You are on page 1of 143

‫ورق ُ‬

‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪1‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ورق تاريخ‬
‫ُ‬ ‫ورق‬
‫ُ‬
‫(چَىڊ ىثري ٽڪرا)‬

‫َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع‬

‫مرتب‬
‫نيصَر نزاري‬

‫اي‪ٛ‬ؽا پت‪ٛ‬يڪيـ‪ٟ‬ۿ زيطر“ةاد‬


‫د‪٥‬ـ ‪5102‬ع‬

‫ڊجيٽل ايڊيشن‪:‬‬
‫‪8102‬ع‬

‫سنڌ سالمت ڪتاب گهر‬


‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪2‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫زٖ ۽ قاؼىا ‪ٝ‬سٕ‪٥‬ظ‬


‫اداري قٽ ‪ٝ‬سٕ‪٥‬ظ‬

‫ورق تاريخ‬
‫ُ‬ ‫ورق‬
‫ُ‬
‫قرؽ تاريش‬
‫قرؽ ُ‬
‫ُ‬ ‫‪ ‬ڪتاب د‪٠ ٥‬ا‪:٥ٚ‬‬
‫َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع‬ ‫‪ٚ ‬يکڪ‪:‬‬
‫‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاري‬ ‫‪ ‬ؼ‪٤‬يڏي‪١‬طډ‪:‬‬
‫ؼياؼت‬ ‫‪٥ٝ ‬م‪٥‬ع‪:‬‬
‫(‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬ڪتاة‪ ٟ‬۽ ا‪٠‬ٽعقي‪٥‬ز تاـ ک‪١‬ي‪ ٙ‬چ‪٠٥‬ڊ ٽڪعا)‬
‫پ‪٤‬عي‪٥‬ـۿ د‪٥‬ـ ‪5102‬ع‬ ‫‪ ‬ڇاپ‪:٥‬‬
‫ڪ‪ٞ‬پ‪٥‬ز‪٠‬گ ‪ٚ/‬ي “ئ‪٥‬ٽ‪ٌ٠ :‬يع چا‪٠‬ڊي‪٥‬ۿ ؿ‪١‬ڪع الؾ ؼک‪٥‬اڻي‬ ‫‪‬‬
‫ڪپتاـ اةڏق‬ ‫‪ ‬ٽائيٽ‪:ٙ‬‬
‫اي‪ٛ‬ؽا پت‪ٛ‬يڪيـ‪ٟ‬ۿ زيطر“ةاد‬ ‫‪ ‬ڇپائي‪١‬طډ‪:‬‬
‫‪ 511‬رپيا‬ ‫‪:٢٤ُٛٝ ‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪3‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ارپيا‬

‫َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع دي‬


‫دي‪٥‬ـ ؼاٿياڻي‬
‫ڪيؽع “ريؽع دي ‪٠‬ا‪ٚ‬ي‬

‫ػػ ‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاري‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪4‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫سنڌ سالمت پاران ‪:‬‬

‫سيڌ سالنث ڊجّٽل ةَڪ اِڊِضو سلسلُ جَ ىئَن‬


‫ُ‬
‫ورق جارِخ“ اوٌان اڳّان پّش آٌُ‪ ٌُ .‬ڪحاب‬ ‫ڪحاب ” ُ‬
‫ورق‬
‫ىانّاري قَنپرسث اڳَاڻ‪ ،‬ىثر ۽ جقرِر جُ ةّهثاك صخصّث‬
‫عتدالَاحد آرِسر جُ ىثري ٽڪرن جُ چَىڊ جُ نضحهل آٌُ‬
‫جيٍو جَ نرجب نيصَر نزاري آٌُ‪.‬‬

‫دىّا ۾ اٌڙا گٍٽ ناڻٍَ ٌَىدا آٌو‪ ،‬جو کُ جحرِر ۽‬


‫جقرِر جُ ٌڪ ئُ وقث عتَر ٌجُ‪ ،‬سائّو جُ‪ .‬اِم‪ .‬سّد‬
‫ڪٿُ لکَّ آٌُ جً‪” :‬ىيڍي کيڊ ۾ نَن صرف ٻً ناڻٍَ اٌڙا ڏٺا‬
‫آٌو‪ ،‬جو کُ جحرِر ۽ جقرِر جُ ٌڪ ئُ وقث دسحرس آٌُ‪.‬‬
‫ٌڪ نَالىا آزاد ۽ ٻَّ عتدالَاحد آرِسر‪“.‬‬

‫ٌُ ڪحاب اِلسا پتلّڪّضو حّدرآةاد پاران ‪5102‬ع ۾‬


‫ڇپاَِ وَِ‪ .‬ٿَرائحا آٌَّن پّاري نيصَر نزاريَء جا جيٍو‬
‫ڪحاب جُ ڪهپَز ڪاپُ نَڪلُ سيڌ سالنث ڪحاب گٍر ۾‬
‫پّش ڪرڻ جُ اجازة ڏىُ‪.‬‬

‫محمد سليمان وساڻ‬


‫مينيجنگ ايڊيٽر ( اعزازي )‬
‫سنڌ سالمت ڊاٽ ڪام‬
‫‪sulemanwassan@gmail.com‬‬
‫‪www.sindhsalamat.com‬‬
‫‪books.sindhsalamat.com‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪5‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫اَرڈق اُتعادي‬
‫اييديو‪!...‬‬ ‫ياد‬ ‫آريسر‬ ‫ٌا‬

‫قريۿ‬ ‫ت‪٥‬کي‬ ‫قري‬ ‫ؼاري‪١‬طق‬ ‫قٗت‬


‫د‪ٚ‬تعي‪.‬‬ ‫ؼا‬ ‫کي‬ ‫ٗ‪٥‬ؿ‬ ‫ڈي‪١‬طق‬ ‫ڪيع‬

‫ڪيع ‪ٚ‬ک‪١‬طق ٗ‪٥‬ؿ الِء ايڎا ڪتابۿ‬


‫ڪيع ک‪ٚ٥‬ي‪١‬طق قري دؾ دي دري‪.‬‬

‫ت‪ ٥‬اُٿي گ‪٤‬ع گ‪٤‬ع اُٿاري‪٥ٗ ٥‬ؿ کيۿ‬


‫ت‪ ٥‬ؼاـ گڎ ر‪٣‬تع ؼائي‪َٟ‬ء دي ر‪٣‬تعي‪.‬‬

‫‪٣‬ا قڈي‪ ٟ‬گاڈي‪ ٟ‬۾ ‪ٚ‬يڊر ک‪٥‬ډ ُ‪٣‬ئاۿ‬


‫پع ‪ ٢٠‬ڪ‪ ٟ٤١‬څات‪ ٥‬قڈق ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬ٿعي‪.‬‬

‫کيۿ‬ ‫ؼ‪١‬ڌ‬ ‫اي‪١‬طي‪ٟ‬‬ ‫ياد‬ ‫“ريؽع‬ ‫‪٣‬ا‬


‫‪٣‬ع قٗت دي ت٘عيع تسعيع ڪچ‪٤‬عي‪.‬‬

‫قريۿ‬ ‫قرة‪٥‬‬ ‫“‬ ‫ؼچ‬ ‫‪٥٣‬‬ ‫چي‪٥‬‬ ‫ت‪٥‬‬


‫‪٥ٝ‬ت ’ارڈـ‘ کاـ اڳي قي‪١‬طق ‪ٝ‬عي‪.‬‬
‫‪‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪6‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫سَىٍو ِ‬
‫سٽاُء‬ ‫ُ‬

‫قازط ڪا‪٠‬ڌډق‬ ‫‪ ‬اداري پاراـ‪:‬‬


‫‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاري‬ ‫‪ٝ ‬عتب پاراـ‪:‬‬
‫اَذاز ‪١ٝ‬گي‬ ‫‪٤ٝ ‬اڳ‪:‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪7‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫اداري پاران‬
‫ٗ‪ٝ٥‬ي ڪارڪ‪١ٝ ٟ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاريَء دي ‪٣‬يَء ٻي ڪ‪٥‬ؿؾ “‪٣‬يۿ ديڪا ُ‪ٟ٣‬‬
‫َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع دي ‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬ڪتاة‪ٝ ٟ‬اـ چ‪٠٥‬ڊ ڪي‪ ٙ‬د‪ ٟٛٞ‬کي ڪتاةي‬
‫ق‪٥‬رت ڈ‪٠‬ي “‪٣‬ي‪ .‬پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ڪتاب ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ‪٣000‬ي‪ ٟ‬ؼا‪ٚ‬گع‪ ٢٣‬دي‬
‫‪ُٗ٥ٝ‬ي تي “‪٠‬طق قي‪ .٥٣ ٥‬ڪتاب د‪٠ ٥‬ا‪“ ٥ٚ‬ريؽع قازب پاڻ ‪٠‬ياز ‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬يَء دي‬
‫ؽاڳ د‪ ٥‬قڻ‚ رکي‪٥٣ ٥‬ۿ اُ‪ ٥٣‬ڪتاب ‪ ٢٠‬رڳ‪٥‬‬
‫ؿاَعي ‪ٝ‬اـ چ‪٠٥‬ڊ ڪعي ‛‪١٤١ٝ‬ذي اڱڻ ُ‪ُ ٝ‬‬
‫پڏ‪١٣‬طډـ کي پؽ‪١‬ط “ي‪٥‬ۿ پع ص‪٥‬د ؼائي‪َ ٟ‬تطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع کي پڻ ة‪٤‬تع ‪ٚ‬ڳ‪٥٣ ٥‬ۿ ۽ پاڻ‬
‫ڪتاب دي تُعيٓ ڪ‪١‬طي چي‪٣ُ ٥‬ئائي‪ ٟ‬ت‪‛ :٢‬چ‪٠٥‬ڊ ٽڪعـ کي اڃا ة‪ ٢‬قچاي‪ ٥‬قڃي ‪٣‬اۿ‬
‫ديئ‪ ٟ‬ڪتاب قڈق ۽ دا‪ ٍٝ‬ٿئي ‪٣‬ا‪‚ .‬‬
‫“ريؽع قازب دي ُزڪ‪٥ٝ ٜ‬دب ‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاريَء ٻي‪ ٥‬ڪتاب‬
‫تعتيب ڈيڻ ؿعقع ڪي‪ُ .٥‬ا‪ ٥٣‬ڪتاب ز٘ي٘ت ۾ اؼاـ کي ‪ 52‬اپعي‪ ٙ‬تي “ڻڻ‪٥٣ ٥‬ۿ‬
‫پع قٗت ؼاٿ ‪ ٢٠‬ڈ‪٥٠‬ۿ د‪ ٟ٤١‬ڪعي ر‪٣‬ذي قياؼي‪.ٟ‬‬
‫‪ٝ 3‬ئي تي َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع قازب اؼاـ کاـ قڇڏي قي‪ ٥‬۽ اؼاـ ؼ‪٥‬چي‪٥‬‬
‫ت‪ ٢‬ؼ‪١‬طس چا‪ٚ‬ي‪٤‬ي دي ‪ُٗ٥ٝ‬ي تي ‪٣‬يُء ڪتاب ‛قرؽ قرؽ تاريش‚ “ڻذي‪ .‬ا‪٣‬ڏيَء‬
‫تذ‪٥‬يغ تي ڀاُء ‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاري ڈي‪ ٟ٤١‬رات ‪٣‬ڪ ڪعي ‪٥ٝ‬اد ‪٥ٝ‬ـ ڈا‪٥ٝ ٟ٤٠‬ڪ‪ٛ‬ي‪٥‬ۿ‬
‫ديڪا ڪ‪٥‬ؿؾ ڪا‪ٝ‬ياب قئي ۽ اؼاـ ڪتاب اق‪٣‬اـ پڏ‪١٣‬طډـ تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬چاي‪٥‬‬
‫“‪٣‬ي‪.‬‬

‫_ قازط ڪا‪٠‬ڌډق‬
‫چيئع‪ٝ‬ي‪ٟ‬‬
‫اي‪ٛ‬ؽا پت‪ٛ‬يڪيـ‪ٟ‬ۿ زيطر“ةاد‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪8‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫نرتب پاران‪:‬‬

‫ٗ‪ٝ٥‬ي تسعيڪ ؼاـ ‪١٤١ٝ‬ذ‪ ٥‬الڳاپ‪١٠ ٥‬ڍپڻ کاـ ئي “‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪٢‬‬


‫‪١٤١ٝ‬ذ‪ ٥‬قڈق ڀاُء (څاڪٽع صا‪ٚ‬ط زؽي‪ٝ ٟ‬غاري) اڳ ۾ ئي ٗ‪ٝ٥‬ي تسعيڪ‬
‫ؼاـ ؼ‪٤ٛ‬اډي‪ ٥٣ ٙ‬۽ “ٌء اـ دي اجع ‪٣‬يٺ ُ‪٣‬ئػ‪ .‬دڎ‪ ٟ٣‬کاـ ؼ‪ٞ‬ذ‪ ٢٤‬پئيۿ‬
‫تڎ‪ ٟ٣‬کاـ ڪتاب پڏ‪٣‬ڻ د‪ ٥‬ؿ‪٥‬ؽ ٿي‪٥‬ۿ ‪٣‬ڪ ڈي‪ٟ٤١‬ۿ ادا دي ؿي‪ٝ ٓٛ‬اـ‬
‫پڏ‪٣‬ڻ الِء ڪتاب پئي ڳ‪ٚ٥‬ي‪ ٜ‬ت‪٢‬ۿ ؼائي‪َ ٟ‬تطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع دي ‪٣‬ڪ‬
‫ڪتاب ‛اؼاـ ديئ‪ ٟ‬ديئي ڪ‪ ‚٥‬تي ‪ٌ٠‬ع پئيۿ ؼائي‪َٟ‬ء د‪٠ ٥‬ا‪ ٥ٚ‬ت‪ ٢‬اڳ ۾‬
‫ئي ُٻڌؾ ‪٥٣‬ۿ ت‪ ٟ٤١‬ڪعي اـ کي پڏ‪٣‬ڻ د‪ ٥‬ارادق ڪعي ڪتاب ‪٣‬ٿ ۾‬
‫ک‪١‬ي‪ .ٜ‬ديئ‪ ٟ‬ئي پڏ‪٣‬ڻ قيٺػ ت‪٣ ٢‬ڪ ‪٣‬ڪ ‪ٕٚ‬ي ‪١٤١ٝ‬ذي ا‪٠‬طر ۾ ‪١٤ٚ‬طق‬
‫قي‪ ٥‬۽ ‪١٤١ٝ‬ذي ز‪٠‬طگيَء ۾ ا‪ ٥٣‬پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ڪتاب ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٤١‬د‪٣ ٥‬ع ‪ٕٚ‬ي ‪٥ٝ‬ـ‬
‫کي پ‪١٤١‬ذ‪ٚ ٥‬ڳ‪٥٣ ٥‬ۿ ڪٿي ايئ‪ ٟ‬پئي ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ٿي‪ ٥‬ت‪ٌ“ ٢‬ء ‪ٝ‬ست‪٥‬ةا د‪ ٥‬صه‬
‫پي‪ ٥‬پڏ‪٣‬اـۿ ڪٿي ت‪١٤١ٝ ٢‬ذا ڳ‪٥‬ډ‪٣‬ا پئي َق‪٣‬ياۿ د‪ ٟ٤١‬د‪٥ٝ ٥‬ـ کي‬
‫ازؽاس ئي ‪ ٢٠‬ر‪٣‬ي‪٥‬ۿ ا‪ ٥٣‬ڪتاب پڏ‪٣‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء “ٌءۿ ؼائي‪“ ٟ‬ريؽع د‪٥‬‬
‫دي‪٥‬ا‪ ٥٠‬ٿي پيػ ۽ ؼائي‪َٟ‬ء دا ڪتاب پڏ‪٣‬ڻ ؿعقع ڪي‪ ٜ‬۽ پ‪ِ٥‬ء ؼاڻػ‬
‫‪ٛٝ‬ڻ الِء تڏپ پيطا ٿي‪ .‬ؼاڻػ ‪١٤١ٝ‬ذي پ‪٤‬عي‪ٝ ٟ‬الٗات ‪ٝ‬ستعؿ ق‪٣‬اب ڀيي‬
‫دي قرؼيَء تي ؼ‪١‬ڌ دي ٗ‪ٝ٥‬ي ؿاَع ۽ ‪١٤١ٝ‬ذي ُاؼتاد اَرڈي اُتعاديَء دي‬
‫‪ُٝ‬عٔت ٿي‪٥ٝ .‬ـ ؼائي‪َٟ‬ء کي گ‪٤‬ع اچڻ دي دَ‪٥‬ت ڈ‪٠‬يۿ ديڪا ُ‪ ٟ٣‬دؾ‬
‫ؼاـ ٗت‪٥‬ؾ ڪئي ۽ ٻئي ڈي‪ ٟ٤١‬تي ؼائي‪٥ٝ ٟ‬ـ قٽ “ي‪ ٥‬۽ رات ة‪ُ ٢‬اتي ئي‬
‫تعؼي‪٥‬ۿ دتي ‪١٤١ٝ‬ذي قڈي ڀاُء څاڪٽع صا‪ٚ‬ط زؽي‪ٟ‬ۿ َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع‬
‫کاـ ‪٣‬ڪ يادگار ا‪٠‬ٽعقي‪ ٥‬قرت‪٥‬ۿ ديڪ‪ ٥‬ڪأي قٗت کاـ پ‪ِ٥‬ء دؽ٘‪ ٜ‬دي‬
‫تعد‪ٞ‬اـ پعچي ‛پيْاؿ ؼ‪١‬ڌ‚ ۾ ڇپي‪ .٥‬ة‪٤‬عزاؾ ؼائي‪َ ٟ‬تطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع‬
‫ؼاـ ايئ‪ ٟ‬ئي ‪ٝ‬الٗات‪ ٟ‬۽ ڪچ‪٤‬عي‪ ٟ‬د‪ ٥‬اڻ کٽ ؼ‪ٛ‬ؽ‪ ٥ٛ‬داري ر‪٣‬ي‪٥‬ۿ ُا‪٥٣‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪9‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ؼائي‪َٟ‬ء دي ز‪٠‬طگيَء دي “صعي گ‪٤‬ڏي‪ ٟ‬تائي‪ٗ ٟ‬ائ‪ ٜ‬۽ دائ‪ ٜ‬ر‪٣‬ي‪ .٥‬ؼائي‪ٟ‬‬
‫د‪ ٟ‬د‪٥ٝ ٥‬ـ ؼاـ پيار ۽ ايتعي زط تائي‪ ٟ‬ٿي قي‪٥‬ۿ د‪ ٥‬دڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬پاڻ‬
‫م‪ُٛ‬ي گ‪٥٤‬ٽڪي يا ڪـ‪٥ٞ‬ر اي‪١‬طق ‪ ٥٣‬ت‪٢‬ۿ رات د‪٥ٝ ٥‬ـ قٽ ئي تعؼڻ‬
‫پؽ‪١‬ط ڪ‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ۽ چ‪٠٥‬طق ‪ ٥٣‬ت‪٢‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ کي ت‪ ٥‬قٽ اچي ُؼڪ‪٥‬ـ ِ‪١ٛٝ‬طق‬
‫“‪٣‬ي‪ .‬زاال‪٠‬ڪ‪ ٢‬ڪأي ٗ‪ٝ٥‬ي ڪارڪ‪ٟ‬ۿ ڪذ‪ ٢٤‬پعاڻا ڪا‪ٝ‬عيڊ ۽‬
‫‪٣‬اڻ‪٥‬ڪا قڈيعا “ريؽع قازب کي ‪١ٝ‬ٿ‪٥‬ـ ڪ‪١‬طا ‪٣‬ئا ت‪ ٢‬اؼاـ کي ة‪ ٢‬ٽائ‪ٜ‬‬
‫ڈي‪٥‬ۿ رات اؼاـ قٽ تعؼ‪٥‬ۿ پع ؼائي‪َٟ‬ء د‪ ٥‬ا‪ ٥٣‬ئي د‪٥‬اب ‪٠٥٣‬طق ‪ ٥٣‬ت‪٢٠‛ :٢‬‬
‫اڂ “ٌء ‪١ٝ‬ك‪٥‬ر قٽ قڃاـ پي‪٥‬ۿ ڪ‪ ٟ٤١‬ٻئي دُٔي اق‪٣‬اـ قٽ اي‪١‬طس‪ ‚.‬۽‬
‫پ‪ِ٥‬ء ‪٣‬ع ڪ‪ ٟ٤١‬کي ا‪٣‬ا صتع ‪٠٥٣‬طي ‪٣‬ئي ت‪ ٢‬ؼائي‪٥ٝ ٟ‬ـ قٽ ئي تعؼ‪١‬طق‬
‫‪٥٣‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ ؼائي‪َٟ‬ء ؼاـ ڪأي دُٔا ؼٕع ة‪ ٢‬ڪي‪٥‬ۿ دڎ‪ ٟ٣‬ة‪ٌ“ ٢‬ء ؼائي‪َٟ‬ء‬
‫ؼاـ گڎ گاڈيَء ۾ قي‪١٤‬طق ُ‪٣‬ئػ ت‪“ ٢‬ريؽع قازب څرائي‪٥‬ر کي پ‪٥‬ئي‪ٟ‬‬
‫ؼيٽ تي قي‪٤‬ڻ الِء چ‪٠٥‬طق ‪ ٥٣‬۽ څرائي‪٠٥‬گ الِء ‪٥ٝ‬ـ کي چ‪٠٥‬طق ‪٥٣‬ۿ ة‪٤‬عزاؾ‬
‫ؼائي‪َٟ‬ء ؼاـ اڻ ڳڻي‪٥‬ـ يادگيعي‪٥‬ـ “‪ .ٟ٣‬ديڪڎ‪ ٜٛٗ ٟ٣‬۽ قٗت ؼاٿ‬
‫ڈ‪ ٥٠‬ت‪ ٢‬تٕكي‪ ٙ‬ؼاـ ڪ‪ ٟ٤١‬ٻئي ڀيعي معقر ‪ٚ‬ک‪١‬طس‪.‬‬
‫‪٥ٝ‬ـ “ريؽع قازب دا ت٘عيت ًا ديڪي ‪ٝ‬ارڪيٽ ۾ ڪتاب‬
‫‪٥ٝ‬د‪٥‬د “‪ٟ٣‬ۿ ُا‪٣‬ي پڏ‪٣‬يا “‪ٟ٣‬ۿ دڎ‪ ٟ٣‬کاـ ٔيػ ة‪٥‬ڪ (ؼ‪٥‬ؿ‪ٝ ٙ‬يڊيا)‬
‫اؼتُ‪ٞ‬اؾ ڪعڻ ؿعقع ڪي‪ ٥‬اٿ‪ٜ‬ۿ تڎ‪ ٟ٣‬کاـ ‪٥ٝ‬ـ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط‬
‫۽ “ريؽع قازب دي ‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬ڪتاة‪ٝ ٟ‬اـ چ‪٠٥‬ڊ ٽڪعا ؼ‪٥‬ؿ‪ٝ ٙ‬يڊيا‬
‫تي ‛َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع دي ‪٠‬ا‪ٚ‬ي ؼاـ ٺا‪٣‬ي‪ ‚ٙ‬پيخ تي رکڻ ؿعقع ڪعي‬
‫ڇڎيا ‪٣‬ئا‪ .‬ڪأي َعقي کاـ پ‪ِ٥‬ء ‪٥ٝ‬ـ ُا‪ ٥٣‬ذڪع پ‪١٤١‬ذي پياري دقؼت‬
‫قازط ڪا‪٠‬ڌډي ؼاـ ڪي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬تذ‪٥‬يغ ڈي‪١‬طي چي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ڇ‪ ٢٠ ٥‬اـ کي‬
‫ڪتاةي ؿڪ‪ ٙ‬ڈدي ۽ پ‪ِ٥‬ء ايئ‪ ٟ‬ئي پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ڪتاب ‪ 01‬د‪٥١‬ري ‪5102‬ع‬
‫تي ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ‪٣000‬ي‪ ٟ‬ؼا‪ٚ‬گع‪ ٢٣‬تي پڌرق ڪي‪ ٥‬قي‪٥‬ۿ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪10‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ديتعي‪٥‬ـ ڪاپي‪٥‬ـ قازط ؼائي‪٠“ ٟ‬طي‪٥‬ـۿ اُ‪٣‬ي ‪١٤١ٝ‬ذي ؼا‪٥٤ٝ‬ـ ‪٣‬ٿ‪٣ ٥‬ٿ‬
‫قڪعق ٿي قي‪٥‬ـ‪.‬‬
‫‪٥ٝ‬ـ ڪذ‪ ٢٤‬ڈي‪ ٟ٤١‬کاـ پ‪ِ٥‬ء “ريؽع قازب کي ٔ‪٥‬ـ ڪئيۿ‬
‫ؼائي‪ ٟ‬زاؾ از‪٥‬اؾ کاـ پ‪ِ٥‬ء چي‪ ٥‬ت‪ ٢‬اق‪٣‬اـ دا چ‪٠٥‬ڊ ڪي‪٠ ٙ‬حعي ٽڪعا‬
‫ة‪٤‬تعي‪ٟ٣“ ٟ‬ۿ پع ُا‪٣‬ي ٿ‪٥‬رډا “‪ٟ٣‬ۿ ؼ‪ٝ ٥‬س‪١‬ت ڪعي‪ ٥‬۽ اـ د‪ ٥‬ٻي‪ُ ٥‬د‪ٛ‬ط‬
‫“ڻي‪٥‬ۿ ت‪ ٢‬ديئ‪ ٟ‬ؼچ‪٥ٝ ٥‬اد ‪٣‬ڪ ‪١٣‬ڌ ُ‪ٝ‬يؽع ٿي ؼگ‪٤‬ي‪٥ٝ .‬ـ ؼائي‪ ٟ‬دي‬
‫‪٣‬طايت‪ ٟ‬۽ ؼائي‪َٟ‬ء دي ‪٠‬حع د‪َ ٥‬اؿٖ ‪٣‬ئڻ ڪعي ‪٣‬ڪ ڀيعق ٻي‪٤‬ع ‪ٝ‬س‪١‬ت‬
‫۽ ڪ‪٥‬ؿؾ ڪعيۿ ‪٣‬ي ٻي‪ ٥‬ڪتاب تيار ڪي‪٣“ ٥‬يۿ ديڪ‪ ٥‬اق‪٣‬اـ دي‬
‫‪٣‬ٿ‪ ٟ‬۾ “‪٣‬ي‪.‬‬
‫ا‪ٝ‬يط ڪعياـ ٿ‪ ٥‬ت‪١٤١ٝ ٢‬ذي ‪ٝ‬س‪١‬ت ۽ ؼائي‪ ٟ‬دي ‪٠‬حع د‪ ٥‬دادق‬
‫اق‪٣‬اـ کي معقر قڻ‪١‬طق‪“ .‬ريؽع قازب ت‪٥‬ډي د‪ ٥‬اڂ اؼاـ دي قڃ ۾‬
‫‪٠‬ا‪٣‬ي ر‪٣‬ي‪٥‬ۿ پع ؼائي‪َٟ‬ء د‪ ٥‬زڪ‪١٤١ٝ ٜ‬ذي الِء ڪ‪٘ٝ ٟ٤١‬طس ڪتاب‬
‫دي “يت کاـ گ‪٤‬ٽ ‪٣“ ٢٠‬ي‪ٌ“ .‬ءۿ ؼائي‪َٟ‬ء دي تسعيع ۽ ت٘عيع ٻ‪٤١‬ي د‪٥‬‬
‫َاؿٖ “‪٣‬ياـۿ ‪٥ٝ‬ـ کي پڏ‪٣‬ڻ ۽ ‪ٚ‬کڻ د‪ ٥‬ؿ‪٥‬ؽ ة‪ ٢‬ؼائي‪َٟ‬ء دي ڪتاة‪ٟ‬‬
‫پڏ‪٣‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ٿي‪.٥‬‬
‫د‪٠‬يا ۾ ا‪٣‬ڏا گ‪٤‬ٽ ‪ٝ‬اڻ‪٠٥٣ ٥٤‬طا “‪ٟ٣‬ۿ د‪ ٟ‬کي تسعيع ۽ ت٘عيع تي‬
‫‪٣‬ڪ ئي قٗت َت‪٥‬ر ‪٣‬ذيۿ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ڪٿي ‪ٚ‬کي‪٣“ ٥‬ي ت‪:٢‬‬
‫‛‪١٠‬ڍي ک‪١‬ڊ ۾ ‪٥ٝ‬ـ قعؼ ٻ‪ٝ ٢‬اڻ‪ ٥٤‬ا‪٣‬ڏا ڈٺا “‪ٟ٣‬ۿ د‪ ٟ‬کي تسعيع ۽ ت٘عيع‬
‫تي ‪٣‬ڪ ئي قٗت دؼتعس “‪٣‬ي‪٣ .‬ڪ ‪٥ٝ‬ال‪٠‬ا “زاد ۽ ٻي‪َ ٥‬تطا‪٥ٚ‬ازط‬
‫“ريؽع‪‚.‬‬
‫“ريؽع قازبۿ ‪٥ٝ‬ال‪٠‬ا “زادۿ د‪٥‬ا‪٣‬ع ‪٤٠ ُٙٚ‬عقۿ ‪٤ٝ‬ات‪ٞ‬ا گا‪٠‬ڌيۿ‬
‫‪٥ٝ‬ال‪٠‬ا َتيطاهلل ؼ‪١‬ڌيۿ ؿ‪٤‬يط اهلل ةضؾ ؼ‪ٝ٥‬عي ۽ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط‬
‫کاـ ‪ٝ‬تاجع ‪ ٥٣‬۽ ا‪ ٟ٤٠‬کي پڏ‪٣‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ‪ٝ ٟ٣‬ؽذط دا صت‪ٞ‬ا ڇڎي ؼيط‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪11‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ؼاـ ‪ٛٝ‬ي ؼ‪١‬ڌ دي “زاديَء دي َـٖ د‪ ٥‬داؿ پيت‪٥‬ۿ ديئ‪ ٟ‬گا‪٠‬ڌيَء کي‬
‫‪٤٠‬عق ۽ ‪٥ٝ‬ال‪٠‬ا “زاد ‪ٛٝ‬ياۿ تيئ‪ ٟ‬ئي ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط کي “ريؽع‬
‫قازب ‪ٛٝ‬ي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ٔڪع کي د‪٤‬ع د‪١٤‬گ‬
‫تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬چاي‪ .٥‬پيعي‪ ٟ‬پيادؾۿ ‪ٝ‬ي‪ ٟٛ‬دا ‪ٝ‬ي‪ ٙ‬ؼٕع ڪعيۿ ۽ ڪڎ‪ٟ٣‬‬
‫‪٥ٚ‬ڪ‪ ٙ‬گاڈي‪ ٟ‬۾ ِ‬
‫ڪعاي‪٣ ٢٠ ٥‬ئڻ ڪعي کيػ الٿ‪ ٥‬ٿئي قي‪٥‬ۿ ت‪٠٥٣ ٟ٤١‬طي‬
‫ة‪٣ ٢‬ع زاؾ ۾ ‪ٞ٣ ٟ٣‬ٿ ‪٣ ٢٠‬اري ۽ ؼيط د‪ ٥‬پيْاؿ ڪارق‪٠‬ذ‪٤‬ع کاـ قٺي‬
‫‪ٝ‬عيط ؿاخ‪ -‬ڪـ‪٥ٞ‬ر تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬چاي‪٣ .٥‬ي “زاديَء د‪ٝ ٥‬ت‪٥‬ا‪ ٥ٚ‬ؼيط ۽ ؼ‪١‬ڌ‬
‫د‪ ٥‬پيْاؿ کڻي ا‪١٠ ٟ٤٠‬ڍډـ ؿ‪٤‬عـۿ ڳ‪٥‬ٺ‪ ٟ‬۽ ڀِٽ‪ ٟ‬تائي‪ ٟ‬ة‪ ٢‬قي‪٥‬ۿ د‪ ٟ‬تي اڂ‬
‫ڈي‪ ٟ٤١‬تائي‪ ٟ‬ڪأي ‪ٚ‬يڊرـ دا پيع ت‪ ٢‬پعيۿ پع ‪ٌ٠‬ع ة‪ ٢٠ ٢‬پ‪٤‬تي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫“ريؽع قازبۿ “صعي قٗت ۾ دڎ‪ ٟ٣‬اؼپتاؾ ۾ داص‪ ٙ‬ٿي‪٥٣ ٥‬ۿ ت‪٢‬‬
‫“ٌء ‪ٝ‬ؽ‪ٛ‬ؽ‪ ٙ‬ا‪ٝ ٟ٤٠‬اڻ‪ ٟ٤‬ؼاـ راةىي ۾ ‪٣‬ئػۿ ديڪي ؼائي‪َٟ‬ء ؼاـ گڎ‬
‫‪٣‬ئاۿ پع ا‪ٝ ٟ٤٠‬اـ ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ ٢‬ڪڎ‪ ٟ٣‬تٕكي‪ٛ‬ي زاؾ از‪٥‬اؾ ‪ ٢٠‬ڈ‪ ٥٠‬ت‪ ٢‬ؼائي‪ٟ‬‬
‫ڪيئ‪٣“ ٟ‬يۿ پ‪ِ٥‬ء “صع “ُء پ‪٤‬عي‪ٝ ٟ‬ئي ‪5102‬ع تي ؼڀ ڪ‪ ٜ‬ڪاري‪٥‬ـ‬
‫ڇڎيۿ قعؼ ؼائي‪َٟ‬ء ؼاـ ‪ٛٝ‬ڻ ۽ وتيُت ‪٥ُٛٝ‬ؿ ڪعڻ الِء گ‪٤‬عاـ‬
‫‪٠‬ڪتػ ۽ ‪ٝ 5‬ئي ‪5102‬ع تي قتر د‪ ٥‬ڪعاچي پ‪٤‬تػۿ دتي پ‪١٤١‬ذي‬
‫‪٣‬ڪ ٗعيتي دقؼت (د‪ ٟ٤١‬ؼاـ گ‪٤‬عي‪ ٥ٛ‬تُ‪٘ٛ‬ات “‪)ٟ٣‬ۿ قٽ قيػۿ دتي‬
‫‪٠‬اؿت‪ ٥‬ڪعي اؼپتاؾ الِء ‪٠‬ڪتػ اتي پ‪٤‬چي ؼڌق ؼائي‪َٟ‬ء دي رقؿ ۾‬
‫‪ٛ٣‬ي‪ ٥‬قيػۿ ديئ‪ ٟ‬درقازق ک‪ٚ٥‬ي‪ ٜ‬ت‪ ٢‬ؼائي‪ ٟ‬دي ‪ٌ٠‬ع ‪٥ٝ‬ـ تي پئي ۽‬
‫ؼائي‪َٟ‬ء ُ‪ٝ‬ؽڪعاي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ص‪٥‬ؿيَء ‪ٝ‬اـ ‪١٤١ٝ‬ذ‪٥‬ـ اکي‪٥‬ـ ڀعدي “ي‪٥‬ـۿ ؼائي‪َٟ‬ء‬
‫ؼاـ پيعـ تي ‪٣‬ٿ رکي ‪ٛٝ‬يػۿ د‪ ٟ٤١‬د‪ ٥‬ؼائي‪ٞ٣ ٟ‬يـ‪ ٢‬ا‪٠‬ڪار ڪ‪١‬طق‬
‫‪٥٣‬ۿ پع ‪١٤١ٝ‬ذي َادت ‪٣‬ئيۿ د‪ٌ“ ٥‬ء پيعـ تي ‪٣‬ٿ رکڻ کاـ ؼ‪٥‬اِء ر‪٣‬ي‬
‫ڪ‪ ٢٠ ٥‬ؼگ‪١٤‬طق ‪٥٣‬س‪ .‬ة‪٤‬عزاؾ ‪٥ٝ‬ـ ؼائي‪َٟ‬ء کاـ وتيُت دي ةاري ۾‬
‫پڇي‪ ٥‬۽ پ‪ِ٥‬ء ؼائي‪َٟ‬ء ‪٥ٝ‬ـ کاـ ؼ‪٥ٞ‬رق زاؾ از‪٥‬اؾ قرت‪٥‬ۿ ڳ‪٥‬ٺ د‪٥‬ۿ ڀائعـ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪12‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫د‪ ٥‬۽ ٻي‪ ٟ‬ڪأي ؿي‪ ٟ‬دي ةاري ۾ ‪٥ٝ‬ـ کاـ پڇيائي‪ٟ‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ کي ت‪ ٢‬اـ‬
‫قٗت ؼائي‪ ٟ‬ڪأي ة‪٤‬تع ‪ٚ‬ڳ‪٥‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ ڪأي ٽائ‪ ٜ‬اتي گظاري‪١ٝ .٥‬ذ‪١٤‬ط‬
‫دي ‪ٝ‬ا‪٠‬ي “ئي ت‪ ٢‬ؼائي‪َٟ‬ء دي ڪ‪ٞ‬عي ۾ اؼي‪ ٟ‬قعؼ ٻ‪ ٢‬څڻا ‪٣‬ئاؼي‪ٟ‬ۿ‬
‫‪٣‬ڪ “ٌء ۽ ٻئي د‪٠ ٥‬ا‪٥ٝ ٥ٚ‬ـ کي ياد ڪ‪٤٠٥‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬اـ ‪ٝ‬اڻ‪َ٥٤‬ء ؼاـ‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ايتعي قيذ‪٤‬ڏائپ ‪ ٢٠‬ر‪٣‬ي “‪٣‬يۿ ؼائي‪٥ٝ ٟ‬ـ کي چي‪ ٥‬ت‪:٢‬‬
‫‛ديڪڎ‪ُ ٟ٣‬ؼ‪٥‬پ “‪٣‬ي ت‪٥ٝ ٢‬ـ کي ڈي‪٥ٝ ‚.‬ـ ڈؼي ڪعي چي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼائي‪ٟ‬‬
‫ُؼ‪٥‬پ ‪٠‬ا‪٣‬يۿ پع رائت‪٣“ ٥‬ي ۽ چا‪٥٠‬ر “‪ .ٟ٣‬ؼائي‪َٟ‬ء چي‪‛ :٥‬ٺيڪ “‪٣‬ي رائت‪٥‬‬
‫ڈي‪ ‚.‬پ‪ِ٥‬ء ؼائي‪َٟ‬ء ٿ‪٥‬رق رائت‪ ٥‬کاچق ۽ چيائي‪ ٟ‬ت‪ ٢‬اـ ۾ چا‪٥٠‬ر قد‪٤‬ي ڈي‪٥‬ۿ‬
‫چا‪٥٠‬ر قد‪٤‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء اـ ٻئي ‪ٞ٣‬عا‪ ٢٣‬چ‪ٞ‬چ ؼاـ کارائڻ دي ڪ‪٥‬ؿؾ‬
‫ڪئي ت‪ ٢‬ؼائي‪َٟ‬ء چي‪٢٠‛ :٥‬ۿ “ٌء پاڻ کائي‪١‬طس‪ ‚.‬پ‪ِ٥‬ء ؼائي‪َٟ‬ء پاڻ ‪ٝ‬ا‪٠‬ي‬
‫کاچيۿ ‪ٝ‬ا‪٠‬يَء کاـ پ‪ِ٥‬ء ڪأي ديع ڪچ‪٤‬عي ٿيۿ اـ دقراـ ‪١٤١ٝ‬ذي‬
‫‪٥ٝ‬ةائي‪٥ٔ ٙ‬ـ تي ‪ٝ‬يؽيخ “ي‪ ٥‬ت‪ ٢‬د‪ ٟٞ‬درةطر دي گ‪٤‬عقاري گظاري قيئي‬
‫“‪٣‬يۿ ‪٥ٝ‬ـ ؼائي‪َٟ‬ء کي ٻڌاي‪ ٥‬ت‪“ ٢‬ريؽع قازب تكطيٖ الِء ‪٣‬ڪ ٔ‪٥‬ـ‬
‫‪ٞ٠‬تع ‪ٝ‬الئڻ الِء چي‪٥‬ۿ ديڪ‪ ٥‬ؼائي‪َٟ‬ء دي ڳ‪٥‬ٺ د‪ ٥٣ ٥‬۽ اتاـ ‪٥ُٛٝ‬ؿ‬
‫ڪيائي‪ٟ‬ۿ کيػ گ‪٤‬ڻ‪ ٥‬ڈک ٿي‪٥‬ۿ ۽ پ‪ِ٥‬ء څرائي‪٥‬ر گياـ کي گ‪٤‬عائي پ‪٤‬عياـ اـ‬
‫کي پگ‪٤‬ار ڈ‪٠‬ائي‪ ٟ‬۽ پ‪ِ٥‬ء چيائي‪ ٟ‬ت‪ ٢‬ؼ‪ٝ٥‬ع تي ڳ‪٥‬ٺ ‪١ٛ٣‬طاؼي‪ٟ‬ۿ پ‪٤‬عياـ‬
‫د‪ ٟٞ‬دي تڎي تي قي‪١٤‬طاؼي‪ ٟ‬۽ پ‪ِ٥‬ء گ‪٤‬ع ‪١ٛ٣‬طاؼي‪ .ٟ‬اـ دقراـ ادؾ‬
‫ؼ‪ٝ٥‬عقۿ اياز گ‪ ٙ‬۽ ٻيا ڪأي ‪ٝ‬اڻ‪“ ٥٤‬ياۿ “ٌء اتي ئي ‪٣‬ئػۿ پ‪ِ٥‬ء ؼائي‪َٟ‬ء ؿاؿ‬
‫د‪ُ ٥‬زڪ‪ ٜ‬ڪي‪ ٥‬ت‪٥ٝ ٢‬ـ کي ‛پٽي‪ ٜٛٔ ‚ٙ‬ڈيکاري‪ .٥‬ڪأي ديع کاـ پ‪ِ٥‬ء‬
‫‪٣‬ڪ ‪٥٠‬د‪٥‬اـ ‪ٚ‬يپ ٽاپ تي اُ‪٣‬ا ٔ‪ ٜٛ‬کڻي “ي‪٥‬ۿ پع ةطٗؽ‪ٞ‬تيَء ؼاـ ‪٠‬يٽ‬
‫دي اؼپيڊ ُؼٺي ‪٣ ٢٠‬ئڻ ڪعي اُ‪٣‬ا ٔ‪ٛ٣ ٢٠ ٜٛ‬ي ؼگ‪٤‬ي ۽ پ‪ِ٥‬ء ‪٥ٝ‬ـ ؼائي‪َٟ‬ء‬
‫کاـ ت٘عيتاً رات د‪ ٥‬ؼاڇي ‪٠‬ائي‪ ٟ‬قڳي ‪٥ٝ‬ڪالي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼائي‪ٌ“ ٟ‬ء ‪٣‬الـ ٿ‪ ٥‬۽‬
‫قتر د‪٥ٝ ٥‬ٽي اي‪١‬طس ت‪ ٢‬ؼائي‪َٟ‬ء چي‪ ٥‬ٺيڪ “‪.‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪13‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫رات د‪ ٥‬قاپػ پ‪١٤١‬ذي دقؼت‪ ٟ‬دي ر‪٣‬ائـگا‪ ٢٣‬تي “يػۿ‬


