16 09 02 11 57 33skema - Ujitëse - Murriz Thane (Krutje Terbuff) PDF

REPUBLIKA E SHQIPËRISË
MINISTRIA E BUJQËSISË, ZHVILLIMIT RURAL DHE ADMINISTRIMIT TË UJËRAVE

BURIMEVE UJORE DHE PROJEKTEVE TË UJITJES
Shërbime konsulence për
PËRGATITJA E PLANEVE PËR MENAXHIMIN

MJEDISOR DHE SOCIAL (ESMP) DHE PLAN
VEPRIMET E RILOKIMIT (RAP) PËR
REHABILITIMIN E SKEMAVE/SISTEMEVE TË
UJITJES
PROJEKT ID NR: P121186 – RFP NR: MAFCP/CS/007–HUANR. 8211 - AL
PLANI I MENAXHIMIT MJEDISOR DHE SOCIAL (ESMP) –

MURRIZ THANA (Deget e Krutjes dhe Terbufit) – Versioni
Final (Draft)
Korrik 2016
CEIA
CEIA
REPUBLIKA E SHQIPËRISË
MINISTRIA E BUJQËSISË, ZHVILLIMIT RURAL DHE ADMINISTRIMIT TË UJËRAVE
BURIMEVE UJORE DHE PROJEKTEVE TË UJITJES
Shërbime konsulence për
PËRGATITJA E PLANEVE PËR MENAXHIMIN

MJEDISOR DHE SOCIAL (ESMP) DHE PLAN
VEPRIMET E RILOKIMIT (RAP) PËR
REHABILITIMIN SKEMAVE/SISTEMEVE TË
UJITJES
PROJEKT ID NR: P121186 – RFP NR: MAFCP/CS/007 – HUA NR. 8211 - AL
PLANI I MENAXHIMIT MJEDISOR DHE SOCIAL (ESMP) –

MURRIZ THANA (Deget e Krutjes dhe Terbufit) - Versioni
Final (Draft)
Korrik 2016
NR. I PROJEKTIT A079377

NR. I DOKUMENTIT 1
VERSIONI 3
DATA E LËSHIMIT Korrik 2016
PËRGATITUR David Heyëood
KONTROLLUAR Roar Solland/Spartak Sinojmeri
MIRATUAR RSS
Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave, ESMP Murriz Thanë Skema I&D
WRIP – Përgatitja e Planeve të Menaxhimin Mjedisor dhe Social (ESMPs) dhe
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes i
Përmbajtja
Faqe
1 PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE .................................................................................................................... 1
2 HYRJE.............................................................................................................. Error! Bookmark not defined.

2.1 Objektivat e Projektit .. ........................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.2 Pjesët përbërëse të projektit ...............................................................................Error! Bookmark not defined.
2.3 Vendodhja ............................................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.4 Informacionet kryesore rreth skemës së Ujitjes dhe Kullimit të Murriz Thanës..Error! Bookmark not defined.
2.5 Gjendja e përgjithshme ë Skemave të Ujitjes dhe Kullimit ................................................................................ 6
2.6 Klima ...................................................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.7 Gjeologjia ......................................................................................................................................................... 11
2.8 Kushtet Sizmike ................................................................................................................................................ 11
2.9 Topografia dhe Gjeomorfologjia ..........................................................................Error! Bookmark not defined.
2.10 Karakteristikat e tokës .........................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.11 Ndotja e tokës ......................................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.12 Ujërat sipërfaqësore dhe nëntokësorë ................................................................Error! Bookmark not defined.
2.13 Cilësia e ujit ..........................................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.14 Zonat e mbrojtura ............................................................................................................................................ 26
2.15 Flora ................................................................................................................................................................. 26
2.16 Fauna ............................................................................................................................................................... 27
2.17 Flora dhe fauna e kërcënuar në zonën e projektit ...............................................Error! Bookmark not defined.
2.18 Demografia ...................................................................................................................................................... 30
2.19 Papunësia .............................................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.20 Punësimi...............................................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.21 Etnia, feja, edukimi, shëndetësia dhe monedha .............................................................................................. 36
2.22 Krimi dhe dhuna në familje…. .......................................................................................................................... 37
2.23 Blegtoria ........................................................................................................................................................... 40
2.26 Monumentet Kulturore .................................................................................................................................... 46
2.28 Infrastruktura të tjera ..........................................................................................Error! Bookmark not defined.
2.29 Industria ...............................................................................................................Error! Bookmark not defined.
3 PËRBMLEDHJA E NDIKIMEVE ........................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.1 Ndikimet dobiprurëse ..........................................................................................Error! Bookmark not defined.
3.2 Ndikimet negative ............................................................................................................................................ 50
4 PËRSHKRIMI I MASAVE ZBUTËSE ..................................................................... Error! Bookmark not defined.

4.1 Hyrje .....................................................................................................................Error! Bookmark not defined.
4.2 Masat të cilat shmangin krejtësisht ndikimet ......................................................Error! Bookmark not defined.
4.3 Masa të pjesëshme për shmangjen e ndikimeve .................................................Error! Bookmark not defined.
4.4 Masat që kompensojnë ndikimet negative ..........................................................Error! Bookmark not defined.
4.5 Masat që rrisin ndikimet pozitive ........................................................................Error! Bookmark not defined.
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes ii
4.6 Plani zbutës Socialo-Mjedisor ..............................................................................Error! Bookmark not defined.
5 PËRSHKRIMI I PROGRAMIT TË MONITORIMIT ................................................. Error! Bookmark not defined.

5.1 Organizimi i Monitorimit ......................................................................................Error! Bookmark not defined.
6 MARRËVESHJET INSTITUCIONALE - NGRITJA E KAPACITETEVE ......................... Error! Bookmark not defined.

6.1 Trajnimet ..............................................................................................................Error! Bookmark not defined.
6.2 Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave ..................Error! Bookmark not defined.
7 PLANI I ZBATIMIT - PROCEDURAT E RAPORTIMIT ....................................................................................... 1

7.1 Koha e zbatimit .................................................................................................................................................. 1
7.2 Procedurat e raportimit .......................................................................................Error! Bookmark not defined.
8 VLERËSIMI I KOSTOVE DHE BURIMI I FONDEVE........................................................................................... 1

8.1 Vlerësimi i kostove ...............................................................................................Error! Bookmark not defined.
8.2 Burimet dhe fondet ..............................................................................................Error! Bookmark not defined.
9 SHTOJCA ..................................................................................................................................................... 1
9.1 Shtojca 1: Standartet e cilësisë së ajrit në shqipëri dhe disa nga ndotësit ........................................................ 1
9.2 Shtojca 2: Detaje për Karavastanë/Parkun Kombëtar të Divjakës ..................................................................... 2
9.3 Shtojca 3: Të dhëna mbi popullsinë ................................................................................................................... 5
9.4 Shtojca 4: Të dhëna mbi papunësinë dhe punësimin ........................................................................................ 8
9.5 Shtojca 5: Të dhëna mbi arsimimin sipas prefekturës ..................................................................................... 14
9.6 Shtojca 6: Të dhënat mbi shëndetin sipas prefekturës .................................................................................... 22
9.7 Shtojca 7: Plani i integruar mbi menaxhimin e insekteve ................................................................................ 25
9.8 Shtojca 8 : Pergjegjesite monitoruese per treguesit mjedisor.......................................................................9-
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes iii
Lista e Tabela ve
Faqe
Tabela 2-1: Të dhëna kryesore mbi rehabilitimin e skemës së Ujitjes dhe Kullimit në Murriz Thanë ............................... 5
Tabela 2-2: Skema e Ujitjes dhe Kullimit të Murriz Thanës – Statistika jetësore për katër nga degët ujitëse .................. 7
Tabela 2-3: Të dhëna të përgjithshme mbi klimën e Murriz Thanës për skemën e I&D .................................................. 10
Tabela 2-4: Erozioni i tokës në basenet e lumenjëve në Shqipëri ................................................................................... 12
Tabela 2-5: Stacionet matëse në ujëmbledhësit e Semanit dhe rastet e përmbytjeve të mëdha ..... Error! Bookmark not
defined.
Tabela 2-6: Mesatarja mujore e shkarkimeve në lumin Seman ...................................................................................... 14
Tabela 2-7: Mesatarja mujore e shkarkimeve në (m³/sek) në stacionin matës të Kozares ............................................. 15
Tabela 2-8: Mesatarja mujore e volumit të rrjedhjeve (Mm³) nëstacionin matës të Kozares ......................................... 15
Tabela 2-9: Akuiferet kryesore me zhavorr në Shqipëri ................................................................................................. 16
Tabela 2-10: Cilësia e ujit në Lumin Seman......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Tabela 2-11: Rezultatet e cilësisë së ujit të Lumit Seman në vitin 2007-2010 ................................................................. 18
Tabela 2-12: Rezultatet e cilësisë së ujit të rezervuarit të Murriz Thanës në vitet 2007-2010 ........................................ 19
Tabela 2-13: Monitorimi i lumit seman në vitin 2013 ...................................................................................................... 19
Tabela 2-14: Detajet mbi zonat e mbrojtura në qarkun Lushnje-Fier .............................................................................. 26
Tabela 2-15: Struktura natyrale demografike në qarkun e Lushnjës dhe skemave prioritare për Murriz Thanën……30
Tabela 2-16: Struktura demografike e degëve prioritare në skemat e I&D të Murriz Thanës ......................................... 31
Tabela 2-17: Të dhëna kryesore mbi karakteristikat e popullsisë.................................................................................... 31
Tabela 2-18: Migrimi brenda qarkut të Lushnjes ............................................................................................................ 32
Tabela 2-19: Popullsia dhe familjet brenda qarqeve .......................................................... Error! Bookmark not defined.
Tabela 2-20: Mashkulli/Femra si Kryefamiljarë /Gjendja Civile në Komunat për skemën e I&D të Murriz Thanës ........ 33
Tabela 2-21: Gjendja Civile e femrave në Komunat për skemën e I&Dtë Murriz Thanës ............................................... 33
Tabela 2-22: Niveli i arsimimit për femrat kryefamiljare – Skemat e I&D të Murriz Thanës ........................................... 33
Tabela 2-23: Papunësia në qarkun e Lushnjes ................................................................................................................ 34
Tabela 2-24: Punësimi në qarkun e Lushnjës dhe Zonave Prioritare të Skemës sëI&D për Murriz Thanën……….Error!
Bookmark not defined.
Tabela 2-25: Të ardhurat mesatare për familje dhe për frymë ....................................................................................... 35
Tabela 2-23: Të ardhurat messatare për familje nga prodhimet bujqësore .................................................................... 35
Tabela 2-27: Punësimi në qarkun e Lushnjës dhe në Zonat Prioritare të Skemës së I&D në Murriz Thanë .................... 36
Tabela 2-28: Godinat Shëndetësore brenda Qarqeve ..................................................................................................... 37
Tabela 2-29: Krimet e raportuara dhe veprat penale në nivel Prefekture për vitin 2014 ............................................... 38
Tabela 2-30: Incidente të dhunës në familje në nivel Prefekture .................................................................................... 39
Tabela 2-31: Të burgosurit sipas grupmoshave në vitet 2010-2014 ................................................................................ 39
Tabela 2-32: Përmasat mesatare të fermave dhe numri i familjeve brenda skemave .................................................... 40
Tabela 2-33: Përdorimi i tokave brenda Qarqeve ............................................................................................................ 41
Tabela 2-34: Përdorimi i tokës në degët prioritare të skemës së I&D të Murriz Thanës ................................................. 41
Tabela 2-35: Struktura e grumbulluar brenda zonës bimore në të gjitha skemat përballë skemës sëI&D të Murriz
Thanës......................................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Tabela 2-36: Struktura aktuale e bimësisë dhe intensiteti brenda të gjitha skemave ..................................................... 42
Tabela 2-37: Kërkesat aktuale për ujë në zonën me bimësi tëMurriz Thanës në përgjithësi dhe në Degët Prioritare
.................................................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Tabela 2-38: Përdorimi aktual i fertilizuesve për hektarë në skemat e I&D .................................................................... 44
Tabela 2-39:– Përdorimi aktual dhe i ardhshëm i fertilizuesve për (ton) në skemat e I&D ............................................. 44
Tabela 2-40: Përdorimi aktual dhe i ardhshëm i pesticide në skemat e I&D ................................................................... 45
Tabela 2-41: Numri i bagëtisë në zonat prioritare tëskemës sëI&D nëMurriz Thanë ...................................................... 46
Tabela 2-42: Koha e udhëtimit nga Kryeqyteti drejt qëndrave të qarqeve ..................................................................... 47
Tabela 2-43: Koha e udhëtimit nga qëndrat e qarqeve drejt fshatrave/vendodhjen e skemës sëI&D ........................... 47
Tabela 4-1: Plani Zbutës Socialo-Mjedisor për rehabilitimin e skemës sëI&D .................... Error! Bookmark not defined.
Tabela 5-1: Plani mjedisor dhe social i monitorimit për Murriz Thanën ............................................................................ 3
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes iv
Tabela 7-1: Rruga e propozuar e komunikimit ................................................................................................................... 2

Tabela 7-2: Sugjerime të raportit të jashtëm ..................................................................................................................... 3
Tabela 8-1: Vlerësime paraprake të kostove për ESMP në Murriz Thanë ......................................................................... 1
Tabela 9-1: Cështjet e menaxhimit të pesticideve ........................................................................................................... 27
Lista e ilustrimeve
Faqe
Figura 1-1: Permbledhja e ndikimeve mbi indikuesit mjedisor, social dhe ekonomik ........................................................ 4
Figura 2-1: Vendodhja e Rezervuarit dhe burimeve ujore të Murriz Thanës ..................................................................... 4
Figura 2-2: Plani për Murriz Thanën – Skema e I&D ........................................................................................................... 5
Figura 2-3: Vendndodhja e Murriz Thanës në basenin e Lumit Seman ........................................................................... 14
Figura 2-4: Vlerat e pH për Stacionet Monitoruese në Seman ......................................................................................... 20
Figura 2-5: Matjet e oksigjenit te tretur për stacionet e monitorimit te lumit Seman ..................................................... 21
Figura 2-6: Biological Oxygen Demand measurements for Semani River Monitoring Stations ........................................ 21
Figura 2-7: Matjet e amoniakut për stacionet e monitorimit të Lumit Seman ................................................................. 22
Figura 2-8: Matjet e Nitratit për stacionet e monitorimi të Lumit Seman ........................................................................ 22
Figura 2-9: Matjet e Nitratit për stacionet e monitorimi të Lumit Seman ........................................................................ 23
Figura 2-10: pH dhe Fp për akuiferet AL500 brenda baseneve të Lumit Seman .............................................................. 24
Figura 2-11: Koncentratet e mineraleve dhe sodiumitpër akuiferet AL500 brenda baseneve të Lumit Seman .............. 24
Figura 2-12: Calcium and Magnesium concentrations for Aquifer AL500 ëithin Semani Basin ........................................ 24
Figura 2-13: Koncentratet e amoniakut dhe hekurit për akuiferet AL500 brenda baseneve të Lumit Seman ................. 25
Figura 2-14: Chlorine and Sulphate concentrations for Aquifer AL500 ëithin Semani Basin ............................................ 25
Figura 2-15: Koncentratet e Nitratit dhe Nitritit për akuiferet AL500 brenda baseneve të Lumit Seman ....................... 26
Figura 2-16: Lindshmëria bruto nga prefektura viti 2014 ................................................................................................. 31
Figura 3-1: Diagrama konceptuale e skemës bashkëveprimin së I&D për një shtrirje të caktuar të një lumi................51
Figura 7-1: Skema e ndërtimit të Murriz Thanës dhe skema e rehabilitimit të projektit, (marrë nga FS) .......................... 1
Figura 9-1: Plani i IPM për skemat e I&D nën ËRIP ........................................................................................................... 29
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes v
Akronimet dhe Shkurtimet

ALL Albanian LEK
BWA/APU Agjensia e PellgjeveUjore
BWC/KPU Keshilli I Pellgjeve Ujore
CEIA/QVNM Qendra e Vleresimit te Ndikimeve Mjedisore
DAP/DAF Diamoniaku i fosfatit
DB/BK Bordi i Kullimit
DLP/PPD Periudha e Pergjegjesise te Demeve
DSDC/DSKD Departamenti i Strategjise se Kordinimit te Donatoreve
EA/VM VleresimiMjedisor
EC/PE Percueshmeria Elektrike
EIA/VNM Vleresimi i Ndikimit Mjedisor
EEP/PEE Plan i EvakuimitEmergjent
EFD/DSM Dokumenti i Struktures Mjedisore
EMP/PMM Plan i MenaxhimitMjedisor
EPA/AMM Agjensia e MbrojtjesMjedisore
ERP/PPE Plani i PergjigjesEmergjente
ESFD/DSMS Dokumenti i StrukturesMjedisore dhe Sociale
ESIA/VNMS Vleresimi i NdikimitMjedisor dhe Social
ESMP/PMMS Plani i MenaxhimitMjedisor dhe Social
ESMiP/PZMS PlaniZbutesMjedisor dhe Social
ESMoP/PiMMS Plan I Monitorimit Mjedisor dhe Social
FS/SF Studimi i Fizibilitetit
GoA/QSH Qeveria e Shqiperise
HPP/HDS Hidrocentrale
I&D/U&K Ujitje dhe Kullim
IEMC/KPMM Konsulent i Pavarur i MonitorimitMjedisor
INSTAT Instituti Shqiptar i Statistikave
IPM/MIP Menaxhimi i Integruar i Pesticideve
IWRM/MIBU Menaxhimi i Integruar i BurimeveUjore
M&E/M&V Monitorimi dhe Vleresimi
MAFCP/MBSUMK Ministria Bujqesise, Sigurise se Ushqimit, dhe Mbrojtjes se Konsumatorit
MARDWA/MBZHRAU Ministria e Bujqesise, Zhvillimit rural dhe Administrimit Te Ujrave
MEFWA/MMPAU Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit te Ujerave
MIS/MSI Menaxhimi i Sistemeve te Informacionit
MW Megawatt
NCCC/KKNK Komiteti Kombetar per Ndryshimet Klimatike
NGO/OJQ OrganizateJoQeveritare
NIVA/INU InstitutiNorvegjez per Ujin
NSDI/SKZHI StrategjiaKombetare per Zhvillim dhe Integrim
NWC/KKU Keshilli Kombetar i Ujit
O&M Operim Dhe Mirembajtje
OP/POBB Politika e Operimit te BankesBoterore
PIM/MPZ Manuali i Planit te Zbatimit
PIU.NjZP Njesia e Zbatimit te Projektit
RAPs/PZH Plan ii Zhvendosjes
RCC/KRN Kontraktori i Rehabilitimit te Ndertimeve
REA/ARM AgjensiaRajonale e Mjedisit
RPF/KPZH Korniza e Politikes se Zhvendosjes
SEC/KMI KonsulentiMbikeqyres per Inxhinierine
SIA/VNS Vleresimi i Ndikimit Social
Sida?ANSZH Agjensia Nderkombetare Suedeze Per Zhvillim
SSC/KSSH Katalogu Standart i Shetit
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes vi
Akronimet dhe Shkurtimet

TA/AT Asistence Teknike
TOR Termat e References
TS/ST SekretariatiTeknik
TWL/NMU Niveli me i Larte i Ujit
UK/MB Mbreteria e Bashkuar
USD Dollar Amerikan
WB/BB Banka Boterore
WFD/DSU Direktiva e Strukture se Ujit e BE
WRC/KBU Keshilli i Burimeve Ujore
WRIP/PUBU Projekti i Ujitjes dhe Burimeve Ujore
WRMP/PMBU Projekti i Menaxhimit te BurimeveUjore
WUA/SPU Shoqata e Perdorueseve te Ujit
WUO/OPU Organizata e Perdoruesve te Ujit
WRIP – Përgatitja e Planeve të Menaxhimin Mjedisor dhe Social (ESMPs) dhe -dega Krutje dhe Terbuf
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes 1
PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE
Ky Plan i Menaxhimit Social e Mjedisor (ESMP) shërben për rehabilitimin e digës së Murriz Thanës, opsioni 2,
skema e re e ujitjes dhe kullimit (I&D) për Murriz Thanën, fokusuar ne deget e Krutjes dhe Terbufit. ESMP
është përgatitur nga Konsulentët e COWI AS nga Norvegjia, si kryesues dhe nga konsulentët e Vlerësimit të
Ndikimit Mjedisor e Social (ESIA); CEIA, si nën konsulentë.Materiali ka marre parasysh komentet e drafteve
te me parshme te Planeve te Menaxhimit Social e Mjedisor bere nga specialistet e Mjedisit dhe ata te
Social/sigurise te Bankes Boterore, si dhe komentet e bera nga ekspertja e Gender e Sida-s.1 Pas realizimit te
Degjeses Publike, ne raport u shtua edhe Kapitulli 9, ku perfshkruhet ne menyre te permbledhur organizimi dhe
gjetjet e ketij takimi
ESMP për Murriz Thanën, fokusuar ne rehabilitimin e degeve te Krutjes dhe Terbufit, është i bazuar në një
shabllon të përgatitur më parë për komponentët që kanë ndikim mbi aspektin mjedisor dhe social për projektin
e financuar nga Banka Botërore mbi Burimet Ujore dhe Projektin e Ujitjes (WRIP), i cili është zbatuar
njëkohësisht edhe në Ministrinë e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave (MBZHRAU) dhe
Ministrisë së Mjedisit (MM). Konsulenti JV RENARDET – BETA STUDIO – HYDROËATER-ALBANIA, ka
përgatitur studimin e fizibilitetit për skemën e I&D të Murriz Thanës. Të njëjtët konsulentë po përgatisin tashmë
një dizenjim të detajuar për skemën që përmendëm më parë tëI&D.
Metodologjia bazohet ne studimet e Vleresimit Mjedisor ne zyre, konsultimet me ekspertizen e specializuar te
Universitetit te Tiranes, Institucioneve Kerkimore Shkencore, eksperte te AKM, Ministrise se Mjedisit, vizitat
ne terren dhe inventaret e biodiversitetit, perdorimit te tokave, situates morfologjike, dhe konsultimeve me
eksperta lokale, autoritetet te pushtetit dhe vendim marres lokale, kryepleq, fermere, grupe sensitive sociale, gra
dhe te rin, OJF etj.
Skema e Murriz Thanes, fokusuar ne deget e Krutjes dhe Terbufit, mund te klasifikohet si nje projekt i destinuar
per VNM te kategorise B, sipas klasifikimit te BB, per VNMte. Kjo nenkupton qe ndikimet jane me te vogla
nga ato te kategorise A. Ne rastin konkret, ndikimet jane te perkohshme dhe fokusohen sidomos ne periudhen e
ndertimit, pak ose aspak jane te pakthyeshme, dhe te gjitha jane specifike per zona te vecanta. Ky raport, sipas
ligjit Shqiptar, i perket listes se Aneksit II, te ligjit te VNMse, ku perfshihen VNMte paraprake, pasi konsiston
vetem ne rehabilitim te rrjetit te ujitjes, pa ndryshimet ne projektet fillestare.
Skema e I&D e Murriz Thanës, me deget perkatese ne Krutje e Terbuf, ndodhet në qarqet e Lushnjës dhe të
Fierit, duke zënë pjesën e Ultësirës, e cila ka një shtrirje prej 29.700 he, kjo është skema më e madhe në Shqipëri
dhe më e rëndësishmja ndër 13 pikave të tjera, të cilat duhet të vlerësohën nga Konsulenti.
Kapitulli 2, permban te dhena mbi mjedisin natyror, ate social ekonomik, etj ne mjediset perreth Skemes se
Murriz Thanes, degeve te Krutjes dhe Terbufit. Skema formon një trekëndësh te papërpunuar, ku rezervuari
ndodhët në pjesën lindore, dhe zonës së zotëruar, në drejtim të akrepave të orës, duke u kufizuar nga veriu: i)
nën skema e Cermës dhe Lumit Shkumbin, ii) kodrat e Lushnjës; iii) Lumit Seman dhe iv) kanalit të ulët të
kullimit në Tërbuf. Komunat e Alljkaj, Bubullime, Dushke, Fier, Golem, Grabian, Gradisht, Karbunare, Kolonje,
Krutje, Lushnje, Mbrostar, Reams, Shegan and Terbuf, lidhen meskemën e I&D të Murriz Thanës. Pjëesa
perëndimore e skemës sëI&D, shkon në lagunën e baticës së Karavastasë, një Park Kombëtar i një rëndësie
ndërkombëtare.
Deget prioritare qe do te restaurohen dhe largesia e tyre nga Zona e mbrojtur eshte dhene ne figuren 1-1 dhe 1-
2 më poshtë.
1
Komentet dhe pergjigjet ndaj tyre jane perfshire ne Aneksin 9 te ketij dokumenti.
Figura 1-1. Harta e degeve qe do te rehabilitohen te Murriz Thanes dhe deget prioritare Krutje dhe Terbuf me
jeshile.
Figure 0-1: Harta e Murriz Thanes dhe pozicionimi ne lidhje me ZMne e Divjake Karavastase
Kapitulli 3, I ketij raporti, permban nje permbledhje te ndikimeve qe lidhen me rehabilitimin e skemes se ujitje
kullimit te Murriz Thanes degeve te Krutjes dhe Terbufit. Ndikimet positive, gjate periudhes se ndertimit,
perqendrohen tek punesimet qe rezultojne ne permiresimin e standardeve te jeteses dhe qe te gjitha se bashlu
rezultojne ne permiresim ekonomik. Ndikimet positive gjate periudhes se operimit, jane te lidhura direkt me
rritjen e prodhimeve bujqesore, nga permiresimi I sistemit te ujitjes ne deget e Krutjes dhe Murriz Thanes. Duke
patur parasysh permasat e skemes se Murriz Thanes, permiresimet ekonomike te pritshme jane mjaft te larta.
Permiresimi I rrugeve automobilistike si rezultat I kerkesave te pritshme per transport, tregeti, magazinim,
sherbime etj, do te jete nje perfitim sekondar. Permiresimi I ujrave rrjedhes te kanaleve do te rezultoje pozitivisht
ne rehabilitimin e habitateve te ujrave te rrjedhshem dhe prej ketej ne rrikthimin e rritjen e popullsive autoktone
tradicianale te peshqeve te ujrave rrjedhes.
Ndikimet negative gjate fazes se ndertimit perqendrohen kryesisht ne ndikimet ne shendet, kryesisht me ndotjen
e ajrit nga zhurmat e pluhurat, rreziqet nga aksidentet e te punesuara dhe keq manaxhimi I mbetjeve te ngurta,
atyre te lengeta dhe mbetjeve spitalore. Ndikime te tjera jane pjerresimet dhe zhveshja e tokave, humbja e
vegjetacionit qe mund te nxisin erozionin.
In public consultation, was issued the risk for possible contamination of irrigation and draining channels and
reservoir from sewages, issues on waste water management, etc. Such issues are raised also during the Public
Hearing Meeting, where the farmers, citizens, and other focus groups raised up the issues coming from discharge
in reservoir and channel waters, issues created by organic matter, etc. The sedimentation of irrigation channels
was also an important issue raised by the community.
Ndikimet me te medha te pritshme, gjate periudhes se operimit, mbeten rreziku I rritjes se nivelit te pesticideve
dhe herbicideve ne ujrat prites siperfaqesore e nentokesore dhe toka. Mas ate ndryshme zbutjeje per keto ndikime
jane parashikuar ne kapitullin 4, vecanerisht ne tabelen 4/1, ku jepet permbledhja e masave zbutese. Masat
zbutese I referohen kryesisht:
 Ref PC 15 – Habitateve dhe Biodiversitetit"

 Ref "O 9 – Cilesi Ujrash"
 Ref "O 10 – Ndotje Ujrash"
 Ref "O 11 – Ndotje Agrokimike" dhe
 Ref "O 18 – Demtues, semundje, perdorim I papershtatshem I pesticideve"
Per mireperdorimin e pesticideve, eshte thelbesore te rritet ndergjegjesimi I fermereve per perdorimin korrekt te
pesticideve dhe herbicideve, si dhe ushqyesve, ne harmoni me sugjerimet e BB OP 4.09, dhe ne perputhje me
legjislacionin Shqiptar, qe eshte I pershtatur me Legjislacionin e vendeve te BEse. Plani I Menaxhimit te
pesticideve I paraqitur ne Aneksin 7, sqaron me teper per kete pike. Te tjera ndikime negative mund te jete rritja
e sedimentimit ne kanale, qe mund te shoqerohet me rritjen e nivelit te ushqyesve, dhe te kimikateve ne ujrat
pritese.
Nje permbledhje e ndikimeve mjedisore dhe social ekonomike tregohet ne figuren 1-2.
Indikatoret Faza e Faza e Komente

Ndertimit Veprimit
Mjedis
Cilesi Ajri
Zhurma
Furnizim me uje Rritja e furnizimit me uje
Flora Rishfaqja e flores ne ujrat e rrjedhshem
Fauna Permiresim biodiversitetit (peshkut) ne kanale
Cilesia e ujrave Perdorimi I pesticide/herbicideve mund te shkaktoje
nentokesore ulje te cilesise
Cilesia e Ujrave Perdorimi I pesticide/herbicideve mund te shkaktoje
siperfaqesore ulje te cilesise
Humbje toke/sedimentim Kripezim nga aferia me ujrat freatike
Pejzazh
Socio-Ekonomi
Kulture
Migracion Reduktim I vogel
Punesim
Standard Jetese
Ekonomi Lokale
Produkt Bujqesor
Akses rrugor
Gender
Turizem Permireson te ardhurat nga turizmi
Shendet
Humbje toke/Rilokim Ne tokat Shteterore
Legjenda
Ndikime negative Ndikime Nuk ka ndikime Ndikime Pozitive Ndikime Pozitive
te rendesishme Negative te rendesishme Mesatare
mesatare
Figura0-2: Përmbledhja e ndikimeve mbi indikatorët mjedisor dhe ekonomik.
Skema e SUK e Murriz Thanës dhe dy deget Krutje dhe Terbuf kane të njëjtën gjurmë me projektin origjinal.
Asnjë ndërtesë private nuk do preket dhe asnjë njeri nukdo të duhet të lëvizë si pasojë e punëve rehabilituese.
Nuk do te merret toke gjate ndertimit (p.sh. kampe pune per kontratktoret) do te ndertohen ne toka shteterore.
Sidoqofte ne rast se kerkohet toke private do te negociohet me personat e prekur dhe kontraktorin. Fermeri do
te ruaje te drejten qe te mos jape me qera token nese nuk deshiron.Ky projekt nuk do të përdoret për të ujitur
zona të reja, por vetëm për t’iu siguruar ujë zonave ekzistuese. Punët rehabilituese nuk do të kenë pasoja, të
rrezikojnë, apo cënojnë florën apo faunën, si dhe punimet do të zhvillohen larg vendeve të mbrojtura
Çështjet specifike të cilat do të kërkojnëzbutje përtej kërkesave standarte, të cilat janë normalisht të lidhura me
trajtimin e sedimentimit edhe pse kjo nuk është përgjithësit serioze për momentin ne rezervuarin dhe SUK e
Murriz- Thanes. Ndertimi i kurtheve te sedimentimit pergjate rrymes do te ndihmoje ne kete drejtim.
Pavarësisht, është e domosdoshme nevoja për të trajnuar fermerët për të ndryshuar mënyrën sesi ata plugojnë
tokën, si dhe për praktikat e ujitjes për të parandaluar humbjen e tokës në rrjedhat. MBZHRAU duhet kështu të
promovojë masat e përmirësuara të menaxhimit të tokës, jo vetëm në zonën e projektit, por edhe gjerësisht mbi
basenine Semanit. Për të mbuluar këtë janë disa dispozita nën komponentët e WRIP.
Masa të tjera zbutjeje që nevojiten përtej fazës së punimeve janë:
 Prezantimi i një skeme parandaluese për përmbytjet në rrjedhën e poshtëme të rezervuarit të Murriz Thanës,
në rastet e përmbytjeve të menjëherëshme (p.sh. ngjarje të përmytjeve të mëdha, prishje të digës nga tërmetet
etj.)
 Të arrijnë një marrveshje mbi përdorimin e ujit midis palëve të interesuara për rezervuarin (psh. Përdoruesit
e sistemit të ujitjes, fermeret, peshkatarët etj.), këto të lehtësuara nga BWC dhe BWA, në mënyrë që të
parandalojnë mosmarrveshjet ne të ardhmen.
Detaje te plota te masave zbutese permbahen ne kapitullin 4 te ketij raporti.
Një draft plan për planin e Monitorimit Mjedisor e Social (ESMoP), është përgatitur ne ESMPqë të mbulohet
nga monitorimi i WRIP (Përbërësit 4, Pjesa B) dhe të tjerët sipas programeve të monitorimit kombëtar të
Qeverisë Shqiptare.Kjo paraqitet ne kapitullin 5 dhe detaje te metejshme te institucioneve te perfshira ne
monitorim jane treguar ne aneksin perkates. Pjesa kryesore e te dhenave monitoruese eshte AKM, e suportuar
nga ARM. Monitorimi do te behet pergjate fazes se ndertimit dhe operimit. Pergjegjesia per parametrat e
ndryshem monitorues eshte treguar ne aneksin 8.
Na Kapitullin 5, jane dhene propozime per programin e monitorimit,
Ne Kapitullin 6, jepen Arranxhimet Institucionale – Ndertimi I Kapaciteteve, ne Kapitullin 7, Plani I Zbatimit

dhe Procedurat e Raportimit, ne Kapitullin 8, jane permbledhur Perllogaritjet e Kostove – Burimet e fondeve.
Kapitulli 9, permban nje permbledhje te organizimit dhe gjetjeve te Degjeses Publike. Te dhena me te
hollesishme per te jepen ne nje kapitull te vecante te Raportit per Konsultimet me Publikun.
MBZHRAU do të ricaktojë një ekspert ekzistues, i cili do të shërbejë si auditues mbi projektin dhe mni
konsulentët e jashtëm mjedisor, që mund të pajtohen sipas kërkesave.
Sipas termave te implementimit (shiko kapitullin 7) bazuar ne Studimin e perditesuar të Fizibilitetit dhe
Projektin e Detajuar, punimet rehabilituese për skemën e I&D të Murriz Thanës, janë vlerësuar të fillojne ne
2016 dhe te zgjasin për 13 muaj dhe do të kenë një kosto përreth 10.1 milion dollarë, duke përfshirë operimin
dhe mirëmbajtjen (O&M) dhe kostot e energjisë.
Sipas termave te procedurave konsulenti SEC do te marre informacion nga kontraktori dhe do te siguroje nje
raport me te dhena dhe informacion mbi shendetin dhe sigurine (aksidente dhe incidente) , mbrojtjen e mjedisit
(derdhje dhe jo bashkpunim), puntorine ( numri, gradat, problemet), mardheniet e komunitetit (ankesa,
shqetesime) dhe trainimin perkates. Konsulenti SEC do te kontrolloj gjithashtu raportet e kontraktorit perpara
se te dergohen drejt MBZHRAU. MBZHRAU do te raportoj tek BB sipas dokumentit te PAD dhe borxhit
IBRD.
Eshte e rendesishme qe Punesuesit, konsulenti SEC dhe stafi i kontraktorit ne zonen Murriz –Thane te
vendosin dhe te mbajne nje komunikim efektiv midis njeri tjetrit dhe paleve te tjera te interesuar, per te
siguruar nje rrjedhje te informacionit nga te dyja anet. Kjo eshte me mire te ndermerret nga nje komitet I
formuar nga MBZHRAU, nje perfaqesues I qeverise locale dhe nje anetar nga skema. Ky komitet duhet te
takohet rregullisht qe te jete efektiv gjate fazes se ndertimit.
Kostot e planit te ESMP-se lidhur me projektin vleresohen 263,380 USD per nje periudhe 3 vjecare, ku
hsumica (201,788 USD) mbulohen nga kostot e punimeve rehabilituese te ndermarra nga kontraktori. Kostot
per SEC llogariten te jene rreth 26,000 USD dhe duhet te jene ne kontrate. Monitorimi I cilesise mjedisore
pergjate ndertimit vleresohet te jete 12,000USD. Kosto e monitorimit te pavarur mjedisor pergjate periudhes
se operimit (3-vjet) eshte 7463 USD. Permiresimi insititucional dhe kostot e trajnimit jane 5769 USD per 3
vjet. Se fundmi implementimi i planit te menaxhimit te pesticidece eshte 7,423USD per mbi 3 vjet pune.
Detaje te metejshme jepen ne kapitullin 8.
Burimi i fondeve per punimet do te vije nga borxhi i BB pergjate fazes se ndertimit dhe nga buxheti i shtetit
dhe qeverise lokale pergjate fazes se operimit.
2.0 HYRJE
MBZHRAUka kontraktuar COWI AS Norëay dhe Qendrën e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis(CEIA), që të
ndërmarrin Planin i Menaxhimit Mjedisor dhe Social(ESMPs) dhe Planet e Veprimit të Rilokimit(RAPs) për
skemat/sistemet e I&D nën Projektin e Burimeve Ujore dhe Ujitjes (WRIP) i themeluar nga Banka Botërore
(WB)
Një pjesë e punës kërkon që të përgatitet një plan specifik menaxhimi social e mjedisor (ESMP), i cili është një
instrument që përvijon zbutjen /zgjerimin, monitorimin, masat konsultative dhe shtrënguese për të parandaluar,
minimizuar, zbutur apo kompensuar ndikimet negative mjedisore dhe sociale, si dhe për të rritur ndikimet e
dobishme. Një ESMP specifikon nëmënyrë tipike çfarë, kur dhe nga kush do të zbatohen këto masa.
ESMP është themeluar mbi një shabllon më të hershëm të një pjese më të hershme tëWRIP, kur hartua
njëESMP gjenerike, Dokumenti i Kornizës Mjedisore e Sociale (ESFD), si dhe me Kornizat e Politikës së
Rilokimit (RPF).
Ky është një ESMP specifike për skemën e I&D të Murriz Thanës dhe me i specifikuar per degen Krutje dhe
Terbuf, te cilave i eshte dhene prioritet ne punimet e rehabilitimit.
WRIP i përgjigjen kërkesave nga MBZHRAU dhe Departamentit të Koordinimit Strategjik të Donatorëve
(DSDC), dhe integron mbështetje strategjike për menaxhimin e integruar të burimeve ujore (IWRM), si
dhe mbështetjen institucionale dhe investime në rehabilitimin e infrastrukturës së ujitjes dhe kullimit që
do të zbatohen nga MBZHRAU.
Ky ESMP specifik për këtë zonë, identifikon në mënyrë të detajuar ndikimet përkatëse, masat dhe praktikat
specifike të përshtatura për të shmangur ose minimizuar efektet negative, si dhe një program të veçantë të
monitorimit, institucionale dhe marrëveshjet e zbatimit së bashku me vlerësimet e kostos, të siguruara nfa
Studimi i Fizibilitetit (FS) dhe Projekti i Detajuar për skemat e I&D që janë zbatuar nga Konsulenti JV
RENARDET – BETA STUDIO – HYDROWATER-ALBANIA.
Veç kësaj, përgatiten seksione përkatëse për këtë ESMP specifike sipas një formati të kërkuar për
përfshirjen e drejtpërdrejtë në specifikimet dhe dokumentet e tenderit të ndërtimit për punimet rehabilituese
të I&D.
Detajet kryesore rreth skemave të I&Djanë marrë nga projektimi paraprak i fizibilitetit i përmendur më
sipër të ndërmarra nga konsulentët Mott MacDonald nga UK. Ky ESMP specifik është përgatitur në
përputhje me ESFD dhe RPF, bashkë me Udhëzimet dhe Masat Mbrojtëse e Vlerësimit Mjedisor dhe Social
të WB, si dhe me politikat e Qeverisë së Shqipërisë (GoA).
Pas këtij prezantimi, i cili jep një përshkrim të objektivave dhe komponentëve të projektit, raporti përcakton
pikat e mëposhtme;
 Kapitulli 3 përshkruan ndikimet potenciale tëmëdha, mjedisore dhe sociale;

 Kapitulli 4 përshkruan përmirësimet e mundshme dhe zbutjen e masave;
 Kapitulli 5 përshkruan programin e monitorimit;
 Kapitulli 6 paraqet marrëveshjet institucionale dhe kërkesat për ngritjen e kapaciteteve;
 Kapitulli 7 tregon kohën e zbatimit dhe procedurat e raportimit; dhe
 Kapitulli 8 paraqet vlerësimin e kostove dhe burimet e financimit.
 Kapitulli 9 paraqet permbledhjen e Degjeses Publike
Në përputhje me politikat e WBështë përfshirë si një shtojcë mëvete, (Shtojca 7), një Plan i Integruar mbi
Menaxhimin e Pesticideve. Kjo siguron për zgjedhjen e duhur dhe përdorimin e sigurtë të pesticideve, kur të
jetë i nevojshëm përdorimi i tyresipas udhëzimeve mbi sigurinë të OP 4.09 – Menaxhimi i Pesticideve.
Shmangja e përdorimit të pesticideve që përkojnë me klasat IA, IB, apo II të WHO. Aneksi 8, pershkruan
pergjegjesite institucionale per monitorimin e parametrave te nevojshem, dhe Aneksi 9, permban nje
permbledhje te komenteve te eksperteve te MBZHRAU, BB dhe Sida, si dhe pergjigjet ndaj tyre prej
konsulentit. Nje set prej tre raundesh komentesh dhe pergjigjesh eshte perfshire ne tre draftet e para te raportit
te PMMS, qe me pas u vazhduan nga komente te tjera dhe pergjigjet perkatese gjate muajit Qershor. Si
perfundim, u hartua edhe nje adendum, per PMMS me prioritet te larte. Te gjitha ndryshimet, perfshi ato te
adendumit, ndryshimet ne projektet e detajuara etj, u reflektuan ne Versionin Final (draft) te PMMS me
prioritet te larte.
2.1 Objektivat e Projektit

Objekti i zhvillimit të projektit është që të rrisë zonën nën ujitje të përmirësuar dhe kulliminpër Murriz
Thanën, si dhe të vendosë bazat institucionale për integrimin e përmirësuar të menaxhimit të burimeve ujore
(IWRM). Kjo duhet të lidhet me strategjitë aktuale tëIWRM, e cila po përgatitet nga Qeveria Shqiptare
(GOA), si dhe Plani I filluar së fundmi mbi Menaxhimin e Baseneve të Lumenjve (RBMP), për basenin e
lumit Seman, i cili po zbatohet aktualisht.
Projekti ka për qëllim të arrijë sinenergjinë dhe nxjerr në pah mundësitë për përfitime shumëfishe
mesmenaxhimit të burimeve ujorë dhe ujitjes, në krahasim më përdorimin jo efikas të ujit. Promovimi i
përdorimit me efikasitet të ujit në skemat e ujitjes do të rrisë të ardhurat e fermerëve dhe do të forcojë
menaxhimin e burimeve ujorë.Përmirësimi i të ardhurve të fermerëve do të rrisë bazën burimore të IWRM, e
cila do të kërkojë menaxhimin racional të burimeve ujore për një segment të madh të popullsisë që të sigurohet
për përfshirjen dhe pronësinë.
Mbështetja për përgatitjen. Mbështet për përgatitjen e RBMP, të rëna dakord do të çojnë në përgatitjen e një
Strategji të IWRMnë nivel kombëtar për përmirësimet strukturorë dhe jostrukturorë në cilësinë e shërbimeve të
shpërndarjessë ujit në nivel lokal, e cila është një domosdoshmëri imediate për një numër të madh të
përdoruesve të ujit.
2.2 Pjesët përbërëse të projektit

Projekti i propozuar për Murriz Thanën do të përbëhet nga komponentët WRIP të mëposhtëm:
1. Rehabilitimi i sistemeve të digave dhe sistemeve te Ujitjes dhe Kullimit (I&D)

2. Mbështetja Institucionale për Ujitjen dhe Kullimin (I&D)
3. Mbështetja Institucionale për Menaxhimin e Integruar të Burimeve
4. Mbështetje gjatë zbatimit duke përfshirë dhe Monitorimin dhe Vleresimin (M&E)
2.2.1 Komponenti 1: Dam and I&D Systems Rehabilitation

Ky component po zbatohet nga MBZHRAU. Rehabilitimi i 11 digave për të cilat është rënë dakord është në
procesin e zbatimit nga partneriteti i drejtuar nga Kontraktori Strabag; përfundimi ishte caktuar të ishte realizuar
deri në 31 Dhjetor 2015. Megjithatë, ka pasur disa vonesa dhe rehabilitimi i digave do të vazhdojë dhe në vitin
2016.
Progresi për finalizimin e Studimit të Fizibilitetit (FS), si dhe skicat e detajuara për realizimin e skemave të I&D,
janë vonuar. FS duhet të jetë aprovuar para fillimt të punimeve të skicave të detajuara të skemave të I&D. Kjo
do të thotë që përgatitja e ESMP dhe RAP, duhet të ndjekë me përpikmëri projektin e detajuar të skemave të
I&D.
2.2.2 Komponenti 2: Mbështetja institucionale – produktive për Ujitjen +

Kullimin
Ky komponent do të zbatohet nga MBZHRAU. Objektivi është përmirësimi performancës organizatave, që
ofrojnë shërbime të ujitjes, duke përfshirë edhe reformat institucionale dhe forcimin e kapaciteteve të Njësive të
Qeverisjes Vendore, të WUA/Os dhe Bordet e Kullimit(DBs) në zonën e Murriz Thanës. MBZHRAU ka
përgatitur një plan kombëtar mbi strategjinë e I&D, e cila mendohet të finalizohet në 31 Dhjetor 2015, që të
mund të njoftojë më pas ligjin e parashikuar të I&D. Përvec kësaj, kontrata e për trajnimin pritet të zbatohet
shpejt. Janë vlerësuar rreth 50 njësi lokale qeveritare WUA/Os, të cilat priten të zhvillojnë trajnimet në fusha të
ndryshme, përfshirë dhe përdorimin efikas të ujit, menaxhimin e kontratës, O&M, si dhe të rrisin
ndërgjegjësimin për menaxhimin e përdorimit të pesticideve etj.
2.2.3 Komponenti 3: Mbështetja institucionale për IWRM

Ky component po zbatohet tashmë nga MBZHRAU, pas një ndryshimi në ristrukturimin e projektit, ku
istitucioni përgjegjës ishte MoE. Për pasojë, është caktuar një Drejtor në Drejtorinë e Politikave të Burimeve
Ujore nën MBZHRAU, i cili do të ndihmojë në forcimin e kapaciteteve të ministrisë dhe so të drejtojë tëdhenat
e konsulentëve për këtë komponent. Konsulenti i përfshirë në këtë komponent (Mott MacDonald), është
angazhuar me palët e interesuara kombëtare për të hartuar një version të përditësuar të Strategjisë Kombëtare të
IWRM. Për më tepër, është hartuar një raport fillestar për Planet e Menaxhimit të Baseneve të Drinit-Bunës e
Semanit, si dhe raportet e propozuara për Kadastrën Kombëtare të Ujrave dhe projekti i M&E, të cilat janë
siguruar dhe janë shqyrtuar nga MBZHRAU dhe Banka Botërore.
2.2.4 Komponenti 4: Mbështetja gjatë zbatimit

Ky komponent synon menaxhimin e resurseve të projekteve në përputhje me objektivat dhe procedurat e
projektit, si dhe ka dy komponentë: i) Menaxhimi i Projektit. Zbatimi i projektit do të integrohet në funksionet
zyrtare të Ministrive që po e zbatojnë, dhe ii) Vendosjen e një sistemi Monitorimi dhe Vlerësimi M&E.
MBZHRAU, Banka Botërore dhe SIDA, komentuan një Raport fillestar, ku u sygjerua një reduktim I
indikatorëve. U supozua se rezultatet e arritura në skemat e I&D të Murriz Thanës do të shërbejnë si mekanizëm
furnizimi për Sistemin e Menaxhimit të Informacionit (MIS).
Zona e Projektit
2.3 Vendodhja
Skema e I&D e Murriz Thanës ndodhet në Qarkun e Lushnjë-Fierit, e cila zë një pjesë të ultësirës dhe
dominon 29.700 he, kjo është skema më e madhe e ujitjes në Shqipëri dhe më e rëndësishja prej 13 zonave të
punës së Konsulentit. Skema del në formën e një trekëndëshi, ku rezervuari gjendet në lindje, dhe zona e punës
gjendet në veri në drejtim të akrepave të orës: i) nën skema e Cermës dhe lumi Shkumbin, ii) kodrat e Lushjës;
iii) lumi Seman dhe iv) kanalit të ulët të kullimit në Tërbuf. Komunat Allkaj, Bubullimë, Dushk, Fier, Golem,
Grabian, Gradisht, Karbunare, Kolonje, Krutje, Lushnje, Mbrostar, Reams, Shegan dhe Tërbuf, janë të lidhura
me skemën e I&D të Murriz Thanës. Pjesa perëndimore e skemës së I&D, shkon në lagunën e baticës së
Karavastasë, një Park Kombëtar i një rëndësie ndërkombëtare. Vendodhja e digës, rezervuarit dhe skemës së
I&D të Murriz Thanës tregohet tek Figura 2-1 më poshtë.
Belshi Lakes
Pjesa e
zonës së
skemës së
I&D
Kanali
Diga
Ushqyes
Lumi Seman Lumi Devoll
~5 km Parku i
Mënga e lumit Lumi Osum qytetit
Figura2-1: Vendodhja e rezervuarit dhe burimeve ujore të Murriz Thanës

Plani nga FS, i cili tregon zonat e ushqyera me pompë dhe nëpërmjet gravitetit për skemën e I&D, tregohen në
Figurën 2-2.
Burimi: FS nga JV Renardet, Beta Studio, ujërat hidrike Shqipëri
Figura2-2: Plani i skemës I&D të Murriz Thanës- Krutje dhe Terbuf
2.4 Informacione kryesore mbi skemën I&D të Murriz Thanës

Informacione kryesore mbi skemën I&D të Murriz Thanës tregohen në Error! Not a valid bookmark self-
reference. të mëposhtme.
Tabela 2-1: Informacione kryesore mbi rehabilitimin e skemës I&D të Murriz Thanës.
Artikulli Vlera Shënime
Detaje të vendndodhjes
Skema e I&D emri dhe varianti Murriz Thana
Vendndodhja në Shqipëri Fiershega\Krutje\Terbuf\Lushnje\Fier Komuna\Qarku\Prefektura
Qyteti më i afërt 12km në juglindje të Lushnjës
Rezervuari
Kapaciteti i rezervuarit në projekt 66 million m3 Në nivelin maksimal të ujit
Kapaciteti aktual i rezervuarit 54 million m3 Në nivelin maksimal të ujit
Sipërfaqja e zonës së rezervuarit 850ha Në nivelin maksimal të ujit (Motts
2009)
Zona ujëmbledhëse e rezervuarit 38.3km2 Matur mesatarisht
Artikulli Vlera Shënime

Kanali ushqyes Po - një kanal - Kanal Ushques ~70-80% prurje nga kanali
Detajet e digës
Viti i ndërtimit 1962
Lartësia e Digës 10m Rezervuari formohet nga një digë e
vetme
Gjatësia e digës 3,570m
Ngritja e kreshtës së digës sipas 32.9m
skicës
Alternativa e parapëlyer e I&D +
kostot
Recommended I&D Option Alternativa 2 e reja
Zona e I&D sipas skicës (he) 29,300 27,300 nga graviteti, 1,700 me
pompë
Nënshtresat e nxjerra të gjeologjisë Shresë e dobët ranore dhe rërë
Toka Argjile
Zona aktuale I&D në (he) 15,000 E gjitha nga graviteti
Varianti i rekomanduar për kostot 31,100,007
në(USD)
2.5 Gjendja e përgjithshme e skemës së I&D

Zona natyrore e ujëmbledhësit në digën dhe rezervuarin e Murriz Thanës është paksa e limituar në 38.3km2,
por më pak se një e pesta e ujit mblidhet në këtë mënyrë, pjesa tjetër vjen nga kanali ushqyes nga lumi
Devoll. Kanali ushqyes transferon ujin nga lumi Devoll duke u shmangur drejt fshatit Vlashuk.
Ujëmbledhësi natyror është i përbërë nga shpate kodrinore të cilat zgjaten në drejtim të veriut nga diga e
deri ne “Liqenet e Belshit”, një zonë e pasur me shumë liqene natyrore të cilat janë formuar nga topografia
e karsteve.
Siç u përmend më parë, furnizimi më dominant është nga një kanal i madh ushqyes i cili merr ujë nga lumi
Devoll (dhurues në lumin Seman). Lumi Devoll takohet me lumin Osum në Kuçovë, ku emërohet lumi Seman,
i cili rrjedh deri në detin Adriatik.
Të dhëna mbi rrjedhjet e lumenjëve, tregojnë se diga e Murriz Thanës është mbushur gjithmonë me sukses këto
50 vitet e fundit, që prej vitit të ndërtimit të saj në vitin 1962. Për më tepër lumi Devollështë në procedurat
kontaktuese për të kthyer rrjedhën e sipërme në hidrocentral, ku janë planifikuar tre rezervuare hidrocentralesh,
të cilët do të jenë funksional në vitin 2019. Murriz Thana merr nga pjesa e poshtëme e rezervuarit të Banjës, i
cili është rezervuari i fundit në skemë. Pasja e një kapaciteti grumbullues të tillë, do të thotë se duhet të ketë
kapacitet të mjaftueshëm në basenin e lumit Seman, që të kanali ushqyes të mund të furnizojë rezervuarin e
Murriz Thanës gjatë gjithë vitit. Është planifikuar që diga e Murriz Thanës të ketë një skemë të vogël
hidrocentrali, por kjo nuk do të jetë funksionale deri në momentin kur punimet për rehabilitimin e digës të kenë
mbaruar.
Rezervuari i Murriz Thanës zë 850 he dhe është dizenjuar të ruajëderi në 66Mm3 në nivelin maksimal të ujit
(TWL). Si pasojë e turbullirave të ujrave që rrjedhin nga lumi i Devollit, sedimentet e kanë ulur kapacitetin e
rezervuarit deri ne 18% (deri në12 Mm3) gjatë viteve që ka qënë në punë. Është vlerësuar se 260.000 m3 sediment
depozitohen cdo vit në rezervuar.
Duke konsideruar koeficientin 30% të ujrave që largohen si pasojë e përshkrueshmërisë së lartë të formimit
gjeologjik të karstit në ujëndarësen, sasia e mundshme e ujit në rezervuar mund të vlerësohet me afërsi në8.6
Mm³. Në mënyrë që rezervuari të jetë në nivelin e tij të plotë në fillim të sezonit të ujitjes, balanca duhet të
furnizohet gjatë muajve të dimrit dhe të pranverës nga baseni i lumit Devol, atëhere kur shkrin bora e uji rrjedh
poshtë deri në pjesën e sipërme te basënit
Siç u përmend më parë, sedimentet nuk vijnë nga shtresat e poshtëme të gjeologjisë, që përfshijnë gurët
gëlqerorë, deri në ndarësin e ujërave. Këto sediment shkaktohen nga levizja e shtresave me sediment të lumit
Devoll.
Aktualisht, volume i llogaritur tashmëështë vetëm 54 Mm3. Kështu që, volume i ujit që devijon nga lumi Devoll
gjatë periudhës së dimër-pranverës, në fillim të stinës së ujitjeve është llogaritur rreth (54 – 8.6 =) 45.4 Mm³.
Sedimentet përbejnë një kërcënim për mundësitë e rezervuarit për tu furnizua me ujë deri në rrjedhën e poshtëme
të skemës së ujitjes në një të ardhme të largët, por çsedimentimi i rezervuarit nuk konsiderohet si një aspect i
rëndësishëm në këte fazë.
Skema e I&D, perbëhet nga katër degëzime kryesore: Çukas, Krutja Lushnjëdhe Tërbuf. Degët e Krutjes dhe
Tërbufit janë më prioritare dhe sistemi i rehabilitimit është berë i detajuar dhe është ndërmarrë fillimisht për
keto të dyja. Tabela 2-2, paraqet një shkatërrim të zonave të ujitjes sipas degëzimeve që e mbulojnë.kolonat e
ngjyrosura mete gjelbert jane deget qe duhet te rehabilitohen nen fondin e BB dhe te cilat jane pjese e ESMP.
Tabela 2-2: Skema I&D e Murriz Thanës – Statistika kryesore për katër degëzimet kryesore ujitëse (prioriteti me te
gjelbert
Degëzimi i Degëzimi i Degëzimi i Degëzimi i
Përshkrimi I artikullit kanalit të kanalit të kanalit kanalit Totali
Lushnjës Tërbufit tëKrutjes tëCukas
Zona e ujitur në ha 6,850 4,680 10,800 6,940 29,270
Rrjedhja e rrymësm³/s 7.9 5.3 12.4 7.9 33.5
Gjatësia e kanalit kryesor kms 39.8 31.9 32.0 30.3 134.0
Gjatësia e kanalit dytësor kms 124 62 178 202 566.0
Stacionet e pompave nga kanali 4 (të gjitha të
3 1
kryesor shkatërruara)
Stacionet e pompave nga kanali 2 (të gjitha të
1 1
dytësor shkatërruara)
Gjatësia lineare e kanalit parësor
10+39 6+12 10+56 8+31 34+138
dhe dytësor kms
Jo lineare (por do bëhet lineare)
112 76 144 172 504
kms
2.5.1 Punimet me prioritet te larte te mbuluara nga fondi I BB
Degëzimi i Krutjes
Degëzimi i Krutjes ka qnënë në fillim 23.4 km i gjatë dhe ka ujitur 6.850 he në qarkun e Lushjës. Gjatë viteve
1980 kjo linje u zgjerua dy herë (duke u degëzuar bisht), i pari (V2) me 9.2 km i cili ujiste 1300 hektarë në zonën
e Lushnës dhe i dyti mesatarisht 6 km (V1), i cili ujiste 1000 hektarë dhe i pësrket zonës së Fierit. Degëzimi i
Krutjes u dizenjua si fillim për të mbuluar 6.900 he, kurse tani mbulon 10.800 he. Kështu që, në periudhën e
pikut të sezonit të nxehtë uji nuk mjafton për të ujitur tokën dhe zgjatimët e tjera të saj. Stacioni i pompave në
Bitaj, siguron ujë për sezonin e nxehtë nga (kolektori i Bitaj), deri në filialin e Krutjes aty ku ndodh dhe degëzimi.
Kjo linjë pompimi funksionon ende, edhe pre kanalet lidhëse me të dhe stacionet e pompave kanë nevoja
rehabilitimi. Vetëm 20% e rehabilitimit të nevojshëm u bë në vitet 1995-2005, për kanalet dhe strukturat në
kanalet kryesorë dhe sekondarë. Filiali i Krutjes është një kanal me reliev dhe për të lind nevoja të bëhet linear,
kjo është propozuar në të gjitha alternativat e rehabilitimit. Skema e zonës së furnizuar prej kësaj dege, është
pjesë e tokës më të rëndësishme bujqësore në Shqipëri dhe prandaj është propozuar që kanalet të jenë linearë,
në mënyrë që të shmangen humbjet dhe të ketë një regullim automatik të nivelit të ujit nëpërmjet një valvule.
Kjo duhet të sigurojë depozita prej më shumë se 8m3/s (kapaciteti origjinal i dizenjuar) për degën, si dhe të rritet
furnizimi me ujë tek pjesa e bishtit në periudhat e pikut duke u furnizuar nga V2. Kjo do të pakësojë nevojën
për të përdorur linjën e pompimit.
Degëzimi i Tërbufit
Kanali kryesor i tërbufit është i gjatë31.9km dhe ujit 4.680 he, ai fillon përafërsisht 6 km në jug të Lushnjës,
merr ujë nga kulluesi kryesor K1, megjithatë ky kullues furnizohet direkt nga rezervuari, 1km në rrjedhën e
poshtëme të digës. Kanali i Tërbufit ndahet në dy degë që drejtohen nga perëndimi dhe nga veriu. Në fund të
degëzimit të veriut është ndodhet një impjant ujitës me spërkatje, 500 he në (Grabjan) Degëzimi perëndimor
nuk ka funksionuar kurrë që prej ndërtimit të tij, për shkak të pamjaftueshmërisë së ujit. Që prej vitit 2000, këto
dy degë u rehabilituan, por ende nuk punojnë, kështu që duhen punime të tjera për rehabilitimin e tyre në mënyrë
që të sigurohet volumi i duhur i ujit.
2.5.2 Punimet me prioritet te ulet qe nuk jane te mbuluara nga fondi i bankes boterore.
Degëzimi i Çukas
Degëzimi i kanalit tëÇukas ujit në total 6.940 he, 3.940 he në zonën e Lushnjës dhe 3.000 në zonën e Fierit.
Gjatëësia totale e kanalit kryesor është 30.4 km, i cili më pas furnizon një rrjet dytësor prej 202 km. Ky degëzim
nuk është linear dhe disa struktura të tij u rehabilituan midis viteve 1995 dhe 2005. 10 km e para janë në një
kanal të ndarë, nën nivelin e fushave që e rrethojnë dhe pjesa e mbetur e 20 km është përgjithësisht i ngritur. Si
pasojë e pamjaftueshmërisë së ujit dhe keqfunksionimit të strukturave rregullatore, aktualisht rrjedha e ujit nuk
arrin deri në fund të kanalit. E gjithë zona ujitej nëpërmjet sistemit të gravitetit, përveç (1.100 he) të cilat
furnizohen nga stacionet e pompimit tëGrabianitdhe Bishcukasit.
Degëzimi i Lushnjës
Kanali kryesor i Lushnjës është rreth 40 km i gjatë dhe ujit 6.850 he, prej të cilave 1.330 nëpërmjet pompimit.
Në të gjenden katër stacione pompimi, por ato nuk funsionojnë më, emrat e tyre janë: Karbunare, Dushk, Kosova
dhe Tërbuf. Dega kryesore e Lushnjës është rreth 18 km e gjatë dhe ujit direk 1.500 he. Menjëherë pas rrjedhës
së poshtme që gjendet në qytetin e Lushnjës, kanali ndahet në dy degë kryesore, V3 (5.1 km) dhe V4 (16.7 km),
ku hektarët e mbetur ujiten sipas skemës së Cermës. Degëzimi i Lushnjës është një kanal konturues dhe ka
probleme me sedimentet dhe stabilitetin e tij. Kapaciteti i kanalit kryesor deri në Lushnjë varion nga 14 deri
10m³/s si pasojë e kufizimeve dhe dimensioneve. Gjenden gjithashtu dhe 60km te kanaleve sekondare.
Është e rendesishme të theksojmë se rehabilitimi i kanaleve në rrjedhën e poshtëmë të qytetit të Lushnjës është
i rëndësishëm gjithashtu edhe për të furnizuar skemën e Divjakës prej (3.000 he). Përafërsisht 124 km të kanaleve
sekondare e kanë origjinën nga kanali kryesor, të cilat kontrollohen nga një numër i vogël i rregullatorëve kryq
të cilët lëshojnë shumë keq. Në fund të kanalit sekondar, në afërsi të Bishcukasit ndodhet një stacion pompash i
cili shërben për të bërë presimin në skemën e ujitjes të Bishcukas – 1 (600he). Sistemi i ujitjes me spërkatje dhe
stacionet e pompave janë tërësisht jashtë funksionit ku dhe tubacionet janë hequr.
1.0.3 Gjendja aktuale

