Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Mašinski fakultet

Mašinski elementi II
Grafički zadatak: VII

Student:Bašević Vladimr Asistent:Aleksija Đurić

[Type text]
 7. Prenosnik snage – saosnim ( koaksijalnim ) vratilima

Projektovati prenosnik sledećih karakteristika:

-Nominalna snaga P=19kW
-Broj obrtaja n=1000min-1
-Prenosni odnos i= 30a
-Nominalni radni vijek 12000 h
Pogonska mašina: Elektromotor
Radna mašina: Klipni kompresor
Koncepcijsko rješenje:

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:2

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Cilindrični par 1-2
Za dvostepene koaksijalne reduktore može se usvojiti ( M. Trbojević str.21)

i1-2= √𝑖 - 0,03∙ 𝑖 = √30 - 0,03∙ 30 = 4,57 i1-2=5

𝑖 3-4 = 𝑖/𝑖 1-2=30/5 = 6
Zbirni broj zubaca prilikom projektovanja može se birati proizvoljno, međutim iz praktičnih
razloga može se izračunati iz izraza:

z1+z2=2𝑐𝑜𝑠𝛽 ∙ 𝐶 ( M. Trbojević str.20 ) C = 50÷ 100 usvaja se C=60 𝛽 = 11° (M. Trbojević
str.20)
z1+z2=2𝑐𝑜𝑠11 ∙ 60 z1+z2 = 117,79
Broj zubaca (M. Trbojević str.20)
z1 +z2 117,79
z1 = = = 19,63 usvaja se Z1=20 (L)
1+i1−2 1+5

z2= 117,79 – 20 = 97,79 usvaja se Z2 = 100 (D)

Cilindrični par 3-4
z1+z2 = 2𝑐𝑜𝑠𝛽 ∙ 𝐶 ( M. Trbojević str.20 ) C = 50÷ 100 usvaja se C=60 𝛽 = 11° (M.
Trbojević str.20)
z1+z2 = 2𝑐𝑜𝑠11 ∙ 60 z1+z2 = 117,79
3z +z4 117,79
z3 = 1+i = = 16,82 usvaja se Z3= 17 (D)
3−4 1+6

z4= 117,79 – 17 = 100,79 usvaja se Z4 = 102 (L)

Prenosni odnos:
Stepeni iskorišćenja:
η1/2=0,98 i η3/4=0,98 (Trbojevic) n1=nem=1000 min-1
𝑛𝑒𝑚 1000
n2= 𝑖1/2 = =200min¹
5

𝑛2 200
n3=𝑖3/4= =33,33 min¹
6

𝑃𝑧1 19
Tz1=9549* 𝑛1 =9549*1000=181,431Nm

Tz2=Tz1*i1/2*η1/2 =181,430*5*0.98=889,007 Nm
Tz2=Tz3=889,007 Nm
Tz4=Tz3* i3/4 ∗ η3/4=889,007*6*0.98=5334,042 Nm

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:3

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Proračun zipčastog para Z1-Z2
Prethodni proračun:
Materijal zupčanika 18CrNiMo7-6. Kvalitet izrade IT7

Prečnikpodeone кružnicemalogzupčanika:

3 𝑇1 ∗𝐾𝑎∗𝑆ℎ²𝑙𝑖𝑚 𝑖1/2+1 3 181,430∗1,25∗1.5² 6

𝑑1 = 850 √ 2 ∙ = 850 √ ∙ 5=58,70 mm
𝜓𝑏/𝑑 ∙𝜎𝐻𝑙𝑖𝑚 𝑖1/2 1.1∙13002

𝜎𝐻𝑙𝑖𝑚 =1300 N/mm² (P33-20)

𝑆𝐻𝑙𝑖𝑚 =1.5 (str. 407)
𝜓𝑏/𝑑 =1.1 ( П33.23a)

KA=1,25 (П13-11)
Usvajanje modula:
𝑑1∗𝑐𝑜𝑠11 58,70∗𝑐𝑜𝑠11
𝑚𝑛 = = =2,8 usvajam standardni modul m=6 mm (P31-3)
𝑍1 20

Pomjeranje profila
6(20+100)
ad=mn(Z1+Z2)/2cosβ1= =367,34 mm
2𝑐𝑜𝑠11

usvaja se standardna vrijednost a=360mm na osnovu R20 (P12-3)

Ugao nagiba profila alata:
𝑡𝑎𝑛𝛼 𝑡𝑎𝑛20
𝑡𝑎𝑛𝛼𝑡 = 𝑐𝑜𝑠𝛽1𝑛 = 𝑐𝑜𝑠11 pa je 𝛼𝑡 =20.37°

𝑖𝑛𝑣𝛼𝑡 =𝑡𝑎𝑛𝛼𝑡 -𝛼𝑡 *𝜋/180=0.01571644

Ugao dodirnice
𝑐𝑜𝑠20.37
𝑐𝑜𝑠𝛼𝑤𝑡 =mn(Z1+Z2)cos𝛼𝑡 /2acosβ=6*(20+100) ∗ 365∗2∗𝑐𝑜𝑠11 =1,01, pa je 𝛼𝑤𝑡 =22,14°

𝑖𝑛𝑣𝛼𝑤𝑡 =𝑡𝑎𝑛𝛼𝑤𝑡 -𝛼𝑤𝑡 =0,0188

Koeficijenti pomjeranja profila
1 𝑧 +𝑧
2 20+100
X1+X2=2𝑡𝑎𝑛𝛼 (𝑖𝑛𝑣𝛼𝑤𝑡 -𝑖𝑛𝑣𝛼𝑡 )= 2𝑡𝑎𝑛20 (0,0188 − 0.01571644 )=0,51
𝑛

Broj zuba u normalnom presjeku:

tgβb=tgβ*cos𝛼t=tg11*cos22,14
βb=10.03°
𝑍1 20 𝑍2 100
Zn1=𝑐𝑜𝑠³βb=𝑐𝑜𝑠3 10,03=21,05 , Zn2=𝑐𝑜𝑠³βb=𝑐𝑜𝑠³10.03=103,157 (P33-26)
𝑍𝑛1+𝑍𝑛2
Zm= =62,10
2

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:4

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 𝑋1+𝑋2 0.5
Xm= = 2 =0.25 usvajm X1=0.416 i X2=0.084
2

Geometrijske veličine
𝑛 𝑚 6
Čeoni modul 𝑚𝑡 = 𝑐𝑜𝑠𝛽 = 𝑐𝑜𝑠11° = 6,12

Prečnici podeonih i kinematskih kružnica

d1 = mt ∙ z1 = 6,12 ∙ 20 = 122,44 mm

𝑑2 = 𝑚𝑡 ∙ 𝑧2 = 6,12 ∙ 100 = 612 mm

Precnici kinematskih kruznica:

𝑑𝑤1 =2a Z1/ Z1+Z2=2*360*20/20+100=120mm

𝑑𝑤2 =i1/2*dw1=5*120=600 mm

Prečnici osnovnih kružnica

𝑑𝑏1 = 𝑑1 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝛼𝑡 = 122,44 ∙ 𝑐𝑜𝑠22,14° = 113,41 𝑚𝑚

𝑑𝑏2 = 𝑑2 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝛼𝑡 = 612 ∙ 𝑐𝑜𝑠22,14° = 566.87𝑚𝑚

Prečnici podnožnih kružnica

df1=d1+2*x1*mn-2hfp= 122,44+2*0,416*6-2*7.5= 112,6 mm

hf1=Kp*mn=1,25*6=7,5

df2=d2+2*x2*mn-2hfp= 559,76+2*0,084*6-2*7,5= 598,008 mm

Prečnici tjemenih kružnica

𝑑𝑎1 = 2𝑎 − 𝑑𝑓2 − 2𝑐 = 2 ∗ 365 − 545,768 − 1.8 ∗ 0,3 = 121,46𝑚𝑚

𝑑𝑎2 = 2𝑎 − 𝑑𝑓1 − 2𝑐 = 2 ∗ 360 − 112,36 − 1.8 ∗ 0.3 = 606,86 𝑚𝑚

c=0.3

Radni napon bokova zubaca:

Stepen sprezanja profila

𝑧 𝑑 2 𝑑 2
𝜀𝛼 =ε1+ε2=2𝜋1 ∙ [√(𝑑𝑎1 ) − 1 + 𝑢√(𝑑𝑎2 ) − 1 − 𝑡𝑎𝑛𝛼𝑤𝑡 (𝑖 + 1)]=
𝑏1 𝑏2

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:5

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 20 183,632 2 617,04 2
=2𝜋 ∙ [√( 113,41 ) − 1 + 5√(518,48) − 1 − (5 + 1)𝑡𝑎𝑛22,14]=6,52

Stepen sprezanja profila u normalnom presjeku

𝜀
𝜀𝛼𝑛 =𝑐𝑜𝑠2𝛼𝛽𝑏 =6,8

Stepen sprezanja bočnih linija

𝑏∗𝑠𝑖𝑛𝛽 65∗𝑠𝑖𝑛11
𝜀𝛽 = 𝑚𝑛∗𝜋 = =0,65 𝜀𝛽 =1 -398str.
6∗𝜋

faktor jednostruke sprege: Zb=1 (3.3.3.1)

Stepen sprezanja bokova
𝜀𝛾 =𝜀𝛼 + 𝜀𝛽 =6,52+1 =7,52

Faktori opterećcenja
Faktor radnih uslova KA=1,25
Obimna brzina:
𝜋𝑑1 𝑛1∗0.001 𝜋 122,44∗1000∗0,001
𝜈 t= = =6,4m/s
60 60