‫ؼچي ڈي‪ ٟ٤١‬دي ٿڪاقٽ دي ڪعي گ‪٤‬عي ‪١٠‬ڊ اچي قيئيۿ قتر د‪٥‬‬
‫اُٿي ديئ‪٥ٝ ٟ‬ةائ‪ ٙ‬ڈٺ‪ ٜ‬ت‪ ٢‬التُطاد ٔ‪٥‬ـ ڪا‪ٚ‬ػ ‪ٚ‬ڳ‪٣ ٙ‬ي‪٥‬ـ ۽ ؼ‪٥‬ي‪ٝ ٟ‬يؽيخ‬
‫ُ‪٣‬ئاۿ د‪ ٟ‬کي پڏ‪٣‬ڻ ؼاـ پت‪ ٥‬پي‪ ٥‬ت‪‛ :٢‬ؼائي‪َٟ‬ء اؼاـ ۾ ‪٠‬ا‪٣‬ي ر‪٣‬ي‪ ‚.٥‬اـ ‪ٙ٤ٝ‬‬
‫تي ‪٥ٝ‬ـ ڪ‪ ٥‬رد َ‪ ٢٠ ٙٞ‬ڈيکاري‪٥‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬د‪ ٟ‬دي گ‪٤‬ع “ٌء تعؼي‪٣ ٙ‬ئػۿ‬
‫اُ‪٣‬ي ؼڀ گ‪٤‬ع ڀاتي ُؼت‪٣ُ ٙ‬ئاۿ پع ڪا ة‪ ٢‬ڳا‪ ٢٤ٚ‬ؼ‪ٞ‬ذ‪ ٢٤‬۾ ‪ ٢٠‬پئي “ئي ۽ پ‪ِ٥‬ء‬
‫صتع ‪٠‬ا‪٣‬ي ت‪ٌ“ ٢‬ء اؼپتاؾ ڪيئ‪ ٟ‬پ‪٤‬تػۿ ڪأي ديع کاـ پ‪ِ٥‬ء ا‪ ٥٣‬صياؾ “ي‪٥‬‬
‫ت‪ ٢‬ؼائي‪ ٟ‬رات د‪ ٥‬ت‪ ٢‬ة‪ٛ‬ڪ‪ ٙ‬ٺيڪ ‪ ٥٣‬۽ ‪ٝ‬ا‪٠‬ي ة‪ ٢‬پاڻ کاچائي‪ٟ‬ۿ ٔ‪ ٜٛ‬دي‬
‫ٔع‪ٝ‬ائؾ ة‪ ٢‬ڪيائي‪ٟ‬ۿ ڪأي ک‪ ٙ‬ڀ‪٥‬ڳ ۽ ‪ٝ‬ظاؽ ة‪١ٛ٣ ٢‬طي ر‪٣‬ي ت‪ ٢‬اچا‪٠‬ڪ‬
‫ؼائي‪َٟ‬ء کي ڇا ٿي‪٥‬܁ ا‪٣‬ڏي‪ ٟ‬ؼ‪٥‬چ‪ ٟ‬۾ ‪ٝ‬اـ گُ‪ ٜ‬ٿي قي‪ ٜ‬۽ ڪيئي صياؾ ذ‪ ٟ٣‬۾‬
‫اي‪١‬طا ر‪٣‬يا‪.‬‬
‫صيع ا‪٣ ٥٣‬ڪ قڈق ؼ‪٥‬اؾ “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬د‪ ٥‬د‪٥‬اب قٗت ۽ تاريش‬
‫ڈي‪١‬طي‪٥ٝ .‬ـ ؼائي‪َٟ‬ء کي “صعي دؿ تائي‪“ ٟ‬زاديَء دي پعچار ڪ‪١‬طي ڈٺ‪٥‬ۿ‬
‫اڪحع ت‪ ٢‬ائي‪ ٟ‬ٿي‪١‬طق “‪٣‬يۿ د‪ ٥‬ز‪٠‬طگيَء دي “صعي گ‪٤‬ڏي‪ ٟ‬۾ ‪ٝ‬اڻ‪٥٤‬‬
‫پ‪١٤١‬ذا گ‪١‬ا‪ ٢٣‬ةضـعائڻ دي ڳا‪ ٢٤ٚ‬ڪ‪١‬طا “‪ٟ٣‬ۿ پع ‪ ٟ٣‬ق‪ٔ٥‬ي ‪١ٝ‬ؾ‬
‫ا‪٠‬ؽاـ دي “صعي قٗت ۾ ة‪ ٢‬زةاـ ۽ د‪ٝ‬اغ ۾ قعؼ “زاديَء د‪ ٥‬تك‪٥‬ر ‪٥٣‬ۿ‬
‫‪ ٟ٣‬دي رڳ‪ ٟ‬۾ ؼ‪١‬ڌ ۽ ؼ‪١‬ڌ دي “زاديَء د‪َ ٥‬ـٖ رت دياـ ؼ‪ٞ‬اي‪٥٣ ٙ‬ۿ‬
‫د‪ٝ ٟ‬اڻ‪ ٟ٤‬۾ قو‪ ٟ‬دي ُزب ‪٠٥٣ ٢٠‬طي ُ‪٣‬ئيۿ ا‪ ٟ٤٠‬کاـ پعي ر‪١٣‬طق ‪.٥٣‬‬
‫ة‪ٛ‬ڪ‪ ٙ‬ا‪٤٠‬يَء ؿُع قا‪٠‬گع ت‪:٢‬‬
‫دي دي‪٥‬ـ ت‪ ٥‬۾ ؼ‪١‬ڌ ‪“ ٢٠‬ۿ‬
‫پ‪ِ٥‬ء ‪١٤١ٝ‬ذي ت‪ ٥‬کاـ دُقري “‪.‬‬
‫۽ ٻي ڳا‪ ٢٤ٚ‬ت‪“ ٢‬صعي قٗت تائي‪ ٟ‬ؼائي‪َٟ‬ء کي ڪتاة‪ ٟ‬ؼاـ ت‪ٞ‬اؿ‬
‫گ‪٤‬ڻ‪ ٥‬پيار ر‪٣‬ي‪٥‬ۿ اؼپتاؾ ۾ دڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬ڪ‪ ٥‬دقؼت ڪتاب ڈيئي پئي قي‪ ٥‬ت‪٢‬‬
‫ڪتاب ڈؼي ؼ‪١‬طس دؽ‪ ٜ‬۾ څڻ ت‪ ٢‬ڪا امأي ُٗ‪٥‬ت اچي پئي قيئي ۽‬
‫ڪتاب د‪٣ ٥‬ڪ ‪٣ -‬ڪ قٕس‪ ٥‬قرائي پيار ‪ٝ‬اـ پئي ڈٺائي‪ .ٟ‬ة‪٤‬عزاؾ‬
‫َ‪ٜٛ‬ۿ ادب ۽ “زاديَء دي تڏپ کيػ “صعي دؿ تائي‪ ٟ‬ر‪٣‬ي‪ .‬ؼائي‪َٟ‬ء ؼاـ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪14‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫اؼپتاؾ ۾ ديتعق ٽائ‪ٌ“ ٜ‬ء گڎ ر‪٣‬يػۿ ت‪ ٢‬اتي ڪأي ڳا‪٤ٚ‬ي‪٥‬ـ ‪٥ٝ‬ـ‬


‫‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ڪي‪٥‬ـۿ د‪ ٟ‬د‪ ٥‬تك‪٥‬ر ة‪٥٣ ٢٠ ٢‬ۿ پع اـ د‪ ٥‬ذڪع ڪعڻ ‪٣‬تي‬
‫‪١ٝ‬اؼب ‪ ٢٠‬ٿ‪ ٥‬ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬اـۿ پع قٗت ‪ٛٝ‬ي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ڪ‪ ٟ٤١‬ٻئي ‪١٣‬ڌ معقر ڪ‪١‬طس‪.‬‬
‫ة‪٤‬عزاؾ ؼائي‪َٟ‬ء دي قڇ‪٥‬ډي ؼاـ قعؼ ؼ‪١‬ڌ ۽ ؼ‪١‬ڌ دا ٗ‪ٝ٥‬ي ڪارڪ‪ٟ‬‬
‫ةي ؼ‪٤‬ارا ‪٠‬ا‪ ٟ٣‬ٿياۿ پع اُ‪٣‬ي ‪ٕٚ‬ي ۽ د‪ٞ‬ال ة‪ ٢‬يتي‪ ٜ‬ٿي قيا “‪ٟ٣‬ۿ د‪ ٟ‬کي‬
‫ة‪٤‬تعي‪ ٟ‬۽ ص‪٥‬ةك‪٥‬رت تـتي‪ ٟ٤‬ؼاـ تسعيع ۽ ت٘عيع ۾ اؼتُ‪ٞ‬اؾ ڪعڻ‬
‫د‪ ٥‬ڈاـُء قعؼ َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع قٽ ‪.٥٣‬‬
‫ڪ‪١‬ڌيي‪ٟ‬ۿ‬‫َ‬ ‫ڪاڇي ڈُق‪٠‬گع‬ ‫َ‬ ‫ُ‪َ ٥٣‬دا َٻعي ‪٣‬يعۿ‬
‫ٻاري‪١‬طق ڪيعۿ کا‪٥٣‬ډڪي کيع ري‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ٻ ِي‪٥‬‬
‫(ڀٽائي)‬

‫_‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاري‬
‫‪ٝ‬عيط ؿاخۿ گ‪٥٤‬ٽڪي‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪15‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫نٍاڳ‪:‬‬

‫ڇا اـ ؿضف دي ‪٤ٝ‬ا‪٠‬تا قعؼ اـ ۾ ُ‪٣‬ئي ت‪ٝ٥ٗ ٥٣ُ ٢‬ي تسعيڪ‬


‫د‪ ٥‬ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ ٜ‬ؼيط کاـ پ‪ِ٥‬ء ؼڀ کاـ قڈق ‪ٚ‬يڊر ُ‪٣‬ذڻ دي ةاقد‪٥‬د‬
‫ا‪٠‬ڏ“ةاد دي ڪچي گ‪٤‬ع ۾ ر‪١٣‬طق ‪٥٣‬܁‬
‫ڇا اـ ؿضف دي ٌَ‪ٞ‬ت قعؼ ايتعي ُ‪٣‬ئيۿ ت‪ ٟ٣ ٢‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪٢‬‬
‫‪٣‬ٿڪڏي‪ ٟ‬قارـ ‪٣‬ٿ‪ ٟ‬ؼاـ ‪ُٝ‬أي ‪٠‬ا‪ٚ ٢٠ ٥ٝ‬کي‪٥‬܁‬
‫ڇا اـ ؿضف دي قڈائي ٔ٘ه ا‪٣‬ا ‪٣‬ئي ت‪ ٟ٣ ٢‬دي ٗ‪٥‬ؾ ۽ ُٔ‪ ٙ‬۾‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬کي تِع ديتعق تناد ‪ٌ٠‬ع “ي‪٥‬܁‬
‫ا‪٣‬ي ت‪ ٟ٣ ٢‬دي ز‪٥‬ا‪ٚ‬ي ؼاـ ‪ٚ٥ُٞٝ‬ي ڳا‪٤ٚ‬ي‪٥‬ـ ُ‪٣‬ي‪٥‬ـۿ ا‪٣‬ي‬
‫ڳا‪٤ٚ‬ي‪٥‬ـ ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬ا‪٠‬ٽعقي‪ ٥‬۾ ‪ ٢٠‬ڪي‪٥‬ـ‪٣ ٥٣ .‬اؿ ‪٣‬ڻڻ قارق‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬ئي ‪ ٟ٣ .٥٣ ٢٠‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬ا‪٠‬ٽعقي‪ ٥‬۾ پ‪١٤١‬ذي ٗعةا‪٠‬يَء د‪ ٥‬ڪ‪٥‬‬
‫تظڪعق ‪ ٢٠‬ڪي‪ ٟ٣ .٥‬دڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬ڳا‪٤ٚ‬اي‪ ٥‬تاريش دي ت‪١‬اًع ۾ ؼ‪ٞ‬اج تي‬
‫ڳا‪٤ٚ‬اي‪ ٟ٣ .٥‬دي الِء ؼياؼت ذاتي تعٗيَء دي ؼيڏ‪٣‬ي ‪ ٢٠‬پع ادت‪ٞ‬اَي‬
‫تتطي‪ٛ‬يَء دي قطا ‪٣‬ئيۿ ۽ ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ي قطائ‪٥‬ـ ايتعي‪٥‬ـ قرداي‪٥‬ـۿ د‪٥٣ ٥‬‬
‫پاڻ ‪٣‬ڪ قطا ٿي قي‪٥‬ۿ ا‪٣‬ا قطا ديڪا ڪي‪١‬ذ‪٤‬ع کاـ ڪارق‪٠‬ذ‪٤‬ع‬
‫تائي‪ ٟ‬۽ ڪعاچيَء دي ُڇ‪١ٛ‬طډ ؼاگع کاـ قٺي ديڪب “ةاد دي د‪١ٛ‬طډ‬
‫“ؼ‪ٞ‬اـ تائي‪ ٟ‬پ‪٥‬ري ؼ‪١‬ڌ ۾ اـ پکيَء قا‪٠‬گع ُاڈا‪١ٝ‬طي ‪٣‬ئيۿ ديڪ‪٥‬‬
‫پ‪١٤١‬ذي رک ‪ٝ‬اـ قري ٻي‪٤‬ع د‪ ٜ١‬قٺي اُڈا‪١ٝ‬طق “‪٣‬ي‪.‬‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ت‪ ٢‬ا‪ٝ ٥٣‬سؽ‪٥‬س ٿي‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ت‪ ٢‬څڻ ؼياؼت ‪ٟ٣‬‬
‫د‪ٗ ٥‬يط ‪٣‬ئي‪ .‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ائي‪ٚ ٟ‬ڳ‪١‬طق ‪ ٥٣‬ت‪ ٢‬څڻ ‪َٛٞ ٟ٣‬ي ؼياؼت‬
‫الِء د‪ ٢٠ ٜ١‬قرت‪٣ ٥‬ذي‪ ٥٣ .‬اـ الِء ‪ ٟ٣‬چرتيَء تي “ي‪٥٣ ٥‬ۿ ت‪ ٢‬ديئ‪ُٝ ٟ‬ئ‪ٙ‬‬
‫دظة‪ ٟ‬کي پ‪١٤١‬ذي ‪٥ٝ‬ؼي٘يَء د‪٤‬ڏي “قاز ؼاـ ديئاري ؼگ‪٤‬ي‪٥٣ .‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪16‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ة‪١‬يادي و‪٥‬ر تي ‪٣‬ڪ تض‪ٛ‬ي٘ي دؾ ۽ تضيالتي ذ‪ ٟ٣‬د‪ ٥‬ا‪٠‬ؽاـ ‪.٥٣‬‬


‫ديڪڎ‪ ٟ٣‬ؼ‪١‬ڌ ۾ ٗ‪ٝ٥‬ي تسعيڪ کي ‪١ٝ‬اؼب ٗيادت ‪ٝ‬يؽع ‪٣‬ذي ‪٣‬ا ت‪٢‬‬
‫‪ ٥٣‬د‪ٛ‬ؽ‪ ٟ‬۾ دظةا اڀارڻ قاري‪٥‬ـ ت٘عيعقـ ڪعڻ ةطراـ پ‪١٤١‬ذي ٗ‪ ٜٛ‬ؼاـ‬
‫ؼ‪١‬ڌ دي ت٘طيع کي تتطي‪ ٙ‬ڪعڻ قاري‪٥‬ـ تسعيعقـ ‪ٚ‬ک‪١‬طق ر‪٣‬ي ‪٣‬ا‪ٟ٣ .‬‬
‫کي ڪتاة‪ ٟ‬ؼاـ َـٖ ‪ ٟٝ ٥٣ .٥٣‬پؽ‪١‬ط ڪتاب دي قٕسي کي ايتعي‬
‫‪ٕ٠‬اؼت ؼاـ قرائي‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ديئ‪ ٟ‬ڪ‪َ ٥‬اؿٖ پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي ڳ‪ٟٛ‬‬
‫تاـ قارـ دي چڳ ‪٣‬ٽائي‪١‬طق ‪٣‬ذي! پع ‪ ٟ٣‬کي ا‪٣‬ڏي‪٥‬ـ زا‪ٚ‬ت‪٥‬ـ ‪ٛٝ ٢٠‬ي‪٥‬ـۿ‬
‫د‪ ٥٣ ٥‬ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬امي ۽ زاؾ کي ‪ٝ‬الئيۿ اـ رقؿ‪ٝ ٟ‬ؽت٘ت‪ ٙ‬کي تض‪ٛ‬يٖ‬
‫ڪعي ؼگ‪٤‬يۿ د‪ ٟ٤١‬د‪ ٟ٣ ٥‬کي ايتعق ي٘ي‪٥٣ ٟ‬ۿ ديتعق ي٘ي‪ ٟ‬رات دي‬
‫پ‪٥‬ئي‪ ٟ‬پ‪٤‬ع کي قتر دي ؼعصيَء د‪٠٥٣ ٥‬طق “‪٣‬ي‪َٛٞ ٥٣ .‬ي ؼياؼت دي‬
‫َظاب ڀعي‪َ ٟ‬رقي‪ ٟ‬د‪ ٥‬ز‪٣‬ع پيئڻ الِء قعؼ اـ ڪعي تيار ٿي‪٥‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ‬
‫دي ٗ‪ٝ٥‬ي تسعيڪ ۾ ‪ٚ‬يڊرؿپ دي ز‪٥‬ا‪ٚ‬ي ؼاـ ڪ‪ٝ ٥‬تتادؾ ‪.٥٣ ٢٠‬‬
‫‪ ٟ٣‬دا َ‪٤‬طا ت‪ ٢‬ازؾ ۾ ‪٣‬ئا‪ٗ ٥٣ .‬يادت کي ڪ‪ ٥‬اَغاز ‪ ٢٠‬ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طق‬
‫‪ ٟ٣ .٥٣‬الِء ‪ٚ‬يڊرؿپ اـ ق‪ٛ‬يب دياـ ‪٣‬ئيۿ د‪ ٟ٤١‬تي يؽ‪٥‬ع ‪ٝ‬ؽير صطا‬
‫ؼاـ ‪ٝ‬ضاوب ٿي‪١‬طي چي‪ ٥٣ ٥‬ت‪‛ :٢‬اي ‪١٤١ٝ‬ذا رب! ‪ٝ‬اـ ت‪١٤١‬ذ‪ ٥‬ؿڪع‬
‫گظار “‪٣‬ياـۿ د‪“ ٟ٣ ٥‬ز‪ٝ‬ائؾ الِء ت‪١٤١ٝ ٥‬ذي چ‪٠٥‬ڊ ڪئي “‪٣‬ي‪ٝ٥ٗ ‚.‬ي‬
‫تسعيڪ د‪٤َ ٥‬طق ڪ‪ ٟ٤١‬دي الِء ‪١٠‬ڍډق تاج ۽ ٗ‪ٝ٥‬ي تسعيڪ دي‬
‫ڪعؼي ڪ‪ ٟ٤١‬دي الِء ‪١٠‬ڍډق تضت ‪٠٥٣‬طي! پع ‪ ٟ٣‬الِء ‪ٚ‬يڊرؿپ‬
‫ؼطائي‪ ٟ‬اـ ق‪ٛ‬يب دياـ ر‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬کي ‪ ٥٣‬پ‪١٤١‬ذي قد‪٥‬د ‪ٝ‬اـ ق‪١٣‬طډ‬
‫رت ؼ‪ٞ‬يت ڳ‪ٛ٤‬ي‪١‬طق ر‪٣‬ي‪٥‬ۿ ا‪ ٟ٤٠‬گ‪٤‬ٽي‪ ٟ‬۾ۿ د‪ ٟ‬گ‪٤‬ٽي‪ ٟ‬الِء اياز ‪ٚ‬کي‪٥٣ ٥‬‬
‫ت‪:٢‬‬
‫ڪ‪٤‬اډقۿ‬
‫‛رؼت‪ُ ٥‬‬
‫ت‪٥‬ډي ٻ‪٤١‬ي پاؼئي‪ٟ‬ۿ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪17‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫پعي‪َٟ‬ء د‪ ٥‬پاډق‪‚.‬‬
‫‪ ٟ٣‬الِء ٗيادت ڪ‪٤‬اډيَء دي چار ‪٣‬ئي‪ .‬۽ قڇي‪ ٙ‬پيعـ ؼاـ “صعي‬
‫ؼا‪ ٢٣‬تائي‪ ٟ‬قچ‪٠‬طق ر‪٣‬ي‪ !٥‬ديڪڎ‪ ٟ٣‬ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ ٜ‬ؼيط ؼ‪١‬ڌ د‪٥‬‬
‫ؼ٘عاط ‪ ٥٣‬ت‪َ ٢‬تطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع ٗ‪ٝ٥‬ي تسعيڪ د‪ُٝ ٥‬ك‪٥‬ؿ ‪ٝ‬ؽير ‪!!٥٣‬‬
‫‪ ٥٣‬ديڪ‪ ٥‬ا‪٠‬ڏ“ةاد دي ؼتارـ ڀعي “ؼ‪ٞ‬اـ ‪٣‬يٺاـ قي‪٤‬ي اياز دا‬
‫ا‪٣‬ي ٻ‪٥‬ؾ د‪٠٥٤‬گاري‪١‬طق ‪ ٥٣‬ت‪:٢‬‬
‫‛‪٥ٝ ٥٣‬ـ کاـ ڇا الِء څڅ‪ ٟ‬ٿا܁‬
‫‪٥ٝ‬ـ قٽ پيار ؼ‪٥‬ا ٻي‪ ٥‬ڇا‪٣‬ي!‚‬
‫‪ ٟ٣‬قٽ پيار ؼ‪٥‬ا ٻي‪ ٥‬ڪذ‪ ٢٤‬ة‪٥٣ ٢٠ ٢‬ۿ پع د‪ ٟ٤١‬قٽ پيار ‪٣‬ذي ۽‬
‫ايتعق پيار ‪٣‬ذيۿ ديتعق د‪٣‬ـت ڀعئي دريا‪ ٢٣‬۾ تع‪٠‬طډ ؼ‪٤‬ڻيَء قٽ ‪ ٥٣‬ت‪٢‬‬
‫‪ ٟ٣‬کي ٻي‪ ٥‬ڇا گ‪٤‬عدي܁ اـ ڪعي ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬و‪ٛ‬ب دي ت‪١ٞ‬ا ‪٢٠‬‬
‫ڪئي‪ ٥٣ .‬پاڻ ۾ پ‪٥‬رڻتا د‪ ٥‬ا‪٣‬ڏق ٌَي‪ ٜ‬ازؽاس ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٤١‬کي د‪٠‬يا دي‬
‫ڪـؾ ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬را‪ ٢٣‬تاـ ٿيڏي ‪ ٢٠‬ؼگ‪٤‬ي‪ٝ٥ٗ ٥٣ .‬ي تسعيڪ د‪٥‬‬
‫ڪاڪ ڪڪ‪٥‬ري‪ ٥‬ڪاپڏي ‪ !٥٣‬دڎ‪ ٟ٣‬ؼ‪١‬ڌ ّال‪ٝ‬يَء دي چڪڻ ‪ٝ‬اـ‬
‫چڏ‪٣‬يۿ تڎ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ا اـ ؿضف د‪ ٥‬پ‪٥‬رق ُرقپ پؽي ؼگ‪١٤‬طيۿ د‪ٟ٤١‬‬
‫ؼطائي‪ُ ٟ‬ؼ‪٥‬ريَء تي ‪٠‬ي‪ ٟ٤١‬دا ‪ُ٠‬عا ‪١٣‬يا‪ ٥٣ .‬ديڪ‪ ٥‬ائي‪ ٟ‬تسعيع ڪ‪١‬طق‬
‫‪٥٣‬ۿ دئي‪ ٟ‬ةاّيَء دي ‪٣‬ٿ‪ ٟ‬۾ ص‪٥‬دڪار ‪٣‬ٿيار ‪١ٛ٣‬طق “‪٣‬ي‪ ٥٣ .‬ديڪ‪٥‬‬
‫ائي‪ ٟ‬ت٘عيع ڪ‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ديئ‪“ ٟ‬تؾ ٔـاـ دت‪ ٙ‬ڦاٽ‪١‬طق “‪٣‬ي‪ّ ٥٣ .‬ال‪ٝ‬ي‪ٟ‬‬
‫کي ّعؽ ڪ‪١‬طډ ّعقر قاري ُزؽ‪ ٟ‬د‪ ٥‬ا‪ٝ‬ي‪ ٟ‬اڳ‪٥‬اڻ ‪ ٥٣ .٥٣‬پ‪١٤١‬ذي ‪٠‬ازڪ‬
‫قد‪٥‬د ؼاـ ‪٣‬ڪ ؼعڪؾ ؼاالر ‪ ٜٛٗ ٟ٣ .٥٣‬کي ائي‪ ٟ‬ک‪١‬ي‪٥٣ ٥‬ۿ څڻ ت‪٢‬‬
‫ا‪٣‬ا دريا‪ ٢٣‬صاـ دي ت‪٥ٛ‬ار ‪٣‬ذي‪َ ٟ٣ .‬ـٖ قاري قيڏ‪ ٢٣‬۾ ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬پاڻ‬
‫کي ڇاؾ ‪ ٢٠‬ڇڪي‪ .٥‬اڪحع ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬ا‪ ٥٣‬ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طا “‪ ٟ٣‬ت‪ ٥٣ ٢‬ة‪١‬يادي و‪٥‬ر تي‬
‫‪٣‬ڪ ةاّي اڳ‪٥‬اڻ ‪ ٟ٣ .٥٣‬کي ‪٣‬ٿيارـ ؼاـ قڈق چا‪ ٥٣ ٢٣‬۽ ‪ ٟ٣‬کي‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪18‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪ٝ‬غاز‪ٞ‬ت ؼاـ ‪ٝ‬ستت ‪٣‬ئي‪ ٟ٣ .‬پاڻ کي ‪ٛٝ‬ي‪ ٙ‬دطقد‪٤‬ط دي ذ‪ٝ‬ي‪٥‬اري‬


‫قڈي ؿاـ ۽ ‪ٝ‬اـ ؼاـ ‪٠‬ڀائيۿ پع “ر‪٣‬ڏ دي “ڪاس ‪٣‬يٺاـ د‪١ٛ‬طډ دت‪ٙ‬‬
‫د‪٤‬ڏق ؿضف اق‪ ٙ‬۾ ‪ٝ‬اڪ ۾ ڀ‪ ٙ١‬گ‪ ٟٛ‬دي ا‪٣‬ا ٽاري ‪٥٣‬ۿ ديڪا ڀيڄ‬
‫ڀ‪١‬يَء ۾ پ‪٥‬پٽ‪ ٟ‬د‪ ٥‬ا‪٠‬تٌار ڪ‪١‬طي “‪٣‬ي‪ ٟ٣ .‬ؼ‪٥ٞ‬ري ز‪٠‬طگي دطقد‪٤‬ط‬
‫ؼ‪١‬ک ڦ‪٥‬ڪياۿ پع اق‪ ٙ‬۾ ‪ٝ ٥٣‬ستت د‪ ٥‬ڪ‪ ٙٝ٥‬۽ ‪ٝ‬ٺڏق گيت ‪ !٥٣‬ا‪٥٣‬‬
‫گيتۿ ديڪ‪ ٥‬ڳائڻ دي الِء ‪ ٟ٣‬پ‪١‬ڇيَء د‪٤‬ڏي پياري ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬چرتيَء تي‬
‫د‪ ٜ١‬قرت‪ ٥٣ ٥‬۽ ‪“ ٥٣‬صع تائي‪ ٟ‬ٽئگ‪٥‬ر قا‪٠‬گع ا‪ ٥٣‬گيت ‪ ٢٠‬ڳائي ؼگ‪٤‬ي‪٥‬ۿ‬
‫ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ دي ؼياؼي ‪ٝ‬يطاـ ۾ ‪١ٛ٣‬طډ قيڏ‪ ٟ٣ ٢٣‬کي ايتعي ٔعقت ئي‬
‫‪ ٢٠‬ڈ‪٠‬يۿ د‪٣ ٥‬ٿيار رکي ؼاز کڻي ۽ تار کي ڇيڏيۿ اـ ۾ پ‪١٤١‬ذي ا‪٠‬طر د‪٥‬‬
‫ار‪ٝ‬اـ اقتي ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫‛چرتي ڪ‪٥‬ئي داـۿ‬
‫‪٥ٝ‬ـ کاـ گيت ُرؼي قياۿ‬
‫ڪڍ‪٠‬طي قر‪٣‬ي‪ٚ ٢‬ڳي قياۿ‬
‫ڪک ‪١ٝ‬ذ‪٤‬اراـ ڪاـۿ‬
‫چرتي ڪ‪٥‬ئي داـۿ‬
‫‪٥ٝ‬ـ کاـ گيت ُرؼي قيا‪‚.‬‬
‫‪ ٥٣‬ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ۽ ؿايط “صعي تض‪ٛ‬ي٘ي دؾ ۽ تس٘ي٘ي ذ‪ٟ٣‬‬
‫رک‪١‬طډ اڳ‪٥‬اڻ ‪ ٥٣ .٥٣‬ديڪ‪٣ ٥‬ڪ ٻار کاـ قچيڪ زؽاس پع پ‪١٤١‬ذي‬
‫ؼ‪٤‬پ ۾ ٔ‪٥‬الد د‪٤‬ڏق ‪ٝ‬نت‪٥‬ط ‪ٝ‬ڏس ‪ٝ‬اڻ‪١ٝ .٥٣ ٥٤‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاريَء ‪ ٟ٣‬تي‬
‫ڪذ‪ٚ ٢٤‬کڻ ةطراـ ‪ ٟ٣‬دي ‪ ٌٟٕٚ‬دي ‪ ٟ٣‬کي ڀيٽا پيؾ ڪئي “‪٣‬يۿ ڇ‪٥‬‬
‫ت‪ ٟ٣ ٢‬دي ؿاـ قٽاـ ا‪٣‬ڏا ‪ٕٚ‬ي ڪٿاـ اي‪١‬طا܁ ديڪي ‪ ٟ٣‬د‪ ٥‬ا‪ٌَ ٥٣‬ي‪ٜ‬‬
‫ُرقپ پؽائي ؼگ‪ٟ٤‬ۿ د‪ ٟ٤١‬کي پ‪٥‬رق پؽڻ الِء ؼ‪١‬ڌ کي ڪارق‪٠‬ذ‪٤‬ع دي‬
‫ؼارچډي ‪٠‬ا‪ٝ‬ي د‪٤‬عڻي ‪ٝ‬اـ ‪٠‬يڻ چقئڻا پ‪٠٥‬طا‪ .‬ا‪٣‬ا ؼ‪١‬ڌ ديڪا ‪ ٟ٣‬کي‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪19‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫قڃائي قيٺي “‪٣‬يۿ ا‪٣‬ا ؼ‪١‬ڌ ‪ ٟ٣‬کي ائي‪ ٟ‬ياد ڪ‪١‬طي ديئ‪ ٟ‬ڪ‪ٟ٤١‬‬
‫‪ْٝ‬عةي ‪ٚ‬يکڪ ‪ٚ‬کي‪٣“ ٥‬ي ت‪‛ :٢‬اي ‪١٤١ٝ‬ذا ‪ٝ‬ست‪٥‬ب! ت‪٥‬ـ اؼاـ کي دڎ‪ٟ٣‬‬
‫ة‪ ٢‬ياد اي‪١‬طي‪ٟ‬ۿ اؼاـ کي اؼاـ دا گ‪١‬ا‪ ٢٣‬ياد اي‪١‬طا‚‬
‫‪ٝ‬اـ ‪١ٝ‬ك‪٥‬ر ‪ٝ‬غاريَء د‪ ٥‬ؿڪع گظار “‪٣‬ياـ ت‪ ٟ٣ ٢‬دي ‪ٝ‬عتب‬
‫‪٤ٝ‬اڳ ‪ٚ‬کڻ ؼتب ‪٥ٝ‬ـ کي اـ ٌَي‪ ٜ‬ا‪٠‬ؽاـ دي‬ ‫ُ‬ ‫ڪي‪ ٙ‬ڪتاب د‪٥‬‬
‫ٌَ‪ٞ‬ت کي ‪٣‬ڪ ڀيعق قري ڀِ‪ ٙ١‬اکي‪ ٟ‬ؼاـ ڈؼڻ د‪ٝ ٥ُٗ٥ٝ ٥‬يؽع ٿي‪٥‬ۿ‬
‫ديڪ‪١٤١ٝ ٥‬ذ‪ٝ ٥‬ست‪٥‬ب دقؼت ة‪٣“ ٢‬ي‪.‬‬
‫ا‪ ٥٣‬ادعڪ د‪٤‬ڏق ا‪٠‬ؽاـ ؼ‪١‬ڌ دي ؼ‪ ٟ٤٠٥‬۽ ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬ؼچ ‪٥٣‬ۿ‬
‫د‪ ٟ٤١‬کي قعؼ ‪ٚ‬ىيٓ دي ا‪ ٌٟٕٚ ٟ٤٠‬ذريُي ئي ڀيٽا ڈئي ؼگ‪٤‬ذي ٿي‬
‫ت‪:٢‬‬
‫ک‪١‬ڀ ‪ ٢٠‬کاري ت‪ ٟ٤١‬کيۿ د‪٣ ٥‬االري ‪ِ٥٣‬ءۿ‬
‫ت‪٥‬ډي چقٻي چقِءۿ ت‪ ٢‬ة‪ ٢‬ال‪ٚ‬ي اـ دي ‪٤ٚ ٢٠‬ي‪.‬‬

‫ػػ اَذاز ‪١ٝ‬گي‬


‫ڪعاچي‬
‫___________‬
‫‪ 3‬جَن ‪5105‬‬
‫رات جَ ساڍا ‪ 01‬وڳا‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪20‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪ٝ‬ضطقؿ (ةالقؾ) قازب پ‪٥‬ر‪٣‬يت ‪ ٥٣‬۽ ڪ‪٥‬رڪ‪ ٥‬چ‪٠‬ڌق ڪعي رزؽ‬
‫زالؾ ڪ‪ٞ‬ائي‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ د‪١٤١‬ڪعي پيعي ‪ٝ‬عيطيَء قاري وعي٘ي ‪٥ٝ‬دب‬
‫پئؽا قٺڻ ۽ َياؿي‪٥‬ـ ڪعڻ دي ؼضت صالؼ ‪ .٥٣‬پيعۿ ديڪي پاڻ‬
‫‪ِ٠‬ڪ‪ٞ‬ا ٿي ‪ٝ‬عيطـ دي ڈـ تي گظارق ڪ‪١‬طا ‪٣‬ئاۿ ُا‪٣‬ي ة‪٤‬عزاؾ ‪ُٝ‬اؿعي ۾‬
‫اجع رک‪١‬طډ دي ةاقد‪٥‬د ‪ٝ‬ڪ‪ ٙٞ‬و‪٥‬ر ‪ِ٠‬ڪ‪ٞ‬ا ٿي ُچڪا ‪٣‬ئاۿ اـ ڪعي‬
‫‪ٝ‬ضطقؿ پاڻ پ‪٥‬ر‪٣‬ي‪ ٥‬ڪ‪١‬طق ‪ ٥٣‬۽ ص‪ٛ‬يٕ‪ ٟ‬۽ ‪ٝ‬عيطـ کي پ‪٥‬ر‪٣‬ئي ڪعڻ‬
‫دي ت‪٘ٛ‬ي‪ ٟ‬ڪيائ‪٥‬ـ‪ .‬پاڻ ؼٺ‪ ٥‬ڪ‪٥‬ري ‪٥٣‬ۿ ۽ ڪپڏق ٺا‪٣‬ي‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ اـ‬
‫ڪعي ئي ‪٠‬ياز ‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬يَء پ‪١٤١‬ذي ؿُعـ ۾ ڪ‪٥‬ريَء دي ا‪ٞ٣‬يت ةياـ‬
‫ڪئي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫ٻي قڈي ڳا‪ ٢٤ٚ‬ا‪٣‬ا ت‪ ٢‬اؼاـ قٽ ‪ٝ‬عؿط ‪ٞ٣‬يـ‪ ٢‬پيعۿ يا ؼيط ‪٠٥٣‬طا‬
‫ڪت صَ‪ .ٖٛ‬ديئ‪ ٟ‬ت‪ُ ٢‬ا‪٣‬ي ٻا‪٣‬عياـ ‪٣‬ئاۿ‬‫‪٣‬ئا ۽ ‪ٝ‬عيط َعؼ َاؿ ۾ ُ‬
‫ت‪١٤١‬ڪعي ا‪ ٟ٤٠‬کي ‪٘ٝ‬ا‪ٝ‬ي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي ذ‪ٚ‬ت‪ ٟ‬د‪ ٥‬ازؽاس ‪ ٢٠‬ٿي‪١‬طق ‪.٥٣‬‬
‫‪٣‬ي ت‪ ٢‬ڈي‪٤‬ي ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٣ ٥٤‬۽ ؼ‪ٞ‬اٽ ٗتي‪ٛ‬ي د‪ٔ ٥‬عد ‪ _٥٣‬۽ ا‪ ٥٣‬پ‪٤‬عي‪٥‬ـ دُٔ‪٥٣ ٥‬ۿ‬
‫د‪٣ ٥‬ڪڏي ؼ‪ٞ‬ي دا ‪ٝ‬عيط يا پ‪٥‬ئ‪ٛ‬ڳ ؼيط ة‪٣ ٢‬ئاۿ اـ ڪعي ‪ ٟ٣‬کي ؼ‪١‬ڌ‬
‫دي ‪ٝ‬ؽڪي‪١‬ي زا‪ٚ‬ت دي صتع ‪٣‬ئي‪ .‬ا‪ ٥٣‬ئي ؼتب ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٣ ٥‬ڈـ تي‬
‫ة‪١‬طش قچي‪ .‬اـ د‪٣ ٥‬ڪڏق ‪ٝ‬حاؾ‪ :‬ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ؿادي‪ ٟ‬دي‬
‫دَ‪٥‬ت‪ ٟ‬د‪ ٥‬ازت‪ٞ‬اؿ ڪ‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ديڪي ؼتۿ ؼت ڈي‪١ٛ٣ ٟ٤١‬طي‪٥‬ـ ‪٣‬ي‪٥‬ـۿ‬
‫پع ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬کاـ ‪٠‬ي‪١‬ڍ ‪ ٢٠‬قٺ‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ پع اڂ ديڪي اؼاـ قٽ پيع ‪ٝ‬چي ‪٥ٝ‬اډ ۽‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪21‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ؼ‪٥‬ئع ٿيا قيٺا “‪ٟ٣‬ۿ ا‪ٝ ٟ٤٠‬اـ اڪحع ٻا‪٣‬ع دا “‪ٟ٣‬ۿ پاڻ پ‪٥‬ر‪٣‬ي‪ ٥‬ڪ‪٢٠٥‬‬
‫ڪ‪ ٟ‬۽ ٻي‪ ٟ‬دي پ‪٥‬ر‪٣‬ئي تي چاډق ‪١٣‬ي‪ ٥‬قيٺا “‪٥ٝ .ٟ٣‬ـ کي ؼالؿ رادپ‪٥‬ت‬
‫چي‪ ٥‬ت‪‛ :٢‬ٽ‪ٛ‬ٽي اڃ ت‪ ٢‬ت‪٥‬کي ‪ٝ‬ضطقؿ قازب دي گ‪٤‬ع ۾ ڪ‪٥‬رڪي چ‪٠‬ڌي‬
‫قاري‪٥‬ـ ‪ٝ‬ـي‪٥١‬ـ ڈيکارياـ!‚ پ‪٥‬ر‪٣‬ي‪َ ٥‬يب ‪٠‬ا‪٣‬يۿ ڪ‪ٚ ٟ٤١‬يڊر د‪ ٥‬ڀاُء‬
‫پ‪٥‬ر‪٣‬ي‪ ٥‬ڪعيۿ ا‪َ ٥٣‬يب ‪٣“ ٢٠‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬سچ وڏو ڏوٌاري آۿ صفحَ‪44:‬ۿ‪]43‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪22‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬

‫_ ؼائي‪ ٟ‬ا‪ٝ‬يع زيطر ؿا‪ ٢٣‬ٻڌاي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ؼ‪١‬طـ صا‪٠‬طاـ ۾ اڃا تائي‪ ٟ‬ڪ‪ ٟ‬۽‬
‫‪٠‬ڪ ‪ ٢٠‬ٽ‪٥‬پيا قي‪١‬طا “‪٥ٝ .ٟ٣‬ـ ا‪ٝ‬يع زيطر ؿا‪ ٢٣‬کاـ پڇي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ اـ دي‬
‫زڪ‪ٞ‬ت َ‪ٛٞ‬ي ڪ‪٤‬ڏي “‪٣‬ي܁ ؼائي‪َٟ‬ء ‪٥ٝ‬ـ کي ا‪٠‬ت‪٤‬ائي رقؿ‪ ٟ‬د‪ٝ‬اغ ٗطر‬
‫دي زيحيت ؼاـ زڪ‪ٞ‬ت َ‪ٛٞ‬ي ٻڌائي ت‪٢‬ۿ ٗطي‪ ٜ‬دَقر ۾ ٗتائ‪ٛ‬ي د‪١‬گي‪ٟ‬‬
‫دقراـۿ َ‪٥‬رت‪ ٟ‬کي ٻا‪٤٠‬ي‪٥‬ـ ة‪١‬ائڻ قٗت ؼ‪١‬طـ ڪ‪ ٟ‬يا ‪٠‬ڪ ٽ‪٥‬پيۿ ا‪ ٟ٤٠‬۾‬
‫ز‪٠‬ذيعقـ قد‪٤‬يۿ ةازارـ ۾ گ‪ٛ٤‬ي قي‪١‬طا ‪٣‬ئاۿ اـ ڪعي ‪ٝ‬ضطقؿ قازب‬
‫َ‪٥‬رت دي ّال‪ٝ‬ي ۽ ‪ٝ‬ذت‪٥‬ريَء د‪٣ ٥‬ع وعح صات‪ ٥ٞ‬ڪعڻ الِء ا‪ ٥٣‬اق‪٥‬ؾ‬
‫رائخ ڪعاي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ‪٠‬ڪ ۽ ڪ‪ ٢٠ ٟ‬ٽ‪٥‬پاي‪٥‬ۿ ا‪٤٠‬يَء ؼاـ ًا‪ ٟٞٚ‬کي قد‪٢٤‬‬
‫‪١ٛٝ‬طق ۽ َ‪٥‬رت‪ ٟ‬دي ڪ‪ٟ‬ۿ يا ‪٠‬ڪ ۾ رؼي‪٥‬ـ يا چاڳا قد‪٤‬ي کي‪ ٟ‬گ‪ٛ٤‬ي‬
‫ذ‪ٚ‬ي‪ ٙ‬ڪ‪١‬طا‪ .‬ٻي‪ ٥‬ت‪ ٢‬اٗتكادي و‪٥‬ر ةطزاؾ ؼ‪١‬ڌ ۾ زي‪٥‬رـ دي چٽاڀيٽيَء ۾‬
‫ڪيتعائي صا‪٠‬طاـ ‪ٝ‬كيتت د‪ ٥‬ؿڪار ٿي ر‪٣‬يا “‪٥ٝ .ٟ٣‬ـ دڎ‪ٟ٣‬‬
‫ؼائي‪ ٟ‬ا‪ٝ‬يع زيطر ؿا‪ ٢٣‬دي زةا‪٠‬ي ا‪ ٥٣‬اق‪٥‬ؾ ‪ٝ‬ضطقؿ ةالقؾ دي قرؼيَء‬
‫تي ةياـ ڪي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ‪ٝ‬ستع‪٥١ّ ٢ٝ‬يٰ ڀٽ‪ ٥‬پ‪١٤١‬ذي پٽ د‪٠٥‬يئع ذقا‪ٕ٘ٚ‬ار کي‬
‫ا‪٠‬گعيغيَء ۾ ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ائي‪١‬طي چي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ‛ؼ‪١‬ڌ ۾ پ‪١‬خ ؼئ‪ ٥‬ؼاؾ اڳ ‪ٕٝ‬ڪع‬
‫ٗؽ‪ ٜ‬دا ‪ٝ‬اڻ‪٥ٝ ٥٤‬د‪٥‬د ‪٣‬ئاۿ ديڪي اـ ٗؽ‪ ٜ‬دي ؼ‪٥‬ڃ رک‪١‬طا ‪٣‬ئا‪‚.‬‬

‫[ڪتاب‪ :‬سچ وڏو ڏوٌاري آۿ صفحَ‪46 :‬ۿ‪]45‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪23‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬

‫_ ارادق ‪ٞ٣‬ا‪ٚ‬ي‪ ٢‬قا‪٠‬گع ‪ٝ‬نت‪٥‬طۿ ذ‪“ ٟ٣‬ؼ‪ٞ‬اـ قا‪٠‬گع ةُ‪١ٛ‬ط ۽ ؼ‪١ٞ‬ڊ‬


‫ٻار دي‬
‫د‪٤‬ڏق گ‪٤‬عقۿ گٕتگ‪ ٥‬ت٘طيع دي ڪتتي قا‪٠‬گع قاؼ ۽ ؼچيۿ دؾ َ‬
‫ُ‪ٝ‬عڪ قا‪٠‬گع ‪٘ٝ‬طس ۽ ‪ُٝ‬ك‪٥‬ؿۿ ز‪٠‬طگي ؼ‪١‬ڌقَء دي ق‪٣‬ڪعي قا‪٠‬گع‬
‫ؼطائي‪ٝ ٟ‬كعقؼ َ‪ٙٞ‬ۿ قد‪٥‬د ؼا‪٥٠‬ڻ دي ڪڪع قا‪٠‬گع ٔيل رؼاـۿ‬
‫َ‪ ٜٛ‬ؼطائي‪ ٟ‬ج‪ٞ‬ع ريغۿ ٗ‪ ٜٛ‬صارا ؿگاؼ ت‪٥ٛ‬ار کاـ قچيڪ تيغۿ ‪ٞ٣‬ت ُرڪ‬
‫د‪٤‬ڏي ڈاڇيۿ ز‪٥‬ق‪ٛ‬ي ۾ پيْ‪ٞ‬تعا‪ ٢٠‬اؼت٘ا‪ٝ‬تۿ دطقد‪٤‬ط ۾ تاريش دي‬
‫رٔتار قا‪٠‬گع ةي ريائيۿ گٕتگ‪َ٥‬ء ۾ َ‪ٜٛ‬ۿ ۽ ؼ‪٥‬ڃ ۾ ٔ‪ٛ‬ؽٕ‪٥‬ۿ َ‪ ٙٞ‬۾ ا‪٘٠‬البۿ‬
‫ةعتاَء ۾ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت دقؼتيۿ داةعـ دي دتعۿ زاڪ‪ ٟٞ‬دي زـ‪ٞ‬تۿ ڈاڇـ‬
‫دي ڈاڇ ۽ ڈ‪٣‬ڪاَءۿ څڪٽيٽعـ دي ؼٕاڪيَءۿ ص‪٠٥‬ض‪٥‬اريۿ ً‪ ٜٛ‬۽‬
‫ةعةعيت کي پيعـ ؼاـ ٺڪعائي‪١‬طډۿ قو‪ ٟ‬دقؼتيَءۿ ٗ‪ٝ٥‬پعؼتيَء ۽ “زاديَء‬
‫دي ‪ٌ٠‬عيي تي ‪٥ٝ‬ت قا‪٠‬گع اڻٽع ٿي ‪١ٛ٣‬طډۿ ا‪٣“ ٥٣‬ي دي‪ .‬اي‪ ٜ‬ؼيط!‬
‫ديڪ‪ ٥‬ڪ‪ ٟ٤١‬قٗت َا‪ٜٚ‬ۿ ‪ٝ‬ؤرخۿ ؼياؼتطاـ ۽ ‪ٝ‬سعڪ ‪٥٣‬ۿ پع اڂ‬
‫پ‪١٤١‬ذي الزقاؾ ص‪٥‬ةي‪ ٟ‬۽ صك‪ٛ‬ت‪ٟ‬ۿ ڪ‪٥‬ؿـ‪ ٟ‬۽ ڪاقؿ‪ ٟ‬دي ڪعي‬
‫ص‪٥‬د ‪٣‬ڪ َ‪٣“ ٜٛ‬يۿ تاريش “‪٣‬يۿ ؼياؼت “‪٣‬يۿ تسعيڪ “‪٣‬ي ۽‬
‫تظڪعق “‪٣‬ي‪ ٟ٣ .‬پ‪١٤١‬ذي ذ‪ ٟ٣‬کي َ‪ ٜٛ‬دي ؼ‪١ٞ‬ڊ ؼاـ ‪ٝ‬الئي ‪٣‬ڪ‬
‫ڪعي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪ ٥٣ .‬ؼ‪١‬ڌ دي تاريش د‪ ٥‬الزقاؾ زك‪٣“ ٥‬يۿ ‪ٟ٣‬‬
‫ؼياؼت دي اق‪ ٟٚ٥‬کي ‪ ٢٠‬رڳ‪ ٥‬ايذاد ڪي‪٣“ ٥‬يۿ پع پ‪١٤١‬ذي ص‪٥‬ـِ دگع‬
‫ؼاـ “ةياري ڪعي ا‪ ٟ٤٠‬کي ز‪٠‬طف داقيط ة‪١‬ائي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪ ٟ٣ .‬پ‪١٤١‬ذي‬
‫قد‪٥‬د کي ؼ‪١‬ڌ دي تسعيڪ ۾ ‪ٞ٣‬يـ‪ٞ٣ ٢‬يـ‪ ٢‬الِء م‪ ٜ‬ڪعي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪.‬‬

‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]300 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪24‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪١٠‬ڍي ک‪١‬ڊ دي قر‪٣‬اؼت ’ؼ‪١‬ڌي ادب‘ کي ڪاپاري چڪ‬
‫‪١٣‬ي‪ .٥‬قر‪٣‬اڱي کاـ اڳ ۾ ؼ‪١‬ڌ ا‪٠‬طر تعٗي پؽ‪١‬ط ادب دي تض‪ٛ‬ي٘ڪارـ‬
‫‪ٝ‬اـ اڪحعيت ‪١٣‬طق ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬دي ‪٣‬ئي‪ ٟ١٣ .‬قٽ پڏ‪١٣‬طډـ دي قؼيٍ‬
‫ز‪٘ٛ‬ي ؼاـ گڎۿ ‪٠‬ـع ۽ اؿاَت دا ةي ا‪٠‬طاز قؼيال ‪٣‬ئا‪ٛٝ .‬ڪ دي‬
‫قر‪٣‬اڱي قٗت ‪ ٢٠‬قعؼ ا‪٣‬ي اديب ‪ٛ٣‬يا قياۿ پع پڏ‪١٣‬طډـ دي ز‪٘ٛ‬ي ؼاـ‬
‫گڎ ‪٠‬ـع ق اؿاَت د‪ ٥‬پ‪٥‬رق ؼعؿت‪ ٥‬پڻ در‪ ٜ٣‬ةع‪ ٜ٣‬ٿي قي‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]307 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪25‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ادب ئي “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬دي قؼي‪ٛ‬ي اؼاـ کي پت‪ ٥‬پ‪٥‬ي ٿ‪ ٥‬ت‪٢‬‬
‫‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬ز‪ٝ‬ا‪ ٟ٠‬۾ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ؼ‪٥‬ڃۿ الډاۿ ُردساـۿ صياؾ ۽ ا‪ٝ٥٠‬اـ ڇا ر‪٣‬يا‬
‫“‪ٟ٣‬܁ ا‪ٌ“ ٥٣‬ء اـ ڪعي چئي ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ياـ ت‪ ٢‬ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ذ‪ ٟ٣‬د‪ ٥‬تض‪ٛ‬ي٘ي‬
‫َ‪ٙٞ‬ۿ ‪ٝ‬از‪٥‬ؾۿ ‪ُٝ‬اؿعي ۽ ؼ‪ٞ‬اج ۾ پيطا ٿي‪١‬طډ زا‪ٚ‬ت‪ ٟ‬۾ اُڀعي اي‪١‬طډ قاُٗ‪ٟ‬‬
‫د‪ ٥‬ئي پڏاڈق “‪٣‬ي‪ .‬ذ‪ ٟ٣‬د‪ ٥‬تض‪ٛ‬ي٘ي َ‪ ٙٞ‬قعؼ ؿيـ‪ ٥‬يا “ئي‪٣“ ٥١‬يۿ‬
‫د‪ ٟ٤١‬۾ ‪ُٝ‬اؿعتي زا‪ٚ‬ت‪ ٟ‬د‪َ ٥‬ڪػ ًا‪٣‬ع ٿي‪١‬طق ر‪٣‬ي ٿ‪٥‬ۿ اـ ڪعي‬
‫ادب کي ز‪٠‬طگيَء کاـ صارج ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طډ ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬قٽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ز‪٠‬طگيَء د‪٥‬‬
‫‪٥٤ٕٝ‬ؿ ا‪٠‬ت‪٤‬ائي ‪ٝ‬سطقد ڈؼڻ ۾ اچي ٿ‪٥‬ۿ ۽ ديڪا ٻي ڳا‪ً ٢٤ٚ‬ا‪٣‬ع ٿئي ٿيۿ‬
‫ؼا “‪٣‬ي صياؾ پعؼتي‪ :‬د‪ ٟ٤١‬د‪ٝ ٥‬ى‪ٛ‬ب ‪٣‬ي “‪٣‬ي ت‪٢‬ۿ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ذ‪ ٟ٣‬ةذاِء‬
‫ص‪٥‬د ٗادر ‪ٝ‬ى‪ ٖٛ‬۽ صا‪ٝ ٖٚ‬ى‪٣“ ٖٛ‬يۿ ديڪ‪ ٥‬ڪ‪ ٟ‬۽ اکي‪٥‬ـ ة‪١‬ط ڪعي‬
‫تض‪ٛ‬يٖ ڪ‪١‬طق ر‪٣‬ي ٿ‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬۾ ؼ‪ٞ‬اج دي تض‪ٛ‬ي٘ي َ‪ ٙٞ‬د‪ ٥‬ڪ‪ ٥‬ة‪ ٢‬اجع‬
‫۽ دص‪٠ ٙ‬ا‪٣‬ي‪ .‬ا‪٣‬ا ڳا‪ ٢٤ٚ‬ا‪٠‬ت‪٤‬ائي ُ‪ٝ‬طي صارج ۽ قا‪٣‬يات “‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]351 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪26‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫ڪ‪٤‬يۿ‬
‫_ ‪٣‬ع ٔاترۿ ٔتر ڪي‪ٛٝ ٙ‬ڪ دي ‪ ٢٠‬قعؼ ‪ٝ‬عدـ کي ُ‬
‫َ‪٥‬رت‪ ٟ‬کي ٻا‪٤٠‬ي‪٥‬ـ ة‪١‬ائي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ‪ ٢٠‬قعؼ درؼگا‪ٟ٣‬ۿ ڪتب صا‪ ٟ٠‬۽‬
‫َتادت گا‪ ٟ٣‬کي تتا‪ ٢٣‬۽ ةعةاد ڪ‪١‬طق “‪٣‬يۿ ‪ ٢٠‬رڳ‪ ٥‬گ‪٤‬عـۿ ٻ‪١‬ي‪ٟ‬ۿ ديعـۿ‬
‫ڳ‪٥‬ٺ‪ٟ‬ۿ ؿ‪٤‬عـۿ قؼتي‪ ٟ‬۽ پڊـ کي ةا‪ ٢٣‬دي ص‪٥‬راڪ ة‪١‬ائي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ‪ ٢٠‬ڇڏق‬
‫‪ٝ‬اؾۿ ‪ٛٝ‬ڪيتۿ ؼ‪٥‬ـۿ چا‪٠‬طيۿ ‪٣‬يعاۿ د‪٥‬ا‪٣‬عۿ صغا‪٠‬ا ۽ صعدي‪٥١‬ـ ُ‪ٚ‬ٽي‪١‬طق‬
‫“‪٣‬يۿ ‪ ٢٠‬قعؼ ت‪٤‬ظيبۿ ج٘أتۿ ‪١٣‬عۿ ق‪ُ١‬تۿ اَڈاڻ‪ٟ‬ۿ کڎي‪ ٟ‬۽ ةازارـ کي‬
‫‪٠‬اس ڪ‪١‬طق “‪٣‬يۿ ‪ ٢٠‬رڳ‪ ٥‬زةاـ صت‪ ٜ‬ڪعڻ الِء َا‪ ٟٞٚ‬د‪٥‬ـ څڀ‪٥‬ـ‬
‫قڇرائي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ؿاَعـ د‪٥‬ـ ‪ِ٠‬ڏي‪٥‬ـ ُگ‪٤‬ٽي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ڪاتت‪ ٟ‬دا ‪٣‬ٿ ٗ‪ٜٛ‬‬
‫ڪ‪١‬طق “‪٣‬يۿ قدقا‪ ٟ٠‬کي ڦاؼي‪٥‬ـ ڈي‪١‬طق “‪٣‬يۿ پع تاريش ؼاز ؿضكيت‪ٟ‬‬
‫کي ٗت‪ ٙ‬ڪعڻ ؼاـ گڎۿ ‪ٕٝ‬ت‪٥‬ح ٗ‪٥‬ؿ دي تاريش کي تتا‪ ٢٣‬ڪعيۿ تاريش‬
‫دي پيعـ ۾ ڈا‪٥٠‬ڻ قد‪٤‬يۿ اـ دي ؿڪ‪ٙ‬ۿ ق‪٥‬رت ۽ ُز‪ٛ‬ي‪ ٥‬ةگاډي ڇڎي‪١‬طق‬
‫“‪٣‬يۿ ڪ‪٥ٗ ٟ٤١‬ؿ دي اي‪١‬طډ ‪٠‬ؽ‪ ٙ‬کي اق‪٠‬طا‪٣‬يَء ۾ رکڻ صاوعۿ ‪٣‬ٿعادقۿ‬
‫ُدڏت‪٥‬ۿ ‪ ٟٝ‬گ‪٤‬ڏت ۽ پ‪١٤١‬ذي ‪ٌ٠‬اؿ ۽ ‪ٌ٠‬عيي دي ص‪٥‬ةي‪ ٟ‬ةياـ ڪعڻ ؼاـ‬
‫گڎ ‪٘ٝ‬ا‪ٝ‬ي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي تظ‪ٚ‬ي‪ ٙ‬۽ تس٘يع دي ا‪٠‬ت‪٤‬ائي ِ‬
‫ٗاة‪ٕ٠ ٙ‬عت تك‪٥‬يع‬
‫پيؾ ڪ‪١‬طق “‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]335 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪27‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دي اي‪ ٜ‬ؼيطۿ پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ؿضف “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬ؼ‪١‬ڌ دي تاريش‬
‫دي ٔاتس‪ ٟ‬وعٔاـ ڈ‪ ٙ٠‬تؽ‪ٛ‬ؽ‪ ٙ‬کي ‪ٝ‬ڃڻ کاـ ا‪٠‬ڪار ڪي‪٥‬ۿ ۽ ‪ ٟ٣‬ؼ‪١‬ڌ‬
‫دي تاريش کي ‪٠‬خ ’ٗ‪ٝ٥‬ي ة‪١‬ياد‘ تي ‪ٝ‬ىا‪ُٚ‬ي ڪعڻ دي ؿعقَات ڪئي‪.‬‬
‫ا‪ٌَ ٟ٤٠‬ي‪ ٜ‬۽ ز‪٠‬ط‪ ٢٣‬داقيط ٔعز‪٠‬طاـِ ز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬کي ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ دي ‪٣‬يعـ‬
‫دي ق‪٥‬رت ۾ پيؾ ڪي‪٥‬ۿ د‪ّ ٟ‬يع ‪ٛٝ‬ڪي ٔاتس‪ ٟ‬دي اؿاري تي‬
‫درٻاري ‪ٝ‬ؤرص‪ ٟ‬صؽيػ زيحيت ڈ‪٠‬ي ‪٣‬ئي‪ ٟ٣ .‬پ‪١٤١‬ذي ٗ‪ ٜٛ‬ذريُي‬
‫‪ٝ‬ظ‪٣‬بۿ ‪ٝ‬ك‪َ٥١‬يت دا ‪٘٠‬اب پٽيۿ ؼ‪١‬طـ اق‪ٛ‬ي ق‪٥‬رت ۾ َ‪٥‬اؿ دي‬
‫ُٿڪ‪ ٟ‬۽ ‪١ُٚ‬ت‪ ٟ‬دي قؼڪاري د‪ٝ ٥‬ؽتسٖ جاةت ڪعي ڈيکاري‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]335 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪28‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫ِ‬
‫ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ دي ة٘ا ۽ ةچاُء دي د‪١‬گ قډ‪١٣‬طډ ؼعقيچ‬ ‫‪ٟ٣‬‬
‫ا‪٠‬ؽا‪ ٟ٠‬کي ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ دي ت‪ٞ‬اؿ َ٘يطت‪١ٞ‬طي‪ ٟ‬۽ ‪ٝ‬ستت‪ ٟ‬د‪ ٥‬ز٘طار‬
‫ٺ‪٤‬عاي‪٤ٝ .٥‬ارادا ؼ‪٤‬يعسۿ رادا ڈا‪٣‬عۿ دقدي ؼ‪ٝ٥‬عيۿ دق‪ ٢٤ٚ‬دريا صاـۿ ؿ‪٤‬ي ِط‬
‫ؼ‪١‬ڌ ا‪ ٢٤ٚ‬ةضؾ ؼ‪ٝ٥‬عيۿ ‪٣‬ي‪٥ٞ‬ـ ڪاالڻي ۽ ٻي‪ ٟ‬ا‪٠‬يڪ ٔعز‪٠‬طاـِ ؼ‪١‬ڌ دي‬
‫الزقاؾ تاريضي ڪعدارـ کيۿ ا‪٣‬ڏـ ڈيئ‪ ٟ‬دي زيحيت ڈ‪٠‬يۿ د‪ ٟ‬دي‬
‫رقؿ‪١‬يَء ۾ ’‪٠‬ئي‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ‘ دا ‪ُٞٝ‬ار پ‪١٤١‬ذ‪ ٥‬ؼٕع وئي ڪعي ؼگ‪ٟ٣ .ٟ٤‬‬
‫ئي ٻڌاي‪ ٥‬ت‪ ٢‬د‪ٝ ٟ‬اڻ‪ ٟ٤‬کي درٻاري ‪ٝ‬ؤرص‪ ٟ‬اڂ ڈي‪ ٟ٤١‬تائي‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ دي َ‪٥‬اؿ‬
‫قٽ ‪٣‬يعـ دي زيحيت ۾ پيؾ ڪي‪٣“ ٥‬يۿ ؼي ز٘ي٘ت ۾ ؼ‪١‬ڌ دا‬
‫دؿ‪ٟٞ‬ۿ ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ دا ٗات‪ٙ‬ۿ ؼ‪١‬ڌ دي ؼ‪٥‬ـ ؼعيکيَء ؼڀيتا دا قيعي ۽‬
‫ؼ‪١‬ڌ دي ؿا‪٥٣‬ڪاريَء دا چاډي‪ٙ‬ۿ چ‪٥‬ر ۽ څاڪ‪٣ُ ٥‬ئا‪ .‬ا‪٣‬ي ئي ‪ٝ‬اڻ‪٣ُ ٥٤‬ئاۿ‬
‫ڪٺ‪٥‬ۿ ُا‪٣‬ي ئي ‪٠‬اؿ ‪٤٠‬اد اؼالؿ دا‬‫د‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ کي ةيطرديَء ؼاـ ُ‬
‫َ‪ٞٛ‬تعدار ُ‪٣‬ئاۿ د‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ دي گ‪٤‬عـۿ ؿ‪٤‬عـۿ قا‪٣‬ڻ‪ ٟ‬۽ قؼتي‪ ٟ‬کي‬
‫ةا‪ ٢٣‬ڈيئيۿ پ‪١٤١‬ذي ةطتعي‪ ٟ‬ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت دؿ‪ ٟٞ‬ذ‪٣‬ي‪١‬يت د‪ ٥‬جت‪٥‬ت ڈ‪.٥٠‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪336 :‬ۿ‪]335‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪29‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫’ؿ‪٤‬يطاـِ ؼ‪١‬ڌ‘ دي‪.‬اي‪ ٜ‬ؼيط د‪ ٥‬ا‪ ٥٣‬الجا‪٠‬ي ۽ الٔا‪٠‬ي ڪتاب‬
‫“‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬ؼ‪١‬ڌ دي تاريش دي ‪ٝ‬ىا‪ُٚ‬ي د‪ُ ٥‬رخ ‪٥ٝ‬ډي ڇڎي‪ ٥‬۽ ا‪٤٠‬يَء‬
‫ڪتاب ذريُي ت‪٤‬ظيبۿ ‪ٝ‬ظ‪٣‬ب ۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت دا ‪٠‬اؿ ‪٤٠‬اد َ‪ٞٛ‬تعدارۿ‬
‫پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ڀيعق ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ دي ؼا‪٥٤ٝ‬ـ ص‪٠٥‬ض‪٥‬ار ۽ قزـي در‪٠‬طـ دي‬
‫ق‪٥‬رت ۾ ةيٺ‪ٌ٠ ٙ‬ع اي‪١‬طا‪ .‬ا‪ ٥٣‬ئي ڪتاب “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬ؼ‪١‬ڌي َ‪ ٜٛ‬۽‬
‫ادب دي پار ُک‪ ٟ‬کي ذ‪٠ ٟ٣‬ـي‪ ٟ‬ڪعاي‪ ٥‬ت‪ ٢‬داراۿ اة‪ٗ ٟ‬اؼ‪ٜ‬ۿ ‪ٝ‬س‪٥ٞ‬د ّغ‪٥٠‬يۿ‬
‫َال”ا‪ٚ‬طي‪ ٟ‬ص‪ٛ‬ذيۿ ؿا‪ ٢٣‬ةيگ ارّ‪٥‬ـۿ َتطا‪ٚ‬عزي‪ ٜ‬صاـ صا‪٠‬اـۿ ٔعخ ؼيعۿ‬
‫چار‪ٚ‬ػ ‪٠‬يپيئعۿ الرڅ قي‪٥‬ؾ ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ دي ‪ٝ‬ستت دا ‪٢٠‬ۿ پع ‪ٕ٠‬عت دي‬
‫الئٖ “‪ٟ٣‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ا‪٣‬ي ؼ‪١‬ڌي َ‪٥‬اؿ دا ‪٣‬يعا ‪٢٠‬ۿ پع ٗ‪ٝ٥‬ي ٗات‪.ٟ٣“ ٙ‬‬
‫‪٤ٝ‬ارادا ؼ‪٤‬يعسۿ ڈا‪٣‬عۿ دقدقۿ دريا صاـۿ ‪ٝ‬ضطقؿ ةالقؾۿ ؿا‪ ٢٣‬زيطرۿ ؿا‪٢٣‬‬
‫َ‪١‬ايتۿ ‪٥٣‬ؿ‪٥‬ۿ ‪٣‬ي‪٥ٞ‬ـ ۽ ا‪ ٢٤ٚ‬ةضؾ ؼ‪ٝ٥‬عق ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ دا ‪٣‬يعا “‪ٟ٣‬ۿ ڇ‪٥‬‬
‫ت‪ ٢‬ا‪ ٟ٤٠‬ئي ؼ‪١‬ڌ دي “زاديَء الِء پ‪١٤١‬ذ‪٥‬ـ دا‪٠‬ي‪٥‬ـ ٗعةاـ ڪعي ڇڎي‪٥‬ـ‬
‫‪٣‬ي‪٥‬ـ‪ُ .‬ا‪٣‬ي ئي “‪ٟ٣‬ۿ د‪ ٟ‬پ‪١٤١‬ذي رت دي “صعي ُڦڏي کي ؼ‪١‬ڌ د‪٥‬‬
‫ؼ‪٤‬اڳ ةعٗعار رکڻ الِء اـ دي ؼي‪١‬ڌ ۾ ُ‬
‫ؼ‪١‬ڌقر و‪٥‬ر ِقچق‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪337 :‬ۿ‪]336‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪30‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط پ‪١٤١‬ذ‪ ٟ‬ڪتاة‪ٟ‬ۿ ت٘عيعـۿ صىت‪ٟ‬ۿ ‪٘ٝ‬ا‪ ٟٚ‬۽‬
‫ڪ‪ٝ ٟ‬اـ ڪڍيۿ‬
‫‪ٝ‬ن‪ ٟ٠٥ٞ‬۾ ؼ‪١‬ڌ دي تاريش کي ‪ٝ‬ظ‪٣‬تي ڇڪتاڻ دي ُ‬
‫ؼيڪي‪ٚ٥‬ع ة‪١‬يادـ تي اـ دي تعتيبۿ ت‪ٌ١‬ي‪ ٜ‬۽ ‪ٝ‬ىا‪ُٚ‬ي د‪ ٥‬رقاج قچق‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]339 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪31‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط پ‪١٤١‬ذي ؼياؼت د‪ ٥‬پ‪٥‬رق دارق‪ٝ‬طار قزطت‬
‫ا‪٥ٚ‬د‪٥‬د تي رکي‪ ٟ٣ .٥‬پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬ـ‪٥٤‬ر ڪتاب ‛ديئ‪ ٟ‬ڈٺ‪٥ٝ ٢٣“ ٥‬ـ‚ ۾‬
‫د‪٠‬يا دي اڳياـۿ ؼ‪١‬ڌ دي ق‪ٔ٥‬ي‪ ٟ‬دي ٔڪع ‪ٝ‬اـ اصظ ڪعي د‪٠‬يا دي‬
‫قزطت ۽ اتساد الِء ٽ‪٠ ٟ‬ڪت‪ ٟ‬تي ‪ٝ‬ـت‪ ٙٞ‬پعقگعاؿ رکي‪٣“ ٥‬ي‪)0( :‬‬
‫اتسا ِديۿ (‪ )5‬تعٗي ة‪١‬ي “دؿۿ (‪ )3‬ا‪َ ٟٝ‬ا‪ ٜٚ‬د‪ ٟ٤١‬د‪ ٥‬ؼارق دارق‪ٝ‬طار‬
‫قزطت ا‪٥ٚ‬د‪٥‬د تي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪355 :‬ۿ ‪]350‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪32‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ دي ةگڏي‪ٙ‬ۿ ‪ٝ‬ؽش ٿي‪ٙ‬ۿ ڦٽي‪ ٙ‬۽ رت ‪٣‬اڻي تاريشۿ ديڪا‬
‫ٔاتس‪ ٟ‬دي درٻاري ‪ٝ‬ؤرص‪ ٟ‬دي ٗكيطف ‪٥٠‬يػ ٗ‪ٝ ٜٛ‬اـ ‪٠‬ڪعي اؼاـ‬
‫تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬تي “‪٣‬يۿ ت‪ٝ ٟ٤١‬اـ پت‪ ٥‬پ‪٥‬ي ٿ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ گڎدي چار چار‬
‫ٽ‪ٟٚ٥‬ۿ دٿ‪ٟ‬ۿ گعق‪ٟ٣‬ۿ د‪ٞ‬اَت‪ ٟ‬۽ ٗتي‪ ٟٛ‬دي ق‪٥‬رت ۾ قډ‪١٣‬طي ر‪٣‬ي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫‪ّ ٟ٣‬ال‪ٝ‬ي دي ز‪٠‬طگيَء تي ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬رما‪١ٝ‬طق ‪ ٢٠‬ڈيکاري‪٣“ ٥‬ي‪ ٟ٣ .‬دي‬
‫‪ٝ‬عد ص‪٥‬اف َ‪٥‬رتۿ ُٻڍي ص‪٥‬اف ٻارۿ د‪٥‬اـ ص‪٥‬اف د‪٥‬ا‪٠‬ڏيَء دي دؾ ۾ قو‪ ٟ‬دي‬
‫قيعي‪ ٟ‬الِء ‪ٕ٠‬عت ۽ ز٘ارتۿ ّيل ۽ ّنبۿ ڪاقډ ۽ ّكي د‪٥‬ـ ةٺي‪٥‬ـ‬
‫ٻع‪٠‬طي‪٥‬ـ ر‪٣‬ي‪٥‬ـ “‪ ٟ٣‬۽ ؼ‪١‬ڌ دي ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬د‪٣ ٥‬ع کيتۿ ‪٣‬ع ‪ٝ‬يطاـۿ ‪٣‬ع‬
‫ڪ‪١‬ڌي ۽ ڪا‪ٟ٤٠‬ۿ ‪٣‬ع ڇ‪٠‬ڍ ۽ ڇقرقۿ ‪٣‬ع د‪١٤‬گ ۽ قؼتيۿ ‪٣‬ع ةع ۽ پ‪٥‬ٺ‪٥‬ۿ‬
‫ٻا‪٣‬عي‪ ٟ‬زاڪ‪ ٟٞ‬صالؼ ‪٣‬ڪ ‪ٝ‬نت‪٥‬ط ٗ‪ ٥ُٛ‬جاةت ٿي‪١‬طق ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ي ۽‬
‫ؼ‪١‬ڌي ‪ٝ‬اڻ‪َ٥٤‬ء دا قار ؼطائي‪ ٟ‬رت ڀڪ‪ٛ‬يا ر‪٣‬يا “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]363 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪33‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ دي تاريش اؼاـ کي ڈيکاري ٿي ت‪٢‬ۿ ايعا‪٠‬ي زڪ‪ٞ‬عا‪ٟ٠‬‬
‫دي ڪٽڪ‪ ٟ‬دي ‪٣‬ٿاـ ؼ‪١‬ڌي زاڪ‪ ٜ‬رادا راِء ؼ‪٤‬يعس قډ‪١٣‬طي ؿ‪٤‬يط‬
‫ٿئي ٿ‪٥‬ۿ پ‪ِ٥‬ء ة‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌي ٔ‪٥‬ج ٔاتس‪ ٟ‬کي ‪٠‬اڪاؿ ۽ ‪٠‬ا‪ٝ‬عاد قاپػ ‪٥ٝ‬ٽڻ تي‬
‫‪ٝ‬ذت‪٥‬ر ڪي‪٤ٝ .٥‬ارادا ؼ‪٤‬يعس ۽ ايعا‪٠‬ي‪ ٟ‬دي د‪١‬گ دي ذڪع ۾ ؼ‪١‬ڌ‬
‫دي تاريش ‪ٚ‬ک‪١‬طډ درٻاري ‪ٝ‬ؤرص‪ ٟ‬دي قا‪٣‬ياتۿ ذ‪ٚ‬ي‪ٙ‬ۿ ّ‪ٛ‬يي ۽ َ‪٥‬اؿ دؿ‪ٟٞ‬‬
‫ذ‪١٣‬يت دي پعقډ پ‪٥‬ي ٿي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪363 :‬ۿ ‪]364‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪34‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ پاڪؽتاـ دي ٔ‪٥‬دي‪٥ٝ ٟ‬ـ کي ‪٣‬ڪ ڀيعق چي‪ ٥٣ ٥‬ت‪‛ :٢‬اؼاـ‬
‫ت‪٥‬کي درؼت ٿيڻ د‪ ٥ُٗ٥ٝ ٥‬ڈيئي ر‪٣‬يا “‪٣‬ي‪٥‬ـ‪ ‚.‬پع ‪٥ٝ‬ـ کي‪ ٟ‬د‪٥‬اب ڈ‪٥٠‬‬
‫‪ ٥٣‬ت‪‛ :٢‬ت‪٣٥‬اـ دي ‪ُٗ٥ٝ‬ي ‪ٝ‬اـ ‪ٌ“ ٢٠‬ء درؼت ٿي‪٣“ ٥‬ياـۿ ‪ ٢٠‬ؼ‪١‬ڌ درؼت ٿي‬
‫“‪٣‬ي ۽ ‪ ٢٠‬ت‪٣٥‬اـ درؼت ٿيا “‪٣‬ي‪ٌ“ .٥‬ء ت‪ ٢‬صطا کاـ ة‪ ٢‬درؼت ٿيڻ دا ‪ُٗ٥ٝ‬ا‬
‫گ‪٤‬ع‪٠‬طسۿ پع ا‪٤٠‬يَء ’درؼتيَء‘ د‪ٝ ٥‬ى‪ٛ‬ب ڇا “‪٣‬ي܁‚‬
‫[ڪتاب‪ :‬سچ وڏو ڏوٌاري آۿ صفحَ‪]70 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪35‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ّال‪ٝ‬ي ‪٠‬يٺ ّال‪ٝ‬ي “‪٣‬يۿ ديؽتائي‪ ٟ‬ا‪٣‬ا ‪٥ٝ‬د‪٥‬د “‪٣‬يۿ اـ قٗت‬
‫تائي‪ّ ٟ‬الؿ د‪ ٥‬ا‪ ٥٣‬زٖ “‪٣‬ي ت‪ ٢‬اـ ‪ٝ‬اـ پاڻ ڇڎائڻ دي ڪ‪٥‬ؿؾ ڪعي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]379 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪36‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ي‪٠٥‬ا‪٠‬ي ٔ‪ٛ‬ؽٕيَء ‪٣‬يعاٗ‪ٛ‬يتػۿ ‪ٝ‬ؽير دي پيطائؾ کاـ ‪211‬‬
‫قر‪٣‬ي‪ ٢‬اڳ چي‪‛ :٥٣ ٥‬د‪٠‬يا کي ڪ‪ٔ ٟ٤١‬عمي صطا يا ا‪٠‬ؽاـ پيطا ڪ‪٢٠٥‬‬
‫ڪي‪٣“ ٥‬يۿ پع ‪٣‬ي ‪ٞ٣‬يـ‪ ٢‬دک‪١‬طډۿ ڀڏڪ‪١‬طډ ۽ ز‪٠‬ط‪ ٢٣‬ر‪١٣‬طډ ةا‪٣ ٢٣‬ئي ۽‬
‫ر‪١٣‬طي‪٣ :‬ڪ ا‪٣‬ڏي ةا‪٢٣‬ۿ ديڪا ةاٗاَطي ٻع‪٠‬طي ۽ قؼا‪١ٝ‬طي “ئي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫دائ‪ٞ‬ي قؼا‪ٝ‬ڻ اـ دي ‪٘ٝ‬طر ۾ ‪ٚ‬کي‪ ٙ‬ئي ڪ‪٤٠٥‬ي‪ ‚.‬ؼاڳي ڳا‪ٌ“ ٢٤ٚ‬ء ٗ‪ٝ٥‬ي‬
‫“زاديَء دي دظةي ۽ ٗ‪ٝ٥‬پعؼتيَء دي ةاري ۾ ة‪ ٢‬چئي ؼگ‪٤‬اـ ٿ‪٥‬ۿ ت‪ٝ٥ٗ ٢‬ي‬
‫قد‪٥‬د ۽ ة٘ا دي ا‪٣‬ا ةا‪٢٣‬ۿ ‪ ٟ٣‬ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬تي ت‪ٞ‬اؿ گ‪٤‬ڻ‪“ ٥‬ڳاٽي “‪٣‬ي ۽ ‪٣‬تي‬
‫دي ا‪٠‬ؽاـ دي ؼي‪١‬ي ۾ ڪ‪ ٢٠ ٟ٤١‬ڪ‪ُ ٟ٤١‬رقپ ۾ دک‪١‬طي “ئي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬اُالئ‪ ٟ‬دي ق‪٥‬رت ۾ۿ ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬ڀٽ تي ڀ‪ٞ‬ڀٽ ةڻيۿ‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬د‪٥‬ڳيَء دي د‪ِ٥‬ء ‪ٝ‬اـ “چيَء قي‪ٛ‬ي اُ‪ٝ‬ڏ ةڻي‪ .‬ؼاڳي ةا‪٢٣‬ۿ‬
‫اڂ دي دقر ۾ قچيڪ د‪٥‬ش ؼاـ ڀڏڪڻ ‪ٚ‬ڳي “‪٣‬ي‪ .‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط اـ‬
‫ةا‪ ٢٣‬کي ڦ‪٥‬ڪ‪٥‬ـ ڈئي قچيڪ تيغ ۽ ڀڏڪيطار ةڻاي‪٣“ ٥‬ي‪ .‬کيػ اـ ةا‪٢٣‬‬
‫دي ‪ ٢٠‬قؼا‪ٝ‬ڻ تي ‪ٝ‬ڪ‪ ٙٞ‬ي٘ي‪٣“ ٟ‬ي ۽ ‪ ٟ٣‬ا‪ ٥٣‬ي٘ي‪ ٟ‬پ‪٥‬ريَء ؼچائيَءۿ‬
‫ديا‪٠‬تطاريَء ۽ ‪ٞ٣‬ت ؼاـ ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ دي د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬۾ ‪١ٝ‬ت٘‪ ٙ‬ڪعي ڇڎي‪٥‬‬
‫“‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪393 :‬ۿ‪]394‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪37‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دڎ‪ ٟ٣‬ة‪١‬گالديؾۿ دي “زاديَء دي تسعيڪ ؿعقع ٿي ت‪٢‬ۿ‬
‫“‪ٝ‬عيڪا ديڪ‪ٞ٣ ٥‬يـ‪ٝ٥ٗ ٢‬ي “زاديَء دي تسعيڪ‪ ٟ‬دي ‪ٝ‬ضا‪ٕٚ‬ت‬
‫ڪ‪١‬طق ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ي‪ .‬ت‪ ٟ٤١‬ة‪١‬گالديؾ دي “زادي دي تسعيڪ دي‬
‫‪ٝ‬ضا‪ٕٚ‬ت ڪئي ۽ رقس پ‪١٤١‬ذي رقايت ‪ٝ‬ىاةٖ ت‪٢‬ۿ ‛د‪ ٟ٤١‬تسعيڪ ۾‬
‫ؼا‪ٝ‬عاج (‪١٠‬ڍق يا قڈق) دؿ‪٣ ٟٞ‬ذي ۽ د‪ ٟ٤١‬دي “‪ٝ‬عيڪا ۽ چي‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬ضا‪ٕٚ‬ت ڪ‪ٟ‬ۿ ت‪ ٟ٤١‬دي معقر ز‪ٞ‬ايت ڪئي قڃي‪ .‬ؼ‪ ٥‬ة‪١‬گالديؾ دي‬
‫تسعيڪ “زاديَء دي اـ ڀعپ‪٥‬ر ز‪ٞ‬ايت ڪئي ۽ اـ الِء ڀارت دي گڎي‪ٙ‬‬
‫‪ٝ‬طد ؼاـ ة‪١‬گالديؾ دي تسعيڪۿ ڪا‪ٝ‬ياةيَء ؼاـ قڃي ‪ٞ٣‬ڪ‪١‬ار ٿي‪.‬‬
‫اـ د‪٠ ٥‬تيذ‪ ٥‬ا‪٠ ٥٣‬ڪت‪ ٥‬د‪“ ٥‬زاد ة‪١‬گالديؾ دي زڪ‪ٝ٥‬ت ؿيش ‪ٝ‬ذيب‬
‫ا‪ٚ‬عز‪ٞ‬اـ دي ٗيادت ۾ ‪ٝ‬ڪ‪ ٙٞ‬و‪٥‬ر رقس ڈا‪ُ ٟ٤٠‬د‪٤‬ڪي‪٣ ٙ‬ئي‪٥٣ .‬ڈا‪ٟ٤٠‬‬
‫‪١٣‬طؼتاـ ۾ ِ‪ٝ‬ؽغ گا‪٠‬ڌيَء دي زڪ‪ٝ٥‬ت اڳي ئي رقس ‪٥٠‬از ‪٣‬ئيۿ اـ‬
‫ڪعي ا‪ ٥٣‬پ‪٥‬رق صى‪ٝ“ ٥‬عيڪا دي ‪٣‬ٿاـ ‪٠‬ڪعي قي‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]451 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪38‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اؼتاد ‪٥ٌ١ٝ‬ر َ‪ٛ‬ي صاـۿ ؿيش ‪ٝ‬ذيب ا‪ٚ‬عز‪ٞ‬اـ کي ‪ٝ‬ضاوب‬
‫ٿي چي‪ ٥‬ت‪‛ :٢‬ؼائي‪ٚ !ٟ‬ىيٓ ؼائي‪ٟ‬ۿ ‪٣‬يُء ةيت اق‪٣‬اـ الِء چي‪٣“ ٥‬ي‪:‬‬
‫ؼکع ؼي ئي ڈي‪ ٟ٤١‬دي ‪٥ٝ‬ـ گ‪٤‬اريا ة‪١‬ط ۾ۿ‬
‫‪ٝ‬ي‪ٟ٤١‬ۿ‬ ‫‪ٝ‬اډي‪ٟ‬‬ ‫قؼاي‪ ٜ‬قڈ ڦڏا ‪ٝ‬ٿي‬
‫ڪي‪.٥‬‬ ‫اڇ‪٥‬‬ ‫‪٠‬يئع ‪١٤١ٝ‬ذ‪٠ ٥‬ي‪ٟ٤١‬ۿ ُاداري‬
‫(ؿا‪)٢٣‬‬
‫ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ‪ٚ‬ىيٓ دي ا‪٤٠‬يَء ةيت د‪ ٥‬ا‪٠‬گعيغيَء ۾‬
‫تعد‪ ٥ٞ‬ؿيش قازب کي ٻڌاي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ؿيش قازب اؼتاد ‪٥ٌ١ٝ‬ر َ‪ٛ‬ي صاـ‬
‫کي ‪ٝ‬ضاوب ٿي چي‪‛ :٥‬صاـ قازبۿ ‪ٚ‬ىيٓۿ ا‪ ٥٣‬ؿُع ‪١٤١ٝ‬ذي الِء ‪ ٢٠‬پع‬
‫دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط الِء چي‪٣“ ٥‬يۿ د‪ ٟ٤١‬ز‪٠‬طگيَء د‪١٤١ٝ ٥‬ذي َ‪ٞ‬ع دي اچ‬
‫ةعاةع زك‪ ٥‬دي‪ ٙ‬۾ گظاري‪٣“ ٥‬ي ۽ “ٌء ؼياؼي ‪ٝ‬يطاـ ۾ جاةت ٗط‪ٝ‬يَء الِء‬
‫ؿا‪ ٢٣‬قازب کي پ‪١٤١‬ذ‪ ٥‬ر‪٣‬تع ۽ ر‪ٞ١٣‬ا ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬اـ ٿ‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪465 :‬ۿ ‪]466‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪39‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ َاؿ وعح دڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ٝ ٟ٤١‬اڻ‪َ٥٤‬ء دي قرجي د‪ ٥‬ذڪع ڪي‪٥‬‬
‫قي‪١‬طق “‪٣‬يۿ اـ ۾ ؼ‪١‬طس ِ‬
‫ا‪ ٙ٣‬اقالدۿ ‪٥ٝ‬ډيۿ ‪ٝ‬اؾ ‪ٛٝ‬ڪيتۿ ز‪ٝ‬ي‪ ٟ١‬۽‬
‫دائطاد کي ڳڻي‪ ٥‬قي‪١‬طق “‪٣‬ي ۽ پ‪ِ٥‬ء ا‪٤٠‬يَء زؽاب ؼاـ اـ کي ةط ‪٠‬كيب‬
‫يا ص‪٥‬ش ٗؽ‪ٞ‬ت دا ؼعٽيٕڪيٽ ڈ‪٠‬ا قي‪١‬طا “‪ .ٟ٣‬ا‪ٗ ٥٣‬ا‪٥٠‬ـ ا‪ ٟ٤٠‬ؼڀ‪١‬ي‬
‫ا‪ٝ‬يعـ ت‪٥‬ډي ّعيب ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬ؼاـ الڳ‪٣“ ٥‬يۿ ديڪي ز‪٠‬طگيَء د‪٘ٝ ٥‬كط‬
‫ا‪ٕ٠‬عادي تك‪٥‬ر ڪ‪١‬طا ‪٣‬ذ‪ٟ‬ۿ ۽ قعؼ ا‪ٕ٠‬عادي ز‪٠‬طگي ص‪٥‬ؿسا‪ٚ‬يَء ؼاـ‬
‫گظارڻ چا‪٣‬ي‪١‬طا ‪٣‬ذ‪ٟ‬ۿ پع د‪٠‬يا ۾ ا‪٣‬ڏا ‪٣‬غاري‪ ٟ‬۽ ‪ٚ‬کي‪ٝ ٟ‬اڻ‪ ٥٤‬ٿيا “‪ ٟ٣‬۽‬
‫ٿي‪١‬طا ر‪١٣‬طاۿ د‪ ٟ‬ز‪٠‬طگيَء د‪٘ٝ ٥‬كط ڪ‪ ٟ٤١‬اَ‪ٛ‬يٰ ۽ ٌَي‪“ ٜ‬درش دي‬
‫زاقالت کي ة‪١‬اي‪٥‬ۿ اـ الِء دطقد‪٤‬ط ڪيائ‪٥‬ـ‪ .‬ڪي ا‪“ ٥٣‬درش ‪ٝ‬اڻي قيا‬
‫ت‪ ٢‬ڪي ا‪٤٠‬يَء را‪ ٢٣‬۾ اد‪ ٙ‬د‪ ٥‬ؿڪار ٿي قيا‪ .‬ا‪٣‬ڏـ ا‪٠‬ؽا‪ ٟ٠‬۾ اديبۿ‬
‫ؿاَعۿ ٔالؼأعۿ ؼائ‪١‬ؽطاـۿ ؼ‪ٞ‬اج ؼڌارڪ ۽ ؼياؼتطاـ اچي ٿا قڃ‪ٟ‬ۿ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪40‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫د‪ ٟ‬کي دالقو‪ ٟ‬ڪي‪ ٥‬قي‪٥‬ۿ ڦاؼيَء چاډ‪٣‬ي‪ ٥‬قي‪٥‬ۿ تي‪ ٙ‬ڪڏا‪٣‬يَء ۾‬
‫ڪاډ‪٣‬ي‪ ٥‬قي‪٥‬ۿ گ‪٤‬اڻ‪ ٟ‬۾ پيڏي‪ ٥‬قي‪٥‬ۿ ديئعي ک‪٥ٛ‬ـ ‪٤ٚ‬عاي‪٥‬ـ قي‪٥‬ـۿ ڪت‪ٟ‬ۿ‬
‫“ؾ اقالد ؼ‪٥‬چق ٗت‪ ٙ‬ڪعائي ‪ٝ‬ٿ‪ٟ‬‬
‫چيت‪ ٟ‬۽ ؿي‪ ٟ٤١‬د‪ ٥‬کاڂ ة‪١‬اي‪ ٥‬قي‪ِ .٥‬‬
‫گ‪٥٤‬ډا څقډايا قيا‪ .‬ا‪٣‬ڏـ ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬د‪ ٥‬قرج‪٥‬ۿ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ٗأ‪ٛ‬ي دي َاؿ ا‪٠‬ؽا‪ٟ٠‬‬
‫کاـ ا‪ٚ‬ڳۿ چار ۽ ‪٠‬عا‪ ٥ٚ‬ٿي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ديڪ‪ّ ٥‬يع ٗا‪٠٥٠‬يۿ دائ‪ٞ‬ي اجع رک‪١‬طډ‬
‫۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت دي ڪيتعـ اي‪١‬طډ ‪٠‬ؽ‪ ٟٛ‬الِء رقؿ‪١‬ي ۽ ر‪ٞ١٣‬ائيَء د‪ ٥‬ڪارڻ‬
‫ةڻت‪٣“ ٥‬ي‪ .‬ؼ٘عاطۿ َيؽيٰۿ ٔاراةيۿ اة‪ ٟ‬ؼي‪١‬اۿ ٔعدقؼيۿ اة‪٥‬ا‪ُٛٚ‬يٰ ‪ُٝ‬عيٰۿ‬
‫‪ٝ‬اڻڪۿ اة‪ ٥‬ز‪ٕ١‬ي‪ ٢‬ڪا‪ٚ‬يطاسۿ ‪١ٝ‬ك‪٥‬رۿ ؼع‪ٝ‬طۿ ؿا‪١َ ٢٣‬ايتۿ ‪ٚ‬ىيٓۿ‬
‫‪ٝ‬ارڪػۿ ‪ٚ‬ي‪ٟ١‬ۿ گا‪٠‬ڌيۿ ‪ٝ‬ائ‪ ٥‬۽ ‪ٝ‬ذيب ا‪ٚ‬عز‪ٞ‬اـ دي قرجي دي ذڪع ۾‬
‫‪ٝ‬اؾ ‪ٛٝ‬ڪيت ڳڻڻ ئي ز‪ٞ‬اڪت “‪٣‬يۿ ا‪ ٟ٤٠‬د‪ ٥‬ديڪ‪ ٥‬ة‪ ٢‬ؼع‪ٝ‬اي‪٣“ ٥‬ي‬
‫ؼ‪٣“ ٥‬ي ؼ‪١‬طـ ٔڪع دي رقؿ‪١‬يۿ ؼ‪١‬طـ دطقد‪٤‬طۿ ؼ‪١‬طـ تض‪ٛ‬ي٘‪٥‬ـۿ‬
‫ؼ‪١‬طـ صط‪ٝ‬ت‪٥‬ـۿ ٗ‪ٝ٥‬ي ‪ٛٝ‬ڪ‪ ٟ‬۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت الِءۿ ديڪي دائ‪ٞ‬ي “‪ٟ٣‬ۿ ديعپا‬
‫“‪ ٟ٣‬۽ ؼطائي‪ ٟ‬تاريش د‪٥‬ـ ‪ٝ‬سعڪ ٗ‪٥‬ت‪٥‬ـ ٿي ر‪١٣‬طي‪٥‬ـ‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]497 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪41‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ پاڪؽتاـ دا زڪ‪ٞ‬عاـ پ‪١٤١‬ذي “ٗائ‪ ٟ‬دي چ‪٥‬ڻ تي دي‪.‬‬
‫اي‪ .ٜ‬ؼيط کاـ قٺي اڪتع ةگٽيَء ۽ ‪٥٠‬اب صيع ةضؾ تائي‪ٟ‬ۿ ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪٢‬‬
‫ؼضت ‪٤ٚ‬ذي اصتيار ڪعڻ قاري ‪ٚ‬يڊر کي پؽ‪١‬ط ڪعڻ الِء ‪ ٢٠‬تيار ‪٣‬ئاۿ ‪٢٠‬‬
‫“‪ ٟ٣‬۽ ‪ ٢٠‬قري ر‪١٣‬طا‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪]55 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪42‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اؼاـ دي ؼ‪١‬ڌ ۾ ‪٣‬يَء رقايت ‪ٝ‬ـ‪٥٤‬ر “‪٣‬ي ت‪ ٢‬دقدي ؼ‪ٝ٥‬عي دي‬
‫ؿ‪٤‬ادت کاـ پ‪ِ٥‬ء ؼ‪١‬ڌ دي ‪٣‬ڪڏي ٗتي‪ٛ‬ي (د‪ ٟ٤١‬کي ريٻاري ؼڎي‪ ٥‬قڃي‬
‫ٿ‪ٗ )٥‬ؽ‪ ٜ‬ک‪١‬ي‪ ٥٣ ٥‬ت‪‛ :٢‬ديؽتائي‪ ٟ‬اؼاـ دقدي دي چرتيَء تاـ دقدي دي‬
‫دؿ‪ ٟ١ٞ‬کي ‪٠‬اس ‪ ٢٠‬ڪ‪١‬طاؼي‪ٟ‬ۿ تيؽتائي‪ ٟ‬ڪارق قيػ پائي‪١‬طا‬
‫ر‪١٣‬طاؼي‪ ‚ٟ‬۽ اـ ٗتي‪ٛ‬ي دا ‪ٝ‬عد ۽ َ‪٥‬رت‪٥‬ـ اڂ تائي‪ ٟ‬ڪارق قيػ ئي‬
‫َؽ‪٤ٝ ٜ‬ارادا پعتاب ؼ‪١‬گ‪ ٢٤‬دي‬‫اؼتُ‪ٞ‬اؾ ڪعي ر‪٣‬يا “‪ٟ٣‬ۿ ۽ ا‪٣‬ڏق ئي ٗ ُ‬
‫‪٣‬ٿيار ٺا‪٣‬ي‪١‬طډ ٗتي‪ٛ‬ي (د‪ ٟ٤١‬کي ’ڪاريا‘ ؼڎي‪ ٥‬قڃي ٿ‪ )٥‬ک‪١‬ي‪ ٥٣ ٥‬ت‪:٢‬‬
‫‛ديؽتائي‪ ٟ‬اؼاـ ‪٤ٝ‬ارادا پعتاب ؼ‪١‬گ‪ ٢٤‬دي دؿ‪ ْٟٛٝ ٟ١ٞ‬کي ‪٠‬اس ‪٢٠‬‬
‫ڪ‪١‬طاؼي‪ٟ‬ۿ تيؽتائي‪ ٟ‬ٿا‪٥٠‬ـ ۾ ‪ٝ‬ا‪٠‬ي ‪ ٢٠‬کائي‪١‬طاؼي‪ٟ‬ۿ کٽ تي ‪٢٠‬‬
‫ؼ‪١٤ٞ‬طاؼي‪ ٟ‬۽ ؼٺ‪ ٥‬گ‪٤‬ع ٺا‪٣‬ي ‪ ٢٠‬ر‪١٣‬طاؼي‪ _‚ٟ‬۽ ‪ ٥٣‬اـ قٗت تائي‪ ٟ‬اـ تي‬
‫َ‪ ٙٞ‬ڪ‪١‬طا ر‪٣‬ياۿ ديؽتائي‪0491 ٟ‬ع ۾ ‪١٣‬طؼتاـ “زاد ٿي‪٥‬ۿ ۽ د‪٥‬ا‪٣‬ع ‪ُٙٚ‬‬
‫‪٤٠‬عقَء چت‪٥‬اډ اچي اـ ٗتي‪ٛ‬ي دي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬کي گ‪٤‬عائي اَالـ ڪي‪ ٥‬ت‪٣‛ :٢‬اڻي‬
‫‪١٣‬طؼتاـ تي زڪ‪ٝ٥‬ت ‪٤ٝ‬ارادا پعتاب ؼ‪١‬گ‪ ٢٤‬دي “‪٣‬يۿ چاريا ؼڀ صت‪ٜ‬‬
‫ٿي قيا “‪ٟ٣‬ۿ اـ ڪعي ُؼ‪َ٥‬ء صت‪ ٜ‬ڪعي‪‚!٥‬‬
‫ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬کي ة‪ ٢‬دقدي دي ’ريٻاري‪ ‘ٟ‬۽ پعتاب ؼ‪١‬گ‪ ٢٤‬دي ’ڪاري‪ ‘ٟ‬قا‪٠‬گع‬
‫ا‪َ ٥٣‬قچ‪ ٟ‬ڪعڻ گ‪٤‬عدي ت‪ ٢‬اؼاـ ة‪ ٢‬تيؽتائي‪ُ ٟ‬ؼک ؼاـ ‪ ٢٠‬ؼ‪١٤ٞ‬طاؼي‪ٟ‬ۿ‬
‫ديؽتائي‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ تي ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ّ ٢‬ال‪ٝ‬يَء ۽ ةاالدؼتيَء د‪٠ ٥‬ـاـ ةاٗي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬سچ وڏو ڏوٌاري آۿ صفحَ‪]70 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪43‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪ٝ‬ستع‪( ٢ٝ‬ةي‪ٌ١‬يع ڀٽ‪ )٥‬ؼياؼي ‪ٝ‬ك‪ٛ‬ست تست ئي ؼائي‪ٟ‬‬
‫(دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط) دي َظر ص‪٥‬ا‪٣‬يَء تي “ئي ۽ ا‪٠‬ت‪٤‬ائي ؼادي ۽ ؼ‪١‬ڌي‬
‫وعي٘ي ؼاـ ‪ ٟ٣‬دَُا ة‪ ٢‬گ‪٤‬عي ۽ ‪ٝ‬ضتكع ڳا‪٤ٚ‬ايائي‪ ٟ‬ػ ‪ ٢٠‬ت‪ُ ٢‬ا‪٣‬ا َ‪٥‬رتۿ‬
‫ديڪا َا‪ٞٚ‬ي ٔ‪٥‬ر‪ ٟٝ‬تي ‪٤٠‬عقَء دي اؼٽائي‪ ٙ‬۾ ا‪٠‬گعيغي ڳا‪٤ٚ‬ائي‪١‬طي‬
‫‪٣‬ئيۿ (ديت‪٥‬ڻيڪ کيػ صتع ‪٣‬ئي ت‪ ٢‬ا‪٤٠‬ي ا‪٠‬طاز ؼاـ ا‪٠‬گعيغي ڳا‪٤ٚ‬ائڻ‬
‫ؼاـ “ٌء ‪٤٠‬عق ‪ ٢٠‬ٿي ؼگ‪١٤‬طيػ)ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬د‪٠‬يا دي ‪ٛٝ‬ڪ‪ ٟ‬دي ‪ٚ‬يڊرـ الِء‬
‫قزيعاٌَ‪ ٜ‬دي ڪعؼي اَغاز ‪٠٥٣‬طي “‪٣‬يۿ پع ‪٤٠‬عقَء د‪ ٥‬قد‪٥‬د ‪١٣‬طؼتاـ‬
‫دي قزارت ٌَ‪ٞ‬يٰ الِء اَغاز ‪.٥٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪66 :‬ۿ‪]67‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪44‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اؼاـ دا ‪٣‬ي ‪ٚ‬يڊرۿ ديڪي ٔ‪٥‬دي د‪١‬عؾ دي ڈ‪٠‬ڊي کاـ‬
‫‪٤ٚ‬عائي‪١‬طا “‪ٟ٣‬ۿ ا‪ ٟ٤٠‬الِء ا‪٣‬ا ڳا‪ ٢٤ٚ‬ؼتٖ د‪٤‬ڏي “‪٣‬ي ت‪٢‬ۿ دڎ‪٣ ٟ٣‬ع ؼاؾ ‪02‬‬
‫“گؽٽ دي قتر د‪١٣ ٥‬طؼتا‪٠‬ي ٔ‪٥‬ج ‪١٣‬طؼتاـ دي قطر ۽ قزيعاٌَ‪ٜ‬‬
‫کي ؼال‪ٝ‬ي ڈي‪١‬طي ‪٣‬ئيۿ ت‪٤٠ ٢‬عق پ‪١٤١‬ذ‪ ٥‬چ‪٤‬عق ٔ‪٥‬ج دي وعؼ کاـ ‪٣‬ٽائي‬
‫ڇڎي‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ت‪ ٢‬ديئ‪ ٟ‬کي‪ ٟ‬صتع پ‪٥‬ي ت‪“ ٢‬زادي ‪٥ٝ‬ـ قرتي “‪٣‬يۿ ت‪٣٥‬اـ‬
‫‪٠‬ا‪٣‬ي قرتي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪]67 :‬‬