Gjendja aktuale e infrastrukturës së sistemit të ujitjes së rrjedhës së poshtëme ushtron një shtrëngim mbi mënyrën
e përdorimit të skemës në të tashmen dhe të ardhmen të dizajnit origjinal. Gjendja aktuale e rezervuarit është
mbajtur 2m më poshtë se TWL si pasojë e një shkarje dheu në rrjedhën e sipërme; kështu që, diga ushtron një
shtrëngim mbi mënyrën e përdorimit të skemës në të tashmen dhe të ardhmen të dizajnit origjinal. Rreth 15.000
he po ujiten aktualisht nga rezervuari i Murriz Thanës nga dizenjimi origjinal që ishtë për kapacitetin e 30.000
he, (29.200 he me sistemin e gravitetit dhe 1.700 he me pompe)
2.5.2 Punimet e propozuara

Studimi i fizibilitetit i perditesuarJV Renardet et al, na jep detajet e punimeve kryesore rehabilituese që duhen
ndërmarrë sipas rishikimeve të skemës së I&Dte Murriz Thane- deget Krutje dhe Terbuf. Pas një kosultimi me
palët e interesuara nga Konsulenti i FS (JV Renardet et al), skema e rehaBilitimit që u zgjodh nga MBZHRAU
ishte “Versioni 2 i Riu”. Ky version do të rehabilitojë komplet zonën origjinale të dizenjuar në skemë prej
29.270 he.Gjithesesi fondi i BB do te mbuloje vetem deget e Krutjes dhe Terbufit ne kete faze. Furnizimet
nëpërmjet gravitetit do të përbëjnë 28.170 he dhe 1.100 he do të furnizohen për ujitje me pompë. Sipas raportit
te Studimit te fizibilitetit nga konsulenti, punimet rehabilituese përbëhen nga këto pika kryesore:
 Kthimi në linear dhe përforcimi i i pjesës së kanaleve kryesore dhe pjesën më të madhe të kanaleve dytësore,
të cilët mbulojnë një total prej 301 km, me seksione që variojnë nga 2.6 m deri në 0.5 m lartësi, 6 m deri
0.5 m gjerësi;shenim per degen e Terbufit : kanali kryesor eshte 26.4 km dhe dytesori eshte 23.6km dhe per
degen Krutje kanalet kryesore jane 28.3km dhe dytesori 41.7km.
 Rehavilitimi i 482 kanaleve nën rrugë, urave, sifoneve dhe ujësjellësve;108 ne degen e Terbufit dhe 117 ne
Krutje.
 Rehabilitimi i 262 ndarës
 ve të kombinuara, portave të kontrollit dhe kanaleve të ngritura me diga të matura në to për kanalin primar
dhe sekondar;
 Rehabilitimi i kombinuar i 1.295 portave të ngritura me diga të matura në to për kanalet tretësore;
 Prodhimi dhe pajisja me 132 porta çeliku për kanalet kryesore;30 per Terbuf dhe 40 per Krutje
 Pajisja më 1.255 porta të ngritura për kanalet tretësore;
 Përgatitja dhe istalimi i 54 km me tubacione PVC dhe GRP) me diametra PN 10 160 mm deri në 1.000 mm
për sistemin e ujitjes me spërkatje të Grabian-Tërbufit;
 Pajisja me 145 ton tubacione çeliku, të përshtatura sipas nevojave të vendit;
 Pajisja dhe instalimi i 29 valvula për kontrollin dhe ngritjen e nivelimit;
 Pajisja dhe instalimi i 320 hidratuesve me pajisjet e kontrollit të rrjedhjeve;
 Ndërtimi i një stacioni të ri pompimi tek Tre Urat me 6 pompa dhe 50 m rrjedhje drejt individuale me 130
l/s; dhe

 Ndërtimi i një stacioni të ri pompimi për Bitaj me tre pompa dhe 10 m rrjedhje drejt individuale me 1.000
l/s.
Permbledhja e puneve rehabilituese me prioritet te larte per Terbuf dhe Krutje tregohen ne tabelen 2.3 me poshte:
.
nr Objekti njesia Dega Terbuf Dega Krutje
1 Kanali kryesor Kms 26.4 28.3
2 Kanali dytesor Kms 23.6 41.7
3 Nderprerjet rregulluese ne kanalet Jo 10 18
kryesore
4 Portat kryesore kontrollit radiale Jo 3 8
5 Shkarkuesit sekondare pergjate kanalit Jo 34 49
kryesor
6 Portat e celikut ne kanalin kryesor Jo 30 40
7 Nderprerjet rregulluese ne kanalet Jo 170 150
dytesore
8 Shkarkimet rregullatore ne kanalet Jo 21 25
dytesore
9 Sharkuesit e kanaleve sekondare Jo 60 90
10 Kanalet ne rruge, urat dhe sifonet Jo 108 117
11 Portat e vogla te celikut Jo 290 340
Tabela 2-3 : SUK Murriz –Thane, permbledhja e punimeve per deget Terbuf dhe Krutje.
Mjedisi Fizik
Detajet e mëposhtme i përkasin mjedisit fizik, klimës, gjeologjisë, topografisë, si dhe gjeomorfologjisë së
tokës, etj. Eshte e rendesishme qe te qartesojme se jo te gjithe treguesit mjedisor do te ndikohen nga
projekti ( e cila pershkruhet ne kapitullin 3 ) por, jane perfshire ne seksionet pasardhese qe ti japin
lexuesit nje imazh te plote per kushtet mjedisore ekzistuese per zonen e projektit.
2.6 Klima
Diga e Murriz Thanës në qarkun e Lushnjes shtrihet në një zonë fushore mesdhetare, si dhe ka një klimë të
përshtashme për rritjen e grurit, patateve, lulediellit, duhanit, perimeve, vreshtarisë dhe drurëve frutorë. Kjo
klimë është e influencuar nga erërat që vijnë nga bregdeti, të cilat hyjnë në zonën kodrinore dhe malore (që
shkojnë deri në luginat e lumenjve). Një klimë e tillë është e karakterizuar nga tipare të njëjta me zonën
jug-malore, por me një verë me të nxehtë dhe me një dimër jo shumë të ftohtë. Tabela 2-4 na paraqet një
përmbledhje të skemës së I&D të Murriz Thanës.
Tabela 2-4 paraqet një përmbledhje të të dhënave kryesore mbi skemën I&D të Murriz Thanës. Në përgjithësi
zona e Murriz Thanës ka një mesatare vjetore të rreshjeve që varion nga 800-1200mm/vit, prej të cilave 70-75%
bie gjatë stinës së vjeshtës dhe dimrit, ndërsa në verë bie vetëm 5% -12%. Zakonisht muajt e Korrik-Gusht janë
muaj të thatë, me rreshje të pakta, që nuk janë të mjaftueshme as për ujitjen dhe rritjen e bimëve. Prandaj ujitja
është e rëndësishme në këto muaj për të shtuar lagështinë e tokës.
Tabela 2-4: Tw dhwnat e pwrgjithshme mbi klimwn nw skemwn I&D tw Murriz Thanws
Temperatura Mesatarja e rreshjeve Mesatarja e
Mesatare◦C (mm) përllog. e
Orët Periudha
Lagështia Avullimi temperaturës
# Emri i skemws sw I&D me e
Min Max (%) (mm/ditë) së tokës në
Dimër Verë diell ngricave
Dimër Verë dimër në 10
cm thellësi
10 Murriz Thana 8 deri 10 26 deri 30 365 77 55-60 2682 Jan-Feb 3.7- 6.3 6
Burimi: Studimi i fizibilitetit i Mott Macdonald
2.6.1 Rreshjet
Sipas FS, sasia mesatare e rreshjeve për këtë
zonëështë 1002 mm,përgjatë gjithë vitit. Sasia
maksimale e rreshjeve gjatë një muaji është 146 mm,
në muajin Dhjetor dhe sasia minimale e rreshjeve
është 21 mm në muajin Korrik.
Shumica e rreshjeve bie në periudhën e muajve

(Tetor – Mars), ndërsa sasia e rreshjeve të
rregjistruara ka qënë shumë e ulët në muajt (Qershor
– Korrik).
Prandaj ujitja është e rëndësishme në këto muaj për
të shtuar lagështinë e tokës.
2.6.2 Temperatura
Sipas studimit FS, mesatarja e temperaturës

vjetore në Murriz Thanëështë 15.6°C. Muajt më
të nxehtë janë Korriku dhe Gushti, me një
mesatare maksimale të temperatuës respektivisht
31.2°C dhe 31.4°C. Muaji më i ftohtëështë Janari
me në mesatare minimale tëmpërature në 2.6°C.
Rallë herë temperaturat bien nën zero dhe për

bimët nuk ka rrezik për ngrirje gjatë stinës së
dimrit. Gjatë vitit temperaturat ndikohen më së
shumti nga Deti Adriatik.
2.6.3 Era
Në zonën e ultësirës, erërat janë nën influencën e lëvizjeve të ajrit nga deti drejt tokës dhe anasjelltas. Këto
erëra, të kushtëzuara nga ndryshimet e temperaturave nga deti (nga perëndimi) drejt tokës (nga lindja), kanë
një drejtim të përgjithshëm perëndim/lindje/perëndim. Megjithatë, në çdo zonë, erërat dominuese janë ato
me karakteristika lokale. Mëmbizotërueset janë ererat horizontale, që lëvizin në drejtim të luginës. Erërat
e qëndrueshme janë me intensitet të ulët, por më të shpeshtat janë erërat vertikale, të cilat shkaktohen nga
ndryshimet e temperaturës në zonat e ulta, malore, apo kodrinore. Erërat e tilla quhen “erërat e shpateve”.
2.6.4 Cilësia e ajrit të mjedisit

Cilësia e ajrit të mjedisit nëvendndodhjen e skemës I&D të Murriz Thanës është përgjithësisht e mirë,
aspekti natyror dhe nuk është i ndotur, pasi vendndodhja e saj është larg qyteteve apo zonave industriale.
Përvec kësaj shtresa e poshtme e tokës ka përbërje hidrokarboni dhe në zonën rreth e qark të skemës së
I&D gjenden disa puse nafte dhe gazi. Për më tepër, afër skemës I&D nuk zhvillohen aktivitete që ndikojnë
në cilësinë e ajrit, siç janë guroret, impiantet industriale, apo transportet intensive, etj. Standartet e cilësisë
së ajrit në Shqipëri për ndotësit e përzgjedhur tregohen në Shtojcën 1.
2.6.5 Ndryshimet klimatike

Ndryshimet klimatike do të ndikojnë mbi gjendjen e ujit, cilësinë dhe ato kanë një potencial shkatërrues.
Kombinimi i ndikimeve që vijnë si pasojë e ndryshimeve klimatike me presionet që i bëhen burimeve ujore
si: përdorimi i tokës dhe ndotja e mjedisit, mund të cojnë gjithashtu në sfida serioze për fermerët dhe për
skemën e ujitjes dhe të kullimit për Murriz Thanën. Komunikimet e pra dhe të dyta të Shqipërisë për
Konventën e Stukturës së Kombeve të Bashkuara mbi ndyshimin e klimës (UNFCC), në të cilën ndryshimet
klimaterike priteshin të ishin skenari i një moti me temperatura mesatare vjetore nga 1°C, 1.8°C dhe3.6°C
respektivisht në vitet 2025, 2050 dhe 2100. Këto ndryshime të projektuara të temeraturës janë të
aplikueshme në të gjitha stinët, por ka gjasa të ketë disa ndryshime përgjatë rajoneve të Shqipërisë.Cështja
kryesore këtu është se në të ardhmen ka gjasa që të nevojitet më tepër ujitje për të përballuar temperaturat
në zbritje.
2.7 Gjeologjia
Harta gjeologjike e zonës së rezervuarit të Murriz Thanës tregon një zonë me shtresa të depozitave të aluvionit
të moshës katërsore, rërës, zhavorrit dhe shtresave të argjilat. Terreni është i përbërë nga një shtrat i dobët gurës
ranorë dhe baltë. Depozitat e naftës dhe gazit janë prezente dhe gjenden në shtresën fundore të skemës së I&D
2.8 Kushtet sizmike

Përshpejtimi i rritjes së tokës (PGA) për një ngjarje sizmike të periudhës475 vjet mbrapa në rajonin e digës së
Murriz Thanës është llogaritur nga kërkimet sizmike të ndërmarra nga Aliaj etal (2004), që gjithashtu ka
paraqitur një marrëdhënie mes PGA dhe probabilitetit vjetor. Murriz Thana ndodhet në një zonë me probabilitet
mesatar dhe të lartë sizmik.
2.9 Topografia dhe Gjeomorfologjia

Në zonën e Murriz Thanës topografia është përgjithësisht e sheshtë, apo me valëzime të lehta. Zona e rezervuarit
është rreth 30-35masl. Pikat më të larta të kodrave rrethuese varjojnë nga 60 deri 150 m.a.s.l. Diga shtrihet në
faqen jug-perëndimore të rezervuarit. Pjesa veri-perëndimore është e rrethuar nga pemë (pisha dhe drurë frutorë),
ndërsa në veri nga valëzime kodrinore të buta, kurse në pjesën lindore rrethohet nga toka bujqësore me një
gradient prej 25 deri 30 %. Skema e I&D zgjatet më tepër se 20 km në drejtim të perëndimit dhe veri-pernëdimit
nga rezervuari i Murriz Thanës.
2.10 Karakteristikat e tokës

Karakteristikat e tokës janë mjaft të ndryshme përgjatë skemave të ndryshme të I&D, si dhe varen së tepërmi
nga nga gjeologjia, flora, fauna dhe tipet e bimësisë, klima, ekspozimi, prezenca e ujit dhe efektet, etj. Në zonën
e skemës së Murriz Thanës në rajonin e Lushnjës, toka karakterizohet nga gurë ranorë dhe nga rëra. Klasifikimi
i tokës për këtë skemë të I&D karakterizohet nga një tokë gri në kafe. Ato kanë një origjinë të grumbulluar, të
varur nga aktivitetet e ujit si pasojë e depoizitimit dhe transportit të sedimenteve. Shtresat e holla të tokës
varjojnë nga 1.2 m-1.8 m në verë dhe 0.4 m-0.5 m në dimër.
Toka ka përbërje mesatare të humusit dhe nitrogjrnit ; livadhe me tokë në ngjyrëgritë errët dhe kafe në në zonën
e Lushnjes ku përbërja e humusit është e lartë (4.3%), përbërje nitogjeni (0.22%), si dhe përbërje fosfori (0.12%).
Ato janë të pasura nëCaCO3 (Kalcium Karboni) dhe kanë një reaksion neutrall me ujin prej pH – 6.8.
Komponenti absorbues është 50% dhe infiltrimi i terminalit për komunën e Lushnjës është 0.4mm/min -
1.6mm/min dhe për komunën e Fierit është 2.3mm/min - 5.5mm/min (ref. Motts FS).
Të tilla karakteristika të tokës krijojnë kushte shumë të mira për zhvillimin e bujqësisë dhe blegtorisë në Lushnjë
dhe Fier.
Toka është e influencuar nga aktiviteti i erozionit të lumit me përqindje të ulët fosfori dhe humusi; dhe me
përmbajtje mesatare përmbajte të kalciumit dhe nitrogjenit. Baseni i lumit Seman, ku bën pjesë edhe lumi
Devoll, ka përjetuar erozione të konsiderueshme të tokës elemente thelbësore të nitogjenit, fosforit, kaliumit, si
dhe metalet e rënda janë gërryer; humbja e azotit është një element kyç që ndikon në pjellorinë e tokës
Në termat e References te Klasifikimit Baze te Tokës (WRC) jane gjetur llojet e mëposhtme të tokës në
komuën Fiershegan dhe në zonat e tjera që rrethojnë rezervuarin e Murriz Thanës:
 Luvisol: janë tokat minerale me një horizont B-Argjile. Kapaciteti i shkëmbimit kationikështë i barabarte
apo më i madh se 24,ek/100g argjile, me mbushje në bazë 50% ose më te lartë, në të gjitha horizontet B.
Këto toka kullohen në horizont nga sipërfaqja; prandaj përmbajtja e humusit, azotit dhe karbonatit është e
ulët. Ato janë pak acide dhe pak bazike në reagim (pH 6.0 në 7.5). Horizonti B ka një natyrë neutrale me
një grumbullim të karboneve. Përmbajtja e elementeve ushqyes N,P,K është nga mesatare në e lartë.
 Vertisol: konsiderohen si toka me përqindje të lartë të mineraleve të rënda të argjiles, tipi 2:1, e cila fryhet dhe
tkurret në varësi të lagështisë. Kjo do të thotë se këto janë toka formacioni i të cilave varet nga tiparet e veçanta
të materialit bazë. Nëse lihen të thata, këto toka krijojnë çarje të thella. Tokat vertisol, janë toka me kapacitet
përthitës të lartë (34 - 44 mek /100 gr tokë), baza e ngopjes është e lartë (mbi 80%). Ato kanë një reagim neutral
dhe mjedis me bazë të lehtë(pH H2O).
 Cambisol:Tokat janë me moshë të kufizuar, me karakteristika të tranzicionit. Këto janë toka me kapacitete
të ndryshme përthithjeje (16-32 mek/100 gr), me reagime të lehta tëacidit (PH 5,5-6,5) në baza të lehta dhe
neutrale (pH 6.5 -8,0) me nivele të larta të karbonit organik, që varion nga 0.3 - 1.7
Erozioni i tokës është një problem madhor në Shqipëri, veçanërisht në basenin e Semanit, ku çdo vit humbet
nëmënyrë proporcionale më shumë tokë se në çdo pjesë tjetër të vendit. (shihni tabelën 2-5).
Tabela 2-5: Erozioni i tokës në basenet e lumenjve në Shqipëri

Zona e
Sasia totale në vit
Lumi Basenit (ton/km2)/vit (ton/he)/vit
(ton x 1000)
(km2)
Drini 11,756 1,543 15.43 18,145
Seman 5,649 3,085 30.85 17,429
Lumenj të tjerë 18,330 1,628 16.28 29,844
Territori total i Shqipërisë 35,735 1,831 18.31 65,418
Burimi: Përshtatur nga Qiriazi dhe Sala (1999)2
Sipas studimit të specialistëve të komunës, zonat kodrinore kanë një shkallë erozioni (humbje toke) nga 5-7
ton/he. Erozioni ndodh në pjesën më të madhe në shpatet kodrinore, ndërsa në zonat e ulëta erozioni është më i
pakët. Fenomeni i erozionit është i limituar në pjesën e sipërme kodrinore, pasi zona është me bimësi dhe ka pak
evidenca të shkarjes së tokës. Shkaqet kryesore të erozionit janë si pasojë e teknikave të ujitjes që aplikohen në
zonë (metodat e ujitjes nëpërmjet përmbytjes) hapja e brazdave çon në humbjen e tokës, e cila shkon në lumin
Devoll. Kjo është një çështje që MBZHRAU duhet ta ketë parasysh në programet trajnuese të planifikuara, të
cilat do shoqërohen me komponentët e projektit të WRIP.
2.11 Ndotja e Tokës

Në skemën e I&D pwr Murriz Thanwn nuk ekzistojnë industri të hidrokarbureve, miniera apo gurore, për pasojë
nuk ka as ndotje të tokës. Disa nga ujërat e lumit përdoren për qëllime vaditjeje. Shkarkimet e kanaleve në
lumenj dhe në gropa skeptike janë një burim potencial i ndotjeve.
Disa nga ujrat e lumenjve pwrdoren direct pwr ujitje. Pwr mw tepwr, shkarjet e dherave nga llogoret e kanaeve
ujitjwse mund tw kenw nw pwrmbajtje tw tyre fertilizues, tw cilat mund tw depwrtojnw nw toka, porn w kwtw
aspect nuk janw raportuar problem.
2.12 Hidrologjia e sipërfaqes dhe ujërat nëntokësore

Zona e digës dhe rezervuari i Murriz Thanës shtrihen në pjesën e basenit të lumit Devoll, cili është pjesë e
basenit më të madh të Lumit Seman; një nga gjashtë basenet në Shqipëri që përdoret për qëllime menaxhimi
ujërash. Lumi Seman është tipik si gjithë lumenjtë në Shqipëri dhe ushqehet në radhë të parë nga reshjet, si
dhe ka një regjim tipik Mesdhetar, me rrjedhë që varion sipas stinëve, me prurje më të mëdha midis muajve
Tetor dhe Maj.
Nje pjese e fermereve perdorin ujin nentokesor per qellime ujitese ne SUK Murriz Thane
2.12.1 Ujërat e Lumit Seman

Siç e përmendëm dhe më parëskema e I&D pwr Murriz Thanën ndodhen në basenin e Semanit. Nw
rrjedhjen e sipwrme tw rezervuarit tw Murriz Thanws, lumi Seman ka dy degwzime kryesore, Lumin
Devoll ne veri-lindje dhe Lumin Osum. Rezervuari i Murriz Thanws e merr njw pjesw tw koniderueshme
tw ujwrave pwr ujitje nwpwrmjet kanalit ushqyes qw wshtw nw Lumin Devoll. (Shikoni Figurwn 2-3).
2
Qiriazi P- Sala S,1999, “Lëvizjet masive në Shqipëri + Aktivitetet njerëzore” Unioni Gjeomorfologjik Japonez, 20/3, fq. 251-264.
Murriz Thana
Figura2-3:Vendndodhja e Murriz Thanës në basenin e Lumit Seman

Semani është 281 km i gjatë dhe ka një basen prej 5,949km2. Lartësia mesatare e lumit është 863 m. Pjerrësia e
lumit është rreth 3.6m/km, apo 3.6%. Osumi është një nga degët kryesore të Semanit dhe është 161 161 km i
gjatë. Baseni i tij është 2,150km2 , me një lartësi mesatare 32.5/m3/s, me një modul shkarkimi prej 17.5l/s për
km2. Afër Kucoves Osumi bashkohet me lumin e Devollit dhe ne kete drejtimbëhet rrjedhe e lumit Seman. Lumi
i Devollit është dega më e madhe dhe burimi kryesor i furnizimit të lumit Seman dhe është 196 km i gjatë dhe
ka një lartësi mesatare prej 960m.Mesatarja shumë-vjeçare e shkarkimeve sillet rreth 95.7m3 / s, me një modul
të shkarkimit të 17l/s/km2. Lumi Devoll ushqen lumin Seman me rreth 88 për qind të ujërave të saj. Për shkak
të karakteristikave themelore gjeologjike të basenit (p.sh. gëlqerore, karstike) gjate rrjedhjes se lumenjve, Lumi
Seman ka përmbajtje relativisht të lartë minerali ( TDS 440mg/liter).
Monitorimi i rrjetit hidrologjik në basenin e Semanit është mjaft i kufizuar dhe nuk ka të dhëna imediate nga
zona e skemës së i&d të Murriz Thanës. Të dhënat janësiguruarnga katër instrumente mates në veprim dhe këto
janë treguar në tabelën 2-6 më poshtë së bashku metreguesit kulmore te përmbytjeve te ndodhura 20, 50 dhe
100 vjet perpara. Siç mund të shihet reshjetekstreme te ndodhura në dy basenet në 1962-63 ishin shumë afër me
një 1 në 50 vjet rast përmbytjesh.
Tabela 2-6: Stacionet e vlerësuara brenda ujëmbledhësve të Semanit dhe ngjarjet e mëdha të përmbytjeve
Përmbytja 62- Përmbytjet Q m3/s
63 70-71 Në periudhën e kthimit
Sipërfaqja 100
Nr Lumi Stacioni Q m3/s Data Q m3/s Data 50 Vitet 20 Vitet
km2 Vitet
1 Devolli Kozare 3122 1250 16.11 1240 1.01 1570 1390 1150
2 Osumi Ura Vajguror 2073 1100 16.11 1050 1.01 1270 1130 958
3 Semani Ura Kucit 5358 1800 16.11 1870 1.01 2160 1975 1730
Burimi: Kolaneci3
Punimet e fundit të ndërmarra nga Pano dhe Avdyli (2009) e kane llogaritur shkarkimin mesatar mujor
për lumin Seman në bazë të të dhënave në mes viteve 1948 - 2004. Tabela 2-7 më poshtë jep treguesit e
shkarkimit mesatar mujor për lumin Seman.
Tabela 2-7: Shkarkimi mesatar mujor në lumin Seman

Shkarkimi mesatar mujor (m3/sec) Shkark.
Lumi Koefic. i
Mes.
shkarkim
Jan Shk Mar Pri Maj Qer Kor Gu Shta Tet Nën Dhj vjetor
m3/sec
Seman 143 156 161 143 116 52 20 12 22 41 100 117 90 0.34
3 Kolaneci M., 2000, “Flood Risks in Albania”, The World Bank Group, Rural Development, from http://wbln0018.worldbank.org.
Burimi: Pano, N. dhe Avdyli B. (2009)4
Për studimin FS, Konsulenti JVRenardet et al, llogariti rrjedhshmërinë në stacionin e grumbullimit të
Kozares. Për këtë seksion janë përdorur të dhënat nga Instituti i Hidrometrisë (IHM) të viteve 1950 – 1975.
Nga këto analiza mesatarja e shkarkimit qëështë llogaritur është 49.5 m3/sec. Zona e ujëmbledhësit është
llogaritur rreth 3,122 km2 dhe me një lartësi mesatare prej 962 m.a.s.l. Bazuar mbi këtë analizë rrjedhshëria
mesatare u llogarit 15.9 litra ujë për cdo km² të ujëmbledhësit. Mesatarja vjetore ëshë 1059 mm dhe
koeficienti i firos është llogaritur të jetë 0.47. Tabela e mëposhtëme 2-8 dhe Tabela 2-9 paraqet detaje të
metejshme të volumit të shkarkimeve dhe rrjedhjeve në muaj.
Tabela 2-8: Shkarkimi mesatar mujor(m³/sek) në stacionin e grumbullimit të Kozares

Stacioni Shkarkimi mesatar mujor (m3/sec) Shkark.
Koefic. i
i Mes.
shkarkim
grumbu Jan Shk Mar Pri Maj Qer Kor Gu Shta Tet Nën Dhj vjetor
-llimit m3/sec
Kozare 77.9 85.9 88.9 78.3 64.5 28.1 10.1 5.54 10.3 20.3 56.1 64.1 49.5 0.47
Tabela 2-9: Rjedhja mesatare për volum në(Mm³) në stacionin e grumbullimit të Kozares
Stacioni Rrjedhja mesatare pwr volum nw (Mm³)
i
grumbul Jan Shk Mar Pri Maj Qer Kor Gu Shta Tet Nën Dhje
limit
Kozare 209 208 238 203 173 73 27 14 28 54 145 172
Në 1996 u miratua Ligji i Ujit i cili është aktualisht në fuqi dhe nuk ekziston asnjë dispozitë për rrjedhën e
mjedisore. Megjithatë, Shqipëria në luftën për të hyrë në BE ka hartuar një draft Ligji për Menaxhimin e Ujit, i
cili bazohet në Kornizën e Direktivave të Ujit (WFD), sipas BE, veçanërisht WFD Artikulli 4, paragrafët 3-
5.Nuk ekziston asnjë dispozite specifike për rrjedhën minimale mjedisore në këtë projektligj. Tashmëështë
kërkesë që rrjedha minimale mjedisore të specifikohet në Planin e Menaxhimit të Baseneve të Lumenjve
(RBMP). Komponenti 3 i WRIP, pjesa C do të përgatisë RBMP për basenet e lumitDrin dhe Seman. RBMP
nën WRIP do të paraqesë gjithashtu në kornizë që do i adresohet hidrocentraleve, ujitjes dhe kullimit çështjet e
akordimit me përfshirjen e BWA dhe BWC.
2.12.2 Ujërat e nëndheshëm

Ujërat e nëndheshëm gjenden në brenda basenit dhe shfrytëzohen nëpërmjet rrjedhjeve natyrore dhe puseve.
Ujërat e nëndheshëm sa herë që nxirren ruhen si ujëra të pijshëm, por pjesa më e madhe e njerëzve
furnizohen me ujë nga kompanitë ekzistuese në disa komuna, pwrfshirw dhe skemwn e I&D tw Murriz
Thanws.
Skema e I&D nw studim karakterizohet nga dy tipe, (horizonte) tw ujrave nwntokwsore, ujwra tw cekwta
nwntoksore dhe ujwra tw thella arteziane.Nje pjese e fermereve perdorin ujin nentokesor per qellime ujitese
ne SUK Murriz Thane
Ujerat arteziane nentokesore jane te thella dhe freatike, te cilat gjenden kryesisht ne shkembinjte e dobet ranore
dhe gurore. Ujera te tilla nentoksore gjenden ne struktura sinkrinale, ku natyra e shtratit sedimentar krijon
presion artezian.
Ujrat karstike si ato te Murriz Thanes, jane te lidhura ngushte me gutet e karbonit (kalkalr dhe dolmite),
shkermbinjte me perberje sulfati (Gipsi dhe anhidriti). Zakonisht shkembinj te tille kane nga ku buron uji jane
4Pano, N., dhe Avdyli B., 2009 Njw metodw pwr tw vleresuar shkarkimet e Binws, Ditet Hidrike tw Shqipwrisw 2009.
burimi kryesor i ujit per Shqiperine. Ekzistenca e shkembinjeve me pore eshte e lidhur kryesisht nga depozitat
katersore dhe sipas produktivitetit te tyre ato ndahen ne akuifere me prodhimtari te larte dhe te ulet. Akuiferet
poroze me produktivitet te lartejane te lidhura me prezencen e shumte te depozitave te zhavorrit te cilat mbushin
disa pjese te basenit Adriatik, si ato qe jane ne zgjatimin perendimor te Murriz Thanes. Tabela e meposhteme
4-9, paraqet detaje te akuifereve kryesor me perberje zhavorri ne Shqiperi dhe nje prej akuifereve qe ka lidhje
me skemen e I&D te Murriz Thanes eshte ai i Lushnjes dhe eshte nenvizuar me jeshile.
Tabela 2-10: Akuiferet kryesor me perberje zhavorri ne Shqiperi

Basenet e
akuifereve me Trashesia maksimake Pershkrueshmeria Transmetueshmeria
Koeficienti i ruajtjes
perberje M m/day m2/day
zhavorri
Shkodër 60 100 - 800 2000 – 15 000 0.18 – 0.24
Lushnje 25 20 - 250 250 – 4000 3 x 10-4
Berat 70 10 - 400 200 – 4500 -
Korça 50 50 - 70 100 – 2100 4 -7 x 10-4
Vurg/Murs 100 10 - 300 300 – 3000 -
2.12.3 Statusi Ndërkombëtar i lumenjve tëlundrueshëm dhe përdoruesit e rrjedhes se

poshtme te ujit
2.12.3.1 Statusi Ndërkombëtar i lumenjve të lundrueshëm
OP 7.50 per lumenjte e lundrueshem eshte aktivizuar, duke qene se lumenjte ku digat ndodhen jane
lumenj nderkombetar. Nga 13 SUK totale, 3 prej tyre jane pjese e ujembledhesit te Drinit te quajtura
Tregtan 2, Tregtan 3 dhe Vranisht 2. Lumi Drin ka dy dege, Drinin e zi dhe Drinin e bardhe. Drini i
Zi buron ne Maqedoni dhe rrjedh me pas ne Shqiperi. Kurse Drini i Bardhe buron ne Mal te Zi dhe
me pas bashkohet me lumin Buna i cili buron ne Liqenin e Shkodres (nje liqen nderkombetar i ndare
mes Shqiperise dhe Malit te Zi ) dhe derdhet ne detin Adriatik.
Nje rendesi specifike per kete ESMP jane 9 zona te cilat shtrihen ne Basenin e Semanit dhe rrjedhin
totalisht ne territor shqiptar dhe derdhen ne Adriatik. SUK e Xarres ndodhet ne zonen e basenit lumor
te Vjoses, por merr uje nga rezervuari i Janjarit, i cili nuk eshte pjese hidrologjike e basenit te Vjoses.
Pjesa e siperme ujembledhese e rezervuiarit te Janjarit ndodhet ne Greqi. Pervec investimeve ne kete
zone qe ndodhen nen komponentin 1 te projektit, nuk ka aktivitete te tjera qe do te perdorin ujrat e
lundrueshem kombetar. Keto investime perfshijne rehabilitimin e nje SUK-je ekzistuese. Ato nuk
perfshijne punime dhe aktivitete te cilat do te rrisin apo ndryshojne natyren origjinale te skemes.
Rrjedhimisht, projekti eshte pjese e perjashtimit te paraqitur ne paragrafin 7 (OP 7.50) , pra nuk do te
ndikohet sasia apo cilesia e rrjedhes se ujit. Aplikimi i ketij perjashtimi u be ne nje memorandum ne
Gusht 10 , 2012.
2.12.3.2 Përdoruesit e ujit

Diga dhe rezervuari i Murriz Thanës që shtrihen nëbasenin e Lumin Seman,është përgjithësisht brenda zgjatimit
të lumit Devoll, përpara bashkërrjedhjes me Lumin Seman, ku ka dhe konkurrence të madhe për përdorimin e
burimeve ujore të basenit. Semani, po bëhet i rëndësishëm për ndërtimin e një hidrocentrali, me HPPs të reja të
planifikuara nëdegët e lumit e Devoll dhe Osum. Për më tepër, përveç hidrocentralit, ujërat e Semanit janë
gjithashtu të rëndësishëm për ujitje, për bagetine, peshkimin, industrinë dhe ujin e pijshëm. Veç kësaj, cilësia e
ujërave të basenit kërcënohet nga, ndotës që vijnë nga shkarkimet e ujërave të qytetit. Biodiversiteti i specieve
endemike të lumit Seman (psh. sidomos ato në Lagunës së Karavastasë në afërsi të Adriatikut, gjendet 28 km
në perëndim të Murriz Thanës), janë gjithashtu të kërcënuara, pa një ka sistem të përmirësuar dhe menaxhim të
koordinuar të ekosistemit.
2.13 Cilësia e ujit

Transformimi i ekonomisë shqiptare në një treg të hapur gjatë dekadës së kaluar shkaktoi një dëm
tëkonsiderueshëm në burimet natyrore të vendit, kryesisht në ujërat natyrore, shumica prej tyre janë më të
ekspozuara dhe të pambrojtura. Situata është veçanërisht dramatike në ultësirën perëndimore të Shqipërisë (në
afërsi të skemës së I&D të Murriz Thanës), ku lumi Seman rrjedh drejt Detit Adriatik.
Rajoni u popullua së tepërmi dhe pjesa më e madhe e mbetjeve urbane dhe industriale depozitohet direkt në
lumenj. Mjerisht tashmë ka probleme serioze mjedisore në këto zona, të lidhura direkt apo indirekt me
ekosistemin ujor, siç është menaxhimi i mbetjeve industriale, ndotja e ujit dhe erozioni i tokës. As mbetjet likuide
dhe të ngurta nuk kontrollohen, as nuk monitorohen kampionët e marë rregullisht nga sipërfaqja dhe ujërat e
nëndheshëm.
Natyra gjarpëruese e e degëve të lumit Devoll dhe Seman ka bërë që me kalimin e viteve parcelat e rëndësishme
bujqësore të gërryen, duke transportuar materiale organike nga tokat e shembura. Erozioni mbush shtresat e
sipërme gjeologjike të tokës me sedimente nga metale të rënda, të gërryera nga shkëmbinj vullkanik, por nuk
është i mjaftueshëm sa të vërë në rrezik shëndetin e tokës, apo të jetë i rrezikuar nga ndotja. Kur shkëmbinjtë e
gërryer janë gëlqerorë, kalciumi është elementi dominues. Tokat argjile të gërryera dhe të transportuara nga
përrenjtë, apo nga rrymat e ujërave, mbeten një problem për sedimentet.
2.13.1 Cilësia e ujit për ujitje

Janë bërë disa shqyrtime në lidhje me cilësinë e ujit të lumit Seman në fund të viteve 1990. Më poshtë janë
paraqitur disa të dhëna tëpërgjithshme mbi cilësinë e ujit dhe metaleve të rënda të gjendura në sedimente (shihni
2.11).
Tabela 2-11: Cilësia e Ujit të Lumit Seman
Vlerat max. të
NIVA Tipik i klasit II
Nivelet Vlerat max. metaleve të rënda në Vlerat max. të
(Ndotja mesatare)
Parametrat mesatare të të metaleve sedimente metaleve të rënda
fizike kimike lëndëve të rënda në në algat Në
Në ujë
ushqyese ujë Min Max Cladophora sedimente
(ug/l)
(mg/kg)
Pb = 2.9 N-NO3(mg/l) Pb = 2.9 Pb = 1.03 Pb = 9.46 Pb = 5.6 0.5 – 1.2 50- 250
Cd =3.2 1.26 Cd = 3.2 Cd = 0.02 Cd = 0.06 Cd = 0.25 0.04 – 0.1 0.5 – 2.5
Cu =2.7 N-NO2(μg/l) Cu = 2.7 Cu = 38.4 Cu = 144 Cu = 18.9 0.6 – 1.5 30 - 150
Zn =20 108.3 Zn = 20 Zn = 17.9 Zn = 47.4 Zn = 117.2 5.0 – 20.0 150 - 750
Ni = 16.8 Ni = 16.8 Ni = 131 Ni = 289 Ni = 168.5 0.5 – 2.5 50 - 250
N-NH4(mg/l)
Cr =10.0 Cr = 10.0 Cr = 101 Cr = 429 Cr = 231.7 0.2 – 2.5 50 - 500
1.84
Mn =110 Mn = 110 Mn = 556 Mn = 990 Mn = 724.4 nd nd
Fe =0.83 P-PO4(μg/l) Fe = 0.83 Fe = 2.37 Fe = 3.82 Fe = 6647 nd nd
Hg =0.21 43.8 Hg = 0.21 Hg = 0.08 Hg = 0.17 Hg = 0.09 0.002-0.005 0.15 – 0.6
Burimi: Përpunuar nga EA i cilësisë së ujit të lumenjve shqiptarë
Prandaj lumi i Semanit mbetet problematik në raport me nje çështje të veçante, për shkak të erozionit dhe
sedimentimit. Kufiri i lejuar i CEE për Tozalin e Lendes se pezulluar (TSS) është 25 mg / l. Semani ka një TSS
me një maksimum prej 436 mg / l! Oksigjeni i tretur (DO) është më pak se 2 mg / l, e cilanënkupton nje status
"shumë të dobët" sipas klasave te NIVA (Agjencia Norvegjeze e Ujit).
Ujrat e lumit Seman gjithashtu e tejkalojne kufirin e amonit 0.16 mg / l N-NH4 të Direktivës së KE-së
për ujërat nuk jane kontrolluar. Referuar parametrave fiziko-kimike të cilësisë së ujrave te lumenjve te
Semanit mund të konsiderohen si të varfër deri në shumë të varfër. E pare nga një pikë e metaleve të rënda, Lumi
Seman mund të konsiderohet nëmënyrë të dukshme të ndotur, NIVA Klasi IV deri V), por vetëm në shtrirjet e
ulëta. Megjithatë, në shtrirjet e sipërme dhe të mesme të ujëmbledhësit të lumit Seman, që përfshin zonën e
projektit, ndotja nuk është e pranishme.
Më shumë kërkime të kohëve të fundit (2006-2010) në cilësinë e ujit për ujitje ne lumenjtë dherezervuarët në
Shqipëri kane treguar se lumi Seman është brenda vlerave të pranuara te KatalogutStandard të Shtetit (SSC) për
parametrat fiziko-kimike. Mostrat janë marrë dhe janë paraqitur në tabelën 2-12 Më poshtë. Vlerat për metalet
e rënda nuk janë të paraqitura, por aktiviteti industrial i lidhur me ndotjen e matur në fund të viteve 1990, tashmë
ka marrë fund.
Tabela 2-12: Rezultatet e cilësisë së ujit të Lumit Seman 2007-2010

Vlera e pranuar
Parametrat e ujit Njësia 2007 2008 2009 2010
Simbolet nga SSC
Përçueshmëria Elektrike (ose) ECe dS/m 0 to 3 0.54 0.40 0.42 0.20
Kalcium Ca2+ me/l 0 to 20 2.60 1.50 4.20 2.20
Magnez Mg2+ me/l 0 to 5 2.70 1.20 1.90 1.00
Natrium Na+ me/l 0 to 40 0.30 1.60 1.40 1.10
Karbonat CO3 2- me/l 0 to 1 - 0.30 0.40 0.30
Bikarbonat HCO3 - me/l 0 to 10 3.50 2.10 2.50 1.20
Kloride Cl- me/l 0 to 30 0.60 0.60 0.70 0.20
Sulfat SO4 2- me/l 0 to 20 1.80 0.60 0.20 0.20
Nitrat-Azoti NO3-N mg/l 0 to 10 0.60 2.20 1.40 2.50
Amonium-Azoti NH4-N mg/l 0 to 5 0.60 1.10 0.30 1.10
Fosfat-Fosfori PO4-P mg/l 0 to 2 - - 0.90 0.80
Kalium K+ mg/l 0 to 2 2.90 4.70 22.50 0.70
Acid/Bazik pH 1-14 6.0 to 8.5 7.30 7.70 7.60 7.20
Raport i Absorbimit të Natriumit SAR me/l 0 to 9 0.20 1.40 0.80 0.90
Mbetjet e thata DR gr/l-1 - 0.20 0.20 0.30 0.10
-1 -1
Matjet në këtë lumë treguan vlera të ulëta të KE (0.20-0.54 dS m ), nitrateve (0.6-2.5 mgL ) dheamoniakut
-1
(0.3-1.1 mg L ). Përqendrimet e Anioneve dhe Kationeve si dhe vlerat e pH (7,2-7,7), ishin
brenda kufijve të pranuara e vendosura nga SSC për të parandaluar akumulimin kripës ne tokë. Gjatëperiudhës
+ -1 2-
së vrojtimit tëpërqendrimi i kaliumit K , në vitin 2009 (22.5 mg L ) dhe -përqendrimit CO3 nga 2008 në 2010
-1 +
(0.3- 0.4 me L )vetëm përqendrimi i K kaliumit ishte mbi kufijtë e përcaktuara nga standardet SSC.Përqendrimi
+
i lartë i K mund të shpjegohet me shkarkimin e ujërave të zeza urbane që vijne nga qyteti iFierit, i cili ishte në
rrjedhën e sipërme të pikës së vrojtimit të lumit, ndërsa perqendrimi relativisht ilartë i CaCO3 mund të shpjegohet
me përmbajtjen e larte të karbonatit në dherat dhe materialetnë pellgun e Semanit. Bazuar në këto rezultate,
ujërat e lumit Seman mund të klasifikohen si Klasa II përqëllime të ujitjes bazuar në standardet SSC.
Cilësia e ujit të Lumit Devoll dhe rezervuarit të Murriz Thanës influencohet nga gjeologjia e nëndheshme
e ujërave e pasur me karbonat që predominojnë në karstet rrethuese deri në veri
Pas monitorimeve të bëra për ujërat e nëndheshme dhe sipërfaqësore në basenin e lumit Seman gjatë viteve
2002-2008, tregojnë se në përgjithësi mineralizimi, përmbajtja e nitratit dhe nitratit të kaliumit janë në nivelet e
lejuara, si dhe pH i ujërave nëntokësore është brenda niveleve për konsumim. Megjithatë, standardet e kërkuara
për përmbajtjen e amonit nuk janë arritur akoma. (Agjensia Europiane e Mjedisit 2010).
Për më tepër, ka pasur disa vlerësime historike të të dhënave të rezervuarit të Murriz Thanës, në të cilin janë
regjistruar herë pas here cilësi e dobët dhe e papërshtatshme për ujitje. Rezervuari i Murriz Thanës është
përzgjedhur për një program monitorimi katër vjeçar nga vitet 2007-2010 dhe këto rezultate mund të shihen më
poshtë në Tabelën 2-13.
Tabela 2-13: Rezultatet e cilesisë së ujit nga rezervuari i Murriz Thanes ne vitet 2007-2010
Vlera e pranuar
Parametrat e ujit Simbolet Njesia 2007 2008 2009 2010
nga SSC
Përçueshmëria Elektrike (ose) ECe dS/m 0 to 3 2.0 2.4 3.2 2.6
Kalcium Ca2+ me/l 0 to 20 8.2 5.9 18.2 14.0
Magnez Mg2+ me/l 0 to 5 4.1 22.5 5.3 5.3
Natrium Na+ me/l 0 to 40 9.4 8.7 17.2 11.2
Karbonat CO3 2- me/l 0 to 1
Bikarbonat HCO3 - me/l 0 to 10 2.6 2.7 2.6 1.1
Kloride Cl- me/l 0 to 30 7.8 8.6 14.0 11.6
Sulfat SO4 2- me/l 0 to 20 3.8 8.2 16.7 18.3
Nitrat-Azoti NO3-N mg/l 0 to 10 7.7 3.4 2.7 2.2
Amonium-Azoti NH4-N mg/l 0 to 5 0.85 2.0 1.9 2.1
Fosfat-Fosfori PO4-P mg/l 0 to 2 0.2 0.1
Kalium K+ mg/l 0 to 2 3.7 4.5 4.5 4.1
Acid/Bazik pH 1-14 6.0 to 8.5 7.3 7.5 7.1 6.6
Raport i Absorbimit të Natriumit SAR me/l 0 to 9 3.8 2.3 5.0 3.6
Mbetjet e thata DR gr/l-1 - 1.3 1.5 2.0 1.6
Monitorimi ka treguar se EC dhe TDS (matësit indirekt të kripërave) ishin veçanërisht të larta në gusht (të dhënat
nuk janë në tabelë), ku përdorimi i ujit për ujitje mund të sjellë probleme me kripëzimin. Kjo rritje në përqindjen
e kripës ndodh si pasojë e reduktimit të rrjedhës së lumit Devoll gjatë asaj kohe të vitit. Përqëndrim tëNa(8.7-
17.2 me L) dhe Cl (8.6-14 me L) mund të krijojnë probleme me toksinat, që prekin tëkorrat, sidomos tokat e
mbjella me perime. Përdorimi i ujit për ujitje në këtë periudhë të vitit (fundin e verës) me përqëndrim të lartë,
mund tëçojë në pakësimin e të korrave, dëmtimin e prodhimit.
Vlerat e SAR janë relativisht të ulëta, nga 2.3 deri në 5, të favorshme për ujitje pa shkaktuar probleme në
strukturën e tokës. Panvarësisht nga përqëndrimi i kationeve të CA, Mg dhe Na, janë relativisht të larta, raporti
(Na+ K)/(Ca+ Mg) nuk rezultoi i efektshëm në vlerën e 1.5, duke treguar një rrezik kripëzimi.
Ph neutrale e 6.6-7.5, nuk e favorizon rënien e kalciumit. Niveli i elementëve ushqyes në basen është relativish
i lartë, përveç P, megjithëse përqëndrimi i nitratit është ulur nga viti 2007 deri në vitin 2010, për shkak të
reduktimit të shkarkimit të ujërave të ndenjura (nga zonat urbane dhe zonat blegtorale) drejt lumit Devoll.
Hedhjet e paligjshme të materialeve të ngurta, apo inerteve në afërsi, ose në kanalet ujitëse, po i ndot
gjithashtu këto ujëra. Për më tepër, ujërat e mbledhura nga shirat rezikojnë të shkarkohen në rezervuar, apo në
kanalet ujitëse.
Në zonën e rezervuarit të Murriz Thanës erozioni është tepër aktiv dhe sedimentet depozitohen në kanalet, duke
i ndotur ato vazhdimisht dhe duke ia reduktuar aftesinë e tyre. E njëjta situatë po ndodh edhe në rezervuarët e
tjerë afër tij, ku sedimentet e shumta janë të dukshme.
Monitorimi më i fundit i lumit Seman është regjistruar në shtetin më të fundit të Raportet e fundit Shtetërore të
Mjedisit (shih Tabelën 2-14 ) . Lumi është monitoruar në tre stacione : Ura e Kucit , Ura e Mbrostar , Gjanice -
Fier . Stacioni i lumit Gjanice është një tregues për shkarkimin urbane dhe për nxjerrjen e naftës dhe ri- gjobës.
Tabela 2-14: Monitorimi i Lumit Seman nëvitin 2013
Nr Baseni Lumi Stacioni Faza 1 Faza 2
Q(m3/sec) Q(m3/sec)
1 Semani Lumi Seman Ura e Kucit 51.83 132.47
2 Semani Lumi Seman Ura e vjeter Mbrostar 45.4 214.16
3 Semani Lumi Gjanice Derdhja ne Semani 6.76 6.164
ANalizat kimike të kryera mbi temperaturën, pH, alkalinën, përcueshmërinë elektrike, oksigjenin e tretur,
kerkesen per oksigjen biologjik COD, totali i fosforit, amoniakut, nitratit, dhe nitritit.
Temperatura e ujit të lumit Seman varion nga 26.4 në 27.1 dhe 28.3oC, për stacionet Ura e Kucit, Ura e
Mbrostarit. Ndërsa vlerësimet për fazën e dytë variojnë nga 17.34 deri 18.8oC
Pehashi per ujrat e sipërfaqes së lumit Seman variojnë nga 7.63 – 8.38, respektivisht për stacionet, Ura e
Mbrostarit, Gjanice dhe Ura e Kucit. Luhatjet e ndryshimeve sezonale kanë një vlerë të vogël nga 0.15-0.75.
Ujërat janë neutrale sipas EFD tëBE-së(pH = 6.5-8.5). Kjo ilustrohet dhe tek figuara e mëposhtëme Figura2-4.
Faza 1 Faza 2
Figura2-4:Vlerat e pH për stacionet monitoruese të Semanit
Alkaliniteti - Nga matjet e kryera në vitin 2013 , ne shohim se vlerat shkojnë nga 203-387 mol / l për Ura e
Mbrostarit , Ura e Kucit dhe stacionet Gjanice . Luhatjet sezonale nga Ura e Mbrostarit dhe Ura e Kucit kanë
një vlerë prej 5 mol / l ndërsa në Gjanice ata kanë një vlerë më të lartë 99mol / l
Përçueshmëri elektrike - Vlerat luhaten nga 509- 888-1744 μS / cm respektivisht në Ura e Mbrostarit , Ura e
Kucit dhe Gjanic . Luhatjet sezonale në tre stacione janë të larta duke filluar nga 436-644-865 μS / cm . Këto
janë vlerat më të larta të vëzhguara në monitorimin gjatë vitit 2013 .
Përmbajtja e oksigjenit të tretur në lumin Seman ka vlera të ulëta në të gjitha stacionet , por vlera më e ulët është
ob - shërbyer në stacionin e Gjanicës me një mesatare prej 3.22 mg / l . Sipas standardeve EFD të BE-së, ujërat
e lumit Seman kanë një cilësi të dobët . Shih Figurën 2-5 më poshtë .
Faza 1 Faza 2 Standarti i BE
Figura2-5:Përmbajtja e oksigjenit të tretur në stacionet monitoruese të lumit Seman

