3.

Торзија

Торзијата е друг основен вид на деформација на структурниот член кој подлежи

на пресвртна акција на применети сили, како што е прикажано кај конзолниот отвор
кој подлежи на силата на вртење на слободниот дел (Слика 3.1). Ако отворот е долг и
содржи кружен дел, неговата торзија и деформација се претставени на следниот начин:

θ
T

Слика 3.1

 Силата на вртење или моментот на завртување се применува кај рамнина

нормална на оската на кружниот член
 Под дејство на силата на вртење, се формира напречно оптоварување кај
пресеците
 Под дејство на силата на вртење, на деформацијата на шипката доминира
аголот на свиткување, т.е. релативната ротација помеѓу паралелните рамнини
кои се нормални на оската
 Делот од рамнината кој е нормален на оската останува како рамнина и по
моментот на свиткување, т.е. не се појавува искривување или досторзија кај
паралелните рамнини кои се нормални на оската на дадениот член.
 Кај кружниот член кој подлежи на торзија, и напоните на прекршување и
притисоците на прекршување се разликуваат линеарно од централната оска.

3.1. Знаковни правила

Позитивната сила на вртење е моментот кој што делува врз пресекот во смисла на
правилото на десната рака за надворешната нормала на пресекот (Слика 3.2). Како
резултат на тоа, позитивен агол на свиткување е ротација на пресекот во смисла на
правилото на десната рака во однос на надворешната нормала. Како што е дефинирано
во знаковните правила за нормалните сили во второто поглавје, така и овде знаковното
правило кое е дефинирано пак не се поврзува со одреден правец на координатите.
 θ
T

Слика 3.2

3.2 Напон на прекршување

Напоните кои се создаваат кај пресекот поради торзијата се паралелни со пресекот и

како резултат на тоа тие се напони на прекршување. Кај кружен член кој подлежи на
сила на вртење, притисокот на прекршување се разликува линеарно од нулата на
централната оска. По Хуковиот закон (Равенка (1.5)), напонот на прекршување е
пропорционален со притисокот на прекршување, а тоа значи:

=G (3.1)

каде G означува модул на прекршување на материјалот.

Кај пресек, напонот на прекршување исто така се разликува линеарно од централната

оска (Слика 3.3):

Tr

= (3.2)

каде: Т – е силата на вртење на пресекот, r- е радиусната оддалеченост од центарот, J –

поларниот момент на инертност или поларниот втор момент во просторот, кој го
претставува геометрискиот квантитет на пресекот и кој содржи единица на пример, m4.
Математичкиот израз за Ј е следниот:

J= r2dArea
(3.3)

(а) (б)
 Слика 3.3
T
T

γ θ
o

Слика 3.4

Кај цевчестиот дел прикажан на слика 3.3 (б):

4 4

J = Dout −Din (3.4a)

32

каде Dout и Din се всушност надворешните и внатрешните дијаметри на пресекот. За

цврстиот дел прикажан на слика 3.3. (а), внатрешниот дијаметар е еднаков на нула, а
тоа значи:
4

J = Dout (3.4б)

32

3.3 Агол на свиткување