CAPITAL’DEN

Yayıncı
Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş
İcra Kurulu Başkanı Cem M. Başar
Yayın Direktörü (Sorumlu) M. Rauf Ateş
Yayın Yönetmeni Sedef Seçkin Büyük
Yazı İşleri Müdürü Ebru Fırat
Haber Müdürü Şeyma Öncel Bayıksel
Yazı İşleri Müdür Yardımcısı Nilüfer Gözütok Ünal
Görsel Yönetmen A. Bertuğ Patır
Editörler Elçin Cirik, Yasemin Erdoğan, Aslı Sözbilir, Özlem Aydın Ayvacı
Haber Merkezi Hande Yavuz, Ayçe Aksakal, Nil Dumansızoğlu
Sayfa Yapımcısı Ozan Gürel Sedef Seçkin Büyük
Grafik Yaman Tetik
Fotoğraflar Gökhan Çelebi, Hüseyin Öngen
Kapak fotoğrafı: Daniel Berehulak / Getty Images Turkey
Marka Müdürü Gökçe Aykaç Mutlu
Ankara Temsilcisi Erdal İpekeşen Tel: 0 312 207 00 95
Açık nasıl kapatılacak?

G
capital@capital.com.tr www.doganburda.com
eçtiğimiz ay Capital ekibi çok yoğun tempolu
Yönetim
Tüzel Kişi Temsilcisi Mehmet Rauf Ateş günler geçirdi. Hem nisan sayımızı hazırladık
Satış ve Dağıtım Direktörü Ali Egemen Erkorol hem Design&Innovation Summit ve Uludağ
Finans Direktörü Didem Kurucu
Ekonomi Zirvesi gibi önemli etkinliklerimizi yaptık. Bu yıl
Kurumsal İletişim Müdürü Seren Urun Güven
Reklam
23-24 Mart tarihlerinde 7’nci kez düzenlediğimiz Uludağ
Grup Başkanı Nisa Aslı Erten Çokça Ekonomi Zirvesi, yerli- yabancı 100’e yakın saygın konuş-
Satış Koordinatörü Seda Erdoğan Dal, Zeynep Rendeci, Haluk Demir
Satış Müdürü Burcu Acavut, Altuğ Selçuk, Beril Güroğlu Sözkesen, Şerife Dökmetaş
macı ve 1.550 iş insanının rekor katılımıyla gerçekleşti.
Bölgeler Satış Müdürü Dilek Ünlü Zirve kapsamında “gelecek” teması altında dünyanın,
Proje Müdürü Selçuk Ergenç Türkiye’nin ve kritik sektörlerin geleceğine ilişkin öngö-
Teknik Ayfer Kaygun Buka - 0 212 336 5362 / Şaban Yazır- 0 212 336 5361
Tel: 0 212 336 53 60-(3 hat) Faks: 0 212 336 53 90 rüler paylaşıldı.
Rezervasyon Zirve’nin açılış konuşmasını yapan Başbakan Yardımcı-
Tel: 0 212 336 53 00-57-59 Faks: 0 212 336 53 92-93 sı Mehmet Şimşek, iş dünyasına yaptığı sunumda TL’deki
Ankara Reklam Bölge Temsilcisi Sezinur Balıkçıoğlu Tel: 0 312 207 00 72-73
Hedef Sayfalar Tel: 0 212 336 53 70 Faks: 0 212 336 53 91 değer kaybı nedeniyle çift haneye yükselen enflasyon ve
milli gelire oranı yüzde 5,5’in üzerine çıkan cari açık ko-
Uluslararası Reklam Satış Temsilcilerimiz
İTALYA: Mariolina Siclari nularına da değindi ve bu sorunlara karşı ne gibi önlemler
T. +39 02. 91 32 34 66 / mariolina.siclari@burda-vsg.it aldıklarını anlattı. Şimşek, “Cari açığı önümüzdeki dö-
ALMANYA: Vanessa von Minckwitz
T +49 89 92 50 35 32 / vanessa.vonminckwitz.denz@burda.com nemde yüzde 4 ve altına düşürmeyi ümit ediyoruz” dedi.
Michael Neuwirth
T. +49 89 9250 36 29 / michael.neuwirth@burda.com Bu hedef doğrultusunda KOBİ’lerin dövizle borçlan-
AVUSTURYA: Christina Bresler masına sınır getirdiklerini, büyük şirketlere yönelik de
T. +43 1 230 60 30 50 / Christina.Bresler@burda.com
İSVİÇRE: Goran Vukota bazı tedbirler almayı düşündüklerini belirtti. Paralel olarak
T. +41 44 81 02 146 / goran.vukota@burda.com
FRANSA/LÜKSEMBURG: Marion Badolle-Feick
yatırım ortamını iyileştirmek ve finansman kaynaklarını
T. +33 1 72 71 25 24 / marion.badolle-feick@burda.com çeşitlendirmek ve kalitesini artırmak üzere hareket ede-
İNGİLTERE/İRLANDA: Jeannine Soeldner
T. +44 20 3440 58 32 / jeannine.soeldner@burda.com ceklerini vurguladı.
ABD/KANADA/MEKSİKA: Salvatore Zammuto
T. +1 212 884 48 24 / salvatore.zammuto@burda.com
Nisan sayımızda bu konuyu Dr. Orhan Karaca ha-
zırladığı Konjonktür sayfalarında ele aldı ve cari açık
Yönetim Yeri
Trump Towers, Kule 2, Kat 21-24, 34387 Şişli-İSTANBUL soruna çözüm getirmek için hükümetin ne gibi politikalar
Tel: 0 212 410 32 28 Faks: 0 212 410 32 27 izleyebileceğini yazdı. Karaca’ya göre sıkı para ve maliye
Baskı Uniprint Basım San. ve Tic. AŞ. Ömerli Mah. Hadımköy-İstanbul Cad. politikaları yolda olabilir. Ayrıca Nilüfer Gözütok Ünal da
No: 159 (34555) / İstanbul Tel: 0212 798 28 40 pbx Faks: 0212 798 20 63
www.apa.com.tr
29 sektörün ithalat-ihracat farkını inceledi ve özellikle açık
Dağıtım Doğan Dağıtım Satış Pazarlama Matbaacılık Ödeme Aracılık ve verenlerin farkı kapatmak için neler yapmayı planladığını
Tahsilat Sistemleri A.Ş. Tel: 0 212 449 6363
üyesidir.
araştırdı. Her iki analiz yazısını da okumanızı öneriyorum.
Yayın Türü Yerel, süreli, aylık
Copyright © 2008 by G+J International Magazines GmbH, Hamburg
Bu sayımızda öne çıkan söyleşilerimizden biri Coca-
This magazine is published under license from G+J International Magazines
GmbH. All rights to the licensed title/trademark and concept are owned by
Cola’nın yönetim kurulu başkanı Muhtar Kent’in kariyer
G+J International Magazines GmbH. Reproduction whether in whole or in öyküsünü diğeri ise enerji, sağlık ve havacılık gibi alanlar-
part without permission of G+J International Magazines GmbH is prohibited.
The title CAPITAL and the logo thereof are registered trademarks of or in trust da etkin olan dünya devi General Electric’in yeni CEO’su
of G+J International Magazines GmbH.
John Flannery’nin şirketi dönüştürme ve Türkiye’ye yatırım
Copyright © 2008 G+J International Magazines GmbH, Hamburg
Bu dergi G+J International Magazines GmbH tarafından yayımlanmaktadır. planlarını kapsıyor. Flannery, “Herhangi bir yılda herhangi
Her türlü isim, marka ve konsept hakları G+J International Magazines
GmbH’ye aittir. Herhangi bir metin ya da bölüm G+J International Magazines bir ülkede işler iyi veya kötü olabilir. Bu Türkiye’de oldu,
GmbH’nın izni olmaksızın alınmaz. Capital Dergisi’nin isim ve logosuna ait tüm
ticari marka hakları G+J International Magazines GmbH’a aittir. Hindistan’da da” diyerek Türkiye’nin geleceğine dair
© Capital Dergisi Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş umutlu oldukları mesajını veriyor.
tarafından T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır. Capital
Dergisi’nin isim ve yayın hakkı Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş’ye aittir. Coğrafyamızın çatışmalardan uzaklaştığı, Mehmet Şim-
Dergide yayımlanan yazı, fotoğraf, harita, illüstrasyon ve
konuların her hakkı saklıdır. İzinsiz, kaynak gösterilerek dahi alıntı yapılamaz.
şek’in de söylediği gibi küresel anlamda kendimizi daha iyi
DB Okur Hizmetleri hattı Tel: 0212 478 03 00
anlattığımız, küresel ilişkilerimizin daha ılımlı bir zemine
okurhizmetleri@doganburda.com oturduğu günlere en kısa zamanda ulaşmak dileğiyle…
DB Abone Hizmetleri hattı
Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0212 410 35 12-13 abone@doganburda.com İyi okumalar diliyorum,
Her gün saat 09.00-22.00 arasında hizmet verilmektedir.
 KAPAK www.capital.com.tr
YENİ NESİL LİDER NASIL OLMALI? YIL 26 SAYI 4 NİSAN 2018
Coca-Cola Company Yönetim Kurulu Başkanı
Muhtar Kent’le prensiplerini, kişilik özelliklerini

82
konuştuk. Kent’in genç yöneticilere
tavsiyelerini kaçırmayın! SÖYLEŞİ

40 YILIN TANIĞI . . . . . . . . . . . 126

SÖYLEŞİ 96 15 yıldır BSH Türkiye İcra Kurulu
Üyesi olarak yürüttüğü görevi
bu yılın başında bırakan ve
“YERELDEN YÖNETİMİ emekli olan Roni Grünberg ile
Türk beyaz eşya sektörünün
ÖNE ÇIKARACAĞIZ” gelişimini konuştuk.

“Son 20 yılın çoğunu

gelişmekte olan
piyasalarda geçirdim”
diyen GE’nin yeni CEO’su ARAŞTIRMA
John Flannery, şirketin
merkezden uzakta 29 SEKTÖRÜN
yönetilmesi sonucuna AÇIK KARNESİ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
vardığını söylüyor. Capital 29 sektörün cari açık karnesini
belirledi. En fazla açık veren sektörler
arasında kimya ile makine yer alırken

88
ihracatın yüksek olduğu hazır giyim ve
ARAŞTIRMA otomotiv cari fazla verdi.

NE KADAR GERÇEK POTANSİYEL NE?. . . 118

MÜMKÜN? Bankacılıktan bilişime kadar Türkiye’de
15 sektörü kapsayan pek çok sektör potansiyelinin altında
“zam” araştırmamız kalıyor. Peki bu pazarlar gerçek
sektörlerin bu yıl yapması potansiyeline nasıl ve ne zaman
gereken fiyat artışlarıyla ulaşabilecek? İş liderleri yanıtladı…
“yapabileceklerini”
kıyaslıyor. Aradaki fark
bazı sektörlerde 80
YENİ BÜYÜME HESAPLARI . . 136
puana kadar çıkıyor. 22,5 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması
beklenen bilişimde rekabet kızıştı.
Sektörün büyük oyuncuları sektör

110
ortalamasının üzerinde büyüyerek pazar
paylarını artırmayı hedefliyor.
SÖYLEŞİ

“BÜYÜMEK İÇİN
YENİ OYUNCU LAZIM” ÖZEL BÖLÜM
Tofaş CEO’su Cengiz AKILLI KİMYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Eroldu, 3 yıldır 1 milyon
düzeyinde seyreden DİJİTAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
otomotiv pazarının
büyümesi için “yeni MIT TECHNOLOGY REVIEW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
oyuncu” girişinin
gerektiğini belirtiyor.
GELECEK&TRENDLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
ENGLISH SUMMARIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Kaybolmayan
değerler için Türkiye’nin
en iyi
özel bankacılık
Bizim için varlık, kuşaktan kuşağa aktarılan bir emanettir. hizmeti*
*EUROMONEY
Akbank Private Banking’in uzmanlık ve deneyimiyle, 2006, 2008, 2010, 2011, 2012,
2013, 2014, 2015, 2016, 2017

yatırımlarınız ve varlıklarınız nesiller boyunca korunur, değer kazanır.

• İstanbul (Bağdat Cad., Etiler Merkez, Ataşehir, Nişantaşı, Yeşilköy) • Ankara • Bursa • İzmir
 YÖNETİM
İKNANIN YENİ BEDELİ
Belirsizliğin artmasıyla
yönetici transferlerinde
ücretler yükseldi.
Geçmişte yüzde 15-20
düzeyinde farklara el
sıkışan taraflar, şu anda
yüzde 30-40’ları telaffuz
ediyor.
KONJONKTÜR
CARİ AÇIĞA DİKKAT!
Cari açıktaki yükseliş, önümüzdeki aylarda da sürecek
gibi görünüyor. Uzmanlara göre bu yükseliş ekonomide
aşırı ısınmaya işaret ediyor ve tehlike yaratıyor.
RICHARD BRANSON ................................... 16
KİTAP .................................................................................... 40
PROJEKS‹YON ....................................................... 42
NEVZAT AYDIN .................................................... 62
‹NSANLAR .................................................................... 66
Ş‹RKET DOKTORU.............................................. 76
10 SORU .......................................................................... 78
PHILIP KOTLER........................................................ 80
TECH FUTURE........................................................ 152
DİJİTAL CEO ......................................................... 174
İŞ’TE ANADOLU ............................................... 188
ZİRVE YOLU ..............................................................196
AL RIES ........................................................................... 204
JOHN DAVIS ........................................................ 213
MEDIAPULSE ......................................................... 214
FINANCE SUITE ..................................................244
KİŞİSEL YATIRIM .............................................. 256
190 YÖNETİM
“EN KRİTİK KONU
YETENEK BOŞLUĞU” . . . . . . . . . . . . . 198
Bireylerin 4 yılda bir yeteneklerinin yüzde
30’unu kaybettiğini söyleyen Adecco Group
CEO’su Alain Dehaze, bu durumun yenileme
ihtiyacını artırdığını belirtiyor.
ÇEŞİTLİLİK ÖNCÜLERİ! . . . . . . . . . . . . 206
Global çaptaki son araştırmalar çeşitlilik
içeren takımların yüzde 87 oranında
daha iyi iş kararları aldığını gösteriyor.
52
Peki, Türkiye’de şirketlerin çeşitlilik
politikaları ne durumda?
FİNANS
18 CEO’NUN
2017 PERFORMANSI . . . . . . . . . . . . . . . 228
18 banka CEO’sunun 2017 performansını
inceledik. Bankacılıkta 2017’nin en başarılı
CEO’ları açık ara Gao Xiangyang, Osman
Arslan, Servet Taze ve Ömer Mert oldu.
PTT’NİN 2023 PLANI . . . . . . . . . . . . . . . . 234
PTT Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel
Müdürü Kenan Bozgeyik 2023’e kadar
15 bin noktaya ve 100 bin çalışana
ulaşmayı hedeflediklerini söylüyor.
“REKABET YÜKSEK KÂR MARJI DÜŞÜK” . . . . . . . . . . . . 240
Leasingde rekabetin yüksek, kâr marjının düşük olduğunu söyleyen
İş Leasing Genel Müdürü Mehmet Karakılıç, 2018 sonunda sektörün
6,3-6,5 milyar dolar hacme ulaşacağını belirtiyor.
“DEĞERLEMEDE BİST-100 CAZİP” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Değerleme olarak BİST-100’ün cazip olduğunu söyleyen Yapı Kredi
Portföy Genel Müdürü Emir Alpay, büyüme verilerine bağlı olarak
olumlu performansın devamını bekliyor.
YAŞAM
“UÇARKEN DÜNYANIN HAKİMİYİM” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
GÖRÜŞLER
Ian Bremmer / DAHA İYİ BİR LİDERLİK İHTİYACI...................................... 146
Yiğit Kulabaş / İŞİN GELECEĞİ.......................................................................... 154
Mehmet Öğütçü / YABANCI SERMAYE NE MELEK NE ŞEYTAN ... 176
Ali Özgenç / GELECEĞİN İNSAN-BİLGİSAYAR İLETİŞİMİ ..................... 216
Mehmet Gerz / MOODY’S AÇIKLAMASINA OBJEKTİF BAKIŞ ........ 266
 İKİ YÖNLÜ KARARLAR

H epimiz uyandığımız andan uyuyana

kadar gün boyunca çeşitli kararlar alırız.
Ancak aldığınız her karar ve olası etkileri
hakkında ne sıklıkta düşünürüz? Yaptığımız
tercihlerin toplamından ibaretiz ve bu bireyler için
yazmıştı ve Atlassian’ın iş gelecek bilimcisi Dom
Price da birkaç Virgin etkinliğinde bu konuya
değinmişti.

HER KARAR NİHAİ OLMAK ZORUNDA MI?

olduğu kadar şirketler için de geçerli. Bazı liderler
mesele ne olursa olsun her zaman aynı şekilde
karar verir. Mantıklıymış gibi görünebilir, çünkü
bu durum tutarlılığı ve güvenilirliği artırır. Ancak
ayağına gelen her topa kontrollü vuruş yapan bir
golcü gibi akıllı bir lider de herhangi bir mesele
hakkında onun içerdiği özel şartlara göre karar
vermesi gerektiğini bilir.
Almanız gereken farklı türde kararları
sınıflandırmanın pek çok yolu vardır, ancak benim
bulduğum etkili bir yöntem de onları tek yöne
veya iki yöne açılır kapıymış gibi değerlendirmek.
Bu konuda Jeff Bezos da daha önceden bir şeyler
Aslında aldığımız kararların çoğunun illa da nihai
olması gerekmez, onlar iki yönlü kapılı kararlardır.
Kesinmiş gibi görünseler bile gerçekte geriye
dönülebilir. Bir kapıdan içeriye girersiniz, nasıl
hissettiğinize bakarsınız ve sonra beğenmediyseniz
arkanızı döner çıkarsınız. Bir şirkette yenilikçi ve
uyanık olmaya çalışan liderlerin de çok sayıda iki
yönlü karar alması gerekir.
Bu ayrıca handikaplardan kurtulmakla da ilişkili.
Bu benim iş hayatımda daima yapmaya çalıştığım
bir şey. Mesela Virgin Atlantic’i ilk kurduğumuzda
Boeing ile bu havayolu şirketini bir yıl içinde adam
edemezsek aldığım uçağı iade edebileceğime dair

DİSLEKSİ: NASIL KÖLE DEĞİL DE EFENDİ OLDUNUZ?

G
eçenlerde Oliver adında
disleksi hastası genç bir
adamdan duygu yüklü
bir e-posta aldım. Bana kendisinin
okuldayken gerçekten çok
zorlandığını ve disleksi hastalığı
teşhisi konuluncaya kadar herkesin
kendisinin tembel olduğunu
düşündüğünü hissettiğini anlatıyordu.
Okuldaki öğretmeni Bayan Devril’in
hayatındaki en etkileyici insanlardan
biri olduğunu söylüyordu. Onun yanına
oturmuş ve şöyle demiş: “Özel eğitim
dersleri aptal insanlar için değildir,
ancak yaşamın başka alanlarında
özel, yetenekli ve kabiliyetli olan
insanlar içindir ve şimdi bu alanların
neler olduğunu bulmak sana kalıyor.”
Ve ardından sınıfların duvarlarında
resimleri asılı olan Zoe Wanamaker,
Steven Spielberg, Walt Disney ve
Albert Einstein gibi başarılı ve ünlü
olmuş insanların hikayelerini Oliver’a
anlatmış. Oliver mektubunu bir soruyla Bir türlü ayak uyduramıyor ve uyum
bitiriyordu: “Anlaşılan disleksi hastalığı sağlayamıyordum. Bu yüzden Öğrenci
seni iş hayatında asla yolundan dergisini çıkarmaya başlar başlamaz
geri döndürememiş, peki şimdi okulu bıraktım ve ardından Virgin
geriye gidip benim yaşımda (22) bir Records’u kurdum.
genç adam olsaydın günümüz
dünyasındaki iş hayatına nasıl
bakardın ve her şeye sil baştan
başlayabilir miydin?”
Öğretmenin Bayan Devril
sana durumu çok mükemmel
açıklamış, zira ben de iyi olduğum
alanlara odaklanarak başarılı
olabildim. Tıpkı senin gibi ben
de okulda çok zorlanmıştım.
Ben çocukken kimse disleksinin
ne olduğunu tam olarak
bilmiyordu. Bana hep tembel
veya aptal muamelesi yapılırdı.
Sınıfta en arkada otururdum
ve bana hep çok karmaşık
gelen kara tahtada neler yazılıp
çizildiğini çözmeye çalışırdım.

