GIỚI THIỆU

• Giảng viên: TS. Đường Công Truyền

Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM
• Khoa Công nghệ Cơ khí
TRUYỀN ĐỘNG VÀ • Bộ môn CAD/CAM-CNC
ĐIỀU KHIỂN MÁY CNC • Website:
https://sites.google.com/site/truyendc/
• Email: truyendc@gmail.com
Đường Công Truyền

NỘI DUNG MÔN HỌC TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Điều khiển số - NC • Bài giảng của giảng viên.

• Máy công cụ CNC
• Hệ dụng cụ trên máy công cụ CNC
• Truyền động máy công cụ CNC
• Điều khiển máy công cụ CNC
• Chương trình trên máy công cụ CNC
• Suk-Han Suh, Theory and design of CNC
systems, Springer, 2008.
• Tạ Duy Liêm, Hệ thống điều khiển số cho
máy công cụ, NXB KHKT, 2001.
• Phạm Văn Hùng, Cơ sở máy công cụ,
NXB KHKT, 2007.
 CÁCH HỌC VÀ THI
Chương 1:
• Học theo bài giảng của giảng viên
• Làm theo bài tập do giảng viên cung cấp
• Kiểm tra lấy điểm thường xuyên: 3 bài ĐIỀU KHIỂN SỐ
(bài tập và kiểm tra trên lớp) NUMERICAL CONTROL -NC
• Kiểm tra giữa kỳ
• Thi cuối kỳ: tự luận, mở tài liệu

Khái niệm điều khiển số-NC

• Điều khiển số (Numerical Control-NC): là

hoạt động của máy công cụ tuân theo
KHÁI NIỆM những chỉ thị, đã được mã hoá đặc biệt,
truyền đến hệ thống điều khiển máy
 Khái niệm điều khiển số-NC Khái niệm điều khiển số-NC
• Chỉ thị (các lệnh điều khiển) là sự kết hợp
của các chữ cái, con số và ký tự đặc biệt • Chương trình NC được lưu trữ để có thể
như ( . ), ( % ), hay ( ), được viết theo gia công chi tiết bất kỳ lúc nào, đảm bảo
một trật tự logic và theo các định dạng thu được các chi tiết có kích thước và
sẵn hình dáng giống hệt nhau
• Tập hợp các chỉ thị cần thiết để gia công
một chi tiết gọi là chương trình NC, CNC
hay chương trình gia công chi tiết (Part
Program)

Lịch sử phát triển

• 1947: tập đoàn Parsons phát triển hệ
thống số đầu tiên để gia công các chi tiết
phức tạp của máy bay
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN • 1949: Parsons hợp tác với viện công nghệ
Massachusetts (MIT)
• 1951: máy công cụ NC đầu tiên được
phát triển bởi MIT
• Nguyên lý hoạt động của máy công cụ NC • Nguyên lý điều khiển chuyển động của trục
trên máy công cụ NC

Băng đột lỗ Quy trình gia công trên máy công cụ NC

 Ngôn ngữ APT
• 1959: MIT phát triển hệ thống lập trình
có sự trợ giúp của máy tính, APT
(Automatically Programmed Tools).
– APT được phát triển để đơn giản hóa lập
trình trên máy gia công 3 trục phức tạp, chủ
yếu sử dụng trong ngành công nghiệp hàng
không.
Ngôn ngữ APT
• Ví dụ định nghĩa điểm trong APT
Ngôn ngữ APT
• Ngôn ngữ APT sử dụng những từ bằng
tiếng Anh để mô tả hình dáng hình học và
sự chuyển động của dao cắt trong quá
trình gia công chi tiết
• Ví dụ định nghĩa điểm trong APT
Ngôn ngữ APT
• Ví dụ định nghĩa điểm trong APT
 Điều khiển số trực tiếp-DNC Điều khiển số trực tiếp-DNC
• Giữa 1960: Điều khiển số trực tiếp (Direct • DNC: sử dùng 1 máy tính điều khiển đồng
Numerical Control – DNC): giao tiếp- kết thời nhiều máy công cụ
nối giữa máy công cụ và máy tính ở cự ly
xa
• Trong DNC, khối lệnh gia công truyền từ
máy tính đến máy công cụ với tốc độ
tương thích. Phương thức giao tiếp này
trở nên phổ biến loại bỏ băng từ và tăng
chiều dài chương trình

Điều khiển số trực tiếp-DNC Điều khiển số nhờ máy tính-CNC

• Nguyên lý hoạt động
• DNC:
của máy công cụ CNC

• Cuối 1960: máy CNC được điều khiển bằng

máy tính thay thế cho băng đột lỗ (có nhược
điểm cồng kềnh dễ gãy)
• Xử lý dữ liệu trên máy công cụ CNC điều khiển Điều khiển số phân phối-DNC II
vòng kín
• 1970s: Điều khiển số phân phối
(Distributed Numerical Control – DNC II):
chương trình lưu trữ trên máy chủ (host
computer) kết nối với máy tính khu vực
(local computer) truyền đến một hay
nhiều máy CNC. Cách thức này cho phép
gia tăng dung lượng bộ nhớ cho điều
khiển CNC và việc quản lý sản xuất thuận
tiện hơn

