VISOKA ŠKOLA „CEPS – CENTAR ZA POSLOVNE STUDIJE“ KISELJAK

TEMA:
NUKLEARNA GORIVA

Predmet: KEMIJA
Ime i prezime studenta: Jasmin Duraković
Mentor: Pred. VŠ Delila Selimić

Kiseljak, 17.05.2016 godine

Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
SADRŽAJ

Uvod ...............................................................................................................................3
Uranij ..............................................................................................................................4
Uranij kao gorivo ..................................................................................................... 5
a) Metalni uranij ........................................................................................................... 5
b) Uranij dioksid UO2 ................................................................................................... 6
c) Miješani oksid UO2 – PuO2 ...................................................................................... 7
d) Uranijev karbid ........................................................................................................ 7
Nuklearni gorivni ciklus ............................................................................................ 7
2.2.1 Iskapanje i prerada rude................................................................................... 8
2.2.2 Konverzija ........................................................................................................ 8
2.2.3 Obogaćivanje uranija........................................................................................ 8
2.2.4 Izrada goriva .................................................................................................... 9
2.2.5 Privremeno skladištenje istrošenog nuklearnog goriva ....................................10
2.2.6 Prerada istrošenog goriva ...............................................................................10
2.2.7 Odlaganje radioaktivnog otpada ......................................................................11
Torij ..............................................................................................................................11
3.1. Torij kao gorivo .......................................................................................................13
Zaključak......................................................................................................................14
Literatura .....................................................................................................................15

2
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva

Uvod

Gorivo je supstanca koja se koristi kao izvor energije. Za razliku od gorivih materija, što
su materije koje sagorjevanjem pored ostalih produkata, oslobađaju i toplotu, goriva su gorive
materije koje se sagorevaju zarad proizvodnje toplote. Gorivo daje energiju obično onda kada
mu se mijenja fizička ili hemijska struktura. Kada kažemo da goriva oslobađaju energiju
mijenjanjem hemijske strukture, pri tom se prvenstveno misli na proces sagorjevanja
(oksidacije).
Još neki od načina za dobijanje energije su nuklearna fisija i nuklearna fuzija. Važno
svojstvo energije dobivene iz goriva je to da može biti skladištena i korištena po potrebi, i to
na onim mjestima gde se ne može proizvesti i u vremenima kada opada njena proizvodnja.
Goriva se dijele pre svega prema agregatnom stanju i prema načinu dobijanja (prirodna i
prerađena, koja opet mogu biti primarna, sekundarna ili sintetička). U posljednje vreme sve je
značajnija i podjela prema nastanku - fosilna i biogoriva. Osim toga mogu se podjeliti i prema
karakteru upotrebe (na energetska i tehnološka), zapaljivosti (samozapaljiva i nezapaljiva), itd.
Nuklearno gorivo je materija koja podliježe fisionoj ili fuzionoj lančanoj reakciji i pritom
oslobađa energiju atomske jezgre. Zasad se međutim u tehničke svrhe koristi samo
energija fisije. Po načinu dobijanja možemo ih podijeliti u dvije vrste, nuklearna goriva koja se
nalaze u prirodi i koja su vještački dobijena. Prirodna nuklearna goriva su uranij i torij. Od njih
je najkorisniji 235U koji se cijepa sa neutronima svih energija. 238U i 232Th se cijepaju samo sa
neutronima čija je energija veća od 1 Meva. Vještačka nuklearna goriva su plutonij 239 i uranij
233. Plutonij 239 se dobija bombardovanjem urana 238 sporim neutronima.Kada neutron
dospije u jezgro urana 238, dobija se novi izotop uran 239. Ovaj izotop je radioaktivan sa
poluživotom od 23 minuta. U toku tog vremena polovina od neke početene količine novog
izotopa 239U izbaci jednu beta česticu, tako da se dobije novi elemenat koji ima 93 protona i
146 neutrona. Ovaj novi elemenat koji na Mendeljejevoj tabeli dolazi iza urana dobio je ime
neptunijum, zbog toga što u Sunčevom sistemu putanja planete Neptun dolazi iza putanje
planete Urana.Neptunijum je također radioaktivan sa poluživotom od dva dana i 8 sati.
Izbacivanjem jedne beta čestice neptunijum prelazi u plutonijum 239.Ovaj je dobio ime na isti
način, jer se putanja Plutona nalazi iza putanje Neptuna. Iako je plutonijum 239 radioaktivan,
poluživot od 24000 godina je tako dug da se praktično može zanemariti. Plutonijum 239 je u
pogledu cijepanja sličan uranu 235, jer se cijepa sa sporim neutronima.
Drugo vještačko gorivo, 233U dobija se iz torijuma 232 na potpuno sličan način kao
plutonijum 239.Kad spori neutron dospije u jezgro 232Th formira se 233Th, koji je radioaktivan
sa poluživotom od 23 minute.Izbacivanjem jedne beta čestice 233Th prelazi u protaktinijum 233,
koji je također radioaktivan sa poluživotom od 27,4 dana. Izbacivanjem jedne beta čestice
233
Pa prelazi u 233U. Ovaj novi izotop urana je radioaktivan sa poluživotom od 163000 godina,
što se praktično može zanemariti. 233U također se cijepa sa sporim neutronima. Iako ima i
drugih vještački dobijenih izotopa, za praktičnu upotrebu su najvažniji 239Pu i 233U, jer se
dobijaju od 238U kojeg ima preko 99% u prirodnom uranu i od 232Th koga ima 100%. Drugi
razlog je taj što se dobijaju pomoću sporih neutrona koji se mogu proizvesti u velikim
količinama u nuklearnom reaktoru.
Mogućnost energetskog iskorištenja nuklearnog goriva ovisi o vremenu ozračivanja
goriva, a izražava se tehiničkom jedinicom megavat-dan (1MWd=24 000 kWh). Teoretska
energetska vrijednost 1 g izotopa 235U iznosi oko 1MWd. Ta je vrijednost približno jednaka i za
239
Pu i 233U. Budući da je izotop 238U preko 239Pu prikladan za fisionu lančanu reakciju teoretski
bi bilo moguce iskoristiti cjelokupni uran kao gorivo. Međutim praktična granica iskoristivosti
nuklearnog goriva kreće se zasada u prosjeku od 0,003 do 0,01 MWd/g goriva (što ovisi o
izabranoj vrsti goriva, stupnju obogaćenja i o moderatoru), tj. najviše 1% njegove ukupne
kalorične moći.
Ograničenje iskoristivosti goriva uvjetovano je uglavnom slijedećim pojavama:
zatrovanjem goriva (fisioni produkti gomilaju se u gorivu kao vanredno jaki apsorberi neutrona
pa se s vremenom dovode do prekida lančane reakcije); tehnološkim oštećenjima gorivog