16 CAPITAL 4 / 2018
bir anlaşma yaptık. Neyse ki bunu yapmak zorunda yönlü hangilerinin iki yönlü (iki kapılı) olduğunu
kalmadık. Ancak işler kötüye gitseydi elbette arkamı belirlemekte yatar. Kararlar alın, öğrenin ve
dönüp kapıdan çıkarak yürüyüp gidebilirdim. Tabii kendinizi geliştirin. Şimdi kapıdan içeriye bir adım
ki büyük bir dikkatle ele alınması, danışılması ve bir atın ve yol kat etmeye başlayın.
hayli zaman ayrılması
gerekecek kadar
önemli kararlar da var.
Ancak bunların sayısı
çok az ve nadiren
karşımıza çıkar.
Çok sayıda
lider her kararı geri
dönülemez olarak
görür ve bilhassa
şirketleri büyüdükçe
tek yönlü kapılı
kararlar alır. Bu
durumda ise süreçler
yavaşlar, işler
fazlasıyla uzar, yorucu
toplantılar yapılır,
ivme kaybedilir ve
nihayetinde şirket
durma noktasına
gelir. Burada işin sırrı
hangi kararların tek

GÜÇLÜ YÖNLERİNE ODAKLAN
Güçlü olduğum yanlarıma
odaklanmam gerektiğini çabuk
kavramıştım ve büyük resme
bakmaya çalışarak işimi büyütmeye
çabalıyordum. Önce
üzerimdeki görev ve yetkileri
güvenebileceğim başkalarına
devretmeyi ve etrafımda
sağlam bir ekip kurmayı
öğrendim. Karşıma çıkan
hiçbir fırsatı kaçırmadım ve bir
havayolu şirketi kurmak gibi
büyük hayallerin peşinden
gittim.
Virgin’in bir şirket olarak
şekillenmesi işte hep benim
bu mücadelelerim sayesinde
oldu. Ben daima net ve
doğrudan iletişim kurmayı
severim ve bizde işten çok
bir aile içinde olduğu gibi
kucaklayıcı bir kültür var.
Yoksa tüm bunları başka türlü
başaramazdım.
Erdemimi Bulmak’ta yazdığım
gibi şayet bugün her şeye sil baştan
başlamak zorunda kalsam yine en
iyi olduğum alanlara yönelirdim. Bu
arada teknoloji de dünyayı daha
önce hiç olmadığı kadar açık bir
hale getirdi. Girişimcilere bir marka
oluşturmanın ve onun reklamını
yapmanın çeşitli yeni yollarını sunuyor.
Şu anda yenilikler yapmanın ve
teknolojik ilerlemeler kaydetmenin
tam zamanı. Ben bu pazarda oralarda
bir yerde bir boşluk bulacağımı
biliyorum.
Sana seni nelerin
heyecanlandırdığını sormak isterim?
Sana heyecan veren ve gelecek
hakkında hayaller kurmanı sağlayan
şeylerin peşinden koş ve sonra onları
gerçekleştirmenin yollarını arayıp
bul. Disleksi hastalığı olanlar yaratıcı
düşünmede muhteşemdir, sen de bu
yüzden kendine maksimum avantaj
sağlayacak şekilde ondan faydalan
ve zorlukların yerine fırsatları görmeye
çalış.
Günümüz dünyasında disleksi
farkındalığı çok artmış durumda
olduğundan ben aktif bir şekilde
destek arayabiliyor ve kafa dengim
insanlarla konuşabiliyorum. Made
By Dyslexia aslında disleksi hastaları
tarafından yapılan ve inanılmaz
işler çıkartan şahane bir yardım
kuruluşu sitesi. Bu yardım derneği
disleksi algısını (ya da yanlış algısını)
değiştirmeye ve insanlara farklı
bir şekilde düşünmenin ne demek
olduğunu anlatmaya odaklanıyor.
Alternatif düşünme tarzının
kıymetini bil ve hayallerinin peşinden
git. Çünkü sen kafana koyduğun
her şeyi yapabilecek kapasitede bir
insansın.

CAPITAL 4 / 2018 17
 Finans dünyası
FİBABANKA, 2017 SONUÇLARINI AÇIKLADI
F ibabanka, 2017 yıl sonunda vergi öncesi kârını 200,4
milyon TL’ye yükseltti. Bankanın net kârı, 167 milyon
TL olarak gerçekleşti. Aktif toplamı geçen yıl sonuna göre
yüzde 31 arttı. Bankanın 2016 yıl sonunda
11,4 milyar TL olan toplam kredileri,
GELECEĞİN
YÖNETİCİLERİNİ ARIYOR
K uveyt Türk’ün bankacılık ve bilişim alanında
yönetici adaylarını belirleyeceği MT 2018
ve Tekno MT programına başvurular başladı.
Adaylar, Kuveyt Türk’ün MT 2018 ve Tekno MT
programına 9 Nisan’a kadar www.katilbize.
com üzerinden başvurularını yapabilecek.
Programlarla adaylara mesleki eğitim programı,
bireysel kariyer planlama ve kariyer yönetimi
desteğinin yanı sıra bedeli Kuveyt Türk
tarafından karşılanacak MBA, yüksek lisans,
doktora yapma imkanı da sunuluyor.
“BÜYÜMEYE DEVAM
EDECEĞİZ”
B urgan Bank 2017’de vergi öncesi kârını bir
önceki yıla göre yüzde 52’lik artışla 148,2
milyon TL olarak açıkladı. Bankanın geçen yılın
aynı dönemine göre aktif büyüklüğü yüzde 24
artışla 18,8 milyar TL’ye, nakdi kredileri yüzde
27 artışla 15,3 milyar TL’ye ulaştı. Sonuçları
değerlendiren genel müdür Murat Dinç, “2018
yılında da aynı performansı göstereceğimize,
istikrarlı ve sağlıklı büyümemizi sürdüreceğimize
inanıyorum” dedi.
18 CAPITAL 4 / 2018
Haz›rlayan: Nil Dumansızoğlu
ndumansizoglu@capital.com.tr
2017 sonunda yüzde 32 artışla 15,1 milyar TL’ye ulaştı.
Kredilerin toplam aktifler içindeki payı ise yüzde 75 olarak
gerçekleşti. Aynı dönemde müşteri mevduatı, toplam
pasiflerin yüzde 58’ini oluşturarak 11,7
milyar TL’ye yükseldi.
KADIN İSTİHDAMINDA SEKTÖR LİDERİ
Y apı Kredi, kadın çalışan oranında
sektördeki liderliğini bu yıl da sürdürdü.
2017’de toplam istihdamı içinde kadın
çalışan oranı yüzde 62 olan banka, kadın
yönetici sayısını ise 833 olarak açıkladı. Yapı
Kredi’nin 2017’de yeni işe alımlardaki kadın
istihdam oranı ise yüzde 61,3 oldu. Toplumsal
cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında öncü rol
üstlendiklerini belirten CEO Gökhan Erün,
“Sadece ülkemizin değil, dünyanın da her
anlamda gelişmesi ve herkes için daha iyi bir
yere dönüşmesinin yolu cinsiyet eşitliğinden
geçiyor” dedi.
KOBİ’LERİN DÖNÜŞÜMÜNE ODAKLANDI
W IN Euroasia Fuarı kapsamında
düzenlenen Endüstri 4.0 paneli
açılışında konuşan TEB KOBİ Bankacılığı
Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı
ve Genel Müdür Vekili Turgut Boz,
şirketlerin dijital dönüşüme hızla ayak
uydurması gerektiğini vurguladı. Boz,
konuşmasında, “KOBİ’lerin Endüstri
4.0 sürecine adapte olabilmesi için
pek çok çalışma yapıyoruz. Endüstri
4.0 sürecinde KOBİ’lerimizin teknolojik
dönüşümüne de rehberlik edecek
formata dönüştürmenin altyapısını
hazırladık” dedi.
CRM SİSTEMİNE STEVIE ÖDÜLÜ
A ksigorta, Stevie Satış ve Müşteri Hizmetleri Ödülleri’nde, “Teknolojinin en
iyi kullanımı- Sigorta” kategorisinde yeni CRM sistemiyle Gümüş Stevie
ödülünü aldı. Aksigorta, yeni sistemiyle müşteri bilgilerini, çağrı
merkezi hizmetlerini, müşteri talep ve şikayet yönetimini tek bir
platformda topladı. Bu platform, Aksigorta adına müşteriye
hizmet veren üçüncü parti şirketlerin sistemlerine entegre
edildi. Toplanan bilgiler, makine öğrenmesi gibi yöntemlerle
analiz edilerek daha memnun müşteriler oluşturmak amacıyla
kullanılıyor.
 Otomobili unutun...
Audi, çok daha fazlası.

Yeni Audi A8

Yeni Audi A8’in yapay zekâya sahip sürüş asistanları,

sadece sizi düşünen değil sizin yerinize de düşünen
konfor özellikleri ve son teknoloji ürünü güvenlik
donanımıyla ne bağlantınızı koparın ne işinizi aksatın.
Yeni Audi A8 ile sadece bir otomobile değil,
zamana yatırım yapın.

A8 L’nin ortalama CO₂ emisyonu 145-171 g/km, ortalama yakıt tüketimi 5,6-7,5 l/100 km değerleri arasındadır.

Audi info 444 28 34 | audi.com.tr | facebook.com/Auditurkiye

 Kurumsal

“TÜRK ÇELİK SEKTÖRÜ ABD’NİN MÜTTEFİKİDİR”

T AİK Başkanı Mehmet Ali
Yalçındağ, 12-15 Mart’ta ABD’de
önemli temaslarda bulundu. Yalçındağ,
New York ve Washington’da yaptığı
görüşmelerde alüminyum ve çeliğe
getirilen tarifeler hakkında Türk iş
dünyasının taleplerini aktardı. Yalçındağ,
Başkan Trump’ın ABD çıkarlarını
gözetmesinin önemli bir önceliği
olduğunu anladıklarını, ancak uluslararası
müttefiklerin de çözümün bir parçası
olduğunun bilinmesi gerektiğini, Türk
çelik sektörünün böyle bir müttefik
olduğunu temaslarında dile getirdi.

ŞUBATTA 5 MİLYONU AŞTI YENİ YATIRIMLAR YOLDA

T ürk Hava Yolları, tarihinde ilk defa şubat ayında 5
milyon yolcu rakamını aştı. Sonuçlara göre kapasitenin
(arz koltuk kilometre) yüzde 14 arttığı şubat ayında,
B orusan Grubu, 2017’de
yüzde 31 oranında
büyüdü. Geçen yıl konsolide
toplam doluluk geçen yılın aynı dönemine göre 6,4 puan cirosunu 17,1 milyar TL’ye
artışla yüzde 79,7, dış hat doluluk ise 6,6 puanlık artışla çıkaran grup, 2018 ciro
yüzde 79,1 olarak gerçekleşti. Temmuz 2017’de başlayan hedefini 20 milyar TL olarak
talepteki çift haneli hızlı büyüme, yüzde 24 artışla şubat belirledi. 2018’de 1,2 milyar
ayında da devam etti. Transit yolcu hariç tutulduğunda TL tutarında yatırım yapma
yurt dışı yolcu sayısında yüzde 27’lik artış yaşandı. kararı alan grup, bu hedef
doğrultusunda toplam bin
250 kişiyi istihdam edecek.
Borusan Grubu CEO’su
Agah Uğur, grubun gelecek
stratejilerinin odağında
“Ar-Ge ve dijitalleşmenin”
olduğunu belirterek “Bu yıl
6’ncı Ar-Ge merkezimizi açıyor, 150’yi aşkın Ar-Ge ve dijital dönüşüm
projesi üzerinde çalışıyoruz” dedi.

NET KÂRINI YÜZDE 90 ARTIRDI

P etkim, 2017 finansal sonuçlarını açıkladı. Buna göre net kârını bir önceki yıla
göre yüzde 90 artırarak 1 milyar 389 milyon TL’ye yükselten Petkim’in faiz,
amortisman ve vergi öncesi kârı da (FAVÖK)
yüzde 101 artarak 1 milyar 791 milyon TL’ye
ulaştı. 2017’de yüzde 97 üretim kapasitesini
yakalayan Petkim’in net satışları, geçen yılın
aynı dönemine kıyasla yüzde 62 artarak 7 VOLKAN’DAN YERLİ
milyar 364 milyar TL oldu.
ÜRETİM ATAĞI

YOLCULUĞA KISA BİR MOLA T ürkiye itfaiye aracı pazarının yüzde 55’ini
elinde tutan ve 40’a yakın ülkeye itfaiye
aracı ihraç eden Volkan İtfaiye, ilk yerli

O toyol İşletme ve Yatırım tarafından

hayata geçirilen Oksijen Tesisleri,
İstanbul-İzmir yönünde 16, İzmir-İstanbul
yönünde ise 17 olmak üzere toplam 33
alışveriş, dinlenme, eğlence alanı ve 24
akaryakıt istasyonuyla hizmet verecek.
Şu anda 9 adet akaryakıt istasyonu
ve 11 adet dinlenme tesisi hizmete
girdi. Kalan 22 adedinse tasarım
ve inşaatı devam ediyor. Tesislerde
bulunan mağazalar, avantajlı alışveriş
imkanları ve yemek yeme mekanlarıyla
alternatifler sağlıyor.
üretim 8x8 şasili itfaiye aracını ihraç etmeye
hazırlanıyor. 10 milyon Euro’luk yatırımla
hayata geçen yeri üretim araçların, 4x4 ve
6x6 versiyonları da üretiliyor. Konuyla ilgili
açıklama yapan yönetim kurulu başkanı
İsa Tecim, “Cironun yüzde 45’i ihracattan
geliyor. 2018 yılı sonuna kadar cironun 150
milyon liraya ulaşmasını hedefliyoruz” diye
konuştu.

20 CAPITAL 4 / 2018
Çocuklarımız çözemeyecekleri
problemlerle karşılaşmasın diye
eğitim sigortası Garanti Emeklilik’te.

Garanti Şubeleri / 444 0 336 / garantiemeklilik.com.tr

 Kurumsal

PETROYAĞ 25’İNCİ YILINI KUTLADI

1993 yılında kurulan ve 2014’te 15 milyon
Euro yatırımla Gebze Organize Sanayi
Bölgesi’ndeki fabrikasına taşınan, Türkiye’nin önde gelen
endüstriyel yağ şirketlerinden Petroyağ, 25’inci yılını
Esma Sultan Yalısı’nda paydaşlarıyla kutladı. Yönetim
kurulu başkanı Ünal Soysal yaptığı konuşmada, Ar-Ge
merkezleriyle inovatif projelere ve yeni yatırımlara devam
edecekleri belirtti. Yeni ürünlerle ihracat miktarını ve
ihracat yapılan ülke sayısını da artırmayı hedeflediklerini
söyledi.

BU YIL “ESNEKLİK” MARKA ŞEHİRLER ZİRVESİ

KONUŞULACAK 8 MAYIS’TA
I psos tarafından düzenlenen Araştırmada
Yenilikler Konferansı, bu yıl 9 Mayıs’ta, Four
Seasons Bosphorus’ta gerçekleşecek. Bu yılki
Ş markaların
ehirlere marka değeri kazandıran
buluşma noktası 3’üncü Marka
Şehirler Zirvesi, 8 Mayıs’ta Sait Halim Paşa
teması “esneklik” olarak belirlenen konferans Yalısı’nda gerçekleştirilecek. Zirvede sosyo-
hakkında bilgi veren Ipsos Türkiye CEO’su Sidar ekonomik, çevresel ve kültürel değerlerin
Gedik, şunları söyledi: “Yeni iş yapış biçimleri, ve tüm kaynakların verimli ve sürdürülebilir
yeni coğrafyalar, daha yüksek iş hacimleri için yönetimi, kentlerde fiziksel insani ve sosyal
daha geniş alanlar gerekiyor. Bunun için ise yapılarıyla yaşam kalitesini artırmaya yönelik
tek yol esneyebilmek. Hem genleşirken, hem evrensel ortak değerler ele alınacak. Eventuum
değişirken esnemek için denemeye, aramaya Genel Müdürü Pınar Kopuz, “Üçüncü Marka
devam etmeliyiz.” Şehirler Zirvesi’yle amacımız, şehirlerimizin
potansiyellerini ortaya çıkarmak” diyor.

2017’NİN LİDERİ OLDU

PEGASUS YILI 5,3 MİLYAR TL’YLE KAPATTI
T ahincioğlu, 2017 yılında 2,5 milyar TL ciroyla

sektör lideri konumuna geldi. Tahincioğlu,
bu dönemde toplam bin 454 konut, ofis ve
dükkandan oluşan bağımsız bölümün satışına
da imza attı. Konuyla ilgili konuşan yönetim
kurulu başkanı Özcan Tahincioğlu, “2017’de
sektörde rekor kırmayı hedeflemiştik. Bu
hedefimize ulaştık. 2018’de de geçen yılki
performansımızı artırarak satışlarımızı devam
ettireceğimizden şüphemiz yok” dedi.
P
egasus Hava Yolları, 2017 yılı finansal sonuçlarını
açıkladı. 2017 yılında misafir sayısını yüzde 15,2 artırarak
27,82 milyona ulaştıran Pegasus, cirosunu ise yüzde 44
yükselterek 5,3 milyar TL’ye çıkardı. Pegasus’un 2017 yılı net
dönem kârı da 501 milyon TL olarak gerçekleşti. Sonuçları
değerlendiren genel müdür Mehmet T. Nane, “Pegasus
olarak 2018 yılında misafir sayımızı ve kapasitemizi yüzde
11-13 arasında artırmayı hedefliyoruz” dedi.

SAINT-GOBAIN’E “EN İYİ İŞVEREN” ÖDÜLÜ

D ünyanın ilk 100 şirketinden biri olan ve Türkiye’de aralarında İzocam, Weber,
Rigips, Norton gibi şirketlerin de olduğu 11 markayla faaliyet gösteren Saint-
Gobain’in Türkiye organizasyonu, İK
uygulama süreçlerindeki başarısıyla
Top Employers Institute tarafından
verilen En İyi İşveren Ödülü’nü (Top
Employer) kazandı. Saint- Gobain ödül
ağına bu yıl aralarında Türkiye’nin
de olduğu üç ülke daha ekleyerek
toplam 31 ülke için bu belgeyi almaya
hak kazandı.

24 CAPITAL 4 / 2018
 Teknoloji

INSIDER SERİ B YATIRIMI ALDI

D oğan Holding’in Öncü Girişim
Sermayesi’nin de yatırımcısı olduğu
Insider, Sequoia Capital önderliğinde
Capital’den yatırım alan ilk Türk şirketi
oldu. Insider CEO’su Hande Çilingir, bu
yatırımı İstanbul, Ankara ve Ukrayna’daki
gerçekleşen seri B turunda, 11 milyon yazılım ve data bilimci sayısını artırmak,
dolarlık yatırım aldı. Böylece Insider, yoğun talep gördükleri Asya, Amerika
Apple, Google, YouTube, Instagram ve ve Avrupa’da büyümeyi sürdürmek için
WhatsApp’ın yatırımcısı olan Sequoia kullanacaklarını açıkladı.

2018’İN İLK YATIRIMI

GARAJ SEPETİ’NE
F ark Holding’in Türkiye, Avrupa ve Amerika’da akıllı ulaşım
teknolojilerine odaklanan girişimlere yatırım yapmak üzere kurulan
kurumsal risk sermayesi kolu FPlus Ventures, Garaj Sepeti’ne 100 bin
dolarlık yatırım yaptı. Garaj Sepeti, aldığı yatırımı, şirketlere sunduğu
hizmetlere ek olarak son kullanıcılara daha yakın olmak için satın aldığı
Taşıt.com’u geliştirme amacıyla kullanacak.