‫‪‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪45‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫_ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ٔاتس‪ ٢‬پڏ‪٣‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ‪ٛ٣‬ڪي‬


‫ڦ‪ٛ‬ڪي ّيع ؼياؼي گٕتگ‪ ٥‬ؿعقع ٿي‪ .‬ؼائي‪ ٟ‬ا‪ٝ‬يع زيطر ؿا‪ ٢٣‬قيٺ‪ ٟٛ‬د‪٥‬‬
‫تُارؼ ڪعاي‪ .٥‬ؼڀ کاـ پ‪٤‬عيائي‪١٤١ٝ ٟ‬ذي ‪٠‬ا‪ٚ‬ي ٻڌايائي‪ ٟ‬ت‪٣‛ :٢‬ي‬
‫َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع “‪٣‬يۿ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط د‪ ٥‬ؼياؼي دا‪٠‬ـي‪ ٟ‬ػ “ٌء‬
‫ت‪ ٢‬قعؼ ؼائي‪ ٟ‬دي ‪ٝ‬غار د‪ٝ ٥‬ذاقر “‪٣‬ياـ‚ اُـ تي ‪ٝ‬ستع‪ ٢ٝ‬چي‪ ٥‬ت‪:٢‬‬
‫‛“ريؽع قازب! ت‪٣٥‬اـ د‪٠ ٥‬ا‪ ٥ٚ‬ت‪ ٢‬ڈاڇق ٻڌق اٿ‪ٜ‬ۿ پع ڪڎ‪ٝ ٟ٣‬الٗات‬
‫ڪا‪ ٢٠‬ٿي “‪٣‬ي‪٥ٝ ‚.‬ـ کيػ ٻڌاي‪‛ :٥‬ت‪٣٥‬اـ ؼاـ ت‪٢٠ ٢‬ۿ پع ت‪٣٥‬اـ دي ‪٠‬ا‪٥ٝ‬ر‬
‫قا‪ٚ‬ط ؼاـ ‪ٝ‬الٗات‪٥‬ـ ٿي‪٥‬ـ “‪ٝ ‚.ٟ٣‬ستع‪ ٢ٝ‬کي ؿايط صتع ‪٣‬ئي ت‪ ٢‬ذقا‪ٕ٘ٚ‬ار‬
‫َ‪ٛ‬ي ُڀٽي دي دقر ۾ “ٌء ڪأي قٗت دي‪ ٙ‬۾ ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ياـۿ ا‪٤٠‬يَء ازؽاس‬
‫تست ‪َ٥٣‬ء چ‪٥‬ڻ ‪ٚ‬ڳي ت‪“‛ :٢‬ريؽع قازب! ڪ‪ ٢٤ٛ‬دا ؼياؼي دؿ‪ ٟٞ‬اڂ دا‬
‫دقؼت ٿي ؼگ‪ ٟ٤‬ٿاۿ ۽ اڅ‪٥‬ڪا ؼياؼي دقؼت ؼڀاڻي دا دؿ‪ ٟٞ‬ٿي‬
‫ؼگ‪ ٟ٤‬ٿا‪ ‚.‬اـ تي ‪٥ٝ‬ـ کيػ ازتعاؿ ؼاـ چي‪ ٥٣ ٥‬ت‪ٌ“‛ :٢‬ء د‪ ٟ٤١‬ؿضف‬
‫د‪ ٥‬پ‪٥‬ئ‪ٛ‬ڳ “‪٣‬ياـۿ اـ قٽ ؼياؼت ۾ اصتالؼ ۽ اتساد ت‪ ٢‬ٿي ؼگ‪١٤‬طا‬
‫‪٣‬ئاۿ پع قٽػ ؼياؼي دؿ‪١ٞ‬يَء د‪ ٥‬تك‪٥‬ر ‪٥٣ ٢٠‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬دؿ‪١ٞ‬ي ٗتائ‪ٛ‬ي‬
‫ؼؽٽ‪ ٜ‬۾ ئي ٿي ؼگ‪٤‬ي ٿي‪١٤١ٝ‛ .‬ذي اـ ڳا‪ ٢٤ٚ‬تي ةي‪ٌ١‬يع ‪ٝ‬عڪي‬
‫ا‪٠‬گعيغيَء ۾ چي‪‚:٥‬‬
‫!‪Mr Arisar you are correct‬‬
‫اؼاـ کي ؼياؼت ۾ ا‪٣‬ڏي ئي رقايت کي ‪٣‬ٿي قٺعائڻ گ‪٤‬عدي‪ ‚.‬اـ ةُط‬
‫‪ ٟ٣‬چي‪‛ :٥‬ة‪٤‬عزاؾ پاڻ قري ‪١ٛٝ‬طاؼي‪‚.ٟ‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪69 :‬ۿ‪]71‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪46‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ تُغيتي ت٘عيب صت‪ ٜ‬ٿي_ ۽ ‪ ٟ٣‬قڃڻ قٗت ‪٥ٝ‬ـ کي چي‪ ٥‬ت‪٢‬‬
‫‛قري ‪١ٛٝ‬طاؼي‪ ‚!ٟ‬۽ قاُٗي ‪ ٟ٣‬پ‪١٤١‬ذ‪ ٥‬ا‪ ٥٣‬صياؾ ‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬ذريُ‪ ٟ‬ؼاـ‬
‫‪٥ٝ‬ـ تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬چاي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬۾ پيپ‪ٛ‬غ پارٽيَء دا ٻ‪ ٢‬ا‪ ٜ٣‬اڳ‪٥‬اڻ ا‪ٝ‬ع ‪ ُٙٚ‬۽‬
‫ةيگ‪ ٜ‬اؿعؼ َتاؼي ا‪٣ ٜ٣‬ئاۿ پع ‪ٝ‬ستع‪ ٢ٝ‬دي ذ‪ ٟ٣‬۾ ديڪ‪١ٝ ٥‬ك‪٥‬ة‪٥٣ ٥‬‬
‫۽ اـ ‪١ٝ‬ك‪٥‬ةي دي َ‪ ٙٞ‬ڪعڻ الِء ‪ ٟ٣‬ديڪ‪ٛٝ ٥‬ڻ د‪ ٥‬وعي٘يڪار‬
‫اصتيار ڪي‪٥٣ ٥‬ۿ ‪ ٢٠‬اُـ ‪١ٝ‬ك‪٥‬ةي دي تڪ‪ٞ‬ي‪ ٙ‬دي ‪٥ٝ‬ـ قٽ واٗت ‪٣‬ئي ۽‬
‫‪ ٢٠‬ئي ‪ ٟ٣‬دي ‪ٛٝ‬ڻ دي وعي٘يڪار ؼاـ “ٌء ‪ٝ‬تٕٖ ‪٣‬يػ‪٠ .‬يٺ ‪ ٟ٣‬دي‬
‫ا‪٠‬ت‪٤‬ائي اقعار کاـ پ‪ِ٥‬ء ‪٥ٝ‬ـ ؼ‪١‬ڌ د‪٣ ٥‬ڪ رقايتي د‪٥‬اب کيػ ڈياري‬
‫‪٥ٝ‬ڪ‪ٛ‬ي‪٥‬ۿ ديڪ‪ ٥٣ ٥‬ت‪ٝ‛ :٢‬ستع‪ !٢ٝ‬ت‪٣٥‬اـ ؼع ؿا‪٥١٣‬از د‪٥‬ـ پ‪٥‬ٽي‪٥‬ـ “‪٣‬ي‪٥‬‬
‫۽ ‪١٤١ٝ‬ذي الِء ازتعاؿ الئٖ “‪٣‬ي‪٥‬ۿ پع اؼي‪ ٟ‬رات دي اق‪٠‬طا‪٣‬ي‪ ٟ‬۽‬
‫اڪيالئيَء ۾ ڪ‪ ٟ٤١‬ؼاـ ‪٠‬ا‪٣‬ي‪٥‬ـ ‪١ٛٝ‬طا!‚ ‪٠‬تيذي و‪٥‬ر اؼاـ دي ‪ٝ‬الٗات‬
‫‪ ٢٠‬ٿي ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪]75 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪47‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ دي تاريش ؿا‪٣‬ط “‪٣‬ي ت‪ ٢‬ؼڪ‪١‬طر ي‪٠٥‬ا‪٠‬يَء کاـ قٺي‬
‫‪ ْٟٛٝ‬دي ز‪ ٟٛٞ‬تائي‪ٟ‬ۿ ‪ ٟ٣‬ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬دا ديڪي ة‪ ٢‬ة‪٤‬ادر قو‪ ٟ‬تاـ‬
‫گ‪٥٤‬ردي قيا ؼي ؼ‪١‬ڌي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬الِء “زاديَء د‪ ٥‬پيْاؿ ڇڎي قيا‪ .‬ؼ‪١‬ڌ دي‬
‫‪٥ُٛٝ‬ؿ تاريش ۾ اؼاـ کي پ‪٤‬عي‪٥‬ـ ؿ‪٤‬يط ‪٤ٝ‬ارادا ؼ‪٤‬يعس ‪ٛٝ‬ي ٿ‪.٥‬‬
‫ديڪ‪ ٥‬ايعا‪٠‬ي ؿ‪١٤‬ـا‪٣ ٢٣‬ٿاـ ‪٥ٝ‬د‪٥‬دف ة‪٥ٛ‬چؽتاـ دي ؼعزط تي ‪٠‬ڏيَء ۾‬
‫تيع ‪ٚ‬ڳڻ ؼتب ؿ‪٤‬يط ٿي قي‪ .٥٣ ٥‬پع ؼ‪١‬ڌي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬ؼ‪١‬طس ُپٽ دي ٗيادت‬
‫۾ قڈي زقردار د‪١‬گ ڪعيۿ ؼ‪١‬ڌ تي ايعاـ کي ٗتن‪ ٢٠ ٥‬ڪعڻ ڈ‪.٥٠‬‬
‫‪٤ٝ‬ارادا ڈا‪٣‬ع دي ؿ‪٤‬ادت کاـ پ‪ِ٥‬ء ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬ؼ‪١‬طس ُپٽ‬
‫’ڈ‪٣‬عؼي‪ ‘ٟ‬دي ٗيادت ۾ ؼ‪١‬ڌ دي “زاديَء دي د‪١‬گ داري رکي_ ۽‬
‫دقدي ؼ‪ٝ٥‬عي دي ؿ‪٤‬ادت کاـ پ‪ِ٥‬ء ؼاري ؼ‪١‬ڌ ’‪ٝ‬ات‪ٞ‬ي ‪ٚ‬تاس‘ پ‪٤‬عڻ‬
‫ؿعقع ڪي‪٥‬ۿ ديڪ‪ ٥‬اڂ ة‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ دي ٗتي‪ ٟٛ‬۾ داري “‪٣‬ي‪ .‬دريا صاـ ۽‬
‫‪ٝ‬ضطقؿ ةالقؾ دي ؿ‪٤‬ادت کاـ پ‪ِ٥‬ء ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬اُ‪ ٟ٤٠‬دي ص‪٥‬ـ ‪ٝ‬اـ ڳاډ‪٣‬ا‬
‫د‪١٤‬ڊا ٺا‪٣‬يۿ ٻ‪ ٟ‬ؼئ‪ ٥‬ؼا‪ ٟٚ‬تائي‪ ٟ‬د‪١‬گ ڪئي ۽ ؼ‪١‬ڌ دي ‪٣‬ع ڳ‪٥‬ٺ کي‬
‫“زاديَء دي د‪١‬گ د‪٥ٝ ٥‬رچ‪ ٥‬ة‪١‬ائي ڇڎي‪ ٥‬۽ ‪٠‬يٺ ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬کي اٻ‪٥‬د‪ ٢٤‬۽‬
‫اڻچاڻ ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طډ تاريضطا‪ ٟ٠‬دي ‪ٌ٠‬ع ۾ ايـيا دي ؼڀ کاـ قڈي‬
‫ؼا‪ٝ‬عاج ‪ ْٙٝ‬ا‪ٝ‬پائع کي ‪ٝ‬ٽيَء ۾ ‪١ٛٝ‬طي ڈٺ‪٥‬ۿ ۽ ؼ‪١‬ڌ “زاد ٿي قئي‪ .‬اڂ ڪا‬
‫‪ْٛٝ‬ياڻي ‪ٚ‬ک‪ ٥١‬دي ةاالصا‪٠‬ي تي ‪ٌ٠‬ع اي‪١‬طيۿ پع ا‪ٝ ٟ٤٠‬اـ ڪا ة‪ ٢‬ؼ‪٥ٞ‬ري‬
‫‪١٠‬ڍي ک‪١‬ڊ ۾ ‪٥٠‬رد‪٤‬اـ ‪٣“ ٢٠‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪85 :‬ۿ‪]83‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪48‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ا‪٣‬ا ڳا‪ ٢٤ٚ‬ؼ‪١‬ڌ دي ؼڀ‪١‬ي ُپٽ‪ ٟ‬۽ چيئعـ کي ؼ‪٥‬چڻ گ‪٤‬عديۿ ت‪٢‬‬
‫‪ٝ‬اڻ‪َ٥٤‬ء د‪ ٥‬ة‪٥‬ت‪ٝ ٥‬ٽيَء د‪ ٥‬پِ‪٥١‬ډق “‪٣‬يۿ ا‪ ٥٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬قٗت ة‪ ٢‬ڳعي ۽ ُڀعي‬
‫ؼگ‪٤‬ي ٿ‪٥‬ۿ پع دڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٥٣ ٢‬ڪ‪ً ٟ٤١‬ا‪ ٜٚ‬دي ‪ٝ‬ٿي ۾ ؼ‪٥‬راخ ڪعي ٿ‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ‬
‫ڪائ‪١‬ات د‪ِ ’ ٥‬ق‪٣‬ائ‪ ٥‬تارق‘ ة‪١‬ذي قڃي ٿ‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اُنيد جَ قتلۿ صفحَ‪]87 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪49‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٠‬ياز ‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬ي ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬قڈق ؿاَع ‪٥٣‬ۿ ة٘‪٥‬ؾ ؿيش اياز دي ت‪٥٣ ٢‬‬
‫َ‪٥‬ا‪ٝ‬ي ؿاَع ‪٥٣‬ۿ کيػ ا‪٠‬گعيغي اچي ‪٣‬ا ت‪ٛٔ ٢‬ؽٕي کاـ ‪٥ٝ‬ـ قا‪٠‬گع قاٗٓ‬
‫‪٣‬ذي ‪٣‬ا ۽ ‪٥ٝ‬ـ کاـ قڈق ؿاَع ‪٣‬ذي ‪٣‬ا‪٠ .‬ياز ‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬ي ؼ‪١‬ڌي ٻ‪ٚ٥‬يَء د‪٥‬‬
‫ةادؿا‪ ٢٣‬ؿاَع ‪٥٣‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬طس ؿاَعي ۾ ُچڪ ‪٠٥٣ ٢٠‬طي ‪٣‬ئيۿ دڎ‪ ٟ٣‬ت‪٢‬‬
‫قڈـ ؿاَعـ دي ؿاَعيَء ۾ ُچڪ‪٥‬ـ ‪٠٥٣‬طي‪٥‬ـ “‪ -ٟ٣‬قي‪١‬طي ؿيش اياز‬
‫دي ؿاَعي ‪ٝ‬اـ ة‪ُ ٢‬چڪ‪٥‬ـ ڪڍي ؼگ‪٤‬ذ‪ ٟ‬ٿي‪٥‬ـۿ پع ‪٠‬ياز ‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬ي دي‬
‫ؿاَعيَء ۾ ُچڪ دي گ‪١‬ذائؾ ‪٠٥٣ ٢٠‬طي ‪٣‬ئي‪ ٥٣ .‬ؼ‪١‬ڌي ٻ‪ٚ٥‬يَء د‪ ٥‬قڈق‬
‫ؿاَع ‪٥٣‬ۿ ڪ‪ٞ‬يٽيڊ ‪ٌ٠‬عياتي ؿاَع ‪ .٥٣‬ز‪٠‬طگيَء ۾ ‪٣‬ڪ دُٔي ‪٥ٝ ٟ٣‬ـ‬
‫ؼاـ ا‪٠‬ڪـاؼ ڪي‪ ٥‬ؿاَعي ةاةت ت‪‛ :٢‬دڎ‪ ٟ٣‬پٺاڻ‪ ٟ‬ڪـ‪ٞ‬يع تي ز‪٥ٛٞ‬‬
‫ڪي‪٥٣ ٥‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ ا‪ ٟ٤٠‬تي ‪٣‬ڪ ؿُع ‪ٚ‬کي‪٥٣ ٥‬ۿ ‪٣‬ي ‪١٤١ٝ‬ذي ز‪٠‬طگيَء دي‬
‫قڈي ّ‪ٛ‬ىي “‪٣‬ي‪ٌ“ .‬ء اـ ؿاَعيَء تي پـي‪ٞ‬اـ ة‪٣“ ٢‬ياـ‪ُ .‬ا‪ ٥٣‬ؿُع ڪڎ‪ٟ٣‬‬
‫ة‪ٌ“ ٢‬ء پ‪١٤١‬ذي ؿاَعي دي ڪتاب ۾ ‪ ٢٠‬ڇپائي‪١‬طس‪‚.‬‬
‫‪٠‬ياز ‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬يۿ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط د‪ ٥‬قڈق َاؿٖ ‪ .٥٣‬ؼائي‪ ٟ‬دي‬
‫چا‪ٚ‬ي‪٤‬ي تي کيػ ؿاَعي پڏ‪٣‬ڻ الِء اؼٽيخ تي گ‪٤‬عاي‪ ٥‬قي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؿاَعي ‪٢٠‬‬
‫پڏ‪٣‬ي ؼگ‪٤‬ي‪ ٥‬۽ رقئي پي‪٠ .٥‬يازۿ ؿ‪٤‬يط اهلل ةضؾ ؼ‪ٝ٥‬عي د‪ ٥‬پڻ قڈق ‪ٝ‬طاح‬
‫‪.٥٣‬‬
‫[ ىياز ٌهايَىي جي ورسي نياستت سان سَشل نيڊيا الِء ورتل پيغام)ۿ‬
‫‪ 3‬جيَري ‪5100‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪50‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ قادؽ ٔ٘يع دي قڇ‪٥‬ډي د‪ ٥‬ٻڌ‪٠‬طي ئي “ٌء ةي اصتيار رقئي‬
‫قيٺػۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ ٿع دي ‪٣‬ڪ ٻاٻي‪٤‬ي ٔ‪١‬ڪار دي “قاز کاـ ‪ٞ٣‬يـ‪ ٢‬الِء‬
‫قڇڏي قئيۿ ۽ ؼ‪١‬ڌ کي ‪٥ٝ‬ؼي٘يَء دي د‪٠‬يا ۾ ڈ‪٣‬اڳ ڈئي قي‪٥‬ۿ ؿيش اياز‬
‫چي‪ ٥٣ ٥‬ت‪‛ :٢‬د‪٤‬ڏي ‪١٤١ٝ‬ذي ؿاَعي “‪٣‬يۿ ا‪٤٠‬ي کي ا‪٣‬ڏي ئي ا‪٠‬طاز ۾‬
‫قعؼ قادؽ ئي ڳاي‪٣“ ٥‬ي‪ ‚.‬قاُٗي دڎ‪ ٟ٣‬اياز دي قائيۿ ‪ ٌٜ٠‬يا ‪٥ٚ‬ڪ‬
‫گيت قادؽ دي “قاز ۾ ٻڌ‪٠‬طا ‪٣‬ئاؼي‪ ٟ‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ ةي اصتيار ُد‪ٝ٥٤‬ي پ‪٠٥‬طي‬
‫‪٣‬ئي‪ .‬قادؽ ؼاـ ‪١٤١ٝ‬ذ‪٠ ٥‬ات‪ ٥‬ازؾ کاـ ‪٥٣‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬قادؽ ۽ “ٌء ٿع ؼاـ‬
‫تُ‪ ٖٛ‬رک‪١‬طډ “‪٣‬ي‪٥‬ـ ۽ “ٌء دڎ‪١٤١ٝ ٟ٣‬ذي ‪٠‬ياڻيَء ا‪٠‬طرا دي ؼا‪ٚ‬گع‪٢٣‬‬
‫‪٤ٛٝ‬ائي‪١‬طق ‪٣‬ئػ ت‪ ٢‬اـ پعقگعاؿ ۾ قادؽۿ ةْيع ٔيػ دي پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬ڌر‬
‫“قاز ؼاـ پ‪٥‬ري ‪ٝ‬سٕ‪ ٙ‬کي ُد‪ٝ٥٤‬ائي ڇڎي‪١‬طق ‪ .٥٣‬دڎ‪ ٟ٣‬صطا ا‪٠‬ؽاـ د‪٥‬‬
‫ةُت تعاؿي‪ ٥‬۽ اـ ةُت ۾ ُرقح قچق ت‪٢‬ۿ اـ دي ا‪٠‬طراـ ‪٥ٝ‬ؼي٘يَء د‪“ ٥‬قاز ُٻڌڻ‬
‫۾ “ي‪٥‬ۿ ا‪“ ٥٣‬قاز ؿايط قادؽ ٔ٘يع د‪ ٥‬ؼعي‪“ ٥ٛ‬قاز ‪ .٥٣‬قادؽ دي قڇ‪٥‬ډي‬
‫‪٥ٝ‬ـ کي د‪٥٤‬ري قچق “‪٣‬يۿ ا‪٤٠‬يَء ڪعي ‪ٕٚ‬ي ۽ “قاز ؼاٿ ‪٠‬ٿا ڈي‪ٟ‬ۿ د‪٥‬‬
‫قچيڪ “ٌء ‪ٚ‬کائي ؼگ‪٤‬اـ‪.‬‬
‫[صادق فقير جي وڇَڙي تي سَشل نيڊيا الِء ورتل پيغام]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪51‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ زڪ‪ٞ‬عا‪ ٟ٠‬پاڪؽتاـ ا‪٣‬ڏي ڳئ‪٥‬ـ قا‪٠‬گع قرت‪٥٣ ٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬دي‬
‫الِء پ‪٤‬عي‪ ٟ‬ؼ‪٥‬چي‪ ٥‬قي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ڈُ‪٣‬ي کائي‪١‬طاؼ‪٥‬ـۿ پ‪ِ٥‬ء ؼ‪٥‬چي‪ ٥‬قي‪ ٥‬ت‪ُ ٢‬‬
‫ڪ‪٤‬ي‬
‫کائي‪١‬طاؼ‪٥‬ـ‪.‬‬
‫[تقرير نان کييل ٽڪرو]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪52‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ز٘ي٘ت ‪٣‬ي “‪٣‬ي ت‪٢‬ۿ ؼ‪٥‬اِء ‪ٝ‬طرؼي دي ؿاگعديَء دي ڪذ‪٢٤‬‬
‫َعقي قاري ؼياؼي ز‪٠‬طگيَء ديۿ د‪ ٟ٤١‬۾ “ٌء ۽ ‪٥ٝ‬د‪٥‬دف ؼ‪١‬ڌ دي‬
‫چ‪٥‬ٽيَء د‪ ٥‬ؿاَع ادؾ ؼ‪ٝ٥‬عقۿ ٻئي ‪ JUI‬دي ؿاگعد ق‪٠‬گ ؼاـ ؼ‪٤ٛ‬اډي‪ٙ‬‬
‫ر‪٣‬ياؼي‪ٟ‬ۿ پ‪ِ٥‬ء اؼاـ ٻ‪٤١‬ي ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ڪي‪ ٥‬ت‪ ٢‬اؼي‪ُ ٟ‬رځ ۾ ڀٽڪي ر‪٣‬يا‬
‫“‪٣‬ي‪٥‬ـۿ اـ ڪعي اـ ت‪ٌ١‬ي‪ ٜ‬کي ٻ‪٤١‬ي څڻ‪ ٟ‬ڇڎي‪ .٥‬ادؾ ؼ‪ٝ٥‬عي ٗ‪ٝ٥‬ي‬
‫صط‪ٝ‬ت ؿاَعيَء ۾ ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي ۽ ‪٥ٝ‬ـ ٗ‪ٝ٥‬ي صط‪ٝ‬ت ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط‬
‫دي ٔڪع ؼاـ ؼ‪٤ٛ‬اډدڻ کي ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي‪ .٥‬اـ تي ٔارؼي ؿُع د‪٣ ٥‬ي‬
‫‪٥٤ٕٝ‬ؿ ٺ‪٤‬ي ٿ‪ ٥‬اچي ت‪ٌ“‛ :٢‬ء ۽ ‪ٝ‬ذ‪٥١‬ـ ٻئي َـٖ دي اؼڪ‪٥‬ؾ ۾ ‪٣‬ئاؼي‪ٟ‬ۿ‬
‫‪ ٥٣‬رڻ پٽ‪ ٟ‬ڈا‪ٛ٣ ٟ٤٠‬ي‪ ٥‬قي‪٥‬ۿ ۽ “ٌء گ‪٤‬ٽي‪ ٟ‬۾ ُرؼ‪٥‬ا ٿي قيػ‪‚.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]01 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪53‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼياؼتۿ ي‪٠٥‬ي‪٥‬رؼٽي دي ٔيڪ‪ٛ‬ٽيَء ۾ ڀ‪ٛ‬ي ؼائ‪١‬ػ‬
‫(‪٣ )Political Science‬ذيۿ پع ا‪٣‬ا َ‪٥‬اؿ ۾ کڻي قڃڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ’“رٽ‘ ٿي‬
‫قڃي ٿي‪ .‬ڪا‪ٝ‬ياب ؼياؼتطاـۿ (ڪا‪ٝ‬ياب ‪ٝ‬اـ ‪١٤١ٝ‬ذي ‪ٝ‬عاد ا‪ٚ‬يڪـ‪ٟ‬‬
‫۾ ڪا‪ٝ‬ياب ٿي قزيعاٌَ‪ ٜ‬ٿيڻ ‪٠‬ا‪٣‬ي) ا‪٣“ ٥٣‬يۿ ديڪ‪ ٥‬ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪٢‬‬
‫ةط‪٠‬كيب ٗ‪٥‬ؿ دي ص‪٥‬ش ‪٠‬كيب ‪ٝ‬ؽت٘ت‪ ٙ‬دا پيْاؿ ڇڎي قڃي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]01 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪54‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ٔىعي وعح ‪٥ٝ‬ـ کي ديڪا ز‪٠‬طگي ‪ٛٝ‬يۿ اـ تي قتع ڪعي‬
‫قي‪٤‬ي ر‪٣‬ڻ کپ‪١‬طق ‪ ٥٣‬۽ دؾ دي قيعاـ رڻ پٽ ۾ ڪ‪ ٟ٤١‬گ‪ٛ‬ؽتاـ پ‪٥‬کڻ‬
‫دي ُدؽارت ‪ ٢٠‬ڪعڻ کپ‪١‬طي ‪٣‬ئيۿ پع اُ‪٣‬ا ‪١٤١ٝ‬ذي ص‪٥‬ش ‪٠‬كيتي ‪٣‬ئيۿ‬
‫د‪٥ٝ ٥‬ـ کي ؼ‪ ٟ‬دي ؼائي‪َٟ‬ء دي ‪ٝ‬ستت ‪٠‬كيب ٿي‪ .‬اؼي‪ ٟ‬ٿع دا ‪ٝ‬اڻ‪٥٤‬‬
‫‪ ٢٠‬رڳ‪ ٥‬اَـ دا ةکاي‪ٙ‬ۿ پاڻيَء دا اُڃاي‪ ٙ‬۽ ‪ٝ‬ستت کاـ قا‪٠‬ذ‪٤‬ي‪٠٥٣ ٙ‬طا‬
‫“‪٣‬ي‪٥‬ـۿ پع ؼيط قٽ ‪٥ٝ‬ـ کي ةيپ‪١‬ا‪ٝ ٢٣‬ستت ‪ٛٝ‬يۿ ديت‪٥‬ڻيڪ اـ ‪ٝ‬ستت‬
‫ڪعـ دي تپؾ ‪٣ ٢٠‬ئيۿ ۽ ‪ ٢٠‬قري‬‫۾ ڪ‪٥٠ ٟ٤١‬د‪٥‬اـ َ‪٥‬رت دي گعؿ ڀا ُ‬
‫ڪ‪٠ ٟ٤١‬ـي‪ٛ‬ي ‪٠‬اريَء دي ‪٠‬يڻ‪ ٟ‬دا ص‪١‬ذع ‪٣‬ئاۿ پع ؼا‪٥٠‬ڻ دي ڪڪع د‪٥‬‬
‫ڇا‪٥٠‬رق ۽ قڈ ڦڏي دي ٿڌڪار ‪٣‬ئيۿ د‪٥ٝ ٟ٤١‬ـ کي ڪارق‪٠‬ذ‪٤‬ع کاـ قٺي‬
‫ڪـ‪٥ٞ‬ر تائي‪ ٟ‬دي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي ‪٣‬ڪ ٌَي‪ ٜ‬ص‪٥‬ا‪٣‬ؾ ۽ د‪ٚ‬ڪؾ ‪٘ٝ‬كط‬
‫دي “رزقئ‪ ٟ‬۽ اُ‪١ٝ‬گ‪ ٟ‬ؼاـ ڀعپ‪٥‬ر ة‪١‬ائي ڇڎي‪٥‬ۿ ۽ ‪١٤١ٝ‬ذي د‪ٝ‬اغ ۾‬
‫ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ز‪٠‬طگيَء د‪٥‬ـ ڪئي‪ ٟ‬د‪١‬ت‪٥‬ـ ُدڏي قي‪٥‬ـۿ ۽ ڪيتعائي ٽيڏق‬
‫ٽا‪٠‬ڊاڻ‪ ٟ‬قا‪٠‬گع ٽ‪ٞ‬ڪڻ ‪ٚ‬ڳا ۽ اُ‪٣‬ا ٌَي‪ ٜ‬ص‪٥‬ا‪٣‬ؾ ‪٣‬ئي ؼ‪١‬ڌ دي ؿا‪٠‬طارۿ‬
‫ةاقٗارۿ ‪ٝ‬ا‪٤ٚ‬اـ دي ُچ‪١‬عيَء دي ر‪٠‬گ‪ ٟ‬د‪٤‬ڏي ‪٣٥ٝ ٟٝ‬ي‪١‬طډ “زاديۿ ا‪٤٠‬ي‬
‫ؼ‪ٛ‬ؽ‪ٛ‬ي ۾ ‪ ٟ٣‬ڈٻعي دؽ‪ ٜ‬د‪٠‬يا ۾ ايذاد ٿي‪١‬طډ ‪٣‬ع َظاب ۽ اذيت دي‬
‫‪ٚ‬ظت ‪ٝ‬اڻي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]41 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪55‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ز٘ي٘ت ۾ ا‪٠‬ڪار د‪٠‬يا دي قڈي ۾ قڈي واٗت “‪٣‬ي‪ .‬ا‪٥٣‬‬
‫ا‪٠‬ڪار ئي ‪٣‬ي‪٥‬ۿ د‪ُ ٟ٤١‬ؼ٘عاط کي ز‪٣‬ع د‪ ٥‬پيا‪ ٥ٚ‬پيئڻ تي ‪ٝ‬ذت‪٥‬ر ڪي‪٥‬ۿ‬
‫ا‪ ٥٣‬ا‪٠‬ڪار ئي ‪٣‬ي‪٥‬ۿ د‪٥ٝ ٟ٤١‬ؼيٰ کاـ ٔعَ‪٥‬ـ دي صطائيَء کي ّعؽ‬
‫ڪعائي ڇڎي‪٥‬ۿ ا‪ ٥٣‬ا‪٠‬ڪار ئي ‪٣‬ي‪ ٥‬الت ۽ ‪١ٝ‬ات کاـۿ د‪ٝ ٟ٤١‬س‪ٞ‬ط رؼ‪٥‬ؾ‬
‫اهلل ق‪ٛ‬ي اهلل َ‪ٛ‬ي‪ ٢‬قؼ‪ ٜٛ‬کي وائٓ دي قاديَء ۾ پٿعـ ؼاـ چڪ‪١‬ا چ‪٥‬ر‬
‫ٿيڻ تي ‪ٝ‬ذت‪٥‬ر ڪي‪٥‬ۿ ۽ ا‪ ٥٣‬ا‪٠‬ڪار ُ‪٣‬ي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬ؼع‪ٝ‬ط کي ا‪ ٥٣‬چ‪٥‬ڻ تي‬
‫‪ٝ‬ذت‪٥‬ر ڪي‪ ٥‬ت‪٣‛ :٢‬اۿ “ٌء اُگ‪٤‬اډق ر‪١٣‬طسۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ٌ“ ٢‬ء ‪ٝ‬ڇيَء قا‪٠‬گع “‪٣‬ياـۿ ۽‬
‫‪ٝ‬ڇيَء کي ڪ‪٥‬ئي ‪ٚ‬تاس ‪ ٢٠‬ٿي‪١‬طق “‪٣‬ي‪ ‚.‬۽ ا‪ ٥٣‬ا‪٠‬ڪار ئي ‪٣‬ي‪٥‬ۿ د‪ٟ٤١‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪56‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ؼ‪٥‬ر‪٣‬ي‪ ٢‬ةادؿا‪ ٢٣‬کي ُؼ‪٥‬ريَء د‪ ٥‬ؼي‪١‬گار ةڻذڻ الِء تيار ڪي‪٣ .٥‬اۿ ا‪٥٣‬‬
‫ا‪٠‬ڪار ئي ‪٣‬ي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬ا‪ ٢٤ٚ‬ةضؾ ؼ‪ٝ٥‬عي کي ا‪٠‬گعيغـ دي ‪٘ٚ‬ت‪ ٟ‬کي ‪ٚ‬ت‬
‫‪٣‬ڻي گ‪ٚ٥‬يَء دي ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ‪٥ٝ‬ت کي ٗت‪٥‬ؾ ڪعڻ الِء ‪ٞ٣‬ٿاي‪ ٥‬۽ ڇا اُ‪٣‬ا‬
‫ا‪٠‬ڪار دي اَ‪ٛ‬يٰ تعي‪ ٟ‬ؿڪ‪٣ُ ٢٠ ٙ‬ئيۿ د‪ ٟ٤١‬ؼيط د‪٤‬ڏي ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬کي‬
‫اڪي‪ٛ‬ي ؼع پاڪؽتاـ دي داةع تعي‪٥ٗ ٟ‬ت‪ ٟ‬ؼاـ ٽڪع کائڻ الِء تيار‬
‫ڪي‪.٥‬‬
‫َاؿ وعح ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬چ‪٠٥‬طا “‪ ٟ٣‬ت‪٢‬ۿ ‪ٚ‬ـڪع ۽ صغا‪٠‬ي کاـ ؼ‪٥‬اِء ةادؿا‪ ٢٣‬ٿيڻ‬
‫‪ٝ‬ـڪ‪٣“ ٙ‬يۿ ‪ ٟ١٣‬دي ذ‪ ٟ١٣‬۾ ‪ٚ‬ـڪع ۽ صغا‪ ٥٠‬صاردي ٗ‪٥‬ت‪٥‬ـ ‪٠٥٣‬طي‪٥‬ـ‬
‫“‪ٟ٣‬ۿ پع د‪٠‬يا دي ‪٥٠‬د‪٥‬اـ ‪ٝ‬عدـ ۽ َ‪٥‬رت‪ ٟ‬دي ڪ‪٠٥‬ڀٽ دي ُٻ‪٥‬ر د‪٤‬ڏي‪ٟ‬‬
‫د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬تي راڂ ڪ‪١‬طډ ا‪٠‬ؽا‪ ٟ٠‬دا صغا‪٠‬ا‪ٚ -‬ـڪع ا‪ ٟ٤٠‬دي ا‪٠‬طرق‪٠‬ي د‪٠‬يا ۾‬
‫‪ٚ‬ڪي‪٠٥٣ ٙ‬طا “‪ .ٟ٣‬تاريش دي تؽ‪ٛ‬ؽ‪ ٙ‬دي ا‪٤٠‬يَء ا‪٠‬ڪار دي ‪ٝ‬ئضا‪٠‬ي‬
‫‪ٝ‬اـ ‪٥ٝ‬ـ ة‪ ٢‬ؿايط ڪ‪٥‬ئي داؿ ‪ِٚ‬ڪ چ‪٥‬ريَء ۾ پي قرت‪٠٥٣ ٥‬طقۿ د‪٥ٝ ٟ٤١‬ـ‬
‫کي ‪ٝ ٟ٣‬عز‪ٛ‬ي تي َظاة‪ ٟ‬ؼاـ ‪٘ٝ ٟ٤١ٝ‬اة‪ ٙ‬ٿيڻ د‪ ٥‬ايڎق ؿ‪٥‬ؽ ةضـي‪٥‬ۿ‬
‫د‪٤‬ڏق ‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي اڻ ُڇ‪٤‬ي‪ ٙ‬چپڏـ کي چ‪ٞ‬ڻ د‪ ٥‬ؿ‪٥‬ؽ َاؿٖ کي ‪٠٥٣‬طق‬
‫“‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]40 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪57‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ قتر د‪ٌ“ ٥‬ء ديئ‪ ٟ‬ئي ؿيعيٽ‪ ٟ‬دي ‪٣‬ائيٽػ ‪ٝ‬اـ اُٿي چا‪٢٤٠‬‬
‫پيئڻ قيػۿ ُاتي ؼائي‪ ٟ‬ا‪ٝ‬يع زيطر ؿا‪ ٢٣‬د‪ٝ ٥‬الزؿ ةيٺ‪٥٣ ٥‬ۿ د‪٥ٝ ٟ٤١‬ـ‬
‫کي ٻڌاي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ؼائي‪ ٟ٣ ٟ‬د‪٠‬يا ۾ ‪ ٢٠‬ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬يۿ ۽ ت‪٣٥‬اـ کي زيعت ٿي‪١‬طي‬
‫ت‪٥ٝ ٢‬ـ ڪ‪ ٥‬ة‪ ٢‬رد َ‪ ٙٞ‬وا‪٣‬ع ‪ ٢٠‬ڪي‪٥‬ۿ ۽ کيػ چي‪ ٜ‬ت‪ٌ“ ٢‬ء اچاـ ٿ‪ ٥‬زيطر‬
‫‪١ٝ‬غؾ تيۿ پ‪ِ٥‬ء زيطر ‪١ٝ‬غؾ پ‪٤‬تػ ۽ پ‪ِ٥‬ء ‪١٤١ٝ‬ذي ‪ٝ‬ك‪َ٥١‬ي قتع دا ؼڀ‬
‫ة‪١‬ط ٽٽي پياۿ ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬زيعاـ ‪٣‬ئا ت‪ ٟ٣ ٢‬کي ڇا ٿي‪٥‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ کي صتع ‪٠‬ا‪٣‬ي ت‪٢‬‬
‫ڪ‪ ٟ٤١‬ا‪٠‬گعيغي اصتار دي صات‪٥‬ـ قسأي “ئيۿ د‪٥ٝ ٟ٤١‬ـ کاـ پڇي‪٥‬‬
‫ت‪٥‬کي ٿي‪ ٥‬ڇا‪٣‬ي܁ ‪٥ٝ‬ـ چي‪ٝ‛ :٥‬ستع‪٥ٝ !٢ٝ‬ـ کي ت‪ ٢‬ڪذ‪٠ ٢٤‬ا‪٣‬ي ٿي‪٥‬ۿ پع‬
‫ؼ‪١‬ڌ کي ؼڀ ڪذ‪ ٢٤‬ٿي قي‪٣“ ٥‬يۿ‚ ۽ پ‪ِ٥‬ء ‪٥ٝ‬ـ اتي تذ‪٥‬يغ ڈ‪٠‬ي ت‪ ٢‬ٻ‪٢‬‬
‫ؿي‪٥‬ـ ٿيڻ گ‪٤‬عد‪ .ٟ‬ؼائي‪َٟ‬ء دي دؽط صاڪيَء کاـ اڳ ‪ٚ‬ىيٓ ؼائي‪َٟ‬ء‬
‫د‪ُ ٥‬ؼع کا‪٥٣‬ډي پڏ‪١٣‬طق ‪ٛ٣‬ذي ‪ٝ‬ائيڪ تيۿ ۽ ٻي‪ ٥‬اتي ٗع“ـ ؿعيٓۿ گيتاۿ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪58‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ةائيت‪ ٙ‬۽ ؿا‪ ٢٣‬د‪ ٥‬رؼا‪ ٥ٚ‬ؼ‪ ٟ‬۾ پڏ‪٣‬يا قڃ‪ ٟ‬۽ ت‪٣٥‬اـ کي زيعت ٿي‪١‬طي‬
‫ت‪٢‬ۿ ‪١٤١ٝ‬ذي پ‪٤‬عي‪ ٟ‬تذ‪٥‬يغ ٗت‪٥‬ؾ ‪ ٢٠‬ڪئي قئيۿ پ‪ِ٥‬ء ڪعاچي ؿ‪٤‬ع ائي‪ٟ‬‬
‫صا‪٥ٝ‬ش ٿي قي‪٥‬ۿ څڻ ؼچي ؿ‪٤‬ع کي ؼا‪٠‬پ ؼعاپي قي‪٣ ٥‬ذي ۽ ‪١٠‬ڍډا ٻار‬
‫اؼڪ‪ ٟٚ٥‬کاـ ‪٥ٝ‬ڪ‪ٛٝ ٙ‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ٔ‪٥‬ٽ پاٿ‪ ٟ‬تي ؼ‪١‬ڌ دي تاريش دي‬
‫ؼڀ کاـ قڈي ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬کي ؼالؿ پيؾ ڪعڻ الِء ‪٥ٝ‬د‪٥‬د ‪٣‬ئا‪ .‬ة‪٤‬عزاؾ ٽ‪٥‬ؾ‬
‫پالزف ٽپڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ُؼع کا‪٥٣‬ډي ڳائذڻ ؿعقع ٿي‪ ٥‬۽ پ‪ِ٥‬ء ؼ‪ ٟ‬۾ چارئي‬
‫ِا‪٤ٚ‬ا‪ٝ‬ي ڪتاب پڏ‪٣‬يا قيا‪ .‬ؿا‪ ٢٣‬د‪ ٥‬رؼا‪ ٥ٚ‬څاڪٽع ت‪٥١‬يع َتاؼيۿ گيتا‬
‫ديئ‪ ٜ‬ڀڳتۿ ةائيت‪ٝ ٙ‬ؽٽع پيٽعڪ ۽ ٗع“ـ ؿعيٓ زأي ؼسع پڏ‪٣‬ي‪٥‬ۿ ۽‬
‫اـ کاـ پ‪ِ٥‬ء اپعي‪ ٙ‬د‪٤ٝ ٥‬ي‪٥١‬ۿ ‪ 52‬تاريشۿ ؿطيط گع‪ٝ‬ي اقچت‪“ ٥‬ؼ‪ٞ‬اـ تي‬
‫ڪڪع ڇائ‪١‬ذي قيا ۽ قعؼ د‪١‬ازي ‪ٞ٠‬از کاـ ‪ٝ‬غار تائي‪ ٟ‬قڈ ڦڏق قؼڻ‬
‫ؿعقع ٿي‪ ٥‬۽ ٻي‪ ٥‬ڪٿي ة‪ُ ٢٠ ٢‬قٺ‪٥ٝ .٥‬ـ دَا پڏ‪٣‬ڻ کاـ پ‪ِ٥‬ء ‪٣‬ڪڏق ٔارؼيَء‬
‫د‪ ٥‬ؿُع پڏ‪٣‬ي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬د‪٥٤ٕٝ ٥‬ؿ ‪٣‬ي ‪ ٥٣‬ت‪‛ :٢‬اي ‪ٝ‬ٽي! ‪ٞ٤ٝ ٟ٣‬اـ دي‬
‫ت‪٥‬کي پارت ‪٣‬ذيۿ ديڪ‪ ٥‬ؼچي ؼ‪١‬ڌ د‪٥٠ ٥‬ر ُ‪٣‬ي‪ .٥‬اڂ اؼاـ ت‪١٤١‬ذي‬
‫ڀاڪعـ دي ز‪٥‬ا‪ٚ‬ي ڪعي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪‚.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪48 :‬ۿ‪]49‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪59‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫َـٖ اؼاـ قٽ “رائي‪ ٟ‬دئي‪“ ٟ‬ي‪ ٥‬د‪٥٤‬ؾ ڀعيۿ‬
‫ڪ‪٥‬ئي ڪيئ‪ ٟ‬ڪعيۿ ڪ‪٥‬ئي ڪيئ‪ ٟ‬ڪعي‪.‬‬
‫اياز دي ‪٣‬ي ِؼٽ ؼ‪١‬ڌ دي تاريشۿ ت‪٤‬ظيب ۽ رق‪ٝ‬ا‪٠‬ػ د‪٣ ٥‬غاري‪ ٟ‬ؼا‪ٟٚ‬‬
‫تي پکڏي‪ ٙ‬ڈي‪ ٟ٤١‬۽ راتي‪ ٟ‬دي رقايت‪ٟ‬ۿ ‪ٝ‬ستت‪ٟ‬ۿ ٽ‪٤‬ڪ‪ٟ‬ۿ ‪٤ٝ‬ڪ‪ ٟ‬دا‪ ٟ٠‬۽‬
