600/` ˇø£ #·÷&çø±\+˝À e#˚à Ä<ëj·T+ s¡÷. 61600
- s¡÷. 47,040 R s¡÷. 14,560/-
$wüj·T+ : ô|≥Tºã&ç
Äe⁄\T : s¡÷. 45,000/-
π><Ó\T : s¡÷.65,000/-
$wüj·T+ : |ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô
Äe⁄\T : u≤>± y˚T|æq Äe⁄ <ä÷&É\T 16`18 HÓ\˝À¢ #·÷&çø£{Ϻ
25-27 HÓ\\≈£î yÓTT<ä{Ï á‘· áqT‘êsTT. Äe⁄\˝À y˚T˝…’q
|ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô <äcÕº´ eT+<ä ‘·«s¡>± e~∆ #Ó+<äT‘·T+~.
π><Ó\T : u≤>± y˚T|æq <ä÷&É\T 36 HÓ\\≈£î #·÷&ç ø£{Ϻ, 46
HÓ\\≈£î yÓTT<ä{Ï á‘· áqT‘êsTT. π><Ó˝À¢ |ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô kÕeTs¡ú´+
<äcÕº´ eT+<ä ‘·«s¡>± n_Ûe~∆ #Ó+<ä<äT.
ñ+&É<äT.
π><Ó\T : m<ä ø±\+ 24`36 >∑+≥\T ñ+≥T+~. 30 XÊ‘·+
π><Ó˝À¢ eT÷>∑ m<ä ñ+≥T+~.

$wüj·T+ : yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔ
Äe⁄\T : dü+ø£s¡ C≤‹ Äe⁄\˝À ‘·≈£îÿe.
π><Ó\T : π><Ó˝À¢ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.
$wüj·T+ : |üX¯óe⁄ qT+&ç düVü≤ø±s¡+
Äe⁄\T : dü+ø£s¡C≤‹ Äe⁄ bÕ\T me¬s’Hê rj·Te#·TÃqT. <ä÷&É
˝Ò≈£î+&Ü bÕ\T ÇdüTÔ+~.
>π <Ó\T : n\yê≥T |ü&qç e´≈£î\Ô T, n\yê≥T|ü&qç Á|ü<X˚ +¯ ˝À bÕ\T
‹j·÷´*. <ä÷&É ˝Ò≈£î+&Ü bÕ\T ‹j·T´≥+ ø£wüº+.
$wüj·T+ : yê‘êes¡D Á|üuÛ≤e+
Äe⁄\T : dü+ø£sC¡ ≤‹ Äe⁄≈£î düs¬ q’ edü‹ kÂø£s´¡ + ø£*Œ+∫q#√
m+&Éy&˚ ìç , ‘·≥Tºø√>∑\e⁄. >±* $kÕÔs+¡ >± ñqï Á|ü<X˚ Ê\T nqT≈£L\+.
y˚d$ü ˝À ≈£L&Ü #·÷&çø&£ ‘É êsTT, áq‘êsTT. bÕ\T ÇkÕÔsTT.
π><Ó\T : π><Ó\T m+&Éy˚&çì ‘·≥Tºø=q˝Òe⁄. y˚dü$˝À bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô
u≤>± ‘· > ∑ T Z ‘ · T +~. y˚ d ü $ ˝À #· ÷ &ç ø £ ≥ º e ⁄. 90% π > <Ó \ T
o‘êø±\+˝ÀH˚ m<ä≈£î ekÕÔsTT,#·÷&ç ø£&É‘êsTT, áq‘êsTT.
(nø√ºãs¡T- |òæÁãe])
$wüj·T+ : yêDÏ»´|üs¡+>± bÕ\ $\Te
Äe⁄\T : yêDÏ»´|üs¡+>± øÏ˝À bÕ\ $\Te ‘·≈£îÿe.
π><Ó\T : yêDÏ»´|üs¡+>± øÏ˝À bÕ\ KØ<äT m≈£îÿe.
$wüj·T+ : C≤‹ n_Ûe~∆
Äe⁄\T : ø£Á‹eT >∑s√“¤‘Œ· ‹Ô u≤>± düV≤ü ø£]kÕÔsTT. #·÷&ç ø£fºÒ XÊ‘·+
60 es¡≈£î ñ+≥T+~, y˚>∑+>± C≤‹ì n_Ûe~∆ #˚j·T>∑\+. y˚T˝…’q
|ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô kÕeTs¡´ú + ø£*– ñ+{≤sTT. Bì <äcÕº´ m≈£îÿe <ä÷&É\T
»ìà+#·&É+ <ë«sê eT+<ä m≈£îÿe>±, ‘=+<äs¡>± n_Ûe~∆
#Ó+<äT‘·T+~.
π><Ó\T : ø£Á‹eT >∑s√“¤‘·Œ‹Ô n+‘·>± düVü≤ø£]+#·e⁄. (30-35
ñ+≥T+~) Äe⁄\‘√ b˛*Ãq|ü&ÉT C≤‹ n_Ûe~› ‘=+<äs¡>±
»s¡>∑<äT.
$wüj·T+ : bÕ\˝À b˛wüø£ $\Te\T
Äe⁄\T : yÓqïXÊ‘·+ 3`5 XÊ‘·+ ñ+≥T+~. mdt.mHé.m|òt. 8.5
XÊ‘·+ ñ+≥T+~. Á|ü‹ 100 Á>±. Äe⁄ bÕ\˝Àq÷ 330 $T.Á>±.
ø=\ÁkÕº˝Ÿ ñ+≥T+~. e÷+düø£‘·TÔ\T 3.3 XÊ‘·+, ˙s¡T 86.5
XÊ‘·+ ñ+{≤sTT. $≥$THé ªªmμμ \uÛ´Ñ ‘· ‘·≈î£ ÿe. Á|ü‘´˚ øÏ+∫ s¡d>ü T∑ ˝≤¢,
s¡düeT˝…’, #·T+#·T+, #·Hê e+{Ï d”«{Ÿ‡ ‘·j·T÷s¡T #˚kÕÔs¡T.
35
π><Ó\T : yÓqïXÊ‘·+ 6`9 XÊ‘·+ ñ+≥T+~. mdt.mHé.m|òt 9`9.5
XÊ‘·+ ñ+≥T+~. Á|ü‹ 100 Á>±. π><ÓbÕ\˝Àq÷ 275 $T.Á>±.
ø=\ÁkÕº˝Ÿ ñ+≥T+~. e÷+düø£‘·TÔ\T 4,52 XÊ‘·+, ˙s¡T 88.18
XÊ‘·+ ñ+{≤sTT. $≥$THé ªmμ \uÛÑ´‘· m≈£îÿe. Á|ü‘˚´øÏ+∫ ø√e,
|ü˙ïs¡T, eT˝…’, yÓqï ô|s¡T>∑T, HÓsTT´ ‘·j·÷s¡T #˚kÕÔs¡T.
Ç‘·s¡ eTTK´ $wüj·÷\T :
. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ‘·\dü] dü>∑≥T bÕ\ \uÛÑ´‘·qT ‘=+<äs¡>±
ô|+#·T≥≈£î Äe⁄\ b˛wüD #ê˝≤ eT+∫~.
. Äe⁄\qT b˛wæ+∫ ‘·≈£îÿe ø±\+˝À m≈£îÿe bÕ\ ~>∑Tã&ÉT\T
bı+<äe#·TÃqT.
. Äe⁄ J$‘· ø±\eTT˝À ñ‘êŒ<äø£ kÕeTsêú´ìï yÓ*øÏrdæ, m≈£îÿe
bÕ\qT ñ‘·Œ‹Ô #˚j·Te#·TÃqT.
. b˛wü D Ks¡ T à ‘· – Z + #· T ø=ì bÕ\ ñ‘· Œ ‹Ô e´j· T +
‘·–Z+#·Tø=qe#·TÃqT. ‘·≈£îÿe Äe⁄\‘√ m≈£îÿe bÕ\ ~>∑Tã&ç
bı+<äe#·TÃqT.
. Äe⁄ <ä÷&É\˝À eTs¡D XÊ‘·+ u≤>± ‘·≈£îÿe. Äe⁄˝À¢ y˚T˝…’q
|ü⁄qs¡T‘·Œ‹Ô kÕeTs¡´ú + <äcÕº´ m≈£îÿe <ä÷&É\T »ìà+#·&+É <ë«sê
eT+<ä ‘·«s¡>± e~∆ #Ó+<äT‘·T+~.
. Äs√>∑´Ø‘ê´ Äe⁄bÕ\T π><Ó bÕ\ ø£+fÒ ÁX‚wüºyÓTÆq$. Ç$ eTìwæ
‘·*¢ bÕ\‘√ düe÷q+. dü+ø£s¡ C≤‹ Äe⁄\qT ø£Á‹eT >∑s√“‘·Œ‹Ô
<ë«sê n_Ûe~∆ #˚düTø=ì, kı+‘· &Ó’Ø˝ÀH˚ Äe⁄\qT n_Ûe~∆
#˚düTø√e≥+ #ê˝≤ eT+∫~.
. ô|’ $wüj·÷\qT ì•‘·+>± >∑eTì+∫q|ü&ÉT, nìï ø±˝≤˝À¢
bÕ\T \uÛÑ´‘·, bÕ\πs≥T, yÓqï XÊ‘·+ <äwæº˝À ñ+#·Tø=qï|üŒ&ÉT
bÕ&ç |ü]ÁX¯eTqT 50 XÊ‘·+ >π <Ó\‘√q÷, 50 XÊ‘·+ Äe⁄\‘√q÷
ÁbÕs¡+_Û+∫ HÓeTà~>± n‘·T´qï‘· bÕ\kÕs¡ ø£*–q ÄuÀ‘·T\
Ms¡´+‘√ Äe⁄\C≤‹ì n_Ûe~∆ #˚düTø=ì, Äe⁄\ dü+K´qT
ô|+#·Tø=ì, π><Ó\qT ø±\Áø£y˚TD≤ rdæy˚dæ, n~Ûø£ dü>∑≥T bÕ\
ñ‘·Œ‹Ô kÕ~Û+#·≥+ <ë«sê n~Ûø£ ˝≤uÛ≤\qT Ä]®+#·e#·TÃ.
Çø£ÿ&É eTTK´+>± Ä˝À∫+#·e\dæq $wüjT· + @eTq>± Äe⁄\qT
eTq+ dü+‘·˝À¢q÷, Ç‘·s¡ Á|ü<X˚ Ê˝À¢q÷ ø=q≈£î+&Ü, eTq kı+‘·
&Ó’Ø bòÕ+˝ÀH˚ eT+∫ C≤‹ì, eTq yê‘êes¡D+ ‘·≥Tºø=H˚
Äe⁄\qT e~∆ #˚ d æ dü > ∑ ≥ T bÕ\ ñ‘· Œ ‹Ô n~Û ø £ + >±
ô|+#·Tø√e#·TÃ. G
36

>=Á¬s˝À¢ Væ≤e÷+ø√dædt yê´~Û`ìyês¡D

ô|s¡T>∑T‘·Tqï »HêuÛ≤≈£î ø±yê*‡q e÷+düø£è‘·TÔ\T n+~+#·&É+˝À uÛ≤>∑+>± HêHê{Ïø° >=Á¬s\ b˛wüD ô|s¡T>∑T‘·÷ ñ+fÒ <ëì‘√ düe÷q+>±
yê´<ÛäT\T, ø=ìï |üsêqï Je⁄\T ≈£L&Ü n~Ûø£+>± ô|s¡T>∑T‘·÷ ˝≤uÛÑ<ëj·Tø£ >=Á¬s\ ô|+|üø±ìï rÁe nes√<Ûë\≈£î >∑T]#˚düTÔHêïsTT.
Ç+<äT˝À #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq~. s¡ø£Ô+ |”˝Òà Væ≤e÷+ø£dt ø±+{≤s¡ºdt nH˚ qT*|ü⁄s¡T>∑T, Væ≤e÷+ø£dt |üsêqï J$ düqï>±, ‘Ó\¢>±, >∑T+Á&É+>±
q÷*b˛>∑T e˝… ñ+&ç >=Á¬s\ eT]j·TT y˚Tø£\ bı≥º˝À ìedædü÷Ô s¡ø£Ô+ ‘ê>∑T‘·÷ ìe•+#·TqT. Ç$ s√E≈£î 0.001 $T.©. s¡ø£Ô+ ‘ê>∑T‘·÷
yê{Ï dü+‘·‹ì eè~∆ #Ó+<˚≥≥T¢>± >∑T&É¢qT ù|&É <ë«sê ãj·T≥≈£î $dü]®+#·TqT. á >∑T&ÉT¢ H˚\ MT<ä bı<ä>∑ã&ç ˝≤sê«˝≤>± e÷] n$
‹]– >∑&ç¶Ä≈£î\qT n‘·Tø=ÿì ñ+&ç >=Á¬s\ y˚T|ü⁄ <ë«sê Jyê\ X¯Øs¡+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#·TqT. á >∑T&ÉT¢ H˚\ MT<ä bı<ä>∑ã&ç ˝≤sê« ˝≤>±
e÷] n$ ‹]– >∑&ç¶ Ä≈£î\≈£î n‘·T≈£îÿì ñ+&ç >=Á¬s\ y˚T|ü⁄ <ë«sê Jyê\ X¯Øs¡+˝ÀøÏ Á|üy˚•kÕÔsTT. á $<Ûä+>± Bì J$‘· #·Áø£+
ø=qkÕ>∑T‘·÷ n$ ì‘·´+ >=Á¬s\ bı≥º˝À ñ+≥÷ >=Á¬s\ ô|s¡T>∑T<ä\≈£î, e÷+k˛‘·Œ‹ÔøÏ rÁe nes√<Ûä+>± ‘·j·÷s¡e⁄‘êsTT. n+‘˚ø±ø£
>=Á¬s˝À¢ M{Ï ˝≤sê«\ e\¢ }|æ]‹‘·TÔ\ yê´<ÛäT\T n~Ûø£+>± dü+uÛÑ$+#˚ Á|üe÷<ä+ ≈£L&Ü ñ+~. >=Á¬s|æ\¢˝À¢ á yê´~Û m≈£îÿe>± ø£ì|ædüTÔ+~.
ø±˙ ô|<ä› »+‘·Te⁄˝À¢ s¡ø£ÔV”≤q‘· ‘·|üŒ $T>∑‘ê yê´~Û \ø£åD≤\T n+‘·>± ø£ì|æ+#·e⁄.
yê´~Û \ø£åD≤\T : á yê´~ÛøÏ K∫Ñ·yTÓ qÆ eT+<äT>± øÏ˝À ◊esYyTÓ øÏHº qé T X¯Øs¡ ãs¡Te⁄≈£î
bı≥º˝À m≈£îÿe |üsêqï Je⁄\T ñ+&ç yê´~Û rÁe+>± ñqï|ü&ÉT 0.02 $T.Á>±. #=|üq H√{Ï <ë«sê Ç|æŒ+∫qf…Æ¢‘˚ 100 XÊ‘·+
>=Á¬s\T m≥Te+{Ï \ø£åD≤\T ˝Ò≈£î+&Ü #·ìb˛‘êsTT. Äø£* |ü⁄s¡T>∑T\qT HêX¯q+ #˚kÕÔsTT. á $<Ûä+>± nedüs¡yÓTÆ‘˚ ¬s+&Ée
eT+<ä–+∫ y˚T‘·, ˙s¡T dü]>± rdüTø√e⁄. m≈£îÿeùd|ü⁄ $ÁXÊ+‹ &√düT 20`25 s√E\ e´e~Û˝À Ç|æŒ+#ê*. ◊s¡Hé {≤ìø˘\qT
rdüTø√e&ÜìøÏ Çwüº|ü&É‘êsTT. yÓqø£≈£î q&ÉTdü÷Ô n&ÉT>∑T\T 5`7 s√E\ bÕ≥T ‘ê–+#ê*. nedüs¡yÓTÆ‘˚ j·÷+{Ïãj·÷{Ïø˘
‘·&Éã&ÉT‘·÷ ekÕÔsTT. eT\ã<ä∆ø£+ ñ+&ç ø£+{Ï˝Àì bıs¡ eT+<äT\T Ç|æŒ+#ê*.
bÕ*b˛sTTq≥T¢>± ñ+&ç s¡ø£ÔV”≤q‘· \ø£åD≤\T ø£ì|ækÕÔsTT. ãs¡Te⁄ ìyês¡D :
ø√˝ÀŒsTT <äe&É, ø£&ÉT|ü⁄ øÏ+<ä ˙s¡T #˚s¡T‘·T+~. Áø£eT+>± >=Á¬s\T á yê´~Û »ãT“ #˚dæq >=Á¬s\ ù|&É <ë«sê yê´|æÔ #Ó+<ä<äT.
|ü&ÉTø=ìb˛sTT eTs¡DÏkÕÔsTT. á yê´~Û˝À bÕs¡T&ÉT \ø£åD≤\T ø±ã{Ϻ ø=ìï eT+<äT\‘√ á »ãT“ ñqï Ä Á|ü<˚XÊìøÏ <ä÷s¡+>±
ø£ì|æ+#·e⁄. πøe\+ ù|&É y˚dæq|ü&ÉT e÷Á‘·y˚T Ä ù|&ÉqT |üØø£å y˚TbÕ*. ‘=\ø£] >∑&ç¶ Ä≈£î\ MT<ä ø£\˙s¡T _+<äTe⁄\T |üsêqï
#˚dæq|ü&ÉT |üsêqïJe⁄\ >∑T&ÉT¢ e÷Á‘·+ ø£q|ü&ÉTqT. Je⁄\ ˝≤sê«\T ñ+{≤sTT ø±ã{Ϻ ˙{Ï _+<äTe⁄\T |üsêqï Je⁄\
Çy˚ø±ø£ #·ìb˛sTTq >=Á¬s\qT X¯e|üØø£å #˚dæq|ü&ÉT <ëì ˝≤sê«\T ñ+&É&É+ ø±ã{Ϻ ˙{Ï _+<äTe⁄\T Ä]q ‘·s¡Tyê‘˚
bı≥º˝Àá |ü⁄s¡T>∑T\T ‘Ó\¢ì q÷*b˛>∑T\e˝… ‹s¡T>∑T‘·÷ ø£≥º\T>± y˚Tj·T&ÜìøÏ Jyê\qT e<ä˝≤*. n+fÒ ñ<äj·T+ 9`10 >∑+≥\
ñ+&ÉTqT. bı≥º˝Àì eT÷´ø£Hébıs¡ |üP]Ô>± mÁs¡>± ø£+~ s¡ø£Ô|ü⁄ ‘·sT¡ yê‘· eT+∫~. Á|ü‹s√p ˇπø Á|ü<X˚ +¯ ˝À y˚T|üsê<äT. á yê´~Û
#ês¡\T ñ+&ÉTqT. }|æ]‹‘·T\Ô ˝À |üsêqïJe⁄\ ˝≤sê«\ e\¢ ∫qï ô|<ä› Jyê\ qT+&ç |æ\¢\≈£î düT\uÛÑ+>± edüTÔ+~ ø±ã{Ϻ #·÷&ç
∫qï ãT&çô|\T ô|]– XÊ«dü e´edüúqT HêX¯q+ #˚dæ ñ+&ÉTqT. Jyê\T áq&ÜìøÏ 15 s√E\ eTT+<˚ ‘·|üŒìdü]>± qT*|ü⁄s¡T>∑T\
yê´~Û ìsêús¡D : eT+<äT\T ‘ê–+#ê*. ô|<ä› Jyê\qT, |æ\\¢ qT ˇπø #√≥ y˚T|üsê<äT.
ô|q’ ù|s=ÿqã&çq \ø£Då ≤\T, d”»Hé eT]j·TT ù|&É |üØø£å |ò*ü ‘ê\ ôw&É¢qT m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+#ê*. yê´~Û sêø£eTT+<˚
Ä<Ûës¡+>± Bìï Væ≤e÷+ø√dædt yê´~Û>± >∑T]Ô+#·e#·TÃ. esê¸ø±\+˝À ◊esYyTÓ øÏHº é eT+<äTqT ‘·–q yÓ÷‘ê<äT˝À ‘ê–+#ê*.
∫øÏ‘·‡ : ‘·s¡#·÷ |üX¯óyÓ’<ë´~Ûø±]#˚ ù|&É |ü]ø£å #˚sTT+∫ yê] dü\Vü‰
kÕ<Ûës¡D+>± Ç~ qT*|ü⁄s¡T>∑T ø±ã{Ϻ #ê˝≤ eT+~ e÷¬sÿ{Ÿ˝À Ä<Ûës¡+>± ‘·–q eT+<äT\qT ‘ê–+#·&É+ eT+∫~.
\uÛÑ´eTj˚T´ kÕ<Ûës¡D eT+<äT\T (Ä˝Ÿu…+&É CÀ˝Ÿ / ô|Hé u…+&ÉCÀ˝Ÿ ` &܈ˆ j·T+. uÛÑs¡<ë«» ø£èwüí, &܈ˆ e÷&É uÛ≤düÿsY,
/ ˝…yê$Tk˛˝Ÿ) yê&çHê dü]>± qj·T+ neø£ yê´~Û eT]+‘· rÁe‘·s+¡ |üX¯óyÓ’<ä´ ø£fi≤XÊ\, ‹s¡T|ü‹,
ne⁄‘·÷ eTs¡D≤\ dü+K´ >∑D˙j·T+>± ô|s¡T>∑T‘·T+~. Bì ì$T‘·+Ô bò˛Hé : 08374211765.
37
38