Vlera Përmbajtja BOD5-v varion nga 0.6- 3.9 mg / l deri në 5.2 mg / l . Luhatjet sezonale janë të ndjeshme ,
vërehet qartë në tabelë . Ujërat e lumit Seman klasifikohen moderuar sipas standardeve DKU të BE-së që do të
thotë vlerat , janë afër kufirit të poshtëm (shih Figuren 2-6 ) .
Figura2-6: Kërkesat biologjike për oksigjen për stacionet monitoruese të lumit Seman
Nevoja për oksigjenin kimik - COD përmbajtjes shkon ne vlerën prej 0.56 për 1.0 deri në 3.96 mg / l , në Urën
e Kucit , Urën e Mbrostarit dhe stacionet e Gjanicës . Luhatjet sezonale janë të ulëta, duke filluar nga 0.28-0.76
mg / l. Në fazën e dytë, ka një rritje të kërkesës për oksigjenin kimik. Stacioni Gjanica përfaqëson vlerën më të
lartë të COD.
Vlera e përmbajtjes seAmonit shkon nga 0 në 0.19 për 2.18 mg / l në Urën e Kucit , Urën e Mbrostarit dhe
stacionet Gjanicës . Gjatë vitit 2013 , luhatjet sezonale kanë qenë të konsiderueshme , veçanërisht në atë të
Gjanicës . Në këtë stacion , shuma mesatare e amoniakut është 1.1mg / l , duke çuar në një ujë të cilësisë së
dobët (shih figurën 2-7 ) .
Figura2-7: Matjet e amonit për staionet monitoruese të lumit Seman
Vlerat e përmbajtjes së Nitratit janë të larta duke filluar nga 3.2 në 4.4 në 20.7 mg / l. Luhatjet sezonale janë të
larta duke filluar nga 0.29 në 4.26 mg / l . Vlerësimi i cilësisë e ujit në bazë të përmbajtjes së NO3 është i dobët
lev - el < 10mg / l (shih figurën2-8 ).
Faza 1 Faza 2 Standarti I BE
Figura2-8: Matjet e nitratit ne stacionet monitoruese të Semanit
Vlerat përmbajtjes së nitratitvarion nga 0 deri ne 0.05 deri 0.56 mg / l për tre stacionet respektive të
monitorimit. Luhatjet sezonale janë vërejtur . Vlerat kufi të përmbajtjes së NO2 në përputhje me ËFD të BE-së
, klasifikon ujërat e lumit Seman, në gjendje të mirë dhe të moderuar . NO2 < 0.06 mg / l dhe NO2 < 0.12 mg /
l , por që kanë tendenca drejt gjendjes së keqe. (shih Figurën2-9 )
Faza 1 Faza 2 Standarti I BE
Figura2-9: Mtjet e nitratit per stacionet e lumin Seman
Materialet lundruese - kanë vlera të larta duke filluar nga 2.8 për 222,2 mg / l . Luhatjet sezonale janë të larta
duke filluar nga 40.9-116.4 mg / l . Ka një rënie në vlerë në fazën e dytë, e cila përkon me periudhën më të
lartë të reshjeve.
2.13.2 Cilësia e Ujërave të nëndheshëm

Raporti me i fundit nga “Raporti Mjedisor Shtetëror” për Shqiperinë, paraqet detaje mbi cilësinë aktuale të
ujrave nëntokësor për disa nga akuiferët që gjenden në Shqipëri. Të dhenat nga monitorimi janë të paraqitura
për cdo basen. Treguesit e ndotjeve si NO2, NO3, NH4 dhe indikatorë të tjerë si Na, Ca, Mg, Fe, Cl, SO4, Fp,
pH, Mp, janë vlerësuar dhe krahasuar sipas standarteve të BE-së.
Përqendrimet e rekomanduara ( STASH - R ) dhe përqendrimet maksimale të lejuara ( STASH- PML ) janë
krahasuar me standardet shqiptare . Përveç kësaj , vlerat e monitoruara të treguesve janë krahasuar me
standardet e BE-së , përqendrimet e rekomanduara ( BE - R) dhe përqendrimet maksimale të lejuara ( BE -
PML ) . Për basenin e lumit Seman, sasia totale e parashikuar e ujit e përdorur nga aquifer ( AL500 ) është
465-500 l / sec, pjesa më e madhe që është përdorur në Turan. Koeficienti i shfrytëzimit varion K = 0.3 - 0.5.
Rreziku i ndotjes është i moderuar, kushtet natyrore favorizojnë zgjerimin e disa akuifereve të thella që janë të
mbrojtura me shtresa argjilore shtrirë në mes tyre. I vetmi burim i ndotjes sipërfaqësore mund të jetënga lumi
Dunavec në anën juglindore të aquiferit, por më së shumti në horizont të rezervuarit parë, e cila si rregull nuk
është përdorur.
Temperatura e ujit të matur në dy fazat e monitorimit varion nga T= 11.4–14○C, e cila është brenda standarteve
(standartet janë nga 8-15 deri në 20oC).
pH nëntokësor në dy fazat e monitorimit shkon nga pH = 7.1- 8.21 . Ky tregues është brenda standardeve të
ujit të pijshëm ( pH = 6,5-8,5 ). Dallimet në mes të vlerave të dy fazave të shkojnë nga 0.09- 0.11 në 0.12-0.22.
Gama mesatare e vlerës për 5 vite është pH = 7.41- 7.98 .
Ngurtësia e Përgjithshme ( Fp ) në dy fazat e monitorimit shkon nga Gh = 13.58- 16.6 odH . Kjo do të thotë se
uji është brenda standardeve të ujit të pijshëm . Këto ujëra kanë një fortësi mesatare. Dallimet në mes të
vlerave të dy fazave të shkojnë nga 0- 0.14-0.28-0.62 odH (shih figurën 2-10 ) .
Figura2-10: pH dhe Fp për Akuiferin AL500 në basenin e Semanit
Mineralizimi i Përgjithshëm ( Mp ) në dy fazat e monitorimit shkon nga GM = 402,74-539,16 mg / l. Kjo vlerë

është brenda standardeve shqiptare. Uji që ndodhet në Turan është me përbërje magnezi lloji hidrokarbureve -
kalcium. Uji i ndodhur në Sheqeras është kalcium magnez hidrokarbur . Uji që ndodhet në Mancuri është
hidrokarbur kalcium . Mbetje te thata ( Mth) në dy fazat e monitorimit shkon nga Dr = 256-390 mg / l .
Përmbajtja e natriumi ( Na ) në dy fazat e monitorimit varion nga 1.15 - 16.33 mg / l , e cila është brenda
standardeve shqiptare dhe përmbajtjen maksimale të lejuar .Vlera mesatare e 5 viteve shkon 1.49 - 21,04 mg / l
( shih Figurën 2-11 )
Figura2-11: MMineralizimi dhe përmbajtja e Natriumit për akuiferin AL500 në basenin e Semanit
Përmbajtja e kalciumit (Ca) në dy fazat e monitorimit shkon nga 37.07- 100.2 mg / l. Përmbajtja më e lartë e
kalciumit është gjetur në Mancuri dalë nga shkëmbinj gëlqerorë. Kjo vlerë është brenda standardeve. Dallimet
në mes të vlerave të dy fazave të gamë të mostrave nga 1-2-2.02 -3 mg / l. Vlera mesatare për 5 vite shkon 34,
73-67, 35 mg / l .
Përmbajtja e Magnezit (Mg) në dy fazat e monitorimit shkon nga 21.28-57.15 mg / l, e cila është nën standardet
shqiptare, mbi përmbajtjen maksimale të lejuar. Dallimet në mes të vlerave të dy fazave të shkojnë nga 0-1.81-
1.82-1.84-3.04 mg / l. Vlera mesatare e 5 viteve varion nga 23.53-57.64 mg / l (shih Figurën 2-12 )
Figura2-12: Perqendrimet e kalciumit dhe magnezit per Akuiferin AL500 ne basenin e Semanit
Përmbajtja e hekurit (Fe ) ne dy faza monitorimit varion 0,01-0,08 mg / l. Në " Bulgarec", "Turan" dhe "Mancuri"
vlera e Fe është brenda rekomandimeve. Dallimet në mes të vlerave të dy fazave të gamë të monitorimit nga
0.02-0.03-0.04 mg / l deri në 0.07 mg / l ( Mancuri ). Vlera mesatare e 5 viteve varion nga 0.028-0.057 mg / l.
Në fazën e parë , nuk ka përmbajtja e amoniakut (NH4). Në fazën e dytë , përmbajtja e amoniakut është gjetur
në "Bulgarec", "Turan " , " Sheqeras " , " Terova " dhe " Mancuri " nga vlera e NH4 = 0.01mg / l , i cili është
nën përmbajtjen maksimale të lejuar . Vlera mesatare e 5 viteve varion nga 0.003-0.104 mg / l (shih Figurën 2-
13 ).
Figura2-13: Koncentratet e hekurit dhe amoniakut per Akuifertin AL500 ne basenin e Semanit.
Përmbajtja e klorit (Cl), në dy fazat e monitorimit shkon nga 12.43-39.05 mg / l . Përmbajtja e klorit në Mancuri
shkon nga 1.78-3.55mg / l me një vlerë mesatare 2.66mg / l . Përmbajtja e klorit në Bul - garec dhe Sheqeras
është brenda rekomandimeve . Në Turan dhe Terovë , kjo përmbajtje është mbi recommen - dation por nën
përmbajtjen maksimale të lejuar . Vlera mesatare e 5 viteve varion nga 12.78-36.74 mg / l.
Përmbajtja e sulfat (SO4) në dy fazat e monitorimit varion nga 2.49-12.88 mg / l në Turan, Sheqeras , Bulgarec
dhe Mancuri , e cila është brenda standardeve . Vlera mesatare e 5 viteve varion nga 3.3-15.64-110.75 mg / l
(shih Figurën 2-14) .
Figura2-14: Koncentrate te klorit dhe squfurit per Akuiferin AL500 ne Basenin e lumit Seman
Përmbajtja e Nitratit (NO3) përmbajtja në dy fazat e monitorimit është i vogël , duke filluar nga 1.8-20.16 mg /
l , e cila është brenda standardeve . Vlera mesatare e 5 viteve varion nga 3.74-16.69 mg / l .
Në fazën e parë të monitorimit përmbajtja e nitrateve ( NO₂ ) është NO₂ = 0.01mg / l në Sheqeras dhe Terova .
Në fazën e dytë të monitorimit përmbajtja e nitrateve është NO₂ = 0.04mg / l në Bulgarec dhe NO2 = 0.01mg /
l në Turan , Terova , Sheqeras dhe Mancuri . Këto vlera janë për shkak të moszbatimit të zonave të mbrojtura
sanitare , e cila është një burim i afërt i ndotjes (shih Figurën 2-15 ) .
Figura2-15: Nitrate and Nitrite concentrations for Aquifer AL500 eithin Semani Basin
Përmbajtja e oksigjenit O2 në dy fazat e monitorimit varion nga 1.86-7.67 mg / l, e cila është nën standardet .
(STASH : O2 = 8 ose O2 > 8).
Një analizë e metaleve të rënda është kryer në Turan me një sërë vlerash si më poshtë Nikel Ni = 0. - 0,002 mg
/ l , Mn = Mangani 0-,001 mg / l , zink Zn = 0,005-0,007 mg / l , Lead Pb = 0.013 -0,04 mg / l , bakrit Cu =
0,002-0,001 mg / l , Cobalt Co = 0,046-0,004 mg / l , Kromi Cr = ,018-0 mg / l , kadmium Cd = 0-0.001mg / l.
Këto vlera janë brenda standardeve deri në përqendrim maksimal të lejuar
Mjedisi Biologjik
2.14 Zonat e mbrojtura
Konsulenti ka shqyrtuar që vendodhja e skemës së I&D në marredhenie me zonat më të afërta të mbrojtura.

Ekstremitetet perëndimore të skemës se I&D të Murriz Thanës janë të lidhura direkt me parkun e Karavastasë,
por sistemi i uitjes nuk shkon në lagunë e Karavastasë, por shkon drejt bregut të Bitaj dhe kolektorit të Myzeqesë
në jug të lagunës, ose në veri dhe në perëndim nëpërmjet stacionit të pompimit theBishcukas përmes pritës anti
- kripë në Detin Adriatik. Tabela 2-15 më poshtë jep hollësi të mëtejshme.
Tabela 2-15: Detaje të zonave të mbrojtura në qarkun Lushnje-Fier

Sipërfaqja
Skemat e I&D në Kategoria e
Rajoni Emri i zonës së mbrojtur ezonës
rajon Menaxhimit
(hektarë)
Murriz Thana
Fier/ Kurjan
Divjake/Karavasta Parku Kombëtar 22,230
Lushnje Strumë
Zharrez
Mund të themi se skema I&D e Murriz Thanës nuk ka një ndikim direkt mbi Parkun Kombëtar të
Karavastas edhe pse gjenden në afërsi të njëra tjetrës. Detaje më te zgjeruara mbi fakte të PK të
Karavastasë janë në Shtojcën 2.
2.15 Flora
Klima, pozita gjeografike, prania e ujit dhe e topografisë specifike janë faktorë të rëndësishëm, qëndikojnë
mjaftueshëm në mbulesën e gjelbër, shumëllojshmëri, bimësinë unike brenda zonës së Murriz Thanës.
Flora shqiptare përbëhet nga rreth 3,200 lloje të regjistruara nga të cilat rreth 15% janë karakteristikë e
mjediseve të Ballkanit, 24% shfaqin karakteristika tipike mesdhetare dhe pjesa tjetër janë me origjinë nga
Evropa Qendrore, nën-Ballkanike etj.
Flora e Shqipërisë konsiston në bimë terciare (bimët relike), nga të cilat rreth 350 specie janë të pemëve
dhe shkurreve, 85% e të cilave kane një shpërndarje spontane në kushte natyrore (endemike) dhe 15% e
tyrejanë prezantuar. Shqipëria konsiderohet si një nga vendet më të rëndësishme shtegtuese për bimët në
Ballkan.
Në Shqipëri ekzistojnë 32 bimë endemike dhe 148 bime nën-endemike. Midis tyre mund të përmendim
llojet luledelli te vogla (Eulfenia baldaccii), Forsythia evropiane (Forsythia europaea), etj Në "Librin e
Kuq" të Shqipërisë janë shënuar 305 lloje të bimëve me status te "kërcënuara" ose te "rralla". Pyjet dhe kullotat
kanë një vlerë të madhe dhe janë një habitat i rëndësishem për flora të veçanta. Pjesët më të rëndësishme të
pyjeve në këtë rast janë vendosur në verilindje dhe në pjesën juglindore të Shqipërisë, si dhe gjenden jashtë
zonës sëMurriz Thanës.
Bimësia në zonën e Murriz Thanës është tipike me atë të Europës Qendrore e asociuar me elementet e klimës
Mesdhetare, si dhe me elementet Mesdhetare të miksuara dikur me ato të klimës evropiane në zonat e ultësirave
(siç ështënë Qarkun e Lushnjes). Zona me bimësi natyrale që rrethon Murriz Thanënështë e populluar nga
bimesia e shkurreve, e përbërë ngamakia me gjelbërim të përhershëm. Bimët më të mëdhaja, pemët dhe shkurret
e identifikuara në sistemin e ujitjes së Murriz Thanës gjatë studimit përfshijnë:
 Shkoza / Shkoza evropiane - Carpinus betulus

 Common / European Hornbeam - Carpinus betulus
 Dushku –Quercus rober
 Pishë e bardhë(Pinus strobus)
 Ferrëbardhë/drizë – Erica Arborea and
 Gjëmbaçe/ferrë–Rubus ulmifolius and
Midis specieve barishtore të gjetura ishin:
 Fier, Microlepia strigosavariety

 Rigon – Origanum vulgare hirtum,
 Gramë (Bar i keq) - Cynodon dactylion
 Tërfil –Trifolium pratense
 Luleshtrydhe e egër- Fragaria vesca
 Barishte dhe dhe erëza të familjes Graminaceae.
Nga studimi që kanë bërë konsulenti, ku përfshiheshin shëtitjet nëpër zonën e projektit, si dhe bisedat me banorët
e zonës, si dhe duke kontraktuar OJF vendase dhe nga Universiteti i Tiranës, doli në përfundimin se nuk
ekzistojnë specie në rrezik që konsiderohen si rrezik për projektin. Skema e I&D e Murriz Thanës ndodhet në
një zonë të kultivuar nga fermerët për shume breza. Kështu që zona është modifikuar nga ndërhyrjet njerëzore.
2.16 Fauna
Fauna e Shqipërisë konsiston kryesisht në elemente Europine, të përzier me elemente të Mesdheut dheelemente
nën-endemike të Ballkanit . Shqipëria është një bio-korridor natyror i faunës nga veriu deri në jug të Europës
dhe gjithashtu në Afrikë dhe në Kontinentin Aziatik. Ekzistojnë 46 lloje iriqash deti , 115 lloje gaforresh dhe
510 lloje molusqesh, që jetojnë në brendësi të ujërave të deteve, lumenjve dheliqeneve.
Në Shqipëri janë rregjistruar 4,000 specie insektesh, 313 specie dhe nën-specie të peshkut, ku 64specie jetojne
në lumenj dhe liqene dhe 249 specie jetojne në det dhe ujrat e lagunave. Nga kjo mund tënumerohen 4 specie
endemike. Amfibët përbëhen nga 15 specie dhe ka 37 lloje zvarranikësh. Zogjtëpërfaqësojnë 323 specie nga të
cilat 72 specie jetojne në pyje . 43 specie kanë status të veçantë të ruajtjesdhe janë nën mbrojtje. Gjitarët përbëhen
nga 69 specie dhe rreth 42% e tyre janë përfaqësues europianë. 64 gjitarë jetojnë në brendësi të tokës se kafsheve
dhe 5 jetojnë në brendësi të habitateve detare.
Fauna ne skemen I&D te Murriz Thanës, perbehet kryesisht në një faunë me elemente ballkanike dhe europiane.
Zonat përreth vendeve nuk janë shume të pasura me kafshë të egra, kryesisht për shkak të afërsisë së ngushtë të
vendbanimeve te njeriut te cilat kane ekzistuar në zonë për një periudhë të gjatë kohore. Në zonat pyjore me të
largëta mund të ndeshesh me ujqër, arinj, mace të egra dhe gjitarë tjerë, të cilet kanë status mbrojtjeje.
Rreth zonës së I&D te Murriz Thanës dhe rrethinave përreth, mund te shihen lloje shumëtë ndryshme
grabiqarësh, zvarranikësh dhe amfibesh. Uji i rezervuarit të Murriz Thanës përdoret për ujitje dhe për peshkim
për arsye tregtie, si dhe është planifikuar përdorimi i rezervuarit për HEC në të ardhmen. Nga informacionet që
ka mbledhur konsulenti, në rezervuarin e Murriz Thanës gjendet krapi i zakonshëm (Ciprinius carpio), krapi i
argjendtë (Hyphtalmus molitrix ) dhe qefulli (Mugil spp.). Gjendet gjithashtu edhe Mrena, persh në familjen e
krapit (Barbus meridionalis petenyi), si dhe ngjala e ujërave të ëmbla (Anguilla anguilla). Është bërë një
marrëveshje me operatorët e rezervuarit për të lënë gjithmonë një sasi uji të kapacitetit të rezervuarit në fund të
stinës së ujitjeve (8-12Mm3) për nevojat e peshkimit.
Fauna e egër specifike e zonës që është rregjistruar nga konsulentët e ESIA përfshin:
 Lepur i egër, Oryctolagus cuniculus

 Dhelpra – Vulpes vulpes
 Ujku – Canis Lupus(në zonën e Dumresë)
 Kunadhe – Martes martes
 Nuselalë – Mustela lutreola
 Vjedull – Meles Meles
Nga jeta e shpendëve kryesisht ekzistojnë:
 Harabelat - Passer domesticus

 Gardelina - Carduelis carduelis,carduelis cloris and in einter carduelis spinus
 Mëllenja – Turdus merula
 Thëllëza – Perdix perdix
 Fajkoi/Skifter i zi - Falco subniger
 Laraska – Pica pica
 Fazani
 Tipe tëtjera gardelinash, (picus dentrolobus) me vlera të mëdha rekreative dhe biologjike, me karakteristika
te dekorative dhe të jashtëzakonshme vokale, tipikë për ultësirat e Shqipërisë.
Rastësisht, si pasojë e prezencës së lagunës së Karavastasë është e mundur të shihen:
 Çafka/Pulëbardha
 Patë e egër- Anas Penelope
 Rosë e egër – Anas Platyrhinchos
 Lejlek shtegëtar – Grus Rubicunda
Ka gjithashtu edhe lloje të ndryshme gjarpërinjsh:

 Nepërka e livadheve - Natrix natrix

 Gjarpri me bri - Viper Ammondytes
Amfibë të tjerë si:
 Hardhuca jeshile e Ballkanit – Lacerta trilineata

 Bretkoca e ballkanit – Rana balkanika
 Breshka– Testudo hermanni
 Kërmilli – Trochonanina mozambicensis
Nuk rrezikohet asnjë specie nën mbrojtje në florën e zonës, edhe pse janë afër skenës së I&D të Murriz Thanës.
2.17 Flora dhe fauna të rrezikuara në zonën e projektit

Në studimin e bërë nga Konsulenti, ku përfshiheshin shëtitjet nëpër zonën e projektit, (duke kontrolluar për
spore, pleh, etj.), si dhe bisedat me banorët e zonës, si dhe duke folur me vendasit dhe nga kontakti me
Departamentin e Biologjisë në Universitetin e Tiranës, si dhe me OJF-të lokale, doli në përfundimin se nuk
ekzistojnë specie të rrezikuara, që konsiderohen në rrezik nga projekti.
Skema e Murriz Thanës ndodhet brenda zonës e cila është përshtatur kryesisht për prodhime bujqësore. Nga
studimet e ndërmarra, as flora apo fauna specifikee identifikuar në projekt nuk konsiderohet të jetë e rrezikuar
apo e kërcënuar nga projekti.
Mjedisi Socio – Ekonomik

Të dhënat në treguesit kryesor social dhe ekonomik janë mbledhur nga autoritetet qëndrore dhe lokale,
intervista me fermere si dhe diskutime të fokusuara tek diskutimet në grup, nga të cilët thuajse të gjithë të
pyeturit se rezultatet e projektit do jenë një të dobishme në përmirësimin e cilësisë së jetës së banorëve të
zonave.
Përvec kësaj ekipi socio–ekonimik është fokusuar në shfrytëzimin e dokumentacionit ekzistues nga burimet
emëposhtme:
 INSTAT Shqipëri ,
 Studimi i fizibilitetit Mott MacDonald,
 Studimi i Fizibilitetit të sipërmarrjes së përbashkët RENARDET – BETA STUDIO – HYDROËATER-
ALBANIA
 Zyrat e Komunave, si dhe
 Vëzhgimet në terren për verifikimin dhe plotësimin e të dhënave.
Vlerësimi socio-ekonomik u fokusua në rajonin e Lushnjes, pasi diga dhe rezervuari i Murriz Thanës, ndodhen
nëtë. Më poshtë janë të dhënat e përgjithshme të lidhura me rajonin, si dhe të dhëna të tjera që kanë lidhje me
komunat, të dhënat për përdorimine tokës dhe bujqësinë në zonën e skemës I&D.
Te dhenat socio-ekonomike per SUK jane kryesisht shume te limituara dhe jane perfshire kudo eshte e
mundur. Nese informacioni mungon, atehere eshte dhene informacioni i Komunes/Qarkut apo Prefektures.
Eshte e rendesishme te qartesohet se, jo te gjithe treguesit ekonomik dhe social do te ndikohen nga projekti.
Por ato jane perfshire ne seksionet e meposhtme per ti dhene lexuesit nje imazh te plote te gjendjes ekzistuese
socio-ekonomike te zones se projektit.
2.18 Demografia
Përqindja e popullsisë rurale në shqipëri ka qënë në mënyrë kostante në zbritje vitet e fundit. Ndërsa 52% e
popullsisë jetonte në fshat në vitin 2006, kjo shifër ka rënë në mënyrë kostante në 44.6% në 2013. Edhe pre
treguesit ekonomikë të Shqipërisë janë pozitivë, 14.3 % e popullsisë jeton ende në varfëri, duke paraqitur kështu
një përqindje shumë të lartë për rajonin. Varfëria në zonat rurale zë 15.3 % dhe në fshatra të vegjël është edhe
me e madhe, sic janë komunat e përfshira në këtë studim, ku shumica e populates jeton në varfëri, duke u bazaar
vetem në aktivitete blegtorale dhe bujqësore.
Të dhënat demografike janë të vlefshme për prefekturat/qarqet dhe në nivel dege. Tabela 2-36e mëposhtëme
paraqet tq dhëna rreth strukturës së popullsisë midis zonave rurale dhe urbane në qarkun ku ndoshet skema I&D
e Murriz Thanës. Rreshtat me ngjyre jeshile tregojnë zonat me përparësi në Krutje, Tërbuf dhe në skemën e I&D
për Murriz Thanën.
Në përgjithësi, ka më tepër banorë në zonat rurale se në ato urbane. Kjo mund të interpretohet nga nevojat për
zhvillimin e bujqësisë dhe nevoja për ujitje në këto rajone. Megjithatë ka shumë njerëz që migrojnë në zonat
urbane, apo emigrojnë jashtë shtetit për të gjetur punë. Përqindja e migracionit për Fierin është-4% dhe pritet qe
zona e Divjakes te tregoje nje vlere te ngjashme.
Tabela 2-36: Struktura demografike natyrore për skemat prioritare të qarkut të Lushnjës dhe Murriz Thanës
Vdekje
Qarku/Prefektura Gjendja ne fillim Lindje Vdekje Martesa Gjendja ne fund
nën 1vj. 1-4 vjeç
Lushnje
Rrethi / District 178875 1350 828 7 2 1079 179812
Bashkia / Urban 68309 490 330 4 0 370 68414
Komunat Rural 110566 860 498 3 2 709 111398
Deka e Krutjes
10195 102 62 - - 50 10233
(Muriz- Thana)
Dega e Terbufit
16230 111 40 - - 105 16300
(Muriz- Thana)
Struktura e popullsisë në qarqe dhe prefektura për sa i përket të rinjve dhe të moshuarve është e njëjtë. Me një
përqindje varësie për prefekturën e Fierit në 46. Numri bruto i lindjeve në prefekturën e Fierit (që mbulon
Muriz Thanën dhe skemën e I&D) është i ngjashëm me mesataret e vendit (shikoni figurën 2-16 më poshtë)
dhe përqindjen e fertilitetit me 1.8 (numri i fëmijëve për grua), është gjithashtu ekuivalent me mesataren e
vendit.
Figura2-16: Numri i lindjeve bruto sipas prefekturës 2014

Ish Komuna e Krutjes perfshin njëmbëdhjetë fshatra përkatësisht: Arres , Fier i Ri , Gjaz , Kadiaj , Krutje e Sipërme ,
Krutje e Poshtme, Lifaj i Vjetër , Ngurrës i Madh , Ngurrës i Vogël , Rrupaj dhe Zhym . Ish Komuna Tërbufpërbëhet nga
shtatë fshatrat : Çermë e Sipërme , Çermë Pasha , Çermë Proshkë , Çermë Shkumbin, Shënepremte, Sulzotaj dhe Tërbuf .
Këto fshatra tregojne karakteristika të ngjashme me të ardhura të ulta, aktivitetet kryesore të popullatës janë bujqësia dhe
blegtoria. Këto zona kanë kushte optimale për zhvillimin e prodhimit bujqësor (gjendje të favorshme te cilësisë së tokës
dhe të klimës, etj ) dhe ka potencial të mirë për miratimin e teknologjisë moderne bujqësore, nuk ka ekzistence te një
tregu në territorin e komunës ose në komunën më të afërt ( deri në 10 km ), ku është qendra e aktiviteteve rurale
ekonomike , etj
Tabela 2-47: Struktura demografike e degëve prioritare në skemën I&D të Murriz Thanës
Nr. I personave Nr i
Densiteti me aftësi të personave
Popullsia Nr. i Popullsia e Popullsia e Numri i
Komunat (banorët/ kufizuara me aftësi të
(banorët) familjeve Femrave Meshkujve invalidëve
km2) (të verbër dhe tjera të
sakat) kufizuara
Krutja
10233 2541 5500 4733 250 124 236
(Muriz- Thana)
Terbuf
16300 4002 7900 8400 272 155 35 200
(Muriz- Thana)
Shifrat mbi martesat jantë të njëjta në të gjitha prefekturat e me shifrat në Fier, ku martesa është në plan të
parë. Në përgjithësi, shifrat e martesave megjithatë janë në rënie nga viti në vit, pasi koncepti i familjes
tradicionale është duke u thyer dhe bashkëjetesa po ktheheht si trend i kohës dhe supozohet qe ne zonen e
Murriz Thanes te kemi nje trend te ngjashem. Këto të dhëna kyce janë të përmbledhura në Tabelën 2-18 më
poshtë, ku shifrat aktuale janë në ngjyrën jeshile.
Tabela 2-58: Të dhëna kyceë mbi karakteristikat e popullsisë
Shkalla e Shkalla e Shkalla e
Emri i Skemës Raporti i Raporti i të Në varësi
Qarku/Prefektura fertilitetit(mesat. Migrimit Martesave
sëUjitjes të rinjëve moshuarve totale
Fëmijë/grua) % n/1,000
GRUP 1
Vranisht 2
Tregtan 2 Kukes 28.3 18.0 46.3 2.3 -9.6 7.6
Tregtan 3
GRUP 2
Kurjani/Strumi
Fier/Fier 28.0 17.9 46.0 1.8 -4.0 8.6
Zharrez
Murriz Thana
Lushnje/Fier 28.0 17.9 46.0 1.8 -4.0 8.6
Divjaka
Belesova
Duhanas Berat 27.9 17.9 45.8 1.8 -9.6 7.8
Slanica (Cukalat)
GRUP 3
Leminot
Korça 28.1 18.0 46.1 1.7 -4.7 7.4
Koshnica
GRUP 4
Xarra Saranda/ Vlorë 26.9 17.6 44.6 1.4 -2.1 8.2
Albania Total National Level 27.4 17.8 45.2 1.8 -0.2 8.2
Raporti i të rinjëve = popullata nën 15 vjec/popullsia në punëështë midis moshës 15-64 vjec
Raporti i të moshuarve = popullata mbi 65 vjecpopulation over 65 years of age/ popullsia në punëështë midis moshës 15-64 vjec
Në varësi totale = të rinjtë<15 + >65/ popullsia në punëështë midis moshës 15-64 vjec
Shkalla e fertilitetit = mesatarja e numrit të fëmijëve për grua
Shkalla e Migrimit = diferenca në% midis ardhjeve dhe ikjeve në prefektura të popullatës
Shkalla e Martesave = Numri i martesave për 1,000 inhabitants
2.18.1 Shpërnguljet
Migrimi i përgjithshëm ka qenë një nga problemet kryesore demografike në rajonin e Lushnjes, duke ndryshuar
ndjeshem treguesit e popullsisë dhe strukturën. Gjatë viteve 1990-2000, një pjesë e rëndësishme e fuqisë
punëtore migroi jashtë Shqipërisë. Emigrantë nga Lushnja, kanë migruar kryesisht në Itali, Gjermani dhe më
pak në Greqi. Pasi emigrantët gjetën punë në këto vende dhe u bëne zyrtarisht të regjistruar në këto vende
perëndimore, ata morën familjet e tyre me vehte.
Vonë në vitin 2000, lëvizjet e mëdha të popullsisë kanë reshtur. Në vitin 2010, kur Shqipëria arriti tëdrejtën për
lëvizjen e lirë në vendet e BE-së, fenomeni i migrimit u ndal. Në dy vitet e fundit përshkak të krizës ekonomike
globale, emigrantët tani janë duke u kthyer në shtëpi dhe po investojnë nëvendin e tyre (Shih tabelën 2-19).Kriza
ekonomike në Greqi në mënyrë të veçantë ka shkaktuar një migrim të madh të shqiptarëve nga Greqia në qytetet
e tyre në shtëpi dhe fshatra. Këta njerëz janë konsideruar si një forcë shumë e rëndësishme për të ardhmen e
punës, por është e rëndësishme që ata të kenë punë, prandaj zhvillimi i zonave rurale është shumë i rëndësishëm.
Tabela 2-69: Migrimi në Qarkun e Lushnjes
Të ardhur Të larguar
Shtesa
Rrethi/Prefektura Brenda rrethit Brenda rrethit Absolute
Gjithesej Jashte rrethit Gjithesej Jashte rrethit
Lushnje
Rrethi / Qarku 3342 1668 1374 2922 1069 1853 420
Bashkia / Zona urbane 1145 730 415 1200 457 743 -55
Komunat/ Zonat rurale 2197 938 1259 1722 612 1110 475
Krutja(Murriz- Thana) 5 5 - 8 8 -3
Terbuf(Murriz- Thana) 60 10 50 61 - 61 -1
2.18.2 Popullsia, ekonomia dhe familjet

Familja është baza e strukturës sociale në zonat në studim. Në përgjithësi është kryefamiljari, i cili është një
person i seksit mashkull, adult, i cili siguron pjesën më të madhe të të ardhurave. Një familje shpesh
konsiderohet të jetë burri, gruaja dhe fëmijët, por në disa raste janë edhe gjyshërit. Tabela e mëposhtme 2-20
paraqet të detaje të numrit të familjeve, raportet dhe strukturat e familjeve, të cilat duken krejt normale në
gjithë qarkun e Lushnjës dhe degëve prioritare të skemës I&D (në ngjyrën jeshile)
Tabela 2-20: Popullsia dhe familjet nëQarqe
QARKU I FIERIT Gjithsej / Total Nga e cila:Femra Nga e cila Meshkuj Numri I / Familjeve
Gjithsej rrethi / Qarku total 269452 131573 137879 69878
-Bashkia / Zona Urbane 127518 62908 64610 36362
Komunë / Zona Rurale 141934 68665 73269 33516
QARKU I KUKESIT Gjithsej / Total Nga e cila:Femra Nga e cila Meshkuj Numri I / Familjeve
QARKU I LUSHNJES Gjithsej / Total Nga e cila:Femra Nga e cila Meshkuj Numri I / Familjeve
Krutja(Muriz- Thana) 10233 5500 4733 2541
Terbuf(Muriz- Thana) 16300 7900 8400 4002
QARKU I BERATIT Gjithsej / Total Nga e cila:Femra Nga e cila Meshkuj Numri I / Familjeve
QARKU I KORÇËS Gjithsej / Total Nga e cila:Femra Nga e cila Meshkuj Numri I / Familjeve
QARKU I VLORËS Gjithsej / Total Nga e cila:Femra Nga e cila Meshkuj Numri I / Familjeve
2.18.3 Vëmendja mbi gjinitë

Tabela e mëposhtëme Tabela 2-1 paraqet të dhëna mbi kryefamiljaret femra në komunat e Murriz Thanës dhe
gjithashtu jep të dhënat e gjendjes civile per femrat kryefamiljare.
Tabela 2-21: Meshkuj/Femra/ Kryefamiljare në Komunat e skemës së Murriz Thanës
Komunat Kryefamiljar Kryefamiljare

Gjithsej Gjithsej
25-45 vjec 46-65 vjec Mbi 65 vjec 25-45 vjec 46-65 vjec Mbi 65 vjec
Total
Krutja(Muriz- Thana) 2494 873 1098 523 47 7 12 28
Terbuf(Muriz- Thana) 3960 1600 2000 360 42 20 15 7
Sic shihet kryefamiljaret femra përfaqsojnë një minoritet midis 1-2 % të familjeve në komuna.
Tabela 2-22: Gjendja civile për skemën e I&D të Murriz Thanës
Grupimi sipas moshes
Gjendja Civile Komunat 18-24 vjeç 25-34 vjec 35-44 vjec 45-65 vjec
Nr % Nr % Nr % Nr %
TëMartuara
Të veja 7 15 39 83
Krutja (M-Thana)
Të divorcuara 1 2
Beqare
Të Martuara 5 12
Të veja 2 5 22 52
Terbuf M-Thana
Të divorcuara 11 26 2 5
Beqare
Arsyeja madhore e kryefamiljareve është sepse janë të veja (shikoni Tabela 2-), porn ë Tërbuf ka gjithashtu një
numër të lartë të të divorcuarave kryefamiljare. Niveli i Arsimit në Tërbuf është me i madh se në Krutje.
(shikoTabela 2-3).
Tabela 2-23: Niveli i edukimit për Kryefamiljaret në skemën I&D të Murriz Thanës
Krutja Terbuf
Edukimi Education
Nr No % Nr No %
Basike 8 17
Fillore 10 21 27 64
Niveli i profesionisteve 29 62 11 26
Universitet/Pas Universitare 4 10
2.18.4 Projektimet e Popullsisë

Projeksionet e popullsisë shqiptare në nivel qarku janë publikuar për herë të parë në vitin 2015. Një projeksion
i tillë është shumë e vështirë që përveç vlerësimit të fertilitetit, vdekshmërisë dhe parashikimet ndërkombëtare
të migracionit në nivel prefekture përbëhet nga duke u përpjekur për të llogaritur dhe të projektojë lëvizjet e
brendshme dhepërqendrimit të tyre hapësinor. Parashikimet e tilla janë bazuar në një skenar të mesme në nivel
kombëtar (dmth mesme fertilitetit, vdekshmërisë dhe migracionittë mesme dhe e mesmja ndërkombëtare).
Hipotezat për këto komponente demografike janë ndërtuar në mënyrë të tillë që të përputhen me ato në nivel
kombëtar, duke e mbajtur gjithmonë parasysh dallimet Prefectural. Në hipotezën mesme, norma e brendshme e
lëvizjes është mbajtur konstante dhe kjo është e barabartë me normën e vërejtur gjatë periudhës 2007 - 2011.
Këto hipoteza janë të kombinuar me hipotezën e përqendrimit hapësinor, të cilat konsistojnë në përqendrim të
vazhdueshëm në qendrat e mëdha ekonomike, veçanërisht në Tiranë - Durrës, dhe hapësinor çpërqendrimi i
migrantëve të brendshëm ndaj qendrave të tjera.
Sipas projeksioneve të popullsisë të Shqipërisë , gjatë periudhës 2011 - 2031 , Prefektura e Fierit do të
përjetojnë nje rënie të popullsisë ( siç dëshmohet nga shkalla e migrimit prej -4% ) prej 20 për qind deri në
2031. Në 2031 , Prefektura e Fierit do të ketë shkallën e diferencave mes sekseve më të madhe në raportin
111.3 meshkuj për 100 femra, nje trend i ngjashem presupozohet ne zonen e SUK . Më shumë detaje mbi
popullsinë janë të përfshira në Shtojcën 3 .
2.19 Papunësia
Papunësia është një problem i madh në Shqipëri si në shumë pjesë të Evropës.Numri zyrtar i tëpapunëve është i
madh (~35%)5, por ajo qe duhet të përmendet është se një pjesë e rëndësishme e fuqisëpunëtore është duke
punuar në ekonominë e zezë (ekonomi e nëndheshme) për shembull duke punuar nëkohë të pjesshme punësimi
ose në subjekte të paregjistruara, pra njerëzit janë duke marrë pagat e tyre,por nuk janë të siguruar.Pjesa e forcës
së punës në përgjithësi nuk është e siguruar per shëndetinne zyrat civile, dhe kjo zvogëlon mundësinë e tyre për
tu trajtuar në institucionet shëndetësore publike,pa shpenzime shtesë. Një situatë e tillë ul dhe rrezikon seriozisht
të ardhurat financiare të familjeve tëtyre. Shumica e popullsisë janë të punësuar në sektorin privat. Në qytete
dhe qyteza një pjesë e fuqisëpunëtore është e punësuar në zyrat shtetërore. Një pjesë shumë e vogël e popullsisë
së komunës është epunësuar në zyrat shtetërore lokale por ky numër është i papërfillshëm.
Popullsia e zonave rurale, në përgjithësi është e vetëpunësuar në fermat e tyre. Këto familje janë varura
nga prodhimi bujqësor dhe marketingu i prodhimeve te tyre. Në përgjithësi, këto familje fermerë nuk janë
të siguruara për shëndetin dhe për qëllimet sociale. Vetëm në raste të rralla disa prej banoreve të fshatrave
janë duke punuar në zyrat e shtetit, të forcës policore, zyrës postare, shërbimet komunale etj. Të gjithënjerëzit e
punësuar në shërbimet shtetërore janë të mbuluar për sigurimet shoqërore dhe shëndetin.Tabela 2-23 e
mëposhtmeështë treguese e papunësisë në qarkun e Lushnjës, e përbërë nga tre burime:
 Tëpapunë që janë ne proces dhe trajtohen me ndihmë sociale (të trajtuar),

 Tëpapunë për herë të parë në tregun e punës, dhe
 Të papunë të tjerë.
Tendencat e papunësisë janë mjaft tipike, me më shumë gra se burra pa pune dhe pse nuk kemi statistika te
plota per papunesine ne SUK, nje trend i ngjashem eshte i dukshem. Një pjesë e madhe prej mbi
35 janë te papunë dhe pjesa më e madhe janë njerëz që kanë marrë shume pak arsimim. Në komunën
Fiershegan janë raportuar vetëm 3 familje që marrin asistencë sociale. Nuk ka të dhëna për komuna të tjera në
skemën I&D të Murriz Thanës. Më tepër detjae do të jenë në Shtojcën 4.
Tabela 2-24: Papunësia në qarkun e Lushnjes
5
Burimi është CIA - Libri i Fakteve Botërore
Sipas Moshës Sipas nivelit Arsimor

Popullsia Papunësia e Kryefamiljar Fillore Shkolle
Rajoni Femra 15- 20- 25- Over Shkollë
Totale përgjithshme (Meshkuj) 8 e Universitet
19 24 34 35 profesionale
vjec. mesme
Lushnje 179812 6596 3311 2547 459 934 2269 2934 3486 1710 1143 257
2.20 Punësimi
Të dhëna për numrin e njerëzve të punësuar në Lushnje, janë vështirë te gjenden për shkak të faktorit të
ekonomisë senëndheshme të përmendur mëparë. Detaje tëtë punësuarve ne shtet për vitin 2010 janë të
përdorshme.Këto gjenden ne Tabelën 2-25 me poshtë.
Tabela 2-25: Punësimi brenda Qarkut të Lushnjes dhe zonave prioritare në skemën e Murriz Thanës
Mesatarja e popullsisë të punësuar në
Qarku Gjithsej femra Gjithsej meshkuj
2010
Lushnje 3,449 1,872 1,577
TOTAL 3,449 1,872 1,577
Degët prioritarë të skemës Nr mesatar I njerezve te punesuar ne
Gjithsej femra Gjithsej meshkuj
I&D të Murriz Thanës administraten e komunes
Krutja (Muriz- Thana) 38 13 25
Terbuf (Muriz- Thana) 39 7 32
Në komunat e Murriz Thanës shumica e njerëzve punojnë në pronat e tyre, të angazhuar në tokat bujqësore ose
brenda sektorit të blegtorisë. Sipas ligjit shqiptar personat të cilët kanenë pronësi tokën bujqësore, trajtohen si
të vetëpunësuar . Ka edhe biznesete vogla në komuna, duke përfshirë bare dhe kafenetë , tregjet, marketet
etc.Më tepër ore detaje mbi punësimin janë të përfshira në Shtojcën 4
2.20.1 Shërbimet e Komunales
Ka një mbledhje të pjesshme të mbetjeve sanitare në sistemin e ujërave të zeza n ëish komunën e Krutjes,
vetëm në fshatrat e Krutjes së Sipërme, Krutjes së Poshtëme dhe Komunës së Tërbufit, vetëm në sektorin
CERM. Familjet në fshatrat e tjera të komunës ende përdorin gropat septike. Aktualisht 80% e familjeve
përdorin dru zjarri për ngrohje dhe pjesa e mbetur prej 20 % përdorin gazin dhe energjinë elektrike . Burimi
kryesor i ndriçimit është duke energjisë elektrike të siguruar nga hidrocentralet . Vetëm 70% e fshatrave kanë
sistem të grumbullimit të mbetjeve .
2.20.2 Aktivitetet ekonomike dhe të ardhurat

Komunat gjenden në zona rurale, kështu që aktivitetet e tyre kryesore ekonomike janë bujqësia dhe rritja e
blegtorise. Rreth 80-97% e familjeve i kanë të ardhurat nga bujqësia dhe pjesa tjeter e mbetu prej 3-20% i ka
nga puna në shtet apo para të dërguara nga jashtë. Të tjera aktivitete ekonomike në zonë përfshijnë: bare,
restorante, kafene, dyqane ushqimore dhe biznese te tjera te vogla. Tabela 2-6dhe
Tabela 2-7me poshtë tergojnë te ardhurat mesatare vjetore te familjeve nga bujqesia.
Tabela 2-26: Mesatarja vjetore te ardhurave te familjeve per fryme

Mesatarja e antareve te
Komunat Te ardhurat mesatare Te ardhurat mesatare per Te ardhurat mesatare per
familjes
lek/familje/muaj fryme Lek/muaj fryme Dollar/dite
Krutja(Muriz- Thana) 20000 4.02 4975 1.31
Terbuf(Muriz- Thana) 15000 4.07 3685 0.97
Tabela 2-27: Average income per family from agricultural production

Komunat Te ardhurat mesatare Te ardhurat mesatare nga Produkte bujqesore te Prodhime bujqesore per
lek/familje/muaj bujqesia (%) perdorura per vet konsum shitje (%)
(%)
Krutja(Muriz- Thana) 20000 90 94 6
Terbuf(Muriz- Thana) 15000 95 97 3
Ethnicity, Religion, Education, Health and Currency
2.21 Etnia, Besimi, Arsimi, Shëndeti dhe Monedha
2.21.1 Etnia dhe besimi

Etnia kryesore në qarkun e Lushnjesështë shqiptare, qëështë gjithashtu edhe kombësia. Gjuha e folur, e cila
është dhe gjuha kombëtare është Shqipja. Ka tre besime kryesore; Muslimane (Bektashi), Ortodokse dhe
Katolike, i njëjti model është në gjithë Shqipërinë.
Zona nën studim praktikon kryesisht fenë Islame – 90%, por në disa zona gjenden minoritete të besimit Katolikë
dhe Ortodoks (10%). Grupet e besimeve të ndryshme edhe ato me etni shqiptare shkojnë mirë me njëri tjetrin.
Kjo përshtatje midis besimeve ka treguar se ka pasur shumë martesa brenda besimeve të ndryshme. Në të gjitha
grupet e besimeve, përfshirë edhe besimin Islamik, nuk ka pasur raste fanatizmi.
2.21.2 Sistemi Arsimor

Sistemi arsimor në rrethin e Lushnjesi cili mbulon skemen e I&D te Murriz Thanes është i ndare në kategoritë
e mëposhtme:
 Shkolla fillore (kopshti) – publike dhe private

 Shkolla nëntëvjeçare – publike dhe private
 Shkolle profesionale -– publike dhe private
 Shkolla e mesme– publike dhe private
 Studime Universitare– publike dhe private
 Studime pas Universitare– publike dhe private
Sistemi arsimor ne komunat prioritare te zones se skemes se I&D te Murriz Thanes tregohen ne Tabela 2-2878
me poshte.
Tabela 2-287: Punesimi ne qarkun e Lushnjes dhe zonave prioritare te skemes se I&D te Murriz Thanes
Nr I shkollave te Numri I shkollave 9 Nr I shkollave Nr i studenteve ne
Komunat Nr I nxenesve
mesme vjecare fillore universitet
(total)
Krutja(Muriz- Thana) 2 6 4 929 -

Terbuf(Muriz- Thana) 2 6 6 1990 92
Shqipja është gjuha kryesore në shkolla. Shkollat janë institucione private ose shtetërore ( publike ). Në
përgjithësi , në nivel prefekture , studentët ndjekin një program 9 - vjeçar të arsimit me 52-53 % meshkuj
kundrejt 47-48 % femra . Megjithatë, si normat e fertilitetit kanë qenë në rënie , dhe numri i nxenesve në një
program arsimor 9 - vjeçar është në rënie dhe tani ka më shumë nxenes në shkollat e mesme sesa në
parashkollore apo 9 vjecare. Studentët e regjistruar në zonat urbane janë shumë më të larta në numër se ato të
regjistruar në zonat rurale , por ka ndryshim të konsiderueshëm midis prefekturave . Normat e diplomimit janë
më të mira në zonat urbane krahasuar me zonat rurale. Më shumë detaje mbi objektet arsimore në nivel qarku
janë të përfshira në Shtojcen 5 .
2.21.3 Sistemi Shëndetësor
Jetëgjatësia e femrave shqiptare qe nga ishte 80.3 vjet në vitin 2013 , ndërkohë që jetëgjatësia e meshkujve
ishte 4.0 vjet më pak , dmth 76.0 vjet. Jetëgjatësia vazhdon të rritet dhe kjo mund të shpjegojë pjesërisht
ndryshimet demografike në strukturën e popullsisë dhe mënyrën e jetesës .
Fokusi i politikës shqiptare në lidhje me shëndetin kanë qenë gjithmonë në cilësinë e jetës. Vite të
shëndetshme te jetës janë një masë e numrit të viteve qe një person pritet të jetojë në kushte të
shëndetshme (të përcaktuara nga mungesa e kufizimeve në funksionimin / aftësi të kufizuara ) . Sipas
raportit të Institutit të Shëndetit Publik për " gjendjen e Shëndetit të popullsisë shqiptare " , një tregues i
tillë në mesin e meshkujve është 62.5 vjet , ndërsa për femrat kjo është 67 vjeç ; 4.5 vjet më të larta .
Kujdesi shëndetësor parësor përqëndrohet në problemet e shëndetit dhe duke siguruar një shërbim të mirë dhe
të besueshëm . Institucionet kryesore që ofrojnë shërbime të tilla janë të konsoliduara , qe perfshijne poliklinika
, qendra shëndetësore , njësitë shëndetësore publike dhe shërbime të veçanta të këshillimit për gra dhe fëmijë.
Në zonat rurale , shërbimet shëndetësore janë të vendosura zakonisht në qendrat e komunave . Shërbimi
shëndetësor është gjithashtu i shtetit dhe bazuar private. Institucionet shtetërore në përgjithësi trajtojnë ata me
sigurim shëndetësor (p.sh. punonjësit e shtetit dhe familjet) , ndërsa pjesa tjeter e popullsisë duhet të paguajnë
për trajtimin. Sigurimi shëndetësor në objektet private nuk funksionon mirë dhe mund të arrihen vetëm nga ata
që mund të përballojë atë . Tabela në vijim 2-29 jep detaje për numrin e institucioneve shëndetësore në kuadër
rrethin e Lushnjes i cili përmban skemen I&D te Murriz Thanes (e vizuar me jeshile). Më shumë detaje mbi
objektet shëndetësore në nivel qarku janë të përfshira në Shtojca 6 .
Për degët prioritare të skemës se Murriz Thanes I&D ka 2, dhe 1 qender shëndetësore dhe 11 dhe 6 ambulanca
që mbulojnë respektivisht dy komunat e Krutje dhe Tërbuf.
Tabela 2-89: Godinat shendetesore Brenda qarqeve
Vlorë/
Qarku Fier Kukes Lushnje Berat Korça
Saranda
Vranisht Belesova
Kurjan/Strumi Murriz Thana Leminot
Skema e pershtatshme e I&D Tregtan 2 Duhanas Xarra
Zharreza Divjake Koshnica
Tregtan 3 Slanica
Numri total I institucioneve mjeksore ne 523
291 25 300 291 330
qark
Ne zona urbane 33 11 20 33 23 30
Ne zona rurale 258 14 280 258 317 493
Ambulancan te zonat urbane No data 8 12 14 0 146
Ambulancan te zonat rurale No data 0 65 110 85 ?
2.21.4 Monedha
Paraja e përdorur në të gjitha trojet shqiptare është LEK-u Shqiptar (ALL).Shkëmbimi aktual i monedhës
me Dollarin e Shteteve të Bashkuara është 1 USD = 126 LEK dhe me Euron 1 EUR = 137 (ALL)
2.22 Krimet dhe dhuna ne familje
2.22.1 Veprat Penale
Drejtoria e Përgjithshme e Burgjeve jep të dhëna mbi numrin e krimeve të regjistruara në nivel prefekture për
vitin 2014. Tabela 2-30 më poshtë ilustron numrin e krimeve të regjistruara për disa vepra penale, ne rrethin e
Lushnjes (Prefektura e Fierit) janë shënuar me të gjelbër. Nuk kemi detaje per SUK, por supozohet qe kan
trend te ngjashem.Tabela tregon se në vitin 2014 grupi i "Krimeve kundër rendit dhe standardet e sjelljes
publike" ishte më i madh ne numer, i pasuar nga "Krimetekonomike”
“Krimet kundër pasurisë” është grupi i veprave penale me numrin më të vogël të krimeve të regjistruara në të
gjitha prefekturat. Grupi i veprave penale të "Krimeve kundër personave” përfshin krimet kundër jetës,
shëndetit dhe lirisë.
Tabela 2-9: Krimet e raportuara dhe veprat penale ne nivel prefecture per 2014
Krimet ndaj
Krime Krimet
Emri I skemes Trafikimi i Krimi Pastrimi i rendit dhe
Qarku/prefektura ndaj ndaj Drogat Korrupsioni
se ujitjes paligjshem Ekonomik parave sjelljet e
personit prones
pahijshme
GRUPI 1
Vranisht 2
Tregtan 2 Kukes 23 1 16 23 79 60 8 522
Tregtan 3
GRUPI2
Kurjani/Strumi
Fier/Fier 54 10 70 73 189 95 34 1084
Zharrez
Murriz Thana
Lushnje/Fier 54 10 70 73 189 95 34 1084
Divjaka
Belesova
Duhanas
Berat 19 5 12 50 127 54 24 752
Slanica
(Cukalat)
GRUPI3
Leminot
Korça 39 4 49 120 175 44 26 1231
Koshnica
GRUPI4
Xarra Saranda/ Vlorë 42 15 90 130 156 100 29 1084
2.22.2 Dhuna në familje

Dhuna në familje shkaktohet nga faktorë të ndryshë m duke pë rfshirë : ndikimin kulturor, i cili ka rrenje te
thella në traditat e vjetra patriakale. Situata të pakendeshme, diskriminimi gjinor, papunësia, kontrolli i
brezave në familje e etj
Dhuna në familje është ende lloji më i shpeshtë i abuzimit të të drejtave të njeriut , por ende pak i njohur në
mbarë botën dhe i pranuar. Disa studime vënë në dukje gjendjen e vështirë e matjes nivelin dhe shtrirjen e
dhunës në familje , sepse ky fenomen ndodh brenda familjes dhe kjo është konsideruar si një çështje familjare.
Si pasojë , ndër faktorët që mund të ndikojnë në raportimin e ulët të dhunës në familje vlen të përmendet për
turpi, frika nga dënimi , normat kulturore , stereotipet ekzistuese në lidhje me dhunen ne familje etj, prandaj
faktet dhe shifrat duhet të lexohen me kujdes, sepse nuk na japin një pasqyrë të qartë në lidhje me përhapjen e
dhunës .
Tabela 2-31 më poshtë tregon shkallen ( në përqindje ) të numrit të raportimeve të dhunës në familje në një vit
të caktuar , brenda numrit të përgjithshëm të raporteve të policisë të një prefekture të veçantë gjatë 2010-2014.
Qarku i Lushnjë s (Prefektura e Fierit e cila mbulon zonen e I&D te skemë s së Murriz Tahnë s ë shtë e
ngjyrosur me jeshile. Kjo nuk ben ndarje te gjinive, por presupozohet qe numri me i madh i krimeve janë bere
nga meshkujt mbi femrat. Prefektura e Fierit ka numrin me te ulet te rasteve te dhunes ne familje krahasuar me
gjithe rajonet e mbuluara ne kete studim. Të gjitha prefekturat e tjera kanë një rritje ne shkallen e
raportimeve te dhunes ne familje nga viti 2010-2014. Kjo vjen me faktin se sa vjen e me shume gra kane
besimin ne vetvete per te raportuar dhunen ne familje, pasi barrierat mes gjinive jane thyer. Supozohet qe
statistikat per dhunen ne familje per zonen e SUK, ndjekin nje trend te ngjashem.
Tabela 2-3110: Incidente te dhunes ne familje ne nivel Prefekture

Qarku
Emri i skemes se ujitjes 2010 2011 2012 2013 2014
/Prefektura
GRUPI 1
Vranisht 2
Tregtan 2 Kukes 18% 13.7% 17.6% 20.6% 30%
Tregtan 3
GRUPI2
Kurjani/Strumi
Fier/Fier 20.1% 29.9% 12.3% 16.1% 21.7%
Zharrez
Murriz Thana
Lushnje/Fier 20.1% 29.9% 12.3% 16.1% 21.7%
Divjaka
Belesova
Duhanas Berat 15.6% 13.4% 18% 24.7% 28.3%
Slanica (Cukalat)
GRUPI3
Leminot
Korça 9.3% 13.7% 16.5% 22% 38.4%
Koshnica
GRUPI4
Xarra Saranda/ Vlorë 24.5% 15.2% 19.7% 17.3% 23.3%
Totali per Shqiperine Nivel Kombetar 14.4% 15.8% 18.2% 21.8% 29.8%
2.22.3 Te burgosurit e rinj

Tabela 2-2 tregon se Prefektura e Fierit ne 2014 ka pasur 622 te burgosur vetem me 4 <18years, ndersa ne 2010
ishin 513 te burgosur (5 <18 vjec) (shiko nenvizimet me jeshile). Kjo tregon nje rritje te numrit te te burgosurve
ne 5 vitet e fundi. Prefektura e Fierit tregon nje rritje prej 21 % ne numrin e te burgosurve ne 5 vitet e fundit.
Prefektura e Fierit ka numrin me te larte te te burgosurve krahasuar me zonat e tjera qe mbulohen nga
projekti.Supozohet qe statistikat per dhunen ne familje per zonen e SUK, ndjekin nje trend te ngjashem.
Tabela 2-32: Te burgosurit sipas grupmoshave 2010-2014

2010 2011 2012 2013 2014
Emri i skemes se Nen Nen
Qarku/Prefektura Mbi 18 Nen 18 Mbi 18 Nen Mbi 18 Mbi 18 Nen 18 Mbi 18
Ujitjes 18 18
vjec vjec vjec 18 vjec vjec vjec vjec vjec
vjec vjec
GRUPI 1
Vranisht 2
Tregtan 2 Kukes 0 163 2 168 0 171 2 182 2 293
Tregtan 3
GRUPI2
Kurjani/Strumi
Fier/Fier 5 508 8 511 6 522 5 591 4 618
Zharrez
Murriz Thana
Lushnje/Fier 5 508 8 511 6 522 5 591 4 618
Divjaka
Belesova
Duhanas
Berat 8 313 6 318 8 321 7 352 2 409
Slanica
(Cukalat)
GRUPI3
Leminot
Korça 0 333 4 338 3 331 5 367 2 461
Koshnica
GRUPI4
Xarra Saranda/ Vlorë 0 281 6 269 3 265 6 299 1 334
Totali per
Nivel kombetar 102 4,501 121 4,469 97 4,453 107 4,807 101 5,352
Shqiperine
2.23 Bujqësia
2.23.1 Përmasat e fermave