2∗𝑐𝑜𝑠∗𝛽𝑏 2∗𝑐𝑜𝑠10.03
ZH=√𝑐𝑜𝑠²𝛼𝑡∗𝑡𝑎𝑛𝛼𝑤𝑡=√𝑐𝑜𝑠²20.37∗𝑡𝑎𝑛22,14=2.37- faktor oblika boka zubca

Ze=189.8√N/mm ( P33-7)- faktor elastičnosti materijala:

faktor kosih zubaca:

Z𝛽 =√𝑐𝑜𝑠𝛽=√𝑐𝑜𝑠11=0.99 (33.4)

4−𝜀𝛼 𝜀𝛽 4−6,52 0,65

Zε=√ ∗ (1 − 𝜀𝛽) + 𝜀𝛼 =√ ∗ (1 − 1) + 6,52=0,31
3 3

ZB=1 (33.35)
2𝑇1 2∙181430
Ft1= 𝑑 = = 2963,57𝑁
1 122,44

𝐾1∗𝑏 𝑍1∗𝑣𝑡1 𝑖1/2² 23,9∗65 20∗6.4 5²

Kν=1+(𝐹𝑡3∗𝐾𝑎+0.0087)* *√1+𝑖1/2=1+(2963.57∗1.25+0.0087)* *√ 6 =2,35
100 100

C’=0.8*C’th*cosβ=0.8*18,97*cos11=14,87N/mmμm

K1=23.9 P33-11 Faktor unutrašnjih dinamičkih sila

𝐹𝛽𝛾∗𝐶𝛾∗𝑏 16,2435∗76,44∗65
= = 4,63>1
2∗𝐹𝑡1∗𝐾𝑎∗𝐾𝑣 2∗2963,57∗1,25∗2,35

Odstupanje mjere I oblika pri izradi:

fma=0.7*fHβ=0.7*14=9.8 μm

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:6

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Faktor raspodele opterećenja duž bočne linije
fHβ=14µm P32-5
Odstupanje usljed deformacije vratila I tijela zupčanika:
fsh=7μm P33-3
Početno odstupanje pravca bočne linije:
Fβx=fma+1.33*fsh=9.8+1.33*7=19.11 μm
Faktor razrade:
𝛾b=0.85 ( P33-2)
Fβγ=Fβx*𝛾b =19,11*0.85=16,2435 μm
Stvarna vrednost jednačine krutosti:
C’=0.8*C’th*cosβ=0.8*18,97*cos11=14,87 N/mmμm
Najveća teorijska vrednost jednačine krutosti:
1
C’th= 0.15551 0.25791 𝑋1 𝑋2 C’t
0.04723+ + −0.00635∗𝑋1−0.11654∗ −0.00193∗𝑋2−0.24188 +0.00529∗𝑋12 +0.00182∗𝑋2²
𝑍𝑛1 𝑍𝑛2 𝑍𝑛1 𝑍𝑛2
1
h= 0.15551 0.25791 0.42 0.084+0.00529 ∗ 0.4162 +
0.04723+ + −0.00635∗0.416−0.11654∗ −0.00193∗0.084−0.24188
21,05 103,157 21,05 103,157
0.00182 ∗ 0.0084² = 18,7mmμm

Srednja vrednost spregnutih zubaca:

Cγ=C’*(0.75*εα+0.25)=14,87*(0.75*6,52+0.25) = 76,44 N/mmμm
Faktor raspodjele opterećenja na parove zubaca:
Khα=1.1 (P36.6)

2∗Fβγ∗𝑏∗Cγ 2∗16,2435∗65∗76,44
KFβ=√ 𝐾𝑎∗𝐾𝑣∗𝐹𝑡 =√ =4.3>2 -388str.
1,25∗2,35∗2963,57

𝑖1
𝐹𝑡 +1
2
σH=ZH*ZE*Zε*Zβ*Zb*√𝑑1∗𝑏 ∗ 𝑖1 ∗ 𝐾𝑎 ∗ 𝐾𝑣 ∗ 𝐾ℎ𝛼 ∗ 𝐾ℎ𝛽
2

2963,57 5+1
σH=2.38*189.8*0,613*0.99*1*√65∗122,44 ∗ ∗ 1,25 ∗ 2.35 ∗ 1.1 ∗ 4,3=314,07 N/mm2
5
σH =314,07 N/mm² - Radni napon bokova zubaca
Kriticni napon bokova zubaca:
σHkr=σHlim*ZNT*ZR*Zl*Zv*Zw*Zx
σHlim=1300 N/mm²(P33-20)
ZNT=0.98 P33-8
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:7
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 N=n1*Lh*60=1000*12000*60=7,2*108
Zl=1,04 P33.9
νt=6,4 m/s
𝐹𝑡 𝑖1/2+1 2963,57 6+1
KS=3*𝑏∗𝑑* =3*65∗58,70* =2,7 (P33-9)
𝑖1/2 6

faktor obimne brzine:

Zv=0.98 P33-10
faktor razlike tvrdoće:
Zw=1 -399str.
faktor veličine presjeka:
Zx=1 P33-12
faktor hrapavosti:
𝑎∗𝑠𝑖𝑛𝛼𝑤𝑡 𝑖1/2 365∗𝑠𝑖𝑛22,14 5
ρred= *(1+𝑖1/2)2= *36=19,40
cos 𝛽𝑏 cos 10.03

RZ1=RZ2=8μm P13-17

𝑅𝑧1+𝑅𝑧2 3 10 8+8 3 10
RZ100= * √𝜌𝑟𝑒𝑑 = * √19,40= 6,41 μm
2 2

Zv=0,98 P33-10
Kritični napon bokova zuba:
σHkr=σHlim*ZNT*ZR*Zl*Zv*Zw*Zx
σHkr=1300*0.98*0,94*1,04*0,98*1*1=1220,553 N/mm²
Stepen sigurnosti bokova zuba:
𝜎ℎ𝑘𝑟 1220.553
SH = = =3,82>Smin=1
𝜎ℎ 314,07

Radni napon podnožja zubaca:

Faktor oblika zupca:
YFa1=2.15 P33.14
Faktor koncentracije napona:
YSa1=2,05 P33.15
Faktor stepena sprezanja:

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:8

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 0.75 0.75
Y𝜀=0.25+ 𝜀 =0.25+ 6,8 =0.36
𝛼𝑛

𝜀𝛼 6,52
𝜀𝛼𝑛 =𝑐𝑜𝑠 2 𝛽𝑏 =𝑐𝑜𝑠2 10.039=6,8

Faktor kosih zubaca:

𝛽 11
Y𝛽=1-𝜀𝛽 120 =1-1 120 =0.908
𝑏∗𝑠𝑖𝑛𝛽 65∗𝑠𝑖𝑛11
𝜀𝛽 = 𝑚𝑛∗𝜋 = = 0,65 = 1 (34.43)
6∗𝜋

Faktor raspodjele opterećenja na parove zubaca:

KHα=KFα=1,1 P33-6
KFβ= 1.39√𝐾𝐻𝛽 = 1.39√4,86=3,11

Radni napon:
𝑡1 𝐹
𝜎=YFa1 ∙ YSa1 ∙ Y𝜀 ∙ Y𝛽 ∙ 𝑏∙𝑚 𝐾𝐴 ∙ 𝐾𝑣 ∙ 𝐾𝐹𝛼 ∙ 𝐾𝐹𝛽
𝑛

2963,57
𝜎=2.15 ∗ 2,05 ∗ 0,484 ∗ 0.908 ∗ ∗ 1.5 ∗ 2,23 ∗ 1,1 ∗ 3.11=136,93 N/mm2
65∗6

Kritični napon podnožja zuba

[𝝈]=𝜎𝐹𝑙𝑖𝑚 ∙ 𝑌𝑁𝑇1 ∙ 𝑌𝑆𝑇 ∙ 𝑌𝛿𝑅1 ∙ 𝑌𝑅𝑇3 ∙ 𝑌𝑥1 =800 N/mm2
[𝝈]=2 ∗ 400=800 N/mm2

YNT1=1 P33-16
Faktor koncentracije napona opitnog zupčanika:
𝑌𝑆𝑇 =2
𝑌𝛿𝑅1 *𝑌𝛿𝑅2 ∗ 𝑌𝑥1 =1 -str 403
𝜎𝐹𝑙𝑖𝑚 = 400 N/mm2
Stepen sigurnosti podnožja zubaca:
[𝝈] 800
S= 𝝈 =136,93=5,3

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:9

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Proračun zipčastog para Z3-Z4
Prethodni proračun:
Prečnikpodeone кružnicemalogzupčanika:

3 𝑇3 ∗𝐾𝑎∗𝑆ℎ²𝑙𝑖𝑚 𝑖1/2+1 3 889,007∗1,25∗1.5² 6+1

𝑑3 = 850 √ 2 ∙ = 850 √ ∙ =98,77 mm
𝜓𝑏/𝑑 ∙𝜎𝐻𝑙𝑖𝑚 𝑖1/2 1.1∙13002 6

𝜎𝐻𝑙𝑖𝑚 =1300 N/mm²

𝑆𝐻𝑙𝑖𝑚 =1.5
𝜓𝑏/𝑑 =1.1 П33.23a

Ka=1,25 П13-11
b=98,77*1.1=108,647 usvaja se 150cm
Usvajanje modula:
𝑑3∗𝑐𝑜𝑠11 98,77∗𝑐𝑜𝑠11
𝑚𝑛 = = =5,69 usvajam standardni modul m=6 mm
𝑍3 17