3
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
materijala (cijepanje jezgri i intenzivno razorno bombardiranje neutronima uzrokuje promjene
u kristalnoj rešetki materijala); oštećenjima ostalih materijala u jezgri reaktora uslijed
intenzivnog ozračivanja, korozije i sl
Nuklearno gorivo, koje se ugrađuje u reaktore, izvodi se u raznim oblicima, npr. kao
cijevi, ploče, žice i sl., na bazi metalnog urana i njegovih legura, i u raznim drugim oblicima na
bazi oksida, karbida i sl.
Važnost nuklearnog goriva za privredu može se sagledati kroz energetski ekvivalent,
odnosno kroz količinu uobičajenih goriva, koja daju jednaku energiju. U praksi 1t nuklearnog
goriva (prirodni uran) zamjenjuje oko 6000 t tekućeg goriva ili oko 75.000 t lignita.
Za efikasno korištenje fisionog sadržaja i srazmerno uklanjanje topline koja nastaje u
procesu fisije, i za dosljednost i pouzdanost rada,veoma je važno da je nuklearno gorivo
prizvedeno sa visokom dimenzijskom preciznošću i da je aranžirano vrlo precizno u skladu sa
geometrijom reaktora.Također, gorivo, koje je hemijski vrlo reaktivno, ne bi trebalo biti direktno
izloženo rashladnom sredstvu i treba biti obloženo s tankim i nepropusnim omotačem ,otporan
na koroziju, jer sadrži radioaktivne fisibilne materijale.Pod terminom „gorivni elemenat“
podrazumijeva se jedinica goriva sa zaštitnim omotačem.Najčešći oblik gorivnog elementa je
cilindrični štap, mada se u istraživačkim reaktorima često koristi ploča. Uglavnom, stvarni
dizajn i anatomija gorivnog elementa uveliko ovisi o određenoj vrsti i funkciji reaktora,njegovoj
snazi i temperaturi rada, prirodi rashladnog sredstva i njegovoj brzini protoka i dok je tako,
dizajn i anatomija gorivnog elementa trebala bi biti u skladu sa sljedećim generalnim
specifikacijama:

 gorivni elemenat treba imati mehaničku i dimenzijsku stabilnost u radnoj okolini tako
da se dobije prilično dugo vrijeme zadržavanja u jezgri reaktora,
 trebao bi predstavljati delikatni balans između maksimalnog odnosa površine prema
volumenu ( za dobar prenos toplote) i maksimalnog tolerantnog odnosa oblaganja na
volumen goriva (za ekonomiju neutrona) i trebao bi biti konstrukcijski jeftin i lagan za
reprocesiranje.

Kako je izvedba reaktora u velikoj mjeri ovisna o kvaliteti i pouzdanosti gorivnog

elementa, velika pažnja mora se uzeti pri odabiru goriva i oblaganju materijala,kao i konstrukciji
gorivnog elementa za određene reaktore.

Uranij

Uranij je kemijski element koji u periodnom sustavu elemenata nosi simbol U, atomski
(redni) broj mu je 92, a atomska masa mu iznosi 238,02891 (3). Uranij (jednakovrijedan naziv
uran) je srebrno-bijeli metalni kemijski element, te pripada skupini aktinida u periodnom
sustava elemenata. Dobio je ime po planetu Uranu, a otkrio ga je Martin Heinrich Klaproth
1789. godine. Osim 92 protona, jezgra uranija može imati između 141 i 146 neutrona. Najčešći
izotopi uranija su U-238 (146 neutrona) i U-235 (143 neutrona). Atom uranija ima 92 elektrona,
od kojih su 6 valentni. Njegova gustoća je otprilike 70 % veća od gustoće olova, ali nije tolika
kao kod zlata ili volframa.
U čistom, elementarnom stanju, uranij je srebrno-bijeli, slabo reaktivni metal, malo
mekši od čelika, jako elektropozitivan i slab električni vodič. Također je kovak, žilav i malo
paramagnetičan. Ima jako veliku gustoću, otprilike 70 % veću od olova, i malo manju od zlata.
Uranij reagira s gotovo svim nemetalnim elementima i njihovim spojevima, gdje se
reaktivnost povećava s temperaturom. Klorovodična i dušična kiselina ga otapaju, a s
neoksidirajućim kiselinama reagira vrlo sporo. Fino usitnjen može reagirati s hladnom vodom
na zraku, pri čemu se oblaže tamnim slojem uranijevog oksida. Dobiva se iz rude i pretvara u
uranijev dioksid ili druge uranijeve spojeve koji se rabe u industriji.
Uranij-235, izotop uranija, bio je prvi izotop za kojeg je otkriveno da se može podvrći
fisiji. Ostali izotopi koji se pojavljuju u prirodi su podložni fisiji, ali se ne cijepaju pomoću

4
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
neutrona uz malu kinetičku energiju. Nakon bombardiranja sporim neutronima, uranij-235 će
se u većini slučajeva podijeliti na dvije manje jezgre, oslobađajući nuklearnu rastavljajuću
energiju i još neutrona. Ako ovi neutroni budu apsorbirani od strane druge jezgre uranija-235,
počinje nuklearna lančana reakcija, i ako dalje ne postoji ništa što bi apsorbiralo nešto neutrona
i usporilo reakciju, ona postaje eksplozivna.
Uranij ima tri alotropske modifikacije:

 α (ortorompska rešetka) stabilna do 660 °C

 β (tetragonalna rešetka) stabilna od 660 °C do 760 °C
 γ (prostorno-centrirana rešetka) od 760 °C do tališta - najkovkija i najžilavija faza.

Uranij je u svojim spojevima po raširenosti u Zemljinoj kori između antimona i platine;

ima ga dakle više nego srebra, joda, kadmija, žive i bizmuta. Poznato je oko 80 uranijskih
minerala, od kojih najviše desetak dolazi u obzir kao rude. Najvažniji su od njih: uranov
smolinac, uranit, UO2 (Rusija, Kanada, Demokratska Republika Kongo) i njegova varijacija
kleveit (Norveška), karnotit, uranilvanadat (Demokratska Republika Kongo, Colorado, Utah) i
nadalje torijanit (torij, UO2; Šri Lanka) i torit, tj. torij-silikat (ThSiO4) koji sadržava do 22 % U3O8
(Norveška). Uranij se dobiva iz smolinca otapanjem u sumpornoj kiselini (pri čemu nastaju
uranilsulfati) ili u otopini sode (pri s čemu nastaje uranilkarbonat), taloženjem uranijevog oksida
magnezijevim oksidom, odnosno natrijevim hidroksidom i redukcijom oksida ugljenom u
električnoj peći. U primjeni su i metode s pomoću ionskih izmjenjivača i ekstrakcije organskim
otapalima. Najjači su proizvođači uranijeve rude SAD, Rusija, Kina, Kanada, Španjolska,
Francuska, Češka, Australija, Demokratska Republika Kongo, Južnoafrička Republika,
Madagaskar, Argentina i dr.

