Professional Documents
Culture Documents
Etabs Ile Betonarme Yapilar PDF
Etabs Ile Betonarme Yapilar PDF
Hazõrlayan:
Çeviren:
COMPUTERS&
ENGINEERING
SOFTWARE & CONSULTING
www.comp-engineering.com/havuz.html
Seminer Konularõ
ÖZEL KALEMLER
• Aşamalõ İnşaat Yüklemesi
• Sünme ve Rötre Etkileri
• Ağõrlõk Yüklerinin Otomatik Aktarõmõ
• Otomatik Yatay Rüzgar ve Sismik Yükleri
• Hareketli Yük Azaltma Çarpanlarõ
• Betonarme Döşeme Diyafram Kesme Etkileri ve Çoklu Kesit Kuvvetleri
• Noktasal Kuvvet Entegrasyonu
• Başlõk ve Toplayõcõ Kuvvetleri
Telif Haklarõ
ETABS programõ ve tüm yazõlõ belgeler telif ve çoğaltma haklarõ saklõ ürünlerdir. Evrensel
haklarõ Computers and Structures, Inc ‘a aittir. Programõn lisanssõz kullanõmõ ve yazõlõ
belgelerin herhangi bir formda tekrar çoğaltõlmasõ Computers and Structures, Inc. ‘in yazõlõ
izni olmadan yasaktõr.
Türkçe Çeviri:
Türkiye Ana Dağõtõcõsõ
COMPUTERS & ENGINEERING
Holzmühlerweg 87-89
D-35457 Lollar, Almanya
İçindekiler
Giriş 5
Giriş
Buradaki alõştõrmalar ETABS programõnõ orta seviyede bilen kullanõcõlara yöneliktir. Buna
rağmen, daha önce hiç ETABS kullanmadõysanõz bile bu alõştõrmalarõ yapabilirsiniz. Bu
alõştõrmalar deneyimsiz bir ETABS kullanõcõsõnõn bile rahatlõkla takip edebileceği şekilde
özenle hazõrlanmõştõr. Burada gösterdiğimiz tüm alõştõrmalarda (en baştaki birkaç gerçek yapõ
modeli haricinde) yukarõda bahsedilen genel ve alõşõlmõş modelleme tekniklerini göstermek
amacõyla örnekler en baştan çizilecektir.
Sunumda göstermek için burada beş örnek seçildi. Bu seminer notlarõnda tüm örneklerin
tariflerini, bilgisayar modellerinin tanõmlarõnõ ve sonuçlarõnõ bulacaksõnõz. Modelleri
istediğiniz sõrayla takip edebilirsiniz.
Çevirenin notu:
Seminer tipi eğitim kitaplarõ dizisinin ilklerinden olan bu kitabõn İngilizce orijinali
http://www.csiberkeley.com/products_books.html adresinden (75.- USD) karşõlõğõ
õsmarlanabilir. Türkçe çevirisi ise ücretsiz olarak indirilip kullanõlabilir. Bu kitaptaki
örneklerin üretilmiş dosyalarõ ETABS HAVUZU’nda bulunmaktadõr ve şu adresten
indirilebilir:
http://www.comp-engineering.com/havuz.html
Tanõm
Bu örnekte, ETABS ile sismik boyutlandõrmasõ yapõlmõş bir eğilme kirişinin doğrulamasõ
yapõlmaktadõr. Model tek açõklõklõ ve tek katlõ bir çerçevedir. İki betonarme kolon temelde
mafsallõdõr ve aralarõnda sürekli bir betonarme kiriş vardõr. Şekil 1.1 ‘de görüldüğü gibi, kiriş
üzerinde çerçevenin sol mesnetine 10 ft uzaklõğõnda bir noktasal yük bulunmaktadõr.
Kirişteki moment analitik yöntemle hesaplanabilir. Problemle ilgili veriler aşağõda
görülmektedir. Yük katsayõlarõ ile çarpõlmõş toplam tasarõm momentleri ETABS sonuçlarõyla
karşõlaştõrõlmaktadõr. Analiz sonuçlandõktan sonra, ACI 318-99 kullanõlarak bir betonarme
çerçeve boyutlandõrmasõ yapõlmõştõr. Boyutlandõrmadan çõkan boyuna donatõ sonuçlarõ Şekil
1-3 de karşõlaştõrõlmõştõr.
40 kip
B C
E
12 ft
A
D
10 ft
24 ft
Şekil 1-2 ‘de, betonarme kirişe gerekli olan çelik miktarõnõ belirlemek için kullanõlacak
tasarõm momentlerini göreceksiniz. Elle yapõlan tüm hesaplarda ACI-318-99 betonarme
yönetmeliği kullanõlacaktõr. El hesaplarõ ETABS ile karşõlaştõrõlmakta ve kontrol
edilmektedir. Sonuçlar için lütfen Şekil 1-3 ‘e bakõnõz. Bu örnekte, sõradan yatay ötelenme
durumu düşüneceğiz.
φ = 0.90
3 × f c′ 200
Ae ,min = max bd , bd
f y fy
3 × 4000 200
= max × 18 × 25.5, × 18 × 25.5
60000 60000
= 1.530in 2
f ′ − 4000
β1 = 0.85 − 0.03
1000
4000 − 4000
= 0.85 − 0.03
1000
= 0.85
87000
cb = d
87000 + f y
87000
= × 25.5
87000 + 6000
= 15.092in
a max = 0.75β1cb
= 0.75 × 0.85 ×15.092
= 9.621in
Daha sonra, B, C ve E noktalarõ için donatõ miktarlarõ Şekil 1-2 ‘de görülen momentler
kullanõlarak hesaplanacaktõr.
Sonuçlarõn Karşõlaştõrõlmasõ
Sõradan Ötelenme tipindeki çerçevenin sismik boyutlamasõ için, elle yapõlan eğilme donatõsõ
hesaplarõ Şekil 1-3 ‘de görülmektedir. Şekil 1-3 ‘de aynõ zamanda eğilme boyutlama
donatõsõnõn ETABS sonuçlarõ ile karşõlaştõrõlmasõ da görülmektedir.