Điều khiển số phân phối-DNC II Hệ thống sản xuất linh hoạt-FMS

• DNC II: • 1980s: FMS (Flexible Manufacturing
System) - hệ thống sản xuất linh hoạt
phát triển mạnh và được ứng dụng thành
công tại Mỹ
• FMS là sự tích hợp hoàn toàn quá trình
sản xuất bao gồm các thành phần: máy
CNC, DNC, hệ thống cấp phôi tự động,
công nghệ nhóm và con người
 Hệ thống sản xuất linh hoạt-FMS
• FMS:
Hệ thống sản xuất tích hợp-CIM
• 1990s CIM ( Computer Intergrated
Manufacturing) - hệ thống sản xuất tích
hợp nhờ máy tính phổ biến ở Mỹ
• CIM Là hệ thống tích hợp toàn bộ các
quá trình sản xuất được xử lý và điều
khiển bởi máy tính ngay cả đến việc phân
tích thị trường, kiểm tra chất lượng sản
phẩm, tổ chức phân phối

Hệ thống sản xuất tích hợp-CIM

• CIM:

KỸ THUẬT NC VÀ CNC
 Kỹ thuật NC và CNC
• NC = Numerial Control
• CNC = Computer Numerical Control, là sự
phát triển của NC
• Giống nhau:
– Cùng thực hiện các nhiệm vụ giống nhau,
còn gọi là xử lý dữ liệu để gia công chi tiết
– Cùng thiết kế bên trong của hệ thống điều
khiển bao gồm các chỉ thị logic để xử lý dữ
liệu
Kỹ thuật NC và CNC
• Khác nhau:
– Hệ thống NC có thể hiểu một chương trình
gia công chi tiết bằng bộ điều khiển của nó,
nhưng không cho phép có bất cứ một thay
đổi nào đối với chương trình
– Mọi thay đổi thực hiện ngoài bộ điều khiển
(phòng thiết kế)
– Hệ thống NC yêu cầu phải sử dụng băng đột
lỗ để nạp dữ liệu chương trình
Kỹ thuật NC và CNC
• Khác nhau:
– Hệ thống NC sử dụng các hàm logic cố định
được gắn cố định bên trong bộ điều khiển
– Người lập trình hay vận hành máy không
thể thay đổi các hàm này
– Hệ thống NC ≡ thuật ngữ “hardwired”
Kỹ thuật NC và CNC
• Khác nhau:
– Hệ thống CNC hiện đại sử dụng bộ vi xử lý
gắn bên trong nó
– Máy tính này bao gồm các thẻ nhớ chứa rất
nhiều các thường trình cho phép biến đổi
các hàm logic
– Người lập trình hay người vận hành máy có
thể thay đổi chương trình ngay tại máy
 Kỹ thuật NC và CNC
• Khác nhau:
– Chương trình gia công và các hàm logic
được lưu trữ trong máy tính đặc biệt, giống
như các câu lệnh của phần mềm
– Hệ thống CNC ≡ thuật ngữ “softwired”
GIA CÔNG TRUYỀN THỐNG
VÀ GIA CÔNG CNC
Kỹ thuật NC và CNC
• Lưu ý:
– Khi đề cập đến một vấn đề cụ thể có liên
quan đến kỹ thuật NC và CNC, thường thì có
thể dùng NC hoặc CNC đều được.
– NC là một kỹ thuật ra đời trước và lạc hậu
hơn CNC
–Tất cả các hệ thống điều khiển hiện nay
đều là hệ thống CNC
Gia công truyền thống và gia công CNC
• Phương pháp chung khi gia công một chi
tiết gồm:
– Nhận và nghiên cứu bản vẽ
– Chọn phương pháp gia công thích hợp
nhất
– Quyết định phương án kẹp chặt
– Chọn dụng cụ cắt
– Xác định số vòng quay và tốc độ cắt
– Gia công chi tiết
Gia công truyền thống và gia công CNC
• Trong gia công truyền thống:
– Người vận hành máy thiết lập các thông số
gia công và di chuyển dụng cụ cắt để tạo ra
chi tiết yêu cầu.
– Cần nhiều đồ gá như đòn kẹp, bánh răng và
vành chia độ,…
– Người vận hành phải thực hiện các thao tác
lặp lại khi gia công loạt các chi tiết
– Con người không thể thực hiện các thao tác
hoàn toàn giống nhau trong mọi thời điểm
ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA CNC
Gia công truyền thống và gia công CNC
• Trong gia công CNC:
– Loại bỏ phần lớn những nhược điểm trên
– Không còn phụ thuộc vào thao tác của con
người
– Có thể được sử dụng nhiều lần một chương
trình gia công và luôn cho kết quả như nhau
Ưu điểm của CNC
• Giảm thời gian gá lắp và chuẩn bị chương
trình
• Tăng độ chính xác và tính lặp lại
• Gia công các chi tiết có hình dáng phức
tạp
• Đơn giản hoá dao cụ và đồ gá kẹp
• Giảm thời gian gia công và tăng năng suất
 Nhược điểm của CNC