|æ. s¡e÷<˚$, &ç. n|üs¡í, _.s¡y˚Twtu≤ãT, |æ. nXÀø˘, ñ<ë´q |ü]XÀ<ÛäHê kÕúq+, yÓ+ø£≥sêeTqï>∑÷&Ó+, |ü.>√.õ˝≤¢.
Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± ñwüí eT]j·TT düeTo‘√wüí ÁbÕ+‘ê˝À¢ kÕ>∑T #˚ùd |ü+≥˝À¢ eTTK´yÓTÆq |ü+≥ C≤eT nì #Ó|üŒe#·TÃ. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À kÕ>∑T˝À
ñqï |ü+&É¢ ‘√≥\ $d”Ôs¡í+ eT]j·TT |ü+&É¢ ñ‘·Œ‹Ô˝À C≤eT 4e kÕ∆q+˝À ñ+~. ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ 9120 ôV≤ø±ºs¡¢˝À kÕ>∑T #˚j·Tã>∑T‘·÷
1,36,800 yÓTÁ{Ïø˘ ≥qTï\ |ü+&É¢ ~>∑Tã&çìdüTÔqï á |ü+≥ ø£èwüí (1078 ôV≤.), nq+‘·|ü⁄s¡+ (800 ôV≤.), Á|üø±X¯+ (680ôV≤.), yÓT<äø˘ (585 ôV≤.)
|ü•ÃeT>√<ëe] (557 ôV≤.) eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (550 ôV≤.) õ˝≤¢˝À¢ n~Ûø£ $d”Ôs¡í+˝À ñ+~. M{Ï‘√ bÕ≥T >∑T+≥÷s¡T, HÓ\÷¢s¡T, $XÊK|ü≥ï+,
$»j·Tq>∑s¡+, lø±≈£îfi¯+, ø£s¡÷ï\T, ø£&É|ü, ∫‘·÷Ôs¡T yÓTT<ä˝…’q õ˝≤¢˝À ‘·≈£îÿe $d”Ôs¡í+˝À kÕ>∑T˝À ñ+~.
C≤eT kÕ<Ûës¡D H˚\˝À¢ ô|s¡>&∑ yÉ T˚ ø±ø£ Á|ü‹≈£L\ yê‘êes¡D≤ìï kı˝≤ì, e÷Áø√bò˛$Tq, ¬s’CÀø√º ìj·÷ ã{≤{Ïø√\ eT]j·TT
≈£L&Ü ‘·≥Tºø=ì eT+∫ ~>∑Tã&çìdüTÔ+~. #Íø£>± <=]πø C≤eT ôdbòÕ˝Àk˛Œ]j·T+ nH˚ •©+Á<Ûë\T Á|ü<ÛëqyÓTÆq$. á ‘Ó>∑T\TqT
|ü+&É¢˝À Hê]+»s¡dü+˝À ø£+fÒ 2.5 ¬s≥T¢ m≈£îÿe ªdæμ $≥$THé ø£\T>∑ #˚ùd •©+Á<Ûë\T uÛÑ÷$T˝À ñ+&ç nqT≈£L\ |ü]dæú‘·T\˝À
eT]j·TT ªmμ $≥$THé, uÛ≤dü«s¡+, bÕ+{≤<Û√ìø˘ ÄeT¢+, ]uÀô|ò¢$Hé #Ó≥¢qT @ <äX¯˝ÀHÓ’Hê Ä•+#·e#·TÃ. eTTK´+>± á m+&ÉT ‘Ó>∑T\T
eT]j·TT ìj·÷dæHé ñ+{≤sTT. ô|øϺHé |ü]e÷D+ m≈£îÿe>± ñ+&˚ ‘=\ø£] esê¸\ ‘·sê«‘· n~Ûø+£ >± ø£ì|ædTü +Ô ~. ôdô|+º ãs¡T, nø√ºãs¡T
C≤eT |ü+&É¢qT nH˚ø£ ñ‘·Œ‘·TÔ\ ‘·j·÷Ø˝À ñ|üjÓT–düTÔHêïs¡T. e÷kÕ˝À¢ Bì ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe, n+‘˚ø±ø£ ˙{Ï kÂø£s¡´+ dü]>± ˝Òì
Á|üdüTÔ‘·+ C…©¢, C≤yéT, X¯ó<ä∆yÓTÆq s¡dü+, HÓø±ºsY, NCŸ yÓTT<ä˝…’q ì\« ‘√≥\q÷ ≈£L&Ü á •©+Á<Ûä+ Ä•düTÔ+~. øå±s¡>∑TD+ nq>±
|ü<ësê∆\qT ‘·j·÷s¡T #˚düTÔHêïs¡T. nsTT‘˚ Ç{°Ïe\ ø±\+˝À C≤eT ñ<ä»ì dü÷∫ø£ 7.5 XÊ‘·+ ø£+fÒ m≈£îÿe>± ñ+&˚ H˚\˝À¢ u≤>±
‘√≥\qT á øÏ+~ ‘Ó>T∑ fi¯ófl Ä•+∫ rÁe qcÕºìøÏ >∑T] #˚dTü HÔ êïsTT. yê´|ædTü +Ô ~. á ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\T 20`25 s√E˝À¢ 5`20
m+&ÉT ‘Ó>∑T\T : XÊ‘·+ es¡≈£î #·ìb˛‘êsTT.
C≤eTqT Ä•+#˚ m+&ÉT ‘Ó>∑T\T nìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ rÁeyÓTÆq m+&ÉT ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\˝À ø±+&É+ e<ä› |ü>T∑ fi¯ó¢ @s¡Œ&ç,
düeTdü´>± e÷]+~. á m+&ÉT ‘Ó>T∑ \T≈£î #ê˝≤ s¡ø±˝…q’ •©+Á<Ûë\T Ä≈£î\T |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷s¡&É+, ‘·s¡Tyê‘· <äX¯˝À Ä≈£î\T
ø±s¡DeTe⁄‘·Tqï≥T¢>± >∑T]Ô+#·&ÉyÓTÆq~. yê{Ï˝À |òüP´CÒ]j·T+ |ü+&ÉTu≤] ø=eTà\ ∫es¡ qT+&ç m+&É≥+ yÓTT<ä˝…’ #Ó≥Tº yÓTT‘·Ô+
yê´|ædüTÔ+~. e÷Áø√bò˛$Tq Ä•+∫q #Ó≥T¢ bÕøÏåø£+>±qT, n<˚
|òüP´CÒ]j·T+ Ä•+∫q #Ó≥T¢ nø£kÕà‘·TÔ>±qT #·ìb˛‘êsTT. á
‘Ó>∑T\T |üP‘·, ø±j·T <äX¯˝À Ä•ùdÔ |üP‘· sê*, ø±j·T\T m+&ç
q\¢>± e÷&ç ø£ì|ækÕÔsTT. á •©+Á<Ûë\T ˝À|ü* ø£DC≤\+˝À
#˚ ] ˙{Ï dü s ¡ | ò ü s êqT ì*|æ y ˚ j · T &É + e\¢ yÓ T Tø£ ÿ \T yê&ç
m+&çb˛‘êsTT. esê¸ø±\+˝À Ç{Ϻ ø=eTà\T n~Ûø+£ >± Ä≈£î\T sê*Ã
yÓTTø£ÿ\T yÓ÷&ÉTu≤] Áø£yT˚ D≤ #Ó≥T¢ m+&çb˛‘êsTT. ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫q
yÓTTø£ÿ\ ø±+&É+ ˝Òø£ y˚s¡¢qT N*Ã #·÷dæq#√ ø£DC≤\+ >√<ÛäTeT
s¡+>∑T≈£î e÷] ñ+≥T+~. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q ‘·s¡Tyê‘· ìyês¡D

#·s¡´\T bÕ{Ï+#·&É+ ø£+fÒ eTT+<äT qT+&ç ‘·>∑T j·÷»e÷q´
|ü<ä∆‘·T\T bÕ{Ï+#·&É+ <ë«sê ‘Ó>∑T\T Ä•+#·≈£î+&Ü #˚j·Te#·TÃ.
j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T :
1. m+&ÉT ‘Ó>∑T\TqT ‘·≥Tº≈£îH˚ C≤eT s¡ø±˝…’q \ø√ï-49, Hêdæø˘
‘Ó\¢ C≤eT eT]j·TT düTÁ|”yéTqT mqTïø√yê*.
2. ‘=\ø£] esê¸\ düeTj·T+˝À H˚\qT u≤>± <äTøÏÿ #˚dæ 90 øÏ˝À\
|üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄≈£î 10 øÏ˝À\ y˚|ü|æ+&ç, 2 øÏ˝À\ Áf…Æø√&Ósêà
$]&ç nH˚ Je •©+Á<Ûä Hê•ìì ø£*|æ Á|ü‹ #Ó≥Tº≈£î bÕ<äT
#˚dæ 30`40 øÏ˝À\T (¬s+&ÉT ‘·≥º\T) y˚j·÷*.
3. ÄeT¢ >∑TD+ ñqï H˚\˝À¢ Á|ü‹ #Ó≥Tº≈£î düTqï+ ˝Ò<ë õ|ü‡+,
ùd+Á~j·T / |ü∫Ãs=≥º ms¡Te⁄ y˚j·T≥+ e\¢ ‘Ó>∑T\T rÁe‘·qT
ø=+‘· es¡≈£î ‘·–Z+#·e#·TÃ.
4. C≤eT #Ó≥¢≈£î düÁø£eT+>± ˙s¡T ø£≥º&É+ e\¢ ≈£L&Ü ‘Ó>∑T\T
ñ<Ûäè‹ ‘·–Z+#·e#·TÃ. eTTK´+>± y˚dü$ ø±\+˝À m+&É\T
rÁe+>± ñqï|ü&ÉT ˇø£{Ï ˝Ò<ë ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ ˙s¡T ø£{≤º*.
‘√≥\˝À ˙s¡T ô|≥Tº≥≈£î ]+>¥ |ü<ä∆‹ ˝Ò<ë Á&ç|t |ü<ä∆‹
bÕ{Ï+#·&É+ eT+∫~. ˙fi¯ófl ô|fÒº≥|ü&ÉT á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q
yÓTTø£ÿ\ qT+&ç eT+∫ yÓTTø£ÿ\≈£î ˙s¡T bÕ]+#·≈î£ +&Ü #·÷&Ü*.
5. ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q yÓTTø£ÿ\≈£î ø±s¡“+&ÉõyéT ˝Ò<ë u…H√$T˝Ÿ 1
Á>±. ˝Òø£ ø±|üsY Äø°‡ø√¢¬s’&é 3 Á>±. øÏ #=|üq ø£*|æ Á|ü‹ 10
s√E\ø=ø£kÕ] yÓTT<ä\T #·T≥÷º H˚\ ‘·&#ç ˝˚ ≤ |æ∫ø±] #˚j÷· *.
6. #·ìb˛sTTq yÓTTø£ÿ\ kÕúq+˝À ø=‘·Ô yÓTTø£ÿ\qT y˚ùd≥|ü&ÉT
‘·>∑T C≤Á>∑‘·Ô #·s¡´\T #˚|ü{≤º*. #·ìb˛sTTq yÓTTø£ÿ\qT yê{Ï
y˚fi¯¢‘√ |”øÏ HêX¯q+ #˚dæ Ä >∑T+≥˝À m+&ÉT Ä≈£î\T y˚dæ
‘·>∑\u…{≤º*. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü #Ó≥Tº #·T≥÷º ˇø£{Ïqïs¡ MT≥s¡¢
˝À‘·T es¡≈£î ‘·$« 2 XÊ‘·+ bòÕsêà*Hé Á<ëeD+‘√ Ä >∑T+‘·qT
‘·&ÉbÕ*. á $<Ûä+>± #˚dæq 15 s√E\ ‘·s¡Tyê‘· Ä >∑T+‘·˝À
ø=‘·Ô yÓTTø£ÿ\qT Hê≥Tø√yê*.
7. dü>∑+ m+&çq yÓTTø£ÿ˝À¢ Ä m+&çq ø=eTà\T ˝Ò<ë Ä uÛ≤>±\qT
ø£‹]Ô +#·&+É <ë«sê ‹]– Ä yÓTTø£ÿ\qT |ü⁄qs¡T<äs∆ D¡ #˚jT· e#·TÃ.
Ä+Á‘·ø√ïdt Ä≈£îeT#·Ã / ø±j·T≈£îfi¯ófl ‘Ó>∑T\T :
C≤eT˝À eTTK´+>± ø=˝…¢{ÀÁf…Æø£yéT, ãÁ{Ïj·÷&çb˛¢&çjÓ÷,
ô|wüº˝Àwæj·÷|æ‡dt nH˚ •©+Á<Ûë\T á ‘Ó>∑T\T≈£î ø±s¡DeTÚ‘êsTT.
esê¸\T m≈£îÿe>± ñqï|ü&ÉT |üP\T, |üPyÓTT>∑Z\T, Ä≈£î\ ∫>∑Tfi¯ófl,
|æ+<Ó\ MT<ä q\¢{Ï eT#·Ã\T
ø£ì|ækÕÔsTT. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q
|üP\T, |üPyÓTT>∑Z\T sê*b˛‘êsTT.
˝Ò‘· Ä≈£î\T eT]j·TT |æ+<Ó\ô|’
∫qï ∫qï eTT<äTs¡T >√<ÛäTeT
s¡+>∑T eT#·Ã\T @s¡Œ&ç n$ Áø£yT˚ D≤
ô|]– ˇø£ < ëì‘√ ˇø£ { Ï
ø£\dæb˛‘êsTT. #·\¢{Ï yê‘êes¡D
|ü]dæ∆‘·T\˝À á eT#·Ã\ MT<ä
39
q\¢ì •©+Á<Ûä ;C≤\qT >∑eTì+#·e#·TÃ. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q
Ä≈£î\T |üP]Ô>± sê*b˛sTT #Ó≥T¢ yÓ÷&ÉTu≤s¡‘êsTT. n<˚ |æ+<Ó\qT
Ä•ùdÔ ô|s¡T>∑T<ä\ ˝Òø£ –&Édüu≤] |üø±«ìøÏ sê≈£î+&Ü b˛‘êsTT.
ø=ìï dü+<äsꓤ˝À¢ ø±j·T\ MT<ä |ü>∑Tfi¯ófl ≈£L&Ü @s¡Œ&É‘êsTT.
ìyês¡D :
©≥s¡T ˙{ÏøÏ 3 Á>±. sê– <Ûë‘·Te⁄ dü+ã+<ÛäyÓTÆq (u…’¢{≤ø˘‡ ˝Òø£
ô|≥’ò ˝≤Hé) ‘Ó>T∑ fi¯fl eT+<äT\qT s¬ +&ÉT yêsê\ e´e~Û˝À eT÷&ÉTkÕs¡T¢
|æ∫ø±Ø #˚j·T&É+ e\¢ á ‘Ó>∑T\TqT ìyê]+#·e#·TÃ.
≈£î+≈£îeT ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó>∑T\T |üø°Ï‡ìj·÷ dæ&ç nH˚ •©+Á<Ûä+ e\¢ ø£\T>∑T‘·T+~.
á •©+Á<Ûä+ ˝Ò‘· Ä≈£î\qT, |üP\qT, ø±j·T\qT Ä•düTÔ+~. |üP‘·
düeTj·T+˝À Ä•+∫q≥¢sTT‘˚ |üP‘· yÓTT‘·Ô+ sê*b˛‘·T+~. á
‘Ó>T∑ \T Ä≈£î\qT Ä•+∫q|ü&ÉT Ä≈£î\ô|’ >√<ÛTä eT s¡+>∑T eT#·Ã\T,
n<˚ ø±j·T\ô|’ nsTT‘˚ mÁs¡ì eT#·Ã\T @s¡Œ&É‘êsTT. C≤eT ‘√≥
#·T≥÷º C≤e÷sTT˝Ÿ #Ó≥T¢ ñqï|ü&ÉT Bì ñ<Ûäè‹ eTØ m≈£îÿe.
ìyês¡D :
y˚ T ˝… ’ q j· ÷ »e÷q´ |ü < ä ú ‘ · T \T bÕ{Ï + #· & É + e\¢ Bìï
ìyê]+#·e#·TÃ. düs¬ q’ düeTj·T+˝À ø£‹]Ô +|ü⁄\T #˚dæ ˙s¡T eT]j·TT
ms¡Te⁄\T n+~+∫q|ü&ÉT á ‘Ó>∑T\T Ä•+#·{≤ìøÏ neø±X¯+
‘·≈£îÿe. Bì ìyês¡D≈£î ø√¢s√<Ûä˝Àì˝Ÿ ˝Òø£ Áf…Æ&çe÷sYŒ¤ 1 $T.©.
˝Òø£ e÷+ø√C…uŸ 2 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ 2`3 kÕs¡T¢ |æ∫ø±]
#˚j·T&É+ <ë«sê ìyê]+#·e#·TÃ.
mÁs¡ ‘·T|ü ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó > ∑ T \T ôd|ò t \ ÷´sêdt
$]ôdHé‡ nH˚ Ä˝ÒZ (Hê#·T) e\¢
ø£\T>∑T‘·T+~. ‘√≥˝À yÓTTø£ÿ\qT
<ä>sZ∑ >¡ ± Hê{Ïq|ü&ÉT ˇ‘·T>Ô ± nsTT
˙&É ‘ √ bÕ≥T ˙s¡ T ì\«
ñqï|ü&ÉT ˝Ò‘· Ä≈£î\qT, |ü+&É¢qT
Ä•düTÔ+~. á •©+Á<Ûä+ Ä•+∫q
Ä≈£î\ô|’ mÁs¡ì ‘·T|ü s¡+>∑T˝À ñ
+&˚ 3`5 $T.MT yê´dü+ ø£*–q
eT#·Ã\T ñu…“‘·TÔ>± @s¡Œ&É‘êsTT.
40
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü á eT#·Ã˝À ;C≤\T ø£ì|ækÕÔsTT. á ‘Ó>∑T\T
|ü+&É¢qT Ä•+∫q|ü&ÉT |ü+&ÉT¢ q\¢>± e÷s¡‘êsTT. á ‘Ó>∑T\T
@Á|æ˝Ÿ˝À yÓTT<ä˝…’ y˚T`Ä>∑wüߺ es¡≈£L ô|]– ôdô|º+ãs¡T Hê{ÏøÏ ñ
<Ûäè‹ eT]+‘· m≈£îÿee⁄‘·T+~.
ìyês¡D :
á ‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î sê– <Ûë‘·Te⁄ ø£*–q •©+Á<ÛäHê•qT˝…’q
ø±|üsY Äø°‡ø√¢¬s’&é ˝Ò<ë ø±|üsY ôV’≤Á&ܬø’‡&é 3 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ 10 s√E\ ø=ø£kÕ] #=|üq |æ∫ø±] #˚j·÷*.
eTdæ ‘Ó>∑T\T :
ø±j·T ô|]π> ø=B› eT#·Ã\T ô|<ä›yÓ’ ø±j·T |ü–* eT<Ûä´˝À ø£è+–
n+#·T\T m‘·T>Ô ± ne⁄‘êsTT. á eT#·Ã ø±j·T ô|u’ ≤Û >±ìπø |ü]$T‘·yTÓ Æ
ñ+≥T+~. á ‘Ó>∑T\T ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe>± ñ+fÒ ø±j·T |ü>∑Tfi¯ófl
˝À‘Ó’ $‘·ÔHê\T ãj·T≥≈£î ø£ì|ækÕÔsTT. n<˚ |æ+<Ó\˝À nsTT‘˚
ô|s¡T>∑T<ä\ ‘·–Z ø±j·T –&Édüu≤] b˛‘·T+~. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q
ø±j·T\T dü]>± |üø±«ìøÏ sêø£eTT+<˚ sê*b˛j˚T neø±X¯+ ñ+~.
ìyês¡D :
1 XÊ‘·+ uÀs√¶$TÁX¯eT+ ˝Ò<ë ø±|üsY Äø°‡ø√¢¬s’&ÉT 3 Á>±. ©≥s¡T
˙{ÏøÏ ø£*|æ 2`3 kÕs¡T¢ 15 s√E\ e´e~Û˝À |æ∫ø±] #˚j·÷*.
ô|ò’{≤|òüÔsê ø±j·T≈£îfi¯ófl :
á ‘Ó>T∑ \T ø£b˛ï&çjT· + nH˚ •©+Á<Û+ä Ä•+#·&+É e\¢ edüT+Ô ~.
s¡dü+ |”˝ÒÃ ‘Ó\¢<√eT eT]j·TT |æ+&ç q*¢ C≤eT yÓTTø£ÿqT Ä•+∫
‹j·T´ì |ü<ës¡ú+ $dü]®+#·≥+ <ë«sê á •©+Á<Ûä+ q\¢ì eTdæ˝≤
ô|s¡T>∑T‘·T+~. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü Ä≈£î\T eT]j·TT ø±j·T\ô|’ |üsêqï
uÛTÑ ≈£îÿ\T>± ô|]π> •©+Á<Û+ä e\¢ ≈£L&Ü á eTdæ ‘Ó>T∑ \T Ä•düT+Ô ~.
á ‘Ó>∑T\T e\¢ ø±j·T\ô|’ q\¢ì eT#·Ã\T @s¡Œ&É‘êsTT.
ìyês¡D :
eTT+<äT>± s¡dü+ |”˝ÒÃ |ü⁄s¡T>∑T\qT ÁøÏ$T dü+Vü≤s¡ø£ eT+<äT\
yê&Éø£+ <ë«sê ìyê]+#ê*. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü 2 øÏ˝À\ >∑+õ
bı&ç˝À 3`4 ©≥s¡¢ >√s¡T yÓ#·Ãì ˙s¡T ø£*|æ u≤>± ñ&çøÏ+∫ Ç~ >∑TãTs¡T>± ñ+&ç H˚\≈£î <ä>∑Zs¡˝À ñqï ø=eTà\ ô|’qTqï
eT]ø=ìï ˙s¡T b˛dæ 100 ©. >∑+õ Á<ëeD+ #˚dæ ‘Ó>T∑ \T Ä•+∫q |ü+&É¢qT Ä•düTÔ+~. yê‘êes¡D+˝À ‘˚eT XÊ‘·+ m≈£îÿyÓ’q|ü&ÉT
#Ó≥¢ô|’ m+&É ñ<Ûäè‹ m≈£îÿe ñqï s√E˝À¢ |æ∫ø±] #˚j·÷*. Bì ñ<Ûäè‹ ô|s¡T>∑T‘·T+<äì #Ó|üŒe#·TÃ. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q
>∑+õ Á<ëeD+ |æ∫ø±] #˚dqæ 4`5 s√E\ ‘·sT¡ yê‘· ˙{Ïì |æ∫ø±] ø±j·T˝À¢ ‘=&çeT uÛ≤>∑+˝À ‘Ó\¢{Ï <ä÷~˝≤+{Ï •©+Á<Ûä+ ô|]–
#˚j·T&É+ <ë«sê eTdæ ‘Ó>∑T\TqT ìyê]+#·e#·TÃ. Áø£yT˚ D≤ n~ 3`4 s√E˝À¢ Ä |ü+&ÉTì yÓTT‘·+Ô ø£ù|ŒdüT+Ô ~. ‘·sT¡ yê‘·
>∑õ® ‘Ó>∑T\T : Ä |üfi¯ófl >√<ÛäTeT s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷] <äTsê«düq e∫à sê*b˛‘êsTT.
á ‘Ó>∑T\T ô|wüº˝Àwæj·÷|æ‡dt ø=ìï dü+<äsꓤ˝À¢ ˙{Ï ‘·&TÉ \ XÊ‘·+ m≈£îÿyÓ’ ≈£L&Ü ø±j·T\T >∑{uºÏ ≤]
dæ & ç nH˚ •©+Á<Û ä + e\¢ sê*b˛‘êsTT. n<˚ Ä≈£î\qT Ä•+∫q|ü&ÉT Ä≈£î\T eT<Ûä´qTqï
ø£\T>∑T‘·T+~. kÕ<Ûës¡D+>± á áHÓ≈£î ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ ˙{Ï s¡+>∑T˝À eT#·Ã\T @s¡Œ&ç Ä≈£î\T
‘Ó>∑T\T |ü∫à ø±j·T\qT Ä•düTÔ+~. sê*b˛‘êsTT.
ø=ìï dü+<äsꓤ˝À¢ Ä≈£î\qT ≈£L&Ü ìyês¡D :
Ä•+#·e#·TÃ. yÓTT<ä{À¢ >√<ÛäTeT nedüs¡yÓTÆq y˚Ts¡πø ˙{Ï ‘·&ÉT\T Çyê«*. eTTK´+>± ‘˚eT
s¡+>∑T˝ÀqT, ‘·T|ü s¡+>∑T˝À ñ+&ç yê‘êes¡D+˝À ˙{Ï ì\« ˝Ò≈£î+&Ü #·÷&Ü*. m
41
42