Tanõm
Bu örnekte ETABS ile boyutlandõrõlan bir betonarme kolonun doğrulamasõ yapõlacaktõr. Kare
betonarme kolon sõrasõyla 320 ve 190 kips ‘lik ölü ve hareketli servis yükleri altõndadõr. Kolon
boyutlarõ 18 x 18 inç olarak alõnmõştõr.
Pd = 320k
Pt = 190k
Donatõ Hesabõ
Denge durumunun kaybolmasõndaki nötr eksen aşağõdaki formül yardõmõyla bulunur.
εu
cb = d
εu + ε y
Bilinenler,
ε u = 0.03
fy
=
Es
60
=
29000
= 0.00207
εu
cb = d
εu + ε y
0.003
= 15.5
0.003 + 0.00207
= 9.173 in 2
f ′ − 4000
β1 = 0.85 − 0.05 c
1000
4000 − 4000
= 0.85 − 0.05
1000
= 0.85
a = β1cb
= 0.85 × 9.173
= 7.797 in
C = 0.85 f c′ab
= 0.85 × 4 × 7.797 × 18
= 477.203 Kip
c − d′
f s′ = ε u Es ≤ fy
c
9.173 − 2.5
= 0.003 × 29000 ×
9.173
= 63.2891 > f y
= 60
f s′ = f s′ − 0.85 f c′
d −c
f s = ε u Es ≤ fy
c
15.5 − 9.173
= 0.003 × 29000 ×
9.173
= 60 Ksi
As = 2 × 1.0
= 2 in 2
As′ = 2 × 1.0
= 2 in 2
h a h h
φ M b = φ 0.85 f c′ab − + As′ f s′ − d ′ − As f s d −
2 2
2 2
20 9.055
0.85 × 4 × 9.055 × 20 × 2 − 2
= 0.7
h 20
+2 × 1.0 × 56.6 × − 2 − 2 × 1.0 × 60 × 18 −
2 2
= 0.7 × 436.270 Kip-ft
= 305.389 Kip-ft
Pt = φ As f y
= 0.9 × 4 ×1.0 × 60
= 216.00 Kip
1.1
1.0714
.
1.05
1
Kapasite oranı
0.95
0.9376
0.9
0 0.5 1 1.5 2 2.5
Donatı oranı
Son olarak, Şekil 2-3 den, kapasite oranõnõn 1 olmasõ durumunda, buna karşõlõk gelen donatõ
oranõnõn 1.53% olduğunu görebiliriz. Böylece:
1.53
As = 18 × 18 ×
100
= 4.968 in 2
Eğilme boyutlama donatõsõ Şekil 2-4 de karşõlaştõrõlmõştõr. Görüldüğü gibi, sonuçlar neredeyse
eşittir.
Tanõm
Bu model üç katlõ ve L-şeklindedir. Düşey statik yükleme ve 1997 Uniform Building Code
yönetmeliğine göre bilgisayarla üretilmiş deprem yüklemesine maruzdur. Yapõ, her kat
seviyesinde betonarme bir döşeme bulunmak üzere, betonarme kolon ve kirişlerden
oluşmaktadõr. Binanõn orasõnda bir asansör çekirdeği vardõr.
Döşeme Özellikleri:
Bina Yükleri:
Bu modeli oluşturmak için, Çatõ (roof) planõna gidiniz. Ekranõn sağ alt köşesinde, Similar
Stories (Benzer Katlar) seçeneğini seçiniz. Bu seçenek planda çizilen tüm nesnelerin,
nesnenin çizildiği kata “benzer kat” olarak tanõmlanmõş diğer tüm katlarda da oluşturulmasõnõ
sağlar. Bir plan görünüşü üzerinde herhangi bir nesneye yapõlan atamalar da aynõ şekilde
atamanõn gerçekte yapõldõğõ kata benzer katlar olarak tanõmlanan tüm diğer tüm katlarda,
seçilen nesne için aynõ plan konumunda ve aynõ tipte bir nesnenin olmasõ durumunda, diğer
katlara da atacanaktõr. Plan görünüşünde bir nesne seçildiğinde, seçimin yapõldõğõna benzer
katlar olarak tanõmlanmõş diğer katlarda da, farklõ kat seviyelerinde aynõ yerde bulununan aynõ
tipteki nesneler de seçilecektir. Edit Story Data (Kat Bilgilerini Düzenle) formuna giderek
benzer kat seçeneklerini değiştirebilirsiniz.
olarak alan nesneleri (alt duvarlar) konulacaktõr. Bu paragrafta “grid çizgi parçasõ” terimi,
aynõ koordinat/grid sistemindeki bir grid çizgisinin, onu kesen bitişik iki grid çizgisi arasõnda
kalan kõsõmõ anlamõnda kullanõlmõştõr. Girid çizgisi A, 4, 1 ve E üzerindeki tekil bölme
duvarlarõ çiziniz. (Şekil 3-2 ‘ye bakõnõz)
Duvar Nesneleri
(Perdeler)
Asansör Çekirdeği
Perdeleri
Bir perde yada perde kirişi alan nesnelerinin (kabuk elemanlarõ) ve çizgi nesnelerinin (çubuk
elemanlar) birleşiminden oluşturulabilir. Perdelerden çõktõ sonuçlarõnõ almak yada perdeleri
boyutlamak için, ilk olarak onlarõ tanõmlamalõsõnõz. Perdeyi oluşturan tüm çizgisel ve/veya
alan nesnelerini seçerek ve onlarõ aynõ perde adõna atayarak perdeyi tanõmlayõnõz. Bu, Assign
> Shell/Area > Pier Label (Ata > Kabuk/Alan > Perde Adõ) yada Spandrel Label (Perde
Kiriş Adõ) seçeneğine giderek yapõlabilir. Kesit 2 ‘deki perde duvarlar için perde ve perde
kiriş adlarõ atayõnõz. Şekil 3-3 ‘e bakõnõz.