• Chi phí đầu tư ban đầu cao

• Chi phí lập trình và máy tính kèm theo
• Chi phí bảo trì cao và cần phải có thợ bảo MÁY CÔNG CỤ CNC DÙNG
trì chuyên nghiệp
TRONG CÔNG NGHIỆP

• Máy phay CNC • Máy phay CNC

• Máy tiện CNC • Máy khoan CNC

Máy gia công bằng tia lửa điện CNC (Electrical Máy gia công bằng tia lửa điện CNC (Electrical
Discharge Machining - EDM) Discharge Machining - EDM)

• Máy bắn điện cực • Máy cắt dây (Wire-

(Die-sink EDM) cut EDM)
• Máy đo tọa độ 3 chiều - CMM (Coordinate
Measuring Machine)

HỆ TRỤC TỌA ĐỘ TRÊN

MÁY CÔNG CỤ CNC

• Hệ tọa độ máy phay CNC • Điểm chuẩn trên máy phay CNC
• Hệ tọa độ máy tiện CNC • Điểm chuẩn trên máy tiện CNC

• Hệ tọa độ máy cắt dây CNC

CÁC DẠNG ĐIỀU KHIỂN SỐ

 Các dạng điều khiển số
• Các dạng máy công cụ khác nhau, các
dạng bề mặt tạo hình khác nhau đòi hỏi
những chuyển động tương đối giữa dao
và phôi khác nhau
• Các dạng điều khiển số:
– Điều khiển điểm – điểm
– Điều khiển theo đoạn thẳng
– Điều khiển theo biên dạng
Điều khiển điểm - điểm
– Di chuyển hướng trục:
dao di chuyển tuần tự
theo các trục X, Y hay
ngược lại.
•Ưu điểm: hệ điều khiển
đơn giản do di chuyển
theo các trục hoàn toàn
độc lập.
Điều khiển điểm - điểm
• Dao di chuyển theo đoạn thẳng tới vị trí
yêu cầu
• Thường dùng để di chuyển nhanh hay
định vị (ví dụ G00)
• Ba chế độ điều khiển điểm – điểm:
– Di chuyển hướng trục
– Di chuyển theo phương vuông góc 45 độ
– Di chuyển trực tiếp
Điều khiển điểm - điểm
– Di chuyển theo phương vuông góc 45 độ: cho
đến khi đạt một trong hai thành phần toạ độ,
sau đó di chuyển theo một trục đến khi đạt
toạ độ yêu cầu
•Là phương thức điều khiển theo điểm thông dụng
khi không yêu cầu về tốc độ di chuyển
450
 Điều khiển điểm - điểm Điều khiển điểm - điểm
– Di chuyển trực tiếp:
– Di chuyển trực tiếp: dao được di chuyển
theo hành trình ngắn nhất tới điểm đích
•Yêu cầu bộ điều khiển điều chỉnh tốc độ
từng trục để dao di chuyển trên đường
thẳng

N090 G00 X30 Y85 N090 G00 X30 Y85

N100 G00 Z12 N100 G0 Z12
N110 G90 N110 G91
N120 G00 X105 Y35 Z2 N120 G00 X75 Y-50 Z-10

Điều khiển theo đoạn thẳng Điều khiển theo đoạn thẳng
• Chuyển động thẳng trên một trục với tốc
đọ cắt gọt (G01)

N085 G90 N085 G00 X30 Y30

N090 G00 X30 Y30 N090 G00 Z2
N095 G00 Z2 N095 G91
N100 G01 Z-6 N100 G01 Z-8
N105 G01 X110 Y75 N105 G01 X80 Y45
 Điều khiển theo biên dạng Điều khiển theo biên dạng
• Dao di chuyển theo biên dạng với tốc độ cắt
gọt (G01, G02, G03, …) 2.5D
• Biên dạng là chuỗi các đường cơ bản: đoạn 2D
thẳng, cung tròn, elíp, parabol, hyperbol,
đường cong bậc ba
• Các di chuyển cơ bản này được gọi là chuyển
động nội suy
4D

3D

Điều khiển theo biên dạng Điều khiển theo biên dạng

Tọa độ tuyệt đối Tọa độ tương đối