Slika 2.1. - Izgled uranija Slika 2.2. - Uranit

Uranij kao gorivo

Uranij se može koristiti u brojnim različitim oblicima kao gorivo: kao metal i legure ili
kao keramički spojevi kao što su oksidi i karbidi.Ovi oblici goriva mogu biti dio gorivnog
elementa kao npr., lijevane metalne šipke ili sinterirani oksidni peleti ili se mogu dispergirati
kao nefisibilni metali ili keramičke matrice.Dalje, navešćemo neke od najčešće primjenjivanih.
a) Metalni uranij
Metalni uran se koristi kao gorivo u istraživačkim reaktorima.Sa aspekta strukture
metalnog urana, on ima na niskim temperaturama ortorombičnu alfa strukturu.To je jedna u
pogledu fizičkih osobina anizotropna faza, koja nema u potpunosti metalni karakter-izvjestan
broj međuatomskih veza su kovalentne. Na 668 °C prelazi u tetragonalnu beta fazu. Ova
temperatura se smatra kao granica do koje metalni uran smije da bude zagrijan u reaktoru, jer
je prelaz u beta fazu povezan sa velikim volumenskim primjenama,koje mogu da dovedu do
pucanja zaštitne košuljice.Iz razloga sigurnosti, temperatura goriva ne bi trebala da prelazi 600
°C, što je veliki nedostatak metalnog urana kao goriva.
Na temperaturama iznad 775 °C, uran prelazi u prostorno centriranu kubnu gama fazu,
sa tipičnim metalnim karakteristikama,koje su u principu izvanredno povoljne za uslove pod

5
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
kojima se nalazi gorivo u reaktoru (izotropnost, velika termička provodljivost, itd.). Legiranjem
se gama faza može zadržati do sobne temperature. Međutim, dodatak legirajuće komponente
snižava reaktivnost goriva, tako da legirana goriva dolaze u obzir samo pri velikim
obogaćenjima urana. Mada struktura alfa urana nema potpuno metalni karakter, termička
provodljivost mu je znatno veća nego kod keramičkih goriva. Ova prednost u izvjesnoj mjeri
umanjuje nedostatak koji proizilazi iz nemogućnosti rada na temperaturama iznad 600 °C.
Mehaničke osobine urana nisu najpogodnije za uslove rada u reaktoru. On je lako
lomljiv, naročito poslije ozračivanja i to dovodi do stvaranja manjih i većih pikotina pri termičkim
naprezanjima. Koncetracija naprezanja oko pukotina može da izazove pucanje zaštitne
košuljice. Za vrijeme ozračivanja metalni uran postaje plastičan, što ima uticaja na rast i
puzanje. Mehaničke osobine se mogu popraviti legiranjem.
Glavna prednost metalnog urana u odnosu na ostala goriva je njegova gustina i koja
iznosi 19 g/cm3.Rezultat toga je znatno viši faktor konverzije u slučaju metalnog urana, zbog
povoljnijeg faktora brze fisije. Pri određenim uslovima (gorivo u obliku šipke, teška voda kao
moderator) metal ima oko dva puta veći faktor brze fisije nego oksidno gorivo.Povećanje
stepena sagorijevanja je u ovom slučaju za oko 10-20% veće kod metalnog goriva.Povećanje
reaktivnosti ne mora da bude iskorišteno za povećanje stepena sagorijevanja, već može da se
iskoristi za smanjenje zapremine reaktorske posude.
Prilikom fisije urana, 10-15% fisionih produkata čine plemeniti gasovi.Njihova
rastvorljivost u metalnom alfa uranu je praktično zanemarljiva, tako da se ne mogu ugraditi u
kristalnu rešetku, već stvaraju mjehure koji dovode do bubrenja.Vjerovatno se vrlo mali mjehuri
prilično ravnomjerno nukleiraju u cijeloj zapremini urana.Kritični momenat za bubrenje je
izgleda kretanje ovih mjehura kroz metal i spajanje u veće mjehure.
Pod uticajem neutronskog zračenja i učestalih promjena temperature, dolazi do rasta
urana u određenim kristalografskim pravcima. Ovo može da ima katastrofalne posljedice pri
upotrebi metalnog urana kao goriva.Posljedice rasta se mogu izbjeći ukoliko se metal nalazi u
obliku polikristalnog sitnozrnog agregata koji nema teksture.Minimalne količine teksture
dobijaju se u livenom uranu, ili pogodno termički tretiranom.Svaka mehanička obrada unosi
određenu teksturu, koja se kasnije ne može više potpuno ukloniti.Jedna od posljedica rasta u
reaktoru je povećanje brzine puzanja urana.
Također, nedostatak metalnog urana za primjenu kod nekih tipova reaktora (npr.
teškovodni reaktori) je njegova slaba otpornost prema koroziji u vodi.Iz bezbjedosnih razloga
reaktora nije dovoljno se pouzdati u zaštitnu košuljicu, jer dimenzione promjene do kojih dolazi
u reaktoru mogu da izazovu prskanje košuljice i u tom slučaju uran ostaje direktno izložen
uticaju vode.
b) Uranij dioksid UO2
Od više vrsta goriva (metal, oksid, karbid i dr.) koja se danas proizvode za reaktore,
jedno od najviše primjenjivanih je svakako prirodni ili obogaćeni uranij dioksid.Uranij dioksid
UO2 je smeđ do crn prah, netopljiv u vodi, teško topljiv u kiselinama.Uranij dioksid ima kubnu
rešetku, izotropan je i shodno tome dimenziono se ne mijenja pri termičkom cikliranju ili
ozračivanju, kao što je to slučaj kod metalnog uranijuma.Ispitivanja sinterovanih tableta uranij
dioksida pri dugom odzračivanju, pokazala su da je porast zapremine zanemariv u slučaju
visikog stepena sagorjevanja. Uranij dioksid je otporan i na dejstvo vode iz koje je odstranjen
kiseonik, čak i na visokim temperaturama. Također je inertan prema ugljen dioksidu i tečnom
natrijumu,koji se koriste kao rahlađivači.
S druge strane, kiseonik prisutan u rešetki uranij dioksida, smanjuje nuklearnu reaktivnost, te
odatle i postoje zahtjevi za visokim gustinama UO2 goriva, bez obzira u kakvom obliku
(cilindrične tablete, prstenovi, ploće) i kojom je metodom proizvedeno (presovanje i
sinterovanje, vibraciono kompaktiranje, rotaciono kovanje, istiskivanje).Međutim, uranij dioksid
ima nisku toplotnu provodljivost (svega 1/3 od toplotne provodljivosti metalnog uraniju) koja sa
porastom temperature opada. Niska toplotna provodljivost uranij dioksida djelimično se
kompenzira njegovom visokom tačkom taljenja (2800 °C).