nø√ºãs¡T 15 qT+&ç qe+ãs¡T 15 es¡≈£î X¯q>∑ $‘·TÔø√e&ÜìøÏ nqTyÓ’q düeTj·T+. ø√kÕÔ ÁbÕ+‘ê˝À¢ qe+ãs¡T ∫e]
es¡≈£î ≈£L&Ü ~>∑Tã&ÉT˝À¢ ô|<ä› e´‘ê´dü+ ˝Ò≈£î+&Ü X¯q>∑ô|’s¡T $‘·TÔø√e#·TÃ. qe+ãs¡T ¬s+&Ée |üø£å+˝À ‘·TbòÕqT¢ e#˚Ã
düe÷#ês¡+ ñqï dü+e‘·‡sê˝À¢ ‘·TbòÕqT Á|üuÛ≤e+ ô|’s¡T ô|’q |ü&É≈£î+&Ü ñ+&˚+<äT≈£î>±qT, qe+ãs¡T ∫e] es¡≈£î X¯q>∑
$‘·Ô{≤ìï ¬s’‘·T\T bı&ç–+#·T≈£î+{≤s¡T.
X¯q>∑ ô|’s¡T˝À ≈£L&Ü n|üsê˝À¢˝≤>± ø£\T|ü⁄ Ä•+∫q|ü&ÉT ø£\T|ü⁄qT #ê˝≤ düeTs¡úe+‘·+>± ìyê]+#·e#·TÃ.
ô|s¡T>∑T<ä\ eT]j·TT ~>∑Tã&ÉT˝ô|’ Á|ü‹≈£L\ Á|üuÛ≤e+ ñ+≥T+~. P ≈£L©\T ‘·–q+‘· eT+~ n+<äTu≤≥T˝À ñqï|ü&ÉT ô|s’ T¡ $‹Ôq
ø±ã{Ϻ X¯q>∑˝À ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄ j·÷»e÷q´+ eTTK´+. á øÏ+<ä 15`20 s√E\≈£î yÓTT<ä{kÏ Õ], 30`35 s√E\≈£î s¬ +&ÉekÕ]
‘Ó*|æq j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T bÕ{Ï+∫ X¯q>∑˝À ø£\T|ü⁄ düeTdü´qT ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT rdæy˚dæ X¯q>∑≈£î ø£\T|ü⁄ e\¢ qwüº+ ˝Ò≈£î+&Ü
n~Û>∑$T+#·e#·TÃ. #˚j·Te#·TÃ.
j·÷+Á‹ø£ |ü<ä∆‘·T\T : ø£\T|ü⁄ eT+<äT\ $ìjÓ÷>∑+ :
P X¯q>∑ $‘˚Ô eTT+<äT 2`4 kÕs¡T¢ nedüsêìï ã{Ϻ <äTøÏÿ #˚j·÷*. P n+‘·s¡ ùd<ä´+ #˚j·T&ÜìøÏ, ≈£L©\‘√ rsTT+#·&ÜìøÏ
Ç˝≤ <äTøÏÿ#˚j·T&É+ <ë«sê bı\+˝À ñqï nìï s¡ø±˝…’q ø£\T|ü⁄ dü<Tä bÕj·÷\T ˝Òì |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ ø£\T|ü⁄ eT+<äT\ <ë«sê X¯q>∑˝À
yÓTTø£ÿ\T |üP]Ô>± q•kÕÔsTT. n˝≤π> H˚\ ô|’bıs¡˝À¢ ñ+&ç ø£\T|ü⁄ ìyê]+#·e#·TÃ.
yÓTT\¬ø‘˚Ô X¯øÔÏ >∑\ ø£\T|ü⁄ $‘·HÔ ê\T #ê˝≤ es¡≈î£ yÓTT\ø£ <äX˝¯ ÀH˚ P X¯ q >∑ $‹Ô q yÓ + ≥H˚ mø£ s êìøÏ 1.0 qT+&ç 1.25 ©.
ìyê]+#·ã&É‘êsTT. Ç˝≤ <äTøÏÿ 2`4 kÕs¡T¢ <äTìï X¯q>∑ ô|+&ç$T<∏ë*Hé 30 XÊ‘·+ (kÕº+|ü⁄, ô|+&çkÕºsY e+{Ï$) 200
$‹Ôq|ü&ÉT ô|’s¡T‘√ bÕ≥T>± yÓTT*#˚ ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT #ê˝≤ ©≥s¡¢ ˙{Ï˝À ø£*|æ ÁùdŒ#˚dæ |ü+≥‘√ bÕ≥T yÓTT*#˚ ø£\T|ü⁄
es¡≈£î ìyê]+#·e#·TÃ. yÓTTø£ÿ\qT #ê˝≤ es¡≈£î ìyê]+#·e#·TÃ.
P X¯ q >∑ ô |’ s ¡ T 15`20 eT]j· T T 30`35 s√E\ <ä X ¯ ˝ À P X¯q>∑ô|’s¡T ô|]π> <äX¯˝À (20`25 s√E\T) ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\T
dü<äTbÕj·÷\T ñqï|ü&ÉT n+‘·s¡ ùd<ä´+ #˚dæ kÕfi¯fl eT<Ûä´ 2`3 Ä≈£î\ <äX¯˝À ñqï|ü&ÉT mø£sêìøÏ ô|òHêø±‡bòÕ|t 9
ô|]π> ø£\T|ü⁄qT ìyê]+#·e#·TÃ. n+‘·s¡ ùd<ä´+ ‘·s¡Tyê‘· XÊ‘·+ ($|tdü÷|üsY) 250 $T.©. (˝Òø£) øÏ«»˝ÀbòÕ|t Ç<∏Ó’˝Ÿ 5
bı\+˝À $T–*q ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\qT ≈£L©\‘√ rsTT+∫ XÊ‘·+ (≥sêZdü÷|üsY) 400 $T.©. (˝Òø£) ÁbıbÕøÏ«C≤bòÕ|t 10
XÊ‘·+ (mõ˝Ÿ, kıôd’{Ï) 250 $T.©. ÁùdŒ #˚dæ >∑&ç¶ C≤‹øÏ
#Ó+~q ø£\T|ü⁄ ìyê]+#·e#·TÃ.
P X¯q>∑ ô|’s¡T ô|]π><äX¯˝À yÓ&É˝≤Œ≈£î ø£\T|ü⁄qT ìyê]+#·&ÜìøÏ
ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚ ø£\T|ü⁄ eT+<äT\T Á|üdüTÔ‘êìøÏ n+<äTu≤≥T˝À
˝Òe⁄.
` á<äs¡ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢,
&܈ˆ _. Á|üMT˝≤sêDÏ, &܈ˆ |æ. s¡‘·ï Á|ükÕ<é,
ÁbÕ+rj·T e´ekÕj·T |ü]XÀ<Ûäq kÕúq+, ˝≤+, >∑T+≥÷s¡T.
 43

Ä≈£î ≈£Ls¡˝À¢ |ü⁄BHê ˇø£{Ï. Ç~ Wwü<Ûä yÓTTø£ÿ. Bìï Ä+>∑¢+˝À $T+{Ÿ nì |æ\TkÕÔs¡T. Ç~ ˝≤_j˚T{Ï ≈£î≥T+u≤ìøÏ
#Ó+~+~. Bì Ä≈£î\qT m≈£îÿe>± düTyêdüqø√dü+, düT>∑+<ÛäÁ<äe´+>±qT, |ü#·Ãfi¯fl˝ÀqT, dü˝≤&é\ ‘·j·÷Ø˝Àq÷,
ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. Ä≈£î≈£Ls¡>±H˚ ø±ø£ |ü⁄BHê qT+&ç q÷HÓqT rdæ |ü\Ts¡ø±\T>± yê&ÉT‘·T+{≤s¡T. BìøÏ dü+e‘·‡s¡eT+‘ê
eT+∫ &çe÷+&é ñ+≥T+~.
|ü⁄BHê yÓTTø£ÿ düTe÷s¡T 40 ôd+.MT. m‘·TÔ es¡≈î£ ô|s¡T>∑T‘·T+~. 1. »|ü˙dt $T+{Ÿ
Ä≈£î\T >∑T+Á&É+>±, Ä≈£î\ ô|’uÛ≤>∑+ eT+<ä+>± eTT<äTsê≈£î|ü#·Ã 2. dæŒj·TsY $T+{Ÿ
s¡+>∑T˝À ñ+≥T+~. á yÓTTø£ÿ qT+&ç ø=eTà\T Ä≈£î≈£Ls¡ ø√dü+ 3. ô||üŒsY $T+{Ÿ
‘·«s¡‘«· s¡>± ø£‹]Ô düT+Ô &É&+É e\¢ |üP‘· kÕ<Ûës¡D+>± sê<äT. Ç+<äT˝À 4. u…sêZe÷{Ÿ $T+{Ÿ–+#˚~, e÷¬sÿ{Ÿ˝À <=]πø~ ªªdæŒj·TsY $T+{Ÿμμ
ªªyÓT+<∏ë˝Ÿμμ nH˚ düT>∑+<Ûä q÷HÓ n‹ ‘·≈£îÿe |ü]e÷D+˝À »|ü˙dt $T+{Ÿ s¡ø±\T : e÷dt`1 (myéT.m.mdt`1), ôV’≤Á_&é`77
ñ+≥T+~. ø±˙ ªªø±s√«Héμμ nH˚ düT>∑+<Ûä Á<äe´ |ü<ës¡ú+ m≈£îÿe>± •yê*ø˘
ñ+&ç, düTyêdüqqT, Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq s¡T∫ì ø£*–düTÔ+~. dæŒj·TsY $T+{Ÿ s¡ø±\T : myéT.mdt.mdt`1, myéT.mdt.mdt`5, |ü+C≤uŸ
|ü⁄BHê ø±+&É+ qT+&ç rùd q÷HÓqT ªªyÓT+<∏ë˝Ÿμμ n+{≤s¡T. dæŒj·TsY $T+{Ÿ`1
yÓT+<∏ë˝ŸqT m≈£îÿe>± $$<Ûä Wwü<Ûë\ ‘·j·÷Ø˝Àq÷, ùw$+>¥, u…s¡Ze÷{Ÿ $T+{Ÿ : øÏs¡DY
≥÷‘Yù|düTº\ ‘·j·÷Ø˝Àq÷ $]$>± yê&ÉT‘·THêïs¡T. ô||üŒsY $T+{Ÿ : ≈£îÁ¬ø˝Ÿ
|ü⁄BHê Ä≈£î Á|üjÓ÷»Hê\T : yê‘êes¡D+ :
^ bı≥º H=|æŒì ‘·–Z+∫ Js¡í e´edüúqT yÓTs¡T>∑T|üs¡TdüTÔ+~. |ü⁄BHê kÕ>∑T≈£î düeTo‘√wü,í ñwüÁí bÕ+‘ê\T nqTyÓq’ $. ñc˛íÁ>∑‘·
^ |ü⁄BHê #êjYT ‘ê–‘˚ eT\ã<ä∆ø£+ b˛sTT, bı≥º X¯óÁuÛÑ|ü&É&É+, 20`250 ôd+. ñ+fÒ Ä≈£î HêD´‘· u≤>∑T+≥T+~. q÷HÓø√dü+
#·s¡à dü+ã+~Û‘· yÓTT{ÏeT\T ìyê]+#·ã&É‘êsTT. nsTT‘˚ m‘Ó’Ôq #·\¢ì ÁbÕ+‘ê\T kÕ>∑T≈£î nqT≈£L\+. ñc˛íÁ>∑‘·
^ |ü⁄BHê X¯Øs¡+˝Àì eT*Hê\qT $dü]®düTÔ+~. 300 ôd+. ø£Hêï m≈£îÿe>± ñ+fÒ q÷HÓXÊ‘·+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
^ |ü⁄BHê Ä≈£î\T #·sêàìøÏ #·\¢<äHêìï Ç∫Ã, #·s¡à+ eT+≥qT H˚\\T :
b˛>=&É‘êsTT. kÕs¡e+‘·yTÓ qÆ n~Ûø£ ùd+Á~j·T |ü<ësêú\T >∑\ ‘˚*ø£bÕ{Ï ÇdüTø£
^ |ü⁄BHê X¯Øs¡ s¡ø±Ôìï ≈£L&Ü X¯óÁuÛÑ|üs¡TdüTÔ+~. H˚\\ qT+&ç eTTs¡T>∑T˙s¡Tb˛j˚T edü‹>∑\ ‘˚*ø£bÕ{Ï ˇ+Á&ÉT H˚\\T
^ |ü ⁄ BHê Ä≈£ î \qT ù|dt º #˚ d æ yê&ç ‘ ˚ <ä + ‘ê\T ‘Ó \ ¢ > ± nqT≈£L\+. ˙s¡T ì*#˚ q\¢πs>∑&ç H˚\\T |üìøÏsêe⁄. ñ<ä»ì
yÓT]dæb˛‘êsTT. #Ó&ÉT XÊ«dü ìyê]+#·ã&ÉT‘·T+~. dü÷∫ø£ (|æ.ôV≤#Y) 6.5 ` 8.0 es¡≈£î ñqï H˚\˝À ≈£L&Ü |ü⁄BHê
s¡ø±\T : ô|s¡T>∑T‘·T+~.
|ü⁄BHê˝À Á|ü<Ûëq+>± Hê\T>∑T s¡ø±\THêïsTT. yÓT+<∏ë˝Ÿ ø√dü+ $‘·Ôq+ :
kÕ>∑T #˚ùd |ü⁄BHê s¡ø±\T |ü⁄BHê ø±+&É+, eTTø£ÿ\T>± Hê≥Tø√e&É+ <ë«sê kÕ>∑T
44
#˚dTü ø√e#·TÃ. y˚sT¡ ‘√ >∑\ ø±+&É+ eTTø£ÿ\T 4`5 ôd+.MT. bı&Ée⁄‘√
2`3 ø£DT|ü⁄\T ø£*–q eTTø£ÿ\T mqTïø√yê*. mø£sê≈£î 3`4
øÏ«+{≤fi¯fl ø±+&É+ eTTø£ÿ\T nedüs¡+ ne⁄‘êsTT.
$‘·Ôq X¯ó~∆ :
ø±+&É+ eTTø£ÿ\qT ø±s¡“+&ç»yéT 1 Á>±. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ˝Ò<ë
ø±bÕºHé 3 Á>±. ˝Ò<ë ø±|üsYÄø°‡ø√¢¬s’&é 3 Á>±. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æq Á<ëeD+˝À 10 ì$TcÕ\T ñ+∫ Hê≥Tø√e&É+ e\¢
y˚s¡T≈£îfi¯óflqT n]ø£≥ºe#·TÃ.
HêfÒ $<Ûëq+ :
es¡Tdü\ eT<Û´ä 30`45 ôd+.MT. <ä÷s¡+ es¡Tdü˝À s¬ +&ÉT yÓTTø£ÿ\
eT<Ûä´ 10 ôd+.MT. <ä÷s¡+ ñ+&˚≥≥T¢ 1`2 ôd+.MT. ˝À‘·T˝À
ˇø£ ø£DT|ü⁄ ‘·|üŒìdü]>± uÛÑ÷$T˝À ñ+fÒ≥≥T¢ Hê{≤*.
HêfÒ düeTj·T+ :
Ä≈£î ≈£Ls¡ ø√dü+ dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê Hê≥Tø√e#·TÃ. q÷HÓ
ø√dü+ kÕ>∑T #˚ùdÔ qe+ãs¡T 15 qT+&ç &çôd+ãs¡T 15 ˝À|ü⁄
Hê≥Tø√yê*. ˝Òø£b˛‘˚ q÷HÓ ~>∑Tã&ç ‘·>∑TZ‘·T+~.
ms¡Te⁄\T :
ÄK] <äTøÏÿ˝À mø£sê≈£î 4`5 ≥qTï\ |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄20
øÏ˝À\ qÁ‘·»ì, 16 øÏ˝À\ uÛ≤dü«s¡+, 20 øÏ˝À\ bı{≤wt\ì#˚Ã
ms¡Te⁄\qT y˚düTø√yê*.
˙{Ï j·÷»e÷q´+ :
|ü⁄BHê y˚sT¡ ¢ m≈£îÿe>± H˚\ô|H’ ˚ ñ+{≤sTT. ø£qTø£ yÓ+≥ yÓ+≥H˚
‘˚*ø£bÕ{Ï ‘·&ÉT\T Çe«e\dæ ñ+≥T+~. H˚\ dü«uÛ≤yêìï ã{Ϻ
o‘êø±\+˝À 8`12 s√E\T, y˚dü$˝À 3`4 s√E\ø=ø£kÕ]
˙s¡TbÕ]+#ê*.
n+‘·s¡ø£èwæ :
Hê{Ïq 25, 50 s√E\≈£î ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ ø£\T|ü⁄rj·÷*. 50
s√E\ ‘·s¡Tyê‘· yÓTTø£ÿ\ ô|s¡T>∑T<ä\ m≈£îÿe>± ñ+&ç ø£\T|ü⁄r‘·
ø£weºü Te⁄‘·T+~. yÓTT<ä{øÏ √‘· ‘·sT¡ yê‘· eT∞fl ˇø£kÕ] ø£\T|ü⁄rj·÷*.
düdü´s¡ø£åD, |ü⁄s¡T>∑T\T :
Ä≈£î ≈£Ls¡ø√dü+ kÕ>∑T#˚düTÔqï|ü&ÉT M˝…’q+‘· es¡≈£î m˝≤+{Ï
ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø£ eT+<äT\T yê&Éø£b˛e&É+ eT+∫~. ˝Ò<ë y˚|ü
dü+ã+~Û‘· ÁøÏ$T dü+Vü‰s¡ø±\qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+ ÁX‚j·Tdüÿs¡+.
‘·|üŒìdü¬s’‘˚ Ä≈£î‹H˚ |ü⁄s¡T>∑T\ ìyês¡D≈£î eT˝≤~∏j·÷Hé 2 $T.©.
˝Ò<ë qTyêHé 2 $T.©. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
‘Ó>∑Tfi¯ófl :
|ü⁄BHê˝À ‘Ó>∑Tfi¯fl düeTdü´ ‘·≈£îÿe>±H˚ ñ+≥T+~. H˚\ <ë«sê
dü+Áø£$T+#˚ ø±+&É+ ≈£îfi¯óflqT n]ø£≥º&ÜìøÏ |ü+≥ e÷]Œ&çì
bÕ{Ï+#ê*. |ü⁄BHêqT yÓTTø£ÿC§qï, Ä\T>∑&ɶ, e], ∫s¡T<ÛëHê´|ü⁄
˝≤+{Ï |ü+≥\‘√ |ü+≥ e÷]Œ&ç #˚j÷· *. ø±+&É+ ≈£îfi¯ófl ìyês¡D≈£î
ªª$‘·ÔqX¯ó~∆μμ ≈£L&Ü bÕ{Ï+#ê*. Ä≈£îe÷&ÉT ‘Ó>∑T\T ìyês¡D≈£î
ø±|üsYÄø°‡ø√¢¬s’&é (u…’¢{≤ø˘‡) 3.0 Á>±. / ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
y˚dü$˝À m+&ÉT ‘Ó>∑T\T m≈£îÿe>± Ä•düTÔ+~. Bì ìyês¡D≈£î
e÷–q |üX¯óe⁄\ ms¡Te⁄ 70 øÏ˝À\≈£î, 2 øÏ˝À\ Áf…Æø√&Ósêà$]&ç
eT]j·TT 10 øÏ˝À\ y˚|ü|æ+&ç ø£*|æ, ˙fi¯ófl #·*¢ yês¡+ s√E\T
e÷>∑ì∫Ãq ‘·sT¡ yê‘· ÄK] <äTøÏÿ˝À y˚dæ á ‘Ó>T∑ \TqT n]ø£≥eº #·TÃ.
|ü+≥e÷]Œ&ç ‘·|üŒìdü]>± bÕ{Ï+#ê*.
ø√‘· :
Hê{Ïq 3 HÓ\\≈£î yÓTT<ä{øÏ √‘· edüT+Ô ~. yÓTT<ä{Ï ø√‘·˝À yÓTTø£ÿ\
yÓTT<äfifl¯ qT 4`5 ôd+.MT. e<ä*ô|{Ϻ ø√j·÷*. s¬ +&Ée ø√‘· (n+fÒ
HÓ\ ‘·s¡Tyê‘·) uÛÑ÷$TøÏ <ä>∑Zs¡>± ø√j·÷*.
~>∑Tã&ç :
s¬ +&ÉT ø√‘·˝À¢ Ä≈£î ~>∑Tã&ç mø£sê≈£î 10`12 ≥qTï\T edüT+Ô ~.
q÷HÓ ~>∑Tã&ç mø£sê≈£î 65`70 øÏ˝À\T edüTÔ+~.
` j·THé. ‘˚»dæ«ì,
l ø=+&Ü \ø£ÎDY ‘Ó\+>±D≤ sêh ñ<ë´q $X¯«$<ë´\j·T+,
ôV’≤<äsêu≤<é, bò˛Hé : 8106549944
45
46