‫‪ٝ‬ؽعت‪ ٟ‬د‪ ٥‬اً‪٤‬ار “‪٣‬ي‪ .‬ؼ‪١‬ڌ ۾ قطي‪ ٟ‬کاـ قٺي ا‪ ٥٣‬دؼت‪٥‬ر ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ي ت‪٢‬‬
‫دڎ‪ ٟ٣‬قڻ ڦ‪٥‬ٽ دي ‪١ٝ‬ط ؿعقع ٿي‪١‬طي ‪٣‬ئي ۽ ‪٥٠‬د‪٥‬اـ د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬۾ ‪ٝ‬ستت‪٥‬ـ‬
‫ا‪٠‬ڊ‪ٚ‬ٺ دي ر‪٠‬گ‪ ٟ‬قا‪٠‬گع ٔنائ‪ ٟ‬کي پ‪١٤١‬ذي ڀاڪعـ ۾ ڀعي قٺ‪١‬طي‪٥‬ـ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪60‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪٣‬ي‪٥‬ـۿ ُؼڪ‪ ٙ‬قڻ گ‪٠٥‬چ ڪڍ‪٠‬طا ‪٣‬ئاۿ ڦ‪٥‬ڳ‪ ٟ‬۾ ڦ‪َ٥‬ي‪٥‬ـ ؼتارـ دي ُٻ‪٥‬ر‬
‫قا‪٠‬گع ڦ‪ٛ٤‬تي‪٥‬ـ ‪٣‬ي‪٥‬ـۿ ڳاڱي‪ ٟ‬۾ ڪارق‪٠‬ذ‪٤‬ع دي ڪا‪ٝ‬ڻي‪ ٟ‬دي ڳ‪ٟٛ‬‬
‫د‪٤‬ڏا ڳاډ‪٣‬ا ڳاڱيٽيا رچي راس ٿي‪١‬طا ُ‪٣‬ئا ۽ ا‪٠‬ت‪ ٟ‬دي ُٻ‪٥‬ر دي ص‪٥‬ؿت‪ِ٥‬ء‬
‫ڪ‪٠ ٟ٤١‬ڪ‪٥‬ر ةطـ دي ص‪٥‬ؿت‪ِ٥‬ء قا‪٠‬گع چؤوعؼ ڦ‪ٛ٤‬تي ‪٣‬ئيۿ ۽ ٻٻعـ ۾‬
‫‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي ُڦ‪ٛ‬يَء د‪٤‬ڏا ڦع ‪٠‬عقار ٿي‪١‬طا ‪٣‬ئاۿ اـ قٗت اؼاـ دا ‪ٝ‬ا‪٤ٚ‬ي ا‪ٟ٤٠‬‬
‫ر‪٠‬گ ةع‪٠‬گي گُ‪ ٟٛ‬ڦ‪ ٟٛ‬دا د‪٥٤‬ؾ ڀعي ا‪ٝ‬يع ّعيب دي درقازي تي قڻ ڦ‪٥‬ٽ‬
‫دي ؼ‪٥‬کڏي گ‪٤‬ع قارـ کي “ڇي‪١‬طا ‪٣‬ئا ۽ ‪٥ٝ‬ٽ ۾ گ‪٤‬ع ڀاتي ‪ ٟ١٣‬کي ؼ‪٥‬ـ‬
‫چا‪٠‬طيَء دا ٽ‪٥‬ڪعا ڈئي رقا‪ ٥٠‬ڪ‪١‬طا ‪٣‬ئا‪ .‬ا‪٤٠‬ي ‪ٌ١ٝ‬ع کي اياز پ‪١٤١‬ذي‬
‫قائيَء دي ‪ ٟ٣‬الزقاؾ ؼٽ ۾ ةياـ ڪي‪٣“ ٥‬ي‪َ .‬اؿ ‪١ٝ‬گت‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪٥‬ـۿ‬
‫چا‪٠‬طيَء دي ٽڪعـ تي رامي ٿي قي‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ پع دڎ‪َ ٟ٣‬ـٖ دظة‪ ٟ‬دا‬
‫د‪٥٤‬ؾ ڀعي ڪ‪ ٟ٤١‬ڪا‪ٝ‬ڻيَء دي در تي اچيۿ ت‪ ٢‬اـ کي ڪيئ‪ ٟ‬ٿ‪ ٥‬رامي‬
‫ڪعي ؼگ‪٤‬ذي܁ ‪٥ٝ‬ـ ‪ٝ‬ٿي ؼ‪١‬ڌ دي گ‪ ٟٛ‬۽ ڦ‪ ٟٛ‬د‪ ٥‬ذڪع ڪي‪٣“ ٥‬يۿ‬
‫اڂ د‪ ٥‬پڏ‪١٣‬طډ ؿايط ‪١٤١ٝ‬ذي صياؾ پعؼتيَء تي کِ‪ٛ‬ي ت‪ ٟ٣ ٢‬ڀڏڀا‪٠‬گ‬
‫ؼ‪١‬ڌ ۾ گ‪ ٙ‬ڦ‪ ٙ‬ڪٿي “‪ٟ٣‬܁ ٻٻعـ ۾ ‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي ڦ‪ٛ‬يَء د‪٤‬ڏا پيال گ‪ٙ‬܁‬
‫قاُٗي اڂ د‪ ٥‬ؼ‪٥‬چي‪١‬طډ قسير “‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ٌ“ ٢‬ء د‪ ٟ٤١‬دقر د‪ ٥‬ذڪع‬
‫ڪعي ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ياـۿ ا‪ ٥٣‬دَقر دق‪ ٢٤ٚ‬دريا صاـ ۽ څاؿ ‪ٌ٠‬اؿ ا‪ٚ‬طي‪ ٟ‬د‪ ٥‬دقر ‪٥٣‬ۿ‬
‫ا‪ ٥٣‬دقر ڈا‪٣‬ع ۽ ‪٥٠‬ر ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط ڪ‪٥٤ٛ‬ډي د‪ ٥‬دقر ‪٥٣‬ۿ د‪٥٠ ٟ٤١‬ر ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط‬
‫ڪ‪٥٤ٛ‬ډي دي دقر ۾ ؼ‪١‬ڌ دي “د‪ٝ‬ـ‪ٞ‬اري ت‪ٚ 50 ٢‬ک ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬تي ‪ٝ‬ـت‪ٙٞ‬‬
‫‪٣‬ئيۿ پع ؼ‪١‬ڌ دي زرَي ز‪ٝ‬ي‪ٚ 31 ٟ‬ک ايڪڏ “ةاد ٿي‪١‬طي ‪٣‬ئيۿ ايػ ڪي‬
‫ة‪٥ٛ‬ڃ ‛پاڻي ‪١ٝ‬ذ‪ ٢٤‬پؽا‪ ‚٢٣‬ا‪٤٠‬ي دقر ۾ پاڪؽتاـ ‪ ٢٠‬ٺ‪٤‬ي‪٥٣ ٥‬ۿ اـ دقر ۾‬
‫ؼ‪١‬ڌق دي ؼعڪؾ رقا‪٠‬ي کي َا‪ٞٚ‬ي ادارـ دا ؼ‪٠٥‬ا ‪ْٚ‬اؿ ‪ ٢٠‬پيا ‪٣‬ئا ۽ اـ‬
‫دقر ۾ پ‪١‬ذاب ؼا‪ٝ‬عاج ؼ‪١‬ڌق دي ؼعڪؾ ‪٥ٝ‬د‪ ٟ‬دي ؼا‪٥٤ٝ‬ـ ‪١ٝ‬گال ۽‬
‫تعةيال د‪٤‬ڏا ‪٣‬ٿعادق پ‪٤‬اډ کڏا ‪ ٢٠‬ڪيا ‪٣‬ئا ۽ ؼ‪١‬ڌق ائي‪“ ٟ‬زاد رٗف ڪ‪١‬طډ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪61‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫۽ ‪٥ٝ‬ج ڀعي‪٤ٝ ٥‬عاڻ ‪٠٥٣‬طق ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٤١‬۾ ؼ‪٥‬ـ ۽ چا‪٠‬طيَء ؼاـ ڀعي‪ ٙ‬ٻيڏا‬
‫ؼڌق ؼ‪١ٞ‬ڊ ۾ داص‪ ٙ‬ٿي ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬س‪١‬ت ۽ ؼا‪ٝ‬اـ ‪١ٚ‬ڪاۿ تي‪ ٙ‬۽ زـ دتار‬
‫تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬چائي‪١‬طا ‪٣‬ئاۿ ‪٣‬ي ا‪ ٥٣‬ئي دقر ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٤١‬ڀٽائيَء دي واٗت‪٥‬ر ٗ‪ٜٛ‬‬
‫کاـ ا‪٣‬ڏا ؿُع چ‪٥‬ايا‪.‬‬
‫َؼ‪١‬ڀاياۿ‬ ‫َؼڏف‬ ‫ا‪ِ ٥ٝ‬‬
‫‪٠‬ڊ َي‪ٟ‬‬ ‫َؼ ُ‬ ‫ِڈ ِ‬
‫ياري‬ ‫ِڈٺي‬
‫ڻذ ِاريۿ‬
‫َق َ‬ ‫َق‪٠‬ذ‪ ٢٤‬کي رقئي‬ ‫َقر‬ ‫ِقد‪٤‬ي‪٥‬‬
‫َدا‪.‬‬ ‫ُؼ‪٥‬ر پِعِ ي‪ٟ‬‬ ‫َ‪ِ ٝ‬اري‪َ ١‬طئِي ‪ِ َٝ‬اريۿ پِ َع‪٢٣‬‬
‫(ؿا‪)٢٣‬‬
‫ڪا‪٠‬ڌ تُ‪١٤١‬ذي پَا‪٠‬ڌ ريۿ َؼ‪١‬ذ‪٤‬ي ِؼيَء َ‪ٝ‬عاـۿ‬ ‫َ‬
‫ٺَعاـۿ‬ ‫ٺَار‬ ‫َپ ِئي‬ ‫۾‬ ‫ڪپا‪ٟ٣‬‬‫َ‬ ‫ڪا ِ‪ٙٝ‬‬
‫َ‬
‫تَاري ت‪ِ٥‬ء تَعاـۿ ِديئ‪َ ٟ‬قر ِق‪٣‬اڻي ِق‪٥٣‬ډي‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪54 :‬ۿ‪]55‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪62‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ قڻ ڦ‪٥‬ٽ دي ُ‪١ٝ‬ط ‪١٤١ٝ‬ذي الِء قؼڪاري کاـ قچيڪ د‪ٚ‬ڪؾ‬
‫‪٠٥٣‬طي “‪٣‬يۿ ؼ‪٥ٞ‬ري د‪٠‬يا قي‪١ٛ‬ٽائي‪ ٟ‬څي ‪ٔ 09‬يتعقري تي ‪٤ٛٝ‬ائي‪١‬طي‬
‫“‪٣‬يۿ پع “ٌء ا‪ ٥٣‬ڈي‪ٔ 02 ٟ٤١‬يتعقري تي ‪٤ٛٝ‬ائي‪١‬طق “‪٣‬ياـۿ پ‪ِ٥‬ء د‪٤‬ڏق ة‪٢‬‬
‫‪٣ ٥ُٗ٥ٝ‬ذيۿ ڪ‪ ٥‬د‪١٤‬گ‪ٛ‬ي گ‪ ٙ‬قٺڻ قارق ۽ دؾ دي گالب تي ريـ‪ٞ‬ي‬
‫“ڱعي‪ ٟ‬ؼاـ پ‪٤‬ا پيطا ڪ‪١‬طډ ‪ ٢٠‬ة‪٣ ٢‬ذيۿ پ‪ِ٥‬ء ة‪ٌ“ ٢‬ء ٻ‪٤‬عاډي ۾ ‪٠‬ڪعي قي‪١‬طق‬
‫“‪٣‬ياـۿ ۽ ڪ‪ ٟ٤١‬قڻ ‪ٝ‬اـ ُ‪ٝ‬ڃع پٽيۿ ‪٥ٝ‬ـ د‪٤‬ڏي ةطزاؾ ٻڪعار دي ‪٣‬ٿ‬
‫۾ ڈيئي ڇڎي‪١‬طق “‪٣‬ياـ‪.‬‬
‫(ىَٽ‪ :‬وڻ ڦَٽ جي نيد ‪ 05‬فيتروري کان شروع ٿييدي آٌي)‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]55 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪63‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ قادؽ ٔ٘يعۿ د‪ ٟ٤١‬دي راڳ ٻڌڻ الِء “ٌء ائي‪ ٟ‬ةي٘عار ‪٠٥٣‬طق‬
‫“‪٣‬ياـۿ ديئ‪ ٟ‬ازؾ دا ُاڃاي‪ ٙ‬چار چپ ‪٣‬ڪ ٻئي ۾ پي‪٥‬ؼت ٿيڻ الِء ةي٘عار‬
‫‪٠٥٣‬طا “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]56 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪64‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دڎ‪ ٟ٣‬قادؽ ڳائي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬اـ قٗت ‪٥ٝ‬ـ کي ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س‬
‫ٿي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬څڻ پارڪع دي پ‪٤‬اډـ ‪ٝ‬اـ رقپ‪ٛ‬ي ديۿ ؼ‪١‬ڌ دي “زادي‬
‫دي قيڏ‪ ٢٣‬الِء ڈ‪ ٙ٠‬ؼڎ د‪ ٥‬پڏاڈق قادؽ دي ُرقح ۾ ‪٤ٚ‬ي قي‪٣“ ٥‬يۿ ۽ ‪٥٣‬‬
‫دڎ‪ ٟ٣‬اياز گ‪ ٙ‬۽ ادؾ ؼ‪ٝ٥‬عي کي ڳائي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ت‪٥ٝ ٢‬ـ کي ‪ٚ‬ڳ‪١‬طق “‪٣‬ي‬
‫ڪ‪٥١‬اري‪ ٟ‬دا ُچ‪٥‬ډا ‪٣‬ڪ ئي ا‪٠‬طاز ۾ تاډي‪ ٟ‬دي‬
‫ت‪ٝ ٢‬ٺيَء دي ؼڀ‪١‬ي ُ‬
‫ڦ‪٤‬ڪي تي ڪ‪ُ ٥‬ؼعي‪ ٥ٛ‬راڳ پيطا ڪعي ر‪٣‬يا “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]56 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪65‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ (ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ ٜ‬ؼيط کي ؼ‪١‬ڌي پ‪٥‬ر‪٣‬يت ؼ‪١‬گت وعٔاـ‬
‫تاج ‪ٝ‬س‪٥٣ ٙ‬ٽ‪ ٙ‬۾ ڈ‪“ ٙ٠‬دياڻ‪)٥‬‬
‫ا‪٤٠‬يَء “دياڻي ۾ ؼائي‪ ٟ‬اةتطائي وعح چي‪ ٥‬ت‪ :٢‬ةيـڪ قڈـ ؿ‪٤‬عـ ۾‬
‫گڎداڻي‪٥‬ـ ڪعڻ ؼاـ صعڃ گ‪٤‬ڻ‪ ٥‬اچي ٿ‪٥‬ۿ پع پ‪ِ٥‬ء ة‪ ٢‬ؿ‪٤‬ع َا‪ٞٚ‬ي ‪ٝ‬يڊيا دا‬
‫‪ٝ‬عڪغ ٿي‪ ٟ‬ٿاۿ اـ ڪعي ا‪٣‬ڏي‪ ٟ‬گڎداڻي‪ ٟ‬۾ چي‪ٕٚ ٙ‬ي ۽ ڪي‪ ٙ‬ڳا‪٤ٚ‬ي‪٥‬ـ‬
‫َا‪ٞٚ‬ي اي‪٥‬ا‪ ٟ٠‬تائي‪ ٟ‬پ‪٤‬چ‪ ٟ‬ٿي‪٥‬ـ‪ٌ“ .‬ء ‪٣‬تي ‪٥ٝ‬د‪٥‬د ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي ‪٣‬ذ‪٥‬ؿ کي‬
‫ڈؼي ص‪٥‬ش ‪٠‬ا‪٣‬ياـ ٿي‪٥‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪٥ٝ ٢‬ـ کي صتع “‪٣‬ي ت‪٥ٝ ٢‬ـ ؼاـ الڳاپ‪ ٥‬رکڻ‬
‫دي دَ‪٥‬يٰ ڪ‪١‬طډـ ‪ٝ‬اـ ‪ 01‬ؼيڪڏق ڪع‪ ٟ٣“ ٙ١ٝ‬۽ ڪعائي‪ ٜ‬ڪ‪ٟ٤١‬‬
‫ة‪ ٢‬تسعيڪ دي زقاؾ د‪ ٥‬قڈق ڪارڻ “‪٣‬يۿ پع ڇا ڪعياـ ڀٽ چڻيَء چي‪٥‬‬
‫“‪٣‬ي‪.‬‬
‫تيؽي‪ ٟ‬ڀي‪ٛ‬ي ؼي‪ ٟ‬ڀيعۿ ديؽي‪ ٟ‬رت‪ ٥‬راس ٿئي‪.‬‬
‫اـ ڪعي “ٌء درگظر ڪعي ‪ٝ‬ڏئي ڪ‪٣ ٜ‬الياـ پي‪ .٥‬ؼائي‪ ٟ‬دي ا‪٤٠‬يَء‬
‫ت٘عيع تي قتر د‪ ٥‬ؼ‪١‬ڌ دي ڪ‪ٞ‬ي‪٠٥‬ؽٽ قسأي ٔ٘يع ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط الؿاري‬
‫ايڊيٽ‪٥‬ري‪ٚ ٙ‬کي‪٥‬ۿ د‪ ٟ٤١‬د‪٥١َ ٥‬اـ ‪‛ ٥٣‬ةيـڪ پيْ‪ٞ‬تع پ‪١٤١‬ذي ٗ‪ٟٝ٥‬‬
‫ؼاـ ائي‪ ٟ‬ڳا‪٤ٚ‬ائي‪١‬طا “‪‚.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪67 :‬ۿ‪]68‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪66‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ څي ايػ پي ‪٥ٝ‬ـ کي َاؿ گاڈيَء ‪ٝ‬اـ ال‪٣‬ي پ‪١٤١‬ذي گاڈيَء ۾‬
‫قي‪٤‬اري‪٥‬ۿ ۽ پاڻ څرائي‪٠٥‬گ ڪعڻ ‪ٚ‬ڳ‪٥‬ۿ ‪٥ٝ‬ـ کي چ‪٥‬ڻ ‪ٚ‬ڳ‪ ٥‬ت‪‛ :٢‬صتع “‪٣‬ي ت‪٢‬‬
‫‪٥ٝ‬ـ ت‪٥‬کي پاڻ ؼاـ گڎ ڇ‪ ٥‬قي‪٤‬اري‪٣“ ٥‬ي܁‚ ‪٥ٝ‬ـ چي‪ ٥‬ت‪‛ :٢‬اڳياـ اؼاـ د‪٥‬‬
‫‪ٝ‬اڅؾ تُ‪ ٥٘ٛ‬ٽ‪١‬ڊق ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط صاـ “‪٣‬ي ۽ ت‪ ٥‬پٿعـ کاـ ةچڻ الِء پاڻ ؼاـ گڎ‬
‫قي‪٤‬اري‪٣“ ٥‬ي‪ ٟ٣ ‚.‬چي‪ ٥‬ت‪‛ :٢‬ا‪٣‬ا ؿيِء ‪٠‬ا‪٣‬يۿ اق‪ ٙ‬ز٘ي٘ت ‪٣‬ي “‪٣‬ي ت‪٢‬‬
‫ؼخ گع‪٣‬ڻ ٿي چڪ‪٣“ ٥‬يۿ ۽ ت‪١٤١‬ذي َادت دي ‪٥ٝ‬ـ کي صتع “‪٣‬يۿ ت‪٢‬‬
‫ؼ‪١‬ڌ دي ٻ‪١‬ي‪ ٟ‬۽ کيت‪ ٟ‬کاـ ‪ٝ‬ٽي‪١‬طيۿ ت‪٥‬ـ ا‪ ٟ٤٠‬ڈا‪ ٟ٤٠‬ائي‪ ٟ‬ڈؼ‪١‬طق “‪٣‬ي‪ٟ‬ۿ‬
‫ديئ‪ ٟ‬ڪ‪ ٥‬ز‪٥‬س پعؼت قڈيعق ا‪٤ٚ‬ڏ د‪٥‬ا‪٠‬يَء ڈا‪ ٟ٤٠‬ڈؼ‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬اـ‬
‫ڪعي ؼخ گع‪٣‬ڻ دي اجعـ کاـ ةچڻ الِء ت‪٥‬کي ‪٥ٝ‬ـ پاڻ ؼاـ قي‪٤‬اري‪٥‬‬
‫“‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪١٤١ٝ ٢‬ذي گاڈيَء دا ؿيـا ڪارا “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روِء داد ٌڪ رات جيۿ صفحَ‪]73 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪67‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪0400‬ع ۾ “ٌء دي‪ٝ ٙ‬اـ “زاد ٿيڻ ةُطۿ گ‪٤‬ع اچڻ کاـ پ‪٤‬عي‪ ٟ‬ؼ‪ٟ‬‬
‫قيػ‪ .‬ؼائي‪ ٟ‬ڈاڇق ص‪٥‬ش ٿي‪ .٥‬چيائي‪ ٟ‬ڦٽڪا ‪ٚ‬ڳڻ قٗت ڪيئ‪ٝ ٟ‬سؽ‪٥‬س‬
‫ڪيئي܁ ‪٥ٝ‬ـ پ‪١٤١‬ذي ‪ٌٕٚ‬ي دادقگعيَء کاـ ڪ‪ ٜ‬قٺ‪١‬طي چي‪ ٥‬ت‪:٢‬‬
‫‛ؼائي‪٥ٝ !ٟ‬ـ ‪٣‬ع ڦٽڪي تي ائي‪ٝ ٟ‬سؽ‪٥‬س ڪي‪ ٥‬ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ ‪٥ٝ‬ـ کي ُچ‪ٞ‬ي‬
‫ڈئي ر‪٣‬ي “‪٣‬ي!‚‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪]50 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪68‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼيط اؼاـ دي ةُکي‪ ٟ‬د‪ٝ‬اّ‪ ٟ‬کي َ٘يطـ دي ص‪٥‬راڪ ڈيڻ‬
‫ةطراـۿ ٔڪع دي ص‪٥‬راڪ ڈ‪٠‬يۿ ۽ اؼاـ دي ةُکي‪ ٟ‬پيٽ‪ ٟ‬کي ‪ ٌٟٕٚ‬ؼاـ‬
‫ڀعڻ ةذاِء “زاديَء يُ‪١‬ي ؼ‪١‬ڌق ديؾ دي ٗياؿ ؼاـ پ‪١٤١‬ذي ‪ٛٝ‬ڪ دا‬
‫قؼيالۿ پ‪١٤١‬ذي َ‪٥‬اؿ الِء اؼتُ‪ٞ‬اؾ ڪعڻ تي زقر ڈ‪ _٥٠‬۽ ا‪“ ٥٣‬قاز اؼاـ‬
‫دي الِء “صعي ۽ قازط ذريُ‪٣“ ٥‬يۿ پ‪١٤١‬ذ‪ ٟ‬د‪ٝ‬اّ‪ ٟ‬۽ پيٽ‪ ٟ‬کي ؼيعاب ۽‬
‫ؿاداب ڪعڻ د‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪]76 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪69‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ چرتيۿ د‪ ٟ٤١‬دي َـٖ ‪٥ٝ‬ـ کي اؼتاد ازؾ کاـ ا‪٣‬ا‬
‫تُ‪ٛ‬ي‪ ٜ‬ڈياريۿ ؼا ايڎي ت‪ ٢‬د‪ٚ‬ڪؾ “‪٣‬يۿ د‪٥ٝ ٥‬ـ کي ‪٣‬ع ‪ٌ٠‬ارقۿ ُ‪١ٝ‬ط د‪٥‬‬
‫‪٣‬ع اجع ۽ ‪٥٣‬ا د‪٣ ٥‬ع د‪٥٤‬ٽ‪ ٥‬پ‪١٤١‬ذ‪ ٥‬پاڻ تي ٔطا ڪعڻ الِء ائي‪ ٟ‬ؼڎي‪١‬طق‬
‫“‪٣‬يۿ دئي‪ ٟ‬ؿا‪ٝ ٢٣‬س‪ٞ‬ط ‪٠‬اةي‪١‬ا دي ‪َ٠‬ڏ د‪٣ ٥‬ع ُؼعۿ پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬ست‪٥‬ب کي‬
‫ؼڎي‪١‬طق ‪ .٥٣‬ة‪٤‬ار دي ‪١ٝ‬ط ۾ دڎ‪ ٟ٣‬ٻٻعـ ۾ گ‪ ٙ‬ٽڏ‪٠‬طا “‪ٟ٣‬ۿ تڎ‪٣ ٟ٣‬ع گ‪ٙ‬‬
‫ؼ‪٥‬ـ دي ڦ‪ٛ‬يَء قا‪٠‬گع ‪ٚ‬ڳ‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬دڎ‪ٟ٣‬‬
‫َ‬ ‫‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي ‪َ٠‬ڪ ۾ پي‪ٙ‬‬
‫ڪ‪٠٥‬ڀٽ‪ ٟ‬۾ ‪ٝ‬ڃع ‪ٚ‬ڳ‪١‬طي “‪٣‬ي ت‪ٝ ٢‬سؽ‪٥‬س ٿي‪١‬طق اٿ‪ ٜ‬ت‪ٝ ٢‬ست‪٥‬ب پ‪١٤١‬ذي‬
‫چ‪٥‬ٽيَء ۾ ‪٥ٝ‬تيي دا گذعا قد‪٤‬ي ڇڎيا “‪ٟ٣‬ۿ ۽ دڎ‪١٤١ٝ ٟ٣‬ذيَء چرتيَء‬
‫تي ڪ‪٥‬ئي ‪ُٝ‬ك‪٥‬ؿ ‪ٝ‬عڪ‪١‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ٌ“ ٢‬ء ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طق “‪٣‬ياـ ت‪ ٢‬صطا دي‬
‫قٕت قعؼ ‪٣‬ڪ ئي “‪٣‬يۿ ۽ ا‪٣‬ا “‪٣‬ي ؿٕ٘ت! اـ ڪعيۿ “ٌء ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬اـ‬
‫ٿ‪ ٥‬ت‪١٤١ٝ ٢‬ذ‪ ٥‬رقح ‪٠‬اٗاةِ‪ ٙ‬ؿڪؽت “‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ا‪ٝ ٥٣‬ڪ‪ ٙٞ‬ؼچ “‪٣‬يۿ‬
‫ؼ‪٣“ ٟ٤٠٥‬يۿ ؿٕ٘ت “‪٣‬يۿ ‪ٝ‬ستت “‪٣‬ي!‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪]84 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪70‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٣‬ڪ دُٔي ‪ٝ‬ستعؿ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط کاـ ؼ‪١‬طس ‪٠‬ياڻي‬
‫دُرؿ‪٥٤‬ار ؼيط ڪتاب ‛ديار دؾ داؼتاـ ‪ٝ‬ستت‚ پڏ‪٣‬ي ؼ‪٥‬اؾ ڪي‪ ٥‬ت‪:٢‬‬
‫‛ؼائي‪ !ٟ‬د‪ ٟ٤١‬ق‪٥‬ت ۾ ت‪٣٥‬اـ ‪ٝ‬ستت دا ‪ٝ‬ت‪٣“ ِٛ‬ي‪ ٥‬۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت دي‬
‫‪٠‬ذات قعؼ ‪ٝ‬ظ‪٣‬ب ‪ٝ‬ستت ۾ ئي ؼ‪ٞ‬ذ‪ ٥٤‬ٿاۿ ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء پ‪١‬ذاةي‪ ٟ‬۽‬
‫پ‪١‬ا‪٣‬گيعـ ؼاـ ‪ٕ٠‬عت ڇ‪ ٥‬ٿا ڪعي‪٥‬܁ دڎ‪ ٟ٣‬ت‪ٝ ٢‬ستت ‪ٝ‬حتت دظة‪٣“ ٥‬ي‬
‫۽ ‪ٕ٠‬عت ‪ٕ١ٝ‬ي ۽ چار ڪ‪١‬طډ ققٓ “‪٣‬ي܁‚ ؼائي‪ ٟ‬د‪ ٥‬د‪٥‬اب ‪٣‬ي ‪ٌ“‛ :٥٣‬ء‬
‫پ‪١‬ذاپي‪ ٟ‬۽ پ‪١‬ا‪٣‬گيعـ کاـ ‪ٕ٠‬عت ڪ‪ ٢٠٥‬ٿ‪ ٥‬ڪعياـۿ پع د‪٤‬ڏي ريت‬
‫ا‪٠‬ؽاـ کي پ‪١٤١‬ذي دؽ‪ ٜ‬دي ؼڀ‪١‬ي َن‪٥‬ـ ؼاـ ‪ٝ‬ستت ‪٠٥٣‬طي “‪٣‬يۿ ۽‬
‫دڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪َ ٥‬ن‪٥‬ق ا‪٣‬ڏي زا‪ٚ‬ت کي پ‪٤‬چي قڃيۿ د‪ ٥‬اـ کي قڇڻ کاـ‬
‫ؼ‪٥‬اِء پ‪٥‬رق ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي دؽ‪ ٜ‬صت‪ ٜ‬ٿي‪١‬طق ‪ٌ٠‬ع اچيۿ ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء ا‪٠‬ؽاـ پ‪١٤١‬ذي‬
‫دؽ‪ ٜ‬دي ڀالئي الِء پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬ست‪٥‬ب َن‪٥‬ي کي قڇڻ الِء ‪ٝ‬ذت‪٥‬ر ٿي‬
‫پ‪٠٥‬طق “‪٣‬ي‪ .‬ؼاڳي زا‪ٚ‬ت ‪١٤١ٝ‬ذيۿ ؼا‪ٝ‬عادي پ‪١‬ذاپي‪ ٟ‬۽ پ‪١‬ا‪٣‬گيعـ دي‬
‫ةاري ۾ “‪٣‬ي‪ .‬ا‪٣‬ي اـ َن‪٥‬ي قا‪٠‬گع ٿي قيا “‪ٟ٣‬ۿ اـ ڪعي ا‪ ٟ٤٠‬کاـ‬
‫ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬ستت قاري ‪ٝ‬از‪٥‬ؾ کي پاڪ ڪعڻ معقري “‪٣‬ي‪ .‬ا‪٣‬ي ‪ٕ٠‬عت‬
‫دا دعاجي‪ ٟ٣“ ٜ‬۽ ‪٣‬ڪ ‪ٝ‬ستت دي داَيَء دي زيحيت ۾ ‪٥ٝ‬ـ کي‬
‫‪ٕ٠‬عت دي ‪٣‬ع زا‪ٚ‬ت کي صت‪ ٜ‬ڪعڻ‪٣“ ٥‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَ]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪71‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ّال‪ٝ‬يۿ ا‪٤٠‬يَء ّال‪ٝ‬يَء ‪ٝ‬اـ ز‪٠‬طگيَء دي ٻي‪ ٟ‬ؿُت‪ ٟ‬د‪٥‬ـ‬
‫پاة‪١‬طي‪٥‬ـ ڦٽي ‪٠‬ڪعـ ٿي‪٥‬ـ‪ .‬ؼياؼي ّال‪ٝ‬ي دي دڏ “‪٣‬ي قڈيعڪ‪٥‬‬
‫ًا‪ٞٚ‬ا‪ ٢٠‬۽ داةعا‪ٌ٠ ٢٠‬اؿۿ د‪ ٟ٤١‬ؼ‪٥ٞ‬ري ؼ‪١‬ڌي ؼ‪ٞ‬اج کي ةي‪٥‬ؼي ۽‬
‫‪ٝ‬سڪ‪ٝ٥‬يَء دي ز‪٠‬ذيعـ ۾ دڪڏي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬روح جا ريالۿ صفحَ‪]33 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪72‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ چي‪ ٥‬ٿ‪ ٥‬قڃي ت‪ ٢‬ديڪي ‪ٝ‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ٗ‪٥‬ؿ کي ‪ ٢٠‬ٿا ‪ٝ‬ڃي‪ ٟ‬ؼي‬
‫اؼالؿ ۽ پاڪؽتاـ دا ّطار “‪ٌ“ .ٟ٣‬ء ا‪ ٟ٤٠‬زاڪ‪ ٟٞ‬کي چ‪٠٥‬طس ت‪:٢‬‬
‫‪ٝ‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ٗ‪٥‬ؿ کي اٗ‪٥‬اؿ ‪ٝ‬تسطف ڪ‪ ٢٠٥‬ٿي ‪ٝ‬ڃيۿ اـ کي ّطار ٗعار ڈيئي‬
‫‪١ٝ‬ذ‪٤‬ائ‪١‬ػ ‪٠‬ڪعي اچ‪٥‬ۿ ‪ٝ‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ٗ‪٥‬ؿ کي چي‪ ٢٠ ٟ‬ٿ‪ٝ ٥‬ڃيۿ اـ ؼاـ‬
‫دقؼتي صت‪ ٜ‬ڪعي‪٥‬ۿ ‪ٝ‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ٗ‪٥‬ؿ کي “‪ٝ‬عيڪا ٗت‪٥‬ؾ ‪ ٢٠‬ٿ‪ ٥‬ڪعيۿ اـ کاـ‬
‫ؼڏي‪ ٙ‬ڪڻڪ گ‪٤‬عائڻ ة‪١‬ط ڪعي‪٥‬ۿ ‪ٚ‬تياۿ ؿاؿۿ َعاؽۿ ة‪١‬گالديؾ ۽‬
‫ا‪٠‬ڊق‪٠‬يـيا ڪ‪ ٢٠٥‬ٿا ‪ٝ‬ڃ‪ ٟ‬ا‪ ٟ٤٠‬ؼاـ ڪاٽا ڪعي‪٥‬ۿ “ٌء اڳتي قچي چ‪٠٥‬طس‬
‫ت‪ٝ ٢‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ٗ‪٥‬ؿ کي ‪٠‬تي ڪعي‪ ٜ‬ق‪ ٢‬ة‪ ٢‬ڪ‪ ٢٠٥‬ٿ‪ٝ ٥‬ڃيۿ ت‪ ٟ٤١‬ڪعي‬
‫ؼ‪١‬طس ُا‪ٝ‬ت ؼڎائڻ ة‪١‬ط ڪعي‪٥‬ۿ ا‪ٌ“ ٥٣‬ء ‪ٝ‬س‪ٞ‬طق‪ ٢‬تي ا‪ٚ‬غاؿ ڪ‪ ٢٠٥‬ٿ‪٣ ٥‬ڻاـۿ‬
‫پع ‪٥ٝ‬ـ قٽ اـ الِء جت‪٥‬ت “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬قٗت رؼ‪٥‬ؾ ؼائي‪ ٟ‬وائٓ ۾ تت‪ٛ‬يِ‬
‫ڪعڻ قياۿ ت‪ ٢‬اتي دي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬پاڻ ؼڳ‪٥‬رـ کي ڈاڇا پٿعۿ ٺڪع ۽ ڪ‪١‬ڊا‬
‫‪١٣‬ياۿ اـ قٗت پاڻ ؼڳ‪٥‬رـ ٔع‪ٝ‬اي‪ ٥‬ت‪‛ ٢‬ا‪ ٜ٤ٛٚ‬ا‪٣‬ط ٗ‪ٝ٥‬ي ا‪ ٜ٤٠‬اليُ‪٥ٞٛ‬ـ‚‬
‫يُ‪١‬ي ‛اهلل ؼائي‪١٤١ٝ ٟ‬ذي ٗ‪٥‬ؿ کي ؼاڃا‪ ٢٣‬ڈي ا‪٣‬ا ‪ ٟ٣‬قٗت ‪٥ٝ‬ـ کي ‪٢٠‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪73‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ٿي ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي‪ ‚.‬ا‪٤٠‬ي د‪ٛٞ‬ي ۾ زن‪٥‬ر د‪ ٟ‬وائٓ دي ڪأع کي پ‪١٤١‬ذي‬


‫ٗ‪٥‬ؿ ٗعار ڈ‪٣“ ٥٠‬ي‪ .‬زاال‪٠‬ڪ‪ ٢‬پاڻ ؼڳ‪٥‬را ‪ٝ‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ۽ ت‪١‬گ ڪعڻ قارا ّيع‬
‫‪ٝ‬ؽ‪ ٜٛ‬ڪأع ‪٣‬ئاۿ ديڪڎ‪ ٟ٣‬دطا ‪ٝ‬ظ‪٣‬ب ‪٣‬ذڻ ؼاـ ٗ‪٥ٝ٥‬ـ ٺ‪٣ ٟ٤‬ا ت‪٢‬‬
‫پاڻ ؼڳ‪٥‬را وائٓ دي ڪأعـ کي ‛‪١٤١ٝ‬ذي ٗ‪٥‬ؿ‚ ‪ ٢٠‬چ‪٥‬ـ ‪٣‬اۿ چ‪٥‬ـ ‪٣‬ا ت‪٢‬‬
‫اهلل تُا‪ٚ‬يٰ ڪأعـ کي ‪٣‬طايت ڈيۿ ديڪڎ‪ٝ ٟ٣‬س‪ٞ‬طق‪ ٢‬۽ اة‪٥‬د‪٣ ٙ٤‬ڪ‬
‫ٗ‪٥‬ؿ دا ٔعد ٿي ؼگ‪ ٟ٤‬ٿاۿ ديڪڎ‪ ٟ٣‬ياؼع َعٔات ۽ دارج ةؾ ‪٣‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ‬
‫دا ٔعد ٿي ؼگ‪ ٟ٤‬ٿاۿ ديڪڎ‪ ٟ٣‬ؼُط زّ‪٥ٛ‬ؾ پاؿا ۽ ‪ٝ‬كع د‪ ٥‬پادري‬
‫‪٣‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ ٿي ؼگ‪ ٟ٤‬ٿاۿ ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ۽ ڪ‪ٛ‬ياڻ “ڈقاڻيۿ ت‪٥١‬يع‬
‫َتاؼيۿ ڪيعت ٻاٻاڻيۿ زي‪١‬ت َتطاهلل چ‪٢١‬ۿ پ‪٥‬پٽي ‪٣‬يعا‪١٠‬طاڻيۿ ‪٠‬ياز‬
‫‪ٞ٣‬اي‪٠٥‬ي ۽ ‪٠‬ارائڻ ؿياؿۿ ؿيش اياز ۽ کيئ‪ ٙ‬داس ٔا‪٠‬يۿ اةعا‪٣‬ي‪ ٜ‬د‪٥‬ي‪ ٥‬۽‬
‫ات‪٣ ٜ‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ دا ٔعد ڇ‪ ٢٠ ٥‬ٿا ٿي ؼگ‪ٟ٤‬܁ “ٌء ٻڌائڻ چا‪٣‬ياـ ٿ‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ا‪٣‬ي‬
‫اؼاـ دي ٗ‪٥‬ؿ دا ‪٤٠‬ايت ئي ٗي‪ٞ‬تي ۽ ا‪ٔ ٜ٣‬عد ۽ ُدغ “‪ .ٟ٣‬اؼاـ ا‪ ٟ٤٠‬دي‬
‫‪ٝ‬ذ‪ٛ‬ؽ‪ ٟ‬۽ ‪ٝ‬سٕ‪ ٟٛ‬کي ڪيئ‪ ٟ‬قؼاري ؼگ‪١٤‬طاؼي‪ٟ‬܁ اؼاـ ا‪ ٟ٤٠‬دي‬
‫ڪچ‪٤‬عي‪ٟ‬ۿ ا‪ ٟ٤٠‬دي ٽ‪٤‬ڪ‪ ٟ‬۽ ‪ٚ‬ڏڪ‪ ٟ‬کي ڪيئ‪ ٟ‬قؼاري‬
‫ؼگ‪١٤‬طاؼي‪ٟ‬܁ د‪ ٟ‬دي ڪعي ؼ‪١‬ڌ ‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬گ‪ ٟٛ‬د‪ ٥‬چ‪٣ ٟٞ‬ئيۿ د‪ٟ‬‬
‫دي ڪعي ؼ‪١‬ڌي زةاـ کي اقج ۽ َعقج ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ‬دي ڪعي ؼ‪١‬ڌ ۾‬
‫ر‪٠‬گ رت‪٥‬ؾ ۽ ٻ‪ ٢٤‬ٻ‪ ٢٤‬ٻ‪٥‬ؾ ‪٣‬ئاۿ د‪ ٟ‬دي ڪعي ؼ‪١‬ڌ دا چا‪٠‬ڊاڻا ۽ ‪ٝ‬ا‪٠‬ڊاڻا‬
‫“زاد ۽ “ةاد ‪٣‬ئاۿ د‪ ٟ‬دي ڪعي “قاز ؼا‪٥٠‬ڻ دي ڪڪع دياـ ؼ‪١‬ڌ ۾‬
‫اڀع‪٠‬طق ‪ ٥٣‬۽ دي‪٥‬ڻيَء دا گيت ڈياري دي ڈيئي قا‪٠‬گياـ الٽ‪٥‬ـ ڪ‪١‬طا‬
‫‪٣‬ئاۿ ديڪڎ‪ ٟ٣‬اؼاـ ا‪ ٟ٤٠‬کي چار ؼ‪ٞ‬ذ‪٥٤‬ـۿ ‪١ُٝ‬ي اؼاـ ؼ‪١‬ڌ دي‬
‫ت‪٤‬ظيب کي قر‪٣‬ائي ڇڎي‪٥‬ـۿ ؼ‪١‬ڌي ٻ‪ٚ٥‬يَء کي ٻ‪ ٢‬اچ ڪعي ڇڎي‪٥‬ـ ۽ ؿا‪٢٣‬‬
‫دي رؼا‪ٚ‬ي کي ٻ‪ ٢‬ٽڪع ڪعي ‪٣‬ڪڏق ‪٣‬تي رک‪٥‬ـ ۽ ٻي‪ ٥‬ڀارت ‪٥ٝ‬ڪ‪ٛ‬ي‬
‫ڇڎي‪٥‬ـۿ د‪ ٟ٤١‬قٗت اؼاـ ؼ‪١‬ڌ دي “زاديَء ۽ ة٘ا الِء دطقد‪٤‬ط ڪعي‪٥‬ـ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪74‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ٿا‪ .‬اـ قٗت اؼاـ ‪ ٢٠‬قعؼ ‪٣‬ڪ ڪعقډ ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬دي ڳا‪ ٢٤ٚ‬ڪعي‪٥‬ـ ٿاۿ پع‬
‫ڀارت قي‪ ٙ‬قي‪ٚ ٢٤‬ک ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬دي ة‪ ٢‬ڳا‪ ٢٤ٚ‬ڪعي‪٥‬ـ ٿاۿ ‪٣‬ا‪٠‬گ ڪا‪٠‬گۿ‬
‫ؼي‪٥ٛ‬ـۿ ةع‪ٝ‬اۿ ؼي‪١‬گاپ‪٥‬ر ۽ د‪٠‬يا دي ڪ‪١‬ڊ ڪڏڄ ۾ پکڏي‪ ٙ‬ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬دي‬
‫ڳا‪ ٢٤ٚ‬ڪعي‪٥‬ـ ٿا‪.‬‬
‫ديڪڎ‪ ٟ٣‬ؼ‪١‬ڌ “‪٣‬ي ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء ا‪٣‬ي ؼڀ ؼ‪١‬ڌي ة‪ٟ٣“ ٢‬ۿ پع ديڪڎ‪ ٟ٣‬ؼ‪١‬ڌ‬
‫‪٣“ ٢٠‬يۿ ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء ڪ‪ ٥‬ة‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌي ةاٗي ر‪٣‬ي ‪ ٢٠‬ٿ‪ ٥‬ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫ڪڻا َ‪١ٝ‬ذ‪َٗ ٢٤‬عارۿ ُ‪٣‬ئا ‪٣‬يڪا‪٠‬طا َؼ‪١‬گ ۾ۿ‬ ‫َ‬
‫ڪيا چَ ُارقـ چَارۿ‬
‫َ‬ ‫ڳا‪٣‬ي ڳَا‪َ ِ ٔ ٢٣‬‬
‫عاؽ ِديۿ‬
‫ڪ‪َ ِٟ٤١‬ؼاـ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪َ ٢َ٠‬څاڻَاـ ٻ ِي َ‪٤‬ارۿ ڪيع ِ‪١َٛٝ‬طق‬

