OBRADA PROVLAČENJEM

Obrada provlačenjem predstavlja savremeni postupak obrade metala

rezanjem
visoke proizvodnosti, tačnosti i kvaliteta obrade. Koristi se samo u serijskoj i
masovnoj proizvodnji, jer su alati veoma skupi i strogo namenski projektovani i
izrađeni.

Proces rezanja ostvaruje se samo jednim kretanjem i to pravolinijskim glavnim

kretanjem alata - provlakača (slika 9.1).
Pravolinijskim povlačenjem alata (1), postavljenog u prednji prihvatni deo (2),
obezbeđuje se uklanjanje viška materijala na predmetu obrade zahvaljujući
postepenom povećanju dimenzija alata.
Proces rezanja karakteriše:
1. postepeno rezanje zadatog dodatka za obradu u obliku posebnih slojeva male
debljine i velike širine,
2. istovremeno rezanje većim brojem reznih elemenata alata,
3. ne postoji pomoćno kretanje kao samostalno kinematsko kretanje, jer
povećanje dimenzija narednog zuba u odnosu na prethodni određuje debljinu
sloja meterijala (dubinu rezanja po zubu az) koji uklanja rezni element (zub).
Izuzetak su proizvodne operacije izrade zavojnih žljebova (npr. kod cevi
naoružanja) kada postoji pomoćno obrtno kretanje u skladu sa korakom
zavojnice,
4. male brzine rezanja 15 - 18 m/min, a kod novijih konstrukcija mašina u obradi
provlačenjem i do 30 m/min i sl.

Proizvodne operacije obrade provlačenjem se razvrstavaju na dve grupe i to

proizvodne operacije:
♦ unutrašnjeg provlačenja i spoljašnjeg provlačenja.
U proizvodnim operacijama unutrašnjeg provlačenja (slika 9.3) prethodno se
izrađuje
cilindrični otvor (bušenjem, struganjem i sl.), u cilju obezbeđenja pravilnog vođenja
alata
i stvaranja uslova za konačno oblikovanje otvora provlačenjem. Kretanjem
provlakača
kroz otvor obezbeđuje se oblikovanje otvora u skladu sa profilom reznih elemenata
alata (formiranje otvora visoke tačnosti i kvaliteta, različitog oblika - kružni,
trougaoni,
kvadratni i sl.).
Proizvodne operacije spoljašnjeg provlačenja su operacije obrade površina
različite
konfiguracije primenom višedelnih alata za provlačenje (slika 9.4).
Dva osnovna postupka provlačenja su sa:
� dubinskim primicanjem i
� bočnim primicanjem.
Kod spoljašnjeg provlačenja sa dubinskim primicanjem alati obezbeđuju postepeno
oblikovanje profila po dubini, dok kod bočnog primicanja oblikovanje se postepeno
odvija po širini.
MAŠINE U OBRADI PROVLAČENJEM

Mašine u obradi provlačenjem - provlakačice se razvrstavaju, prema nameni (vrsti

proizvodne operacije provlačenja) na provlakačice za:
� unutrašnje i
� spoljašnje provlačenje.
a prema pravcu kretanja alata i nameni na: horizontalne i vertikalne provlakačice.

Vertikalne provlakačice za unutrašnje provlačenje (slika 9.10) su najčešći vid

konstrukcije mašina za unutrašnje provlačenje. Predmet obrade (7) se postavlja na
radni sto mašine (2), a alat se u početnoj fazi obrade, pre obrade, postavlja u zadnji
vodeći deo mašine (1). Alat se, posredstvom zadnjeg vodećeg dela, dovodi u radnu
poziciju, kada prednji prihvatni deo (4) prihvata alat. Zahvaljujući pogonskom
sistemu
mašine (elektromotoru - 5, prenosnom sistemu - 6 i mehanizmu za pretvaranje
obrtnog
u pravolinijsko kretanje) prednji vodeći deo mašine dobija neophodna kretanja i
vučnu
silu mašine potrebnu za realizaciju procesa obrade. Po završetku procesa rezanja
(dostizanju donje tačke hoda alata), predmet obrade se skida sa radnog stola i alat
vraća u početnu poziciju.

Horizontalne provlakačice za unutrašnje provlačenje (slika 9.11) rade na

sličnom
principu, s tom razlikom što je kretnje alata (2) u horizontalnom pravcu i što je
neophodno obezbediti odgovarajući sistem za prihvatanje i stezanje predmeta
obrade (1).
Horizontalne mašine za provlačenje obezbeđuju mogućnost kontinualnog rada
nepokretnim alatom, ako se predmeti obrade postave na obrtni sto ili beskonačnu
traku.

Osnovne eksploatacijske karakteristike mašina u obradi provlačenjem su:

- koeficijent preciznosti Cmp i tačnosti mašine Cmpk;
- maksimalna vučna sila mašine;
- maksimalna brzina provlačenja;
- maksimalni hod alata;
- gabariti predmeta obrade i sl.