BSH REKOR KIRDI

IFS’E YENİ CEO ATANDI B SH Ev Aletleri Grubu, 2017 mali yılında satışlarını 13,8 milyar Euro’ya
yükseltti ve pazarın üzerinde büyüme sergiledi. Global ev aletleri
pazarı geçen yıl ortalama yüzde 2 kâr elde ederken BSH’nin satış geliri
bir önceki yıla göre yüzde 5,8 arttı. Böylece şirket, Avrupa’da pazar
I FS, Alastair Sorbie’nin emekli olmasıyla yazılım
dünyasının başarılı liderlerinden Darren Roos’u
CEO olarak seçtiğini duyurdu. Atama, 1 Nisan’dan
lideri haline geldi. BSH aynı zamanda dünya genelinde sermaye yatırımı
harcamalarının yanı sıra sürdürülebilir büyüme hedefiyle araştırma ve
geliştirme harcamalarını da artırdı.
itibaren geçerli olacak. Konuyla ilgili açıklama
yapan Roos, “IFS’e liderlik edeceğim için çok
heyecanlıyım. Özellikle şirket ölçeklendirme,
bulut işletmeleri kurma ve yüksek performanslı
ekipler oluşturma konularındaki tecrübelerim
CANIAS ERP LIVE ANKARA’DA
ve becerilerimden yararlanarak IFS’in gelişimini
sürdürmesini hedefliyorum” dedi.
DÜZENLENDİ
I AS tarafından 8 Mart’ta üçüncüsü düzenlenen Canias ERP Live
etkinliği, Ankara’da büyük ilgi gördü. 200’den fazla konuğun katıldığı
etkinliğe, özel sektörün yanı sıra kamudan da katılım yoğun oldu.
YÖNÜNÜ DİJİTALE ÇEVİRDİ Etkinliğin açılış sunumunu IAS Genel Müdürü Behiç Ferhatoğlu üstlendi.
Onun ardından Türkiye Noterler Birliği Bilgi Teknolojileri Müdürü Necati
2 016 yılında CRI TÜRK (China Internatiaonal Radio)
markasıyla Türk medyasında yabancı yatırımcı
olarak yerini alan Çin, bu sektördeki yatırımlarına
Etlacakuş, “ERP Seçimi ve Sürdürülebilirlik” başlıklı sunumunda, ERP
projelerinde sürdürülebilirliğin hayati önem taşıdığının altını çizdi.
devam ediyor. Bu doğrultuda büyüme hedefini
dijitale çeviren CRI TÜRK, 2018’i “dijital yatırım yılı” ilan
etti. Şirket, bu doğrultuda gerekli yatırım ve istihdamı
sağlarken
pazarın
lider
oyuncuları
arasında
yerini
almak
istiyor.

26 CAPITAL 4 / 2018
 “TEB SANAL HESAP
ŞİRKETLERİ HIZLANDIRIYOR”
Türk Ekonomi Bankası (TEB), geçen yıl TEB Sanal Hesap adlı ürününü müşterilerinin hizmetine sundu.
Ödüllü ürün, ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından tahsilatların yönetiminde
kullanılıyor. TEB Kurumsal Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Gülümser Özgün Henden, TEB Sanal Hesap’ın
operasyonel kolaylık ve hız kazandırdığına; düşük maliyet, verimlilik ve etkin risk yönetimi imkânı
sağladığına dikkat çekiyor.

T
ürk Ekonomi Bankası’nın
(TEB) geçen yıl hizmete sun-
duğu yenilikçi nakit yönetimi
ürünü TEB Sanal Hesap, Türkiye’nin
önde gelen büyük kurumları tarafın-
dan tercih ediliyor. Yurt içinde ve yurt
dışında faaliyet gösteren kurumsal
bankacılık müşterileri için tasarlanan
TEB Sanal Hesap, sanayi, ticaret ve
hizmet sektöründe faaliyet gösteren
firmalar tarafından tahsilatlarının
yönetiminde kullanılmaya başlandı.
Firmalara operasyonel kolaylık ve hız
kazandıran TEB Sanal Hesap, düşük
maliyet, verimlilik ve etkin risk yöne-
timi imkânı sunuyor.
TEB Sanal Hesap, yoğun olarak ha-
vale ve EFT ile çok sayıda müşteriden
tahsilat yapan şirketlerin, kimden ne
kadar tahsilat yaptığını anında görmesini, müşteri cari
hesaplarını hızla ve sistem otomasyonuyla kapatmasını
sağlıyor. İngiltere’nin en önemli ödül programlarından
biri olan Best Business Awards (BBA) tarafından “En İyi
Yeni Ürün/Servis” kategorisinde birincilik ödülüne layık
görülen TEB Sanal Hesap, operasyonel giderleri azaltma-
nın ve süreçleri hızlandırmanın yanı sıra risk yönetimi
konusunda da şirketlere destek sağlıyor.
ANLIK TAKİP
TEB Kurumsal Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Gü-
lümser Özgün Henden, bu yeni ürünle kurumsal firma-
ların nakit yönetimlerinde sektörde bir ilke imza attık-
larını söylüyor. Henden, değerlendirmesine şöyle devam
ediyor:
verimliliği artıracak ve riskleri yönet-
meye yardımcı olacak inovatif ürünler
yaratmaya devam ediyoruz. Terzi işi
çözümlerimizle müşterilerimizin işle-
rini hızlandırmak üzere günlük nakit
döngülerinin içinde yer alıyor; böyle-
ce diğer işlemleri için de ilk tercih et-
tikleri banka oluyoruz. Firmalara hızlı,
kolay ve en verimli şekilde nakit yöne-
timi sağlayan TEB Sanal Hesap ürünü-
müz de sektörde benzeri olmayan bir
bankacılık hizmeti. Müşterilerimizin iş
akışlarını daha kolay ve verimli hale ge-
tirmek için hazırladığımız bu ürünle ar-
tık hangi müşteriden ne kadar tahsilat
yapıldığı anlık görülecek, otomatik ola-
rak muhasebe sistemlerine işlenerek
firmalar çok önemli bir operasyonel hız
kazanacak. TEB Kurumsal Bankacılık
olarak müşterilerimizin önde gelen tahsilat ve ödeme ban-
kası olmak için çalışmalarımıza devam edeceğiz.”
“DİJİTALLEŞME ALANLARIMIZI BELİRLEDİK”
TEB olarak her alanda inovatif bir bakış açısıyla hareket
etmeye odaklandıklarını ifade eden Henden, kurumsal
bankacılık alanında da dijitalleşme çalışmalarının sürdü-
ğünü söyleyerek şunları aktarıyor:
“İncelemelerimiz sonucunda iyileştirme olanağı gör-
düğümüz alanları belirledik. Tekrarlanan talimat süreç-
lerini otomatik hale getirmek, dış ticaret alanında fark-
lılık yaratacak çözümler oluşturmak, hazine işlemlerine
elektronik ortamda anlık ve piyasa koşullarına göre mak-
simum destek vermek, işlemlere şeffaflık getirmek, tali-
matların statüsünü anlık olarak paylaşmak, yabancı para
Advertorıal

“Nakit yönetimi deyince ilk akla gelen banka olma transferlerinde uyum sebebi ile talep edilen bilgi/belge
hedefiyle tahsilat ve ödemelerde işleri kolaylaştıracak, süreçlerini kolaylaştırmak bunlardan bazıları…”

28 CAPITAL 4 / 2018
 Perakende
MAVİ’NİN NET KÂRI YÜZDE 74 BÜYÜDÜ
M avi, 1 Şubat-31 Ocak dönemini kapsayan 2017
yılına ait finansal sonuçlarını açıkladı. Buna göre
şirketin gelirleri yüzde 36 artarak 1,7 milyar TL’yi geçti,
net kârıysa yüzde 74 artışla 90 milyon TL’ye yükseldi.
Bu yıl 1,2 milyon yeni müşteri kazanan Mavi’nin CRM
programıysa 6,5 milyon kişiye ulaştı. Şirket, Türkiye’de
26, Rusya’da ise 6 yeni mağaza açılışı gerçekleştirerek
mono-brand mağaza sayısını 425’e, satış alanını ise 139 bin
metrekareye çıkardı.

DOĞTAŞ KELEBEK
“BIOGEN” SERİSİNİ
YÜZDE 52 BÜYÜDÜ
TANITACAK
2 017 finansal sonuçlarını açıklayan
Doğtaş Kelebek, satış gelirlerinde
yüzde 52 büyüyerek yılı 15,3 milyon F lokser, 24-28 Nisan tarihleri arasında 24’üncü
İstanbul Uluslararası Ev Tekstili Fuarı‘na (EVTEKS)
TL net kârla tamamladı. Sonuçlarla katılacak. Flokser, bu yılki fuarda, doğayla uyumlu,
ilgili değerlendirmede bulunan CEO bitkisel atıklardan elde edilmiş hammaddelerle
Ersin Serbes, “Şirketimiz, 2017’yi ileri teknoloji kullanarak geliştirdiği “Biogen” serisini
600 milyon TL’nin üzerinde bir görücüye çıkaracak. Biogen, petrol bazlı ürünlerle
ciroyla kapattı. 2018’de de mobilya sentezlenen suni derinin ya da ağır anorganik
perakendeciliğinde adımızdan söz kimyasallara maruz kalan gerçek derinin olumsuz
ettirmeye devam edeceğiz. Büyüme hedeflerimiz doğrultusunda etkilerini içermeyen bir ürün olarak öne çıkıyor.
üretim yatırımlarımızı bitirmiş durumdayız. Yatırımlarımızı da
dünya markası olma hedefiyle yapıyoruz” dedi.

SKECHERS YÜZDE 50 BÜYÜDÜ

O lka Spor çatısı altında faaliyet gösteren Skechers, 2017
yılında yüzde 50 büyüme gösterdi. Markanın 2018 sonuna
kadar yüzde 40 daha büyüyeceğini söyleyen Olka Spor Yönetim
Kurulu Başkanı Yasin Kavşak, 2019 yılına kadar
500 kişiyi istihdam etmeyi planladıklarını
söyledi. “Spor ayakkabı pazarında iddiamızı YATAŞ’TAN REKOR BÜYÜME
sürdürmek ve tüketicinin ihtiyaçlarına cevap
verebilmek için her anlamda yatırımlarımıza
devam edeceğiz” dedi. Y ataş Grup, 2017 net kârını yüzde 296,7 artırarak 69,4
milyon TL’lik bir kârla rekor büyümeye imza attı. 2016’ya
göre satış rakamlarında yüzde 58,4 büyüme gösteren
şirketin açıkladığı
net satış rakamı ise
MISIR’DAN GELEN KONFOR 795,7 milyon TL oldu.
2012’de başlattıkları

H emington, 2018 İlkbahar-Yaz Koleksiyonu’nda Giza 86

pamuğunu şıklıkla buluşturuyor. Mısır’ın
beyaz altını olarak bilinen Giza pamuğunun
değişim ve dönüşüm
sürecinin ilk 5 yılını
tamamladıklarını, ikinci
iplikleri, canlılığını her zaman muhafaza ediyor. 5 yıllık hedeflerinin
Hemington Giza triko polo koleksiyonu, nefes ise bir dünya markası
alan ve nemi emen yapısı ve zengin renk olmak olduğunu
seçeneğiyle dört mevsime uygun ürünlerden söyleyen Yataş Grup
oluşuyor. Yeni koleksiyona, Hemington konsept CEO’su Nuri Öztaşkın,
mağazalarından veya hemington.com.tr web “2018 Yataş Grup’un
adresinden ulaşabilirsiniz. yılı olacak” dedi.

30 CAPITAL 4 / 2018
 Sosyal sorumluluk
“SU İÇİN YÜRÜYORUZ”
A tlas Dergisi ve WILO iş birliğiyle düzenlenen “Su
İçin Yürüyoruz” etkinliği, 11 Mart’ta Çatalca’nın
Binkılıç Mahallesi’nde 140 katılımcıyı bir araya getirdi.
Dünyanın başlıca gündem maddelerinden susuzluk
tehdidine dikkat çekme amacıyla üç yıldır yürütülen
etkinlikle sahip olunan doğal kaynakların daha iyi
tanınması ve korunması hedefleniyor.

LABORATUVAR KURACAK
BİLİM EĞİTİMİ PROGRAMI
T EMSA çalışanları

L ’Oréal Türkiye, odağında “Bilim ve Çocuk” olan tarafından yürütülen

eğitimlerle yeni bir sosyal sorumluk programına “Hayal Ortakları”
başladı. L’Oréal Türkiye ve İnformel Eğitim- projesi kapsamında,
çocukistanbul iş birliğiyle hayata geçirilen program TEMSA’nın üretim
kapsamında, çocukların bilimle erken yaşta tanışması, merkezi olan
zihinlerindeki “bilim ve bilim insanı” algısının yeniden Adana’da bulunan
şekillendirilmesi ve zenginleştirilmesi hedefleniyor. Barbaros Ortaokulu,
Eğitimler, L’Oréal Türkiye desteğiyle tüm devlet Camili Akarca
okullarına ücretsiz olarak gerçekleştiriliyor. Ortaokulu, Şehit Halit
Yaşar Mine Ortaokulu
ve Talat Hacıbekiroğlu Ortaokulu’na bilim setleri hediye edilerek
çocukların proje oluşturmaları sağlandı. Öğrenciler bu bilim
setlerini kullanarak geliştirdikleri yaratıcı projeleri TEMSA Maker Lab
atölyesinde jüri üyelerinin değerlendirmesine sundu. Bu kapsamda
birinci olan Talat Hacıbekiroğlu Ortaokulu’na bir bilim laboratuvarı
kurulacak.

İKİ DİL DAHA EKLENDİ

“EŞİT SÖZLÜK İLE EŞİTLE”
T ürk Telekom’un görme ve işitme engelli bireylere

A rçelik, “Eşit Sözlük ile Eşitle” projesini hayata geçirdi. hizmet veren KSS projesi Sesli Adımlar, çok dilli
“Eşit Sözlük” uygulamasıyla günlük konuşma ve altyapıya kavuştu. En son eklenen Arapça ve
yazışmalarda kullanılan ayrımcı ve cinsiyetçi sözcük Almancayla Sesli Adımlar’ın desteklediği dil sayısı
ve söylemlere 4’e çıktı. Şu anda 8 ülke ve 20 şehirde kullanılabilen uygulamanın,
dikkat çekerek özellikle Arapça dil desteğiyle Türkiye’de yer alan turistler veya
farkındalık yaratılması göçmenler tarafından ilgi görmesi bekleniyor. Sesli Adımlar,
hedefleniyor. Teknolojiyi operatör bağımsız tüm görme engelliler tarafından kullanılabilen
toplumsal eşitliği ücretsiz bir uygulama olma niteliği taşıyor.
sağlama kararlılıklarıyla
birleştirdiklerini
söyleyen Arçelik Türkiye
Genel Müdürü Can
GELECEĞİN MÜHENDİSLERİ
Dinçer, “Toplumda YARIŞIYOR
ve iş hayatında
kadını güçlendiren
projelerimizi
önceliklendirerek
R önesans Holding, bu yıl dördüncüsünü düzenlediği
“Sürdürülebilir Geleceği Tasarla” yarışmasını, 25’inci yılında,
sektöre ve gençlere armağan ediyor. 2015’ten bu yana mimar ve
inovatif ve değer mühendis adayı 20 bin gence dokunmayı başaran Rönesans’ta
yaratan çalışmaları hedef 5 yıl içinde 100 bin gence ulaşmak. 11 Mayıs’a kadar
hayata geçirmeye başvuruların kabul edileceği yarışmada, gençler doğal kaynakların
devam edeceğiz” verimli kullanıldığı, çevreye saygılı, her aşamada sürdürülebilir
dedi. yaşam döngüsünü önceliğine alan projelerle yarışacak.

34 CAPITAL 4 / 2018
PERAKENDEDE “KADIN” ETKİSİ

Ekonomist ve Elle dergilerinin, Birleşik Markalar Derneği iş birliğiyle hayata

geçirdiği “Perakendede Kadının Gücü” etkinliği, 20 Nisan’da
Haliç Kongre Merkezi’nde gerçekleşecek. 2 bin kadın
yöneticinin bir araya geleceği etkinlikte, kadınların sektörde
yarattığı değere dikkat çekilecek.

K adınların perakende sektöründe yarattığı

değere dikkat çekmek amacıyla Türkiye’de
ilk kez düzenlenen “Perakendede Kadının
Gücü” etkinliği, 20 Nisan’da Haliç Kongre Merkezi’nde
gerçekleşecek. Ekonomist ve Elle dergilerinin, Birleşik
Markalar Derneği ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi iş
birliğiyle hayata geçirdiği etkinlikte, kadın istihdamı
konusunda önemli rolü olan perakende sektöründe kadının
etkisi masaya yatırılacak.
Etkinliğe kadın CEO’lar, yönetim kurulu başkanları ve
kadın derneklerinin başkanlarının yanı sıra Cumhurbaşkanı
Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu ve Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya da katılım
gösterecek.
Emine Erdoğan’ın açılış konuşmasıyla başlayacak
olan “Perakendede Kadının Gücü” etkinliğinde, “Biz
Daha İyi Yaparız”, “Her Yerde Biz Varız”, “Perakendenin
Yükü Bizde” ve “Yüzde 100 Kadın” başlıkları altında
dört oturum düzenlenecek. Oturumlarda Koton Yönetim
Kurulu Üyesi Gülden Yılmaz, Gürmen Group Yönetim
Kurulu Üyesi Zeynep Doğan, Vakko CEO’su Jaklin Güner
ve Fiba Perakende Grup Başkanı Oya Sener’in de aralarında
BÜYÜK KATILIM!
20 Nisan 2018 Cuma günü, saat 09.00-16.00
arasında Haliç Kongre Merkezi’nde gerçe-
kleşecek olan “Perakendede Kadının Gücü”
organizasyonunun açılış konuşmalarını
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın
eşi Emine Erdoğan, Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya, Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu,
Doğan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Be-
gümhan Doğan Faralyalı, BMD Başkanı Sinan
Öncel ve Perakendede Kadının Gücü Etkinlik
Lideri Suzan Toplusoy yapacak.
bulunduğu Türkiye perakende sektörüne yön veren
kadınlar konuşmacı olarak yer alacak.
Oturumlar arasında katılımcı ve davetliler, Elle
dergisinin düzenlediği “19 Yıla 29 Moda Fotoğrafı”
başlıklı, beş kadın moda fotoğrafçısının imza attığı sergiyi
de gezebilecek.

36 CAPITAL 4 / 2018
E TKİNLİK
GELECEK ZİRVE’DE
BELİRLENDİ!
C apital ve Ekonomist dergileri
tarafından bu yıl 7’nci kez
düzenlenen, Türkiye’nin en önemli
iş ve ekonomi dünyası buluşması
Uludağ Ekonomi Zirvesi, 23-24 Mart
tarihlerinde gerçekleşti. İki gün
boyunca Türkiye’den ve dünyadan
1.550 katılımcıyı ağırlayan Zirve’nin
bu yıl ana teması “gelecek” oldu. MEHMET ŞİMŞEK M. RAUF ATEŞ
BAŞBAKAN YARDIMCISI CAPITAL VE EKONOMİST
Zirve’de sanayiden ticarete, YAYIN DİREKTÖRÜ

üretimden perakendeye, finanstan

eğitime kadar pek çok sektörün
nabzı tutuldu, iş dünyasına ve
ekonomiye yön verecek gelişmeler
konuşuldu. 7. Uludağ Ekonomi
Zirvesi’nin Garenta sponsorluğunda
düzenlenen açılış bölümünde,
Capital ve Ekonomist dergilerinin
ÖZGÜR MARAŞ LUCIANO POLI
Yayın Direktörü M. Rauf Ateş, GARENTA VE İKİNCİYENİ.COM GENEL DOW HİNDİSTAN, ORTA DOĞU
MÜDÜRÜ VE TÜRKİYE BAŞKANI
Garenta ve ikinciyeni.com Genel
Müdürü Özgür Maraş ve Dow
Hindistan, Ortadoğu ve Türkiye
Başkanı Luciano Poli kürsüye çıktı.
Açılış konuşmalarının ardından
Başbakan Yardımcısı Mehmet
Şimşek, dünyadaki ve Türkiye’deki
son ekonomik gelişmelerle ilgili YÜKSEL YILDIRIM, ABDULLAH KAVUKCU, EROL BİLECİK,
değerlendirmelerde bulundu. GÜLDEN YILMAZ, ÖMER KIZIL, ÜMİT ZAİM

38 CAPITAL 4 / 2018
HAKKI YILDIZ, AHMET HACIİNCE, HAKAN ATEŞ, JANNES MAES, MUHARREM YILMAZ,
HÜSEYİN AYDIN

CEM BAŞAR, BORA KOÇAK, ÖZGÜR MARAŞ, CAN AĞYEL STARS OF REGION KAZANANLARI

ÜMİT LEBLEBİCİ, LEVENT ÇELEBİOĞLU, İBRAHİM TURHAN, HÜSEYİN AYDIN,

HAKAN BİNBAŞGİL, EKREM KESKİN

CAPITAL 4 / 2018 39
 KİTAP HAZIRLAYAN: NIL DUMANSIZOĞLU
ndumansizoglu@capital.com.tr