õ.sêπøwt, &Ü. &ç. $. kÕ«$T, &ç.s¡y˚Twt Hêj·Tø˘, b˛dtº Vü‰¬s«dtº f…ø±ï\J |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ä+,
&Ü.yÓ’.dt.ÄsY ñ<ë´q $X¯«$<ë´\j·T+, yÓ+ø£≥sêeTqï >∑÷&Ó+, |ü•ÃeT >√<ëe]
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ e´ekÕj·T+˝À ñ<ë´qeq $uÛ≤>∑+ eTTK´ uÛÑ÷$Tø£ b˛wæk˛Ô+~. yÓTT‘·Ô+ 11.73 XÊ‘·+ uÛÑ÷uÛ≤>∑+˝À ñ<ë´qeq $uÛ≤>∑+ 30
XÊ‘·+ dü÷ú\ <˚oj·T ñ‘·Œ‹Ô˝À <√Vü≤<ä |ü&ÉT‘·T+~. uÛ≤s¡‘· <˚X¯+ |ü+&ÉT¢ (52.85 yÓTÁ{Ïø˘ ≥qTï\T), ≈£Ls¡>±j·T\ (108.2 yÓTÁ{Ïø˘ ≥qTï\T)
ñ‘·Œ‘·TÔ˝À ¢ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ ¬s+&Ée n‹ ô|<ä› <˚X¯+>± ñ+~. ø±˙ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À dü¬s’q b˛dtº Vü‰¬s«dtº eT]j·TT Ábıôddæ+>¥ kÂø£sê´\T ˝Òø£ ô|<ä›
yÓTT‘·Ô+˝À |ü+&ÉT¢, ≈£Ls¡>±j·T\T ø=˝ÀŒ‘·THêï+. á |ü]dæú‹ì n~Ûø£$T+#ê\+fÒ Á|” Vü‰¬s«dtº, b˛dtº Vü‰¬s«dtº, eT]j·TT kÕ+πø‹ø£ $C≤„q+,
ñ‘·Œ‘·TÔ\ ‘·j·÷Ø s¡+>±\T yÓTT<ä\>∑T yê{Ï >∑T]+∫ ¬s’‘·T˝À¢, Á>±MTD ÁbÕ+‘· j·TTer j·TTe≈£î˝À¢ ne>±Vü≤q ø£*Œ+#ê*, Á>±MTD ÁbÕ+‘·
∫qï ‘·s¡Vü‰ e´ekÕj·T |ü]ÁX¯eT\T eT]j·TT ñ<ë´q eq |ü]ÁX¯eT\T HÓ\ø=˝≤Œ*. ø±ã{Ϻ ô|’q ù|s=ÿqï $<Ûä+>±, &Ü.yÓ’.dt.ÄsY. ñ<ë´q
$X¯«$<ë´\j·T+ yÓ+ø£≥sêeTqï >∑÷&Ó+, |ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢ yês¡T uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·« |ü<Ûäø£+ sêÁw”ºj·T ø£wæ $ø±dt jÓ÷»q øÏ+<ä ∫qï
‘·s¡Vü‰ ñ<ë´q |ü]ÁX¯eT\T yêDÏ»´ |üs¡+>± yÓTT<ä\T ô|{≤ºs¡T.
á |ü]ÁX¯eT˝À¢ nìï s¡ø±\ |ü+&ÉT¢ eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T\T ñ‘·Œ<ëø£ |ü<ësêú\T, ≥56 ¬ø#·|t, ≥yÓ÷{≤ kÕdt, $Tø˘‡&é
ñ|üjÓ÷–+∫ $$<Ûä s¡ø±\ $\Te Ä<Ûë]‘· |ü<ësêú\T, eTTK´+>± Á|òüP{Ÿ C≤+, Ä]ºmdt`bÕ˙j·÷\T eT]j·TT e÷$T&ç |ü#·Ã&ç
≥yÓ÷{≤ ¬ø#·|t, ≥yÓ÷{≤ kÕdt, $Tø˘‡&é Á|òüP{Ÿ C≤+, e÷$T&ç yÓTT<ä\>∑Tq$ yêDÏ»´|üs¡+ #˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.
Äeø±j·T, m+&Éu…{Ϻq ñ*¢bÕj·T\T, ≥e÷{≤\T, ø±´¬s≥T¢, l $<ë´s¡Tú\#˚‘˚ dü«j·T+>± |ü]XÀ<Ûäq\T #˚sTT+∫, yê]ì b˛dtº
Ä≈£î≈£Ls¡\T yÓTT<ä\>∑Tq$ ‘·j÷· s¡T #˚jT· &É+ eT]j·TT Bì‘√bÕ≥T Vü‰¬s«dtº, $C≤„q/kÕ+πø‹ø£ s¡+>±˝À¢ ì|ü⁄DT\ì #˚kÕÔs¡T.
ñ<ë´q $<ë´s¡Tú\≈£î, ¬s’‘·T\T, Á>±MTD j·TTe‘·≈£î M{Ïô|’ •ø£åD l s¬ ‘’ T· ˝À, Á>±MTD ÁbÕ+‘· j·TTer j·TTe≈£î˝À¢ eT]j·TT dü«j·T+
Çe«&ÜìøÏ á ‘·j·÷Ø $uÛ≤>∑+ @sêŒ≥T #˚dæ+~. ñ‘êŒ<äø£ yê´bÕs¡y˚‘·Ô\øÏ, |ü+&ÉT¢, ≈£Ls¡>±j·T\T ñ|üjÓ÷–+∫
|ü+&ÉT¢, ≈£Ls¡>±j·T\ ñ‘·Œ‘·TÔ\ ‘·j·÷Ø πø+Á<ä+ >∑T]+∫ : #˚ùd $$<Ûä s¡ø±\ ñ‘·Œ<ëø£ |ü<ësêú\T MT<ä •ø£åD ø£*ŒkÕÔs¡T.
á |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ä+˝À |ü+&ÉT¢, ≈£Ls¡>±j·T\qT ø£&ÉT>∑T, l Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’y˚≥T dü+düú\ eT<Ûä´ dü+ã+<Ûë\T ô|+∫, |ü+&ÉT¢
X¯óÁuÛ|Ñ sü #¡ T· , eTTø£ÿ\T #˚jT· T, s¡d+ü rj·TT, |üPs¬ qÌÔ ‘·sT¡ yê‘· bÕ´øÏ+>¥, eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T\ ñ‘·Œ<ëø£ |ü<ësêú\ HêD´‘· ô|+#·T‘ês¡T.
d”*+>¥ eT]j·TT ì\« #˚ùd j·T+Á‘· kÕe÷Á– kÂø£sê´\T ø£\e⁄. Áb˛ôddæ+>¥ j·T+Á‘· kÕe÷Á–ì ñ|üjÓ÷–+∫ #˚ùd ≥e÷{À
|ü+&ÉT¢, ≈£Ls¡>±j·T\ ñ‘êŒ<äø£ |ü<ësêú\T ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À ‘·j·÷s¡T ¬ø#·|t ‘·j·÷Ø $<Ûëq+ :
#˚dæ kÕúìø£ e÷¬sÿ{Ÿ≈£î eT]j·TT $$<Ûä dü+düú\≈£î, $X¯«$<ë´\j·T+ (200 Á>±. |ü]e÷D+ >∑\ 100 u≤{Ï˝Ÿ‡ ‘·j·÷s¡T #˚j·TT≥≈£î)
Áu≤+&é ù|s¡T‘√ düs¡|òüsê #˚j·T&É+»s¡T>∑T‘·T+~. Ç+ø± me¬s’Hê ø±e*dæq |ü<ësêú\T :
M{Ïô|’ ÄdüøÔÏ >∑\yê]øÏ •ø£Då Ç∫Ã, yê] ñ‘·Œ‘·T\Ô qT á |ü]XÀ<ÛHä ê ≥e÷{≤\T 150 øÏ˝À\T
πø+Á<ä+˝À ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îH˚ neø±X¯+ $X¯«$<ë´\j·T+ |ü˝ŸŒ (150 øÏ˝À\T |ü+&É¢ 100 øÏ˝À\T
ø£*Œ+∫+~. qT+&ç rdæ+~)
eTTK´ ñ<˚›XÊ´\T : #·¬øÿs¡ 3.5 øÏ˝À\T
l |ü+&ÉT¢ eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T\T ñ|üj÷ Ó –+∫ #˚jT· T $$<Ûä s¡ø±\ ñ|ü 400 Á>±.
 47
ø±s¡+ 500 Á>±. j·T+Á‘· kÕeTÁ– $esê\T :
ñ*¢bÕj·T\T 5.0 øÏ˝À\T ÄsY.z yê≥sY
yÓ\T¢*¢ 500 Á>±. kÕeTs¡∆´+ : 100 ©≥s¡T¢
eTkÕ˝≤ ~qTdüT\T (#Óø£ÿ, \e+>±\T, 800 Á>±. <Ûäs¡ : s¡÷. 4,80,000/`
J\ø£Ás¡, j·÷\ø£\T) |ü+&ÉT¢ eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T\T X¯óÁuÛÑ|üs¡#·T j·T+Á‘·+
k˛&çj·T+ u…+CÀm{Ÿ 33 Á>±. (eT©º |üs¡Œdt, Á|òüP{Ÿ eT]j·TT yÓõ≥ãT˝Ÿ yêwüsY)
mdæ{Ïø˘ ÄeT¢+/yÓìπ>sY 500 $T.©/2,500 $T.© kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 100`200 øÏ˝À\T
ô|øϺHé 70 Á>±. <Ûäs¡ : s¡÷. 6,60,000/`
ìØí‘· |ü]e÷D+ ø£*–q >±E d”kÕ\T / bÂ#·dt eTTø£ÿ\T #˚ùd j·T+Á‘·+ (Á|òüP{Ÿ, yÓõ≥ãT˝Ÿ Áø£wüsY)
‘·j·÷Ø $<Ûëq+ : kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 100`200 øÏ˝À\T
eTT+<äT>± ≥e÷{≤\qT ]esY‡ ÄkÕàdædt (ÄsY.z yê≥sY) <ë«sê <Ûäs¡ : s¡÷. 27,000/`
ùdø£]+∫q ˙{Ï‘√ |ü+&ÉT¢ eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T\T X¯óÁuÛ|Ñ sü #¡ T· j·TÁ‘·+ |ü\ŒsY
(eT©º |üs¡Œdt Á|òüP{Ÿ n+&é yÓõ≥ãT˝Ÿ yêwüsY) düVü‰j·T+‘√ kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 100`200 øÏ˝À\T
X¯óÁuÛÑ|üs¡#ê*. ‘·s¡Tyê‘· X¯óÁuÛÑ|üs¡∫q ≥e÷{≤\qT eTTø£ÿ\T #˚ùd <Ûäs¡ : s¡÷. 39,000/`
j·T+Á‘·+ (Á|òüP{Ÿ n+&é yÓC…fÒãT˝Ÿ Áø£wüsY) düVü‰j·T+‘√ ∫qï ∫qï |ü˝ŸŒ ùdø£]+#˚ {≤´+ø˘
eTTø£ÿ\T #˚j·÷*. ‘·s¡Tyê‘· á eTTø£ÿ\ qT+&ç >∑TE® (|ü˝ŸŒ¤) kÕeTs¡∆´+ : 100 ©≥s¡T¢
rj·T&ÜìøÏ |ü\ŒsY nH˚ j·T+Á‘·+ yê&ÉT‘ês¡T. á >∑TE®ì Ádü÷ÿ <Ûäs¡ : s¡÷. 24,000/`
|ü+|t düVü‰j·T+‘√ {≤´+ø˘ {≤´+ø˘˝ÀøÏ |ü+|ü⁄‘ês¡T. Ádü÷ÿ |ü+|t‘√ |ü˝ŸŒ ùdø£]+#˚ {≤´+ø˘
á {≤´+ø˘ qT+&ç >∑TE®ì düe÷q+>± ø£\|ü&ÜìøÏ ¨*¶+>¥ kÕeTs¡∆´+ : 300 ©≥s¡T¢
{≤´+ø˘˝ÀøÏ |ü+|ü⁄‘ês¡T. nø£ÿ&É qT+∫ s¡kÕìï (d”ºyéT C≤¬ø≥¶&é <Ûäs¡ : s¡÷. 45,000/`
≈£îøÏ+>¥ ø¬ fÒ˝º Ÿ‡) e+≥ bÕÁ‘·˝À¢ìøÏ |ü+|ü⁄‘ês¡T. á ≈£îøÏ+>¥ ø£f˝ºÒ Ÿ‡˝À ôd’Œdt Á¬>’+&ÉsY
¬s+&ÉT s¡ø±\T ø£\e⁄. yÓTT<ä{Ï~, (|òæø˘¶‡) dæús¡yÓTÆq s¡ø£+, ¬s+&Ée~ kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 5 øÏ˝À\T
({Ï˝Ÿº) n≥T Ç≥T e+#·T s¡ø£+. ‘·s¡Tyê‘· rdüT≈£îqï ñ*¢bÕj·T\T, <Ûäs¡ : s¡÷. 39,000/`
yÓ \ T¢ * ¢ , eTkÕ˝≤ ~qTdü T \T (#Ó ø £ ÿ , \e>±\T, J\ø£ Á s¡ , >±]¢ø˘ |”\sY
j·÷\ø£\T)\qT ôd’Œdt Á¬>’+&ÉsY düVü‰j·T+‘√ yÓT‘·Ô>± #˚dæ z >∑T&ɶ˝À kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 50`70 øÏ˝À\T
ø£{Ϻ ≈£îøÏ+>¥ ¬ø{Ï˝Ÿ‡˝À ñ+#ê*. >±]¢ø˘ |”\sY j·T+Á‘êìï yê&ç <Ûäs¡ : s¡÷. 2,90,000/`
yÓ\T¢*¢ ‘=ø£ÿ rj·Te#·TÃ. M{Ï‘√ bÕ≥T ø±s¡+, #·¬øÿs¡, ñ|ü |ü˝ŸŒøÏ d”ºyéT C≤¬ø≥º&é ≈£îøÏ+>¥ ¬øfÒº˝Ÿ‡
ø£\bÕ*. Ä$] |ü⁄{Ï+º #·&ÜìøÏ u≤sTT\sY <ë«sê y˚&ìç d”yº Té C≤¬ø≥¶&é kÕeTs¡∆´+ : 100 ©≥s¡T¢
≈£îøÏ+>¥ ¬ø{Ï˝Ÿ‡øÏ |ü+|ü⁄‘ês¡T. <Ûäs¡ : s¡÷. 3,30,000/`
∫e]øÏ ≥e÷{À ø¬ #·|˝t À k˛&çjT· + u…+CÀj˚T{Ÿ, mdæ{øÏ ˘ ÄeT¢+/ yê≈£L´yéT |òæ\¢sY
yÓì>∑sY eT]j·TT ô|øϺHé ø£\T|ü⁄‘ês¡T. ô|øϺHé ≥e÷{À ¬ø#·|t ì kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ ì$TcÕìøÏ 8`10 u≤{Ï˝Ÿ‡
eT<äTe⁄>± >∑{Ϻ|ü&É{≤ìøÏ yê&É‘ês¡T. ‘·s¡Tyê‘· ≥e÷{À ¬ø#·|æï <Ûäs¡ : s¡÷. 69,000/`
Ádü÷ÿ |ü+|t düVü‰j·T+‘√ bÕ´øÏ+>¥ #˚j·T&ÜìøÏ yê≈£L´yéT |òæ\¢sY˝ÀøÏ Ä{Àe÷{Ïø˘ bòÕs¡+ |òæ*+ $TwüHé
|ü+|æ >±E d”kÕ˝À¢ ì+|ü⁄‘ês¡T. ‘·&ç d”kÕ˝À¢ ≥e÷{À ¬ø#·|tì <Ûäs¡ : s¡÷. 1,50,000/`
ì+|ü≈£L&É<äT, bı&ç yê{Ï˝ÀH˚ ì+bÕ*. ∫es¡>± ÁøöHé ø±]ÿ+>¥ u≤{Ï˝Ÿ yêwüsY
yÓTwæHé düVü‰j·T+‘√ eT÷‘·\‘√ d”kÕqT _–+#ê*. á ≥e÷{À kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 800 u≤{Ï˝Ÿ‡
¬ø#·|tì eTq+ >±E d”kÕ˝À¢H˚ ø±≈£î+&Ü, ∫qï ∫qï bÕ¬ø≥¢˝À <Ûäs¡ : s¡÷. 1,50,000/`
≈£L&É Ä{Àe÷{Ïø˘ bòÕs¡+ |ò*æ + yÓTwæHìé yê&ç ì+|ü⁄ø√e#·TÃ. M{Ïì ÁøöHé ø±]ÿ+>¥ yÓTwæHé
ìØí‘y· TÓ qÆ Á|üe÷D≤\‘√ ˝ÒãT˝Ÿ ‘·j÷· s¡T #˚dTü ø=ì d”kÕ\ô|’ ˝ÒãT˝Ÿ kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ ì$TcÕìøÏ 8`10 u≤{Ï˝Ÿ‡
n+{Ï+∫ $Áø£sTT+#·Tø√yê*. yêDÏ»´ düs¡[˝Àñ‘·Œ‹ #˚ùd <Ûäs¡ : s¡÷. 10,500/`
|ü<ësêú\≈£î (m|òtmdtmdtm◊) dü]º|òæπø{Ÿ Äj·÷ õ˝≤¢ |òü⁄&é ÇHÓ‡Œø£ºsY u≤sTT\sY
<ë«sê ‘·|üŒ≈£î+&Ü rdüTø√yê*. yêDÏ»´|üs¡+>± ∫qï ‘·s¡Vü‰ ˝Ò<ë kÕeTs¡∆´+ : ˇø£ >∑+≥≈£î 100 øÏ˝À\T
≈£î{°s¡ |ü]ÁX¯eT>± #˚|ü{Ϻ ñbÕ~Û bı+<äe#·TÃ. <Ûäs¡ : s¡÷. 5,40,000/`
48

|üX¯ó dü+|ü‹Ôì n_Ûeè~∆ |üs¡#ê\H˚ \ø£å´+‘√ ‘Ó\+>±D sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ q÷‘·q ˇs¡e&çøÏ Hê+~ |ü*øÏ+~. ìjÓ÷»ø£
esêZìøÏ ˇø£ dü+#ês¡ yêVü≤q+ #=|üq 100 yêVü≤Hê\qT |üX¯ó nedüsê\ ø√dü+ ‘Ó\+>±D sêh eTTK´eT+Á‹ ¬ø.
#·+Á<äX‚Ks¡sêe⁄ Ç{°e\ ôV’≤<äsêu≤<é˝À ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+ #˚XÊs¡T. á dü+<äs¡“¤+>± eTTK´eT+Á‹ e÷{≤¢&ÉT‘·÷ |üX¯ódü+|ü<ä
ô|’ n<Ûës¡|ü&çq ¬s’‘ê+>∑ dü+πøåeT+ ø=s¡≈£î yê] |üX¯óe⁄\≈£î yê] Á>±e÷\ e<ä›H˚ |üX¯ó yÓ’<ä´ ùde\+~+#ê\H˚ ÄX¯j·T+‘√
dü+#ês¡ |üX¯ó yÓ’<ä´XÊ\ s¡÷|üø£\Œq sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ #˚|ü{Ϻq≥T¢ Äj·Tq ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
á dü+<äs¡“¤+>± eTTK´eT+Á‹ e÷{≤¢&ÉT‘·÷ Ç+‘· uÛ≤] m‘·TÔq, Á>±MTD |ü X ¯ ó yÓ ’ < ä ´ XÊ\\ <ë«s¡ |ü X ¯ ó yÓ ’ < ä ´ ùde\T
dü+#ês¡ |üX¯óyÓ’<ä´XÊ\\ <ë«s¡ |üX¯ó yÓ’<ä´ ùde\+~+#˚ q÷‘·q n+<äCÒj·Tã&ÉT‘·THêïj·Tì e÷s¡T eT÷\ Á>±e÷˝À¢ n‘·´edüs¡
ˇs¡e&ç eT]j·TT <˚X¯ #·]Á‘·˝ÀH˚ Á|üÁ|ü<ÛäeT+ nì, Ç~ eTq |ü]dæú‘·T˝À¢ yÓTs¡T¬>’q |üX¯óyÓ’<ä´ ùde\+~+∫ eTq |üX¯ódü+|ü<ä
sêÁcÕºìøÏ m+‘√ >∑s¡«ø±s¡D+ nì nHêïs¡T. sêÁwüº Á>±MTD Ä]∆ø£ Äs√>∑´+ ø±bÕ&É&É+‘√ bÕ≥T yê{Ï ñ‘·Œ‘·TÔ\≈£î <˚oj·T, $<˚oj·T
e´edüú |ü]|ü⁄ùwº \ø£´å +>± sêÁwüº Á|üuTÑÛ ‘·«+ #·s´¡ \T rdüT≈£î+≥T+<äì, kÕúsTT˝À m>∑TeT‘·T\≈£î neø±XÊ\T ø£*Œ+#·e\dæq nedüs+¡ @+‘√
¬s’‘·T dü+πøåeT+‘√ bÕ≥T e´ekÕj·T nqTã+<Ûäs¡+>±\ n_Ûe~∆øÏ ñ+<äì ‘·<ë«sê ¬s’‘·T≈£î Ä]úø£ ˝≤uÛÑ+ #˚≈£L] |üX¯ó b˛wüD
$X‚wü ø£wæ #˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+<äì ‘Ó*bÕs¡T. Ç+<äT˝À uÛ≤>∑+>± ˝≤uÛÑkÕ{Ï>± e÷s¡T‘·T+~.
ô|<ä› m‘·TÔq >=Á¬s\ j·T÷ì≥¢ |ü+|æDÏ, #˚|ü\ ô|+|üø£+ ‘·~‘·s¡ ˇø£kÕ] |üX¯óyÓ’<ä´ ÁbÕeTTK´‘·qT |ü]o*ùdÔ, |üX¯ó dü+|ü<ä˝À
Á>±MTD s¬ ‘’ T· Áb˛‘ê‡Vü≤ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T s¡÷bı+~+#·&+É »]–+<äì eTTK´ yÓTÆq bÕ&ç |üX¯óe⁄\T >=Á¬s\T y˚Tø£\T b˛wüD ø=s¡≈£î ¬s’‘·T\T
‘Ó*bÕs¡T. ãj·T≥≈£î yÓfifl¯ &É+ »s¡T>∑T‘·T+~. y˚T|ü⁄˝À ñqï |üXó¯ e⁄\T, >=Á¬s\T,
‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝À 900 |üX¯ó yÓ’<ä´ XÊ\\ <ë«sê, 1100 y˚Tø£\T yê´<ÛTä \ u≤]q|ü&qç |ü&ÉT, Á|üe÷<ëìøÏ >∑Ts¬ q’ |ü&ÉT, n≥M
»+‘· T e⁄\ u≤]q |ü & ç q |ü  &É T , n‘· ´ edü s ¡ |ü X ¯ ó yÓ ’ < ä ´
ùde\+~+#·e\dæ ñ+≥T+~. n|ü&ÉT ¬s’‘·T\≈£î |üX¯óe⁄\qT |üX¯ó
yÓ<’ ´ä XÊ\\≈£î rdüT≈£îsêe&É+ n‹ ø£w+ºü >± ñ+≥T+<äì, Ä\dü´yÓT‘Æ ˚
ÁbÕD≤bÕj·T+ ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘·T+<äì n˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T\qT
n~Û>∑$T+#˚+<äTπø ¬s’‘·T\ ø=s¡≈£î 1962 HÓ+ãs¡T yêVü≤Hêìï
Á|üy˚X¯ô|&ÉT‘·Tqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. ¬s’‘·T\T 1962 HÓ+ãs¡T≈£î ñ∫‘·
bò˛HéŸ #˚j·T>±H˚ yê] Á>±e÷\ e<ä› |üX¯óe⁄\Tqï #√{Ïπø yÓ[¢ |üX¯ó
e⁄\≈£î n‘·´edüs¡ |üX¯óyÓ’<ä´ ùde\ì+~+#·&ÜìøÏ, eTq Á|üuÛÑT‘·«+
ô|<ä› m‘·TqÔ dü+#ês¡ |üXó¯ yÓ<’ ´ä XÊ\\qT nôd+;¢ ìjÓ÷»ø£ esêZìøÏ
ˇø£{Ï #=|üq @sêŒ≥T #˚dæ+<äì á dü+#ês¡ |üX¯óyÓ’<ä´XÊ\\T

õ. j· T +.¬ ø -á.j· T +.ÄsY . ◊ yê] dü e Tq«j· T +‘√
ìs¡«Væ≤+#·ã&É‘êj·Tì 2017-18 dü+e‘·‡sêìøÏ á |ü<øä∏ +£ ø=s¡≈î£
Á|üuÛÑT‘·«+ s¡÷. 30 ø√≥T¢ πø{≤sTT+#·&É+ »]–+<äì Á|ü‹ dü+#ês¡
|üX¯ó yÓ’<ä´XÊ\≈£î HÓ\≈£î 2 \ø£å\ #=|üq 100 dü+#ês¡ |üX¯ó
yÓ’<ä´XÊ\\≈£î dü+e‘·‡sêìøÏ s¡÷.24 ø√≥T¢ ìs¡«Vü≤D ì$T‘·Ô+
πø{≤sTT+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+<äì $e]+#ês¡T.
Á|ü‹ dü+#ês¡ |üX¯óyÓ’<ä´XÊ\ yêVü≤q+˝À ˇø£ ì|ü⁄DT&Ó’q |üX¯ó
yÓ’<äT´&ÉT, |üX¯ó yÓ’<ä´ düVü‰j·T≈£î&ÉT ñ+{≤s¡ì ¬s’‘·T≈£î ‘·eT |üX¯ó
e⁄\≈£î n‘·´edüs¡ |üX¯óyÓ’<ä´ ùde\ nedüs¡y˚Ts¡Œ&çq|ü&ÉT 1962
HÓ+ãs¡T≈£î bò˛Hé #˚j·T>±H˚, n{Ϻ bò˛Hé á.j·T+.ÄsY.◊ πø+Á<ëìøÏ
yÓfió¯ ‘·T+~. nø£ÿ&É yês¡T bò˛Hé rdüT≈£îì, yÓ+≥H˚ dü+ã+~‘· ÁbÕ+‘·
dü+#ês¡ |üX¯óyÓ’<ä´XÊ\ dæã“+~øÏ düe÷#ês¡+ #˚s¡y˚dæ, yêVü≤Hêìï
yÓqTyÓ+≥H˚ |üX¯óe⁄\T, >=Á¬s\T, y˚Tø£\≈£î n‘·´edüs¡ ùdy˚\qT
n+~+#·&ÜìøÏ |ü+|ü⁄‘ês¡T. á $esê\˙ï qyÓ÷<äT #˚jT· ã&É‘êsTT.
dü+#ês¡ |üXó¯ yÓ<’ ´ä XÊ\ yêVü≤q+˝À, n‘·´edüs¡ |üXó¯ yÓ<’ ´ä ùde\
ì$T‘·+Ô nedüsy¡ TÓ qÆ eT+<äT\T, {°ø±\T, Ä|üsπ wüq≈¢ î£ nedüse¡ Tj˚T´
|ü]ø£sê\T m\¢|ü&É÷ dæ<ä›+>± ñ+{≤sTT. n+‘˚ Á>±e÷ìøÏ
yÓ[flq|ü&ÉT bÕ&ç |üXó¯ e⁄\T m<ä≈î£ e∫Ãq|ü&ÉT ø£Á‹eT >∑s“¡ <Ûës¡D
49
#˚j·T&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq |üX¯ó Ms¡´ Hê[ø£\T m\¢|ü&É÷ dæ<ä›+>±
ñ+{≤sTT. @ Ç‘·s¡ sêÁcÕº˝À¢ ˝Òì $<Ûä+>± eTq sêÁwüº+˝À
Á|üÁ|ü<∏äeT+>± ÁbÕs¡+_Û+∫q Á|üuÛÑT‘·«+ eTq<˚qì dü+#ês¡ |üX¯ó
yÓ’<ä´XÊ\ ùdy˚\qT dü~«ìjÓ÷>∑ |üs¡T#·T≈£î+≥÷ |üX¯ó Äs√>∑´
dü+s¡ø£åD <ë«s¡ ˝≤uÛÑkÕ{Ï |üX¯ób˛wüD‘√ ã+>±s¡T ‘Ó\+>±D≈£î
u≤≥\T y˚j·÷\ì dü÷∫+#ês¡T.
á ø±s¡´Áø£eTeTT˝À |üX¯ó dü+es¡∆ø£ XÊU≤ e÷‘·T´\T ‘·\kÕì
Áoìyêdtj÷· <äyé n<ä´ø£‘å · eVæ≤+#·>±, XÊdüq eT+&É* #Ós’ à¡ Hé kÕ«$T
>ö&é, &ç|üP´{° dæj·T+ eTVü≤à<é n©, eT+Á‘·T\T HêsTTì qs¡dæ+Vü≤
s¬ &ç,¶ b˛#ês¡+ Áoìyêdt s¬ &ç,¶ Ç+Á<äøs£ D¡ Y s¬ &ç,¶ j·T+|æ øπ . øπ X¯esêe⁄,
ã+&Üs¡T <ä‘êÔÁ‘˚j·T, ø=+&É $X‚«X¯«sY ¬s&ç¶, m+yÓTà˝Ò´ Áoìyêdt
>ö&é, >∑+|ü >√es¡∆Hé, r>∑\ ø£cÕí¬s&ç¶, m+m˝Ÿdæ dü©+, >=Á¬s\
n_Ûe~∆ düe÷K´ #Ó’s¡àHé sê»j·T´ j·÷<äyé, y˚Tj·TsY u§+‘·T
sê+yÓ÷Vü≤Hé, ø±s√Œπs≥sY $»j·T ¬s&ç¶, Á|üuÛÑT‘·« Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù,
j·Tdt |æ dæ+>¥, Á|ü‘˚´ø£ Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù, düTπswt #·+<ë, >=Á¬s\
n_Ûeè~∆ ô|ò&ÉπswüHé j·T+&ç &܈ˆ \øå±à¬s&ç¶, &܈ˆ eT+EyêDÏ, |üXó¯
dü+es¡∆ø£ XÊK Ä<äq|ü⁄ dü+#ê\≈£î\T &܈ˆ j·Tdt sê+#·+<äsY
‘·~‘·s¡T\T bÕ˝§ZHêïs¡T. ` n–ÁøÏ¢ìø˘ &Ódtÿ
50
e÷$T&ç |üP‘· düeTj·T+˝À j·÷»e÷q´+