Pjesa me e madhe e fermave në Shqipëri janë ferma familjare me nje mase mesatare në hektar të raportuar
1.2ha/ferme.
Indikacionet tregojnë se madhësia mesatare e fermës është paksa ne rënie . Për shembull , në vitin 2014 madhësia
mesatare e fermave është ulur me 0.6% nga 1.17ha / ferma të 1.16ha / fermë . Pavarësisht nga një madhësi
mesatare të pakësuar fermës , numri i fermave në shkallë kombëtare është rritur me 0.4% nga 350,416 në vitin
2013 në 352,315 në vitin 2014. Në tabelën 2-33 të dhënat tregojnë numrin e familjeve dhe popullsinë e varur
nga fermat: Siç mund të shihet, përmasa mesatare e fermave për Murriz Thanën në krahasim me përmasat
kombëtare, është pak e lartë (1.8ha/fermë). Madhësia mesatare e fermave është raportuar nga komuna ndryshon
në mënyrë të konsiderueshme në krahasim me të dhënat e ofruara nga INSTAT MBZHRAU. Skema e I&D se
Murriz Thanes eshte e reguar me jeshile.
Tabela 2-113: Permasa mesatare dhe numri i familjeve brenda skemes
Permasa mesatare e
Permasa mesatare e
fermave sipas Popullsia
fermave sipas raportit Numri I Numri i
Skema raportit te MBZHRAU totale ne
te komunes fermave familjeve
per rajonin varesi
(Hektare)
(Hektare)
Vranisht 2 1.2 0.62 180 262 1,050
Tregtan2 1.1 0.62 275 340 1,370
Tregtan3 1.1 0.62 165 220 825
Murriz Thane 1.8 1.64 23,226 Nd Nd
Divjake 1.4 1.6 1,820 1,820 7,028
Kurjan and Strum 1.5 1.64 8,373 10,299 51,715
Zharrez 1.4 1.64 1,678 1,942 8,606
Slanice 1.4 1.37 2,550 2,900 12,750
Belesove 1.2 1.37 1,470 1,850 6,900
Duhanas 1.2 1.37 1,080 1,260 3,960
Leminot 0.7 1.45 1,141 1,624 6,060
Koshnice 1 0.62 1.45 912 912 3,280
Xarra 1.35 1.08 1,485 1,485 5,940
Totali i skemave I&D 1.23 1.27 44,355 24,092 106,239
Totali per Shqiperine
1.17 352,315
(INSTAT)
Burimi: I pershtatur nga INSTAT dhe Studimi i Fizibilitetit te Mott MacDonald
2.24 Toka nën zotërim dhe toka në përdorim
Pronësia mbi tokën është e ndarë në tokat shtetërore dhe tokat private. Në zonat bujqësore, toka privateështë
ne përgjithësi e trashëguar. Megjithatë sipas ligjit shqiptar, shumica e pronarëve të periudhës së para Luftës
së Dytë Botërore janë konsideruar pronarë ligjore vetëm për një pjesë të tokës së tyre të trashëguar.Tokat e
tjera, ose janë zëne për mbjelljen e kulturave - bujqësore ose janë shpërndarë për fermerët.
Midis viteve 1990-2000, shume toka shtetërore ose private, janë zënë nga zhvilluesit e paligjshëm apo
ngafamiljet që nuk kishin asnjë pretendim ligjor për të drejtën trashëgimore. Shumë ligje janë përshtatur përtë
rregulluar këtë situatë dhe për të shmangur konfliktet sociale. Ky proces deri më tani nuk është dukevazhduar
kënaqshëm dhe kështu pronësia e tokës është një çështje mjaft e komplikuar, sidomos në
qytete. Në zonat rurale, kjo situatë duket më mirë, pasi shumica e pronarëve kane një kërkesë tëtrashëguar për
tokën e tyre.
Shfrytëzimi i tokës, është mjaft relativ për token nen përdorim. Përdorimi i tokave të shtetit ose private,mund të
vendoset nga pronarët e tokës (dmth. shteti ose privati), por vetëm pas miratimit të përdorimitte parashikuar nga
autoritetet shtetërore. Shumica e tokave bujqësore janë përdorur nga fermerët privatë.Gjithashtu një pjesë e
pyjeve është privatizuar, ose u janë dhënë për përdorim komunitetit te fshatit.Megjithatë,vendet specifike, si
zonat e mbrojtura, rezervuarët, lumenjtë etj të gjitha janë në pronësi tështetit, por mund të ofrohen ose të përdoren
me koncesion për zhvilluesit privatë. Detajet e përdorimit tëtokës në Qarkun e Lushnjes janë paraqitur Error!
Reference source not found.34, ku pjesa per Lushnjen eshte me jeshile. Sic mund te shihet, Lushnja ka
perqindjen me te madhe te tokes bujqesore ne perdorim. Supozohet qe SUK ka nje trend te ngjashem persa i
perket perdorimit te tokes.
Tabela 2-34: Perdorimi i tokes Brenda qarqeve

Njësia e
Vlorë/
Emërtimi Matjes / Fier Kukes Lushnje Berat Korça
Nr Saranda
Unit
1 Sipërfaqe gjithsej he 79,406 66,480.6 71,239 93,888 137,369 270,621
a Nga: - Sipërfaqe bujqësore he 52,591.8 11,415.6 51,109 35,324 62,984
2 Sipërfaqe bujqësore e përdorur he 46,232.3 51,109 28,746 52,390 17,064
Nga: - Bimët e arave he 38,912.5 4,909 45,887 19,493 26,533 11,612
- Kulturat drufrutore he 7,319.8 1,150.7 5,222 9,253 2,253 5,452
b Livadhe e kullota he 618 14,505 440 8,183 23,604 208,000
c Pyje +truall he 7,100 40,560 4,563 29,620 54,900 -
d Toke jo bujqesore he 6,359.5 1,024.6 1,276 20,761 30,079 -
3 NR tapive te ndara Cope 3,419.9 13,849 19,670 0 16,000
Ndarja e tokes midis familjeve ne zonat e prioritetit te Krutjes dhe Terbufit tregohen ne Tabelen 2-35 me poshte.
Tabela 2-125: Perdorimi i tokes ne deget prioritare te zones se skemes I&D te Murriz Thanes
Toke per Madhesia e Toke per
Toke gjithsej Toke e privatizuar Nr I familjeve
Komunat familje familjes fryme
No of family
Ha Ha Nr Ha Nr Ha
Krutja(Muriz- Thana) 3914 3914 2541 1.54 4.02 0.38
Terbuf(Muriz- Thana) 4482 4482 4002 1.12 4.07 0.28
2.25 Prodhimet bujqësore

Ky seksion përshkruan produktet, perimet, drurët frutorë, bagëtia etj., për Qarkun e Lushnjes. Në përgjithësi
prodhimi i tokave bujqësore do të rritet gjatë viteve të ardhshme, nëse nuk janë faktorët që do të pengojnë
këtë zhvillim.Të ardhurat e ulëta dhe niveli i varfërisë se popullsisë rurale redukton përdorimin e plehrave
dhe pesticideve. Kjo nga njëra anë është e mirë për mjedisin pasi ajo parandalon ndotjen e tepërt te ujit, por
nga ana tjetër, redukton cilësinë e prodhimit dhe sasinë
Mosfunksionimi ose palëvizshmëria e rezervuarëve të ujitjes dhe e kanaleve ka gjithashtu influence nënjë
reduktim të produkteve bujqësore. Për më tepër, problemet e ndryshimeve klimatike dhemosfunksionimi i
kanaleve kulluese ka krijuar probleme te përmbytjeve të tokave bujqësore gjatëngjarjeve të reshjeve
ekstreme.Qeveria shqiptare është duke u përpjekur për të rivendosur të gjitha sistemet e ujitjes dhe kullimit, për
tëruajtur pasuritë fermat dhe prodhimin buqesor dhe për të përmirësuar standardin e jetesës në komunitet,duke
përdorur veprimtarinë bujqësore si një instrument i zhvillimit të fuqishëm.
2.25.1 Llojet e të korrave

Brenda zonave te skemave të ujitjes dhe rezervuarëve, të lashtat më të njohura janë foragjeret dhe jonxha,grurë
qe rritet në dimër dhe pranverë, dhe misër qe rritet në verë. Tokat e vogla apo kopshtet janë mbjellë me
perime. Fasulet dhe bari janë rritur edhe në rrethin e Kukësit. Ka shumë plantacione me pemë frutore, memollë,
qershi, kumbulla, dardha, fiq, ullinj, portokalle dhe vreshta.
Në zonat e ulëta (dmth qarku i Lushnjes), sipërfaqet e mbjella në total janë të dominuara nga foragjeret42-45 %,
me jonxhëmë shumë se 90 % e saj. Perime, misër, pemët e ullirit, vreshtat dhe pemëtfrutore janë kultivuar edhe
në këto fusha. Sipërfaqja e serave në këto rrethe është në rritje dhe këtu kryesishtrriten fruta dhe perime të
destinuara kryesisht për të furnizuar tregun gjatë gjithë vitit, duke rezultuar në njërritje të të ardhurave për
fermerët. Jane mbjelle siperfaqe të konsiderueshme me foragjere dhe jonxhë përbagëtinë dhe kjo përfaqëson më
shumë se gjysmen e zonës bimore të të gjithe skemave (shih t abelën 2-36). Struktura e te korrave eshte e
treguar per zonat prioritare te Krutjes dhe Terbufit. Sic mund te shihet mbjelljet per skemen I&D te Murriz
Thanes, ku ka grure dhe eshte zona me e madhe e te korrave e mbjelle me foragjere dhe jonxhe. Me shume
se 81 % e zones se te mbjellave me grure per 13 skemat I&D jane plenifikuar te vijne nga Murriz Thana.
Tabela2-36: Struktura agregate e prodhimeve në të gjitha skemat I&D krahasuar me Murriz Thanën
Mesatare e Prodhimet e grumbulluara në të Planifikuar Planifikuar për
Lloji i prodhimit Dega e Krutjes Dega e Terbufit
përgjithshme zonat e të gjitha skemave për Murriz Murriz Thanën
(Ha) (Ha)
(%) (hektarë) Thanën (%) (Hektarë)
Grurë 15% 12,567 26.3% 10,220 850 900
Misër 10% 4,855 9.6% 3,740 570 600
Patate 1% 463 0.8% 318 10 0
Fasule 3% 1,419 3.0% 1,148 70 100
Duhan 0% 20 0.0% 0 0 0
Perime 6% 3,893 8.6% 3,337 322 1000
Foragjere 31% 13,884 23.3% 9,048 2015 300
Jonxhë 22% 11,949 21.0% 8,140 0 1500
Pemë frutore 3% 698 1.2% 465 33 42
Mollë 1% 72 0.0% 0 0 0
Kullota 2% 139 0.0% 0 0 0
Drurë ulliri 3% 2,395 4.8% 1,857 15 0
Vreshta 2% 739 1.5% 567 16 40
Agrume 0% 14 0.0% 0 13 0
TOTALI 99.00% 53,107 100.10% 38,840 3914 4482
Burimi: Përshtatur nga Studimit i Fizibilitetit te Mott MacDonald – te dhënat e mbledhura nga Drejtoria Rajonale e MBZHRAU , Bordi
Ujitjes, Komunat dhe Konsulenti
2.25.2 Skemat e kulturave dhe prodhimet

Detaje te modeleve te kulturave ne 13 skemat ujitese, qe jane shqyrtuar ne tebelen 2-37 me poshte (Skema e
I&D e Murriz Thanes e ngjyrosur ne jeshile). Meqe skemat e I&D jane ne kushte te keqija, kulturat e drithrave
dhe zarzavateve, si dhe foragjeret e gjelberta eshte rreth 30-50% me pak sesa maksimumi i duhur. Kjo ka bere
qe fermeret te rrisin perdorimin e puseve dhe te suplementojne furnizimin me uje sipas kerkesave te kulturave.
Tabela 2-137: Modelet aktuale te kulturave dhe intensiteti i tyre ne te gjitha skemat
Murriz Thana
Kurjan and
Koshnica
Vranisht 2
Tregtan 2
Tregtan 3
Belesova
Duhanas
Leminot
Zharrez
Slanice
Divjake
Xarra
Strumi
Tipet e
kulturave
Grurë 13.2% 13.5% 12.2% 18.3% 21.2% 26.3% 5% 14.5% 11.3% 9.6% 19.3% 21.1%
Misër 9.9% 10.8% 15.9% 5.2% 9.3% 9.6% 3% 8.7% 13.8% 6.0% 9.7% 8.2% 17.5
Patate 1.6% 0.0% 1.2% 0.7% 2.0% 0.8% 6% 1.4% 0.3% 2.2% 5.0% 1.5% 2.5
Fasule 2.6% 8.1% 1.2% 1.4% 1.3% 3.0% 4% 1.2% 1.8% 1.2% 2.9% 6.7%
Duhan 0.0% 0.0% 0.0% 0.3% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%
Perime 4.9% 8.1% 2.4% 2.8% 14.9% 8.6% 75% 4.3% 2.3% 6.0% 7.7% 4.3% 35
Foragjere 29.6% 29.7% 40.2% 36.0% 24.3% 23.3% 20% 25.4% 34.6% 35.4% 26.8% 26.1% 28
Jonxhë 26.3% 21.6% 22.0% 30.6% 21.2% 21.0% 20.3% 27.7% 27.7% 21.2% 21.1%
Pemë
7.6% 5.4% 3.2% 0.3% 0.3% 1.2% 7% 6.1% 1.3% 1.2% 3.9% 6.1%
frutore
Mollë 2.3% 2.7% 1.2% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 1.5% 4.4%
Kullota 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%
Drurë ulliri 0.0% 0.0% 0.0% 3.7% 3.4% 4.8% 6.5% 14.5% 5.6% 6.7% 0.0% 0.0% 3.5
Vreshta 2.0% 0.0% 0.5% 0.8% 2.1% 1.5% 3.6% 1.4% 3.9% 1.9% 0.7% 1.5
Agrume 0.0% 0.0% 0.0% 0.1% 0.5% 0.0% 3% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 40
Intensiteti
i 140% 132% 130% 65% 37% 98% 129.5% 125% 138% 130% 33% 78% 128%
kulturave
Burimi: I pershtatur nga Studimi i Fizibilitetit te Mott MacDonald
2.25.3 Kërkesat e kulturave për ujë

Kërkesat aktuale të kulturave te ndryshme per skemat e ujit I&D per Murriz- Thane tregohen në tabelën
2-38më poshtë.
Tabela2-38: Kërkesat aktuale të kulturave për ujë në Murriz Thane ne pergjithesi dhe ne deget prioritare
Murriz Thana ne Krutje Terbuf

Tipet e kulturave pergjithesi Prodhimet Prodhimet
Uji m³/ha Uji m³/ha
m3/ha (Ton/Ha) (Ton/Ha)
Grure /Eheat 1700 3.7 0 4 400
Miser /Maize 4500 3.8 3600 6 4000
Patate /Potatoes 3000 24 3100 27 3000
Fasule/Ehite beans 3000 1.8 3400 1,6 3100
Duhan/Tobacco 3000
Perime/VegeTabela 5200 29 5400 35 5000
Foragjere/Forage 3700 35 3600 40 4200
Jonxhe/Alfalfa 5200
Peme/Fruit Trees 1500 19 3800 25 3800
Molle/Apples 1500
Livadhe/Pastures 500
Ullinj/Olive trees 800 5,4 3700 20,4 3200
Hardhi /Vineyards 800 6 3400 - 2600
Agrume/Citrus 1500
Source: Adapted from Mott MacDonald Feasibility Study
2.25.4 Insektet dhe sëmundjet e kulturave

Midis sëmundjeve të bimëve bujqësore dhe insekteve të gjetura janë kryesisht këto:
 Vrugu i patateve - Phytophthora infestans
 Vrugu i domates/specave/kastravecit - Phytophthora caspici
 Vrugu i drithërave - Puccinia Graminis,
 Pluri i mykut - Erysiphe Graminis,
 Dregëza e ullirit/gjetheve të ullirit apo njollat e palloit - Spilocea oleagina
Tek insektet përfshihen

 Morri i bimëve dhe afide të tjera në familjet e buburrecavePsyllidae (or Chermidae
 Morri i drurëve nga nën-rendi Oniscidea brenda rendit Isopoda
 Brumbuj apo buburreca që jetojnë në bimët dhe të korrat.
Për sëmundjet e kafshëve të përmendura në Murriz Thanë është - pestis avium, murtaja e pulave (apo gripi i
pulave), Koksidioza, Coccidiosis (Eimera sp.), bruceloza e gjedhëve (brucella militensis) etj.
Në komunë nuk janë regjistruar sëmundje serioze për jetën e njeriut që të jenë kaluar nga kafshët, siç është
tuberkulozi, apo gripi i shpendëve.
2.26 Fertilizantët dhe përdorimi i pesticideve
2.26.1 Fertilizantët
Ka pasur nje përdorim te kufizuar te plehrave që nga viti 1991, i cili ka rezultuar në uljen e përbërjes organike,
te nitrogjenit , dhe nivelet e kaliumit në tokë , krahasuar me 25 vjet më parë . Praktikat kota kultivimit dhe
praktikat e dobëta të konservimit të tokës kanë shkaktuar degradimin e tokës . Para vitit 1990 , një mesatare
prej 150-160kg / ha e materies aktive ( azotit , fosfat dhe kalium - NPK ) dhe 8 ton / ha / vit e plehut organik
është shtuar për të fekonduar tokave bujqësore . Pas vitit 1990 dhe me të dhëna të përmirësuara statistikore
rreth 70-80kg / ha / vit të plehrave kimike NPK është përdorur dhe 1.6 ton / ha / vit e plehut organik , ka pasur
një ulje të konsiderueshme .
Plehrat kryesore të përdorura janë DAP, "nitrat " dhe ure që janë me burim kryesisht në nivel lokal . Aplikimi i
plehut është i rastit dhe analizat e tokës kanë treguar se perdorimi i plehrave te kaliumt është i nevojshm në
disa zona dhe nuk përdoret azotit në kulturat e jonxhes , por kjo nuk është e nevojshme normalisht .
Aplikacionet e lëndëve ushqyese janë bërë në kulturat kryesore, pa asnjë te dhene rreth satusit te fushës
individuale te fertilitetit.
Shenimet e statistikave vjetore te MBZHRAU per vitin 2010 na jep te dhena te detajuara per sasine (kg) te
fertilizuesve kimike te perdorur ne ferma per zonat respektive dhe ne vendodhjen e skemes se I&D. Shifrat
aktuale te perdorimit per hektare ne skemen e I&D tregohen ne Tabela 2-9 me poshte (Skema I&D e Murriz
Thanes eshte ne jeshile).
Tabela 2-39: Fertilizuesit aktuale per hektare te perdorur ne skemat e I&D
Zona Zona e Perdorimi i
Siperfaqja Perdorimi Perdorimi Te tjera
origjinale planifikuar nitratit te
Skema aktuale e i URESE i DAP (te
Emri i skemes e e amoniakut
Nr. ujitur (per ha) (per ha) perdorura)
komandes komandes (per ha)
ha ha Ha ton/ha ton/ha ton/ha ton/ha
1 Tregtan 3 155 315 260 0.0021 0.0042 0.002 0.0031
2 Tregtan 2 15 28 28 0.0393 0.0786 0.079 0.0589
3 Vranisht 2 50 217 217 0.0033 0.0066 0.003 0.0050
4 Duhanas 20 550 550 0.0295 0.0020 0.026 0.0020
5 Belesove 50 1,280 1,150 0.0172 0.0011 0.015 0.0011
6 Sllanica 20 300 260 0.1275 0.0085 0.111 0.0085
7 Leminoti 250 400 450 0.0200 0.0371 0.023 0.0000
8 Koshnica 0 850 850 0.0075 0.0139 0.009 0.0000
9 Kurjan-Strumi 3,000 5,430 5,000 0.0278 0.0216 0.020 0.0200
10 Zharreza 100 600 600 0.0503 0.0392 0.036 0.0364
11 Murriz-Thana 13,000 29,270 29,270 0.0143 0.0111 0.010 0.0103
12 Divjaka 2,000 3,000 3,000 0.0093 0.0073 0.007 0.0067
13 Xarra 2,000 2,500 3,000 0.0112 0.0088 0.008 0.0080
Aplikimi i normave aktuale te fertilizuesve ne zonat aktuale te siperfaqeve te ujitura, si dhe ne zonen origjinale
dhe te planifikuar te komandes (bazuar ne skemen I&D te Studimit te Fizibilitetit), eshte e mundur te llogaritet
shuma e fertilizuesve qe jane perdorur aktualisht dhe qe do te perdoren ne te ardhmen. Ky informacion
tregohet ne tabelen 2-40 me poshte.
Tabela 2-40:– Perdorimi actual dhe ne te ardhmen i fertilizuesve (ton) per skemat e I&D
PRESENT DAY IRRIGATED SURFACE ORIGINAL COMMAND AREA PLANNED COMMAND AREA
Actual Original Planned Ammonium Other Ammonium Other Ammonium Other
Scheme UREA DAP UREA DAP UREA DAP
Scheme Name lIrrigated command Command nitrate Fertiliser nitrate Fertiliser nitrate Fertiliser
No. usage usage usage usage usage usage
Surface area Area usage used usage used usage used
ha ha ha ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton
1 Tregtan 3 155 315 260 0.32 0.65 0.32 0.49 0.66 1.32 0.66 0.99 0.54 1.09 0.54 0.82
2 Tregtan 2 15 28 28 0.59 1.18 1.18 0.88 1.10 2.20 2.20 1.65 1.10 2.20 2.20 1.65
3 Vranisht 2 50 217 217 0.17 0.33 0.17 0.25 0.72 1.44 0.72 1.08 0.72 1.44 0.72 1.08
4 Duhanas 20 550 550 0.59 0.04 0.51 0.04 16.20 1.08 14.04 1.08 16.20 1.08 14.04 1.08
5 Belesove 50 1,280 1,150 0.86 0.06 0.75 0.06 22.05 1.47 19.11 1.47 19.81 1.32 17.17 1.32
6 Sllanica 20 300 260 2.55 0.17 2.21 0.17 38.25 2.55 33.15 2.55 33.15 2.21 28.73 2.21
7 Leminoti 250 400 450 4.99 9.27 5.71 0.00 7.99 14.83 9.13 0.00 8.99 16.68 10.27 0.00
8 Koshnica 0 850 850 0.00 0.00 0.00 0.00 6.38 11.86 7.30 0.00 6.38 11.86 7.30 0.00
9 Kurjan-Strumi 3,000 5,430 5,000 83.27 64.76 60.14 60.14 150.71 117.22 108.85 108.85 138.78 107.94 100.23 100.23
10 Zharreza 100 600 600 5.03 3.92 3.64 3.64 30.20 23.49 21.81 21.81 30.20 23.49 21.81 21.81
11 Murriz-Thana 13,000 29,270 29,270 185.68 144.42 134.10 134.10 418.07 325.16 301.94 301.94 418.07 325.16 301.94 301.94
12 Divjaka 2,000 3,000 3,000 18.67 14.67 13.33 13.33 28.00 22.00 20.00 20.00 28.00 22.00 20.00 20.00
13 Xarra 2,000 2,500 3,000 22.40 17.60 16.00 16.00 28.00 22.00 20.00 20.00 33.60 26.40 24.00 24.00
20,660 44,740 44,635 325.12 257.06 238.05 229.10 748.34 546.62 558.91 481.42 735.55 542.87 548.95 476.14
Për këtë arsye , pas një shqyrtimi të Murriz Thanës, është e qartë se përdorimi i plehrave do të dyfishohet nga
kushtet e sotme , e cila është për shkak të një dyfishim të zonës së komandës. Prandaj, për Murriz Thanës ,
përdorimi i përgjithshëm i urese do të rritet nga 184 ton aktualisht ne 418 ton ne skemat e planifikuara të I&D.
Perdorimi i nitrat amonit do të rritet nga 144 ton në 323 ton , i DAP nga 134 ton në 302 ton dhe i plehrave të
tjera nga 134 ton në 302 ton . Këto presupozojne nje përdorim optimal të plehrave për momentin, i cili është
me siguri nuk është rasti ne fjale. Është shumë e mundshme me përmirësimin e ujitjes përdorimi i plehrave
mund të rritet për hektare, si dhe të ardhurat e perceptuara nga rritja e bujqësisë.
2.26.2 Pesticidet
Një gamë e konsiderueshme e kimikateve për mbrojtjen e kulture janë vërejtur të jenë në dispozicion; por
natyra e saktë, kulturat e synuara dhe metodologjia e perdorur eshte e panjohur. Në përputhje me kërkesat e
O.P Bankës Botërore 4.09 mbi – kane nisur Masat Mbrojtese per Menaxhimin e Duhur te Pesticideve, si dhe
ka kerkese per sigurimin e nje Plani te Integruar te Menaxhimit te Pesticideve ( PIMP ). Ky PIMP paraqitet ne
shtojcen 7 te kesaj ESMP-je. PIMPI, gjithashtu permban dy lista te pesticideve aktuale (duke perfshire dhe
insekticidet, fungicidet, herbicidet etj.) “Te lejuar per tu importuar, shitur dhe perdorur ne shqiperi” (Lista 1)
dhe “Qe nuk lejohen te importohen, por vetem te shiten dhe perdoren brenda Shqiperise” (Lista 2).
Pas rritjes se vogel ne vitin 2008-2011, perdorimi i pesticideve eshte ulur vitet e fundit. Statistikat vjetore te
MBZHRAU per 2010 na japin detaje te sasise se pesticideve per (kg) nga pikpamja kombetare. Megjithate per
2010 pati me shume detaje per perdorimin e pesticideve neper ferma, ne zonat respektive ku gjenden skemat e
I&D. Sipas ketij informacioni, shifra e perdorimit te pesticideve per hektare ne 13 nga skemat e I&D tregohen
ne tabelen 2-41 te meposhteme dhe jane dukshem me te uleta se ato te 25 viteve me pare (skema e I&D per
Murriz Thanen eshte e bere me jeshile). Aplikimi i shifrave aktuale te pesticideve ne siperfaqet aktuale te
ujitura dhe ato qe planifikohen ne zonen e komandes (bazuar ne Studimin e Fizibilitetit te skemes I&D), eshte
e mundur qe te perllogariten sasia e pesticideve qe po perdoren aktualisht dhe qe do te perdoren ne te ardhmen
Tabela 2-41: Perdorimi actual dhe i ardhshem i pesticideve ne skemat e I&D

Pesticidet
Zona Zona e Pesticidet Perdorimi i
Siperfaqja e
origjinale planifikuar Perdorimi i e planifikuar
Skema aktuale e perdorura
Emri i Skemes e e pesticideve/ha perdorura i
Nr. ujitur ne
komandes komandes aktualisht pesticideve
origjinal
ha ha Ha ton/ha ton ton ton
1 Tregtan 3 155 315 260 0.0004 0.06 0.13 0.11
2 Tregtan 2 15 28 28 0.0079 0.12 0.22 0.22
Pesticidet
Zona Zona e Pesticidet Perdorimi i
Siperfaqja e
origjinale planifikuar Perdorimi i e planifikuar
Skema aktuale e perdorura
Emri i Skemes e e pesticideve/ha perdorura i
Nr. ujitur ne
komandes komandes aktualisht pesticideve
origjinal
ha ha Ha ton/ha ton ton ton
3 Vranisht 2 50 217 217 0.0007 0.03 0.14 0.14
4 Duhanas 20 550 550 0.0047 0.09 2.59 2.59
5 Belesove 50 1,280 1,150 0.0028 0.14 3.53 3.17
6 Slanica 20 300 260 0.0204 0.41 6.12 5.30
7 Leminoti 250 400 450 0.0040 1.00 1.60 1.80
8 Koshnica 0 850 850 0.0015 0.00 1.28 1.28
9 Kurjan-Strumi 3,000 5,430 5,000 0.0032 9.71 17.58 16.19
10 Zharreza 100 600 600 0.0059 0.59 3.52 3.52
11 Murriz-Thana 13,000 29,270 29,270 0.0017 21.66 48.77 48.77
12 Divjaka 2,000 3,000 3,000 0.0013 2.67 4.00 4.00
13 Xarra 2,000 2,500 3,000 0.0016 3.20 4.00 4.80
20,660 44,740 44,635 39.69 93.49 91.90
Burimi: Pershtatur nga MBZHRAU 2010 Census
Eshte e qarte se perdorimi i pesticideve do te dyfishohet ne kushtet e diteve te sotme, e cila eshte si pasoje e
dyfishimit te zones se komandes. Keshtu nga sasia totale e pesticideve te perdorura ne zonen e I&D te Murriz
Thanes nga 22 ton aktualisht , do te rritet ne 49 ton, sipas skemes se planifikuar te I&D. Ne te njejten menyre
do te rritet dhe perdorimi i fertilizuesve, keto rritje presupozojne nje perdorim optimal te pesticideve ne te
tashmen, ndoshta nuk eshte rasti. Ka gjasa se me permiresimin e ujitjes mund te rriten te ardhurat per hektare
si pasoje e rritjes se prodhimeve bujqesore.
2.27 Bagëtia
Në zonën e Murriz Thanës bagëtia ka një rëndësi më të madhe se të korrat, ku lopët përbëjnë 90 % të
strukturës së gjedhëve. Në zonen e Murriz Thanes qumështi i mbledhur arrin në 2200-3000 litra/për kokë në
vit. Prodhimi i qumështit nga dhitë dhe delet është rreth 60-65 litra/për kokë. Ne pergjithesi i gjithe plehu i
arritur nga kafshet perdoret si fertilizues per kulturat. Kafshët janë në tufa të vogla dhe nuk ka rrezik për
rrjedhje te nitratit. Ndarja e bagëtisë tregohet në Tabelen 2 –42 më poshtë.
Tabela 2-42: Numri i bagetise ne zonat prioritare te skemes se I&D te Murriz Thanes
Nr I Kafshe Nr. i gjedheve Mesatarja per familje
Komunat
familjeve gjithsej Lope Dele Dhi Derra Lope Dele Dhi Derra
Krutja
2541 8355 3018 2424 675 2238 1.9 0.95 0.26 0.88
(Muriz- Thana)
Terbuf
4002 4450 3000 1000 150 300 0.75 0.25 0.037 0.075
(Muriz- Thana)
2.28 Monumentet kulturore

Nuk ka qendra me interes arkeologjik apo kulturor ne komunat qe lidhen me Murriz Thanen dhe skemat I&D,
qe mund te preken nga projekti.
2.29 Rrugët
Kushtet e rrugëve në zonat rurale është një çështje shumë e rëndësishme për banorët e zonës. Shumë nga skemat
e I&D ndodhen rrugë të mjerueshme dhe të pamirëmbajtura. Tabela e mëposhtme 2-43, paraqet të dhëna rreth
kohës së nevojitur për të udhëtuar nga Tirana, kryeqyteti, në qendrën e Lushnjes dhe Fierit, si dhe tabela 2-44
paraqet të dhëna rreth kohës së nevojitur për të udhëtuar nga qendra e rrethit deri nëvendndodhjen e fshatrave/
skemave te I&D.
Tabela 2-4314: Koha e udhetimit nga Kryeqyteti drejt qendrave te qarqeve

NGA DREJT DETAJET E RRUGES
Qendres kryesore te
Kryeqyteti Kms per rruge Total i minutave Tipi i rruges Gjendja
Qarqeve
Tirana 112 82 Fier Asfalt Shume e mire
Tirana 86 63 Lushnje Asfalt Shume e mire
Tabela 2-44: Koha e udhetimit nga qendrat e qarqeve drejt fshatrave/skemave te I&D.
NGA DREJT DETAJET E RRUGES
Qendrat kryesore te Total i
Kms per rruge Qendres kryesore te Qarqeve Tipi i rruges Gjendja
Qarqeve minutave
Lushnje 43 43 Murriz Thana Asfalt/Balte Jo e keqe
Lushnje 30 35 Divjake Asfalt Jo e keqe
Fier 21.7 38 Kurjan Asfalt/Balte Jo e keqe
Fier 18.5 30 Strum Asfalt/Balte Jo e keqe
Fier 12.5 15 Zharrez Asfalt/Balte Jo e keqe
Distanca nga qendra e Lushnjes deri në rezervuarin e Murriz Thanës është 14.5 km. Kursi është: Lushnje-
Karbunare-Fiershegan – rezervuari i Murriz Thanës. Segmenti Lushnje-Fiershegan kalon nëpërmjet rrugës
kombëtare Lushnje - Berat. Ai është rreth 11 km i gjatë. Rruga është rreth 12 m e gjërë, e asfaltuar, por jo në
kushte të mira. Punimet për ndërtimin e një autostrade të re Lushnje –Berat, kanë filluar tashmë, por nuk kanë
përfunduar.
Segmenti Fiershegan – rezervuari i Murriz Thanëa është rreth 3.5 km i gjatë, mbi 4 m i gjërë dhe shtrihet deri
në digën e rezervuarit, si dhe nuk është në gjendje të mirë, pothuajse e shkatërruar. Ekziston një plan për
rikonstruksionin total të rrugës. Projekti është aprovuar dhe në Shtator 2012 punimet për ndërtimin e rrugës do
i nënshtroheshin procedurave të tenderimit, kështu që ka gjasa që rruga të jetë gati në kohën kur do fillojnë
punimet për rehabilitimin e rezervuarit në vitin 2013.
2.30 Infrastruktura të tjera
Jane dy rrjete ujore qe ndodhen ne fshatrat e Cinarit dhe Gajdes (nepermjet kanaleve). Fshatrat e furnizuara nga
këto dy rrjete janë: Fiershegan, Barbullinjë, Cinar, Thanë, Murris, Kosovë e vogël, Qerret i ri, Qerret i vjetër,
Bicakaj, Kocaj, Cukas i vjetër. Përjashtim bën vetëm fshati Jetare, i cili furnizohet me ujë të pijshëm nga burimet
natyrore dhe puset.
Në territorin e komunës nuk ka kanale të nëndheshëm ku të kalohet nafta, apo produkte të tjera karburanti. Nuk
ka gjithashtu një sistem të nëndheshëm elektrik dhe i gjithë rrjeti kalon nga ajri nëpërmjet shtyllave të tensionit
të lartë dhe kollonave.
2.31 Industria
Komuna e Krutjes dhe Terbufit nuk kane aktivitete industriale, që të jenë burim i ndotjeve. Ka rreth disa biznese
të vogla në komunë, që përfshijnë bar-kafetë, dyqane, ushqimore, etj. Për më tepër, ekziston një pikë peshkimi
në rezervuar, si edhe 5 baxho në fshatrat Kosovë, Kocaj, Sejmenas, Thanë dhe Fiershegan.
Është planifikuar të ndërtohet një mini HEC (HPP), sapo të mbarojnë punimet për rehabilitimin e rezervuarit të
Murriz Thanës. Nuk ka detaje rreth përmasave të këtij HEC-i, por ka mundësi të mos jetë më i madh se 1ME.
Duhet të ketë një dialog midis përdoruesve të ndryshëm të rezervuarit për tu siguruar që të mos ketë
mosmarrëveshje rreth mënyrës së përdorimit të ujit.
3.0 PËRMBLEDHJA E NDIKIMEVE

Duke vijuar nga kapitulli 2 i cili jep nje pershkrim te zones se projektit dhe aspekteve socio-ekonomike dhe
mjedisore. Ky kapitull paraqet një përmbledhjetë ndikimeve të lidhura me rehabilitimin e skemës së I&D te
Murriz Thanës. Jo te gjithe faktoret socio-ekonomik dhe mjedisor, ndikohen nga SUK, prandaj kapitulli 3
merret vetem me problemet evidente. Konsulentët e kuptojnë se skemat e ujitjes të lidhura me Murriz Thanën
nuk janë të varura nga vlerësimet e mjedisit të bëra në këtë fazë. Kapitulli është i ndarë në ndikime të
dobishme dhe ndikimet negative dhe ndahet më tej në ato që janë të përkohshme gjatë fazës së ndërtimit dhe
ato që janë më të përhershëm gjatë fazës së operimit . Më shumë detaje të masave për të rritur ndikimet
pozitive dhe për të shmangur , reduktuar dhe qetësuar ndikimet negative janë të përfshira në planin e zbutjes ,
e cila është përfshirë në kapitullin e ardhshëm .
3.1 Ndikime te dobishme
3.1.1 Ndikime te perkohshme gjate ndertimit
Rehabilitimi dhe zhvillimi i skemës I&D të Murriz Thanës do të rritse përkohësisht mundësitë e punësimit për
zonën përreth dhe kjo do të ndihmojë në sigurimin e qëndrueshmërisë së jetesës ekzistuese gjatë punimeve
rehabilituese. Për këtë arsye, projekti do të përmirësoje paksa të ardhurat e përkohshme bazë per familjaret dhe
mirëqenien socio - ekonomike per personat qe jetojne ne komunat qe rrethojne skemen e I&D të komunitetit.
Sipas kesaj, vendasve duhet t’ju jepet cdo mundesi punesimi te perkohshem qe ka lidhje direkte me I&D e
Murriz Thanes. Permiresime te tilla do te cojne pa dyshim ne permiresime te dyqaneve locale dhe bizneseve per
sa iperket te ardhurave etj. Fillimi i punimeve do te rrise gjithashtu edhe ndergjegjesimin publik ne lidhje me
skemen e I&D.
3.1.2 Ndikime më permanente gjatë punimeve

Skemat e reja kane gjasa te permiresojne produktivitetin bujqesor nepermjet sigurimit te nje sistemi ujites me te
besueshem per zonat e I&D ne muajt e veres, pasi do kete me teper furnizim me uje dhe me pas nese HEC-et do
te ndertohen per Murriz Thanen, atehere furnizimi me uje do jete i mundur pergjate gjithe vitit. Megjithate,
kerkesate peshkatareve duhet te merren parasysh.
Gjendja aktuale e rrugëve rurale është një dekurajim për fermerët për shkak të kostos së lartë të transportit,
kostot e O&M dhe gjatësinë e kohës që duhet për fermerët për të arritur tek tregjet dhe qendrat tregtare. Duke
përmirësuar skemë I&D te Murriz Thanes, ka të ngjarë që një pjesë e rrugëve hyrëse per ne komunë do të
përmirësohen; disa nga rrugët ekzistuese të aksesit ndaj skemes I&D janë në një gjendje të rrënuar. Për këtë
arsye, pritet që me përmirësimin e rrugëve, koha e udhëtimit per tek tregjet dhe qasjen në shërbimet të tilla
sociale, si spitalet dhe shkollat e fermerëve, do të përmirësohet.
Skema e I&D i jep mundesi fermereve per te rritur shumllojsherine dhe per te shtuar numrin e te mbjellave. Me
nje prodhim bujqesor te permiresuar dhe me shumllojshmerin e kulturave, do te jene te medha benefitet per
shqiperine, per sa i perket permiresimit te sigurise se ushqimit, ceshtje kjo me rendesi strategjike persa i perket
ceshtjeve te Shekullit 21.
Kur te jete ne veprim skema e I&D, pritet qe volumi i tregjeve do te rritet dhe do te stimulojne aktivitete te
ndryshme komerciale ne zonat perfituese. Kjo do te coje ne cmime me te mira per fermeret, si dhe te lehtesoje
aksesin e produketeve dhe sherbimeve per fermeret, gje qe do coje dertyrimisht ne rritjen e prodhimeve
bujqesore dhe nje ndikim pozitiv mbi sigurine e ushqimeve, sic u permend dhe me pare. Per shkak te madhesise
se zones I&D, kjo ka gjasa qe te jete me rendesi per Murriz Thanen.
Keshtu qe projekti do te kete ndikim pozitiv mbi njerezit dhe mjedisin. Me pas keto ndikime do kalojne nga
shkalla locale, ne rajonale e me pas ne kombetare. Permiresimi i aftesise ujitese do te kete ndikim pozitiv dhe
do terrise te ardhurat e komunitetiit, duke permiresuar standartin e jeteses per gjithe komunitetet pjese e projektit.
Rritja e qarkullimit te ujit do te ndihmoje gjithashtu per te larguar ujerat e ndenjura dhe mbetjet ne to, te cilat
jane vendstrehimet e mushkonjave, te cilat kane qene ne rritje kero vitet e fundit, (Annopeles crucians), te cilat
jane nje risk potencial per jeten e njerezve. Jo vetem qe do te kete rritje te prodhimeve bujqesore per baoret qe
do te preken nga skema e I&D, por do te jape me shume mundesi per tregeti dhe import te produkteve bujqesore,
te cilat jane afer standartit te produkteve bio, por kjo gje do te ndihmoje dhe rajonin e zones nen studim te
zhvillohet. Nxitja e biznesit ne zone, do te ndihmoje familjet lokale te qendrojne ne zonat e tyre dhe do kete me
pak shperngulje drejt qyteteve si Lushnja, Fieri dhe Tirana, etj., dhe te mbahen vlerat aktuale tradicionale.
Prandaj, ky projekt duhet te shihet si instrument per zhvillimin social dhe demografik.
Nga ana tjeter, rritja e aftesive qarkulluese te ujit, rindertimit dhe kanaleve ujitese, do te ndihmoje ne gjenerimin
e specieve te kafsheve te egra, te cilat jane reduktuar ndjeshem keto 20 vitet e fundit. Do te ndihmoje ne shtimin
e llojeve indigjene te peshqeve, si trofta e vendit (Salmo sp.), si dhe lloje te tjera pershqish me vlera ekologjike
dhe ushqyese.
Meqe zona ku ndodhet skema e I&D eshte nen veprimtari sizmike te larta, duhet te kete nje ndoergjegjsim mbi
mbrojtjen nga termetet, per kete duhen plane te ndihmes emergjente.
Per sa i perket In terms of permiresimit/zmadhimit strukturave/peisazheve, Murria Thana vetem po

rehabilitohet, por me pare ajo e ka pasur fuksionin e skemes se I&D. Zhvillimi do te coje ne nje O&M te
permiresuar dhe te rregullt dhe me nje menaxhim te duhur, peisazhi i rezervuarit mund te jape dhe disa
benefite per sa i perket vlerave shplodhese dhe piktoreske. Komponentet e rezervuarit te Murriz Thanes mund
te perdoren gjithashtu per turizem dhe ambjente rekreative, duke i bere nje planifikim te duhur bimesise se
vendit qe ti pershtatet ketij ndikimi.
Se fundmi, me permiresimin e sistemit te ujitjes do te rritet me shume bimesia, e cila do te shmange erozionin e
tokes, qe eshte nje shqetesim i madh per Basenin e lumit Seman.
3.2 Ndikime negative
3.3 Ndikime te pjesshme gjate ndertimit

Rehabilitimi i digës së Murriz Thanës dhe ndërtimi i rrugëve hyrëse potenciale, mund të kenë ndikime mbi
shëndetin publik lidhur me ndotjen e ajrit dhe zhurmat , shëndetin dhe sigurinë në punë, si dhe gjatë hedhjes së
mbetjeve të ngurta, të lëngshme, apo sanitare. Punimet për digën e Murriz Thanës kanë gjasa që të sjellin
shqetësime tek banorët që jetojnë aty afër, edhe për disa të tjerë që jetojnë ne afersi me vendin ku eshte
parashuikuar te fillojne punimet rehabilituese.
Gjatë fazës së ndërtimit të projektit, ka te ngjare qe ndikimet negative të jenë të lidhura me humbjen epastërtisë
se tokës, humbjen e tokës me bimësi në çarjet dhe mbushjet e rrugëve dhe humbjes se tokës ne zonat e marra
hua. Te tjera ndikime negative do jete baltë në kanalet në anë të rrugës dhe sedimentettë njëpasnjëshme të
rrjedhës së poshtme, zhurmë, pluhur, ndotjee tokës dhe ujit për shkak të firosgjate djegies së materialeve toksike
dhe të rrezikshme të krijuara nga aktiviteti i rindërtimit. Asnjë prejkëtyre ndikimeve nuk pritet të jetë ne shkallë
të madhe megjithatë,të rëndësishme apo të pakthyeshme.
Pjesa më e madhe e ndikimeve pritet të lokalizohen në afërsi me vendet ku do të kryhen punimet (kryesisht në
vendin ne vendin ku do hapen kanale lineare dhe do jete stacioni i pompave), e cila është tokë shtetërore. Ato
janë të kufizuara në kohë nga kohëzgjatja e kontratave të ndërtimit. Punimet civile në kuadër të projektit do të
ndjekin radhitjen e rrugëve ekzistuese dhe mënyrën e drejtë dhe nuk do këtë përshpejtim të marrjes së tokës.
Ne rast se do kete humbj ete perkohehme te tokes, per ndertimin e kapeve te punes, cdo komunitet qe banon ne
keto zona do te kompesohet per humbjen e te mbjellave, si dhe per shqetesimin, kjo sipas Politikave të
Rilokimit jovullnetar te Bankës dhe kerkesave te shqiptareve.
3.3.1 Te tjera Ndikime Permanente gjate Operimit

Gjatë fazës së operimit, intensifikimi i bujqësisë mund të çojë në ndotjen e ujërave nëntokësore nëlidhje me
rritjen e përdorimit te pesticideve dhe plehrave kimike. Plani per menaxhimin e pesticideve eshte me i detajuar
tek (shikoni Shtojcen 7).
Natyra shfrytezuese e sistemit te ujitjes ne regjim lokal dhe hidrologjik ne Murriz Thane, duhet te harmonizohet
midis perdoruesve te ndryshem te ujit, si ne rrjedhen e poshtme dhe te siperme dhe do te ndimohene nga BEA
dhe BEC. Ekologjia dhe perdorimet e lumit do te kene zhvilluar nje sistem pasues te rregjimit ekzistues (aty ku
eshte zvogeluar fuqia e ujitjes si pasoje e gjendjes se keqe dhe mosriparimit te sistemeve te ujitjes). Kjo ndoshta
mund te mos pershtatet lehte ndryshimeve te menjehereshme (sic jane rritja e menjehershme e sasise se ujit).
Eshte gjithashtu e rendesishme te njihet ndermarrdhenia midis rrymes dhe ujit. Gjate periudhave me rryma te
rrjedhshme uji, ndryshimi duhet te behet ne shtratin e lumenjeve, pasi uji i shtreses se poshtme kontribuon ne
rrjedhje te pakte te ujerave.
Natyra shfrytezuese e sistemit te ujitjes ne do te thote se do te kete disa ndryshime ne regjimin lokal e hidrologjik,
kjo kur te ndertohen skemat e reja, apo kur te rehabilitohen te vjetrat. Është gjithashtu e rëndësishme që të
përmbushen raportet e reciprocitetit midis rrjedhave të lumenjve dhe thellësisë se ujërave nëntokësore. Gjatë
periudhave të fluksit të lartë të ujërave, kundërsulmi tenton të ndodhë ne anë të shtratit të lumit, ndërsa ujërat
nëntokësore shpesh kontribuojnë në rrjedhat e ulëta (shikoniFigura3-1).
Burimi: Sipas FAO

Figura3-1: Diagrama konceptuale e nderveprimit te skemes per nje numer te caktuar lumenjsh
Ndryshimet në regjimin e prurjeve që mund të rezultojnë nga operimi i HEC-it, mund të kenë një ndikim
negativ për përdoruesit e rrjedhës së poshtme. Kërkesat minimale nga përdoruesit potencial ekzistues dhe
ata të ardhshëm duhet të identifikohen qartë dhe të vlerësohen në marrëdhënie me rrymat aktuale të ulëta
dhe siç u përmend në paragrafin e mësipërm duhet të lehtësohen nga BEA dhe BEC.
Për sa i përket tregjeve publike dhe objekteve të agro-përpunimit, shëndetit dhe sigurisë në punë, hedhjes
së mbeturinave të ngurta, na çojnë tek ndikimet negative në mjedis. Nuk do ketë përshpejtim të ndikimeve
potenciale afatgjata apo përmbledhëse, në rast se masat lehtësuese do të implementohen mirë.
Duhet të tregohet kujdes dhe konsideratë e përshtatshme nga ana e palëve të interesuara për të minimizuar
humbjet ne trashëgiminë kulturore. Në zonën e Murriz Thanës skema e I&D kanë qenë ekzistuese dhe atje
nuk ka zona të rëndësisë historike (siç janë kishat, varret) që mund të preken nga ndërtimet. Në rast se
rastësisht do të ketë gjetje arkeologjike, ato do të trajtohen në përputhje me ligjet shqiptare dhe gjithashtu
në përputhje me EB OP 4.11.
Reduktimi i rrjedhjes se poshtme te ujit, mund te reduktoje rastet e permbytjeve, por mund te coje ne zhdukjen
e ligatinave te rendesishme nga ana ekonomike dhe ekologjike, ose mund te ule disponueshmerine e ujit per
qellime industriale, komunes, per shtepite apo per ujin e pijshem etj.
Rrymat qe vijne si pasije e rritjes se ujrave nentokesore con ne humbjet e pashmangshme te mundesise se filtrimit
në skemën e ujitjes. Sa me e ulet te jete eficenca e ujitjes, aq me te medhaja jane humbjet. Kjo gje mund te
shkaktoje ceshtjet e meposhteme: rritje te nivelit te ujrave, rritje te kapacitetit magazinues te ujerave nentokesore
qe do te perdoren per ujitje, komunen, shtepite dhe ujin e pijshem qe buron nga puset dhe nxirret me pompe,
probleme me permbytjet dhe drenazhimin ne fshatra, toka bujqesore dhe neper rruge – te cilat kane kryesisht
ndikime negative. Rritja e nivelit te ujrave mund te coje ne uljen e prodhimit, ujrat e cekta jane nje shenje
treguese se akuiferet nuk kane mundesi te perballojne filtrimin e ujerave nentoksore, kur ujerat jane te ulta
aplikimet per ujitje jane te pakta. Si rezultat toka nuk kullohet dhe lindin probleme me higjenen e tokes si pasoje
e ujit te ndenjur, duke sjelle rritjen e rasteve te semundjeve qe vijne nga uji i ndenjur.
Teksa uji qe kullohet nga toka leviz, ai mund te trese ushqyesit (qofte fertilizuesit apo ato natyrore), sic jane
nitrati, duke bere qe keta ushqyes te grumbullohen ne akuiferin e ujrave nentoksore. Niveli i larte i nitratit ne
uje mund te jete i demshme per njerezit, vecanerisht per femijet.
Si pasoje e dranazhimit e ujrave nentoksore qe dalin ne siperfaqe ne skemen e I&D, ujrat mund te kripezohen
dhe mund te ndoten nga kimikatet, sic jane pesticidet dhe fertilizuesit, cilesia e ujit te lumit mund te prishet, e
cila e ben ate me pak te pershtatshem per perdorim industrial, komunal dhe per familjet. Mund te coje e uljen e
shendetit publik. Per me teper ujrat e ndotura te lumenjve hyjne ne detin adriatik dhe mund te kene ndikime
ekologjike negative, si dhe ndotjen e bregut qe eshte ne afersi te lagunes se Karavastase.
Uji i marre nga lumi Devol per te mbushur rezervuarin e Murriz Thanes, mund te ule mundesite e peshkimit apo
kullotat per bagetite.
4.0 PËRSHKRIMI I MASAVE ZBUTËSE
4.1 Hyrje
Masat zbutëse dhe optimizuese janë paraqitur në rendin e mëposhtëm:
 Masat që shmangin ndikimet e përbashkëta negative

 Masat që shmangin pjesërisht ndikimet e përbashkëta negative
 Masat që kompensojnë ndikimet negative dhe
 Masat që rrisin tashmë ndikime pozitive
Me gjërsisht, shmangja krejtësisht e ndikimeve negative është mëe pëlqyeshme se sa reduktimi , i cili
nga ana e tij është më i pëlqyeshëm për dëmshpërblim dhe kompensim.
4.2 Masat të cilat shmangin krejtësisht ndikimet

Shëndeti dhe mbrojtja nga rreziqet, sidomos gjatë fazës së ndërtimit, mund të shmanget plotësisht meofrimin e
një politike të mjaftueshme dhe të qartë për shëndetin dhe sigurinë e punës: Kjo mund të sigurohet duke përfshirë
masat e mëposhtme në dokumentacionin për tender të kontraktuesit me mbështetjen dhe mbikëqyrjen rigoroze
të kontraktonit gjatë stadeve të ndërtimit:
 Emërimi i kontraktorëve me përvojë që kanë një biografi të dëshmuar e shëndet të mirë dhe procedura te
sigurta.
 Përfshirja e kërkesave te sakta te sigurisë dhe kërkesave mjedisore në dokumentacionin e kontratës.
 Respektimi i të gjitha ligjeve, rregulloreve dhe udhëzimeve që janë në fuqi në Shqipëri.
 Respektimi i politikave mjedisore, shendetit dhe sigurise te BB dhe perputhje e plote me ESMP specifike te
Murriz Thanes- deget Krutje dhe Terbuf.
 Ndërtimi i kapaciteteve te duhura mes aktorëve kryesorë për të theksuar nevojën për siguri në punë.
 Vlerësimi dhe mirëmbajtja e masave efektive të kontrollit të shpejtësisë (për shembull; pengesat e
shpejtësisë (policët e shtrirë) dhe rrugët gjysme gjarpëruese), si dhe sinjalistikë të qartë e cila mund të
pengojë aksidentet në këtë zonë, apo afër saj. Vendosja e një barriere totale me asbestnë vend nderimi të
kontratës.
Thyerja e besimit midis paleve te interesuara dhe publikut mund të shmanget me anë të transparencës së
plotë së aktorëve për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me aktivitetin. Kjo mund të realizohet nëpërmjet:
 Fushatave të ndërgjegjësimit te publikut te përqendruara në informimin e komunitetit lokal për atë që

po ndodh.
 Përfshirja e rregullt e nëpunësve ndërlidhës më komunitetin (që duhet të jenë trajnuar saktë) në lidhje
me të gjitha çështjet që kanë ndikim në publik.
 Ofrimi i një qendre informacioni te krijuar brenda zonës lokale, e cila shfaq nëmënyrë të përhershëm
zhvillimin e punës se propozuar, si dhe të jetë dinamike kështu që mund të përditësoje rregullisht
përparimin e punimeve. Kjo ndërtese mund të jetë gjithashtu e dobishme pas përdorimit si një strukture
arsimore për fëmijët e shkollës që të vizitojnë zhvillimin e punimeve.
Gjatë fazës së ndërtimit, erozionit të zonave të ekspozuara, mund të shmangen me anë të vendosjes së një
politike të tillë pune, që shmang plotësisht zona të tilla te prirura ndaj kushteve negative të motit.
Ndotja nga mbetjet e ngurta është e pakëndshme, e shëmtuar dhe një burim i ndotjes së furnizimit me ujë dhe
do të jetë në përgjithësi në sasi të mëdha sidomos gjatë fazës së ndërtimit për shkak të kampeve të
kontraktorit etj. Një politikë për mbledhjen e rregullt të mbeturinave në përputhje me Direktivat e Shëndetit
dhe Sigurisë nga EB, si dhe me legjislacionin Shqiptar, është një kërkesë e detyrueshme.
Një politikë e mbledhjes së mbeturinave të rregullta dhe asgjësimit mund te shmangeplotësisht këtë ndikim qe
te ndodhe. Për më tepër, trajnimet përvetësuese te punëtorëve të ndërtimit memetodat e duhura te asgjësimit të
mbetjeve të ngurta do të parandalojnë këtë ndikim.
Çdo dëmtim në pronat private të shkaktuara nga pakujdesia, apo aksidentalisht nga kontraktuesit do të duhet
të kompensohet tërësisht nga kontraktorët.
Shqipëria ka një histori të gjatë arkeologjike dhe kjo duhet të konsiderohet seriozisht për rastin e Murriz Thanës.
Në rast se ka shansete gjetjeve arkeologjike në vendet gjatë fazës se punimeve te rehabilitimit të ndërtimit,
atëherëKontraktori do të ndjekë procedurat e parashikuara në kontratën e ndërtimit ku ai do të jetë udhëzuar nga
klienti përtë pezulluar punën në kete terren të veçantë te vendit. Kontraktori do të duhet të ndërmarrë procedurat
enevojshme te mbrojtura në ligjin shqiptar duke kontaktuar Drejtorinë e Trashëgimisë Kulturore nëMinistrinë e
Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve (MTCYS) si edhe Institutin e Arkeologjisë (IoA)(në varësi të
Akademisë së Shkencave )pas konsultimit me MBZHRAU dhe gjithashtu të procedojë në bazë të procedurave
të BankësBotërore, ashtu siç përshkruhet në paragrafin 9 të EB OP 4.11 Burimet Fizike dhe Kulturore.
4.3 Masa për shmangjen e pjesshme të ndikimeve