“HAYIR”A ALIŞIN “EVET” İÇİN ÇALIŞIN İŞ’TE OYUNLAŞTIRMA

N ilgün Uysal’ın yayına hazırladığı

“Hayır”a Alışın “Evet” İçin
Çalışın, AMC Türk Grubu pazarlama
D ijital eğitim sistemleri, oyun,
oyunlaştırma gibi konularında
danışmanlık yapan Ercan Altuğ
ekibiyle 15 kez üst üste dünya Yılmaz’ın, Yeni Nesil Motivasyon
şampiyonu olan Mehmet Uludüz’ün İş’te Oyunlaştırma adlı yeni kitabı
iş hayatındaki başarı hikayelerini raflardaki yerini aldı. Oyunlaştırmayı
anlatıyor. Kitabın önsözünü çok önemli bir iş modeli olarak
kaleme alan Dr. Latif Çelik, Uludüz öneren Yılmaz, kitabında bu kavramı
hakkında şunları söylüyor: “Yıllarca şöyle tanımlıyor: “Oyunlaştırma,
birlikte yürüdüğü, beraber gerçek hayattaki motivasyonel
olduğu arkadaşlarına örnek ve problemleri, uzun vadeli davranış
önder oldu. Bilgilerini kendine değişikliği hedefleyerek çözen bir
saklamayıp büyük başarılar için yaklaşımdır.”
paylaştı ve pazarlamanın alfabesi
olacak bu kitabı okuyucuyla
buluşturdu.”
BAŞIMA BİR İŞ GELDİ
BITCOIN DEVRİMİ
Z uhal Gürçimen, Başıma Bir İş
Geldi kitabında, mobbing,

S on dönemin en kariyer klanlığı, yolsuzluk, cinsel

popüler konularından taciz gibi iş hayatında karşılaşılan
olan bitcoin ve kripto sorunları gerçek hikayelerle
para sistemi, giderek ortaya koyuyor. 25 yılı aşan
daha çok ilgi çekiyor. iş hayatında, profesyonel
Buna rağmen hakkında yöneticilik yıllarından sonra
kapsamlı bir araştırma Aret Vartanyan ile birlikte
olmayan bitcoin’i, Serkan Yaşam Atölyesi’ni kuran Zuhal
Inci ve Ismail Alper bu Gürçimen, kitabıyla ilgili,
kitapta her yönüyle ele “Biriktirdiklerimi, yaşadıklarımı ve
alıyor. “Bitcoin nedir?”, gözlemlerimi temize çektiğim
“Bitcoin madenciliği iç içe geçmiş hikayelerden
nasıl yapılır?”, “Nasıl oluştu. Derdim, yaşananların
işler ve geleceği nasıl herkesin başına gelebilecek işler
olacak?”, “Çalışma olduğuna okuyucuyu ikna etmekti” diyor.
prensipleri nedir” gibi
kafa karıştıran pek çok sorunun yanıtlarını ayrıntılarıyla
anlatıyor. ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

BEN DE KONUŞABİLİRİM P rof. Dr. Azize Ergeneli, Örgütsel Davranış

adlı kitabını yönetici adayları için
hem teorik bilgi sunmak hem pratikte

N PL uzmanı, sosyolog ve yazar

Nedim Güzel, bu kitabında topluluk
önünde konuşmayı kolaylaştırmanın
yapılabileceklere ilişkin yol göstermek
üzere hazırladı. Örgüt ve birey olmak
üzere iki bölümden oluşan kitapta,
yollarının anlatıyor. Göz teması örgütsel davranışın; davranışları ve
kurmak, seyircilerle doğru iletişim, sebeplerini anlamak, yöneticilere bireylerin
konuşmaya doğru şekilde hazırlanmak gelecekteki davranışlarını tahmin etmek,
ve daha birçok konuya ayrıntılı onları örgütün hedefleri doğrultusunda
şekilde yer veren Güzel, kendine yönlendirebilme ve kontrol edebilme
özgü tekniklerle okuyucunun kolayca imkanını vermesi açısından çok önemli
uygulayabileceği yöntemler öğretiyor. olduğu vurgulanıyor.

40 CAPITAL 4 / 2018
 “TARİH ÖZEL İLGİ ALANIM”
KİTAPLARI
BÜYÜK ÇÖKÜŞ
“T emelde 3 türde kitap okuyorum. İlk grup işimle ilgili makale ve
teknik kitaplar, ikinci grup hobim olan Osmanlı Tarihi’yle ilgili
kitaplar ve son grup ise yoğun iş temposunda beni günlük hayattan D arryl Cunningham’ın
yazdığı ve resimlediği
uzaklaştıran kitaplar. Büyük Çöküş, konunun
İlk alanda en son bulut bilişim uzmanı ekonomistlerin
alanında ‘Cloud native platform binlerce sayfada
- Pivotal’ adlı bir makale okudum. aktarabildiği meseleleri bir
Bunun iş ve teknik vizyonuma katkıda çizgi roman olarak sunuyor.
bulunduğunu düşünüyorum. “Toplumun menfaatine
Yakın zamanda okuduğum diğer işleyen bir ekonomik
bir eserse ikinci gruba giren Miss düzende devletin ve özel
Pardoe, The City of Sultans and the sektörün rolleri neler olmalı?” sorusunu hatırlatan
Domestics Manners of Turks adlı kitap. kitap, sadece ekonomiye karşı bakış açısını değil,
Daha evvel değişik parçalarını çeşitli değer yargılarını da etkileyebilecek bir eser.
kaynaklardan okumuştum. Bana bir
yabancının bakışıyla 1830’lu yılların
İstanbul’unu anlatması açısından çok SİYASETTE YALAN

Y
ilgi çekici geldi. Tarihin öğretici ve irminci yüzyılın en etkili
değişik bakış açıları getiren bir yanı düşünürlerinden biri olan
olduğunu inanıyorum.” Hannah Arendt, Pentagon
Belgeleri’nin 1971’de ifşa
SİNAN DUMLU / DELL EMC TÜRKİYE ÜLKE MÜDÜRÜ edilmesinden kısa süre
sonra yazdığı Siyasette
“YENİ DÜNYANIN ROMANI” Yalan adlı çalışmasında,
tarih boyunca siyasette

“İ ş haricinde en son okuduğum kitap Aldous Huxley’in Brave New

World (Yeni Cesur Dünya) adlı eseri… Brave New World’de politik,
ekonomik, sosyolojik ve teknolojik açıdan yaşanacak gelişmeler
araç olarak kullanımı meşru
görülen yalanların, 20’nci
yüzyılda siyaset sahnesini nasıl egemenliği altına
sonucunda yaratılan yeni dünyada, insanların yaşamları ve yaratılan aldığını çözümlüyor. Demokrasinin karşı karşıya
yeni düzen anlatılıyor. Aldous Huxley, romanında sanayi devrimi kaldığı bu hayati tehdidin bertaraf edilmesinde ise
döneminden esinlenerek tek düze bir yaşam formatının doğacağı, özgür basının önemine vurgu yapıyor.
gelişmelerin ve değişimin kötümser sonuçlar doğuracağı üzerine bir
dünya yaratıyor. Romanda, değişim ve gelişmelerin olumsuzluklar
getireceği belirtilirken günümüzde dijitalleşmenin yeni bir dünya KARA DELİK
yarattığını fakat dijitalleşmeyle beraber yaşanan gelişmelerin insanlık
açısından oldukça olumlu olduğunu görebiliyoruz.”
K ara Delik:
Newtoncuların
Terk Ettiği, Einstein’ın
ERDEM TOLON / NIELSEN MEDIA RESEARCH GENEL MÜDÜRÜ
Tiksindiği, Hawking’in
Üzerine Bahis Oynadığı
D&R’da En Çok Satan 10 İş Kitabı Bir Fikir Nasıl Sevilir
1 Iknanın Psikolojisi / ROBERT CIALDINI Mediacat Oldu? başlıklı kitap
2 Pazarlama 4.0 / PHILIP KOTLER Optimist raflardaki yerini aldı.
3 Kendi Kendine MBA / JOSH KAUFMAN Pegasus MIT’de bilim yazarlığı
4 Dijital Pazarlama / OLGU ŞENGÜL Ceres Yayınları yüksek lisans programı
uygulama profesörü
5 Marka Olmak Istiyorum / MICHAEL PORT Sola Unitas
Marcia Bartusiak
6 Sosyal Medya Pazarlaması for Dummie / STEPHANIE DIAMOND Nobel Yaşam
tarafından kaleme alınan kitapta, kara deliklerin bilim
7 A’dan Z’ye Pazarlama / PHILIP KOTLER Mediacat
sahnesine çıkmasının ayrıntılı tarihi anlatılıyor ve kara
8 Satış Küpü / KÜRŞAT TUNCEL Ceres Yayınları delik kuramlarındaki son gelişmeler özetleniyor.
9 Satışın Kutsal Kitabı / JEFFREY GITOMER Mediacat
10 Pazarlıkta Sen Kazan! / PATRICK COLLINS Pegasus

CAPITAL 4 / 2018 41
PROJEKSİYON
MÜCEVHER
YABANCI İLGİSİ
İHRACAT Türkiye’nin mücevher
ihracatı, 2017 yılında yüzde 35
arttı ve altın ithalatı da 3 katına
çıktı. 2018’de öncelik, ihracat
pazarını geliştirirken kârlılığı artırmak
olacak. Üretimin yüzde 85’inin
ihraç edilmesi açısından pırlantalı
mücevherlerdeki büyüme, önemli
katkı sağlayacak.
CAZİBE Dubai pazarı, yılbaşında
getirilen artı yüzde 5-10’luk
vergiyle dünya için cazibesini
yitirmiş durumda. Bu nedenle
şirketler, hedef pazarlarına göre
Hindistan ya da Türkiye’ye geliyor.
JTR-Mücevher İhracatçıları
Birliği Başkanı Ayhan Güner,
Kuyumcukent ve Nuruosmaniye’de
şimdiden 200’den fazla yabancı
şirketin faaliyete başladığı
bilgisini veriyor. Bu trendin
sürmesi ve mücevher sektörünü
güçlendirmesini bekleniyor.
SATIŞ Güner, 2017’de turiste
yapılan satışların 1,4 milyar
dolardan 1 milyar dolar seviyelerine
kadar gerilediğini belirterek
“Ülkemize turistlerin, özellikle de
mücevher alışverişi yapacak
cruise gemi turistlerinin daha
çok gelmesini istiyorduk. Ancak
Galataport nedeniyle limanın
kapanması, bizi az sayıdaki
gemiden de etti. Bu sürecin
uzaması da büyüme ivmemizi
olumsuz etkileme riski taşıyor” diyor.
42 CAPITAL 4 / 2018
HAZIRLAYAN:
NİL DUMANSIZOĞLU / ndumansizoglu@capital.com.tr
DEĞİRMEN
HEDEF LİDERLİK
YATIRIM 2017 yılında 100 milyon
dolarlık yatırım yapan değirmen
makineleri sektörü, 2018 ve 2019
yıllarında da 120 milyon dolarlık bir
yatırım planı ortaya koydu. Bu planı
hayata geçirerek ürün kalitesini daha
da yükseltmek ve ihracatı 12,5 dolar/
kg’dan 18-20 dolar/kg’a çıkarmak
hedefleniyor. İhracatta 2018 yılında
yüzde 40, 2019’da ise yüzde 30-40
arasında büyüme hedefleniyor.
KONUM Türkiye, değirmen
makineleri ihracatı sıralamasında
Çin’den sonra dünyada 2’nci sırada
yer alıyor. Hedef ise Çin’i geçip
birinciliğe yükselmek. Bu doğrultuda
29 Mart- 1 Nisan’da düzenlenen
İstanbul’da düzenlenen World Mill
Tech Fuarı’nın önemli katkı sağlaması
bekleniyor.
MALİYET 2017’de Türkiye’de ve
dünyada çelik fiyatlarında yaşanan
artış, sektörü olumsuz etkiledi.
İmalatçıların, bunu fiyat dengesi
sayesinde tolere edebildiklerini
söyleyen Değirmen ve Sektör
Makineleri Üreticileri Derneği Başkanı
Zeki Demirtaşoğlu, “Motor, redüktör
ve loadcell gibi yedek parçaların
kur artışıyla maliyetlerinin artması da
ikinci sorunumuz. Bu artışın verdiği
zararın önüne geçilmesi için devletin
Türkiye’de üretilmeyen ürünlere
desteği artmalı.” diyor.
AVM
SAYI ARTACAK
BÜYÜKLÜK 2017, AVM ve
perakende için toparlanma yılı oldu.
Sektör, 2017’yi 110 milyar TL ciroyla
kapattı. 2018’de 13-15 yeni AVM’nin
açılması ve cironun 125 milyar TL
olması bekleniyor. Şu an 500 bin olan
istihdam sayısının da 20 bin artacağı
tahmin ediliyor.
GÜNDEM Önümüzdeki dönemde
sektörün odak konuları, AVM
bulunmayan 21 ilde yapılacak
yatırımlar, kurlar, döviz ve kamunun
ekonomi politikaları olacak. Yükselen
enflasyon ve yaklaşan seçim
atmosferi de kritik konular arasında
yer alıyor. AVM Yatırımcıları Derneği
Başkanı Hulusi Belgü “Kur riskini
yönetebilmemiz ve dolarizasyondan
kurtulmamız gerekiyor” diyor.
ÇÖZÜM Belgü, şöyle konuşuyor:
“Hazırladığımız ‘Stratejik Kur
Riski Paylaşım Modeli’ni ve
bu çerçevedeki önerilerimizi
paylaşıyoruz. Bugün Türkiye’deki tüm
bankalar ‘future ve option’ hizmetleri
veriyor. Bizim de önerimiz ve üstümüze
düşen devletimizin de desteğiyle
maliyetleri banka, perakendeci ve
alışveriş merkezi yatırımcısı olarak
bölüşerek önlem almak. Bu sayede
baştan bazı maliyetlere beraberce
katlanarak 5 yıllık bir planlama
yapabilir; karşılaşılacak maliyetleri
önceden belirleyip sorunların önüne
geçebiliriz.”
PROJEKSİYON
OYUNCAK
KDV DÜŞMELİ
İTHALAT Türkiye, katma değeri
büyük oyuncaklar ithal ederken
katma değeri daha düşük plastik
oyuncakları ihraç ediyor. Türkiye
oyuncak sektörünün ithalatı,
2016’da 416 milyon dolar,
2017’de ise 398 milyon dolar
olarak gerçekleşti. OYDER Genel
Koordinatörü Çağatay Öztürk,
“Maalesef elektronik ve fonksiyonel
oyuncakla ilgili yan sanayi henüz
oluşmadı” diyor.
DENETİM Dünyada Çin, Almanya,
Amerika, İspanya gibi üreticiler
dışında tüm ülkelerde sektörün
ithalata dayalı olduğunu söyleyen
Öztürk, dünyada oyuncak
ithalatında denetimlerin en fazla
Türkiye’de yapıldığını belirtiyor.
Oyuncakta 23 değişik test
yapıldığını, bunun da maliyet ve
zaman açısından yük getirdiğini
ifade ediyor.
VERGİ Çağatay, şöyle devam
ediyor: “Türkiye geçmiş yıllarda
Balkan ülkeleri, Türki Cumhuriyetler
ve Orta Doğu ülkelerine ciddi
derecede oyuncak ihraç ederken,
ithalata getirilen yüksek vergiler
nedeniyle artık bunu yapamaz
hale geldi. Oyuncağa getirilen
yüksek vergiler, bu ülkelere coğrafi
yakınlık avantajını kullanmamızı
da engelliyor. Ayrıca oyuncaktaki
yüzde 18 olan KDV oranı da
düşürülmeli.”
44 CAPITAL 4 / 2018
SÜT
TÜKETİM AZ
VERİLER Türkiye, yüzde 2,5 payla
dünya çiğ süt üretiminde 8’inci sırada
bulunuyor. 2017 yılında toplam süt
üretimi, bir önceki yıla göre yüzde
8 artarak 20 milyon tonu aştı. Çiğ
süt fiyatlarındaysa yıl içinde toplam
yüzde 21,7 oranında artış gerçekleşti.
İhracat ise yüzde 9 artarak 192 bin
ton oldu. Yaklaşık 335 milyon dolarlık
ihracat, 91 milyon dolarlık ithalat
yapıldı. İhracatta 2018 hedefi ise 200
bin ton.
TÜKETİM SETBİR Yönetim Kurulu
Başkanı Tarık Tezel, gelişmiş
ülkelerde kişi başına yıllık süt ve
eşdeğeri süt ürünü tüketiminin 300
litre, Türkiye’de ise 40 litre olduğunu
söylüyor. “Tüketim miktarları yeterli
değil. Halbuki üretim kapasitemiz,
bugünkünün çok üzerinde bir tüketimi
karşılayabilecek seviyede. Bunun
için yeterli kaynak, teknoloji ve bilgi
birikimimiz de var” diyor.
SORUN Tezel, sektörün sorunları
hakkında çözümleri şöyle sıralıyor:
“Kayıt dışını ortadan kaldırmalı,
fiyat istikrarını sağlamalı, arz-
talep dengesini sürdürülebilir bir
yapıya kavuşturmalı, bilgi kirliliğini
gidermeliyiz. Kayıt dışılıkla mücadele
için tüm hayvansal protein ürünlerinde
KDV kaldırılmalı. Hayvan başına elde
edilen çiğ süt miktarı ve verimlilik de
beklenen seviyelerin altında.”
FİNTEK
ENGEL ÇOK
EKOSİSTEM Dünyada fintek
ekosistemine 2010-2017 yılları
arasında 300 milyar dolar yatırım
yapıldı. Türkiye ise yatırımdan aldığı
pay ve fintek sayısı olarak dünyada
henüz öne çıkan bir ülke değil.
Ancak her geçen gün gelişme
kaydediliyor. 2017’de 28,5 milyon
dolar yatırım yapıldığını söyleyen
ÖDED Başkanı Burhan Eliaçık, şu
anda Türkiye’de 180’e yakın fintek
bulunduğu bilgisini veriyor.
POTANSİYEL “Pazar, yatırım,
düzenleyici, politika yapıcı,
teknoloji ve insan kaynağının
bütünleşmesiyle oluşan ekosistem,
bir ülkeyi dünya fintek vitrinine
yerleştirir” diyen Eliaçık, Türkiye’de
bunun eksik olduğunu belirtiyor.
“Günümüzde, güçlü bir finansal
sisteme sahip olmanın ön şartı fintek
ekosistemini kurmak ve geliştirmek”
diyor.
BASKI Rekabet algısı, ortak
sistemlere erişim kısıtlaması ve eksik
düzenlemeler, sektörün önündeki
baskı unsurları. Eliaçık, şöyle
konuşuyor: “Sektörün gelişmesi
ve dünyada söz sahibi olma
potansiyelinden emin olduğumuz
‘İstanbul Fintek Merkezi’ne ulaşılması
amacıyla otoriteyle birlikte sektörü
geliştirme hedef ve sorumluluğu
olan kurum veya birimlere
ihtiyacımız var. Kalıcı çözümler
ancak bu şekilde sağlanabilir.”
 CEO CLUB

CEO CLUB’A NASIL

KATILABİLİRSİNİZ?
CEO Club’a aşağıdaki şirket ve kurumların başkan ile CEO’ları katılabilir
3 En büyük 500 şirket (Capital500 ve İSO 500) 3 İlk 10 aracı kurum / İlk 10 portföy yönetim şirketi
3 Türkiye’de kurulu bankalar (İşlem hacmine göre)
3 En büyük 20 sigorta şirketi 3 İlk 10 reklam ajansı ve
TEMEL (Prim miktarlarına göre) ilk 10 medya satın alma şirketi
KRİTERLER 3 Faktoring şirketleri (Faktoring Derneği üyeleri)
3 Leasing şirketleri KATILIM:
3 Bireysel emeklilik şirketleri Giriş katkı: 3.000 TL Yıllık katkı: 1.300 TL

3 1 yıl boyunca 3 ve daha fazla etkinliğe
CEO katılmayanlar üyelikten çıkmış kabul edilir.
3 1 yıl boyunca anket ve araştırmalara yanıt
CLUB’DAN vermeyenlerin üyeliği sona erer.
AYRILMA 3 Emekliye ayrılıp aktif iş hayatlarını bırakanların
üyeliği 1 yıl sonra sona erer.
3 Görevinden ayrılan CEO’ların üyeliği, yeni
işine kadar devam eder.
3 Görevinden ayrılıp kendi işini kuran ya
da danışmanlığa geçenlerden, 500’e
giremeyen CEO’ların üyeliği 1 yıl içinde
sona erer.

3 CEO CLUB etkinlikleri, üyelere açık ve 3 İş konuşmalarının yapıldığı toplantılar dışında

ücretsizdir. CEO Golf Weekend ve CEO Müzik Buluşması gibi
ETKİNLİKLER 3 CEO Club, üyeleriyle kahvaltı ve öğle etkinlikler de gerçekleştirir.
yemeklerinde, özel konuşmacılı toplantılarda 3 Bu etkinlikler, ana sponsor ve etkinlik
buluşur. sponsorlarının desteğiyle düzenlenir.