myéT. Ä~ Hêsêj·TD, ØôdsYà nk˛dæj˚T{Ÿ, $. ‹eTà|üŒ, ØôdsYà nk˛dæj˚T{Ÿ, &Ü. õ. Á|ükÕ<é u≤ãT, XÊÁdüÔy˚‘·Ô, sêCÒwt Ç˝≤¢‘·TsY, ØôdsYà nk˛dæj˚T{Ÿ,
{Ï. eTùV≤wt u≤ãT, ØôdsYà nk˛dæj˚T{Ÿ, &Ü. myéT. C≤Hé düTBÛsY, düeTq«j·T ø£s¡Ô, ø£wæ $C≤„q πøÁ<ä+, ø£fi≤´D<äTs¡Z+. bò˛Hé. 9701278174
ñ uÛÑj·T ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ kÕ<Ûës¡D+>± qe+ãs¡T HÓ\ qT+&ç e÷$T&ç˝À |üP‘· sêe&É+ ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. esê¸ø±\+˝À eTq+ #˚|üfÒº
j·÷»e÷q´+ e÷$T&ç |üP‘·qT u≤>± Á|üuÛ≤$‘·+ #˚düTÔ+~. e÷$T&ç ¬seTà˝À¢ ì\« #˚düT≈£îqï≥Te+{Ï ÄVü‰s¡|ü<ësêú\T, ¬seTà\T u≤>±
eTT~] ñ+&É&É+, nqT≈£L\yÓTÆq yê‘êes¡D+ nH˚ n+XÊ\T |üP‘·qT Á|üuÛ≤$‘·+ #˚kÕÔsTT. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ m+&ÉT ø=eTà\T, n&ɶ ~&ɶ+>±
ô|]–q ø=eTà\qT ‘=\–+∫ dü]b˛sTTq+‘· b˛wüø±\qT n+~+∫q≥¢sTT‘˚ |üP‘· düÁø£eT+>± sêe&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ã+–q|ü*¢ e+{Ï
s¡ø±˝À¢ ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ u≤>± ø±|ü⁄≈£î eùdÔ ‘·<äT|ü] dü+e‘·‡s¡+˝À ø±|ü⁄ ø=+‘· ‘·>∑TZ‘·T+~. eT+∫ j·÷»e÷q´ |ü<ä∆‘·T\T bÕ{Ï+∫q≥¢sTT‘˚
ã+–q|ü*¢˝À ≈£L&Ü Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ eT+∫ ø±|ü⁄ bı+<äe#·TÃ.
kÕ<Ûës¡D+>± |üP‘· »qe] ` |òæÁãe] HÓ\\≈£î |üPs¡Ôe⁄‘·T+~.
|òÁæ ãe]˝À |üP‘·sêq≥¢sTT‘˚ e÷]Ã˝À ø=+‘· e∫Ãq|üŒ{Ïø° m+&É\T
eTT~]q≥¢ s TT‘˚ #ê˝≤ |ü P ‘· sê*b˛sTT ‘· ≈ £ î ÿe ø±j· T
ì\T|ü⁄ø√>∑\T>∑T‘·T+~. Ç|üŒ{Ïø° |üP‘· sêq≥¢sTT‘˚ ‘√≥\≈£î
‘˚*ø£bÕ{Ï ‘·&ç Çyê«*. Bì‘√bÕ≥T 10 Á>±. eT*º¬ø ©≥s¡T ˙{ÏøÏ
ø£*|æ |æ∫ø±] #˚dæ |üPyÓTT>∑Z\T ˇπøkÕ]>± e#˚Ã≥≥T¢ #˚j·Te#·TÃ.
|üP‘· sêe&É+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ |üŒ{Ï qT+&ç ‘˚HÓ eT+#·T |ü⁄s¡T>∑T, |üøøåÏ q£ Tï
‘Ó>∑T\T (Ä+Á‘êø√ïdt) ñ<Ûäè‹ u≤>± ô|]– |üP‘·, |æ+<Ó m+&ç
sê*b˛e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. |üP‘· ø±|ü⁄ düeTj·T+˝À Ä•+#˚
|ü⁄s¡T>∑T\T, ‘Ó>∑Tfi¯flqT düø±\+˝À n]ø£≥ºq≥¢sTT‘˚ |æ+<Ó sê* v n~Ûø£ ñc˛íÁ>∑‘·, ã÷&ç<ä ‘Ó>∑Tfi¯ófl, ‘˚HÓeT+#·T, ˙{Ï m<ä›&ç,
~>∑Tã&ç ‘·>∑Z&Éy˚T ø±≈£î+&Ü ø±j·T\ô|’ eT+>∑T eT#·Ã\T @s¡Œ&ç n~Ûø£ ‘˚eT, Vü‰s√àq¢ ˝À|ü+ e\¢ |æ+<Ó ø±j·T sê*b˛‘·T+~.
HêD´‘· u≤>± ‘·>∑TZ‘·T+~. v N&É|”&É\ ìyês¡D≈£î düdü´s¡ø£åD #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.
v e÷$T&ç˝À |üP‘· sê\≥+ düV≤ü »+, yÓTT>∑Z |ü⁄cÕŒ\T, |ò\ ü Bø£sD¡ v e÷$T&ç |æ+<Ó\T ãsƒêDÏ ôd’E, ìeTàø±j·T ôd’E\ eT<Ûä´
#Ó+<äì |ü⁄cÕŒ\T sê*b˛‘êsTT. ñqï|ü&ÉT ‘˚*ø£bÕ{Ï ˙{Ï ‘·&çìyê«*.

v Hê|òüÔ©Hé ndæ{Ïø˘ ÄeT¢+ 20 |æ.|æ.j·T+ (1 Á>±eTT 10 $T.©.
$T<∏äHê˝Ÿ / dæŒ]{À¢ ø£]–+∫ 50 ©≥s¡¢ ˙≥˝À ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚j·÷*). ˝Ò<ë bÕ¢H√|òæø˘‡ 1 $T.©. 4.5 ©≥s¡¢ ˙{Ï˝À ø£*|æ
ãsƒêDÏ ôd’E eT]j·TT ìeTàø±j·T ôd’E˝À |æ∫ø±] #˚j·÷*.
v 1 XÊ‘·+ j·T÷]j·÷qT (10 Á>±eTT\ j·T÷]j·÷ G ©≥s¡T
˙{Ï˝À ø£*|æ) ìeTàø±j·T ôdE’ ˝À ˇø£kÕ], 20 s√E\ ‘·sT¡ yê‘·
¬s+&ÉekÕ] |æ∫ø±] #˚dæ |æ+<Ó sê\&Üìï ìyê]+#·Tø√e#·TÃ.
˝Ò<ë 10 Á>±. eT©º¬ø (13:0:45) ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±]
#˚dæ ≈£L&Ü ìyê]+#·Tø√e#·TÃ.
düdü´s¡ø£åD:
e÷$T&ç˝À |üP yÓTT>∑Z <äX¯ qT+&ç >√[ ø±j·T <äX¯˝À n~Ûø£
qwüº+ ø£*–+#˚ N&É|”&É\˝À ‘˚HÓeT+#·T |ü⁄s¡T>∑T, eTdæ eT+>∑T,
|üøÏåø£qTï eT#·Ã ‘Ó>∑T\T eT]j·TT ã÷&ç<ä ‘Ó>∑T\T eTTK´yÓTÆq$. á
N&É|”&É\qT ¬s’‘·T\T eTT+<äT>±H˚ >∑eTì+∫ øÏ+<ä Çe«ã&çq
düdü´s¡ø£åD #·s¡´\qT bÕ{ÏùdÔ n~Ûø£ ~>∑Tã&ÉT\qT kÕ~Û+#·e#·TÃqT.
‘˚HÓeT+#·T |ü⁄s¡T>∑T :
Ç$ e÷$T&ç ‘√≥˝À¢ @&Ü~ bı&Ée⁄Hê ñ+{≤sTT. nsTT‘˚
n$ qwüº+ #˚ùd~ e÷Á‘·+ |üP‘·, ø±‘· <äX¯˝À¢H˚. |üP‘· qT+&ç s¡dü+
|”\Ã&É+e\¢ |üP‘· sê*b˛‘·T+~. á |ü⁄s¡T>∑T\T $dü]+® ∫q ‘˚HeÓ +{Ï
õ>∑Ts¡Tô|’ ªeTdæ ‘Ó>∑T\Tμ e~∆ #Ó+<äT‘·T+~.
ìyês¡D :
Bì ìyês¡D≈£î ©≥s¡T ˙{ÏøÏ bòÕkÕŒ$T&ÜHé 0.5 $T.©. ˝Ò<ë
&Ó’$T<∏√j˚T{Ÿ 2 $T.©. ˝Ò<ë yÓ÷H√Áø√{ÀbòÕdt 1.5 $T.©. ˝Ò<ë
ø±s¡“]˝Ÿ 3 Á>±. ø£*|æ |üP‘· yÓTT<ä\j˚T´ düeTj·T+ eT]j·TT |æ+<Ó\T
51
‘·j·÷s¡j˚T´ düeTj·T+ |üP‘·, Ä≈£î\ô|’H˚ ø±≈£î+&Ü yÓTT<äfi¯fl ô|’q,
ø=eTà\ô|’ q ≈£ L &Ü |æ ∫ ø±] #˚ j · ÷ *. |ü P \T |ü P ]Ô > ±
$#·TÃø√ø£eTT+<˚ |æ∫ø±] #˚j·÷*. |üP‘· u≤>∑ ñqï|ü&ÉT |æ∫ø±]
#˚j·T&É+ e\¢ |ü⁄bıŒ&ç sê* |üsê>∑ dü+|üsêÿìøÏ ‘√&ÉŒ&˚ ø°≥ø±\T
q•kÕÔsTT. yÓTT>∑<Z Xä ˝¯ À ø£ì|æ+∫q m&É\ Ç$T&Üø√¢Á|æ&é 0.3 $T.©.
G ø±¬s“+&çõyéT 1 Á>±. ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚j·÷*.
eTdæ eT+>∑T :
á eTdæ ‘Ó>∑T\T ‘˚HÓ eT+#·T |ü⁄s¡T>∑T, |æ+&çq*¢ $dü]®+#˚
‘˚HÓ˝≤+{Ï õ–s¡T |ü<ës¡ú+ MT<ä e~∆ #Ó+<äT‘·T+~. eTdæ ‘Ó>∑T\T
Ä•+∫q Ä≈£î\ô|’, |üP >∑T#·Ã¤+ô|’, ø±j·T\ô|’, |ü+&ÉTô|’ eTdæ
|üPdæq≥T¢>± q\¢{Ï bıs¡ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. Ä≈£î\ô|’ @s¡Œ&ɶ eTdæ ˝≤+{Ï
bıs¡ e\q øÏs¡D»q´ dü+jÓ÷>∑ÁøÏj·T≈£î n+‘·sêj·TeTe⁄‘·T+~.
n+<äT#˚‘· |üP>∑T‹Ô düÁø£eT+>± $ø£•+#·<äT, ø±j·T m<äT>∑T<ä\ ‘·–Z
HêD´‘· ø√˝ÀŒ‘·T+~.
ìyês¡D :
eTT+<äT C≤Á>∑‘>Ô· ± r|æ |ü<ësêúìï $dü]+® #˚ ‘˚HeÓ T+#·T |ü⁄s¡T>∑T,
|æ+&çq*¢ì ìyê]+#·Tø√yê*. q\¢ eTdæ eT+>∑T ìyês¡D≈£î 3
Á>±. ø±|üsY Äøχø√¢¬s’&é #Ó≥¢ Ä≈£î\T, ø=eTà\T, ¬seTà\T ‘·&ç#˚≥≥T¢
|æ∫ø±] #˚j·÷*. Ä≈£î\ô|’ eTdæì ‘=\–+#˚+<äT≈£î 2 øÏ˝À\
>∑+õ bı&çì >√s¡TyÓ#·Ãì ˙{Ï˝À (3-4 ©.) ø£*|æ ñ&çøÏ+∫,
‘·s¡Tyê‘· $T–‘ê ˙s¡T b˛dæ 100 ©≥s¡¢ >∑+õ Á<ëeD+ ‘·j·÷s¡T
#˚dæ, ‘Ó>∑T\T ø£ì|æ+∫q uÛ≤>±\ô|’ m+&É u≤>± ñqï s√E˝À¢
|æ∫ø±] #˚j·÷*.
52
ã÷&ç<ä ‘Ó>∑T\T :
á ‘Ó>∑T\T #·*ø±\+˝À n+fÒ e÷$T&ç |üP‘· <äX¯˝À edüTÔ+~.
Ä≈£î\T, |üP‘· |æ+<Ó\ô|q’ ‘Ó\{¢ Ï ã÷&ç<ä ˝≤+{Ï bı&ç @s¡Œ&ÉT‘·T+~.
|üP‘·, |æ+<Ó |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T≈£î e÷] eT–Z b˛‘·T+~. ‘Ó>∑T\T k˛øÏq
Ä≈£î uÛ≤>∑+ q\¢ s¡+>∑T≈£î e÷s¡TqT.
ìyês¡D :
Bì ìyês¡D≈£î ˙{Ï˝À ø£]π> >∑+<Ûäø£+ 2 Á>±. ˝Òø£ ¬øsê<∏˚Hé 1
$T.©. ˝Òø£ yÓTÆø√¢ã÷´{≤ì˝Ÿ 1 Á>±. ˝Òø£ uÒ\{≤Hé 1 Á>±. M{Ï˝À
@<Ó’q ˇø£ eT+<äTqT ©≥s¡T ˙{ÏøÏ ø£*|æ |æ∫ø±] #˚dæj·÷*.
nedüsêìï ã{Ϻ 15 s√E\ ‘·sê«‘· eT+<äTqT e÷]à |æ∫ø±]
#˚j·T&É+ <ë«sê ã÷&ç<ä ‘Ó>∑T\TqT n]ø£≥Tºe#·TÃ.
|üøÏåø£qTï eT#·Ã ‘Ó>∑T\T :
e÷$T&çì Ä•+#·T ‘Ó>∑Tfi¯fl˝À m≈£îÿe qwüº+ ø£\T>∑CÒùd~ á
eT#·Ã ‘Ó>T∑ \T. Ç~ Ä•+∫q|ü&ÉT >√<ÛTä eT s¡+>∑T eT#·Ã\T Ä≈£î\T,
|ü+&ÉT¢, |üP¬seTà\ MT<ä Á|üdüTŒ¤≥+>± ø£qã&ÉT‘êsTT. ‘Ó>∑T\T
ñ<Ûä ‘·+>± ñ+fÒ |üPs¬ eTà\T, |æ+<Ó\T sê*b˛sTT, |üP>∑T#·Ãe¤ T+‘ê
eT–Zb˛‘·T+~. Bì e\¢ ø±|ü⁄ ñ+&É<äT. á ‘Ó>∑T\T Ä•+∫q
|ü+&ÉT¢ ≈£î[flb˛sTT, ∫qï ø=eTà\T m+&çb˛‘êsTT. eTãT“\T, >±*˝À
‘˚eT m≈£îÿyÓ’q|ü&ÉT Ç~ u≤>± yê´|ædüTÔ+~.
ìyês¡D :
ø±j·T ø√‘· nsTTq ‘·s¡Tyê‘·£ pHé-E˝…’˝À m+&ÉT ø=eTà*ï
ø£‹Ô]+∫ ˇø£ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 3 Á>±. ø±|üsY Äø°‡ø√¢¬s’&é ø£*|æ
HÓ\e´e~Û˝À ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ |æ∫ø±] #˚j·÷*. |üP‘· düeTj·T+˝À
nsTT‘˚ ©≥s¡T ˙{ÏøÏ 1 Á>±. ø±s¡“+&çõyéT yÓTT<ä{ÏkÕ], 2.5 Á>±.
e÷+ø√C…uŸ s¬ +&Ée kÕ] 15 s√E\ e´e~Û˝À s¬ +&ÉT kÕs¡T¢ |æ∫ø±]
#˚j·÷*.
53
54
e´eªkÕj·T+μô|’ kÕe÷õø£ e÷<Ûä´e÷\ <äèwæº
ns¡#˚‹˝ÀøÏ e∫Ãq e´ekÕj·T $C≤„q+ . bÕ\≈£î\ ìs¡¢ø£å´+ ` HÓ{Ï»q¢ nÁ|üeT‘·Ô‘· . bı\+ >∑≥¢ qT+&ç e÷¬sÿ≥¢ es¡≈£î ~≈£L‡∫

¬s’‘·T˝À¢ e´ekÕj·T $C≤„Hêìï ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ, <˚X¯+˝À e´ekÕj·T dü+øå√uÛ≤ìøÏ |ü]cÕÿsê\T #·÷|æ+#·&ÜìøÏ,