Pomjeranje profila
6(17+101)
ad=mn(Z3+Z4)/2cosβ1= =361,22mm
2𝑐𝑜𝑠11

usvaja se standardna vrijednost a=365mm (P12-2)

Ugao nagiba profila alata:

𝑡𝑎𝑛𝛼 𝑡𝑎𝑛20
𝑡𝑎𝑛𝛼𝑡 = 𝑐𝑜𝑠𝛽1𝑛 = 𝑐𝑜𝑠11 pa je 𝛼𝑡 =20.373°

𝑖𝑛𝑣𝛼𝑡 =𝑡𝑎𝑛𝛼𝑡 -𝛼𝑡 *𝜋/180=0.01571644

Ugao dodirnice
𝑐𝑜𝑠20.344
𝑐𝑜𝑠𝛼𝑤𝑡 =mn(Z1+Z2)cos𝛼𝑡 /2acosβ=1*(41+135) ∗ 90∗2∗𝑐𝑜𝑠11 =0.92, pa je 𝛼𝑤𝑡 =22,11°

𝑖𝑛𝑣𝛼𝑤𝑡 =𝑡𝑎𝑛𝛼𝑤𝑡 -𝛼𝑤𝑡 =0,0188

Koeficijenti pomjeranja profila
3 𝑧 +𝑧
4 17+101
X3+X4=2𝑡𝑎𝑛𝛼 (𝑖𝑛𝑣𝛼𝑤𝑡 -𝑖𝑛𝑣𝛼𝑡 )= 2𝑡𝑎𝑛20 (0,0188 − 0.01571644)=0,49
𝑛

Broj zuba u normalnom presjeku:

tgβb=tgβ*cos𝛼t=tg11*cos20.373
βb=10.329°
𝑍3 17 𝑍4 101
Zn3=𝑐𝑜𝑠³βb=𝑐𝑜𝑠³10.329=17,89 , Zn4=𝑐𝑜𝑠³βb=𝑐𝑜𝑠³10.329=106,3 (P33-26)

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:10

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 𝑍𝑛1+𝑍𝑛2
Zm= =62,10
2
𝑋1+𝑋2 0.49
Xm= = =0.25 usvajm X0=0,416 i X4=0,084
2 2

Geometrijske veličine
𝑛 𝑚 6
Čeonimodul𝑚𝑡 = 𝑐𝑜𝑠𝛽 = 𝑐𝑜𝑠11° = 6,12

Prečnici podeonih i kinematskih kružnica

d3 = mt ∙ z1 = 1,018716 ∙ 41 = 104,04 mm

𝑑4 = 𝑚𝑡 ∙ 𝑧2 = 1,018716 ∙ 135 = 618,12 mm

Precnici kinematskih kruznica:

𝑑𝑤3 =2a Z3/ Z3+Z4=2*365*17/17+101=105,16

𝑑𝑤4 =2a Z4/ Z3+Z4=624,83 mm

Prečnici osnovnih kružnica

𝑑𝑏3 = 𝑑3 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝛼𝑡 = 104,04 ∙ 𝑐𝑜𝑠20.344° = 97,55 𝑚𝑚

𝑑𝑏4 = 𝑑4 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝛼𝑡 = 618,12 ∙ 𝑐𝑜𝑠20.344° = 579,56 𝑚𝑚

Prečnici podnožnih kružnica

df3=d3-2hf3=104,04-2*7,5=89,04 mm

hf3=Kp*mn=1,25*6=7,5

df4=d4-2hf4=618,12-2*7,5=603mm

Prečnici tjemenih kružnica

𝑑𝑎3 = 2𝑎 − 𝑑𝑓4 − 2𝑐 = 2 ∗ 365 − 603 − 2 ∗ 0,65 = 125,7 𝑚𝑚

𝑑𝑎4 = 2𝑎 − 𝑑𝑓3 − 2𝑐 = 2 ∗ 365 − 89,04 − 1,3 = 639,66𝑚𝑚

c=0.1mn =0.1*6=0.6
Radni napon bokova zubaca:
Stepen sprezanja profila

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:11

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 𝑧 𝑑 2 𝑑 2
𝜀𝛼 =ε1+ε2=2𝜋1 ∙ [√(𝑑𝑎1 ) − 1 + 𝑢√(𝑑𝑎2 ) − 1 − 𝑡𝑎𝑛𝛼𝑤𝑡 (𝑖 + 1)]=
𝑏1 𝑏2

41 125,7 2 639,66 2
=2𝜋 ∙ [√(97,55) − 1 + 5√(579,56) − 1 − (6)𝑡𝑎𝑛22,11]=1,917

Stepen sprezanja profila u normalnom presjeku

𝜀
𝜀𝛼𝑛 =𝑐𝑜𝑠2𝛼𝛽𝑏 =1,99

Stepen sprezanja bočnih linija

𝑏∗𝑠𝑖𝑛𝛽 65∗𝑠𝑖𝑛11
𝜀𝛽 = 𝑚𝑛∗𝜋 = =0,65 𝜀𝛽 =1 -398str.
6∗𝜋

faktor jednostruke sprege: Zb=1 (3.3.3.1)

Stepen sprezanja bokova
𝜀𝛾 =𝜀𝛼 + 𝜀𝛽 =1,917+1 =2.9

Faktori opterećcenja
Faktor radnih uslova KA=1,25
Obimna brzina:
𝜋𝑑1 𝑛1∗0.001 𝜋 104,04∗1000∗0,001
𝜈 t= = =5.4m/s
60 60

2∗𝑐𝑜𝑠∗𝛽𝑏 2∗𝑐𝑜𝑠10.329
ZH=√ =√ =2,36- faktor oblika boka zubca
𝑐𝑜𝑠²𝛼𝑡∗𝑡𝑎𝑛𝛼𝑤𝑡 𝑐𝑜𝑠²20.344∗𝑡𝑎𝑛21.55

Ze=189.8√N/mm ( P33-7)- faktor elastičnosti materijala:

faktor kosih zubaca:

Z𝛽 =√𝑐𝑜𝑠𝛽=√𝑐𝑜𝑠11=0.99 (33.4)

4−𝜀𝛼 𝜀𝛽 4−1.917 1
Zε=√ ∗ (1 − 𝜀𝛽) + 𝜀𝛼 =√ ∗ (1 − 1) + 1,917=0,72
3 3

ZB=1 (33.35)
2𝑇3 2∙882007
Ft3= 𝑑 = = 16955,15 𝑁
3 104,04

𝐾1∗𝑏 𝑍3∗𝑣𝑡1 𝑖1/2² 23,9∗150 17∗5,4 6²

Kν=1+(𝐹𝑡3∗𝐾𝑎+0.0087)* *√1+𝑖1/2=1+(16955,15∗1+0.0087)* *√ 7 =1,27
100 100

K1=23.9 P33-11 Faktor unutrašnjih dinamičkih sila

𝐹𝛽𝛾∗𝐶𝛾∗𝑏 16,2435∗25,43∗150
= =3,14>1
2∗𝐹𝑡1∗𝐾𝑎∗𝐾𝑣 2∗16955,15∗1,25∗1,27

Odstupanje mjere I oblika pri izradi:

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:12
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 fma=0.7*fHβ=0.7*14=9.8 μm
Faktor raspodele opterećenja duž bočne linije
fHβ=14µm P32-5
Odstupanje usljed deformacije vratila I tijela zupčanika:
fsh=7μm P33-3
Početno odstupanje pravca bočne linije:
Fβx=fma+1.33*fsh=9.8+1.33*7=19.11 μm

Faktor razrade:
𝛾b=0.85 ( P33-2)
Fβγ=Fβx*𝛾b =19,11*0.85=16,2435 μm
Stvarna vrednost jednačine krutosti:
C’=0.8*C’th*cosβ=0.8*19.23*cosB=15.32 N/mmμm
Najveća teorijska vrednost jednačine krutosti:
1
C’th= 0.15551 0.25791 𝑋1 𝑋2 C’t
0.04723+ + −0.00635∗𝑋1−0.11654∗ −0.00193∗𝑋2−0.24188 +0.00529∗𝑋12 +0.00182∗𝑋2²
𝑍𝑛1 𝑍𝑛2 𝑍𝑛1 𝑍𝑛2
1
h= 0.1551 0.25791 0.416 0.084 +0.00529 ∗ 0.4162 +
0.04723+ + −0.00635∗0.416−0.11654∗ −0.00193∗0.084−0.24188
17,89 106,3 17,89 106,3
0.00182 ∗ 0.084² = 19.23mmμm

Srednja vrednost spregnutih zubaca:

Cγ=C’*(0.75*εα+0.25)=15,32*(0.75*2.39+0.25) = 25,43 N/mmμm
Faktor raspodjele opterećenja na parove zubaca:
Kh=1.1 (P36.6)

2∗Fβγ∗𝑏∗Cγ 2∗16,2435∗150∗25,43
KFβ=√ 𝐾𝑎∗𝐾𝑣∗𝐹𝑡 =√ = 2.2 >2 -388str.
1,25∗1.27∗16955,15