Perde kiriş adlarõnõn atamalarõ çizgisel ve alan nesnelerine ayrõ olarak yapõlmasõna rağmen
(perde kirişi her ikisinden oluşturulduğunda), mevcut perde kiriş adlarõna eklemeler,
değişiklikler ve silmelerin ayrõ olarak yapõlmasõ gerekmez (örneğin, Spandrel/Pier Names ‘e
hem Assign menüsü > Frame/line > Spandrel/Pier Label hem de Assign menüsü >
Shell/Area > Spandrel/Pier Label komutlarõndan erişilmesi gerekmez.)
Alan nesnesi çizmek için Draw menüsü > Draw Area Objects > Draw Areas komunutunu
kullanõnõz, SLAB (döşeme) özelliğini seçiniz. Alanõn ilk köşe noktasõna bir kez sol tuşla
tõklayõn, fareyi bir sonraki köşe noktasõna taşõyõn ve sol tõklayõn, ve bu şekilde devam ederek
alan nesnesinin tüm köşe noktalarõnõ tanõmlayõn. Fareyi taşõrken alan nesnesinin o anki
kapsamõnõn kesikli çizgiyle gösterildiğine dikkat ediniz. Alan nesnesinin son köşe noktasõna
ulaştõğõnõzda, nesneyi tamamlamak için çift tõklayõnõz yada önce tek bir kez sol tõklayõp daha
sonra klavyede Enter tuşuna basõnõz. Bu komutla çizilen alan nesnelerinin üç yada daha fazla
sayõda köşe noktasõ olabilir. Genel olarak alan nesnelerinin en fazla dört kenarõ olabilir;
bununla birlikte, yatay alan nesneleri için kenar sayõsõnda bir üst limit yoktur. 6 kenarlõ, L
şeklindeki alan elemanõnõ kenarlarõ kolonlarla aynõ yerlerde olacak şekilde çiziniz. Şekil 3-4 ‘e
bakõnõz.
tõklayõn, fareyi bir sonraki köşe noktasõna taşõyõn ve sol tõklayõn, ve bu şekilde devam ederek
alan nesnesinin tüm köşe noktalarõnõ tanõmlayõn. Ekranõn sağ alt kenarõnda Similar Stories
seçeneğini seçiniz ve grid çizgisi 2 ve üç arasõnda grid çizgisi C nin sağ ve sol kenarõnda iki
açõklõk çizin.Açõklõklar plan görünüşünde “X” işaretiyle görünürler. Şekil 3-4 ‘e bakõnõz.
Koridor
Asansör
Boşluğu
Auto Lateral Load (Otomatik Yanal Yük) öğesi, yük tipi deprem (quake) veya
rüzgar (wind) olmadõkça aktif değildir. Yük tipini deprem yada rüzgar olarak
tanõmladõğõnõzda, Auto Lateral Load açõlõr listesi aktif hale gelecektir ve burada
None seçeneğini yada tanõmlanan yük durumu için otomatik olarak oluşturulan
değişik yönetmeliklere bağlõ yüklerden biri seçilebilir. Bu örnek için, UBC 97
yönetmeliğini seçip, ADD (Ekle) kutusuna tõklayõnõz. Daha sonra, Modify
Lateral Load (Yanal Yük Düzenle) kutusuna tõklayõnõz ve açõlan formdaki
parametreleri uygun şekilde doldurunuz.
2. Hareketli yükler
Bir hareketli yük ismi yazõnõz, LIVE yük tipini seçiniz ve ADD kutusuna
tõklayõnõz.
Daha sonra, döşemedeki alan elemanlarõnõ seçiniz ve Assign menüsü > Shell/Area Loads >
Uniform (Ata > Kabuk/Alan Yükleri > Düzgün Yayõlõ) komutunu vererek Uniform Surface
Loads (Düzgün Yayõlõ Yüzey Yükleri) formunu görüntüleyiniz. Bir yük değeri giriniz ve
hareketli yük durumunu seçiniz, daha sonra açõlõr liste kutusundan doğrultuyu seçiniz.
Gravity (Ağõrlõk Yükü) doğrultusunun negatif Global-Z olarak alõndõğõna dikkat ediniz.
Ağõrlõk yükü doğrultususunda bir yük girerken, eğer ağõrlõk yükü doğrultusu seçiliyse pozitif
bir rakam giriniz.
Davranõş spektrumu fonksiyonunu tanõmladõktan sonra, aşağõdaki gibi bir davranõş spektrumu
yük durumu tanõmlayõnõz:
Define menüsü > Response Spectrum Cases (Tanõmla > Davranõş Spektrumu Yük
Durumlarõ) komutuna tõklayarak Define Response Spectra (Davranõş Spektrumu Tanõmla)
formunu görüntüleyiniz. Define Response Spectrum formunda Spectra (Spektrum)
alanõnda mevcut tanõmlõ bulunan davranõş spektrumu yük durumlarõnõn bir listesi vardõr.
Add New Spectrum (Yeni Spektrum Ekle) kutusuna tõklayõnõz, Response Spectrum Case
Data (Davranõş Spektrumu Durum Bilgisi) formu ekrana gelecektir. Yapõ sönümünü
(damping) .05 olarak giriniz. Structural and function damping (Yapõ ve fonksiyon sönümü)
seçeneğini anlamanõz önemlidir. Bu seçenek davranõş spektrumu analizinde tüm modlarda
bulunan modal sönümü tanõmlar. Aynõ zamanda ETABS, davranõş spekturumu yük durumu
için tanõmlanan davranõş spekturumu fonksiyonlarõnõn tamamõnõn burada belirlenen sönüm
oranõyla tanõmlandõğõnõ varsayar.
