HAI.

T
ALFA
 BIB
BORSACININ

Ahmet Reha <;EviKEL

ALFA
Yaym No : 23 VaytnCl .
Dizi No A53 A1fa BaSin; Yaytm Da~lbm Ltd. ~ti.

Genel Yaym Yijnetmenl

M_ Faruk Bayrak
Bir BorsactRlR Itir.O.n Vaym Koordlnasyonu
Ahmet Rena Cevikel Prof. Dr. M. Fikret Gezgin
Yrd. ~. Dr. Ona! c;:aglar
Yrd . 00<;, Dr. YUksel Birinci
Vaym yfutetmenl
1. Baskl: Istanbul 1998
Dr. Cahit AkIn

Teknlk Editor
Cahide GUnay
Nun Kaymak<;1
ISBN 975-316-103-4
Kapak Tasanm
Ebru Ozel
Puarlama ve Sab, Mtidiirii
Copyright © 1998 Vedat Bayrak
ALFA Baslm Yaytm Da~ltlm
DaAttun Sorumlusu
Yaymevinden yaZlh izin almmadan Salih Fidan
kIsmen veya tamamen ahntl yapliamaz,
hit;bir $€kilde kopya edilemez , MontaJ. Bask. ve CUt
<;~alblamaz ve yaytmlanamaz.
Melisa Matbaaclhk
(0212)5019757

ALFA Basun Yayun Call1tun Ltd. $tl.
c;:atal~e;me Sok. No, 52/B
34410 eagaloglu-Istanbuvrurkey
Tel ,+90 (212)511 53 03
, +90 (212)513 87 51
, +90 (212)512 30 46
Fax , +90 (212)519 33 00
e-mail: alfabas@doruk.com.tr
BURSA
Bur<; Sinema Pasajl No; 34
Albparmak Bursa
Tel, + 90 (224) 223 60 16
~ANUURFA
Mimar Sinan Mahallesi, 2 . Sok.
No: 2/0 Halk E~itim Yam
~anhurfa
Tel, + 90 (414)312 46 80
 III

••
YAZARIN ONSOZU

12 yill a~km bir zamandan beri faaliyette bulunan bor-

samlZ, giin ge~tik~ globalle~en ekonomi diinyasmda ge-
Ii~mekte olan ve rakipleri arasmdan hiZla slynhp, uluslara-
raSI statii kazanma yolunda ba~arlh olmak i~in miicadele
veren tinemli bir piyasadlf.
BorsamlZln geli~mesi, ileri teknik altyaplsmm yanmda,
dUzelme yolundaki hukuki eksiklerin ve yatmmcilan koru-
yan fonlarm da tamamlanarak, istikran ve giivenli bir orta-
mm tesis edilmesine baghdlf.
Bugiine kadarki geli~me siirecini borsanm a~lldlgl YII-
dan beri giin be giin ya~ayan bir uzman olarak, ge~mi~imi­
zin bir tizelle~tirisini yapmak istedim.
Biz millet olarak yakm mazimizi bile ~ok ~abuk unutu-
yoruz. Ben bu' sahifelerde borsamlzm belirli kesitlerinde
ba~unlzdan ge~enleri, yaptlglmlz hata ve sevaplarl borsa
i~inde senelerce ya~ayan biri olarak biraz da mizah katarak
anlatmak istedim.
Gelecekte ~ok daha ilerleyecek ve biiyiiyecek olan bor-
samlza katkida bulunmak, yatmmc!lanmlza da yararh ola-
bilmek iimidi ile bu kitabl yazdlm.

Ahmet Reha 9EViKEL

istanbul 1998
 v

.. .
ICINDEKILER
Sayra
Banker Krizi ..........................•.. . ..•.. . .... 1

Sermaye Piyasalan Geli~irken ....... . .• .. . . .. . ... . . . .... 4

Borsada ilk Glin ·. ... . ..... .. ....... . ..........•.... .. 7

Borsa C;ah~anlan Borsada Ah§veri§ Yapmaz (t) .....•....... 9

Borsa Bir~ok Ki§iyi Zengin Etmi§tir ... ............ . .. .. . 11

ilk Yillarda Bliylik Acemilik ........................... 13 .

Borsaclhk Biraz Ayncahkttr ............. .•.. ...•...... 15

Borsa Bir\=ok YalmmclYI da Uzmti§ttir ....... ', ... . •. . .... 16

GeLmeyen Borsa Uyesi Adma Aldan Ordinolar .....• .. ..... 18

Borsamn ilk Y dlanndan Portreler ... . .... .. .......... ... 20

Hisse Senetlerinin Fiyatlanmn Serb"est Blrakllmasl

Kimlere Yaradl? ........ . . .............. ........... . 22

Oransalhktan Size Bu Kadar Dti§lU .......... .•.. . ... ... . 24

Borsa i((indeki ve Borsa DI§tndaki t~lemler ... , ........ , .. , 25

. Cagaloglu'nda ilk Halka A~llma ........................ 28

Borsada Atllan Ordinolann Kar~ll~malan i~in Katkl ml

Gerekiyordu? . .. ..... . ......................... . ... 29
VI
~irkel <;ah~anlan Araba Ahyor .....•... . . •............. 30

Dokusan Size Fena Dokundu ......••.. . ......•..... ... 33

Her Zaman Papaz Pilav Yemez! .........•....••........ 35

Borsadaki <;i1gm Ytikseli§in Neticeleri .... .' • ..... •.... ... 36

Yatmmcdar Mala Boguldu ..............•. " ..• • ....... 37

Borsaya ilk Tokatt Kim Atu? ............•.•. •. ... . .... 39

Kaglt Ahrken Biraz da ~ans Lazlm ........•. , .. .•. . ... ; .. 42

Borsada Sistem Kavgasl ................•....•........ 44

1989 Eregli Demir <;:elik Senesi . ....... . .... .. ......... 45

Eregli Demir <;:elik OlaYI ........... . . ... . . ... . . ...... 46
Biziqt Tavsiyelerimiz iyidir .... ... .....•••...•.... . .... 48

Borsada Mini Etek Giymek Sakmcah ..... • .....•.. .. . , .. 49

Ayakh Borsa ....... , ............. " .. , .... ......... 51

Borsa Binasma YattnmCI Altnsm mt Ahnmasm mt? ......... 53

Toplu Transfer Giri§imi . ... . .. ...... ....... , ......... _. 55

Erdemir Hikayeieri , ... , , ', ' .•.. , .•• , ...•. ....•...... . 57

Sahte <;:ukurova OlaYI ... ... ......•. ...• •... . •........ 59
YatmmclYI Nastl Kilstilrdiik , ... . , . . • . . , ..... . .•. . .. . .. 61

Bu Sefer de Temmuz 1990 ........•.....•....••....... 63

Borsada Sav~ RUzgarlan ....... .. ..... . ", .. . .......... 65

Yabanciiar Borsada ..........•......... : •.... .• ...... 67
 VII
Tophane'de tJeti§im Sorunlan .......................... 69

Borsada i§ler Azahnca .', ..... .. . ... . ... ..... , . ....... 71

Tophane'de Bir Banka ~ubesi ... ........ . .... . . .... . .... 73

Bundan iyi Tiyo mu Olur? ........ .... ......... . ... . .. . 74

Borsada Deprem .......... . ......... . .. , '... .. ....... 76

Fenerb~' de ~i! Kebabl SaYajl ....................... 78

Dii~nin Dostu Olmazf ..... ... _.. ... . .. ...... . .. ..... 80

Borsada O~ilncti pazar ........ ...................... . 82

Bir <;imento Fabrikaslmn Ozelle§tinne HiUyesidir . ......... 84

Araci Kurumlarda ikram-Aglflama ...................... 85

Borsa Kumar mldlr? ........................... . ... . . 87

Borsada Pannak tzi Aramr ffit? .. , . .. ••... .•. . . . • • . .. ... 89

Borsacdar NasJ.! Stres Atar? .... ..... ... . .... .. ........ 91

Belediye B2§kammn Ogluna Sunnet Hediyesi . ............. 93

Ozelle§tinne Kime Yaradl? .. " ....... , . , , .. , .. , ........ 94

Maden Fakiiltesi Meydan Sav3§1 .......... . ... . .... . ... . 96
•
Bors. Dedikodusuz Olmaz ............................ 98

Karakiiy'de Kredi Pazan .............•... • •.. .. . ..... 100

Bors.d. Ekoller Varml! .... ...........•... . •.. ... .... \02

ikirici B3§kanlmlz Yaman TorUner ..................... 104

.
1994 Ekonomik Krizi .............. .. .. .. ... .. ...... 106
VIII
Kapanan Bir Araci Kurumun Anatomisi ....•. . . . • ... .... 108

Dogru Yattrlm Yanh~ Yatlflmcl .............•.... •.. .. I I I

Borsaclhk Zor ve Ozverili i~tir ..............•......... 113

Bir Stres Athk ..................•. ... • . ...••.. . .... 115

Bir Yaunmclmlz Vardl ............... . .. ....•.... ... 117

GBzalu Pazannda Kim Zarar Etti? .......•....•... . .... 118

AraCI Kurum Satm Aldlk .. . ......................... 120

Borsamn ilkleri ve S. Menkul Klymetler. . . ......• , ...... 123

Kamu Ortakhgl idaresi (6zelle~tinne idaresi) .....•....... 125

Sennaye Piyasasl Kurulu .............. , .............. 127

~u Me~hur Elektrik Dagtum ihalelerine Ne Oldu? ......... 130

Borsa Endeksi Yamlucl Olabilrnektedir .................. 132

Bir Yaunmcl lIe Sohbet. .................•...•....... 134

Borsa Piyasanuzdaki Duzensizlik ........•... .••. ...... 136

BorsarTIlz C;:ok Istikrarhdu (!) .......... . .• •. . . .•...... 139

Kabahatli Kim? ................. .. ...•....... _ .... 142

Borsada Hukuki Guvence Ne Kadardlr? _ .. _•.. _. •.. _ .... 144

Borsada Insider Trading ...... _ . _ ...... , •. .. . . •. . .... 146

Borsada Kara Para Aklamyor mu? .......•..... • ....... 148

Mafya Tipleri ..................... .. •... ...•• . .... 149

Rantiyeciler .......•.....•...........••.....•...... 151
 IX
Borsada YatrnmcIYI KOTuyan Fonlar Hila Kurulamadl .. .... 152

Borsada Uygularunak iSlenen Ttirden Vergiye Kar~IYlz . ..... 154

tMKB Gittigi <;evreyi de KalkmdmT . .. ................. 156

B~kammz Tuncay Artun . .. . ... . .. .. .. . ... .. . •. . .... 157

Gen-r Borsa Uzmanlanna .... . ........... . .. . .• . ...... 160

Borsada iyi Yatmmci Nasil Olunur? ..... . .• .. .. ••.. .. .. 162

Son soz .... .. ..... . . .. .. . ... . ..... . . • .. ... • . . . ... 164

 1

BANKER KRlzl
Borsa da ya!"dlglmlz olaylan anlatmadan once 1980 ydlannm
ba~mda bizzat !"hit oldugum krizi hahrlatmadan ge~emiyeeegim.

1980-1981 ydlannda, bilyUk ~hirlerimizde, bilhassa Anka-

ra'aa her mahallenin bir bankeri vardl. Bu bankerler yUksek ayhk
ve il~ ayhk ooemeler kar~lhgmda halktan para topladdar.
Bankalara bilyUk rakip olan bu kuruJu~lann i~risinde bir ak-
~m i~inde duvar iUmlan i1e bUyOk ~hirlerin da~tnl ta~lnl donatan-
lara ve Unlil sanatc;ilar He televizyon reklaml yapanlara rastlamrch.
Yuksek riske ragmen, toplanan bu paralar'sayesinde deQ.irme-
nin suyu devam ettiginden, 'Ilk Yllda sorun 9lkmach; bankerler ode-
melerini zamamnda yapttlar.
BaZ1 yatlnmedar bu bankerlere 0 kedar gilveniyorl~rdl ki, al;
dlklan faizleri hi9 dokunmadan yeniden aym bankere yahranlara
veya ka~ kaidlnmdaki ~ka bir bankere gidip, riskierini dagltbklanm
zannederek, a1dddan laizlerle hesap ~ranlara bile rastlamyordu.
Yalmz, bankerlerin bu paralan nereye yahrdlklan, kimlere
bor~ verdikleri me~huldil. <;:Ok yUksek laizle a1man bu t.sarrufl.n
kimi bankerler faizler 90k yOkselince fiyatJan dU~n arsalara, in~­
at yaplmma yatlrddar; hatla mercimek ve fasUlyeye bile yahranlar
vardl.
Faizlerin, doiaYlslyla kredi faizlerinin artt$1 bUyOk i~ c;evreleri-
nin, bilhassa bankalann menlaatlerine olduk~a dokunmu~tu .
2
Biz de 0 gtinlerde, trOk yliksek faiz veren bankerleri riskli bu-
iup, daha dG~i.1k faiz veren bizim ~irkete gUvenerek, tasarruflann)
yatlranlann paraianOl, bizden on puandan fazla faiz veren Kastel-
Ii ve Meban gibi kurulu~lara yahnyorduk.
Kastelli batmadan biT hafta once bize yaphgl Odemeyi nakit
olarak deQil de 0 gOnlerde riskli sayilan bankalardan birinin c;:eki ile
yaphQI ic;:in - Allah bizi korum~! - bOWn mevduatJ klZIP c;:ekmi~tik.
Yanhz Meban' dan epey yOklOce olan paramlZI zar zor kurtarml~­
Ilk.
Bu arada bir <;ok bankerzede peri."n bir jekilde ortada kaldl-
lar. Bir c;:ok yatmmci 0 gOne kadar aldlklan ayhk ve lie;: ayhldarla
avunup. anaparalanm kaybettiler. Sadece yatJrdddan kar~lhglnda
ozel ~irket tahvili, banka mevduat sertifikasl VS. alanlar paTalanO!
kurtarabUdiler.
o gUnlerde Ankara'da kriz neticesinde batan bir bankerlik ku-
rulu~unun ortagl iki eski taksi ~f6rU savclhga yapdan sue;: duyuru-
su netieesinde pavyonda e!llenirken yakalandd<lannda; "Halktan
topladlQlnlZ paralarla ne yaptlntz? diye soran gazetecilere, "Cok
iyi yatmmlar yaphk; ben BMW, orta~lm da Mercedes marka Son
Model arabalar aldlk", diye cevap vermi~ti.
Biz KasteUi'nin Tunus'a Ye~i1k6y hava alamndan elini kolunu
salhyarak kae;:hQI 0 sabahtan ba~hyarak hemen hemen on gUn de-
vamh tediye fi~i keserek ademe yaphk. Bir hafta i<;inde bir <;ok
mU~erilerimiz uzun kuyruklar te~kil ederek paralanm e;:ekerken;
sadece bir bayan bUyUk cesaret ornegi gostererek gelip yatmm
yapml~tt.

Bir c;:ok yatmmclmlz daha vadeleri gelmeden hesaplanm ~k­

tiler; ama bakttlar ki ooemeler aksamadan yaplhyor, zamanla kriz
de soQumaya ytiz tutunca paralanm geri getirdiler.
<;:ah~h~lmlz ~irket
kriz amnda kuliandl~1 onea bilytik kredilere
raQmen vade bozulmalan nedeni ile 0 sene bayaQI iyi kar da elde
etmi~ti.
 3
Evlerini, arsaianOl, arabalanm satlP bankerlere yatlranlaim el-
ierine biT makbuzdan ba~ka pek biT ~ey verilmemi~ti. Sadece ku-
rumsalla~ml~ birkat; bankerlik kurulu~undan yahrdlklan paralar
kar~lh9mda yeterli enstrtirnan alanlar birkac; Yll ic;erisinde % 28 fa-
iz kar~]h~l ana paralanm kurtarabildiler.
a gunlerde banka mevduat sertifikalannm, ozel tahvillerin
anaSlnI ayn faiz J<.uponlanm ayn pazarlaYlp biT koyundan iki post
<;lkaran ve sermaye piyasasmm kurucusu oldug,unu iddia eden 0
gtinlerin me~hur bankeri bu gUnlerde televizyona <;lklP Titancllara
dUriistluk dersi vermektedir.
•
Banker krizi tilkemizde daha yeni kurulmakta alan Sermaye
Piyasasma bOyOk darbe vurmu~. bliyUmesini geciktirmi~ ve YJllano
bo~ gec;mesine neden olmu~ ; ama bunun yamnda da mevzuatla-
nn ne kadar yetersiz oldugunu, piyasalann ne kadar onde oldu-
gunu ve devletin ne kadar geriden geldigini ortaya koyrnu~tu.
4

SERMAYE piVASAlARI GELi~iRKEN

1980'li Yillann ba~mda, henilz askerligimi bitirmemin hafta-
siOda, daha ' yeni kurulmu~ olan bir menkul loymetler ~irketinde
muhasebe memuru olarak piyasaya ilk adlmlml attlm.
$irketteki 6zel tahvil sablan b61umdeki arkada~ askere gidinee;
ben de pazarlamaya, yeni yatmmC1larla direkt yUz yOze olunan 00·
llime gecmi~tim.
o gtinlerde sadece ozel ~irketlerin tahvillerini satlyorduk. Vatl-
nmedar bizden aldlklan tahvilleri bor~ verdikleri ~irketlerden ~ok
bizim araclhglmlla olan gUvenleri nedeni ile ahrlarcll. Iyi bir iskon-
ta oram ile ucuz aldl!llmlz bu tahvilleri pazarladJ!llmlz zaman kaT
etmeyi garanti ediyorduk.
Saglam ~irketlerin tahviUerini satmamlza. ragmen, yatmmcllan
yeni say!lan bu piyasaya ah~hrmamlz zor olmu~tur.
11k Yillarda, ~irket merkezinin bulundugu Gayrettepe'den Mer-
ter'e , Suadiye'ye hatlrh m~terilerin ayagma ~jrket arabasl i1e git-
tigimiz, ~irketin yak.1n ~evresine de biT mahalle bakkah gibi telefon ~
la ~!)nhp yaya olarak finans hizmeti verdigimiz olmu~tur.
Enflasyonu bugunlerde u~haneli rakkamlara ~lkaT1P haftahk
bonolara % 20 faiz verenlerin kulaklan <;:lnlasln; biz 0 zamanlar
ozel ~irketlerin tahvillerini ahp bir yJ! tutanlara % 35 faiz veriyor~
duk.
 5
GUnluk repoda hi, riske girrneden bankalarda % 75-85 faiz
alanlar 0 gOnleri pek anmak istemezler ama 0 zamanlar clevlet tah-
villeri araclhQI He gOniOk % 14 ile % 18 arasmda faiz alimyordu.
Devlet tahvilleri ise sadece Merkez Bankasmda sahlirch. Uzun
blirokratik i~lemlerle gUniln belirli saatleri ic;:inde ahndlgl ic;:in bo~a
kalan paralan degerlendirrnek i,in Bankalar Caddesindeki Merkez
Bankasma giden bir ekip kurrnu~tuk . ~yet bo~a kalan par.lan
zamanlOda Merkez Bankasma yollayamazsak banka bize vadesiz
hesapta brut % 10 faiz veriyordu. DARKMALT
1980'Ji YJllarm ba~lannda ozel tahvillerin pazarlanm~sl ile sa-
Yllan onu gec;meyen araCI kurumlann sayesincle birc;:ok bOyOk ozel
sirkete hUyOme ve ahhm hrsah yarattlml~hr.
Her Cuma gUnil ~leden sonralan, ~irketin hesabmm bulun-
mach9,1 bir bankamn c;:eki ile yUklo para yahran mti~erimiz bir haf-
ta sonra parastnl c;:ektiginde, 0 zamanlar yabanci banka c;:ekinin iki
gOn takas mUddeti olduQunu du~unur, iki gun de Cumartesi ve Pa~
zar gunilnUn faizini katarsak, cepten haybeye dart gUn faiz verdi~
~imizi uyamk mu~terimizin u~uncu te~bbusilnde anhyabilmi~tik.
Bu tecrilooyi de ilk alman dersler hesabma yazml~tlk .
Sonraki Ylllarda piyasada bir bankerler furyasl ba~larnl~l1 . Net
% 8 ile % 12 arasmda de~i~n ayhk gelir vaatleri ile bankerler pa~
ra toplamaya ba~ladllar. Kastelli ve li~ kurulu~u, arkasmdan bir sli~
rli banker, yOksek faiz vererek araCI kurumlara ve bilhassa banka~
lara bUyUk rakip oldular.
Zamanla bankalann mevduatlara verdikleri faiz bankerlerin
mU~terilerine verdiklerinin yamnda komik kalmaya ba~laml~tl.
Bankalar da yeni faiz oranlanna ayak uydurabilrnek i,in yUksek fa-
izli yeni bir enstrliman olarak banka mevduat sertifikasl ~lkanp sat~
maya ba~laml~lardl. Biz de 0 gUnlerde yaptl~lmlz ozel tahvil anl~~
malanm piyasa ko~ullanna uydurmaya ~ah~lyorduk.
Bankerlerin saadet zinciri fazla uzun slirmedi. C;lkan ~e~itli bat~
rna dedikodulan Kastelli yurt dl~lna ka,mca ger,ek oldu. Ba~ta
6
Kastelli 'ye ait tiC; ~i rket olmak Uzere kuc;:uklu , bUyUklu ytizlerce ban-
ker klsa sUre i<;inde batttlar. Kriz nedeni ile zor durumda kalan is-
tanbul ve Hisar bankalan da kapilanm kapatmak zoruncla kalml~­
lardt.
Banker Krizinden sonra Toz duman olan piyasa da yine ban-
kalara ve bah~ furyasmda sag kalan alh menkul klymet ~irketine
kalmt~1. Bu altt ~irketten biri de bizim ~irketti.
Kastelli ve bankerlerin <;oku~(j ekonomiden sorumlu iki bakam
yerlerinden etmi~ti.
Arna kriz yJllardlT bankalann ayak oyunlan ile
oyalanan Sermaye Piyasasl Kanununun <;Jkanlmasma da neden
olmu~tu.

Kanun , tasarruf sahiplerinin hak ve yararlannm korunmaslOI

dilzenlemek ve denetiemek ic;:in C;:lkanlml~1. Bu kanunun uygulan-
masmdaki ba~nYI ise zaman gosterecekti.
Bankerler babnca yOksek faize ah~n Turk yatmmclslmn nis-
beten do.~n mevduat faizlerine ah~malan epey zor olmu~ur.
Bankerlerin yQksek faizini unutamayan halktmtZa, 1987 ytlma
gelindiginde yeni kurulan borsanm yUksek performansl I;ok cazip
gelmi~i. Halktmtz bu sefer de borsaya hUcum etmi~ti.
Borsa 0 gOnlerde sermaye piyasasmdaki yerini daha yeni ah-
yardu; hepimiz ~ok tecrObesizdik.
Bazt hisse senetlen % 700 ile % 1700 arasmda degi~n oran-
larda sekiz ay gibi klsa bir sOrede prim yaphlar. 1987 Yllba~1 ile
1987 Agustosu arasmda endeks % 450 civannda yQkselmi~ti.
Ilk borsa ~6kU~O , ilk bOyQk darbe 1987 Agustos ayt sonlann-
da be~lamt~tl.
Agustos ayma kadar borsada ~ok yQksek fiyatlardan hisse se-
nedi alanlar kaYlplanm ve 0 gOnlerde c;:ektikleri slktntlian unutma-
dtlar. a gOnlere ~hit olan ve ya~yan nesil borsamtza 1998 ythna
geldigimiz ~u gOnlerde bile hala soguk bakmaktadtrlar.
 7

BORSADA ILK GUN

1986 ydmda borsaya gitti~im ilk gGnG hahrhyorum. Bir gGn
onceden okula yeni ba~hyan ogrenci gibi heyecanhydlm. C;ah~t1·
Qlm araCI kurumda, "Borsaya gidince MustcVa beyin yanma git
otUT, ondan biT ~yler kapmaya bak", diye tenbih etmi~lerdi.
Ca~aloglu ' ndaki
borsa binasma girdim. Borsa salonu ile; katll
binamn en list kahnda idi; en alt katta zaten Ziraat Bankasl ~ube­
si vardl.
Borsa salonu kuc;uk hiT simfa henziyordu. Siraian ve en cnde-
ki kUrsOyO gortince OQrencilik amlanm tazelenmi~ti.
Arka slralarda oturan beye Mustafa beyin nerede oturdu~unu
sordurn. 0 da en 6n sirada oturan ooyi g6stermj~ti.
Mustafa beyin yamna gidip, kim oldugunu soyledirn; tam~ma
fashndan soma da yanma gec;ip oturdum.
Salonda 0 gUn yirmiye yakm borsa temsiicisi vardt. Bir bey ge-
lip kOrstiye t;lkarak, onOndeki gong'a vurunca , i<yimden, tamam ,
dedim; Ollretmen geldi, bu koskoca adamlar ~imdi ayaga kalklP;
Ocigruyum <;ah~kamm

BorsaclYlm
Amaclm TUrk YahnmclslOa
8
Kazandlrmak
Sermaye piyasaslnl
Korumakhr
Mahm, caOim, her~yim
Mi.i~terilerim h;:in
Hel.lolsun
diye and okuyacaklar. Ama tabii oyle bir ~ olmaml~tl. $imdi
seneler getyti; borsada aCI, tath bir 'Yok amlanmlZ oldu. Borsa yab-
nmC1Slnl sevindirdigimiz, klzeitrcllglmlZ, OzdUgUmUz gUnler oIdu,
Aradan yillar g~ince ilk gOnde iyi niyetle ve idealist fikirlerle
yarathglm andtmlz, borsamn ilk on senesine bakulCa, ashnda ~y­
Ie Olsaydl maalesef daha ger~e~i olurdu diye d~nUyorum ,
.AkllhYlm, uyamglm
BorsaclYlm
Amaclm ve menfaatim
TUrk yatmmclSlnt
Soymak
Sermaye piyasaslna
Kaymaklir
Villalanrn, yazhklanm
<;:oluk, ~ocuguI]la

HelM olsun
 9

BORSA (:ALJ~ANlARI BORSADA ALI~

VERi~ YAPMAZ
Ben Istanbul Menkul Klymetler Borsasmda ~ah~maya ba~hyan
ilk borsa uzmanlanndan biriyim.
Borsada ilk giln i~ ba~arnadan onceki ak~m, 0 zamanki ~­
b~hglm araci kurumun genel mo.dUrtintin c;:all~mamla i1gili ilk emri.
"Kendine ait kesinlikle borsada i~lem yapmlyacaksm", olmu~·
tu.
Bir ~ok yabancl ~gda~ borsalarda borsa uzmanlanmn kendi
adlanna ve birinci derece akrabalanna ahm satlm yapmalan kesin
kurallarla ve cezai mUeyyidelerle yasaklanml~lr.
Bizirn borsamlzda kimsenin uymadtgt bu kurallara ben ilk YII-
larda kesinlikle riayet ettim.
Bu ara biT c;:ok yatmmclyt borsa zengini yaphm. Benim zengio
olan mil~terilerimin ic;:inde ~ anda ona yakm araci kurum sahihi
veya ortagl olan arkada~anm var.
D zamanlar borsa ba~kamnm 0 yJl sonu degeri ile ilWUz mil-
yonluk portf6yii oldugunu gazetelerde okuyunca sukutu hayale ug-
raml~, ben de kendime hisse senedi almaya ba~laml~hm.

Borsa ba~kammlzln portfoyU gilnlerce bastmmtzda yaztldt. -ri-

10
zildi. Borsa ba~kammlzm bile kanunen hisse senedi alamlyaca~ml
gosteren biT beige yoktu . Sermaye Piyasasl kurulu kendi Uyelerj ~
nin hakkmda boyle biT yasak oldugunu, borsada 9ah~nl ann ve
borsaYI yonetenlerin hakkmda yasak koymaYI unutmu~ olduklanm
itiraf etmek zorunda kalml~t1. Neticede yasak geldi.
Kendilerine hisse senedi alip satan borsa uzmanlan kendileri-
ne ahm satIrn yapmadtklan takdirde bu piyasayt iyi takip ecleme-
diklerini dolaYlslyla mU~teri1erine iyi hizmet veremiyeceklerini iddia
ediyorlardl. cizgilikitap.com
Bu tartl~lhr biT konudur; yalmz 1987 Ylhnda herkesin parfoyO-
nUn oldu!)u biT gen;ektir. Borsa ba~kanmm, borsa ~h~nlanmn .
araci kurum ve bankalann portf6yieri vardl. Aynca araCI kurum ve
bankalann sahipierinin, yoneticilerinin, c;ah~<mlann , borsa ile i1gili
elemaniannm ve tum bu ki~i1erin birinci derece akrabalarmm, ar-
kada~ ve tanldlklanmn portfoyleri vardl.

I~lem hacminin az, hisse senedi arzlntn ise yok denecek kadar
az oldu~u 1987 Ylhnm ilk sekiz aymda yatmmcilara ne kaldJ~ml bir
ki~inin C;lklp sormasl gerekirdi.

1998 Ylhna geldigimiz jU gUnlerde bajka isimler altlnda a~ll­

ml~ hesaplann ve borsa araci kurum ve. bankalann patronianmn,
yoneticilerinin ve c;ah~nlanntn, borsaya kote olan birc;ok ~irketin
patronlanmn, yonetici ve c;a1I}anlanmn ve bilhassa borsada c;ah}an
borsa uzmanlanmn bir c;ogunun porfoyleri vardlr.
MU~terilerden;sean sa giren, i~lemleri yapan bir c;ok borsa uz-
manlan hakkmda, en az vrta bUyUklUkte bir yahnmci kadar port-
foyleri oldu~una ve kritik anlarda yaptlkJan aC;l!1a ah~ ve sah~laria
borsanm kaderini etkiledikJerine dair ~ikayetler vardlr.
 11

SORS~ SiR (:OK KI~jyl ZENGIN

ETMI~TIR
Borsacla aid I!)! hisse senetlerini uzun zaman tutan yahnmcllar
her .. zaman iyi kaT etmi~lerdir. Bu kazan~lar sabit getirili menkul
klymet ve gayrimenkul getirileri ile klyaslanamayacak kadar ytik-
sek olmu!ltur. Yilzbinlerce yatmmci borsa sayesinde yUksek gelir
elde etmi~ler; kat, araba, yazhk sahibi olmu~lardlr.