Shumë nga ndikimet potenciale mund të shmangen pjesërisht nga planifikimi i mirë i dokumentacionit të
tenderit. Në kërkesat e tenderit duhet të përfshihen nevoja për Deklaratat të Metodës së Kontarktorit për;
 Çdo hua për gropa apo gurore, me detajet e vendndodhjes, punës etj.;
 Ndotjet nga mbeturinat me detajet e autorizimit, vendndodhjes, vendosjes, mbylljes etj.;
 Procedura për operim standard për makinat larëse, furnizuese me karburant, puna në ujë dhe plani i
reagimit emergjent.
 Një plan për menaxhimin e mbetjeve
Masat për parandalimin e rreziqeve ose problemeve për shkak të projektimit, ndërtimit dhe funksionimit
duhet të merren në fazën e para-ndërtimit, ndërtimit dhe operimit. MBZHRAUdhe palët tjera të tilla si MoE etj.,
duhet të monitorojnë nga afër modelin e propozuar dhe të monitorojnë nga afër në fazën endërtimit, qoftë
drejtpërdrejt ose tërthorazi përmes një konsulenti , duke inspektuar nga Kontraktori, nëmënyrë që të sigurohet
ne mënyrën e duhur cilësia e ndërtimit. Inspektimet e rregullta të veprimit duhet të bëhen brenda masave
legjislative dhe standardeve.
Zbutja e ndotjes nga mbeturinat apo llumrat do të kryhet me anë rindërtimit të pritave të sedimenteve, nëse do
të jetë e mundur një basen për sedimentet në kanalin ushqyes dhe gjithashtu të mbajnë politikën aktuale, duke
mos e vënë në punë kanalin ushqyes në kohërat kur ujërat e lumit Devoll janë shumë të turbullta.
4.4 Masat që kompensojnë ndikimet negative

Skema e I&D eMurriz Thanës është mbi të njëjtat gjurmë ku ka ekzistuar dhe më parë; kështu që
shqetësimet për çështje toke do të jenë minimale. Për më tepër, Studimi i Fizibilitetitaktual, nuk paraqet
vendndodhjen e kampit të punës së kontraktonit. Humbja e përkohshme e tokës bujqësore, si pasojë e
ndërtimit të kampit të punës, është një shqetësim i rëndësishëm publik. Kompensimi i duhur ndaj banorëve
të prekur sipas Ligjit Shqiptar ka shumë rëndësi dhe Korniza e Politikës së Rilokimit do të jetë një dokument
veçanërisht i rëndësishëm për këtë.Vec kesaj , vendndodhja e kampit te kontraktoreve do te jete ne toka
shteterore , ne rast qe njerezit ndikohen , atehere do te kemi nje negociate mes personit te prekur dhe
kontraktorit. Nga ku fermeri ka mundesine te mos e jape me qera token.
Veç kësaj mund të preken edhe disa fermerë, që mund të jenë të varur nga rrjedha e poshtme e Lumit Devoll
dhe Seman për qëllime ujitjeje, pasi kjo rrjedhë do të përdoret për rezervuarin e Murriz Thanës. Ata mund
të preken nga regjimi i ri i rrjedhjes së ujërave i cili do të përdoret ne të ardhmen për operimin e rrjedhës së
sipërme të HEC-it. Këto çështje duhet të diskutohen me të gjithë palët e interesuara, përfshirë këtu edhe ato
të peshkimit, për tu siguruar që nuk do të ketë mosmarrëveshje.
Dëmtime që mund ti bëhen shtresës së sipërme të tokës (dheut), si dhe tokat e ekspozuara ndaj erozionit,
mund të ndalohen duke hequr shtresën e sipërme të tokës dhe të ruhet për tu ri-hedhur në fazën e përfundimit
të punimeve.Ndotja e digës së Murriz Thanës është një problem i rëndësishëm, që në kohën e ndërtimit të
saj, aty është depozituar një sasi e madhe uji me mbeturina. Duhet të bëhen përpjekje për të mos lejuar
sedimentet të hyjnë në rezervuar. Konsulentët rekomandojnë se përmirësimi i masave të menaxhimit të
tokës duhet të përkrahen nga MBZHRAU në Basenin e Semanit.
Të dhënat ekzistuese, duke përfshirë edhe më të fundit, Lista e Kuqe6 e Florës dhe Faunës Shqiptare (2007),
si dhe diskutime me drejtues lokalë, OJF dhe Specialistë nga Universiteti i Tiranës, kombinuar me një
rishikim të përgjithshëm nga konsulentët dhe specialistët e mjedisit të ESIA rreth digës dhe rezervuarit
tëMurriz Thanës, nuk kanë treguar për ndonjë specie të rrezikuar nga projekti; kështu ata konfirmojnë se
vendndodhja e Murriz Thanës është një zonë që ka pasur modifikime të shumta si pasojë e ndërhyrjeve
njerëzore në të shkuarën.
Peshkimi në rezervuare dhe ne rrethinat e skemes se I&D, është bërë për qëllime tregtie dhe është arritur
një marrëveshje për të mbajtur një sasi të caktuar uji në rezervuar, që ti lejojë peshqit të shumohen. Kjo
duhet të vazhdojë, pasi përveç interesave për tregti, paraqet edhe një burim shtesë ushqimi dhe të ardhurash
për familjet në zonat më tëmëdha, ky mund të jetë një aktivitet që ndihmon kohezionin në komunitet, si dhe
zbut varfërinë. Per me teper, peshkimi shfrytezohet per arsye tregetie dhe eshte i mbikqyrur nga BEA dhe
BEC.
Nuk ka në dukje zona ligatine natyrale në afërsi të rezervuarit të Murriz Thanës, kështu që nuk është nevoja
të konsiderohet kompensimi për të ruajtur gjendjen e zonës së mbetur dhe ligatinave në zonat më të gjëra.
Meqë rezervuari, diga dhe skema I&D e Murriz Thanës gjenden në një zonë të prirur ndaj aktivitetit sizmik,
është e rëndësishme hartimi i një Plani për Reagimin Emergjent (ERP), i cili do të përfshijë Planin e
Vlerësimit të Emergjencave (EEP), i cili është gati, ku të gjitha palët e interesuara mund të marrin trajnimin
e nevojshëm për përballjen me raste të tilla.
Përveç ERP dhe EEP, është e rëndësishme që edhe plani për infrastrukturën të jetë gati, duke përfshirë këtu
instalimin, pajisjet e monitorimit , sirenat paralajmëruese etj.
Ngritja e infrastrukturës ekzistente (dmth. rrugët), e lidhur kjo dhe me zhvillimet për rehabilitimin, do të
bëjnë të mundur përfitimet maksimale që mund të marrin komunitetet lokale. Nëse rruga do të rinovohet si
pjesë e skemës për rehabilitimin kombëtar, siç tregohet, atëhere kjo duhet të koordinohet me kontraktonin
për rehabilitimin e digës. Rinovimi i rrugës mund të çojë edhe në ngritjen e ndërtesave rekreative dhe
rehabilitimin e sistemit te furnizimit me ujë dhe ujërave të zeza, lanfillet etj.
4.5 Masat që rrisin ndikimet pozitive
6
Sipas dispozitave të ligjit mbi Mbrojtjen e Biodiversitetit, Lista e Kuqe duhet të rinovohet çdo 5 vjet, rinovimi i
ardhshëm duhet të jetë gati në fund të vitit 2012.
Skema I&D eMurriz Thanës është një zonë piktoreske, kështu vendosja e pikëpamjeve rikrijuese, (përfshirë
këtu tualetet, pajisje pikniku etj.), vecanerisht ne rezervuarin e Koshonices, që do të rrisnin pikëpamjet dhe
do të përmirësonin turizmin potencial në këtë zonë. Megjithatë, zhvillime të tilla janë përtej qëllimit të
ERIP dhe përmenden vetëm në konsideratat e ardhshme.
Punimet për rehabilitimin e skemes I&D si dhe efektet e limituara të industrisë shtesë, si dhe punësimi do
të krijojë disa mundësi potenciale pune, të cilat konsiderohen si efekte pozitive në zonë edhe pse të vogla.
Punësimi gjatë fazës së punimeve, do të jetë për një kohë të shkurtër, por mund te jetë nevoja për disa
pozicione të përhershme gjatë fazës së vënies në punë. Për më tepër, duhet ti jepet prioritet punësimit të
personelit vendas, po aq sa ndihma ndaj ekonomisë lokale, si dhe një “sens qëllimi” për popullsinë
vendase.Përfitimet ekonomike nga funksionimi i skemës I&D, duhet të maksimizohen në termat e kontrollit
të përmbytjeve, ujitjes, furnizimit me ujë, eko-turizmit, aktivitete rekreative në ujë, (peshkimi, vozitja,
ekskursione) etj. Po konsiderohet edhe ndërtimi i HEC-it për zonën e Murriz Thanës, i cili mund të sigurojë
mundësi të tjera.
4.6 Plani i Zbutjes Mjedisore dhe Sociale

Plani Mjedisor dhe social i Zbutjes – ESMiP për Murriz Thanën (në formatin e peizazhit) gjendet në Tabelën 4-
1 më poshtë, si dhe është një pjesë integrale e ESMP për zonën. ESMP do të përbëjë një pjesë të rëndësishme
në kontratën midis MBZHRAU dhe kontraktonit për sigurinë dhe rehabilitimin e digës. ESMP ka për qëllim të
tregojë përshkrime të qarta të detyrimeve të kontraktuesit për sa i përket masave lehtësuese që duhen ndërmarrë
gjatë fazës para ndërtimit, gjatë periudhës së ndërtimit dhe operimit të ecurisë së projektit. Ky raport i PMMS, i
referohet gjeresisht dhe qartesisht Specifikimeve te Pergjithshme dhe te Vecanta te Dokumentave te Tenderit.
Eshte mjaft e rendesishme qe ketyre tu referohen direkt edhe kontraktoret. Ne tabelen 4.1, jepen edhe kross-
referencat qe i referohen pjeserisht apo plotesisht klauzolave te Specifikimeve Teknike te Pergjithshme apo te
Vecanta te Kontraktorit. Ky PMMS tregon edhe pergjegjesite per palet e tjera te interesuara ne fazat e para
ndertimit, ndertimit dhe funksionim/mirembajtjes.
Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave,
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes
ESMP Murriz Thanë Skema I&D 5
Table 4-1: Plani zbutes mjedisor dhe social per rehabilitim e skemes U&K
Tema/treguesi Ndikimi I mundshem Masat zbutese Pergjegjesia Plani Kosto

Faza para ndertimore
 MBZHRAU  Kosto e
Marreveshje per  Ndermarrja e mbledhjeve mes MBZHRAU dhe Paleve te tjera te
 Bashkia mbledhjeve te
pergjegjesit e e  Pa marreveshje mbi pergjegjesite Interesuara dhe renia dakord per periudhen kohore, stafin,  Marreveshjet perpara
Monitorimit dhe  Njesite mbulohet nga
Skema e U/K nuk mund te kete progres pergjegjesite, dhe burimet e fondeve per monitorimin dhe ndertimit
Masave Zbutese Administrative palet e
masat zbutese
nen bashkite interesuara
 Përfshirja në
Ekzekutimi i  Punime te pakenaqshme qe sjellin  Metoda e ekzekutimit te punimeve e deklaruar nga
 MBZHRAU  Pergjat tenderit tender për
punimeve impakte negative kontraktoret dhe e aprovuar nga klienti
kontraktorin
 Përdorni token anesore shtetërore kudo që të jetë e mundur
 I Kërkon kontraktorit te ndërtimit të emërojë Zyrtar me kohe
te pjesshme per marredheniet me komunitetin dhe të krijojë
 Humbja e perkoheshme e tokes dhe
një sistem formal te pergjegjesise sociale (dokumentet e  E perfshire ne
Kampi I ndikimii papaershtatshem i menaxhimit  Pergjate procesit te
tenderit)  MBZHRAU tender per
Kontraktoreve fizik dhe social i kampeve dhe forces tenderit
 Kërkojnë restaurimin e vendit kur perfundon procesi I kontraktorin
punetore
ndertimit (dokumentat e tenderit
 Konsideron përdorimin e ardhshëm të përhershëm të
objekteve te kontraktuesit
 Riparim dhe permiresim i rrugeve ekzistuese.
 Në rast se nderton rrugë të reja: Fillon procedurat e
detyrueshme për të negociuar të drejtat e rrugës për
perdorim të përkohsem si pjesë e PZH
 Kërkojne zbatimin te planit te menaxhimit te trafikut dhe
te ngarjes se automjeteve ne menyre te sigurt gjatë
 Aksesi i pasigurt ne rruge dhe rreziqet  E perfshire ne
periudhes se ndërtimit (dokumentet e tenderit).  Pergjate procesit te
Trafiku e trafikut te ndertimeve  MBZHRAU tender per
 Koordinon kontraktorin që është duke planifikuar për të tenderit
 Cilesi e dobet e rrugeve kontraktorin
rehabilituar rrugën e kalimit per te diga
 Përgatitjen e një plani emergjence në rast aksidentesh, nje
plan emergjenceshëndetësore dhe të sigurisë për nevojat
e mundshme emergjente të komunitetit.
 Përgatitja e një plani gjithëpërfshirës për afrimin e
këmbësorëve në vendet e punës.

 Kerkojne licensat e nevojshme per rehabilitimin e skemave
 Ndikimi i gropave dhe gureve; toka,
U&K dhe pune qe ldihen nga kontraktore me pervoje
shendeti, siguria  Perfshire ne
Material I  • Kërkojnë Deklaratat e Metodave për gropa dhe guroret, me  Pergjate procesit te
 Rreziqet ng perdorimi i Asbestit  MBZHRAU tender per
ndertimit detajet e vendndodhjes, punimeve, mbylljen etj (dokumentet e tenderit
 Prokurimin nga furnizuesit pergjegjes kontraktorin
tenderit).
per mjedisin dhe social
 Perdorimin e Ndalimit te Asbestit
 Kerkojne Deklaraten e Metodave per hedhjen e mbetjeve me
detajet e autorizimit, vendodhjes, vendosjes, mbylljes etj
(dokumentat e tenderit)  MBZHRAU  Perfshire ne
Hedhja e  Trajtim dhe hedhje te papershtatshme  Pergjate procesit te
 Analizo kualitetin e tokes ne laborator te specializuar  ARM tender per
mbetjeve te mbeturinave tenderit
 Perfshi ARM dhe bashkine zhvillimin dhe vleresimin e procesit  BASHKIA kontraktorin
 Percaktimi i venddepozitimeve te pershtatshme per mbetjet e
ngurta
 Përfshirja në
 Sedimentimi dhe bllokimi i kanaleve te  Kerkohet metoda e projektimit dhe ndertimit te kutheve ranore  Gjate procesit te
Baltezimi  MBZHRAU tender për
SUK per te parandaluar sedimentimin dhe baltezimin ne SUK tenderimit
kontraktorin
 Kerkon plan per menaxhimin e mbetjeve, i pergatitur nga
Ndotja dhe  Hedhjen e e papershtatshme te  Perfshire ne
kontrakroti dhe i aporvuar nga klienti.  MBZHRAU  Pergjate procesit te
menaxhimi I mbetjeve te ngurta dhe te lengshme; tender per
 rifurnizimin, punimet ne uje, planin e pergjigjeve ndaj tenderit
mbetjeve derdhjet dhe pastrim i papershtatshem kontraktorin
emergjencave etj. (dokumentat e tenderit)
 Perfshire ne
Prishje e cilesise  Percakto pikat e marrjes se mostrave dhe kryej marrjen dhe  Perpara fillimit te
 Monitoro cilesine e ujrave  MBZHRAU tender per
se ujrave analizimin e mostrave perpara fillimit te projektit punimeve
kontraktorin
 Perfshi ne dokumentat e kontrates kerkesat e sigurise dhe te
mjedisit
 Jep informacion mbi masat zbutese ne lidhje me sigurine dhe
 MBZHRAU
Shendeti paralajmerimin;  Perfshire ne
 Rreziqe potenciale te sigurise dhe  DIREKTORAT  Pergjate procesit te
njerezor dhe  Ndertesa te kete shprehje qe te krijojne nje mjedisi te sigurt tender per
shendetit I RAJONAL I tenderit
siguria punimi, dhe mbikeqyrje te mire etj. kontraktorin
HIGJENES
 Planifikim te kujdeshem te aktiviteteve ne pune
 Perfshi nje dispozite mbi Kodin e Sjelljes ne dokumentat e
tenderit

 Perfshire ne
Trashegimia  Perfshirja e mundesise se gjetjes objekteve me vlere kulturore ne  Pergjate procesit te
 Humbjen e trashegimise arkeologjike  MBZHRAU tender per
kulturore dokumentat e tenderit tenderit
kontraktorin
Faktoret Ekonomik-Social
 Perfshi komunitetet
 Fushata publike sensibilizimi,
 Perfshire ne
 Rretho zonat e rrezikshme.
 MBZHRAU tender per
 Procedura te sakta te fizajnit dhe te sigurise
 Rreziqe potenciale te sigurise dhe  Bashkia kontraktorin
Shendeti  Hedhjen e sakte te plackave  Para ndertimit
shendetit  Njesia  Menaxhimi i
 Kontrollin e shkarkimeve te ujrave te zeza ne kanale, duke bere administrative ujrave te zeza,
lidhjet e shkarkimeve te reja me rrjetin ekzistues, ose ndertuar nga Bashkia
gropa septike dhe mirembajtur ato, derisa te realizohen lidhjet e
nevojshme.
 Pas tenderit por para
 Perfshire ne
Shendeti-  Bezdisjen akustike potenciale nga fillimit te punes se
 Parapergatitjen e barrierave ndaj zhurmave qe te thithin zhurmat  MBZHRAU tender per
(Zhurmat) zhurmat e ndertimeve rehabilitimit per
kontraktorin
skemen U&K
 para fillimit te punes se  Perfshire ne
Shendeti-  Bezdisjen nga Ndricimi ne zona  Parapergatitjen e barrierave te drites rreth zones se punimit,
 MBZHRAU rehabilitimit per tender per
(ndricimi) specifike banuara kampit te punetoreve, dyqaneve etj
skemen U&K kontraktorin
Faktoret e mjedisit
 Ndermerr nje sondazh me baze biodiversitetin Brenda zones se
prekur dhe kerko per te dhena, gjithsesi punimet jane nje zone ku
ka ekzistuar nje skeme U&K, keshtu qe te dhena te reja te medha
 Humbje potenciale te specieve qe  para fillimit te punes se
veshtire se gjehen  e mbuluar
Biodiversiteti mund te je e rendesishme permes  MBZHRAU rehabilitimit per
 Pergatit nje plan ruajtjeje per specie qe mund te jene ne rrezik,te tePUBU
mungeses te dhenave baze skemen U&K
asgjesuara os perfundimisht te shkaterruara
 Inform punetoret mbi politikat e gjuetise, kontrollin e gjuetise
pa leje dhe penalizimet
 Cdo mase duhet
 Apliko masat qe permban KKNK 2 qe gjenden ne tabelat 4.7 dhe  para fillimit te punes
Ndryshimi I  Ekstremet e klimes ndikojne ne zonen  MBZHRAU te perfshihet ne
4.8 se rehabilitimit per
klimes e projektit  M&V dokumentat e
 Percakto udhezimet per vleresim te VNM skemen U&K
tenderit

 Humbjen potenciale te vendeve  Ndermerr sondazhe arkeologjike Brenda zones se prekur qe te
 para fillimit te punes se
Trashegimia parahistorike dhe arkeologjike qe mund per caktosh gjendjen fillestare, gjithsesi punimet po behen mbi  e mbuluar te
 MBZHRAU rehabilitimit per
kulturore te jete e rendesishme permes mungeses gjurmet e skemave ekzistuese dhe veshtire te gjenden zbulime te PUBU
skemen U&K
te te njohurise baze reja
Ndertimi
Faktoret ekonomik dhe social
 Apliko praktikat me te mira per menaxhimin e vendint duke
perfshire dhe aspektet sociale
 Pergjate ndertimit te
 Humbje te perkoheshme te tokes dhe  Zhvendos te gjitha ndertesat e perkoheshme dhe rikonstrukto
Kampi I skemes se rehabilitimt  Perfshihet nen
ndikimet e menaxhimit fizik dhe social token ne gjendjen fillestare ose me mire  Kontraktori
kontraktoreve te U&K kontratat e punes
te kampeve dhe forces punetore  Ler cdo ndertes te kontraktorit ne gjendje te mire
 Ne fund te kontrates
 Nese eshte perdorur toke private kontraktori duhet te negocioj
me pronarin, i cili ka te drejte te mos e jap kete toke.
 Permbvaju ne menyre strikte te gjithave rregullave te sigurise
dhe shendetesore ne perputhje me ligjin Shqiptar dhe
Udhezuesin e Sigurise
 Jep informacion te rregullt per vendet e rrezikshme lidhur me
masat zbutese paralajmeruese dhe te sigurise
 Ndertesa te kete shprehje qe te krijojne nje mjedisi te sigurt
punimi, dhe mbikeqyrje te mire etj.
 Planifikim te kujdeshem te aktiviteteve ne pune
Shendeti skemes se rehabilitimt  Perfshihet nen
 Aksidentet ne pune pergjate ndertimit  Mbaj kontakte te rregullta me komunitetin,  Kontraktori
njerezve te U&K kontratat e punes
 Paraqit politika strikte per punetoret qe te veshin masat
mbrojtese ne pune, kapelet e hekurta etj.
 Rretho te gjitha zonat e punimit dhe mos I lejo femijet te luajne
dhe te lahen ne kanalet e ujitjes
 Mbaj kutene e ndihmes se shpejt ne nje vend ku mund te kesh
mundesi ta marresh shpejt
 Nderrmerr hedhjen korrekte te mbeturinave ujore dhe mbetjeve
te ngurta
Shendeti-  Pergjate ndertimit te
 Aksidentet rrugore te shkaktuara nga  Perfshihet nen
(siguria e  Zbato dhe mirembaj masa efektive te kontrollit te shpejtesise  Kontraktori skemes se rehabilitimt
trafiku i krijuar nga ndertimi kontratat e punes
rruges) te U&K

 Limito oret e punes vete gjate dites.  Perfshihet nen
Shendeti-  Mbulim te pershtatshem te te gjithe materialeve mekanike,  Pergjate ndertimit te kontratat e punes,
 Shqetesimi nga zhurmat dhe dridhjet te
(zhurmat/dridhj gjeneratoreve, kompresoreve etj  Kontraktori skemes se rehabilitimt  Mbulesat e
shkaktuara nga ndertimi
et)  Mbaje publikun te informuar per aktivitetet ne vendin e punes te U&K gjeneratorit
me shume mundesi do bezdisen ~Euro200/ unit
 Pluhuri ne atmosphere i shkaktuar nga  Pergjate ndertimit te
Shendeti-  Mbaje nivelin e pluhurit te ulet gjate oreve te ndertimit  Perfshihet nen
prishja, guroret dhe trafiku i krijuar nga  Kontraktori skemes se rehabilitimt
(pluhrat)  Ndalo djegjen e mbetjeve te materialeve te ndertimit kontratat e punes
ndertimi te U&K
Shendeti-  Shqetyesimi potencial i Ndricimit ne  Mundohu te mos perdoresh ndricim te bezdishem ne zonat e  Perfshihet nen
 Kontraktori skemes se rehabilitimt
(ndricimi) zona specifike banimi operimit kontratat e punes
te U&K
 Kontraktori
Perdorimi I  Shfrytezimi i pakontrolluar burimeve  Perdor lenden e pare qe te japing furnizuesit e licensuar nga  Perfshihet nen
 ARM  Pergjate ndertimit
lendes te pare natyrore ARM/AKM dhe Bashkia kontratat e punes
 Bashkia
 Zabtim strikt te masave dhe aktiviteteve te PZH
 Transparence te plot midis mes paleve te interesuara dhe  Pergjate ndertimit te
Marredheniet  Prishja e besimit midis sipermarreseve  MBZHRAU  Perfshihet nen
publikut per te gjitha aktivitet skemes se rehabilitimt
me publikun dhe publikut  Kontraktori kontratat e punes
 Trajnim te pershtatshem te Oficereve per Marredhenien me te U&K
Publikun
 Perdorimi sa me shume te tjete i mundur i tokave shteterore
Perdorimi I  Shqetesime te perdorimit te tokave dhe  Sa me shpejt te jete e
 Kujdes i vecante per personat e prekur  MBZHRAU  Ende e paqarte
tokave aktiviteteve ekonomike mundur
 Afrim i alternativave per ujitje po te jete e mundur
 MBZHRAU ne  Pergjate ndertimit te
 Papunesi ekszistuese ne permasa te  Jepu prioritet maksimal personave local per te punuar ne  Perfshihet nen
Punesimi bashkepunim skemes se rehabilitimt
medhaja rehabilitimin e skemave U&K kontratat e punes
me kontraktorin te U&K
 MBZHRAU ne  Pergjate ndertimit te
Nderprerje  Nderprerje te prodhimit bimor dhe  Paralajmero fermeret per nderprerje te mundshme bujqesore  Perfshihet nen
bashkepunim skemes se rehabilitimt
bujqesore blegtorise nga aktivitetet ndertimore  Pajis me kompensim fermeret e prekur kontratat e punes
me kontraktorin te U&K
 Nderprerje te aksesit ne zonat  Kontraktori  Pergjate ndertimit te
Nderprerje e  Nderto rruget me me standartet e motit  Perfshihet nen
eksiztuese te U&K nga aktivitetet  Bashkia skemes se rehabilitimt
afrimit  Nderto rruge shtese per kembesoret dhe per kalimin e blegtorise kontratat e punes
ndertimore pergjegjese te U&K
Factor mjedisor

 Siguro rrjedhen e Lumenjve shumevjevar dhe mbaj te paster
 Barrier ate kalimit te peshkut kanalet e ujitjes  Kontraktori  Perfshihet nen
Peshqit skemes se rehabilitimt
 Fish entrainment in canal system  Nderto te gjitha struktura ne lumenjte e shumevjecar ne menyre  ARM kontratat e punes
te U&K
qe ti perputhen kritereve te peshkimit
 Zhvillo nje fidanishte per bimet indogjene keshtu qe te jete nje  Pergjate ndertimit te
 Humbje te bimeve indogjene nga  Kontraktori  Perfshihet nen
Flora zone e gjere per mbjelljen e tyre dhe per zonat qe perdoren per skemes se rehabilitimt
rehabilitimi i punimeve ndertimore  ARM kontratat e punes
peisazh te U&K
 Mbaj te gjitha mjetet e ndertimit te pastra dhe duhet te lahen ne  Kontraktori  Perfshihet nen
Flora  Hyrje te specieve invasive skemes se rehabilitimt
vende te sigurata qe mos te ndikojne shperndarjen e farave  ARM kontratat e punes
te U&K
 Demtimi i structures tokesore per
shkak te depozitimit te materialeve  Mbro zonat ku nuk punon, anashkalo punen ne zonat e ndjeshme
trafikut te krijuar nga ndertimi gjate kohes qe kushtet jane shume te keqija, rinderto zonat e
Tokat  Humbje te tokes siperfaqesore pergjate demtuara  Kontraktori  Perfshihet nen
skemes se rehabilitimt
punimeve te germimit  Plugim te tokes, per riperdorim pas ndertimit  ARM kontratat e punes
te U&K
 Erozioni i shkaktuar nga derdhja e  Dezinjo ndertesa te Kullimit dhe te hedhjes se mbeturinave qe te
ujerave te zeza dhe derdhjet sigurosh stabilitetin e tokes
siperfaqesore
 Kontraktori  Pergjate ndertimit te
Menaxhimi I  Ndikimi i argjilave dhe sedimentit ne  Perfshihet nen
 Nderto te gjitha strukturat qe te pengojne sedimentimin  Bashkia skemes se rehabilitimt
tokes dhe ujit strukture kontratat e punes
 Arm te U&K
 Demtimi i tokesp pergjate ndertimit,
 Mbro zonat qe nuk punohet
rreshqitje te tokes , shpateve kodrinore
 Projekto punen qe te minimizosh ndikimin ndaj tokes  Pergjate ndertimit te
etj  Perfshihet nen
Toka  Projekto shpate dhe struktura mbajtese qe te minimizosh  Kontraktori skemes se rehabilitimt
 Ndikimi i germimit dhe hedhjeve te kontratat e punes
rreziqet, siguro kullim te pershtatshem, stabilizimin e siperfaqes te U&K
mbeturinave tokesore dhe materialeve
setokes .
te tjera
 Nderprerje te sktrukturave te kullimit
 Nderrmerr nje project te kujdesshem , mirembaj kullimin natyral
siperfaqesor, krijimi i zonave te
kur eshte e mundr dhe siguro nje kanal kullimi per ujerat e zeza  KOntraktori
shemtuara te ujerave te mbetur  Pergjate ndertimit te
Burimet ujore  Hedhje te sigurt dhe sanitare te te gjitha mbeturinave te  Bashkia  Perfshihet nen
 Ndotja nga ndertimi, nga mbetjet e skemes se rehabilitimt
dhe cilesia e ujit rrezikshme  ARM kontratat e punes
kafsheve dhe njerezeve, duke perfshire te U&K
 Laj makinat dhe makinerite e ndertimin vetem ne zonat e
derdhjen e karburanteve dhe vajrave,
projektuara per kete ku uji I mbetur nuk do te krijoje ndotje .
derdhje te rrezikshme, ujerat e zeza etj

 Kontroll te pershtatshem te blegtorise, materialeve te rrezikshme
–karburant vaj etj
 Te gjitha mbetjet e gazrave natyrore te mblidhen vecmas
 Ndertimi i kurtheve te sedimentimit ne pjesen e siperme te  Gjate punimeve per
 Të përfshira në
Sedimentimi  Sedimentimi ne kanalet e SUK ujembledhesit, per te ndaluar sedimentimin dhe mbledhjen e  kontraktori rehabilitimin e skemes
kontatën e punës
dherave gjate shirave te rende I&D
 Rrit bime ne siperfaqe te ekspozuar te tokes gjate periudhes se
ndertimit sa here te te jepet mundesia
 KOntraktori
Erozioni dhe  Erozioni ne zonen e commandes per  Perdor material per restaurimin e zones se degraduar
 Bashkia  Perfshihet nen
rreshqitjet e shkak te operacioneve te pastrimit dhe  Siguro mbrojtjen ndaj pjerresise me ane te litareve te kapur neper  Drejt fundit te ndertimit
tokes  ARM kontratat e punes
germimit vende te sigurta
 Siguro qe infrastruktura e ujitjes eshte projektuar ne menyre qe
te parandaloj erozionin
 Kontrollo pluherat duke sperkatur uje dhe kontrollo metodat e
ndertimit dhe mbjelljes
 Mbulo kamionet ne menyre te pershtatshme
 Schedule ëork during more socially amenable times.  Kontraktori
 Pluhura dhe tymera te aktiviteteve  SIguro qe te gjithe fucite septike jane mbyllur hermetikisht  Bashkia  Perfshihet nen
Cilesia e ajrit skemes se rehabilitimt
ndertimore dhe rehabilituese  Kontrollo shpejtesine e automjeteve ne te gjithe zonen perreth  Arm kontratat e punes
te U&K
 Ndalo djegjen e mbetjeve te materialeve te ndertimit ne vend
 Sigurohu qe komuniteti local eshte I informuar plotesisht per
aktivitetet e ndertimit te rehabilitimit dhe nqs ndryshon rutinen e
punimeve
 Orari I punes te behet ne menyre te tille qe te minimizoje
bezdisjen
 Perfshihet nen
 Shqetesimi nga zhurmat nga punimet  Metoda te pershtatshme te ndertimitdhe mbulimin e
 Pergjate ndertimit te kontratat e punes
ne ndertim dhe nga trafiku gjeneratoreve dhe mjeteve me mbeshtjellese  Kontraktori
Mjedisi akustik skemes se rehabilitimt  MBulesa e
 Gjithashtu shqetesim eshte edhe per  Kufizimin e trafikut ne zonat rezidenciale  ARM
te U&K gjeneratorit rreth
kafshet  Kujdes te vecante dhe dezajn te mbjelljeve bimore afatgjata
200 euro per njesi
 Te pajis me barriera qe prishin zhurmat psh me grupe pemesh,
argjinature

 Kontraktori
Vendet historike  Shqetesim dhe degradim te vendeve  Rradhitje te kujdesshme te punes ne ndertim/rehabilitim.  Direktorati  Perfshihet nen
skemes se rehabilitimt
dhe kulturore kulturore te njohura  Masa speciale qe te mbrojne burimet e njohura kulturore Rajonal i kontratat e punes
te U&K
Kultures
 Agjensia e
Sherbimeve
Arkeologjike
 Ekzaminim te hershem nga Drejtoria e Trashegimise Kulturore
 Kontraktori
 Humbje e pazevendesueshme dhe  Raporti perfshin fotografi dhe filmime te detajeve te objekteve  Pergjate ndertimit te  Per tu percaktuar
Trashegimia  Bashkia
deme te medha ne punimeve artizanale kulturore nese gjenden skemes se rehabilitimt mund te vonoj
kulturore  Qendra
dhe kultures historike te zonave perreth  Bej modifikime te punes se propozuar nqs perfundimet nuk jane te U&K punimet
Kombetare
te levizshme
perinventarin e
aseteve
kulturore
 Agjensia e
Sherbimeve
Arkeologjike
 Konisderim te pershtatshem ndaj varrezave qe mund te ndikohen
 Kontraktori
Trashegimia nga permbytjet. Kjo konsiderohet shume e veshtirespese skemat
 Prishje te varrezave ne zonat e banuar  Bashkia
kulturore – U&K jane ekzistente  Perpara nndertimit  Per tu percaktuar
(me shume mundesi jo)  Qendra
varret  Te ndermerret ne konsiderim ceshtja me respect te plot ndaj
Kombetare
familjeve dhe te afermeve te prekur
perinventarin e
aseteve
kulturore
 Perfshihet ne
kontraten e punes
 Minimizo shqetesimin per hedhjen e  Parandilimin e mbetjeve te ngurta gjate ndertimit  Pagesat per
mbetjeve te ngurta  Punetoret e ndertimit te jene mesuar imtesisht ne lidhje me  Kontraktor  Pergjate ndertimit te menaxhimin e
Mbetjet e ngurta  Parandalo ndotjen e ujerave hedhjen mbeturinave dhe mbrojtjen e mjedisit.  ARM skemes se rehabilitimt mbetjeve rreth 70
nentokesore dhe rrezikun e shendetit te  Organizo refuzimin e pershtatshem te regjimit te mbledhjes dhe  Bashkia te U&K euro ne vit
kafsheve hedhjes se mbeturinave  Koshat e plehrave
reth 140 euro dhe
14 cope

 Fuci septike rreth
1500 euro copa
Faza perfundimtare dhe operacionale
Faktoret ekonomik dhe social
 RRit potencialin per ujitje, kontrollin e permbytjeve, furnizimin
me uje dhe komunitetet e perkatshme te perjetojne nje menyre
 Bashkia
 Maksimizo perfitimet ekonomike me me te mire jetese
Ekonomia  MBZHRAU  Ne fillim te operacionit  Per tu percaktuar
ane te funksionimit te skemes U&K  Gjithashtu e rendesishme per tu vleresuar eshte potenciali i
 MM
menaxhimi te ujerave nentokesore dhe siperfaqesore i
nevojshem per rregjimin e rrjedhes
 Permiresimi i infrastruktures ndihmese lidhur me ujitjen qe te
 Per tu percaktuar
perfitojne ne maksimum komunitetet lokale permiresim pasues
 Bashkia  Permiresimin e
ne standartin e jeteses te banoreve indogjen duke ndertuar rruge
 Degradimi i infrastructure eksiztuese  Ne fillim te sherbimeve te
Infrastruktura te reja, turizem te permiresuar dhe nje rrjet te rrugesh per te  MBZHRAU
ne zone informacionit ËSS qe te lidhen
kampet e ekoturizmit  MM
me politikat e
 Permiresimin e e ndertesave relaksuese dhe sanitare si psh
QSH
sistemet e e sherbimit te ujit dhe ujerave te zeza
 Trajno femra per pozicione ne skemen U&K
 Bashkia
Perfitimet dhe  Ndarje e parabarte e fitemeve  Siguro qe grate perfaqesohen plotesisht ne OPU
 MBZHRAU  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
kapitali  Femrat nuk perfaqesohen drejtesisht  Te ndermerren trajnime dhe te permiresohet kapaciteti operativ I
 WUA
Organizatave EUA
 Nenshkruaj nje marreveshje me vargun e operimeve dhe te  MBZHRAU
Pengesat e  Konflikte mids perdoruesve te
drejtat midis aktotreve kryesor, ku te drejtat dhe pergjegjesite  Bordi Rajonali
perdoruesve te rezervuarit (Bordit te Ujitjes,  Perpara fillimit te  JO kosto shtese
jane percaktuar qarte KUllimit RBC
ujit ndaj Administrator eve te hidrocentraleve, operacionit direkte
 C qe te sigurosh qe burimet ujore jane menaxhuar ne menyre te  Bashkia
rezervuarit peshkatareve etj)
barabarte  MM
 Per tu percaktuar
Aktivitete por varet ne
sociale dhe  Permbytje e papritur per shkak te  Prezanto sisteme te paralajmerimit te permbytjeve te rezervuarve  Bashkia zgjerimin e
 Ne fillim te operacionit
clodhese rreshjeve massive te paparashikuar ne drejtim te rrymes  MBZHRAU vendbanimeve ne
pergjate lumit  MM drejtim te
rrjedhes

Demi I  Ndotje e tokes bujqesor ose degradim i  Nderprej ujitjen ne rast ndotjeje  Per tu percaktuar
 MBZHRAU  Ne fillim te operacionit
produkteve tokes duke perdorur ujera te  Kontrollo burimet e ndotjeve nga skuadra
 Bashkia dhe ne sezonin e thate
bujqesore papershtatshem  Siguro cilesi te pershtatshme te ujit per ujin teknike
 MBZHRAU
 Jep trajnime ne lidhje me rreziqet magazinimin, trajtimin dhe
 Ekspozim i fermereve dhe punetoreve  Direktorati
Shendeti hedhjen e pesticideve te mbetura.
kundrejt pesticideve dhe substancave te Rajonal i  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
njerezor  Jep trajnime ne qendrueshmerine e menaxhimit te demtuesve
rrezikshme Shendetit
bazuar ne MIP
Publik
ENVIRONMENTAL FACTORS
 Bordi i Kullimit
 Kontrollin mbi ekstraktin illegal te zhavorrit dhe licensim te
 Humbje te riprodhimit te peshqeve dhe  Operacioni i
BiodiversitetiFl kufizuar per ekstraktin e zhavorrit per lumenjte shumevjecar
elementeve te tjere te faunes dhe flores Ujitjes  Per tu percaktuar  Per tu percaktuar
ora and Fauna  Integrimin e strategjive te rrjedhes se ulet dhe operacioneve
per shkak rrjedhes se avashte  Inspektoriati
planeve te menaxhimit RBMP ne skemat U&K
Shendetesor
 Percakto dhe zbato kthimin e ujitjes dhe nivelin e cilesise se ujit
per te qenen ne perputhje me OP 4.09
 MBZHRAU
 Reduktim ne cilesine e ujit te ujitjes  Rrit prodhime me nje tolerance te lart kripe
 MOM
Cilesia e ujit  Probleme te cilesise se ujit per  Nderto kanal te vecante te hedhjes se mbetjeve per kanalet e
 Bordi i Kullimit
dhe ndotja nga perdoruesit e rrjedhes se lumit ujitjes
 EPA  Pergjat operacionit  Per tu percaktuar
kimikatet  Eutrofikimi per te perdorimit te madh  Themelo pellgje avullimi per te kapur ndotesit
 IPH
bujqesore te fertilizuesve dhe pesticideve  Ngri sensibilizimin te njerezit dhe promovo planin MIP , forco
 Rrezik per kafshet e fermave  Insoektoriati
kapacitetin e monitorimit
Mjedisor
 Rrit sensibilizimin mbi rreziqet, praktikat e sigurise per
magazinimin, perdorimin dhe trajtimin e mbetjeve pesticide
 Ndertimin e digave te vogla ne ujembledheset e larta per te kapur  MBZHRAU
levizjet e toke dhe reres te shkaktuara nga rreshjet e shumta dhe  Operatoret e
Sedimentimi  Sedimentimi i kanaleve te U&K levizjet e shpeshta te tokes Ujitjes  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
 Laj periodikisht kanalet U&K me ujin e tepert te rezervuarit per  Inspektoriati i
te shperndare sedimentent me ate rrymes ne drejtimin e duhur Mjedisit
 Pergjat periudhes se
 Erozioni tokes siperfaqesore pas  Rikultivimin e siperfaqes te ekzpozuar te tokes me bime  MBZHRAU  Ne kontrate
Tokat pergjgjeshmerise se
ndertimit menjehere pas perfundimit te punes se rehabilitimit  OPeratoret e  Per tu percaktuar
defekteve
Ujitjes

 Inkurajo depozitat e tokes nga punimet e germimit per tu  Inspektoriati  Ne fillimi te
perdorur ne afersi te vendit te pune per peisazh ose per mbjellje Rajonal i operacionit
nga komuniteti, njerezit loka, banoret etj Mjedisit
 Konvertohu ne teknologjine alterative te ujitjes si psh sperkatesi(
 MBZHRAU
me e shtrnejte se ujitja natyrale)
Menaxhimi I  Perdorim i kote i ujit  OPeratoret e
 Jepi prioritet mirebajtjes se kullimit ng aOPU  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
tokave dhe I ujit  Kullim i papershtatshem Ujitjes
 Zbato masat e e menaxhimit te ujit te rrjedhes ne drejtim te
 WUAs
kundert
 Konverohu ne teknologjine alternative te ujitjese si psh
sperkatesi(me eshtrenjte se ujitja natyrale)
 MBZHRAU
 Konsidero tarifat e ujit ne volum dhe jo vetem ne zonat e ujitjes
 Operatoret e
 Rritja/Ulja e ujerave tokesore  Perdorimi i fertilizuesit acidi nqs kripezimi nuk permban sodium
Menaxhimi I Ujitjes
 Salinizim dytesor dhe deperton ne siperfqaen e ujit
tokave, kripes  WUAs  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
 Shqetesim te furnizuesve tradicional te  Zbato mirembajtje te pershtatshme te Kullimit te cilesuar ne
dhe I ujit  Inspektoriati
ujerave tokesore OPU
Rajonal i
 Apliko protokolle dhe rutina te mira per Menaxhimin e Ujitjes
Mjedisit
 Vlereso nevojat e furnizimin me uje te njerezve te varfer dhe te
disavantazhuar
 MBZHRAU
 Kerko dhe zhvillo nje rekomandim specific mbi fertilizuesit dhe
Menaxhimi I  Rrenie ne pjellorine e tokes  Operatoret e
jepi njerezve qasje me fertilizuesit inorganik  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
tokave dhe ujit  Ndikimi i baltes se nxehte ne struktura Ujitjes
 Inspekto dhe mirembaj te gjitha strukturat
 WUAs
 Mirembaj bimesine ne te gjitha siperfaqet tokesore te ekspozuara
fillimisht dhe ne zonat te ri-bimesuara nga kontraktoret
 Operatoret e
 Promovo perdorimin e barerave tolerant ndaj erozionit(bar
 Erozion ne zonen e komandes dhe ne Ujitjes
Erozioni vetiver)  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
sedimentet nga rrjedha e larte  WUAs
 Sigurohu qe kanelet kullues jane mirembajtur
 Sigurohu qe bimesia eshte vendosur ne te gjitha strukturat e reja
 Here pas here pasto sedimentet me ujin e rezervuarit te ujitjes
 Promovo bujqesine organike  MBZHRAU
Demtuesit,
 Humbje te prodhimeve dhe ndotja nga  Kryej kerkime mbi demtuesit dhe semundjet  Agjensia
semundjet, dhe  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
pesticidet  Rrit sensibilizimin mbi pesticidet dhe promovo detajet e MIP Kombetare e
perdorimi I
 Forco kapacitetin e brendshem per menaxhimin e demtuesve Ushqimit

papershtatshem  Ndikimi te organizmat qe nuk duhen  Permireso vleresimin dhe monitorimin  Qendra e
I pesticideve prekur(psh zogjte) te cilet jane trajnimit QTTB
grabitqaret natyral te demtuesve  Instituti i
Shendetit
Publik
 Direktoriati
Rajonal i
Shendetit
Publik
 Inspektoriati
Mjedisor
 OPeratori i
 Hyrja e peshqeve ne sistemin e Ujitjes
 Siguro rrjedhen e lumenjve dhe mbaj te paster kanalet e ujitjes
Peshqit kanaleve  WUAs  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
 Use separate drains for irrigation return ëater
 Ndikimi i ndotjes se ujit mbi peshqit  Inspektoriati i
Mjedisit
 Operatoret e
Mbareshtimi  Konflikte midis Blegtorise dhe
 Krijo korridore midis skemave te U&K dhe kullotave Ujitjes  Pergjate operacionit  Per tu percaktuar
blegtoral fermereve qe lerojne token
 WUAs
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes ESMP Murriz Thanë Skema I&D
1
5.0 PËRSHKRIMI I PROGRAMIT TË MONITORIMIT

Në përputhje me Ligjin Shqiptar ka një kërkesë për monitorimin e programeve gjatë punimeve dhe operacioneve
te punimeve rehabilituese të skemes se ujitjes dhe kullimit te Murriz Thanës. Monitorimi gjithashtu lejon efektet
aktualemjedisore te zbatimit të punimeve për t'u testuar kundër atyre te parashikuara. Kështu ajo ndihmon përtë
siguruar që çdo problem që lind gjatë zbatimit, nëse janë apo jo ata qe ishin paraparë, mund tëidentifikohet dhe
parashikimet e ardhshme te bëhen me saktë. Ndjekja e monitorimit është përdorur përt'iu përgjigjur pyetjeve të
tilla si:
 A ishin parashikimet e vlerësimit të efekteve mjedisore të sakta?

 A është plani ose programi i Murriz Thanës kontribues në arritjen e objektivave të dëshiruara mjedisore dhe
grupeve?
 Po veprojnë masat zbutëse nëMurriz Thanë sipas pritshmërive?
 A ka ndonjë efekt negativ në mjedisdhe ne shoqeri? Janë këto brenda kufijve të pranueshëm, ose a është
veprim korrigjues i dëshirueshem?
Në përshkrimin e programit te monitorimit te parapare gjashtë hapat e mëposhtme janë paraparë për tëhartuar
një skicë të një programi të monitorimit të përshtatshëm:
 Hapi 1: Çfarë duhet të monitorohet në Murriz Thanë?

 Hapi 2: Çfarë lloji informacioni është i nevojshëm?
 Hapi 3: Cilat janë burimet ekzistuese të informacionit të monitorimit në Murriz Thanë?
 Hapi 4: A ka boshllëqe në të dhënat ekzistuese dhe si mund të plotësohen ato?
 Hapi 5: Çfarë duhet të bëhet nëse jane gjeur efektet anësore nëMurriz Thanë?
 Hapi 6: Kush është përgjegjës për aktivitetet e ndryshme te monitorimit, kur këto duhet të kryhen, dhe kush
eshte formati i përshtatshem për të paraqitur rezultatet e monitorimit?
Monitorimi do të jetë gjithashtu pjesë integrale e hartimit te informacionit bazë për planet e ardhshme
dheprogramet. Monitorimi dhe vlerësimi i progresit drejt objektivave dhe synimeve mund të formojnë njëpjesë
thelbësore te mekanizmit te fidbekut. Fidbeku nga procesi i monitorimit ndihmon për të siguruar më shumë
informacion perkates që mund të përdoret për të identifikuar çështjet specifike të performances dhe efekte të
rëndësishme, dhe në fund të fundit çon në më shume informim per vendim-marrje.
Një Plan i Përgjithshem i Monitorimit Mjedisor / Programi (ESMoP) për zonën e Murriz Thanës , i cili eshte nje
seksion i ESMP-se se plote , duhet të merret parasysh nga mbajtësit e grupeve te interesit. ESMoP është e ndarë
në çështjet socio-ekonomike dhe mjedisore, por ne thelb treguesit e monitorimit mbeten të njëjtë, gjatë
periudhave para-ndërtimit, të ndërtimit dhe të zhvillimeve operacionale të projektit qe jane shënuar së bashku
dhe janë supozuar të jenë të nevojshme gjatë të gjitha fazave të tri periudhave (shih tabelën 5-1).
Konsulenti ka ofruar edhe në ESMoP ndikimin, parametrin, treguesit, metodologjine e monitorimitshpeshtësine,

dhe treguesit e gjere të përgjegjësive edhe pse me shume konsultime mes aktorëve tëndryshëm do të kërkohen
para zbatimit, dhe në fund koston apo treguesit ku shpenzimet do të aplikohen.Shumica e shpenzimeve nuk janë
paraqitur aktualisht pasi duhet të konfirmohet palë e interesuara për rezervuarin e Murriz Thanës, si dhe në nivel
kombëtar kush është përgjegjësgjatë periudhave të parandertimit , ndërtimit dhe periudhave operacionale të
zhvillimit, për shembulldisa monitorime mund të mbulohen brenda buxhetit të kontraktorit ekzistues (të
mbuluara nën ERIP),por do të duhet të konstatohet se si monitorimi do të zgjatet përtej ndërtimit. Një tjetër
monitorim mund të mbulohet nga programet aktuale të monitorimit kombëtar nga Qeveria Shqiptare.
Plane të Veprimit të Rilokimit (RAPs) për Rehabilitimin e Skemave/Sistemeve të Ujitjes ESMP Murriz Thanë Skema I&D
2
Monitorimi dhe mbikëqyrja e marrëveshjeve do të miratohen nga BB dhe MBZHRAU:siguruar zbulimin në

kohë të kushteve që kërkojnë masa përmirësuese në përputhje me praktikën e mirë;te japin informacionin dhe
progresin mbi rezultatet e zbutjes dhe te forcoje masat institucionale, të vlerësoje pajtueshmërinë e politikave
mbrojtese kombëtare dhe të Bankës.
5.1 Organizimi i Monitorimit
Zbatimi i rehabilitimit të ndertimit te skemës së I&D te Murriz Thanës do të duhet të monitorohet me përgjegjësi
dhe në përputhje me kërkesat e legjislacionit shqiptar aktualisht në fuqi.
Përgjegjësi aktual për monitorimin e treguesve është ndarë mes aktorëve të ndryshëm dhe gjithashtu nënivel
kombëtar dhe lokal. Agjencia për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA) në Shqipëri që është nën REA, do të luajë një rol
të rëndësishëm në ngritjen e planit të monitorimit për këtë projekt. REA duhet të vendose se cilet elemente të
monitorimit te skemes se I&D janë përgjegjësi e kontraktuesit te rehabilitimit të digës dhe ato që duhet të
integrohen në programin kombëtar të monitorimit për gjendjen e mjedisit. Aneksi 8 i dokumentit jep me shum
detaje ne pergjegjesine e monitorimit , ne sektorin mjedisor.
Tabela 0-1: Plani I Monitorimit Socialo-Mjedisor per Murriz Thanen
Ndikimi Parametrat Treguesit Metodologjia Frekuenca Pergjegjshmeria Kostot

Faza e Ndertimit
 Kontraktori
 Instrumentat, pajisjet, duke  Te perfshira ne kostot
 Inspektoriati Rajonal I
 Tymra dhe pluhur te  NO2 , SO2 , CO, TSP dhe perfshire dhe instrumentat e e konraktorit per
Ndotja e ajrit  Cdo dite Mjedisit
shperndare ne ajer PM10. matjes se pluhurave si dhe pajisje rehabilitimin e I&D
 Drejtoria Rajonale e
qe mund te mbahen ne dore.  Vleresuar 5,000 Euro
Higjenes
 Kontraktori
 Instrumenta dhe pajisje,  Inspektoriati Rajonal I
 Gjate punimeve per
Ndotja akustike  Sfind i larte >90dB  Decibel (dB) perfshire dhe matesit e dores per  Cdo dite Mjedisit
reabilitimin e I&D
matjen e ndotjes.  Drejtoria Rajonale e
Higjenes
 MBZHRAU
 Rritje te rasteve te
Semundjet qe  Rishikim I raporteve mbi  PHI  Buxheti i GoA gjatë
 Perhapja e semundjeve semundjeve si pasoj e  Tremujore
vijne nga ujerat shendetin  Drejtoria Rajonale e punës
ujerave
Higjenes
 Raste te raportuara te
 Rishikim dhe vleresim I  Monitorim constant
incidenteve dhe  Kontraktori
incidenteve dhe aksidenteve te I rrjedhjeve dhe  Mbulohen nga ERIP
 Siguri per njerezit dhe aksidenteve  MBZHRAU
Masat e sigurise regjistruara. kullimeve deri në ndërtim
bagetine  Ndryshim i ngjyres dhe  Drejtoria Rajonale e
 Mbikqyrje direkte e ujrave te nepermjet  Per tu percaktuar
turbullire ne depertim te Higjenes
kullimit instrumentave
perberesve kimike.
 Monitorim I
 Pajisje dhe instrumenta,  IInstituti I Gjeologjise,
 Siguri per banoret dhe  Te dhena nga stacionet vazhdueshem
Termetet perfshire; akselerofrafin, teolitet Energjise, Ujerave  Per tu percaktuar
bagetine sizmike nepermjet
per sondazhe etj. dhe Mjesisit
instrumentave
 Mbulohen nga ERIP
 Te marra nga raportet e INSTAT,
Zhvillimi  Prodhimet bujqesore nga  MBZHRAU deri në ndërtim
 Tonazhet e te mbjellave INSTAT I Shqiperise ne Tirane dhe  Vjetore
ekonomik skema e I&D se ujitjes  Bashkia  Buxheti i GoA gjatë
nga MBZHRAU
punës
Ndikimi Parametrat Treguesit Metodologjia Frekuenca Pergjegjshmeria Kostot

 Përcaktimi i nivelit aktual dhe  Mbulohen nga ERIP
Zhvillimi  Punësimi në komunat që  Nr. i të punësuarve structures se punesimit ne zonen  MBZHRAU deri në ndërtim
 Vjetore
ekonomik rrethojnë Murriz Thanën  Nr. i të papunëve e projektit.  Bashkia  Buxheti i GoA gjatë
 punës
 Cilesia e ujit ne rezervuarin  Kontraktori
 Ngarkesa ushqyese (Nitrat,  Dy here ne vit, gjate sezonit te  Mbulohen nga WRIP
e Murriz Thanes  Inspektoriati Rajonal
fosfat, kalium, mbetje lagesht dhe sezonit te thate nga deri në ndërtim
Ndotja e ujit  Cilesia e ujit ne lumenj dhe  Sezonale I Mjedisit
pesticidesht, COD&BOD, pikat hyrese dhe dalese te  Buxheti i GoA gjatë
lagunat rrethuese (ne rast  Agjensia Kombetare
turbullira zonave ne zhvillim punës
se eshte e aplikueshme) e Mjedisit
 MARDEA
Prodhimtaria e tokes,
 Mbulim i humbjeve te  Inspektoriati Rajonal  Buxheti i GoA gjatë
Erozioni i tokes kanaleve, turbullira te  Mbikqyrje  E vazhdueshme
tokes I Mjedisit punës
ujitty
 Bashkia
 MBZHRAU
 Inspektoriati Rajonal
 Mbulim i humbjeve te Prodhimtaria e tokes,  Buxheti i GoA gjatë
Cilesia e Tokes  Mbikqyrje  E vazhdueshme I Mjedisit
tokes kanaleve, turbullira te ujit punës
 Agjensia Kombetare
e Mjedisit
 MBZHRAU
 Permbytje ne rrjedhen e
 Mbikqyrje e rasteve te  Bashkia  Buxheti i GoA gjatë
Permbytjet  Zona te permbytura poshteme te zones se  E vazhdueshme
raportuara te permbytjeve  Agjensia Kombetare punës
projektit
e Mjedisit
 MBZHRAU
 Sasi e pamjaftueshme per  Bashkia  Mbulohen nga ERIP
sasine e ujit per qellime  Instalimi i metrave mates per  Agjensia Kombetare deri në ndërtim
Mbetjet ujore  Disponueshmeria e ujit  E vazhdueshme
ujitjeje, krahasuar me ujin e Mjedisit  Buxheti i GoA gjatë
volumin e pritshem.  Inspektoriati Rajonal punës
I Mjedisit
6.0 MARRËVESHJET INSTITUCIONALE - NGRITJA E

KAPACITETEVE
Ky seksion përcakton përgjegjësitë për zbutjen dhe monitorimin së bashku me marrëveshjet për informimin e
rrjedhës, sidomos për koordinimin mes agjencive përgjegjëse për zbutjen. Ky seksion iESMP gjithashtu tregon
se kush është përgjegjës për ndërmarrjen e masave lehtësuese dhe monitorimin,
për shembull, për zbatimin e veprimeve përmirësuese, monitorimin, zbatimin e trajnimit, të financimit,
dhe raportimin.
ERIP i propozuar i përgjigjet kërkesave nga MBZHRAU dhe DSDC, dhe integron mbështetje strategjikepër
IERM, për t'u zbatuar nga MEFEA, mbështetje institucionale dhe investime në rehabilitimin e skemes I&D dhe
infrastruktures shoqëruese, që do të zbatohen nga MBZHRAU. ERIP i cili është ndërmarrë duke përdorur
financimin e Bankës Botërore në formën e një kredie.
Rolet dhe përgjegjësitë e niveleve të ndryshme të qeverisë dhe aktorët janë përshkruar në ESFD.Rregullimet
institucionale e propozuara për integrimin e suksesshëm të konsideratave mjedisore dhesociale janë si më poshtë:
 MBZHRAU dhe MOE/NEAduhet te sigurojne që agjensite e ndervarura te bujqesise, REA dhe gjithashtu
Inspektoriati Rajonal i Mjedisit,kanë stafin e nevojshëm te caktuar përkëtë projekt ne kohen kur fillon
ndërtimi në skemen e I&D te Murriz Thanës, si dhe për të siguruar që masat zbutëse të propozuara
brendaESMP te pergjithshme dhe dokumentacionit te vendit të veçantë janë të përfshira në dokumentin
etenderit, duke përfshirë faturen e sasinë, dhe një buxhet i veçantë është ndarë për zbatimin e masave
zbutëse.
 Punët rehabilituese tëskemës së I&D te Murriz Thanës, do të ndërtohen nga kontraktorët ezgjedhur përmes
një procesi tenderimi. Gjatë periudhës së ndërtimit dhe defekteve përgjegjëse, kontraktori do të mbikëqyret,
në emër të MBZHRAU, nga një inxhiner konsulent mbikëqyrës.
 Kur skema e Murriz Thanës të jetë rehabilituar dhe skemat e ujitjes janë vënë në funksion nga Bordi rajonal
i Ujit, do të marrë përsipër operimin dhe mirëmbajtjen në emër të MBZHRAU.
7.0PLANI I ZBATIMIT – PROCEDURAT E RAPORTIMIT