CQC mod birleştirme seçeneğini seçiniz. Bu Wilson, Kiureghian ve Bayo (1981) tarafõndan
anlatõlan Complete Quadratic Combination (Tam Karasel Kombinezon) yöntemidir. Bu
mod birleştirme yöntemi, yakõn aralõklõ modlar arasõnda modal sönümün yol açtõğõ istatistiksel
birleştirmeyi göz önüne alõr. Modal sönümün arttõrõlmasõ yakõn aralõklõ modlar arasõ
birleştirmeyi arttõrõr. Eğer modal sönüm tüm modlar için 0 ise, CQC yöntemi SRSS
yöntemine dönecektir.
SRSS yönlü birleştirme yöntemi seçeneğini seçiniz. Yapõdaki her deplasman, kuvvet veya
gerilme büyüklüğü için mod birleştirme her bir ivme yönünde tek bir pozitif sonuç üretir.
Verilen tepki büyüklükleri için, bu yönlü değerler tek bir pozitif sonuç üretmek için
birleştirirlirler. SRSS bu yönlü değerleri onlarõn karelerinin toplamõnõn kare kökünü alarak
birleştirir. Diğer tüm girdiler değişmeden kalõr. Bu yöntem kullanõlarak hesaplanan sonuçlar
tanõmladõğõnõz tahrik açõsõndan (excitation angle) bağõmsõz olarak değişmez. Bu metod yönlü
birleştirme için önerilen ve önceden tanõmlõ yöntemdir.
(Kesit Hesaplayõcõ) perde kesiti oluşturur. Bu perde kesiti içerisine düzgün yayõlõ donatõ
yerleştirilir. Donatõlar, perde verileri düzeltmelerinden (pier overwrites) değiştirilebilir.
Düzgün yayõlõ donatõ kesitli perde, düzlem yada üç boyutlu olabilir. Kayma donatõsõ hesabõ
ve sõnõr bölgesi kontrolleri için program otomatik olarak (kendi içinde) analiz edilen perde
kesitini düzlem ayaklara böler ve daha sonra her bir ayağõ ayrõ olarak boyutlar ve her ayak
için sonucu ayrõ olarak raporlar.
Draw menüsü > Draw Poly Shape (Çiz > Çokgen Şekil Çiz) komutunu kullanarak bir
çokgen çizebilirsiniz. Bir çokgen kendi kenar noktalarõnõn koordinatlarõyla tanõmlanõr. Bir
çokgen şekil çizmek için her bir köşe noktalarõnõn olmalarõnõ istediğiniz yerlere tõklarsõnõz.
Şekli son köşe noktasõna çift tõklayarak veya son köşe noktasõna bir kez tõklayõp ardõndan
klavyede Enter (yada Esc) tuşuna basarak tamamlarsõnõz.
SD Section Data (SD Kesit Bilgisi) formunda Done (Tamam) kutusuna tõklayõnõz, bu kesite
bir isim veriniz (C-SHAPE). Bu kesit ismi artõk Assign > Frame Section (Ata > Çubuk
Kesiti) iletişim kutusunda mevcut olacaktõr. Şekil 3-5 ‘de görüldüğü gibi bir çokgen şekil
çiziniz.
http://www.comp-engineering.com/havuz.html
Sonlu Eleman Hasõr Gruplarõnõn Birleşiminde SAP2000 ve ETABS 'õn Sağladõğõ Kolaylõk,
Computers & Structures, Inc.
Kare Betonarme
Kesit
C Şekilinde Kesit
(C-SHAPE)
1. Birinci seçenek kesitin yerini tanõmlamaktõr. Define menüsü > Section Cuts (Tanõmla
> Çoklu Kesitler) komutu kullanõlarak bir modelde çoklu kesite gelen sonuç kuvvetleri
bulunabilir. Çoklu kesitler analizden önce veya sonra tanõmlanabilir. Ancak tanõmlama
için analizin çalõştõrõlmasõnõ beklemek en güvenlisidir. Genel olarak modelin tüm
bölümlendirmesi yapõlana kadar (eğer varsa), çoklu kesitlerin tanõmlanmamasõ, daha da
önemlisi, çoklu kesitlerde kullanõlan gruplarõn tanõmlanmamasõ gerekir. Eğer gruplar
bölümlendirmeden önce tanõmlandõysa, gruba dahil olmasõ gereken bazõ noktasal nesneler
henüz oluşturulmamõş olabilir.
2. İkinci seçenek çoklu kesiti modelin herhangi bir kõsmõnda elle çizmektir. Draw >
Draw Section Cut (Çiz > Çoklu Kesit Çiz) seçeneği kullanõlarak yapõlabilir. Model
analiz edilmiş olmalõ ve bir eleman kuvvet/gerilme diyagramõ görünüşünde olmalõsõnõz.
Buna Display > Show Member Force/Stress Diagram (Göster > Eleman
Kuvvet/Gerilme Diyagramõnõ Göster) altõnda bir çubuk yada kabuk kuvveti seçerek
ulaşõlabilir. Bu örnekte çoklu kesit kuvvetlerini bulmak için bu ikinci seçenek
kullanõlmõştõr.
Kat 3 te grid çizgisi C ve D arasõndaki kabuk gerilme kuvvetlerini bulmak için, Draw > Draw
Section Cut (Çiz > Çoklu Kesit Çiz) komutuna gidiniz. Grid çizgisi D ye paralel bir çizgi
çiziniz. Yanõp sönen çizgi Grid çizgisi D boyunca uzanan çoklu kesiti temsil eder. Çoklu kesit
kuvvetleri ekranda görülecektir. Şekil 3-7 ve 3-8 ‘e bakõnõz.
Çoklu Kesit
(Section Cut)
Sonuçlar
Programda Perde Duvar Boyutlama kõsmõ tamamlandõktan sonra, sonuçlarõ pek çok farklõ
yöntemle görebilirsiniz. Design menüsü > Shear Wall Design > Display Design Info
(Boyutlandõrma > Perde Duvar Boyutlandõrmasõ > Boyutlandõrma Bilgilerini Göster)
komutunu kullanarak çõktõlarõn ekranda doğrudan model üzerinde gösterilmesini
sağlayabilirsiniz. Tüm Perde Duvar boyutlama çõktõlarõ File > Print Tables > Shear Wall
Design (Dosya > Tablolarõ Yazdõr > Perde Duvar Boyutlamasõ) altõndan yazdõrõlabilir.