Size borsamn ilk Ylllanndan ornek verirsek: Lassa hisse sene-

di 1987 Ylhnda. ilk sekiz ayda % 1800' e yakm prim yapml~ttr. Ec-
zaclba~1 Yatmm hisse senetleri de list Oste iki yll i~inde, birinci YII
% 1500 ertesi yti ise % 1600 gibi kmimasl zor rekorlarla prim
yapml~ttr. Eregli Demir Celik hisse senetleri ise bir ytida % 1600
prim yaplp 0 gOnden beri de borsamn lokomoUfi Gnvanma sahip
olmu~tur.

Borsa sadece yahnmCilan de!)ij kendi sektori.inde lYah~nlan da

zengin etmi~tir.

Bir c;ok arael kurum sahipleri, ortaklan ve c;ah~anlan hem bor-

sada iyi kazanc; elde etmi~ler hem de YUksek maa~lar alml~lardlr.
Borsa ve camiasl sayesinde itibarh ve zengin ki~iler olmu~lar·
dlr.
Ben borsa da <;ah~ttglm Ylllarda 100 ki~i1ik ~irket personelini
12
•
Istanbul'un en pahah gece kulubOne gottiren patronlan, yanmda
~ah~cmlan , saylS!o1 unuttu~u yazhk1anna slTayla tatile yollayan ge-
nel mOdUrleri, bOyUk mO~teri portf6yleri necleni i1e futbolcular gibi
transfer paraSl alan bor-sa uzmartlanm gordum.
Borsa ba?kammlz Tilrkiye'nin en ytiksek maa? alan bUrokrat-
lanndan biridir. Her gUn trilyonlann d6ndu!}U borsamn personeli
de diger memur maa?lanna gOre daha yOksek maa? ahrlar.
Borsa biT !yok insaOi zengin etmeye devam edecektir.
 13

ILK Y1LLARDA BiiYOK ACEMluK

B~na t;ah~bglm
araCI kurumdan , "Borsaya git, bir~ler OQren-
meye bak. ama sakm diQer temsilcilere fazla akll sorma, acemi 01-
dugunu anlamasmlar", demi~lerdi.

11k gUn yamna oturdugum bey sonralan ~ok sevip anla~lglm

hala ~ok say(hglm, ~imdi piyasanm OnlO simalanndan biri olan ki~i
idi. Ilk gun bana, "Ben de bu ij€ ba~hyah daha be~ ay oldu; ,ah~­
caQlZ, uygulayacaQlz, biT yandan da ~renecegiz " , demi~ti. Yani
anhyaca91n1z 0 da benim gibi borsacillQa yeni soyunmu~tu.
Tecrubeli sa\llianlanmlz daha once Valufhan'da c;ah~nlardl ;
borsa hayahmda spekOlasyonun ve rnanipulasyonun inceliklerini
onlann sayesinde ~rendim .

Isterdim ki , borsaya bir egitimden

, ge,ip ba~layaYlm . $imdi
, borsacdar trok ~nsh ; bizim gibi nastlsa 6grenir yilzmeyi, diye de-
nize atJlmlyorlar. Yammda c;:ah~n hir slirU 'arkad,* oldu. "Senden
,ok ~ey ogrendik", dediler. Isterdim ki , bu borsaclhgl, yatmmC1lara
kaliteli hizmet gotiirmeyi, i~in raconunu bana da biT Dgreten olsay-
dl.
Benirn gibilerin, daha d~rusu yeni kurulan bir borsamn ace-
miliginin faturasl yahnmCilara pkml~hr. Borsaclhk birikimimiz, de-
neyimiz yoktu. YatmmclYI pilgilendirecek egitim, ara~hrma , yaym
mekanizmasI mevcut deQildi. Mali ve -teknik analizi m{j~terilerle be-
14
raber o!)rendik. Yahnmclya hisse senetlerini, borsaya girmi~, de-
mek ki iyidir, deyip aldmyorduk. Cok klsa tecriibemize ragmen kl-
sa zamanda "Ustad" olmu~tuk.
Yatmmcl da sablrslzdl; hemen k6~yi donmek istiyordu. Biz ne
al dersek hemen ailyor, ne sat dersek hemen sahyordu.
Ama sakm eski borsaclYlm diye borsaYI ~ok iyi bildigimi , her-
~yi DgrendiQimi zannetmeyin.

$u istikrarslz borsa piyasasmcla, Tlirkiye gibi her Yll degi~n

hukOmetlere, yUksek enflasyona, ~ok aQlr ic;: bore;: yUkUne sahip biT
U1kede , size seans salonlannda herglin ~unu al bunu sat diyenlere,
benden size tavsiye, inanmaYlnlz!.
 15

BORSACILIK BiRAZ AYRICALIKTIR

Borsada i~lem hacrni arbp, biT de yok hlZh prim yaptt~;t gOn-
lerde sizden iyisi yoktur. MU~eriler, patronianmz, yoneticiieriniz,
c;:ah~tlQmlz ~irket personeli dahil herkes sizi el UstGnde tutarlar.
Yahnmcllar sizi tam~ma yemegine davet ederler. Dostunuz,
ahbaplanmz c;:ogahr. Bayramlarda, ozel gOnlerde hediyeler ahrsl-
ntl . Maa!ilmza da ozel zam yapariar. Herkes ne alsak, nasil dav-
ransak, diye pe!linizde dol3.?IT..
AraCI kurum y6neticileri 0 gUnlerde borsa uzmanlanmn her-
kesle g6~mesini ve tiyolann herkes tarafmdan duyulmasInI iste-
mezler.
$irketin, yatinrncmm , patronun, y6neticinin ve c;:ah!ianlann
portf6yO vardlf. 0 aralar hoi bol Slrhmz slvazlamr, c;:o~a 6vi.11UrsU-
nOz.
Borsa dO!imeye, zararlar rneydana <;:lkmaya ba~laYlnca her ~y
tersine doner. Sizi goren mU~terilerin suratlan aSlhr. Cah~h~lOlZ ~ir­
kette fazla bile gozUkmeye ba~larslOlz. Hisse senedi alan herkesin
cam slklundlr. Kabahatli siz olursunuz.
Yoneticiler bile kendileri tavsiye edip aidmhklanm unutup, hep
sizi one iterler. Yatmmcilar ge\ saatlerde evinizi telefonla araYlp,
aldlklan hisse senetlerinden, kullandtklan kredilerden ~ikayet et-
meye ba~larlar.
Sanki kendi paramzl kaybetmi~esine oolarla beraber UzUlUr
ve ylpramrSlOlZ.
Borsaclhk bir~z ayncahkhr, ama her zaman de~il.
16

BORSA BIR ~OK YATIRlMCM DA

~OK (jZMii~TOR
BorsaOin kurulduQu YJldan beri onlarca araci kurum ve hanka
batml~hr. Bu araci kurumlann bir ~ok yatmmclSI <;ok magdur 01-
mu~ ve ydlarca biriktirclikleri tasarruflannI yitirmi~ler ve zarar et-
mi~lerdir.

Borsa kotaslOda ' bulunan bazl ~irketler ifla. elmi!!ir. Sahibi

6iOnce veya yurtdl~ma ka9lnca kapanan, ortaklan borsada mani-
pUlasyon i~emleri yapttg, i9in g6z alb pazanna yollanan hisse se-
netleri olmu~tur.
1987 Ylhnda yUksek degerlerie borsadan ahmp Rabak, Doku-
san, rnensucat Santral, Nasa~ . Koruma Tanm gibi ~imdi slhr de-
gerde olan hisse Senetleri olmujlur. Mensucat Sant..1 1987 ylIl-
mn ilk sekiz aYlncla % 1750 prim yapml.~h. Bu hisse senetlerini
25000 TL.' den alanlann, sonradansatamaYlp elinde kalanlann
do~to.gu durumu siz biT dU~UnUn.

Borsa 1987 Ylhnda senelere yaY1Jmasi gereken ytikseli~jni ge-

len yOksek talep ve yetersiz arzla sekiz ay gibi biT stirecle yapml~­
h. Bu yOkseli~te sahp, paralanm diQer tasarruf arac;:lanna kaydlran-.
lar zengin olurken; c;:ok ytiksek fiyatla hisse senedi alanlar, kriz oni-
ki aydan fazla sUrtince c;:ok zarar .ettiler. 0 ara intihar edenler, bor-
sadaki kaYlplan ytizUnden hastalamp, olenler olmu~tu. Ama nede-
 17
nin borsa oldu!1unu kimse anlayamaml~tl. Borsada a~lTI kredi kul-
landlTllan yatmmcliann c;Dgu sominda iflas etmi~lerdir. Bu konuya
ilerde geni~ olarak deginece!)im .
Araci kurumlanm art dG~uncelerle ve kbtG Y0neten, hisse se-
netlerini ahrken kendileri de ba~kalanndan kredi ahp kullanan. hi-
leli i?lere kan~n, mG?terilerinin hisse senetierini onlardan haber-
siz borsada 'satan patronlar da en sonunda iflas etmi? ve piyasacla
kaybolup gilmi~lerdir.
18

GELMEYEN BORSA UvEsi ADINA

ATllAN ORDiNOlAR
Istanbul gibi kalabahk ve trafigi her zaman o;e,itli sebeplerle
kitlenen biT ~hirde borsada ~ah~nlann i~leri hayli zordur. Belli biT
saaUe sabahlan muhakkak borsada olmak wrUndaSlnlZdlT. Aksi
takdirde c;:ah~tJ~mlz araci kurumun i~lemleri gecikir ve yatmmCJiar
zarar edebilir.
CaQaloglu ~hrin gobe!)inde olmasma ragmen, gerek hava ko-
,ullan, gerekse borsa o;evresindeki i, yo{lunlugu nedeni ile sabah-
Ian Ula!?llmaSI zor olan biT semt idi. Evi Aorya'da olan hiT borsa ko-
misyoncusu agabeyimiz, genellikle Pazartesi sabahlan borsaya gee;:
kahyordu. 0 zamanlar mi.i~teri emirierini sabah 9.00 da sandlga
atma zorunlulugu vardl. Bu agabeyimiz gee;: kaldlgl gUnler evinden
borsada beni araYlp, ordinolan telefonla yazdmyordu. Ben de OT-
dinolan onun adma doldurup, imzaslOl da tak1it edip, sandlQa atl-
yordum.
Beni hiT Pazartesi sabahl borsa j~lemler mildGrO yamna e;aglr·
dl. Benim yazlm gee; kalan beyden fazla gOzel oldugu ie;in, foyaml·
ZI meydana e;lkarml~tl. Borsaya gee; kalan bey gelince araya girdi;
sue;u tamamen ustGne aldl; i~i bOyGtmeden bizi affettiler.
Komisyoncu agabeyimiz yine borsaya gee; kalmaya devam et·
ti. Bana irnza yerlerini irnzalaYlp bir ahm, bir de satlm ordinosu ko·
 19
r;:anlan verdi. Ne zaman gee;: kalsa telefon ediyor, ben de ordinola-
nn tist taraflanm doldurup sandl!1a oyle atlyordum. Imza hakika-
ten onun oldu!1u ir;:in kimse de itiraz edemiyordu.
20

BORSANIN iLK YILlARINDAN

PORTRELER
Ilk Ba~kammlz Sn. Muharrem Karsh beyle T. I~ Bankasl men-
kul klymetler mtidlirti iken tam~ml~ttk. Sonraki ytllarda hizim ~irke­
tin genel mildlirli i1e aralannda ytllarca sOren biT husumet olunea,
kendisi i1e yakm biT iIi~ki kuramaml~tik.
Yeni kurulan resmi borsamn hiT yandan mevzuatl. kuru1u~ san-
C1lan, bitmiyen prot;>lemleri ile ugra-?Irken; hiT yandan da onunla ve
borsa yenetimi ile ugra~mayt adet haline getiren borsa Uyeleri ve
muhalif baSin ile ugra~lrdl.
Personel olarak i~ bankahlarla ve akraba, 'ahbaplarla ~ah~masl
ba~ml ~ok agntml~tJr. Oyeler arasandaki itilaflarda devamh olarak
borsa komisyonculanmn adaml olmakla itham edilirdi. Biz borsa
temsilcileri ile her hangi hir problerni olmadl; biz onJl hem sevdik
hem saydlk.
Borsa I~lemler MildUrumUz Sn. Kaya Tekalp I~ Bankasl k6ken-
Ii, ~ok tonton , borsada ~ok sevilen hir insandl. Fazla etliye sUtlilye
kan~maz, herkesle iyi gec;:inirdi.

Sn. Emin <;atana borsamn geli~tigi Ylllarda be~ eksper ve i~­

lemler mGdilrO olarak g6rev yaph. Borsa ba~kanmm ye~eni oldu-
9u i~in Ustilne c;ok gidilmi~tir.
Temsildlerin seans anlOda hergiln kavga eUikleri £min Cata-
 21
nat borsa sistemini ve piyasaslOi en iyi bilen ve dUrust biT ~kilde
uygulatmaya ~ah~n bir ki,iydL
. Onun borsamn buyGmesinde. geli~mesinde \=ok eme!1i ge<=mi~·
tiro $u anda Takasbank Genel MOdOrii olarak borsaya hizmete de-
vam etmektedir.
Bir de rahmetli Emin A~amlz vardt. Emin Ertem bu i~lerin en
eskilerindendi. Kendisi ~eker hastasl ve biraz da fevri hiT agabeyi-
mizdL Vaklfhan'daki eski ah,kanhklanndan ktirtulamlyor, borsa
yontemi He herglin kavga etmekten de \=ekinmiyordu. Kendisi es-
ki kurt borsaClydl; oVOnmek gibi olmasIn, aym zamanda Kayserili
'idi.
o gOnlerde borsada ~ok az ki,i oldu~umuz i~in; hepimiz 0 kO-
<=OcOk salonda iyi dostluklar ve samimi biT ortam kuT'!lU~k.
Bir sabah borsa i,lemler modOriimOz Seansl b.,latmak i~in
gonga vurunca. Flrlama biT agabeyimiz, "Ya~lnJza ra!1men ganga
iyi vuruyoruz evde de bOyle misiniz?", diye talulml!ll.
22

HlsSE SENETLERiNIN
FIYATlARININ SERBEST BIRAKILMASI
KiMLERE YARADI?
Borsanm ilk kuruldugu Yillarda, bilhassa 1987 yaz aylannda, a,
gun sahel gelmeyen, ~ok talep olmasma ragmen i~lem gormiyen
hisse senetlerinin fiyatian borsa y6netiminin aldl!)1 kararla serbest
blrakthyordu.
Bu alman kararlar 0 gOnlerde biT 'rok yatJnmclya maddi baklm*
dan k6~ dbndurUrken, diger yandan da bin;ok insamn - tecrubele-
ri de olmad191ndan- cyok ytiksek fiyatlardan hisse seneti almalanna
sebep oluyordu. Birc;ok yatmmclnln fena halde cam yanml~tI .
. Serhest blrakllan fiyatlarla, bin;ok hisse senedinin fiyat kazan9
oranlan 5 iken kl5a zamanda 25 oluvermi~ti.

Alternatif yatlnrn arac;:lanmn getirilerinin komik kaldlgl 0 gOn-

lerde takas i~lemleri i~lemlerin onaylanmasmdan itibaren lit; gUn
ic;:inde yaplhrdl. Nakit ve hisse senedi degi~imi umumiyetle son gO-
ne blraklhrdl. Borsada i~lem hacminin az old~u gilnlerde, sabah
seanstan once ~ok defa takas i~lemlerinj de biz yapardlk.
Sirketlerin takas i~lemlerinden sorumlu tahsildarlan varch. On·
larda sabahtan ak..,ma kadar batOn Istanbul'un d6rt bir yanma da-
gllml~ banka ve araci kurumlan dola~m takas i~lemlerini yaparlardl.

o zamanlar borsa komisyonculan Vaklf Han'da yan yana bu·

 23
lunduk1an i<;:in avantajh idiler. Dnun i<;:in de kendi aralannda. Se-
ans amnda- takas i~lemleri de kolay olaca~l i<;:in - hisse senetlerini
iyi pasla~lrlar, fiyatlarla daha kolay oynarlardl.
Bir seferinde benim eksik notlanmdan dolaYI takas ic;in yasal
olan tiC; gUn dolmasma ragmen, biT banka He takasl hala yapama-
ml~hk.

Bankamn borsa sorumlulan iki milyon nominal Rabak hisse

senedini i~lem gordUgU gUnkU 7000 TL'den almamlzl istiyorlardl.
<;:ah,lIg,m ,irket yetkilileri ise takas gOnOnOn ge~tigi ve Rabak his-
se senetleri borsada deger kaybetigi ic;:in i~lemin iptai edilmesi ge-
rektigini iddia ediyorlardl.
Banka <;:ah~nlan beni patronlarirna ve borsa idaresine ~ikayet
etmekle tehdit ettikleri i<;:in neticede hisseleri bore; para bularak
kendi ailem adma satm almak zorunda kalrm~hm.
Bu mecburi ve zoraki yapJlan ticaretten tiC gUn sonra Rabak
~irketi ile ilgili gazetelerde olumlu haberler CI~<rl1l~tl. a gunlerde
moda oldugu uzere yogun talep kar~lslOda Qy gUn arz gelmeyen
Rabak hisse senetlerinin fiyatl serbest blrakJldl; fiyat bir gUnde
14.000.-TL'ye ~,kb. Ben de hemen satbm O~ gOn i~inde % 100
kar yapml~ttm.
Gunlerce ytiksek fiyatlardan i~lem goren Rabak hisse senetle·
ri gibi borsada bUton kagltiann fiyatlan kudurmu~tu. a gtinlerde
bizim borsa dUnya prim rekorlan klrarken, 0 YII getiride dtinya bi-
rincisi olmu~tu.
Borsada 6z~lle>lirme haberleri He Rabak hisseleri de diger his-
se senetleri gibi hlz1a deger kaybetti ve tekrar 7.000.·TL civanna
kiSa bir' zaman iI;inde dU~to.
Sonraki yJllarda Rabak hisse senetleri Bezmenlerin, iflasl iizeri-
ne borsadan /Ylkanldl ve degerleri siflra dU~to.
Bu; .fiyatlan olur olmaz biT ~kilde serbest blrakma politikalan-
nm neleTe mal oldugunun hikayesidir.
Z4

ORANSALLIKTAN SiZE
•• ••
au KADAR
DU~TU
1987 yiltnda alterna!if piyasalarela her"", borsa lehine ~ah~l­
yordu; faizler dil>uktu; doviz prim yapmlyordu; piyasalarela bo~!a
kalan paralar vardl; klsaca borsa UC;:~ gec;:meye hazlrdl.
Borsa 1987 yaztnda, patlamadl, ade!a infilak etti; borsada his-
se senedi bulunmaz olmu~tu. Talep c;ok, hisse senedi arZI yoktu.
Borsa hergUn <;:lktyordu. Veni kote olan hisse'senetle.ri bile hemen
bUyOk primler yaplyordu. Borsa 0 gUnlerde hisse seneti alahilenle-
re iyi paralar kazandmyordu.
Borsada hisse senetleri karaborsa oldugu gibl; Cagaloglu'nda,
borsantn kaplslmn onUndeki sokak borsastnda fiya!lar daha da ~ll­
gInd!.
Araci kurumlarda ve bankalarda ertesi gUn prim yapmaSI 9a-
ranti goztiken hisse senetleri yatmmcliar arasmda porsiyon porsi-
yon daglhhyordu.
Boyle hisse senetlerinin C;;~u ~irket
yoneticisi veya ~h~(mlan­
Oln porfoylerine. kalanlar da yahnmcliannkine gidiyordu. -
Hisse senedi ahnmamasma ktzan mti~terilere izah c;ok kolay
oluyordu: Oransdlaktan _size bu kadar dU~tu.
Fiyatlann ~ok ~i~tigi borsantn Ylkllmaya 'yUz tuttugu gUnlerde
maalesef oransalhk filan kalmaml~h; herkes talep ettigini ahyordu.
 25

BORSA 1(:INDEKl VE BORSA

DI~INDAKI I~LEMLER
Borsamlzda ilk Yillarda, tecrUbesizlik sebebiyle, kontrolden
uza~, _ dUzensiz sistemle c;all~J1ml~ttr.

Borsada hisse senedi alan biT 'Yok yatmmcl, ba~ta Kamu Or-
takh~1 Idaresi olmak tizere, borsa yonetimi, bankalar, araCI kurum-
lar, borsa komisyonculan tarafmdan aldahhp istismar edilmi?lerdir.
Borsamn ~h~n ilk uzmanlan idik; ne bil,iyorduk da ne yap-
ml?hk da klsa zamanda bize borsa uzmam dediler. Kimse de fazla
biT ~y bilmiyordu ki biz1ere ~retsin. Her i?i kendimiz yaplyor, biT
~yler 6~renmeye c;ah?lyorduk. Ke.?ke 0 gUnlerde bize seminer dO-
zenleyip borsacillQl anlatan biriteri t;lksaydl da; biz yatmmcJlann
camnl bukadar yakmasaydlk.
Seans salonunda hergOn borsa yonetimi i1e borsa temsilcileri
arasmda sistemin i~leyi?i ile ilgili itilaflar t;lklyordu. Kavgaslz, tartl~­
maSlZ gunilmUz olmuyordu.
Borsanm ilk ylilannda borsamn i~lem hacmi ~ok dardl; yeteri
kadar halka a<;lk jirket yoktu. laton bir <;ok ijlem, borsada tesci!
olan fiyatlar g02 onunde tutularak, borsa dl~mda yaplhyordu.
Borsamn yatJnmcllara cazip gelmeye ba~ladl~1 gilnlerde borsa-
 26
mn giri~ kahnda iki oda yatmmcllara aynhyordu. Yatmmcllar kuru-
Ian rnikrofon sistemi i1e dinliyorlardl.
Arzin az oldu!1unu anladlklan gUnlerde kendi aralannda hisse
senedi ticaretine bile ba~laml~lardl. Bu ticaTet fazla bUyi.1yUnce ya-
tinrnCilar borsaclan <;lkanldllar. Hisse seneU ticaretine borsa binasl- , .
nm merclivenincle ve onOncleki caddede, kaldmmda devam ettiler.
Sokak borsasmm , di~er biT deyi~ ile "ayakh borsa" nm temelleri de
Cagaloglu'nda ahlrm~ oldu.
BorsanlO <;ok ~i~ti~i, yaklnda genel-biT dil~u~ gec;eceQi konu-
~ulup tartl~ddlgl
gUnlerde bile yahnmctiar, kapmm onOnde ve biT
<;ok araci kurumda el altmdan yUksek fiyatlarla hisse senedi almak-
tan korkmuyorlardl.
Borsada c;ok az bir i~lemle fiyat tescili yap.lryor; borsa d.~mda,
bu Hyalin <;ok Ostlinde, borsanm i~lem hacmini kathyan miktarda
hisse senetleri el degi!itiriyordu. Borsanm ilk ytllannda, c;ah?h~lm
~irkette borsa d.~. birc;ok i~lem yaptlk; ne bizi ~ikayet eden oldu, ne
de bizi kontrole gelen.
Borsantn dO~ce!1ini tahmin eden bir ~ok araCI kurum, borsa
komisyoncusu ve banka, ?irket portfoylerini yeni gelen yahnmctla-
. ra sathlar. Bu arada Kamu ortakh!1J Idaresi de .kimseye haber ver-
meden, bir ay kadar once, borsa da ozelle~irme oeneylerine ba?-
laml?h. Borsaya kote olan baZI ~irket patronlan da hisse senetleri-
nin cazip fiyatlanna dayanamaYIP kendi ?irketlerinin ka~Jtlanm
borsa i~inde ve borsa dl?mda yatmmclya satmaya ba?lamJ$lardl.
o gOnlerde i?lem defterlerini g6rmek isteyen , bizi kontrol et-
meye kalkan yatmmCilar yoktu. Buna zaten cesaret bile edemez-
lerdi. Begenmeyen c;eker giderdi.
$imdi borsada c;ok ~y degi~mi~tir. Sermaye PiyasaSl Kurulu,
Borsantn Denetim Sistemi piyasaYI devamh kontrol etmektedir.
Her?€y anmda bilgisayarlarca denetlenmektedir. Zaten her?€y ya-
 27
hnmcllann g6zleri onunde olmaktadlT. Yahnmcllar biT telefonla ,
yaphklan i~lemleri istedikleri zaman kontrol edebilmektedirler.
Borsaya kate olan ~iTketler de denetim altmdadlrlar. Borsada kate
olanlann dl~lnda piyasaya hisse senedi sOrememektedirier.

•
28

CAGALOGW'NDA ILK HALKA A(:ILMA

Ismini vermeyi uygun bulmacll!llm yurt dl~mda crah~n i~ilerin
kurulu~u clan biT firma borsada olu~cak biT fiyatlan halka ac;:tla-
cakh.

o zamanlar ~irketlerin borsadaki ilk fiyatlan onceden belirlen-

mezdi; arz ve taleple fiyat borsada tescil oh..:rdu.
t<; Anadolu bOlgemizin kU<;Uk bir ,ehrinde onemli bir fabrika
oldullu ic;:in bu ~irket, 0 ~hirdeki sermaye sahiplerinin de ele ge-
c;:irmek istedikleri biT ~irket icli.
Borsada ilk halka a<;llma oldugu i<;in heyecanh bir bekleyi~ var-
d!. 0 gUne kadar pek adl duyulmayan ~irkete talep <;oktu ve yirmi
bin TL. civannda fiyat be~eniyordu.
GUnU geldi. ordinolar a<;lld!. Hi<; beklenmiyen bir fiyalla. otuz-
birbinbe~yUz TL. ile ah~-sah~ ger<;ekle~t\'

Fiyattan ba~ka bir ilgin<; durum daha vardt Ah~ ve sah~ ordi-
nolan otuzbirbin be~yi.iz Iiradan yalmz borsa y6netim kurulu Gyele-
rioin borsa kurulu~lanndan gelrni~ti.
Dam~lkll dogU~le borsadaki ilk halka a<;llma gUme gitt\. 0 ,eh-
rin iki zengini tedbirlerini en list kademeden alml~ ve ha1ka aC;:II-
rnak Ozere borsaya gelen ~irketi ele gecrirmi~lerdi.
 29

BORSADA ATllAN ORDINOlARlN

KAR~llA~MAlARI Ic;lN KATKI MI
GEREKiYORDU?
Borsada talebin ~ok, arzin az oklugu gUnlerde sandlQa atlian
emirlerin 90k onemi vardl.
Benim 9ah~hglm arael kuruma borsada i~lem goren hisse se-
netlerinden bUyOk montanh ah~ ve satt~lar geliyordu. Bilhassa i~ti­
raki oldugumuz bir bankamn <;ok bOytik portfoyti va"b ve sah,la-
qm bizim Uzerimizden yaplyordu.
Borsada bizim sattl91mlZ hisse senetleri 0 zaman revat;ta olan
onemli hisse senetleri idi. Sana 0 gUnlerde gelen teklif 90k onem-
Ii saYlhr. Sandlga ataca91m satt~ emirlerincle hangi hisse senetleri-
nin, ka<;: paradan, ne kadar nominal olacagml sOyiemem ,:eticesin-
de meyciana gelecek kazancl yan yanya payla~maYI teklif ettiler.
Benim reddettigim teklif. gOnde % 10 ytikselebilen 0 gOnlerdeki
borsa i<;in <;ok bOylik rakamlar idi.
Sonradan 69rendirn ki, onlar benim ath91m ordinolan it;:erde
ayarlacllklan bir eksper yardlffil ile ~renmiyorlarml~. Ve ona da-
ha once verdikleri imzah ah~ ordinolan He bizim satJ~ ordinolanm
kar~lhyorlarml~.
30

~IRKET (:AU~ANIARI ARABA AUYOR

Borsa",n ,.k.~ia oldugu bir donerndi; borsada hisse senetleri
yok sahyordu. GilnlOk her hangi biT gazetenin Ozerine hisse sene-
ti yazJlsa, ahc. ,.k.p fiyat yUkselecek hale gelmi~ti ,

Izmir'deki holdinglerden biri piyasaya ,.karmak istedigi i~tirak­

lerden biri i~in bize ba~rdu. Piyasa oyle biT piyasa haline gelrni~­
ti ki; ad! ne olursa 015un, mali duiumuna bakJimadan, bilanc;osu fi-
Ian incelemeden C;llgln biT ah~ furyasl vard1.
Hisse seneti satmak ic;in uzman olmaya gerek yoktu. Klsa hiT
payasa ara~hrmasl i1e nominal fiyatllOOO.-TL'den bUrnn hisse se-
netlerini ~irket olarak biz satm aldtk.
o slrada borsada 6yle hiT c;:i1glnhk varch kij hisse senetlerini tek
fiyat ile bol miktarda bulmak sorun oluyordu. Haz" e1imize boyle
biT flrsat gec;:ince ilk defa hisse seneti almak ic;in yamp tutu~n, hiT
sUredir heves etmelerine ragmen biT ·ti1rlo cesaret edip' hisse sene-
de alamayan bizim ~irket personeline de bu Izmir'1i ~irketin kag.t-
lanm satin alma flrsati d~mu~tu.