ANKET / ARAŞTIRMALAR
3 CEO Club üyelerinin katılımıyla her yıl düzenli anketler gerçekleştirilir. Bu anketlerde amaç, Türkiye’nin en güçlü
şirketlerini yönetenlerin gündemini, hedeflerini ve sorunlarını ortaya koymaktır. Aynı zamanda “içerik paylaşımı” ve
“kıyaslama yapma” şansı sağlamaktır. Bu amaçla şu çalışmalar yapılır:
1. CEO PROFİL CEO’ların geleceğe bakışlarını ortaya koyan CEO Profil anketi. Capital’de yayınlanır.
2. CEO EKONOMİ AJANDA Ekonomiye bakış, yatırım ve planlama gibi konuları sorgular. Ekonomist’te yayınlanır.
3. CEO YAŞAM ARAŞTIRMASI Capital’de yayınlanır ve iş dışı hayatı sorgular.
4. CEO MARKA ANKETİ CEO Life dergisinde yayınlanır ve tercih edilen markaları ortaya koyar.
YENİ PROJELER Ekonomi ve iş dünyasının gündemine, üyelerden gelen taleplere göre yeni anketler eklenebilir.

CEO CLUB BAŞKANI Başkanlığı, kuruluşundan bu yana AKIN ÖNGÖR yürütmektedir.

BAŞVURU Kriterleri uyan CEO, genel müdür ve başkanlar, başvurularını rates@capital.com.tr adresine yapabilir.

46 CAPITAL 4 / 2018
Birlikte
Hep İleri

ABank’ın çeyrek asırlık tecrübesi

The Commercial Bank’ın uluslararası gücüyle birleşti.
Alternatif Bank oldu.

The Commercial Bank (Katar)

www.alternatifbank.com.tr - 444 00 55 / 0850 225 00 55 kuruluşudur.
 CEO CLUB

48 CAPITAL 4 / 2018
 CEO CLUB

50 CAPITAL 4 / 2018
 CARİ
AÇIĞA
DİKKAT!
2016 sonunda 33,1 milyar dolar olan cari açık, 2017’yi 47,2
milyar dolara kadar yükselerek kapatmıştı. 2018’in ilk ayında
ise 51,6 milyar dolara ulaştı. 2016 sonunda yüzde 3,8 olan
cari açığın milli gelire oranının da 2017’yi yüzde 5,5 dolayında
kapattığını ve 2018’in ilk ayında ise yüzde 6 dolayına çıktığını
tahmin ediyoruz. Cari açıktaki yükseliş, ömümüzdeki aylarda da
sürecek gibi görünüyor. Bu yükseliş ekonomide aşırı ısınmaya
işaret ediyor ve de tehlike yaratıyor. Türkiye’de ekonomik
krizler genelde cari açığın aşırı artması ve finanse edilemez hale
gelmesi nedeniyle çıkar. En son 2001 yılında böyle olmuştu.
Cari açıkta 2010-11 döneminde yaşanan yükseliş ise hükümetin
para ve maliye politikalarıyla ekonomide frene basmasıyla bir
krize yol açmadan atlatılabilmişti. Ekonomide yine frene basma
zamanı gelmiş olabilir.

DR. ORHAN KARACA l okaraca@ekonomist.com.tr

52 CAPITAL 4 / 2018
T
ÜRKİYE’NİN CARİ İŞLEMLER DENGESİ, 2017 YILINI 47,2 MİLYAR
dolarlık açıkla kapatmıştı. 2017’nin başlarında 34 milyar dolar civarında
seyreden yıllık cari açık bahar aylarında yükselişe geçmiş ve yılın son
aylarında ise hızla yukarı tırmanmıştı. Bu tırmanış, 2018’in ilk ayında da
devam etti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerine göre,
yıllık cari açık ocak ayında 51,6 milyar doları buldu.
İktisatçılar cari açığa mutlak değerden ziyade milli gelire oran olarak bakmayı tercih
eder. Ancak bu şekilde baktığımızda da cari açığın ekonomik büyümede önceki yıl büyümenin çok düşük
tırmanışta olduğu gerçeği değişmiyor. Cari açığın gayri olmasının getirdiği “baz etkisi”nin yanında devletin
safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı, 2016 sonunda yüzde teşvik tedbirleri ve küresel ekonomideki toparlanma
3,8 olmuştu. Bu oran 2017’nin üçüncü çeyreğinde sayesinde ihracatın iki yıl aradan sonra yeniden
yüzde 4,7’ye çıktı. Her ne kadar elimizde henüz
2017’nin son çeyreğine ve dolayısıyla yılın
tamamına ilişkin milli gelir verileri yoksa da
tahmini verilere dayanarak cari açığın GSYH
oranının 2017 sonunda yüzde 5,5 dolayını
bulduğunu düşünüyoruz. Yine tahmini verilere
dayandığımızda bu yılın ocak ayında ise cari
açığın GSYH’ye oranı yüzde 6 dolayına çıkmış
gibi görünüyor.
Kimbilir kaç kuşaktır ürettiğimizden fazlasını
tüketme alışkanlığımız olduğu için cari açık
hep Türkiye ekonomisinin yumuşak karnıdır.
Türkiye’de ekonomik krizler genelde cari açığın
aşırı artması ve finanse edilemez hale gelmesi
nedeniyle çıkar. Bu nedenle cari açık ne zaman
yükselişe geçse endişe yaratır. İşte bu endişeler
yine ortaya çıkmaya başladı.

HIZLI BÜYÜMENİN ETKİSİ

Cari açıkta son dönemde yaşanan yükselişin üç
nedeni var. Bunlardan birincisini ekonominin
geçen yıl epey hızlı büyümesi oluşturuyor.
Türkiye ekonomisi, bir ara resesyonun kıyısına
kadar geldiği 2016 yılında ancak yüzde
3,2 büyüyebilmişti. 2017’de ise resesyonun
kıyısından hızla uzaklaştı ve beklenenin çok
üzerinde bir büyüme performansı yakaladı.
2017’nin ilk çeyreğinde yüzde 5,3 ve ikinci
çeyreğinde yüzde 5,4 olan büyüme oranı
üçüncü çeyrekte ise yüzde 11,1’i buldu. Biz bu
yazıyı yazarken henüz 2017’nin son çeyreğine
ve dolayısıyla yılın tamamına ilişkin veriler
belli değildi ama geçen yılki büyüme yüzde
7-8 arasında çıkacak gibi görünüyor. Bu hızlı

CAPITAL 4 / 2018 53
yükselişe geçmesi de etkili oldu. Bu hızlı büyüme
istihdam ve işsizlik açısından olumlu sonuçlar
verdi ama ithalatın da üç yıl aradan sonra yeniden
yükselmesine yol açarak cari açığı olumsuz etkiledi.
İTHALAT FATURASI
Cari açıkta son dönemde yaşanan yükselişin ikinci
nedenini, küresel ekonomideki toparlanmayla
birlikte başta petrol olmak üzere emtia fiyatlarının
da yükselişe geçmesi ve bunun Türkiye’nin ithalat
faturasını kabartması oluşturuyor. Geçen yılın
ortalarında 50 doların altında olan ham petrolün
spot varil fiyatı ocak ayında 70 dolara kadar yaklaştı.
Bu da aynı miktarda petrol için daha fazla ödeme
yapılmasına yol açtı. Nitekim 2017’de ithalattaki
nominal artış yüzde 17,7 iken reel artış yüzde 9,4
olarak hesaplanıyor. Bu iki oran arasındaki 8,3
puanlık fark ithalat fiyatlarındaki artışın faturasını
ifade ediyor.
Cari açıkta son dönemde yaşanan yükselişin
54 CAPITAL 4 / 2018
üçüncü nedeni ise altın ithalatındaki sırrı çok da
çözülemeyen tırmanış. Nedendir bilinmez, Türkiye
son yıllarda bir taraftan külçe altın ithal ederken bir
taraftan da külçe altın ihraç eden bir ülke haline
geldi. Ancak geçen yıl altın ithalatı altın ihracatının
çok üzerinde gerçekleşti. Geçen yıl altın ihracatı
6,6 milyar dolar olurken altın ithalatı ise 16,6 milyar
doları buldu. Bu yılın ilk ayında ise 31 milyon
dolarlık altın ihracatına karşılık 2,3 milyar dolarlık
altın ithal edildi. Altın ithalatındaki bu nedeni tam
bilinmeyen tırmanış da cari açığı olumsuz etkiliyor.
NE SAKINCASI VAR?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi Türkiye’de ekonomik
krizler genelde cari açığın aşırı yükselmesi ve finanse
edilemez hale gelmesi nedeniyle çıkıyor. Bunun son
örneğini 2001 yılında yaşamıştık. 1999 yılı sonunda
sıfıra yakın olan cari açığın milli gelire oranının 2000
yılında yüzde 4’e yaklaşması alarm zillerini çaldırmış,
böyle bir ortamda Şubat 2001’de patlak veren bir
hükümet krizi ise büyük bir sermaye kaçışına yol
açarak ekonomide de krize yol açmıştı. 2000 yılında
yüzde 6,6 büyüyen Türkiye ekonomisi, bu kriz
yüzünden 2001 yılında yüzde 6 küçülmüştü.
Türkiye’de 2001 krizi öncesinde cari açığın
GSYH’ye oranının yüzde 3’ü aşması tehlike işareti
olarak kabul edilirdi. Nitekim 2001 krizi de bu eşik
seviyesinin aşılması sonrasında ortaya çıkmıştı. 2001
krizinden sonra Türkiye birtakım yapısal reformları
hayata geçirip enflasyonu da yüzde 70’in üzerinden
tek haneye kadar düşürünce doğrudan yabancı
sermaye girişinde büyük bir sıçrama yaşandı. Bu da
ekonominin tolere edebileceği cari açık düzeyinin
yükselmesini sağladı. Böylece 2004 yılında cari açığın
GSYH’ye oranı tekrar yüzde 3’ün üstüne çıktığı halde
bu kez krizle karşılaşmadık. Gerçi Türkiye ekonomisi
2009 yılında tekrar küçüldü ama bu küçülme yurt
içindeki gelişmelerden değil küresel ekonomide
yaşanan krizden kaynaklandı.
TEHLİKE SINIRINI AŞTIK MI?
2001 krizi sonrasında yaşananların
Türkiye ekonomisinin tolere edebileceği
cari açık düzeyinin yükselmesini
sağladığını bilsek de krize işaret
eden yeni eşik seviyesinin neresi
olduğunu tam olarak bilemiyoruz.
Çünkü o zamandan bu yana bunu test
edebileceğimiz bir örnek olay yaşamadık.
Esasında 2008-2009 resesyonu sonrasında
ekonominin çok hızlı büyüdüğü 2010-
2011 döneminde cari açığın GSYH’ye
oranının yüzde 9’a kadar çıktığına tanık
olduk. Ancak o dönemde hükümet,
bu yükselişe kayıtsız kalmadı ve para
ve maliye politikalarıyla büyümeyi
yavaşlatarak ekonomide bir kriz
yaşanmasına engel olmaya çalıştı. Bu çaba da işe
yaradı ve sonraki yıllarda cari açık inişe geçti.
Yalnız Merkez Bankası ekonomiyi yavaşlatmaya
çalıştığı o dönemde bir “3x5 hedefi”nden bahsetmişti.
Hatta biz de Capital’in Nisan 2013 sayısının
“Konjonktür” bölümünde bunu ana yazı konusu
olarak işlemiştik. Bu “3x5 hedefi” enflasyon, büyüme
ve cari açığın GSYH’ye oranını içeriyor ve her üçü
için de yüzde 5 seviyesini makul olarak tanımlıyor.
Eğer bunu baz alırsak şu anda cari açıkta tehlike
sınırını aşmış olduğumuzu söyleyebiliriz.
Esasında sadece cari açığın GSYH’ye oranı
değil, “3x5 hedefi”nin diğer iki göstergesi de
çoktandır ekonomi için alarm veriyor. Yukarıda da
bahsettiğimiz gibi ekonominin 2017 yılını yüzde 7-8
arasında büyümeyle kapattığını tahmin ediyoruz.
Öncü göstergeler ekonominin 2018 yılına da aynı
hızla giriş yaptığını gösteriyor. Yıllardır yüzde 5’e
56 CAPITAL 4 / 2018
yaklaşamayan enflasyon ise son bir yıldır çift hanede
seyrederek hedefi ikiye katlamış bulunuyor.
FİNANSMAN KALİTESİ DÜŞÜK
Cari açık yükselmeye devam ederken finansmanda
işler pek iyi gitmiyor. Cari açığı finanse edecek
CARİ AÇIK ŞUBATTA DA
YÜKSEK ÇIKACAK
2 017’yi 47,2 milyar dolar düzeyinde kapatan ve bu yılın
ilk ayında ise 51,6 milyar dolara tırmanan cari açık,
muhtemelen şubat ayında biraz daha yukarı tırmanacak. Çünkü
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın (GTB) verileri, dış ticaret
açığının şubat ayında da geçen yılki düzeyinin çok üzerinde
gerçekleştiğini gösteriyor. Türkiye’de cari işlemlerin büyük
bölümünü dış ticaret oluşturduğu için de buradaki her artış cari
açığa aynen yansıyor.
GTB’nin verilerine göre,
Türkiye şubat ayında 13,2
milyar dolarlık ihracat ve 18,9
milyar dolarlık da ithalat yaptı.
Böylece ortaya 5,8 milyar
dolarlık dış ticaret açığı çıktı.
Oysa geçen yılın aynı ayında
ihracat 12,1 milyar dolar,
ithalat 15,8 milyar dolar ve
dış ticaret açığı da 3,8 milyar
dolardı. Buna göre şubat
ayında ihracat yüzde 9 artış
gösterirken ithalattaki artış
yüzde 19,6’yı ve dış ticaret
açığındaki artış ise yüzde 54’ü
buldu.
İthalatta şubat ayında
yaşanan artış, büyük ölçüde
hammadde ve ara malı ithalatı
kaynaklı. Şubat ayında
geçen yılın aynı ayına göre
yatırım malı ithalatı yüzde 9,6 ve tüketim malı ithalatı yüzde
9,7 artarken, hammadde ve ara malı ithalatındaki artışın ise
yüzde 23,2’yi bulduğu görülüyor. Hammadde ve ara malı
ithalatındaki bu artış ise muhtemelen sadece reel artıştan değil
dünya emtia fiyatlarında son dönemde yaşanan yükselişten
de kaynaklanıyor. Dünya emtia fiyatlarındaki artış yüzünden
aynı miktardaki hammadde ve ara malı için giderek daha fazla
ödeme yapmak zorunda kalıyoruz.
Öte yandan şubat ayında altın ithalatındaki artışta ise
önemli bir hız kesme var gibi görünüyor. Bunu GTB’nin kıymetli
metallerin ithalatına ilişkin verilerinden anlıyoruz. Kıymetli
metaller ithalatı ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde
363,8 gibi çok yüksek bir artış göstermiş ve 0,5 milyar dolardan
2,4 milyar dolara çıkmıştı. Şubat ayında ise kıymetli metaller
ithalatı yüzde 23,2 artışla 0,9 milyar dolardan 1,1 milyar dolara
çıktı. Kıymetli metaller ithalatı ödemeler dengesindeki külçe
altın ithalatı ile tam olarak aynı şey değil ama bu ikisi birbirine
çok yakın seyrediyor. Özellikle son dönemde kıymetli metaller
ithalatının yüzde 90’ından fazlasının külçe altından oluştuğu
gözleniyor.
kadar dış kaynak girişi olmadığından rezervlerde
erime yaşanıyor. Gelen dış kaynağın da yüzde 60
dolayındaki bölümü her an çıkışa geçebilecek sıcak
para akımlarını da içeren portföy yatırımlarından
oluşuyor. En sağlam finansman kalemi olan
doğrudan yatırımların toplam finansmandaki payının
ocak ayında yıllık bazda yüzde 16’ya kadar düştüğü
görülüyor.
2000’li yıllarda Türkiye ekonomisinin tolere
edebileceği cari açık düzeyinin yükselmesini
doğrudan yatırımlardaki artış sağlamıştı. 2005
SANAYİ HIZLI BÜYÜMEYE DEVAM SİNYALİ VERİYOR
G eçen yılı yüzde 7-8 arasında büyümeyle kapatmış gibi
görünen Türkiye ekonomisi, 2018 yılına da hızlı girmişe
benziyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2015=100
bazlı yeni sanayi üretim endeksi (SÜE) bu yönde sinyal
veriyor. Yeni SÜE’ye göre ocak ayında sanayi üretimi geçen
yılın aynı ayına göre yüzde 12,9 artmış bulunuyor. Sanayi
üretimindeki değişim ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi
dikkate aldığımızda ise bunun bu yılın ilk çeyreğinde de
ekonomide hızlı bir büyüme görebileceğimize işaret ettiğini
söyleyebiliriz. Tabii bu konuda daha kesin konuşmak için
şubat ve mart aylarının verilerini de görmemiz gerekiyor.
Hatırlanacağı üzere TÜİK, 2016’nın sonunda milli
geliri hesaplama yöntemini değiştirmiş ve milli geliri
anketlere dayalı kısa dönemli iş istatistikleri yerine Gelir
İdaresi Başkanlığı (GİB) ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)
gibi kurumların idari kayıtlarına dayanarak hesaplamaya
başlamıştı. Ancak bu durum kısa dönemli iş istatistikleri ile
milli gelir arasındaki bağı koparmıştı. Bu yüzden kısa dönemli
iş istatistiklerinin en önemlisi olan sanayi üretimindeki
değişim ile ekonomideki büyüme arasındaki korelasyon da
zayıflamıştı. Bu da sanayi üretimindeki değişime bakarak
ekonomideki büyümeyi tahmin etmeyi zorlaştırmıştı. İşte TÜİK
58 CAPITAL 4 / 2018
yılı öncesinde milli gelirin yüzde 0,5’i dolayında
seyreden doğrudan yabancı sermaye girişleri, 2007
yılı başlarında bir ara milli gelirin yüzde 4’ünün
üzerine kadar çıkmıştı. Son yıllarda ise doğrudan
yatırımların milli gelire oranı yüzde 1 dolayında
seyrediyor. Bu da cari açığın finansmanına pek çare
olamıyor.
EKONOMİDE FREN ZAMANI
Cari açıktaki yükseliş böyle devam ederse filmin
sonu pek iyi bitmeyecek gibi görünüyor. Bu nedenle
bu uyumsuzluğu gidermek için kısa dönemli iş istatistiklerini
de idari kayıtlara dayanarak hesaplamaya başladı. 2015=100
bazlı yeni SÜE de bu şekilde ortaya çıktı.
2011-2017 dönemine ilişkin üçer aylık verileri
incelediğimizde, yeni SÜE’nin sanayi üretimindenki değişimi
eski SÜE’ye göre daha yüksek ölçtüğünü görüyoruz. 2011-
2017 arasındaki üçer aylık dönemlerdeki ortalama sanayi
üretimi artışı eski SÜE’de yüzde 4,4 olarak çıkarken yeni
SÜE’de yüzde 7,3’ü buluyor. Geçen ay İstanbul’da yapılan
bilgilendirme toplantısına katıldığım TÜİK’in uzmanları,
bunun sınırlı sayıda şirketle yapılan anketlere dayalı eski
SÜE’nin sanayideki gelişmeleri tam olarak yansıtamamasından
kaynaklandığını söylüyor. Ankete dayalı istatistikler özellikle
temel yıldan uzaklaştıkça temsil niteliğini kaybediyor. Çünkü
yeni kurulan bir şirketin anketin kapsamına girmesi epey
uzun zaman alıyor. İdari kayıtlara dayalı istatistiklerde ise
yeni kurulan bir şirket hemen izlenmeye başladığı için böyle
bir sorun ortaya çıkmıyor.
Yeni SÜE’deki değişim ekonomideki büyümeyle daha
uyumlu görünüyor. 2011’in ilk çeyreğinden 2017’nin üçüncü
çeyreğine kadar olan dönemde reel GSYH’deki değişimle eski
SÜE’deki değişim arasındaki korelasyon katsayısı 0,79 olarak
çıkarken, yeni SÜE’deki değişim için bu katsayı 0,87
olarak hesaplanıyor. Bu, yeni SÜE’deki değişimin
ekonomideki büyümeyle ilişkisinin eski SÜE’ye göre
daha güçlü olduğunu ifade ediyor. Bu da son bir
yılda öncü gösterge olma niteliği zayıflayan sanayi
üretiminin yeniden bu niteliği kazanabileceği
anlamına geliyor. Bunun gerçekten böyle olup
olmadığını ise elbette zamanla göreceğiz.
Bu açıdan ilk test yeni SÜE’nin 2017’nin
son çeyreğindeki ekonomik büyümeyi ne ölçüde
öncüleyebileceği olacak. Yeni SÜE’ye göre sanayi
üretimi 2017’nin ilk çeyreğinde yüzde 4,3, ikinci
çeyreğinde yüzde 3,6, üçüncü çeyreğinde yüzde
17,7 ve dördüncü çeyreğinde yüzde 10,5 artmış
görünüyor. Ekonomideki büyüme ise ilk üç çeyrekte
sırasıyla yüzde 5,3, yüzde 5,4 ve yüzde 11,1
olmuştu. Sanayi üretiminin hız kestiği son çeyrekte
ekonomideki büyüme de biraz hız kesmiş ve yüzde
8-9 arasına inmiş olabilir. 2017’nin tamamındaki
büyümenin ise yüzde 7-8 arasında çıkacağını tahmin
ediyoruz. 2017’nin son çeyreğine ve yılın tamamına
ilişkin milli gelir verileri dergimiz baskıdayken
yayınlanacak.
 yine ekonomide frene basma zamanı
gelmişe benziyor. Sıkı para ve maliye
ENFLASYONDA DÜŞÜŞ DURDU politikalarıyla ekonomide yavaşlama

T üketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) enflasyonunda geçen yılın son ayı

ile bu yılın ilk ayında hızlı bir düşüş olmuştu. Kasım ayında yüzde
13’ü bulan yıllık tüketici enflasyonu bu düşüşle ocak ayında yüzde
sağlanabilirse cari açık düşüşe geçebilir
ve böylece bu süreci bir krize düşmeden
atlatmak münkün olabilir. Aksi takdirde
10,3’e inmişti. Ancak bu düşüş şubat ayında devam etmedi. Yıllık
eninde sonunda bir yerde ip kopacak ve
tüketici enflasyonu şubat ayında da yüzde 10,3 olarak gerçekleşti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yaptığı gibi
virgülden sonra iki basamak yürütürsek enflasyonda
şubat ayında da düşüş yaşandığını söyleyebiliriz elbette.
Ancak bu halde de çok sınırlı bir düşüş ortaya çıkıyor.
Virgülden sonra iki basamak yürütüldüğünde ocak
ayında yüzde 10,35 olan tüketici enflasyonu şubat
ayında ancak yüzde 10,26’ya iniyor. Bu da sadece 0,09
puanlık düşüşe karşılık geliyor. Oysa önceki iki ayda
yaşanan düşüş 2,63 puanı buluyor.
Enflasyonda geçen yılın son ayı ile bu yılın ilk
ayında yaşanan düşüş “baz etkisi”nin ürünüydü. O
dönemde döviz kurlarında yaşanan artış nedeniyle
2016’nın son ayı ile 2017’nin ilk ayında enflasyon
oranları “mevsim normalleri”nin (son 10 yılın ortalaması)
çok üzerinde gerçekleşmişti. Bu olumsuz baz etkisinin
ortadan kalkmasıyla 2017’nin son ayı ile 2018’in ilk
ayında enflasyonda ciddi bir düşüş yaşanacağı ise
önceden belliydi. Hatırlarsanız önceki aylarda bu
sayfalarda bu görüşümüzü sizlerle paylaşmıştık. Hatta
geçen ay “Enflasyonun Geleceği” başlıklı ana yazımızda
bu konuyu çok daha ayrıntılı bir şekilde de işlemiştik. O
yazıda enflasyonun önümüzdeki dönemde son iki aydaki
kadar hızlı düşmesinin pek mümkün görünmediğini belirtmiştik. İşte
şubat ayında yaşanan gelişmeler tam da dediğimiz gibi oldu. bu da ekonomi açısından hiç iyi olmayacak
Şubat ayında enflasyona en olumsuz etkiyi gıda fiyatlarındaki gibi görünüyor.
artış yaptı. Geçen yıl şubat ayında yüzde 0,84 olan gıda ve alkolsüz Elbette bunu söylemesi kolay ama
içecek fiyatlarındaki artış bu yılın aynı ayında yüzde 2,24’ü buldu.
siyaseten yapması pek o kadar kolay
Bu grup TÜFE’de yüzde 23,03 ile en büyük ağırlığa sahip olduğu için
de buradan enflasyona 0,52 puanlık katkı geldi. Şubat ayında ev
olmayabilir. Çünkü önümüzdeki yıl üç
eşyasıyla eğlence ve kültür gruplarındaki fiyat artışları da geçen yılki seçim (yerel, genel ve cumhurbaşkanlığı)
seviyelerini aşıp enflasyonu olumsuz etkiledi. Buna karşılık ulaştırma, birden var. Hükümetin bu üç seçime canlı
konut, giyim ve ayakkabı ile çeşitli mal ve hizmet gruplarındaki fiyat bir ekonomiyle girmek isteyeceğine ise
artışları ise geçen yılki seviyelerinin önemli ölçüde altında kaldı ve hiç şüphe yok. Çünkü canlı bir ekonomi
enflasyonun daha fazla yükselmesini engelledi. genelde iktidar partileri için seçimlerde
Yıllık tüketici enflasyonu geçen yılın şubat ayından bu yana
daha fazla oy demektir. Hal böyleyken
genelde çift haneli seyrediyor. Bu dönemde sadece temmuz ayında kıl
payı farkla tek haneli bir enflasyon gördük. Aylık enflasyon oranları hükümetin ekonomiyi yavaşlatmaya
mevsim normalleri dolayında çıkarsa yıllık tüketici enflasyonu mart çalışmasını beklemek abesle iştigal olabilir.
ayında bir kez daha kıl payı farkla tek haneye inebilir. Bu senaryonun
devamı ise yılın son iki ayına kadar yüzde 9-10 arasında, son iki ayda ERKEN SEÇİM OLASILIĞI
da yüzde 8-9 arasında enflasyona işaret ediyor. İşlerin son aylardaki Ancak madalyonun bir de öteki yüzü var.
gibi gitmesi halinde ise mart ayındaki düşüş de geçici olabilir ve yılın
Acaba ekonomideki bu dengesiz büyüme
son ayına kadar bir daha tek haneli enflasyonu göremeyebiliriz.
Kısacası, en olumlu senaryoda bile enflasyon bu yılı da yüzde süreci önümüzdeki yıl yapılacak üç seçimin
5’lik hedefin 3-4 puan üzerinde kapatacak gibi görünüyor. Döviz sonuna kadar sürdürülebilir mi? Eğer
kurlarındaki yükseliş, küresel emtia fiyatlarındaki artış ve tarımdaki bu mümkün olmazsa yaşanabilecek bir
kuraklığın etkilerinin devreye girmesi halinde enflasyonun çok ekonomik kriz gelecek yılki seçimlerde
daha yukarılarda seyretmesi ihtimali de var. Ancak Merkez Bankası hükümeti epey zorlayabilir. Bu durumda
bu ihtimali pek önemsemiyor gibi görünüyor. Çünkü geçen ay
seçmeni oy vermeye ikna etmek için
2018 yılının ikinci toplantısını yapan Para Politikası Kurulu (PPK)
para politikası faizlerinin yine sabit tutulmasına karar verdi. ekonomiden başka bir hikaye bulmak
PPK enflasyonun çift hanede seyretmeye devam etme tehlikesi gerekebilir. Tabii burada bir de seçimlerin
bulunduğunu düşünseydi, herhalde bu toplantıdan faizlerde artış erkene alınması olasılığı akla geliyor ama
kararı çıkması gerekirdi. hükümetten şu ana kadar bu yönde bir
sinyal gelmiş değil.

60 CAPITAL 4 / 2018
 YENİ RANGE ROVER SPORT

İMKANSIZI
ARKANDA BIRAK.

Ulaşılması güç yerlerde inanılması güç bir performans. Tüm bakışları üzerinde toplayan
yeni sportif tasarım ve olağanüstü konforun kusursuz birleşimiyle tanışmaya hazır olun.
Yeni Range Rover Sport, şimdi 240 BG Ingenium dizel ve çok yakında 400 BG Plug-in Hybrid
motor seçeneğiyle Borusan Otomotiv Yetkili Satıcıları’nda.
 Nevzat
Yapay zekaya karşı
insanlığın silahı: “Aptallık”
B
ildiğiniz üzere geçtiğimiz günlerde dünyaca
ünlü fizikçi Stephen Hawking hayata gözlerini
yumdu. Dünyanın önemli dâhileri arasında
gösterilen bilim insanı, yapay zekaya temkinli
yaklaşanlar arasındaydı ve yapay zekanın insanlığın
sonunu getirebileceğini söylüyordu.
Yapay zekanın insanlığın sonunu getirebileceği
konusunda endişesi olanlar oldukça fazla. Elbette
bunda 2001: Uzay Macerası, Terminatör, I-Robot,
Matrix gibi filmlerin etkisi büyük. Son olarak Hanson
Robotics’in popüler robotu Sophia’nın yaratıcısı Dave
Hanson’un “İnsan ırkını yok etmek istiyor musun”
sorusuna gülümseyerek “Pekala, tüm insanları yok
edeceğim” cevabı yapay zekaya mesafeli bakanları
iyice korkuttu.
Sophia’ya sorulan soru espri amaçlı hazırlanmış
bir algoritma olsa da aslında yapay zekaya mesafeli
yaklaşılmasının temel nedenlerinden biri. Bir
problemin çözümü için çözüm adımlarının bir sırayla
yazılması şeklinde basit olarak anlatabileceğim
“algoritma”, yapay zekanın insanlığın sonunu
getirebilecek ya da getirmeyecek temel öge.
Sophia’ya “İnsan ırkını yok etmek istiyor musun
diye sorulduğunda Sophia, bu soruya şakayla
karışık olumlu yanıt verse de bu soruyu bir görev
emri olarak düşünüp olumlu yanıtlamış olabilir.
Muhtemelen insan ırkının yok edilmesinin ne
anlama geldiğini henüz bilmiyor. Zaten temel
sorun da bu. Örneğin Arthur C. Clark’ın 2001: Uzay
Macerası romanındaki “Hal 9000”, görevin Jüpiter’e
gitmek olduğunu biliyor ve kendisini koşullar
ne olursa olsun Jüpiter’e ulaşmaya odaklıyor. Bu
koşullar, “görevin tamamlanmasını engelleyecek
her ne olursa” diye düşünüyor. Dolayısıyla uzay
gemisinin içindeki insanlar eğer geminin görevini
tamamlamasına engel ise herhangi bir vicdani
değerlendirme yapmadan onları da ortadan
kaldırmaya kalkıyor. Çünkü algoritması böyle:
“Jüpiter’e ulaş!”
62 CAPITAL 4 / 2018
ETİK TARTIŞMA DA ÖNEMLİ
Bugün yapay zekayla ilgili mevcut gelişmeler de
aynı sorunları yaşıyor. Biz insanoğlu, yapay zeka
ne algoritma yazarsak o da onu uyguluyor ya da
kendi kendine öğrenirken öğrendiği konunun içinde
eksikler olduğunda da hata yapabiliyor. Dolayısıyla
da eksik kalan bilgiyle karşılaştığında kendi kendine
hatalı bir sonuca ulaşıyor. Google’ın yapay zekâ birimi
yöneticisi John Giannandrea, bu konuyla ilgili olarak
“Biz hatalı veriler vermeye devam ettiğimiz sürece
yapay zekanın tarafsız olmasını bekleyemeyiz” diyor.
Özetle temel sorun, yapay zekaya bilgi olarak
ne verdiğiniz ve bu bilgiye dayalı olarak ne sonuç
istediğinizle alakalı. Bu noktada, bilim insanlarının
birbirlerinden bağımsız olarak üzerinde çalıştığı yapay
zeka projelerinin her birinin ne amaçla üretildiği
önemli. Yani bilimsel gelişmenin yanı sıra etik olarak
da tartışılması gereken bir konu.
Girişimci Elon Musk da bu noktada itiraz edenler
arasında yer alıyor ve 3. Dünya Savaşı’na yol
açabileceğini söylüyor. Öyle ya tamamen iyi niyetle
kendi şirketiniz ya da ülkenizin büyümesi, güçlenmesi
için oluşturacağınız bir yapay zekanın, bu sürecin
karşısında, ticari olarak sadece rakip diyebileceğimiz
ülkeleri ya da şirketleri düşman olarak görmeyeceğini
ve düşmanlarını ortadan kaldırmak gibi bir seçeneğe
gitmeyeceğini garanti edebilir misiniz? Ya da yapay
zekanın bu misyonuna insani olarak itiraz eden ve
kendi vatandaşınız olan muhalifleri de bir düşman
olarak nitelemeyeceğini?
İŞSİZLİĞE YOL AÇAR MI?
Bir de işsizliğe yol açma konusu var. İnsanoğlu
yaşamak için temel ihtiyaçları karşılandığı sürece
çalışmayı istemez. Yapımızda aslında çalışmak var mı
tartışılır. Bununla birlikte ihtiyaçlarımız bizi çalışmaya
zorluyor. Çalışırken de verimliliğimiz elbette en az
enerjiyi harcama içgüdümüzle düşük. Yapay zeka
işsizliğe yol açar mı? Mevcut iş literatürüne, mesleklere
 Aydın
bakarsak cevabım evet. Apple’ın kurucularından
Yemeksepeti CEO’su
Wozniak, “Eğer bu araçları bizim için her şeye göz
kulak olmaları için inşa edersek, doğal olarak bizden
daha hızlı düşüneceklerdir ve şirketlerin daha verimli
çalışması için yavaş insanları sepetleyeceklerdir” diyor.
Ancak gelecek için öngörülen farklı meslek alanları
iş gücünü farklı alanlara yönlendirecek. Bu da kesin
olarak öngörülebilir.
Peki hiç mi olumlu tarafı yok yapay zekanın?
Elbette var. Örneğin dünya çapındaki oyun firması
Ubisoft, geliştirdiği yapay zekayla oyun algoritmaları
yazarken yapılabilecek hataları önceden tespit
ederek yazılımcıların işlerini kolaylaştırıyor. Böylece
yapılan işte hatayı en aza indirmek mümkün ya da
hastalıkların teşhisinde kullanılmak üzere geliştirilen
yapay zeka projeleri, insanın ömrünü uzatmak için
önemli gelişmeler.
Spesifik konularda geliştirilen yapay zeka projeleri,
insanlığın pek çok şeyi daha hızlı geliştirmesini
sağlayabilir. Google’ın Uzakdoğu’nun strateji oyunu
GO için geliştirdiği AlphaGO yapay zekâsı, bunun
önemli örneklerinden. Satrançtan kat be kat fazla
alternatif hamlenin bulunduğu GO oyununun tarihi
2.500 yıllık. AlphaGO ise bu kadar çok alternatif
hamlenin bulunduğu bir oyunda, GO oyununun
Kasparov’u Ke Jie’yi yenmeyi başardı. Kuantum
bilgisayarlardaki gelişmeler de bu hızlı öğrenme ve
hesaplamalara önemli katkıda bulunacak. Böylece
insanoğlunun mevcut bilgisayar teknolojisiyle
hesaplayamadığı trilyonlarca alternatifi çok kısa
bir sürede hesaplaması ve en iyi alternatifi seçmesi
mümkün olabilecek.
ONU YENEBİLİR MİYİZ?
Bu noktada bütün teknoloji uzmanları ve bilim
insanları hemfikir. Bununla birlikte endişelenilen
nokta daha ileride. Bill Gates de bu noktaya vurgu
yapıyor ve “Önce makineler birçok alanda işimizi
görecek ama bu aşamada süper zekâ seviyesinde
olmayacaklar. Bunu iyi yönetirsek olumlu sonuçlar
alırız. Birkaç on yıl sonra makineler bize kaygı
verecek kadar zeki olacak. Bu konuda Elon Musk’la
diğerlerine katılıyorum ve insanların bundan neden
kaygı duymadığını anlamıyorum” diyor.
Gates ve Musk’ın ticari olarak yapay zekaya yatırım
yaptığını da belirtmek gerek. Yani endişe içindeler,
ancak geri kalmak da istemiyorlar. Dijital filozof Nick
Bostrom ve fizikçi Max Tegmark gibi isimler de yapay
zekanın gelebileceği nokta sorununa odaklanıyor:
“Ya yapay zekanın hedefleri bizimkilerle
örtüşmezse?” Bostrom, bunu şu örnekle anlatıyor:
“Kağıt ataşı üretmek için elindeki tüm kaynakları
kullanmaya programlanmış olan süper zeki bir makine
geliştirirsek o makine bütün insanları eritip suyumuzu
çıkarabilir ve hepimizi kağıt ataşı yapmak için
hammadde olarak kullanabilir.”
Bu nedenle başa dönersek yapay zeka için doğru
hedefleri ve doğru algoritmaları yaratmak çok önemli.
Aslında iş hayatında da çok farklı değil. Bir şirket kâr
elde etmek amacıyla çalışır. Ancak bunu yaparken iş
ahlakı, toplum ahlakı, hukuk gibi konuları göz ardı
edersek, belki çok büyük kâr elde edilebiliriz. Ancak
sonuçta bir şirket olmaktan çıkıp illegal bir örgüte
dönüşebiliriz.
Elbette yapay zeka pek çok özelliğiyle insan
beyninin erişemediği pek çok şeyi yapmaya muktedir
olabilir. Bununla birlikte insanın öngörülemezliği,
yapay zekanın asla anlayamayacağı bir şey olarak
hep bir tarafta duracaktır. Evrimin en üst basamağına
oturan insanoğlu 2 milyon yıl boyunca doğadaki yırtıcı
ve tehlikeli varlıklara yenilmeyip varlığını sürdürdü.
Dünyayı ekolojik olarak yok olmaya götüren neden
belki de insanoğlunun karşısında dengeyi sağlayacak
bir çarenin olmamasıdır. Yapay zekanın pek çok
konuda bizden zeki olacağı kesin. Ancak insan, tüm
öngörülebilir davranışlarının, yani algoritmanın tam
aksine kararlar ve davranışlar gösterebilen bir canlı.
Belki de yapay zeka karşısındaki en büyük silahımız
da bu öngörülemezliğimiz olacak. Fantastik edebiyatın
ünlü yazar Terry Pratchett’in dediği gibi: “Gerçek
aptallık, yapay zekayı her zaman yener.”
CAPITAL 4 / 2018 63
 SÖYLEŞİ
“TÜRKİYE GİRİŞİMCİLİK
HİKAYESİNİ ANLATACAK”
Her yıl girişimcilik yıldızı parlayan bir
ülkede gerçekleştirilen Global Girişimcilik
Kongresi’nin (GEC) bu yılki ev sahibi,
Türkiye. 16-19 Nisan tarihlerinde,
tüm dünyadan girişimcilik ekosistemi
liderlerinin aralarında olduğu 3
binden fazla katılımcıyla düzenlenecek
olan kongre, Türkiye için önemli bir
fırsat. GEC İstanbul Organizasyon
Komitesi Platform Başkanı Ali Sabancı,
“Kongrenin ülkemize yaratacağı etkinin
faydalarını doğru kullanmalı, İstanbul’u
uluslararası bir girişimcilik merkezi olarak
konumlandırmayı amaçlamalıyız” diyor.
Endeavor Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı
Emre Kurttepeli de GEC’in Türkiye’nin
girişimcilik hikayesini dünyaya anlatan
önemli bir etkinlik olacağına dikkat
çekiyor.
KONGRE AJANDASI
. 15 Nisan 2018 Start Up Nations Ministerial (Dünya
Bankası desteği ve Kalkınma Bakanlığı ev sahipliğinde
gerçekleşecektir. (Kapalı etkinlik)
. 16 Nisan 2018 GEN Çalıştayı ve Ödül Töreni (Kapalı
etkinlik)
. 17-18 Nisan 2018 Global Girişimcilik Kongresi (Halka
açık)
. 19 Nisan 2018 Saha Ziyaretleri ve Ekosistem Atölyeleri
64 CAPITAL 4 / 2018
G
lobal Girişimcilik Kongresi’ne bu yıl 16-
19 Nisan tarihlerinde Türkiye ev sahipliği
yapacak. Kongrenin Türkiye’de gerçek-
leştirilmesi için 2 yıl önce yola çıktıkları-
nı ve birçok ülkeyle yarıştıklarını anlatan
Global Girişimcilik Kongresi (GEC) İstanbul Organizas-
yon Komitesi Platform Başkanı Ali Sabancı, kongrenin
Türkiye’de girişimcilik ekosistemine çok önemli kat-
kılarda bulunacağını söylüyor. “Kongrenin faydalarını
doğru kullanmalı, İstanbul’u uluslararası bir girişimci-
lik merkezi olarak konumlandırmalıyız” diyor. GEC’in
Türkiye’nin girişimcilik hikayesini dünyaya anlatan
önemli bir etkinlik olacağına dikkat çeken Endeavor
Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Emre Kurttepeli de
“Kongre, diğer ülkelerle iş birlikleri ve fırsatları yarat-
mak için iyi bir platform” diye konuşuyor.
Ali Sabancı ve Emre Kurttepeli ile GEC’in Türkiye
için önemini ve nasıl değerlendirilmesi gerektiğini ko-
nuştuk:
l GEC ne zaman, ne amaçla başlatıldı?
n Ali Sabancı: Global Girişimcilik Network’ü (Glo-
bal Entrepreneurship Network- GEN) uluslararası giri-
şimcilik ekosistemlerini birleştirerek öğrenim ve payla-
şımı hedefleyen bütünsel bir platform. GEN, girişimcilik
ekosistemlerinin gelişimiyle ilgili 170’ten fazla ülkenin
dahil olduğu araştırma, politika, ilham ve farkındalık,
eğitim ve yatırım konularını kampanyalar, etkinlikler ve
çalıştaylar yoluyla ele alan bir oluşum. Global Girişim-
cilik Kongresi (Global Entrepreneurship Congress-GEC)
ise GEN’in en gelişmiş ve yaygınlaşmış çalışmalarına
örnek... GEC, 10 yıldır her yıl bahar aylarında farklı bir
ülkede gerçekleştiriliyor. GEC, Kauffman Vakfı ve GEN
tarafından başlatıldı; dünya çapında girişimciliği ve giri-
şimcilik ekosistemlerini geliştiren kurum ve kuruluşların
buluşma noktası haline geldi. Kongrede, tüm dünyadan
350 GEN delegasyonunun da dahil olduğu 3 binden
fazla katılımcı yer alacak.
l Türkiye’ye alınması sürecini paylaşır mısınız?
n Sabancı: GEC’i Türkiye’nin girişimci gücünü
uluslararası platformda sunmak adına önemli araçlar-
dan biri olarak gördük. 2016’da İstanbul olarak aday
 EMRE KURTEPELİ
olduk ve 25 Nisan 2016’da Dublin, Doha ve Tokyo ara-
sından seçilerek kongreyi düzenlemeye hak kazandık.
Teklifimizi verirken Endeavor, Habitat, TİM ve TOBB
olarak, 10’dan fazla kurumdan özellikle de Kalkınma
Bakanlığı’mızdan aldığımız destek mektubu ve ciddi bir
finansal taahhütle 2018 yılında Türkiye girişimcilik eko-
sistemine önemli bir yatırım planladık.
l Bu önemli kongreyi kimler düzenliyor?
n Ali Sabancı: Ekosistem liderlerini 16-19 Nisan
2018’de kongrenin 10’uncu yılında Hilton Bomonti
İstanbul’da ağırlayacağız. GEC’i Endeavor Derneği, Ha-
bitat Derneği, TİM ve TOBB ev sahipliğinde düzenliyo-
ruz. Ben GEC18IST Organizasyon Komitesi Başkanlığı’nı
üstlenirken, komite genel müdürü görevini Endeavor
Derneği Kurucu Genel Sekreteri Didem Altop yürütü-
yor. İstanbul Organizasyon Komitesi üyelerini temsilen
Emre Kurttepeli (Endeavor), Ender Yorgancılar (TOBB),
Mehmet Büyükekşi (TİM) ve Sezai Hazır (Habitat) çok
ciddi destek verip zaman ayırıyor. Tüm kurumların
GİRİŞİMCİLERE DAVET
ÖRNEK OLMANIN YOLLARI
GEC, girişimcilik ekosistemlerinin tüm temsilcilerini bir
araya getiren büyük bir etkinlik. Hem girişimciler hem
yatırımcılar ‘ekosistem lideri’ şapkalarıyla bu etkinliğe
katılıp ülkemizin girişimcilik gücünü parlatmak için
neler yapmamız gerektiğini, bölgesel ve global bir
örnek olabilmenin yollarını tartışmak üzere bu etkinliğe
katılmalı.
İLHAM VEREN KONUŞMACILAR
Etkinlikte girişimcilere ilham verecek çok fazla
konuşmacı, panel ve atölye bulunuyor. Tüm dünyada
170 ülkeden katılan ekosistem liderleriyle networking
ve global bir perspektif yakalama imkanı onları
bekliyor. GEC, Türk girişimci ve start up’ların kendi
amaçları doğrultusunda ilerlemelerini de sağlayacak
en büyük ve önemli platformlarından biri olacak. 16-19
Nisan’da girişimcilik ekosistemimizin tüm liderlerini
Global Girişimcilik Kongresi’ne davet ediyoruz.
Hepimizin bakış açısını genişletecek bir etkinlik olacak.
ALİ SABANCI
GEC’le ilgilenen en az iki ekip üyesi var; son iki yıldır
düzenli olarak buluşuyoruz.
l Ana tema ne olacak?
n Sabancı: 4 günlük kongrenin ilk ve son günü
kapalı etkinliklerden oluşurken 17-18 Nisan günleri
halka açık paneller ve atölyeler gerçekleşecek. Kongre,
“Innovation Culture”, “Exponential Thinking” ve “Zero
Barriers” temaları çerçevesinde girişimcilik ekosistemi
liderlerine yönelik olarak düzenleniyor. Kendi ülke-
lerinde girişimcilik gündemini şekillendiren STK, üni-
versite, lise, kamu ve özel sektör temsilcilerinin yanı
sıra girişimci ve yatırımcılar için de çok güzel içerikler
mevcut. Kongre boyunca ana sahnede Daniel Isenberg
(Babson Üniversitesi), Muhtar Kent (Coca-Cola), Guy
Peri (P&G), Fadi Ghandour (Aramex | Abraaj | Wam-
da), Jeff Hoffman (Colorjar), Yossi Vardi (4 Years From
Now) ve kadın hareketleri öncüsü Zainab Salbi gibi
uluslararası liderler sahne alacak.
Kurttepeli: Öte yandan iş ve girişimcilik dünyası-
nın önde gelen fikir önderlerinin ağırlandığı ana seans-
lar, ilham verici konuşmacılarla endüstri ve ekosistem
trendlerinin tartışılacağı paralel seanslar, konu bazlı
araştırma ve atölyelerin gerçekleşeceği Learning Hub
ve Workshop Hub’lar ve networking fırsatı yaratacak
birçok farklı alan bulunacak.
l GEC neden bu kadar önemli?
Kurttepeli: Bu organizasyon İstanbul ve tüm ülke
için çok önemli olmakla birlikte çok güzel bir deneyim
olacak. Ayrıca GEC, Türkiye’nin girişimcilik hikayesini
dünyaya anlatan önemli bir etkinlik olacak. Diğer ülke-
lerle iş birlikleri ve fırsatları yaratmak için bir platform
ve aynı zamanda birçok insana ulaşılan bir organizas-
yon niteliği taşıyacak.
Sabancı: 16-19 Nisan’daki kongrenin önce İstanbul,
sonra ülkemize yaratacağı etkinin faydalarını doğru
kullanmalı, kurumlar olarak dayanışma içerisinde ül-
kemizden daha çok rol model girişimciler çıkarmaya
odaklanmalı ve İstanbul’u uluslararası bir girişimcilik
merkezi olarak konumlandırmayı amaçlamalıyız. Öte
yandan bölgemizin en nitelikli girişimcilerini ülkemize
çekebilmeliyiz. Bunun için uluslararası platformlarda
Türkiye’nin girişimcilere sunduğu fırsatları anlatmalıyız.
GEC 2018 de bunun için çok iyi bir yol.
CAPITAL 4 / 2018 65
 NİLÜFER GÖZÜTOK ÜNAL
ngozutok@capital.com.tr
INSANLAR INS
ÖZLEM FİDANCI / PHILIPS ORTA DOĞU VE TÜRKİYE CEO’SU