e´ekÕj·T+ <ä+&É>∑ ø±<äT, |ü+&ÉT>∑ì ìs¡÷|æ+#·&ÜìøÏ Ç+≥¬sï{Ÿ Ä<Ûë]‘· kÕe÷õø£ e÷<Û´ä e÷\T m+‘√ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·THêïsTT.
>∑‘· <äXÊã›ø±\+>± eTq<˚X¯+˝À eTTK´+>± eT<ä´‘·s¡>∑‹ Á|ü»˝À¢ n+‘·sê®\ $ìjÓ÷>∑+ n‘·´~Ûø£+>± ô|s¡T>∑T‘·T+~.
e÷s¡T‘·Tqï kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+, Á|ü|ü+#·eT+‘ê ˇø£ ≈£îÁ>±eT+>± e÷πs |ü]dæú‘·T\T $$<Ûä e÷<Ûä´e÷˝À¢ $$<Ûä esêZ\
Á|ü»\qT ˇπø y˚~ø£ô|’øÏ rdüT≈£îedüTÔHêïsTT. Ç+‘·ø±\+>± |üÁ‹ø£\T nq+‘·s¡+ m\Áø±ºìø˘ e÷<Ûä´e÷\˝ÀH˚ e´ekÕj·÷ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q yês¡Ô\T #√≥T#˚düT≈£îH˚$. ˇø£|ü&ÉT ÁX¯e´e÷<Ûä´+>± ñqï Äø±X¯yêDÏ˝À e´ekÕj·T yês¡Ô\T $düÔè‘·+>±
$ì|æ+#˚$. eTTK´+>± yê‘êes¡D dü÷#·q\T ¬s’‘·T\≈£î ôV≤#·Ã]ø£\ s¡÷|ü+˝À ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚$. Áø£eT+>± <ëì Á|üuÛ≤e+
‘·–Z f…*$»Hé #Ûêqfi¯ófl s¡+>∑+˝ÀøÏ | Á yü •
˚ +#êsTT. Ç$ ≈£L&Ü |ü‹
Á ø£\‘√ bÕ≥T ø±s√Œπs{Ÿ ôdø£sº Y ìj·T+Á‘D · ˝ÀøÏ yÓ[flb˛e&É+
e´ekÕj·T s¡+>∑ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT Á|üuÛÑT‘ê«\T $düà]+∫q≥T¢>±H˚ e÷<Ûä´e÷\T ≈£L&Ü Á|üe]Ô+#·&É+ áHê{Ï ì»+.
á H˚|ü<Ûä´+˝ÀH˚ yÓTT<ä{Ï düdü´ $|ü¢e+ ‘·s¡Tyê‘· <˚X¯+˝À düŒwüºeTÚ‘·T+~. Ç{°e\ ìs¡«Væ≤+∫q düπs« Á|üø±s¡+ 41 XÊ‘·+
e´ekÕj·T s¡+>∑+ ‹s¡H√>∑eTq+˝ÀøÏ yÓfifl¯ &É+, 90e <äXø¯ +£ qT+&ç eT+~ ¬s’‘·T\≈£î Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç >±ì, Áô|’y˚≥T dü+düú\ qT+&ç
Ç|üŒ{Ï es¡≈£î düTe÷s¡T 3 \ø£å\ eT+~ ¬s’‘·T\T Ä‘·àVü≤‘·´\T >±˙ $düÔs¡D ùde\T \_Û+#·&É+ ˝Ò<äT. eTq<˚X¯+˝À ñqï Á|üuÛÑT‘·«
#˚düTø√e&É+ e+{Ï <äTdæú‹ HÓ\ø=q&É+, M{Ïô|’ eT÷˝≤\qT yÓ‹πø $düÔs¡D j·T+Á‘ê+>∑+ πøe\+ 11 XÊ‘·+ eT+~ ¬s’‘·T\≈£î e÷Á‘·y˚T
u≤<Û´ä ‘·qT |üÁ‹ø£, Á|ükÕs¡ s¡+>±\T $düà]+#·&+É eTq+ #·÷düTHÔ êï+. ùde\T n+~+#·>∑\T>∑T‘·T+~.
nsTT‘˚ á |ü]D≤e÷\qT ‘√dæsê»ì Á|ü|+ü #· yê´|ü+Ô >± kÕe÷õø£ $düÔs¡D düeTdü´ ñ‘·Œ‹Ô ‘·>∑TZ<ä\≈£î <ë]rdüTÔ+~. <ëìøÏ‘√&ÉT
e÷<Ûä´e÷\T ø=‘·Ô ã+<Ûë\≈£î lø±s¡+ #·T≥º&É+, ¬s’‘·T Væ≤‘·T\T, HêD´‘· ˝Òì e÷qe eqs¡T\ ø=s¡‘· e´ekÕj·T s¡+>±ìï Á|ü<ëÛ q+>±
¬s’‘·T u≤>∑Tø√πs dü+düú\T, ‘·eT JeHê<Ûës¡yÓTÆq e´ekÕj·÷ìï, |ü{|ºÏ &” dç Tü +Ô ~. á H˚|<ü ´äÛ +˝ÀH˚ Ç≥Te+{Ï nkÕ<Ûës¡D |ü]dæ‘∆ T· \Tqï
nqï<ë‘·\qT yÓqï+{Ï ñ+&˚ \ø£´å +‘√ ù|dò ãt Tø˘, yê{Ÿ‡n|t, {Ï«≥ºsY <˚X+¯ ˝À &çõ≥˝Ÿ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+, düe÷#ês¡ kÕ+πø‹ø£ X¯ø‘ÔÏ √H˚
˝≤+{Ï e÷<Û´ä e÷˝À¢ e´ekÕj·T Ä$wüÿs¡D\qT b˛düT\º T>± ô|&ÉT‘·÷, e´ekÕj·T $düsÔ D¡ »s¡T|ü⁄≈£îH˚ neø±XÊìï s¬ ‘’ T· \≈£î n+~+#·&ÜìøÏ,
¬s’‘·T $»j·÷\qT, nqï<ë‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·qT $e]dü÷Ô n+øÏ‘· yê]ì Á|ü u Û ≤ $‘· + #˚ j · T &ÜìøÏ kÕe÷õø£ e÷<Û ä ´ e÷\T
uÛ≤e+‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·Tqï H˚|ü<Ûä´+. ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·THêïsTT.
e´ekÕj·T $düÔs¡D ÁbÕ<Ûëq´‘· n+X¯+>± |ü⁄s√>∑$T+#ê\ì, Ç|ü&ÉTqï e´edüú˝À $düÔs¡D j·T+Á‘ê+>±ìøÏ kÕ+πø‹ø£
Á|ü‹ 250 eT+~ ¬s’‘·T\≈£î ˇø£ $düÔs¡D n~Ûø±] ñ+&Ü\ì nqTuÛÑe+ ˝Òø£b˛e&É+, nH˚ø£ ø°\ø£yÓTÆq |ü<äe⁄\T, ñ<√´>±\T
kÕ«$THê<ÛäHé ø£MTwüHé #˚dæq dæbòÕs¡T‡\qT πø+Á<ä, sêh Á|üuÛÑT‘ê«\T U≤∞>± ñ+&É&+É , ñqï dæã“+~ô|’ |üìuÛ≤s¡+ n~Ûø+£ >± ñ+&É&+É ‘√
‘·T+>∑˝ÀøÏ ‘=ø±ÿsTT. Ç~ ˇø£ÿfÒ ø±<äT e´ekÕj·T s¡+>∑+ düeTs¡úe+‘·+>± |üì#˚j·T˝Òø£b˛e&É+ e+{Ï n+XÊ\T eTq<˚X¯+˝À
düeTÁ>±_Ûeè~∆øÏ Äj·Tq dü÷∫+∫q |ü]cÕÿsê\qT ‘·eT mìïø£\ e´ekÕj·T s¡+>±ìï ìØ«s¡´+ #˚düTÔHêïsTT. <äXÊu≤›\T>± πs&çjÓ÷,
e÷ìô|òk˛º˝À ô|{Ϻ ≈£L&Ü neT\T #˚j·Tì Á|üuÛÑT‘ê«\÷ ñHêïsTT. {Ï$ \˝À e´ekÕj·T ø±s¡´Áø£e÷\T Á|ükÕs¡+ ne⁄‘·Tqï|üŒ{Ïø°
2015˝À eTTKØ®`yÓTÆr ø£$T{° Ç∫Ãq ìy˚~ø£ Á|üø±s¡+ Á|ü‹ 2879 Á|ü|+ü #· yê´|ü+Ô >± e∫Ãq yÓ÷u…˝’ Ÿ bò˛q¢ $|üe¢ + e´ekÕj·T s¡+>±ìøÏ
eT+~ ¬ s ’ ‘ · T \≈£ î ˇø£ $dü Ô s ¡ D ≤~Û ø ±] e÷Á‘· y ˚ T ñHêï&É ì ø=‘·Ô }|ü⁄ìk˛Ô+~. 2017 »qe]˝À yÓ\Te&çq ÇÁø± ìy˚~ø£
 55
Á|üø±s¡+ nø√ºãs¡T 2016 es¡≈£î eTq <˚X¯+˝À 1078 $T*j·Tq¢ eTq≈£î ø£fi¯ó¢, Vü≤è<äj·T+ ñ+&Ü*ø£<ë!μμ nì m+‘√ Äy˚<äqqT
yÓTTu…˝’ Ÿ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\T ñHêïs¡ì ‘Ó\TdüT+Ô ~. kÕ©Hê 7.5 XÊ‘·+ e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T.
#=|üq yÓTTu…’˝Ÿ $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ dü+K´ ô|s¡T>∑T‘·÷ edüTÔ+~. n<˚ Ç<˚ dü+<äs¡“¤+˝À Äj·Tq eTq e´ekÕj·T s¡+>∑+ n_Ûeè~∆
düeTj·T+˝À H˚sT¡ >± Ç+≥¬sï{ŸqT ñ|üj÷Ó –+#˚ yê] dü+K´ kÕ©Hê rs¡T ‘ÓqTï\qT n‘·´<äT“¤‘·+>± Ä$wüÿ]+#ês¡T. á s¡+>∑+˝À
40 XÊ‘·+ ñqï≥T¢ düπs« ìy˚~ø£\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. 2016`17 $»j·÷\qT, ÄVü‰s¡ ø=s¡‘·qT ìyê]+#·&É+˝À ¬s’‘·T\T XÊg y˚‘·Ô\
dü+e‘·‡sêìøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À 55 $T*j·Tq¢ eT+~ k˛wü˝Ÿ $»j·÷\qT eTq+ nø£åsê˝À¢ ìøÏå|üÔ+ #˚j·T˝Òø£b˛j·÷+. ªªbÕ\
MT&çj·÷˝À bÕ\T |ü+#·T≈£î+≥Tqï≥T¢ düπs«\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. ñ‘·Œ‹Ô˝À Á|ü|ü+#·+˝À eTq<˚ nÁ>∑kÕúq+. ]yÓ÷{Ÿ ôdì‡+>¥
ù|òdtãTø˘, j·TT≥÷´uŸ, {Ï«≥ºsY, >∑÷>∑T˝Ÿ, >∑÷>∑T˝Ÿ |ü¢dt dü+düú\T ñ|üÁ>∑V‰ü \ Á|üj÷Ó >∑+˝À nCÒjT· yÓTqÆ X¯ø>ÔÏ ± eTq XÊgE„˝Ò ì*#ês¡T.
nyÓT]ø±, Ç+>±¢+&é, ◊s√bÕ <˚XÊ\ ø£+fÒ uÛ≤s¡‘Y˝ÀH˚ n‘·´~Ûø£+>± >√<ÛTä eT, e] ñ‘·Œ‹Ô˝À eTq+ s¬ +&Ée kÕúq+˝À ñHêïeTì #ÓãT‘·÷μμ
Á|üC≤ìø£+˝ÀøÏ eTTK´+>± ¬s’‘ê+>∑+˝ÀøÏ #=#·TÃ≈£îb˛‘·Tï≥T¢ $$<Ûä ÇÁC≤sTT˝Ÿ <˚X+¯ ˝À f…˝ŸnMyé sê»<Ûëì q>∑s+¡ ô|’ <ë&ç »]–q|ü&ÉT
düπs«˝À¢ yÓ\¢&Ó’+~. eT<Ûä´ ‘·s¡>∑‹, ‘êqT nø£ÿ&ÉTHêïqì, ñ<äj·T+
m>∑Te ‘·s¡>∑‹ ¬s’‘ê+>∑+, ¬s’‘·T yêsêÔ | ü Á ‹ø£ #· < ä T e⁄‘· T qï
≈£î≥T+u≤\T m≈£îÿe>± k˛wü˝Ÿ dü e Tj· T +˝À nH˚ ø £ eT+~
MT&çj÷· ‘√ Á|üu≤Û $‘·eTÚ‘·THêïsTT. #· ì b˛sTTq á dü + |ò ü T ≥q≈£ î
ø£˝≤+ ø£\\ kÕø±s¡ ~X¯>±... ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«≈£î+&Ü ˇø£ j·T÷<é
Ç+‘· ø±\+ eTq |üÁ‹ø£\T, C≤rj·TT&ÉT 5 dü+e‘·‡sê˝À¢ ;&ÉT
Á|ükÕs¡ kÕ<ÛHä ê\T Ç‘·s¡ kÕ+düÿè‹ø£ uÛÑ÷$Tì m˝≤ kÕs¡e+‘·+ #˚XÊs√,
$uÛ≤>±\ |üìrs¡T bÕ\ø£ bÕغ\≈£î |ü+&ÉT¢, ÄVü‰s¡ <ÛëHê´\qT m˝≤
uÛ Ñ » q ãè+<ë\T>± e÷Á‘· y ˚ T |ü+&ç+#ês√ nH˚ $»j·T>±<ÛäqT
|üì#˚düTÔHêïsTT. eTVü‰ø£$ l l yÓTT<ä{Ï ù|J˝À |üÁ‹ø£\ |ü‘êø£
nqï≥T¢ ªªá sêDÏ Áù|eT |ü⁄sêD+, 2016`17 dü+e‘·‡sêìøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À 55 $T*j·Tq¢ o]¸ø£˝À #·÷dæ m+‘√ Äq+<ëìøÏ
Ä eTT≥º & ç ¬ ø ’ q Ks¡ T Ã\T, eT+~ k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷˝À bÕ\T |ü+#·T≈£î+≥Tqï≥T¢ düπs«\T >∑Ts¬ H’ êqì ø£˝≤+ #ÓbÕŒs¡T. øπ e\+
eT‘· \ ãT\T, U… ’ | ò ” j · T ‘· T \π ø μμ ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. ù|òdtãTø˘, j·TT≥÷´uŸ, {Ï«≥ºsY, >∑÷>∑T˝Ÿ, $cÕ<äøs£ ¡ yês¡\Ô qT, n|ü»j·÷\qT
|ü]$T‘·yÓTÆHêsTT. ‘êCŸeTVü≤˝Ÿ >∑÷>∑T˝Ÿ |ü¢dt dü+düú\T nyÓT]ø±, Ç+>±¢+&é, ◊s√bÕ <˚XÊ\ ø£+fÒ $|ü‘T· \Ô qT e÷Á‘·yT˚ eTq |üÁ‹ø£\T
ìsêàD≤ìøÏ sêfiËfl‹Ôq ≈£L©\T, uÛ≤s¡‘Y˝ÀH˚ n‘·´~Ûø£+>± Á|üC≤ìø£+˝ÀøÏ eTTK´+>± uÛÑ÷‘·<ä›+˝À #·÷|ækÕÔj·Tì Äj·Tq
\+ø±<äVü≤HêìøÏ yês¡~Û ì]à+∫q ¬s’‘ê+>∑+˝ÀøÏ #=#·TÃ≈£îb˛‘·Tï≥T¢ $$<Ûä düπs«˝À¢ yÓ\¢&Ó’+~. $eT]Ù+#ês¡T.
yêqs¡T\≈£î ˝Òì ÁbÕ<Ûëq´‘˚ eTq ãVüQXÊ ø£˝≤+ n+‘·s+¡ >±ìøÏ
e÷<Û´ä e÷\ n~Û|‘ü T· \T s¬ ‘’ T· \≈£î ø£*Œ+#ês¡T. Á|ü|+ü #· yê´|ü+Ô >±q÷, eTq+ <ä>∑Zs¡j·÷´y˚TyÓ÷. ù|òdtãTø˘, {Ï«≥ºsY, yê{Ÿ‡n|t, >∑÷>∑T˝Ÿ
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ yê´|üÔ+>±q÷ rÁeyÓTÆq ÄVü‰s¡ ø=s¡‘·qT n~Û>∑$T+∫ e÷<Ûä´e÷\ <ë«sê ñ‘·ÔeT Ä$wüÿs¡D\qT, ñ‘·ÔeTe´ekÕj·T
düdü´ $|ü¢yêìøÏ q&ÉT+ø£{Ϻq XÊgy˚‘·Ô\T, <˚X¯ ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘·≈£î ‘·eT Ä$wüÿs¡D\qT s¬ ‘’ T· \ eTT+–{ÏøÏ rdüT≈£îsê>∑\T>∑T‘·THêï+. u≤<Û´ä ‘·
XÊj·TX¯≈£îÔ\T <ës¡b˛dæq ¬s’‘ê+>∑+ ‘ê´>±\≈£î $\Te \_Û+#·˝Ò<äT. ø£*–q nH˚ø£ eT+~ e´≈£î\Ô T, eTTK´+>± e´ekÕj·T+ <ä+&É>ø∑ ±<äì
ô|’ô|#·Tà <˚X¯ Á|ü»\ ø£&ÉT|ü⁄ì+ù|+<äT≈£î ‘·eT _&ɶ\ yês¡dü‘·« uÛ≤$+#˚ $$<Ûä s¡+>±\ Á|üeTTKT\T, düè»Hê‘·àø£ XÊgy˚‘·Ô\T,
dü+|ü<Ó’q uÛÑ÷kÕsêìï, n‘·´+‘· $\TyÓ’q |üsê´es¡D≤ìï ‘ê´>∑+ <ës¡Ùìø£ s¬ ‘’ T· \T H˚&TÉ $X¯« yê´|üyÔ TÓ qÆ e÷<Û´ä e÷˝À¢ ø£qã&ÉT‘·THêïs¡T.
#˚dæ ≈£L&Ü á <˚X¯|ü⁄ ¬s’‘ê+>∑+ düe÷»+ yÓT|übı+<ä˝Ò<äT. <ëìøÏ ÄÁ•‘· ô|≥Tºã&ç<ëØ e´edü≈ú î£ u≤ìdü˝q’… |üÁ‹ø± Á|ükÕs¡ s¡+>±\
ø±s¡D+ ô|≥Tºã&ç >∑T|æŒ{À¢ |üÁ‹ø£\T, Á|ükÕs¡ kÕ<ÛäHê\T $wü j·T»e÷qT\ ìs¡¢øå±´ìøÏ >∑T¬s’q n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq, n‹ ÁbÕNqyÓTÆq
|ü⁄Á‹ø£\T>± e÷]b˛sTTq yÓ’qy˚T. á e÷≥ πøe\+ á yê´dü e´ekÕj·T<ës¡T\T Ç|ü&ÉT ÁbÕ#·Ts¡´+˝ÀøÏ edüTÔHêïs¡T. kÕe÷õø£
s¡#·sTT‘· qT+&˚ yÓ\Te&ç+~ ø±<äT. e÷<Ûä´e÷\ ˇ‹Ô&ç |ü⁄D´e÷nì bÕ]ÁXÊ$Tø£ y˚‘·Ô\≈£î }&ç>∑+
<ës¡Ùì≈£î&ÉT, uÛ≤s¡‘·<˚X¯ uÛÑ$wü´‘Y >∑T]+∫ >=|üŒ ø£\\Tø£qï #˚dü÷Ô, yê] ø£qTdüqï˝À¢ q&ç#˚ Á|üuÛÑT‘ê«\qT uÛÑ÷e÷s¡Z+ |ü{≤ºsTT.
eTVü≤˙j·TT&ÉT, e÷J sêh|ü‹, uÛ≤s¡‘· s¡‘·ï dü«ØZj·T &܈ˆ m.|æ.C… yÓTT<ä{Ï düdü´ $|ü¢e+˝À n≈£î+{Ï‘· ‘ê´>±\≈£î ì\j·TyÓTÆq
nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ dü«j·T+>± ˇø£ düuÛÑ˝À ‘·q Äy˚<äqqT á $<Ûä+>± ¬s’‘ê+>±ìï, ì»yÓTÆq <˚X¯uÛÑøÏÔj·TT‘·yÓTÆq yê] düdü´ Jeq e÷sêZìï
e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. ªªeTq <˚X¯+ m+‘√ >=|üŒ<˚X¯+. eTq+ mH√ï Áø£y˚TD≤ ìs¡¢ø£å´+ #˚dü÷Ô >±*øÏ e~˝Òdæq eTq <˚X¯+˝Àì sê»ø°j·T
n<äT“¤‘ê\qT kÕ~Û+#ê+. eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ ‘ê´>±\ dü÷Œ]Ô‘√ bÕغ\T eT∞fl Ç|ü&ÉT ¬s’‘ê+>∑ mC…+&Ü‘√ mìïø£\ dü+Á>±eT+˝À
ã*<ëHê\‘√ n_Ûeè~∆ |ü<+ä∏ ˝À |üjT· ìdüTHÔ êï+. Ç$ >∑T]Ô+#ê\+fÒ ‘·\|ü&É≥+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. <ëì |òü*‘·+>±H˚ ‘=*kÕ]>± ¬s+&ÉT
56
‘Ó\T>∑T sêÁcÕº\T <˚X¯ #·]Á‘·˝À Á|üÁ|ü<ÛäeT+>± ¬s’‘ê+>∑ s¡TDe÷|ò”ì Ä]úø£ dü+düÿs¡D\ neT\T ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· __dæ,
Á|üø{£ +Ï #êsTT. n<˚ $<Û+ä >± ñ‘·sÔ ¡ Á|ü<X˚ Ÿ˝Àì n~Ûø±s¡ bÕغ ≈£L&Ü dæmHémHé, dæmHé_dæ ˝≤+{Ï nH˚ø£ ñ|üÁ>∑Vü≤ #Ûêqfi¯fl≈£î eTq<˚X¯+˝À
á nÁkÕÔH˚ï ñ|üjÓ÷–+∫ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫Ã+~. Á|üy•˚ +#˚ neø±X¯+ \_Û+∫+~. á H˚|<ü ´ä +˝ÀH˚ 1993˝À nyÓT]ø±
e÷\ÿ+ mø˘‡ nH˚ ˇø£ kÕe÷õø£ XÊgy˚‘Ô· #Ó|Œæ q≥T¢>± s¬ ‘’ ê+>∑+ <˚X|¯ ⁄ü MT&çj÷· #·Áø£e]Ô s¡÷|üseºY Ts√›ø˘ eTq<˚X+¯ ˝À Á|üy•˚ +#˚ Hê{Ïøπ