$irket ~h~nlanna ve akrabalanna henUz borsaya SOri.ilrrieyen

bu hisse senetlerini nominali 1050 TL'den (aradaki fark limir'den
geli~inin yol paras.) bot~elerine uygun geldigi kedan' ile satbk.
Borsaya kote edilen bu hisse senetlerini borsaya soktuk. 0
gunlerde diger hisse senetleri gibi ,ok kJsa bir zamanda, Izmir'li
~irketin hisse senetleri de borsada bUyUk prim yaptI.
 31
Borsa yonetirni 0 zamanlar adet oldugu iizere ticr gOn sabC"l
gelmeyen hisse senetierinin fiyatlanm serbest blraklyordu. Bizim
Izrnirli Holdingin i~tirak hisselerine de oyle oldu; buyuk talep elun-
ea fiyali serbest blrakildl ve fiyali bir gUn i<;inde 7000 TL'ye <;Ik-
ml~ oldu. Bizim personel ve hlSlrt:l akrabalan bu korkuncr kan go-
rOnce hisse senetlerini satt!lar.
Hatta bazl uyamk arkada~lar 0 zamamn me~hur araCI kurumu
Semih Menkul Degerlere gidip hisse senetlerini el altlndan 10.000
TL'den sattilar.
Kazandil<ian paralar He bir <;ok <;a1I~mmlz arabasahibi oldu.
Bazllanmn ise ileride bu piyasalarda kullanacaklan sermayeleri
meydana gelmi~ti . Bir hafta once biT milyon nominal hisse alanla-
nn biT hafta soma yedimilyon civannda, aCYlktan Semih Menkul
negerlerde satanlann on milyon TL civanncla paralan olmu~tu.'
o gUnlerde Tofa~ Dogan marka 0 Km araba dort mHyon TL
civannda sahhyordu. Bizim ~irketin genel mOdOriintin makam ara-
baSI da Renault 9 idi.
Bir hafta kadar sonra, bizim ~irket binasmtn onUnde park ye-
rinde, bizim personelin ·son model ~an arabalanmn arasmda bi-
zim patronun Renault g'u pek kUIUstUr kalml~h .
o gUnlerde bizim jirketin bUtiin borsa ijleri benden sorulurdu.
Personele bu hisse senetlerini satmak benim fikrim idi. Prensip
olarak kesinlikle kendi ~hslma hisse senedi ahp satmlyordum (Af
edersiniz, hlyarml~lm) .
<;:ah~tJglm jirket borsada <;ok bUyGk paralar kazamyor, mU~te­
rilerine de kazandlrlyordu. Bizim ~irket personeli de boyle bir or-
ti,\m i'Yind~ hergUn yutkuna yutkuna badem~iklerini yutacak hale
gelmi~lerdi. ,
Ger'Yi hisse senetlerinin bu kadar prim yapacagtnl ben de um-
maml~hm j ama personele bir gOl hakkl vermi~ olmu~tuk. 0 gUo-
32
lerde benden ~ok memnun ka1an ~irket personeli de az kalsm bUs·
tumO bizim otoparka dikeceklerdi.
 33

DOKUSAN BlzE FENA DOKUNDU

•
Bazen , borsanm endeksi her giln .;:tkmasma ragmen, talebi
kar~Jlayacak hisse seneti bulunamlyordu. 0 gUnlerde c;ah~tlglm
araCI kurumun, borsada kote Dian biT i~tirakinin kasalara sigmayan
hisse senetleri vardl.
Maliyeti slfira yakm Dian bu hisse senetlerini biT yandan borsa
da satarken, biT yandan da ~irkette talep eden mU~terilerimi2e sa-
tJyo~duk.

Bir dokuma fabrikasma ait Dian hisse senetlerinin fiyah gUn

ge~tik~e artlyordu. Bizele de bol miktarda oldugu i~in peyder pey
sabyorduk.

Borsa dl,tnda borsadaki i,lem f1yaltntn 200-300 TL. alltnda

damping yaplp sattlglmlz bile oluyordu. Bazl mti~teriler istedikleri
kadar alamadlklan i~in bizleri yoneticilerimize ~ikayet bile ettiler.
Bizler bor~da her gUn olmadlk degerler kazanan ama sonra-
51 belli olmayan bu hisse senetlerini pek satmak istemiyorcluk . .
Neticede borsada 6zelle~tirme ile ba~layan arz patiamasl oldu
ve endeks hlzla dO,meye ba,ladl.
Bizim ortalama 3000 TL.den satttglmlz bu dokuma fabrikasr
ntn hisseleri de deger kaybelmeye ba,ladl.
o slrada bu fabrikantn en bOyOk ortagl 6ldortildo. Fabrika bu
olaydan soma iyi y6netilmedi ve kapanmak zorunda kaldl.
34
Hisse senetlerini 300 TL. ye bile satacak kimse bl lamadlk.
Dokusan A$. bize fena dokunmu~tu .
 35

HER ZAMAN PAPAZ pllAV YEMEZ

Daha once Izmir'li holdingin i~tirakinin t;ok iyi prim yapmasl
Ozerine holding b~ka biT ~irketini de borsaya sokmak istedi. Biz
de hemen talip olduk; yalntz bu sefer hepsini alamadlk. Ama on-
lar bize ·borsada ba~ka arael kuruma satt~ yapmayacaklanna sOz
verdiler. Oldukc;:a ytiklU hiT klSmlnl nominali 2000 TL.den satm al·
dlk. Bundan onceki i~tirakin borsada yUkseldi~ini g6ren yahnmcl·
lar ve ~irket personeli bu hisse senetlerini kapl~hlaT. Biz de !foQu-
nu satmaYlp ~irket portfoyOne ilave ettik.
Borsaya girdigrilk giinlerde hisse senedinin fiyah 2650 TL.ye
kadar t;lktt. Yalmz bu sefer uyamk davranan holding sOzUnde dUT-
mayarak kalan hisse senetlerini ba~ka arael kurumlar araclhgJ He
piyasaya rurdO.
Piyasa mala ~l,Ildu ve 0 strada 6zelle~tir~e haberleri He bu
kaglliann degeri ayOl YII i,inde 300 TL'ye kadar dG~tO.
Hem ~irket Porf6yOnde hem de personeliu elinde bu hisse se-
netleri hiT ka<;: YII kaldl. Holding ihtiyaci olan sermayeyi 0 gUnler-
de borsada toplaml~, likit ihtiyaclOi en ucuz ~kilde kar~llaml~h.
o yd i<;:inde piyasaya sUrdugU ~irketlerinin borsadaki degerleri
300 TL. ye dU~mesine ragmen satl~ devam ettiler.
Her zaman ki gibi papaz pilav yememi~ti ama biz bol yemi~­
tik.
36

BORSADAKl ~ILGIN yOKSELI~IN

NETICELERI
Borsadaki ~llgm yilkseli~ ya~01rken herkes ~ok mutlu idi.
Aileme Mart aymda 8.600.-TL'den aldlglm TUrk Simens his-
se senetleri Agustos aymda 66.000.-TL'ye kadar yilkselmi~ti. 0
gUnlerde eve gittigimde, "bu gUn ka~ milyon kazandlk?", diye so-
ruyorlardl. $ahin marka-arabamn lir; milyon TL. olduQu gUnlerde
borsanm kazandlrdlQIOl siz dO~tinUn.
<;ah~t1glm ~irketin genel mUdOrti 0 gOnlerin birinde beni yam-
na c;aQlrdl. Personelin borsacla c;:ok para kazandlklan01 . ay sonun-
da ~irketin verdigi maa~lan umursamaz olduklanm soyledi.
Neticede bizim araci kurumun personelinin hisse senedi ahp
satmasl yasaklandl. Hie;: biT zaman bu tOr yontemler c;:are olmadl.
Personel ya bizim ~irkette akrabalanmn ismi i1e ya da ba~ka araci
kurumlarda hesap ac;:tlrarak hisse senedi i~lemlerine devam ettiler.
YOksek karlann ve bOytik zararlann olabildiQi bu piyasada kim-
seyi engelleyemiyorsunuz.
 37

YATlmMCIlAR MAlA BOGUWU

1987 yth Agustos ayt sonunda piyasa mala bogulunca bir <;ok
yatmmci hisse senetleri He uzun zaman beraber olmak zorunda
kaldllar. Sabredemeyip satanlar ~ok zarar etti. Sabredip tutanlar
da sablT ta~ma dondtiler.
Size bu konuyu daha iyi izah etmek i<;in biT hkra anlataYlm :
GUnGn birinde Orta Afrika kabilelerinclen hirinin reisi btiylik
hacetini yapamaz olmu~. Adamlanndan birini 0 zamanlarda mis-
yoner olarak <;a1I!"n Avrupah doktora yoJlaml,.
Doktor, adamma reisin derclini sorunca, kabile Uyesi :
"Bizim reis var b. yok" demi~.
Doktor da ne yapsm, adama, reise ic;irmesi i<;in mUshii ilacl
verml~.

Bir hafta sonra adam yine doktora gelmi~ :

"Bizim r~is vaT b. henliz yok" demi~.
Doktor da ilaem dozunu biraz daha arttlrml~.
Aradan biT kat; gUn gec;ince reisin adamt yine gelmi$ :
"lia<; <;ok, b. yok; bizim reis <;ok hasta", demi,.
Beyaz doktor reisin ~re bulunmaz kablzh~lOa ~ok sinirlenm i~ ,
moshil ilacl ~i$£sinin tlimunli adama vermi~.
38
Aradan epey zaman ge~mi~, Avrupah beyaz doktor reisin ada w

mioa ormanda rastlaymca reisin saghglOJ sormu~ .

Adam da doktora ~yle cevap vermi~:
" lia~ ~ok, b. ~ok ama bizim reis artlk yok".
Bize de 0 giinlerde oyle olmu~tu. Bizim ~ok yOkselen ve hisse
seneti arzi az olan borsaOin doktoru olmaya kalkan 6zelle~ti(me
programmdan sorumlu Kamu Ortakhg; Idaresi Ba~kanJ Sn. Cen-
giz IsrafU boisaya ilacl vermi~ti; ama bu sefer de yabnmclYlkay-
betmi~tik.
 39

BORSAYA ILK tOKATI KIM ATfI?

Bizim borsaYl ikinc:i Ylhmn ikinci yansmda tutabilene a~k 01-
sun; alml~ ba~ml gidiyordu. Altmcl aym ortalanna de>gru Anka-
ra'dan portfoyO yOkiU bir mil>terimiz devamh satt~ yapmaya ~Ia­
ml~tJ.

Borsacla 0 gOnlerde talep c;:oktu; hizim Ankara!! m~terimizin

hisse senetleri leblebi ~ekirdek gibi gidiyordu. Biz sattlk~ Anka-
ra'dan devaml geliyor; satI~ann arch arkasl kesilmiyordu.
-
Borsamn 0 gUnlerdeki soluksuz yOkseli~i He endeks hergUn ye-
ni bir rekor kmyor; bir ~llgtnhkttr gidiyorQu.
llerki yillarda 0 gUnlerinin yorumunu yaparken biT yatmmclmlz
- af edersiniz - ~ cUmleyi sarf etmi~ti; aynen aktanyorum: "~i
·yulanndan borsanm online baQlasamz, 0 bile para kazamrch."
Bizim ~irk~tin bir milyarm ilzerinde ve her gOn deQeri artan biT
portfOyO vardl. YUkselen bir borsa oldugu i~in yeni Haveler yapl-
yor, portfoyden Pek satl~ yapmlyorduk. 0 tarihlerde bir mHyara ne
allmr diye ifacle etmek ic;:in ornek vereyim sizlere : Yeni yapllmak-
ta olaf) Yapl Kredi Plaza'da komple bir katt sattn alabilirdik.
Agustos aymm yirmibiri idi. Kamu Ortakh91 Idaresinden so-
rumlu Sn. Cengiz Isralil bey ~u a~lklamaYI yap,yordu,
"Biz biT kac;: aydlT borsada bazl araci kurum ve bankalar vas!-
40
tasl ile elimizdeki hisse senetlerinden satl~ yaplyoruz, satt~ da de-
vam edecegiz."
Bize Eyllil'Un onbe~inden
once bu konuda aC;lklama yapmlya-
caklanm sOyleyen Kamu Ortakhgl Idaresi yetkilileri sOzlerinde dur-
muyor, hiT ay once a~"dama yaplyorlardl.
Bizim satmaya klyamadlQlmlz -?irket porf6yli borsacl tahiri ile
"elimizde patliyorclu."
Borsada ayla~(hr sOren saaclet zinciri bu ac;ddama ilzerine kop-
tu. Borsada bUytik dU,U,ler yajandl. Bazi hisse senetlerine gtinler-
ee allel bulamacllk. Di.1~~ bugUn durur, yann durur derken, borsa-
da hiT kaC; gUn sUren gec;ici 91kI~lar haricinde tam onsekiz ay du-?u~
trendinden kurtulamadlk. Sn. Cengiz Isralil • 0 gOnlerde bizim i,in
"AzraU" olmu,tu.
Bizim Ankara'h iyi m~terimizin Kamu Ortakhgl Idaresi oldu-
gunu, ilk 6zelle~tirmeye vaslta olan kurumlardan birinin de hizim
-?irket oldugunu herkes ogrenmi~ oldu.
Borsanm devamh diljU,UnU engellemek i,in ytiksek portfoyle-
ri olan iki U~ banka aralannda anla~lp ah$ yapmaya karaT verdiler.
Ama <;ok bOyUk miktarda arz vardl; fazla dayanamaclilar; neticede,
aldlklan hisse senetlerini centilmenlik dl~l olarak birbirlerine sat-
mak zorunda bile kaldilar. Bu arada uyamk yatmmCilar flrsattan is-
tifade edip sa!I, yaphlar, portfoylerini bojal!hlar.
YII sonuna geldigimizde endeks Temmuz aymdaki 1300'ler-
den 600'Iere inmi,!i. darkma lt
Sah$ yapmaktan imtina 'edenlerin portfoyleri en az yan fiyati-
na dil~til. Evini arabaSlnt satlp hisse senedi almaya kalkanlar peri-
,an oldular. 1,Ierini bozup borsacUlg. soyunanlardan iflas edenler
oldu. 0 malar zor duruma dO",n bir ka, araci kurulUj da el degi,-
tirdi.
(-) Isra/il : Bir melek
 41
Borsaya ilk tokadl atan; yeni kurulan biT borsanm anormal fj-
yatlanna gez yuman , soma bu hyatlan gerekli uyanlarla ve fiyatla-
nn serbest blrakllmaSlnl onleyerek degil de gizlice borsada satl~
yaphrarak a~agl <;:eken devlet olmu~tu.
42

KAGIT ALlRKEN BIRAZ DA

$ANS lAZlM
Borsamn yUkseldigi gtinlerde fiyatlar ~i~mE!sine ragmen , hisse
senedi almak olduk~ risklidir.
Cah~tJglm araCI kurulu~un patronlanndan biri alan bankamn
sosyal yarchrn sandlgmm yUklO miktarda hisse senedi portfoyO vaT-
clio 0 zaman borsadaki i~lemlerini, kendi bankalanmn borsa Uyeli-
!line ragmen bizim Uzerimizden yaplyorlarcll. Yardlm sandlgmm
hisseleri ~ok dU!ilk maliyetli idi. Piyasa yUkseldigi vakit hi~ kimse-
oin gozlintin ya~ma bakmaz satl~ yapariarch. Kagtt sekt6rilnde Un-
10 bir borsa ~iTketinin de ortaklanndan idiler.
Hisse seneli 10.000 TL'den i4.000.-TL'ye ~.km.~II. De-
vamh sat.~ yap.yorlard•. Sosyal yard.m sand.gmdan ~ka banka-
nm kendi portioyUnden de salI~ ba~lad.lar. Hisse senetleri zaman-
la bolla~lI, talep olduk~a azald.; fiyat peyder pey dU~rek, 7000
TL 'ye kadar geriledi. Bir daha da uzun y.llar ~.kamadl.
Sand.k ve banka yenelicileri !<arh salI~lanndan dolay. ~ok
memnun kald.lar, beni de tebrik etliler. Ama ben bu salI~lardan do-
laYI sevinememi~tim ; c;:unkU bu hisse senetlerini, en yOksek fiyat-
lardan, 0 satJ~
yapan bankanm emeklileri ve c;:ah~n personeli al-
ml~lar(h. Kendi i~tirak1eri olan kaglt firmasini iyi tamdddan ve ma-
li durumunu iyi bildikleri i~in kendi bankalan ve yard.m sand.klan
satarken hisse senetlerini kapl~ml~lardl.
 43
Y,llarca ~ah$tlklan banka borsada yapll~1 satl$larla aldlklan his-
se senetlerini yan fiyatma do.~OrmO~tti . Banka ve yardtm sandl~l
kendi ooedikleri emekli ikramiyelerini ve ma,*]an farkmda olma ~
dan geri alml~lardl.
44 .

BORSADA SiSTEM KAVGASI

Bizim piyasada bitip tukenmiyen kavgalar en tepeden ba~lar ­
dJ. Sermaye Piyasasl Kurulu Ba,kanlan ile Borsa ba,kanlan, biri
denetleyen digeri denetlenen olarak devamh zltla~ml~lardlr.
Ilk buyOk tartl~ma borsamn de~L?tirilmek istenen sistemi i~in
meydana getrni~ti. OrdUn 'e Amman Borsasma gidip, sistemini g6-
fOp benimseyen borsa yonetimi He bu sistemin mahsurlan oldu~u­
nu iddia eden Sermaye Piyasasl Kurulu Ba:?kam Sn. Ismail TUrk
araslnda uzun silren tartl~malar olmu~tu.

Bizler yeni biT sistemin, hatta yakmda ta~mllacak Tophane 'de-

ki yeni borsa binasmm 1987 krizini biraz yatmmcilara unutturaca-
gma inanarak Sn. Muharrem Karsh 'YI hakh buluyorduk, ama SeT-
maye Piyasasl Kurulundan da Korktugumuz i~in tarafSlz ayaklan-
na yahyorcluk. Bizim kan~madlglmlz, sesimizi <;lkarmadlglmlz kav-
gamn sonunda bizim borsamn istedigi olmu~tu. Amman Borsasl-
mn bir benzeri sistemle Tophane ' de "tahta sistemine" ge<;mi~tik.
Bizim umdugumuz biraz olsun ger<;ekle~mi~, yeni mekan ve
yeni sistemle Tophane 'de klsa sUren bir yUkseli~le silkinir gibi 01-
mu~tuk.

Sonraki gilnlerde ne sistem, ne bina de!1i ~ ikligi bizim borsada

18 aydan. fazJa durgun gilnler ge<;irmemizi engelliyememi~ti.
 45

1989 EREGLi DEMiR ~ELiK SENESi

1987 Ylhnda ya~nan tecrube borsaya pahahya patlaml~h .
1988 ydl da hiT ytl ~nceden ba$hyan di.1~i.1~ trendinin devaml i1e
ge,mi~ti .

1988 Ylh sonunda borsadaki fiyatlar ,ok ucuz hale gelmi~ti.

Endeks Temmuz 1987'deki 1300'IU rakkamlardan 1988 ydl son-
lannda 300'lu rakamlara gerilemi~ti . 1988 ydl borsada devamh
kan kaybedilen herkesi de kan aglatan Yll olmu~tu.
1989 Ylh, Ocak aYindan itibaren yUksekli~in ba~ladlgl , EylUl'de
r;lkl~tn iyice hlzlandl\)1 biT yd olmu~tur.

Su ,lkl~1n en bUyUk sebeplerinin ba~lnda Eregli faktoru geli-

yordu. 1989'da bu kaglt % 1900'lere yakln prim yapml~h .
Eregliginin lokomotif oldugu ~u ydda, yabanci sermayeye pa-
ra transferi kolayhklannm getirilmesi, TOrkiye Fonunun Kurulma-
51, hilkilmetin borsaYI destekleyen tedbirler almasl da r;lkl~ta etkili
rot oynaml.?h. .
YabanCI yatmmctiarm yamnda Kapah c;ar~i1 ~e Tahtakale esna-
f1 da ylikseli~in kokusunu alml~lal'. borsada ahma ba~laml~lardl.
Endeks 1987'de gordUgU 1300'lu zirveyi ancak EylUi
1989' da a~bildi.
1989'de i~ler tlklTlnda oldugu aylprda kU,uk yahnmclya Slrt
c;eviren araci kurumlar aylarca sinek avladllar; el deg i ~tirenl~r hat-
ta kapanan araci kurumlar bile oldu.
46 ____________________________________

EREGLi DEMiR «;ELlK OlAYi

Bir ~ok yahnmcIOIO 1989 Ylhmn ba~lanna gelinceye karlar Er-
delnir gibi biT hisse senedinin varhQmdan d~ru dOtiist haberleri
bile yoktu.
1988 ytlmm sonlarmda t;tkan , EreQIi ~ilylik serrnaye artl~1 ya-
paoak dedikodulanm bile pek takan olmaml~t1.

Yalmz iyi haber kaynagl olan eski Vaklfhancl iki U~ tecrUbeli

borsa Uyesi 0 slTalarda bizzat kendileri Er~1i i1~esine gidip halktan
hi,seleri toplaml~lardl.

Hatta iki tanesi aralannda anla~ml~lar; topladlklan paralan i1e

bj~ ErdemiT toplamaya EreQliye 9itmi~ . DiQeri de onun arkaslOdan
datanamaml~ digerinden habersiz, ama sadece kendi adIna Erde-
mir toplamak ic;in Eregliye hareket etmi~.
Sonradan giden tedbirsiz davramnca ikisi de Eregli'de ayn ay-
n ~isseleri toplarken sokakta kar~da~hklannda klzlica klyarriet kop-
mll~ ; Ereglililer zor aYlrml.~lar hizim borsacdan,

Aradan biT iki ay gec;ince AOG adlt araCI kurumu dolayh ola-
ra~ ele ge~iren Nasrullah Ayan sahneye ~lk!i .

Subat ayl ortalanndan itibaren de AGO ErdemiT tahtasma u~;.

gel atmaya ba~lad1.

Klsa zamanda AOG ve ErdemiT me~hur olmu~u ; i~lem hacmi~

 47
nin yansma yakml bu tahtada d6nuyor; borsacllann C;C>gu erdemir
tahtasmm ontinclen aynlmlyorlardl.
o aralan Ere~li ' de, piyasada ve barsa carniasmda ErdemiT
zenginleri ortaya IYlkrm~tIr.
o yUzden, Nasrullah Ayan bey de kJsa bir lOmanda borsaeJIa-
nn gtilo ve ba~aci oldu.
Eregli iI,esinde ise durum bamba~ka idi. Eregli Demir <;:elik le-
sislerincle ~h~nlar ve emekli olanlar aym zamanda fabrikanm his·
sedarlan idiler. ErdemiT borsada co~unca EregJi halkt i~i gOeG bl-
rakrm~ Erdemir hisseleri He yatlyor, onlarla kalklyordu.

Hisse senetleri iI,ede bakkalda, kasapta, kumar masaslncta, ki-

fa ooenirken, gayrimenkul devirlerinde nakit yerine gec;meye ~­
lam.>!!.
o gUnlerde Eregli Ii,esine Nasrullah Ayan' In heykelinin dikil-
memesi Eregli halkmm bence aythJ olmu~r.

Nasrullah Ayan yeni borsa teknilderini de getirmi~ti. Bazen sa-

tar gibi yap.yor, bir ,ok yatmmc.Y1 ve borsac.y. tela~landmp, Eregli
tahtasmcla satl~ yaphnyor, seans sonunda da tahtaya lic;gen atlp,
daha once sath!)mm lie; mislini geri ahyordu.
 48

BiziM TAVSIYELERlMlz IYIDIR

Borsanm ilk YllIannda borsa Gyesi c;ok az kurum vardl. <::ok kl-
sa tecrubemize ra9men, bizim gibi ki~ilerin ve sa~lam g6rtinil~lU
araCl kurumlann , yattnmcllann Uzerinde bUytik etkisi ve gUveni
varcll.
Borsa araCI Uyelerinden ciddi biT kurum kendi bagh oldugu
holding camiasmdan clan biT ila~ firmaslOl borsa ~irketleri arasma
katmak istiyordu. Hisseleri once kendi $ubeleri aracillgl He satacak
soma borsaya dahil edeceklerdi.
Bizim ~h$hglmlz $irket yaneticileri, ba~a genel mUdUriimUz
olmak lizere, rekabet kO$ullanndan ve biraz da kIskanc;hk nedeni
He bize halka a~"acak bu ilac; firmasmm hisselerini kesinlikle
aldlrrnamarnlzl iste"diler. Aleyhine propaganda da yaphrdJlar.
BUtun araci kurumlar bu Hac; firmaStnl tavsiye edip yatmmctia-
nna aldmrken; biz herkese yoneticilerimizin tavsiye ettikleri c;uku-
rova ve Erdemir hisselerini aldlrdlk.
Sonraki gOnlerde <;ukurova hisse fiyatlan dO~medi, ama bor-
sada ozelle~tirm~ yani tahtada direkt sab~lar nedeni 'ile, bizim
. 16.000.-TL. civannda aldl91mlz Erdemir hisseleri 12.000.-TL. 'ye
sonra da B.OOO.-TL. 'ye dGjtil. Bizim aldl91mlz hisseler dGjerken
aldlrmadl!)lmlz Hac; ~irketinin hisseleri de 32.000.-TL. 'den girdi~i
bor,. da 92.000.-TL. 'ye kadar ytikseldi.
<;:ok biliyorum diyen ,ok yam hr. Biz de ,ok yamldlk, ,ok utandlk.
 49

BORSADA MINi ETEK GiYMEK

SAKINCALI
Tophanede i~lemleri duvara a5th yanyana panolarda yaplyor·
duk. l~lem hacmi 0 gUn artan hisse senetlerinin panolan yukandan
a~glya doluyor; ilave seyyar panolar getiriliyorclu. KUslirat, yani
lot alh i~lemleTi ise panolann en altma yazlhyordu.
Kilolu , dar elbiseli borsa uzmanlan ve bilhasa mini etekle bor-
•
saya gelen bayan meslekta~lanmlz klistirat i~temlerinde zor anlaT
ya~JyorlardJ. Yere diz t;6kUp, iki kat oImak her iki cins ic;in de mU~­
kal ve komik durumlar yaratabiliyordu.
Seans bitince biT c;ok _ahm sahm emirlerini panolann onOnde
yere oturup dolduruyorduk. Bu ytizden borsaya gelirken bol ve ra-
hat klyafetler se~mek lazlmdl .
•
Seans salonu bilhassa yaz aylannda c;ok steak ve havaslz olu-
YOT, adeta hamama doni.1yorclu.
o gGnlerde bankalann birinde c;ah~n biT bayan arkada~lmlz,
her hakte acemilikten olacak, a~m mini ve dekolte klyafetlerle ge-
liyordu. Bu arkada~lmJZ bilhassa kilsilrat i~lemlerini yazarken bor-
sa salonunda kordles telefonlar bozuluyor, hatalar artmaya ba~h­
yor, dikkatler fena dagillyordu. Olduk~a da ahmh olan meslektajl'
mlz hangi panoda ah~ veya sah~ yaparsa, 0 hisse senetlerine i1gi
atilyor, i~lem hacimleri yilkseliyordu.
so
Bu bayan arkada~ , harbi delikanh uzmanlanmlzdan birinin di-
Ii si.ir<;:mU~ ,
yanh?hkJa "Sen irnzala ben geliyorum", diyece~jne,
"Sen uzan ben geliyorum", demi?
 51

AYAKUBORSA
Barsamo kurulduQu ilk Ylldan Istinye'deki yeni binaslna ta~l­
mncaya kadar etraflOda ayakh borsa denilen tezgahta hisse sene-
di ahp satan amat6r ve yan profesyonel biT c;evre olmu~tur.
-r:ophanede barsa Oyesi olan bankalar ve arael kurulu$lar iyice
palazlamnca ktiC;ilk yatmmclya Sirt c;evirdiler. Lot alb i~lemlerjni
yapmaz oldular. Bu, sokak borsamn iyice bUytimesine neden oldu.
Hisse senedini acil olarak satmak isteyenler IMKB'de Gc;gUn
sonra ParaSlnt alabilirlerken, sokak borsasmda ise amncla alabili-
yorlardl. Hisse senedi almak isteyenler de amnda sokaktaki tez-
gahtan alabiliyordu.
Bu piyasamn en bUyOk riski sahte veya ",Imml~ hisse senetle-
rinin tezgaha gelmeseydi. Ayakh borsacla yJllarca iyi paralar don-
do. Bu ki~i1erle ic;erdeki bazi arael kurumlar i~birli9i de yapttiar. 0
zaman biT c;ok b?rsa Uyesinin "ayakc;t" denilen , sokak borsasl He
baglanta kuran adamlan vardl.
IMKB'de sokak borsasmdan gelip araCl kurumlara ortak olmu~
arkada~lar vardlr. Lot -alh pazan denilen lot miktanndan kti~Uk his-
se senetieri, hisse senedi pay kuponlan, rtl~han hakkt kullamlma-
ml~, temettilleri kesilmemi~ tum kagltlar dahil bilttin hisse senetle-
ri burada ahmp sahlml~tIr.
Cinayetlerin bile i~lendiQi bu piyasada Rabak, Mensucat sant-
52
ral, Koruma Tanm, Dokusan gibi hisse senetleri, ~irketleri kapan-
masma ra~:men iki U.-; sene i~lem gormeye devam etmi~lerdir.
IMKB'nin Istinye'ye ta~anmaslOdan ve takasbankm kurul-
masmdan sonra sokak borsasl halen Tophane'de eski yerinde az
!~lem hacmi ile devam etmektedir.
 53

BORSA BiNASINA VATIRIMel

ALINSIN MI ALINMASIN MI?
Tophane'ye ta~mdl~lmlz ilk Yillarda yahrtmctlar da borsa salo-
nuna girebiliyorlardt. Ah~ veri~lerini tahtalan gorerek verclikleri
emirlerle borsada yapabiliyorlardl. Ilk Ylliarda borsaOln her torlU
yahnmclya ihtiyaci vardl; yatmmcdann salona girmesi sorun olmu-
yordu. Hatta salona giren mU~terilere kolayhk olsun diye arkastn-
da C;a1I~liglmlz ~irketin admm yazdlgl renkH gomlekler giyiyorduk.
Komisyonculann yamnda r;ah~nlar "mavi", araci kurumlarda r;ah-
~nlar "san", bankalarda c;ah~nlar "turuncu" gomlek giyerlerdi.
GomleQi olmayan ve kimlik karhn! takmayan salona ahnmazdl.
Ama ydlar ilerledikc;e, i~lem hacmi artilkc;a, salon dar gelmeye
ba~ladl. Yalinmcllar c;ogaldlkc;a borsadaki ~irketler de arliyordu.
Salona sl!)maz olmu~tuk.