6
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
U poređenju sa metalnim uranijom prednosti uranij dioksida su:
 nema faznih promjena do tačke taljenja,
 dobri fisijski proizvodi,
 visoka tačka taljenja,
 vrlo dobra otpornost na koroziju,
 dobra stabilnost zračenja,
dok su mu mane:
 niska fisibilna gustoća atoma,
 niska toplinska provodljivost,
 slaba otpornost na termičke udare, Slika 2.3. - Cilindrične tablete
 lomljenje. Uranijevog dioksida

c) Miješani oksid UO2 – PuO2

Osnovna svrha prerade istrošenog goriva sastoji se u izdvajanju urana i plutonija radi
njihove ponovne uporabe u proizvodnji svježih gorivnih elemenata, tj. u proizvodnji MOX
(mixed oxide fuel) goriva. MOX gorivo se sastoji UO2 (tipičnog obogaćenja 0,25% uranija-235;
dakle, radi se o osiromašenom uraniju) i PuO2 s različitim težinskim udjelom
plutonijevih izotopa. Uran izdvojen u postupku prerade istrošenog goriva prevodi se u formu
uranovog heksaflourida (UF6), a zatim se prevozi u postrojenje za obogaćenje i potom u
postrojenje za preradu svježeg uranskog goriva. Plutonij izdvojen u postupku prerade se
prerađuje u oksid PuO2 od kojeg se mogu izrađivati gorivne tablete za gorivne šipke termičkih
ili brzih oplodnih reaktora. Ovim gorivom se postiže znatno viši stepen izgaranja goriva u
odnosu na uranijsko gorivo, manja je mehanička interakcija između goriva i košuljice i veće je
izdvajanje gasovitih produkata.

Slika 2.4. - MOX gorivo

d) Uranijev karbid
Dobija se direktnom reakcijom ugljika sa rastaljenim uranijom i tamo gdje nije potrebna
otpornost na koroziju uranijev karbid je atraktivna alternativa kao gorivo, jer njegova gustoća
je za 30% viša od uranijevog dioksida i ima 6 puta veću toplotnu provodljivost.Također, ova
poboljšanja imaju uticaj na veličinu reaktora, a i time na smanjenje troškova kapitala.
Uranijev karbid ima visoko talište (2500 °C), dobru dimenzionalnu stabilnost i
zadržavanje plina fisije za vrijeme zračenja i hemijski je kompatibilan sa rashladnim sredstvima
i materijalom obloga.
S druge strane, reprocesuiranje ovog goriva traje puno duže nego kod oksidnih goriva
i još uvijek se nema dovoljno iskustva sa zračenjem i gorivnim ciklusom uranijevog karbida i
time je još uvijek manje zastupljen u primjeni.

Nuklearni gorivni ciklus

Nuklearni gorivni ciklus je niz industrijskih procesa koji uključuje proizvodnju energije iz
uranijuma u nuklearnim reaktorima. Odstranjeno gorivo iz reaktora, nakon što je dostiglo kraj
svog životnog ciklusa može da se preradi, da bi se proizvelo novo gorivo. Ciklus nuklearnog
goriva započinje vađenjem uranijuma i završava odlaganjem nuklearnog otpada.

7
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
Faze nuklearnog gorivnog ciklusa su:
 istraživanja ležišta urana, iskapanje i prerada rude,
 konverzija,
 obogaćivanje,
 izrada goriva,
 izgaranje goriva u reaktoru,
 privremeno odlaganje mu elektrani,
 reprocesiranje - izdvajanje U i Pu iz istrošenog goriva.
 odlaganje radioaktivnog goriva
2.2.1 Iskapanje i prerada rude
Koncentracija urana u Zemljinoj kori iznosi približno 3 ppm, što znači 3 dijela u milijun, ali
koncentracija varira od 1 ppm pa do ekstremnih 500000 ppm. Budući da je uran u rudi
pomiješan s drugim mineralima, nužno je rudu kemijski i mehanički obraditi, odnosno odvojiti
iz nje uran koji se nalazi u obliku oksida – U3O8. Koncentrirani U3O8 naziva se žuti kolač
(yellowcake) i približno je 2000 t žutog kolača potrebno za jednogodišnji rad nuklearne
elektrane snage 1000 MWe. Preradom rude oslobađa se radioaktivni plemeniti plin 222Rn koji
nastaje u radioaktivnom nizu raspada 238U koji je opasan jer izaziva rak pluća.
2.2.2 Konverzija
Prirodni uran proizvodi se u formi stabilnog oksida poznatog kao uranov peroksid (žuti kolač
koji sadrži 70% do 90% U3O8).

Slika 2.5. - Proizvodnja žutog kolača Slika 2.6. - UF6 - uranijev heksafluorid se
može koristiti za obogaćivanje uranija.
Kako prirodni uran još uvijek sadrži nečistoće to se prije obogaćivanja prirodni uran mora
rafinirati, a zatim ga je potrebno pretvoriti u uranov heksafluorid (UF 6 ). Taj proces prevođenja
žutog kolača u uranov heksafluorid naziva se konverzija. Nakon obogaćivanja uranov
heksafluorid mora se opet konvertirati u uranov dioksid (UO2), koji služi za izradu tableta
goriva. U prvoj fazi procesa konverzije odstranjuju se nečistoće otapanjem žutog kolača
dušičnom kiselinom i zatim se selektivnom ekstrakcijom organskim otapalom dobiva pročišćeni
uranil nitrat do potrebnog stupnja nuklearne čistoće urana. Nadalje se djelovanjem amonijevog
hidroksida dobiva amonijev diuranat koji se grijanjem u pećima za sušenje uz dovođenje
vodika reducira u uranov dioksid. Djelovanjem fluorovodika na uranov dioksid stvara se uranov
tetrafluorid, koji se u zadnjoj fazi procesa konverzije spajanem s plinovitim fluorom prevodi u
uranov heksafluorid (UF6). Uranov heksafluorid pogodan je za korištenje u procesu
obogaćivanja jer je na relativno niskoj temperaturi (više od 56°C) u plinovitom stanju. Na sobnoj
temperaturi uranov heksafluorid je u krutom stanju što omogućuje njegovo jednostavno
rukovanje.
2.2.3 Obogaćivanje uranija
Prirodni uran sadrži 0,0055% atoma 234U, 99,275% atoma 238U i 0,720% atoma 235U. Težinski
to predstavlja 0,711% 235U. S obzirom na malu zastupljenost fisibilnog izotopa 235U prirodni
uran kao gorivo mogu koristiti teškovodni i grafitom moderirani reaktori dok lakovodni reaktori
zahtijevaju obogaćen uran. Obogaćenje za lakovodne reaktore varira od nešto manje od 2%

