ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ´ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΛ

[Επιµέλεια κριτηρίου: Δρ. Πολύβιος Ν. Πρόδροµος, Φιλόλογος]

Μη Λογοτεχνικό κείµενο

«Το χάσµα γενεών... µετριέται και µε λέξεις»

Η νέα «αργκό» µε φράσεις δανεικές από την αγγλική και τη νέα

τεχνολογία και η ανεξάντλητη ευρηµατικότητα των εφήβων

Tι να πάρει πρέφα µωρέ το ζαρζαβατικό! Εµείς, πάντως, την κάναµε µε ελαφρά

πηδηµατάκια και πήγαµε να λιώσουµε στο µπαρ. Τα άλλα τα λαµόγια ήρθαν
αργάµιση και ήταν ήδη αλοιφή. Αύριο παίζει ένα πάρτυ, σούπερ χλίδα. Στο
πολύ ζεβουαζιόν µας κόβω πάλι! Τουτέστιν: «Τι να καταλάβει η βραδύνους!
Εµείς, πάντως, φύγαµε προσεκτικά, χωρίς να µας δουν, και πήγαµε στο µπαρ
για να πιούµε πολύ. Οι άλλοι οι απατεώνες ήρθαν πολύ πιο αργά απ' ό,τι τους
περιµέναµε και ήταν ήδη µεθυσµένοι. Αύριο θα γίνει ένα πάρτυ µέσα στη χλιδή
και θα περάσουµε πολύ ωραία, αφού και άνετοι θα είµαστε και τίποτα δεν θα
πληρώσουµε». Μετάφραση δεν χρειάζονται µόνο τα κείµενα της αρχαίας
ελληνικής γραµµατείας αλλά και οι συνθηµατικές φράσεις, τα ιδιώµατα των
νέων, τα οποία για τους πολλούς (και µεγαλύτερους) µοιάζουν µε terra
incognita.

Πεδία συνεννόησης

Πρόκειται για τη σύγχρονη γλώσσα των νέων, ένα είδος αργκό,

«κοινωνιολέκτου», όπως την ονοµάζουν οι Έλληνες γλωσσολόγοι, η οποία
τείνει να υιοθετηθεί και από άλλες ηλικιακές οµάδες. Ορισµένες φράσεις
παλαιότερης αργκό µπορεί και να αποτελούν πεδία συνεννόησης µεταξύ
διαφορετικών γενεών, όπως το «τα πήρα στο κρανίο» ή «στάνιαρα», που
αποτελούν πλέον κοµµάτι της καθοµιλουµένης. Ωστόσο, υπάρχουν πιο
πρόσφατα λεκτικά δηµιουργήµατα των νέων, τα οποία ουδόλως
αναγνωρίζουν οι πρεσβύτεροι.

Έτσι, είναι αρκετά σπάνιο να καταλάβει ένας σύγχρονος πατέρας τον 17χρονο
γιο όταν τον ακούσει να λέει «όλη η φάση ήταν κλάιν µάιν» (η κατάσταση ήταν
άνευ ουσίας, τρέχα γύρευε)!

Δεν είναι λίγοι οι επικριτές των νεανικών «πειραµατικών νεολογισµών»,

φιλόλογοι αλλά και οι ίδιοι οι γονείς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι
αποδυναµώνεται η ελληνική γλώσσα. «Μπορεί η γλώσσα να είναι ζωντανός
οργανισµός και να αφοµοιώνει τους νεωτερισµούς και τις όποιες επιδράσεις,
να προσαρµόζεται στις εξελίξεις, αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι είναι και το
ιδανικό. Είναι σαν να προσαρµόζεται ο άνθρωπος, ένας ζωντανός οργανισµός
στα µεταλλαγµένα τρόφιµα. Αυτό έχει κόστος. Το ίδιο συµβαίνει και στη
γλώσσα», υποστηρίζει στην «Κ» ο φιλόλογος κ. Σάκης Ανδρουλάκης και εξηγεί
ότι «η εκτεταµένη χρήση της αργκό έχει αντίκτυπο στον πολιτισµό, διότι όταν
η γλώσσα γίνεται πιο φτωχή, τότε και η σκέψη γίνεται πιο φτωχή, αφού η
σκέψη αντικατοπτρίζεται στη γλώσσα και αντιστρόφως. Έτσι, επιφανειακό
λεξιλόγιο ισοδυναµεί µε επιφανειακή σκέψη. Εποµένως, είναι χρέος του

Δρ Πολύβιος Πρόδρομος, Φιλόλογος 1

filologikos-istotopos.gr
 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ´ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΛ

εκπαιδευτικού να µεταδώσει στους µαθητές του τη δύναµη της ποιότητας του

λόγου και να µην υποτιµήσει το πρόβληµα της αργκό». Ωστόσο, αρκετοί
γλωσσολόγοι υποστηρίζουν το αντίθετο, ότι δηλαδή η γλώσσα εµπλουτίζεται
και ζωντανεύει και άρα δεν κινδυνεύει να αλλοιωθεί. «Δεν παθαίνει τίποτα η
ελληνική γλώσσα από τις παρεµβάσεις που επιχειρούν οι νέοι και αυτή είναι
µία θέση διατυπωµένη από την πλειονότητα των ειδικών επιστηµόνων», λέει
στην «Κ» η κ. Μαρία Θεοδωροπούλου, λέκτορας στο ΑΠΘ και επιστηµονική
συνεργάτης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, στο τµήµα Γλωσσολογίας. «Οι
περισσότεροι γλωσσολόγοι όταν αναφέρονται στη γλώσσα των νέων µιλούν για
µια γλώσσα δηµιουργική, που µπορεί να υιοθετείται και από µεγαλύτερες
ηλικίες ως ένδειξη νεανικότητας. Οι νέοι είναι ζωντανοί σε όλα τους,
νιώθουν την ανάγκη να διαφοροποιηθούν, οπότε η «κοινωνιόλεκτός
τους» είναι δείκτης ταυτότητας και συνοχής της παρέας. Είναι άλλο η
κοινή νέα ελληνική που χρησιµοποιούµε και άλλο η γλώσσα που
χρησιµοποιούµε στην παρέα. Φυσικά, οι νέοι έχουν την ευελιξία να µη
χρησιµοποιούν αργκό σε επίσηµες περιστάσεις». […]

(Συντοµευµένο για τις ανάγκες του κριτηρίου)

[Της Έλενας Καρανάτση, εφηµ. Καθηµερινή, 19/5/2007]

Δραστηριότητα 1η

α) Να χαρακτηρίσετε καθεµιά από τις πιο κάτω προτάσεις ως ΣΩΣΤΗ

ή ΛΑΘΟΣ, σύµφωνα µε το κείµενο:

i. Η κοινωνιόλεκτος των νέων δυσκολεύει την επικοινωνία τους µε

τους µεγαλύτερους.

ii. Οι φιλόλογοι δεν επικρίνουν τους γλωσσικούς νεωτερισµούς των

νέων.

iii. Οι απόψεις των ειδικών, για το εάν κινδυνεύει η γλώσσα µας από
τους νεολογισµούς των νέων ,διίστανται.

iv. Οι γλωσσολόγοι υποστηρίζουν πως η γλώσσα των νέων είναι

δηµιουργική.

v. Οι νέοι, ακόµα και σε επίσηµες περιστάσεις, χρησιµοποιούν την

αργκό.

[Μονάδες 5]

Δρ Πολύβιος Πρόδρομος, Φιλόλογος 2

filologikos-istotopos.gr
 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ´ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΛ

β) «Οι νέοι είναι ζωντανοί σε όλα τους, νιώθουν την ανάγκη να

διαφοροποιηθούν, οπότε η «κοινωνιόλεκτός τους» είναι δείκτης
ταυτότητας και συνοχής της παρέας». Να σχολιάσετε την άποψη αυτή σε
ένα κείµενο 50-60 λέξεων.

[Μονάδες 10]

Δραστηριότητα 2η

α) i. Ποιους τρόπους πειθούς επιστρατεύει η αρθρογράφος στο κείµενό

της;

ii. Ποια µέσα πειθούς χρησιµοποιεί; Να αναφέρετε ένα παράδειγµα

για κάθε περίπτωση.

[Μονάδες 5 ]

β) Τι δηλώνουν οι πιο κάτω διαρθρωτικές λέξεις του κειµένου;

Ωστόσο(2ηπαράγραφος), έτσι(3ηπαράγραφος), όµως, διότι,

εποµένως (4 παράγραφος).
η

[Μονάδες 5 ]

γ) Να γράψετε ένα συνώνυµο για καθεµιά από τις πιο κάτω λέξεις:

ουδόλως, επικριτές, αντικατοπτρίζεται, υποτιµήσει, αλλοιωθεί.

[Μονάδες 5]

Δραστηριότητα 3η

Συµµετέχεις σε έναν «αγώνα αντιλογίας» και υποστηρίζεις την άποψη

πως η Ελληνική γλώσσα δεν κινδυνεύει από τους νεολογισµούς των
νέων. (200-250 λέξεις).