“DİJİTAL SAĞLIKTA LİDER OLACAĞIZ”

zlem Fidancı, iş dünyasının en başarılı kadın
profesyonellerinden biri. Boğaziçi Üniversitesi İşletme
Bölümü’nden 1992 yılında mezun olduktan sonra iş
hayatına Tetra Pak’ta adım attı. İş geliştirme müdürü
olarak 6 yıl Tetra Pak’ta çalıştıktan sonra da 1998’de Philips’e
katıldı.
Philips’te ilk olarak ürün müdürlüğü pozisyonunda göreve
başlayan Fidancı, aradan geçen 20 yılda şirketin farklı
birimlerinde üst düzey pozisyonlarda kritik roller üstlendi.
Örneğin Singapur Philips’in gelişen pazarlar, pazarlama ve
strateji başkanlığını yaptı. 2015’ten bu yana Philips Sağlık
Sistemleri Orta Doğu ve Türkiye Başkanlığı rolünü yürüttükten
sonra 2018 yılı Ocak ayında Philips Orta Doğu ve Türkiye
CEO’su olarak atandı.
127 ülkede faaliyet gösteren Philips’te Fidancı, 16 ülkeden
sorumlu. Yönettiği bölgede 700’den fazla çalışan bulunuyor.
Philips olarak kişisel sağlık ürünlerinde ve küçük ev aletlerinde
öncü marka olduklarını belirten Fidancı, “Aynı zamanda sağlık
sistemleri alanında uyku ve solunum yolu hastalıklarına yönelik
çözümlerimizle anjiyo ve ultrason alanında pazar payımız
giderek artıyor” diyor. Bu pozisyonda Fidancı da sağlık alanına
odaklanıyor. “Bölgemizde hemen her ülkenin çok önemli bir
gündem maddesi olan sağlık yatırımlarıyla ilgili projelerde
önemli roller almayı ve bu konularda güvenilir bir marka olarak
konumlanmayı hedefliyoruz. ‘Sağlık sınır tanımaz’ felsefesini
yaymayı ve Philips olarak bu doğrultuda klasik iş modellerinin
yerine ortaklık yapısına dayanan ve ezber bozan bir rota
izlemeyi amaçlıyoruz” diyor.
Fidancı, bu yolda en büyük fırsatı dijitalleşme ve
kişiselleştirilmiş sağlıkta görüyor. “Her konuda olduğu gibi sağlık
alanında da dijital trendler sektörü kökten değiştirecek. Philips
olarak biz de hem tüketiciye yakınlığımızı hem klinik bilgimizi
dijital sistemlerle destekleyerek inovatif çözümlerle dijital sağlık
konusunda lider olacağız” diye konuşuyor.

“RESİM YAPMAK
DİNLENDİRİYOR”
Özlem Fidancı’nın iş
dışında en büyük hobisi
resim yapmak. “Bu beni
çok dinlendiren ve mutlu
eden bir uğraş. Ayrıca
yelken ve seyahat de
zaman ayırmaktan
hoşlandığım ve zihnimi
açan uğraşlar” diyor.

66 CAPITAL 4 / 2018
SANLAR
MERT BOYSANOĞLU / MESA GENEL MÜDÜRÜ

“ALMANYA PAZARINI İNCELİYORUZ”

nşaat sektörünün en köklü şirketlerinden biri olan Mesa,
49 yılda yurt içi ve yurt dışında 11 milyon metrekarelik
bir alanda 98 bini aşkın konut projesi hayata geçirdi.
Geçtiğimiz yıl da şirket için oldukça hareketliydi, 2017 yılında
tamamına yakını konuttan oluşan 8 güncel projeye başladı.
Mesa Genel Müdürü Mert Boysanoğlu, ortalama metrekare
fiyatları 5 bin TL ile 22 bin TL aralığında değişen bu projeleriyle
yaklaşık 6 milyar TL’lik bir değer oluşturduklarını söylüyor.
Mesa’nın geçtiğimiz yıl lansmanını gerçekleştirdiği projeler
ağırlıklı İstanbul’da. Bunlardan Mesa Cadde Maltepe’de, Tema
İstanbul Atakent’te, Mesa Koz Kozyatağı’nda, Yeşilkaya projesi
Büyükçekmece’de yer alıyor.
Bol lansmanla geçen bir yılda yüzde 8
oranında büyüme gerçekleştiren Mesa, bu yıl için
de mevcudu korumayı hedefliyor.

“DALMAK, BAKIŞ AÇIMI GENİŞLETİYOR”

Mert Boysanoğlu, dalıyor, fırsat buldukça amatör olarak
sualtı fotoğrafları çekiyor. “Sualtında olmak beni inanılmaz
rahatlatıyor. Aynı zamanda hayata bakış açımı da
genişletiyor, çünkü suyun altında olmak aslında ne kadar
büyük bir dünyanın ne kadar küçük bir parçası olduğumuzu
hatırlatıyor” diyor.

Boysanoğlu’nun bu yıl ajandası yine yoğun.

Ön talep aşamasında oldukları Beykoz’daki
Mesa Çubuklu 28 ve Mesa Orman projeleriyle
Maltepe’de Mesa Gökada projelerinin lansmanını
çok kısa sürede yaparak hayata geçireceklerini
ifade ediyor. Hazırlıklarını sürdürdükleri diğer
yeni projelerini de şöyle anlatıyor: “Bodrum’da
bölgenin en prestijli projelerinden birinin hazırlıklarını
tamamlamak üzereyiz. Bodrum’daki projemiz de
villa, rezidans daireler ve butik bir otelden oluşan
çok özel bir proje. Çengelköy’de de yeni bir proje
hayata geçireceğiz ama daha butik bir proje
olacak. Yine bu yıl imzaladığımız Antalya Dragos’ta
henüz planlama aşamasında olduğumuz bir
projemiz olacak.”
Mesa yurt dışında da büyüme peşinde.
Bugüne kadar Almanya, Letonya ve Polonya
gibi ülkelerde kendi konut ve ticari projelerini
geliştirdiklerini dile getiren Boysanoğlu, “Polonya’nın
başkenti Varşova’da bitirdiğimiz, yürüttüğümüz ve
başlamaya hazırlandığımız projelerimiz bulunuyor.
Konut geliştirmede hedef olarak Almanya pazarını
inceliyoruz. Burada özellikle Brexit sonrası hareket
var. Yabancısı olmadığımız bu pazarda yeni
projeler geliştirmeyi hedefliyoruz” diye konuşuyor.

CAPITAL 4 / 2018 67
INSANLAR

EMRE KAŞIKÇI / DANONE TÜRKİYE SÜTLÜ ÜRÜNLER GENEL MÜDÜRÜ

“ULAŞTIĞIMIZ HANE SAYISINI

2’YE KATLAYACAĞIZ”

D
anone, Türkiye’de 500’ü aşkın çalışan, 9 bin çiftçi,
bine yakın tedarikçi ve 80 bin noktaya hizmet
götüren satış ağıyla büyük bir ekosisteme sahip.
Toplam 5 markayla sütlü ürünler pazarında yer alan
şirket, son dönemde Türkiye’de hızlı bir büyüme sergiliyor. Her
yıl 8,3 milyon eve sütlü atıştırmalık ürünlerle girdiklerini belirten
Danone Türkiye Sütlü Ürünler Genel Müdürü
Emre Kaşıkçı, “2017’de çocuk, probiyotikler
yeni ürünü piyasaya sürdüklerini hatırlatan Kaşıkçı, önümüzdeki
döneme ilişkin yatırım ajandalarını da şöyle açıklıyor: “2021
yılına kadar 150 milyon TL daha yatırım yaparak, sütlü
atıştırmalık pazar payımızı 2 katına ulaştırmayı ve liderliğimizi
sürdürmeyi hedefliyoruz. Getireceğimiz inovasyonlarla
ürünlerimizi atıştırmalık portföyüne daha çok yaklaştıracağız.”

“DOĞADA TREKKİNG YAPIYORUM”

Galatasaray Üniversitesi İşletme Bölümü’nden 2002 yılında
mezun olan Kaşıkçı, Danone öncesinde Coca-Cola ve Efes
İçecek Grubu’nda çalıştı. 2006 yılında da Danone’ye katıldı.
İş dışında en çok zaman ayırdığı hobisi tenis. Gezi ve keşif
programları tasarlamaktan da hoşlandığını belirten Ekmekçi,
“Vakit buldukça doğada trekking yapıyorum. Bütün bunlar
merak ve macera tutkumu besliyor” diyor.

ve tatlı ürün gruplarında gösterdiğimiz

performansla Danone’nin dünyada hacimde
en hızlı büyüyen 2’nci ülkesi olduk” diyor.
Şirketin önümüzdeki yıllara ilişkin amacı
kapsama alanını da genişletmek. 2021 yılına
dek Türkiye’de 15 milyon haneye ulaşmak
istediklerini dile getiren Kaşıkçı, “Önümüzdeki
3 yılda ulaştığımız hane sayısını 2’ye katlamayı
hedefliyoruz. Buna paralel olarak hem çocuk
hem yetişkin ürün gruplarımızla Türkiye’yi ara
öğünlerde daha çok sütlü atıştırmalık ve sağlıklı
alternatiflerle buluşturma vizyonuyla çalışıyoruz”
diye konuşuyor.
Danone Türkiye’de bulunduğu
kategorilerde güçlü bir pozisyona da sahip.
Sütlü atıştırmalıklar, tatlılar ve probiyotikler
pazarında yüzde 24 payla lider konumunda
bulunduklarını belirten Kaşıkçı, “Türkiye’de tüm
odağını sadece sütlü atıştırmalık ve sağlıklı
alternatifler alanına vermiş tek oyuncuyuz. Bu
odak da bize sürdürülebilir başarının kapılarını
açıyor. 2017’de yüzde 11’lik bir büyüme
kaydettik. 2018’de yine enflasyonun üzerinde
büyümeyi hedefliyoruz” diyor.
Ulaştığı hane sayısını 2’ye katlamaya
odaklanan Danone, bu atılımı yatırımlarıyla
destekleyerek gerçekleştirmek niyetinde. Son
2 yılda 100 milyon TL yatırımla 60’ın üzerinde

68 CAPITAL 4 / 2018
 CONCORDE
LUXURY RESORT / KIBRIS
KAPILARINI
2018 YAZINDA AÇIYOR .
MÜKEMMEL UYUM
DAHA FAZLA AYRICALIK,
DAHA FAZLA HAYAT.

CONCORDE DE LUXE RESORT CONCORDE LUXURY RESORT CONCORDE VILLAS & SUITES
ANTALYA KIBRIS KIBRIS
INSANLAR

PINAR AKÇAM / L’OCCITANE TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ

“ÜÇ YILDA CİROMUZ 3,5 KAT ARTTI”

L
’Occitane, bitkisel içerikte dünyanın en büyük kozmetik
şirketlerinden biri. 1976 yılında Fransa’nın güneyinde
Provence bölgesinde Olivier Baussan tarafından kurulan
marka; bugün dünyada 2 binden fazla, Türkiye’de ise 38
mağazayla faaliyetlerini sürdürüyor.
Şirketin Türkiye operasyonunun başında Pınar Akçam var.
2014 yılında şirkete satış ve pazarlama direktörü olarak katılan
Akçam, 2015’te genel müdürlüğe terfi etti. Bir
anlamda şirketin Türkiye’deki asıl büyümesi de
Akçam’ın göreve gelmesiyle birlikte başladı.
şu anda bu yolda herhangi bir sorun olmadan ilerliyoruz”
diyen Akçam, sözlerine şöyle devam ediyor: “L’Occitane
oldukça büyük bir grup ve bu grup içerisinde ülke olarak en
iyi senaryoda erişebileceğimiz pay yüzde 2 civarında. Biz şu
an yüzde 1’e yaklaşmaya çalışıyoruz. Bu büyümeyle devam
edersek Türkiye’de marka 2019’da olması gereken en iyi
konuma gelmiş olacak.”

“FIRSAT BULURSAM
SOSYALLEŞMEYE ÇALIŞIYORUM”
Pınar Akçam, aynı zamanda iki çocuk annesi. Çocuklarının
yaşlarının henüz küçük olduğunu belirten Akçam, iş dışındaki
tüm zamanını da çocuklarına ayırdığını belirtiyor ve sözlerine
şöyle devam ediyor: “Çocuklarla ilgilenmek dışında yapmayı
sevdiğim diğer şeyler artık hobi olmaktan çok lüks statüsüne
geldi diyebilirim. Yine de fırsat buldukça okumaya, seyahate
gitmeye, arkadaşlarımla görüşüp sosyalleşmeye çalışıyorum.
Sabah 6:30’da başlayıp, akşam çocukların uyumasıyla son
bulan günüme eğer başarabilirsem sporu, izlemek istediğim
bir filmi veya diziyi de eklemeye çalışıyorum.”