8
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
do maksimalno dozvoljenih 5% (težinskih) 235U. Obogaćenje u podmorničkim reaktorima, a
naročito u nuklearnom oružju je veće. Osim obogaćenog urana u procesu obogaćivanja
nastaje i osiromašeni uran gdje je težinski udio 235U obično između 0,20% i 0,35%. Manji
težinski udio 235U u osiromašenom uranu znači manju upotrebu prirodnog urana, ali i veće
troškove obogaćenja i obrnuto.
Obogaćenje urana moguće je sljedećim metodama:

 difuzijska metoda,
 metoda centrifuga,
 aerodinamički procesi
 elektromagnetska separacija,
 lasersko obogaćenje.

2.2.4 Izrada goriva

 UO2 gorivo

Uranov dioksid, nastao konverzijom iz UF6, oblikuje se u tablete koje se kasnije slažu u veće
cjeline: gorivne štapove i gorivne elemente.Košuljica gorivnog štapa izrađena je od materijala
koji slabo apsorbira neutrone, ima dobru termičku vodljivost, otporan je na koroziju i na
radijacijsko oštećenje. Westinghouse danas koristi leguru na bazi cirkonija (više od 98%)
nazvanu Zirlo, a Areva leguru imena M5. Gorivni štapovi PWR-a slažu se u matrice 15×15,
16×16 ili 17×17 pri čemu su neka mjesta prazna za instrumentacijsku vodilicu i vodilice
kontrolnih štapova. Aktivna duljina gorivnog štapa je od 365,8 do 426,7 cm. Između tablete i
košuljice se nalazi razmak (engl. gap) ili zazor ispunjen helijem na nižem tlaku od rashladnog
sredstva. Iznad gornje tablete nalazi se plenum u kojem se također nakupljaju plinoviti fisijski
produktioslobođeni iz goriva i helij nastao uhvatom neutrona u IFBA-i.

Slika 2.7. - PWR gorivni štap Slika 2.8. - CANDU gorivni štap

Gorivni elementi za BWR reaktore su drugačiji od onih za PWR. Rešetka je 8×8 ili 9×9, tako
da BWR ima značajno više gorivnih (800) elemenata nego PWR. CANDU gorivni
element cilindričnog je oblika duljine 50 cm i promjera 10 cm. Reaktori ovog tipa koriste gorivo
u formi oksida, ali je uran slabo obogaćen ili je čak prirodni. Postoje dvije vrsta goriva:
standardni CANDU gorivni element s 37 gorivnih štapova i napredni CANFLEX s 43 štapa; 35
manjeg promjera i 8 većeg.
 MOX gorivo

MOX (Mixed Oxide Fuel) gorivo se sastoji UO2 (tipičnog obogaćenja 0,25% 235U – dakle, radi
se o osiromašenom uranu) i PuO2 s različitim težinskim udjelom plutonijevih
izotopa. Plutonij koji se koristi za MOX gorivo može biti dobiven iz rashodovanog nuklearnog
naoružanja ili dobiven preradom istrošenog goriva – reprocesiranjem. U prvom slučaju udio
fisibilnih izotopa plutonija iznosi 93% (samo 239Pu), a u drugom 70% (239Pu i 241>Pu). Udio MOX
elemenata u jezgri ne prelazi 50%, a obogaćenje je tipično 5,5% fisibilnog plutonija što
pokazuje da je najveći udio u MOX-u 238U.

9
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
 Ostale vrste goriva
Osim naprijed navedenog TRISO goriva za koje se pretpostavlja upotreba u PBR-u (Pebble
Bed Reactor) predviđa se njegova upotreba zajedno sa QUADRISO gorivom u GT–MHR (Gas
Turbine Modular Helium Reactor).

Slika 2.9. - TRISO gorivo Slika 2.10. - QUADRISO gorivo

Gorivni elementi za ruske RBMK reaktore dugački su 3 m, a gorivo je u formi 2,4%

obogaćenog uranovog dioksida. Dva gorivna elementa stavljaju se unutar jedne tlačne cijevi.
2.2.5 Privremeno skladištenje istrošenog nuklearnog goriva
Nakon što je gorivo izvađeno iz reaktora privremeno se odlaže i hladi u bazenu za istrošeno
gorivo. Nakon toga, ako je kapacitet bazena nedovoljan za sve istrošeno gorivo tokom rada
elektrane, ohlađeni se gorivni elementi mogu staviti u posebno napravljene kontejnere i odložiti
u suha odlagališta. Gorivo se u suhim spremištima može skladištiti stotinjak godina. Suho
spremište može biti ili na lokaciji elektrane ili izvan.
2.2.6 Prerada istrošenog goriva
Preradom istrošenog goriva iz njega se izdvajaju sljedeći produkti:
 aktinidi (izotopi urana, plutonija i ostalih manjinskih aktinida),
 laki elementi (fisijski produkti, aktivacijski produkti, košuljica).
Prerada istrošenog goriva obavlja se u različite svrhe: proizvodnju plutonija za izradu
nuklearnog oružja, izdvajanje plutonija za izradu MOX goriva, izdvajanje svih aktinida za brze
oplodne reaktore, izdvajanje urana za ponovo obogaćivanje. Osim što se preradom istrošenog
goriva omogućava smanjenje potreba za uranom, izdvajanje različitih sastojaka iz istrošenog
goriva omogućuje njihov različit tretman – korisni radionuklidi mogu se koristiti u industriji i
medicini; srednježivući izotopi 137Cs i 90Sr mogu se posebno skladištiti za razliku od
dugoživućih fisijskih i aktivacijskih produkata koji zahtjevaju trajno odlaganje u stabilnim
geološkim formacijama; izdvajanje 99Tc i 129I za eventualnu transmutaciju neutronskim
uhvatom.
 Metode za preradu istrošenog goriva
PUREX (Plutonium and Uranium Recovery by Extraction) metodom se iz istrošenog
goriva izdvajaju od fisijskih produkata, neovisno jedan o drugom, plutonij i uran. Metodom se
može izdvajati plutonij izdvojen iz istrošenog goriva komercijalnih reaktora, ali i onaj iz reaktora
za proizvodnju plutonija za upotrebu u nuklearnom oružju (razlika je u omjeru izotopa 240Pu
i 239Pu) te su stoga postrojenja pod strogom kontrolom.
UREX (Uranium Extraction) metoda predstavlja modificiranu PUREX metodu. Primarni
cilj metode je sačuvanje kapaciteta konačnog odlagališta za visokoradioaktivni otpad Osim
toga metoda omogućava proliferaciju jer je onemogućena ekstrakcija plutonija i nepotunija
izdvajanje 99,9% urana i >95% Tc od ostalih aktinida i fisijskih produkata.
TRUEX metoda je razvijena u Argonne National Laboratory za izdvajanje transuranskih
elemenata americija i kirija.
UNEX proces, razvijen u Rusiji i Češkoj, služi da se nakon izdvajanja urana i plutonija
potpuno izdvoje problematični izotopi (Cs, Sr, manjinski aktinidi).