Normal biT i~hanI olarak yapllan borsa binasI in~at tekniQi ba-
kimmdan da tehlike yaratmaya ba~ladl. Saklama hizmetleri de ay-
'm binada yapddl!)J ir;in gOvenHk de sorun oluyordu. SaIon daha da
geni~l~tildi. Binaya da· borsa yattrimclsmm hiT klsmlnm ahnmasma
karaT verildi.
Araci kurumlar ve bankalar i~lem hacimlerine bakllarak say!ll
miktarda yahnmcl alabileceklerdi. l~lem salonuna girmek i~in kart
gerekiyordu. Bazi yatmmcllar bu duruma lYok i_lYerlediler, borsamn
S4

onUnde gosteri bile yaphlar. En sonunda bu da ~re olmadl. MG~­

teriye aynmclhk yapmak araci kurumlann i~ine g~lmedi. Yatmm-
dann borsaya kar~l tepkileri bOyOdu. En sonunda kesin ~6ztim bu-
lundu. Yahnmcllann hie; biri borsa salonuna ahnmadl. Gerc;i alman
bu karardan sonTa borsa binasmm avlusuna bomba koyup gozda-
gl bile verenler oldu ama her*yden once yatmmcdar ic;:in e~itlik
saglanml,h. BoTsamlz da c;agda,la,ma yolunda biT adlm atml, 01-
du oBu i~ en c;:ok sevinen, her sabah borsa binasmdaki acentaml-
za gelip kart ah. nak ic;:in izdiham yaratan yatmmctlann cetvelle el-
leTine vuTmak zorunda bile kalan Iuz aTkada.lmlZ oldu.
Ne diyelim biz yatmmcIYI hem severiz hem doveriz.
 ss

TOPLU TRANSFER GiRl~iMi

<;ah~h91mlZ menkul klymetler ~irketinde, ba~nh <;ah~malan
olan, piyasamlzda da bayaQI iyi tamnan bOlGm idarecimiz ba~lmIZ­
daki y6neticilerimiz!e anla~mazhQa dil~Unce ~irketten aynlmaya ka-
rar vermi~ti.
HenUz daha bizcle c;:ah~maya devam ederken, hiT bankamn ye-
ni kurulmakta olan menkul klymetler bolUrnGnU kurmak ve ba~Jna
mUdOr olarak gec;:mek Uzere anla~ma yapml~t.
Kenclisini amir olarak sevdiQirniz ve ekip olarak da iyi <;ah~lp
iyi de anla~hQlmlz ic;:in; 0 da bize hep beraber transfer oimamizi
teklif etmi;ti.
!;)irketin iskeleti olan yirmiye yakln ki~i topiuca bankaya trans-
fer olacakttk.
Sermaye Piyasaslnln kuruculanndan ve en eski ~irketlerinden
birinin c;:ah~(mlan' olarak t ~·ansferi g6rti~mUk Gzere aramlzda uzun
uzun toplanhlar yaphk.
Cah~hglmlz ~irketin y6neticileri senelerce ne ~ube ne acenta
a~lp ~irketi bi.iyUtmU~lerdi. Yabancl mli~terilerle de irtibat kurama-
ml~hk. $irkette ytikselmek, mesleklerimizde ilerlemek i~in kadro·
sorunlan vardl.
Transfer teklifi ~ok cazipti, hepinliz: claha yUksek maa~lar ala-
56
cak ve bankamn yeni kurulan bOlUmlerinde iyi mevkilere gelecek-
tik.
KaraT vereceklerin ilYinde en kldemli ve ya~a da en bOyilkleri
bendim. Benim de etkimde kalarak ylilarca ~h~t1g1mlz, ekmeQini
yecliQimiz ~i rketi topiu transfer He zor durumcla blrakmaya 90n10-
mOz el vermedi; yoneticilerimize boyle biT kazlk atmaYI uygun gor-
medik ve eski ~irketimizde kalmaya karar verdik.
Arkada~lmlz bankada yeni kurdugu b61Gme ba~ka elemanlar
aldl; ~ok da ba~nh oldu. Bankada ba~ta kendisi olmak Gzere ele-
manlan iyi mevkilere geldiler ve piyasada aktif i~ler yapt!lar.
Transfer olrntyan bizim personele ne oldu diyeceksiniz. Onlar
halen piyasada muhtelif ~irketlerde ~ah!lyorlar.
____________________________________ 57

ERDEMiR HiKAYELERi
Erdemir'in 1989 ydmda bblUnmesi bile olay olmu~u . 384 mil-
yara c;tkan Sermaye artmrniOl bedelsiz 4 bedelli yapml~b . Yanhz
bedellileri 2500 TL'den yapmca bu da 9 bedelliye denk gelmi~i.
Erdemir bblundugunde 11250 TL idi, 1990 YJh $ubat ayl or-
talanna dogru 16750 TL'ye kadar ~ lkml~1. Bizim genel mUdUril-
mUz ErdemiT hisse senetlerini c;ok sever, herkese ErdemiT tavsiye
ederdi. &egli Demir <;::elik fabrikasmm bUyilklugunU, IimaOlOl,
urettigi tirlinler aC;lslndan TUrkiye 'de rakipsiz oldugunu anlahrdl.
Biz de mi1~terilerimize hep Erdemirk aldlTlrcltk. Zilveyi gordO-
gUn gUn biz ~ok bUyilk rakkamlar ile 16000 TL. 'den Erdemir top-
laml~bk. Seansln bitmesine c;ok az kala daha c;ok Kamu ortakllgl
idaresinin i~lernlerini yapan hiT banka temsiicisi ErdemiT tahtasm-
da 15250 TL'ye kadar mal vermi,ti.
Er~li ondan soma borsada uzun mOddet toparlanamadl. Biz
de habersiz bir' ~kilde borsada ah-?Iar ve sah~lar yapan , borsamn
piyasa dUzenleyiciliQine soyunan Kamu ortakhgl idaresinin bize at-
hQI kazlQI ydlarca sonra bile unutamadlk.
Erdemir 'in buytik kupurleri de uyamk olanlara para kazandlr-
ml,h. Rot miktanmn 100'den 200'e ~lkaca9ml bUyilk kU~Uk ku-
. pur farkmm kalkacagml onceden duyanlar, <;:akhrmadan borsadan
ve borsa dl,mdan bUyilk kupUrlU hisse senetlerini % 10 ve % 20'ye
58
varan farklarla ucuz ucuz kapatml~lardl. KU<;tik ve bOytik klipOr far·
kl kalklnca da mah g6tilrmti~lerdi. Bir zamanlar Erdemir'in iki tah-
tasl vardl; nama yazlhlar, hamiline 0lan1ar. Iki tahta arasmda za-
man zaman nama yazdi olanlarda herhangi biT itilaf C;lkar diye %
10'a varan farklar olurdu.
Bu sefer de nama yazdi ve hamiline yazlh Etdemirlenn tahta-
lannm birle~cegini onceden habeT alanlar borsadan ve Eregli lIc;e-
sinden nama yazlh hisseleri ucuza top\aYlp tahtalar birle~ince iyi
para kazanml~lard1.
ErdemiT borsamn lokomotifidir. Araslra gozden dG~r, ama Er-
demiT demiT gibi hisse "s enetidir.

•
 S9

SAHTE (:UKUROVA OlAYI

Ekim 1989 ayl ba~lannda idik; borsamlZa yabanci m~teriler,
kapah c;:ar~1 esnaft gelmi~lerdi. Belli hisse senetlerini toplamlaya
ba~laml~lardl. Talep olan kagltlardan biri de <;ukurova E1ektirik idi.
Herkesin ahma gectigi bu tahtada en bOyUk sahel, Naci BaklT
Menkul Degerler'cli. Gilnlerce tahtada gelene gidene mal verdiler.
Naci Balm bey, benim dostum, aym zamanda kom~um idi.
Gna telefon edip, bu kadar talep varken niye sattJklanm sordum.
Naci agabey : " MU~eri sahyor; ben de komisyonumu ahyo-
rum, adama niye kan~ytm" , demi~i.
I~in i>YtiZO Ocak 1990'da meydana ~Iktl. Adana'da bir matba-
CI ile anla~n Mustafa adb bir ki.~i sahte Cukurovalan bastJrml~tt.
Sah~ h;in de naci BakIT beyin ~irketini sec;:mi~ti.
Oc;: ay sUre ile peyder pey sahlan sahte c;:ukurovalar bizim ta-
kastan bile gec;mi!/i.
Olan Naci BakIT beye oldu. Kabak en~ok onun ba~lna patladl.
Gen;i bu sahte hisse senetleri kime gitse 0 arael kurumda satardl.
Menkul klymet i~i Naci BaJor'm yan i~lerinden biri idi. Kendi-
si varhkh oldugu kadar onurlu bir insandl da.
Sorumlu tutuldugu i~in,
bor.. takaslnda ~Ikan bOWn ..hte ~u­
kurovalann yerine yenilerini akh. Meslekta~lan 0 ara borsada bu
60
. .
kagldm fiyatlanm ylikseltip ona \ukurovalan biT de pahah aldlrdl-
laT.
Diger araCI kurumun ve mU~terilerin kasalannda ve yabancl
fonlarda da bizim takastan aldlklan sahte ~ukurovalar SQrun olma-
ya uzun zaman devam etti.
Bu sorunu borsacllar, kencli aralanncla fon kurup; araci kurum-
lann borsadaki i~lem hacrnini goz onUnde tutmak suretiyle borsa
paylanndan belli biT oranda kesinti yaparak, kalan sahte c;:ukuro-
valann kar~lhgmda yenilerini almak suretiyle hallettiler.
Cenaze kallum~ Naci BaklT agabey de borsada ~refini kurtar-
ml~h .
 61

•• •• ••
YATlmMCM NASIL KUSTURDUK
Uzun vadeli yatmmcilar en yUksek kazancl saglayanlardlr. Ya-
tmmcliar ne kaclar trok olup, bOIOnmi.i~ paylarla hisse seneti ahrlar-
sa, sermaye piyasasl ic;in daha faydah olurlar.
Borsanm ilk ytllannda borsactlar mU~teri aynml yapmazlardl.
Sonralan ise koC;ok, daha dogrusu paras) az clan mil~terileri pek
adam yerine koymaz oldular. Colann ah~eri~leri titizlilde yapllma-
dl.
HalkIm ydlarca en pahah hisseyi aid!, en ucuzunu sath. Ahm
jerin emir verdigi hisse seneti, ahmmdan sonra, 0 gUn prim yapar-
sa, ya araCI kurumun JX>rtfoytine ya da c;ah?anlann portfoyline gi-
derdi. Dna sonradan. daha pahah fiyattan ahmrch. SalIm ic;in ver-
digi ordino da buna benzeyen i~lemlere muhatap olurdu. KU"Uk
yahnmctlar diger yahnmcllara gore daha c;:ok borsaya kUsttirOldu.
Halkm borsaya gUveni sarstldl.
Gazete ve d(~rgilerdeki borsa yazarlan onceden kendilerine al-
dIrdIklan hisse .se~etlerine kendi sOtunlannda bel hoi methiye yaz-
dtlar.
Borsada patlama yapan hisse senedi primleri gazete man~t­
lerinde reklam yapIhnca, en pahah hisse senetlerini, 0 gOne kadar
horsaya girmeyen hal kIm gelip satin aid!. Bir araCI kuruma ne za-
man daha once garulmeyen yeni mU~teriler gelmeye ba~larsa "Ey-
62
vah borsa dO~ecek", diye espiri yaplhr; espiriler de umumiyetle
ger~ek olurdu.

KUyuk mU~teriye iyi davranahm. onlan araCI kurum kapJlann-

dan geri ~virmeye1im.
 63

BU SEFER DE TEMMUZ 1990

1990 ythndaki soluksuz ,Ikl~tan once 1989 Arahk aytnda
New York Borsasma da kote edilen TUrkiye Fonunun borsada ne-
leri toplayacagl dedikodusu 1989 Kaslm aytnda borsaya slzml~lI .
K"'Y Holding ba~a olmak ilzere, Koc;: Grubuna ait hisse seneUeri,
Bira kagltlan 0 zamanm uyamk1an tarafmdan toplanml~tt.

BOttin parastnl KQ\: holdinge yahran dostum, " her~yini sat,

sen de a1", dedi!)i vakit, yabanc! yahnmctlann ne oldugunu bilme-
digim i'Yin; kendi aldl bana da aldutmak istiyor, diye orah olmaml~-
11m. laten ,ok biiliyordum ya; KGI' kagltlan bana pahah gelmi~ti.
Daha dogrusu bir hisse senedini ahp bir kenara atma ah~kanhglOl
hal. edinememi~ik.
1990 Ylhmn ilk aylannda TUrkiye Fonu ve benzen fonlar, ya-
banci yallnmcuar, gerek tahtalardan gerek blok ah~larla gOvendik-
leri kagltian topladdar.
Temmuz aymdaki hlzh 91kl}Ci gelinmeden onceki aylarda ya-
bancllarclan sonra yerli yatlTlmcllar ve kapah 9a~lhlar cla mal al-
ml~lardl; ama bUyOk bir yOkseli~ olmaml~1. <;:GnkG yirmiye kadar
~irket halka a,llml~, talep onlann arzi ile ka~llanml~1. MaYls aylO-
da ba~hy~m yUk.se1i~ Haziranda hlzlanml~. Temmuz aylmn ortaSln-
dan itibaren de uc;u~a gec;:mi~, onbe~ gUn soiuksuz 1Y1kml~1.
Bu fiimin bir benzerini 1987'de ya~yan bizler bu sefer yab-
nmclian zamamnda uyarml~ ve iyi puan alml~tIk.
64
MaYls aymm ba~mda 3300 olan endeks Agustos aymln ilk haf-
tasmda 5750'ye <;lkml~tJ.
Temmuz aymda borsa tarihinde ikinci boyilk patlama y~'"
ml~h . Yalmz bu sefer i~in rengi farkhydl; i~lem hacmi btiyUktti; i~in
i~inde fonlar, yabancl yatmmCilar, kapah ~ar~1 ve tahtakale esnah-
mn parasl ve halklmm yahnmlan vardl ve rakkamlar ve btiytik ya-
t1nrnCI saYISI 1987 He klyaslanmayacak kadar yUksekti.
5750 zirvesinden du~u~ 1987 gibi <;ok sert olmadl; yerli ya-
banel herkese satma ~nsl vererek , d~to.
1987 Ylhnda mazeretimiz, borsadaki gizli 6zelle~irrne sah~lan
idi; bu seIer de Saddam Huseyin olm~tu. Arailk 1990'da endeks
yine 3000 civanna gen dti~mti~tO..
Kaslm 1989'da neyin varsa sat onu al diyen dostumun tavsi-
ye ettigi Ko<; Holding 4000 TL'den 30.000 TL'ye <;Ikml~tJ.
 65

•• A
•

BORSADA SAVA~ RUZGARlARI

KOTfez Sava~JOJO emaTesi bile bizde Aguslos 1990'da ba~laYlp
alh ayda endeksin yan yanya dO~togo bOyOk boTsa ~okti~ne se·
bep olmu~tu. Bizlere c;:ok act tecrtlbeler kazandtran Saddam HUse-
yin'i 0 gOnleTde bol bol and,g,m,z, hahThyorum.
Biz de sava~ln olabilecegi ihtimalini g6z online alarak; ~irkette
biT topiantJda mU~tereken vercligimiz bir kararla, kendi portf6yle-
rimiz ba~ta olmak ilzere, ~irketin ve rn~terilerimizin portf6ylerini
asgariye indirmi~ik. Borsa dU~rken zaranna yaptlglmlz sah~lar­
dan soma, borsa daha uzun bir sUre dU!iU~tine devam eclince daha
btiyUk zararlara ugramaktan kurtu1mu~tuk.
KOTfez'deki geTginlik nedeni ile alII ay d~n bOTsada azalan
i~lemleTle, yalay giden fiyatlarla S1k,c, biT bekleyi~ i~inde biT ay da-
ha ge~iTmi~ik.
Amerika ve fTItittefikierinin Irak'a athgl ilk bomba habeT! hie;
de beklemedigimiz biT lepkiye yol a>ll. Daha biT hafta once ba~­
kalaTdan hesaplanm ~ekip yiyecek stoku yapan halkimlZ kOTkma-
dan hisse senetlerine sa1dtrdtlar. Bir ay i<;inde borsa, alb ay iC;:inde
verdigi puanlan yeniden geTi alml~h. Herkes hayretler ic;:indeydi,
ama taklr takIr hisse senedi topladllar. Tabii biz de C;:lkI~ ayak uy-
durup loplu olaTak lekTaT mala giTdik.
Sava~ biT b~uk ay kadaT sUTdo ve bitti. Ama bizim boTsada ~-

•
66
b~l yara epey bUyi.lK oldu. Sava~tn neticelerinin Ulkemizcle yarata·
cagl ekonomik krizi, daralacak ticaret hacmini ilk farkeclen hizim
borsa oldu. Yine yoku. a~gl kendimizi koyuverdik. fiyatlar % 50
civannda dU~to.
Borsa kendisini dokuz ay kadar toparhyamadl. Kriz ba~langlcl
ile biti~i arasmda iki sert ini~ bir sert C;:lkI~ yaprm~, biT buc;uk Ylhmlz
bo.a gitmi>li.
Neticede Korfez Sava~1 bizden li.; kere post C;tkarml~h; bu yOz.
den kriz bitinceye kadar Saddam'la birlikte anaStnl da anar olmu~­
tuk.
 67

YABANCllAR BORSADA
Borsada doksanh Ylllann ba.mda bir yabancl furyasl ba.ladl.
Bir ~og,umuz yabancl yatmmcmln ne oldugunu anlaymcaya kadar
borsa ahp ba>lflI gilmi.ti.
YabanCl yatmmCilar tUrn saglam ve gelecek vaat eden hisse se·
netlerinin t;e>gunu topladllar; biz de ~lzlmlZ at;lk onlan seyrettik.
Ama onlaTa ayak uyduran yatmmcIiar zengin oldular. Yabancilar
hisse senetierinin yi.lzOne bakllmadlgl donemlercle yatmm yaplyor·
lar, krizleri onceden sezip, yerli yatmmcl mal toplarken, onlaTa sa-
tlyorlardl.
Bu arada, gelecegi goren baZI araCI kurum ve bankalar oolar-
la i~birligi yaptJlar. OnlaTa iyi hizmet verdiler ve yabanci mU~terile­
rinden bu i~in raconunu <>grendiler. YabanC1lar bizlerden daha iyi
sektor set;iyorlar. ~irketlerde daha isabetli oluyorlardl.
Bir taklm araci
•
kurum ve bankalar onceleri onlara kazlk atma-
ya kalktJlar ama yabancllar tarafmdan elendiler. Bazllan ise yaban-
cllara zaten ytiz vermediler,' sadece yerli yatmmCIlar He yetindiler.
Bir de. yerli yabancllar vardlrj bunlar yurt pl~mdaki paralanm ya-
banci yatlflmci gibi borsaya sokup karaparaiannl beyazlatml~lardlr.
Neticede, yabancl yatJnmclya uyum sa~layanlar kazandllar. Di-
gerlerine gore daha fazJa bUyildUler, geli~tiler; borsamlza, ekono-
mi dUnyamlza bUyuk katkllar sagladliar. Yabancllar son Yillara ka-
68
dar uzun vadeli hisse senedi ahrlardl; ama onlar da zamanla bize
benzediler, 'fiyatiar C;:lkh ml kafamlza mall t;akar oldular.
o glinlerde yabanCllann ah~ veri~ yaptJg. biT bankada ~ah~an
arkada~lmIn tavsiye etti9i hisse senetlerini aisaydlrn herhalde c;ok
iyi olurdu. CUnku. arkada~lmln ~imdi biT araCI kurumu vaT.
Dost aCI wyler ama tath dedik1erini de yapmak lazlm.
 69

TOPHANE'DE ILETI~IM SORUNI.ARI

1990 ytlmdan soma, borsadaki sabit telefonlar borsadaki i~­
lem hacmine ayak uyduramaz oldu . Her arac) kurumun i~lem hac·
mine gore telefonlar verildi. Zamanla bu da az geldi; ilave telefon
ihalesi yaplldl. Fiyatlann yiiksekligi sebebiyle; ihale hakkmda Kara-
deniz otoyol ihalesi kadar dedikodu oldu.
o gOnlerde cep telefonu degil kablosuz (Kordles) telefon mo-
clast varch . DUnyada 0 sira ne c;e~it kablosuz telefon rnarkasl varsa
bizim sa10na geldi. Hepsi de sistem olarak birbirine benzedigi i<;in,
hatlar S1k", birbirine kan.lr oldu.
Borsa binasmdaki acentaya faks koyduk; her 15 dakikada bir
arkada~lardan biri ooaya <;llop faksla gelen mll?teri emirlerini bize
i1etiyordu. cizgilikitap .com
Tahtalan telefonlann ~h~ma durumuna gore payla~maya ba~­
ladlk. Araci kurumlarm ~ubeleri ve acentalan arttt~a, telefon so-
•
runu iyice bUyUdu. Borsaya 0 zamana kadar gelmeyen cep tele-
fonlan, telsizler bile gelmeye ba~ladl. Telsizler diger telefonlann
kon':l~ma1anOi tamamen engelledi{U i<;in, derhal yasak1andllar.

Bu ara birbirlerinin telefonlanm kullananlar arasmda kavgalar

ba.ladl. Kordles telefonlann ,arj cihazlan, pilleri kaybolmaya ba~­
ladl.
Rlhhma gemi yana~ telefonlar kilitleniyordu. E1ektrik kesilin-
70
ce kordlesler tamamen susuyordu. tJeti~im sadece sabit telefonlara
kahyordu.
Borsa salonunda konu~ma yapllamayan telefonlarm hie;: c;:ah~­
madl!11 alanlar vardJ. Bu bolgelerde panolarda i~ yapJiamaz oldu.
En sonunda salonun k6~e bucag\ telefon mezarhglna donU~ti.i. Ca-
h~mayan telefonlar terk ediliyordu. Bu arada Istanbul'daki telefon
~irket1eri ve tesisatc;:dan sayemizde c;:ok para kazanclilar.
Bu i1eti~im karga~S1 Istinye' deki ~a9da~ binaya ta~mmcaya ka-
dar surdu.
 71

BORSADA I~LER AZALINCA

Karfez sava~tndan sonra TOrkiye'de bUttin ticari faaliyetlerde
oldugu gibi bizim borsa da yahnmclSlm tizen son derece durgun,
hacimsiz, zor gilnler ge~irdi.
Borsa ilyeleri korfez krizinclen once i~ler yolunda oldugu ic;:in
Dna gore personel alml~ ve te~kilat kurmu~ardl. 1~ler azalmca, Sirf
hisse senedi bOlUmG ic;:in yeti~tirdik1eri ve istihdam et«kleri perso-
nelin biT klsml i~siz kaldl.
Kriz oncesinde borsaRtn i~em
hacmi ytiksek oldugu ic;:in; se-
ans oglen 12.00 de bitmesine ragmen, i~lemlerin kontrolO ak~m
saat 18.00'e kadar devam ediyordu.
Mutabakat i.i saat 15.00 civannda bitmesine ragmen, kontrol-
ler ic;:in iki ki~iyi borsada nobetC;:i blrakarak diger arkada~lar mO~te­
THerin ~irketteki i~lerini yapmak tizere merkeze gidiyordu.
BUtun kriz\erde oldugu gibi k6rfez krizi ba~laytnca borsanm,
doia)11slyia bilton arae) kurulu~lann i~lem hacmi dU~m~. Yatinm-
eIiann ,ogu .irketlere ugramaz oldular. Bizler de i,siz kahp, i>vere-
nin gozOne batmaya bo,.ladlk.
Borsada i.ler erkenden bitligi i,in kontrol edecek i.lem pek
kalmlyordu. t.lem defterini aimasl i,in bir nobet,i blrakmamlz ka-
fi geliyordu. t.ler az oldugu i,in; borsa i1e i1gili kadronun, .irket
merkezine d6nilnce de yapacak fazla g6revleri olmuyorclu. Ak~m
72
listleri ~irkete d6nUnce, diger b61umlerde (jah~n arkada~lara k6ti.i
ornek olmaya, oolan da c;ah~lrken avare etrneye ba~laml~hk.

Bizim i~ler azahrken , yahnmcllar sahit getirili yatmm arac;lan·

na ilgi gosterince, diger bOlGmlerin i~leri daha da artml~t1. Bizim
servis korfez krizi silresince bilgisayar oyunlannda c;ok geli~me
kaydetti.
Yoneticilerin fazla gozCme batmamak ic;:in bu sefer de merkez-
de borsa nobet~isi blraklp evlerine toymeye baklyorlardl. t~te bu
aralar, borsadan sorumlu ki~i olarak yonetim tarafmdan dikkatim
c;:ekildi. Borsacilann hiT ktsmml diger b61timlere aktarmam. biT kls-
mini ise i~ten (jlkartmam isteniyordu.
Iyi gOnlerde ~irkete. yahnmcliara, personeie, bilhassa yOnetici-
lerimize iyi para kazandtran bizler, i~ler bozulunca istenmeyen per-
sonel olmu~uk.
 73

TOPHANE'OE
,
SiR SANKA ~uSEsl
Cah~h91mln araci kurumun muhasebe inodUlO Tophane'de
a~J!an biT bankaya ~irkete gelen mil~teri c;eklerini kolay nakte c;e-
virebilmemiz ic;.in ~irket adma hesap ac;.maml i5temi~ti. Ben de se-
anstan sonra gerekli evrak. imza sirkOieri v.s. alarak banka ~ube­
sinden ic;.eri girince, c;ok ~~Irdlm . 1<; Anadolumuzda tatar aslih va-
tanda~lanmlzm ~I oldugu, eski biT kentirnizin bUilln bankacdan
sanki oraya topiamJ?iarcll. Sube mOdiresinden kapldakI korumasl-
na kadar hapsi de ~ekik gozloydo,
Bankaya yakiajlnca, bana bakan yanm kapah ~ekik gozler
kar~lsmda, "Afedersiniz buras) Hongkong bankasl mt?", diye SOT-
dum,
Bence espri iyi idi, ama bankada hie;. gUlen olmadl.
Onlan Hongkong'lu yapmama epey k,zm'j olaeakiar ki "Akll-
da kalan biT hesap numarasl verin", diye rica edince bana "100"
numarayt verchler.
74

BUNDAN lYI TiYO MU OLUR?

Borsamo ilk Yillannda borsada fazla arae.! kurum yoktu. Ban-
kalann haztlan borsaya ilye olmalanna ragmen temsilci bile yolla-
mazlardl.
I~e boyle hiT ortamda ozelJe~tirme idaresi 0 zaman elincle sat-
maya musait ne varsa borsada sahyordu. 6zell~tirme sayesinde
TOrkiye'nin en bUyUk marketler zincirinin devletin elindeki hissele-
ri borsada i~lem gormeye ba~laml~tJ . Fazla talep -olmadJj)1 i<;in i!i-
lem gordll!)O ilk ganlerde pek satJimlyordu.
Cah~hglm arae! kurumdan. borsa temsilcisi olarak beni bu
marketler zincirinin sahibi olan holdingin merkezine yolladllar. Bu
holdingin muhaseh:e mOdOrtintin verdij)i ah~ emri He 0 strada bor-
saya gelen bOttin sah~lann 8000 TL. 'ye kaclar olan klSmlnt almam
istendi.
o zaman marketler zinciri ponosuna gelen 8000 TL'ye kadar
ne satt~ gelirse <;izip ahyorduk. Bundan daha iyi tiyo mu olurdu,
hemen biz de kendimize bu hisse senedinden ald,k.
Holdingin gosterdigi taleple fiyat lO.OOO.-TL. 'ye kadar klsa
zamanda yilkseldi. Biz de kendirnize ald,klanrnizi uzun vadeli sak-
hyaca~lmlza hemen satbk.

Somadan yabanci yahnmcilann yogun Jigi gOsterdigi hisseleri

bugOne kadar tutsaydik; sadece bu hisselerle bugOn milyarder oIurduk.
 7S
Marketler zinciri TGrkiye'nin her yerinde ~ubeler a~t1g1 gibi
yurtdl~lOda da biT stirti ma9azasl vaT.

Tiyo c;:ok iyi yerden gelmi~ti, ama biz kIymetini bilememi~tik .

•
76

•
BORSADA DEPREM
Borsada deprem deyince borsanm herhangi biT kriz nedeni ile
dO~mesi gelmesin akhmza. Tophane'deki borsa binamlz deniz ke-
nannda, nhhma yana~n gemilerin yaptt~1 sarsmhYI bile duyan biT
binaydl. Biz bu binaya korkmadan bine yaklO insanm ytikUnG Yll-
larea ytikledik. YatmmCilahn hisse senetlerini de a!1tr kasalarda bu
binada sakladlk.
BirgUn i~lemlerin y<>gun oldugu biT zamanda, seansm bitmesi-
ne ikH.iC; dakika kala Istanbul'da orta ~iddette biT deprem oldu. Dar
merdivenlere ragmen borsa salonu c;ok k1sa zamanda bo~dl.
Depremden korkmayan c;:ok az borsac! dl~lnda herkes bina dl~ma
kat;h. Ben de kac;:mayanlar ic;:indeydim. Tahta sistemi He c;:ah~lyor­
duk, bir stirn i1lem yapmllllk. Panolan silip durumdan laydalanan,
i~lemlere mtidahale eden olabilirdi.
Sogukkanhhglml bozmadan bUtiin i1lemleri kontrol ettim. Ay·
m ~irkette c;:ah~hglln diger arkada~lanmm da i~lemlerini not alip,
hi~ bir ~ey olmaml~ gibi en Ost kattaki yemekhaneye ~Ikhm. Her-
kes depremden ka~h~1 i<;in yemekhanede c;ok az ki~i vardl. Benim
gibi oldukc;a kilolu meslekta~ a~abeyim He yemeklerimizi ahp tera-
sa ~Ikhk. Biz gOzel bo~az manzarasl onOnde yeme~imizi yerken,
binadan ka~anlar ne yaplyordu dersiniz? Hepsi borsa binasmm
kar11smdaki kaldmmda toplanml1101kmhkla bize baklyorlardl. Ar-
kalannda iki metre yUksekli~inde liman gUmrOgOnun demir par-
 77
makhk1an vardJ. Onlerinde ise daraclk bir cadde, deprem ~iddetli
olsa alb kath alan bizim borsa binasmln altmda kalacaklardl. Ost-
lerine bina ~okmese bile, ya kiremitler ya da Atilla a~abeyimle ben
kafalanna dUjecektik.
Hisse senetleri canlannm yongaslydl fazla uza~a gidememi$-
lerdi.
78

FENERBAH<;:E'DE ~I~ KEBABI SAVA~I

Korfez sava-?1 slklntJlan ~ok uzun zamammizi alml~tl. Mu~teri·
lerimizin de, bizim de aylar silren tatslz seanslar nedeni ile i<;:imiz
kararml~tJ.

