Krimininalistička provera – je opšta operativno-taktička mera i radnja koja ima za cilj da,

utvrđivanjem novih činjenica, razjasni postojeća znanja, značajna za odlučivanje i postupanje u

poslovima sprečavanja i suzbijanja kriminaliteta. Neposrednim uvidom , obavljanjem informativnog
razgovora, uvidom u odgovarajuće evidencije i dokumentaciju mogu se utvrditi sve okolnosti o nekom
događaju. Raznovrsnost podataka koji se proverom utvrđuju ili razjašnjavaju, omogučuje podelu
kriminalističkih provera na:
 samoinicajtivne provere I provere preduzete na zahtev drugih organa
 provere koje se odnose na lica, predmete, objekte I događaje
 provere koje se vrše javno I provere koje se vrše tajno

Samoininicajtivne provere se najčešće vrše u skladu sa procenom ovlašćenog službenog lica.

Nezavisno od toga da li se preduzima samoinicijativno ili na zahtev drugih subjekata, proveru uvek
treba vršiti bez odlaganja, savesno i temeljno. Kriminalističke provere mogu se vršiti i u vezi sa
različitim predmetima, pre svega onim koji su upotrebljeni za izvršenje krivičnog dela. Provere se
mogu vršiti i povodom i u vezi sa različitim događajima koji se mogu dovesti u vezu sa kriminalnom
delatnošču. Po načinu vršenja, provere mogu biti tajne i javne. Kada će se jedan a kada drugi način
koristit, zavisi od karaktera činjenica koje se proverom utvrđuju i razjašnjavaju. O izvršenoj proveri
sačinjava se službena beleška ili izveštaj.

Prikupljanje obaveštenja – Ovlašćena službena lica policije mogu prikpuljati obaveštenja od

različitih kategorija građana. Kada je reč o okrivljenim licima, obaveštenja se mogu prikupljati samo
zbog: a) otkrivanja i rasvetljavanja krivičnih dela za koje je to lice osumnjičeno, b) otkrivanja
saučensika okriveljnog u izvršenju krivičnih dela za koja se protiv njega vodi krivični postupak, v)
otkrivanja izvršilaca krivičnih dela u čijem izvršenju okrivljeni nije učestvovao. Prikupljanje
obaveštenja može imati različite ciljeve:
 prikupljanje podataka značajnih za sprečavanje I rasvetljavanje kriminalne delatnosti
 prikupljanje podataka o načinima kriminalnog organizovanja I metodama delovanja različitih
delikvenata
 prikupljanje podataka o opštim trendovima kriminalog ispoljavanja
Ovlaščena službena lica policije dužna su da sopstvenim angažovanjem pronađu građane od kojih
mogu dobiti obaveštenja. Najčešće se to radi na neki od sledećih načina:
 zaticanjem lica na mestu krivčnog događaja ili u njegovoj blizini
 na osnovu iskaza drugih građana
 na osnovu predmeta i tragova pronađenih na mestu krivičnog događaja
 obraćanjem građanima putem sredstava javnog informisanja
 korišćenjem podataka iz kriminalističkih evidencija.
Obaveštenja dobijena od građana treba što vernije dokumentovati.To se može izvršiti službenom
zabeleškom, izveštajem,svojeručno napisanom ili izdiktiranom i potpisanom izjavom, odnosno tonskim
i ton-filmskim snimkom. Obaveštenja prikupljena od građana doprinose uspešnoj finalizaciji
kriminalističke obrade i podnošenju krivične prijave.