10
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
SANEX metoda: lantanidi i trovalentni manjinski aktinidi se iz otopine nakon PUREX
procesa uklanjaju DIAMEX i TRUEX procesima. SANEX (Selective Actinide Extraction) proces
služi za izdvajanje lantanida (snažnih neutronskih apsorbera) od americija koji se može koristiti
za, nprimjer, izradu detektora dima.
2.2.7 Odlaganje radioaktivnog otpada
Posljednja je faza nuklearnog gorivnog ciklusa odlaganje radioaktivnog otpada. Pod pojmom
„radioaktivni otpad“ smatra se prerađeno istrošeno gorivo iz kojega su izdvojeni oplodni i
fisibilni nuklidi. Od više opcija danas se za najprihvatljiviju smatra odlaganje u stabilne
geološke formacije, iako bi u budućnosti opcija odlaganja u duboke bušotine mogla imati
prednost. Bušotina bi trebala biti duboka oko 10 km, a nakon odlaganja otpada bušotina bi se
zatrpala. Uslijed razvijanja topline otpad bi se rastalio i spojio s okolnim stijenama. Problem je
bušenje rupa dovoljne dubine i promjera pa je zbog manje dubine bušenja odlaganje u stabilne
geološke formacije danas u prednosti uz glavni uvjet – nepostojanje podzemnih voda.

Torij

Torij (latinski - thorium) jeste hemijski element sa simbolom Th i atomskim brojem 90.
On je radioaktivni aktinoidni metal i jedan od samo tri radioaktivna elementa koji se mogu naći
u prirodi u nešto većoj količini kao primordijalni element (druga dva su bizmut i uranij). Otkrio
ga je norveški mineralog Morten Thrane Esmark 1828. godine, a identificirao švedski hemičar
Jacob Berzelius, koji mu je i dao ime po nordijskom božanstvu munja - Toru (Thor).
Atom torija ima 90 protona i 90 elektrona, od koji su četiri valentni elektroni. Metal torija
je srebrenast, a jako potamni ako je izložen zraku. On je neznatno radioaktivan: njegovi svi
poznati izotopi su nestabilni, a šest izotopa se javlja u prirodi (227Th, 228Th, 230Th, 231Th, 232Th i
234
Th) koji imaju vrijeme poluraspada između 25,52 sati i 14,05 milijardi godina. Izotop torij-
232 koji ima 142 neutrona je najstabilniji među svim izotopima torija, te sačinjava gotovo sav
prirodni torij, dok se ostalih pet prirodnih izotopa javlja samo u tragovima. On se raspada vrlo
sporo putem alfa raspada na radij-228, započinjući lančani raspad pod nazivom torijeva serija
koja završava izotopom olova-208. Smatra se da torija ima od tri do četiri puta više od uranija
u Zemljinoj kori, a uglavnom se rafinira iz monacitnog pijeska kao nusproizvod izdvajanja
rijetkih zemnih metala.
Torij je mekan, paramagnetičan, srebrenasto bijeli, radioaktivni metal visokog sjaja.
Spada u aktinoide. U periodnom sistemu elemenata, nalazi se desno od aktinoida aktinija,
lijevo od protaktinija, a ispod lantanoida cerija. Čisti torij je mehak, vrlo duktilni metal, a može
se hladno valjati, kovati i izvlačiti (u žicu i sl).
Izmjerene osobine jako mnogo variraju u zavisnosti od količine nečistoća u ispitivanom
uzorku. Najveći udio u nečistoćama obično ima torij dioksid (ThO2). Najčistiji uzorci torija
obično sadrže oko jedan promil dioksida.Njegova izračunata gustoća iznosi 11,724 g/cm3, dok
eksperimentalna mjerenja daju vrijednosti između 11,5 i 11,66 g/cm3: ove vrijednosti se nalaze
negdje između onih kod susjednog aktinija (10,07 g/cm3) i protaktinija (15,37 g/cm3), što
pokazuje kontinuitet trenda duž serije aktinoida. Međutim, tačka topljenja torija od 1750 °C je
iznad one i kod aktinija (1227 °C) i protaktinija (1562±15 °C): tališta aktinoida nemaju jasnu
zavisnost od njihovog broja f elektrona, mada postoji blagi trend prema dolje od torija do
plutonija dok se broj f elektrona povećava od nula do šest.
Torij je mekan metal, sa modulom elastičnosti od 54 GPa, što se može porediti onim
kod kalaja i skandija. Tvrdoća torija je slična onoj kod mehkog čelika, tako da se zagrijani čisti
torij može valjati u lim ili izvlačiti u žicu. Torij postaje superprovodnik pri temperaturi ispod 1,40
K.I pored toga, iako torij ima upola manju gustoću od uranija i plutonija, on je podjednako tvrd
kao oba ova metala.Među aktinoidima, torij ima najvišu tačku topljenja i drugu najnižu gustoću
(nižu ima samo aktinij).Termalna ekspanzija, električna i toplotna provodljivost torija,
protaktinija i uranija su približno iste, i tipične su za post-prelazne metale.
Izložen kisiku iz zraka postepeno tamni. On je polimorfan, postoji u više modifikacija.
Torij također gradi legure sa mnogim drugim metalima. Sa hromom i uranijem, gradi eutektične