KF𝛼 = 1,1

𝑖3
𝐹𝑡 +1
4
σH=ZH*ZE*Zε*Zβ*Zb*√𝑑3∗𝑏 ∗ 𝑖3 ∗ 𝐾𝑎 ∗ 𝐾𝑣 ∗ 𝐾ℎ𝛼 ∗ 𝐾ℎ𝛽
2

16955,15 6+1
σH=2,38*189.8*0,646*0.99*1*√104,04∗150 ∗ ∗ 1.25 ∗ 1.27 ∗ 1.1 ∗ 2.2=550,99 N/mm2
6

Kriticni napon bokova zubaca:

σHkr=σHlim*ZNT*ZR*Zl*Zv*Zw*Zx

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:13

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 σHlim=1300 N/mm²(P33-20)
ZNT=0.98 P33-8
N=n2*Lh*60=200*12000*60=1,44*108
Zl=0,98 P33.9
𝐹𝑡 𝑖3/4+1 16955,15 7
KS=3*𝑏∗𝑑* =3*150∗104,04*6=3,8 (P33-9)
𝑖3/4

ν50=200 mm²/s P33.21

faktor obimne brzine:
Zv=0,97 P33-10
faktor razlike tvrdoće:
Zw=1 -399str.
faktor veličine presjeka:
Zx=1 P33-12
faktor hrapavosti:
𝑎∗𝑠𝑖𝑛𝛼𝑤𝑡 𝑖3/4 365∗𝑠𝑖𝑛22,11 6
ρred= *(1+𝑖3/4)2= *36=17,16
cos 𝛽𝑏 cos 10.329

RZ1=RZ2=8μm P13-17

𝑅𝑧1+𝑅𝑧2 3 10 8+8 3 10
RZ100= * √𝜌𝑟𝑒𝑑 = * √17,16= 6.68 μm
2 2

Zr=0.94
Zv=0.97 P33-10
Kritični napon bokova zuba:
σHkr=σHlim*ZNT*ZR*Zl*Zv*Zw*Zx
σHkr=1300*0.98*0,94*0.98*0.97*1*1=1138,40 N/mm²
Stepen sigurnosti bokova zuba:
𝜎ℎ𝑘𝑟 1138,40
SH = = 550,99 =2> Smin=1
𝜎ℎ

Radni napon podnožja zubaca:

Faktor oblika zupca:
YFa1=2.15 P33.14
Faktor koncentracije napona:
YSa1=1.98 P33.15
Faktor stepena sprezanja:
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:14
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 0.75 0.75
Y𝜀=0.25+ 𝜀 =0.25+1,99=0,626
𝛼𝑛

𝜀𝛼
𝜀𝛼𝑛 =𝑐𝑜𝑠 2 𝛽𝑏
=1.99

Faktor kosih zubaca:

𝛽 11
Y𝛽=1-𝜀𝛽 120 =1-1 120 =0.908

𝜀𝛽 = 1 (34.43)

Faktor raspodjele opterećenja na parove zubaca:

KHα=KFα=1,1 P33-6
1.39
KFβ= 1.39√K 𝐻𝛽 = √2.2=1.76

Radni napon:
𝑡1 𝐹
𝜎=YFa1 ∙ YSa1 ∙ Y𝜀 ∙ Y𝛽 ∙ 𝑏∙𝑚 𝐾𝐴 ∙ 𝐾𝑣 ∙ 𝐾𝐹𝛼 ∙ 𝐾𝐹𝛽
𝑛

16955,15
𝜎=2.07 ∗ 2,15 ∗ 0.626 ∗ 0.908 ∗ ∗ 1,25 ∗ 1.27 ∗ 1.11 ∗ 1,76=172,99 N/mm2
150∗6

Kritični napon podnožja zuba

[𝝈]=𝜎𝐹𝑙𝑖𝑚 ∙ 𝑌𝑁𝑇1 ∙ 𝑌𝑆𝑇 ∙ 𝑌𝛿𝑅1 ∙ 𝑌𝑅𝑇3 ∙ 𝑌𝑥1 =800 N/mm2
[𝝈]=2 ∗ 400=800 N/mm2

YNT1=1 P33-16
Faktor koncentracije napona opitnog zupčanika:
𝑌𝑆𝑇 =2
𝑌𝛿𝑅1 *𝑌𝛿𝑅2 ∗ 𝑌𝑥1 =1 -str 403
𝜎𝐹𝑙𝑖𝑚 = 400 N/mm2
Stepen sigurnosti podnožja zubaca:
[𝝈] 800
S= 𝝈 =172,99=4,62

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:15

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Proračun vratila 1

Proračun vratila 1

2𝑇1 2∙181430
Ft1= 𝑑1 = = 2964.54 𝑁
122,40
𝑡𝑔α 𝑡𝑔20
Fr1=𝐹𝑡1 𝑐𝑜𝑠11 = 2964.54 𝑐𝑜𝑠11 = 968.01 𝑁

Fa1=Ft1tanβ = 2964.54 ∙ tan11° =517.39 N

Šema sila i opterećenja

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:16

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Otpori oslonaca:
Vertikalna ravan
∑MA = 0
Ft1∙ 100 + YB∙200=0
YB∙200= - Ft1∙ 100
YB∙200= -Ft1∙100
YB=-1482.27N
∑Fiy = 0
Ft1+YB+ YA=0
YA=- Ft1-YB =-1482.27N
Horizontalna ravan
∑MA = 0
Fr1∙100 + XB∙200 – Fa1∙ dw1/2=0
XB∙ 200 = - Fr1∙100 + Fa1∙ dw1/2
XB=-323.9913N
∑Fix = 0
-XA - Fr1 - XB =0
XA= -644.05N

Momenti savijanja:
Vertikalna ravan
Sa lijeve strane:
A: MAv =0
B: MBv =0
C: MCv= YA∙100=-148227 Nmm
Horizontalna ravan
Sa lijeve strane:
B: MBH=0
A: MAH= 0 Nmm
C: MCH= XA ∙ 100=-64405Nmm
C: MCH= XA ∙ 100 + Fa1∙ dw1/2 =-32399.26Nmm

Ukupni moment savijanja

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:17
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 MA=0 Nmm
2 2 2
MC= √𝑀𝐶𝐻+ 𝑀𝐶𝑉 = 161614.50Nmm
MB= 0 Nmm
Ukupne sile
22
FrB= √𝑋𝐵+ 𝑌𝐵2 = 1517.24N
22
FrA= √𝑋𝐴+ 𝑌𝐴2= 1616.145N
Ekvivalentni moment
22 2
Mic= √𝑀𝑐+ 0.75(𝛼0 ∗ 𝑇1 )2= √161614.502 + 0.75 ∗ (0.7 ∗ 181430)2 =195489.60Nmm
𝛼0 = 0.7
2
MiA= √𝑀𝐴2 + 0.75(𝛼0 ∗ 𝑇1 )2=109986.0923Nmm
MiB= 0 Nmm
Dimenzionisanje vratila

3 10𝑀𝑖𝐴 3 10∙109986.0293 3 10𝑀𝑖𝑐 3 10∙195489.60

dA= √ 𝜎 =√ = 20.92 𝑚𝑚dc= √ 𝜎 =√ = 25.35𝑚𝑚
𝑓𝑑𝑜𝑧 120 𝑓𝑑𝑜𝑧 120

𝜎𝐷𝑓(−1) 600 𝑁
σfdoz= = 2.5∗2 = 120 𝑚𝑚2
𝑘∙𝑠
𝑁
Materijal 18CrNiMo7-6𝜎𝐷𝑓(−1) = 600 𝑚𝑚2 , S=2.5 – stepen sigurnosti, k=2 – sa žljebom za
klin
Idealne prečnike povećavamo dо 20% ili zа dubinu žleba za klin i standardizujemo.
Usvojeno: 𝑑𝑐 = 30 𝑚𝑚, 𝑑𝐴 = 𝑑𝐵 = 25 𝑚𝑚 Ostali prečnici se konstrukciono usvajaju.

Proračun klinova
Materijal vratila – 18CrNiMo7-6
Materijal spojnice – 20MnCr5
Materijal klina – C45E
Dimenzija klina: Za ds= 20 mm:
b=8mm, h=7mm, t1=4mm, t2= 2,4mm, hv =2,4 mm, hG =3.1 mm
Mjerodavne karakteristike materijala
18CrNiMo7-6– ReN=850 N/mm2, Kt=1
20MnCr5 – ReN=850 N/mm2, Kt=1
C45E – ReN=490 N/mm2, Kt=1

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:18

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Dozvoljeni površinski pritisak
Vratilo – pdoz=Kt· ReN/S= 1· 850/3=283,33 N/mm2
Glavčina – pdoz=Kt· ReN/S= 1· 850/3=283.33 N/mm2
Klin – pdoz=Kt· ReN/S= 1· 490/4=122.5 N/mm2
Za proračun je mjerodavan površinski pritisak na dodiru vratila i klina
Dužina klina:
2∙𝐾𝐴 ∙𝑇1 2∙1.25∙181430
La=𝑑∙ℎ ∙ 𝜉𝑟 = = 47.77𝑚𝑚,
𝐺 ∙𝑝𝑑𝑜𝑧 ∙𝑧 25∙3.1∙122.5∙1

Usvaja se 50mm
Usvaja se klin – DIN 6885 – A 8x7x50

Proračun i izbor ležaja

Ležaj u osloncu A ( prstenati kuglični jednoredni ležaj)
2 2
FrA= √𝑋𝐴+ 𝑌𝐴2= 1616.14N
Fa = 517.39N
RM 6005
C=10.0 kN, Co=5.85 kN
f0 ∙ Fa/Co = 1,28
Putem linearne interpulacije odredjujemo „e“

Fa/FrA = 0,3<e
X=0.56, Y=2
F = x ∙ Fr + y ∙ Fa = 1939.81 N.
106 C 𝛼 106 10 3
𝐿ℎ = 60∙𝑛 ∙ (𝐹) = 60∙1000 ∙ (1.93) = 2420 ∙104 h

Isti ležaj usavajmo i na osloncu B.