Kriminalistička primena poligrafa – Poligraf je aparat koji u uslovima posebne psihloške

situacije stimulisane pitanjima ispitivača, istovremeno registruje nekoliko autonomnih fizioloških
reakcija organizma ispitanika, kao što su volumen i brzina otkucaja srca, promene u krvnom pritisku,
dubina i broj udisaja i izdisaja. Promene koje registruje poligraf mogu se pratiti neposredno na ekranu
ili uvidom u poligram. Poligrafsko ispitivanje može se sprovoditi sa licima oba pola. Uvodni razgovor
sa ispitanikom ima za cilj da umiri nevinu osobu, a da uzbudi krivca i poveća njegovu reaktivnost.
Ispitivač sastavlja nizove pitanja koja čine test. On se pritom opredeljuje za jedan od dva osnovna
metoda poligrafskog ispitivanja. Direktan metod, koristi se kada su ispitaniku poznate sve relevantne
okolnsti krivičnog događaja. Indirektan metod primenjuje se u slučaju kada ispitanik, u toku uvodnog
razgovora, tvrdi da mu nisu poznati detalji krivičnog događaja povodom koga se testiranje preduzima.
Ipitivač može, nakon poligrafskog ispitivanja, ukoliko to proceni da saopšti ispitaniku kakvi su rezultati
testiranja, kao i to kako je protumačio poligram i odnos ispitanika prema krivičnom delu povodom
koga je testiran. Podaci registrovani u toku poligrafskog ispitivanja iako mogu imati veliki operativni
značaj, ne mogu poslužiti kao dokaz na sudu.

Praćenje – je radnja koja se sastoji u tajnom sleđenju i osmtranju lica u cilju da se zapaze, upamte i
fiksiraju kriminalistički relevantne, činjenice. Praćenje se može vršiti: peške, vozilom, kombinovano, u
zavisnosti od procene okolnosti i sadržine primene ove taktičke radnje. Neophodno je pribaviti
fotografije lica koje treba pratiti. Plan treba da sadrži sledeće elemente: jasno određen cilj, kadrovski i
tehnički potencijal koji će biti angažovan, mesto,vreme i način otpočinjanja praćenja. Lica koja vrše
praćenje moraju imati određene psihofizičke osobine, spoljašni izgled ovih lica ne sme biti upadljiv.
Prvi zadatak koji ekipa ima jeste da iz mnoštva lica koja izlaze iz određenog objekta prepozna lice
odnosno objekat praćenja. Taj cilj može biti ostvaren:
 na osnovu diskretnog pokazivanja poverljivog lica
 na osnovu filmskog snimka ili fotografije
 na osnovu pribavljenog ličnog opisa
Prilikom praćenja može biti primenjen tkz.lančani sistem, u kome pojedini pratioci idu ispred praćenog
lica, dok ga ostali slede, idući jedan iza drugog. Po završetku praćenja se o svim pojedinostima koje su
od značaja za kriminalnu delatnost sačinjava izveštaj. Uz njega se prilaže materijal dobijen korišćenjem
minijaturnih, u drugim predmetima kamufliranih (dugmad, nalivpero, ručne tašne itd) foto-aparat i
filmskih kamera.

Zaseda – je radnja koja se priprema, planira i postavlja radi iznenadnog i bezbednog lišenja slobode
učinalaca krivičnih dela. Najčešće se preduzima u cilju:
1. lišenja slobode lica koja su odbegla ili se kriju
2. presratanja i lišenja slobode lica na mestu na kome nameravaju da izvrše krivično delo
3. presretanja i lišenja slobode lica koja se vračaju nakon izvršenja krivičnog dela, ili su pak
krenula da ga učine
4. otkrivanja, presretanja i ličenja slobode pripadnika terorističkih grupa
5. otkrivanja i lišenja slobode učinalaca krivičnih dela na mestu na kome su ostavili predmete
krivičnog dela
Planom zasede precizira se cilj njenog preduzimanja, mesto gde će biti postavljena, vreme postavljanja
i dužina trajanja, oblik i način postavljanja, broj radnika koji će biti angažovani, oprema i tehnička
sredstva koja će se koristiti. Zasede se mogu postavljati kako na otvorenom prostoru tako i u
zatvorenim prostorijama. U cilju očuvanja i obezbeđenja efikasnosti zasede, njen rukovodilac detaljno i
precizno upoznaje učesnike sa ciljem i suštinom akcije, a zatim i sa njihovim konkretnim zadacima. S
obzirom na način na koji se vrši raspoređivanje lica u zasedi, one se mogu podeliti na obične i dubinske.
Obični su oni kod kojih se ovlašćeni radnici raspoređuju u jednoj liniji, dok dubinske podrazumevaju
raspoređivanje koje omogućava okruženje lica koja treba lišiti slobode. Povlačenje, odnosno
obustavljanje zasede vrši se po naređenju rukovodioca zasede. Napuštanje mesta vrši se na
najdiskretniji mogući način.
Potražna delatnost – je sistem operativno-taktičkih mera i radnji koje neposredno preduzima
policija, po naredbi drugih organa ili samoinicijativno, u cilju pronalaženja određenih lica i predmeta za
koje se zna ili se pretpostavlja da su u vezi sa krivičnim delom, prikupljanja obaveštenja o njima,
odnosno, radi potpunog utvrđivanja identiteta lica i identifikacije leševa.