İstenirse, ekran görüntüleri File menüsü > Print Graphics (Dosya > Grafikleri Yazdõr)
komutu kullanõlarak yazdõrõlabilir. Aşağõda bazõ boyutlama çõktõsõ seçenekleri listelenmiştir:
Boyutlama çõktõsõ bilgileri ekranda görüldüğü sõrada, perde/perde kirişi üzerine sağ tõklayarak
daha ayrõntõlõ bilgi görebilirsiniz. Şekil 3-9 ‘a bakõnõz.
Tanõm
Bu yapõ, her kat seviyesinde eğrisel rampalar bulunan sekiz katlõ bir otopark binasõdõr. Tüm
katlarõn yüksekliği 12 ft ‘dir. X-doğrultusundaki tüm açõklõklar 24 feet, Y-doğrultusundaki
açõklõklar da 36 feet genişliğindedir. Yapõ rampalarõn kenarõnda bulunan eğrisel bir perde
duvar sistemiyle yatay olarak mesnetlenmiştir.
Bu modeli oluşturmak için, 3 çizgisi kesit görünüşüne gidiniz. Grid çizgisi C den Grid çizgisi
A ya bir çubuk çiziniz. Bu çubuğu seçip Edit > Replicate > Story Tab (Düzenle > Çoğalt >
Kat Sekmesi) komutuna gidiniz ve ÇİFT katlarõ seçiniz (katlarõ seçerken CTRL tuşuna basõlõ
tutarak). Grid çizgisi I ‘dan Grid çizgisi K ‘ya bir çubuk çiziniz ve bu kez bu çubuğu
çoğaltõrken TEK tek katlarõ seçiniz. Daha sonra, 8. kattan 7. kata çaprazlamasõna çubuk
çizerek başlayõp, her kattaki çubuklarõ çaprazlarla birleştirin. (Bu örnekte, seçtiğiniz kiriş
boyutunun bir önemi yoktur). Model aşağõdaki gibi görünmelidir.
Rampa Oluşturulmasõ
Bundan sonra, her kattaki tüm yatay kirişleri ve tüm diğer eğik kirişleri seçiniz. Edit >
Extrude Lines to Areas > Linear (Düzenle > Çizgilerden Alan Oluştur > Doğrusal)
komutuna gidiniz. Increment Data (Artõş Bilgisi) kutusunda dy için 36 feet ve çoğaltma
adedi (number) için de 2 yazõnõz. Sonra da, tüm düz kirişleri tekrar ve ilk seferde seçili
olmayan tüm eğik kirişleri seçiniz Aynõ dönüştürme uygulamasõnõ tekrar yapõn fakat bu kez
dy için -36ft kullanõn. Modeliniz şimdi Şekil 4-2 ‘deki gibi görünmeli.
Çoklu kesit izleri yapõnõn birden fazla yüzünü tek bir açõlmõş görünüş içinde aynõ anda
gösterebilirler. Bir çoklu kesit izi çizmek için önce, menüden Draw > Draw Developed
Elevation Definition (Çiz > Çoklu Kesit İzini Çizerek Belirt) seçip, formun Developed
Elevations (Çoklu Kesit İzleri) alanõndaki derleme kutusuna çoklu kesit izi için bir isim
yazõp, Add New Name (Yeni İsim Ekle) kutusuna tõklanmalõdõr. Daha sonra, kat planõ 8 de,
eğrisel perde duvarõn çiziminde yapõldõğõ gibi, rampanõn kenarlarõndaki düğüm nokalarõ
üzerine tekrar bir yarõm daire tamamlanõncaya kadar tõklayõp kesit çizilmelidir. Kesiti View
menüsü > Set Elevation View (Görünüş > Yandan Görünüş Seç) seçeneğine tõklayõp,
oluşturduğunuz çoklu kesit izinin ismini seçerek görebilirsiniz.
Not: Eğer Options menüsü > Windows (Seçenekler > Pencereler) komutu iki veye daha
fazla pencere için ayarlandõysa ve bu pencereler Plan veya 3D Görünüşe ayarlõysa, çoklu kesit
izi bu Plan ve 3D Görünüş pencerelerinde cyan renginde bir çizgiyle (ön tanõmlõ)
gösterilecektir. Bir kaç duvar elemanõnõ seçerek onlarõ siliniz. Bu eğri perde duvar elemanõ
üzerinde bir açõklõk oluşturacaktõr. Modeliniz Şekil 4-5 ‘deki gibi görünmelidir.
Tanõm
Bu örnek Portlan Cement Association tarafõndan yayõnlanmõş “Notes on ACI 318-02 Building
Code Requirements for Structural Concrete” kitabõndaki 19.1 örneğidir. Dört katlõ, katlarõnda
iki doğrultuda çalõşan kirişsiz döşemeleri bulunan bir betonarme yapõdõr. Kat yükseklikleri 9ft
‘dir. Tüm açõklõklar X-doğrultusunda 14 feet ve Y-doğrultusunda 18 feet uzunluğundadõr.
Ortadaki katlardan biri döşemenin analiz ve boyutlandõrmasõ amacõyla ETABS ‘dan SAFE
programõna aktarõlacaktõr.
Döşeme Özellikleri:
Bina Yükleri:
Bu modeli oluşturmak için, File > New Model (Dosya > Yeni Model) seçeneğine gidiniz.
Grid Dimensions (Grid Ölçüleri) alanõnda, X ve Y doğrultularõndaki çizgi sayõlarõnõ (number
of lines) doldurunuz (4). X ve Y doğrultularõndaki aralõklarõ (spacing) giriniz (sõrasõyla 14 ft
ve 18 ft). Story Dimensions (Kat Ölçüleri) alanõnda kat sayõsõnõ (4) ve kat yüksekliğini (9 ft)
giriniz. Sonra, Add Structural Objects (Yapõsal Nesneler Ekle) alanõnda, Flat Slab (Mantar
Döşeme) kutusuna tõklayõnõz. Flat Slab iletişim kutusu ekrana gelecektir. Drop Panel (Düşü
Tablasõ) boyutunu 16 in olarak değiştirin. 20 psf ölü yük ve 40 psf hareketli yük değeri girin.