Provjera dinamickog stepena sigurnosti

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:19
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Radni naponi ( presjek C'-C’)Presjek C'-C’ se nalazi radiusu koji prelazi sa vratila na
zupčanik 1 jer je zupčanik izrađen ujedno sa vratilom.
Savijanje
Mf 161614.50 N
σaf = = = 138.36 ;
Wx 1168.032 mm2
𝑊 = 1168.032;
Uvijanje
𝑇1 181430 N
𝑇1a = = = 90715 ;
2 2 mm2
𝑇1a 90715 N
τat = = = 48.97
Wp 1852.2 mm2
Wp = 1852.2mm3;
Efektivni faktor koncentracije napona
βKσ = 2,6; r=2

βKτ = 1,6
Zatezna čvrstoća mašinskog dijela;
N
Rm=RmN∙KT= 1200∙ 0,95 = 1140mm2;

Faktor ojačanja površinskog sloja(Kv)

Kv= 1,1
Faktor kvaliteta obradjene površine;
Savijanje
𝑅𝑀 1140
𝐾𝑂𝜎 = 1 − 0,22 ∙ 𝑙𝑔𝑅𝑧 ∙ (𝑙𝑔 − 1) = 1 − 0,22𝑙𝑔6 (𝑙𝑔 − 1) = 0,88
20 20
𝐾𝑂τ = 0.575 · 𝐾𝑂𝜎 + 0.425 = 0.931
Rz= 10𝜇𝑚-( П12-11) – hrapavost za osrednje brušeno
Kg=0,90; - geometrijski faktor veličine (П13-18b);
Kσ- faktor konstrukcije;
𝛽𝑘𝜎 1 1 2,6 1 1
Kσ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 1,41;
𝐾𝑔𝜎 𝐾𝑂𝜎 𝐾𝑉 0,90 0.88 1,1
𝛽𝑘τ 1 1 1,5 1 1
Kτ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 1,17;
𝐾𝑔τ 𝐾𝑂τ 𝐾𝑉 0,90 0,931 1,1

Dimamička izdržljivost mašinskog dijela

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:20
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 𝜎𝐷𝑓(−1)𝑁 ∙ 𝐾𝑡 600 ∙ 0.95 𝑁
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 = = = 404,25
𝐾𝜎 1,41 𝑚𝑚2

𝜎𝐷τ(−1)𝑁 ∙ 𝐾𝑡 360 ∙ 0.95 𝑁

𝜎𝐷τ(−1)𝑀 = = = 292,3
𝐾τ 1,17 𝑚𝑚2

Zavisnost od srednjeg napona za valjane čelike:

𝑁
𝑀𝜎 =0,00035Rm- 0,1 = 0,00035∙1140 – 0,1 = 0.2276 𝑚𝑚2 ;
𝑁
𝑀𝜏 =𝑓𝜏 ∙ 𝑀𝜎 = 0,58 ∙ 0.2276 = 0.132008 𝑚𝑚2;

𝑓𝜏 = 0,58 prilog P13-15a

Ekvivaletni srednji napon ( 13.34 čelik – žilavi materijal hipoteza HDR)

2
2 = √(0)2 + 3 ∙ (48.97)2 = 84.81
𝑁
𝜎𝑚𝑣 = √(𝜎𝑧𝑝𝑚 + 𝜎𝑓𝑚 ) + 3 ∙ 𝜏𝑚𝜏 ;
𝑚𝑚2
𝑁
𝜏𝑚𝑣 =𝑓𝜏 ∙ 𝜎𝑚𝑣 = 0.58 ∙ 84.81 = 49.18 𝑚𝑚2;

Amplitude dinamičke izdržljivosti dijela iznose:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 404,25 𝑁
𝜎𝐴𝑀𝑓 = = = 290.82 ;
1 + 𝑀𝜎 ∙
𝜎
( 𝜎𝑚𝑣 ) 1 + 0.2276 ∙
84.81
(49.18) 𝑚𝑚2
𝑎𝑓

U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑀 292,3 𝑁
𝜏𝐴𝑀𝑡 = = = 258.67 ;
𝜏
1 + 𝑀𝜏 ∙ ( 𝜏𝑚𝑣 )
49.18
1 + 0.132008 ∙ (48.97) 𝑚𝑚2
𝑎𝑡

Amplitudni stepeni sigurnosti:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐴𝑀𝑓 290.82
𝑆𝐴𝜎𝑓 = = = 2.1
𝜎𝑎𝑓 138.36

U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐴𝑀𝑡 258.67
𝑆𝐴𝜏𝑡 = = = 5.2
𝜏𝑎𝑡 48.97

Ukupni amplitudni stepen sigurnosti za žilave materijale (HDR):

𝑆𝐴𝜎𝑓 ∙ 𝑆𝐴𝜏𝑡 2.1 ∙ 5.2
𝑆𝐴 = = = 1.95 > 1,5;
2 2 √2.12 + 5.22
√𝑆𝐴𝜎𝑓 + 𝑆𝐴𝜏𝑡
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:21
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Proračun vratila broj 2:

Mjerodavni obrtni moment:

T3=T2 = 889007 Nm
Proračun sila:
Obimne sile:
2𝑇3 2 ∙889007
Ft3=𝑑 = = 16907.70 𝑁
𝑤3 105.16
2𝑇2 2∙889007
Ft2=𝑑 = = 2874.25𝑁
𝑤2 618.6

Radijalne sile:
𝐹𝑡 𝑡𝑔𝛼𝑛
2∙ 2874.25 ∙𝑡𝑔20°
Fr2= 𝑐𝑜𝑠𝛽 = = 1067.48 𝑁
3.4 𝑐𝑜𝑠11

𝐹𝑡3∙ 𝑡𝑔𝛼𝑛 16907 ∙𝑡𝑔20°

Fr3= = = 6279.39 𝑁
𝑐𝑜𝑠𝛽3.4 𝑐𝑜𝑠11

Aksijalne sile:
Fa2=𝐹𝑡2 · 𝑡𝑔𝛽3.4=558.69N
Fa3=𝐹𝑡3 · 𝑡𝑔𝛽3.4=3286.52 N

Šema sila

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:22

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Otpori oslonaca:
Vertikalna ravan
∑MA = 0
-Ft2∙100 +YB∙ 400 +Ft3∙ 300 = 0
YB=-11962.21N
∑Fiy = 0
-Ft2+Ft3+YB + YA=0
YA= -2071.24 N
Horizontalna ravan
∑MA = 0
Fr3∙ 300 + Fr2 ∙100 + XB ∙400 + Fa2 ∙ dw2/2 + Fa3 ∙dw3/2=0
XB=-5408.42N
∑Fix = 0
-XA - Fr2 - Fr3 - XB =0
XA=-1938N
Momenti savijanja:
Vertikalna ravan
Sa lijeve strane:
A: MAv =0
B: MBv =0
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:23
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 C: MCv= YA∙100= 207124Nmm
Sa desne strane:
D: MDv= YB ∙ 100=-1196221 Nmm
Horizontalna ravan
Sa lijeve strane:
B: MBH=0
A: MAH= 0 Nmm
Sa leve strane:
C: MCH= XA∙ 100=-193800Nmm
C': MCH= XA ∙ 100 - Fa2 ∙ dw2/2 = -366602.817Nmm
Sa desne strane:
D: MDH= XB∙100=-540842 Nmm
D: MDH= XB∙100 + Fa3 ∙ dw3/2 =-368036.78 Nmm

Ukupni moment savijanja

MA=0 Nmm
22 2
MC= √𝑀𝐶𝐻+ 𝑀𝐶𝑉 = 283652.58 Nmm
MB= 0 Nmm
22 2
MD= √𝑀𝐷𝐻+ 𝑀𝐷𝑉 = 1312804.155 Nmm

MB= 0 Nmm
Ukupne sile
2 2
FrB= √𝑋𝐵+ 𝑌𝐵2 = 13128.04155N
2 2
FrA= √𝑋𝐴+ 𝑌𝐴2= 2836.52 N
Ekvivalentni moment
2 2 2
Mic= √𝑀𝑐+ 0.75(𝛼0 + 𝑇2 )2= √283652.58 2 + 0.75(0.7 ∗ 889007)2 =1046439.39Nmm
𝛼0 = 0.7
MiA=0 Nmm
MiB= 0 Nmm
22 2
MiD= √𝑀𝐷+ 0.75(𝛼0 ∗ 𝑇3 )2=√1312804.155 2 + 0.75(0.7 ∗ 889007)2 =1419802.3129
Nmm

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:24

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Dimenzionisanje vratila
3 10𝑀𝑖𝐶 3 10 ∙1046439.39
dC= √ 𝜎 =√ = 28,85 𝑚𝑚
𝑓𝑑𝑜𝑧 120