7.1 Koha e Zbatimit
Koha, frekuenca , kohëzgjatja e masave zbutëse dhe monitorimi për Murriz Thanën, duhet të përfshihen në
orarin e zbatimit, duke treguar shkrirjen dhe koordinimin me procedurat. Pas referimit per realizueshmërisë e
studimit (FS), përgatitur nga Konsulenti JV RENARDET, periudha maksimale e planifikuar për ndërtimin duke
marrë parasysh opsionet e ndryshme është jo më shumë se 48 muaj për Murriz Thanën
Megjithatë, është e rëndësishme që punimet nëMurriz Thanë, te jenë parashikuar mire ne kohe për të siguruar
qe punimet qe ndikojne në stabilitet te kryhen jashte kur rezervuari është tërhequr poshtë, dhe nuk ka reshje te
pritura të kufizuara (dmth. puna në sezonin e thatë). Kur punimet janë të nevojshme për daljen (e cila është puna
më e madhe për Murriz Thanën), nuk do të ketë devijim dhe kjo do të duhet të parashikohet me kujdes. Moti ka
gjithashtu një konsideratë të rëndësishme, në fenomenin e levizjes se dheut, si dhe punet e tjera që mund të
anashkalohen gjatë muajve me lagështirë.
FS ne fakt nuk specifikon ndonjë datë për fillimin e punimeve të rehabilitimit të skemës së Murriz Thanës, por
ata japintregues te muajve te preferuar te operacioneve për shkak të arsyeve të përshkruara në paragrafin e
mëparshëm. Në mënyrë per të marrë një orar të zbatimit në figurën 7-1 tregohet te menduarit aktual përpunët e
rehabilitimit tëskemës sëMurriz Thanës, si dhe tregohet se punimet për ndërtimin do të fillojnë në vitin 2016.
Sigurisht ky orar duhet të konfirmohet nga palët perkatese dhe MBZHRAU. Supozohet qe këto çështje do të
bëhen më konkrete pasi te jene marret firmat dhe te kete kaluar tenderi.
Figura7-1: Koha e ndërtimit për projektin e rehabilitimit të skemes I&D te Murriz Thanës (marrë nga FS)
7.2 Procedurat e Raportimit
7.2.1 Ndërtimi
Përfundimisht, Kontraktorët për rehabilitimin e ndërtimit të skemës I&D të Murriz Thanës, në pajtim me
kontratën e dispozitave do të jenë përgjegjës për zbatimin e shumicës së masave zbutëse gjatë fazës së ndërtimit.
Në orarin e punimeve, Kontraktorëve u duhet të përfshijnë të gjitha masat e propozuara lehtësuese, dhe
Inxhinierët Supervisore (SEC), duhet gjithashtu të sigurojnë që oraret dhe planet e monitorimit janë në përputhje
me të. Kjo do ti japë kuptim pronësisë së kontraktorëve. Kujdesi nga ana e kontraktuesve dhe supervizimet e
duhura gjatë periudhës së defekteve si dhe për ndërtimin jane përgjegjësi vendimtare për suksesin dhe
përmirësimin e masave lehtesuese. Pritet që të gjithë ekspertët e propozuar për punët zbatuese do të kenë arsimin
e duhur certifikimin dhe akreditimin me departamentet përkatese, si dhe me institucionet e Qeverisë Shqiptare.
Raportet e progresit të përgatitura nga Konsulenti, do të përfshijnë të dhëna dhe informacione mbishëndetin dhe
sigurine (aksidentet dhe incidentet), mbrojtjen e mjedisit (derdhjen dhe papajtueshmërinë),punën (numrat, notat,
problemet), marrëdhëniet me komunitetin (ankesat, çështjet), si dhe trajnim te përshtatshëm.
Konsulenti mbikëqyres do të duhet të kontrolloje raporte të kontraktorit tëMurriz Thanës dhe t’ia paraqesë
atyre punëdhënësit, (që është MBZHRAU), duke përfshirë çfarëdo të dhëne shtesë në lidhje me zbatimin e
projekteve të RAP dhe ESMP.
Është e rëndësishme që Punëdhënësit, SEC dhe ekipi i Kontraktorit në vendndodhjen e Murriz Thanës të krijojnë
dhe të mbajnë lidhje efektive komunikimi mes njëri-tjetrin dhe aktorëve të tjerë (dmth. komunat) për të siguruar
rrjedhjen e lehtë me dy drejtime të informacionit. Kjo eshte me mire te behet me nje komitet te perbere nga nje
perfaqesues i MBZHRAU (anetar i PIU), nje perfaqesues i qeverise lokale dhe nje anetar nga SUK. Ky komitet
duhet te takohen rregulisht qe te jete efektiv pergjate fazes se ndertimit.
Tabela 7-1 më poshtë përshkruan linjat e propozuara të komunikimit për banorët vendas, punëtorët endërtimit,
punonjësve dhe individeve të tjere te lidhur me projektin në lidhje me paraqitjen e ankesaveapo incidenteve te
ndodhura gjate ndërtimit dhe funksionimin te rehabilitimit te projketit. Kjo rrugë epropozuar komunikimi mund
të rregullohet me mire atehere kur projekti i ndërtimit për Murriz Thanën të fillojë.
Tabela 7-1: Linjat e propozuara të komunikimit

Palët e Interesi potencial / Kontaktet
Mjetet e kontaktit
interesuara Shqetësimi kryesore
 Ankesat / shqetësimet do
 Paketa e kompensimit te sakte (financiare si të t'i komunikohen krerëve
asistanca, etj) lokalë të fshatrave dhe
 Vendndodhja e shtëpive te rivendosura pastaj në vazhdim
Banorët
 Prishja e qetësisë si pasojë e punimeve në kamp, nëpërmjet autoriteteve,
vendas të Murriz
si dhe prej ceshtjeve te lidhurame të si (alkooli, përmes një procesi të
Thanës të prekur
çështjet e mjedisit, etj) ankesave. (Rregullimi i
direktnga Për tu
 Humbja e tokave prodhuese, peshkimit, etj. ankesave, një mekanizëm
punimet, si dhe diskutuar
 Qasja në shërbimet e komunitetit (mjekësore, që duhet të krijohet).
përdoruesit e
arsim, telefoni, tregu, etj.  Ankesat dhe shqetesimet
rrjedhës së
poshtme  Siguria e fshatrave dhe komunave lokale duhet ti drejtohen
 Transmentimi i informacionit mbi rreziqet e komitetit qe perbehet nga
mundshme (prishjet , e mbylljet e rrugës akses I palet e interesuara.
reduktuar në zonën e lumit, etj) (PIU,qeveri vendore,
perfaqesues i SUK)
Palët e Interesi potencial / Kontaktet

Mjetet e kontaktit
interesuara Shqetësimi kryesore
 Transmetimi i informacionit
dhe përditësimi i projektit
do të ofrohet për banorët
locale nga kontraktori
 Rekrutimi i vendasve në
 Mundësi punësimi
zonën e projektit nëpërmjet
 Strehim i përshtatshëm dhe sigurim i mjeteve të
Potenciali i fjalimeve (kësaj duhet ti
jetesës Kontraktori
punësimit jepet prioritet)
 Burimet (ushqimi, uji, etj.) dhe strehimi
 Çështjet do i kalohen
 Paga konkurruese
kryepunëtorit
 Komiteti i Monitorimit i
Aktorët e  Ndikimet e vazhdueshme mjedisore dhe socio- përbërë nga forumi i Për tu
Qeverisë ekonomike anëtarëve të rënë dakord diskutuar
(për diskutim)
 Kodi i Sjelljes së Punëtorëve
 Takimet javore me
Punëtorët e  Konflikte sociale midis vendasve dhe punëtorëve
punëtorët.
ndërtimit dhe  Çështjet e sjelljes (kumari, dehja, etj.) Kontraktori
 Takime individuale me
zonat e kampit  Çështjet Mjedisore (shfrytëzimi i burimeve
punonjësit e çrregullt
natyrore, etj
7.2.2 Veprimi
Pasi skema e Murriz Thanës dhe rrugët ndihmëse janë vënë në punë, mirëmbajtja do të jetë një faktor kyç në
mbrojtjen e mjedisit. Gjatë këtij operacioni të projektit një numër i madh i masave dhe programeve te lidhura
me mjedisin dhe shoqërore do të zbatohen, nga organizata të ndryshme. Raportimi mbi këto masado të jenë të
pa-koordinuara vetem nëse një organizatë e vetme e menaxhimit është themeluar për tëmenaxhuar dhe për të
ndjekur të gjitha aspektet e projektit. Në terma praktikë, kjo do të bëhet më e lehtënga ana e Bordit të Ujërave
dhe Agjencia Rajonale e Mjedisit.
7.2.3 Plani i Raportimit

Raportet do të prodhohen përmes rrjedhës së zbatimit të programeve të monitorimit gjatë fazave të ndërtimit dhe
operimit te projektit tëMurriz Thanës dhe do të përfshijnë gjëra të tilla si, mbledhjen e incidenteve/formave te
ankeses, duke u konsultuar me banorët vendas dhe komunat e prekura nga projekti dhe performancën e auditimit
te programeve ekzistuese / masat zbutëse nën ERIP.
MBZHRAUduhet të sigurojë Bankën Botërore me të rejat e raportit sipas dokumentacionit te projektit dhe
borxhit IBRD. Frekuenca e raportimit në BankënBotërore do të ndryshojnë në varësi të natyrës së
mosrespektimit dhe me orar të rënë dakord tëmonitorimit. Tabela 7-2 përshkruan llojet e raporteve që do të
prodhohen, si dhe jep tregues të përgjëgjesive të raportimit.
Tabela 7-2: Sugjerime për raportimet e jashtme
Frekuenca e Për t’iu
Përgjegjësia Tipi i raportit Qëllimi i raportit
paraqitjes parashtruar:
Plotësimi i njoftimeve për
Raporte Brenda 24 orëve nga
aksidente apo ngjarje të MBZHRAU
aksidenti/incidenti incidenti i ndodhur
Nëpunësi paplanifikuara
Kontraktues HSE Detaje të shkaqeve,
Raporte Brenda një jave nga
natyrës dhe çdo akti të MBZHRAU
mospajtueshmërie ngjarja e ndodhur
kryer në mospajtueshmëri
Frekuenca e Për t’iu

Përgjegjësia Tipi i raportit Qëllimi i raportit
paraqitjes parashtruar:
me mjedisin, mjedisin
socio-ekonomik
Raport mujor në lidhje
Raporti Mujor i Raport të Konsulentit të me masat e
MBZHRAU
Pajtueshmërisë Inxhinierit të Ndërtimit pajtueshme, apo të
papajtueshme
Listë e plotë e
Lista e plotë ditore e përputhshmërisë
Ditor I brendshem
Pajtueshmërise mjedisore dhe sociale të
Konsulenti i
ndërtimit
Monitorimit
Raporti i përputhshmërisë
Inxhinierik
Raporti Mujor i mujore brenda 10 ditëve
Mujor MBZHRAU
Pajtueshmërisë nga marrja e raportit të
Kontraktuesit
Përditësime EMP, duke
përfshirë çdo ndryshim
Për miratimin e zbatimit
në procedurat e Perpara zbatimit MBZHRAU
paraprak
menaxhimit të
monitorimit
Ndryshimet kryesore
Të sigurohet për
Konsulenti i Pavarur në aktivitetet e
pajtueshmërinë me Siç kërkohet, para
i Monitorimit projektit që mund të MBZHRAU
miratimet rregulluese Zbatimit
Mjedisor cojnë në Miratime
mjedisore
Mjedisore
E varur ne parametrat
Njoftim mbi mosperputhjet
mjedisor: javor, mujor, MBZHRAU
Raporte monitorimi e standarteve e
3 mujore, ose vjetore NEA
mjedisor udhezimeve mjedisore dhe
(shiko aneksin 8) REA
parametrave
Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave,ESMP Murriz Thanë Skema I&D
1
8.0 PËRCAKTIMI I KOSTOVE DHE BURIMET E FONDEVE

8.1 Përcaktimi i kostove
The Murriz Thana ESMP has provided an indication of costs, both in terms of initial investments and
recurring expenses for implementing all the measures defined in the Plan during the construction ans the
opration so that they can then be integrated into the total project costs.
Shpenzimet e llogaritura për implementimin fillestar të ESMP për Murriz Thanën janë paraqitur më poshtë në
tabelën 8-1. Shpenzimet janë përcaktuar deri mbi një bazë te caktuar fillestare dhe do të përfshihet në tenderin e
Kontraktorit. Është propozuar që MBZHRAUdo të rishikojë këto kosto dhe do te zhvilloje shpenzime operimesh
vjetore për ESMP për Murriz Thanën në baza vjetore.
Tabela 0-1: Vlerësimi paraprak i kostove për ESMP e Murriz Thanës
ESMP Components Comments Estimate Costs USD
ESMP mitigation measures to be built into Contractor's Based on a percentage of total

201,788
contract specifications construction costs
Based on a number of SEC Consultants
Supervising Engineering Consultant – environment – to be working on the scheme for
26,000
built into the Contractors contract environment and on the contract
duration
Environmental quality monitoring
based on sampling at start and end of
Environmental Quality Monitoring during Construction 12,800
construction and every 6 months
during construction
Based on 2 lots of monitoring each year
Independent Environmental Monitoring during Operation (winter/summer) over 3 years at the 9,600
established WQ monitoring points
Technical Assistance
 Provision of outside consultants 
 Manual of functions and procedures 
 Assist in development of environmental database 
 Special issues – e.g. water quality 
1/13 of USD 75,000 (over 3 years of
 EMP protocols and procedures  5,769
operation)
 Assist MARDWA reassigned environmental engineer 
 Assist in implementation of updated management
plans 
 Contractor liaison 
 TORs 
Implementation of Pesticide Management Plan (See 1/13 of USD 96,500 (over 3 years of
7,423
Separate Annex in ESMP) operation
TOTAL USD 263,380
Kostot totale te skemes se pergjithshme te punimeve USD USD 10,089,402

Perqindje e kostove te punimeve te ESMP per masat zbutese 2.0%
Numri I konsulenteve te SEC qe do punojne ne skemen e
mjedisit 2
Koha e punimeve ne muaj 13
2
Numri I pikave monitoruese te EQ brenda skemes I&D 8
Mund të ndodhë qe gjatë zbatimit të ndertimit te projektit ne pika , si shpenzimet lehtësuese apo operacionet,
treguesit e rrjedhës së parasë janë dhënë, por mund të kenë nevojë të ndryshojnë pas shqyrtimit të të interesuarve.
Është e rëndësishme të tërheqim të gjitha shpenzimet - duke përfshirëshpenzimet administrative, dizenjimin dhe
konsulencën, si dhe kostot operative e te mirëmbajtjes – që rezultojnë nga takimet që kërkojnë ndryshime në
standarde ose ndryshim në hartimin e projektit.
Shumë prej masave në ESMP e Murriz Thanës lidhen me planifikimin dhe pergatitjen e projekteve, apo janë
standarde me praktikat më të mira të drejta gjatë ndërtimit, si një menaxhim i sipërm. Konsulenti pretendon se
masat për ESMP do të kushtojnë rreth 2% të kostos totale të punimeve për rehabilitimin e skemës se I&D te
rehabilitimit.
Presupozohet qe tarifat e SEC do jene te lidhura me monitorimin mjedisor te kostove te kontrates se SEC,
dhe do te sigurohen nga kostot e punimeve. Do të ketë gjithashtu kosto të veçanta për monitorimin e cilësisë së
mjedisit.
Për më tepër, do të jetë një shumë tjetër nga një monitorues mjedisi i pavarur, për një peridhë tre vjeçare,
trajnime dhe asistencë teknike
8.2 Burimet e fondeve

Fondet për të paguar aktivitetet që lidhen me fazën e ndërtimit për rehabilitimin e digës sëMurriz Thanës (vetem
deget Krutje dhe Terbuf) do të vijnë nga Huaja e Bankes Boterore ERIP Siç u përmend më parë, shumica e
masave lehtësuese dhe shumica e monitorimeve për EMSP do të integrohet në kuadër të kontratave për
rehabilitimin e skemes se I&D. Kjo nënkupton që fondet jane mbuluar gjatë ndërtimit. Ajo mund gjithashtu të
perfshije disa masa zbutese / monitorime në Periudhën e Defekteve Përgjegjëse (DLP), e cila supozohet të zgjasë
për 12 muaj përtej datave te përfundimit te kontrates.
Masat e propozuara zbutësedhe monitoruese të destinuara për fazën operacionale të skemave I&D, do të jetë e
arritshme dhe nga xxxxxxxx dhe burimi i fondeve do te jete nga borxhi WRIP dhe IBRD pergjate ndertimit dhe
nga buxheti i shtetit gjate fazes se operimit.
ERIP (Komponenti 4 pjesa B) paraqet vendosjen e një sistemi vlerësimi dhe monitorimi, por vetëm të dhena
kryesore rreth performancës dhe treguesve ndikues.
3
9 Permbledhje e Degjeses Publike

Degjesa e publikut u fokusua ne planin e menaxhimit mjedisor dhe social te skemes se Muriz-Thanes. Publiku u
informua nga konsulenti dhe diskutoi vecanerisht per impaktin mjedisor, planin e menaxhimit te skemave ujitese,
dhe procedurat per Planin e Veprimit per Risistemimet nqs do te kete nevoje.
9.1 Procedura e ndjekur per realizimin e degjeses publike

Realizimi i degjeses publike u bazua ne politikat e Bankes Boterore (OP 4.12) dhe legjislacioni shqiptar “Per
Mjedisin”. Per organizimin e degjeses publike, fillimisht u njoftuan autoritetet e bashkise Lushnje dhe Divjake
dhe te njesive administrative Krutje dhe Terbuf. Ne date 26.06.2016 ne teritorin e njesise administrative Krutje
dhe Terbuf u vendosen lajmerime per popullaten mbi qellimin e takimit, daten, vendin dhe oren.
9.1.1 Axhenda e takimit

A. Hapja publike e takimit
Zv. Kryetari I Bashkise Lushnje, z. Genti Nushi

Prezanton
a. Pjesemaresit
b. Gjendjen e sistemit te ujitjes dhe nevojen e reabilitimit
c. Nje panorama te zhvillimt te bujqesise ne zonen e Krutjes
B. Drejtori I Drejtorise se Ujitjes dhe Kullimit ne MBZHRAU, z. Luan Bregu

Prezanton Skemen e ujitjes Muriz-Thana.
C. Konsulenti (COWI, CEIA). Z. Spartak Sinojmeri
Prezanton permbledhjen e ESMP-se per dy skemat e Muriz-Thanes me PP
D. Diskutime
E. Konsulenti (COWI, CEIA). Z. Spartak Sinojmeri
Permbledhje e diskutimeve dhe propozimeve dhe mbyllja e degjeses
9.2 Pjesmarja
Ne takim moren pjese
a. Zv. Kryetari, z Bledon Nallbati dhe pjese e stafit te bashkise

b. Zv. Kryetarja zj. Teuta Koreshi
c. Zv. Kryeri z. Agim Sema
d. Drejtori I Drejtorise se UjItjes e Kullimit ne MBZHRZU z. Luan Bregu
e. Specialist te Drejtorise se UjItjes e Kullimit ne MBZHRZU dhe WRIP z. Lida zhuveli dhe pergjegjesi I
mjedisit ne MBZHRAU Tomi Decolli
f. Konsulentet spartak Sinojmeri dhe Bardhyl Qilimi
g. Kryetari I njesise Administrative Krutje
h. Kryetari I njesise Administrative Terbuf
i. Fermere
j. Pjestare nga shoqeria civile
4
k. Drejtori dhe inxhinjere te Bordit te Kullimit, Korce
9.3 Minutat e takimit

Degjesa publike u zhvillua ne ambjente e Bashkise Lushnje, ne date 29.06.2016, ora 11-1230 minuta.
Takimi u hap nga ZV/Kryetari I Bashkise Lushnje, z. Genti Nushi, I cili vuri ne dukje rendesine qe ka per zonen
rurale te Lushnjes rerhabilitimi i skemave te ujitjes dhe ndikimin ne jeten ekonomike e sociale te fermereve. Ai
vuri ne dukje gjithashtu, qe punimet rehabilituese nuk duhet te shkaktojne problem mjedisore e sociale.
Z. Luan Bregu drejtor ne MBZHRAU, informoi pjesemaresit ne takim mbi shtrirjen e skemes qe do te reabilitohet
dhe perspektiven e zhvillimit te skemave te tjera.
Z. Spartak Sinojmeri permblodhi Planin e Menaxhimit Mjedisor dhe Social per Skemen e Koshnices duke u
fokusuar kryesisht ne efektet negative e positive ne mjedis, ne procedurat per rivendosjet nqs do te jene te
nevojshme gjate zbatimit te punimeve rehabilituese etj.
9.3.1 Diskutime
Problemet mjedisore qe u ngriten ne degjesen publike per skemen e Muriz-Thanes, dega Krutje dhe
Tebuf.
Ne takim pervec te tjerave u ngriten probleme konkrete ne lidhje me impaktin mjedisor qe do kete rehabilitimi i
skemes se Muriz-Thanes si:
Agim Qosja. Njesia Administrative Krutje

Shqetsimet e ngritura
a. Gjate punimeve do te kete mbetje. Mbetjet nuk duhet te depozitohen ne kontenjeret e fshatit.
Propozimi Nga firmat ndertuese te parashikohen vendosja e konteniereve te vecante vetem per mbetjet
e projektit.
b. Gjate punimeve te rehabilitimit te skemave te ujitjes do te kemi demtim te rrugeve te fshatit.
Propozimi. Te planifikohet qe rruget te sillen ne gjendjen e mepareshme
c. Perpara fillimit te sezonit te ujitjes kanalet jane te ndotur me mbeturina.
Propozimi. Te mos filloje vaditja pa u pastruar kanalet nga komuniteti
d. Ne Krutje ne disa zona shtepite jane afer kanaleve. Kjo rezikon demtimin e kanaleve dhe jeten e njerezve,
sidomos femijeve
Propozimi. Te vendosen pengesa ose rjeta qe te ndajne kanalin ujites nga zona e banuar.
e. Kanalet e dyta lidhen me parcelat me tombino. Eksperienca ka treguar qe ata demtohen
Propozimi. Gjate hartimit te projektit teknik te kihet parasysh nje menyre tjeter, psh me sifon.
f. Problem jane tubat e celikut te cilat mund te vidhen ose demtohen
Propozimi. Te kihet parasysh gjate hartimit te projektit teknik nje alternative tjeter
g. Per shtimin e gjelberimit
Propozimi. Gjate hartimit te projektit teknik te kihet parasysh qe ne segmente te caktuara te mbillen
peme.
Perfaqesuesi i Bubullimes
a. Eshte shume shqetesues problemi i mbetjeve ne zonat qe nuk preken nga skema e ujitjes. Psh kolektori
i Gjazes mbledh shume mbetje qe vijne nga vaditja me skemen e Krutjes.
Propozimi. Te mos filloje ujitja pa u pastruar kanalet.
5
Gjergji Lici, specialist bujqesie, njesia administrative Allkaj.
a. Ngen shqetesimin e cilesise se ujit per ujitje (me permbajtje te larte kripe)
Propozon izolimin e burimit te kripezimit ne rezervuar
b. Propozon qe gjate hartimit te projektit teknik, dega e Cukasit te mare uje nga Lumi Seman
Zj. Teuta Koreshi, Zv/Kryetare e Bashkise
a. Ngren shqetesimin e permbajtjes se kripes ne ujin e vaditjes sidomos nga mesi deri ne fund te
sezonit
Propozon shtimin e ujit te Banjes per ushqimin e rezervuarit dhe lidhjen e nje kontrate permanente
me stafin e hidrocentralit
b. Kerkon ngitjen e nje skeme per monitorimin e cilesise se ujit ne rezervuar
Shpetim Kasapi. Specialist

Ngren shqetesimin e cilesise se ujit per ujitje (me permbajtje te larte kripe)
Propozon izolimin e burimit te kripezimit ne rezervuar
Engjell Gjuri, Administrator i Remasit
Ngren shqetesimin se nga rehabilitimi i skemes ekzistuese mund te preken 2-3 familje qe kane ndertuar
mbi kanal
Propozimi. Gjate hartimit te projektit teknik te kihet parasysh ose devijini i skemes, ose shpronesimi i
tyre.
Z. Genti Nushi. Zv/Kryetar i Bashkise
Ngren problemin e kontrollit te cilesise se punimeve
Propozon pjesmarjen e Bashkise ne supervizionin e punimeve
Konkluzionet dhe mbyllja e takimit u bene nga z. Luan Bregu, drejtor ne MBZHRAU dhe z. Spartak Sinojmeri,
CEIA-COWI ekspert.

1
10 SHTOJCA
Shtojca 1:Standartet e Cilesise se Ajrit ne Shqiperi per disa nga ndotesit
Bazuar ne DCM, Nr.803, date 4.12.2003 “Mbi normat e cilesise se ajrit”
Kriteri i ndotësve Koha mesatare Standartet parësore Standartet dytësore

Monoksid i Karbonit Mesatarisht 24 orë 2 mg/m3
Mesatarisht 8 orë 10 mg/m3
Mesatarisht 1 orë 40 mg/m3
Dioksid i Azotit Vjetore (Kupt. Matematik.) 60g/m3 Njësoj si më parë
Mesatarisht 4 orë 95 μg/m3
Dioksid i Squfurit Vjetore (Kupt. Matematik.) 60g/m3 35 g/m3
Ozoni Vjetore (Kupt. Matematik.) Asnjë 65 μg/m3
Mesatarisht 8 orë 120 μg/m3 Njësoj si më parë
Mesatarisht 1 orë 230 μg/m3 Njësoj si më parë
Grimcat (PM10) Vjetore (Kupt. Matematik.) 60 g/m3 Njësoj si më parë
Mesatarisht 24 orë 150 g/m3 Njësoj si më parë
Grimcat (PM2.5) Vjetore (Kupt. Matematik.) 15 g/m3 Njësoj si më parë
Mesatarisht 24 orë 66 g/m3 Njësoj si më parë
Plumb Vjetore (Kupt. Matematik.) 1 g/m3 Njësoj si më parë
Mesatarisht 24 orë 1,5 g/m3 Njësoj si më parë
Benzol Mesatarisht 8 orë 5 g/m3 Njësoj si më parë
Toluene Mesatarisht 24 orë 420 g/m3 Njësoj si më parë
Xilene Vjetore (Kupt. Matematik.) 1200 g/m3 Asnjë

2
Shtojca 2: Detaje per Parkun Kombetar te Karavastase/Divjakes

Ligatinat e Karavastase-Divjakes gjenden ne zonen e Myzeqese (1800 km2) ne ultesiren e bregut perendimor
te Adriatikut. Me specifikisht ne jemi pjese e fushes se Madhe te Myzeqese, apo sic njihet (Myzeqeja e
Lushnjes), e zgjatur mes lumenjve Seman dhe Shkumbin. Bregu eshte me dinamiku per komplet bregdetin
shqiptar, rezultat i sedimenteve masive.
Figura 9.1 vendndodhja e SUK Murriz-Thane ne lidhje me zonen e mbrojtur.


3
Fusha e Myzeqese paraqet nje renie te madhe gjeologjike te tokes qe fillon nga Patosi ne Marinze (Fier) e deri
ne Kavaje. Ne kohen sotme, ka tendencat e nje procesi ne ngritje te shtateve te lumenjve mbi kete fushe, duke
formuar tarraca dhe me zhvendosjen e vijes bregderare drejt detit.
Gjeologjia zbulon melasë nga Miocenit dhe Pliocenit detar Kuaternarit dhe akumulimeve aluviale në shtresat
sipërfaqësore. Janë gjetur përgjatë bregdetit depozita gazi. Shumica e gazit të mbledhura është përdorur nga
fabrika e plehrave në Fier. Disa nxjerrjen e gazit zhvillohet në fushë bregdetare, në perëndim të Divjakës. Për
më tepër, depozitat titan janë zbuluar përgjatë grykëderdhjes së Shkumbinit
Fusha e mYzeqese eshte e karakterizuar nga nje lartesi shume e ulet (< 20 m.a.s.l.), me nje shapt pak te thepisur
drejt perendimit. Lartësia është nën nivelin e detit në disa vende. Kjo e bën që kullimi të vështirë gjatë sezonit
të lagësht siç është rasti në ish- keneten e Tërbufit dhe Divjakës (Lushnje). Përveç shpatin lindje-perëndim të
fushës, ekziston një thellim midis dy shtretërit e lumenjve ngjitur. Brigjet e lumit janë zakonisht më të larta se
sa fusha në mes të dy lumenjve për shkak të depozitimit masiv të mbetjeve. Këto karakteristika jane te
kombinuara me regjimin rrëketë e rrjedhës së ujit pas reshjeve dhe baltë - argjilore dhe toka jo e shkrifet,
provokojn përmbytjet e ultësirës midis lumenjve, kënetave dhe formohen këneta. Argjinaturave përgjatë
lumenjve të mbrojtur fushat bujqësore nga përmbytjet. Uji i tepert i ndenjur është drenazhuar nga stacionet e
pompimit.
Punimet e bera, sic jane:rezervuaret dhe sistemi i kullimit, luajne nje rol te rendesishem per hidrografine e
fushes se Myaeqese. Aty jane ndertuar rezevuaret me te medhenj te Shqiperise, sic eshte rezervuari i Murriz
Thanes, me nje volum uji prej 65 milion m2 dhe Krujani me 30 million m2 (Fier). Ky i Murriz Thanes ka nje
kapacitet ujites prej 350 km2, perfshire ketu edhe fushat rreth zones se Kravasta – Divjake.
Dy kanale te medhenj e kullojne fushen bujqesore ne rajonin e Karavasta – Divjake, me Terbufin ne veri,
Myzeqene ne jug dhe keshtu zona e kashmentit te lagunes se Karavastase eshte paksa e vogel, e zgjatur midis
dy kanaleve kulluese dhe kodres se Divjakes ne lindje. Jane ndertuar disa rezervaure te vegjel ne zonen
kodrinore nga ujrat e ujitjes. Fusha bregdetare permban akuiferte me uje nentokesor te pasur me perberie
alluviale, i cili perdoret dhe si uje i pijshem ne nje numer te madh pusesh. Disa lumenj gjate fushes se
Myzeqese, Shkumbinit, Semanit, jane me te rendesishmit per ligatinat e Karavastase dhe Divjakes.
Biodiversiteti ne vendodhjen e zones se mbrojtur te Ramsar ne Divjake dhe Karavasta

Kompleksi natyror i Karavastease dhe Divjakes ne qender te Shqiperise ne bregun e Adriatikut u deklarua ne
vitin 2007, si nje park i zgjeruar kombetar (Kategoria II), me nje siperfaqe totale prej 222 km2. Rrethohet nga
dy lumenj, Shkumbini ne veri dhe Semani ne Jug dhe kufizohet me kodren e divjakes ne lindje.
Vendi është një pjesë kryesore e një vazhdimësie të brezit te ligatinave kalimtare, qe zgjerohet nga delta veriore
e Shkumbinit (qarku i Kavajes dhe Spillese), deri ne lagunen e Nartes ne (Vlore).
Pylli Halor i Divjakes (7 km2) u shenua ne vitin 1996 si Rezerva Rreptesisht te Mbrojtura.Si pasoje e vleres se
jashtezakonshme, Qeveria Shqiptare e deklaroi gjithe zonen e kompleksit te ligatines Karavasta – Divjake, si
pjese e nje vlere te jashtezakonshme Qeveria e Shqiperise e deklaroi ligatinen e kompleksit Karavasta –
Divjake (145 km²) si nje ekosistem i vecante natyror e i mbrojtur ne vitin (1994) dhe me pas u Deklarua Si
Ligatina Nderkombetare e nje Rendesie te Vecante sipas Konventes se Ramsar ne vitin (1995). Ka tre tipe
zonash te mbrojtura ne kompleksin e rezervave natyrore te Lagunes se Karavastase, (42 km2), Pylli Mesdhetar
i Pishave te Divjakes (12.5 km2) dhe Kulari (8.5 km2).
Karavastaja eshte ligatina me e madhe e Shqiperise, me Lagunen e Karavastase qe formon pjesen me te madhe
te kompleksit. Laguna mbrohet nga deti nga nje pengese ranore me baze nga deti (Divjaka), i mbuluar me oyje
pishash te dominuara nga Pinus pinasterdheP. pinea. Karavastaja perberhet nga laguna e brendshme me uje te
ceket dhe nje lagune tjeter me te vogel. Laguna e brendshme ka shume gadishuj dhe eshte e vogel, ka ishuj te
vegjel me brigje balte dhe disa zona me rere. Nje pengese ranore e mbuluar nga pishat, i ndan te dy lagunat.
Ne lagunen e brendshme, praktikohet vetem peshkimi tradicional, por ne lagunen e jashtme =, peshkimi eshte
me intensiv.

4
Zonat e mbrojtura
Zona Shkelet me
Zonat e Mbrojtura Percaktimi Marredhenia me IBA
(ha) IBA (ha)
Divjake-Karavasta Park Kombetar 22,230 Vendodhja ne nje zone te mbrojtur 5,450
Ligatina me rendesi Vendodhja ne nje zone te mbrojtur
Laguna e Karavastase 20,000 5,450
Nderkombetare (Ramsar)
Laguna e
E ruajtur per gjueti 1,200 Vendodhja ne nje zone te mbrojtur 1,200
KaravastaseIBA
Habitats
Zgjerim
Habitati IUCN Detajet e Habitatit
(% of site)
Alluvial and very eet forest; Broadleaved deciduous eoodland; Mixed eoodland;
Forest 13%
Native coniferous eoodland
Shrub land Scrub 5%
Eetlands (inland) Rivers and streams; Standing brackish and salt eater; Eater fringe vegetation -
Sea Open Sea 10%
Artificial - terrestrial Arable land; Other urban and industrial areas 5%
Coastline Lagoons; Mud flats & sand flats; Salt marshes; Sand dunes & beaches -
Land use
Extent
Land-use
(% of site)
Forestry 15%
Hunting 35%
fisheries/aquaculture 85%
nature conservation and research 15%
tourism/recreation 10%
Agriculture 5%
Protection status- 1,250 ha of IBA covered by National Park (Divjaka); 4,200 ha of IBA covered by
Game Reserve; 5,450 ha of IBA covered by Ramsar Site (Karavasta Lagoon; 20,000 ha)

5
Shtojca3: Te dhena mbi popullsine

Te dhenat e popullsise qe i perkasin skemes se I&D te Murriz Thanes jane ne ngjyre jeshile ne tabelat e
meposhteme.
Popullsia mesatare sipas seksit dhe prefektures
2010 2011 2012

Prefekture
Total Mashkull Femer Total Mashkull Femer Total Mashkull Femer
Albania 2,913,019 1,457,661 1,455,358 2,904,776 1,455,073 1,449,703 2,900,487 1,455,904 1,444,583
Berat 151,375 76,225 75,150 148,161 74,564 73,597 145,943 73,608 72,335
Dibër 146,134 74,283 71,851 142,491 72,535 69,956 139,619 71,276 68,344
Durrës 267,712 134,352 133,360 272,021 136,754 135,267 274,865 138,621 136,244
Elbasan 308,298 155,333 152,966 306,040 153,975 152,065 304,130 153,260 150,870
Fier 327,621 165,269 162,352 322,540 163,050 159,490 319,159 161,724 157,435
Gjirokastër 80,322 40,508 39,814 76,563 38,745 37,818 74,174 37,621 36,553
Korçë 232,040 116,826 115,214 228,794 115,562 113,232 226,805 114,782 112,024
Kukës 90,313 45,439 44,874 88,621 44,651 43,970 87,198 44,046 43,153
Lezhë 140,245 70,002 70,243 139,363 69,673 69,690 138,671 69,555 69,116
Shkodër 227,344 112,444 114,900 224,021 111,131 112,891 221,977 110,341 111,636
Tiranë 755,366 373,420 381,946 772,290 381,963 390,327 785,075 388,926 396,149
Vlorë 186,252 93,563 92,690 183,874 92,471 91,403 182,874 92,146 90,728
Popullsia mesatare sipas seksit dhe prefektures
2013 2014 Densiteti

Prefektura /km²
Total Meshkuj Femra Total Meshkuj Femra
(2014)
Albania 2,897,365 1,458,648 1,438,717 2,894,476 1,460,984 1,433,492 100.7
Berat 145,167 73,436 71,731 143,888 73,003 70,886 80.0
Dibër 138,386 70,855 67,531 137,399 70,669 66,730 53.1
Durrës 275,338 139,274 136,065 275,698 139,804 135,895 359.9
Elbasan 302,974 153,134 149,840 302,112 153,331 148,782 94.4
Fier 317,951 161,591 156,360 316,406 161,200 155,206 167.4
Gjirokastër 73,592 37,437 36,155 72,879 37,113 35,766 25.3
Korçë 226,174 114,803 111,372 225,116 114,593 110,523 60.7
Kukës 86,514 43,831 42,683 85,967 43,696 42,271 36.2
Lezhë 138,282 69,568 68,714 137,514 69,456 68,058 84.9
Shkodër 221,347 110,362 110,986 219,879 109,833 110,047 61.7
Tiranë 788,730 391,920 396,810 794,658 395,718 398,940 481.0
Vlorë 182,914 92,441 90,473 182,963 92,572 90,391 67.6
Struktura e popullsise 2014
TOTAL MESHKUJ FEMRA

Prefektura
0-14 15-64 65+ 0-14 15-64 65+ 0-14 15-64 65+
Albania 546,473 1,993,770 354,232 284,766 1,005,921 170,298 261,708 987,850 183,935
Berat 27,568 98,660 17,660 14,308 50,164 8,530 13,260 48,495 9,130
Dibër 26,815 93,644 16,940 13,943 48,437 8,289 12,872 45,207 8,650
Durrës 50,571 191,604 33,523 26,958 96,642 16,204 23,614 94,962 17,319
Elbasan 58,156 206,819 37,137 30,098 105,291 17,941 28,058 101,528 19,196
Fier 60,790 216,745 38,871 31,624 110,726 18,850 29,166 106,019 20,021
Gjirokastër 13,859 50,090 8,929 7,255 25,529 4,329 6,605 24,561 4,600
Korça 43,326 154,123 27,667 22,499 78,687 13,407 20,827 75,435 14,261
Kukës 16,617 58,774 10,575 8,591 29,989 5,115 8,026 28,785 5,460
Lezhë 25,826 94,885 16,803 13,510 47,861 8,085 12,316 47,024 8,719
Shkodër 42,057 150,841 26,981 21,515 75,486 12,831 20,542 75,354 14,150
Tirana 146,791 551,046 96,821 76,514 273,249 45,956 70,278 277,797 50,865

6
Vlorë 34,097 126,540 22,326 17,953 63,858 10,761 16,144 62,682 11,565
Popullsia urbane dhe rurale 2010-2014
2010 2011 2012

Prefectures
Total Urban Rural Urban Rural Urban Rural Urban Rural
Albania 2,913,018 1,541,308 1,371,710 2,904,776 1,564,138 1,340,638 2,900,486 1,595,699 1,304,787
Berat 151,375 66,631 84,744 148,160 65,252 82,908 145,942 64,207 81,735
Dibër 146,135 36,709 109,426 142,491 36,373 106,118 139,619 36,209 103,410
Durrës 267,712 198,618 69,093 272,021 205,995 66,025 274,865 214,689 60,176
Elbasan 308,298 120,305 187,993 306,039 119,132 186,907 304,130 118,536 185,594
Fier 327,621 128,469 199,152 322,540 128,232 194,307 319,159 128,609 190,550
Gjirokastër 80,321 38,866 41,454 76,562 38,133 38,429 74,173 37,591 36,583
Korça 232,041 91,074 140,966 228,794 89,945 138,848 226,805 89,259 137,545
Kukës 90,313 29,604 60,709 88,620 29,690 58,930 87,198 29,920 57,278
Lezhë 140,244 73,891 66,353 139,363 76,657 62,706 138,671 79,915 58,755
Shkodër 227,342 98,728 128,614 224,021 98,454 125,567 221,977 98,663 123,314
Tirana 755,366 538,315 217,051 772,291 555,040 217,251 785,075 575,137 209,938
Vlorë 186,251 120,099 66,152 183,873 121,232 62,641 182,873 122,964 59,909
2013 2014
Prefectures
Urban Rural Urban Rural Urban Rural
Albania 2,897,365 1,633,617 1,263,748 2,894,476 1,653,100 1,241,376
Berat 145,167 63,381 81,786 143,888 62,974 80,915
Dibër 138,386 36,158 102,228 137,399 36,134 101,265
Durrës 275,338 224,413 50,925 275,698 229,406 46,293
Elbasan 302,974 118,317 184,657 302,112 118,216 183,897
Fier 317,951 129,391 188,560 316,406 129,792 186,614
Gjirokastër 73,592 37,174 36,418 72,879 36,969 35,910
Korça 226,174 88,863 137,311 225,116 88,670 136,446
Kukës 86,514 30,245 56,269 85,967 30,409 55,558
Lezhë 138,282 83,562 54,720 137,514 85,435 52,080
Shkodër 221,347 99,192 122,156 219,879 99,463 120,416
Tirana 788,730 597,821 190,909 794,658 609,444 185,214
Vlorë 182,914 125,102 57,811 182,963 126,190 56,772
7
Projektimet e popullsise 2011 – 2031
TOTAL PROJECTIONS FEMALE PROJECTIONS MALE PROJECTIONS

Prefecture
2011 2016 2021 2026 2031 2011 2016 2021 2026 2031 2011 2016 2021 2026 2031
Albania 2,907,362 2,888,996 2,863,311 2,827,569 2,782,309 1,451,690 1,423,372 1,405,910 1,390,550 1,369,680 1,455,672 1,465,624 1,457,401 1,437,019 1,412,629
Berat 149,672 138,625 129,354 121,017 113,370 74,392 67,241 62,158 58,047 54,201 75,280 71,384 67,196 62,970 59,169
Dibër 144,195 129,434 116,812 105,741 95,680 70,884 62,136 55,431 49,956 44,928 73,311 67,298 61,381 55,785 50,752
Durrës 269,784 275,017 278,305 279,954 279,796 134,370 134,462 135,119 135,793 135,596 135,414 140,555 143,186 144,161 144,200
Elbasan 306,939 290,680 276,326 263,059 250,275 152,512 142,305 134,650 128,278 122,001 154,427 148,375 141,676 134,781 128,274
Fier 324,864 308,070 293,223 279,070 265,633 160,767 148,353 139,672 132,579 125,714 164,097 159,717 153,551 146,491 139,919
Gjirokastër 78,405 70,532 64,136 58,478 53,508 38,753 34,433 31,256 28,594 26,235 39,652 36,099 32,880 29,884 27,273
Korça 230,261 224,872 217,996 210,114 201,976 114,001 110,111 106,662 103,231 99,548 116,260 114,761 111,334 106,883 102,428
Kukës 89,400 80,635 73,423 67,220 61,341 44,398 39,627 35,878 32,776 29,835 45,002 41,008 37,545 34,444 31,506
Lezhë 139,733 131,871 125,959 120,986 116,345 69,992 64,538 61,118 58,619 56,226 69,741 67,333 64,841 62,367 60,119
Shkodër 225,547 213,992 204,898 196,915 188,816 113,706 106,884 102,035 98,133 94,133 111,841 107,108 102,863 98,782 94,683
Tirana 763,560 833,088 888,786 932,349 965,108 385,921 419,058 446,941 469,902 487,430 377,639 414,030 441,845 462,447 477,678
Vlorë 185,002 192,180 194,093 192,666 190,461 91,994 94,224 94,990 94,642 93,833 93,008 97,956 99,103 98,024 96,628

8
Shtojca4: Te dhena mbi punesimin dhe papunesine

Te dhenat e punesimin dhe papunesine qe i perkasin zones se skemes se I&D te Murriz Thanes jane ne
ngjyre jeshile ne tabelat e meposhteme
Punesimi
Punesimi – Administrata Publike
Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 166,337 165,100 164,400 163,900 163,885
Berat 8,527 8,409 8,413 8,347 8,295
Dibër 9,301 8,772 8,974 8,992 8,835
Durrës 12,915 12,995 12,473 11,754 11,700
Elbasan 13,521 14,035 13,783 13,703 13,599
Fier 14,285 13,658 14,561 13,636 13,596
Gjirokastër 6,283 5,939 5,802 5,801 5,721
Korça 10,501 10,113 9,773 9,823 9,682
Kukës 5,869 5,736 5,295 5,264 5,102
Lezhë 6,823 6,578 6,679 6,764 6,683
Shkodër 11,989 11,505 11,547 11,553 11,213
Tirana 55,676 57,052 57,070 58,079 59,444
Vlorë 10,647 10,308 10,029 10,184 10,015
Employment - non-agricultural sector

Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 241,836 256,287 268,690 290,763 318,571
Berat 6,699 6,853 7,827 8,275 8,828
Dibër 4,305 3,578 3,634 3,293 4,190
Durrës 23,166 31,414 33,680 36,825 38,000
Elbasan 13,426 13,399 13,685 13,845 13,990
Fier 16,754 16,092 16,159 16,424 17,671
Gjirokastër 5,715 6,315 3,500 4,030 4,936
Korça 12,351 12,422 12,790 12,650 12,685
Kukës 1,828 2,095 1,968 2,076 2,040
Lezhë 7,906 8,078 8,515 8,541 9,256
Shkodër 13,457 13,727 13,665 13,764 13,882
Tirana 119,428 124,389 135,341 153,014 173,360
Vlorë 16,801 17,924 17,928 18,024 19,732
Employment - agricultural private sector

Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 491,361 526,412 526,260 462,253 442,883
Berat 41,202 40,424 42,022 33,957 30,670
Dibër 37,376 39,410 38,114 42,462 34,344
Durrës 27,776 25,017 17,540 11,847 32,820
Elbasan 86,853 78,609 81,568 83,971 89,489
Fier 92,609 80,191 84,588 81,194 77,373
Gjirokastër 12,705 13,652 13,900 15,067 14,892
Korça 63,446 58,164 61,435 46,664 39,838
Kukës 12,998 21,864 20,335 17,065 21,738
Lezhë 27,846 36,682 35,599 24,592 17,440
Shkodër 36,103 38,498 37,378 38,962 38,229
Tirana 37,571 62,903 63,413 44,090 24,040
Vlorë 14,876 30,999 30,369 22,383 22,009

9
Employment - public local administration

Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 13,785 13,941 14,684 14,988 15,065
Berat 995 964 968 966 967
Dibër 645 704 678 682 688
Durrës 985 1,025 1,042 1,027 998
Elbasan 1,448 1,454 1,498 1,498 1,498
Fier 1,597 1,548 1,660 1,745 1,691
Gjirokastër 679 709 709 717 679
Korça 1,178 1,190 1,217 1,212 1,202
Kukës 831 828 897 897 897
Lezhë 775 777 873 873 873
Shkodër 1,157 1,154 1,191 1,191 1,191
Tirana 2,676 2,770 2,741 2,970 3,163
Vlorë 819 818 1,210 1,210 1,218
Employment - public local administration - communes

Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 6,815 6,844 7,250 7,302 7,276
Berat 515 471 480 486 487
Dibër 415 441 417 418 423
Durrës 352 344 374 365 377
Elbasan 766 765 779 779 779
Fier 932 903 950 1,047 1,024
Gjirokastër 409 395 402 410 408
Korça 703 687 727 727 712
Kukës 349 349 357 357 357
Lezhë 327 329 345 345 345
Shkodër 695 692 732 732 732
Tirana 1,033 1,146 1,123 1,072 1,062
Vlorë 319 322 564 564 570
Employment - public local administration - municipalities

Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 5,542 5,583 5,890 6,144 6,281
Berat 348 357 348 340 340
Dibër 160 176 174 177 178
Durrës 536 584 582 574 545
Elbasan 570 577 607 607 607
Fier 563 538 601 590 559
Gjirokastër 190 192 185 185 190
Korça 387 415 402 397 402
Kukës 365 362 368 368 368
Lezhë 320 320 403 403 403
Shkodër 321 321 320 320 320
Tirana 1,449 1,412 1,406 1,689 1,867
Vlorë 333 329 494 494 502
Employment - public local administration - prefectures

Prefectures 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 1,428 1,514 1,544 1,542 1,508
Berat 132 136 140 140 140
Dibër 70 87 87 87 87
Durrës 97 97 86 88 76
Elbasan 112 112 112 112 112
Fier 102 107 109 108 108
Gjirokastër 80 122 122 122 81
Korça 88 88 88 88 88
Kukës 117 117 172 172 172
Lezhë 128 128 125 125 125
Shkodër 141 141 139 139 139
Vlorë 167 167 152 152 146

10
Papunesia
Punekerkuesit e papune te regjistruar ne 2014
upper 2ary upper 2ary
Prefecture total female youth 15-24 primary Tertiary
general vocational
Albania 141,998 72,467 22,282 76,929 39,299 17,627 8,143
Berat 6,140 3,049 605 3,290 1,433 1,231 186
Dibër 6,004 2,718 1,313 3,500 1,386 770 348
Durrës 9,734 4,650 1,590 5,386 2,590 1,021 737
Elbasan 16,308 7,774 2,797 9,032 5,263 1,773 241
Fier 16,755 9,485 2,767 8,445 3,678 3,337 1,296
Gjirokastër 4,820 2,395 638 2,367 1,603 408 441
Korça 9,929 5,144 1,104 5,583 2,548 1,204 594
Kukës 10,727 5,353 2,056 5,252 3,740 1,397 338
Lezhë 13,978 6,921 2,136 8,266 4,193 923 597
Shkodër 16,449 7,719 2,089 8,004 5,537 2,120 788
Tirana 21,675 12,229 3,514 12,589 4,769 2,724 1,594
Vlorë 9,479 5,029 1,673 5,216 2,560 720 983
registered unemployed jobseekers 2013

general vocational
Albania 142,648 73,696 22,318 77,759 41,243 17,690 5,956
Berat 6,492 3,425 694 3,557 1,494 1,294 147
Dibër 6,416 2,959 1,330 3,872 1,539 814 192
Durrës 9,001 4,665 1,236 5,230 2,420 987 365
Elbasan 16,288 7,780 2,744 8,882 5,244 1,980 182
Fier 16,490 9,309 2,845 8,408 3,660 3,302 1,120
Gjirokastër 5,036 2,725 628 2,369 1,867 394 405
Korça 9,911 5,224 1,080 5,726 2,583 1,136 466
Kukës 11,210 5,530 2,175 5,425 4,085 1,431 269
Lezhë 15,317 7,612 2,434 9,151 4,622 927 618
Shkodër 18,901 8,910 2,799 8,103 7,603 2,570 625
Tirana 20,508 11,578 3,192 12,481 4,443 2,507 1,076
Vlorë 7,078 3,978 1,162 4,556 1,684 347 491

general vocational
Albania 142,530 73,290 22,129 77,870 41,145 17,879 5,635
Berat 6,694 3,530 726 3,544 1,630 1,351 170
Dibër 6,956 3,184 1,321 4,199 1,664 906 187
Durrës 8,876 4,722 1,318 5,072 2,363 1,014 428
Elbasan 16,174 7,726 2,663 8,741 5,203 2,012 218
Fier 16,124 8,767 2,584 8,173 3,765 3,205 981
Gjirokastër 5,068 2,833 596 2,357 1,916 370 425
Korça 9,260 4,922 1,013 5,352 2,446 1,026 436
Kukës 10,018 4,872 1,861 4,930 3,714 1,298 76
Lezhë 14,699 7,308 2,294 8,921 4,367 846 565
Shkodër 19,893 9,171 3,615 8,457 7,973 2,731 733
Tirana 21,819 12,369 3,082 13,097 4,839 2,805 1,079
Vlorë 6,950 3,885 1,055 5,027 1,269 317 337

11

general vocational
Albania 142,484 72,943 23,569 77,750 41,459 18,100 5,176
Berat 6,504 3,386 711 3,540 1,528 1,311 125
Dibër 7,319 3,456 1,412 4,416 1,864 930 109
Durrës 8,899 4,916 1,204 5,066 2,371 1,003 458
Elbasan 16,209 7,756 2,800 8,754 5,154 2,075 226
Fier 15,700 8,410 2,574 8,061 3,861 2,975 802
Gjirokastër 5,326 2,832 662 2,447 1,994 389 496
Korça 9,159 4,911 1,010 5,259 2,441 1,007 452
Kukës 9,457 4,570 1,713 4,614 3,561 1,246 37
Lezhë 14,233 6,970 3,107 8,801 4,175 792 465
Shkodër 21,166 9,590 4,551 8,965 8,404 3,004 792
Tirana 21,732 12,368 2,790 12,908 4,792 3,086 946
Vlorë 6,782 3,779 1,036 4,918 1,312 281 271

general vocational
Albania 143,876 72,857 23,835 76,978 42,912 18,897 5,089
Berat 6,557 3,395 772 3,561 1,628 1,237 131
Dibër 7,851 3,544 1,438 4,491 2,431 830 99
Durrës 8,980 4,940 1,150 5,089 2,445 1,013 433
Elbasan 16,382 7,816 3,029 8,942 4,991 2,221 228
Fier 16,258 8,503 2,820 8,269 4,271 2,978 740
Gjirokastër 5,328 2,924 609 2,424 1,889 527 488
Korça 9,432 4,612 984 5,263 2,563 1,116 490
Kukës 9,408 4,989 1,707 4,400 3,519 1,451 38
Lezhë 14,104 6,766 3,244 8,699 4,083 879 443
Shkodër 21,211 9,451 4,628 8,900 8,399 3,127 786
Tirana 21,599 12,151 2,546 12,548 5,014 3,096 941
Vlorë 6,765 3,766 909 4,392 1,681 421 272
registered jobseekers long term unemployment

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 89,269 88,768 86,975 87,276 82,133
Berat 4,213 4,369 4,788 4,696 4,174
Dibër 4,569 4,006 3,403 3,018 2,570
Durrës 3,074 3,096 3,715 4,263 3,872
Elbasan 10,262 9,960 9,882 9,933 9,953
Fier 12,490 11,865 11,288 11,501 11,584
Gjirokastër 3,848 3,655 3,330 3,241 3,131
Korça 5,246 5,383 5,594 6,248 6,579
Kukës 2,360 2,607 2,595 2,990 3,472
Lezhë 9,074 9,420 9,798 9,775 8,275
Shkodër 15,812 15,700 14,512 13,807 11,077
Tirana 14,761 14,986 14,865 14,744 14,754
Vlorë 3,560 3,720 3,206 3,060 2,694

12
registered jobseekers long term unemployment - female

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 44,123 44,085 43,261 43,636 41,929
Berat 2,143 2,246 2,440 2,386 2,105
Dibër 1,559 1,396 1,405 1,255 1,017
Durrës 1,660 1,650 1,769 1,687 1,656
Elbasan 4,698 4,598 4,556 4,550 4,568
Fier 6,494 6,231 6,101 6,368 6,381
Gjirokastër 2,234 2,086 1,843 1,714 1,639
Korça 2,801 2,882 2,995 3,276 3,436
Kukës 1,184 1,244 1,248 1,426 1,786
Lezhë 4,962 5,183 4,791 4,843 4,157
Shkodër 6,656 6,618 6,241 6,035 5,324
Tirana 7,896 8,007 8,202 8,472 8,386
Vlorë 1,836 1,943 1,671 1,625 1,476
registered jobseekers receiving unemployment -benefit

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 9,265 8,537 9,772 7,824 7,395
Berat 260 301 412 223 313
Dibër 563 476 471 355 414
Durrës 701 630 708 530 398
Elbasan 818 846 974 793 785
Fier 294 360 562 315 315
Gjirokastër 233 220 299 216 200
Korça 939 757 885 850 625
Kukës 1,153 1,032 982 1,008 764
Lezhë 699 555 474 331 273
Shkodër 1,225 1,133 1,110 962 748
Tirana 1,957 1,867 2,420 1,942 2,200
Vlorë 423 361 476 299 361
registered jobseekers receiving unemployment -benefit - female

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 4,692 4,305 4,794 3,947 3,590
Berat 113 126 183 109 132
Dibër 244 225 215 134 125
Durrës 417 345 357 267 203
Elbasan 382 396 443 357 343
Fier 154 152 195 143 139
Gjirokastër 154 136 182 117 92
Korça 577 453 505 457 298
Kukës 402 370 338 409 302
Lezhë 358 291 260 186 151
Shkodër 720 617 465 385 270
Tirana 1,006 1,061 1,465 1,283 1,418
Vlorë 165 133 186 100 117

13
average monthly eages in public sector ALL

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 44,376 46,665 50,092 51,250 53,025
Berat 42,376 44,672 46,836 48,855 50,327
Dibër 43,158 45,245 48,612 50,090 52,126
Durrës 44,152 46,611 48,811 50,355 52,513
Elbasan 43,407 45,818 47,925 49,715 50,127
Fier 44,354 46,863 49,921 52,115 52,301
Gjirokastër 45,038 47,505 49,811 51,773 51,827
Korça 43,862 46,537 50,250 51,650 51,888
Kukës 47,430 49,946 48,850 50,252 52,293
Lezhë 41,223 44,061 46,153 47,651 49,141
Shkodër 44,761 47,033 49,500 51,544 51,911
Tirana 48,131 51,515 56,037 59,450 59,966
Vlorë 44,616 47,125 49,500 51,551 52,380
average number families benefiting social assistance