[Μονάδες 20]

Δρ Πολύβιος Πρόδρομος, Φιλόλογος 3

filologikos-istotopos.gr
 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ´ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΛ

Λογοτεχνικό κείµενο

O ψαλµός Β’ της ενότητας «Τα Πάθη», της συλλογής Το Άξιον Εστί του
Οδυσσέα Ελύτη, ανήκει στα πιο συγκλονιστικά εθνοκεντρικά και
πολιτισµικά τιµαλφή του ποιητή. Πρόκειται για έναν ύµνο στην ελληνική
γλώσσα, που εκτείνεται σε είκοσι εννέα στίχους. Στον β’ ψαλµό (Τα Πάθη) η
γλώσσα χρησιµοποιείται ως ενιαίο σύνολο από την αρχαιότητα ως σήµερα.

Οδυσσέας Ελύτης «Τό Ἄξιον Ἐ στί» Ψ αλμός Β΄

ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ μοῦ ἔ δωσαν ἑ λληνική·

τό σπίτι φτωχικό στίς ἀ μμουδιές τοῦ Ὁμήρου.

Μονάχη ἔ γνοια ἡ γλώσσα μου στίς ἀ μμουδιές τοῦ Ὁμήρου.

Ἐ κεῖ σπάροι καί πέρκες

ἀ νεμόδαρτα ρήματα

ρεύµατα πράσινα µές στά γαλάζια

ὅ σα εἶ δα στά σπλάχνα μου ν’ ἀ νάβουνε

σφουγγάρια, µέδουσες

μέ τά πρῶ τα λόγια τῶ ν Σειρήνων

ὄ στρακα ρόδινα μέ τά πρῶ τα μαῦ ρα ρίγη.

Μονάχη ἔ γνοια ἡ γλώσσα μου μέ τά πρῶ τα μαῦ ρα ρίγη.

Ἐ κεῖ ρόδια, κυδώνια

θεοί μελαχρινοί, θεῖ οι κι ἐ ξάδελφοι

τό λάδι ἀ δειάζοντας μές στά πελώρια κιούπια·

καί πνοές ἀ πό τη ρεματιά εὐ ωδιάζοντας

λυγαριά καί σχίνο

σπάρτο και πιπερόριζα

µέ τά πρῶτα πιπίσµατα τῶν σπίνων,

Δρ Πολύβιος Πρόδρομος, Φιλόλογος 4

filologikos-istotopos.gr
 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ´ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΛ

ψαλμωδίες γλυκές μέ τά πρῶ τα-πρῶ τα Δόξα Σοι.

Μονάχη ἔ γνοια ἡ γλώσσα μου, μέ τά πρῶ τα-πρῶ τα Δόξα Σοι!

Ἐ κεῖ δάφνες και βάγια

θυµιατό καί λιβάνισµα

τίς πάλες εὐ λογώντας καί τά καριοφίλια.

Στό χῶ μα τό στρωμένο μέ τ’ αμπελομάντιλα

κνίσες, τσουγκρίσµατα

καί Χριστός Ανέστη

μέ τά πρῶ τα σμπάρα τῶ ν Ἑ λλήνων.

Ἀ γάπες μυστικές μέ τά πρῶ τα λόγια τοῦ Ὕμνου.

Μονάχη ἔ γνοια ἡ γλώσσα μου, μέ τά πρῶ τα λόγια τοῦ Ὕμνου!

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.Ποια είναι η κυρίαρχη ιδέα του ποιήµατος;

[Μονάδες 15]

2.α) Τι υπηρετεί η επανάληψη του στίχου: « Μ ονάχη ἔ γνοια ἡ

γλώσσα µου»;

[Μονάδες 5]

β) Βασικά προτερήµατα της ποίησης του Ελύτη θεωρούνται «η

εικονοπλαστική φαντασία και το πλούσιο αίσθηµα ρυθµού».
Υπάρχουν οι αρετές αυτές στο συγκεκριµένο ποίηµα; Να στηρίξετε
την άποψή σας παραπέµποντας σε στίχους του ποιήµατος.

[Μονάδες 5]

Δρ Πολύβιος Πρόδρομος, Φιλόλογος 5

filologikos-istotopos.gr
 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ´ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΛ

γ) “Είναι φανερό πως ουδέποτε υπήρξα ένας ορθόδοξος

υπερρεαλιστής. Ωστόσο, θεώρησα τον υπερρεαλισµό ως το τελευταίο
οξυγόνο που διαθέτει ένας ετοιµοθάνατος κόσµος –τουλάχιστον
όσον αφορά την Ευρώπη”.(Οδ.Ελύτης,1979)

Να καταγράψετε δύο (2) χαρακτηριστικά της υπερρεαλιστικής ποίησης

στο ποίηµα που σας δόθηκε.

[Μονάδες 5]

3. «Η γλώσσα µας είναι ο πολιτισµός µας». Να σχολιάσετε τη άποψη

αυτή σε ένα κείµενο 100-150 λέξεων.

[Μονάδες 20]

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!

Δρ Πολύβιος Πρόδρομος, Φιλόλογος 6

filologikos-istotopos.gr