‫[ڪتاب‪ :‬کٽڻٍار کڙِياۿ صفحَ‪46 :‬ۿ‪]47‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪75‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اڂ دڎ‪ُ ٟ٣‬ڀٽي دي الش کي اردق اصتارقـ پ‪١٤١‬ذي قڪعي‬
‫الِءۿ پ‪١‬ذاةي ؼياؼتطاـ ڦع‪ٚ‬ٽ دي اؼتسڪاؿ الِء اؼتُ‪ٞ‬اؾ ڪعي ر‪٣‬يا‬
‫“‪ٟ٣‬ۿ اـ قٗت ‪٥ٝ‬ـ کي ؿيش ‪ٝ‬ذيب ا‪ٚ‬عز‪ٞ‬اـ دي ؼياؼي ڇ‪١‬ڊ ڇاڻ‬
‫زعؼ ة‪ ٢‬زعؼ ؼچي ‪ٌ٠‬ع اچي ر‪٣‬ي “‪٣‬يۿ ۽ اؼاـ ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬د‪٤‬ڏي وعح ‪4‬‬
‫ؼاؾ اڳ ۾ ڪ‪ ٟ٤١‬ڈا‪٣‬پ قاري ڳا‪ ٢٠ ٢٤ٚ‬ٻڌڻ د‪ٗ ٥‬ؽ‪ ٜ‬کڻي ڇڎي‪٥٣ ٥‬ۿ‬
‫ؼاڳئي وعح اڂ ة‪ ٢‬اؼاـ پ‪١٤١‬ذي قد‪٥‬د دي ڀالئيَء ۽ ةچاَء قاري ‪٣‬ع ڳا‪٢٤ٚ‬‬
‫‪ ٢٠‬ٻڌڻ ۽ ‪ ٢٠‬ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ڻ د‪ ٥‬څڻ ت‪ٗ ٢‬ؽ‪ ٜ‬کڻي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي_____܁‬
‫[ڪتاب‪ :‬نجيب ۽ ڀٽَ]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪76‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دڎ‪ ٟ٣‬قتر دي قٗت ِڇت قاري ؼ‪٤١‬ي ؼ‪٥‬راخ ‪ٝ‬اـ ِؼخ دا‬
‫ِ‬
‫ڪعڻا دي‪ ٙ‬دي ک‪ٚ٥‬يَء ۾ داص‪ ٙ‬ٿياۿ تڎ‪٥ٝ ٟ٣‬ـ کي ا‪ ٥٣‬قٗت ياد اچي قي‪٥‬ۿ‬
‫کڻي پع‪ ٢٣‬ڦٽيَء قي‪ ٙ‬ڈُچ ِق‪٥ٚ‬ډي‪١‬طي ‪٣‬ئي‪.‬‬
‫دڎ‪ ٟ٣‬ا‪ٝ‬اـ ‪٥ٝ‬ـ کي ‪١٣‬خ ۾ ِ‬
‫[ڪتاب‪ :‬جيل ڊائري ترم ياترا]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪77‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ؿضكيت تي ‪ٝ‬اـ ڇا ڳا‪٤ٚ‬اياـ܁‬
‫‪٥ٝ‬ـ دڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ٌَي‪ ٜ‬۽ اڈقؾ ؿضكيت تي‬
‫ّ‪٥‬ر ڪي‪٣“ ٥‬يۿ ت‪ ٢‬پاڻ ائي‪ ٟ‬ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي‪ ٥‬اٿ‪ ٜ‬ت‪٣ ٢‬ڪڏق ‪١٠‬ڍډق ‪ٝ‬اڻ‪ٞ٣ ٥٤‬ا‪ٚ‬ي‪٢‬‬
‫دي چ‪٥‬ٽيَء ڈا‪ ٟ٤٠‬ڈؼڻ دي ڪ‪٥‬ؿؾ ڪعي ٿ‪ ٥‬۽ ڈؼ‪١‬طي ڈؼ‪١‬طي ‪ٌ٠‬ع‬
‫ڪ‪ ٜ‬ڪعڻ ڇڎي ڈئيۿ پع ‪ٞ٣‬ا‪ٚ‬ي‪ ٢‬دي چ‪٥‬ٽي کيػ ‪ٌ٠‬ع ‪ ٢٠‬اچي ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ۾ ‪٣‬غاري‪ ٟ‬ص‪٥‬ةي‪ ٟ‬ؼاـ گڎۿ ٻ‪ ٢‬ؿي‪٥‬ـ ت‪ٞ‬اؿ ا‪ٞ٣‬يت قاري‪٥‬ـ‬
‫“‪ .ٟ٣‬پ‪٤‬عي‪٣ ٟ‬يَء ت‪ ٟ٣ ٢‬دي ص‪٥‬دداري ۽ ّيعت ايتعي ت‪ٝ ٢‬نت‪٥‬ط ۽‬
‫ٔ‪٥‬الدي ‪٣‬ئيۿ د‪ ٥‬پاڪؽتاـ د‪ ٥‬ڪ‪٥‬ة‪ ٢‬زڪ‪ٞ‬عاـ دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط کي‬
‫ال‪ٚ‬چ ڈيڻ دي ُدعئت ‪ ٢٠‬ڪعي ؼگ‪٤‬ي‪ .٥‬ٻي ڳا‪ ٢٤ٚ‬ت‪ ٥٣ ٢‬ايڎق ت‪ ٢‬ة‪٤‬ادر ا‪٠‬ؽاـ‬
‫‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٣ ٥‬دي رڳ‪ ٟ‬۾ څقډ‪٠‬طډ رت ۾ ًا‪ ٜٚ‬داةع کاـ ص‪٥‬ؼ د‪ ٥‬ذرق ة‪٢‬‬
‫ؿا‪.٥٣ ٢٠ ٙٝ‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪78‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٣‬ڪ ‪ٝ‬اڻ‪٥٤‬ۿ ‪٣‬ڪ د‪ٞ‬اَتۿ ‪٣‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ ۽ ‪٣‬ڪ ‪ٛٝ‬ڪۿ دڎ‪ٟ٣‬‬
‫‪ٝ‬س‪٥‬ڪ‪٣ ٜ‬ذ‪ٟ‬ۿ ّال‪ٝ‬يَء ۽ ةاالدؼتيَء د‪٥‬ـ ز‪٠‬ذيعقـ ؼ‪١‬طس قد‪٥‬د کي‬
‫قيڏ‪٣‬ي قي‪٥‬ـ ‪٣‬ذ‪ٟ‬ۿ ً‪ ٜٛ‬۽ ڈاڇ د‪ ٥‬دي‪٥‬ۿ اـ دي ‪٠‬ڏگ‪٤‬ٽ ۾ ‪٠‬يؾ ٽُ‪١‬تي‪ ٥‬رت‬
‫پيئ‪١‬طق ر‪٣‬يۿ ذ‪ ٟ٣‬۽ م‪ٞ‬يع ال‪٠‬گ ة‪٥‬ٽ‪٣ ٟ‬يٺاـ ‪ٚ‬تاډةا ر‪ٟ٣‬ۿ َغت ۽ قٗار‬
‫گ‪٤‬اي‪٣ ٙ‬عڻيَء ديئاـ ز‪٠‬طگيَء دي تالش ۾ ةياةا‪ ٟ٠‬ا‪٠‬طر څقډ‪٠‬طا ر‪ٟ٣‬ۿ‬
‫‪٥ٝ‬تۿ قزـتۿ در‪٠‬طگيَء ۽ ص‪٠٥‬ض‪٥‬اريَء د‪ ٥‬دي‪٥‬ۿ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي قؼتي‪ٟ‬ۿ ‪ٝ‬سٕ‪ٟٛ‬ۿ‬
‫‪ٝ‬ذ‪ٛ‬ؽ‪ ٟ‬۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي م‪ٞ‬يع دي ‪٣‬يڻائيَء ۽ ةي‪٥‬ؼيَء تي اگ‪٤‬اډق ٿي ‪٠‬چ‪١‬طق‬
‫قاڇ‪ٝ ٟ‬اـ ةيـ‪ٞ‬ار ا‪٠‬ؽا‪ ٟ٠‬د‪ ٥‬رت ڳڏ‪٠‬طق ر‪٣‬يۿ دتي ذ‪ٟ٣‬‬‫ر‪٣‬يۿ ۽ ؼ‪١‬طس ُ‬
‫تي ‪َٚ‬ٺ د‪ٗ ٥‬تن‪٣ ٥‬ذيۿ َؼچ الِء ق‪ٛ‬يب ‪٣‬ذيۿ گ‪ِٚ٥‬ي ٗ‪ ٜٛ‬کاـ ‪ٝ‬ٿا‪٤٠‬ي‪ٟ‬‬
‫‪٣‬ذيۿ َ‪ ٜٛ‬تي د‪٤‬ا‪ٚ‬ت ؼ‪٥‬ڀ زاق‪ ٙ‬ڪعڻ د‪ ٥‬ٻ‪٤‬عقپ چاريۿ ا‪٠‬كاؼ ۽‬
‫زٖ دي ‪٤ٝ‬ا‪٠‬ڊي تي ً‪ ٜٛ‬۽ دتع دي دا‪٠‬گي ‪ٛٝ‬ي قئي ‪٣‬ذيۿ دتي ‪ ٢٠‬پيُء‬
‫د‪ ٥‬پٽڪ‪ ٥‬ؼال‪ٝ‬ت ‪٣‬ذي ۽ ‪ٝ ٢٠‬اُء دي ‪١٣‬خ_ ا‪٣‬ڏي قٗت ۾ ‪٣‬ڪ ؼچاڻ ۽‬
‫ةاؿُ‪٥‬ر اديب ۽ ٔ‪١‬ڪار د‪ٔ ٥‬عض “‪٣‬يۿ ت‪ ٥٣ ٢‬ا‪٤٠‬يَء ؼ‪٥ٞ‬ريَء ق‪٥‬رتساؾ‬
‫کي تتطي‪ ٙ‬ڪعڻ ۽ َ‪٥‬اؿ دي ‪ٕٝ‬اد ۾ زٖ ۽ ؼچ کي ؼ‪٥‬ڀاري ڪعڻ الِء‬
‫‪ٝ‬يطاـ ۾ ‪٠‬ڪعي اچيۿ ‪ ٢٠‬رڳ‪٠ ٥‬ڪعي اچيۿ پع پ‪١٤١‬ذيَء ؼ‪٥ٞ‬ريَء‬
‫ؼچائيَء ۽ ؼگ‪٢٤‬ۿ پ‪١٤١‬ذي ؼ‪٥ٞ‬ريَء ڈات ۽ ؿُ‪٥‬ر دي رقؿ‪١‬يَء ۾‬
‫ؼچائيَء ۽ صيع دي ٗطرـ دي ةاري ۾ َ‪٥‬اؿ دي ر‪ٞ١٣‬ائي ڪعي!‬
‫________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪79‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ٗع“ـ ۾ ‪٥ٝ‬ت کي ’ي٘ي‪ ‘ٟ‬چي‪ ٥‬قي‪٣“ ٥‬يۿ يُ‪١‬ي ‪٣‬ڪ ا‪٣‬ڏق‬
‫ڪيٕيتي اً‪٤‬ارۿ د‪ ٟ٤١‬دي قاُٗي ٿيڻ ۾ ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ ٢‬ؿڪۿ ق‪ ٜ٣‬۽ گ‪ٞ‬اـ‬
‫دي ڪاة‪ ٢‬گ‪١‬ذائؾ ةاٗي ‪٣ ٢٠‬ذي‪َٞٛ .‬ي وعح ا‪٤٠‬يَء ي٘ي‪ ٟ‬کي ‪٣‬عڪ‪٥‬‬
‫‪ٝ‬ڃي‪١‬طقۿ ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طق ۽ اُچاري‪١‬طق ر‪١٣‬طق “‪٣‬يۿ پع ا‪ٝ ٥٣‬ڃڻۿ ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ڻ ۽‬
‫اُچارڻ ائي‪٠٥٣ ٟ‬طق “‪٣‬يۿ ديئ‪ ٟ‬ٻئي دردي ۾ پڏ‪١٣‬طډ ُ‬
‫ٻار ؼچ‪ ٙ‬ؼع‪ٝ‬ؽت‬
‫د‪ ٥‬ةيت ياد ڪعي د‪٣‬عائي‪١‬طق ر‪٣‬ي! ا‪ٚ‬تت‪ ٢‬ا‪٤٠‬يَء ي٘ي‪ ٟ‬د‪ ٥‬چڪ ڳعي پٿع‬
‫قا‪٠‬گع ازؽاؼاتي د‪٠‬يا دي ؿيـي تي اـ قٗت ‪ٚ‬ڳ‪١‬طق “‪٣‬يۿ دڎ‪ٟ٣‬‬
‫ا‪٠‬ؽاـ کاـ ڪا ا‪٣‬ڏي ؿضكيت دطا ٿي قڃيۿ د‪ ٟ٤١‬ؼاـ دظةاتي ‪٠‬اتا‬
‫ڳ‪١‬ڍي‪٣ ٙ‬ذ‪ .ٟ‬دڎ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ڏي ؿضكيت دي ةاري ۾ ا‪ ٥٣‬ي٘ي‪ ٟ‬ٿي قي‪١‬طق‬
‫“‪٣‬ي ت‪ ٢‬کيػ اؼاـ قري ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬ڈؼي ‪ ٢٠‬ؼگ‪١٤‬طاؼ‪٥‬ـۿ اـ قٗت‬
‫دظةاتي د‪٠‬يا ۾ ا‪٣‬ڏق ز‪ٚ‬غ‪ ٥ٚ‬پيطا ٿي قي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ديڪ‪ ٥‬ذ‪ ٟ٣‬۽ د‪ٝ‬اغ دا‬
‫ؼ‪٥ٞ‬را ڪاڪ ‪ٝ‬س‪ ٙ‬څا‪٣‬ي قد‪١٤‬طق “‪٣‬ي ۽ ا‪٠‬ؽاـ ‪٣‬يڎي ؼاري ڪائ‪١‬ات‬
‫۽ اـ دي ‪ ٙ٣‬چ‪ ٙ‬۾ پاڻ کي اڪي‪٥ٛ‬ۿ ةي‪٥‬سۿ ‪ٝ‬اي‪٥‬س ۽ اداس ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طق‬
‫“‪٣‬ي ۽ کيػ ا‪ ٥٣‬ازؽاس ‪٣‬يڪاري قچيڪ ؼتائي‪١‬طق “‪٣‬ي ت‪ ٢‬ا‪٠‬ؽاـ‬
‫دي زياتيَء دي ڈي‪ ٟ٤١‬کيۿ ‪٥ٝ‬ت د‪ ٥‬ڪارق ڪاـُء اَـ دي داڻ‪ ٟ‬قا‪٠‬گع‬
‫ُچڳ‪١‬طق ٿ‪ ٥‬اچي!‬
‫________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪80‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ گاڈي تيغيَء ؼاـ څقډ‪٠‬طي پئي قيئيۿ ؼ‪١‬ڌ دا ؼاقا کيت ۽‬
‫ٻ‪١‬ي‪٥‬ـ ‪١٤١ٝ‬ذي ‪٠‬گا‪ ٟ٣‬دي قؼي‪ٛ‬يۿ دؾ ۾ ‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي ُ‪ٝ‬عڪ قا‪٠‬گع‬
‫‪١٤ٚ‬طي پئي قيا‪ .‬ؼا‪٥٤ٝ‬ـ ‪٣‬ڪ ڳ‪٥‬ٺ “ي‪٠ .٥‬خ ؼ‪١‬ڌي ڳ‪٥‬ٺ د‪٥٠٥ٞ٠ ٥‬ۿ ‪ٝ‬ٽيَء‬
‫دا ڪچا گ‪٤‬عۿ چ‪٥‬چاري قڻعا‪٢٣‬ۿ ڳ‪٥‬ٺ کاـ ٻا‪٣‬عاـ پڪ‪ ٙ‬ا‪٠‬ب قا‪٠‬گع‬
‫د‪٥‬ڀ‪ ٟ‬ؼاـ ڀعپ‪٥‬ر َ‪٥‬رت‪٥‬ـۿ قاٽع تاـ پاڻي ڀعي ر‪٣‬ي‪٥‬ـ ‪٣‬ي‪٥‬ـ‪ .‬ڳ‪٥‬ٺ د‪ ٥‬ا‪٥٣‬‬
‫‪ٌ٠‬ارق ڈؼي ‪١٤١ٝ‬ذي دقؼت چي‪‛ :٥‬ڈس ڪيڎق ‪٤ٝ ٟٝ ٢٠‬ڻ‪٣“ ٥‬ي ؼ‪١‬ڌي‬
‫ڳ‪٥‬ٺ د‪ٌ٠ ٥‬ارق‪٥ٝ ‚.‬ـ ڳ‪٥‬ٺ ڈا‪ ٟ٤٠‬ڈٺ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ڳ‪٥‬ٺ ۾ ‪٥ٝ‬د‪٥‬د اڪي‪ٛ‬ي پڪي‬
‫داِء تي پيپ‪ٛ‬غ پارٽيَء د‪ ٥‬د‪١٤‬ڊق ُد‪ٚ٥٤‬ي ر‪٣‬ي‪٥٣ ٥‬ۿ اـ قٗت ‪٥ٝ‬ـ کاـ رډ‬
‫‪٠‬ڪعي قيئي ۽ دقؼت کي چي‪ ٜ‬ت‪‛ :٢‬ڈا‪٣‬ع دي الش دي ؼي‪١‬ي ۾ اة‪ٟ‬‬
‫ٗاؼ‪ ٜ‬د‪ ٥‬ص‪١‬ذع ُٽ‪١‬تي‪ ٥‬پي‪٣“ ٥‬ي يا دقدي ؼ‪ٝ٥‬عي دي دؾ ۾ ص‪ٛ‬ذي دي‬
‫ت‪٥ٛ‬ار ٽُ‪١‬تي پيئي “‪٣‬ي!‬
‫________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪81‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٣‬ڪ تعٗي پؽ‪١‬ط دا‪٠‬ـ‪٥‬ر ‪٥ٝ‬ـ کاـ پڇي‪ ٥‬ت‪٣‛ :٢‬ڪ ُڀٽ‪ ٥‬ا‪٥٣ ٥٣‬ۿ‬
‫د‪ ٟ٤١‬اق‪٣‬اـ دي راِء ‪ٝ‬ىاةٖۿ ؼ‪١‬ڌ کي ؼ‪١‬طس ؼ‪٥ٞ‬رـ قؼي‪ ٟٛ‬ؼ‪ٞ‬يت‬
‫پ‪١‬ذاةي‪ ٟ‬قٽ گعقي رکي‪ ٥‬۽ ّالؿ ة‪١‬اي‪٥‬ۿ ۽ ٻي‪ُ ٥‬ڀٽ‪ ٥‬ا‪٥٣‬ۿ ديڪي ڦاؼيَء‬
‫دي تضتي تي چڏ‪٣‬ي قي‪ .٥‬ؼ‪١‬طس پ‪٥‬ئي‪ ٟ‬ڪعدار ۽ پ‪٤‬عئي‪ ٟ‬ڪعدار دي‬
‫ةاري ۾ ت‪١٤١‬ذي راِء ڇا “‪٣‬ي܁‚ ‪٥ٝ‬ـ ا‪ٚ‬ٽ‪ ٟ٣ ٥‬کاـ پڇي‪ ٥‬ت‪ ٢‬پ‪٤‬عي‪٥ٝ ٟ‬ـ کي‬
‫‪٣‬ڪ ؼ‪٥‬اؾ د‪ ٥‬د‪٥‬اب ڈي‪.‬‬
‫رقايت “‪٣‬ي ت‪‛ :٢‬چ‪١‬يؽع‪٠‬ا‪ٚ‬ي ‪٣‬ڪ ؼ‪ٝ٥‬عق د‪ٛ٣‬يَء د‪ ٥‬ڪ‪ٚ ٥‬ـڪع قٺي‬
‫ؼ‪١‬ڌ ۾ “ي‪٥‬ۿ د‪ٛ٣‬يَء دي ‪ٚ‬ـڪع ‪٣‬ٿاـ ؼ‪١‬ڌ تتا‪ ٢٣‬ٿي قئيۿ دقدـ د‪٥‬‬
‫صا‪٠‬طاـ ‪ٝ‬اردي قي‪ ٥‬۽ پؽا‪ ٢٣‬ڈي‪١‬طډ دقدي دي ؿ‪٤‬پع کي دڎ‪ ٟ٣‬د‪٥ٛ٣‬ي‬
‫ؼپا‪ ٢٣‬دي ڪ‪ٞ‬ا‪٠‬ڊر ‪ٚ‬ت ‪١٣‬ئي ت‪ ٢‬چ‪١‬يؽع ڪاقډدي پي‪ ٥‬۽ ت‪٥ٛ‬ار ڪڍي‬
‫‪١٣‬طي ٔ‪٥‬ج ؼاـ قډ‪١٣‬طي ‪ٝ‬اردي قي‪ .٥‬ت‪٥‬ـ ‪٤ٝ‬عةا‪٠‬ي ڪعي چ‪١‬يؽع دي‬
‫ا‪ ٟ٤٠‬ٻ‪٤١‬ي الډـ دي قمازت ڪع܁‚ ‪ ٟ٣‬زيعاـ ٿي ‪٥ٝ‬ـ ڈا‪ ٟ٤٠‬ڈٺ‪ ٥‬۽‬
‫چ‪٥‬ڻ ‪ٚ‬ڳ‪ ٥‬ت‪٥ٝ ٢‬ـ کي د‪٥‬اب ‪ٛٝ‬ي قي‪٣“ ٥‬ي‪.‬‬
‫________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪82‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪( ٟ٣‬ؼيط) د‪ ٥‬ڪعدار ةاک دي پ‪٤‬عئي‪ِ ٟ‬‬
‫ڪعڻي د‪٤‬ڏق ادعق‬
‫‪٥٣‬ۿ ‪ ٟ٣‬د‪“ ٥‬قاز ازؾ ۽ اَةط د‪ ٥‬ا‪٣‬ڏق گيت ‪٥٣‬ۿ ديڪ‪ ٥‬ڪائ‪١‬ات ۾ ڪ‪ٟ٤١‬‬
‫ة‪٥ٝ ٢‬ؼي٘ار ‪ ٢٠‬ڳات‪٥٣ ٥‬ۿ پ‪ِ٥‬ء ة‪ ٟ٣ ٢‬کي َظاة‪ ٟ‬دي اقډا‪ٝ ٟ٣‬اـ گظرڻ‪ ٥‬پي‪٥‬ۿ‬
‫‪ ٟ٣‬ٽ‪ ٟ‬دي‪٥‬تائ‪ ٟ‬دي ؼا‪٥٤ٝ‬ـ پ‪١٤١‬ذي ڪ‪١‬ڌ کي د‪٤‬ڪاي‪ ٥٣ ٥‬۽ ‪ٝ‬اڻ‪ٟ٤‬‬
‫کي چ‪٠٥‬طق ‪ ٥٣‬ت‪ ٢‬ا‪ ٟ٤٠‬ٽ‪ ٟ‬دي‪٥‬تائ‪ ٟ‬دي ؼا‪٥٤ٝ‬ـ ئي د‪٤‬ڪ‪٥‬ۿ ۽ ديڪ‪٥‬‬
‫ا‪ ٟ٤٠‬ٽ‪ ٟ‬دي‪٥‬تائ‪ ٟ‬دي چع‪ ٟ٠‬۾ َ٘يطت دا ڦ‪٥‬ؾ ‪٠‬ڇاقر ڪ‪١‬طقۿ ت‪ ٟ٤١‬د‪٥‬‬
‫ڪ‪١‬ڌ ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ ٢‬ٻئي واٗت‪٥‬ر صطا دي ؼا‪٥٤ٝ‬ـ ‪ُ ٢٠‬د‪٤‬ڪ‪١‬طقۿ ا‪٣‬ي ٽي‬
‫دي‪٥‬تا ‪٣‬ئا ‛َ‪ٜٛ‬ۿ “زادي ۽ ‪ٝ‬ستت‪‚.‬‬
‫__________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪83‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ادب صغا‪٣“ ٥٠‬يۿ اـ صغا‪٠‬ي د‪ٝ ٥‬ا‪ٚ‬ڪ ز٘ي٘ت ۾ ؼعز‪ٝ‬ي‪ٟ‬‬
‫“‪٣‬ي‪ .‬ؿاَعۿ اديب ۽ دا‪٠‬ـ‪٥‬ر ادب کي ک‪٥‬ٽيۿ ‪٠‬عقار ڪعيۿ ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي‬
‫ذ‪ ٟ٣‬۾ ‪٘٠‬ؾ ڪ‪ ٟ‬ٿا ۽ اـ صغا‪٠‬ي دي ‪ٝ‬ا‪ٚ‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ ٿئي ٿي‪ .‬د‪٥ٗ ٟ٤١‬ؿ‬
‫ڪک قا‪٠‬گع ڀاڪعـ ۾ ڀعي قرت‪٥‬ۿ ا‪٣‬ا ٗ‪٥‬ؿ‬
‫پ‪١٤١‬ذي ادب کي ڪ‪٥‬ؼيَء ُ‬
‫ز‪٠‬ط‪ ٢٣‬ر‪١٣‬طي ‪ٝ‬عي ڪ‪ ٢٠ ٥‬قي‪١‬طي‪.‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪84‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ “ٌء ٿع د‪ٝ ٥‬اڻ‪٣“ ٥٤‬ياـۿ ة‪ٛ‬ڪ‪ ٢‬رادؽٿا‪٠‬ي “‪٣‬ياـ ۽ ‪ ٟ٣‬قٗت‬
‫ةئعادي ايعيا ۾ ر‪٣‬اـ پي‪١٤١ٝ .٥‬ذ‪ ٥‬د‪0494 ٜ١‬ع چاري ٿع دي ڳ‪٥‬ٺ‬
‫ا‪٠‬ڏ“ةاد ۾ ٿي‪ .٥‬اپعي‪0420 ٙ‬ع ۾ ڳ‪٥‬ٺ قاڀي دي اؼڪ‪٥‬ؾ ۾ داصال قرتي ۽‬
‫پ‪١‬خ دردا پاس ڪعڻ ةُط ّعةت ؼتب ا‪٠‬گعيغي تُ‪ٛ‬ي‪ ٜ‬زاق‪ ٙ‬ڪعي ‪٢٠‬‬
‫ؼگ‪٤‬يػۿ ۽ ڳ‪٥‬ٺ دي ‪ٝ‬طرؼي ۾ داصال قٺي ٔارؼيَء دي تُ‪ٛ‬ي‪ ٜ‬قرتي ۽‬
‫ٗع“ـ ؿعيٓ د‪ ٥‬تعد‪ ٥ٞ‬۽ زطيث ڀي‪١‬ڊي ؿعيٓ ۽ زيطر“ةاد دي‬
‫‪ٝ‬طرؼ‪ ٟ‬۾ پڏ‪٣‬ي‪ٜ‬ۿ ۽ ٗع“ـ ؿعيٓ د‪ ٥‬تٕؽيع رزي‪ ٜ‬يار صاـ ۾ ‪٥ٝ‬ال‪٠‬ا‬
‫َتطا‪١ْٚ‬ي قٽ پڏ‪٣‬ي‪ٜ‬ۿ ايئ‪ ٟ‬ئي ‪١٤١ٝ‬ذي ٻا‪ٚ‬ڪپڻ دي َ‪ٞ‬ع صت‪ ٜ‬ٿيڻ‬
‫‪ٚ‬ڳي ۽ ‪٥ٝ‬ـ د‪٥‬ڀ‪ ٟ‬۾ پيع پات‪.٥‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪85‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼياؼت ؿ‪٥‬ؽ ٿي قئي “‪٣‬يۿ ة‪ٛ‬ڪ‪ ٢‬ؼياؼت ‪٣‬ڪ ‪ٝ‬غيطار‬
‫ؿيِء “‪٣‬ي‪ .‬اڳي ‪٣‬ٿڪڏي‪ ٟ‬د‪“ ٥‬قاز ص‪١ٔ٥‬اڪ ‪ٚ‬ڳ‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ‪٣‬اڻي ڪ‪ٟ٤١‬‬
‫‪٠‬اچڻيَء دي پيع دي د‪٤‬ا‪٠‬ذ‪٤‬ع ٿي ‪ٚ‬ڳي‪ .‬اـ ڪعي ا‪٣‬ي ‪ٝ‬كيتت‪٥‬ـ‬
‫تڪ‪ٛ‬يٕ‪٥‬ـ ؼا‪٠‬ڍيۿ اڂ ؼياؼت دي ُپعص‪ٞ‬ار قاديَء ۾ “‪٣‬ي‪٥‬ـ‪.‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪86‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪١٤١ٝ‬ذي صياؾ ۾ ةي‪ ٟ‬االٗ‪٥‬ا‪ٝ‬ي ادب اڂ ڪ‪ ٢٤ٛ‬ؼ‪١‬ڌي ادب‬
‫کاـ پ‪٥‬ئتي “‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ةي‪ ٟ‬االٗ‪٥‬ا‪ٝ‬ي ادب دي ‪ٝ‬اُء ؼڎد‪١‬طډ ي‪٥‬رپ ۾‬
‫ؿاَعي ت‪ٞ‬اؿ گ‪٤‬ٽ ٿئي ٿيۿ ۽ ڪ‪٤‬اڻي‪٥‬ـ ة‪ ٢‬گ‪٤‬ٽ ‪ٚ‬کي‪٥‬ـ قڃ‪ ٟ‬ٿي‪٥‬ـۿ ۽‬
‫ٔ‪٥ٞٛ‬ـ ۽ ‪٠‬اقؾ قچيڪ ‪ٚ‬کذ‪ ٟ‬ٿا‪ .‬ي‪٥‬رپ دي ڀيٽ ۾ ؼ‪١‬ڌ ۾ تض‪ٛ‬ي٘ي‬
‫پ‪٥‬ر‪٣‬ي‪ ٥‬ت‪ٞ‬اؿ قچيڪ ٿئي ٿ‪ .٥‬ا‪ ٥٣‬ؼ‪١‬ڌي اديت‪ ٟ‬د‪ ٥‬ڪ‪ٞ‬اؾ چئت‪ٝ .٥‬حاؾ‬
‫و‪٥‬ر‪ٝ :‬عزا ٗ‪ٛ‬يچ ةيگ کاـ قٺي ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط اةعا‪٣‬ي‪ ٜ‬د‪٥‬يي تائي‪ٟ‬ۿ اؼاـ دي‬
‫اديت‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌي ادةي کيتع کي ‪ٝ‬اال ‪ٝ‬اؾ ڪي‪٣“ ٥‬يۿ ة‪ٛ‬ڪ‪ ٢‬ايئ‪ ٟ‬کڻي چئذي‬
‫ت‪ ٢‬ؼع‪٣‬اڻ ؼاـ قاؼي ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪.‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪87‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ دي تاريش تي ت‪ٞ‬اؿ گ‪٤‬ٽ ڪ‪ ٜ‬ٿي‪٣“ ٥‬ي‪ .‬ؼ‪١‬ڌي تاريش‬
‫ديڪا ‪ٚ‬کي قئي “‪٣‬يۿ ا‪٣‬ا قسير ‪٣“ ٢٠‬يۿ ة‪ٛ‬ڪ‪ُ ٢‬دڏت‪ ٥‬۽ ‪٣‬ٿعادق ‪ٚ‬کي‬
‫قئي “‪٣‬ي‪ .‬اؼاـ قٽ ڪذ‪ ٢٤‬ڪذ‪ٚ ٢٤‬يکڪ ‪ٝ‬حاؾ و‪٥‬ر‪ :‬زؽاؿ ا‪ٚ‬طي‪ٟ‬‬
‫راؿطيۿ رزي‪ٞ‬طاد ‪٥ٝ‬الئي ؿيطائي يا رائيچ‪١‬ط ‪٣‬عيذ‪ ٟ‬ا‪ ٟ٤٠‬ز٘ي٘ي‬
‫تاريش ‪ٚ‬کي “‪٣‬يۿ ةاٗي ص‪٥‬ش “‪ٝ‬طي تاريش ‪ٚ‬کي قئي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪88‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ز‪٠‬طگي ؿٕاؼ ۽ ؿا‪٠‬طار چـ‪ٞ‬ي قا‪٠‬گع “‪٣‬ي ۽ ز‪٠‬طگي‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ ٟ٣‬گذگ‪٥‬ډ گ‪٤‬ٽائ‪٥‬ـ “‪٣‬يۿ ز‪٠‬طگي ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪٢٣٥ٚ ٟ٣‬‬
‫دي ڪ‪٥‬ڪ‪ ٟ‬قا‪٠‬گع “‪٣‬يۿ ديڪي ‪ٝ‬ؽير کي ‪ٝ‬ٿي ۾ ‪١٣‬يا قيا‪ .‬ز‪٠‬طگي‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪٥ٝ ٟ٣‬ؼيٰ د‪َ ٥‬پؽي‪ ٙ‬و‪٥‬ر ؼي‪١‬ا د‪ ٥‬د‪٥ٛ‬ق “‪٣‬ي‪ .‬ز‪٠‬طگي‬
‫ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ؿا‪ ٢٣‬دي ؿاَعي قا‪٠‬گع ٿي ‪ٚ‬ڳيۿ ت‪ ٢‬ڪڎ‪ ٟ٣‬ڪڎ‪ٟ٣‬‬
‫قري قادؽ ٔ٘يع د‪“ ٥‬الپ ةڻذي پ‪٠٥‬طي “‪٣‬ي‪ .‬اياز چي‪‛ :٥‬دڎ‪ ٟ٣‬قادؽ‬
‫‪٥ٝ‬ـ کي ڳاي‪٥٣ ٥‬ۿ تڎ‪٥ٝ ٟ٣‬ـ ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي‪ ٥‬ت‪ ٢‬قعؼ ٿعي ئي “‪ٟ٣‬ۿ ديڪي‬
‫‪٥ٝ‬ـ کي ڳائي ؼگ‪ ٟ٤‬ٿا‪ ‚.‬ز‪٠‬طگي ‪ٝ‬ضت‪ ٓٛ‬ر‪٠‬گ‪ ٟ‬رقپ‪ ٟ‬د‪٠ ٥‬ا‪٣“ ٥ٚ‬يۿ‬
‫ڪ‪٣ ٟ٤١‬ڪ ؿيِء د‪٠ ٥‬ا‪٠ ٥ٚ‬ا‪٣‬ي‪.‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪89‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪٥‬اؾ‪ :‬قڈـ ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬تي ؿتاة‪ ٟ‬دا ا‪ٚ‬غاؿ ‪ٚ‬ڳ‪١‬طا ر‪١٣‬طا “‪ ٟ٣‬اُ‪٣‬ي‬
‫ڪيتعي زط تائي‪ ٟ‬ؼچا “‪ٟ٣‬܁‬
‫د‪٥‬اب‪( :‬ک‪١ٛ‬طي) اياز چي‪٣“ ٥‬ي ت‪ :٢‬ڪتابۿ ؿتابۿ ؿعاب ۾ ‪٥ٝ‬ـ کي‬
‫ا‪٠‬تضاب الِء چي‪ ٥‬قڃي ت‪ٝ ٢‬اـ ڪتاب پؽ‪١‬ط ڪ‪١‬طسۿ ؿتاب ۽ ؿعاب‬
‫کي رکي‪ ٥‬قڃي ت‪ٌ“ ٢‬ء ؿتاب کي پؽ‪١‬ط ڪ‪١‬طسۿ “صع ۾ ؿعاب کي‪.‬‬
‫ؿتاب ت‪ ٢‬ڪ‪ ٟ٤١‬ص‪٥‬ش ‪٠‬كيب کي ئي ‪٠‬كيب ٿي‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬ؿتاب‬
‫ڪذ‪ ٢٤‬گ‪٤‬ڏي‪ ٟ‬الِء ‪٠٥٣‬طق “‪٣‬يۿ ؿتاب ؼطائي‪ ٟ‬د‪٥‬اـ ‪٠٥٣ ٢٠‬طق “‪٣‬يۿ‬
‫ؿتاب ڪذ‪ٝ ٢٤‬عزال ڪذ‪ ٢٤‬ڈي‪ ٟ٤١‬ڪذ‪٤ٝ ٢٤‬ي‪١‬ا ‪ٛ٣‬ي ؼگ‪٤‬ي ٿ‪٥‬‬
‫قچيڪ ‪.٢٠‬‬
‫___________________________________‬
‫[ڪيسَٻاِء نئگزيو کي ڏىل اىٽرويَ‪:‬‬
‫اىٽرويَڪيدڙ‪ :‬فقير الهاس ىٍڙيَۿ اپريل ‪5104‬ع]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪90‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ د‪٠‬يا “زاد ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬الِء ڈاڇي ص‪٥‬ةك‪٥‬رت “‪٣‬يۿ پع اؼاـ ؼ‪١‬ڌي‪ٟ‬‬
‫الِء ّال‪ٝ‬يَء دي ڪعي ڪ‪٥‬د‪٤‬ي ۽ ڪعقچ ؼاـ ڀعي‪٣“ ٙ‬ي‪.‬‬
‫___________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪91‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼا‪ٝ‬عاج ‪٣‬ع ا‪٤٠‬ي ‪ٛٝ‬ڪۿ ٗ‪٥‬ؿ ۽ گعق‪ ٢٣‬کي ؼڎي ؼگ‪٤‬ذي ٿ‪٥‬ۿ‬
‫ديڪ‪ ٥‬ڪ‪ ٢٠ ٟ٤١‬ڪ‪ ٟ٤١‬ق‪٥‬رت ۾ ٻئي ‪ٛٝ‬ڪ ۽ ٗ‪٥‬ؿ تي ٗتن‪ ٥‬ڪعيۿ‬
‫اـ کي پ‪١٤١‬ذي ةيٺڪيت ة‪١‬ائي اتاـ د‪ ٥‬ڪچ‪ٝ ٥‬اؾ کڻائيۿ پ‪١٤١‬ذي‬
‫‪ٛٝ‬ڪ دي ڪارصا‪ ٟ٠‬۽ قاپار ۾ قاچارق ڪعيۿ ۽ تيار ڪعيۿ ‪ٝ‬اؾ قڈي‬
‫اگ‪ ٢٤‬۾ قري ؼاڳئي ّالؿ ٗ‪٥‬ؿ کي قڪڻيۿ ۽ ا‪٣‬ڏي وعي٘ي ؼاـ ٻٽي ٗؽ‪ٜ‬‬
‫دي پع‪ٝ‬اريت ‪٣‬الئيۿ ّالؿ ‪ٛٝ‬ڪ دي ‪ٝ‬اڻ‪ٝ ٟ٤‬اـ رت ۽ ‪ٝ‬ت د‪“ ٥‬صعي‬
‫ڦڏق ة‪٠ ٢‬پ‪٥‬ډي ڪڍي‪.‬‬
‫___________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪92‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪ٚ‬ىيٓ ا‪٣‬ڏق ؿاَع ‪٥٣ ٢٠‬ۿ د‪ ٟ٤١‬رقزا‪٠‬ي رازـ ۽ ر‪ٝ‬غـ ةياـ‬
‫ڪعڻ الِء ؿاَعي د‪ ٥‬ؼ‪٤‬ارق قرت‪٥٣ ٥‬ۿ پع ‪٣ ٥٣‬ڪ ٗ‪ٝ٥‬ي ‪ٕٝ‬ڪع ۽ ؼ‪١‬ڌ‬
‫دي ‪ٝ‬اميَء دي تاريش د‪ ٥‬رازداـ ‪٥٣‬ۿ د‪ ٟ٤١‬کي صتع ‪٣‬ئي ت‪ ٢‬ڪ‪٤‬ڏي‬
‫وعح ؼ‪١‬ڌي د‪٥‬ا‪ ٟ٠‬کي ؼ‪١‬گ‪٤‬عـ ۾ دڪڏيۿ ايعاـ دي ةازارـ ۾ دالدـ‬
‫دي ت‪٥ٛ‬ار د‪ ٥‬کاڂ ةڻذڻ الِء اُڇالي‪ ٥‬قي‪١‬طق ‪ ٟ٣ .٥٣‬کي صتع ‪٣‬ئي ت‪٢‬‬
‫ڪ‪٤‬ڏي ريت گالب دي پ‪١‬کڏي‪ ٟ‬د‪٤‬ڏـ دؽ‪ ٟٞ‬قاري‪ٟ‬ۿ ؼخ ۽ چ‪١‬ڊ کاـ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪93‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫ؼ‪٤‬ڻي‪ ٟ‬۽ ڪ‪ ٙٝ٥‬ؼ‪١‬ڌياڻي‪ ٟ‬کي گ‪٥٤‬ډـ دي ُپڇ‪ ٟ‬۾ ٻڌي ةْطاد ۽ ةكعي‬
‫دي گ‪٤‬ٽي‪ ٟ‬۾ ‪٠‬يالؿ ڪي‪ ٥‬قي‪١‬طق ‪ ٟ٣ .٥٣‬کي څاڻ ‪٣‬ئي ت‪ ٢‬کي‪ ٟ‬ؿاؿ قي‪ٛ‬ي‬
‫ارډق ا‪٠‬طر دريا‪ ٢٣‬دي ڪپ تي ٻع‪٠‬طډ ڈيئا “صعي ڀڏڪ‪ ٥‬کائي قؼا‪ٝ‬ي قيا‬
‫‪٣‬ئا! ‪ ٟ٣‬کي ُؼڌ ‪٣‬ئي ت‪ ٢‬ڪ‪٤‬ڏي ‪٠٥ٞ٠‬ي گا‪٣‬ي ‪ٝ‬ا‪٣‬ي ؼ‪١‬ڌ دي ؼ‪٥‬ـ قر‪٠‬ي‪ٟ‬‬
‫ؿا‪ ٟٝ‬۾ ؼ‪١‬ڌ دي ٔنا ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي رت ۽ ٔاتس‪ ٟ‬دي گ‪٥٤‬ډـ دي پيـاب‬
‫ؼاـ ڀعدي ر‪٣‬ي ‪٣‬ئي‪ ٟ٣ .‬کي پت‪ ٥٣ ٥‬ت‪ ٢‬ڪ‪٤‬ڏيَء ريت دق‪ ٢٤ٚ‬دريا صاـ‬
‫ٺٺي دي چپ‪ ٟ‬تي “صعي ُ‪ٝ‬عڪ ةعٗعار رکڻ الِء پ‪١٤١‬ذي ‪٘ٝ‬طس ‪َ٥٤ٚ‬ء د‪٥‬‬
‫‪٠‬ظرا‪ ٥٠‬ڈ‪ٚ .٥٣ ٥٠‬ىيٓ کاـ ‪٣‬ي ڳا‪ ٢٤ٚ‬ة‪ُ ٢‬ڳذ‪٤‬ي ڪا‪٣ ٢٠‬ئي ت‪ ٢‬ڪ‪٤‬ڏيَء‬
‫ريت ‪ ْٙٝ‬ؼا‪ٝ‬عاج ؼ‪١‬ڌ دي ‪ُٝ‬ك‪٥‬ؿ َ‪٥‬اؿ دي ِؼؽي‪ ٟ‬د‪ ٥‬الةارق ڪ‪١‬طق‬
‫ر‪٣‬ي‪ ٟ٣ .٥٣ ٥‬کي ا‪ ٥٣‬ة‪ ٢‬پت‪ ٥٣ ٥‬ت‪٣ ٢‬ڪ ٻئي پٺياـ ڪيئ‪ ٢٠ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ دي‬
‫َ‪٥‬اؿ دي ڳچي‪ ٟ‬۾ ّال‪ٝ‬يَء دا ڳٽ پ‪٠٥‬طا ر‪٣‬يا ‪٣‬ئاۿ ۽ ا‪٤٠‬يَء ؼڀ ؼاـ‬
‫گڎقگڎ کيػ ؼ‪١‬ڌ دي َ‪٥‬اؿ دي تاريضي دطقد‪٤‬ط ۽ ٗعةا‪٠‬يَءۿ قيڏ‪ ٢٣‬۽‬
‫د‪١‬گۿ قو‪ ٟ‬دي قيعي‪ ٟ‬الِء ‪ٕ٠‬عت ۽ ڪعقچ ۽ زاڪ‪ ٜ‬دي زڪ‪ ٟٞ‬کاـ‬
‫‪ٕ٠‬عت ۽ ؼعڪـيَء د‪ ٥‬پ‪٥‬رق پ‪٥‬رق َ‪.٥٣ ٜٛ‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪356 :‬ۿ‪]357‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪94‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪١٤١ٝ‬ذ‪ ٥‬قطي‪ ٟ‬کاـ ةؽيعق گٽعـ ةذاِء ‪٣‬االر دي چ‪٥‬ٽيَء تي‬
‫ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ي‪١٤١ٝ .‬ذ‪ٝ ٥‬ؽڪ‪ٟ‬ۿ قطي‪ ٟ‬کاـ ‪ ٟ٣‬چرتيَء دي ا‪٠‬اج دي‬
‫ص‪٥‬ؿت‪َ٥‬ء ؼاـ ٽ‪ٞ‬ٽار پعي‪َٟ‬ء دي پيـا‪٠‬يَء د‪٤‬ڏا کيت ۽ َاؿٖ دي دؾ‬
‫ڪـادا ‪ٝ‬يطاـ ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ي‪ٌ“ .‬ء ا‪٤٠‬ي ٗأ‪ٛ‬ي د‪ٔ ٥‬عد “‪٣‬ياـۿ د‪ٟ٤١‬‬
‫د‪٤‬ڏا ُ‬
‫َعبۿ چي‪ٟ‬ۿ ي‪٥‬رپۿ “‪ٝ‬عيڪا ۽ “ٔعيڪا ۾ ‪ٞ٣‬يـ‪ ٢‬اق‪٠‬ط‪ ٢٣‬صالؼ رقؿ‪١‬يَء‬
‫دي ٔائطي ۾ گٽعـ دي صات‪ٞ‬ي ۽ ٔنائ‪ ٟ‬دي ة‪١ٛ‬طي‪ ٟ‬دي زٖ ۾ۿ‬
‫گ‪١‬طگيَء کي ‪ٝ‬ٽائڻ ۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ذ‪ ٟ٣‬کي ص‪٥‬ؿت‪ِ٥‬ء دي ز‪٠‬طگيَء ؼاـ ڀعڻ الِء‬
‫د‪١‬گي‪٥‬ـ پئي ڪي‪٥‬ـ “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نانۿ صفحَ‪]456 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪95‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ څاؿ ‪ٌ٠‬اؿ ا‪ٚ‬طي‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ تي اؿ‪٥‬ڪ اٌَ‪ ٜ‬کاـ قچيڪ ۽ اڪتع‬
‫اٌَ‪ ٜ‬ديتعق قٗت زڪ‪ٝ٥‬ت ڪئيۿ پع ‪ ٟ٣ ٢٠‬ڪ‪ ٟ٤١‬د‪١‬گ دي‬
‫ص‪٠٥‬عيغيَء کاـ څڅي اؿ‪٥‬ڪ قا‪٠‬گع ٻڌ‪ٝ‬ت اصتيار ڪي‪٥‬ۿ ۽ ‪ ٢٠‬ئي اڪتع‬
‫قا‪٠‬گع ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي ِؼؽي‪ ٟ‬دا ‪١ٝ‬ارا ٺ‪٤‬عايائي‪ .ٟ‬تاريش ۾ ‪ ٟ٣‬دي قٗت ۾‬
‫قعؼ ‪٣‬ڪ د‪١‬گ د‪ ٥‬از‪٥‬اؾ ‪ٛٝ‬ي ٿ‪٥‬ۿ ا‪ ٥٣‬ؿا‪ ٢٣‬ةيگ ارّ‪٥‬ـ وعٔاـ ؼ‪١‬ڌ‬
‫دي ؼعزطـ تي ز‪ ٥٣ ٥ٛٞ‬۽ اـ کي رقڪڻ الِءۿ ُاـ ؼ‪١‬ڌ دي تاريش دي‬
‫اڅ‪٥‬ڪي رقحۿ دريا صاـ کي ‪٥ٝ‬ڪ‪ٛ‬ي‪.٥٣ ٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬تاريخ جي جٍروڪي نان]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪96‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ّال‪ٝ‬ي ئي ا‪٣‬ڏي ‪١ُٚ‬ت “‪٣‬يۿ ديڪا ا‪٠‬ؽاـ دي ذ‪١٣‬ي ۽‬
‫دؽ‪ٞ‬ا‪٠‬ي قالزيت‪ ٟ‬کي ُاڈ‪٣‬ي قا‪٠‬گع کائي ک‪٥‬ک‪ ٥ٛ‬ة‪١‬ائي ڇڎي‪١‬طي “‪٣‬يۿ ۽‬