Kendi ba~ma biT turlO toparlanamayan borsamlza devlet erka-

m bile dayanamaYlp manevi destek vermeye <;:ah~hlar. Cumhurba~­
kammlZ rahmetli Sn. Turgut Ozal ve ekonomiden sorumlu ba~ba­
kan yarcllmcisl Ekrem Pakdemirli'nin ziyaretleri borsaya canhhk
getirmedi. Se<;:im oncesinde ekonomi yetkililerinin destekliYici sOy-
levleri de borsada kannlan doyurmadl.
Korfez sava!il neticesinde meydana gelen ekonomik kriz, ka-
mu ortakhgmln borsada yaph~l sah~ar. bir de se<;:im atmosferi ile
birle$ince aylarca borsada pinekleyip durmu$tuk. Gen;i sava$ ba$-
lamadan once Olke olarak bir koyup lie; almaYI dO$UnUyorduk; ama
bizim borsacllar sonunda bir ahp U~ vermi~lerdi.
Kaslm 1992 'de se~im neticesinde birinci DYP-SHP koalisyo-
nu kurulmu~tu. Yeni Ba~bakammlz Sn. Tansu <;iIIer faiz ve d6viz-
den fazla bir ~y beklenmemesini s6yIUyordu. Bizim borsa Kaslm
aYlOda nihayet % 40 civannda prim yapml~h. Borsaya yeniden hir
canbbk, hareket gelmi,tL
Borsa Uyelerinden sn. lihan IZibelii agabeyimizin diizenledigi
bir organitasyon He stres atmak i~in horsa ~h~nJan ve borsa
 79
temsilcileri hep birlikte Fenerbah~e Ku!ilbUniln Sosyal TeSisierine
gitmi,tik.
AylardIT ilk dela yOzOmliz gillOyordu; hepimizin lizerinde aylar-
dlT sUren gerginliQin verdiQi de~rj olma isteQi vard!. BorsaCilar ola-
rak Fenerbahc;e'de lena halde daglt!ik. c;:ogumuz litil gibi sarho,
olmu~tuk; sonra da ipler iyice koptu.
Masalara en son meyva ve kuruyemi~ tabaklan gelmi~ti. Bir
borsaclOm diQerinin kafaslOa biT leblebi atmasl olaylO ba~langlcl 01-
mu~tu. Herkes masalann Uzerincle ne bulursa diQ:er masalarda otu-
ranlann kafasma atmaya ba~laml~tt. Once kuruyemi~ler. sonra
meyvalar, en sonra cia masalardan ahnmayan tabaklardaki yenme-
yen ,i, kebap parc;alan yagmur gibi yaglyordu.
Garsonlar adeta ;a,kmhktan donup kalml,lardl; yerlerinden bi-
le klmlldayamadliar. Masalar araSJ sava~ sirasmcla ben 0 yil
KOi'nin ( Kamu Ortakhgl Idaresi) hisse senetlerini satan biT banka-
mn bayan borsa temsilcisinin kafasma bilhassa ni~n ahp en iri
UzO.mleri flrlatml~ttm.
Borsacllann masalar araSI sava~1
bitince salon Halkah <;opIU-
QUne d6nmU~tti; ama biz de Saddam'm Krizinden aylar sonra ni·
hayet kurtulmu,tuk .

•
80

DO~ENlN DOSTU OLMAZ

Her yerde oldugu gibi borsa araCI kurumlarmda da paramz'
varsa adam yerine konursunuz.
GOnUmUzde biT borsa $ube veya acentasma gitti!).iniz vakit siz-
lere kar~l davram~lardaki ciddiyet ve i1gi paramzm glicUyle d~ru
oranhh olacakhr.
Borsada i~lem yapacaglntz araci kurumu dikkatli se~melisiniz;
bu kurulu~larda muhatap oldugunuz elemanlann tecrubesi, borsa-
dan doQru habeT alma kabiliyetleri, hisse senetleri ahmp sablan ~jr­
ketler hakklndaki bilgileri ~ok onemlidir.
Cah~h9mlz araci kurumun ara~hrma ve mU~teriyi bilgilendirme
bolUmleri ~ok onemlidir. Size alacagmlz veya oolann tavsiye ettik-
leri hisse senetleri hakkmda mali ve teknik bilgi verecek elemanla-
nn oimasl gerekmektedir.
Kendi ba~mlza veya sagdan soldan duydugumuz yalan yanh~
haberlerle i~lem yapmaymlz. Seans salonlannda di~er mil~terilerin
tavsiyesi veya aldlglmlz her toyo ile elinizdeki hisse senetlerini slk
slk de~i~tirirseniz tasarrufiannlZl kaybedebilirsiniz. Kredili i~lemler­
Ie veya slk slk elinizdeki hisseleri de~j~tirerek paramzl slflrladlgmlz-
da, i~lemlerinizi yapan aracI kurum elemanlanndan, ~unu al bunu
sat", diye sizi dolduru~ getiren insanlardan hi~ bir medet bula-
mazsJnlz.
 81
Hisse senedi almak ic;:in aYlrdl~lnlZ hirikim yUklu olursa size da-
ha ozel muamele yapllacak, hatta ozel seans salonlannda hizmet
verilecek, ama paramzl yitirirseniz araci kuruma gelrneniz bile ho~
kar~llanmlyacakttr.

Seans salonlannda her gUn hisse senedi ahp satmaYl vazife ha·
line getiren, kredi de kullanan biT mU~teri kesimi vardlr. Bu tip
mU~teriler slk sik yatlnmlannm azaldlgmdan ~ikayet ederler. Bir
hisse senedinde kazamrlarsa, diller hisse senetlerinde kaybederler
ama i~lerini gUc;lerini hiT tarafa koyup' hergUn araCI kurumlara ge-
lirler. Bu yatmmctlar ic;:in birinci seans orta vadeli , ikinci seans sa-
nu ise uzun vadeli yatmm saYllmaktadlr. Bu mU~teriler araci ku-
rumlara ve borsaya komisyon vererek, hisseden hisseye dola~rak
yatmmlanOi tuketirler. Bu tip mi.i~teriler hep kaybedip. giderler;
soma yerlerine yine bu tipte yeni mO~eriler gelirler.
Bir de akJili ve asJl borsa yahnmcllan vardlr. Seans salonunda
hisse senetlerini aldlktan soma bu mO~terileri goremezsiniz. Onlar
hisse senetierini kumar i~in degil uzun vadeli yahnm olarak alml~­
lardlr. Kredi kullanmaz1ar, hergOn fiyatlan sorrnak i~in araci ku-
rumlara telefon etmez1er. saga sola dam~mazlar. dolduru~ gelip
-.
ahm satIm yapmaziar. Sablrhdlflar. kolay k61ay panige kapllmazlar.
Hisse senetlerini ara~hrarak mali ve teknik yaplSlnl inceleyerek.
ucuzken ahp, kimsenin etkisinde kalmaYlp. hisse senetlerinin yete-
ri kadar ytikseldi~ine inandlklan vakit satarlar. Soma borsanm ya
di.r~mesini bekterler ya da gOvendikieri, inceledikleri ucuz buldukla-
• •
n ba~ka hisse senetlerine ge~erler.
Borsa a~m ve nskli bir ",kilde yGkselmi~ken . sattlklan hisse se-
nedi yerine ~ok yOkselmi~ ba~ka hisse senetlerini almazlar. Sablrla
borsanm ge~mesini bekierler ve bu ara tasarruflanOl ba~ka araylar-
da repoda, dovizde degerlendirirler. Borsa d~rse . sattJkian hisse se-
netlerinden daha fazla nominal satm alarak borsaya geri donerler.
Acaba siz hu mU ~teri profillerinden hangisine giriyorsunuz.
82

BORSADA O~ONCO PAZAR

Biz borsada bOyle bir pazar duymadlk diyeceksiniz. Topha-
ne'de sistem pano sistemi idi. Saat 9.1S'de kot dl~1 pazarla ba~h·
yor, ogleyin saal 12.00'de bitiyordu. BUton i,lemler saal 17.00'ye
kaclar panolarda kahyor, silinmiyordu. Kontrol ve dOzeltme i~lem­
leri de saat IS.OO'e kadar silrOyordu.
1~lem hacminin ~ok oldu?lu donemlerde i~leri yeti~tirmek zor
olurdu. Saat 12.00'de gong vurunca yeti~tiremedigimiz ordinolar
kahrdJ.
Yeti~tirememe sebebimiz mil~terilerin sat dedi!'}ini pahahdan
satmak, a1 dedi!'}ini ise ucuzdan alrnak ierin r;aba sad etmemiz idi.
Yalmz i~lemi gen;ekle~tiremeyince mO~teriden lena halde fm;a i~i­
lirdik.
Ama onlan Uzmemek ic;:in biT c;:ok borsa uzmammn bilmedigi
biT pazara ba~ vururduk : Oc;:tincU pazaTa! Tahtada kalan ahel ve
sahclyt gong 12.00'de vurcluktan sonra da gorebilirdik. Sizin ya-
paca!'}mlz i~ alie! veya satIety! raZI etmekti. Ama tabiiki en onemli·
si 0 panodan sorumlu olan eksperi razl etmekti. Almak isteyen 0
gGn alamaml~ , satmak isteyen de satamaml~ , gerisi tahtaya <;izik
almaya kahyordu. Saal 12'00 den soma da olsa lark elmOl, bu-
nun ac:h duzeltme olacaktl.
Neticede kapam$ fiyatmdan gen;ekle~n i~lemde alan raZI, sa·
 83
tan raZI, en onemlisi i~lem hacminin artmaSlnl destekleyen borsa
da rall.

,
 84

BIR C;;IMENTO FABRiKASINlN

OZEU ~TiRME HIKAYESIOiR
Go.ney illerirnizden birindeki biT t;imento fabrikasmm clevlet
elindeki hisseleri halka ay!lacaktl. Ot;-dort banka ve araCI kurum
araclil91 ile sahlacak hisse senetlerine c;ok bUyUk talep oldu. Vatl·
nmcdardan gelen yogun istek Ozerine sah~ listeleri yapildlo
Ama yine de sab~1 yapan banka ve araCl kurumlann iyi mO~­
terileri ve t;ah~nlan hisse senetlerinin c;ogunu satm alddar. Bu gil-
nlimOzde de bOyle devam etmektedir. Yahnmctlann ~u havalan-
m ahrlar.
Bu <;imento fabrikasl seI)etierinden almak ic;in ba~ wrdu~um
aracI bankadaki arkada~lm benden % 10 lark istedi. Bu dostluga
sl!)maz diye almaktan vazgec;:tim ve OzgUn biT ~kilde bankadan ay-
nldlrn.
Ozelle~tirilen ~imento labrikaslntn hisseleri 300.000.-TL. ci-
vannda borsaya girdi ve k,sa lOmanda 700.000.-TL.'ye kadar ~Ik­
It. % 10 lark vermemekle epey kayblm olmu~ .
•
 85

ARACI KURUMIARDA
iKRAM-AGIRLAMA
Biz borsacliar onceleri mil~terilere biraz acemilikten. biraz da
kenclimizi uyamk zannetti~imizden , pek iyi davranmadtk.
Arac. kurulu,lann ",gu, y.llarca yalOlz sabit getirili ozel tahvil-
leri, clevlet tahvillerini hazine bonalanm pazarlamakla u9ra~hk1an
i~in, borsaCilI!)a zor Ismdllar.

Hisse seneti mU~terileri onlar ic;in biraz de9i~iktiler. Gnlann

katkdan olmadan borsada para kazanabiliyorlardl. ~irketlerde bor-
sa ile ilgili yeni bolUmler a,.hyordu.
Hisse senedi i1e ilgilenen barsa uzmanlan ile diger bOlilmlerde-
ki personel arasmcla mli~teriye davram~ konusuncla ~t1~ma C;tkl'
yordu. Borsactlar haricindeki diger ~irket yah~nlan hisse senedi
ahp satanlara pek iyi davranrnlyorlardl. Bu durumu biT c;ok banka-
cla ve arael kuruJu~ta hala g6ti.iyoruz.
Hisse senedi m~terilerinin biT C;~u sabahtan a~ma kadar
arae! kurumlarcla oturuyor, i~leri olmasa bile diger mi.i~erilerle bor-
sa kotlu~up . borsadan donecek temsilcileri bekliyorlardJ. Saatlerce
,irkette ,ay, kahve i,iyorlar, ortahkta dola,.yorlardl. Ogle yemegi
iI;:in evlerden kumanya bile getiren oluyordu.
1,ler a,ihp da borsa sayesinde kazan,lar yiikselmeye ba,laym-
86
ca , rekabet hiT hayli arttJ ve borsa yahnmclslna davram~larda bo-
ytik degi~iklikler olmaya ba~lad1. Borsa ile ilgilenen mU~terilere
ozel salon acrdmaya ba~andL Ilk salon ac;:an rehmetli arkada~lmlz
Yener Kaya bey olmu~ur.
Sonralan bu salon i~i daha da bUylidu; itibarh ve zengin mU~­
terilere ozel odalar a~"maya ~Iandl. M~terilere ~ay kahve ya-
nmda me~rubat, ~Ienleri sandviC;:. kurupasta verilmeye ba~landl.
Borsada i~lem hacmi ~ok artan araCl kurumlar ogle yemegi bile
vermeye b~ladilar. Ramazan gunlerinde yatlTlmcllanna ve perso-
neline sazh sOziO, dansOzlu iftar yemekleri bile verenler olmu~tur.
Gerr;i borsa d~rken ve i~lem hacmi azahrken hizmetlerde bi-
raz ge~me oluT; ama mil~terinin velinimet oklu{tu artlk anla~li­
ml~hr.
 87

BORSA KUMAR MIDlR?

Kumarhanelerin klsmen veya tamarnen kapandl91 gUnleri ta-
kibeden hafta ve aylarda borsamn i~lem haeminin art!!)1 ve borsa-
mn yUkseldigi gozlenmi~tir. Kumar oynamaya ah~n insanlar, ku·
marhaneler kapandlgmda borsaYl, tutkulanm tatmin aracl olarak
g6rmektedirler. Ama borsa hichir zaman kumarhane yerine kon-
mamahdlT.
Borsamlzm kumarhane haline gelmesinin en buytik sebebt
kredi kullanarak hisse senedi ahml olmaktadlT. Aracl kurumlar i$-
lem hacimlerini arhrmak ic;.in gUnil gelJigincie seans amnda hire
be~ kredi bile vermekten ~ekinmemektedirler.

Borsada tasarruflanmzl kredili i~lemlerle kaybedebilirsiniz.

Borsada anaparamzl slflrlama riskine girmek istemiyorsamz bi!-
hassa borsa Ci.?tr1 ytiksek ve riskli iken bon; para ile borsada hisse
senedi almaymlz.
BOrsamn kuruldugu 1986 Ylhndan bu yana yatmmctlann his-
se senedi aldlklan araci kurum ve bankalann batmalan veya aldlk-
Ian hisse senetierinin ait oldugu ~irketlerin iflas etmeleri dl~tnda• bi-
rikimlerinin heba oldugu g6ri.i1memi~tir.
Borsada kredi He i~lem yaph~lnlz slralarda Olkemizde veya glo-
balle~n dOnyamlzda ekonomik krizler ~Ikltgtnda kredide kalmak-
ta israr ederseniz anaparamzl bile tliketebilirsiniz. Bu tip naho~ ne-
88
ticeler borsamlzda defalarca g6rtilmU~tilr. Borsamlzda tecriibeli 01·
malanna ragmen biT yok mU~terimiz kredili i~lemler neticesinde if-
las etmi~lerdit.

Olkemizde ya!"nan, 1987'de borsada yaptlan direkt satt~larla

gerl'ekle~n ()zelle~tirme krizi, 1991 Korfez krizi, 1994'de ya!,,-
nan kredi faizlerinin % 90'dan bir ay il'inde % 700'lere I'.kttg., tah-
talara gUnlen:e ahcmm gelmediQi bUylik ekonomik kriz j biT c;:ok
borsa yahnmClslmn aldlklan krediler nedeni ile ev, arsa , i~yeri ve
arabalanm satmak zorunda kaldlklan krizler olmu~tur.
Bir c;:ok yahnmci maddi kaYlpianmn yam Sira saghglnl da kay-
betmekte, aile ve sosyal yapdan da sarsllmaktacllT. Seans salonla-
nna gittiginizdej borsada c;:ok kazanan, piyasayt iyi bildigini iddia
edenlerin tavsiyelerinin yamnda, borsada birikimlerini bahranlar-
dan da ahnacak dersler vardlT.
BaZI yahtlmcllar kalan paraiaTlnt kurtarmak ic;:in inatla daha
ytiksek hacimli kredi kuJlammma gitrnekte, bunun neticesinde da-
ha da bata~a saplanmaktadlrlar. Her tiyo, her dedikodu onlar ic;in
umut olmakta; kendi paralan ile i~lem yapan di~er yatmmcJ!ann
pe~ine takdlp tasarruflannt stf1rlamaktadtrlar.

Ben onblr y.lhk borsa tecrtibemle, borsada aldd,Jan hisse se-

netlerini uzun vadeli elinde tutan her yatmmcmtn, Turkiye'de her '.
zaman enflasyonun i.izerinde kazanc; sa~hyacaklannl kesin olarak
iddia ediyorum.
Borsa'da a~m kredili i~lemler yapmaymlz. Kredi kullanacaksa-
nIZ riski olmlyan hisse senetlerinde, uygun zamanlarda kullammz.
$irketini~in i~lern
hacmini arttrmak i<;in mu~erilerinize kredi
kullandlrmaymtz; kredili i~lem yapmarnalanm tavsiye ediniz.
 89

BORSADA PARMAK Izl ARANiR MI?

Tahta sisteminin c;:e~itli mahzurlan vardl. Panolann biT tarafma
ahcllar diger tarafma sabellar, fiyat onceligine gore, yukandan a~­
, !llya slTillamyorclu. Almak ve satmak isteyen borsa temsilcilerij ah-
Cl ve saticmm panodaki lot miktanmn Uzerini c;:izip, c;:ah~ttrdlgl Uye-
oin adlnm klsaltt1ml~ simgelerini yazlyorlardl. Bu sistemin en bu-
ytik mahzuru pane kalemlerinin kolay silinir oimasl kU. Bazl ~irket
simgeleri birbirine benzedi!):i ic;in; aracl kurumlar s6zle~me yapar-
ken birbirine kan~biliyordu .
Hisse senetlerine ta1ebin y~un oldugu panolann onOncle izdi-
ham oluyor; iti~ kakJ.~ neticesinde, silrtUnme nedeni ile okunamaz
hale gelen tahtalar olabiliyordu.
Bu yOzden gOnde ± % 10 oynayabilen hisse senetlerinin yazli-
dlgl panolar; b<;>rsa eksperleri tarafmdan 5110 bir ~kilde kontrol
ediliyordu. Ama en 6nemlisi, her borsa temsiicisi kendi yaptlgJ i~­
lemlerden sorumlu icli. Yaptt!';j:1 hatalan dOzeltme sUresi j~risinde
bulamazsa, borsa tefti~ kurulundan para veya uzakla~hrma cezasl
ahyordu. Ahcl veya sattCI olun, i~lemleri devamh not almak zorun-
daydJnlz.
Borsa temsilcilerinden biri, telefonla mU~terisinden gelen emir
ile, seanslO sonlanna d~ru, tahtalardan birinde hisseyi epey dG-
~Grecek bir ~kilde satl~ yapml~h.
90
o sah~m yaplldlgl gOn ~Ieden soma yapJlan kontrolde ktya·
met koptu. : -lisse senetlerini ytiksek biT fiyattan yOklu biT miktarda
alan ternsilci arkada~lardan biri tahtadaki ~ah~tJ~1 ~irketin simgesi-
ni silmi~ti.
BorsaOln tecrilbeli temsilcilerinden bilirki~i
ekibi kuruldu; biT
netice alamadllar. Pano incelemek ilzere ve delil olarak kameraya
ahndl. Eksper tarahndan iyice kontrol edildi. Ama panoyu par-
maklayan bulunamadl.
En son c;:are olarak polisten parmak izi uzmanlan c;:aQnldl.
Tahtada 0 gUn i~lem yapan temsilcilerin parmak izi ahndl. Pano
s~ aleti olaraK biT hafta silinm~i; ama biT sonuca vanljimadl.
 91

BORSACIlAR NASIL STRES ATAR

Ozelle~tirme krizi , karlez krizi, 1994 ekonomik krizi, refahyol
krizi, uzakdo!).u krizi velhasd irili ufakh biT c;ok kriz Olkemizde El·ni-
no gibi ilk once gelir bizim horsaYI vurur.
Borsa ekonominin barometresi gibidir; en ufak krizden etkile-
niT, nem kapar, dtizeni bozulur. Borsa uzmanlan da borsa ile has-
talamr, moralleri bozulur. i~ ve ozel hayatlan alt Ust olur.
Biz borsa Tophane'de iken cammlZI slkan tat51z bir seans gee;-
mi~se, vaktimiz de mUsait oldu mu , Mecidiyekay'e bogaz yolu Ue
geze dolasa Sebek yoku~ lizerinden giderdik. Biraz hava ahr, ka-
famlzl toptar, bence de daha iyi hizmet verirdik.
t~ler azken, i~ yerinde lazla gaze b~tmamak ic;in YlldlZ Parkl-
na, Ortakay sahUine veya Sebek'te bir bara ugraytp birer aperatif
ailp, merkeze oyle donerdik. 1~lemler azahnca patronlann, y6neti-
cileTin aSlk suratlan He durgun borsa ba~ka turiG de c;ekilmezdi.
Borsa temsilcileri resmi tatiller dl~mda zor izin allrlar. Para ka-
zanmak ve kazandtrmak tath i~ir. Resmi tatillerde hepsi tati! yer-
lerine ko~rlar. Iyi para kazanan uzmanlanmlz ufak bir yurt dl~1 da
yaparlar.
Borsa uzmanlan Dernegi, bazen de ~irket patron ian, stres at-
rna geceleri dUzenlerier. BorsaCilar da flrsattan istifade- ic;:er, dans
eder, gobek atar, kurtlanm dokerler. Ama yine de borsa konu~up ,
borsaYI tartl,?maktan geri durmazlar.
92
Borsaclhk tiyatrodaki sahne tozuna benzer, biT bula~h ml asia
~lkaramazsmlZ,
 93

BELEOIYE BA~KANlNIN OGLUNA

SONNET HEOIYEsI
Olkemizin en bOyilk bankalanndan biTinin C tertip hisseleri
borsada 250-300 TL'ye kadar dU~m~tii. 0 zaman sinemalarda
normal matine biletleri 150 TL. idi.
Almanm tam zamamych. Sevdi!1imiz, samimi biT borsacl arka-
da~lmlz bu hisseleri ~ocuklanmlZ i~in ahp biT kenara koymamizi
tavsiye etti. Biz de ald.k ama hisseler 400.-TL.'ye yUkselince evla-
diyelik tutacag.mlZa satlli<"
o zamanlar aym ~irkette <;ah~.g.mlZ
bir arkada.la mU~erek
dostumuz olan hiT i1c;e Belediye Ba~kam , hizi ~Iunun sOnnet dO-
\10nUne davet etti. Biz de hediye olarak borsaclhQtn ~mna uygun
bir ~kilde iki~r milyonluk C tertip banka hisselerini sUnnet ~ocu­
gunun yasllgma igneledik.
Bizim hediye' olarak aldlglmlz hisse senetlerini ~imdi delikanh
olan karde~imiz hala satmacll. Bir kac; kere boiUnen ve her sene te-
mettil veren banka hisse senetleri ile kendine mUkellef biT dU!)tin,
- i1erki ylliarda ise torunianna da slinnet dugUnil yapacagml seylU-
yor.
94

OZE~TIRME KIME YARADI

TUrkiye'nin otomotiv sanayinin bUyOkIerinclen binnin, 6zelle~­
tirme idaresinin elindeki paylanmn sah~Jna karar verilmi~ti.
Hem otomobil fabrikaslnln hem de pazarlama ~irketinin pay-
Ian bilyOk hiT bankamlz araclliQI ile halka satllacaktl. Bu hisse se-
netlerine .irket olarak biz de i1gi g6steriyorduk. <;:ah.hglmlz banka-
mn ~ubesine baya!)l yUksek biT meblag ah~ garantisi verdik. BUtun
.irket personeli ba.ta olmak lizere ah. listesi haztrladlk. Daha 6n-
ce ozelle~irilen hisse senetlerinin ~ogu hemen prim yapb?!J i'Yin,
bu yilzden bir korkumuz yoktu.
Banka ;ubelennde sah.lar ba.ladl; fakat U, gUn i,inde arzln
bUyUklUgU kar.lStnda talep yetersiz kaldt. Hisse senetleri de banka
~ubelerinin elinde ka1dl.

Bizim ~irket
personel naslisa caymaz diye hisse senetlerinin
paraSlnI toplamaml~l. Hisse senetlerine yeterli taiep olmadl?!1 du-
yulunca, ba~ta ~irket yoneticileri olmak Ozere herkes r;amura yatt1.
BiT iki arkada~JmlZ haricincle kimse taahhi.it ettigi parayt yatJrma-
dt.
Bankaya ~irket olarak ilk gOnO &Ierne yaptJ!}lffilZ ic;in hisse se-
netlerini ~irketin portfoytine almak zorunda kaldlk.
Bir kaC; gOn sonra, ozelle~tirilen fabrikamn ve pazarlama ~ir.;.
ketlerinin hisse senetleri borsaya girdi ve ue; gun ie;in~e % 30 prim
yaphlar.
 95
$irketimizin portfoyU ba~ta olmak Uzere durtist davranan per-
sonel iyi para kazandllar.

,
96

MADEN FAKULTESt MEYDAN SAVA~I

Tophane'deki binamlz ylilar ge"ik~e bize dar gelmeye ba!ladi.
t!lem hacmi gUn ge~lik~e arllyor, borsa Uye saylSI, borsa lemsilci-
si ve ~h!Onlan gUn ge~tik~e ~ogahyordu.
Borsa y6nelimi once yandaki binamn ilk dort kallm kiraladl;
sonra diger yandaki binaYI kiraladl. Bu geni~letme de az geldi; bi-
nantn arkaslOdaki iki i~ ham daha borsaya katdch. Onlar da c;ahlar-
dan c;apraziama yol ve merdivenlerle borsa binasma baQlanddar.
Slkmhlar kar~lsmda, borsamlZtn ·ikinci ba~kam Sn. TorUner,
l.T.O.'nin eski maden faktiltesine talip oldu. Bina satm ahnacak,
bina restore edilip. borsa haHrie getirilecekti. Once izin ahndl, bu-
rokrasi a~ddl; ama liniversite vermemekte dayattnca bina muallak-
ta kaldl.
Bunun tizerine bir gOn bizim ba~kanj borsanm korumalanm ve
kendi korumalanm yanma alarak. eski maden faki.i1tesine basion
yaph. Borsa silahslz kuwetlerini ic;eri sokmaml~lar, onlar da bod-
rum camlanndan hirini ktrlp ic;eri oyle girmi~ler ; bu sefer de bina-
nm bek~i ve hademeleri ile bizim korumalar iii! kakl! bir meydan
sava~l vermi~er ve sonunda karakolluk olmu~lardl.
Daha dogru dUrOsl gorOcu olarak bile giremedigimiz bina bize
yar olmadi. Vilayet; Ma~ka-Ni!Onta!1 semtlerinin kalabahgml, Ira-
tik , crevre ve otopark sorunJanm i1eri surerek, eski maden fakulte-
 97
sinin borsa yapilmasma izin vermedi. 0 zaman bizim ba~kan So.
TorOner de Istanbul Kongre binasl olarak yapllmaya ba~lamp se-
nelerce yanm kalan bugUnkU borsa binamizi ke~fetti. Van mamw
kongre binas101 satm aldlrdl. Allah oodan ve binanm, arsasmm
ahnmaslOda emegi gec;enlerden razl olsun.
Netice ~u ki, Istanbul'un ,ok gUzel modern bir borsa binasl
vaT; ama hala Istanbul' a yakl~n hiT kongre binasl yok.

,
98

BORSA DEDIKODUSUZ OLMAZ

Borsa uzman! olarak, herhangi hir hisse senedi hakktnda tiyo
aitp, ar~hnr, inceler, kendiniz de inanarak satin ahr ve aldmrsmlZ.
Aradan gOnler, aylar gec;er; aldlQlnlZ hlsse senedinin fiyatt c;tkmaz,
hatla di.i~r. Hisseye dinamizm vermek i«;in dedikodu yaymak c;:ok
onemlidir.
K~mdiniztiyo duyup da aldlQtnlz hisse senedinin tahmin ettiQi-
niz gelecek kann! ikiye katlarSInlz. Yabanci yabnmcilann veya her-
hangi biT grubun bu hissede ah~ ge~ceklerini yayarsmlz. Yaban-
Cl biTortakla birle~ip, i~leri bUyUteceQini saga sola duyurursunuz.
YII sonu temettilslinU abartlTslnlZ.
Ben borsada uzun yJllar ~ah~lm. Ben de tiyo aldlm , dedikodu
yapttm, habeT yaydlm. Borsa ile i1gili habeT ajansian da bazen
ara?tirma yapmadan yalan yanh~ haberleri verebilir; borsayt hop
oturup hop kaldlrabilirler.
Borsacmm tipik yatmmclSl; clergi, gazete, televizyon dediko·
dulanna ~ok 6nem venr. Onlan gece gOndiiz takip eder. Falctlara
sorup, tarot fah bakttnp da hisse senedi alan yatmmclianmlz bile
vardlr.
Kendi ba~lmdan ge~en bir olaYI anlataYlm; siz de bu dedikodu·
lara ona gore inanm. Borsada ahntp sahlan bir i1a~ firmaslOlO his-
selerini toplaml~hk; fiyatI uzun zaman klmlldamadl. Bunun Uzeri-
 99
ne ?irketin Istanbul Levent'teki arsaSlnl sattlrmaya karar verdik.
Soma biT talep , biT taiep; hisse senedi borsada iyi prim yaptt. De-
dikoduya nerdeyse biz bile inanmaya ba?laml~hk .

Bu arsa borsada birka~ defa daha satlldt; ama ytl 1997; arsa
hala duruyor. Durdugu yetmiyormu~ gibi; i1ac; firmasl yantndaki ar-
say) da belediyeden satin alarak, bizim me~hur arsaya ilave etti.