𝜎𝐷𝑓(−1) 600 𝑁
σfdoz= = 2.5∗2 = 120 𝑚𝑚2
𝑘∙𝑠
𝑁
Mat. 18CrNiMo7-6𝜎𝐷𝑓(−1) = 600 𝑚𝑚2 S=2 – stepen sigurnosti

3 10𝑀𝑖𝐷 3 10 ∙1419802.3129
dD= √ 𝜎 =√ = 49.2 𝑚𝑚
𝑓𝑑𝑜𝑧 120

𝜎𝐷𝑓(−1) 600 𝑁
σfdoz= = 2∙2.5 = 120 𝑚𝑚2
𝑘∙𝑠
𝑁
Mat. 18CrNiMo7-6 𝜎𝐷𝑓(−1) = 600 𝑚𝑚2 S=2 – stepen sigurnosti

k=2.5 – sa žljebom za klin

Idealne prečnike povećavamo dо 20% ili zа dubinu žleba za klin i standardizujemo.
Usvojeno: 𝑑𝐷 = 55 𝑚𝑚, 𝑑𝐴 = 𝑑𝐵 = 45𝑚𝑚 𝑑𝑐 = 50 𝑚𝑚.
Ostali prečnici se konstrukciono usvajaju

Proračun klinova:
Materijal vratila – 18CrNiMo7-6
Materijal zucanika – 16MnCr5
Materijal klina – C45E
Dimenzija klina: Za dc = 50 mm:
b=16mm, h=10mm, t1=6mm, t2= 4.3 mm, hv=4.1mm, hG=4.5 mm
Mjerodavne karakteristike materijala
16MnCr5 – ReN=695 N/mm2, Kt=0.79
18CrNiMo7-6 – ReN=850 N/mm2, Kt=0.89
dG=1.9dv=66,5mm
C45E – ReN=490 N/mm2, Kt=1
Dozvoljeni površinski pritisak
Vratilo – pdoz=Kt· ReN/S= 0.89· 850/3=252.16 N/mm2

Glavčina – pdoz=Kt· ReN/S= 0.79· 695/3=183.01 N/mm2

Klin – pdoz=Kt· ReN/S= 1· 490/4=122.5 N/mm2
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:25
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Za proračun je mjerodavan površinski pritisak na dodiru glavčine i klina

Dužina klina:
2∙𝐾𝐴 ∙𝑇2 2∙1.25∙889007
La=𝑑∙ℎ ∙ 𝜉𝑟 = 50∙4.5∙ 122.5∙1 = 93.04𝑚𝑚,
𝐺 ∙𝑝𝑑𝑜𝑧 ∙𝑧

L= La+b=93.04+16=109.04 mm, usvaja se 110mm

Usvaja se klin – DIN 6885 – A 16x10x110
Proračun i izbor ležaja
Ležaj u osloncu B ( prstenati kuglični jednoredni ležaj)
2 2
FrB= √𝑋𝐵+ 𝑌𝐵2 = 13128.04N
Fa = 6564.02N
RM 6009
C=20.0 kN, Co=14.3 kN
f0 ∙ Fa/Co = 6.9
e = 0,386
Fa/Fr=0.5
X=0.56, Y=1.8
F = x ∙ Fr + y ∙ Fa = 19166.9 N.
106 C 𝛼 106 20 3
𝐿ℎ = 60∙𝑛 ∙ (𝐹) = 60∙250 ∙ (19.166) = 34.61 ∙104 h

Isti ležaj usavajmo I na osloncu A.

Provjera dinamickog stepena sigurnosti
Radni naponi ( presjek D-D)
Savijanje
Mf 1419802.3128 N
σaf = = = 105.183 ;
Wx 13498.368 mm2
𝑊 = 13498.368𝑚𝑚3 ;
Uvijanje
𝑇3 889007 N
𝑇3a = = = 444503.5 ;
2 2 mm2
𝑇3a 222251.75 N
τat = = = 9.4
Wp 23529.8 mm2
Wp = 23529.8 ;
Efektivni faktor koncentracije napona

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:26

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 βKσ = 1.5;

βKτ = 1.45;
Zatezna čvrstoća mašinskog dijela;
N
Rm=RmN∙KT= 1200∙ 0.85 = 1020 mm2;

Faktor ojačanja površinskog sloja(Kv)

Kv= 1,1
Faktor kvaliteta obradjene površine;
Savijanje
𝑅𝑀 1020
𝐾𝑂𝜎 = 1 − 0,22 ∙ 𝑙𝑔𝑅𝑧 ∙ (𝑙𝑔 − 1) = 1 − 0,22𝑙𝑔6 (𝑙𝑔 − 1) = 0,84
20 20
Rz= 10𝜇𝑚-( П12-11) – hrapavost za osrednje brušeno
Kg=0,92; - geometrijski faktor veličine (П13-18b);
Uvijanje
𝐾𝑂𝜏 = 0.575 ∙ 𝐾𝑂𝜎 + 0.425 = 0.90
Kσ- faktor konstrukcije;
𝛽𝑘𝜎 1 1 1.5 1 1
Kσ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 1.65;
𝐾𝑔𝜎 𝐾𝑂𝜎 𝐾𝑉 0,92 0,84 1,1
𝛽𝑘𝜏 1 1 1.45 1 1
Kτ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 1.53;
𝐾𝑔𝜏 𝐾𝑂𝜏 𝐾𝑉 0,92 0,90 1,1

Dimamička izdržljivost mašinskog dijela

𝜎𝐷𝑓(−1)𝑁 ∙𝐾𝑡 600∙0.85 𝑁
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 = = = 327.27 ;
𝐾𝜎 1.65 𝑚𝑚2
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑁 ∙𝐾𝑡 360∙0.85 𝑁
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑀 = 𝐾𝜏
= 1.53
= 200 𝑚𝑚2
;

Zavisnost od srednjeg napona za valjane čelike:

𝑁
𝑀𝜎 =0,00035Rm- 0,1 = 0,00035∙1020 – 0,1 = 0.257 𝑚𝑚2 ;
𝑁
𝑀𝜏 =𝑓𝜏 ∙ 𝑀𝜎 = 0.14 𝑚𝑚2 ;

Ekvivaletni srednji napon ( 13.34 čelik – žilavi materijal hipoteza HDR)

2 𝑁
𝜎𝑚𝑣 = √(𝜎𝑧𝑝𝑚 + 𝜎𝑓𝑚 ) + 3 ∙ 𝜏𝑚𝜏
2 = √(0)2 + 3 ∙ (9.4)2 = 16.28 ;
𝑚𝑚2
𝑁
𝜏𝑚𝑣 =𝑓𝜏 ∙ 𝜎𝑚𝑣 = 0.58 ∙ 16.28 = 9.4 𝑚𝑚2 ;
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:27
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
Prema tome amplitude dinamičke izdržljivosti dijela iznose:
U odnosu na savijanje:
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 327.27 𝑁
𝜎𝐴𝑀𝑓 = = = 314.98 ;
𝜎
1 + 𝑀𝜎 ∙ ( 𝜎𝑚𝑣 )
16.28
1 + 0,257 ∙ (105.183) 𝑚𝑚2
𝑎𝑓

U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑀 200 𝑁
𝜏𝐴𝑀𝑡 = = = 175,43 ;
𝜏𝑚𝑣
1 + 𝑀𝜏 ∙ ( 𝜏 )
9.4
1 + 0.14 ∙ (9.4) 𝑚𝑚2
𝑎𝑡

Amplitudni stepeni sigurnosti:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐴𝑀𝑓 314.98
𝑆𝐴𝜎𝑓 = = = 2.99;
𝜎𝑎𝑓 105.183
U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐴𝑀𝑡 175,34
𝑆𝐴𝜏𝑡 = = = 18.62;
𝜏𝑎𝑡 9.4
Ukupni amplitudni stepen sigurnosti za žilave materijale (HDR):
𝑆𝐴𝜎𝑓 ∙ 𝑆𝐴𝜏𝑡 2.99 ∙ 18.62
𝑆𝐴 = = = 2.98 > 1,5;
2 2 √2.992 + 18.622
√𝑆𝐴𝜎𝑓 + 𝑆𝐴𝜏𝑡

Provjera dinamickog stepena sigurnosti

Radni naponi ( presjek C-C)
Savijanje
Mf 1046439.39 N
σaf = = = 104.99 ;
Wx 9967.008 mm2
𝑊 = 9967.008𝑚𝑚3 ;
Uvijanje
𝑇3 889007 N
𝑇3a = = = 444503.5 ;
2 2 mm2
𝑇3a 444503.5 N
τat = = = 26.09
Wp 17036.8 mm2
Wp = 17036.8𝑚𝑚3 ;
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:28
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Efektivni faktor koncentracije napona
βKσ = 2,4;
βKτ = 2,2;
Zatezna čvrstoća mašinskog dijela;
N
Rm=RmN∙KT= 1200∙ 0.80 = 960 mm2;

Faktor ojačanja površinskog sloja(Kv)