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 96,867 99,493 98,810 104,398 78,072
Berat 5,340 5,084 4,562 4,527 2,882
Dibër 13,764 14,480 14,317 14,981 13,045
Durrës 1,439 1,438 1,402 1,403 1,116
Elbasan 12,626 13,445 13,616 14,458 10,277
Fier 3,966 4,187 4,190 4,547 3,411
Gjirokastër 2,154 2,466 2,577 2,898 2,000
Korça 9,674 10,463 9,417 10,258 8,248
Kukës 11,419 11,674 12,327 12,842 10,611
Lezhë 7,967 7,610 7,159 7,423 5,932
Shkodër 15,585 15,536 15,375 15,401 11,982
Tirana 11,069 11,274 12,073 13,656 7,055
Vlorë 1,865 1,838 1,796 2,004 1,513
average monthly social assistance fund by prefectures 000 ALL

Prefecture 2010 2011 2012 2013 2014
Albania 334,437 362,579 360,921 387,987 297,447
Berat 17,339 16,889 14,394 14,225 10,270
Dibër 48,067 54,863 51,473 54,851 47,328
Durrës 5,638 5,770 5,315 5,264 5,026
Elbasan 39,509 41,979 43,170 44,962 36,920
Fier 13,825 14,793 15,045 15,865 10,735
Gjirokastër 8,074 9,556 8,898 9,351 6,555
Korça 25,930 29,877 28,319 28,398 25,503
Kukës 44,126 46,618 47,786 53,227 43,487
Lezhë 31,378 30,727 28,447 28,266 23,969
Shkodër 57,859 58,317 62,672 61,949 47,638
Tirana 36,149 45,894 49,172 64,670 34,282
Vlorë 6,544 7,295 6,230 6,960 5,733

14
Shtojca5: Te dhenat e Arsimit sipas Prefektures

The education data from the prefecture that encompasses Murriz Thana I&D scheme is shaded in green
in the folloeing Tabela s.
Schools of Basic Education

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Total Urban Total Urban Total Urban Total Urban Total Urban
Albania 1,600 452 1,496 445 1,473 435 1,472 434 1,464 434
Berat 103 26 97 25 94 25 94 25 94 25
Dibër 97 13 98 12 98 12 97 12 97 11
Durrës 113 45 107 46 105 43 105 43 105 43
Elbasan 219 36 213 34 197 34 198 34 198 35
Fier 176 46 170 47 172 46 171 45 169 44
Gjirokastër 61 15 48 14 47 14 47 14 46 13
Korça 131 28 127 27 127 27 125 25 125 26
Kukës 105 9 83 10 82 9 82 9 83 10
Lezhë 84 23 76 22 77 21 79 23 80 23
Shkodër 147 36 136 37 136 37 138 38 137 40
Tirana 248 136 238 132 239 127 235 126 230 123
Vlorë 116 39 103 39 99 40 101 40 100 41
No Teachers in Schools basic education

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Total Urban Total Urban Total Urban Total Urban Total Urban
Albania 27,241 11,965 25,973 11,544 25,584 11,291 25,263 11,146 25,051 11,069
Berat 1,464 610 1,424 574 1,388 553 1,317 501 1,343 534
Dibër 1,750 410 1,581 358 1,556 361 1,528 353 1,510 341
Durrës 2,267 1,207 2,171 1,188 2,119 1,125 2,084 1,108 2,031 1,091
Elbasan 3,221 980 3,071 960 2,991 906 2,979 924 2,984 941
Fier 3,196 1,056 3,008 1,045 2,984 1,026 2,979 1,038 2,924 994
Gjirokastër 911 405 897 394 860 373 867 385 863 392
Korça 2,015 657 2,118 707 2,042 709 2,000 675 1,977 675
Kukës 1,252 309 1,132 294 1,115 281 1,104 279 1,115 289
Lezhë 1,476 547 1,335 520 1,289 509 1,271 506 1,241 488
Shkodër 2,463 1,049 2,321 1,003 2,278 979 2,296 991 2,266 967
Tirana 5,474 3,736 5,273 3,558 5,329 3,532 5,257 3,476 5,219 3,450
Vlorë 1,752 999 1,642 943 1,633 937 1,581 910 1,578 907
Pupils Enrolled Basic Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Total Female Total Female Total Female Total Female Total Female
Albania 439,995 211,142 420,684 201,046 403,704 192,146 390,837 185,387 377,074 178,604
Berat 21,703 10,529 20,382 9,839 19,466 9,379 18,740 9,002 18,000 8,639
Dibër 26,830 12,908 25,166 12,054 23,725 11,232 22,405 10,529 21,200 9,897
Durrës 43,357 20,771 41,811 19,936 40,372 19,240 39,568 18,774 38,247 18,059
Elbasan 48,066 23,219 45,138 21,767 42,841 20,534 41,341 19,670 39,022 18,678
Fier 48,519 23,188 45,985 21,928 43,837 20,755 42,096 19,918 40,512 19,124
Gjirokastër 9,685 4,692 9,121 4,369 8,656 4,177 8,330 3,957 8,112 3,877
Korça 30,251 14,570 28,717 13,775 27,387 13,065 26,794 12,779 25,897 12,282
Kukës 18,584 8,807 17,621 8,311 16,736 7,798 15,811 7,331 14,948 6,862
Lezhë 23,623 11,424 22,461 10,738 21,178 10,018 20,136 9,457 19,296 9,005
Shkodër 37,008 17,650 35,086 16,724 33,198 15,798 31,375 14,948 29,578 14,067
Tirana 107,226 51,377 104,866 50,085 102,673 48,998 101,255 48,136 99,902 47,468

15
Pupils Enrolled Basic Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Vlorë 25,143 12,007 24,330 11,520 23,635 11,152 22,986 10,886 22,360 10,646
Pupils Enrolled Primary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 224,781 106,917 215,660 102,276 206,617 97,583 198,897 93,774 195,720 92,609
Berat 10,961 5,273 10,300 4,930 9,733 4,661 9,373 4,471 9,193 4,414
Dibër 13,939 6,631 13,126 6,200 12,116 5,615 11,096 5,081 10,564 4,795
Durrës 22,535 10,703 21,800 10,319 20,953 9,869 20,463 9,626 20,174 9,502
Elbasan 23,895 11,381 22,454 10,693 21,234 10,155 20,239 9,626 19,840 9,528
Fier 24,165 11,479 23,008 10,879 22,153 10,408 21,311 9,964 21,064 9,881
Gjirokastër 4,736 2,336 4,498 2,154 4,298 2,084 4,172 1,983 4,247 2,037
Korça 15,318 7,337 14,593 6,971 13,813 6,511 13,500 6,437 13,418 6,366
Kukës 9,752 4,574 9,160 4,279 8,594 3,949 8,020 3,677 7,486 3,400
Lezhë 12,012 5,632 11,463 5,360 10,698 4,911 10,008 4,594 9,686 4,509
Shkodër 18,853 8,930 17,682 8,406 16,624 7,905 15,469 7,365 14,619 6,986
Tirana 55,842 26,571 55,215 26,271 54,255 25,848 53,285 25,346 53,533 25,516
Vlorë 12,773 6,070 12,361 5,814 12,146 5,667 11,961 5,604 11,896 5,675
Pupils Enrolled Public Basic Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 418,754 201,332 399,504 191,158 382,870 182,452 370,238 175,682 356,347 168,842
Berat 21,164 10,306 19,881 9,636 18,945 9,168 18,231 8,793 17,498 8,416
Dibër 26,765 12,890 25,142 12,048 23,719 11,230 22,405 10,529 21,200 9,897
Durrës 41,202 19,741 39,597 18,902 38,065 18,162 37,188 17,674 35,768 16,895
Elbasan 47,517 22,918 44,636 21,516 42,428 20,319 40,946 19,471 38,616 18,470
Fier 45,459 21,879 43,156 20,671 41,171 19,586 39,629 18,797 38,060 18,035
Gjirokastër 9,443 4,577 8,948 4,286 8,432 4,068 8,044 3,813 7,743 3,691
Korça 29,128 14,049 27,515 13,218 26,199 12,524 25,629 12,227 24,895 11,815
Kukës 18,528 8,791 17,564 8,293 16,736 7,798 15,811 7,331 14,948 6,862
Lezhë 22,811 11,067 21,500 10,305 20,162 9,557 19,095 8,978 18,214 8,498
Shkodër 33,596 16,072 31,645 15,057 29,911 14,214 28,144 13,344 26,400 12,514
Tirana 99,987 47,943 97,594 46,635 95,376 45,577 93,969 44,696 92,436 43,953
Vlorë 23,154 11,099 22,326 10,591 21,726 10,249 21,147 10,029 20,569 9,796
Pupils Enrolled Public Primary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 213,109 101,606 204,027 97,009 195,279 92,492 187,860 88,670 184,410 87,393
Berat 10,624 5,133 9,976 4,804 9,389 4,522 9,027 4,327 8,843 4,253
Dibër 13,895 6,617 13,109 6,195 12,110 5,613 11,096 5,081 10,564 4,795
Durrës 21,244 10,103 20,485 9,720 19,613 9,259 19,110 9,000 18,746 8,842
Elbasan 23,603 11,219 22,189 10,561 21,017 10,046 20,029 9,519 19,612 9,415
Fier 22,777 10,900 21,702 10,309 20,898 9,872 20,161 9,453 19,876 9,387
Gjirokastër 4,535 2,237 4,325 2,071 4,088 1,984 3,920 1,858 3,948 1,888
Korça 14,577 6,978 13,835 6,628 13,114 6,205 12,855 6,124 12,878 6,117
Kukës 9,719 4,564 9,134 4,269 8,594 3,949 8,020 3,677 7,486 3,400

16
Pupils Enrolled Public Primary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Lezhë 11,415 5,366 10,782 5,053 9,992 4,588 9,307 4,264 8,982 4,178
Shkodër 17,191 8,185 16,116 7,699 15,198 7,270 14,122 6,731 13,245 6,345
Tirana 51,858 24,731 51,135 24,395 50,166 23,991 49,260 23,479 49,318 23,542
Vlorë 11,671 5,573 11,239 5,305 11,100 5,193 10,953 5,157 10,912 5,231
Pupils Graduated in Basic Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 52,287 25,834 51,186 25,155 50,380 24,579 47,819 23,164 44,139 21,294
Berat 2,723 1,406 2,573 1,238 2,523 1,223 2,372 1,144 2,288 1,145
Dibër 3,161 1,490 3,015 1,475 2,850 1,399 2,624 1,256 2,528 1,206
Durrës 4,790 2,240 4,826 2,360 4,634 2,286 4,632 2,278 4,461 2,151
Elbasan 5,831 2,959 5,511 2,822 5,414 2,690 5,544 2,698 4,906 2,406
Fier 5,989 2,969 5,890 2,894 5,861 2,773 5,274 2,545 4,856 2,292
Gjirokastër 1,189 553 1,258 608 1,224 594 1,061 462 969 486
Korça 3,674 1,828 3,654 1,825 3,421 1,649 3,276 1,577 2,468 1,200
Kukës 2,015 937 1,939 920 2,083 993 1,850 891 1,825 862
Lezhë 2,974 1,541 2,799 1,406 2,700 1,336 2,491 1,260 2,358 1,142
Shkodër 4,345 2,146 3,811 1,865 4,216 2,095 4,011 1,972 3,680 1,746
Tirana 12,647 6,319 12,868 6,225 12,355 6,063 11,790 5,697 11,209 5,378
Vlorë 2,949 1,446 3,042 1,517 3,099 1,478 2,894 1,384 2,591 1,280
Pupils Graduated in Public Basic Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 49,766 24,604 48,551 23,887 47,853 23,318 45,350 21,913 41,729 20,098
Berat 2,660 1,373 2,518 1,216 2,472 1,200 2,325 1,122 2,255 1,128
Dibër 3,153 1,487 3,008 1,474 2,850 1,399 2,624 1,256 2,528 1,206
Durrës 4,559 2,116 4,608 2,257 4,379 2,153 4,361 2,158 4,153 2,009
Elbasan 5,779 2,928 5,439 2,787 5,357 2,657 5,488 2,669 4,864 2,383
Fier 5,465 2,713 5,360 2,643 5,402 2,568 4,880 2,365 4,509 2,121
Gjirokastër 1,185 552 1,258 608 1,224 594 1,061 462 969 486
Korça 3,591 1,795 3,564 1,778 3,338 1,619 3,163 1,519 2,358 1,147
Kukës 2,015 937 1,931 920 2,083 993 1,850 891 1,825 862
Lezhë 2,945 1,525 2,711 1,365 2,646 1,313 2,420 1,226 2,278 1,096
Shkodër 3,927 1,952 3,325 1,618 3,738 1,857 3,506 1,694 3,190 1,486
Tirana 11,761 5,884 12,033 5,821 11,541 5,625 10,985 5,271 10,407 5,001
Vlorë 2,726 1,342 2,796 1,400 2,823 1,340 2,687 1,280 2,393 1,173

17
Number of Secondary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Total General Total General Total General Total General Total General
Albania 500 430 508 445 507 437 511 444 512 447
Berat 28 23 28 24 29 25 28 24 28 24
Dibër 23 22 23 21 23 21 24 22 25 24
Durrës 33 28 34 30 34 28 36 30 36 31
Elbasan 55 48 54 48 54 48 54 49 53 48
Fier 63 56 63 58 62 56 64 59 64 59
Gjirokastër 21 18 22 19 22 19 22 19 22 19
Korça 46 38 46 38 46 38 45 37 46 38
Kukës 20 20 21 21 20 20 20 20 19 19
Lezhë 24 21 25 23 25 22 25 22 25 22
Shkodër 46 38 47 38 48 39 49 40 47 38
Tirana 97 81 103 89 103 85 103 86 103 86
Vlorë 44 37 42 36 41 36 41 36 44 39
Number of Public Upper Secondary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Total General Total General Total General Total General Total General
Albania 382 326 384 328 383 327 385 331 386 332
Berat 24 19 24 20 24 20 24 20 24 20
Dibër 22 21 22 20 22 20 23 21 24 23
Durrës 22 18 22 18 22 18 23 19 23 19
Elbasan 49 43 48 42 48 42 48 43 48 43
Fier 41 37 42 38 42 38 43 39 43 39
Gjirokastër 21 18 21 18 21 18 21 18 21 18
Korça 40 32 40 32 40 32 40 32 40 32
Kukës 18 18 19 19 19 19 19 19 19 19
Lezhë 21 20 21 20 21 19 21 19 21 19
Shkodër 39 31 39 31 39 31 39 31 37 29
Tirana 53 42 55 44 55 44 54 44 56 45
Vlorë 32 27 31 26 30 26 30 26 30 26
Teachers in Secondary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 8,250 5,080 8,179 5,088 8,473 5,295 8,610 5,476 8,606 5,462
Berat 477 259 458 256 458 257 450 257 460 260
Dibër 329 169 318 173 327 172 343 186 345 184
Durrës 613 389 619 398 666 446 695 455 664 445
Elbasan 850 510 843 496 855 515 854 514 850 520
Fier 1,008 624 929 591 926 581 931 594 934 561
Gjirokastër 281 144 278 137 301 160 250 129 285 150
Korça 661 364 666 373 672 371 679 381 666 380
Kukës 222 121 227 119 238 127 254 142 253 150
Lezhë 401 237 383 229 412 260 425 270 445 282
Shkodër 780 471 748 455 799 484 790 476 788 489
Tirana 2,038 1,423 2,143 1,502 2,246 1,568 2,364 1,710 2,310 1,666
Vlorë 590 369 567 359 573 354 575 362 606 375

18
Teachers in Public Upper Secondary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 6,858 4,215 6,702 4,145 6,907 4,316 6,971 4,407 7,107 4,491
Berat 454 248 435 244 434 246 425 248 435 252
Dibër 320 165 311 170 326 172 342 186 345 184
Durrës 480 301 481 310 508 333 524 341 525 342
Elbasan 789 474 785 464 800 486 805 488 806 495
Fier 751 483 694 451 690 436 723 462 735 436
Gjirokastër 268 144 270 136 293 159 244 128 279 149
Korça 613 338 591 327 592 326 596 337 601 350
Kukës 220 120 222 117 235 125 251 141 253 150
Lezhë 389 231 374 224 388 243 391 250 393 255
Shkodër 599 351 603 354 603 360 599 359 595 360
Tirana 1,504 1,063 1,496 1,063 1,595 1,146 1,614 1,170 1,689 1,225
Vlorë 471 297 440 285 443 284 457 297 451 293
Pupils enrolled in Upper Secondary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 140,657 65,854 150,134 69,388 152,182 70,165 154,425 70,891 151,937 69,301
Berat 8,414 3,698 8,970 3,828 8,570 3,634 8,837 3,684 8,323 3,464
Dibër 6,720 3,276 7,381 3,362 7,497 3,402 7,308 3,501 6,925 3,436
Durrës 11,654 5,567 13,901 6,229 15,153 6,705 15,551 6,841 15,152 6,728
Elbasan 13,768 6,819 14,514 6,827 14,919 6,971 15,246 7,023 15,152 7,019
Fier 15,679 7,387 15,886 7,529 15,579 7,421 15,873 7,412 15,797 7,224
Gjirokastër 3,638 1,757 4,011 1,822 3,847 1,805 3,765 1,728 3,482 1,622
Korça 9,957 4,555 10,733 4,873 11,182 5,032 11,403 5,097 11,416 5,038
Kukës 5,372 2,504 6,227 3,021 6,070 2,849 5,901 2,806 5,479 2,558
Lezhë 6,987 3,653 7,555 3,909 7,774 4,009 7,734 3,950 7,590 3,775
Shkodër 11,346 5,216 12,249 5,652 11,929 5,523 12,399 5,662 11,951 5,471
Tirana 38,602 17,254 39,924 18,062 40,689 18,632 41,243 18,943 40,532 18,594
Vlorë 8,520 4,168 8,783 4,274 8,973 4,182 9,165 4,244 10,138 4,372
Pupils enrolled in Public Upper Secondary Schools

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 128,360 59,596 136,188 62,544 136,329 62,796 137,105 63,033 133,794 60,999
Berat 8,176 3,545 8,775 3,711 8,234 3,497 8,366 3,520 7,816 3,309
Dibër 6,677 3,252 7,196 3,307 7,288 3,351 7,084 3,446 6,717 3,392
Durrës 10,531 4,918 12,128 5,408 12,310 5,619 12,062 5,482 11,568 5,225
Elbasan 13,426 6,716 14,138 6,723 14,563 6,873 14,873 6,923 14,822 6,927
Fier 13,002 6,007 13,138 6,032 12,764 5,907 13,076 5,989 12,881 5,738
Gjirokastër 3,608 1,732 3,976 1,822 3,816 1,805 3,734 1,728 3,454 1,622
Korça 9,445 4,259 10,073 4,492 10,429 4,609 10,716 4,708 10,666 4,612
Kukës 5,352 2,495 6,205 3,013 6,046 2,842 5,885 2,801 5,479 2,558
Lezhë 6,864 3,605 7,401 3,826 7,522 3,858 7,309 3,720 7,034 3,515
Shkodër 9,856 4,317 10,577 4,658 10,126 4,443 10,446 4,563 9,945 4,311
Tirana 34,242 15,273 35,149 15,948 35,737 16,560 35,889 16,682 35,135 16,281
Vlorë 7,181 3,477 7,432 3,604 7,494 3,432 7,665 3,471 8,277 3,509

19
Pupils enrolled in Gymnasium

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 120,651 59,662 131,437 64,590 133,002 65,906 130,137 65,594 124,619 63,456
Berat 7,322 3,398 7,978 3,616 7,574 3,464 7,509 3,455 6,912 3,233
Dibër 5,967 2,776 6,643 2,956 6,891 3,119 6,725 3,206 6,459 3,201
Durrës 9,919 5,266 11,952 5,909 13,016 6,355 12,970 6,477 12,478 6,368
Elbasan 11,541 6,167 12,553 6,394 13,042 6,689 12,762 6,601 12,231 6,527
Fier 14,208 6,994 14,631 7,321 14,358 7,308 14,362 7,291 14,142 7,108
Gjirokastër 3,228 1,612 3,679 1,720 3,498 1,717 3,328 1,630 3,011 1,514
Korça 8,191 4,060 9,051 4,458 9,406 4,635 8,725 4,474 8,324 4,325
Kukës 5,031 2,278 5,952 2,892 5,880 2,782 5,677 2,724 5,287 2,500
Lezhë 6,271 3,259 6,865 3,556 7,093 3,692 6,811 3,589 6,556 3,428
Shkodër 9,390 4,712 10,425 5,270 10,104 5,138 9,989 5,130 9,422 4,876
Tirana 32,338 15,302 34,039 16,458 34,449 17,049 33,799 17,050 32,146 16,433
Vlorë 7,245 3,838 7,669 4,040 7,691 3,958 7,480 3,967 7,651 3,943
Pupils enrolled in Public Gymnasium

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 109,893 53,861 118,842 58,079 118,566 58,886 114,224 57,995 107,948 55,407
Berat 7,084 3,245 7,783 3,499 7,238 3,327 7,038 3,291 6,405 3,078
Dibër 5,924 2,752 6,458 2,901 6,682 3,068 6,501 3,151 6,251 3,157
Durrës 8,821 4,633 10,187 5,093 10,252 5,321 9,519 5,137 8,938 4,890
Elbasan 11,211 6,073 12,186 6,295 12,686 6,591 12,389 6,501 11,901 6,435
Fier 11,673 5,693 11,969 5,868 11,558 5,805 11,573 5,870 11,235 5,622
Gjirokastër 3,198 1,587 3,644 1,720 3,467 1,717 3,297 1,630 2,983 1,514
Korça 7,679 3,764 8,391 4,077 8,653 4,212 8,038 4,085 7,574 3,899
Kukës 5,011 2,269 5,930 2,884 5,856 2,775 5,661 2,719 5,287 2,500
Lezhë 6,232 3,238 6,745 3,492 6,856 3,549 6,459 3,364 6,155 3,174
Shkodër 7,975 3,832 8,861 4,303 8,448 4,116 8,211 4,084 7,568 3,764
Tirana 29,076 13,595 30,304 14,556 30,540 15,163 29,406 14,928 27,693 14,252
Vlorë 6,009 3,180 6,384 3,391 6,330 3,242 6,132 3,235 5,958 3,122

20
Pupils graduated in Upper Secondary Education

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 34,823 18,727 40,354 20,094 40,927 20,801 45,899 22,625 35,254 18,882
Berat 2,043 1,130 2,324 1,122 2,250 1,044 2,676 1,226 1,882 959
Dibër 1,762 968 2,022 1,011 1,954 945 2,228 1,081 1,844 987
Durrës 2,418 1,379 3,274 1,623 3,411 1,877 4,174 2,064 3,367 1,770
Elbasan 3,572 2,090 3,903 2,038 3,970 2,051 4,622 2,321 3,312 1,928
Fier 4,450 2,371 4,556 2,274 4,536 2,313 5,134 2,511 4,126 2,196
Gjirokastër 1,063 545 1,273 587 1,105 583 1,156 572 690 406
Korça 2,637 1,321 3,021 1,422 2,879 1,459 3,284 1,600 2,283 1,324
Kukës 1,241 673 1,558 759 1,603 761 1,733 902 1,645 837
Lezhë 1,737 1,005 2,206 1,196 2,180 1,204 2,402 1,321 1,932 1,089
Shkodër 2,545 1,309 3,261 1,620 3,247 1,700 3,612 1,807 3,083 1,579
Tirana 9,060 4,685 10,612 5,206 11,454 5,645 12,416 5,933 9,520 4,957
Vlorë 2,295 1,251 2,344 1,235 2,338 1,219 2,462 1,287 1,570 850
Pupils graduated in Public Upper Secondary Education

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 30,904 16,677 35,821 17,901 35,890 18,372 40,091 20,059 30,297 16,587
Berat 1,937 1,062 2,251 1,080 2,179 997 2,575 1,180 1,779 914
Dibër 1,715 948 1,942 992 1,849 919 2,098 1,052 1,755 960
Durrës 2,120 1,210 2,791 1,387 2,833 1,605 3,167 1,673 2,551 1,399
Elbasan 3,472 2,049 3,782 2,005 3,821 2,015 4,474 2,280 3,192 1,893
Fier 3,452 1,867 3,545 1,764 3,435 1,733 3,940 1,965 2,928 1,628
Gjirokastër 1,056 545 1,258 587 1,097 583 1,146 572 684 406
Korça 2,523 1,256 2,870 1,346 2,621 1,315 3,055 1,468 2,045 1,186
Kukës 1,241 673 1,550 756 1,590 757 1,733 902 1,642 837
Lezhë 1,717 995 2,173 1,177 2,164 1,195 2,321 1,266 1,803 1,009
Shkodër 2,147 1,059 2,788 1,327 2,714 1,368 2,999 1,468 2,479 1,222
Tirana 7,691 4,030 8,963 4,451 9,763 4,902 10,631 5,194 7,931 4,308
Vlorë 1,833 983 1,908 1,029 1,824 983 1,952 1,039 1,508 825
Pupils graduated in Gymnasium

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 29,984 16,450 35,553 18,236 38,083 19,924 41,577 21,451 32,118 17,940
Berat 1,785 1,004 2,059 1,027 2,091 1,006 2,417 1,184 1,761 933
Dibër 1,474 753 1,741 798 1,861 911 2,085 989 1,716 907
Durrës 2,143 1,266 2,833 1,530 3,288 1,829 3,686 1,949 3,078 1,731
Elbasan 3,076 1,827 3,387 1,834 3,719 2,003 4,103 2,210 3,149 1,920
Fier 4,099 2,210 4,239 2,158 4,418 2,289 4,906 2,484 3,956 2,176
Gjirokastër 942 481 1,161 538 1,028 548 1,068 542 649 378
Korça 2,212 1,154 2,702 1,325 2,656 1,392 2,906 1,491 2,097 1,247
Kukës 1,132 589 1,442 684 1,603 761 1,706 875 1,611 818
Lezhë 1,543 886 2,010 1,062 2,062 1,139 2,277 1,239 1,810 1,008
Shkodër 2,156 1,172 2,855 1,519 2,948 1,625 3,188 1,712 2,677 1,469
Tirana 7,450 3,979 9,075 4,629 10,260 5,250 10,981 5,525 8,206 4,529
Vlorë 1,972 1,129 2,049 1,131 2,149 1,171 2,254 1,251 1,408 824

21
Pupils graduated in Public Gymnasium

2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Prefecture
Albania 26,512 14,590 31,415 16,191 33,324 17,569 36,059 18,929 27,422 15,694
Berat 1,679 936 1,986 985 2,020 959 2,316 1,138 1,658 888
Dibër 1,427 733 1,661 779 1,756 885 1,955 960 1,627 880
Durrës 1,860 1,107 2,358 1,299 2,710 1,557 2,679 1,558 2,262 1,360
Elbasan 2,983 1,792 3,276 1,805 3,570 1,967 3,955 2,169 3,029 1,885
Fier 3,171 1,741 3,279 1,673 3,328 1,719 3,717 1,941 2,758 1,608
Gjirokastër 935 481 1,146 538 1,020 548 1,058 542 643 378
Korça 2,098 1,089 2,551 1,249 2,398 1,248 2,677 1,359 1,859 1,109
Kukës 1,132 589 1,434 681 1,590 757 1,706 875 1,608 818
Lezhë 1,536 880 1,996 1,054 2,062 1,139 2,196 1,184 1,681 928
Shkodër 1,758 922 2,382 1,226 2,415 1,293 2,611 1,381 2,099 1,121
Tirana 6,401 3,441 7,725 3,971 8,820 4,562 9,436 4,819 6,818 3,911
Vlorë 1,532 879 1,621 931 1,635 935 1,753 1,003 1,380 808

22
Shtojca 6: Te dhena mbi shendetin ne prefekture

Te dhenat mbi shendetin e popullsise qe i perkasin zones skemes se I&D te Murriz Thanes jane ne
ngjyre jeshile ne tabelat e meposhteme
Health Centres
Prefectures 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 624 475 456 421 409
Berat 37 27 23 23 23
Dibër 39 40 40 34 34
Durrës 46 46 45 26 26
Elbasan 64 79 65 53 54
Fier 50 48 49 45 49
Gjirokastër 38 32 31 37 31
Korça 39 39 40 39 39
Kukës 29 29 29 27 27
Lezhë 59 32 32 22 25
Shkodër 59 37 37 37 36
Tirana 133 36 35 48 35
Vlorë 31 30 30 30 30
Polyclinics
Prefectures 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 46 46 46 46 46
Berat 3 3 3 3 3
Dibër 3 3 3 3 3
Durrës 2 2 2 2 2
Elbasan 4 4 4 4 4
Fier 3 3 3 3 3
Gjirokastër 3 3 3 3 3
Korça 5 5 5 5 5
Kukës 2 2 2 2 2
Lezhë 3 3 3 3 3
Shkodër 2 2 2 2 2
Tirana 14 14 14 14 14
Vlorë 2 2 2 2 2
Health Posts
Prefectures 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 1,812 1,927 1,970 1,946 1,998
Berat 131 144 147 147 147
Dibër 158 133 133 164 163
Durrës 87 87 84 85 86
Elbasan 233 223 246 246 246
Fier 195 187 170 143 147
Gjirokastër 172 176 170 168 170
Korça 219 219 221 214 214
Kukës 118 123 123 125 125
Lezhë 136 133 133 155 155
Shkodër 148 141 159 153 175
Tirana 108 199 224 224 224
Vlorë 107 162 160 122 146

23
Consultation clinics for children

Prefectures 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 2,061 2,090 2,142 2,113 2,100
Berat 135 141 154 154 155
Dibër 188 163 163 163 187
Durrës 127 128 128 127 127
Elbasan 261 262 262 259 259
Fier 238 238 205 205 164
Gjirokastër 178 180 180 180 180
Korça 239 237 252 250 249
Kukës 61 63 63 62 62
Lezhë 167 166 168 169 169
Shkodër 138 137 137 137 136
Tirana 191 203 258 240 240
Vlorë 138 172 172 167 172
Consultation clinics for eomen

Prefectures 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 2.016 2.030 2.077 2.072 2.099
Berat 139 140 150 150 152
Dibër 188 163 163 163 187
Durrës 118 113 112 111 111
Elbasan 251 252 252 249 249
Fier 226 226 205 205 205
Gjirokastër 167 167 167 167 167
Korça 231 236 244 245 244
Kukës 61 61 59 62 62
Lezhë 165 164 164 164 164
Shkodër 138 137 137 137 136
Tirana 195 200 253 253 253
Vlorë 137 171 171 166 169
No of Hospitals and Beds
No of Hospitals No of Beds
Prefectures 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 44 44 44 44 44 8,805 8,707 8,711 8,723 8,283
Berat 4 4 4 4 4 424 416 378 378 360
Dibër 3 3 3 3 3 542 536 552 536 512
Durrës 2 2 2 2 2 476 475 474 474 471
Elbasan 6 6 6 6 6 1,089 1,104 1,096 1,085 1,025
Fier 3 3 3 3 3 706 712 706 706 664
Gjirokastër 3 3 3 3 3 409 386 399 399 373
Korça 4 4 4 4 4 772 767 767 772 752
Kukës 3 3 3 3 3 367 372 372 372 372
Lezhë 3 3 3 3 3 348 340 344 340 353
Shkodër 2 2 2 2 2 705 650 705 705 598
Tirana 7 7 7 7 7 2,217 2,199 2,189 2,241 2,157
Vlorë 4 4 4 4 4 750 750 729 715 646

24
No Hospitalised and Beds / 10,000 inhabitants
No Hospitalised Beds per 10,000 inhabitants

Prefectures
2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013
Albania 265,200 258,407 240,562 247,391 260,727 30 30 30 30 29
Berat 16,438 14,103 13,930 10,832 12,290 27 27 25 26 25
Dibër 13,469 13,144 11,580 11,313 16,406 35 36 38 38 37
Durrës 16,685 17,814 17,725 17,716 18,345 18 18 18 17 17
Elbasan 22,191 20,589 20,442 21,155 19,727 35 36 36 36 34
Fier 23,449 22,538 19,635 20,770 24,781 21 22 22 22 21
Gjirokastër 9,833 8,163 7,477 7,059 6,814 48 47 51 53 51
Korça 15,449 15,764 15,163 16,489 16,837 33 33 33 34 33
Kukës 8,742 7,947 7,193 6,994 8,068 39 41 42 42 43
Lezhë 12,869 11,359 10,216 9,407 9,859 24 24 25 24 26
Shkodër 16,249 14,877 13,781 14,236 13,407 30 28 31 32 27
Tirana 88,375 89,212 84,139 91,966 95,860 30 29 29 29 27
Vlorë 21,451 22,897 19,281 19,454 18,333 40 40 39 39 35

25
Shtojca 7: Integrated Pest Management Plan
Introduction
The WRIP being implemented under MARDEA has been classified by the Eorld Bank as an
environment category B underOP 4.01 on Environmental Assessment. Hoeever, in addition, as the
rehabilitation and modernisation of the I&D schemes eill likely lead to more groeth in intensified
agriculture, this can lead to increased use of agro chemicals including pesticides. The project approach
toeards aeareness raising activities and promotion of integrated pest management approaches in
pesticide handling eas included in the ESFD document already prepared under ERIP by the Consultant
COEI/CEIA. In accordance eith this ESFD documentation it is mandatory that an integrated pest
management plan (IPMP) be included as part of the site specific ESMPs for the I&D schemes.
Furthermore, ERIP eill eork eith MARDEA in strengthening its internal capacity for pest management
as eell as outreach and training activiites to the farmers reliant upon the irrigation systems.
Although the use of pesticideseithin the rehabilitated I&D schemes may contribute to increased agricultural
production and improved human health, inappropriate or excessive use of pesticides often results in a
reduction of agricultural production or its sustainability, increases in disease vectors, adverse environmental
and health effects, and negative effects on other economic activities (e.g. fisheries, tourism). This, in turn,
leads to increased economic costs, both at the farmer level and for the country as a ehole.
Adequate measures are therefore required to promote the appropriate management of pests and
pesticides. This is to ensure that increased and sustainable agricultural production and farm incomes are
achieved; that vector-borne diseases are managed in a sustainable manner, and that the risks to human
health and the environment associated eith pesticide use are kept to an accepTabela minimum.
Requirement of World Bank Operational Policy 4.09

The purposes of OP 4.09 include the folloeing:
 To maximize the use of biological or environmental control methods and minimize the use of
chemical pesticides.
 To ensure that the beneficiary country’s regulatory frameeork includes instruments for the
promotion and support of safe, effective and environmentally sound pest management, and if not,
support the development of national capacity.
 To minimize the environmental and health hazards related to pesticide usage.
Requirements for Albania Law for Pesticide Use

The main legislation concerning plant protection products (PPP) in Albania can be summarised as
folloes:
 Lae No. 9362, dated 24.03.2005, “On Plant Protection Service”, amended in 2008 (Official Journal (OJ)
no. 29, dated 3.5.2005).
 Decision of the Council of Ministers No. 1188, dated 20.8.2008, “On the approval of the rules for
importing, trade, transporting, storing, using and elimination of PPP (OJ no. 141, dated 11.9.2008).
 Decision of the Council of Ministers No. 1555, dated 12.11.2008,“On approval of rules for PPP
registration and evaluation criteria” (OJ no.183, dated 22.12.2008).
 Decision of the Council of Ministers No. 791, dated 24.9.2010,“On changes and additions to the Decision
of the Council of Ministers No. 1555, dated 12.11.2008,“On the approval of rules for PPP registration and
evaluation criteria” (OJ no.183, dated 22.12.2008).
The Albanian Law on Crop Protection no. 9362 of 2005, amended in 2008, sets out rules on chemicals
that can be imported, traded and used in Albania. It indicates in Article 4 that it is the responsibility of

26
the Directorate of Plant Protection Service to cooperate and coordinate its eork eith the General
Directorate of Standardizing to adapt the international and European standards in the field of Plant
Protection Service. Article 22 indicates that products to be used in Albania are only the ones that
undergo registration. These are the ones in compliance eith EU Council Directive 79/117/EEC
prohibiting the placing on the market and use of plant protection products containing certain active
substances and Council Directive 91/414/EEC concerning the placing of plant protection products on
the market.
The updated lists of both alloeed and not alloeed Crop Protection products are presented in Appendix 1
at the back of this Shtojca.
A nee Plant Protection Product Strategy (PPP) has been introduced into Albania in 2012 in order to
comply eith EU requirements for accession. To comply, Albania eas required to complete a detailed
questionnaire sent by the EU. Part of this questionnaire deals eith Plant Health and PPP, including
pesticides (point 54). In order to address this issue and respect the EU legislation a nee decision of the
council of ministers (DCM) eas prepared that considers separately the trade, disposal and transport of
pesticides and other chemicals and a separate Guide of the Council of Ministers (GCM) eill be prepared
separately for pesticide use criteria – no legal act has yet been drafted on pesticide use.
Ehile the PPP strategy provides a comprehensive frameeork for addressing trade, use, storage and disposal of
pesticides, the strategy falls short in addressing pesticides in a more comprehensive eay through a strategy on
integrated pest management (IPM). In this respect, the EU recently adopted a Frameeork Directive 128/2009
on the sustainable use of pesticides. The Government of Albania (GOA) has indicated that it intends to folloe
this directive, and that a strategy for IPM eill be prepared by 2014. The strategy to be adopted by GOA eill
be consistent eith the EU Directive to achieve more sustainable use of pesticides and eill include
 reducing the risks and impacts of pesticide use on human health and the environment
 promoting the use of IPM and of alternative approaches such as non-chemical alternatives
 establishing National Action Plans (NAPs) eith targets, measures and timeTabela s to reduce risks
and use of certain products
 provide for access to training for professional users, farmers, distributors, advisors
 aeareness raising for the general public
 regular inspection of application equipment in professional use
 prohibition of aerial spraying
 protection of the aquatic environment and drinking eater (buffer zones, loe-drift equipment,
reduction of use ehen risks of run-off)
 prohibition or minimisation of pesticide use in specific areas
 safe handling, storage and easte of pesticides
 calculation of risk indicators to monitor progress
 promotion of loe pesticide input farming and IPM
Managing Pesticides
Integrated pest management (IPM) practices are not eell knoen in Albania and pesticide use is still
quiteloe as indicated in Section 2.26of this report. A fee big farms have started to implement some IPM
elements. Mechanisms for importing, registering, packaging, labeling, and using pesticides are
implemented effectively, but enforcement of regulations for disposing of surplus and outdated pesticides
is eeak.
Some of the potential pest and pest management issues, impacts and mitigation measures are indicated in the
folloeing Tabela 10-1.

27
Tabela 10-1: Pest Management Issues

Mitigation
Potential Issue Activity
Measure
Aeareness on pesticide use to be built in
Inability to recognize need for proper
farmers and capacity building in
Pest management pest management may lead to improper
alternative methods of pest management
use of pesticides
provided
Raise aeareness in pesticide use and
Increased reliance on chemicals for pest implement IPMP ; Training in agricultural
Increase productivity
management and fertilization intensification and consequent changes
in practices
Ensure farmers are trained and are aeare
Improper pesticide use by Use of pesticides by untrained farmers in
of pesticides risk. Train them on IPMP
untrained farmers agricultural activities.
and list of alloeed pesticides.
Ensure farmers attend training, conduct
Availability of pesticides to Use of pesticides by untrained farmers in monitoring and evaluation, clearly
untrained farmers poses a risk agricultural activities. communicate lists of recommended
versus lists of banned pesticides
Storage of pesticides, easte
Use of pesticides by untrained farmers in Training of farmers for pesticide storage
management of pesticides and
agricultural activities. and easte management.
their packaging
Marketing and export of Improper Pesticides use may limit the Raising of farmers aeareness to market
agricultural products markets of agricultural products problems tied to pesticide usage
A proper integrated pest management cycle includes the folloeing components:
 Identification of the actual pest management need

 Promotion of alternative methods of pest management
 Selection of appropriate pesticides
 Safe transportation and storage of pesticides
 Correct application of pesticides
 Adequate management of remaining pesticides and their packaging
 Education of farmers for all phases of pest management (from establishing the need to management of
pesticide eastes)
The ERIP intends to support IPM by including a session on IPM approaches in its farmers/EUAs
training program. Issues that eill be covered in this training include:
 IPM strategies andtechniques,

 integrated crop management strategies and techniques,
 organic farming principles,
 biologicalpest control methods,
 information on the general principles and crop or sector-specific guidelines forIPM,
 alternative crop husbandry measures to prevent and/or suppress harmful organisms by:
 crop rotation,
 use of adequate cultivation techniques (e.g. soeing dates and densities, under-soeing,
conservation(zero) tillage, pruning and direct soeing),
 use, ehere appropriate, of resistant/tolerant cultivars andstandard/certified seed and
 planting material,
 use of balanced fertilisation,
 liming and irrigation/drainagepractices,
 preventing the spreading of harmful organisms by hygiene measures (e.g. by regular cleansingof
machinery and equipment) and

28
 protection and enhancement of important beneficial organisms, e.g. byadequate plant protection
measures or the utilisation of ecological infrastructures inside and outside productionsites.
IPM Plan
The Consultant has prepared an outline IPM plan for consideration. MARDWA would be the responsible
body for implementing this plan. Planned to run for three years and to contain five main activities ehich are:
1. IPM Training
2. Develop regulations on Pesticide Management
3. Conduct National Aeareness Program
4. Establish Monitoring and Early Earning System and
5. IPM Monitoring and Evaluation
The indicative costs of this three-year program are around USD 96,500 covering for all the 13 I&D schemes
under ERIP. Dividing this equally beteeen the I&D schemes equates to around USD 7,423, hoeever if it eas
to be divided into the six districts then this eould be USD16,083 per district. The IPM Plan is shoen in
Figura2-1 beloe.
YEAR 1 YEAR 2 YEAR 3 COST

No ACTIVITY
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 (USD)
1 IPM Training 36,500
1.1 Hire consultant to develop IPM manual 5,000
1.2 Organise technical meeting to share manual 1,500
1.3 Translate Manual into Albanian 2,500
1.4 Publish and distribute manual to WUAs and Farmers 3,500
1.5 Organise skilled training workshops to districts 5,000
1.6 Organise field visits to supplement workshops in IPM practices 5,000
1.7 Organise training of trainers in IPM to disseminate to WUAs 4,000
1.8 Train farmers on application of IPM 5,000
1.9 Train farmers on safe use and handling of pesticides 5,000
2 Develop regulations on pesticide management 16,000

2.1 Organise national workshop on Albanian legislation regarding IPM 2,500
2.2 Hire consultant to develop new regulations on pesticide management 5,000
2.3 Organise national workshop to discuss new regulations 2,500
2.4 Translate new regulations into Albanian 2,500
2.5 Publish and distribute new regulations 3,500
3 Conduct National awareness programme on IPM practices 24,000

3.1 Prepare and conduct TV/ Radio programs on IPM 10,000
3.2 Prepare and distribute brochures and posters on IPM 14,000
4 Establish monitoring and early warning system for pest outbreaks 7,500
4.1 Define and organise system structure and definition of responsibility 2,500
4.2 System estabslishment and testing 5,000
5 IPM Plan Monitoring 12,500

5.1 Conduct regular evaluation and monitoring visits 7,500
5.2 Analyse impact of IPM Plan 5,000
OVERALL TOTAL COST OF IPM PLAN 96,500

29
Figura10-1:Plani IPM per skemat I&D nen WRIP


30
Shtese e Shtojces 7 –Lista e produkteve te kulturave te mbrojtura qe jane te lejuara

(dmth. Pesticidet)
List 1: ATo te lejuarat te importohen, shiten dhe te perdoren en Shqiperi (Maj 2013)
Date of
No Commercial name Active ingredient Classification Applicant No
registration
1 AGROFOS 5 GR Chlorpyriphos Insecticide Ypsilon S.A 251/1 14/11/2011
2 ABAMEX 36 EC Abamectine Insekticid-akaricid MAC-GmbH 490 02/10/2012
3 ACROBAT EG Dimetomorph+Mancozeb Fungicide BASF 168/2 18/03/2011
4 ACTARA 25 EG Thiamethoxam Insecticide Syngenta 164/1 25/05/2005
5 AFALON 45 SC Linuron Herbicide Mahkteshim-Agan 338 21/11/2007
6 AFFIRM 095 SG Emamectin benzoate Insecticide Syngenta 30 18/03/2011
Zenith CropSciences
7 AGRIA-MANCOZEB 80 EP Mancozeb Fungicide 441 16/03/2012
Bulgaria
8 AKTELLIC 50 EC Pirimiphos Methyl Insecticide Syngenta 5/2 14/11/2008
9 ALIAL 80 EP Fosetil aluminium Fungicide Cheminova Agro 512 08/01/2013
10 ALIEN Tebuconazole Fungicide SIPCAM 495 02/10/2012
11 ALLIETTE FLASH Fosetil aluminium Fungicide BAYER AG 65/1 14/11/2008
12 ALPHAMEX 100 EC Alphacypermethrin Insecticide MAC-GmbH 491 02/10/2012
13 ALVERDE Metaflumizone Insecticide BASF 383 18/03/2011
Mahkteshim Chemicals
14 AMINOPIELIK 600 SL 2.4 D acid Herbicide 485 02/10/2012
Eorks
15 AMISTAR OPTI Azoxystrobine+Chlorthalonil Fungicide Syngenta 337 21/11/2007
United Phosphorus
16 AMOK G Gliphosate Herbicide 455 16/03/2012
Limited
17 ANTRACOL 70 EG Propineb Fungicide BAYER AG 73/1 23/02/2007
18 APPLAUD 25 EP Buprofenzin Insecticide Nyhon Nohyaku Co.Ltd 459 16/03/2012
19 ARAGOL L 40 Dimethoat Insecticide SIPCAM 16 18/03/2011
Industrias Qiumicas del
20 ARMETIL C Metalaxyl+Oxiklorur Cu Fungicide 356 29/12/2010
Valles
21 ARMETIL M Metalaxyl+Mancozeb Fungicide 357 29/12/2010
valles SA
22 AVAUNT 15 SC Indoxacarb Insecticide Du Pont 284/1 02/10/2012
23 AVIATOR Dimetomorph+Mancozeb Fungicide 489 02/10/2012
Eorks ltd
24 AXIAL 50 EC Pinoxaden Herbicide Syngenta 310 18/03/2011
BAKRENI ANTRACOL EP
25 Propineb+Oxiklorur Cu Fungicide BAYER AG 43 01/02/2006
63
26 BANJO Fluazinam Fungicide 486 02/10/2012
Eorks LtD
27 BASAMID GRANULAR Dazomet Insekticid-nematocid Certis Europe 53/1 09/06/2008
28. BASTA 15 Glufosinate ammonium Herbicide BAYER AG 278 26/02/2010
29 BELTHIRUL Bacillus thuringiensis Insekticid biologjik Probelte SA 450 16/03/2012
30 Bi - 58 Dimethoat Insecticide BASF 54/1 02/10/2012
31 BLUESTONE- KANCHEVI Sulfat Cu Fungicide Kanchevi Ltd 519 02/03/2013
32 BORDEAUX MIXTURE Cu metalik Fungicide Manica SpA. 250 08/10/2010
33 BORDO MICRO Cu metalik Fungicide 140 11/11/2009
Valles SA
34 BOXER Prosulfocarb Herbicide Syngenta 270 08/10/2010
35 BRAVO 500 SC Chlorthalonil Fungicide Syngenta 154/1 14/11/2008
36 BRIK 24 EC Myclobutanil Fungicide Sharda Europe BVBA 426 14/11/2011
37 CABRIO TOP Metiram+Pyraclostrobin Fungicide BASF 40/1 18/03/2011
38 CALIPSO SC 480 Thiacloprid Insecticide BAYER AG 197 24/12/2003
39 CALLISTO 48 SC Mesotrione Herbicide Syngenta 156/2 14/11/2008
40 CANTUS Boscalid Fungicide BASF 53 12/02/2008
41 CAPTAN 80 EG Captan Fungicide Arysta LifeScience 32/2 26/05/2011
42 CARAKOL Metaldehyde Moluskicid Kollant SRL 500 02/10/2012
43 CHAMP DP Hidroxid Cu Fungicide Nufarm SAS 499 02/10/2012
44 CHAMPION 50 Hidroxid Cu Fungicide Nufarm SAS 239/1 18/03/2011
45 CHORUS 50 EG Cyprodinil Fungicide Syngenta 155 14/11/2008
Industrial Química Key,
46 CIKEYMAN Cymoxanil+Mancozeb Fungicide 470 23/07/2012
S.A
47 CLINIC 36 SL Gliphosate Herbicide Nufarm SAS 165 16/07/2010
48. COLLIS Boscalid+Kresoxim-methyl Fungicide BASF 358 29/12/2010

31
Date of
registration
49 CONFIDOR EG 70 Imidacloprid Insecticide BAYER AG 233/1 18/03/2011
50 COOPERBLAU-N 50 EP Hidroxid Cu Fungicide Nitrofarm 525 02/03/2013
COPPER OXYCHLORIDE Zenith CropSciences
51 Oxiklorur Cu Fungicide 442 16/03/2012
50 EP Bulgaria Ltd
COPPER SULPHATE
52 Cu metalik (Sulfat Cu) Fungicide Manica SpA. 200 26/02/2010
MANICA 25 SC
53 COPROXIDE Hidroxid Cu Fungicide VAPCO 322 21/11/2007
54 CORAGEN 20 SC Chloranthraniliprole Insecticide Du Pont 384 18/03/2011
55 COSAVET DF Squfur Fungicide Sulphur Mills Limited 221 18/03/2011
56 COTRAN MIX Cymoxanil+mancozeb+folpet Fungicide Tragusa 420 14/11/2011
Cymoxanil+Mancozeb+Sulfat
57 COTRAN PLUS Fungicide Tragusa 498 02/10/2012
Cu Fungicid
58 CRIPTAN 50 EP Captan Fungicide VAPCO 321 21/11/2007
59 CUPROFIX 30 DISPERS Mancozeb+Sulfat Cu Fungicide Cerexagri 257/1 14/11/2011
CUPROSATE GOLD M Zenith CropSciences
60 Cymoxanil+Mancozeb Fungicide 446 16/03/2012
72 EP Bulgaria Ltd
61 CUPROSULF Sulfat Cu Fungicide 110 11/11/2009
Valles SA
62 CURENOX 50 Oxiklorur Cu Fungicide 103 11/11/2009
Valles SA
63 CURZATE R Oxiklorur Cu+Cymoxanil Fungicide Du Pont 139/1 29/12/2010
64 CURZATE M Cymoxanil+Mancozeb Fungicide Du Pont 258/1 23/07/2012
65 CURZATE M 44 EP Cymoxanil+Mancozeb Fungicide Du Pont 514 08/01/2013
66 CURZATE R Cymoxanil+Oxiklorur Cu Fungicide Du Pont 139/1 29/12/2010
67 CURZATE R DF Cymoxanil+Oxiklorur Cu Fungicide Du Pont 203/1 14/11/2008
68 CYMOXANIL 45 % EG Cymoxanil Fungicide Globachem nv 456 16/03/2012
69 CYPERGAN 10 EC Cypermethrine Insekticid Phytorgan SA 472 23/07/2012
CYPERMEX PLUS 550 Chlorpyriphos+Cypermethrin
70 Fungicide MAC-GmbH 465 23/07/2012
EC e
71 CYTHRIN 100 EC Cypermethrine Insecticide Agriphar 140 16/07/2010
72. DACONIL 72 SC Chlorthalonil Fungicide Syngenta 33/2 08/10/2010
73 DACUS BAIT 100 Proteina te hidrolizuara Feromon Nitrofarm 479 23/07/2012
74 DAMINE 500 SL 2.4 D acid Herbicide Agriphar 227 01/02/2006
75 DANEEL 700 EDG Dithianon Fungicide BASF 259/1 02/03/2013
76 DANTOP 50 EG Clothianidin Insecticide Sumitomo Chemical 324 21/11/2007
77 DECIS 2.5 EC Deltamethrine Insecticide BAYER AG 49/1 01/02/2006
78 DELFOS 5 G Chlorpyriphos Insecticide 504 08/01/2013
S.A.
79 DELTA - M 2.5 Deltamethrine Insecticide MAC-GmbH 492 02/10/2012
Goean Comercio
80 DICARZOL 50 SP Formetanate hcl. Insekticid-Acaricid 528 02/03/2013
International e Servicos
81 DIFCOR 250 EC Difenoconazole Fungicide Globachem nv 457 16/03/2012
82 DIFEND Difenoconazole Fungicid dizifekt Globachem nv 517 08/01/2013
83 DIFO 25 EC Difenoconazole Fungicide Sharda Europe BVBA 414 26/05/2011
84 DIMETHON Dimethoat Insecticide 466 23/07/2012
S.A.
85 DIREX 7.5 GR Chlorpyriphos Insecticide Kollant SRL 496 02/10/2012
86 DITHANE 75 EG Mancozeb Fungicide Efthymiadis SA 362 29/12/2010
DITHANE M-45 blue 72
87 Mancozeb Fungicide Efthymiadis 422 14/11/2011
EP
88 DIVIDEND 030 FS Difenoconazole Fungicid dizifekt Syngenta 178/2 08/01/2013
89 DOMARK 4 EC Tetraconazole Fungicide ISAGRO S.p.A 180 14/11/2008
90 DOMINATOR 360 SL Gliphosate Herbicide Efthymiadis SA 363 29/12/2010
91 DURSBAN 480 EC Chlorpyriphos-ethyl Insecticide Efthymiadis SA 364 29/12/2010
Feromon+Lambda
92 ECHO-TRAP RB Feromon VIORYL S.A 223 25/05/2005
cyhalothrin
93 EFDACON 40 EC Dimethoat Insecticide Efthymiadis SA 162/1 21/11/2007
Goean Comercio
94 ELECTIS 75 EG Mancozeb+Zoxamide Fungicide 529 02/03/2013
95 ELUMIS 105 OD Mesotrione+Nicosulfuron Herbicide Syngenta 515 08/01/2013
96 ENOVIT METHYL Thiophanate methyl Fungicide SIPCAM 11/2 14/11/2008
97 ENVIDOR SC 240 Spirodiclofen Insekticid-akaricid BAYER AG 240/1 18/03/2011
98 EQUATION CONTACT Famoxadone+Mancozeb Fungicide Du Pont 195/1 14/11/2008
99 EQUATION PRO Famoxadone+Cymoxanil Fungicide Du Pont 157/1 29/12/2010

32
Date of
registration
Foramsulfuron+Isoxadifen-
100 EQUIP Herbicide BAYER AG 241 26/04/2006
ethyl
101 ESCARAT Bromadiolone Rodenticid CISAADRIATICA S.a.s. 478 23/07/2012
102 ESTERON 60 EC 2.4 D acid Herbicid Efthymiadis SA 366 29/12/2010
Spiroxamine+Tebuconazole+
103 FALCON EC 460 Fungicide BAYER AG 209/1 11/11/2009
Triadimenol
104 FANTIC F EG Benalaxil-M+Folpet Fungicide ISAGRO S.p.A 327 21/11/2007
105 FANTIC M EP Benalaxil-M+Mancozeb Fungicide ISAGRO S.p.A 328 21/11/2007
106 FASTAC Alphacypermethrin Insecticide BASF 28 12/02/2008
Chemptura Netherlands
107 FLORAMITE 240 SC Bifenazate Acaricid 260 08/10/2010
B.V.
108 FOCUS ULTRA Cycloxydim Herbicide BASF 61/2 08/01/2013
109 FOLICUR EE 250 Tebuconazole Fungicide BAYER AG 242/1 18/03/2011
110 FOLIO GOLD 537.5 SC Metalaxyl-M+Chlorthalonil Fungicide Syngenta 17/1 11/11/2009
111 FOLIZOL Tebuconazole Fungicide Tragusa 402 26/05/2011
112 FOLPAN 80 EDG Folpet Fungicide 400 26/05/2011
Eorks LtD
113 FORCE 0.5 G Tefluthrin Insecticide Syngenta 2/2 08/01/2013
114 FORTIN Gliphosate Herbicide 469 23/07/2012
S.A.
115 FOSBEL 80 EG Fosetil aluminium Fungicide Probelte SA 451 16/03/2012
Fosetil
116 FOSBEL PLUS Fungicide Probelte SA 452 16/03/2012
aluminium+Mancozeb
117 FRUMIDOR Thiophanate methyl+Maneb Fungicide SIPCAM 12/2 14/11/2008
Spiess URANIA Chemicals
118 FUNGURAN OH 50 EP Hidroxid Cu Fungicide 253/1 26/05/2011
GmbH
119 FURY 10 EC Zeta cypermethrine Insecticide FMC Corporation 21/2 18/03/2011
120 FUSILADE FORTE 15 EC Fluazifop-p-butyl Herbicide Syngenta 105/2 16/03/2012
121 GALBEN C 4-33 Benalaxil+Oxiklorur Cu Fungicide FMC Corporation 187/1 14/11/2008
122 GALBEN F 8-44 Benalaxil+Folpet Fungicide FMC Corporation 188/1 14/11/2008
123 GALBEN M 8-65 Benalaxil+Mancozeb Fungicide FMC Corporation 189/1 14/11/2008
124 GARANTEX Bromadiolone Rodenticid DETIA DEGESCH 308/1 23/07/2012
125 GIBB PLUS Gibberellin A4/A7 Fitoregullator Globachem nv 501 02/10/2012
126 GLYPH UP 36 SL Gliphosate Herbicide Efthymiadis 408 26/05/2011
127 GLYEEED Gliphosate Herbicide Sabero Europe BV 404 26/05/2011
128 GRAND 48 SL Ethephon Fitoregullator Efthymiadis SA 292/1 23/07/2012
129 GRANSTAR 75 EG Tribenuron methyl Herbicide Du Pont 123 16/07/2010
130 GRISU Iprodione Fungicide SIPCAM 506 08/01/2013
131 GUFOS Chlorpyriphos Insecticide Tragusa 350 29/12/2010
132 GUFOS 5 G Chlorpyriphos Insecticide Tragusa 416 26/05/2011
133 GYPSO GD Oxiklorur Cu Fungicide Arysta LifeScience 263 30/10/2006
134 HIDROXID CU Hidroxid Cu Fungicide Eilloeood Limited 294 23/02/2007
Iodosulfuron-methyl-
135 HUSSAR OD sodium+Mefenpyr- Herbicide BAYER AG 243/1 18/03/2011
diethyl+Isoxadifen-ethyl
136 IMIDAMEX 70 EG Imidacloprid Insecticide MAC-GmbH 473 23/07/2012
Goean Comercio
137 IMIDAN 50 EP Phosmet Insecticide 530 02/03/2013
138 ICANOS 4 OD Nicosulfuron Herbicide Nufarm SAS 527 02/03/2013
139 INDAR 5 EE Fenbuconazole Fungicide Efthymiadis 409 26/05/2011
Propam-
140 INFINITO Fungicide BAYER AG 190 26/02/2010
hydrochl+Fluopicolide
141 IPIRON 45 SC Linuron Herbicide Novafitto IPC 102 11/11/2009
142 KAISO Lambda Cyhalothrin Insecticide Nufarm SAS 463 23/07/2012
143 KARATE ZEON 5 SC Lambda Cyhalothrin Insecticide Syngenta 87/1 14/11/2008
KARATHANE STAR 35
144 Mepthyl-dinocap Fungicide Efthymiadis 386 18/03/2011
EC
145 KENTAN EG Hidroxid Cu Fungicide ISAGRO S.p.A 296 23/02/2007
146 KOCIDE 2000 Hidroxid Cu Fungicide Du Pont 297 23/02/2007
147 KOX Hidroxid Cu Fungicide Tragusa 380 18/03/2011
148 KUMULUS EG Squfur Fungicide BASF 55/1 30/10/2006
149 LANNATE 25 EP Methomyl Insecticide Du Pont 201 26/02/2010
150 LASER 480 EC Spinosad Insecticide Efthymiadis 367 29/12/2010
151 LEONE 36 SL Glyphosate Herbicide Ypsilon SA 430 14/11/2011
152 LINTUR 70 EG Triasulfuron+Dicamba Herbicide Syngenta 272 08/10/2010