,
100

KARAKOY'DE KREDI PAZARI

Borsa Tophane'de iken Rlhttm caddesinden ge~mi~seniz, hi-
namn etrafmda ayakh borsactlan, tistUnde renkli renkli her ~e~it
hisse senetleri olan tezgahlan da g6rmi.i~sUnGzdlir. En azmdan
duymu~sunuzdur. Ama biT de kredi pazanmn oldug,unu biliyor
muydunuz? darkma lt
Kredi pazannm merkezi borsa binasmm altmdaki bankanm
onUnde idi. Eskiden rakasbank yoktu; bUtUn para He Hgili i~lemler
a~godaki banka ~besinde, hisse seneli ah~ veri~i de yandaki bina-
da, takas servisinde yaplhrrh. Takas ic;in sUre iki gOndO. Ikinci gUn
saat IS.OO'e kadar hisse senedinizi takasa, paramzl bankaya ye-
ti~tirernedig,iniz takdirde temerrtite kahrdmlz. Arac! kurumunuz
maddi ceza ahrch. TemerrUt topiammlz biT yd ic;inde belli biT saYI-
ya ula~lrsa araci kurumunuz veya bankamza borsaya belli hiT slire
almmama cezasl gelirdi; horsa salonuna giremezdiniz. Hisse sene-
dinde aC;l!)mlz varsa di~er aract kurumlardan oolinc;: almak daha
kolay olurdu; ama parada eksi9iniz olursa paras! olan arac! kurum·
lardan bor~ bulmak 0 kadar kolay olmazdl. Bu yGzden bankamn
onilnde paras! olanlarla paraSI eksik kalanlar araslnda kredi faizi
pazarhklan yaplhrdl.
Normal piyasa faizinin oldukc;:a ilzerinde yapdan anla~malarda
kredi kar~lhgJnda hisse senedi ve hazine banosu rehin edilirdi.
 101
Kredi j~lemlerini itiyat haline getiren araci kurumlann ~ogu bu
dOzensizlikleri ve hesap bilmezlikleri neticesinde iflas etmi~lerdjr.
Borsa piyasasmda clers ahomasl gereken ornekler olup tarihe
ge~mi~lerdir.
102

BORSADA EKOLLER VARMI~

C;:ahlligtm ilk menkul ktymetier lirkelinde on U~ ytl gtlrev yap-

lim. Muhasebeden ballaytp, tlzel lirket tahvil salil oolUmUnde de-
vam edip, yedi sene de borsaya bizzat giderek ~h~tJm.
Cah~ttgun son senelerde ~irket yonetirnindeki iktidar mOcacle·
lesi ~iTket ir;inde bolUnmelere yol at;:ml~tt . Beni ve diger c;:ah~nlan
Ylpratan bu ortam ic;:erisinde benim kendi mO~terilerime ve bazl
akrabalanma borsada iyi para kazandlrmam, bunun yamnda bor-
sada yaksek i~lem hacrni ile ~irkete iyi komisyon gelin getirmem
bazl ~irket yaneticilerimizin pek ho~una gitmiyordu. Beni gomlek
kiralayan profesyonel borsacI olarak gorOyoriardl.
Beni borsa i~lemlerinin idaresinden almak istedik1eri 90nOn er-
tesincle yeni kurulan biT holdingde iyi biT mevki ve maa~la Yillarca
emek verdigim eski ~irketimden aynhp i~ ba~ladlm.
Gene! mUdOr muavini olarak c;:ah~maya ba~la(hglm ~irkette de
her gOn borsaya gidiyor. borsa sorumlusu olarak mO~terilere hiz-
met vermeye devam ediyordum.
~irketin patronlanndan ve aym zamanda genel mOdOr olan
bey bir gUn lirket loplanltstnda yaptlan sohbette borsada ~a1t!3n­
Ian il4;: ekole aYlrml~t1:
"Vaklfhan Ekolli: Cogu borsa vaklf kornisyonculanmn yanmda
yeti~mi~ Vaklfhan k6kenlidirler.. Bunlar para kazanmak i~in her
 103
ye~itvaryeteyi mubah sayarlar. Bu piyasada aClmalan yoktur.
Kazlk yiye yiye kazik atmaYI OQrendiklerini sOylerier. AdamI zor
durumda yakaladlklannda kal;>ak gibi oymaktan yekinmezler.
Ayan Ekolli : Ayan'lO mektebinde yeti§mj~lerdir. Borsaya can-
Itltgl, daha dogrusu spekUlasyonu getirmi~lerdir. Akpara, kara pa-
ra mil~terilerinin para gileO He hisse senetlerine girip borsaYI hop
oturup hop kakhnrlar. Toplachk1an hisselere zamamncla girerseniz
iyi paralar kazancllnTSlOlZ.
Memtir Ekolu ; SaglamcldlTlar borsada ~bekelerin girdigi his-
se senetlerinclen m~erilerini uzak tutarlar. Prensip olarak bor-
sada kendi adlanna oynamazlar; ma~ talim ederler. MU~­
terilerine saglam, riski az hisse senetleri ahrlar; ama nispeten az
para kazandtnrlar."
YatmmCilar, acaba borsa temsilcileriniz hangi ekole giriyor?
104

iKiNCi BA~KANIMIZ YAMAN TORUNER

Sn. Toruner Borsa Ba~kant olarak atandl\11 vakit bizim h;in 0
zamamn iktidan tarahndan atanml~ Ankara'dan gelen biT bUrok-
Tatt!.

BorsaYI da tam biT burokrat gibi yanetti. Borsada c;ah~ITken bi-

le akh Ankara'da Merkez Bankaslnda kalml!h.
Her sabah borsaya gelmesi Tophane'de olay oluyordu. Borsa
korumalan ve mUstahdemleri ba~kan borsaya gelmeden yanm sa-
at once oorsa etraflnda ve borsa i~inde tedbir ahyorlardl. Binece-
~i veya inecej)i asansOr yanm saat onceden bini~lere kapahilyor-
duoAma zaten borsada topu topu iki asans6r varcll. Borsa Ba~ka­
ntmlz emniyetine c;:ok merakh idi; gerek borsa binasmm kaP1Sl ge-
reI. <;ah!hgl kat ma!"liah kale kaplSl gibi idi.
So. Ba!kammlzla gOrti!mek Ba~akanla gorti!mekten daha
zordu. Hadi bizler basit borsa temsilcisiydik; ama 0, bizim patron-
lanmlza bile pek Ismamaml-?tt.
Ben borsa temsilcileri derneginin kurucu ilyelerinden biri idim.
Borsa ba?kammlz bizi yemeklerini verdigi Ma~ka 'daki Parksa Hil-
ton 'a davet etmi?ti. Dernek Uyeleri olarak bize ~ok samimi davran-
dl, bizlerden destek istedi, yemekte bamba-?ka bir ba-?kan vardl.
Ertesi gUn sabah borsaya geldiginde giri! kaplsmda kar!i1a!hk,
6nUmU ilikleyip kendisini selamladlm. ~101 d6ndUriip acele ile
 105
borsa binasma dalml~h . Ri.l~vet saYlhr diye Allahm seiamml kabul
etmemi~ti herhalde.
Ba~kammlz bizi yeme~e c;:agITml~h ; iadeyi ziyaret olarak biz de
onu borsa temsilcileri olarak Baltalimam Oba restorana davet et-
mi~tik. Davetimize ieabet etmi~ takat onbe~ dakika kadar kahp git-
mi~lerdi. Bizim de fazla biT ~y bekledigimiz yoktu; bu oour bize
yeterdi. Yalmz, C;:lkarken, Oba TestoTanm oto parkC;:ISlnt arabasml
ba~ka arabalara bloke ettirdigi i<;in biT gilzel d6vUp 6yle gitmi~i.

Ba~kammlZl belki hep olumsuz yonleri He anlattlk. ama bu

bizim kabahatimiz degildi; bizim gordugUmilz buydu.
Kendislnin, Istinye'deki borsa binasmm arsaslnI bilrokratik en-
gellemelere ragmen kapmasl c;:ok btiyOk biT hizmettir.
Ba~kammlZln gonllinde zaten Merkez BankaSl Ba~kanhgl ya-
tarch; bizden sonra oraya atancll. Biz1er devamh yaramazhk yapan
ein gibi ~ocuklardlk; bizlerden kurtulduguna sevinrni~tir herhalde.
106

1994 EKONOMI KRizi

1994 Olkemizin ekonomisinin ~ok roT ~rtlan ge~irdiQi ve bil-
hassa borsa yatmmclsma aQIT darbeler vurulduQu biT yil olmu~ur.

Vlhn ba~tnda borsa endeksi ~ok ytikselmi~ti. Faizler 1993 Ylh

sonlannda zorlama olarak a~91 gekilmi~ti. DOviz yeterl kadar de-
gerlenmemi~ti. 1994 Ylh Ocak ayma gelinceye kadar claviz fiyatla-
n Turk IiraSlnl devamh deQerli tutma politikasl He bastlTllml~ ve kur
farklan iyi ayarlanmaml~h.
o gUnlerde borsa dahil piyasalar zemberek gibi gerilmi~i, ade-
ta bir klVticlm bekHyordu. TOrkiye ekonomisi kritik biT donUm nok-
tasma gelmi~ti.
ZembereQin bo~almasl uluslararasl rayting kuru1u~lannm Tilr-
kiye'nin kredi notunu dU§ilrmeleri He b~ladl.
. Oeak aymm ortasmdan itibaren borsa hlzta dil~meye, faiz
oranlan ve d6viz fiyatlara hlzla yUkselmeye ba~lamt~tt.
DU~k d6viz rezervlerine ragmen once Merkez Bankasl mOda-
haleleri ile bastmlmaya 'Yah~dan deviz fiyatlan, bu j~lemle onlene-
meyince ~ok ytiksek oranh faizle tutulmaya ~h~lldl.
Doviz ve faizlerin saat b~l bile hlzla degi~mesi halk Uzerinde
panik yarath. Mevduatlarda hlzh bir clti~ti~ ba~ladl. Dbviz ahp, yas-
hk altmda saklama arttl. Kuc;:ok bankalardan gOvenilir ve bOyOk
 107
bankalara do(lru mevduat ka~,~, ba~lad, . Krizin en bOytik kay,plarl
oo.eme slklOtiSlna dU~Up de kapanan lilY banka oldu.
Gecelik faizler dart ay % 200 - % 700 arasmda cereyan etti.
Devlet, kriz biraz yatl~mca bile, O~ ayhk net % 200 faizle para top-
ladl. Amerikan dolarlm amek ahrsak: 14000 TL. 'den 40.000 TL.
civanna ytikseldi.
Ocak aymda 29.000.-TL. civarlnda olan borsa endeksi y,l or-
talannda 13.000.-TL. civanna d~tti . Ona yakm araCI kurum da
ooeme slktntisma dU~rek kapandl.
Banka mevduatlannm tamammm hangi bankada olursa olsun
clevlet gUvencesinde oldugu a<;lklamncaya kadar piyasalar allak
bullak olmu~u. Mevduatlann gUvence alhnda oldugu garantisi ve-
rilmeseydi; daha batacak ~ok banka ve araci kurum varch.
Doviz rezervleri asgariye dO~gU, faiz oranlanmn rekorlar klT-
dIgl, enflasyonun % 150 ye vardlgl, Ulke ekonomisinin durma
noktasma geldigi 1994 Ylhndan her konuda iyi dersler almak ge-
rekmektedir.
Boyle k6tti biT doneme sebep alan Ian ve 0 gUnleri bize ya~­
tan ran unutmamak lazImdlT.
108

KAPANAN BIR ARACI KURUMUN

ANATOMlsi
Hayatlmda ya~dl!1lm en slkmhh yll, kapanan biT araCI kuru-
mun y6neticisi olarak c;ah~t1Qlm 1994 ~lIhdJr. 0 slraiar yeni kuru-
Ian ve klsa zamanda hacmi bUyUyen c;ah~h!11m holdingin Kuzey
Klbns'ta biri off-shore olmak Gzere iki bankasl, iki araci kurumu,
biT factoring, biT leasing ~irketleri, biT de kapah c;ar~lda doviz bofe-
si yard!.
1994 krizi c;tkmadan once piyasadan maa~la kaliteli personel
i~ ahnmJ~1. U..iks yerlerde binalar kiralanml~, acenta ve ~beler
ac;i1ml~h. I~yerleri en pahah ve g5steri~li hiT ~kilde dekore edilmi~­
ti. En loks arabalar satm ahnml~tJ. BUtOn bu i~ler hep leasingle ya-
pilml$, bore; altma girilmi~i.
Ekonomik kriz ba$lamadan once holding i$leri yolunda gidi-
yordu. Krizle beraber, 1994 ylil Ocak aymdan itibaren, dUzen bo-
zulmaya ba~ladl. MU~teri saylSI azalmaya, mevduat .yekili~i artma-
ya ba~ladl. DI~andan pek belli olmuyordu ama holdingin ie; dina-
mikleri sarslhyordu. Oc;: bankamn pe~pe~ batmasl, bazi araCl ku-
rumlann batacagl dedikodulan sonun ba~langlcl oldu. Sermaye pi-
yasasmm hemen hemen bUton daJlannda aktif halde olan holding
klsa zarnanda kUc;:oJemedi.
Ocak ayJ ortaianna kadar, sonralan .yok komik kalacak faiz
 109
oranlan ile kredi verilmi~ti. Bu kredilerin ~ogu kriz He beraber tah-
sil edilemez hale gelmijti. 1994 ythnda % 700'lere varan faizler
aylarca piyasada hakim oldu. Yeni kurulan biT milessese olarak
mevduat ~ekili~ini onlemek i~in, Ziraat Bankasmm bile gecelik %
600'Un Uzerinde faiz verdigi biT donemde siz daha fazla vermek
zorundaydmlz. Bir yandan da i~letmenin yilksek rnasraflanm ve
bor~lanm ooemeliydiniz.

Daha ~irketin kapanmasmdan once odeme slkmhsl ba~ladl~m­

da, tabancaYI patronlann kafasma daYlyarak parasJnI alan mU~te­
rilerimiz oldu. En bGyOk kredi bon;:lusu bile malUm usullerle ceb-
ren , klsa slireli senetlerini uzun vadeli senetleri He degi~tirip ipo-
teklerini kaldlrttJ. ~irketler mevzuatlar yUztinden Sermaye Piyasa-
51 Kurulu tarafmdan hemen kapatJlamadl. Kapandlktan soma yi-
ne, patronlan ~oluk ~ocuk evlerinde silahla taciz ettirip paralanm
alanlar olmu~tu.
Klbnstaki bankaya. yGksek kredi alacaklanna ra!1men, holdin-
gin TUrkiye' de do~ogo durum gaz onOne ahnarak Kuzey Klbns
HUkUmeti taraflndan el konu1du. Kalan yatmmcllar bir alacakhlar
komitesi kurdular. Bu korniteye se~ilenler de, once kendi alacakla-
TIm tahsile kalkmca i~leri daha da kan~tlrddar. Personelin ~<>?!u.
patronlann ikisi ile birlikte, ~jrketin tasfiyesi ic;in bir Ylla yakln ug-
ra~tllarj bir netice ahnamadl. Sadece benim genel modurO oldu-
gum araci kurum durumu mUsait oldugu ic;in, Sermaye Piyasasl
kurulunun da o,naYI He alacakhlqnna devredildi.
Hatta ~irketin isim hakkl yGksek oldugu ic;in, diger araci kuru-
mun bazl alacakhlan da bu araCI kuruma devir edildi. 0 ara serma-
ye Piyasasl kurulu yanetimi degi~ti. Yeni kurul, ~irketin sahibi du-
rumuna gelen yahnmcllann yonetme, ac;ma ve devir i~lemlerine
mani oldu. Yeni kurul Ba~kanl daha onceki kurulun kararlanmn
kendilerini baglamadlglnl iddia etti.
Eski ~irket patronlan aleyhine alacakhlar ZOO'den fozla clava
110
acyf.liar. Mahkemelerde hepsi de temize 91klP davalarda beraat etti-
leT.
Biz ,ahjanlar da yal.nmcliar gibi ,ok zor durumda kald.k.
1994 krizi piyasada i~izlik artl~lna sebep olrnu~tu. Bizler de c;:ok
jey kaybettik ve boWn hayallm.z all Usl oldu.
 111

DOGRU YATIRIM YANU~ YATIRIMCI

1994 krizi bir ~ok yatmmci ile beraber biz - ~h~'mlan da ~ok
,l or durumlara dO¥lrm~r.
1994 Ocak ayl ba~lannda
teknik ve mali aoaHz uzmanlannm
da tavsiyesi ilzefine yattnmcJ!anmlza gelecegini ~ok iyi gordUgU-
mOz borsaclaki elektrik Oretirni yapan ~irketlerin biT tanesini oner-
mi~tik. Genel bir hareketle portfoylerin ~olluna bu hisse senetle-
rinden alml~tlk.

Uluslararasl rayting kurulu~lanmn kredi notumuzu dti~rmesi

ile bajlayan ekonomik kriz baWn borsaYi etkiledigi gibi, dolar ba-
zmda bor~laTl olan bizim elektrik ~irketi hisse senetlerini de yan fi-
yatma dli~ilrdti. BOWn yatmmclianmlz durumu anlaYl~la kar~t1ar­
ken, yaklOen taOlcllglmlz mO~terilerimizden biri bize a gOnlerde
adeta kan aglatt!.
Borsa dO~meden once portfoytindeki elektrik ~irketinin hisse-
lerini kabuJ ederken krizle beraber yan fiyahna dti~nce biz tavsi-
ye edip aldlk diye paraSJnlO iaclesini istedL Borsaclhk nankordilr;
hisse senetleri dil~Unce siz kabahatli olursunuz.
1994 krizi hesapta yoktu, bOWn borsa yatmmcdanmn kaybl
bOytikW. Yalmz bu mO~terimiz aradan iki ay ge~ikten sonra ba~ta
ben olmak mere hepimizi su~ladl. Ama biz hakslz oldugu i~in pa-
raSlnl iade etmedik.
112
Bu sefer daha c;:amurla~h; evlerimize telefon edip ailelerimizj
rahatslz etmeye ba!1ladl. Sirkete gelip her onbe~ gUnde biT olay «';1-
kanp tehditler savuruyordu. Aylarca sliren mUcadelesi sonw;: ver-
meyince sagda solda ?3hSlmlzJn ve ~irketin aleyhine konu~maya
ba~ladl.

Sonunda hisse senetlerini allp gitmesini defalarca sdyledigirniz

bu mi.1~terimizin durumu c;:ok daha vahim oldu. Dna akhglmlz
elektrik ijreten ~irketin hisse senetleri onun portfoyOniln be~te bi-
ri idi. Sonunda 0 bizimle inatla~lp bOWn portfoyUnli kaybetmi~i.
<;:i.inkil bizim 3TaCI kurum uzun sUren krize daha fazla dayanama-
yip balffil~11.

Bizi rahatslz edip aylarca Uzmu~tG. Ama bizim holdingin araCI

kurumu onu tam Uzm~tu. DoiaT bozduTUP aldlgl elektrik ~irketinjn
1997 sonunda fiyab 500.000.-TL. civannd. idi, dol.r ise
200.000.-TL. idi. 1994 Ylhnda biz ona ald"dlglffilz vakil hisse se-
neti i1e dolar aym fiyatta idi.
Keskin sirke kUpUne iyi zarar vermi~ti.
 113

BORSACIUK ZOR VE 6ZVERiLl t~TtR

Hisse senedi piyasasmda ~ah~lyorsamz ve hakikaten kendinizi
i~inize kaptlrdlysamzi i~iniz /Yok zordur. Nered.e olursamz oiun, her-
?eyiniz borsa oluT. Onunla yatar onunla kalkarstnlz. Borsa dl?lnda-
ki saatlerinizde bile, radyo, tv, gazete ve dergilerde borsaYI etkili-
yecek haberleri takip edersiniz. Daha onceden siyaseti takip etmi-
YOTsamz bile piyasaYI c;:ok etkilediQi i~in her ~e?it siyasi olaylan ta-
kip edersiniz. q:iniz, dostunllZ, akrabamz sizlerle kar?lia?tJklannda
sizi sormaclan once bOTsaYI sorarlar. yOnkti huzurunuzun genellik-
Ie borsaya ba~h oldu~unu onlor do bilir.
. Evinize d6ndogUnuzde kOc;:tik c;:ocugunuz bile "bugUn borsa
C;:lkh rnl baba?", diye SOTar. Evdeki aile ya~mlnJn borsa ile etkilen-
digini 0 da ~renmi~ir. •
.
Borsa aC;:lkken table gitmek istemezsiniz; akhmz borsada kahr.
Dinlenmek i\=in gitli\1iniz yerde bile, araSlra televizyondan izler, ba-
zen de telefonla bilgi ahr; orada da kendinizi ve beraber tatil yap-
tlklanmzl huzursuz edersiniz.
MO~terilerin ,!lirketin, patron ve yoneticilerin portt6yleri ve
~hsi portfOyUnOz devamh kafamzdadlr. Hisse senetleri deger kay-
bedince herkes sizden hesap sorar, sizi sorumlu tutar. Piyasamn bir
de avukathglOl yapmak zorunda kahrslOlz.
Borsada vanni yogunu kaybeden, borsa yOzOnden hasta oian,
114
aile y~aml bozulan. inti~an dti~i.1nen yattnmctlarla muhatap olur·
sunuz. Onlann adlna da UzU10r. dertlerine derman bulmaya c;ah~lr­
SJnlZ.

Bizim i~imiz dl~ndan ho~ gortintir ama ozveri isteye:n zor biT
meslektir.
 us

BiR STRES AITIK

Korfez sava~1 sonrasmda borsa ~ok uzun zaman kencline gele-
rnedi. I~ler kesat olduQu i<;:in borsa yatmmCJiannm ve ~iTketteki
patronlann gOlmeyen yi.izlerinden i<;imizi kara1ar baglaml~tt. Aylar-
dlr hiT turlU <;Ikl~ trenclini yakalayamlyorduk.
Bir gun beklenen oldu. Ilk defa i.lem hacminde bir arb. olmu>-
tu ve borsada bir canhhk bajlaml.b. Zevkten dort kOje olduk. Ilk
defa morallerimiz dUzelmi~ti.
Seans bitince bUyUk hiT ~evk lie i~lemlerimizi tamamlaml~. hlz-
h biT ~kilde kontrolleri yaplp, borsa dl~tna kendimizi atml~tlk.
Mevsim ilk bahardl, hava fena degildi. Biz de borsadan ~Ikmca
doQru Ortakoy sahilindeki restoranlann birine gittik. AylardlT sO-
ren slkmtllanmlz iyice da!)ttsm diye ne~ iI;inde yemek vermi~, ic;:-
ki de i~mi.tik.
Pek 0 gOne kadar i~ saatinde ic;:ki ic;memiz vaki degildi. Gerc;:i
ydba.mda patronl.ra gelen yabancI Iikorleri bir ak>am .irkette Iii-
ketmi~tik; ama 0 olay eve gitmemize yakm hiT saatte olmu~tu.

Benim borsa sorumlusu olarak aylarchr hem mi.i~erilerin, hem

patroniann, hem benim ile beraber borsada c;ah~n arkada~ann
_"cnlllanndan her halde daha fazla gevjemeye ihtkiyaclm vardl ki,
bayagl sarhoj olmu>tum.
Bana restorandan ~irkete giderken araba kullandlrmadJiar. Di-
116
lim dolamyor diye de, "aman agabey, ~irkete gidince rnGmkUn
mertebe konu~ma n, dediler.
~irkete
gidince herkesin ne~sinin yerine geldiQini gordlik.
Colann da yilzleri gUIUyordu. Borsanm biraz dOzelmesi hepimizi
nasil etkiliyordu. Ben ic;:kinin de verdi~U rehavetle borsa hakkmcla
bilgi soran patronlara pi~mi~ kelle gibi slnhp hie;: cevap vermemi~­
tim.
o ak~m benim araba He Anaclolu yakasmdaki evlerimize do-
oerken, hie;: ytiriimeyen hiT trafik varcll. Biz mutlu ve gev~emi~ hiT
halde idik. Arabamn radyosunda hafif ve baygln bir muzik <;ahyor-
duo Arabamn biltOn yolculan uyurnaya ba~ladl. Ben de gerek 0
gUnkO atmosferden. blraz da borsadan C;lkmca ic;tiklerim nedeni ile
uyumaya ba~laml~hm.

GUm diye bir ses duyuldu ve B~az K5prUsUnun yamndaki ka-

hn crelik halatlara araba yaslamnca uyandlk. Benim arabamn sa!)
taTah hurdaya d6nmU~tu. Saddam delisi ayiar once Kuveyt'e bir
ta~ atml~t1. Ta~ bizi de ne hale getirmi~ti; stres atmaSlnl bile unut-
mu~, bir de Bogaz KoprO.si.ine tIrmanml~hk.
 117

BIR YATImMCIMIZ VARDI

Borsada c;:ah~maya ba~layahiki Yll olmu-?tu. Ankara ~ubemizin
bir mG~teresi beni ziyarete geldLEJinde c;:ok yUksek maliyetli hisse
senetleri vardl. Hisseler borsa dU~nce adeta eline yapl~ml~ sata-
maml~l.

Meslegi eczaclhk olan mU~terimizin ailevi sorunlan da pklm~­

h. Sonunda kendi ozel sorunlan, saghk prdblemleri Ankara'da ya-
~maslOa engel olmaya ba~ladt. 0 da eczanesini devretti, e~inden
aynldl, Istanbul'a yerle!li.
Her gUn borsaya geliyor. uzun vadeli almak istedigi hisseleri
yakmdan takip ediyor. $irketleri de her baklmdan inceliyordu. So-
nunda eczanenin devir parasl ile borsaya girdi. ~nsl da yardtm et-
ti. Sermayesini bUyOtlU. Artlk tamamlyia borsacl olmaya karaT veT-
mi~ti.

Araci kurumlardan birinden gomlek kiralayarak yatmmcl ola-

rak salona da girmeye ba~ladl. Kendi i~lemlerini kendi yaplyordu.
Ylliarca beraber ~all,!tk, bir mil,teri olarak ilgilendi~i borsada tam
bir uzman olmu~. Kendi analizlerini kendi yaplyordu·. Iyi paralar
kazandl. Borsa dl,mda da bir ~ok yatlTlm yaplp, gelece~ini de ga-
ranH altma .alml-?tl.
Ama sagh~lm iyi koruyamaml~tt. Bir gun borsada seans anm-
da onu kaybettik. Ruhun ",d olsun Mustafa Kuyumcuo~lu dostum,
seni ~ok ozlOyoruz!
 lI8

OOZALTI PAZARINDA KIM ZARAH ETl1?

Borsamlzda eskiden birinci pazar, lot dl~1 pazar, oolgesel pa-
zar vardl. Bir de son ytllarda g6z alb pazan C;lktl.
Onceden borsa yatmmcllann c;oQunun uyan akilkianm bilme-
dik1eri bu ~irketler, aniden ve seans esnasmda gelen kapatma ile
aylarca ceza ahrlar. Seans anmda i~lemlerin durdurulmasl ile on sa-
niyeden Iosa biT zaman aynml i1e baZI yahnmctlar pac;ayt kurtanr-
ken; bazilan ise daha once bu hisseleri aldlk1an ic;in enayi yerine
konmu~ olurlar.
Bu hisse senetleri. aylarca yapllmayan karaT toplanttlan ile oi-
hayet aC;11masma karar verilip sabahlan saat 9.00 - 9 .30 arasmda
yapilan goz alh pazanna yollamr.
Neticede kim kaybeder?
Spektilatoriere manipo.Iasyon yapan ki~i1ere , 0 ~irketin ic;ini
bo~ltan ~irket sahibine, bu kagltian alanlann ceza1anmasma karar
. veren bilrokratlara biT zarar gelmez; kaybeden sadece yahnmcilar
olur.
Bu hisse senetleri i.izerinde aylarca yapllan dam~lkh fiyat art!-
~ma g6z yumulur, fiyatJ 4000 TL. 'den 100.000.-TL.'ye ~Ikar. Bu
ara kimse mooahale etmez. Alan ahr, satan satar, soma 50.000.-
TL. 'ye dU~nce , aylarca ahm sahml durdurulur.
 119

Bu me~hur hisse senetlerinden birinin seans amnda kapahhr-

. ken fiyatt 2500 TL idi. Iki ay kapah kaldl. Sonra goz altt pazann-
da i~leme a~t1dl. Yatlnrncdar hisse senetlerini yan fiyatlna sathiar;
fiya! hlzla 1100 TL 'ye kadar dU~!U. Aradan hir ay ge<;meden de
4000 TL 'ye <;lk!1.
Size tekrar soruyorum bu hisse senetlerini alan hakiki yatmm-
eldan ba~ka kim kaybetti?

,
120

ARACI KURUM SATIN AI DIK

1993 ylima gelindiginde. borsanm i~lem hacmi ytikseliyor ve
Korfez Krizinin Ozerine serpti~:i 610 topra!1mdan slynlmaya c;ah~l­
yordu.
Ben biT holdinge ait hiT araCI kurumda genel mOdUr muavini
ve aym zamanda borsa sorumlusu olarak gorev yaplyordum.
o gunlerde borsada ~ok zor ~rtlar alhnda ~ah~lyorduk. Araci
kurum saYISI 1991 'de dondurulm~tu. Aracl kurum saYISI artml-
yor, ama kurumlann acrtildan ~ube ve acentalar TUrkiye 'nin dort
hiT yanma yaYlhyordu.
Borsa seans salonuna bUyi.ik hiT yUk bjnmi~ti. Borsa binaslOda
c;:ah~n saYISI seans slrasmda bini geC;:iyordu.

Salonun alt yapt eksiklik.1eri ve dar gelrnesi yanmda, borsaya

saYlh eleman sokabilmemiz en bUyUk sorunumuz idi. Gomlek sat!-
~I ba~laml~h.

Bir de haberle~me problemlerimiz c;ok bUyliktil. Yapllan i~lem

hacmine gore telefon tahsis ediliyordu. Ama biz yeteri kadar ele-
man sokamadl~lmlz ic;:in i~lem hacmimizi istedi~Umiz gibi art!raml·
yorduk. MU~terilerimizin talebini kar~lhyamaz, iyi hizmet veremez
olmu~tuk.

o
slralar ikinci, araci kurumunu hatla Nasrullah Ayan gibi
U~UncUsUnU bile alanlar yard!.
 121
Bana holdingin patronian sahhk araci kurum bulmaml sOyledi-
ler. 0 slrada sevdigim bir dostumun bu i~leri me~kkatli buldugu
icin araci kurumunu satmak istediQini ogrenmi~tim.
Telefon a~tJm , ~irketine talip oludgumuzu bildirdim. Ne tesa-
dUf ben telefon a~tJglmda ba~ka alacakhlar ile pazarhk halinde
imi~. Bana sadece. beni bir saat sonra ara demi~ti.
Ben de ~ahhk araci kurumu olan beyi ,tekrar aradlm. Konu~­
mamlz ve pazarhglmlz neticesinde bey ~irketini bize satmaYI tercih
edecegini s6yledl. Ben de zaten diger ahclntn biraz O.zerinde ve pe-
~in ooenecek fiyat vermi~tim.
Ertesi gUnlerde sabhk ~irketi alan bey ile patronlar anla~tIlar ve
~irketi satm aldlk. Ben bu yeni alman ~irketin satin ahnmasmda ba~
'rolu oynadlQlm it;in bana ~irketin ismini koyma hakkml vercliler.
Bir de yeni satm alman araci kurumun genel modurlUgilne getircli-
leT.
Bu yeni ~irket saYesinde diger aracl kUTUIT).Un iyi hizmet alama-
yan mil~terilerini ikiye boldilk. Yeni bir bina kiraladlk. Borsa i~lem­
lerinde de rahatladlk; telefon saYlmlZ arth. Borsaya daha ~ok
adam sokmaya b~ladlk. 1~lem hacmimiz artml~h. Holding de da-
ha ~ok kazamyordu.
Biz bu aract kurumu satin aldtktan alh ay sonra, bana bir grup
taraftndan, onlara genel mUdilrti oldu9um aracl kurumu satmamtz
kar~lh91, bizim alh ay once odedi9imizin 09 misli fiyat onerdiler.