OK kutusuna tõklayarak Flat Slab iletişim kutusundan çõkõn. Tekrar OK kutusuna tõklayarak
modeli görüntüleyin. Model Şekil 5-1 ‘deki gibi görünmelidir.
Import/Export Seçenekleri
File menüsü > Export > Save Story as SAFE .f2k Text File (File > Dõşarõ Aktar > Kat
Planõnõ SAFE .f2k Metin Dosyasõ Olarak Kaydet) komutu belirlenen bir kat seviyesini SAFE
.f2k veri dosyasõ olarak kaydetmenize olanak sağlar. Bu dosya/modeli daha sonra SAFE içine
aktarabilirsiniz.
• Story to Export (Aktarõlacak Kat) aşağõ-açõlõr listesi: Aşağõ açõlõr listeden aktarõlacak
kat seviyesini seçiniz. Biz burada Kat 3 ‘ü (Story 3) seçeceğiz.
• Modeli aktarõrken bazõ seçenekler mevcuttur. Bunlar:
o Export Floor Loads Only (Sadece Kat Yüklerini Aktar)
o Export Floor Loads and Loads from Above (Kat Yükleri ve Üstündeki
Yükleri Aktar)
o Export Floor Loads plus Column and Wall Distortions (Kat Yükleri, Kolon
ve Duvar Deformasyonlarõnõ Aktar)
• Onay kutusundaki işaret kaldõrõldõğõnda, ilgili öğe dahil edilmeyecektir. Aynõ anda
sadece bir onay kutusu işaretlenebilir. Biz burada kat yükleri ve üstten gelen yükleri
aktarma seçeneğiyle ilgileniyoruz.
• Select Cases (Durumlarõ Seç) kutusu. Bu kutuya tõklandõğõnda Select Loads (Yükleri
Seç) formu görüntülenir. Mevcut yükleri parlak hale getirip seçebilir veya seçimi
kaldõrabilirsiniz. Ölü ve Hareketli yükleri seçiniz ve OK kutusuna tõklayõnõz.
ETABS şimdi kullanõcõdan modele bir isim vermesini isteyecektir. Bir model ismi giriniz ve
SAVE ‘e tõklayõnõz.
Daha sonra, SAFE programõnõ açõnõz. File (Dosya) menüsü altõnda Import > SAFE .f2k file
(Dõşarõdan Al > SAFE .f2k dosyasõ) seçeneğine tõklayõnõz ve .f2k dosyasõnõ seçiniz. OPEN ‘a
tõklayõnõz. Model Şekil 5-2 ‘deki gibi görümelidir:
Çatlama Analizi için Donatõ Şartlarõ (The Reinforcing Specification for Cracking
Analysis) formu çatlama analizinde kullanõlacak donatõyõ tanõmlamak için kullanõlõr.
Formun ortasõndaki hesap tablosu strip ID (Şerit ID), donatõ için X ve Y başlangõç
değerleri, donatõnõn genişlik ve uzunluğu ve donatõnõn konumunu (üst yada alt)
gösterir. Form sizin üç seçeneği de (Program Calculated, User Typical ve User
Other) bir arada kullanmanõza olanak vermek ve sizin ihtiyaçlarõnõzõ karşõlayacak
şekilde kolayca veri girişini yapmanõza olanak verecek şekilde tasarlanmõştõr. Örnek
olarak, eğer donatõnõn çoğu (ama tamamõ değil) SAFE tarafõndan hesaplanabiliyorsa,
(1) Program Calculated kutusuna tõklayõn; (2) değiştirilecek veri satõrõnda Reinf
Type kolonundaki hücreye tõklayõn; (3) User Typical veya User Other seçeneğini
seçin; ve (4) yukarõda anlatõldõğõ gibi User Typical veya User Other seçeneği için ilave
veri girişini yaparak ön tanõmlõ şartlardan başkasõnõ gerektiren donatõlarõ
değiştirebilirsiniz.
• Iterative for Uplift. Analiz Tipi Iterative for Uplift olduğunda, maksimum iterasyon
sayõsõ ve yakõnsama toleransõ için ön tanõmlõ değerleri kabul ediniz veya derleme
kutusuna direk yazarak yeni değerler giriniz. Bu seçeneğe özellikle radye temellerin
analizi yapõlõrken çekme gerilmesinin ortadan kaldõrõlmasõnda ihtiyaç duyulur. Ön
tanõmlõ Maksimum Bölümlendirme Ölçüsünü (Maximum Mesh Dimension) kabul
ediniz veya derleme kutusuna yeni bir değer giriniz. Maksimum Bölümlendirme
Ölçüsü aşağõda anlatõlmõştõr.
Bu model için, Normal and Craced Deflection seçeneğini seçiniz ve OK kutusuna
tõklayõnõz. Artõk bu döşeme için analiz ve boyutlandõrma yapmaya hazõrõz. Analyze (Analiz)
menüsü altõnda Run Analysis (Analizi Çalõştõr) komutuna tõklayõnõz. SAFE modeli üç kere
analiz edecektir. Birinci iterasyonda sõradan bir elastik analiz yapacaktõr. İkinci iterasyonda
sadece ölü yükte karşõ yapõlan çatlama analizi yapacaktõr. Son olarak üçüncü iterasyonda, ölü
ve hareketli yüklere karşõ yapõlan çatlama analizi yapacaktõr. Tamamlandõktan sonra, kullanõcõ
çatlama analizi sehimlerini Display > Show Deformed Shape (Göster > Şekil Değiştirmiş
Hali Göster) ve long-term cracked deflection kutusunu seçerek görebilir.