‫“زادي ئي ا‪٣‬ڏي ‪ُٞ٠‬ت “‪٣‬يۿ ديڪا ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي قالزيت‪ ٟ‬دي چ‪ ٟٞ‬کي‬
‫‪٠‬ؽي‪ ٜ‬ؼسع قا‪٠‬گع تازق ۽ ؿاداب رکي ؼگ‪٤‬ي ٿي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬جي ايم سيد]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪97‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ ؿا‪١َ ٢٣‬ايت ۽ ؼچ‪ ٙ‬ؼع‪ٝ‬ؽت دي رقايت‪ ٟ‬کي اٗتاؾ ۽‬
‫دا‪١ٚ‬ڌري دي ‪ٌ٠‬عيي تي ٗعةاـ پئي ڪعي‪ .‬الش ٗتعؼتاـ ‪ٝ‬اـ ڪڍي‬
‫ُاڇالئڻ د‪ ٥‬ؼ‪ٛ‬ؽ‪ ٥ٛ‬داري ر‪٣‬ي‪٥‬ۿ ت‪ ٢‬ؼ‪١‬ڌ ‪ ٢٠‬ر‪١٣‬طي‪ .‬ؼچ‪ ٙ‬ؼع‪ٝ‬ؽت د‪٥‬‬
‫ص‪ٛ‬يٕ‪ٞ٠ ٥‬اڻ‪٘ٔ ٥‬يع ‪ٝ‬ؽ‪ٞٛ‬اـ ‪٣ ٢٠‬ئڻ ةاقد‪٥‬د ؼ‪١‬طس پيعا‪٠‬طيَء ۾ دٔ‪ ٟ‬ٿي‪ٙ‬‬
‫“‪٣‬يۿ ؿا‪١َ ٢٣‬ايت دي درگا‪ ٢٣‬دي “س پاس ة‪ ٢‬ڪيتعائي ّيع ‪ٝ‬ؽ‪ٜٛ‬‬
‫دٔ‪ ٟ‬ٿي‪.ٟ٣“ ٙ‬‬
‫[ڀَري ڀيل جي الش کي قتر نان ڪڍي ٻاٌر اڇلڻ جي ِ‬
‫رد عهل ۾ ‪-04‬‬
‫‪5103-01‬ع تي نيڊيا ۾ ڏىل ةيان]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪98‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼائي‪َٟ‬ء دي پ‪٥‬ٽي دي ؿاديَء دي دَ‪٥‬ت ‪٣‬ئي ۽ اـ ۾ ؼائي‪ٟ‬‬
‫ة‪“ ٢‬ي‪ٝ .٥٣ ٙ‬ا‪٠‬يَء د‪ ٥‬پعقگعاؿ ديئ‪ ٟ‬ت‪ ٢‬ديع ؼاـ ‪٥٣‬ۿ اـ ڪعي ‪٥ٝ‬ـ‬
‫ؼ‪٥‬چي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ “ٌء َ‪ٞ‬ع صياؿ دي ٽ‪ ٟ‬رةاَي‪ ٟ‬تي َ‪ ٙٞ‬ڪعي دَ‪٥‬ت ۾ قي‪١‬طس‬
‫۽ ‪ٝ‬ا‪٠‬ي کائي ‪٥ٝ‬ٽي اي‪١‬طس ۽ ؼائي‪َٟ‬ء ؼاـ ڪ‪١ٛٝ ٢٠٥‬طس‪ٌ“ .‬ء ديئ‪ٟ‬‬
‫پ‪١‬ڊاؾ ۾ داص‪ ٙ‬ٿيػ ت‪ ٢‬ؼائي‪َٟ‬ء دي ‪ٌ٠‬ع ‪٥ٝ‬ـ تي پئذي قئيۿ ‪ٝ‬اڻ‪٥٤‬‬
‫‪٥ٝ‬ڪ‪ٛ‬يائي‪ ٟ‬ت‪ ٢‬قٺي اچ‪٥‬س‪ً .‬ا‪٣‬ع ڳا‪٣“ ٢٤ٚ‬ي ت‪١٤١ٝ ٢‬ذي اـ قٗت زا‪ٚ‬ت‬
‫ا‪٣‬ا ‪٣‬ئي ت‪:٢‬‬
‫’ةا صطا دي‪٥‬اـ ةاشۿ ةا ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط ‪٥٣‬ؿيار ةاش‘‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪99‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪٥ٝ‬ـ اـ قٗت ص‪ ٖٛ‬کي صطا د‪ ٥‬د‪٥ٛ‬ق پئي ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي‪ ٥‬۽ دي‪ .‬اي‪.ٜ‬‬
‫ؼيط کي ‪ٝ‬س‪ٞ‬ط د‪ ٥‬اقتارۿ اـ ڪعي قٽػ قڃڻ کاـ ‪٤ٚ‬عاي‪ٜ‬ۿ پع ڪارڪ‪ٟ‬‬
‫‪٥ٝ‬ـ کي ک‪١‬ڀي کڻي قياۿ ديڪي اڂ ‪٥ٝ‬ـ کي ائي‪ ٟ‬ڇڎي قيا “‪ٟ٣‬ۿ ديئ‪ٟ‬‬
‫ڈڪار ۾ ٿعي ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬پ‪١٤١‬ذا اَد‪٤‬ا ڇڎي قي‪١‬طا “‪٥ٝ .ٟ٣‬ـ کي کڻي ؼائي‪َٟ‬ء‬
‫دي ڀع ۾ قي‪٤‬اريائ‪٥‬ـ‪١٤١ٝ .‬ذي قات ‪ٝ‬اـ ا‪٠‬گ‪٥‬ر دي چيَء دي ُچ‪ٞ‬يَء دي‬
‫ڪ‪٥١‬ارـ ‪١٤١ٝ‬ذ‪ٟ‬‬
‫ص‪٥‬ؿت‪ِ٥‬ء اچي ر‪٣‬ي ‪٣‬ئي ۽ َ‪ٞ‬ع صياؿ دي رةاَي‪ ٟ‬دي ُ‬
‫قارـ کي ٽڏ پکڏ ڪعي ڇڎي‪١٤١ٝ .٥٣ ٥‬ذي قي‪٤‬ڻ ؿعط ؼ‪١‬ڌ دي ‪٣‬ڪ‬
‫ؿاوع ؼياؼتطاـ ‪١٤١ٝ‬ذي ًا‪٣‬عي ڪيٕيت ڈا‪ ٟ٤٠‬اؿارق ڪ‪١‬طي‬
‫ؼائي‪َٟ‬ء کي چي‪ ٥‬ت‪٣‛ :٢‬ي َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع “‪٣‬ي ت‪٣٥‬اـ د‪٥‬ۿ رائيٽ‬
‫‪٣‬ي‪١‬ڊ܁‚ اـ قٗت اؼٽيخ تي ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬ذات ؼياؼتطاـۿ قڈيعقۿ ‪ٝ‬يع ۽ پيع‬
‫قيٺ‪ .٥٣ ٙ‬ؼائي‪َٟ‬ء پ‪١٤١‬ذ‪٣ ٥‬ٿ ‪ٝ‬ٿي کڻيۿ اـ ٽ‪٥‬ڪ د‪ ٥‬د‪٥‬اب ‪ ٟ٣‬وعح‬
‫ڈ‪٣‛ :٥٠‬ا ‪٣‬ي “‪٣‬ي َتطا‪٥ٚ‬ازط “ريؽع! ‪١٤١ٝ‬ذ‪ ٢٠ ٥‬قعؼ رائيٽ ‪٣‬ي‪١‬ڊ پع‬
‫رائيٽ اي‪١‬ڊ ‪ٚ‬يٕٽ ة‪٥‬ٿ ‪٣‬ي‪١‬ڊزۿ ‪١٤١ٝ‬ذي تسعيڪ الِء ؼڀ گ‪٤‬عة‪ٙ‬‬
‫ا‪ٝ‬تساـ پاس ڪعي “ي‪٣“ ٥‬ي ۽ ‪٥ٝ‬ـ کي ‪ ٟ٣‬تي ٔضع “‪٣‬ي‪‚.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪31 :‬ۿ‪]30‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪100‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اـ ‪ٝ‬ظ‪٣‬تي د‪٥١‬ـ ۽ د‪١‬گ ةاز ذ‪١٣‬يت ئي ‪٣‬ي ة‪١‬ياد پعؼتي ۽‬
‫‪ٝ‬الئيت پکيڏي “‪٣‬ي‪ .‬ا‪٣‬ي ُ‪ٝ‬الۿ ديڪي ‪٣‬ڪ ڪالڪ ۾ ٔت‪٥‬ا ڈيئي‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬کي ڦاؼيَء تي ٽ‪١‬گعائ‪ ٟ‬ٿاۿ ت‪ ٟ‬الِء ‪٥ٝ‬ال‪٠‬ا “زاد ‪٣‬ڪ ‪١٣‬ڌ ‪ٚ‬کي‪٣“ ٥‬ي‬
‫ت‪‛ :٢‬ايـيا ۾ ‪ٝ‬ك‪ ٓ١‬د‪ ٜٛٗ ٥‬۽ ؼپا‪٣‬ي دي ت‪٥ٛ‬ار گڎدي زٖ پعؼت‪ٟ‬ۿ‬
‫‪ٝ‬سب قو‪ ٟ١‬۽ صطا دي وعٔطارـ د‪ ٥‬ص‪٥‬ـ ڪي‪٣“ ٥‬يۿ ۽ اـ تي ‪ٝ‬ظ‪٣‬ب‬
‫دي ‪٘ٝ‬طس چادر قچي قئي “‪٣‬ي‪‚.‬‬
‫اڂ ة‪٣ ٢‬تي ائي‪ ٟ‬پي‪ ٥‬ٿئيۿ تڪڏي ا‪٠‬كاؼ دي ‪٠‬ا‪ٚ‬ي ۾ تڪڏي‪٥‬ـ ةي‬
‫ا‪٠‬كأي‪٥‬ـ پي‪٥‬ـ ٿي‪.ٟ‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪]73 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪101‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اڂ ڈي‪ ٟ٤١‬تائي‪ ٟ‬د‪٠‬يا دي ٔاتس‪٣ ٟ‬ع ؿيِء ٔتر ڪعي قرتي‬
‫“‪٣‬يۿ پع ؼچۿ ؼ‪ٟ٤٠٥‬ۿ ‪ٝ‬ستت ۽ ؿٕ٘ت کي ٔتر ‪٠‬ا‪ ٟ٣‬ڪعي ؼگ‪٤‬ياۿ ڇ‪٥‬‬
‫ت‪ ٢‬اُ‪٣‬ي ؿي‪٥‬ـ صطائي ذات د‪ ٥‬پعت‪٥‬ق “‪ ٟ٣‬۽ صطا دي ذات ‪٠‬اٗاةِ‪ٙ‬‬
‫ؿڪؽت “‪٣‬ي ۽ ‪ ٟ٣‬چرتيَء تي ا‪٣‬ي ؿي‪٥‬ـ ‪٥ٝ‬ـ اڻ‪ٞ‬ي‪٥‬ـ ڈٺي‪٥‬ـ “‪ .ٟ٣‬اـ‬
‫ڪعي اـ الِء پ‪١٤١‬ذي‪٣ ٟ‬ڎي‪ ٟ‬دي ٽڏڪاٽ‪ ٟ‬دي ‪٥ٝ‬ؼي٘يَء ۾ ديڪا‬
‫‪ٚ‬ظت ‪ٝ‬ضطقؿ ةالقؾ ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ڪئي ‪٣‬ئيۿ ؼا “ٌء ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ڪعياـ ٿ‪ ٥‬۽‬
‫ا‪ ٥٣‬راز ‪٥ٝ‬ـ پعقډي قرت‪٣“ ٥‬يۿ اـ ڪعي پ‪١٤١‬ذي قد‪٥‬د کي ؼ‪١‬ڌ دي‬
‫قد‪٥‬د ؼاـ ‪ٝ‬الئي ‪٣‬ڪ ڪعي ڇڎي‪ ٥‬اٿ‪.ٜ‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪]84 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪102‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪ ٟ٣‬قٗت ديڪا ؼعد ‪٥٣‬ا ‪ٛ٣‬ي ر‪٣‬ي “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬ؼاـ ‪٣‬ڎي‪ٟ‬‬
‫د‪ ٥‬گ‪٥‬دق ة‪ ٢‬څ‪ٞ‬ي قي‪٣“ ٥‬يۿ پع ت‪٣٥‬اـ ‪٣‬ت ‪٥ٝ‬د‪٥‬د “‪٣‬ي‪٥‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬دطقد‪٤‬ط‬
‫دي د‪ٝ ٟ٤١‬يطاـ ۾ اؼاـ “‪٣‬ي‪٥‬ـۿ ت‪ ٟ٤١‬اؼاـ دي دؾ دي ِؼگعي‪ ٟ‬کي‬
‫ٻاري ڇڎي‪٣“ ٥‬ي‪ .‬اؼاـ دا ق‪٥ٚ‬ال “ؼ‪ٞ‬ا‪ ٟ٠‬دي ُقؼُت‪ ٟ‬۾ اڈا‪ٝ‬ڻ الِء تيار‬
‫“‪ ٟ٣‬۽ اؼاـ دا ز‪٥‬قال دؽ‪ٞ‬ا‪٠‬ي ۽ رقزا‪٠‬ي ‪ٝ‬كيتت‪ ٟ‬کاـ ةي ‪٠‬ياز “‪.ٟ٣‬‬
‫‪٣‬اڻي ّال‪ٝ‬يَء دي اق‪٠‬طا‪٣‬ي رات گ‪٤‬ڻ‪ ٥‬دٽاُء ‪ ٢٠‬ڪعي ؼگ‪١٤‬طيۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬اـ‬
‫ّال‪ٝ‬يَء دي صات‪ٞ‬ي الِء ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي پعؼتارـ ڪيتعي‪٥‬ـ‬
‫ؿ‪٤‬ادت‪٥‬ـ ‪ٝ‬اڻي‪٥‬ـ “‪ ٟ٣‬۽ پعؼتارـ دي ؿ‪٤‬ادت ؼاـ ئي قتر د‪ ٥‬رقؿ‪ٟ‬‬
‫چ‪٤‬عق ڈؼي ؼگ‪٤‬ت‪٣“ ٥‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪76 :‬ۿ‪]77‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪103‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ت‪٣٥‬اـ کي صتع “‪٣‬ي ت‪“ ٢‬زادي ڇا “‪٣‬يۿ ا‪٣‬ا دڎ‪ ٟ٣‬پ‪١٤١‬ذ‪٥‬‬
‫اً‪٤‬ار ڪ‪١‬طي “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬ڪيئي د‪ٚ‬ي‪٥‬ـ ڪ‪ٝ٥‬ائذي قي‪١‬طي‪٥‬ـ “‪ ٟ٣‬۽‬
‫ڪيئي ڳاٽ ڦاؼي‪ ٟ‬تي ‪ٚ‬ڏڪ‪١‬طي ‪ٌ٠‬ع اي‪١‬طا “‪ٟ٣‬ۿ پع پ‪ِ٥‬ء ة‪ ٢‬اـ قٗت دا‬
‫قتر ۽ اـ ؼ‪ٞ‬ي د‪٥‬ـ ؿا‪٥ٝ‬ـ تتطي‪ ٙ‬ٿي قي‪١‬طي‪٥‬ـ “‪ .ٟ٣‬قتر دي أُٖ‬
‫ڪ‪٥١‬اري‪٥‬ـ د‪ٚ‬ي‪٥‬ـ‬‫ڪئي‪ ٟ‬ا‪٣‬ڏا ‪٠‬ياپيا کڻي اي‪١‬طي “‪٣‬يۿ د‪ ٟ‬تي ڪيئي ُ‬
‫چډڪڻ ؿعقع ڪ‪١‬طي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ ۽ ؼ‪١‬ذ‪٤‬ا د‪٥‬ـ ؿٕ٘‪٥‬ـ ا‪٣‬ڏي الالڻ کڻي‬
‫اي‪١‬طي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ ديڪا يا ت‪ ٢‬قعؼ ڪ‪٥١‬ار دي ڳ‪ ٟٛ‬تي زياُء دي ق‪٥‬رت‬
‫۾ ًا‪٣‬ع ٿي‪١‬طي “‪٣‬يۿ يا ؿ‪٤‬يط دي رت دي ُرقپ ۾ اً‪٤‬ار ڪ‪١‬طي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫ڇا ت‪٣٥‬اـ کي ا‪٣‬ا “زادي کپيۿ د‪ ٟ٤١‬۾ ُؼع ۽ ؼ‪١‬گيت دا ؼتئي ُؼع “‪.ٟ٣‬‬
‫ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي َك‪ٞ‬ت‪ ٟ‬دا ازعا‪ ٟٝ‬کاـ ةُ‪١ٛ‬ط ‪ٝ‬ي‪١‬ار “‪ ٟ٣‬۽ ڀٽائي دي ُؼعـ دا‬
‫ؼڀ ؼ‪٥‬ر ؼ‪ٞ‬اي‪ٟ٣“ ٙ‬܁ يا ت‪٣٥‬اـ کي ّال‪ٝ‬ي کپي܁ ديڪا ا‪ ٥٣‬چا‪٣‬ي‪١‬طي‬
‫“‪٣‬يۿ ت‪“ ٢‬زاديَء دا ؼڀ ‪ٚ‬يڪا څا‪٣‬ي ڇڎي‪٥‬ۿ ۽ ّال‪ٝ‬يَء دا ‪٥٠‬اـ ‪ٚ‬يڪا‬
‫ٺا‪٣‬ي‪٥‬ۿ ڪ‪٤‬ڏـ ة‪ ٢‬ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ‪٠‬ا‪ ٟٚ‬۽ ‪ُ٠‬عـ ۾ۿ پع “ٌء پ‪١٤١‬ذي َ‪ُٞ‬كع‬
‫َا‪٥ٝ ٜٚ‬ال‪٠‬ا “زاد دي ‪ ٌٟٕٚ‬۾ چ‪٠٥‬طس ت‪ّ :٢‬ال‪ٝ‬يَء دا ت‪٣٥‬اـ ڪيڎائي‬
‫ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ‪٠‬اال ڇ‪ ٢٠ ٥‬رک‪٥‬ۿ پع ا‪٣‬ا ‪١٤١ٝ‬ذي ‪ٝ‬ست‪٥‬ب ٿي ‪٠‬ٿي ؼگ‪٤‬ي‪٣ .‬ا‬
‫اچ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ا‪ٚ ٟ٤٠‬يڪ‪ ٟ‬دا رؼتا ة‪١‬ط ڪعي‪٥‬ـۿ ديڪي ّال‪ٝ‬يَء دا ‪٥٠‬اـ‬
‫‪ٚ‬يڪا ُ‪ ٥٣‬اؼاـ کي ڈيکارڻ چا‪٣‬ي ٿي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَۿ صفحَ‪]73 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪104‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌي ؼ‪ٞ‬اج ڪيتعي‪ ٟ‬ئي ّال‪ٝ‬ي‪ ٟ‬د‪ ٥‬ؿڪار “‪٣‬ي‪ .‬ز‪٠‬طگيَء‬
‫دي ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ ٢‬ؿُتي ۾ ‪ ٟ٣‬دي اڳتي قچڻ ۽ قست ‪١ٝ‬طا‪ ٢٠‬ارت٘ا د‪٥‬ـ‬
‫ؼ‪٥ٞ‬ري‪٥‬ـ قاٽ‪٥‬ـ ة‪١‬ط “‪ٟ٣‬ۿ ا‪ ٟ٤٠‬ؼڀ‪١‬ي ّال‪ٝ‬ي‪ٝ ٟ‬اـ صىع‪٠‬اڪ ّال‪ٝ‬ي‬
‫ؼياؼي ّال‪ٝ‬ي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪105‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط اؼاـ کي د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬دي ؼٕع ڪعڻ د‪٥‬‬
‫چي‪٥‬ۿ ۽ ا‪ ٥٣‬پڻ چي‪ ٥٣ ٥‬ت‪٢‬ۿ ز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬دي قيڪع ڈاڇي ‪١٠‬ڍډي “‪٣‬يۿ پع دؾ دي‬
‫ز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬دي قيڪع صطا دي تك‪٥‬ر د‪٤‬ڏي ال‪ٝ‬سطقد “‪٣‬ي‪.‬‬
‫‪ٛٝ‬ڪ دؾ د‪٥ٝ ٥‬ڪعقۿ د‪ ٟ٤١‬د‪َ ٥‬عش ز‪ٝ‬ي‪“ ٟ‬ؼڻ‪.‬‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٌٟٕٚ ٥٤‬ذريُي د‪ٝ‬اّ‪ ٟ‬د‪ ٥‬ؿڪار ڪ‪١‬طا “‪ٟ٣‬ۿ پع ت‪٣٥‬اـ ‪ٝ‬ستت دي‬
‫ذريُي د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬د‪ ٥‬ؿڪار ڪعي‪٥‬ۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬د‪ٚ‬ي‪٥‬ـ ز‪ٝ‬ي‪ ٟ١‬۽ “ؼ‪ٞ‬ا‪ ٟ٠‬کاـ‬
‫قچيڪ قؼيٍ “‪ٟ٣‬ۿ ‪ٝ‬ؽذطـ ۽ ‪١ٝ‬طرـ کاـ قچيڪ ‪٘ٝ‬طس “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬ڇا تً شخص ٌَ]‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪106‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌي‪ !٥‬اق‪٣‬اـ پ‪١٤١‬ذ‪ ٟ‬دؽ‪ٟٞ‬ۿ ڪپڏـ ۽ قارـ دي اؼٽائي‪ٟٛ‬‬
‫ڈا‪ ٟ٤٠‬ڈؼڻ ةذاِء ’ديئي ؼ‪١‬ڌ‘ دي ڪارڪ‪ ٟ١‬کي ڈؼ‪٣ .٥‬ي ة‪ ٢‬ڪ‪ٟ٤١‬‬
‫ڪاڪ دا راڻا ‪٠٥٣‬طاۿ ڪائي ‪ ٙٝ٥ٝ‬ت‪ ٟ١٣ ٢‬دي قاٽ ة‪٤٠ ٢‬اري‪١‬طي‬
‫‪٠٥٣‬طيۿ ڪ‪ٝ ٟ٤١‬اُء دي اکي‪ ٟ‬دي رقؿ‪١‬ي ‪٣‬ي ة‪ .ٟ٣“ ٢‬ڪائي ت‪٥‬ت‪ٛ‬ي ۽‬
‫ٻاتي زةاـ ‪ ٟ١٣‬کي ة‪ ٢‬ادا ادا چ‪٥‬ڻ الِء قاد‪٤‬ائي‪١‬طي ‪٠٥٣‬طيۿ ‪ٚ‬يڪ‪٣ ٟ‬ي‬
‫دا‪٠‬ٺا ۽ ڪٺ‪٥‬ر ا‪٠‬ؽاـ ا‪ ٟ٤٠‬ؿي‪ ٟ‬کاـ ‪٥ٝ ٟ٤١ٝ‬ډي‪٥‬ۿ اق‪٣‬اـ دي ‪ٝ‬ؽت٘ت‪ٙ‬‬
‫ؼ‪٥١‬ارڻ الِء ةُک‪ٟ‬ۿ ڈک‪ٟ‬ۿ دډڪ‪ٟ‬ۿ دي‪ ٟٛ‬۽ ٗيطـ د‪٥‬ـ ‪ٝ‬كيتت‪٥‬ـ ص‪١‬طف‬
‫پيـا‪٠‬ي ؼاـ ةعداؿت ڪعي ر‪٣‬يا “‪ ٟ١٣ .ٟ٣‬کاـ چرتي ۽ ا‪ ٟ٤٠‬دي‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬ؼاـ َـٖ ِؼک‪.٥‬‬
‫__________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪107‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٤ٝ‬ادعـ دڎ‪ ٟ٣‬پاڪؽتاـ ۽ اؼال‪ٝ‬ي ٗ‪ٝ٥‬يت کاـ ا‪٠‬ڪار‬
‫ڪي‪٥‬ۿ ت‪ ٢‬اؼاـ اـ کي ؼٺ‪ ٥‬ؼ‪١‬ؤڻ ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬ي‪ ٥‬ؼي‪ٟ‬ۿ صك‪٥‬ق ًا ‪ ٟ١٣‬د‪٥‬‬
‫پ‪١‬ذاب ؼاـ تناد ۾ اچڻۿ اؼاـ ‪ ٟ١٣‬دي ز‪ٞ‬ايت ة‪ ٢‬ڪئيۿ ۽ ‪ ٟ١٣‬کي‬
‫پ‪١٤١‬ذي د‪ٛ‬ؽ‪ ٟ‬۾ ة‪ ٢‬گ‪٤‬عاي‪ ٥‬ؼي‪ٟ‬ۿ پع اـ زيحيت ۾ ت‪ ٢‬ا‪٣‬ي ؼ‪١‬ڌي “‪ٟ٣‬ۿ ۽‬
‫ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ د‪ ٥‬زك‪٥‬ۿ ديڪ‪ ٥‬اردق ڳا‪٤ٚ‬ائي ٿ‪ .٥‬اؼاـ ‪ ٟ١٣‬تي ‪٣‬ي قامر‬
‫ڪعڻ گ‪٤‬عقـ ٿا ت‪٢‬ۿ ا‪٣‬ي ا‪ ٥٣‬وئ‪ ٢‬ڪ‪ ٟ‬ت‪ ٢‬ا‪٣‬ي ؼ‪١‬ڌ ۾ ‪ٚ‬ٽذي “يا “‪ ٟ٣‬۽ اڂ‬
‫اؼاـ دا ڀائع “‪ ٟ٣‬يا ‪ٔ ٥٣‬اتر “‪ ٟ٣‬۽ ڪ‪ ٟ‬ؿ‪٤‬عـ ۾ ٽائع ؼاډيۿ ؼ‪١‬ڌي‪ٟ‬‬
‫تي زڪ‪ٝ٥‬ت ڪعڻ ٿا چا‪٣‬ي‪ٟ‬ۿ ديڪڎ‪ ٥٣ ٟ٣‬اؼاـ دا ڀائع “‪ ٟ٣‬ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء‬
‫اؼاـ دي ؿ‪٤‬عـ دا ‪٠‬اال ةطالئڻ ة‪١‬ط ڪ‪ٟ‬ۿ ۽ ‪٣‬ع ‪ٝ‬ؽئ‪ٛ‬ي ۾ اؼاـ ؼاـ‬
‫ؼ‪٤‬ڪار ڪ‪ٟ‬ۿ پع ديڪڎ‪ٔ ٟ٣‬اتر “‪ ٟ٣‬ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء کي‪ ٟ‬ياد رکڻ گ‪٤‬عديۿ ت‪٢‬‬
‫ؼ‪١‬ڌ ۾ ت‪ٞ‬اؿ گ‪٤‬ڻا ٔاتر ٿي “ياۿ ؿ‪٤‬عـ دا ‪٠‬اال ة‪ٝ ٢‬ٽايائ‪٥‬ـۿ پع اڂ ا‪ ٟ٤٠‬دي‬
‫ٗتعـ د‪٠ ٥‬ـاـ ة‪ ٢‬ڪ‪ ٢٠٥‬ٿ‪ٛٝ ٥‬يۿ ۽ د‪ ٟ‬د‪٥‬ـ ٗتعقـ ‪٘ٝ‬تعا “‪ ٟ٣‬ا‪ ٟ٤٠‬تي‬
‫ڪتا پيـاب ڪ‪ ٟ‬ٿاۿ ۽ گڎ‪ِٚ ٢٣‬ڎقـ ال‪ ٟ٣‬ٿا ۽ ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬ٽي‬ ‫ُ‬
‫ت‪ٞ‬اؿ قڈـ قڈـ ٔاتس‪ ٟ‬دي ‪ٚ‬ـڪعـ ۽ ٗ‪ ٟٝ٥‬کي ڳڏڪائي قئي “‪٣‬يۿ‬
‫ديڪي ‪٣‬تا دا څاقا ٿي ر‪٣‬ياۿ ا‪٣‬ي اڂ ‪٣‬غاري‪ ٟ‬ؼاؾ گظرڻ ةاقد‪٥‬د ‪٥ٝ‬د‪٥‬د‬
‫“‪ .ٟ٣‬ڈي‪٥‬دي ۽ ‪ٛٝ‬ذي ق‪٥‬رت ۾ ‪٥ٝ‬د‪٥‬د ر‪١٣‬طا ةاقٗار وعي٘ي ؼاـۿ‬
‫‪ٝ‬ؽت٘ت‪ ٙ‬دي ؼ‪١‬ڌ “زاد ۽ پاڻ ڀعي ‪٠٥٣‬طيۿ ا‪٣‬ا ‪٥ٝ‬ـ کي پڪ “‪٣‬يۿ اـ‬
‫ڪعي پ‪١‬ا‪٣‬گيعـ کي پ‪١٤١‬ذي د‪ٝ‬اّ‪ٝ ٟ‬اـ ادائي قاقيال ڪڍي ڇڎڻ‬
‫گ‪٤‬عدي‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪108‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼياؼتطا‪ ٟ٠‬د‪٥‬ـ ٻ‪ٚ٥‬ي‪٥‬ـ ققٽعـ الِء ‪٠٥٣‬طي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ ا‪٣‬ي کڻي‬
‫‪١ٚ‬ڊـ ‪ٝ‬اـ ُاڀعـ يا ‪٠‬ئي‪ ٟ‬ديعي ‪ٝ‬اـۿ ت‪٤‬ظيت‪ ٟ‬۽ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت دي ة‪١ٛ‬طيَء دا‬
‫“قاز قعؼ ا‪٤٠‬يَء ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬کاـ اُٿي ؼگ‪ ٟ٤‬ٿاۿ د‪ ٟ٤١‬ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬کي ’ؼ‪‘ٟ‬‬
‫ؼڎي‪ ٥‬قڃي ٿ‪!٥‬‬
‫________________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪109‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ دا ؼيط پ‪١٤١‬ذي ذات ‪ٚ‬کڻ ‪ ٙ٤ٝ‬ؼطائي‪٠ ٟ‬ا‪ٚ‬ي دي اڳياـ‬
‫ؼيط ۽ ‪٠‬ا‪ٚ‬ي کاـ پ‪ِ٥‬ء ؿا‪ٚ ٢٣‬ک‪١‬طا “‪ٟ٣‬ۿ پع دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيطۿ ‪٠‬ا‪ٚ‬ي کاـ پ‪ِ٥‬ء‬
‫ؼيط ‪ٚ‬ک‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ۽ ‪ ٥٣‬ؿا‪َ ٢٣‬تطا‪ٛٚ‬ىيٓ ڀٽائيۿ ؿا‪٠ ٢٣‬ا‪ٚ‬ي کاـ اڳ ۾‬
‫‪ٚ‬ک‪١‬طق ‪٥٣‬ۿ ٻئي تاريش دا قڈا ‪ٝ‬اڻ‪٣ ٥٤‬ئا‪.‬‬
‫_____________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪110‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اق‪٣‬اـ ا‪٠‬ؽا‪٠‬يت کي اق‪٠‬طا‪٣‬ي د‪٤‬ا‪ٚ‬تۿ تُكتي ڪٽعپڻي‬
‫ڈا‪ ٟ٤٠‬قاپػ قٺي قڃڻ چا‪٣‬ي‪ ٥‬ٿا ۽ “ٌء ا‪٠‬ؽا‪ ٟ٠‬کي َ‪ٜٛ‬ۿ رقؿ‪١‬يۿ رقاداري‬
‫۽ قؼيٍ ‪ٌ٠‬عيي ڈا‪ ٟ٤٠‬قٺي قڃڻ چا‪٣‬ياـ ٿ‪.٥‬‬
‫اق‪٣‬اـ اق‪٠‬طا‪٣‬ي دا َاؿٖ “‪٣‬ي‪ ٥‬۽ “ٌء رقؿ‪١‬يَء د‪ ٥‬را‪٣‬ي “‪٣‬ياـ‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪111‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ّال‪ٝ‬ي ‪ٝ‬ؽئ‪ ٟٛ‬دي ‪ٝ‬اُء “‪٣‬يۿ ديڪا ‪٣‬ع رقز ‪ٝ‬ؽئ‪ ٟٛ‬دي‬
‫‪٠‬ادائغ اقالد کي د‪ ٜ١‬ڈي‪١‬طي ر‪٣‬ي ٿي‪.‬‬
‫ديؽتائي‪ ٟ‬اـ ةطڪعدار ‪ٝ‬اُء کي صت‪ ٢٠ ٜ‬ڪت‪٥‬ۿ تيؽتائي‪ٝ ٥٣ ٟ‬ؽئ‪ ٟٛ‬دي‬
‫زعا‪ٝ‬ي اقالد کي د‪ ٜ١‬ڈي‪١‬طي ر‪١٣‬طي‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪112‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ اـ ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ڇ‪٥‬ڪعيَء دياـ “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬دي چپ‪ٟ‬‬
‫د‪َ ٥‬ر ُس ُچ‪٥‬ؼڻ الِء ڳ‪٥‬ٺ دا ڳڀعق ڈي‪ ٟ٤١‬رات ؿ‪٤‬پع قٽي‪١‬طا ر‪ ٟ٣‬ٿا‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪113‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ “ٌء ا‪٠‬ڪار ٿ‪ ٥‬ڪعياـ اق‪٣‬اـ دي اق‪٠‬طا‪ ٢٣‬قاري ؼياؼت کاـۿ‬
‫“ٌء ّ‪ٛ‬ه ٿ‪ ٥‬ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬اـ ت‪٣٥‬اـ دي گٽع قاري ز‪٠‬طگي کيۿ “ٌء ةْاقت ٿ‪٥‬‬
‫ڪعياـ گ‪١‬طگيَء دي ؼياؼت دي ةا‪٠‬ي زي‪٥‬س دي‪٥‬تا دي ت٘طس ۽‬
‫ازتعاؿ کاـۿ “ٌء “صعي قيع تائي‪ ٟ‬قډ‪١٣‬طسۿ رقؿ‪١‬ي ۽ قطاٗت دي‬
‫د‪١‬گ د‪ ٟ٣ ٥‬ؼعز‪ٝ‬ي‪ ٟ‬تي ‪٠‬اٗاةِ‪ٔ ٙ‬عا‪٥ٝ‬ش ‪٠‬ـاـ ڇڎڻ ٿ‪ ٥‬چا‪٣‬ياـۿ ت‪٣٥‬اـ‬
‫قٽ دي‪٥‬تائ‪ ٟ‬دي واٗت “‪٣‬ي ۽ ‪٥ٝ‬ـ قٽ ز‪٥‬ق‪ٛ‬ي دي ٗ‪٥‬تۿ اق‪٣‬اـ کي‬
‫ت‪٥ٛ‬ار دي ديت تي ڀعقؼ‪٣“ ٥‬يۿ ۽ ‪٥ٝ‬ـ کي ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ز‪٥‬ق‪ٛ‬ي دي اةطي‬
‫ٔتر تي اي‪ٞ‬اـ‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪114‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٥ٝ‬ـ کاـ ‪ٝ‬تسطف ٗ‪ٝ٥‬ي ‪٥ٝ‬ق‪ٝ‬ي‪١‬ٽ دي ‪٣‬ڪڏي ‪ٝ‬اڻ‪َ٥٤‬ء ؼ‪٥‬اؾ‬
‫ڪي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ “زاد ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬تك‪٥‬ر ت‪ ٥‬قٽ ڪ‪٤‬ڏق “‪٣‬ي܁ ‪٥ٝ‬ـ اـ کي د‪٥‬اب ڈ‪٥٠‬‬
‫ت‪٢‬ۿ “زاد ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬تك‪٥‬ر ‪٥ٝ‬ـ قٽ ‪٣‬ي “‪٣‬ي ت‪١٤١ٝ ٢‬ذي ڳ‪٥‬ٺ ا‪٠‬ڏ“ةاد ۾‬
‫دتي دي‪٥‬ي‪٥‬ـ ة‪ُ ٢‬ؼڪي قي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ اتي ِ‪ ٙ٣‬پارڪ د‪٤‬ڏا پارڪ ‪٣‬ذ‪ٟ‬ۿ‬
‫دتي ‪٥٠‬د‪٥‬اـ د‪٥‬ډا ‪ٝ‬ؽ‪ ٜٛ‬۽ ّيع ‪ٝ‬ؽ‪٣ ٜٛ‬ذ‪ٟ‬ۿ اـ ۾ ‪١٤١ٝ‬ذي چيَء ة‪ ٢‬ڇ‪٢٠ ٥‬‬
‫ؿا‪٣ ٙٝ‬ذيۿ ‪٣‬ٿ ‪٣‬ٿ ۾ قد‪٤‬ي رٗف ڪ‪ ٟ‬۽ اياز دي ؿاَعي ڳائ‪ٟ‬ۿ ا‪٣‬ي‬
‫ذ‪١٣‬ي ۽ دؽ‪ٞ‬ا‪٠‬ي وعح ايڎا “ؼ‪٥‬دا ‪٣‬ذ‪ٟ‬ۿ د‪ ٥‬ا‪٣‬ي ا‪٣‬ڏي رٗف ڪعڻ‬
‫قٗت ‪٣‬ڪ ٻئي دي دؽ‪ ٜ‬ڈا‪٢٠ ٟ٤٠‬ۿ پع ؼ‪١‬ڌ دي “ؼ‪ٞ‬اـ تي کڏ‪٠‬طډ ؼتارـ‬
‫ڈا‪ ٟ٤٠‬ڈؼ‪ٟ‬ۿ ۽ اڃا قچيڪ ؿا‪٠‬طار ؼ‪١‬ڌ تُ‪ٞ‬يع ڪعڻ د‪ ٥‬ؼ‪٥‬چي‪ٟ٣ .ٟ‬‬
‫‪٥ٝ‬ـ کي چي‪ ٥‬ا‪٣‬ي ت‪ ٢‬ص‪٥‬اب “‪٥ٝ .ٟ٣‬ـ چي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ديڪ‪ٝ ٥‬اڻ‪ ٥٤‬ص‪٥‬ةك‪٥‬رت‬
‫ص‪٥‬اب ‪٠‬ٿ‪ ٥‬ڈؼي ؼگ‪٤‬يۿ ا‪ٝ ٥٣‬ؽت٘ت‪ ٙ‬کي ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ‪٠‬ٿ‪ ٥‬ڪعي ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪115‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٥ٝ‬ـ ٿڪاقٽ ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ‪ ٢٠‬ڪئي “‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬د‪ ٟ٤١‬ؿيِء‬
‫ؼاـ َـٖ ٿي قي‪١‬طق “‪٣‬ي ت‪ ٢‬ا‪٣‬ا پياري ‪ٚ‬ڳ‪١‬طي “‪٣‬ي‪َ .‬ـٖ ۾ ٿڪاقٽ‬
‫‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ‪ ٢٠‬ٿي‪١‬طي “‪٣‬ي ۽ رقز ةعقز اڳتي قک قچائتي “‪٣‬يۿ ديئ‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬ست‪٥‬ب ؼاـ قيذ‪٤‬ڏائي ٿي ؼگ‪٤‬ي‪ .‬ا‪٣‬ڏي ريت ؼ‪١‬ڌ ؼاـ ‪٥ٝ‬ـ کي َـٖ‬
‫ٿي پي‪٣“ ٥‬يۿ ۽ ت‪ ٟ٤١‬ڪعي ’‪ٝ‬ست‪٥‬ب‘ ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬ٽي ة‪٘ٝ ٢‬طس ‪ٚ‬ڳ‪١‬طي‬
‫“‪٣‬يۿ ۽ ز‪٠‬طگيَء ۾ ت‪ ٢‬ڪيئي پيڏائ‪٥‬ـ “ي‪٥‬ـ ۽ ڀ‪٥‬ڳ‪١‬ا ئ‪٥‬ـ ڀ‪٥‬ڳي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ پع‬
‫‪١٤١ٝ‬ذي پيعـ ا‪٣‬ڏي ؼٕع ۾ ڪٿي ٿڪاقٽ ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ‪ ٢٠‬ڪئي “‪٣‬يۿ ۽‬
‫ؼ‪١‬ڌ دي ‪ٝ‬ٽيَء تي داـ ة‪ٗ ٢‬عةاـ ٿي قڃي ت‪ ٢‬ة‪٤‬تع “‪٣‬ي‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪116‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ َغت ۽ “زادي قاري ؼياؼت ‪٣‬ڪ ةا‪٣“ ٢٣‬يۿ ديڪا پ‪٤‬عي‪ٟ‬‬
‫پاڻ ڀڏڪ‪١‬طي “‪٣‬ي ۽ پ‪ِ٥‬ء د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬کي ڀڏڪائي‪١‬طي “‪٣‬يۿ ۽ دؾ ديؽتائي‪ٟ‬‬
‫درد دي ‪ٚ‬ظت کاـ قاٗٓ ‪٠‬ا‪٣‬يۿ تيؽتائي‪ ٟ‬ةعؼ د‪٣ ٥‬ڪڏق ٽڪڏق “‪٣‬يۿ‬
‫ديڪ‪ ٥‬پاڻي ت‪ ٢‬ٿي ؼگ‪٤‬ي ٿ‪٥‬ۿ پع ڈيئي د‪ ٥‬قٽ ‪٠‬ٿ‪ ٥‬ٿي ؼگ‪٤‬يۿ اؼاـ کي‬
‫پ‪١٤١‬ذي‪٥‬ـ د‪ٚ‬ي‪٥‬ـ ةعؼ دا ٽڪعا ة‪١‬ائڻ ةطراـ “ڳ دا ؿُال ة‪١‬ائڻي‪٥‬ـ‬
‫پ‪٠٥‬طي‪٥‬ـ‪.‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪117‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط اؼاـ دي ٗ‪ٝ٥‬ي ّيعت ۽ ٗ‪ٝ٥‬ي “زاديَء دي‬
‫َال‪ٝ‬ت “‪٣‬يۿ ۽ ‪١٤١ٝ‬ذي ‪ٝ‬اُء ‪١٤١ٝ‬ذي ذاتي ّيعت دي َال‪ٝ‬ت “‪٣‬ي‪.‬‬
‫اؼاـ پ‪١٤١‬ذ‪٥‬ـ ذاتي ّيعت‪٥‬ـ ٗ‪ٝ٥‬ي ّيعت‪ ٟ‬تاـ ٗعةاـ ڪعي ڇڎي‪٥‬ـ‬
‫“‪.ٟ٣‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪118‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط کي ز‪٠‬طگيَء ۾ ؼڀ کاـ قچيڪ ؿ‪٥‬ؽ‬
‫ديڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ‬ؿي‪ ٟ‬دي ڈؼڻ د‪ ٥٣ ٥‬ت‪ ٢‬ا‪٣‬ي الئتعيعي‪٥‬ـ ‪٣‬ي‪٥‬ـ‪ .‬ؼائي‪ٟ‬‬
‫دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط دي ‪٣‬ڪڏي ‪ُٞ٣‬كع ‪٥ٝ‬ـ کي ٻڌاي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ ‪٥٠‬د‪٥‬ا‪٠‬ي دي قٗت‬
‫دڎ‪١٠ ٟ٣‬ڍي ک‪١‬ڊ دا ‪٥٠‬د‪٥‬اـ پ‪١٤١‬ذ‪٥‬ـ راتي‪٥‬ـۿ ‪٠‬ائيٽ ڪ‪ٛ‬ت‪ ٟ‬۾ چا‪٠‬طيَء‬
‫د‪٤‬ڏـ دؽ‪ ٟٞ‬ؼاـ پ‪١٤١‬ذ‪٥‬ـ اکي‪٥‬ـ رقؿ‪ ٟ‬ڪعڻۿ ۽ رٗاقائ‪ ٟ‬دي قارـ‬