Vrste potraga - Termin potraga koristi se za označavanje:

 pojednih oblika potražne delatnosti
 pojednih potražnih akata
 konkretnih zahteva kojima organi unutrašnjih poslova nalažu preduzimanje potrebnih
radnji
S obzirom na predmet raspisivanja, potrage se mogu klasifikovati na potrage za licima, predmetima i
leševima. Moguće je razlikovati potrage u cilju prikupljanja podataka o licima i predmetima, potrage u
cilju njihovog pronalaženja i potrage u cilju utvrđivanja identiteta lica i leševa. Postoje lokalne,
centralne i međunarodne potrage. Potrage delimo na poternice, objave i raspis o traganju. Moguće je
klasifikovati ih i na one raspisane na inicijativu policije i potrage inicirane od strane drugih subjekata.

Lokalne, centralne i međunarodne potrage – Lokalna potraga se raspisuje u slučaju kada se

pretpostavlja da cilj potražne delatnosti može biti ostvaren traganjem na određenom području manjem
od teritorije Republike Srbije. Centralnom potragom se zahteva da sve organizacione jedinice policije
na teritoriji RS pristupe traganju za određenim licem ili predmetom. Međunarodne potrage raspisuju se
u slučajevima kada se proceni da je radi realizacije pokrenutih potraga nužno angažovati policijske
organe drugih država. Ministarstvo za unutrašnje poslove može raspisati i međunarodnu poternicu, uz
pribavljenu saglasnost ministarstva nadležnog za poslove pravosuđa.

Poternica, objava i raspis o traganju kao oblici potraga – Poternica je potražni akt kojim se
zahteva traganje u cilju pronalaženja, lišenja slobode i sprovođenja nadlnom organu određenih lica, a
može se raspisati po zahtevu nadležnih subjekata:
a) u slučaju bekstva ili sakrivanja lica protiv koga je pokrenut krivični postupak zbog krivičnog
dela za koje se goni po službenoj dužnosti
b) u slučaju bekstva ili sakrivanja lica koje treba da se uputi na izdržavanje kazne zatvora ili druge
sankcije u vezi sa lišenjem slobode
c) u slučaju bekstva okrivljenog iz ustanove u kojoj izdržava kaznu zatvora bez obzira na visinu
kazne
d) na osnovu molbe inostranog organa koji se odnosi na lice za koje se sumnja da se nalazi u RS, i
čije će izdavanje u slučaju pronalaženja biti zatraženo.