Kv= 1,1
Faktor kvaliteta obradjene površine;
Savijanje
𝑅𝑀 960
𝐾𝑂𝜎 = 1 − 0,22 ∙ 𝑙𝑔𝑅𝑧 ∙ (𝑙𝑔 − 1) = 1 − 0,22𝑙𝑔6 (𝑙𝑔 − 1) = 0,93
20 20
Rz= 10𝜇𝑚-( П12-11) – hrapavost za osrednje brušeno
Kg=0,88; - geometrijski faktor veličine (П13-18b);
Uvijanje
𝐾𝑂𝜏 = 0.575 ∙ 𝐾𝑂𝜎 + 0.425 = 0.95
Kσ- faktor konstrukcije;
𝛽𝑘𝜎 1 1 2,4 1 1
Kσ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 2,54;
𝐾𝑔𝜎 𝐾𝑂𝜎 𝐾𝑉 0,88 0,93 1,1
𝛽𝑘𝜏 1 1 2,2 1 1
Kτ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 2,32;
𝐾𝑔𝜏 𝐾𝑂𝜏 𝐾𝑉 0,88 0,95 1,1

Dimamička izdržljivost mašinskog dijela

𝜎𝐷𝑓(−1)𝑁 ∙𝐾𝑡 600∙0.80 𝑁
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 = = = 200,78 ;
𝐾𝜎 2,54 𝑚𝑚2
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑁 ∙𝐾𝑡 360∙0.80 𝑁
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑀 = = = 124 ;
𝐾𝜏 2,32 𝑚𝑚2

Zavisnost od srednjeg napona za valjane čelike:

𝑁
𝑀𝜎 =0,00035Rm- 0,1 = 0,00035∙960 – 0,1 = 0.236 𝑚𝑚2 ;
𝑁
𝑀𝜏 =𝑓𝜏 ∙ 𝑀𝜎 = 0.136 𝑚𝑚2 ;

Ekvivaletni srednji napon ( 13.34 čelik – žilavi materijal hipoteza HDR)

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:29

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 2 𝑁
𝜎𝑚𝑣 = √(𝜎𝑧𝑝𝑚 + 𝜎𝑓𝑚 ) + 3 ∙ 𝜏𝑚𝜏
2 = √(0)2 + 3 ∙ (26.09)2 = 45.189 ;
𝑚𝑚2
𝑁
𝜏𝑚𝑣 =𝑓𝜏 ∙ 𝜎𝑚𝑣 = 0.58 ∙ 45.189 = 26.2 𝑚𝑚2 ;

Prema tome amplitude dinamičke izdržljivosti dijela iznose:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 200,78 𝑁
𝜎𝐴𝑀𝑓 = = = 193.80 ;
𝜎
1 + 𝑀𝜎 ∙ ( 𝜎𝑚𝑣 )
16.28
1 + 0,236 ∙ (104.99) 𝑚𝑚2
𝑎𝑓

U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐷𝑡(−1)𝑀 124 𝑁
𝜏𝐴𝑀𝑡 = = = 109,73 ;
𝜏𝑚𝑣
1 + 𝑀𝜏 ∙ ( 𝜏 )
26.2
1 + 0.136 ∙ (26.09) 𝑚𝑚2
𝑎𝑡

Amplitudni stepeni sigurnosti:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐴𝑀𝑓 194.80
𝑆𝐴𝜎𝑓 = = = 1,85;
𝜎𝑎𝑓 104.99
U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐴𝑀𝑡 109.73
𝑆𝐴𝜏𝑡 = = = 4.2;
𝜏𝑎𝑡 26.09
Ukupni amplitudni stepen sigurnosti za žilave materijale (HDR):
𝑆𝐴𝜎𝑓 ∙ 𝑆𝐴𝜏𝑡 1,85 ∙ 4.2
𝑆𝐴 = = = 1,7 > 1,5;
2
√𝑆𝐴𝜎𝑓 + 𝑆𝐴𝜏𝑡 2 √1,852 + 4.22

Proračun vratila broj 3:

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:30

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Mjerodavni obrtni moment:
T4=5334.042Nm
Proračun sila:
Obimne sile:
2𝑇4 2∙5334042
Ft4=𝑑 = = 17073.57 𝑁
𝑤4 624.83

Radijalne sile:
𝐹𝑡 𝑡𝑔𝛼𝑛
4∙ 17073.57 ∙𝑡𝑔20°
Fr4= 𝑐𝑜𝑠𝛽 = = 6341.099 𝑁
3.4 𝑐𝑜𝑠11

Aksijalne sile:
Fa4=𝐹𝑡4∙ 𝑡𝑔𝛽3.4=3318.76 N

Šema sila i opterecenja

Otpori oslonaca:
Vertikalna ravan
∑MA = 0
YB∙160 - Ft4∙100=0
YB=10670.98 N
∑Fiy = 0
-Ft4+YB+ YA=0
YA=6402.02 N
Horizontalna ravan
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:31
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 ∑MA = 0
Fr4∙100 + XB∙160 - Fa4∙ dw4/2= 0
XB=6083.87N
∑Fix = 0
-XA- Fr4- XB =0
XA=-23157.44N
Momenti savijanja:
Vertikalna ravan
Sa lijeve strane:
A: MAv =0
B: MBv =0
C: MCv= YA∙100=640202 Nmm
Horizontalna ravan
Sa lijeve strane:
B: MBH=0 A: MAH= 0 Nmm
C: MCH= XA∙100= -3215744Nmm
C'': MCH= XA∙100 + Fa4∙ dw4/2=-1279151.03 Nmm
Ukupni moment savijanja
MA=0 Nmm
2 2 2
MC= √𝑀𝐶𝐻+ 𝑀𝐶𝑉 = 2402608.764 Nmm
MB= 0 Nmm
Ukupne sile
2
FrB= √𝑋𝐵+ 𝑌𝐵2 = 12283.45 N
2
FrA= √𝑋𝐴+ 𝑌𝐴2 = 24026.08 N
Ekvivalentni moment
2
Mic= √𝑀𝑐+ 0.75(𝛼0 ∙ 𝑇4 )2= √80145,46 2 + 0.75(0.7 ∙ 322812)2 =4028478.657Nmm
𝛼0 = 0.7
MiA=0 Nmm
2
MiB= √𝑀𝐵+ 0.75(𝛼0 ∙ 𝑇4 )2= √02 + 0.75(0.7 ∙ 322812)2 = 3233591.11 Nmm
Dimenzionisanje vratila

3 10𝑀𝑖𝐶 3 10∙4028478.657
dC= √ 𝜎 =√ = 64.59 𝑚𝑚 dC= 70
𝑓𝑑𝑜𝑧 120

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:32

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 𝜎𝐷𝑓(−1) 600 𝑁
σfdoz= = 2.5∙2 = 120 𝑚𝑚2
𝑘∙𝑠
𝑁
Mat. 18CrNiMo7-6 𝜎𝐷𝑓(−1) = 600 𝑚𝑚2 S=2 – stepen sigurnosti k=2.5 – sa žljebom za
klin
Idealne prečnike povećavamo dо 20% ili zа dubinu žleba za klin i standardizujemo.
Usvojeno: 𝑑𝐶 = 70 𝑚𝑚, 𝑑𝐴 = 𝑑𝐵 = 65 𝑚𝑚.
Ostali prečnici se konstrukciono usvajaju.

Proračun klinova na mjesto Z4

Materijal vratila – 18CrNiMo7-6
Materijal zucanika – 18CrNiMo7-6
Materijal klina – C45E
Dimenzija klina: Za dC = 30 mm:
b=20mm, h=12mm, t1= 7.5mm, t2= 3,9 mm, hv=5.1mm,hG=5,1 mm
Mjerodavne karakteristike materijala
18CrNiMo7-6 – ReN=850 N/mm2, Kt=0,8
18CrNiMo7-6 – ReN=850 N/mm2, Kt=0.69
dG=1.9dv=66.5mm
C45E – ReN=490 N/mm2, Kt=1
Dozvoljeni površinski pritisak
Vratilo – pdoz=Kt· ReN/S= 0.8· 850/3=226.66 N/mm2
Glavčina – pdoz=Kt· ReN/S= 0.69· 850/3=195.5 N/mm2
Klin – pdoz=Kt· ReN/S= 1· 490/4=122.5 N/mm2
Za proračun je mjerodavan površinski pritisak na dodiru glavčine i klina
Dužina klina:
2∙𝐾𝐴 ∙𝑇4 2∙1.25∙5334042
La=𝑑∙ℎ ∙ 𝜉𝑟 = = 304.92𝑚𝑚,
𝐺 ∙𝑝𝑑𝑜𝑧 ∙𝑧 70∙5,1∙122.5∙1

usvaja se 320 mm ,Usvaja se klin – DIN 6885 – B 20x12x320

Klin na mjestu spojnice :
Materijal vratila – 18CrNiMo7-6
Materijal spojnice – 42CrMo4
Materijal klina – C45E
Dimenzija klina: Za dD =65mm:
b=20mm, h=12mm, t1=7.5mm, t2= 3,9 mm, hv=5.1mm, hG=5,1mm

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:33

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 Mjerodavne karakteristike materijala
18CrNiMo7-6 – ReN=850 N/mm2, Kt=0.82
42CrMo4 – ReN=900 N/mm2, Kt=0.87
C45E – ReN=490 N/mm2, Kt=1
Dozvoljeni površinski pritisak
Vratilo – pdoz=Kt· ReN/S= 0.82· 850/3=232.33 N/mm2
Glavčina – pdoz=Kt· ReN/S= 0.87· 900/3=261 N/mm2
Klin – pdoz=Kt· ReN/S= 1· 490/3=163.3 N/mm2
Za proračun je mjerodavan površinski pritisak na dodiru glavčine i klina
Dužina klina:
2∙𝐾𝐴 ∙𝑇3 2∙1.25∙5334042
La=𝑑∙ℎ ∙ 𝜉𝑟 = ∙ 1 = 304.92𝑚𝑚,
𝐺 ∙𝑝𝑑𝑜𝑧 ∙𝑧 70∙5,1∙122.5∙1