‫۾ پي‪ِ ٙ‬رة‪ ٟ‬کي ‪٠‬ا‪٠‬گ دي قات ۾ پي‪٥ٝ ٙ‬تيَء ؼاـ تـتي‪ ٢٤‬ڈيڻ ۾ گظاري‪١‬طا‬
‫‪٣‬ئاۿ اـ قٗت ‪٥٠‬د‪٥‬اـ دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط أالو‪٥‬ـۿ اة‪ ٟ‬رؿطۿ ڪارؾ ‪ٝ‬ارڪػ‬
‫۽ ٽائ‪ ٟ‬ةي دي ڪتاة‪ ٟ‬دي “رؼي‪ ٟ‬۾ ؼ‪١‬ڌ د‪ ٥‬ؿا‪٠‬طار ‪ٝ‬ؽت٘ت‪ ٙ‬ڈؼڻ ۾‬
‫گظاري‪١‬طق ‪.٥٣‬‬
‫______________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪119‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ز‪٠‬طگي ا‪٣‬ڏي وعي٘ي ؼاـ گظارديۿ د‪ٔ ٥‬عد کاـ قٺي ادت‪ٞ‬اع‬
‫دي قڃ ۾ ‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬اقچي ڳاٽ ؼاـ ڳا‪٤ٚ‬ائي ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫ِ‬
‫اَتعاؼ دعؿ ڪعي ة‪٢‬‬ ‫‪ُٝ‬أي‪٥‬ـ قٺي ة‪ٝ ٢‬اڻ‪ ٥٤‬ديئعق ر‪٣‬ي ؼگ‪٤‬ي ٿ‪٥‬ۿ‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬زياتيَء دي ڈقريَء کي څگ‪ ٥٤‬ڪعي ؼگ‪٤‬ي ٿ‪٥‬ۿ ۽ ايذ‪١‬ٽ ة‪١‬ذي ة‪٢‬‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٥٤‬ز‪٠‬طگيَء دي ڈي‪ ٟ٤١‬۾ امأ‪ ٥‬ڪعي ؼگ‪٤‬ي ٿ‪٥‬ۿ پع ا‪٣‬ڏي ز‪٠‬طگيۿ ا‪٥٣‬‬
‫ڪي‪١‬ؽع د‪ ٥‬رقڳ “‪٣‬يۿ د‪٣ ٥‬ع ڈي‪ٟ٤١‬ۿ ‪ٝ‬اڻ‪َ٥٤‬ء دي ذ‪ ٟ٣‬۽ م‪ٞ‬يع کي‬
‫ا‪٠‬طراـ ئي ا‪٠‬طراـ ڪ‪٥‬ري‪١‬طق ر‪١٣‬طق “‪٣‬يۿ ۽ دڎ‪ ٟ٣‬ا‪٣‬ڏق ‪ٝ‬اڻ‪٥٤‬ۿ صاص‬
‫ڪعي ؼياؼي ڪارڪ‪ٟ‬ۿ ‪ٝ‬ذ‪ ُٟٞ‬۾ ة‪٤‬ادريَء قاري‪٥‬ـ ڳا‪٤ٚ‬ي‪٥‬ـ ڪ‪١‬طق‬
‫“‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬اـ قٗت ‪٥ٝ‬ـ کي ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ٿي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬څڻ ڪا ‪٣‬ڪ و‪٥‬ائٓۿ‬
‫َك‪ٞ‬ت دي ٌَ‪ٞ‬ت تي ‪ٚ‬يڪچع ڈئي ر‪٣‬ي “‪٣‬ي!‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪08 :‬ۿ‪]09‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪120‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ڪ‪ٝ ٟ٤١‬اڻ‪َ٥٤‬ء کي ٗيط ڪعڻ ۾ۿ ٗاةل ٗ‪٥‬ت‪ ٟ‬د‪٘ٝ ٥‬كط‬
‫‪٠٥٣‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ ٟ٣ ٢‬کي پ‪١٤١‬ذيَء ‪ٝ‬عميَء ؼاـ ديئڻۿ گ‪ٞ٤‬ڻۿ ؼ‪٥‬چڻ ۽‬
‫‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬ؼاـ ‪ٛٝ‬ڻ کاـ رقڪڻۿ صاص ڪعي ؼياؼي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬کي ٗيط ڪعڻ‬
‫د‪ٝ ٥‬ى‪ٛ‬ب َ‪٥‬اؿ ؼاـ راةىي ڪٽڻ دي ڪ‪٥‬ؿؾ ‪٠٥٣‬طي “‪٣‬يۿ ديئ‪ٟ‬‬
‫‪ٝ‬حتت ‪٘ٝ‬كط ۽ پ‪١٤١‬ذي ‪ٌ٠‬عيي دي ُ‪ ٥٣‬پعچار ڪعي ‪ ٢٠‬ؼگ‪٤‬ي ۽ اـ دي‬
‫ڀيٽ ۾ ا‪٣‬ڏي‪ٕ١ٝ ٟ‬ي ٗ‪٥‬ت‪ ٟ‬کي “زادي ۽ ز‪٥‬ق‪ٛ‬ي أغائي ‪١ٛٝ‬طي “‪٣‬يۿ‬
‫ديئ‪ ٟ‬ا‪٣‬ي ٗيط ٿي‪١‬طډ ‪ٝ‬اڻ‪َ٥٤‬ء دي ‪٘ٝ‬كط دي صالؼ ڀعپ‪٥‬ر پعقپيگ‪١‬ڊا‬
‫ڪعي ؼگ‪٤‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]55 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪121‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ڪ‪ٗ ٟ٤١‬يطيَء تي تـطد ڪعڻ د‪٘ٝ ٥‬كط ‪٠٥٣‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬اُـ‬
‫کي ذ‪١٣‬ي ۽ دؽ‪ٞ‬ا‪٠‬ي وعح ايتعق ٽ‪٥‬ډي ڇڎديۿ د‪ ٥٣ُ ٥‬ڪاة‪ ٢‬ؼعگع‪ٝ‬ي‬
‫داري رکي ‪ ٢٠‬ؼگ‪٤‬يۿ ۽ پ‪ِ٥‬ء ‪ ٥٣‬يا ت‪ ٢‬زڪ‪ٞ‬عا‪ ٟ٠‬د‪ ٥‬ةُ‪٥‬ٽ چٽائ‪ ٥‬ة‪١‬ذي‬
‫قڃيۿ يا ق‪ٔ٥‬يت دي ٔعاري وعي٘ي تي َ‪ ٙٞ‬ڪ‪١‬طيۿ گ‪٥‬ؿ‪٠ ٢‬ـي‪ ٟ‬ٿي‬
‫قڃي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]53 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪122‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ دي ةطٗؽ‪ٞ‬تي ا‪٣‬ا ر‪٣‬ي “‪٣‬يۿ ‪ّ ٟ٣‬الؿ ؿا‪٢٣‬‬
‫ڪ‪٥٤ٛ‬ډي دي قٔات کاـ پ‪ِ٥‬ءۿ “زادي ۽ اُـ دي ‪ٚ‬ظت ۽ ‪ٝ‬غـ کي ڈٺ‪ ٥‬ئي ‪٢٠‬‬
‫“‪٣‬ي‪ .‬ؼائ‪١‬ػ د‪٣ ٥‬ڪڏق اق‪٥‬ؾ ا‪ ٥٣‬ة‪٣“ ٢‬ي ت‪٢‬ۿ د‪َ ٟ٤١‬ن‪٥‬ي کاـ ڪ‪ٜ‬‬
‫‪ ٢٠‬قٺت‪٣“ ٥‬يۿ ت‪ ٢‬ا‪ ٥٣‬ڪذ‪ ٢٤‬قٗت کاـ پ‪ِ٥‬ء ‪٠‬اڪارف ۽ “صع ۾ صت‪ ٜ‬ٿي‬
‫قي‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬ا‪٤٠‬يَء اق‪٥‬ؾ ‪٥ٝ‬دب ؼ‪١‬ڌي ٗ‪٥‬ؿ ‪ٝ‬اـ “زاديَء دي ‪ٚ‬ظت‪ٟ‬ۿ ‪ٝ‬غـۿ‬
‫ص‪٥‬ؿي‪ ٟ‬۽ ‪ٝ‬ؽعت‪ ٟ‬قاري ِزػ ئي صت‪ ٜ‬ٿي قئي “‪٣‬ي‪ُ .‬ا‪٣‬ا قعؼ ؼائي‪ٟ‬‬
‫دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ۽ اُـ دي ‪ٛ٣‬چ‪ ٙ‬ئي “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬ؼ‪١‬ڌي‪ ٟ‬کي “زاديَء د‪٥‬‬
‫قؼاري‪ ٙ‬ص‪٥‬اب ياد ڈيارڻ دي ڪ‪٥‬ؿؾ ڪئي ۽ ا‪ ٥٣‬ص‪٥‬ابۿ ديؽتائي‪ٟ‬‬
‫پ‪١٤١‬ذ‪ ٟ‬ؼ‪٥ٞ‬رـ ص‪٥‬ةك‪٥‬رت ‪ٌ١ٝ‬عـ ؼ‪ٞ‬يت ؼ‪١‬ڌي ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬دي ‪ ٟٝ‬دي‬
‫‪١ٝ‬طرـ ۾ۿ ؼا‪٠‬ذ‪٤‬يَء ٽاڻي ٻع‪٠‬طډ ڈيئي قا‪٠‬گع رقؿ‪ ٢٠ ٟ‬ٿ‪ ٥‬ٿئيۿ تيؽتائي‪ٟ‬‬
‫ؼ‪١‬ڌ دا ‪٥٠‬د‪٥‬اـ ‪ٝ‬ضت‪ُ٠ ٓٛ‬عـۿ ‪ٌ٠‬عي‪ٟ‬ۿ ال‪ٚ‬چ‪ ٟ‬۽ ؼعاة‪ ٟ‬۾ ڀٽڪ‪١‬طا‬
‫ر‪١٣‬طا‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]55 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪123‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٥ٝ‬ـ ٔ‪ٛ‬ؽٕي ۾ ا‪ ٥٣‬پڏ‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ي ت‪‛ :٢‬ا‪ٝ ٥٣‬اڻ‪ ٥٤‬څ‪٣‬ي پ‪٠٥‬طق “‪٣‬يۿ‬
‫ديڪ‪ ٥‬پ‪١٤١‬ذي َ‪ ٙٞ‬تي پـي‪ٞ‬اـ ٿي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ۽ اـ کي ڈق‪ ٢٣‬ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طق‬
‫“‪٣‬ي‪‚.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]55 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪124‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ديڪڎ‪ ٟ٣‬ڪذ‪ٞٚ ٢٤‬سا ‪٥ٝ‬ـ کي ص‪٥‬ؿيَء دا ُ‪ٝ‬يؽع ٿيا “‪ٟ٣‬ۿ‬
‫ت‪ ٢‬اُ‪ ٟ٤٠‬دي پٺياـ ‪٣‬ڪطؿ ڈک ۽ ةي‪٥‬ؼيَء دا ڪالڪ اي‪١‬طا ر‪٣‬يا “‪.ٟ٣‬‬
‫اـ ڪعي ٿ‪٥‬ري ص‪٥‬ؿي ‪ٛٝ‬ڻ قٗت ة‪ٌ“ ٢‬ء گ‪٤‬ٻعائي‪١‬طق “‪٣‬ياـۿ ت‪ٝ ٢‬تاـ اـ‬
‫دي پٺياـ ّ‪ ٜ‬دي ‪٤ٚ‬ع ‪ ٢٠‬اچي قڃي!‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]61‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪125‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ز‪٠‬طگي ڈک‪ ٟ‬د‪ ٥‬و‪٥‬ي‪ ٙ‬داؼتاـ “‪٣‬ي‪ .‬ڪائ‪١‬ات دي‬
‫ؼ‪٥ٞ‬ريَء تاريش ۾ۿ ؼ‪٥ٞ‬رـ ا‪٠‬ؽا‪ ٟ٠‬دا ڈکۿ ؼ‪٥ٞ‬ري‪ ٟ‬ص‪٥‬ؿي‪ ٟ‬کاـ‬
‫ڪيتعائي ڀيعا قچيڪ قز‪٠‬ائتا ۽ دؾ ڈاري‪١‬طډ ‪٠٥٣‬طا “‪ٟ٣‬ۿ ۽ ا‪٠‬ؽاـ کي‬
‫ة٘‪٥‬ؾ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيطدي‪ٗ‛ :‬طرت قيؽع دي َذيب ‪ُٞ٠‬ت ڈ‪٠‬ي‬
‫“‪٣‬يۿ ديڪا ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ص‪٥‬ؿيَء دي ‪٣‬ڪ ‪ٞٚ‬سي ۾ ڈک‪ ٟ‬دا ؼاؾ قؼاري‬
‫ڇڎي‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬ديڪڎ‪ ٟ٣‬ا‪٠‬ؽاـ کي ا‪٣‬ا ‪ُٞ٠‬ت ‪ٝ‬يؽع ‪٣ ٢٠‬ذيۿ ت‪ ٢‬ؿايط‬
‫ا‪٠‬ؽاـ ديئعق ر‪٣‬ي ئي ‪ ٢٠‬ؼگ‪٤‬ي‪‚.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]61 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪126‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٥ٝ‬ـ ڪڎ‪ ٟ٣‬ة‪ ٢‬ؼازش دي ذريُي ؼ‪١‬ڌ دي “زاديَء دي‬
‫ڪ‪٥‬ؿؾ ‪ ٢٠‬ڪئي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]84 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪127‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪١٤١ٝ ٟ١٣‬ذي اکي‪ ٟ‬تاـ پٽي ک‪ٚ٥‬يۿ ۽ ‪٥ٝ‬ـ پ‪١‬ذ‪٤ٝ ٟ‬ي‪ ٟ١‬۾‬
‫پ‪٤‬عي‪٥‬ـ دُٔ‪ ٥‬ؼ‪١‬ڌ ڈٺي‪١٤١ٝ .‬ذي ذ‪ ٟ٣‬۾ زؽ‪١‬ي‪٣ ٟ‬يڪ‪ ٙ‬دا ‪ٕٚ‬ي گ‪٠٥‬ذڻ‬
‫‪ٚ‬ڳاۿ د‪ ٟ٤١‬چي‪ٌ“‛ :٥٣ ٥‬ء ؼادات دي ٗت‪ ٙ‬کاـ پ‪ِ٥‬ء “زاد ٿيػ ۽ ‪٥ٝ‬ـ ‪ٝ‬كع‬
‫تي ‪ٌ٠‬ع قچي ت‪٥ٝ ٢‬ـ کاـ ةيؽاصت‪ ٢‬رډ ‪٠‬ڪعي قيئي ت‪ٝ ٢‬ار! ‪ٝ‬كع ايڎق‬
‫ص‪٥‬ةك‪٥‬رت “‪٣‬ي!!‚‬
‫‪٥ٝ‬ـ کي صتع ‪٣‬ئي ت‪ ٟ١٣ ٢‬ؼپا‪٣‬ي‪ ٟ‬کي ‪٣‬يڪ‪ ٙ‬دي صتع ئي ‪٠‬ا‪٣‬يۿ پع‬
‫اکي‪٥‬ـ ک‪ٛ‬ڻ ةُط پ‪٤‬عي‪٥‬ـ دُٔ‪٥ٝ ٥‬ـ کي ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ٿي‪ ٥‬ت‪ٝ‛ ٢‬ار ؼ‪١‬ڌ ايڎي‬
‫ص‪٥‬ةك‪٥‬رت “‪٣‬ي!!‚‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪97 :‬ۿ‪]98‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪128‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٣‬ڪ تض‪ٛ‬ي٘ڪار ‪ ٢٠‬رڳ‪ ٌٟٕٚ ٥‬د‪ ٥‬صا‪ ٖٚ‬ٿي‪١‬طق “‪٣‬يۿ پع‬
‫پ‪١٤١‬ذ‪ ٟ‬ا‪ ٌٟٕٚ ٟ٤٠‬د‪ ٥‬پا‪ٚ‬ڻ‪٤‬ار پڻ ‪٠٥٣‬طق “‪٣‬ي‪ ٌٟٕٚ .‬دي پا‪١ٚ‬ا ۽‬
‫پعقرش د‪ٝ ٥‬ى‪ٛ‬ب ا‪٣“ ٥٣‬ي ت‪٢‬ۿ تض‪ٛ‬ي٘ڪار ا‪ ٌٟٕٚ ٟ٤٠‬دي ‪١ُٝ‬يٰ ۽‬
‫‪٥٤ٕٝ‬ؿ ؼاـ ‪ ٢٠‬رڳ‪ ٥‬ؼچ‪ ٥‬ر‪٣‬يۿ پع پ‪١٤١‬ذي َ‪ ٙٞ‬قؼي‪ٛ‬ي ا‪ ٟ٤٠‬دي‬
‫ؼچائيَء ۽ ؼ‪ ٟ٤٠٥‬کي قچائي‪١‬طق ۽ ؼ‪٥١‬اري‪١‬طق پڻ ر‪٣‬ي‪ .‬ة‪ٛ‬ڪ‪ ٙ‬ا‪٣‬ڏي‬
‫پاٻ‪ ٢٣٥‬۽ ‪ٝ‬ستت ؼاـۿ د‪٤‬ڏي پاٻ‪ ٢٣٥‬۽ ‪ٝ‬ستت ؼاـ ‪٣‬ڪ ‪ٝ‬اُء پ‪١٤١‬ذي قياَء‬
‫ؼاـ ‪٣‬ع ٗطؿ تي پ‪١٤١‬ذي ؼچي ‪ٝ‬ستت د‪ ٥‬جت‪٥‬تۿ پ‪١٤١‬ذي َ‪ ٙٞ‬۽ ادائ‪ٟ‬‬
‫ؼاـ ڈي‪١‬طي “‪٣‬ي‪ .‬ديڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٥‬تض‪ٛ‬ي٘ڪار پ‪١٤١‬ذي ‪ ٌٟٕٚ‬کي پا‪ٚ‬ي‬
‫۽ تاتي ‪ ٢٠‬ٿ‪٥‬ۿ ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء ا‪ ٥٣‬اُـ ڪ‪٥١‬اري ‪ٝ‬اُء قا‪٠‬گع “‪٣‬يۿ ديڪا پ‪١٤١‬ذي ٻار‬
‫کي گُ‪٤‬ٽ‪ ٥‬ڈيئي ‪ٝ‬اري ڇڎي‪١‬طي “‪٣‬ي يا گٽع ۾ اُڇالئي ڇڎي‪١‬طي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫“ٌء دڎ‪’ ٟ٣‬تض‪ٛ‬ي٘ڪار‘ د‪ٕٚ ٥‬ي اؼتُ‪ٞ‬اؾ ڪعي ر‪٣‬ي‪٣“ ٥‬ياـۿ تڎ‪ٟ٣‬‬
‫‪١٤١ٝ‬ذ‪ٝ ٥‬ى‪ٛ‬ب ‪٣‬ي “‪٣‬ي ؿاَعۿ ڪ‪٤‬اڻيڪارۿ ‪٠‬اقؾ ‪٠‬گار ۽ ‪٘ٝ‬عرۿ صاص‬
‫ڪعي ؼياؼي ‪٘ٝ‬عر‪ .‬اُ‪٣‬ي ديڪڎ‪ ٟ٣‬پ‪١٤١‬ذي تض‪ٛ‬يٖ ؼاـ ؼچا ‪٠‬ا‪ ٟ٣‬۽‬
‫ا‪٤٠‬يَء کي پاٻ‪ ٢٣٥‬ؼاـ پا‪ٚ‬ي‪ ٟ‬۽ تاتي‪٠ ٟ‬ٿاۿ ت‪ ٢‬پ‪ِ٥‬ء ا‪٣‬ي تض‪ٛ‬ي٘ڪار ‪ ٢٠‬پع‬
‫‪ٕٚ‬ي “‪ٟ٣‬ۿ يا ڪ‪٥١‬اري‪٥‬ـ ‪ٝ‬ائعقـ “‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]030 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪129‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ اؼاـ ‪ٝ‬ستت ڇ‪ ٥‬ڪ‪١‬طا “‪٣‬ي‪٥‬ـۿ اـ الِء ت‪ ٢‬اؼي‪ٝ ٟ‬سؽ‪٥‬س‬
‫ڪ‪١‬طا “‪٣‬ي‪٥‬ـ ت‪ ٢‬اؼاـ دي ز‪٠‬طگيَء ۾ ڪ‪ ٥‬صاؾ “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬کي ڀعدڻ‬
‫کپي‪ .‬اؼاـ دي دؾ دي اڱڻ ۾ ڪا قيعا‪٠‬ي “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬کي “ةاد ٿيڻ‬
‫گ‪٤‬عدي‪ .‬اؼاـ دي ز‪٠‬طگيَء ۾ اق‪٠‬طا‪٣‬يَء د‪ ٥‬قاؼ‪٣“ ٥‬يۿ اـ کي رقؿ‪ ٟ‬ٿيڻ‬
‫کپي‪ .‬اؼاـ د‪ ٥‬رقپ ةي ر‪٠‬گ ٿي قي‪٣“ ٥‬يۿ اـ ۾ ڪي ر‪٠‬گ اچڻ کپ‪_ٟ‬‬
‫ڳاډ‪٣‬اۿ گالةي ۽ ا‪٠‬ڊ‪ٚ‬ٺ د‪٤‬ڏا‪ .‬اؼاـ دي ز‪٠‬طگي‪ ٟ‬۾ اداؼي‪ ٟ‬۽ ‪ٝ‬اي‪٥‬ؼي‪ٟ‬‬
‫د‪٥‬ـ گ‪١٤‬گ‪٥٤‬ر گ‪٤‬ٽائ‪٥‬ـ ڇا‪٠‬ئذي قي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ اتي ڪي ‪ٝ‬ستت ۽ ‪ٝ‬ؽعت‪ٟ‬‬
‫دا ديپ د‪ٛ‬ڻ کپ‪ٟ‬ۿ ٔ٘ه اـ الِء ۽ ايتعي الِء اؼي‪ٝ ٟ‬ستت ڪ‪١‬طا “‪٣‬ي‪٥‬ـ‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]040 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪130‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ گ‪٤‬ڻ‪ ٥‬اڳ ‪٥ٝ‬ـ ‪ٚ‬کي‪٥٣ ٥‬ۿ ا‪٣‬ڏي د‪٠‬يا دتي ‪ٚ‬ظت دي چاؿ‪١‬ي ‪٢٠‬‬
‫ُ‪٣‬ذيۿ ڪ‪ ٟ٤١‬گ‪١‬ا‪ ٢٣‬د‪ُ ٥‬ؼعقر ‪٣ ٢٠‬ذيۿ ڪ‪٠ ٟ٤١‬يڪيَء دي ‪ٚ‬ىأت ‪٢٠‬‬
‫‪٣‬ذيۿ ڪ‪ ٟ٤١‬ؼغا دي اذيت ‪٣ ٢٠‬ذيۿ ڪ‪ ٟ٤١‬تض‪ٛ‬يٖ د‪ ٥‬درد ‪٣ ٢٠‬ذيۿ‬
‫ڪ‪ ٟ٤١‬چا‪١٣‬ا دي ‪ٚ‬ظت ‪٣ ٢٠‬ذيۿ ڪ‪ ٟ٤١‬ص‪٥‬ا‪٣‬ؾ دي گع‪ٝ‬ي ‪٣ ٢٠‬ذيۿ‬
‫ڪ‪ ٟ٤١‬ڪ‪٥‬ؿؾ د‪ ٥‬د‪ٞ‬اؾ ۽ ‪٠‬اڪا‪ٝ‬يَء د‪ٝ ٥‬الؾ ‪٣ ٢٠‬ذيۿ ا‪٣‬ڏي د‪٠‬يا‬
‫ڪ‪ٝ ٟ٤١‬الئڪ دي ر‪٣‬ڻ دي الئٖ ت‪ ٢‬ٿي ؼگ‪٤‬ي ٿيۿ ا‪٠‬ؽاـ الِء ‪.٢٠‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪045 :‬ۿ‪]043‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪131‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪١٤١ٝ‬ذي صياؾ ۾ ديئ‪ٚ ٟ‬ظت پعؼت ا‪٠‬ؽاـ ڪائ‪١‬ات دي ‪٣‬ع‬
‫ص‪٥‬ةك‪٥‬رتيَء کي ايئ‪ُ ٟ‬چ‪٥‬ؼ‪ ٟ‬ٿاۿ ديئ‪ ٟ‬اـ دي ‪٣‬ڎي‪ٝ ٟ‬اـ ِ‪ُ ٝ‬‬
‫ک ة‪ ٢‬چ‪٥‬ؼي‬
‫قٺ‪ٟ‬ۿ ت‪ ٢‬ديئ‪ٝ ٟ‬ڪ‪ُ ٙٞ‬ؼعقر ۽ ‪ٚ‬ظت زاق‪ ٙ‬ڪعي قٺ‪ _ٟ‬تيئ‪ ٟ‬اُ‪٣‬ي‬
‫‪ٝ‬اڻ‪٥٤‬ۿ ديڪي ڈک پعؼت “‪ٟ٣‬ۿ ؼي ة‪ ٢‬ؼ‪٥ٞ‬را درد دا رؿتا پ‪١٤١‬ذي‬
‫ديَء ؼاـ دڏيۿ ؼ‪٥ٞ‬ري‪٥‬ـ پيڏائ‪٥‬ـ ؿعاب دي پيگ قا‪٠‬گع پي قڃ‪ ٟ‬ٿاۿ ۽‬
‫پ‪١٤١‬ذي ذ‪ ٟ٣‬۾ ‪ٚ‬ظت ۽ ُؼعقر ‪ٝ‬سؽ‪٥‬س ڪ‪ ٟ‬ٿا‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬اسان جيئو جيئي ڪَۿ صفحَ‪]043 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪132‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ا‪٠‬ؽاـ اةتطائي اؿتعاڪي دقر ‪ٝ‬اـ گظريۿ دڎ‪ٗ ٟ٣‬تيالئي‬
‫دقر ۾ داص‪ ٙ‬ٿي‪ ٥‬۽ ‪١ٝ‬ذ‪٤‬ػۿ ذاتي ‪ٛٝ‬ڪيتۿ ٗتني ۽ تؽ‪ٛ‬ه دي ؿُ‪٥‬ر‬
‫پضتگي زاق‪ ٙ‬ڪئيۿ اـ قٗت کاـ ئي ا‪٠‬ؽاـ دي ذ‪ ٟ٣‬۾ قچ کاـ قچ‬
‫ؿي‪٥‬ـ پ‪١٤١‬ذي ٗتني ۽ ڪ‪١‬ٽعقؾ ۾ قٺڻ دي ص‪٥‬ا‪٣‬ؾ زقر قٺ‪١‬طي قئي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ ُرڪاوٽَنۿ صفحَ‪]9 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪133‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ څگ‪٤‬يَء ّال‪ٝ‬يَء دقراـ ‪ٝ‬سڪ‪٥‬ؿ ٗ‪٥‬ؿ ا‪٣‬ڏي زا‪ٚ‬ت کي قڃي‬
‫پ‪٤‬چ‪١‬طي “‪٣‬يۿ د‪ ٥‬اـ کي ‪ٌ٠‬عياتي وعح ت‪٣ ٢‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ چئي ؼگ‪٤‬ت‪٣“ ٥‬يۿ‬
‫‪ٚ‬يڪ‪٣ ٟ‬ڪ ٗ‪٥‬ؿ دي ٔعدـ دي پاڻ ۾ الڳاپ‪ ٟ‬۽ ڳا‪٠‬ڍاپ‪ ٟ‬الِء ديڪي‬
‫صك‪٥‬قيت‪٥‬ـ ۽ ص‪٥‬ةي‪٥‬ـ ‪٣‬ئڻ گ‪٤‬عد‪ٟ‬ۿ ؼي ة‪ٛ‬ڪ‪ ٙ‬صت‪ ٜ‬ٿي قي‪١‬طي‪٥‬ـ‬
‫“‪.ٟ٣‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ رڪاوٽَنۿ صفحَ‪]34 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪134‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ د‪٠‬يا دي ٗ‪ٝ٥‬ي “زاديَء دي تسعيڪ‪ ٟ‬دي ‪ٝ‬ىا‪ُٚ‬ي ‪ٝ‬اـ ‪٥ُٛٝ‬ؿ‬
‫ٿئي ٿ‪ ٥‬ت‪ٝ٥ٗ ٢‬ي “زاديَء دي تسعيڪ د‪ ٥‬ة‪١‬ياد‬
‫(‪ )0‬ج٘أت‬
‫(‪ )5‬تاريش‬
‫(‪ )3‬زةاـ‬
‫(‪ )9‬زب ا‪٥ٚ‬و‪١‬ي‬
‫(‪“ )2‬زاديَء دي ٗائطـ تي رکڻ گ‪٤‬عدي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ ُرڪاوٽَنۿ صفحَ‪]35 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪135‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ا‪٘٠‬الةي تسعيڪ‪ ٟ‬دي تاريش دي ‪٣‬ڪ قڈي ‪ٝ‬ا‪٣‬ع د‪ ٥‬چ‪٥‬ڻ‬
‫“‪٣‬ي ت‪‛ :٢‬ج٘أت تاريش د‪ ٥‬ڦ‪٣“ ٙ‬ي‚ اـ د‪ٝ ٥‬ى‪ٛ‬ب ‪٣‬ي ٿي‪ ٥‬ت‪٢‬ۿ د‪ٟ٤١‬‬
‫‪ٛٝ‬ڪ دي تاريش دي د‪٤‬ڏي رٔتار ر‪٣‬ي ‪٠٥٣‬طيۿ پيطاقاري ذريُ‪ ٟ‬دي‬
‫ديڪا ڪيٕيت ‪٠٥٣‬طيۿ ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ؼڀاَء ۽ اـ تي داگعأيائي ‪ٝ‬از‪٥‬ؾ‬
‫ديڪ‪ ٥‬اجع قچق ‪٠٥٣‬طقۿ ٗتيالئي دقرۿ داگيعداري دقر ۽ “صع ۾ ةيٺڪي‬
‫ؼعؿتي دي ديڪا زا‪ٚ‬ت ر‪١٣‬طي “ئي ‪٠٥٣‬طيۿ ت‪ ٟ٤١‬د‪ ٥‬ا‪٠‬طازق اـ‬
‫‪ٛٝ‬ڪ دي ٗ‪ٝ٥‬ي ج٘أت دي چار چار ؿاص‪ ٟ‬کي ڈؼي ‪ٚ‬ڳائي ؼگ‪٤‬ذي ٿ‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ رڪاوٽَنۿ صفحَ‪]36 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪136‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪٣‬ي ڳا‪ً ٢٤ٚ‬ا‪٣‬ع “‪٣‬ي ت‪ ٢‬اي‪١‬طډ ‪٠‬ؽ‪ ٙ‬کي قٗتۿ ‪ٝ‬از‪٥‬ؾۿ زا‪ٚ‬ت‪٥‬ـ‬
‫۽ تاريضي رٔتار قي‪١‬طډ ‪٠‬ؽ‪ ٙ‬کاـ چار ۽ دطا ‪١ٛٝ‬طي‪٥‬ـ “‪ٟ٣‬ۿ اـ ڪعي ‪٥٣‬‬
‫پ‪١٤١‬ذي اڳئي‪٠ ٟ‬ؽ‪ ٙ‬دي ڇڎي‪ ٙ‬يادگار ۽ قرجي ۾ تتطي‪ٛ‬ي‪٥‬ـ ۽ تع‪ٝ‬ي‪٥ٞ‬ـۿ‬
‫امأا ۽ گ‪٤‬ٽتاي‪٥‬ـ ڪ‪١‬طقۿ ڪذ‪ ٢٤‬پ‪١٤١‬ذ‪٥‬ـ ايذادقـۿ پ‪١٤١‬ذا ڈک ۽‬
‫ُؼکۿ ديڪي گظري‪٠ ٙ‬ؽ‪ ٙ‬کاـ ة‪٤‬عزاؾ ‪ٝ‬ضت‪٠٥٣ ٓٛ‬طا “‪ٟ٣‬ۿ ؼي‬
‫‪ٝ‬الئي‪١‬طق ج٘أت دي ؼ‪ٛ‬ؽ‪ٛ‬ي ۽ ز‪٠‬ذيع کي اڳتي قچائي‪١‬طق اي‪١‬طق “‪٣‬يۿ‬
‫ا‪٥٣‬ئي ؼتب “‪٣‬يۿ د‪ ٥‬ج٘أت الِء چي‪ ٥‬قي‪١‬طق “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬ج٘أت َق‪١٣‬طډ‬
‫دريا‪ ٢٣‬قا‪٠‬گع “‪٣‬يۿ د‪ ٟ٤١‬۾ رزا‪٥٠ ٥٠‬اـ امأا ۽ قاچارا پيا اچ‪ً .ٟ‬ا‪٣‬ع‬
‫“‪٣‬ي ت‪ ٢‬ا‪٠‬ؽاـ پ‪١٤١‬ذي پيطائؾ کاـ قٺي ‪٣‬ڪ داِء تي ‪ ٢٠‬ةيٺ‪٣“ ٥‬يۿ ۽ ‪٢٠‬‬
‫ئي ؼ‪١‬طس ٔڪع ۽ ذ‪ .ٟ٣‬دڎ‪ ٟ٣‬ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ٗأ‪ ٥ٛ‬ص‪٥‬د دريا‪ ٢٣‬قا‪٠‬گع رقاـ‬
‫دقاـ “‪٣‬يۿ ت‪ ٢‬اـ دي ‪ٝ‬سؽ‪٥‬ؼات دي َ‪ٛٞ‬ي رقپ ۾ تتطي‪ٛ‬ي اچڻ معقري‬
‫“‪٣‬ي ۽ اـ کي ة‪ ٢‬دريا‪ ٢٣‬قا‪٠‬گع ق‪١٣‬طډ ئي ‪٣‬ئڻ گ‪٤‬عدي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ رڪاوٽَنۿ صفحَ‪]37 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪137‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ٔىعت د‪ٗ ٥‬ا‪٥٠‬ـ “‪٣‬ي ت‪ ٢‬ا‪٠‬ؽاـ پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬س‪١‬ت ۽ ‪ٝ‬ـ٘ت‬
‫ؼاـ ديڪا ؿيِء تض‪ٛ‬يٖ ڪ‪١‬طق “‪٣‬يۿ ؼا کيػ ةيسط پياري ۽ َغيغ‬
‫‪٠٥٣‬طي “‪٣‬ي‪ .‬ا‪ ٥٣‬اـ دي ‪٣‬ڪ ذري تاـ ة‪ ٢‬دؼتتعدار ٿيڻ الِء ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪٢‬‬
‫ق‪٥‬رت ۾ تيار ڪ‪ ٢٠٥‬ٿي‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬اـ کاـ ؼ‪٥‬اِء ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي ۽ ‪ٌ٠‬عيات دي‬
‫تاريش دي ‪ٝ‬ىا‪ُٚ‬ي ‪ٝ‬اـ ‪٥ُٛٝ‬ؿ ٿئي ٿ‪٥‬ۿ ت‪ ٢‬ا‪٠‬ؽاـ ديڪڎ‪ ٟ٣‬ڪ‪ ٟ٤١‬ؿيِء‬
‫کي قچ کاـ قچ چا‪٣‬ي ٿ‪٥‬ۿ ۽ اـ کي ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ ٢‬ق‪٥‬رت ۾ ڇڎڻ الِء تيار ‪ ٢٠‬ٿ‪٥‬‬
‫ٿئي ا‪٣‬ا ؿيِء ا‪٠‬ؽا‪٠‬ي رقايت‪ ٟ‬دي ‪ٚ‬ڏي “‪٣‬ي‪.‬‬
‫د‪٠‬يا دي ‪ٝ‬کي‪ ٢‬پيْ‪ٞ‬تعـ کاـ قٺي دطيط دقر دي ا‪٘٠‬الةي ‪ٕٝ‬ڪعـ تائي‪ٟ‬ۿ‬
‫‪٣‬ع ڪ‪ ٟ٤١‬پ‪١٤١‬ذي پ‪١٤١‬ذي تسعيڪ دقراـ ا‪ ٟ٤٠‬رقايت‪ٟ‬ۿ ريت‪ ٟ‬۽‬
‫رؼ‪ ٟٞ‬کي ڇيڏڻ ةذاِء پ‪١٤١‬ذي تسعيڪ الِء ‪٣‬ٿيار و‪٥‬ر ڪتب پئي “‪٠‬طق‬
‫“‪٣‬ي‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ ُرڪاوٽَنۿ صفحَ‪37 :‬ۿ‪]38‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪138‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ تاريشۿ ‪٣‬ڪ ‪ٝ‬ؽ‪ٛ‬ؽ‪ َٙٞ ٙ‬۽ ‪ٚ‬ڳاتار ق‪٣‬ڪعق “‪٣‬يۿ ديڪ‪٥‬‬
‫ٗ‪ ٟٝ٥‬دي تـڪي‪ٙ‬ۿ پيطاقاري ذريُ‪ ٟ‬دي قاچاري ۽ اـ دي ذريُي‬
‫ؼياؼيۿ ؼ‪ٞ‬اديۿ ‪ُٝ‬اؿي ۽ اصالٗي وت٘‪ ٟ‬۽ گعق‪ ٟ٣‬دي پيطائؾ دي‬
‫زڪايت ۽ ؿڪايت ٻڌائي‪١‬طقۿ ٺا‪٣‬ي‪١‬طقۿ څا‪٣‬ي‪١‬طق قچ‪٠‬طق ر‪٣‬ي ٿ‪.٥‬‬
‫[ڪتاب‪ :‬قَني تحريڪ ۾ ُرڪاوٽَنۿ صفحَ‪]43 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪139‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي قارـ ۾ قيڏ‪٣‬ي‪ ٙ‬ص‪٥‬ؿت‪٥‬دار گذعي دياـ‬
‫‪٤ٝ‬ڪ‪١‬طډۿ ‪ٝ‬عڪ‪١‬طډ ‪٥ٝ‬کيَء د‪٤‬ڏي ‪ٝ‬ؽت ‪٥ٝ‬ؼ‪ٜ‬ۿ ؼسع ا‪٠‬گيغ ۽ د‪ٕٚ‬عيب‬
‫ادائ‪ ٟ‬د‪ ٥‬ا‪ٝ‬ي‪ ٟ‬ؿٕاؼ د‪ٚ‬ي‪ ٟ‬د‪ ٥‬چڻيۿ ؼ‪١‬ڌ دي د‪٥‬چـۿ د‪٥‬ا‪ٟ٠‬ۿ ؼعقيچ‪ ٟ‬۽‬
‫‪ٝ‬اکيَء د‪٤‬ڏـ ‪ٝ‬ٺڏـ ‪ٝ‬اڻ‪ ٟ٤‬د‪ٝ ٥‬ست‪٥‬ب ‪٣‬ع ‪٠‬ئي‪ ٟ‬د‪ ٜ١‬۾ اؼاـ ؼاـ ‪٘ٞ٣‬طؿ‬
‫‪ٞ٣‬ؽٕع ر‪١٣‬طق‪.‬‬
‫_____________________________‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪140‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ ؼ‪١‬ڌ چرتيۿ د‪ ٟ٤١‬دي َـٖ ‪٥ٝ‬ـ کي اؼتا ِد ازؾ کاـ ا‪٣‬ا‬
‫تُ‪ٛ‬ي‪ ٜ‬ڈياريۿ ؼا ايڎي ت‪ ٢‬د‪ٚ‬ڪؾ “‪٣‬يۿ د‪٥ٝ ٥‬ـ کي ‪٣‬ع ‪ٌ٠‬ارقۿ ُ‪١ٝ‬ط د‪٥‬‬
‫‪٣‬ع اجع ۽ ‪٥٣‬ا د‪٣ ٥‬ع ُد‪٥٤‬ٽ‪٥‬ۿ پ‪١٤١‬ذ‪ ٥‬پاڻ تي ٔطا ڪعڻ الِء ايئ‪ ٟ‬ؼڎي‪١‬طق‬
‫“‪٣‬يۿ ديئ‪ ٟ‬ؿا‪ٝ ٢٣‬س‪ٞ‬ط ‪٠‬اةي‪١‬ا دي ‪َ٠‬ڏ د‪٣ ٥‬ع ُؼع پ‪١٤١‬ذي ‪ٝ‬ست‪٥‬ب کي‬
‫ؼڎي‪١‬طق ‪ .٥٣‬ة‪٤‬ار دي ‪١ٝ‬ط ۾ دڎ‪ ٟ٣‬ٻٻع ۾ ُگ‪ ٙ‬ٽڏ‪٠‬طا “‪ٟ٣‬ۿ تڎ‪٣ ٟ٣‬ع گ‪ٙ‬‬
‫ؼ‪٥‬ـ دي ڦ‪ٛ‬يَء قا‪٠‬گع ‪ٚ‬ڳ‪١‬طق “‪٣‬ي‪ .‬دڎ‪ٟ٣‬‬
‫َ‬ ‫‪ٝ‬ست‪٥‬ب دي ‪َ٠‬ڪ ۾ پي‪ٙ‬‬
‫ڪ‪٠٥‬ڀٽ‪ ٟ‬۾ َ‪ُ ٝ‬ڃع ‪ٚ‬ڳ‪١‬طق “‪٣‬ي ت‪ٝ ٢‬سؽ‪٥‬س ٿي‪١‬طق اٿ‪ ٜ‬ت‪ٝ ٢‬ست‪٥‬ب پ‪١٤١‬ذي‬
‫چ‪٥‬ٽيَء ۾ ‪٥ٝ‬تئي دا گذعا قد‪٤‬ي ڇڎيا “‪ٟ٣‬ۿ ۽ دڎ‪١٤١ٝ ٟ٣‬ذيَء چرتيَء‬
‫تي ڪ‪٥‬ئي ‪ُٝ‬ك‪٥‬ؿ ُ‪ٝ‬عڪ‪١‬طق “‪٣‬ي ت‪ٌ“ ٢‬ء ؼ‪ٞ‬ذ‪١٤‬طق “‪٣‬ياـ ت‪ ٢‬صطا دي‬
‫قٕت قعؼ ‪٣‬ڪ ئي “‪٣‬ي ۽ ا‪٣‬ا “‪٣‬ي ؿٕ٘ت! اـ ڪعيۿ “ٌء ؼ‪ٞ‬ذ‪٤‬اـ‬
‫ِ‬
‫‪٠‬اٗاة‪ ٙ‬ؿڪؽت “‪٣‬يۿ ڇ‪ ٥‬ت‪ ٢‬ا‪ٝ ٥٣‬ڪ‪ ٙٞ‬ؼچ “‪٣‬يۿ‬ ‫ٿ‪ ٥‬ت‪١٤١ٝ ٢‬ذ‪ ٥‬رقح‬
‫ؼ‪٣“ ٟ٤٠٥‬يۿ ؿٕ٘ت “‪٣‬يۿ ‪ٝ‬ستت “‪٣‬ي!‬
‫[ڪتاب‪ِ :‬‬
‫س َر جي صدا ُس َر ۾ۿ صفحَ‪]35 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪141‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪‬‬
‫_ َ‪ ٜٛ‬ا‪٠ ٥٣‬ا‪٣‬يۿ ديڪ‪ ٥‬قعؼ څگعي‪ ٟ‬تي ‪ٚ‬کي‪ ٥‬قي‪١‬طق “‪٣‬ي‪.‬‬
‫اق‪٣‬اـ کي زيعت ٿي‪١‬طي ت‪٥ٝ ٢‬ال‪٠‬ا اة‪٥‬ا‪ٚ‬ڪالؿ “زادۿ ‪١٣‬طؼتاـ د‪ ٥‬پ‪٤‬عي‪٥‬ـ‬
‫قزيع تُ‪ٛ‬ي‪ٜ‬ۿ ڪ‪ ٟ٤١‬ة‪ٗ ٢‬ؽ‪ ٜ‬دي څگعيَء کاـ ‪ٝ‬سعقؿ ‪٥٣‬܀ پع ؼ‪١‬طس‬
‫َ‪ٞٛ‬ي ة‪١ٛ‬طيَء کي ؼتارا ة‪ ٢‬ؼذطا ڪ‪١‬طا ‪٣‬ئا‪ .‬ة‪ٞ‬تئيَء کاـ “زاد ؼ‪١‬ڌ د‪٥‬‬
‫قزيع تُ‪ٛ‬ي‪ٜ‬ۿ ؼائي‪ ٟ‬دي‪ .‬اي‪ .ٜ‬ؼيط ‪ٝ‬ئٽعڪ پاس ة‪٥٣ ٢٠ ٢‬ۿ پع ؼ‪١‬طس‬
‫َ‪ٞٛ‬ي ۽ ادةي ٌَ‪ٞ‬ت دي ٗط‪ ٟٝ‬کي ‪ٞ٣‬ا‪ٚ‬ي‪ ٢‬د‪٥‬ـ چ‪٥‬ٽي‪٥‬ـ ة‪ ٢‬د ُ‪٤‬ڪي‬
‫ُچ‪١ٞ‬طي‪٥‬ـ ‪٣‬ي‪٥‬ـ‪.‬‬
‫[ڪتاب‪ِ :‬‬
‫س َر جي صدا ُس َر ۾ۿ صفحَ‪]33 :‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪142‬‬
‫ورق ُ‬
‫ورق تاريخ ‪ :‬عبدالواحد آريسر‬ ‫ُ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪143‬‬

You might also like