≈£ L &Ü ªC≤Á>∑ ‘ · Ô > ± ñ+&É ø £ b ˛‘˚ , dü + |ü P s¡ í ÁX¯ < ë∆ X¯ ≈ £ î Ô \ ‘√ eTq <˚X¯+˝À 4 ø√≥¢ 75 \ø£å\ f…*$»Hé ôd≥T¢ eTq >∑èVü‰\
>∑eTì+#·ø£b˛‘˚, kÕe÷õø£ dæú‹>∑‘·T\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚j·Tø£b˛‘˚ qT+&ç Äj·Tq≈£î kÕ«>∑‘·+ |ü*ø±sTT.
e÷<Ûä´e÷\T |”&ç+#˚ yê]ì Áù|$T≈£î\T>±q÷, |”&ç‘·T\qT Á|ü#ês¡, Á|ükÕs¡ e´edüú uÛ≤s¡‘· »qJeq+ô|’ ô|qT Á|üuÛ≤yêìï
ndüVæ≤+#·T≈£îH˚≥≥T¢>±q÷ e÷]Ãy˚kÕÔj·Tìμ ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\qT #·÷|æ+#·&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. á s¡+>∑+˝À $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\≈£î
e´ø£+Ô #˚XÊs¡T. nyÓT]ø± Á|üuTÑÛ ‘·«+˝À eT+Á‹>±q÷, e÷qe Vü≤≈£îÿ\ <ë«sê\T ‘Ó]#˚+<äT≈£î ‘=* Á|ü<Ûëì |ü+&ç{Ÿ »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA
ø±s¡´ø£s>Ô¡ ±q÷ |üì#˚dqæ á j·TTe ÄÁ|òøæ ± jÓ÷<ÛTä &ÉT ‘·q kÕe÷õø£ düùdMTsê n+^ø£]+#·øb£ ˛sTTHê Äj·Tq yês¡dTü \T e÷Á‘·+ <ë«sê\T
es¡Z+ #˚‹˝ÀH˚ ndüVü≤HêìøÏ >∑T¬s’ ‘Ó]#˚XÊs¡T. <ëì‘√ eTq<˚X+¯ ˝Àì
nyÓT]ø±˝À Vü≤‘·´≈£î >∑T¬s’Hês¡T. kÕe÷õø£, Ä]∆ø£ e´edüúô|’ M{Ï
Á|üC≤kÕ«eT´+ |üÁ‹ø± s¡+>±ìøÏ <äTwüŒuÛ≤e+ ô|#·TÃô|]–b˛sTT+~.
Ç∫Ãq ùd«#·Ã¤qT ô|≥Tºã&ç<ë] <˚ X ¯ + ˝ÀH˚ sê»ø° j · T
e´edüú $T+π>dæ ˝≤uÛ≤ù|ø£å Á|üã*q düMTø£s¡D≤\‘√ bÕ≥T düe÷»+ô|’
|ü Á ‹ø± e´edü ú e÷<Û ä ´ e÷\ <äTwüŒuÛ≤yêìï #·÷|æ+#˚ ÄÁ•‘·
$\Te\qT HêX¯ q + #˚ ù ddæ q ô|≥Tº ã &û <ë] $<Û ë HêìøÏ
H˚ | ü < Û ä ´ +˝ÀH˚ Á|ü | ü + Nø£ s ¡ D ˝À u≤ìdü˝…’q e÷<Ûä´eT e´edüú Çø£
uÛ≤>∑+>± ñ<䓤$+∫q kÕe÷õø£ @e÷Á‘·+ s¬ ‘’ ê+>±ìï, nqï+ ô|fÒº
e÷<Û ä ´ e÷\T Á|ü » \ ùd«#· à ¤ ¬s’‘·qïqT |ü{Ϻ+#·Tø√ì <äX¯˝À
Äø±+ø£ å \ ≈£ î Á|ü ‹ s¡ ÷ |ü + >± m≥Te+{Ï Ä]∆ø£ uÛ≤s¡+ ˝Ò≈£î+&ÜH˚ k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷ y˚~ø£qT Vü≤≈£îÿ\ ø±s¡´ø£s¡Ô\T, u≤<Ûä´‘· >∑\
e÷sêsTT. á ùd«#·Ã¤qT ø=+‘· Ädüsê>± #˚düTø=ì e´ekÕj·T $düÔs¡D≈£î ‘·eT e+‘·T ø£s¡Ôyê´ìï kÕe÷õø£ y˚‘\Ô· T, XÊgE„\T k˛wü˝Ÿ
eT+~ <ä T ]«ìjÓ ÷ >∑ + ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. øå±eT+‘√ n&ÉT>∑+{Ïb˛sTT uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T, MT&ç j · ÷ yÓ ’ | ü ⁄ ‘· e T <ä è wæ º ì
#˚ d ü T ≈£ î +≥Tqï|ü Œ {Ï ø ° Á|ü | ü + #· N&É|”&É\T, ‘Ó>∑Tfi¯fl u…&É<ä, Ç‘ê´~ düeTdü´\qT ñ<˚›•+∫ ù|òdtãTø˘, kÕ]+#ês¡ T . m≥Te+{Ï Ä]∆ ø £
Á|ü»\≈£î nqï+ ô|fÒº ¬s’‘·qï≈£î {Ï«≥ºsY, >∑÷>∑T˝Ÿ e+{Ï e÷<Ûä´e÷˝À¢ U≤‘ê\T ‘Ó]∫ $X¯« uÛ≤s¡+ ˝Ò≈£î+&ÜH˚ á y˚~ø£qT
n+&É>± ì*#˚ Áø£eT+˝À Ç$ e÷<Ûä´eT s¡+>∑+˝À ‘·eTe+‘·T ø£s¡Ôyê´\qT ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. Ädüsê>± #˚düTø=ì e´ekÕj·T
ÁbÕ<Ûëq´‘·qT dü+‘·]+#·Tø=ì, $düÔs¡D≈£î ‘·eT e+‘·T ø£s¡Ôyê´ìï
¬s’‘ê+>±ìøÏ $C≤„q+, yêDÏ»´+, s¡+>±˝À¢ kÕ+πø‹ø£ ‘√&ÜŒ≥TqT ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. ô|s¡T>∑T‘·Tqï s¡TD uÛ≤s¡+ ‘·&çdæyÓ÷ô|&Ée⁄‘·Tqï
n+~+#·&É+ eTT<ëeVü≤+. |ü+≥ Ks¡TÃ\T, –≥Tº u≤≥T <Ûäs¡ ˝Ò$T, n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À
eTq <˚X¯+˝À nH˚ø£ s¡ø±\ Á|ü#ês¡ Á|ükÕs¡ e÷<Ûä´e÷\T ñHêïsTT. n$ @s¡Œ&çq b˛{° ‘·‘«· +, yê‘êes¡D e÷s¡TŒ\T, ˙{Ï ø=s¡‘,· øå±eT+‘√
1. |üsƒ¡q ˝Ò<ë n#·Tà e÷<Ûä´e÷\T ` yêsêÔ|üÁ‹ø£\T ` ~q, yês¡, n&ÉT>∑+{Ïb˛sTT uÛ÷Ñ >∑s“¡ »¤ ˝≤\T, N&É|&” \É T, ‘Ó>T∑ fi¯fl u…&<É ,ä Ç‘ê´~
|üø£å, e÷dü |üÁ‹ø£\T, |ü⁄düÔø±\T düeTdü´\qT ñ<˚•› +∫ ù|dò ãt Tø˘, {Ï«≥ºs,Y >∑÷>∑T˝Ÿ e+{Ï e÷<Û´ä e÷˝À¢
2. ÁX¯eD e÷<Ûä´e÷\T ` f…*bò˛Hé, Äø±X¯yêDÏ U≤‘ê\T ‘Ó]∫ $X¯« e÷<Ûä´eT s¡+>∑+˝À ‘·eTe+‘·T ø£s¡Ôyê´\qT
3. <äèX¯´, ÁX¯eD ˝Ò<ë n+‘·sê®\ e÷<Ûä´e÷\T ` yÓ÷u…’˝Ÿ‡, dæ&ç\T, ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T.
&ç$&ç\T, f…*$»Hé, dæìe÷\T, Ç+≥¬sï{Ÿ yÓuŸôd{’ Ÿ‡, Ç+≥¬sï{Ÿ uÛ ≤ s¡ r j· T T˝qT #Ó ’ ‘ · q ´e+‘· T \qT #˚ j · T &ÜìøÏ yê]˝À
|üÁ‹ø£\T, Ç+≥¬sï{Ÿ Ç`yÓTsTT˝Ÿ‡ yê{Ï‘√ bÕ≥T >∑‘· düø±sê‘·àø£yÓTÆq Ä˝À#·q\qT ô|+bı+~+|ü#˚j·T&ÜìøÏ uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï
<äXÊã›ø±\+>± kÕe÷õø£ e÷<Û´ä e÷\T ÁbÕ#·Ts¡´+˝ÀøÏ e#êÃsTT. &܈ˆ m.|æ.C… nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ dü÷Œ]Ô‘√q÷, nyÓT]ø± e÷J n<Û´ä ≈£îå &ÉT
Á|üdTü ‘Ô e· TTqï e÷<Û´ä e÷˝À¢ n~Ûø£ XÊ‘·+ Áô|y’ ≥˚ T s¡+>∑+ #˚‹˝ÀH˚ C≤Hé m|òt. ¬øq&û nø£ÿ&ç Á|ü»\qT ñ<˚›•+∫ #˚dæq Á|üdü+>±\qT
ñHêïsTT. Á|üdüTÔ‘·+ <˚X¯+˝À $$<Ûä uÛ≤wü˝À¢ 70 y˚\≈£î ô|’>± ñ≥+øÏdü÷Ô &܈ˆ ø£˝≤+ nyÓT]ø±, »bÕHé, #Ó’Hê <˚XÊ\T nÁ>∑
yêsêÔ|üÁ‹ø£\T, 750øÏ ô|’>± ñ|üÁ>∑Vü≤ #Ûêqfi¯ófl |üì#˚düTÔHêïsTT. sêC≤´\T>± s¡÷bı+~q $<Ûëq+˝À ‘·q C≤‹ Wqï‘ê´ìøÏ #˚dæq
M{Ï˝À 80 XÊ‘êìøÏ ô|’>± $$<Ûä uÛ≤wü˝À¢ yêsêÔ#Ûêqfi¯ófl eTqT>∑&É˝À ø£èwæ˝À ‘·q bÕÁ‘· @$T{Ï nH˚ Ä˝À#·q\qT Ä#·sD¡ ˝À ô|fÒº \ø£´å +˝À
ñHêïsTT. Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ 10 ø√≥¢≈£î ô|’>± yêsêÔ|üÁ‹ø£\T Á|ü‘·T\T uÛ≤>∑+>± Á|ü‹ uÛ≤s¡rj·TT&É÷ ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ, <˚X¯
neTàø±\‘√ nÁ>∑kÕúq+˝À eTq<˚X¯+ ñ+~. uÛÑøÏÔ n+fÒ πøe\+ ìHê<ë˝Ò ø±<äT, Á|ü‹ e´øÏÔø° ≈£L&ÉT, >∑÷&ÉT, ˙&É
 57
ø£*Œ+#˚ düe÷» ìsêàD u≤<Ûä´‘· eTq n+<ä]ô|’ ñ+<äì ìsêàD≤ìøÏ kÕe÷õø£ e÷<Û ä ´ e÷\ ñ<ä ´ eT+ <√Vü ≤ <ä +
uÛ≤$+#˚yês¡+<äs¡÷ Á|üdüTÔ‘·+ kÕe÷õø£ e÷<Ûä´e÷˝À¢ ‘·qe+‘·T #˚j·TqTqï<äq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
u≤<Ûä´‘·\qT ìs¡«Væ≤+#˚+<äT≈£î ø£s¡Ôe´ Bø£å |üPì C≤„q BbÕìï Á|ü|+ü #·yê´|ü+Ô >± ù|dò ãt Tø˘ düèwædº Tü qÔ ï dü+#·\Hê\T, >∑÷>∑T˝Ÿ‘*· ¢
yÓ*–düTÔHêïs¡T. Äos¡«#·Hê\T, {Ï«≥ºs,Y ÇHékÕºÁ>±+ e+{Ï ‘·≈î£ ÿe ì&ç$‘√ q&ç#˚
eTTK´+>± ª<äTqïb˛‘·T áì+<ä+fÒ <ä÷&ÉqT ø£fÒºj·TeTqïμ dü+<˚XÊ\T, u≤¢>s∑ ,Y esY¶ Áô|dt˝˝À ìøÏ|å eÔü Tj˚T´ nbÕs¡ düe÷#ês¡
#·+<ä+>± Ä˝À#·Hê $<Ûëq+ ñqï yêfi¯ófl J$‘ê\qT bÕeq qeJeq neø±XÊìï HÓ{»Ï qT¢ düeTs¡e∆ +‘·+>± $ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêïs¡T.
ìsêàD+ ø=s¡≈î£ ø±ø£ nsê#·ø±ìøÏ n+øÏ‘+· #˚d|ü qæ yêfi¯ófl á e´ekÕj·T+, nqTã+<Ûä s¡+>±\ n_Ûeè~∆øÏ ø£èwæ #ù̊d dü+dü\ú T, e´≈£î\Ô T,
e÷<Û´ä e÷\ <ë«sê e∫Ãq ùd«#·Ãq¤ T <äT]«ìjÓ÷>∑+ #˚dTü ≈£î+≥÷ düeT÷Vü‰\T M{Ï˝À Á|üy˚•+∫ \ø£å\ dü+K´˝À $C≤„HêìøÏ
ô|&É<ë] |ü{dºÏ Tü qÔ ï H˚|<ü ´ä +˝À n+<äT≈£î $s¡T<ä+∆ >± \ø£\å eT+~ dü+ã+~Û+∫q düe÷#êsêìï ìøÏ|å +Ôü #˚dTü HÔ êïsTT. $ø°|&æ” j ç ÷· , $ø±dt
kÕqT≈£L\ <äèø£Œ<ä+‘√ eTTK´+>± $eø£‘å ≈· î£ >∑Tsö‘·Tqï n‹ ÁbÕNq |”&j ç ÷· dü+dü\ú T #·]Á‘·qT •˝≤ø£så ê\‘√ ì+|ü⁄‘T· HêïsTT. <äèX¯´, ÁX¯eD
eè‹Ô < ës¡ T nsTTq e´ekÕj· T e÷<Ûä´e÷˝À¢ nÁ>∑ ÁX‚DÏ˝À ñqï
<ës¡T&çï, m\¢\T ˝Òì ≈£î\ ,eT‘·, j· T T≥÷´uŸ ˝ À ¬ s ’ ‘ · T \≈£ î
ÁbÕ+‘ê\≈£î, <˚XÊ\≈£î nr‘·yTÓ qÆ dü+ã+~Û+∫q düeTÁ>∑ |ü]C≤„q+,
e´ekÕj· ÷ ìï q+<ä q eq+>± $»j· T >±<Û ä \ T, q÷‘· q
s¡÷bı+~+#˚+<äT≈£î ‘·eT e+‘·T Ä$wüÿs¡D\T, s¬ ‘’ T· \T, e´ekÕj·T
ø£ s ¡ Ô y ê´ìï ìs¡ « Væ ≤ dü T Ô H êïs¡ T . s¡+>∑+ m<äTs=ÿ+≥Tqï Çã“+<äT\qT
e´ekÕj· T + <ä + &É > ∑ ø ±<ä T ... ø£fifl¯ ≈£î ø£{qºÏ ≥T¢ yÓuŸ <ë«sê Á|ükÕs¡+
#˚ d ü T Ô H êïs¡ T . Çø£ >∑ ‘ · 2`3
|ü+&ÉT>∑ì düø£\ »Hê\ Äø£*
dü+e‘·‡sê\T>± yê{Ÿ‡n|t kÂø£s´¡ +
rs¡Ã&É+˝À ñqï dü+‘·è|æÔ eT] @ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫à Á|ü|+ü #·+˝Àì
eè‹Ô˝Àq÷ ø£qã&É<ìä ‘Ó*ù|+<äT≈£î e÷s¡TeT÷\ ÁbÕ+‘ê\ Á|ü»\qT
Á|üjT· ‹ïdüTHÔ êïs¡T. eT]+‘· #˚s¡Te #˚dæ+~. H˚&ÉT
ªbı˝≤\q˙ï Vü ≤ ˝≤\<ä T ìï <äèX¯´, ÁX¯eD e÷<Ûä´e÷˝À¢ nÁ>∑ ÁX‚DÏ˝À ñqï j·TT≥÷´uŸ˝À ¬s’‘·T\≈£î ø±\Vü≤s¡D+ ˝Ò≈£î+&Ü ôdø£q¢˝À
Ç˝≤‘·\+˝À ùV≤eT+|æ+&˚μ ¬s’‘·T\ dü+ã+~Û+∫q düeTÁ>∑ |ü]C≤„q+, $»j·T>±<Ûä\T, q÷‘·q
düe÷#êsêìï düeT÷Vü‰\ yêØ>±
ø£s¡à »˝≤ìøÏ... |òüTs¡à»˝≤ìøÏ Ä$wüÿs¡D\T, e´ekÕj·T s¡+>∑+ m<äTs=ÿ+≥Tqï Çã“+<äT\qT ø£fi¯fl≈£î ≈£îÁ>±e÷\≈£î ôd‘’ +· , ø°ø±s¡D≤´\˝ÀøÏ
KØ<äT ø£fÒº wüsêãT ˝Ò&Éì ø£<∏äHê\T ø£{Ϻq≥T¢ yÓuŸ <ë«sê Á|ükÕs¡+ #˚düTÔHêïs¡T. Çø£ >∑‘· 2`3
dü+e‘·‡sê\T>± yê{Ÿ‡n|t kÂø£s¡´+ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫à ôd’ ‘ · + #˚ s ¡ à &É + M˝… ’ + ~.
Á|ü#·T]dü÷Ô $X¯«yê´|üÔ+>± ¬s’‘·T n+‘·sê®˝≤ìøÏ ‘√&ÉT yÓTTu…˝’ Ÿ bò˛qT¢
uÛ Ò Ø ì kÕe÷õø£ e÷<Û ä ´ e÷˝À¢ Á|ü|ü+#·+˝Àì e÷s¡TeT÷\ ÁbÕ+‘ê\qT eT]+‘· #˚s¡Te #˚dæ+~. n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ sêe&É+ ns¡#‹˚ ˝À
ÁyÓ÷–düTÔHêïs¡T. Ç‘·s¡ eè‘·TÔ˝À¢ n+‘·>± ÁX¯eT˝Ò≈£î+&Ü ÁbÕ#·Ts¡´+, Á|ü|+ü #êìï eTqeTT+<äT kÕø屑·ÿ]+|ü #˚dTü ø√e&É+ >=|üŒ $»j·T+>±
Á|ü#ês¡+ bı+<äT‘·Tqï ~>∑ZC≤\T (ôd\Áu…{°) \≈£î BÛ≥T>± Ä<ÛäTìø£ uÛ≤$+#˚ H˚|ü<Ûä´+˝À e´ekÕj·T s¡+>∑+, ¬s’‘·T\T n+<äT≈£î
e´ekÕj·T+ #˚dü÷Ô Ä<äs¡ÙÁbÕj·TeTÚ‘·Tqï eT{Ϻ eTqTwüß\ $TqVü‰sTT+|ü⁄ø±<äT. <ëìøÏ‘√&ÉT eTq≈£î ø±e\dæq uÛ≤wü˝À
$»j·T>±<Ûä\qT ø=‘·Ô kıã>∑T\‘√ $X¯« yê´|üÔ+ #˚düTÔHêïs¡T. düe÷#êsêìï y˚>e∑ +‘·+>±, ì|ü⁄D‘·‘√ #˚sy¡ ù˚ d kÂø£s´¡ + ≈£L&Ü
Á|ü | ü + Nø£ s ¡ D , Ä<Û ä T ìø£ dü s ¡ ∞ ø£ è ‘· Ä]ú ø £ $<Û ë Hê\‘√ \_Û+#·&+É m+‘√ }s¡≥ìdüT+Ô ~.
qwüºb˛sTTq|üŒ{Ïø° Á|ü|ü+#· ¬s’‘·T˝≤sê! @ø£+ø£+&ç!!. MT |ü+≥≈£î Á|üuÛÑT‘·«+‘√bÕ≥T <˚X¯+˝Àì |ü\T e´ekÕj·T yêDÏ»´ Ä<Ûë]‘·
MTπs <Ûäs¡qT ìs¡ísTT+#·Tø√+&ç MT≈£î nqT≈£L\yÓTÆq Á|üuÛÑT‘ê«\qT ø£+ô|˙\T ‘·eT kÕe÷õø£ u≤<Ûä´‘·˝À uÛ≤>∑+>± HÓ{Ÿ˝Àq÷, k˛wü˝Ÿ
MTπs mqTïø√+&ç, |üsêqï uÛÑT≈£îÿ˝…’q <äfi≤s¡T\qT ‘·]$Tø=≥º+&ç. MT&çj·÷˝Àq÷ $düÔs¡D˝À ‘·eT e+‘·T bÕÁ‘·qT ìs¡«Væ≤düTÔHêïsTT.
<˚XÊ\ m\¢\qT s¡÷|ü⁄e÷|ü+&ç. j·TT<ä{∆ ≤´+≈£î\T, X¯‘|· Tüò Tï\T, j·TT<ä∆ M{ÏøÏ ‘√&ÉT dü«#·Ã¤+<ä dü+dü∆\T, e´≈£îÔ\T kÕe÷õø£ u≤<Ûä´‘·‘√
$e÷Hê\ CÀs¡TqT ì\Te]+#·+&ç, uÛ÷Ñ MTøÏ |ü#êÃìs¡+>π dæ n+<ä] ìs¡«Væ≤düTqÔ ï u≤<Û´ä ‘· m+‘√ >∑D˙j·TyÓTqÆ ~. ‘·eT |ü]<ÛTä \qT <ë{Ï
ø£&TÉ |ü⁄\T ì+|æ, XÊ+‹ <ä÷‘·\T>± e]ú\+¢ &ç nì H˚{Ï ‘·s+¡ düeTdüÔ Ms¡T ¬s’‘·T ùde˝À |ü⁄˙‘·eTÚ‘·THêïs¡T.
e÷qe C≤‹ì ˇø£ÿ >=&ÉT>∑T øÏ+<ä≈î£ ‘ÓdTü qÔ ï kÕe÷õø£ e÷<Û´ä e÷\T Á|ü|ü+#· kÕúsTT qT+&ç Á>±e÷\ es¡≈£î k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷˝À
ìq~düTÔHêïsTT. M{Ï |æ\T|ü⁄q+<äTø=ì düeTdüÔ Á|ü|ü+#·+˝Àì ÁbÕ<Ûëq´‘·>± e´ekÕj·T $düsÔ D¡ ≈£î ‘√&ÉŒ&ÉT‘·Tqï Á|üC≤Væ≤‘· dü+dü\ú T,
nqï<ë‘·\T ≈£L&Ü düŒ+~düTÔHêïs¡T. ‘·«s¡˝ÀH˚ n~>√ qe˝Àø£+.... yÓuŸôd’≥T¢, k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷˝À yê] bÕÁ‘· >∑T]+∫ k˛<ëVü≤s¡D+>±
$]ùd eTqø√dü+ n+≥÷ q<äT\ |üs¡efi¯ófl, |ü#·Ã<äHê\ |üs¡eX¯+ e#˚à dü+∫ø£˝À bÕsƒ≈¡ î£ \ eTT+<äT eT]ìï $esê\qT ñ+#·T‘ê+....
q÷‘·q Á|ü|+ü #· Ä$wüÿs¡D≈£î, Äø£*, n$<ä´, nXÊ+‹ ˝Òì düe÷» ` düX‚wü+ `
` yÓ’.$. qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY
58
 59