Usvaja se l=320mm
Usvaja se klin – DIN 6885 – A 8x7x56
Proračun i izbor ležaja
Ležaj u osloncu B ( prstenati bačvasti jednoredni podesivi)
2 2
FrB= √𝑋𝐵+ 𝑌𝐵2 = 12283.45 N
za 𝑑𝐴 = 𝑑𝐵 = 65 𝑚𝑚
C=104kN, Co=68.0 kN
X=0.56, Y=1.8
F = x ∙ Fr + y ∙ Fa = 17933.837 N.
106 C 𝛼 106 104 3,33
𝐿ℎ = 60∙𝑛 ∙ (𝐹) = 60∙62,5 ∙ (110.55) =4050.4h

Radni vijek lezaja je prilicno veliki, ali pri suprotnom smjeru obrtanja, on je znatno vise
opterecen, pa mu je radni vijek tada sigurno mnogo manji.
Isti ležaj usavajmo I na osloncu B.
Provjera dinamickog stepena sigurnosti
Radni naponi ( presjek C-C)
Savijanje
Mf 2402608.764 N
σaf = = = 86.07 ;
Wx 27914.4375 mm2
𝑊 = 27914.437 ;
Uvijanje
𝑇4 5334042 N
𝑇4a = = = 2667021 ;
2 2 mm2
Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:34
Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 𝑇4a 2667021 N
τat = = = 54.62
Wp 48828.125 mm2
Wp = 48828.125𝑚𝑚3 ;
Efektivni faktor koncentracije napona
βKσ = 1.5;
βKτ = 1.45;

Zatezna čvrstoća mašinskog dijela;

N
Rm=RmN∙KT= 1200∙ 0.8 = 960 mm2;

Faktor ojačanja površinskog sloja(Kv)

Kv= 1,1
Faktor kvaliteta obradjene površine;
Savijanje
𝑅𝑀 960
𝐾𝑂𝜎 = 1 − 0,22 ∙ 𝑙𝑔𝑅𝑧 ∙ (𝑙𝑔 − 1) = 1 − 0,22𝑙𝑔6 (𝑙𝑔 − 1) = 0,85
20 20
Rz= 10𝜇𝑚-( П12-11) – hrapavost za osrednje brušeno
Kg=0,9; - geometrijski faktor veličine (П13-18b);
Uvijanje
𝐾𝑂𝜏 = 0.575 ∙ 𝐾𝑂𝜎 + 0.425 = 0.91
Kσ- faktor konstrukcije;
𝛽𝑘𝜎 1 1 1.5 1 1
Kσ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 1.67;
𝐾𝑔𝜎 𝐾𝑂𝜎 𝐾𝑉 0,90 0,85 1,1
𝛽𝑘𝜏 1 1 1.45 1 1
Kτ = ( + − 1) ∙ =( + −1)∙ = 1.61;
𝐾𝑔𝜏 𝐾𝑂𝜏 𝐾𝑉 0,90 0,91 1,1
Dimamička izdržljivost mašinskog dijela
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑁 ∙𝐾𝑡 600∙0.8 𝑁
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 = = = 287.42 ;
𝐾𝜎 1.67 𝑚𝑚2

𝜏𝐷𝑡(0)𝑁 ∙𝐾𝑡 590∙0.8 𝑁

𝜏𝐷𝑡(0)𝑀 = = = 302.56 𝑚𝑚2 ;
𝐾𝜏 1.61

Zavisnost od srednjeg napona za valjane čelike:

𝑁
𝑀𝜎 =0,00035Rm- 0,1 = 0,00035 ∙ 960 – 0,1 = 0.23 𝑚𝑚2 ;
𝑁
𝑀𝜏 =𝑓𝜏 ∙ 𝑀𝜎 = 0.13 𝑚𝑚2 ;

Ekvivaletni srednji napon ( 13.34 čelik – žilavi materijal hipoteza HDR)

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:35

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 2 𝑁
𝜎𝑚𝑣 = √(𝜎𝑧𝑝𝑚 + 𝜎𝑓𝑚 ) + 3 ∙ 𝜏𝑚𝜏
2 = √(0)2 + 3 ∙ (86.07)2 = 149.07 ;
𝑚𝑚2
𝑁
𝜏𝑚𝑣 =𝑓𝜏 ∙ 𝜎𝑚𝑣 = 0.58 ∙ 149.07 = 86.46 𝑚𝑚2 ;

Prema tome amplitude dinamičke izdržljivosti dijela iznose:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐷𝑓(−1)𝑀 287.42 𝑁
𝜎𝐴𝑀𝑓 = = = 206.77 ;
𝜎
1 + 𝑀𝜎 ∙ ( 𝜎𝑚𝑣 )
149.07
1 + 0,23 ∙ ( 86.07 ) 𝑚𝑚2
𝑎𝑓

U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐷𝑡(0)𝑀 302.56 𝑁
𝜏𝐴𝑀𝑡 = = = 252.13 ;
𝜏𝑚𝑣
1 + 𝑀𝜏 ∙ ( 𝜏 )
86.46
1 + 0.13 ∙ (54.62) 𝑚𝑚2
𝑎𝑡

Amplitudni stepeni sigurnosti:

U odnosu na savijanje:
𝜎𝐴𝑀𝑓 206.77
𝑆𝐴𝜎𝑓 = = = 2.4;
𝜎𝑎𝑓 86.07
U odnosu na uvijanje:
𝜏𝐴𝑀𝑡 252.13
𝑆𝐴𝜏𝑡 = = = 4.6;
𝜏𝑎𝑡 54.62
Ukupni amplitudni stepen sigurnosti za žilave materijale (HDR):
𝑆𝐴𝜎𝑓 ∙ 𝑆𝐴𝜏𝑡 2.4 ∙ 4.6
𝑆𝐴 = = = 2.17 > 1,5;
2 2 √2.42 + 4.62
√𝑆𝐴𝜎𝑓 + 𝑆𝐴𝜏𝑡

TEHNIČKI OPIS DVOSTEPENOG KOAKSIJALNOG REDUKTORA

Zupčanici: cilindrični sa kosim zupcima

Tehničke karakterisitke:
Nominalna snaga P=19kW
-Broj obrtaja na ulazu nul=1440 min-1
-Broj obrtaja na izlazu niz=33.33min-1
-Razmak vratila:
( vratila 1 i vratila 2, a=365 mm)

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:36

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 ( vratila 2 i vratila 3, a=365 mm)
-Prenosni odnos i= 30
-Nominalni radni vijek 12000 h
Pogonska mašina: Elektromotor
Radna mašina: Klipni kompresor

1.0PŠTE KARAKTERISTIKE

Reduktor se odlikuje tihim i bešumnim radom.

Reduktor sa donje strane ima ,široku stopu l otvore za zavrtnje
za vezu reduktora sa fundamentom .Sa gornje strane reduktora nalaze se dva otvora koja
služe za lakši transport prilikom dizanja.
Donji dio je snabdjeven sa mehaničkim mjeračem nivoa ulja na kome je vidno obeležen
položaj maksimalnog i minimalnog nivoa ulja u reduktoru.
Na najnizem dijelu reduktora postavljen je zavrtanj sa zaptivačem,
koji služi za povremeno ispustanje imijenjanje izradjnog ulja.
Ovo ulje istice gravitacijom inije potrebno nikakvo nakretanje
reduktora.
Reduktor je tako konstruisan da se moze primjeniti za bilo koji smjer
obrtanja ulaznog vratiIa.
2. VRATILA
Vratilo 1,2,3 izradjeno je od čelika 18CrNiMo7-6. Sve površinena vratilu su brušene i
cementirane a radijusi propisani
na prelaznim zaobljenjima.
3.ZUPČANICI
Prenosnici snage I obrtnog momenta su, par cilindričnih zupčanika...Cilindrični zupčanici su
sa kosim zupcima I izrađeni su od čelika 18CrNiMo7-6.
Svi zupčanici su fino brušeni I cementirani.
4. LEŽIŠTA
Sva ležišta u reduktoru su sa kosim dodirom, što znači da prenose i
aksijalne i radijalne sile. Podmazivanje ležišta se obavlja prsakanjem ulja sa prenosnicima. Sa
spoljne strane reduktorta ležišta su zaštićena poklopcima koji se jakim zavrtnjima odupiru
dejstvu aksijalnih sila.

5. PODMAZIVANJE

Podmazivanje reduktora se vrši pomću samih prenosnika.Pomoćni zupcanik je uronjen do

izvjesne dubine u sloj ulja tako da obrtanjem prenosiulje do trenutne tačke dodira
podmazujuci na taj način bokove zubaca gdje se javlja najveći specifični pritisak.
LITERATURA

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:37

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić
 [1] Ognjanović M.: Mašinski elementi – Mašinski fakultet Beograd
[2] Miltenović. V.: Mašinski elementi – Mašinski fakultet Niš
[3] Trbojević M.: Reduktori – naučna knjiga Beograd
[4] Jevtić.J: Reduktori – naučna knjiga Beograd

Baševic Odobrio: Mašinski fakultet L:38

Aleksija
Vladimir Istočno Sarajevo Sedmi grafički zadatak List:38
Đurić