Objava je potražni akt kojim policija, samoinicijativno ili po zahtevu nadležnih subjekata, pokreće
traganje u cilju:
a) pronalaženja nestalog lica
b) prikpuljanja podataka o određenim licima, odnosno njihovog identifikovanja
c) prikuplajanja podataka o pojedinim predmetima koji su u vezi sa krivičnim delom
d) utvrđivanja identiteta pronađenog nepoznatog leša

Raspis o traganju je potražni akt kojim policija pokreće potražnu delatnost samoinicijativno ili po
ozahtevu nadležnih subjekata:
 a) u hitnim slučajevima, radi pronalaženja i lišenja slobode lica za koje postoji osnovana sumnja
da je učinilo krivično delo
b) radi utvrđivanja adrese stanovanja okrivljenog ili osuđenog čije boravište ili prebivalište ne zna
c) radi pronalaženja lica protiv koga je pokenut krivični postupak zbog krivičnog dela koje se goni
po služebenoj dužnosti
d) radi utvrđivanja adrese stanovanja oštećenog, svedoka ili drugih lica koja mogu da pruže važne
podatke za krivični postupak
e) radi pronalaženja odbeglog duševnog bolesnika koji je opasan po okolinu
f) radi pronalaženja maloletnika kome je izrečena vaspitna mera upućivanja u vaspitnu ili drugu
ustanovu
g) radi pronalaženja deteta ili maloletnika odbeglog od kuće
h) radi utvrđivanja adrese drugih lica u pogledu kojih postoji opravdan interes za ustanovljenjem
njihovog prebivališta ili boravišta.

Lišenje slobode – hapšenje ( Pojam, cilj i zakonski osnov lišenja slobode) – Lišenje
slobode može se odrediti kao mera koja ima za cilj stvaranje uslova za uspešno preduzimanje niza
radnji u fazi rasvetljavanja i dokazivanja krivičnog dela. U skladu sa ovlašćenjem predviđenim u ZKP,
ovlašćena službena lica policije mogu samoinicijativno lišiti slobode lice za koje postoji osnovana
sumnja da je učinilo krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti. Opšta pravila postupanja koja
obezbeđuju preduslove za uspešno i bezbedno lišenje slobode, nalažu temeljnu pripremu i kvalitetno
planiranje, iznenadno i oprezno i u sklopu taktičkog zahteva. Lišenje slobode na otvorenom prostoru
kada se radnja lišenja slobode preduzima na otovorenom prostoru u naseljenom, odnosno van
naseljenog mesta, specifičnosti se ispoljavaju na različite načine. Učinilac krivičnog dela koga treba
lišiti slobode može iskoristit prisutne građane kao zaklon, odnosno upotrebom oružja dovesti u
opasnost njihov život. Lišenje slobode u zatvorenim prostorijama – delikatnost i rizičnost postupka
lišenja slobode dolazi do izražaja i prilikom njegovog preduzimanja u zatvorenim prostorijama, s
obzirom da lice koje treba lišiti slobode, neretko, dobro poznaje unutrašnji raspored objekta na kome se
radnja preduzima, pa i tajne izlaze i moguće ulaze u njega. Moguće je da lišenje slobode bude otežano
usled prisustva drugih lica , ona mogu otežati ili pak osujetiti započeto, planiarano postupanje
pripadnika policije. Lišenje slobode u prevoznom sredstvu dolazi do izražaja i u situacijama kada se
ono preduzima u odnosu na učinioce krivičnih dela koji se nalaze u prevoznom sredstvu, i to
prvenstveno zbog opasnosti koja može biti uzrokovana samim vozilom. Potrebno je preduzeti i mere
kojima će biti osujećeni pokučaji bekstva vraćanjem vozila unazada, odnosno njegovim napuštanjem,
ugrožavanjem života drugih prisutnih lica. Lišenje slobode na radnom mestu razlozi zbog kojih se
izbegava lišenje slobode lica na njihovom radnom mestu su brojni, mogu se navesti sledeći: prisustvo
većeg broja lica koja su spremna da spreče realizaciju hapšenja, postojanje I dostupnost različitih
predmeta pogodnih za napad, mogućnost sakrivanja i bekstva u objektu koji se dobro poznaje. Ukoliko
se iz nekih razloga ipak mora pristupiti lišenju slobode na radnom mestu, treba ostvariti punu saradnju
sa odogvornim rukovodiocima u preduzeću, odnosno ustanovi u kojoj lice radi.