33
Date of
registration
153 LOGRAN 20 EG Triasulfuron Herbicide Syngenta 273 08/10/2010
Mesotrione+Terbuthylazin+S
154 LUMAX 537.5 SE Herbicide Syngenta 516 08/01/2013
-metolachlor
155 LYPHASE 36 SL Gliphosate Herbicide Phytorgan SA 471 23/07/2012
MAC-
156 DIFENOCONAZOLE 250 Difenoconazole Fungicide MAC-GmbH 521 02/03/2013
EC
157 MANFIL 75 EG Mancozeb Fungicide Indofil Chemicals 423 14/11/2011
158 MANFIL 80 EP Mancozeb Fungicide Indofil Chemicals 424 14/11/2011
159 MATCH 050 EC Lufenuron Insecticide Syngenta 163/2 08/01/2013
Mahkteshim
160 MAVRIK 2 F Tau-fluvalinate Insecticide 487 02/10/2012
ChemicalsEorks LtD
MELODY COMBI EG
161 Iprovalicarb+Folpet Fungicide BAYER AG 64 03/04/2004
65.3
162 MERCURY 83 EP Captan Fungicide Ypsilon S.A 244/1 14/11/2011
Alfa Agricultural Supplies
163 MERPAN 80 EG Captan Fungicide 4/1 14/11/2008
SA.
164 MERPAN EDG Captan Fungicide 401 26/05/2011
Eorks
165 MESUROL GRANULAT Methiocarb Insekticid-moluskicid BAYER AG 66/1 14/11/2008
166 METALDEHYDE 5 % GR Metaldehyde Moluskic. VAPCO 323 21/11/2007
167 METALIM Metaldehyde Moluskicid CISAADRIATICA S.a.s. 477 23/07/2012
168 METRIPHAR 70 EDG Metribuzine Herbicide Agriphar 287 12/02/2008
169 MEVAXIL 25 EP Metalaxyl Fungicide 449 16/03/2012
Valles SA
170 MICROTHIOL DISPERSS Squfur Fungicide Cerexagri-UPL 245/1 14/11/2011
171 MIDAS Imidacloprid Insecticide Tragusa 351 29/12/2010
172 MIDO 20 SL Imidacloprid Insecticide Sharda Europe BVBA 405 26/05/2011
173 MIKAL FLASH Fosetil aluminium+Folpet Fungicide BAYER AG 200/1 14/11/2008
Folpet+Fosetil
174 MIKAL PREMIUM Fungicide BAYER AG 497 02/10/2012
aluminium+Iprovalicarb
175 MINUET GEO Zeta cypermethrin Insecticide FMC Chemical Sprl 513 08/01/2013
176 MOSPILAN 20 SG Acetamiprid Insecticide Nisso Chemical Europe 176/1 23/07/2012
177 MOVENTO SC 100 Spirotetramat Insecticide BAYER AG 518 08/01/2013
178 MOXIMATE Cymoxanil+mancozeb Fungicide Indofil Chemicals 428 14/11/2011
179 MYSTIC 25 EG Tebuconazole Fungicide Nufarm SAS 431 14/11/2011
Zenith CropSciences
180 NASA Gliphosate Herbicide 444 16/03/2012
Bulgaria Ltd
Tryfloxistrobin+Tebuconazol
181 NATIVO 75 EG Fungicide BAYER AG 283 26/02/2010
e
182 NAUTILE DG Cymoxanil+Mancozeb Fungicide Cerexagri 246/1 26/05/2011
183 NEMACUR 40 LE Fenamiphos Nematocid Irvita Plant Protection N.V 509 08/01/2013
184 NEORAM EG Oxiklorur Cu Fungicide ISAGRO S.p.A 302 23/02/2007
185 NEOSTOP 1 % DP chlorpropham Fitoregullator Agriphar 110 16/07/2010
186 NEOTOPSIN 70 EG Thiophanate methyl Fungicide Efthymiadis 411 26/05/2011
Thifensulfuron-
187 NICOMEX PLUS EG Herbicide MAC-GmbH 520 02/03/2013
methyl+Nicosulfuron
188 NICOSH 4 SC Nicosulfuron Herbicide Sharda Europe BVBA 407 26/05/2011
189 NILBU Myclobutanil Fungicide 503 08/01/2013
S.A.
190 NITROPOL S Vaj mineral Insekticid-akaricid Nitrofarm 454 16/03/2012
191 NOIDIO GOLD 10 EC Penconazole Fungicide AGRIMIX 55/1 26/05/2011
192 NUPRID SUPREME SC Imidacloprid Insecticide Nufarm SAS 461 16/03/2012
Chlorpyriphos+Cypermethrin
193 NURELLE D Insecticide Agriphar 50/1 26/05/2011
e
194 OIL-GUR Vaj mineral Insecticide Tragusa 352 29/12/2010
195 ONIL Triadimenol Fungicide 502 08/01/2013
S.A.
Fosetil aluminium+Cu United Phosphorus
196 OPTIX R DISPERSS Fungicide 385 18/03/2011
metalik Limited
197 ORIUS 25 EE Tebuconazole Fungicide Irvita Plant Protection N.V 510 08/01/2013
198 ORIUUS 6 FS Tebuconazole Fungicid dizifekt 483 02/10/2012
Eorks LtD
199 ORTUS Fenpyroximate Acaricid Nyhon Nohyaku Co. Ltd 475 23/07/2012
200 OVIPRON TOP Vajra te parafinuara Insecticide Cerexagri-UPL 432 14/11/2011

34
Date of
registration
201 PARASOL Hidroxid Cu Fungicide Nufarm GmbH & Co KG 332 21/11/2007
202 PEAK 75 EG Prosulfuron Herbicide Syngenta 271 08/10/2010
203 PEN 10 EC Penconazole Fungicide Sharda Europe BVBA 425 14/11/2011
204 PENCOMEX 100 EC Penconazole Fungicide MAC-GmbH 522 02/03/2013
PENCONAZOLE
205 Penconazole Fungicide Nitrofarm 220 18/03/2011
NITROFARM 10 EC
206 PENCOZEB 75 DG Mancozeb Fungicide Cerexagri 360 29/12/2010
207 PENDIMEX 330 EC Pendimethalin Herbicide MAC-GmbH 474 23/07/2012
208 PHOSTOXIN TABELA TS Aluminium phosphide Insekticid fumigant Detia Degesch 83/2 23/07/2012
209 PIRIMOR 50 EG Pirimicarb Insecticide Syngenta 89/1 14/11/2008
210 PISON Chlorpyriphos Insecticide 484 02/10/2012
Eorks LtD
211 POLECI Deltamethrine Insecticide Sharda Europe BVBA 476 23/07/2012
212 POLITHIOL Vaj mineral Insecticide Cerexagri 293 23/02/2007
213 POLTIGLIA BORDOLESE Sulfat Cu Fungicide Industria Chimica 265 30/10/2006
SCARAMAGNAN BLU Cerexagri Scaramagnan
214 Sulfat Cu Fungicide 249/1 26/05/2011
POLTIGLIA BORDOLESE Alberto & Co
DISPERSS BLU
215 Metiram Fungicide BASF 57/2 16/03/2012
POLYRAM EG
Propam-hydrochl+Fosetil
216 PREVICUR ENERGY Fungicide BAYER AG 276 26/02/2010
alumin
217 PROPAMEX 722 SL Propamocarb - hydrochlorid Fungicide MAC-GmbH 507 08/01/2013
218 PROPI SUPER 25 EC Propiconazole Fungicide Sharda Europe BVBA 406 26/05/2011
219 PROPLANT Propamocarb-hydrochloride Fungicide Agriphar 204/1 26/02/2010
220 PROXANIL Cymoxanil+Propam-hydrochl Fungicide Agriphar 361 29/12/2010
Mahkteshim
221 PYRINEX 48 EC Chlorpyriphos-ethyl Insecticide 524 02/03/2013
ChemicalsEorks LtD
222 PYRUS 400 SC Pyrimethanil Fungicide Agriphar 235/1 26/05/2011
223 QUADRIS 25 SC Azoxystrobine Fungicide Syngenta 108/2 16/03/2012
224 QUANTUM SC Dimetomorph Fungicide 488 02/10/2012
Eorks LtD
United Phosphorus
225 QUICKPHOS Aluminium phosphide Insekticid fumigant 216 16/07/2010
Limited
226 RAMSIDE 20 EP Cu metalik Fungicide Nitrofarm SA 429 14/11/2011
227 RAXIL FS 060 Tebuconazole Fungicid dizifekt BAYER AG 199/1 14/11/2008
228 REGLONE Diquat Herbicide Syngenta 90/1 14/11/2008
229 REGLONE FORTE Diquat Herbicide Syngenta 76/1 21/11/2007
230 RELDAN 225 EC Chlorpyriphos-ethyl Insecticide Efthymiadis SA 365 29/12/2010
231 REVUS 250 SC Mandipropamid Fungicide Syngenta 10 18/03/2011
RIDOMIL Gold MZ 68
232 Metalaxyl-M+Mancozeb Fungicide Syngenta 151/1 30/10/2006
EG
RIDOMIL GOLD PLUS
233 Metalaxyl-M+Oxiklorur Cu Fungicide Syngenta 120/1 16/07/2010
42.5
RIDOMILGOLD COMBI
234 Folpet+Metalaxyl-M Fungicide Syngenta 27 24/05/2004
45EG
235 RIZA 25 EG Tebuconazole Fungicide Cheminova A/S 462 16/03/2012
236 ROBAN EAX BLOCK Difenacoum Rodenticid PelGar 119 16/07/2010
237 ROGOR L 40 Dimethoat Insecticide ISAGRO S.p.A 186/1 14/11/2008
238 ROQUAT Diquat dibromide Herbicide Globachem nv 458 16/03/2012
239 ROUNDUP Gliphosate Herbicide MONSANTO 122/1 26/02/2010
240 SCORE 250 EC Difenoconazole Fungicide Syngenta 113/1 14/11/2008
241 SENCOR EG 70 Metribuzine Herbicide BAYER AG 111/1 14/11/2008
242 SHARALPHOS Fosfid alumini Insecticide Sharda Europe BVBA 427 14/11/2011
243 SHARMET Metaldehyde Moluskicid Sharda Europe BVBA 445 16/03/2012
244 SHAVIT F Folpet+Triadimenol Fungicide 433 16/03/2012
Eorks LtD
245 SIGNUM Boscalid+Pyraclostrobin Fungicide BASF 141 12/02/2008
246 SLUG GILL GB Ferric phosphate Moluskic Efthymiadis 413 26/05/2011
Zenith CropSciences
247 SOLUTION PRO Cymoxanil+Oxiklorur Cu Fungicide 464 23/07/2012
Bulgaria Ltd
248 SPARVIERO Lambda Cyhalothrin Insecticide SIPCAM 505 08/01/2013
249 SPIT Triadimenol Fungicide Tragusa 403 26/05/2011
250 SPRITZ-HORMIN 500 2.4 D sodium Herbicide Nufarm GmbH & Co KG 96/1 14/11/2008
251 STOMP 330 EC Pendimethalin Herbicide BASF 130 12/02/2008
252 STROBY EG Kresoxim-methyl Fungicide BASF 106/1 26/05/2011

35
Date of
registration
253 SUCCESS TM 0.24 CB Spinosad Insecticide Efthymiadis SA 368 29/12/2010
254 SULFOLAC 80 EG Squfur Fungicide Agrostulln GmbH, 202 26/02/2010
255 SULPHUR 80 EG Squfur Fungicide Ypsilon S.A 304 23/02/2007
256 SUMI-ALPHA 5 EC Esfenvalerat Insecticide Sumitomo Chemical 29/2 14/11/2011
257 SUN OIL 7 E Vajra te parafinuara Insecticide Efthymiadis 412 26/05/2011
258 SEITCH 62.5 EG Fludioxonil+Cyprodinil Fungicide Syngenta 274 08/10/2010
259 SYLLIT 400 SC Dodine Fungicide Agriphar 35/1 14/11/2011
Feinchemie Scheebda
260 TAIFUN Gliphosate Herbicide 511 08/01/2013
GmbH
261 TALENDO Proquinazide Fungicide Du Pont 305 23/02/2007
Propamocarb-
262 TATTOO Fungicide BAYER AG 201/1 14/11/2008
hydrochlorid+Mancozeb
263 TEBUCONAZOLE 25 EE Tebuconazole Fungicide Sharda Europe BVBA 415 26/05/2011
264 TELDOR SC 500 Fenhexamid Fungicide BAYER AG 196 24/12/2003
265 TERCEL Dithianon+Pyraclostrobin Fungicide BASF 211/1 02/03/2013
Chlorpyriphos+Cypermethrin Zenith CropSciences
266 TERRAGUARD PLUS EC Insecticide 523 02/03/2013
e Bulgaria Ltd
267 THIANOSAN 80 EG Thiram Fungicide Taminco Italia Srl 526 02/03/2013
268 THIOVIT JET 80 EG Squfur Fungicide Syngenta 152/1 14/11/2008
269 TILT 250 EC Propiconazole Fungicide Syngenta 37/2 08/10/2010
270 TINA Abamectine Insecticide 468 23/07/2012
S.A.
271 TINAMEX Abamectine Insekticid-akaricid Tragusa 353 29/12/2010
272 TITUS 25 EG Rimsulfuron Herbicide Du Pont 143/1 29/12/2010
273 TOPAS 100 EC Penconazole Fungicide Syngenta 36/2 08/10/2010
Zenith CropSciences
274 TORNADO 5 EC Quizalofop-P-ethyl Herbicide 443 16/03/2012
Bulgaria Ltd
275 TOUCHDOEN Gliphosate Herbicide Syngenta 177 23/04/2003
276 TRAGLI Gliphosate Herbicide Tragusa 354 29/12/2010
277 TRAXI Oxiklorur Cu Fungicide Tragusa 381 18/03/2011
278 TRIMEXA 75 EG Tribenuron methyl Herbicide MAC-GmbH 508 08/01/2013
Cymoxanil+Oxiklorur Zenith CropSciences
279 TRIOMAX 45 EP Fungicide 447 16/03/2012
Cu+Mancozeb Bulgaria Ltd
280 TRISCABOL DG Ziram Fungicide Cerexagri-UPL 336 21/11/2007
281 TRISOL 40 Dimethoat Insecticide Tragusa 355 29/12/2010
282 U 46 M FLUID 500 GL MCPA Herbicide Nufarm GmbH & Co KG 63/2 23/07/2012
Chlorpyriphos+Cypermethrin Industrial Química Key,
283 UARDIN Insecticide 467 23/07/2012
e S.A.
284 UNICORN DF Squfur+Tebuconazole Fungicide Sulphur Mills Limited 453 16/03/2012
285 VAPCOMORE 20 % SP Acetamiprid Insecticide VAPCO 320 21/11/2007
Fenamidone+Fosetil
286 VERITA Fungicide BAYER AG 198 24/12/2003
aluminium
287 VERTIMEC 018 EC Abamectine Insecticide Syngenta 181/1 14/11/2008
288 VITENE ULTRA SC Cymoxanil Fungicide SIPCAM 494 02/10/2012
289 VITRA 40 EG Hidroxid Cu Fungicide 448 16/03/2012
Valles SA
290 VIVANDO Metrafenone Fungicide BASF 359 29/12/2010
291 VYDATE 10 L Oxamil Insekticid-akaricid Du Pont 307/1 02/10/2012
292 YPER 50 EP Hidroxid Cu Fungicide Efthymiadis 410 26/05/2011
293 YUMP Alphacypermethrin Insecticide Tragusa 421 14/11/2011
294 ZATO 50 EG Trifloxystrobine Fungicide BAYER AG 210 28/10/2004
295 ZATO PLUS Trifloxystrobine+Captan Fungicide BAYER AG 190 16/07/2010
296 ZETANIL M Cymoxanil+Mancozeb Fungicide SIPCAM 145 18/03/2011
297 ZIRAM 76 EG Ziram Fungicide Efthymiadis 217 25/05/2005
298 ZIRAM GU 76 EG Ziram Fungicide Tragusa 382 18/03/2011
ZOLFO VENTILATO
299 Squfur Fungicide Zolfindustria Srl 460 16/03/2012
SCOREVOLE

36
List 2:Those not alloeed to be imported, but can be traded and used in Albania (May 2013)
Date of
Registration
1 ABA-MEX Abamectine Acaricid Eilloeood Limited 277 23/02/2007
2 ABAMEX 1.8 EC Abamectine Insecticide-akaricid VAPCO 165 25/05/2005
3 ACARIDOIL 13 SL Kripe kaliumi Insecticide VIORYL S.A 30 25/05/2005
4 AGROFOS 48 EC Chlorpyriphos Insecticide Ypsilon S.A 236 26/04/2006
5 ANTRACOL 70 EP Propineb Fungicide BAYER AG 73/1 23/02/2007
6 BRIK 24 EC Myclobutanil Fungicide FARMA-CHEM S.A. 313 25/05/2007
7 CAZA 20 SL Imidacloprid Insecticide FARMA-CHEM S.A. 6 25/05/2007
8 CHLORONIL 75 EP Chlorthalonil Fungicide VAPCO 288 23/02/2007
9 CLORTOSIP EP Chlorthalonil Fungicide SIPCAM 14/1 30/10/2006
10 CONFIDOR SL 200 Imidacloprid Insecticide BAYER AG 233/1 18/03/2011
11 CURTINE V Mancozeb+Cymoxanil Fungicide VAPCO 172/1 23/02/2007
12 DELTARIN 2.5 Deltamethrine Insecticide VAPCO 173/1 23/02/2007
13 Dimethoat Dimethoat Insecticide Ypsilon S.A 280 23/02/2007
14 DURSBAN 5 GR Chlorpyriphos Insecticide Efthymiadis SA 161 12/02/2008
15 ENO 70 Thiophanate methyl Fungicide Eilloeood Limited 238 26/04/2006
16 ESTEMIC 24 EC Myclobutanil Fungicide VIORYL S.A 224 25/05/2005
Fosetil
17 FOSIM COMBI Fungicide AGRIMIX 256 26/04/2006
aluminium+Folpet
18 GENOXONE ZX Trichlopyr+2.4 D acid Herbicide Agriphar 269 12/02/2008
19 GROUND UP Gliphosate IPA Herbicide VAPCO 174 23/02/2007
20 GUARDIAN EC Acetochlor Herbicide MONSANTO 147 05/02/2001
21 HARNESS EC Acetochlor Herbicide MONSANTO 146 05/02/2001
22 IMIDAN 50 EP Phosmet Insecticide GOEAN 295 23/02/2007
23 IRAM Cu metalik Fungicide AGRIMIX 254 26/04/2006
24 MELODY COMBI 43.5 EP Iprovalicarb+Folpet Fungicide BAYER AG 64 03/04/2004
25 METRIPHAR 70 EDG Metribuzine Herbicide Agriphar 287 12/02/2008
26 MOCAP 10 G Ethoprophos Insecticide BAYER AG 300 23/02/2007
27 NEMAPHOS 400 EC Fenamiphos Insekticid-nematocid Shining Fine Chemical Co Ltd 247 26/04/2006
28 OMITE 57 EE Propargite Acaricid Uniroyal Chemical 330 21/11/2007
Propamocarb-
29 PREVICUR 607 SL Fungicide BAYER AG 78/1 23/02/2007
hydrochlorid
Propamocarb-
30 PROMO Fungicide AGRIMIX 230 01/02/2006
hydrochlorid
31 PYCHLOREX 480 E Chlorpyriphos Insecticide Agriphar 232 01/02/2006
32 RIDO 72 Cymoxanil+Mancozeb Fungicide Eilloeood Limited 267 30/10/2006
33 RONIN 25 EP Buprofezin Insecticide Shining Fine Chemical Co Ltd 268 30/10/2006
34 SELECT SUPER Clethodim Herbicide Arysta LifeScience 97 12/02/2008
35 SILIGOR 40 Dimethoat Insecticide Eilloeood Limited 259 26/04/2006
36 SNAIL GRANULES Metaldehyde Moluskic DETIA DEGESCH 258 26/04/2006
37 SYLLIT 65 Dodine Fungicide Agriphar 34 25/05/2005
38 TIOFANAT-METYL 70 EG Thiophanate methy Fungicide Ypsilon S.A 41 01/02/2006
39 TRIGARD 75 EP Cyromazine Insecticide Syngenta 52 30/10/2006
40 VALETE Fosetil aluminium Fungicide VAPCO 226 01/02/2006
41 VAPCOTOP 70 EP Thiophanate methyl Fungicide VAPCO 221 25/05/2005
42 VYDATE 10 G Oxamil Insekticid-nematocid Du Pont 56 30/10/2006
43 YPSITOXIN Aluminium Phosphide Insekticid fumigant Ypsilon S.A 281 23/02/2007

37
1.1 Aneks 8: Pergjegjesite monitoruese per treguesit mjedisor.

Sipas legjislacionit Shqiptar , persa I perket monitorimit, pak institucione merren me monitorim , thuajse ne
nivel kombetar. AKM ka nje laborator kimik te pershtatshem, I cili punon vetem ne projektet ku perfshihet si
partner ose kur implementohet nga Ministria e Mjedisit. AKM nuk lejohet te beje analiza kimike si nje i trete.
AKM se bashku me ARM , rishikojne shumicen e rezultateve monitoruese te paraqitur nga institucionet te
specializuara ose sipas rastit nga institutet komunal. ARM dhe Inspektoriati Mjedisor ndihmoje apo
supervizojne nese eshte e nevojshme ne nivel rajonal. Agjensia e Sherbimeve Arkeologjike dhe Qendra
Kombetare per Inventarin e Aseteve Kulturore jane institutet kombetare kryesore qe vlersojne zbulimet
rastesore kulturore te rendesishme. Direktorati Rajonal Kulturor i Korce, Vlore Berat, jane autoritetet kryesore
monitoruese ne nivel lokal.
Ne rast te analizave kimike, implementuesi, me bashkepunimin e inspektoriatit mjedisor dhe ARM , caktojne
nje laborator per te bere analizat kimike. Duke marre parasysh treguesit mjedisor qe duhen monitoruar.
Tabela e permbledhur mbi treguesit mjedisor dhe institutet monitoruese.
Institutet pergjegjes Treguesi mjedisor
-permbajtja ne ajer e PMs, O3 , Pb, SO2 ,NOx, CO, hidrokarbonet
-treguesit bakterial;
-parametrat mikrobiologjik per ujrat e brigjeve dhe plazheve
-numri I popullates se ekspozuar ndaj ndotjes kimike dhe mikrobiologjike pergjate ujrave te brigjeve dhe
plazheve.
shendetit publik/sherbimi primar I shendetit/

-numri I popullates se ekspozuar ndaj ujrave nen-tokesor te ndotur
sherbimet shendetsore
- numri I popullates se ekspozuar ndaj dherave te ndotur
-cilesia e ujit sipas pH, COD and BOD5, alkaliniteti, aciditeti, permbajtja e squfurit, ammoniaku, fenolet,
fosforet, N dhe metalet e renda.
-permbajtja ne perqindje e ndotesve
-permbajtja merceologjike e mbetjeve te ngurta
Zhurma, vibrimi dhe nivelet e radioaktivitetit
- sasia vjetore e gjenerimit te mbetjeve te ngurta
-shperndarja e mbetjeve te ngurta sipas rajonit dhe komunes

planifikimit territorial dhe qeveria lokale
-sasia vjetore e ujrave te zeza te gjeneruara ne rajone dhe komuna
-sasia vjetore e mbetjeve te ngurta te gjeneruara nga ndertimet dhe shperndarja e tyra sipas rajonit dhe
komunes
Gjeo-shkencave , energjise, ujrave

-temperaturat
dhe mjedisit
mesatare te ajrit
(IGJEUM) GjeoAlba

38
-niveli I detit;
- precipitimi sasior
-niveli u ujrave nentokesore.
-permbajtja ne dhera e SO2, NOx, Pb, , PM, Pb, CO, permbajtja e hidrokarbureve ne ajer
-niveli I zhurmave, radioaktiviteti ne ajer dhe rrezatimi elektromagnetik I pa jonizuar ne atmosphere.
-BOD dhe COD ne ujera
-radioaktiviteti ne ujera
-dinamikat e deltave lumore
-radioaktiviteti I ujrave
-topografia dhe morfologjia e ujerave te brigjeve
-morfologjia bregdetare
-Alkaliniteti
-percjellshmeria specifike
-aciditeti
-permbajtja e pH
-rrjedha lumore dhe shkarkimet
-metalet e renda
-shkembimet ujore mes detit dhe lagunave
-dinamikat e deltave lumore
-sedimentimi
-erozioni I dherave
-permbajtja e metaleve te renda

ti Bujqesor
-permbajtja e pesticideve
-hidrokarburet;

39
-fortesia
-Aciditeti
-permbajtja e SO2, NOx, Pb, in soils, PM, Pb, CO, permbajtja e hidrokarbureve ne ajer
-niveli I pH
-permbajtja e metaleve te renda ne guaskat (si gocat e detit)
-BOD dhe COD ne ujera
-fertiliteti I dherave ;
-permbajtja e Na, Cl, SO4 per dherat e kripur, permbajtja e nutrienteve ne dherat torfe.
-raporti Mg/Cl per dherat e pasur me magnez
-radioaktiviteti I dherave
-erozioni I dherave
ti I Tiranes , Universiteti I Gjeoshkencave dhe

Duke bere thuajse te gjitha analizat kryesore te lidhura me cilesine e ujerave dhe dherave
Fakulteti I Shkencave Natyrore
-gjendja higjenike
-ndotja
atet komunale dhe mjedisore

-impaktet
(ARM) social-kulturore
-cilesia e ujerave te pijshem
-mbetjet e ngurta dhe ujerat e zeza
ombetare per zonat e mbrojtura

Ndryshime ne zonat e mbrojtura
sherbimeve arkeologjike
mbetare e inventarit te aseteve

Menaxhimi
kulturore
I zbulimeve te rastesishme
kulturor dhe rajonal per Korce, Vlore, Berat


40
1.2 Annex 9: komentet e perpiluara drejt ESMP dhe pergjigjet perkatese

KOMENTET E PERPILUARA DREJT DRAFTIT ESMP DHE PERGJIGJET
Palet e interesuara
Detaje te komenteve te bera nga palet e Pergjigja/veprimi I ndermarre nga
Institucioni and
interesuara konsulenti JV
Rishikuesi
Ju lutemi të gjeni komentet e mëposhtme në lidhje
me shqyrtimin e seksioneve mjedisore vetëm për 4
Banka boterore draftet ESMP prioritare të paraqitura nga COEI /
Eshte deklarate, nuk ka nevoje per
Specialist mjedisor I Ceia. Ju lutemi të pasqyrojë dhe përfshijnë këto
pergjigje
masave mbrojtese komente së bashku me komente nga Anja dhe
Bekimit, dhe të paraqesë ESMP te rishikuara për
MARDEA
 Që të gjitha 4 projekt ESMP janë përgatitur duke
Banka boterore përdorur të njëjtën template, komentet zbatohen
Eshte deklarate, nuk ka nevoje per
Specialist mjedisor I për të gjitha (por aty ku është e rendesishme , pergjigje
masave mbrojtese kapitulli dhe seksioni janë cituar si ata në ESMP
për Murriz Thanë).
 Përmbledhja ekzekutive është shumë e shkurtër
dhe jo përfaqësuese për të gjithë dokumentin
ESMP. Përmbledhja duhet të shtrihet në rreth 4-5
faqe, për të përfshirë të paktën edhe përmbledhje Konsulenti do të bëjë Përmbledhjen
të ndikimeve kryesore të mundshme negative dhe Ekzekutive me gjatë dhe ka përfshirë një
veprimet përkatëse zbutëse, marrveshjet përmbledhje të ndikimeve kryesore
Banka boterore pozitive dhe negative dhe veprimet
monitoruese dhe procedurat e raportimit. Përveç
Specialist mjedisor I lehtësuese dhe marrëveshjet e
masave mbrojtese kësaj, ajo duhet të bëjë referenca për kapitujt ku monitorimit. Konsulenti gjithashtu i është
iduhet te gjendet informacion më I hollësishem referuar kapitujve të tjera në raport. Një
mbi temën përkatëse. Harta skematike duke hartë skematike eshte gjithashtu i
treguar zonat kryesore (degët e SUK) të përfshirë.
rehabilitohet në lidhje me karakteristika të tjera
fizike, qendrat e popullsisë, zonat e mbrojtura,
etj.
 Hyrje – (i) ESMP eshte aktualisht e aplikueshme
per te gjithe skemen e rehabilitimit. Kjo mund te
jete e rregullt nga pikepamja ligjore shqiptare, por
Konsulenti falenderon rishikuesin per kete
Banka boterore ESMP-te duhet te jene specifike sipas kontrates
koment. ESMP eshte bere me specifike
Specialist mjedisor I dhe te lidhura haptas me punimet rehabilituese duke detajuar deget Krutje dhe Terbuf te
masave mbrojtese (SUK)te pjesshme apo te plota, te financuara nga cilat jane per tu rehabilituar
BB. Nese projekti nuk po rehabiliton te tere zonen
e skemes, atehere kjo duhet te deklarohet qarte
ne seksionin 2 (dhe ne permbledhje).
Numërimi i Seksionit 2 është ndryshuar për
 ii) në mënyrë të ngjashme, seksioni 2.5 komenton të pasqyruar prioritet të lartë per pjesën e
mbi disa degë (seksion 2.5.1 për 2.5.4), por nuk parë 2.1 dhe prioritet të ulët në seksionin
Banka boterore 2.2. Fig 2.2 ka ndryshuar për të përfshirë
thotë se cilat do rehabilitohen duke përdorur
Specialist mjedisor I një hartë të re te përditësuar me studimi i
masave mbrojtese fonde nga Projekti. Në qoftë se të gjitha, kjo para-fizibilitetit, dhënë nga Konsulenti I
duhet të thuhet qartë në seksionin 2, dhe ESMP më 13 prill 2016. Tabela 2.2 eshte
përsëriten këtu. ngjyrosur me hije të gjelbër për të
evidentuar degët me prioritet të lartë.
 (iii) seksioni 2.5.6 – eshte nje liste e gjate e cila
pershkruan shtrirjen e punimeve rehabilituese. Sqarimi është dhënë për të treguar veprat
Banka boterore Duhet qartesuar se cila prej ketyre punimeve aktuale që duhet të kryhen. Kjo është
Specialist mjedisor I eshte e financuar nga BB , perndryshe lexuesi marrë nga raporti I perditesuar I stidimit te
masave mbrojtese mund te mendoje se te gjitha punet jane te fizibilitetit dhënë Konsulentit i ESMP më
financuara nga BB dhe me vone te ankohet pasi 13 prill 2016.
kjo nuk eshte e vertete. Ky eshte nje problem

41

Palet e interesuara
Institucioni and
Rishikuesi
serioz dhe duhet sqaruar ne te gjithe ESMP dhe
duhet perseritur disa here, aty ku eshte e
rendesishme. Ky problem mund te shkaktoje
ndalimin e projektit
 (iii) seksioni 2.5.6 – fjalia e fundit “ shtrirja e plote
e punimeve…” – kjo nuk mund te qendroje ne
ESMP- qartesimi duhet kompletuar para
Banka boterore Fjalia qe fillon me “ shtrirja e plote e
perfundimit te ESMP, dhe autoret duhet te
Specialist mjedisor I punimeve…” eshte eliminuar.
masave mbrojtese perfshijne nje liste definitive te aktiviteteve dhe
zonave ku ato do kryen. Nese kjo nuk dihet
atehere si do mund te pergatitet ESMP specifike
per zonen ?
 (iv) seksioni 2.12.3 – autoret duhet te mos
perdorin shprehje si “ mund te shkaktoje”. Nga
dokumentacioni I projektit duket qarte se “ jane Seksioni 2.12.3 eshte rishkruar. Konsulenti I
ESMP falenderon rishikuesin dhe
Banka boterore shkaktuar” dhe dokumentacioni I heqjes dore
konfirmon qe teksti i sakte eshte marre nga
Specialist mjedisor I eshte bere gati, bazuar ne OP 7.50 para 7(a). PAD dhe do perfshihet ne cdo ESMP
masave mbrojtese Teksti qe duhet te perdoret mund te gjendet te individuale.
PAD dhe duhet te jete I njejte per cdo skeme ,
pervecse ne rast qe konsulenti mendon qe para
7(a) nuk miratohet.
 Pershkrimi I masave zbutese - (i) seksioni 4.2 pas
pikav te para, poshte “zbatimi I te gjitha ligjeve
Banka boterore
perkatese…” shto nje pike tjeter “zbatimi I
Specialist mjedisor I Pika ekstra eshte bashkangjitur.
masave mbrojtese politikave te BB mbi Mjedisin Shendetin dhe
Sigurine dhe pershtatja e plote me ESMP specifike
per zonen e Murriz Thane”
 (ii) seksioni 4.3. – teksti eshte OK, por masat
perkatese nuk gjenden ne tabelen e ESMP, pra
autoret duhet te perfshijne masat e meposhtme:
(1) metoda e kontraktorit per ekzeskutimin e Pikat ekstra jane shtuar.
punimeve , e cila duhet te aprovohet nga klienti. Rishikuesi nuk ka pare deklaraten
Banka boterore metodologjike te kontraktorit e cila ishte e
(2) Plani i Menaxhimit te Mbetjeve duhet te
Specialist mjedisor I perfshire ne tabelen 4.1 , po ashtu dhe
masave mbrojtese pergatitet nga kontraktori dhe te aprovohet nga Plani I Menaxhimit te Mbetjeve. Konsulenti
klienti. (3) pershkruaj veprimet ne vendet e e ka rishkruar kete seksion duke e bere me
germimit ne tabelen e ESMP-se. (4) shto te qarte.
ndertimin e bllokuesve te reres ne tabelen e
ESMP-se ne fazen e projektimit dhe ndertimit.
Riparimi dhe permiresimi I rrugeve

Banka boterore ekzistuese eshte rishkruar dhe shtuar ne
 (iii) seksioni 4.4 – shto riparimin dhe permiresimin
Specialist mjedisor I tabelen 4.1 nen pjesen e Masave
masave mbrojtese e rrugeve ekzistuese ne tabelen e ESMP-se; projektuese dhe tenderit (pergjate
ndertimit)
 (iv) seksioni 4.6 –Tabela prezantuese e ESMP-se Konsulenti e ka ndryshyar tekstin ne
– shiko komentet me larte dhe shto masat. “Humbja e Tokes” nen rreshtin e quajtur
Gjithashtu fshi veprimet te cilat nuk jane te Perdorimi I Tokes per te reflektuar
Banka boterore komentet e specialistit mjedisor te masave
rendesishme – psh. “Perdorimi i tokes” – “humbja
Specialist mjedisor I mbrojtese. Konsulenti beson qe eshte e
masave mbrojtese e banesave” – nese ne tekst thuhet qe nuk ka rendesishme te perfshije humbjen e
humbje banesash ,pse duhet te perfshihet ne vegjetacionit vendas nen “Floren”. Eshte e
tabelen e ESMP-se? Te njejten gje edhe per pamundur qe te jemi te sigurte per
“infrastrukturen” – “shtepi te pabanuara…” dhe “ humbjen e flores indigjene. Eshte me mire

42

Palet e interesuara
Institucioni and
Rishikuesi
flora” – “humbja e vegjetacionit indigjen…” . te kemi nje plan zbutes sesa te mos kemi
Tabela e ESMP-se duhet te jete sa me specifike te fare. Rishikuesi nuk duhet te harroj qe FSR I
jete e mundshme dhe ekziston nje koment tjeter i edhte dhene konsulentit te ESMP-se ne 13
Prill dhe nuk perfshin mjaftueshem detaje
lidhur me kete me poshte.
per tab ere tabelen me specifike. Kufizimet
e kohes dhe afatet e shkurtra te MBZHRAU
gjithashtu pengojne permiresimet.
 Pershkrimi I Programit Monitorues – ky seksion
duhet te permiresohet qe te jete shume me
sèpecifik – dhe duhet te japi detaje te Programit
Monitorues e cili duhet te perfshihet ne skeme –
Banka boterore pra fjalite si “duhet te kemi marreveshje midis…”
Konsulenti ka permiresuar kete seksion
Specialist mjedisor I duhet te ndryshohen ne perputhje me
dhe e ka bere me specifike per cdo skeme.
masave mbrojtese marreveshjet konkrete. Nese autoret kane
ndryshime , ato duhet te konsultohen me
dokumentet e projektit dhe nese kane akoma
dyshime, ti konfirmojne keto mareveshje me
klientin perpara prezantimit te ESMMP-se.
 Seksioni 5.1 – teksti I pergjithshem, si ne
Konsulenti I ESMP-se ka permiresuar kete
Banka boterore paragrafin e dyte, nuk vjen ne ndihme dhe duhet
seksion dhe mund te paraqese nje aneks
Specialist mjedisor I te zevendesohet me detaje konkrete mbi kush do per kete seksion me me shume detaje mbi
masave mbrojtese e kryej monitorimin e parametrave te caktuar, me monitorimin.
referenca te skata ne tabelen qe vijon.
 Komente te pergjithshme mbi tabelen e ESMP-se
lidhur me zbutjen dhe monitorimin. Tabela
paraqet output-in kryesor te raportit ESMP dhe ka Formati I tabeles eshte I nje tipi qe eshte
perdorur dhe ne ESMP-te e meparshme, pa
Banka boterore per qellim ti japi kontraktoreve informacion
ndonje problem. Kufizimet e kohes nga
Specialist mjedisor I konkret mbi veprimet specifike qe do te kryhen. MBZHRAU per asrye te tenderit te
masave mbrojtese Momentalisht kam disa shqetesime mbi tabelat : menjehershem, pengojne qe kjo tabele te
(1) teksti nuk ndjek gjithmon tabelen ne veprimin ndryshohet thelbesisht.
perkates . Kjo duhet te permiresohet ku eshte e
nevojshme.
 (2) Veprimet nuk jane te lehta per tu ndjekur – nga
projektimini ne implementim e me pas ne fazen e
operimit - e cila eshte nje prej qellimeve te tabeles Tabela eshte projektuar ne menyre qe te
- per te siguruar qe te gjitha veprimet jane te lehta ndjeke rrjedhen e zhvillimit te projektit, pra
per tu monitoruar dhe pjeset qe mungojne te ajo fillon me tenderin e para-ndertimit dhe
Banka boterore
dallohen lehtesisht. Ne rast qe kjo deshton – me faktoret Socio-ekonomik dhe Mjedisor
Specialist mjedisor I
historia “Kush e ka Fajin?” shfaqet – dhe me pas te projektit. E me pas, vazhdon me
masave mbrojtese
pjesemarresit nuk fokusohen ne zgjidhje por ne ndertimin. Konsulenti mund te ngjyrose
kalimin e fajit. Kjo gje nuk duhet te ndodhe dhe rreshtat qe jane te perbashket nderjmet
fazave.
tabelat e ESMP-se ekzistojne per te ndihmuar
kontraktorin, supervizorin dhe klientin , per te
kryer punet e tyre perkatese.
 (3) tabela duhet te jete specifike per zonen – psh.
Te tregoje se : ne zonen XX,VV,ZZ duhet te
ndertohen sifone ne lum dhe te merren masa per Konsulenti duhet ta beje tabelen me
Banka boterore specifike , por eshte e veshtire te dallohet
te mbrojtur peshqit ( emerto masat). Gje e cila
Specialist mjedisor I se cili punim ka prioritet nga Studimi I
masave mbrojtese
perfshin punime ne uje. Aktualisht ky nuk eshte Fizibilitetit me i perditesuar. Per me teper
rasti, por tabelat listojne vetem masa te ne ESMP-ne e Murriz-Thanes
pergjithshme, pra jo specifike. Ne perputhje me
komentet e meparshme, kjo duhet ndryshuar –

43

Palet e interesuara
Institucioni and
Rishikuesi
dhe pse e kuptoj qe ne disa raste nuk ka qartesi
mbi deget apo seksionet e SUK qe duhet te
rehabilitohen, te pakten disa ide duhet te merren
nga projektuesit dhe klientet. Mos harro qe tabelat
e ESMP-se jane duke u bere pjese e
dokumentacionit te tenderit dhe duhet te
paraqesin informacion specifilk – perndryshe nuk
ka kuptim qe te bejme ESMP specifike, porn je per
te gjitha. Pra duhen tabela me te detajuara.
 Procedurat raportuese – (i) ne tekstin e seksionit
Banka boterore 7.2.1 duhet permendur frekuenca e raporteve t
Frekuenca e raporteve do te qartesohet
Specialist mjedisor I endryshem, e cila momentalisht eshte e paqarte dhe perpunohet.
masave mbrojtese edhe pas vezhgimit te tabeles 7.2. Qarteso si te
jete e nevojshme
 (ii) ne seksionin 7.2.3 paragrafi I fundit para
Banka boterore tabeles 7.2 duhet korrigjuar. Detyrimet Frekuenca e raporteve do te permendet ,
Specialist mjedisor I raportuese midis MBZHRAU dhe BB jane marre nga dokumentacionet e projektit
masave mbrojtese specifikuar ne dokumentacionet e projektit dhe dhe dokumente te tjere.
duhet te vendoset periudha aktuale.
 (iii) eshte e paqarte se kush do te beje raportin e
monitorimit mjedisor dhe sa shpesh. Qarteso dhe
vendos ne tabelen 7.2 (iv) ne tabelen 7.2 nje
konsulent i pavarur eshte pergjegjes per Pergjegjesia dhe frekuenca e Planit
Banka boterore
perditesimet e Planit te Menaxhimit Mjedisor te monitroues mjedisor do te qartesohet per
raporteve monitoruese. Per kete detyre te reflektuar komentet e rishikuesve.
masave mbrojtese
konsultohu me ToR dhe ndrysho sic eshte e Gjithashtu dhe tabela 7.2
nevojshme. (v) qarteso kolonen “Dorezuar ne”
dhe ndrysho “AKM?” , “ARM?” – duhet te jene te
qarte kujt i dorezohet raporti.
 Seksioni 8.2 “burimi I te ardhurave” – teksti ne
kete seksion duhet te jete i qarte dhe te mos
perfshije “ supozohet qe…” . Nese ka dyshime, Burimi I te ardhurave do te jete nga borxhi
Banka boterore
autori duhet te qartesohet me klientin dhe te I ERIP pergjate periudhes se nderitmit dhe
shtoje fakte aktuale. Nese kjo duhet te diskutohet gjate operimit nga buxheti shteteror apo
masave mbrojtese
dhe te biet dakorte ne te ardhme , ath thuaj dhe qeverise locale. Teksti do te qartesohet
paraqit arsyet.
Banka boterore  Aneks 9.2 – shto nje harte me vendndodhjen dhe

Specialist mjedisor I tiparet krysore te parkut kombetar qe I perket Do te shtohet nje harte.
masave mbrojtese skemes.
Konsulenti ka bere kerkime te thella ne
MBZHRAU dhe kudo, dhe nuk ka
 Aneks 7 – seksioni 9.7.3 – duke filluar nga “ Nje informacion te perditesuar mbi kete
problem. Kufizimi kohor per te pergatitur
Banka boterore startegji e re e mbrojtjes se produktit bimor…”
ESMP ne kohe e ben te pamundur
Specialist mjedisor I deri ne fund te seksionit – teksti eshte dukshem shpenzimin e me shume kohe ne kete
masave mbrojtese nje copy paste nga nje dokument tjeter i problem. (kapitulli 11: Bujqesia, kapitulli
pergatitur ne vitin 2012-14. 12: Siguria Ushqimore dhe kapitulli :
Mjedisi, nuk permbajne informacion mbi
iniciativa te reja lidhur me pesticidet.
Banka boterore Konsulenti ka bere ndryshime ne raportin e
Specialist mjedisor I SHENIM: ESMP-se bazuar ne rekomandimet e
masave mbrojtese Specialistit social te masave mbrojtese.

44

Palet e interesuara
Institucioni and
Rishikuesi
Specialisti social I masave mbrojtese nuk ka
pergatitur komentin specific per raportin e ESMP-se. Keto jane perpunuar, nje me nje, ne
Komentet gojor i jane paraqitur konsulentit ne nje takimin e dates 5 Mars dhe te miratuara
perpara se te perfshihen ne raportin e
takim ne zyrat e BB ne Tirane ne daten 5Mars 2016.
perditesuar te ESMP-se
Komentet krysore jane:
 Perfshirja e deklarates qe skemat kane nje
zhvillim te ngjashem ne zonat dhe prefekturat ku
nuk ekzistojne te dhena specifike per SUK.
 Tokat e marra perkohesisht gjate ndertimit jane
prona shteterore dhe te paokupuara
 Ndryshime ne seksionin 4.2 dhe 4.4
 Perfshirja e RAP-it te shkurtuar ne tabelen 4.1
 Ndryshime ne paragrafin e 5 te seksionit 7.2.1
 Ndryshime ne tabelen 7.1
Specialist gjinor nga Bashkangjitur ne dy dokumentet e derguara keni
Deklarate- nuk eshte e nevojshme
SIDA disa komente plotesuese : raportin e konsultimit te
pergjigje.
Znj. Anja Nordlund paleve te interesuara dhe ESMP-se per Divjaken
 Komenti ne balline “ mendoj se duhet te
konsiderosh me kujdes mardhenien midis
kapitullit 2 dhe 3/4 , nje sasi e madhe Kemi bere disa qartesime ne hyrjen e
Specialist gjinor nga
informacioni jepet ne kapitullin 2, pra si jane kapitullit 2 nen faktoret mjedisor dhe
SIDA
ndikuar pozitivisht dhe negativisht ceshtjet nga socio-ekonomik. Dhe gjithashtu ne
Znj. Anja Nordlund
projekti. Nese nuk shikon ndonje lidhje , mendoj paragrafet hyres te kapitullit 3 dhe 4
qe kjo duhet shkruar si - “gjithahstu eshte
diskutuar per”
 Faqja 1-1, paragrafi I fundit : “asnje njeri nuk po Qellimi eshte qe te perdoren toka
jeton atje momentalisht?”. Nese njerez jetojne te shteterore te pabanuara. Konsulenti eshte
SIDA
paautorizuar ne toka shteterore rivendesoja ne dijeni te kushteve dhe te drejtave te
Znj. Anja Nordlund
aplikohet perseri. njerezve qe jetojne ne toka shteterore.
 Faqja 1-2 paragrafi 5 “ Ky nuk eshte perkufizim i
SIDA Perkufizimi eshte hequr sic u kerkua.
Znj. Anja Nordlund sakte…” . sygjeroj qe kjo te hiqet.
 Faqja 1-2 paragrafi 7 "Ky person eshte perfshire
Specialist gjinor nga Inxhinieri I ricaktuar I Mjedisit, nuk eshte
ne fillime”- nje degjues nuk duhet te jete
SIDA perfshire ne project, prandaj nyuk ka
Znj. Anja Nordlund perfshire me perpara , per te shmangur konfliktet konflikte interesi.
e interesit.
 Faqja 2-22 titulli Mjedisor Socio-ekonomik “ gjithe
informacioni I rendesishem dhe…”- ku e ben Nje fjali qartesuese esste shtuar perpara
SIDA
lidhjen qe flet keshtu. Kapitulli 3 lidhet vetem me seksionit 2.18
Znj. Anja Nordlund
disa nga pikat e permendura ne kete kapitull.
 Faqja 3-1 , mendoj se duhet te qartesohet sesi
Specialist gjinor nga lidhet kapitulli 2 dhe 3 me nj-tj. Ekzistojne shume
Paragrafi I pare I kapitullit 3 eshte zgjeruar
SIDA askpekte sociale te permendura ne kapitullin 2. Si per te reflektuar komentet.
Znj. Anja Nordlund jane te rendesishme ato? A duhet te merren apo
jo ne konsiderate?
Paragrafui eshte vendosur per te qene te
sigurte. Zona eshte e populluar prej disa
Specialist gjinor nga  Faqja 4-2 paragrafi I pare : a ka patur ndonje kohesh, por Shqiperia ka nje trashegimi te
SIDA zbulim rastesor ne keto zona? A ka qene zone e pasur arkeologjike dhe eshte e
Znj. Anja Nordlund populluar me perpara? rendesishme qe kontraktori te jete ne
dijeni qe zbulimet rastesore mund te
ndodhin.

45

Palet e interesuara
Institucioni and
Rishikuesi
Specialist gjinor nga  Faqja 4-2 paragrafi I pare : po per kontrollin nga
Paragrafi I fundit I seksionit 4.2 eshte
SIDA klienti? Nuk ka asgje qe motivon kontraktorin te ndryshuar per te reflektuar kete koment.
Znj. Anja Nordlund ndaloje se punuari.
 Tabela 4-1 faqe 4-9 , persa I perket papunesise, a Pika eshte ndryshuar ne "papunesia
SIDA
eshte ky nje ndikim I parashikuar I projektit? ekzistuese”
Znj. Anja Nordlund
Specialist gjinor nga "maksimizimi" eshte hequr nga teksti.
 Tabela 4-1 faqe 4-12 , persa I perket perfitimeve
SIDA Perftimi ekonomike konsiderohet si nje
Znj. Anja Nordlund ekonomike “ nuk eshte nje impakt” impakt pozitv.
 Tabela 4-1 faqja 4-12, persa I perket perfitimeve
Specialist gjinor nga “trajnime mbi ujitjen dhe kullimin , do te Pika te tjera jane shtuar ne tabelen 4.1 per
SIDA ndermerren” ndoshta kjo duhet te reflektohet te reflektuar dhe per tju pergjigjur
Znj. Anja Nordlund ketu. Nuk ka punime per te rritur kapacitetin e komenetit.
SHPU
Ekspozimi I fermereve dhe punetorve ndaj
pesticideve dhe fertilizueseve eshte
 Tabela 4-1 faqja 4-13 persa I perket shendetit, A perfshire. Jemi ne dijeni qe impaktet
SIDA
jane keto impakte potenciale te projektit? negative shendetesore kane pak gjasa te
Znj. Anja Nordlund
ndodhin, por duhet te perfshihen per te
qene te kompletuar.
"Efektet sociale jane perfshire ne draftin
SIDA  Faqja 5 paragrafi I dyte : Dhe efektet sociale? pasardhes.
Znj. Anja Nordlund
Kini parasysh qe konsulenti I referohet
planit montiroues brenda dokumentacionit
SIDA  Faqja5-2 paragrafi 6 " qarteso ESMP apo ESMoP? te ESMP-se. kemi shtuar nje fjali per te
Znj. Anja Nordlund
qartesuar me shume kete.
 Faqja 6-1 seskioni 6.1 : asgje nuk eshte thene mbi Monitorimi social eshte perfshire ne
SIDA
monitorimin social. paragrafin e pare te seksionit 6.1
Znj. Anja Nordlund

16 09 02 11 57 33skema - Ujitëse - Murriz Thane (Krutje Terbuff) PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

16 09 02 11 57 33skema - Ujitëse - Murriz Thane (Krutje Terbuff) PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

MINISTRIA E BUJQËSISË, ZHVILLIMIT RURAL DHE ADMINISTRIMIT TË UJËRAVE

Shërbime konsulence për

PËRGATITJA E PLANEVE PËR MENAXHIMIN

PLANI I MENAXHIMIT MJEDISOR DHE SOCIAL (ESMP) –

Shërbime konsulence për

PËRGATITJA E PLANEVE PËR MENAXHIMIN

PLANI I MENAXHIMIT MJEDISOR DHE SOCIAL (ESMP) –

NR. I PROJEKTIT A079377

1 PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE .................................................................................................................... 1

2 HYRJE.............................................................................................................. Error! Bookmark not defined.

3 PËRBMLEDHJA E NDIKIMEVE ........................................................................... Error! Bookmark not defined.

4 PËRSHKRIMI I MASAVE ZBUTËSE ..................................................................... Error! Bookmark not defined.

4.6 Plani zbutës Socialo-Mjedisor ..............................................................................Error! Bookmark not defined.

5 PËRSHKRIMI I PROGRAMIT TË MONITORIMIT ................................................. Error! Bookmark not defined.

6 MARRËVESHJET INSTITUCIONALE - NGRITJA E KAPACITETEVE ......................... Error! Bookmark not defined.

7 PLANI I ZBATIMIT - PROCEDURAT E RAPORTIMIT ....................................................................................... 1

8 VLERËSIMI I KOSTOVE DHE BURIMI I FONDEVE........................................................................................... 1

Tabela 7-1: Rruga e propozuar e komunikimit ................................................................................................................... 2

Akronimet dhe Shkurtimet

Akronimet dhe Shkurtimet

 Ref PC 15 – Habitateve dhe Biodiversitetit"

Indikatoret Faza e Faza e Komente

Masa të tjera zbutjeje që nevojiten përtej fazës së punimeve janë:

Detaje te plota te masave zbutese permbahen ne kapitullin 4 te ketij raporti.

Na Kapitullin 5, jane dhene propozime per programin e monitorimit,

Ne Kapitullin 6, jepen Arranxhimet Institucionale – Ndertimi I Kapaciteteve, ne Kapitullin 7, Plani I Zbatimit

 Kapitulli 3 përshkruan ndikimet potenciale tëmëdha, mjedisore dhe sociale;

2.1 Objektivat e Projektit

2.2 Pjesët përbërëse të projektit

1. Rehabilitimi i sistemeve të digave dhe sistemeve te Ujitjes dhe Kullimit (I&D)

2.2.1 Komponenti 1: Dam and I&D Systems Rehabilitation

2.2.2 Komponenti 2: Mbështetja institucionale – produktive për Ujitjen +

2.2.3 Komponenti 3: Mbështetja institucionale për IWRM

2.2.4 Komponenti 4: Mbështetja gjatë zbatimit

Lumi Seman Lumi Devoll

Figura2-1: Vendodhja e rezervuarit dhe burimeve ujore të Murriz Thanës

Burimi: FS nga JV Renardet, Beta Studio, ujërat hidrike Shqipëri

Figura2-2: Plani i skemës I&D të Murriz Thanës- Krutje dhe Terbuf

2.4 Informacione kryesore mbi skemën I&D të Murriz Thanës

Artikulli Vlera Shënime

2.5 Gjendja e përgjithshme e skemës së I&D

2.5.1 Punimet me prioritet te larte te mbuluara nga fondi I BB

1.0.3 Gjendja aktuale

2.5.2 Punimet e propozuara

Shumica e rreshjeve bie në periudhën e muajve

Sipas studimit FS, mesatarja e temperaturës

Rallë herë temperaturat bien nën zero dhe për

2.6.4 Cilësia e ajrit të mjedisit

2.6.5 Ndryshimet klimatike

2.8 Kushtet sizmike

2.9 Topografia dhe Gjeomorfologjia

2.10 Karakteristikat e tokës

Tabela 2-5: Erozioni i tokës në basenet e lumenjve në Shqipëri

2.11 Ndotja e Tokës

2.12 Hidrologjia e sipërfaqes dhe ujërat nëntokësore

2.12.1 Ujërat e Lumit Seman

Figura2-3:Vendndodhja e Murriz Thanës në basenin e Lumit Seman

Tabela 2-7: Shkarkimi mesatar mujor në lumin Seman

Burimi: Pano, N. dhe Avdyli B. (2009)4

Tabela 2-8: Shkarkimi mesatar mujor(m³/sek) në stacionin e grumbullimit të Kozares

2.12.2 Ujërat e nëndheshëm

Tabela 2-10: Akuiferet kryesor me perberje zhavorri ne Shqiperi