ôV’≤f…ø˘ Vü≤+>∑T\‘√ ` nÁ–f…ø˘

e´ekÕj·T s¡+>±ìøÏ q÷‘·q n<Ûë´j·T+
s¡÷. 25 y˚\ ø√≥¢‘√ ¬s’‘·T s¡TDe÷|ò”
|üs¡÷Ãs¡T ãVæ≤s¡+>∑ düuÛÑ˝À eT+Á‹ Hêsê ˝Àπøwt yÓ\¢&ç

e´ekÕj·T s¡+>±ìï n<ÛäTHê‘·q Vü≤+>∑T\‘√ r]Ã~<ë›\H˚ dü+ø£\Œ+‘√ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT
$<˚o |üs¡´≥q #˚|ü{≤ºs¡ì sêh ◊{Ï, |ü+#êsTTrsêCŸ XÊU≤ eT+Á‹ Hêsê ˝Àπøwt ù|s=ÿHêïs¡T. Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ |üs¡´≥q˝À
uÛ≤>∑+>±, |üs¡÷Ãs¡T ìjÓ÷»ø£es¡Z+, e÷s¡÷ºs¡T |ü≥ºD+˝À myÓTà˝Ò´ @\÷] kÕ+ã•esêe⁄ n<Ûä´ø£å‘·q »]–q ãVæ≤s¡+>∑
düuÛÑ˝À eT+Á‹ ˝Àπøwt Á|üdü+–+#ês¡T. H˚&ÉT e´ekÕj·T s¡+>∑+ Á|ü»\ nedüsê\≈£î nqT>∑TD+>± Ä•+∫q y˚Ts¡ ñ‘·Œ‹Ô
»s¡T>∑&É+ ˝Ò<äT. Ç‘·s¡ <˚XÊ\ e´ekÕj·T s¡+>∑+‘√ b˛*ùdÔ eTq sêh+˝À e´ekÕj·T s¡+>∑+ ñ‘·Œ‘·TÔ˝À¢, #ê˝≤ yÓqTø£ã&ç
ñ+<äì, n<ÛTä Hê‘·q |ü]C≤„q+‘√ e´ekÕj·T s¡+>±ìï ø=‘·Ô |ü⁄+‘·\T @s¡Œs# ¡ +˚ <äT≈£î sêh eTTK´eT+Á‹ nyÓT]ø± |üs´¡ ≥q˝À
nH˚ø£ eT+~ e´kÕj·T XÊgy˚‘·Ô\T, ô|≥Tºã&ç<ës¡T\qT ø£\dæ |ü\T <äbòÕ\ #·s¡Ã\T »]|æ ø=ìï XÊg, kÕ+πø‹ø£ ø£+ô|˙˝À
ˇ|üŒ+<ë\T #˚düTø=qï≥T¢ $e]+#ês¡T.
sêqTqï ø=~›s√E˝À¢ eTq <˚XÊìøÏ $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T
Çã“&çeTTã“&ç>± sêqTHêïj·Tì Á&ç|t Ç]π>wüHé <ë«sê e´ekÕj·T
s¡+>±ìï $düÔ]+|ü#˚j·TqTqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. Vü≤]‘· $|ü¢yêìøÏ eTq
sêh+ qT+&˚ Hê+~Û |ü*øπ $<Û+ä >± e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À $|üy¢ ê‘·àø£
e÷s¡TŒ\T #˚|ü&ÉT‘·THêïs¡ì ‘Ó*bÕs¡T. Á|ü|ü+#· e÷¬sÿ{Ÿ˝À ôd’‘·+
eTq ñ‘·Œ‘·T\Ô qT ì*ù| $<Û+ä >± Ä<ÛTä ìø£ b˛ø£&\É ‘√ nìï @sêŒ≥T¢
#˚|üfÒº+<äT≈£î <äèwæº kÕ]düTÔHêïs¡T.
nHê&ÉT ôV’≤f…ø˘ s¡+>±ìøÏ Hê+~Û |ü*øÏq eTTK´eT+Á‹ H˚&ÉT
nÁ–f…ø˘ s¡+>∑+˝À ≈£L&Ü n<˚ ˇs¡e&çì düèwæº+#·qTHêïs¡ì eT+Á‹ s¡÷. 16 y˚\ ø√≥¢ ˝À≥T ã&Ó®{Ÿ‘√ @sêŒ≥T »]–+<äì ˝À≥T
˝Àπøwt nHêïs¡T. Ç|üŒ{Ïπø sêh+˝Àì ¬s’‘ê+>±ìøÏ s¡÷. 25 y˚\ ã&Ó{® Ÿì ôd‘’ +· n~Û>$∑ Tdü÷Ô Á|ü»\≈£î Ç∫Ãq Vü‰MT\ìï+{Ï˙ ‘·÷#ê
ø√≥¢‘√ ¬s’‘·T s¡TDe÷|ò” #˚|ü{Ϻ+<äì ¬s’‘·T*ï nìï $<Ûë˝≤ ‘·|üŒ≈£î+&Ü neT\T #˚dü÷Ô <˚X¯+˝À yÓTT≥º yÓTT<ä{ÏkÕ]>± ¬s’‘·T
Ä<äT≈£îH˚+<äT≈£î Á|üuTÑÛ ‘·«+ dæ<+∆ä >± ñ+<äì sêh $&çb˛sTTq|üŒ{Ïø° s¡TDe÷|ò” #˚dæq |òüTq‘· #·+Á<äu≤ãTπø <äøÏÿ+<äì Äj·Tq ‘Ó*bÕs¡T.
60
&Ü«Áø± eTVæ≤fi¯\≈£î s¡÷ 332 ø√≥¢‘√ q÷‘·q s¡TD≤\T
n+~düTÔHêïeTì $e]+#ês¡T. Á|ü‹ Á>±MTD eTVæ≤fi¯≈£î s¡÷. 6
y˚\ es¡≈£î &Ü«Áø± s¡TD≤\T n+<äT‘·THêïj·Tì ‘Ó*bÕs¡T.
sêh yê´|üÔ+>± 12 y˚\ &É+|æ+>¥ j·÷sY¶\T @sêŒ≥T #˚kÕÔeTì,
#Ó‘Ô· qT+&ç dü+|ü<qä T düèwækº ÕÔeTì BìøÏ ø√q+øÏ Á>±eT |ü+#êsTTr
Ä<äsÙ¡ +>± ì\yê\ì Á|ü‹ Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ $T>∑T\T Ä<ëj·÷ìï
düeT≈£Lπsà $<Ûä+>± Á|üuÛÑT‘·«+ |üì#˚düTÔ+<äì, Bì <ë«sê Á>±MTD
ÁbÕ+‘·+˝Àì ìs¡T<√´>∑ j·TTe‘·≈£î, eTVæ≤fi¯\≈£î Á|ü‘·´ø£å+>±qT,
|üs√ø£å+>±qT ñbÕ~Û ø£\T>∑T‘·T+<äì á |ü<∏äø£+ <ë«sê Á>±eT
|ü+#êsTTr\T n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘êj·Tì ‘Ó*bÕs¡T. Á|ü‹ Á>±eT
|ü+#êsTTr |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+&˚ $<Ûä+>± á |ü<∏äø£+ <√Vü≤<ä
|ü&ÉT‘·T+<äì nìï Á>±e÷\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ sêqTqï s√E˝À¢ dædæ
s√&ÉT¢ y˚ùd u≤<Ûä´‘· ‘·q<˚qì |òüT+{≤|ü<∏ä+>± ‘Ó*bÕs¡T.
düuÛÑ n<Ûä´ø£å\T myÓTà˝Ò´ @\÷] kÕ+ã•esêe⁄ e÷{≤¢&ÉT‘·÷
sêh+˝À @ ìjÓ÷»ø£esêZìøÏ »s¡>∑ì s¡TDe÷|ò” |üs¡÷Ãs¡T
ìjÓ÷»esêZìøÏ n‘·´~Ûø£+>± düTe÷s¡T s¡÷. 300 ø√≥¢‘√ \_∆
#˚≈£L]+<äì, düTe÷s¡T 40 y˚\ eT+~ ¬s’‘·T\≈£î Á|üjÓ÷»q+
»]–+<ä ì $e]+#ês¡ T . ìjÓ ÷ »ø£ e s¡ Z + ˝À ¬ s +&É T Á>±eT
|ü+#êsTTr˝À¢ uÛÑ÷>∑s¡“¤ Á&Ó’H˚õ\ @sêŒ≥T #˚düTÔqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T.
Á|üdüTÔ‘·+ e\|üs¡¢˝À uÛÑ÷>∑s¡“¤ Á&Ó’H˚õ ìsêàD+˝À ñ+<äì, Ç+ø=\T¢
uÛ÷Ñ >∑s“¡ ¤ Á&ÓH’ õ˚ ìsêàD≤ìøÏ s¡÷. 16 ø√≥¢ ì<ÛTä \T øπ {≤sTT+#·qTqï≥T¢
‘Ó*bÕs¡T. ˝Àπøwt ìjÓ÷»ø£es¡Z |üs¡´≥q e\¢ düTe÷s¡T s¡÷. 100
ø√≥¢ n_Ûeè~∆ |üqT\≈£î Vü‰MT\T Çe«&É+ »]–+~. e÷s¡÷ºs¡T
eT+&É\ Á|ü»\ <ëVü‰]Ôì rπsÃ+<äT≈£î sêEbÕ˝…+ kÕ>∑sY ¬øHê˝Ÿ
qT+&ç e÷s¡÷ºs¡T≈£î ô|’|ü⁄ ˝…’Hé <ë«sê ˙{Ïì rdüT≈£îe#˚Ã+<äT≈£î
s¡÷. 22 ø√≥T¢ Á|ü‹bÕ<äq\T |ü+bÕeTì, sêqTqï s√E˝À¢
ìjÓ÷»ø£es¡Z yê´|ü+Ô >± Á|ü‹ Á>±e÷ìï n_Ûeè~∆ |ü]#˚+<äT≈£î Á|ü‘´˚ ø£
ì<ÛTä \T øπ {≤sTTdüTqÔ ï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. eTTqTô|qï&É÷ »s¡>ì∑ n_Ûeè~∆
á eT÷&ÉTqïs¡ dü+e‘·‡sê\ ø±\+˝À |üs¡÷Ãs¡T ìj·T»ø£es¡Z+˝À
n_Ûeè~∆ #˚XÊeTì kÕ>∑T`‘ê>∑T ˙{ÏøÏ ø=s¡‘· ˝Ò≈£î+&Ü #˚XÊeTì
@\÷] ‘Ó*bÕs¡T. eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT ø£èwæ e\¢H˚
|ü{Ϻd”eT qT+&ç ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À 2800 mø£sê\≈£î kÕ>∑T˙s¡T
n+<äT‘·T+<äì |üs¡÷Ãs¡T, ø±s¡+#˚&ÉT, ∫q>∑+C≤+ eT+&É˝≤\≈£î
|ü{Ϻd”eT ˙s¡T e∫Ã+<äì ;&ÉT uÛÑ÷eTT\T yÓTT‘·Ô+ |ü#·Ã<äq+‘√
ø£fi¯ø£fi¯˝≤&ÉT‘·THêïj·Tì @\÷] nHêïs¡T. mìïø£\ eTT+<äT Ç∫Ãq
Vü‰MT\qT ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À 80 XÊ‘·+ es¡≈£î neT\T #˚XÊeTì
sêqTqï s√E˝À¢ nìï Vü‰MT\qT |üP]Ô #˚kÕÔeTì, Á|ü‹ ô|’kÕ
n_Ûeè~∆ ø√düy˚T Ks¡Tà #˚düTÔHêïeTì Ä≈£î|ü#·Ã |üs¡÷Ãs¡Tì Ä<ÛäTìø£
|üs¡÷Ãs¡T>± e÷s¡Ã&Éy˚T ‘·q \ø£å´eTì nHêïs¡T.
á ø±s¡´Áø£eT+˝À e´ekÕj·T+˝À j·÷+Árø£sD¡ <ë«sê eT]+‘·
n_Ûeè~∆ #Ó+<˚+<äT≈£î ¬s’‘·T\≈£î dü_‡&ûô|’ ª¬s’‘·T s¡<∏ä+μ |ü<ø∏ä £+˝À
uÛ≤>∑+>± $$<Ûä ø£+ô|˙\≈£î #Ó+~q Ä<ÛäTìø£ Á{≤ø£ºs¡¢qT, <äTøÏÿ
j·T+Á‘ê\qT eT+Á‹ ˝Àπøwt #˚‘·T\ MT<äT>± |ü+|æD° #˚XÊs¡T.
>∑]wüº+>± s¡÷. 1.50 \ø£å\ dü_‡&û‘√ $$<Ûä Á>±e÷\≈£î #Ó+~q
¬s’‘·T\≈£î M{Ïì n+<äCÒXÊs¡T. á dü+<äs¡“¤+>± ãVæ≤s¡+>∑ düuÛÑ
nq+‘·s¡+ @sêŒ≥T #˚dæq Á|ü‘˚´ø£ e´ekÕj·T, ñ<ë´qeq
Á|ü<äs¡ÙqqT eT+Á‹ kÕúìø£ myÓTà˝Ò´‘√ ø£*dæ dü+<ä]Ù+#ês¡T.
á ø±s¡´Áø£eT+˝À $$<Ûä XÊK\ n~Ûø±s¡T\‘√bÕ≥T myÓTà˝Ò´\T,
eT+Á‘·T\T, myÓTੇ\T‘√ bÕ≥T ñqï‘· kÕúsTT n~Ûø±s¡T\T, õ˝≤¢
ø£˝…ø£ºsY ‘·~‘·s¡T\T bÕ˝§ZHêïs¡T.
` Ç. sê+u≤ãT, nÁ–øÏ¢ìø˘ Á|ü‹ì~Û.
 61

ñuÛÑj·T ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ |ü‹Ô ¬s’‘·T\ |ü]dæú‹ n>∑eT´>√#·s¡+

e÷¬sÿ{Ÿ e÷j·÷ C≤\+‘√ Jeqàs¡Dy˚T
|ü‹ÔøÏ eT<äú‘·T <Ûäs¡ ˝Òø£ ~>∑T\T#Ó+<äT‘·Tqï ¬s’‘·qï

Äs¡T>±\+ ø£wæº+∫ |ü+&ç+∫q ‘Ó\¢ã+>±sêìøÏ ¬s’‘·T Ä•+∫q <Ûäs¡ sêø£b˛e&É+‘√ n>∑eT´>√#·s¡+>± e÷]+~. e÷¬sÿ{Ÿ
e÷j·÷C≤\+˝À ¬s’‘·T\T $\$\˝≤&çb˛‘·THêïs¡T. |ü]dæú‘·T\≈£î nqT>∑TD+>± |ü+≥\qT |ü+&ç+#ê\H˚ ne>±Vü≤q
ø£*Œ+#·&É+˝À Çs¡T Á|üuÛÑT‘ê«\T |üP]Ô>± $|òü\+ #Ó+<ä&É+ e\¢H˚ ¬s’‘·T\T njÓ÷eTj·T+˝À ñHêïs¡T. <˚X¯+˝À nìï s¡+>±˝À¢
>∑D˙j·TyÓTÆq |ü⁄s√>∑‹ »]–Hê e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À e÷Á‘·+ mø£ÿ&É y˚dü|æq >=+>∑&ç nø£ÿ&˚ nqï #·+<ä+>± ñ+~.
j·TTe‘· e´ekÕj·÷ìøÏ <ä÷s¡+ ø±e&ÜìøÏ ùd<ë´ìøÏ dü+ã+~Ûe∫q nìï s¡+>±\qT düeTq«j·T+ #˚j·Tø£b˛e&É+ ∫qï
` düqï ø±s¡T ¬s’‘·T\ Ä<ëj·T+ ô|+#˚ ~X¯>± ø£èwæ »s¡T|üø£b˛e&É+‘√ e´ekÕj·T s¡+>∑+ Ä•+∫q y˚Ts¡≈£î n_Ûeè~∆
sê˝Òø£b˛‘·T+~.
Ç|üŒ{Ϭø’Hê e´ekÕj·T+ ã‘·ø±\+fÒ ¬s’‘·T\ Ä<ëj·T+ ô|]π>
$<Ûä+>± e÷s¡TŒ #˚düTø√yê*‡ ñ+~. n_Ûeè~∆ #Ó+~q <˚XÊ˝À¢
¬s’‘·T\T &çe÷+&é≈£î Ä<Ûës¡+>± |ü+≥\T |ü+&çkÕÔs¡T. ¬s’‘·T\T
|ü+&ç+∫q |ü+≥≈£î eTT+<ädTü >Ô ±H˚ e÷¬sÿ{Ÿ <Ûsä ¡ ìs¡j
í T· + #˚dTü +Ô ~.
eTq sêÁcÕº˝À¢ |ü]dæ∆‹ n+<äT≈£î |üP]Ô $s¡T<ä∆+>± ñ+≥T+~. ¬s’‘˚
‘·q≈£î ‘√#˚ $<Û+ä >± |ü+≥\qT |ü+&çdTü HÔ êïs¡T. ‘·<ë«sê e÷¬sÿ{Ÿ˝À
πs≥T Ä•+∫q $<Ûä+>± sêe&É+˝Ò<äT. e´ekÕj·÷ìï |ü+&É>∑˝≤
#˚j·÷\+fÒ Á|üuÛÑT‘ê«\T Á|üD≤[ø±ã<ä∆+>± ¬s’‘·T\≈£î ne>±Vü≤q
ø£*Œdü÷Ô e÷¬sÿ{Ÿ≈î£ nqT>∑TD+>± |ü+≥\T |ü+&ç+#·Tø√yê*‡ ñ+~.
¬s’‘·T\ n_ÛÁbÕj·÷\T :
|ü‹Ô ¬s’‘·T\qT Ä<äTø√yê* :
` e\÷¢] ø£ècÕí ¬s&ç¶, eTVü≤ã÷u≤u≤<é õ˝≤¢
|ü+&ç+∫q |ü+≥≈£î –≥Tºu≤≥T <Ûäs¡ ˝Òø£ ¬s’‘·T n|ü\ e÷¬sÿ{Ÿ˝À eT<ä∆‘·T <Ûäs¡ s¡÷. 4,320 ÇdüTÔHêïs¡T. n~ ≈£L&Ü
bÕ\e⁄‘·THêïs¡T. Á|üuÛÑT‘ê«\T ¬s’‘·T\qT Ä<äTø√e&É+˝À eTT+<ädüTÔ 8`12 XÊ‘·+ ‘˚eT ñqï |ü‹ÔøÏ e÷Á‘·y˚T á <Ûäs¡ e]ÔdüTÔ+~.
#·s¡´\T #˚|ü≥ºø£b˛e&É+ |ü‹Ô neTTà≈£îH˚+<äT≈£î e÷¬sÿ≥¢qT @sêŒ≥T e÷¬sÿ{Ÿ˝À 15`20 XÊ‘·+ eT+~øÏ e÷Á‘·y˚T á πs≥T e]ÔdüTÔ+~.
#˚j·Tø£b˛e&É+‘√ |ü+&çq |ü+≥qT neTTà≈£îH˚+<äTπø ¬s’‘·T\T HêHê $T>∑‘ê s¬ ‘’ T· \ |ü‹Ô sπ ≥T dü>±ìøÏ ≈£L&Ü n&ç>π Hê<ÛTä \T ø£sT¡ yÓH’ ês¡T.
nedüú\T |ü&ÉT‘·Tqï dæú‹ H˚&ÉT <ë|ü⁄]+∫+~. mø£s¡+˝À |ü‹Ô s¡÷. 2,500≈£î <äfi≤Ø\T ≈£îeTà¬ø’ ¬s’‘·T\ e<ä› ø=qT>√\T #˚düTÔqï
|ü+&ç+#·T≥≈£î düTe÷s¡T s¡÷. 40 y˚\T Ks¡Tà ne⁄‘·T+~. H˚&ÉT |ü]dæ‹ú HÓ\ø=+~. mø£sêìøÏ 6`7 øÏ«+{≤fi¯fl |ü‹Ô ~>∑Tã&ç edüT+Ô ~.
62
Á|üuÛÑT‘·«+ Ç#˚à eT<ä∆‘·T <Ûäs¡‘√ 7 øÏ«+{≤fi¯fl≈£î düTe÷s¡T s¡÷. 30
y˚\T e÷Á‘·y˚T edüTÔ+~. mø£sêìøÏ Ks¡Tà s¡÷. 40 y˚\T, Ç+ø±
s¡÷. 10 y˚\T n|ü>± $T>∑T\T‘·T+~. ¬s’‘·T e÷¬sÿ{Ÿ $<ÛëHê\
e\¢ rÁe+>± qwüºb˛j˚T Á|üe÷<ä+ ñ+~. Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·ø£åDy˚T
düŒ+~+∫ |ü‹Ô ¬s’‘·T\qT Ä<äT≈£îH˚+<äT≈£î Á|ü‘˚´ø£ #·s¡´\T rdüTø=ì
–≥Tºu≤≥T <Ûäs¡ ø£*ŒùdÔH˚ ¬s’‘·T eTq>∑\T>∑T‘ê&ÉT.
e÷¬sÿ{Ÿ e÷j·÷C≤\+˝À ∫≈£îÿ≈£î+≥Tqï ¬s’‘·T\T :
` y˚T¬s&ç¶ »Hês¡úq ¬s&ç¶, uÛÑÁ<ëÁ~ ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ õ˝≤¢.
e÷¬sÿ{Ÿ e÷j·÷C≤\+˝À s¬ ‘’ T· \T ∫≈£îÿø=ì $\$˝≤¢&TÉ ‘·THêïs¡T.
|ü+≥qT ‘Ó>∑qeTTà≈£îH˚ dæú‹˝ÀøÏ ¬s’‘·T\T HÓ{Ϻy˚j·Tã&ܶs¡T. ¬s’‘·T
e<ä› ø=H˚ düs¡T≈£î πs≥T˝À e´‘ê´dü+ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. |ü+≥≈£î
dü¬s’q πs≥T ìs¡ísTT+#·&É+ me]#˚‹˝Àq÷ ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~.
e÷¬sÿ{Ÿ˝À ˝…’ôdqT‡ yê´bÕs¡T\qT ìj·T$T+∫ yê]‘√ Á|üuÛÑT‘·«+
Á|üø£{Ï+∫q πs≥T≈£î |ü+≥ ø=qT>√\T #˚sTT+#ê*. n|ü&˚ ø=+‘·
y˚Ts¡¬ø’Hê ¬s’‘·T≈£î eT<ä∆‘·T <Ûäs¡ \_Û+#·qT+~. ¬s’‘·T\ e<ä› <Ûëq´+
s¡÷. 1450 øÏ«+{≤ <ÛëHê´ìï ø=qT>√\T #˚düTÔHêïs¡T. á <ÛëHê´ìï
_j·T´+>± e÷]Ñ˚ 65 øÏ˝À\T edüT+Ô ~. s¬ ‘’ T· øÏ#Ã˚ sπ ≥T _j·÷´ìøÏ
s¡÷. 22/` qT+&ç 23/` es¡≈£î |ü&ÉT‘·T+~. $ìjÓ÷>∑<ës¡T&çøÏ
Ç<˚ _j·T´+ øÏ˝À s¡÷. 50/` es¡≈£î neTTà‘·THêïs¡T. 50 XÊ‘·+
πs≥¢ e´‘ê´dü+ ñ+≥T+~. n<äq|ü⁄ ˝≤uÛÑ+ me] #˚‹˝ÀøÏ yÓfi¯ó
‘·T+~. Ç+‘· uÛ≤Øm‘·TqÔ eT<Û´ä <äfi≤Ø\T kıeTTà #˚dTü ≈£î+≥THêïs¡T.
Ç≥Te+{Ï $<ÛëHê\ô|’ <äèwæº kÕ]+#·ø£b˛e&É+e\¢H˚ ¬s’‘·T\ô|’
<äfi≤Ø\ ô|‘·Ôq+ n~Ûø£+>± ô|]–+~. ¬s’‘·T ø£+fÒ eT<Ûä´düTú\πø
m≈£îÿe ˝≤uÛ≤\T #˚≈£Ls¡T‘·THêïsTT. Ç≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T\ qT+&ç
¬s’‘·T\qT >∑f…ºøÏÿ+#ê*‡q u≤<Ûä´‘· Á|üuÛÑT‘ê«˝Ò rdüTø√yê*. H˚&ÉT
|ü‹Ô Çs¡T ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ n~Ûø£+>± |ü+&ç+#ês¡T. eTT+<ädüTÔ>±H˚
Á|üuTÑÛ ‘·«+ |ü‹Ô |ü+≥ô|’ <äèwæº kÕ]+#ê*‡ ñ+&Ü*‡+~. Ç‘·s¡ <˚XÊ˝À¢
s¬ ‘’ T· \≈£î eTT+<ädTü >Ô ±H˚ |ü+≥ sπ ≥TqT ìs¡sí TT+#·&+É »s¡T>∑T‘·T+~.
nø£ ÿ &ç Á|ü u Û Ñ T ‘ê«\T &ç e ÷+&é ≈ £ î nqT>∑ T D+>± |ü + ≥\qT
|ü+&çdTü HÔ êïs¡T. Áu…õ˝Ÿ ˝≤+{Ï <˚XÊ˝À¢ s¬ ‘’ T· \≈£î |ü+≥\ô|’ ne>±Vü≤q
ø£\Œdü÷Ô eTT+<äT>±H˚ |ü+≥ πs≥TqT Á|üø£{Ï+#·&É+ e\¢ ¬s’‘·T\T
sπ ≥T\≈£î nqT>∑TD+>±H˚ |ü+≥\qT |ü+&çdTü HÔ êïs¡T. n<˚ $<ÛëHêìï
‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ rdüT≈£îe∫à e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\qT ô|+#·T‘·÷
e´ekÕj·T s¡+>±ìï Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*‡ ñ+~.
e÷¬sÿ{Ÿ –&¶É+>∑T\T ¬s’‘·T\≈£î ÄeT&É<ä÷s¡+ :
` kÕ~H˚ì lìyêdü sêe⁄, >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢.
ø£ècÕí, >∑T+≥÷s¡T ¬s’‘ê+>∑+ <äfi≤s¡T\ e\¢ yÓ÷düb˛‘·THêïs¡T.
|ü+≥qT H˚s¡T>± #˚\ qT+&˚ ∫qï düqïø±s¡T ¬s’‘·T\T neTTàø√e&É+
e\¢ ¬s’‘·T\T Ä]úø£+>± qwüºb˛‘·THêïs¡T. @ s√E |ü+≥qT Ä s√CÒ
neTTà≈£î+≥THêïs¡T. |ü+≥ ì\«#˚j·T&É+, πs≥T edüTÔ+<√ sê<√
‘Ó*j·Tø£ |ü+≥qT ‘Ó>∑qeTTà≈£îH˚ dæú‹˝À ¬s’‘ê+>∑+ ñ+~. ¬s’‘·T
|ü+&ç+#˚ |ü+≥≈£î m+‘· πs≥T edüTÔ+<√ H˚{Ïø° ¬s’‘·T\≈£î ‘Ó*j·Tì
|ü]dæú‹ eTq ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ HÓ\ø=ì ñ+~. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+
$T]Ã y˚dæq ¬s’‘·T\T ~yêfi≤ rXÊs¡T. á @&Ü~ |ü‹Ô y˚dæq ¬s’‘·T\T
≈£L&Ü qwüºb˛yê*‡ edüTÔ+~. &çe÷+&é≈£î ‘·–≥T¢>± |ü+≥\T
y˚j·Tø£b˛e&Éy˚T BìøÏ ø±s¡D+. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ @@ |ü+≥\T
|ü+&ç+#ê˝À dü+ã+~Û‘· n~Ûø±s¡T\T ¬s’‘·T\≈£î ne>±Vü≤q ø£*Œ+#˚
$<Ûä+>± Á|ü#ês¡+ #˚|ü{≤º*. dü¬s’q ne>±Vü≤q ˝Òø£b˛e&É+ e\¢H˚
¬s’‘·T\T ˇπø |ü+≥ $<ÛëHêìï nqTdü]+#·&É+ e\¢ ¬s’‘·T Ä•+∫q
<Ûäs¡qT bı+<ä˝Òø£b˛‘·THêïs¡T. BìøÏ ‘√&ÉT Á|üuÛÑT‘ê«\T @sêŒ≥T
#˚dqæ –&É+¶ >∑T\T s¬ ‘’ T· \T n+<äTu≤≥T˝À ˝Ò≈î£ +&Ü #˚XÊs¡T. –&É+¶ >∑T˝À¢
|ü+≥qT ì\« #˚düTø√yê\H˚ Ä˝À#·q H˚&ÉT ¬s’‘ê+>∑+˝À ˝Ò≈£î+&Ü
b˛sTT+~. Á|üuÛÑT‘·« –&ɶ+>∑T˝À¢ ¬s’‘·T\T |ü+≥ ì\« #˚düT≈£î+fÒ
düVü≤ø±s¡ u≤´+≈£î\ <ë«sê ¬s’‘·T\≈£î eTT+<ädüTÔ>± q>∑<äTqT
n+<ä#˚j·÷*‡ ñ+~. H˚&ÉT –&ɶ+>∑T˝À¢ n≥Te+{Ï kÂø£s¡´+
ø£ * Œ#· ø £ b ˛e&É + e\¢ ¬ s ’ ‘ · T \T m|ü Œ {Ï |ü + ≥qT n|ü  &˚
neTTà≈£î+≥THêïs¡T. Ç‘·s¡ sêÁcÕº˝À¢ |ü‹ÔøÏ øÏ«+{≤ s¡÷. 5 y˚\
qT+&ç 6 y˚\ es¡≈£î ø=qT>√\T »s¡T>∑T‘·T+~. |ü+C≤uŸ, >∑T»sê‘Y,
eTVü‰sêÁcÕº˝À¢ |ü‹øÔ Ï eT+∫ &çe÷+&é ÇdüTHÔ êïs¡T. ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢H˚
|ü‹Ô sπ ≥T >∑D˙j·T+>± ‘·–+Z #ês¡T. Á|üuTÑÛ ‘ê«\T s¬ ‘’ T· \qT Ä<äT≈£îH˚
$<Ûä+>± eT<ä∆‘·T πs≥TqT Á|üø£{Ï+∫ ¬s’‘ê+>±ìï Ä<äTø√yê*.
` Ç. sê+u≤ãT, nÁ–øÏ¢ìø˘ Á|ü‹ì~Û.
63