11
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
smjese, a torij se potpuno može miješati, bilo u čvrstom ili tečnom stanju, sa svojim lakšim
analogom cerijem.
Torij je izuzetno reaktivan metal. Pri standardnim uslovima temperature i pritiska, torij
polako napada voda, ali se ne otapa u većini uobičajenih kiselina, uz izuzetak hlorovodične
kiseline.Lako se otapa u koncentriranoj dušičnoj kiselini koja sadrži manje količine katalitičnih
fluoridnih ili fluorosilikatnih iona; a ako njih nema dešava se pasivizacija. Pri visokim
temperaturama, torij vrlo lako stupa u reakciju sa kisikom, vodikom, dušikom, sumporom i
halogenim elementima. Također on može graditi i binarne spojeve sa ugljikom i fosforom. Kada
se torij rastvori u hlorovodičnoj kiselini nastaje crni ostatak, najvjerovatnije ThO(OH,Cl)H.
U vodenim rastvorima, torij se javlja isključivo kao tetrapozitivni vodeni ion [Th(H2O)9]4+,
koji ima trovrhu trigonalnu prizmatsku molekularnu geometriju: :pri pH vrijednosti < 3, rastvori
torijevih soli imaju ovaj kation. Dužina veze Th-O iznosi (245 ± 1) pm, koordinacijski broj torija
Th4+ je (10,8 ± 0,5), efektivni naboj 3,82 a druga koordinacijska sfera sadrži 13,4 molekule
vode.Ion Th4+ je relativno velik, te je najveći tetrapozitivni ion među aktinidima, a u zavisnosti
od koordinacijskog broja može imati promjer između 0,95 i 1,14 Å. Kao rezultat toga torijeve
soli imaju slabu tendenciju da se hidroliziraju, slabiju od mnogih višestruko nabijenih iona poput
Fe3+. Specifična osobina torijevih soli je njihova velika rastvorljivost, ne samo u vodi nego i u
polarnim organskim otapalima.Torij pokazuje aktiviranje ugljik-vodik veza, gradeći neke
neobične spojeve. Atomi torija se vežu na više atoma od bilo kojeg drugog elementa: naprimjer
u spoju torij-aminodiboranat, torij ima koordinacijski broj 15.
Izotop torija-232 je primordijalni nuklid, koji je postojao u svom današnjem obliku prije
više od 4,5 milijarde godina, što predstavlja procijenjenu starost planete Zemlje. On je nastao
u jezgrima umirućih zvijezda tokom r-procesa te se kasnije raširio po cijeloj galaksiji nakon
supernove.Njegovim radioaktivnim raspadom nastaje značajna količina Zemljine unutrašnje
toplote.
Tabela 3.1. Poznate osobine alotropskih modifikacija torija

visoki pritisak
Alotropska α Β
(mjereno pri 102
modifikacija (mjereno pri 0 °C) (mjereno pri 1450°C)
GPa)
temperatura
(α→β) 1360 °C (β→tečnost) 1750 °C visoki pritisak
prijelaza

kubična plošno kubična prostorno tetragonalna

simetrija
centrirana centrirana prostorno centrirana

gustoća
11,724 11,724 nepoznata
(g·cm−3)

parametri rešetke a = 228,2

a = 508,42 a = 411
(pm) c = 441,1

Prirodni torij je uopćenito izotopski čisti 232Th, koji ujedno ima i najduže vrijeme
poluraspada te je i najstabilniji izotop torija, sa "životnim vijekom" usporedivim sa starosti
svemira. Kada njegov izvor ne bi sadržavao uranij, jedini izotop torija koji bi se nalazio bio bi
228
Th, prisutan u lancu raspada torija-232 (torijeva serija): odnos izotopa 228Th i 232Th bi bio
manji od 10−10.Međutim, pošto je uranij prisutan, bit će prisutni i malehni tragovi nekoliko drugih
izotopa 231Th i 227Th, nastalih u lancu raspadanja uranija-235 (aktinijeva serija), te neznatno
više ali i dalje u tragovima izotopa 234Th i 230Th iz lanca raspada uranija-238 (uranijeva
serija).Ranije u historiji Zemlje, izotop 229Th također je nastajao u lancu raspada, danas
nestalog, izotopa neptunija-237 (neptunijeva serija). Danas se ovaj izotop proizvodi kao
"kćerka" umjetnog izotopa uranija-233, a koji nastaje iz zračenja neutronima izotopa 232Th.
Na Zemlji, torij nije toliko rijedak element kako se ranije mislilo. Njegov udio u Zemljinoj
kori se može mjeriti sa olovom i molibdenom, ima ga dvostruko više od arsena a trostruko više
od kalaja.U prirodi, on se nalazi u oksidacijskom stanju +4, zajedno sa uranijem(IV),
cirkonijem(IV), hafnijem(IV) i cerijem(IV), ali također i sa skandijem, itrijem i trovalentnim

12
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva
lantanoidima koji imaju slične ionske radijuse.Osim toga, torij se može javiti samo kao sporedni
sastojak brojnih minerala.
Iako ga količinski ima relativno mnogo, torij je dosta raspršen pa se vrlo rijeko nalazi u
većim koncentracijama. Danas jedini isplativi izvor torija je monacitni pijesak i mineralni
konglomerati u Ontariju, Kanada. Ranije ga je bilo i u Indiji, Južnoafričkoj Republici, Brazilu,
Australiji i Maleziji, a u rijetkim, posebnim slučajevima takav monacit je sadržavao i do 20%
ThO2, a najčešće manje od 10%. U kanadskoj rudi, torij je zastupljen u vidu uranotorita,
miješanim Th-U silikatima koji su pomješani sa uraninitom. Iako je sadržaj ThO 2 u njemu vrlo
nizak i iznosi 0,4%, i dalje je moguće izdvajanje torija kao nusproizvod dobijanja uranija.
3.1. Torij kao gorivo
Element torij sadrži samo jedan izotop Th232 koji nije fisibilan te se ne može direktno
koristiti kao nuklearno gorivo. No pretvorbom u fisibilni izotop U233 torij postaje značajan izvor
nuklearnog goriva. Torij je u Zemljinoj kori tri do pet puta zastupljeniji od urana. Zalihe torija
2006. godine iznosile su 4.4 milijuna tona (ukupno poznate i procijenjene zalihe), međutim
podaci isključuju podatke za veći dio država. Četiri godine kasnije zalihe su procijenjene na
5.5 milijuna tona. Najveće zalihe torija nalaze se u Indiji. Stoga je Indija preuzela vodeću ulogu
u istraživanju i razvoju reaktora koji koriste torij kao nuklearno gorivo.
Torijev gorivni ciklus je nuklearni gorivni ciklus u kojem se upotrebljava prirodni izotop
torija, Th232, kao oplodni materijal. U reaktoru s torijem dolazi do transmutacije Th 232 u fisibilni
izotop U233 nakon uhvata neutrona i dva ß- raspada. Proizvedeni nuklid U233 može izgarati in-
situ ili se kemijski ekstrahira iz istrošenog goriva i onda služi za proizvodnju svježih gorivnih
elemenata.
Torijev gorivni ciklus ima nekoliko prednosti u odnosu na uranijev:

 Veća zastupljenost torija u prirodi,

 Bolja fizička i nuklearna svojstva (talište ThO2 je 3300 °C),
 Manja opasnost od širenja nuklearnog naoružanja,
 Manja toksičnost radioaktivnog otpada,
 Manja proizvodnja transuranskih elemenata.