Sonuçlar
Artõk programda boyutlama kõsmõnõ çalõştõrmaya hazõrõz. Design (Boyutlandõrma) menüsüne
gidiniz ve Start Design (Boyutlandõrmayõ Başlat) komutuna tõklayõnõz. Modelinizin plan
görünüşünde, hesaplanan momentlere karşõlõk gelen gerekli donatõ miktarõnõn gösterirken
göreceksiniz. Design > Display Design Info (Boyutlandõrma > Boyutlandõrma Bilgilerini
Göster) komutuna gidiniz, Slab Reinforcing (Döşeme Donatõsõ) iletişim kutusu
görüntülenecektir. Biz burada y-doğrultusundaki şeriti (Y Direction Strip) görüntülemek ve
orta şeritte ne kadar #4 çubuk gerekli olduğunu tayin etmekle ilgileniyoruz. Bunlarõ yaptõktan
sonra, Slab Reinforcing iletişim kutusu Şekil 5-3 ‘deki gibi görünmelidir.
Eğer grid çizgisi B ce C arasõndaki orta şerite bakacak olursanõz, şerit boyunca 3 adet #4
çubuğunun gerekli olduğunu göreceksiniz. Bu sonuç “Notes on ACI 318-02 Building Code
Requirements for Structural Concrete” kitabõndaki örnek 19.1 ‘de verilen sonuçla
uyuşmaktadõr.
CSIDetailer
CSiDetailer detaylõ donatõ resimlerini boyutlandõrma yönetmelikleriyle uyumlu olarak
hazõrlar, örneğin ACI-315-99 veya kullanõcõ tercihleri gibi. Bu tercihler yönetmeliklerle
uyumlu olabileceği gibi ilave ihtiyaçlarõ karşõlamalarõ için de özelleştirilebilirler.
Tercihler ayarlandõktan sonra, Detailing menüsü > Start Detailer (Detaylandõrma >
Detailer’õ Başlat) komutuna tõklayarak CSiDetailer ‘õ başlatõnõz ve Detailing Status
(Detaylandõrma Durumu) formunu görüntüleyiniz. Program modelin detaylandõrmasõnõ
yaptõkça, ilerleme Detailing Status formunda görülebilir. Detaylandõrma tamamlandõğõnda,
program mümkün olan bütün resimleri otomatik olarak üretir ve onlarõ proje dosyasõna ekler.
CSiDetailer ana penceresinde File, Edit, View, Drawing, Tables, Options ve Help (sõrasõyla
Dosya, Düzenle, Görünüş, Çizim, Tablolar, Seçenekler ve Yardõm) menüleri görülür.
Eğer resimlerde ilave hassasiyete ihtiyaç duyulursa, onlarõ AutoCAD/CAD uyumlu bir
formata aktarõn. File menüsü > Export Drawing (Dosya > Resimleri Dõşarõ Aktar) komutuna
tõklayarak Export Drawing formunu görüntüleyin. Aktarõm için dosya formatõnõ ve hangi
resimlerin aktarõlacağõnõ (mevcut, tümü, veya seçili olanlar) belirlemek için formu kullanõn.
Dosyalar DXF yada DWG dosya formatlarõnda aktarõlabilir.
Şekil 5-5 ‘de, CSiDetailer tarafõndan oluşturulabilen bir çizim tipi örneği görülmekte.
Tanõm
Burada ETABS ‘õn güçlü zaman alanõ analizi özelliğini göstermek için basit bir 2D çerçeve
örneği kullanõlacaktõr. Bu modeldeki amaç iki ayrõ yük durumuna göre bir noktanõn
sehimindeki değişimi göstermektir. Birinci yük durumunda kirişin ortasõna 100 kip ‘lik bir
yük etkimektedir. Lütfen Şekil 6-1 ‘e bakõnõz. İkinci yük durumunda ise aynõ 100 kip ‘lik yük
bir zaman alanõ fonksiyonu olarak etkitilmektedir. Yük çok kõsa bir zaman diliminde
etkitilecektir, bu durum çarpma yüküne benzetilebilir.
1. Formun History (Zaman Alanõ) alanõnda mevcut olan bir zaman alanõ yük durumunu
işaretleyin.
2. Time History Case Data (Zaman Alanõ Durum Bilgisi) formuna erişmek için Modify
(Değiştir) kutusuna tõklayõnõz. İstenen değişikleri bu formu kullanarak yapabilirsiniz.
3. Lineer Analiz Tipini (analysis type > linear) seçiniz. Lineer zaman alanõ analizinde,
tüm nesneler lineer davranõş gösterir. Lineer zaman alanõ analizinde link elemanlarõnõn
sadece lineer özellikleri dikkate alõnõr. Bu örnekte, herhangi bir link elemanõ
kullanmõyoruz.
4. Modal Damping (Modal Sönüm) kutusuna tõklayõnõz ve .01 değerini giriniz. Böylece
tüm modalara %1 sönüm atanmõş olur. Bu bir kritik sönüm yüzdesidir.
5. Number of Output Time Steps (Çõktõ Zaman Adõm Sayõsõ) için 1000 değerini giriniz.
Çõktõ zaman adõm sayõsõ, çõktõ sonuçlarõnõn raporlandõğõ eşit aralõklõ adõm sayõsõdõr. Bu
değeri zaman alanõ fonksiyonunda girilen zaman adõmõ sayõsõyla karõştõrmayõnõz. Çõktõ
zaman adõm sayõsõ zaman alanõ fonksiyonunda girilen zaman adõm sayõsõndan farklõ
olabilir. Çõktõ zaman adõm sayõsõ (number of output time steps) ile çõktõ zaman adõm
boyutu (output time step size) çarpõmõ çõktõ sonuçlarõnõn alõndõğõ süreye eşittir.