Durumu patronlara bildirdim. Ben bir borsaclychm; fjyat c;:ok

gOzeldi. Borsanm iyi zaman! idi; araci kurum fiyatlan yUkselmi~ti .
Ama borsa krize girince bizim hisse senetleri dil~rken aracl ku-
rum fiyatlan da aynen dU~cekti. Teklifi kabul etmediler; bir de , in-
san ekmek yedi9i ~irketini satar ml, diye sitemde bulundular.
1994 krizi ba~ladl. Borsa ziJve yaphktan soma fena halde
gilmledi. TOrkiye ekonomisi bilyilk krize girdi. Yeni kurulan bizim
holdingte finans slkmttsl ba~ladl.
122
Bana sonradan aldl~lmlZ aracI kl,.lrumu satma yetkisi verdiler.
Ama ben arae) kuruma faizlerin % 600 oldugu; dolarm hergiln
1000 TL prim yaptJgl 0 donemde ahcl bulamadtm. Holdingin di-
ger arael kurumuyla beraber slkmhya du~tUk ve Sermaye Piyasasl
Kurulu bizi kapatb .
Oc;: ay once onsekiz milyar verilen biT ~irketi, diller arael kuru-
mun bazl alacakhlanm,da katara~> ~irketin magdur durumda kalan
mU~terilerine devrettik. ~irket bizim mil?1erilerin oldu.
Once bize c;:ah~a izni veren SPK ye,netimi degi~ti. Sn. lhsan
Karacan bizim m~terileri begenmedi. Siz bu ~iTketi idare eclemez-
siniz demi~ti. Bizim mti~teriler de ~irketi satmaya karaT verdiler.
Ben bu ~irkete de m~terj aradlm ve aliel buldum. Bu sefer SPK,
~irketin sahlrnasma cia izin vgermedi. ve borsa tiyeliginden pkardl.
Cenaze yerde ka1ml~tI .
 123

BORSANIN ILKLERi VE S. MENKUL

KlYMEUER
BorsanlO kurulu~unda borsantn 1 nolu Uyelik numaraSlnl ka-
pan, soma acemi borsada he~ ~e~it numarayt yapan Vaklfhan kO-
kenli ve Sn. Kastellinin talebesi olan biT araci kurulu~.
YaptJ!';!:1 i~Iemlerle bizim gibi borsaya yeni gelenlere borsamn
hassas ve ince oyunlanOl ~reten ama pek ornek ahnmamasl ge-
reken biT aracl kurum.
YaplIgl tiktif ve ~i~irilmi~ i~lemlerle ve hakikaten ~ok olan mU~­
teri sayt51yla ilk Dc;: senenin i~lem rekortmeni.
Borsadan aldl!';!:l hisseleri mti~terileTine Have fiyatlar He satan ilk
kurulu~. (Biz fiyatlara 50 ve 100 TL. eklerken onlar 500.-TL. ek-
Iiyordu .. )
Ilk sokak borsaSi i1e irtibath ~aJl~am; bizlerin de sik sik gidip
aC;:lktan hisse senedi sathglmlZ ve aldlgllluz, ba~kalanndan aldl!)!
ucuz hisseleri yine borsa dl~lnda yUksek fiyat i1e satan ilk kurul~.
Eskl Cumhurba~kammlz Sn. Turgut Ozal'In bizzat gidip yeni i~
yerini a<;tlgl ilk kurulu~.
Borsa binasInin 6 metre yanmda (zaten imar rnev2lJab daha yalu-
na ~t yaprnaya izin vermiyor) borsaya en yakm ~ yerini ~ ilk ku-
ruI~.

Borsa m~terilerinin mallannt on1ardan- habersiz satan ilk kurul~.

124
Borsada yaptl91 i~lemlerde hergGn borsa yonetimi ile ihtilafa
dUjen ilk kuruluj.
Borsa y6netimi tarahndan uyan celaSI alan ilk kurulu~.
SPK'dan uyan cezasl alan ilk kurulu~.

Kaplsmm onOne bomba konup carm ~en;:evesi inclirilen ilk ku-

nJIUj.

MUjlerileri ile ihtilaf. dUjUp, mUjlerilerini doven ilk kuruluj.

Bazl mti~terilerine bon; takan fakat mo.~erilerinin baztlanmn
da ona iyi bor, takhgl ilk kuruluj. .
AlJlktan sattl91 hisse senetlerinin, sonradan sahiplerine ksZlP,
hisse senecli c;ahndl diye hisse senedi numaralanm bildirerek mah-
keme kanah i1e borsa billteninde yaymlahp, onlara Odeme yasagl
koyduran ilk kurulu!.
SPK'mn faaliyetlerini tamamen durdurup kapath91. borsa i~­
lem belgesini iptal ettigi ilk kuruluj (Sen neymijin be abi).
Bu yukanda saydlglm ilk'ieri borsada ban insanlann 5rnek al-
d,g, ve yenettigi bir,ok aracl kurumun kapahhp gittigi gorUlmUjlUr.
 125

KAMU ORTAKLIGI IDARESI

(OZEL~TIRME IDARESi)
1987 Ylhnda yaphgl gizli sahjlan sonradan duyurup sahjlann
devam edecegini a~duayan, zaten krize girmekte olan borsaYI ko~
maya sokan clevlet kurulu~uduT.
1993 Ylhnda yine hit; biT ar;ddama ve uyanda bulunmadan
ozelle~tirme He i1gili hisse senetlerini borsamn icy dinamiklerini saT-
sacak bir jekilde satan devlet kurulujudur.
Yaph91 satl~larla barsa yatmmcllanmn ytiksek fiyatlarla ozel-
le~tirme hisse senetlerinclen 001 bol edinmelerini saglayan bu ku-
rulu~un topladlQI gelirlenn Tilrkiye'ye acaba ne faydasl olmu~tur?

<JmeQin 1993 $ubat aymda gilnlerce sah~l stircltirOlen Erde-

miT hisse senetlerini 16.000.-TL'den alan biT yatmmci bu senedin
borsada zamanla 8500.-TL'ye dUjlUgUnU gorOnce borsaya ve ilI-
kemize katkt ml,sa91anml~ olmaktadlr?
Bu kurulUj, 1994 ytlmda uiusiararasl reyting kurulujlannm
Ti.1rkiye 'nin kredi notunu dU~Orrneleri ile ba~hyan krizden onbe~­
gOn sonra cla borsada 6zelle~tirme hisse senetlerinde ah~ rezaleti-
ni yapan devlet kurulu~dur.
1. Yapllan ah~lar He bir ~ok yatmmci umutlanml~ ellerindeki
hisse senetlerini satmaml~lardlr.
126 •

2. Yapllan ah~lann ardlndan biT de satl~ yapllarak daha da bu-

ylik kepazeli~e sebep olurimu~tur.

3. Ah~lar slraslnda 0 aralar sat1~ yapamlyan baZI clost ve akra-

baJann ozelle-?tirme hisse senetlerinden kurtuldugu dedikodulan
C;lkml~tJr.

4. Borsamn dU~li~ilnli engellemek ic;in heba edilen yanm tril-

yon ilerde balacak araCI kurum yatmmC1lanna daglhlsa daha fay-
dah olurdu kamslndaYlm .
Hep en yUksek fiyatlardan borsada mal almak zorunda kalan
tecrtlbesiz yatmmCilann c;ektikleri c;ilelerde, ya~dlklan problemler-
de, bu hisse senetlerini aldlran bizler kadar Kamu Ortakhgl gihi
borsa piyasasma gerekli gereksiz satl~ yapanlann da katklSI olmu~­
tUT.

Daha gec;enlerde 6zelle-?tirme Idaresi yetkilisinin "Borsada ge-

rekirse bu hisse senetlerini satabiliriz". diye yaphgl ~nSS1Z aC;lkla-
malann borsada nelere yol ac;hgl iyi bilinmektedir.
Klsaca Kamu Ortakhgl Idaresi borsa dl~mda bankalar araclhgl
ile halka arz edebilecegi bu 6zelle~irme hisse senetleri He borsaya
mUdahale etmeseydi hepimiz ic;:in daha iyi olurdu.
 127

SERMAYE piYASASI KURULU

Sermaye Piyasasl Kurulu seksenli Yiliann ba~lnda ya~nan
banker krizinden soma dogan zaruretten dolaYI 1981 Ylhnda ku-
rulmu~tur.

Amacl yahnmcl tasarruflanmn menkul klymetlere y6nlencliril-

mesi ve lilke ekonomisine etkin ve yaygm bir ~kilde kattlmalan-
om sagianmasl idi. Sermaye piyasasmm gilven, aC;lkhk ve kararh-
hk i~inde geli~mesini , yatmmcllann haklannm ve ~Ikarlanmn ko-
runmaslnJ dlizenlemek ve denetlemek ityin kuru1mu~tu.
11k onytlda borsam,zda yapdan baz, hatalar gibi onu denetle-
mekten sorumlu bu kurulda da hizi ilgilendiren hata ve aksakhklar
olmu~tur.

Sermaye Piyasasl Kurulu kaoun gereQi ozerk ve ba!)lmslz ka-

rar alma yetkisine sahipken bagh bulunduQ'u clevlet bakanhgl ve
dolaYlslyla mevcut
, iktidarlar tarahndan bu yetkileri baskl altmda tu-
tulm~ ve baZI siyasi istelder d~rultusunda yonlendirilmi~tir. Siya-
si otoritenin kurul Uzerindeki a~lrh~1 hala sOrmektedir.
Y,lIardlr g6riilm~Or ki, daha ~ok bOrokratik yap,daki Serma-
ye Piyasasl Kurulu o.yeleri ile Borsa Yonetimi ve Borsa Oyeieri,
her~yden once zihniyet farkl sebebiyle dtizenli ve uyumlu ~h~­
maml~lardlr.

Kurul borsadaki baZI araCI kururnlann ve bankalann dOzensiz

128
ve kural dl~1 yah.?malan kar~lsmda "etkin ve sUrekii denetim yapa-
maml~; hukuki itilaflarda sOratii biT ~kilde neticeye gidememi~; za-
afiyet it;inde kalml~ttr.
Borsada halka a~t1an ~irketlerin seyilmesinde ve kOtUlerinin
aYlkJanmasmda ba?anh olundugu kadar bu ~irketlerin hisse senet-
lerinin talep eden kU<yUk yatlnmcmm eline ge<;mesi saglanamaml~­
hr.
Halka a,llan ~irketlerin hisse senetlerinin OOrsada i~lem gor-
meye ba~ladlgl gUnden beri borsadaki ayak oyunlan ve anormal fi-
yat hareketleri engellenernemi~tir.
Muhtelif tarihlerde hoi 001 a<;t1malanna izin vetilen araci kurum
ve bu araCl kurumlann ~ube ve acentalanmn saytlanndaki artl~ re-
kabetten dolay! hizmette dOzelme getirecegine, hizmette acemili-
gi, kalitesizliQ.i ve istisman getirmi~tir. Borsada insider trading ve
manipwasyon engellenememi~tir.
Bilhassa 1994 mali krizinde balan aracI kurumlarla i1gili ola-
rak- ~hsen de ~hit oldu~um Uzere - yeterli denetim yaptlamaml~,
bir e;ok araCI kurul~un bir an once kapatIimasl gerekirken, aylar-
ca bu konuda karar almada ve yetki kullammmda zaafiyetler gos-
terilmi~tir.

Bu yUzden ge, kapahlan, bu ara malyalann 001 bol ziyarel el-

ti~i aracI kurumlann yahnmctlan, ~irket patronlan ve e;ah~nlan
daha da ma~dur olmu~lardlr.
Senelerce, kuruldugu 1990 ydlOdan ilibaren OOrsada yapma-
dl~1 ayak oyunu ve borsa numarasl btrakmayan 'bir araci kurum sa-
hiplerine borsada lie; kote olan ~irket ve ile; araci kuruma sahip 01-
malan ie;in ortam yarahlml~ ve bun lara izin verilmi~tir.
Bu aracl kurum defalarca uyan ve kapatma cezalan aldlktan
sonra, 1994 Ylhnda mali krizi neticesinde dli~tO~O odeme SlklntlSI
yOzUnden batml~tlr.
 129
Bu araci kurumun SPK taramdan mali krizden c;ok once kapa~
tJlmasl ic;in bu araci kurum sahiplerinin daha ne yapmasJ gereki-
yordu?

,
130

~u ME~HUR ELEKTiRiK DAGITIM

iHALELERiNE NE OLDU?
Borsada 1997 Y1h ilkbahar .ylanndan beri bu ihaleler kon~u­
yordu. Aylardan beri hangi ~irketin ihalede en iyi liyab verdigi bilini-
yordu. Ama nedense ayiardlT ihale neticeleri ac;lkIanmadl.
En son borsaya gelen YazJdan anledlglmlZ kadan lle 15 KaSlm
1997 gUnU ac;ddanacakb.
Sonra bajbakan yardlmclsl, "Ihaleler iptal edilecek", demi~ti.
Ertesi gUn hOkUmet soiciisil, "HaYlr iptal edilmedi, bakanlar ara-
mda bu konu lle llglli olanlar ihale neticeleTini yeniden inceleyecek",
dedi.
Bastnda hergUn bu konu ile llglli dedikoduJar c;Uru, muhalefet bu
konuda bask! yapli. Ene~i Bakam, "DedikoduJara gerek yok, bugUn
yann goreceksiniz, ac;lkIlyacaglm", dedi. darkma lt
Ihalelerin neticeleri ac;lkIanmadlkc;a muhtelif ~beIei duyulur;
acaba kanun deg~ikligi mi liIzun? diye sorulmaya ~anlT. Aradan yi-
ne gUnler gec;mijlir. Ene~i Bakanl te\evizyonda bir ac;1k\ama daha ya-
par: "Yll som.ina kadar ihale neticelerini muhakkak aC;lkhyacagli".
Bazl c;:evreler kaytnhyor; iha1eler ucuza gidecek haberleri C;:lkar.
31 Arahk 1997 gUnU gelir. Enerji bakam bu sefer;
 131
"Ihale neticeleri irnza i~in daha onOme gelmedi", diye beya-
natta bulunur.
Ocak aymm ilk haftasmda, yakmda aC;:lklan~ca!)1 borsada yaYI-
hr. Enerji daglhm ihaleleri He i1gili olan borsa ~irketleri ylikselmeye
ba~lar.

Ihale neticeleri nihayet Ocak aymm ortalanna d~ru ar;lklamr.

Neticelerin ar;lklandl{11 gUnGn ertesinde, ihale alan holdinglerin ka-
gltian birinci seansta tavan ikinci seansta taban yaparlar.
DO~u~
trendine rastladlklan ir;in, beklentileri kalmadl!).1 ic;:in, ya-
hnmcmm da biT seneye yakm arbk sabnntn kalmadl9lOdan bu his-
se senetleri iki gOnde nerdeyse yan fiyatlanna diJ.?erler.
Ama a511 fatura da aylardlT bu hisse senetlerini ahp bek1eyen
borsa yatmmclsma C;:lkar.
Bu bizim ozelle~jrme politikasmm traji komik borsa versiyo-
nudur.

•
132

BORSA ENDEKSI YANILTICI

OLABILMEKTEDIR
Borsamlzda, bilhassa son endeks dUzenlemelerinden sonra;
borsa endeksi i1e bazl organize borsa ~bekeleri taraflndan etkin
bir ~kilde oynanmaktadIT.
Endeks ilzerinde yUksek etkisi olan kagltlar kriz anmda fiyat
olarak tutulmaya, krizden ~Ikarken de hemen ~i~irilip, borsa en-
deksi Ozerinde etkili olunmaya ~h~i1maktadlr.

Ydlardlr silren, trilyonlarca zaran olan biT ozelle~tirme kagldt

Uzerinde donen oyunlar neticesincle ozelle~tirmeden sorumlu olan-
laT bile en sonunda dayanamaytp bu ~i~n fiyatlar ytizUnden ozel-
le~tirme yapdamJyaca~lnl itiraf etmek zorunda kaldtlar.

1997 Ekim aylOdan beri borsa ,e~itli krizler ve muhtelif istik-

rarslzhklardan dolay! zaten hlrpalanml~tJr. Yatmmctiann zaran bo-
ytikWr. Bir de bu tOr hareketler yatmmcIYI borsadan iyice sogut-
maktadIT. On-onbe~ kaglt ,Ikarken, diger hlsse senetleri k1mllda-
mamakta, halta dO~mektedir.
Ge,enlerde, endeks 3700 puana bir iki gOo i,inde ,lkllglOda,
borsada bir ,ok hisse senedi hal" 3000 endeksi fiyatlannlO ailln-
da idL
Borsada ve bilhassa basmda yapllan yorumlarda devamh ola-
 133
rak endeksi etkileyen bu ka~ltlardan bahsedilmekte, dolaYlslyla
borsanm i~lem haemi bu kajjltiar Uzerine kaymaktadlr.
Devamh sert ini~ ve r;lkl~lar yaptmian bu hisse senetleri ile sa-
dece piyasa yamltllmakla kalmamakta; zaten ekonomik ko~ullar ve
siyasi istikrarslZhktan terUddOtte olan yatmmcllann diger yatmm
arar;lanna kar;malanna sebep olunmaktacltr.
DerinliQi olmlyan , biT 90k hisse senedinin halka a91khk oram-
nm % 15'Ier civannda oldu~u borsamlzda bu tOr ayak oyunlan ile
mticaclele etmek i9in biT an once tedbir ahnmahdtT.
Kurumsal yatmmcdar te~ik edilmeli, bu tor hareketleri engel-
leyecek hukuki dUzenlemeler yapllmah ve 9091U kar~l foolar kurul-
mahdlr.
134

BiR YATIRIMCI iLE SOHBET

0$0 Ay Onceki GOriilme
MO.teri , Yakmlarda X diye bir hisse senedi ald,m.
Arkada., : Mali yaplslnl sordun mu?
Mi.i~teri : VII sonunda iyi k~n getiTecekmi~, dururnu iyi,
fiyah ucuzmu~.
Arkada., : Tekni9:i nasllml~?

Mu~eri , Canak yapm,., c;ok iyi olacak, dediler.

Arkada., : Piyasayt sordun mu?
Mi1~teri , Bomba gibi ; .imdi endeks Oc;bin be.yilz, y,1
sonunda be~ bini klracakrm~lz.

Arkada., : Senin hisse senetleri ne oldu?

Mi1~eri , 6000 TL'den alm,.tJm.
10.000 olur demi.lerdi.
~imdiki 4000 TL'ye dO>til.
Arkada. , : Mali yapisl iyi demi~in.
Mi.i~teri : Iyiymi~. ama patronlannm siyasi g6rU~il iktidar
ile uyu~muyormu~.
 135

Arkada" : Tekniz analizi iyi demi~tin.

MU!iteri : CanaQI klramaml~;

Keriz tepesinden alml?lz

Arkada" : Piyasa daha iyi olacak demi?tin .

MO~teri , Uzak doguda krjz <;Ikml,; yabanc"ar ah,
yapacaglOa
,
satl? yapml!jiar;
Se<;im gGndeme gelmi,;
IMF ile anla~maml?lZ;
endeks de G<;bine dG,mG,
Arkada" , Canak yapml,tJ, be,bini l<JracaktJk?
MO~teri , Dogru sOylemi,ler, ben <;anak <;6mle9imi kJrd,m.

,
136

BORSA PIYASAMIZDAKI DUZENSlzUK

1981 yJlmdan ben mali piyasalarm ve bilhassa borsa piyasasl-
nm i~inde ~h~lyor ve ya~lyorum. Geriye donup bakhglmda, mali
piyasalanmLZda ve bilhassa bizim borsa piyasasmda Ulkemizdeki
tekerrtir eden ekonornik ve siyasi istikrarslZhklardan dolayt sik slk
krizlerin meydana geldigini ve dLizensizlikler oldugunu gorUyorum.
1987 Vans) yUkseli~ yansl kriz
1988 BOtOn yd borsa komada
1989 BOtOn yd istikrarh. kriz yok
1990 Yansl yUkseli~. K6rfez krizi ba~hyor

1991 BOtOn YII krizdeyiz. Saddam bizi mahvetli

1992 BOttin YII kriz. canlanma yok
1993 Istikrarh yUkseli~. kriz yok
1994 B6yle sene dO~man ba~tna

1995 Yansl yUkseli~. sonrasl kriz

1996 Yansl yUkseli~. yansl kriz
1997 Once kriz. sonra yUkseli~
1998 lki ay ge~ti . tlk yok
GordUgUmUz gibi istikrarslz biT borsamlz vaT; atiattlglmlz bacii-
re epeyce fazla.
 137

Bir borsaYI a.;:t1kj borsada bankalar ve ~raci kurumlar c;:ah~ma·

ya ba~ladl ; krizler C;:lklP da problemler bUyUyUnce, i~te 0 zaman ba-
Zl ~yler kafamlza dank etti.
BorsaYI ac;:madan, bu kurulu~lan ve yahTlTflcdan denize atma-
dan once gerekli dOzenlemeleri niye yapmadlk. denetim mekaniz-
malanhl kurup niye c;:ah~hTamadlk, hala anlaml~ degilim.
1. Borsa gerekli kanun ve dUzenlemeler yapilmadan aC;:lldJ ve
daha eksikliklerin oldugunu gordyoruz.
2. Borsamn sistemini tarb~tlkj borsalan inceledik; ama iyi biT
alt yapl kuramadtk. Piyasamlzl gilvence altma alacak. fonlanmizi
dlizenli istikrarb tutacak kurumsal yatmmclmlz yok.
3. Ilk on sene yeterli denetim olmadl. 601 bol araci kurum a~­
tlrdlk, ama dogru dOrust denetlemedik.
Borsayt denetleyen Sermaye Piyasasl Kurulu ic;:inde borsaYI
temsil eden Uye yok. Bu piyasaYI denetleyenlerin borsaYI bildikle-
rini zannetmiyorum.
4. Borsamn ba~ma yapilan atamalar daha .;ok siyasi tercihle
oluyor. Bu piyasaYI yenetmek bilgi, tectilbe ister. Borsamn yerde-
ki tozunu yutmak laZlmdlr.
5. Piyasada uzun sUren krizlerden sonra araci kurumlar zor du-
ruma dO~mektedirler.
Kimin ne yetkisi
,
var?
Ne kadar zamanda karar veriliyor?
Bunun keto orneklerini tectilbelerimizle ya~dlk.
6. Borsanm ilk kurulduQu senelerde borsa temsilcilerine yeter-
Ii egitim vermeden borsaYI a';lp ~h~hrdlk. Bunun aCISlm hem ya-
hnmcllar hem de biz t;ok .;ektik.
$irket merkezlerinde, ~ube ve acentalannda mU~eri i1e direkt
138
i1i~kide 01an, onlan yaniendiren arkada~lanmlZ var. Borsa temsilci ~
leri gibi onlan da e~itmemiz, bir yeterlilik belgesi vermemiz gerek-
miyor mu? Boyle yapJlJrsa piyasamlz it;in faydah olur kamsmda-
~lIm.
 139

BORSAMIZ ';OK iSTiKRARUDIR (!)

BorsamlzIO nas!! istikrarSlz biT borsa oldugunu, son aylardaki
olaylardan nasd etkilendi9ini tespite ~h~lm.
Bi:t;im borsarmzm genel seyrine bakttglOlzda hemen hemen
her ytilO son aylannda ba~laYlp ertesi yti Ocak ayl sonlanna kaclar
sUren hiT yGkseli~ goriirstinilz.
Son aylarda ise ba~lmtza gelmeyen kalmadl:
Once uzak dogu kaplanlan su koyuverdi. GUney Kore'de ba,-
layan kriz haberleri He sarslldtk. Yabanci yattnfnctlar sat1~ yaptl;
borsa du,IG.
Krizin etkisi azaldl diye tam ~Ikar gibi olduk; ABD-Irak anla,-
rnazhga dU,tU. Korfez sava,1 ~Ikabilir diye borsa yine dU,tU.
ABD ile Irak anla,tt, artlk toparlamnz diye dU>GndUk; Bizirn
ekonomi burokratlan ABD'den dandU; bakammlz;
•
"IMF ile anl.. rna yaprnak i~in anla,tlk," dedi; borsa tekrar
dU>!U.
o sua 6a>bakamrnlZ; "Kamunun Urettigi mallara alb ay zarn yak".
dedi. Oze\ sektor de bunu destekledi.
"Aman ne iyi bizirn borsa ucuz\arnl>ll, arbk ~Ikar", dedik. 0 slra
Hazine MGst~n istifa etti. Borsa yine dG>!G;
"Ba>lrntZa gelebilecek baton wIG ~ler geldi, arlt rahatslZ", dedik.
140
Tam , Iklyorduk; Maliye Bakam;
"Borsaya vergi gelecek". dedi.
Bizim borsa yine dfj~tit Maliye Bakam; "Pardon , vergi vaT,
ama bu Ylla herhalde yeti~mez; vergi 1999'a kaldi" dedi.
Arhk borsanm onO a,Jidl diye Omitlendik. "Relah partisi kapa-
mrsa, c;alkanh t;:lkar, sec;im gOndeme gelebilir". dendi; borsa tekrar
dO~o .

Yoneticilerimiz;
"IMF ile anla~lk ABD'de bizi destekliyor", dediler. Bizim bor-
sa toparlandl. Bir hafta sonra ABD'den donenler; "ABO ile anla~­
hk; ama IMF ile Ocak aymda anla~JrJz her halde", dediler.
Borsa yine dti~to. .
Saym Ecevit, "OnilmUzti goremiyoruz", dedi.
Borsa daha da dO~to.

"Ocak aYI yakla~h , yabandar artlk ah~ ge,er", dediler;

Borsa tekrar yOkseldi.
Yllba~1 ge,ti; yeni yJi yeni umut, dedik.
Endeks sadece onbe~ hisse ile YOkseldi.
"Zirveyi klramadlk", dediler; biz yine dO~tok.
IMF ile gorO~me iptal edildi", dendi; bu habere ragmen dO~-
medik.
"Relah partisi kapahldl, se,im bu sene olmaz", dedik;
Borsa ,Ikh.
Enflasyon yOksek ,Ikh; Saddam yine su koyu verdi;
Borsa lena dO~to.
Kriz atlatJidl; fiyatlar ,ok ucuzdu;
 141
Borsa iyi C;lktl .

Ba~bakanlmlZ se~imden bahsetti;

Borsa dti~to.

Mart ayma giriyoruz; bakahm neden <;Ikanz neden dO~riz za-

man gosterecek.
142

KABAHATLI KIM?
Mali piyasalanmlzm !;ok yakm gec;:mi~ine baktt{tlmlzda hata
olarak nelen gorUyoruz?
(i) Mahalle bakkahna, sokagm ba~mdaki taksi i~letmecisine bi-
le bankerlik yapttrml~lz .
(ii) Borsa a~lldlgl YII Vakfhanda oda51 hulunan herkese, kotli ni-
yetli ama sermayesi bulununan vatanda~ , biT ayda k6~ olup bor-
saYI iyi bilirim diyen borsa zenginine, haUa bazl mafya babalanna
araCI kurum kurma izni vermi~iz.
(iii) Eski ~ah~hgl
bankaYI dolandmp iyi de sermaye yapan ban-
ka yOneticisine ertesi sene kar§l kaldmmda banka ac;:hrml~lz .
Bu yukandaki sOzlerimden herkes ahnmasm; yarasl olan go-
cunsun.
Bu hatalar neticesinde vatand~lar ne yapml~?
(i) Bankerim diye ~ilup , yUksek faizle vatanda~tan para topla-
YIP, fasillyeye bile yahrml~. Bazilan da fazla parayl gortince daya-
namaml~ , keclisine kat, araba alml~.
(ii) Bir digeri ise nasllsa araCI kurum sahibi oldum diye, aC;lga
repo yapml~ , vatanda~m hisse senetlerini onlardan habersiz borsa-
da sahp kendi ac;:lldanm kapatml~ . Kirni yatmrnclYI ko~ kimi yatl·
nmclYI da yerlere do~me yaplp. soma da bahp gitmi~.
 143
(iii) Uyduruk bankae. da, "Yabanellara bankam. saheag.m" , di·
yerek . ytikselen fiyatlarla borsada gUnlerce bankasmm hisse senet-
lenni satJp, ertesi hafta bankaOin kaplsma kilit koyup, batmJ~ .
Baz. bankalar da bankaSlOl saibali bir sakilde bahnp, Ameri-
ka 'da yal , kat, ote1 sahibi olmu•.
Bu saychglm vatanda~lara dolandmcl, hlTS1Z diyoruz; hepsi,
evel, ~ok kabahatli.
Ama OraSlnl, buraslnl, kaPISlnJ , bacasJnI arahk blrakan ev sa-
hiplerinin hiv mi kabahati yak?

-
144

BORSADA HUKUKI GUvENCE

NE KADARDIR?
1986 Ylhndan bu yana borsada Uye olan yirmiye yakm araci
kurum ve lie; tane de banka iflas etmi-? ve borsa Uyelikleri iptai edil-
rni~tir.

Bu borsa tiyelerinde yahnmcdann trilyonlarca tasarruflan bat-

ml~lr. Ve biT c;ok mi.l~terileri be~ kuru~ bile kurtaramaml~lardlr.

$u anda Olkemizde mevcut kanunlarla yahnmcdar halen tam

gUvence altmda degildirler.
Mevcut ticaret kanunlan dl~lnda Sermaye Piyasalan ve borsa
He ilgili yeni kanunlann c;tkanimasl iazlmdlT.
Daha ,ok yakm zamanda 1997 Ylh i,inde kapanan araci ku-
rumlann yatmmcdannm magduriyetleri ortadadlT.
Clkanlacak kanunlann ic;eriQi ve verilecek cezalann nasil olma-
51 gerektigi hakkmda tarb~malar hala sOre dursun; hukuk sistemin-
deki hkamkhklardan dolaYI davalar Yillar boyu uzamakta, yiiksek
enflasyonda, batan ~irketlerin kalan mali varhklan da kuliaOilmaz
hale gelmektedirler_
Yillar once, doksanh Yiliann baslnda, hazine bonolanmn Uze-
rinde tahrifat yaplp, vade tarihlerini one alarak Merkez Bankasln-
dan bOyOk bir cGretle tahsil eden araci kurumun sahiplerine ve ~i r­
ketlerine borsadan atlima cezasl bile verilmemi~tir.
 145
Sonraki y1l1arda aynl araci kurumun yoneticiieri, ytiklu miktar-
da Eregli Demir <;:elik hisselerini borsada a,.ga sathlar. Daha son-
fa geriye alamaYlp zor duruma dU~tliklerinde, clevlet yardlml He
hisse senedi a~"dan borsa dl~tndan temin edildi ve olay 5rtbas edil-
di.
Bu vukuata ra~men arael kurum yine 'kapatllmadl ve sahipleri
aynca u~ arael kurumu daha satin ahp i~lerini daha da bUyOtUp ba-
ZI hisse senetlerinde ~irketler arasmda pasla~lp maniplasyon bile
yaphlar.
Bu kadar haklar tamnan bu ~irketler 1994 Krizinde ooeme 51-
kmtlsma dU~tiller; me~hur ana ~irketin tasfiyesi haJl! sGrmektedir.
Sermaye Piyasasl Kurulu Uyeleri! Borsamlzm yoneticileri! ~1-
karttlnn !jU kanunlan, a!jln !jU burokratik engelleri de yatmmcdar
borsada daha huzur j~inde all!j veri!j yapsmJar.