Razrađeni su načini korištenja torijskog goriva u postojećim nuklearnim reaktorima. U fazi

razvoja su i novi tipovi reaktora koji će koristiti torij kao nuklearno gorivo.
Th232 nije fisibilan i njegova direktna upotreba u termičkim nuklearnim reaktorima i u
tom smislu slična je kao i upotreba U238samo što upotrebom torija uhvatom neutrona umjesto
fisibilnog Pu239 nastaje, također fisibilni, U233. Dakle, upotreba torija bez nekog fisibilnog
izotopa u reaktoru je nemoguća.
Uloga torija je „proizvodnja“ fisibilnog izotopa U233, a idealno bi bilo kada bi gorivo koje
sadržava torij proizvelo više 233U nego što je tokom izgaranja potrošeno. Ili, drugačije rečeno,
faktor konverzije bi morao biti >1,0 pa tada govorimo o oplodnom reaktoru. Termički oplodni
reaktor s torijem jedino je moguć upotrebom U233 kao fisibilnog materijala, a nije moguć samo
s uranovim gorivom. Korištenje torija u gorivu koje sadržava plutonij ili ostale transuranijske
elemente povoljno je,jer ne dolazi do stvaranja novog plutonija iz torija kao u slučaju prisustva
uranija, gdje uhvatom neutrona U238 nastaju transuranijski elementi s dugim vremenom
poluraspada. Uz to, potrošnja Pu, dobivenog ili recikliranjem istrošenog goriva ili iz
rastavljenog nuklearnog oružja, približno dvostruko je veća kod goriva s torijem nego kod
klasičnog U-Pu goriva. Torij, u formi torij-oksida ThO2, nije pomiješan s fisibilnim izotopima već
je oplodni dio, nazvan blanket, fizički odvojen od fisibilnog dijela zvanog jezgra. ThO2 u odnosu
na UO2 ima bolju termičku vodljivost, više talište i niži koeficijent termičke ekspanzije. Uhvatom
neutrona U233 prelazi u U232 uz emisiju dva neutrona. U232 raspada se ß-raspadom, a neki
izotopi u lancu emitiraju gama zrake visoke energije. Zbog toga je istrošeno torijsko gorivo
nepovoljnije za preradu a i lakše ga je otkriti, te je time torijsko gorivo inherentno sigurnije na
proliferaciju nuklearnog oružja.

13
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva

Zaključak

Svijet je suočen sve ozbiljnijim problemom – nedostatkom energije. Države razmatraju

kako da, na najbolji način, obezbjede dovoljne količine nafte, gasa, uglja, električne energije.
Cijene fosilnih goriva vrtoglavo variraju, a na tržištu je sve teže doći do energenata. Uz to,
stručnjaci i ekolozi upozoravaju da je neophodno da se hitno smanji zagađenje, a time i
poguban uticaj klimatskih promjena.
Zastupnici nuklearne energije navode nuklearnu energiju kao nužnost za izlazak iz
energetske krize, kad su potrebne sve veće količine energije da bi se osigurao neometan
ekonomski razvoj.Osim toga, u posljednje vrijeme zastupnici nuklearne energije nju smatraju i
izlazom iz ekološke krize koja prijeti od klimatskih promjena (“efekta staklenika”) do kojih dolazi
prije svega korištenjem fosilnih goriva.
S druge strane, pored svih napora zastupnika nuklearne energije da dokažu da je
nuklearna energija bezazlena za okoliš, tema nuklearnog goriva, od iskopavanja rude, preko
proizvodnje, pa do odlaganja otpada, većini svjetske populacije još uvijek zvuče opasno i
zastrašujuće.
Za sada, nuklearna energija i nuklearna goriva još uvijek zahtjevaju velika
istraživanja.U svakom slučaju, riječ je o energiji sadašnjosti i energiji budućnosti,te izvorima
energije koji će malo-po-malo i vrlo vjerovatno prevagnuti u procesu proizvodnje energije i
postati primarni.

14
Kemija - Seminarski rad Nuklearna goriva

Literatura

Dr.Mlađenović, M. (1955). NUKLEARNI REKTORI, ATOMSKA I HIDROGENSKA BOMBA.

Sarajevo:NARODNA PROSVJETA Izdavačko preduzeće

Lamarsh,J.R.,Baratta,A.J. (2001). Introduction to Nuclear Engineering, Third Edition.New

Jersey :Prentice Hall

Miljanić,Š.S. (2008). UDŽBENIK NUKLEARNE HEMIJE. Beograd:UNIVERZITET U

BEOGRADU,Fakultet za fizičku hemiju

IBK-1330.Bošković,S. (1974).NEOKSIDNA KERAMIČKA NUKLEARNA GORIVA.BEOGRAD-

VINČA:INSTITUT ZA NUKLEARNE NAUKE „BORIS KIDRIČ“. <
www.iaea.org/%20inis/collection/%20NCLCollectionStore/%20_Public/%2006/218/6218639.pdf
>.Pristupljeno 03.05.2016.godine

IBK-276.Kostić,E.,Živanović,B. (1965).URANIJUMDIOKSID U TEŠKOVODNIM SISTEMIMA.

BEOGRAD-VINČA:INSTITUT ZA NUKLEARNE NAUKE „BORIS KIDRIČ“. < www.iaea.org
/inis/collection/%20NCL CollectionStore/%20_Public/38/013/38013793.pdf >.Pristupljeno
03.05.2016.godine

SUNDARAM,C.V.,MANNAN,S.L. (1989). Nuclear fuels and development of nuclear fuel

elements. INDIA, KALPAKKAM: Indira Gandhi Centre for Atomic Research. <
www.researchgate.net/publication/226284273_Nuclear_fuels_and_development_of_nuclear_fuel_eleme
nts >.Pristupljeno 08.05.2016.godine

IAEA.International Atomic Energy Agency. < www.iaea.org >. Pristupljeno prvi put
06.05.2016.godine

NEMIS.NUKLEARNA ENERGIJA - MISTIKA I STVARNOST. < www.nemis.hr >. Pristupljeno

prvi put 22.04.2016.godine

WIKIPEDIA. < https://bs.wikipedia.org >

15