6. Output Time Step Size (Çõktõ Zaman Adõm Boyutu) için .002 değerini giriniz. Çõktõ
zaman adõm boyutu, çõktõ zaman adõmlarõ arasõndaki eşit zaman aralõklarõnõn süresidir,
birimi saniyedir. Bu değeri zaman alanõ fonksiyonunda girilen zaman adõm boyutuyla
karõştõrmayõnõz. Çõktõ zaman adõm sayõsõ boyutu zaman alanõ fonksiyonunda girilen girdi
zaman adõm boyutundan (input time step size) farklõ olabilir. Çõktõ zaman adõm sayõsõ
(number of output time steps) ile çõktõ zaman adõm boyutu (output time step size) çarpõmõ
çõktõ sonuçlarõnõn alõndõğõ süreye eşittir.
7. Load Assignments (Yük Atamalarõ) kutusunda, LIVE yük durumunu seçiniz; STEP
zaman alanõ fonksiyonunu seçiniz ve ölçek çarpanõ (scale factor) olarak 1 değerini giriniz.
Sõrayla ADD ve sonra da OK kutularõna tõklayõnõz.
8. Analizi çalõştõrmadan önce, kirişi seçiniz, Edit > Divide Lines (Düzenle > Çizgileri
Böl) formuna gidiniz ve ilk seçeneği seçerek kirişi 4 elemana bölünüz. Böylece, kiriş
elemanõnõn her dörtte birlik kõsmõna yerleşen 3 düğüm noktanõz olacaktõr.
Sonuçlar
Analizi çalõştõrdõktan sonra, Display > Show Deformed Shape (Göster > Şekil Değiştirmiş
Hali Göster) altõnda LIVE yük durumunu seçip OK ‘e tõklayõnõz. Uygulanan 100 kip ‘lik
statik yük nedeniyle çerçevede oluşan deplasmanlarõ göreceksiniz. Aşağõdaki şekilden
deplasmanõn .953 inç olduğunu görebilirsiniz.
Bir zaman alanõ izi basitçe bir düşey zaman alanõ fonksiyonuna karşõlõk gelen bir yatay zaman
alanõ fonksiyonudur. Düşey zaman alanõ fonksiyonu tanõmlõ herhangi bir zaman alanõ
fonksiyonu olabilir. Bununla birlikte, yatay zaman alanõ fonksiyonu ön tanõmlõ olarak
“Zaman”dõr, aynõ zamanda herhangi bir diğer zaman alanõ fonksiyonu da olabilir.
Display menüsü > Show Time History Traces (Göster > Zaman Alanõ İzlerini Göster)
komutuna tõkladõğõnõzda, ETABS otomatik olarak tüm seçili nesneler için zaman alanõ
görünüş fonksiyonlarõ üretir. Time History Display Definition (Zaman Alanõ Görünüş
Tanõmõ) formunu kullanarak istediğiniz gibi ilave zaman alanõ görünüş fonksiyonlarõ
tanõmlayabilirsiniz. Belirli bir nokta için zaman alanõ izini göstermek için, örneğin, o noktayõ
Display menüsü > Show Time History Traces komutundan önce seçmek en kolay yoldur.
ETABS bu nokta için zaman alanõ gösterim fonksiyonunu otomatik olarak üretecektir. Eğer
ETABS sizin istediğinize ayarlõ değilse, gösterilmekte olan deplasman bileşenini kolayca
değiştirebilirsiniz.
Zaman alanõ yük durumu için 4 numaralõ düğüm noktasõnõn maksimum deplasmanõnõn 1.19
inç olduğunu görebilirsiniz. Beklendiği gibi, zaman alanõ yükünün (çarpma yükü) deplasman
değeri 100kip lik statik yüktekinden (.93 inç) fazladõr.
Şimdi, Define > Time History Function > Show Function (Tanõmla > Zaman Alanõ
Fonksiyonu > Fonksiyon Göster) formuna geri gidiniz ve yükün uygulandõğõ zamanõ azaltõnõz.
Başlangõçta zaman değerleri için 0.0125 ve 0.025 (Şekil 6-2 ye bakõnõz) atanmõştõ. Bu
değerleri sõrasõyla 0.125 ve 0.25 olarak değiştiriniz. OK kutusuna tõklayõnõz ve analizi tekrar
çalõştõrõnõz. Display menüsü > Show Time History Traces komutuna geliniz ve 4 numaralõ
düğüm noktasõnõn deplasmanõna tekrar bakõnõz. Şekil 6-5 ‘e bakõnõz.
Zaman alanõ yük durumu için 25 numaralõ düğüm noktasõnõn maksimum deplasmanõnõn 1.03
inç olduğunu görebilirsiniz. Zaman alanõ yükünün (çarpma yükü) deplasman değeri 100kip
‘lik statik yüktekinden (.93 inç) çok az büyüktür.
Son olarak, Define > Time History Function > Show Function (Tanõmla > Zaman Alanõ
Fonksiyonu > Fonksiyon Göster) formuna bir kez daha geri gidiniz ve yükün uygulandõğõ
zamanõ önemli derecede azaltõnõz. Bu kez zaman değerlerini sõrasõyla 0.00125 ve 0.0025
olarak değiştiriniz. OK kutusuna tõklayõnõz ve analizi tekrar çalõştõrõnõz. Display menüsü >
Show Time History Traces komutuna geliniz ve 4 numaralõ düğüm noktasõnõn deplasmanõna
tekrar bakõnõz. Şekil 6-6 ‘e bakõnõz.
Zaman alanõ yük durumu için 4 numaralõ düğüm noktasõnõn maksimum deplasmanõnõn .165
inç olduğunu görebilirsiniz. Zaman alanõ yükünün (çarpma yükü) deplasman değeri 100 kip
lik statik yüktekinden (.93 inç) küçüktür.
Gördüğünüz gibi dinamiz analizde, deplasman değerleri yükün uygulanma süresine doğrudan
bağõmlõdõr. Eğer yük çok kõsa bir zaman süresince uygulanõrsa sonuç deplasman değeri küçük
olacaktõr. Buna karşõn, Eğer yük uzun bir zaman süresince uygulanõrsa, bu örnekte de
görülebileceği gibi sonuç deplasman değeri büyük olacaktõr.