•
146

BORSADA INSIDER TRADING

Sermaye Piyasasl Kanuna gore insider trading (Kamuya aC;:lk-
lanmamJ~ bilgileri onceden yaymak) borsada yasaktlT ve cezai yap-
hnml varcllT.
Ama bu yasa~a uymayanlar varchr ve yasaYI uygulamak son
derece zordur.
baZI ~irketlerin bilanc;:o bilgileri ve karlan borsa bUlteninde ya-
ymlanmadan ekonomi dergilerinde, araCI kurum bilgi tahtalannda
kuru~u kuru~una yazllmaktadlT.
Borsa ~irket1erinin kaT veya zararianm, sermaye artmmianm,
temettillerini ve ozel durumlanm ~renmek c;:ok zor olmamaktadlT.
Bazl ~irketlerin
patronian ve yaneticiieri ba~ka isimler altmda
borsacla hisse senedi ahp satmaktadlrlar. Kendilerinin onceden
topladlklan veya sattlkJan hisse senetleri hakkmda sonradan olum-
lu veya olumsuz bilgileri slZ(hrmaktan c;:ekinmemektedirler. Bu du-
rum, borsaya bilgiler gelmeden onceki gOnlerde borsadaki i~lem­
lerden, 0 hisse senetlerinin fiyatlanndaki olagan dl~1 fiyat hareket-
lerinden de belli olmaktadtr.
BUyOk holding'lerin, bankalan, araCI kurumlan, borsada kote
olan ~irketleri ve i~tirak1eri vardlr. Haua bazIlanmn tv istasyonlan,
radyolan, gazete ve dergileri bile mevcuttuf.
 147
Bilgilerin onceden duyulmamasl ve yaYllmamasl imkam yok-
tUT. Burada mUhim olan; bu bilgilerin menfaat kar~lh!11 kullamlma-
SldiT.

Bazl ~irketlerin kot dl~lna veya goz alb pazanna yollanacakla-

n bilgisi de insider trading ' e girmektedir. Borsada i~lemleri il9 aya
yakm durdurulup soma goz altt pazanna yollanan iki me~hur his-
se senedinin, kapanmadan onceki seansta i~lem hacimlerinin art-
maSl ve fiyatlanmn ylikselmesi tesaduf mUdUr?
Ba~kalan aclma hesap ac;:hrarak borsada insider trading yap!p
hakstz gelir elde edenler, kendi kagltlan ile borsada oynamayl adet
haline getiren bazl patronlar, son vergi kanunundan sonra hic;: 0\-
mazsa bu kazan<;:lannm vergisini vermek zorunda kalacaklar.
148

BORSADA KARA PARA AKlANIYOR MU?

Tilrkiye'de elli milyar dolardan fazla bir kaYlt dl~l ekonominin
oldugu iddia edilmektedir.
Bu rakamm fazla abartllmadlgl, YlliardlT artan rakamlarla git
gide buyUyen dl~ ticaret a~lglmlza ragmen hala c;okmeyen ekono~
mimizden bellidir.
Uyu~turucu ka~a~lhgl, hayali ihracaat, kumarhane i~­
ve silah
letme gelirleri gibi yasal olmlyan ve zor yakalanan ticaret c;:ark1an
yamnda, bavul ve Slnlr ticaretleri ile goz yumulan kay!t dl~1 ekono-
minin varhgl biT ge~ektir.
Bu takip edilemeyen kazan~laTln , diger piyasalara oludgu gibi
borsamlza da girebilecegi muhakkaktlT.
Anormal yilkselen bazl hisse senellerinde ~ok bilyilk kalemler-
Ie bilyilk i~lem hacimleri olmaktadlT.
Borsada kara parayt hisse senetlerindeki gircli C;:lkhlarla belirH
biT zamanda izi bulunmaz hale getirmek milmkundUr.
Borsacla ahm sattm fark! Uzerinden ve repc, mevduat geliTle-
rinden dolaYl beyanname istenmesi ve bu gelirlerin vergilendiril-
meye c;:ah-?llmaSlnl amac;:lanndan birinin de kara paraYI kontrol et-
mek oldugu inanclnclaYlm.
Bir c;:ok kimse arhk kendi achna , ba~kalanmn parasl i1e borsa-
da ahm sahm yapmaktan , bankalarda repo hesabl a<;maktan <;eki-
necec:ektir.
 149

MAFYA TlpLERI
Borsada Uye olan biT aract kurum batarken ve battlktan sonra
i~ kan~n mafya tipleri vardlT. Bunlan ~yle slOlfiandlrmak mUm-
kOndOr,
aJ Daha ~irket batmadan once piyasamn gidi~hndan ve araci
kurumunun odeme slkmtJslOdan nem kapanlann yolladlk1an maf-
ya tipi.
b) Vine daha ~irket batmadan bunun kokusunu alan, onceden
aldlgl ve geri ooemeye pek niyeti olmadlgl borcuna kar~lhk verdik-
lerini geri almak i~in yollanan mafya tipi.
(i) M~terilerinin yaklO vadeli senetlerini uzun vadeli olanlarla
degi~tirirler.

(ii) Tehlikeli olacak ipotekieri zorla kaldlnrlar.

Batmakta olan biT araci kurum sahihi iseniz, ai;!:zlnlZm i~ine ta-
banca sokulmu~ i!;e , bu mafya tiplerine "he" dersiniz.
c) Araci kurum bahnca paralanO! ve hisse senetlerini kurtar-
mak isteyen ama bunda ba~nh olamayanlann yolladtklan mafya
tipi.
d) Araci kurum bahnca daha once borsada bahrdlklan parayl
kurtarmak i~in zor durumdaki kurumdan bir -?€yler kopannz diyen-
lerin yolladlklan mafya tipi.
150
e) "Evdeki IYocuklanm rehin aldlk bizim mG~terjJerinin
paraSln1
veT". diyerek, patronun bu sefer ~ka!1ma tabanca dayayan rnafya
tipi.
f) Bu olaylara ragmen ~irketin tasfiyesi ic;in ug,ra~n, hie; biT ~y
cahp 91rpmadlklanm s6yleyip hergiln ~irkete gelen patroniann ki-
ralacllklan kar~1 mafya tipi.
Ozerine mafya yollayan mU~erileri korkutmak ic;in tutulan
kontra mafya tipi.
h) Patronlardan para koparamlyaca?;jml anlaYlp, bu sefer taOl-
dlgl ~irket yOnetidsinin evine telefon edip, ~oluk ~ocugunu tehdit
eden, devamh rahatslZhk veren, kuru slkl mafya tipi.
i) $irket patronunu mafyaya kar!il korumak ic;in gelen ama pa-
ra5m! tahsil eclemecligi ic;in klZlP kenclisini kiralayan ~irket patronu-
nu bacagmdan wran mafya tipi.
j) Tahsilat amnda patronlann heyecanlamp yanh~hk1a kendisi-
ne fazladan verdikleri. iI;inde ~irketin alacakh oldugu m~terj se-
netlerinin bulundu~u torbaYI gen getiren dUtilst mafya tipi.
k) Bu olaylara as" sebebiyet veren; faizleri gtinltik % 700'lere
~Ikarma becerisini gosteren, Olkemizi ve ekonomimizi kotu yone-
ten, sadece ceplerini doldurmaya bakan, geciken davalara, bka-
nan hukuk sistemine ve yukan da saydlglm tiplere seyirci kalan en
tehlikeli mafya tipi.
$ayet sahibi oldugunuz araci Kurumu veya bankaYI battrmaya
niyetiniz varsa, ~yet tasarruflanmzl boyle batacak hir araCI kurum
veya bankada bulunduruyorsamz bu mafya tiplerini bilmenizde fay-
da varchr.
 lSI

RANTiYECiLER
Son ylilardaki en bUyOk ekonomik problemlerimizin ba~mda
ylllardtT faizlerle katlanarak bOytiyen, hazinenin ic;: piyasalara olan
bofeu gelmektedir.
Hie;: vergi vermeden, hie; riske, girmeden, en yUksek, en reel,
devletin gilvencesi alhnda, /Yok klsa vadelerle katlanahilen "Tepo"
denilen hiT geliT dUnyamn hie; hiT yerinde yoktur.
Bilhassa. 1994 Ylh ekonomik krizinden beri t hazinenin once-
leri deviz fiyatlanm bashrmak Jc;in vermeye ba~ladJQI yOksek faiz
oranlan, 0 slralar nakitte olan yahnmctlara bUyiik kazanc;lar saQla-
dlgl gibi, Yillardif kronik bir hastahk haline gelmi~tir.

Arhk hergan parastnl yattrdl!)t bankaya uQramadan veya tele-

fon etmeden i~ine gidemeyen, hatta ald!!)1 yUksek faizlere gOvenip
i~ gitmekten vazgeC;en biT ztimre yarahlml~hr.
•
Rantiyeci denen bu kesirne YIlIardlr enflasyonun Qzerinde faiz
verilrnekte , lYC>gu yan gelip yatrnaYI tercih eden bu kesirn, rntizrnin
hastahglmlz enflasyonu daha da azdlfmaktadlrlar.
80rsaya kote olan ~irketlerin bilan~o donemlerinde gelen bi-
lanlYolanna baklldl~lnda rnenkul klymet gelirlerinin onernli bir ~­
kilde artllgl gozlenmektedir.
Artlk ~irketler temettOleri de nakit &Iemez oldular. Hisse sene-
di bashnp da~ltrnaYI tercih etmeye ba~ladtiar.
Ekonomideki istikrarslzltk, kronik enflasyon , yatmmlann dola-
Ylslyla uretimin azalmasma sebep olmaktadlr.
152

BORSADA YATIRIMCIYI KORUYAN

FONlAR HALA KURUlAMADl
Borsa kuruldugundan beri onbir Ylh a~tt. Borsa yatmmcIslnm
bu Ylllarda ba~lanna bir sUrO tatslz olay gelmi!lir. Sahte hisse se-
netleri payasaya sUrOlmU~, borsa Uyesi olan U, banka, ondan laz-
la arael kurum iflas ederek yatmmC1lar son derece magdur edilmi!i-
lerdir.
Borsa Turkiye ekonomisinin kalbi denir, barometresi olarak
g6sterllir. Devlete yardlm i,in 32 trilyonu hibe edince, bOtGn dev-
let erkam ko~ ko~ borsaya geliT. Ama hisse senecli ahm sahmm-
dan vergi ahnacak clerken . hi~bir borsaclya sormaz, dam~mazlar.
Sermaye piyasasmm en onemli sac ayagmdan bin olan ve
gUnde trilyonlann d6ndUgU IMKB i,in vaatler verilir, ama iyi bir
gOvence tasansl hep esirgenir. YatmmclYI koruyacak fonlan kur-
mak i,in ylllardan beri Ankara'da bUrokrasi i1e mUcadele edilir, bir
netice ahnmaz.
Ankara'da olurup, hayab boyunca hisse senedi piyasasl i1e ii-
gilenmemi~ , belki de borsaYI televizyondan b~ka yerde g6rmemi~
bOrokratiar, IMKB i~in karar verirler. Bu borokratlar; baZI hisse se-
netlerinin ah~ veri~ini seans anmda durdurup, ah~ veri~ aylarca
kapahriar.
Yolsuzluk yapan araci kurumlan uzun zaman denetler, karar
 153
vermek ic;:in uzun uzun dU~i.inOrler ; 0 ara ~irketin ic;:i bo~hr; i~te 0
zaman ~irketi kapahrlar. Olan hep hisse senetlerine gUvenip alan
yahnmclya OIUT. Cnun gUvenligini saglayacak, riskini azaltacak
fonlar on bir ytldlT kurulamaml~lr.
Bu sOre i<;:inde nice borsa yatmmclsl; batan bankadan, araCl
kurumdan hisse senetlerini alamadlQI ic;:in, borsaya kote olan ~irket
iflas ettigi ic;in cezalandlrdml$, sersefil ortada blrakllml~lr. Yattrlrn-
CI aldlgl hisse senedi yUzUnden istismara ugrar, hastalamr, intihar
eder, evi bark! da9dtr, ~evre muhitini kaybeder. Ama ydlarca nasi-
hat alir; derdine c;:are bulunmaz. Her ekonomik krizde bunlar oluT
ama c;:abucak da unutulur.
Istanbul'a gelen yabanctmisafirlerine IMKB blnastnt gezdirip
hava atan bOrokratlar, politikacdar; yatmmclyt koruyan fonlan kur-
mak 0 karlar zor mudur?
154

BORSADA UYGUlANMAK iSTENEN

liiRDEN VERiYE KAR~MZ
1) DUnyada bizim gibi geli~n
borsalarda hisse senedi ahm sa-
tim farkmdan vergi ahnmamaktadlT. Yabanci yatmmctlann % 55
Qrantnda hisse senedine sahip oldugu borsamlZm di~er kalkman
borsalar kar~lslOda hakslz rekabete u9rayaca91 biT gerc;:ektir.
2) Bir yahnmci hisse senedi ahrken ve satarken araci kurum-
lara komisyon bdOyor. Borsaya da borsa paYI OdUyor. Onun ic;:in
Yahnmcilardan beyanname doldurup biT silril hesap kitap yapttra-
cak yeni vergi yerine % 0,1 (binde bir) oraOinda stopaj ahmrsa
topianmasl kolay oluT; kutasiye sorunu olmaz; maliye h;in de iyi biT
gelir OIUT.

3) Borsada halka ac;:tlan ~irket1er yatmmcllardan topladtldan

maliyeti I;ok du~k trilyonlarca sermayeyi rahathkla kullanmakta-
cllTlar. Bu vergi halka arzlan azalhr. Bu vergi 6zelle~rmeyi yava~­
latJr,
4) Borsa; sabit getirisi devlet tarahndan garanti edilen devlet
tahvillen, hazine banosu ve banka mevduah ile nasil aym kefeye
konabilir ve e~it oranda vergi ahmr. darkma lt
5) Borsa Uyesi aracl kurumlann, dolaYlslyla IMKB'nin en bu-
yOk gelin klsa vadeli ahm sahmlardan oimaktadJr. Vergi ile borsa-
nm i~lem hacmi ve gelirleri dO~cektir.
 155
6) Vergi taslagl hazlrlamrken borsa yonetimine ve arae! ku-
rumlara dam~llrnaml~hr.

Seans salonlannda yatlnmCilarla yapb91m sohbetlerde yoQu bu

verginin beyanname vererek ahm satlm {ark! Gzerinden ahnmasl-
na kesinlikle kar~l Cflkmaktadlrlar. Bu verginin borsaYl kilc;oltece-
ginden, bUylik spekU!atorOn, yabancl yatmmcliann, ve rapta zap-
ta gec;mek istemeyen mO~terilerin borsadan ka<;acaglOdan endi~
ediyorlar. Yatmmcllar yaptJidan ahm sabmlanndan % 0,1 oranln-
da ahnacak anmda kesinti ile , daha yilksek rakamlarla vergi geliri
elde edilecegini. bunu vermekten de imtina etmeyeceklerini, dev-
letin bu yolla daha kar\i ~d(acag,"1 lddia ediyorlar.
156

iMKB GiTTiGi (:EVREYi DE

KALKINDIRIR
Borsamn bulundu~u muhiti nasil degi~tirebildi~ine en ~ok Top-
hanede ~hit olmu-?uzdur. Borsa c;evr€sirydeki banka1ara canhhk
gelmi-? ve mevduatlan artml-?tJr. I-? yerlerine. lokantalara, hUfelere.
kahvelere, berberlere yeni mU~teri potansiyeli d~mu-?tu . Kiralar
da yi.ikselmi~ ; i-? yerlerinin degeri artml-?ti. Sokak borsasl denilen
"ayakh borsa"da istihdam yaratml~t1. Klsaca Tophane'ye barsa sa-
yesinde nur ya9ml~h.
Borsa; ta-?lOdl91 Istinye SlTtlanna da hareket ve canhhk getirdi.
Yeni borsa binam;zln muhitinde de arsa, i~yeri, claire gibi yerlerin
sah-? bedelleri ve kiralan arth.
Borsa idaresinin yapttrd191 bah~e ve c;evre dilzenleri i1e fiziki
gori.lnU~ de9i~ti. Borsanm yakmmdaki gecekondu bOlgesi de rah-
metli borsa' ba~kammlz So. Tuncay Artun beyin oncil!UgU i1e imar
edildi.
Borsanm maddi yardlmlan i1e bu mahallenin okulu, camisi,
mezarhgl tamir edildi. Yeni okul binasl, ~ocuk bah~esi vs. yaphnl-
dl. Borsa ~evresini kalkmdlrml~lr. Su gecekondu mahallesinin ~o­
cuklan Tuncay Amcaianm hj~ unutmayacaklardlr.
 157

BA~KANIMIZ TUNCAY ARTUN

Sevgili Ba~kamrmz Sn. Tuncay Artun ile seneler once borsa sa-
lonunda tam~ml~tlm. a zamanlar kendisi De!)er Menkul klymetler
$irketi ortaklannclan bin icli. Ara Slra borsaya gelir, bizler gibi ~irke­
tinin i~lemlerini yapardl.
Sn. Artun Cumhuriyet Halk Partisinin ekonomi dant~manh~ml
da yapml~t1. Kendisi eski slkI solculardandl. Solcu biT dernegin yo-
netiminde bulunmu.tu. Ya., ilerleyince Sosyal Demokrat olmu.tu.
Bir lOmanlar CHP'nin gen,lik kollannda ,ah.m,. meslekta.,-
mlZ Atilla agabeyimle ve Sn. ArUm i1e seans salonuncla doyumsuz
sohbetJer yapardlk. Sanki ilerde ba}kammlZ olac~101 bilircesine ne
kadar sorunumuz, borsa ile i1gili problem varsa ona aniatJr, dert ya-
nardtk .
Wlarca borsada beraber ,"h.b9,mlZ Tuncay bey ba>kamm,z
, camiasl olarak ~ok sevinclik. Bizden, i~imizden
olunca batan borsa
biri ba~kaOlmlz olmu~tu.
Ba~kan oldugundan biT iki a~ sonra otellp.rin birincle tam~ma
resepsiyonu verildi. Biz zaten onu tamyorduk; hepimiz onu yanak·
lanndan operek tebrik ettik. Daha bnceki iki ba~kammlz bizlerle
hep fazla mesafeli olduklan i~in hepimizin sevdigi, tanldlgl , dUrUst,
borsaYI c;:ok iyi bilen yeni ba~kana ba~ka rurlu bir tezahUrat yapml~·
hk.
158
Sn . Tuncay Artun tamdlgl 0151,1n veya olmasm, her zaman bu-
Wn borsacliara, borsa ~h~anlanna yakmhk g6stermi~ ve yeTi gel-
diginde hepimize yardtm etmi~tir.
Ilk yaptJg. buytik icraatt, devir aldlgl yeni borsa binasl in~ahm
hlzla tamamhyarak bizleri modern borsa binasma kavu~turmak 01-
mu~tur. Istanbul Menkul Klymetler BorsaslnI kadro yonOnden tak-
viye ederek ara~hrmaya , yeni borsacdann egitimine, tUm borsanm
iyi biT ~kilde denetlenmesine bUyilk onem vermi~tir. Borsayt mo-
dern teknik biT alt yaplya kavu~turmu~ur.
Kendisi daha onceki ba;kanlann da yaptlg. gibi; Sermaye Pi-
yasast Kurulu Ba~kant ile eski arkada~l olmasma ragmen hie;: biT za-
man iyi ge<;inememi~tir. Buna ragmen kendisi, Ankara'daki bOrok-
rasinin bilhassa Sermaye Piyasasl Kurulunun engellemelerine rag-
men bu piyasalara ve borsaya bu sayfalara siamayacak kadar saYI-
SIZ hizmetlerde ve katktlarda bulunmu~tur.

Takas bankl kurarak. yatmmclnln saklamaya verdiklerini iste-

dig.i an kontrol edebilmesini sag.laml~ttr.
Avrupa Borsalar Birligini kurarak ilk ba;ka", olmu;tur.
Mij~eri Dam~ma Hartin! kurarak mU~teri denetimini ~Iaml~-
tIro
Yeni $irketler pazanm. goz alb pazanm ~ml~ttr.

Borsa endeksinden iki slflr athrarak borsada yeni bir canlan-

maya sebep olmu~ur. Yeni endeks dUzenlemelerini getirmi~tjr.
Wiard" salonlarda bize elbise ask.s.m bile razia g6ren, yolda
gordUg.Onde bir selaml bile esirgeyen eski ba~kammlza nazire ya-
parcaslna borsa uzmanlanna borsa binaslOda dinlenme salonu bi-
le vermi~tir.
Problerimizi ve kendisine gotUrdUg.UmUz onerileri titizlikle in-
celeyip. uygun gordOg.OnO uygulatml~hr. Ba~kan olmadan once
 159
nasil bizimle beraber ise goreve geldikten sonra da hep ic;irnizde,
vefatma kadar hep bizimle beraber olmu~tur.
TUrkiye i<;in, <;agda~, uluslararasl biT hale. getirdigin IMKB ic;in,
bizler ic;in yapttkianm, yapttrdlklannt hie; unutmayaca!Jlz 5evgili
ba~kammJz .

NUT i<;inde yat agabeyimiz, arkada~lmlz Sn. Tuncay Artun.

160

GENe;: BORSA
Resmi borsamlZln temelleri Cagaloglu'nda dar bir binada 40
m2 barsa salonunda ahlml~br; Bir slmh andlran salonda kuka ya~
km oturacak yer vardl. ATka bolUme ise ayakta durmak ilzere sa~
ylSI onu gec;meyen yatmmCilar ahmrdl. Pencereleri bile olmayan
odamn alt yapl yetersizli9ini 0 gUnleri ya~mayan bilemez. Borsa
Uye saYISI 47 idi. $ayet hepsi birden aym anda gelirse hiT klsml
ayakta kahrdl. Konu~bilece9imiz lie; telefon vardl.
Kuruldugu 1986-1987 ytlmda, borsamn y,l boyunca yapllg, i~­
lern hacmi 9 milyar idi. 1~lem goren ~irket saY1SI 80, toplam hisse
say's, 3 milyo n idi. 1~ler bGyUdG; Cagaloglu'na s,gmaz olduk. top-
hanedeki binaya ta~mdlk. Tophane'de 100 m"yi ge,en borsa sa-
lonumuz vardl. Salonun hiT kenan isteyen borsa yahnmclsmm gi-
rebilece!)i bolilm olarak aynlml~tJ .
1990 ytilOda borsa Gye saY'Sl 110'a borsada i~lem goren ~ir­
ket saYlSl 2S0'ye yUkseldi. 1~lem hacmi Y'I sonunda 15,5 trilyona
ul~lI . 1989 Ylhnda % 500'e yakm prim yaph.

Yatmmcllann sonralan ic;eri ahnmamasma ve salonun yandaki

binaya do!)ru geni~lernesine ragmen; gUnde 400'e yakm borsa
temsiicisinin her gOn borsaya gelmesi, salondaki fiziki yetersizli~i
arthrdl.
Yaz kl ~ havastz ve steak olan borsa salonunda i~lem haemi ar-
 161
tinea bazl ~irket tahtalan onUnde yanm saat slra bekliyorduk. Hat-
ta bazen ertesi gUn talep olacak ~irketler iyin binamn dl~ kaplsmm
yanmda slTa listeleri yapJityordu. Sirada yeT kapmak it;in salonda
sabahlayanlar bile oluyordu. ~Ieyin seans bitince i~lemleri onay-
latmak it;in siraiar olu~urdu. I~imiz bitince de tuvalet Sirasma, son-
ra da ye mekhane sirasma girerdik.
!;)imdi borsamlzm modern, gilzei biT binasl vaT. Binamlzm yO-
rUyen merdive nli , her t;e~it teknik alt yapl He donahlmt~ i ~lem sa-
Ionian vaT. Hangisini begenirseniz yemek yiyebileceginiz tit; lokan-
tasl , topianh, ara~hrrna , konferans, resim, sergi salonlan, kurup-
hanesi , kahvehanesi, borsacla c;:ah~(mlar ic;:in hizmet veren oze l
bankasl, kuaforO., c;:ic;:ekc;:isi, kitapt;ISI vaT. Seanslar arasmda ve son-
rasmda dinlenebilece~iniz gilze( bahc;esi, kapah ve aC;lk yi.izme ha-
VUZU, spor alanlan, c;am korusu mevcuttur.

Borsamlzln nerelerden nerelere gekli~i a~ikar. Onun ic;in, bor-

sada c;ah~n arkada~lanmlzm , bulunduk1an ~rtlann klymetini iyi
bilip, piyasaOln daha da geli~mesi ic;in c;ah~malan ve hisse senedi
yatmmcisl ic;in ellerinden geleni yapmaya devam etmeleri gerek-
mektedir.

,
,
162

BORSADA IYt YATIRIMCI

NASIL OLUNUR?
1) Borsaya birikimlerinizin % 50'den fazlas101 yatlrmaylO.
2) Meyveleri kesinlikle aym sepete koymaYIn.
2) Paramzl slflrlamak istemiyorsamzj kesinlikle kredi kullan-
maym. !stikrarslz biT Ulke oldugumuz i~inj i~jnizi bozup, evinizi,
arabamzl satJp borsaya girmeyin.
3) Borsada kazan, sagladlysamz; kazanclnlzl ba~ka yalmm
ara,lanna kaydlrabilecek kadar alolh olun.
. ,
4) Gilvenilir araCI kurumlarla, dOrtist borsa uzmanlan He ~h-
~m.

5) Teknik ve mali uzmanlann sOylediklerini dinleyin.

6) Borsa a~m yilkseldigi zaman hisse senetlerinizi satlp. borsa-
om sablrla dili;mesini beklemeyi OQ:renrnelisiniz.
7) His50 senellerinde ,i,ekten ,i,ege dola~1r gibi dola~maYln.
Sik sik ka!ltt degi~tirirseniz sizin d~il de araCI kurumunuzun ka-
zan~h t;lkacagml unutmaym.
8) Hisse senedi ahrken, en az orta veya uzun vadeli du~unup,
maddi durumu saglam, patron Ian gUvenilir, gelecek vaat eden ~ir­
ketlerden set;in.
 163
9) Cah~b~mlz araci kurum ne kadar gtivenilir olursa olsunj Ta-
kasbankta emanette duran hisse senedi portf6ytinUzU borsa ~ifre­
niz ile, fax veya telefonla kontrol edin. .
10) Borsa dedikodulanna, her okudugunuz habere, duydugu-
nuz her tiyoya hemen inanmaym.
11) Sinirli, heyecanh, tela~h karaktere sahipseniz, kaip, ~ker
vs. gibi hastahklanmz varsa pek borsa He ilgilenmeyin.
12) $ansI olmayan, hep kaybeden biri iseniz borsaya gelme-
yin.

KaybeUiQiniz zaman ba~kalannm kazandl!1IOJ hi~bir zaman

unutmaym.

,
164

SON SQZ
Bu kitapta oniki ytldlT genel olarak borsarmzm, borsa Uye ve
c;ah~nlanmn gUnahlanm ve sevaplanm, zararlannt ve faydalanm,
k5tillukJerini ve iyilikJerini anlatmaya c;ah!itlm.
Daha c;ok olumsuz yanlanmtzdan bahsettigirnin farkmdaYlm.
laten kitabm iddiah isminden de anla~llaca!1:1 gibi eski hiT borsacI
olarak yanb~lan irdelemem gerekiyordu.
Bu kitahl yazdt{tlm ic;in biT c;ok meslekta~lm. arkada~lm ve Us-
tadlanm bana ktzacaklardtT. BUtUn bu adamm anlatltklan bizim
borsamlzda ya~ndlgl gibi dUnyanm bUton borsalanmn da ba~m'
dan gec;mi~ ve gec;mekte olan olaylardlT, diyeceklerdir.
Ben kol kmhr yen ic;inde kahr edebiyatmll1 illkemize ve borsa-
mlza faydah olacagma inanmtyanlardamm. Bu kitapta yaztlanlar
de>grudur ve ya~nml~lr. Ben bunlann geli~n hiT borsanm teerO-
beleri ve ders ahnmasl gereken olaylan olarak kabul ediyorum.
$imdik artlk borsanln gelecegi onemlidir.
BorsamlZ zaten di.lzelme yolundaki bazl eksikliklerine ragmen,
i~lem hacmi ar;lstndan Avrupamn bnde gelen, modern bina ve
~agda~ all yaPlSl He dUnyanm sayth borsalanndan biri olmu~tur.
TUm yatmmctlann tamamen gUven ir;erisinde sUratli, ~ffaf ah~
veri~ yapabilecekleri. I~lemlerin tamamen bilgisayar i1e yaplldlgl ve
 165
bu i~lemlerin yine bilgisayarla gozetlenip, denetiendiQ.i dGnyamn
en Iikit borsasldlT.
Takas ve saklama, gUven ve denetim ic;inde Takasbank tarafm-
dan iki gUn ic;erisinde yapllmaktadlT.
Hedefimiz daha ~ok kurumsal yatlTlmcmm i~lem yaptl9t. huku-
ki eksikliklerinin c;ozillduQ,i.i. fon sorunlannm kalmadtgl, istikrarh,
manipwasyonsuz, mali baklmdan daha bUyUk. daha guc;:IU biT bor-
sadlT.

•
 •
BIR
RSACININ

•
"Borsaya Ilk Tokadl Kim Aftl?"
"i'atmmclYI Nasll Kiistiirdiik
"Borsada Insider Trading"
"MaftJa Tipleri"
"Borsada Kara Para
"Borsada Mini Et,~J
"Fenerbahfe'de
"Borsa
"Sahte .... ','"
HAI.T