2014 yılında 14 mağazayla faaliyetlerini

sürdürürken bugün sayıyı 38’e çıkardıklarını
anlatan Akçam, “TL bazında da bu süreçte
ciromuzu 3,5 kat artırdık. Mağazalarımızın hem
sayısında hem performansında ciddi artışlar
gerçekleşti” diyor.
Peki Akçam kısa bir sürede bu büyümeyi
nasıl yakaladı? İşe ilk olarak organizasyonel
yapılanmayla başladığını dile getiren Akçam,
devamında neler yaptıklarını şöyle paylaşıyor:
“Hızlı bir sıçrama ve büyüme için öncelikle
şirkette yerleşmiş alışkanlıkları kırmak zor bir
süreçti. Bunun için kilit pozisyonlarda bu süreci
yönetebilecek ekipler istihdam ettim. İşe
uygun olmayan kişiler elendi. Bu da neredeyse
tamamına yakın bir ekip değişimine neden
oldu. Operasyonun mağazalaşma süreçlerinin
hızlandırılması konusunda iş geliştirmeden
sorumlu genel müdür yardımcımızın oldukça
aktif ve agresif çalışmalarının büyük etkisi var.”
Bu yıl da şirket sıçramaya devam etmeyi
planlıyor. “2018 için 2017’ye göre cirosal
büyüme hedefimiz yüzde 55 civarında ve

70 CAPITAL 4 / 2018
INSANLAR

DR. HASAN YALÇIN / PRAKTİKER TÜRKİYE YÖNETİM KURULU BAŞKANI

“2018’DE BİN KİŞİLİK

EK İSTİHDAM YARATACAĞIZ”

Y
apı marketleri devi Praktiker, Türkiye’de önemli bir
atılım içinde. İlk kez 1997 yılında Türkiye pazarına
giriş yapan Praktiker, 17 yıl faaliyet gösterdiği Türkiye
pazarından Almanya’da finansal zorluğa girmesi
nedeniyle çıkmıştı. Hollanda merkezli Practical Retail Holding
BV’nin 2014 yılında Praktiker’in isim haklarını satın alması üzerine
“HER AY YURT DIŞINA ÇIKIYORUM”
Dr. Hasan Yalçın, kendisini iyi bir kitap okuyucusu ve
sinema takipçisi olarak tanımlıyor. “Özellikle sinemanın
iş hayatıma ve özel hayatıma çok katkı sağladığına
inanıyorum” diyen Yalçın, iş dışı yaşamını şöyle anlatıyor:
“Seyahat etmeyi seviyorum. Hemen hemen her ay birkaç
gün de olsa yurt dışına çıkıyorum. Farklı ülkeleri, kültürleri
görmek zevk veriyor. Yaşama daha farklı bakmama
neden oluyor. Bunun dışında sporla ilgileniyorum. Zaman
buldukça futbol maçlarına gidiyorum.”
Uygulama Yapı Marketleri AŞ de Praktiker Türkiye’nin isim
hakkını alarak şirketin Türkiye serüvenini yeniden başlattı.
Türkiye Praktiker’in yeni bir yapılanmayla pazara giriş
yaptığını belirten Praktiker Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı
Dr. Hasan Yalçın, sektörde şu anda 4’üncü büyük oyuncu
olduklarını ancak yapılanmanın tamamlamasının ardından yeni
açılacak mağazalarla en büyük oyuncu olacaklarını söylüyor.
Halihazırda Praktiker Türkiye’de 20 mağazasıyla 100 milyon
TL’lik bir operasyon. Yeniden yapılanmanın ilk yılında bayilik
çalışmaları yaptıklarını, 2016’dan itibaren de mağazalar açarak
yatırıma devam ettiklerini anlatan Yalçın, “Geçen yıl bizim
açımızdan çok başarılı geçti. Ciromuz yüzde 50’nin üzerinde
arttı. 2018’de büyümemiz yüzde 50’yi geçecek. Yaklaşık 40
milyon dolar yatırımla 15 mağaza daha açmayı planlıyoruz.
2018 sonunda toplam 35-40 mağaza olmayı ve yaklaşık 1.000
kişilik ek istihdam yaratmayı hedefliyoruz” diyor.
Gelecek 5 yılda Praktiker Türkiye’nin hedefi ise 150
mağazayı geçmek. İlerleyen dönemde de 400 mağaza
sayısına ulaşmak.

72 CAPITAL 4 / 2018
INSANLAR
UFUK TEKER
AMAÇ ÇEVRE ÜLKELERE LİDERLİK
T
ürk P&I, su araçları sorumluluk sigortası konusunda
Türkiye’deki boşluğu görerek 2014 yılında kurulmuş bir
şirket. Şirketin kuruluş amaçlarının başında, Türkiye’de
deniz alanında sorumluluk sigortası oranının artırılması
geliyor. Türk P&I Genel Müdürü Ufuk Teker, bu branşta her
yıl yabancı sigortacılara ödenen yaklaşık 140 milyon dolar
74 CAPITAL 4 / 2018
/ TÜRK P&I GENEL MÜDÜRÜ
tutarındaki primin artan oranlarda yurt içinde kalmasını
hedeflediklerini de söylüyor ve “Hasar önleyici faaliyetlerin
yürütülmesi ve teknik bilgi gerektiren bu branşta bölgenin
tek şirketine sahip olarak çevre ülkelere liderlik etmeyi de
amaçlıyoruz” diye konuşuyor.
Şirketin 4 yılda nasıl bir yol kat ettiğine gelirsek… Teker,
Türk bayraklı ve Türk limanları arasında sefer
yapan gemilerin teminat altına alınması
hedefine ulaştıklarını ve bu alanda pazarın
lideri olduklarını söylüyor. Şirketin pazar payının
hatlı yolcu taşıyan firmalara teminat sağlayarak
yüzde 90’a ulaştığını belirtiyor. Yıllık olarak Türk
Lirası bazında şirketin yüzde 50 büyümesine
dikkat çekiyor ve önümüzdeki dönem
hedefleriyle ilgili şöyle konuşuyor:
“Türk sahipli ve yabancı gemilerin teminat
altına alınması konusunda önemli mesafe
kat ettik. Önümüzdeki dönemde uluslararası
piyasada yabancı armatörlerin gemilerine
teminat sağlamak üzere bir hedefimiz var. P&I
açısından 2017 yılı hasar/prim oranımız yüzde
42 oranında gerçekleşti. Bu iyi sayılabilecek
bir oran. Üretim anlamında da hedeflerimize
ulaştığımız bir yılı tamamladık. Mali olarak ise son
iki yılımızı kârlı kapattık. Önümüzdeki dönemde
P&I pazarını reasürans pazarındaki fiyat artışları
dolaylı olarak etkileyecektir. Bu da primlerde
küçük de olsa bir artış yaratabilir.”
“EN BÜYÜK ZORLUK FİNANSAL”
“Sektörümüzde denizcilik piyasasında
yaşanan ve 8 yılı bulan kriz sebebiyle
armatörlerin ve işletmecilerin altında
ezilmekte olduğu finansal zorluklar en
büyük sorun. Bu yüzden yeni denizcilik
yatırımları yapılamıyor. Hatta Deniz Ticaret
Odası tarafından yayınlanan 2017 faaliyet
raporundaki rakamlara göre filomuzun
genişlemesinde durağan bir dönem içindeyiz.
P&I açısından baktığımızda ise rakiplerimiz
çok köklü ve batılı şirketler. Toplamda 13
P&I sigortacısından oluşan grup kulüpleri
adı verilen birliktelik, dünya filosunun
yüzde 90 oranında bir bölümüne teminat
sağlıyor. Bu yüzden pazardan pay alırken
beklenmedik zamanlarda çeşitli engellerle
karşılaşabiliyoruz. Fakat şirketi kurarken bu
zorlukların farkındaydık ve gelişim sürecimizi
bu durumları gözeterek planlıyoruz.”
 Beklentİlerİnİzİn fazlasI
Zamanın ötesinden gelen
İskandinav tasarımı, geleceğe yön veren
güvenlik sistemleri ve müzik keyfinizi
zirveye taşıyacak Bowers & Wilkins ses
sistemiyle Volvo XC60’ın ilham veren
sürüş deneyimine hazır olun!

VOLVO XC60

* Volvo XC60 ortalama yakıt tüketimi 5,2 lt/100 km ve ortalama CO2 emisyonu 136 gr/km’dir. Görselde kullanılan araçlar donanım ve ürün özellikleri açısından farklılık gösterebilir. Bazı donanımlar opsiyonel sunulmaktadır.

Service Volvo Car Volvo Car Volvo Car

by Volvo Garanti Finance Kasko VOLVO CAR PRIME volvocars.com.tr | facebook.com/VolvoCarTurkey | twitter.com/VolvoCarTurkey | instagram.com/volvocarturkey | Volvo Car Asistans 444 48 58
 ŞİRKET DOKTORU
Eskimeyecek liderlik önerileri
U ludağ Ekonomi Zirvesi’nin ikinci günkü
panelistlerinden İş Bankası Genel Müdürü Adnan
Bali, konuşmasının bir bölümünde dijitalleşmeye
ayak uyduramayan, değişimi öngöremeyen şirketlere
dikkat çekti. Bunlardan biri de “hesap makinesinin”
anası sayılan mekanik hesap makinesi markası Facit
idi. Belli yaşın üzerindekilerin çok iyi bildiği ya da
kullandığı Facit, muhasebeciden iş insanına kadar
herkesin hayatını kurtaran cihaz olarak bilinir.
Adnan Bali, bu şirketle ilgili şu saptamaları yaptı:
“Şimdinin gençleri hatırlamayacaktır. Ama ben o
döneme yetiştim. Facit diye bir hesap makinesi vardı.
Muhteşem bir cihazdı. Bu cihazın üreticisi şirket, o
kadar kibirli ve nobrandı ki artık bu işi ondan başka
kimsenin yapamayacağına inanıyordu. Bu da bir
körlük yaratmıştı. Etrafta olan biteni göremiyorlardı.
Öyle ki Facit’in doğru hesaplayıp hesaplamadığını
kontrol eden mühendisleri, elektronik hesap makinesi
kullanıyormuş. Yani tehdit avuçlarının içine karar
gelmişti ama onlar hala farkında değillerdi.”
BAŞARI HASTALIĞINA TUTULMAK!
Gerçekten de Facit dönemin en muhteşem
cihazlarından biriydi. 1922 yılında İsveç’te AB
Atvidabergs Industrier adıyla kurulmuştu. 1920’lerde
İsveç’i etkileyen kriz sonrasında Elof Ericsson adlı iş
adamı tarafından satın alındı. 1928 yılında ilk hesap
makinesi patentini aldı ve 10 haneli hesap makinesini
üretmeyi başardı.
1932 yılında ise Facit adıyla ilk hesap makinesi
piyasaya sunuldu. Kısa sürede büyük bir başarı
sağladı ve 1930’ların sonunda şirket, “İsveç’in en
kârlı şirketi” haline dönüştü. 1965 yılında şirket,
markasının adı olan Facit’i alarak yoluna devam
etti. Sonraki yıllarda Halda ve Original-Odhner adlı
daktilo üreticilerini de bünyesine katıp ofis gereçleri
alanında İsveç’in hakimi haline geldi.
1960’lara gelindiğinde Facit’in 100’den fazla
ülkede temsilcisi vardı. 1960 yılında şirketin cirosu
299 milyon Kron’a ulaşmıştı. 1970 yılında ise tüm
zamanların en yüksek düzeyini, 1 milyar Kron’u
yakalamıştı. Sonra ise önlenemeyen düşüş başlamıştı.
76 CAPITAL 4 / 2018
M. RAUF ATEŞ
rates@capital.com.tr
Çünkü mühendislerin kontrol amacıyla kullandıkları
“elektronik hesap makineleri” ciddi bir ivme
kazanmıştı.
1970’lere gelindiğinde 20’den fazla pazardaki
boşluğu görmüş ve elektronik hesap makinesi
işine girmişlerdi. Bunların önemli bölümü de Japon
şirketlerinden oluşuyordu. 1970’te pazarın liderliğini
yüzde 36,5’le Sharp, yüzde 15,5’le Canon elinde
tutuyordu. Bu önemli değişim Facit’i işin dışına itti.
1973’te el değiştirdi. Değişim de başarı getirmeyince
1989’da tekrar satıldı, ancak bu kez de olmayınca
kapatıldı.
“BAŞARI BERBAT BİR ÖĞRETMENDİR”
Facit’in iş dünyasına örnek olacak hikayesini analiz
eden IMD’nin profesörlerinden Knut Haanaes, şu
değerlendirmeyi yapıyor:
“Facit, başarı tuzağına yakalanmıştı. Bu da onun
sonu oldu. Şirket mekanik hesap makinesi üretiminde
çok başarılıydı. Fakat bir türlü değişimi görmediler
ve değişmediler. Neyi iyi biliyorlarsa ona saplanıp
kaldılar. Kısa vadede aynı şeyi yapmanın riski
olmayabilir. Ancak orta ve uzun vadede bunun riskli
olduğunu göremediler.”
Prof. Haanaes, sözünü Bill Gates’in bu konuyu iyi
özetleyen şu sözüyle tamamlıyor: “Başarı, berbat bir
öğretmendir. Başarısız olamayacağımızı düşünmemize
neden olarak bizi baştan çıkarır.”
 .net
“AİLE ŞİRKETLERİNİN GENÇ KUŞAKLARI BULUŞUYOR”

“Hayır” diyebilmenin önemi

E van Spiegel, 2011 yılında henüz üniversitede
öğrenciyken ortağı Bobby Murphy ile Snapchat’i
kurmuş, girişimcilik dünyasına adımını atmıştı.
EVAN SPIEGEL

Yakın zamanda girişimcilere önemli öneriler içeren

konuşmasını izledim. “Dünyanın en genç milyarderi”
unvanını elinden tutan Spiegel, bu başarısında “Hayır”
diyebilmenin önemli rol oynadığına dikkat çekiyor.
Hatta bu yetkinliğinin, şirketin geleceğini etkileyecek
düzeye geldiğini de hatırlatıyor. Spiegel’in bu önemli
konuşmasından benim dikkatimi çeken başlıklar şöyle
oldu:
l “Özellikle şirketin ilk kuruluş döneminde her
şeye ‘Hayır’ diyebilmek çok önemlidir. Çünkü kaynak
ve zamanın sınırlı olduğu ilk günlerde odaklanma
ihtiyacı vardır. henüz şirketini geliştirme aşamasında olan Spiegel,
l Snapchat’i ilk kurduğumuz aylarda çok sayıda ‘Hayır’ yanıtını vermişti. Zuckerberg, o dönemde 3
teklif ve öneri aldık. Bunların hangisinin önemli, milyar dolar ödemeye hazır olduğunu belirtmişti.
hangisinin önemsiz olduğunu değerlendirecek Spiegel, bunun ne kadar doğru olduğunu da zamanla
vaktimiz yoktu. O nedenle önemli bölümüne ‘Hayır’ anladı. Çünkü Mart 2018’de şirketin değeri 21 milyar
demeyi tercih ettik. Bu dönemdeki kuralım, gelen dolar düzeyinde seyrediyordu. O dönemde satsa
önerilerin yüzde 99’una ‘Hayır’ demek oldu.” alacağı 3 milyar dolarla belki bir başka girişime
hayat verecekti, belki de servetini harcayarak kalan
ZUCKERBERG’E “HAYIR” DEMENİN BEDELİ! hayatını geçirecekti. Ancak sonuçta şirketi şimdi
Spiegel’in önemli “Hayır” yanıtlarından biri de 18 milyar daha fazla değere sahip. Bu nedenle de
Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg’e verilmişti. konuşmasında “Hayır” diyebilme yetkinliğiyle gurur
Zuckerberg, 2013 yılında satın almak istediğinde, duyduğunu söyleyecekti girişimcilere…

Şirket satın almak neden zor?

G eçtiğimiz günlerde büyük bir grubun CEO’sundan
dinledim. Benzer görüşleri başka patron ve
CEO’lardan da duymuştum. Özetle şunu dile getiriyordu:
“Türkiye’ye benzeyen gelişmekte olan ülkelerde ‘şirket satın
almak’ göründüğü kadar kolay değil.”
Yani cebinizde paranız var ya da dış kaynağınız hazır
olsa bile hedefteki şirketin kurucusunu, hissedarlarınızı ikna
etmeniz gerekiyor. Benim konuştuğum CEO, şu görüşü dile
getiriyordu:
“Şirketin kurucusunu ikna etmek, şirketi doğrudan
kurucusundan almak çok zor. Çünkü şirketini/fabrikasını
çocuklarından biri olarak görüyor. Başarılı olmak için önce
onun güvenini kazanmanız gerekiyor. Kendisinden sonra
şirketin sahipliğini üstlenecek en iyi seçenek olduğuna
inandırmalısınız.”
Bana bu bilgiyi aktaran şirketin CEO’su, yurt dışında
doğrudan kurucusundan alınan bir şirket için 5 yıl
çalıştıklarını belirterek işin zorluğuna dikkat çekmişti.

Aile şirketi bireyleri bu kulübe mutlaka katılın

T ürkiye’nin önde gelen ailelerinin genç bireylerini
buluşturduğum NextGenClub’a ilgi artıyor.
Biliyorsunuz bu oluşumda, Türkiye’nin büyük
gruplarının yanı sıra Anadolu’nun aile şirketlerinin
bireylerini bir araya getiriyorum. Yakında yeni
projeleri sizlerle paylaşacağım. Bu konudaki en
yeni haberim ise www.nextgenclub.net adlı site
olacak. Yayına başladı. Sizlerin görüş ve önerilerini
bekliyorum. Ayrıca eğer aile şirketi bireyiyseniz
lütfen bana yazın.

CAPITAL 4 / 2018 77
 gündem l YASEMİN ERDOĞAN yerdogan@capital.com.tr KREDİ GARANTİ FONU
10
SORUDA

KGF destekleri artacak mı?

Başbakan Binali Yıldırım’ın geçen ay yaptığı bir açıklamayla
KOBİ tanımının değişeceğini belirtmesi, özellikle küçük
ve orta ölçekli işletmeler için adeta müjde etkisi yarattı.
Mevcut uygulamaya göre cirosu 40 milyon lirayı geçmeyen
ve en az 250 çalışanı olan şirketler KOBİ sayılıyor. Yeni
mevzuatla net satış hasılatından ve cirosundan herhangi
birisi 125 milyon liranın altında olan ve yıllık çalışan sayısı
250’yi geçmeyen işletmeler de KOBİ olarak tanımlanacak.
Böylece KOBİ kredi ve desteklerinden faydalanan firma
sayısı da artmış olacak. Daha çok girişimcinin desteklerden
yararlanması için yapılan bu değişim, iş dünyasını yakından
ilgilendiriyor. Bu değişikliğin olası etkilerini, KOBİ’lere dönük
kredi ve destekler konusunda önemli bir adres olan Kredi
Garanti Fonu’na danıştık. Kredi Garanti Fonu Genel Müdür
Yardımcısı CANER TEBEROĞLU, kefalet ve kredi desteğinden
yararlanmak için yapılması gerekenleri, 2018 planlarını ve
verilecek destekleri, 10SORU’da anlattı.

1 2017’de KOBİ ve KGF desteği alan işletme

sayısı ne olmuştu?
2017 yılında 325 bin 694 KOBİ ve 9 bin 186 KOBİ
dışı firmaya kefalet desteği verildi.
yılı sonuna kadar 6 bin 422 işletmeye 1,2 milyar TL
tutarında kefalet kullandırıldı. 2017 yıl sonu itiba-
rıyla bu rakam KOBİ’lere 150 milyar TL, KOBİ dışı
firmalara ise 52 milyar TL kefalete ulaşarak büyük
bir artış gösterdi.

2 2017’de KOBİ ve KGF toplam kefalet

miktarı neydi?
2018 yılı ilk ayları itibarıyla 200 milyar TL’lik kefalet
limiti dolduruldu. Hazine Müsteşarlığı ile imzalanan
son protokolle birlikte yeni tanımlanan 55 milyar
TL’lik kefalet hacminin kullandırılmasına hemen
başlanmış olup bu projeden de 20 binden fazla iş-
letme yararlandı.
4 KGF’nin desteklerine en çok hangi illerden
ve hangi sektörlerden ilgi var?
2017 yılsonu itibarıyla KGF kefalet desteklerinden
en çok yararlanan iller İstanbul, Ankara, İzmir oldu.
Sektörler bazında ise en çok yararlananlar ticaret ve
hizmet, imalat ve inşaat sektörleri olarak öne çıktı.

3 2010’dan bu yana KOBİ ve KGF destekleri

nasıl bir rakamsal gelişim gösterdi?
Kredi Garanti Fonu kurulduğu 1991 yılından 2010
5 KGF’nin verdiği hizmet ve destekler kısaca
neler?
Kredi Garanti Fonu olarak özkaynaklarımız ve ha-
zine desteğimiz olmak üzere kefalet sağladığımız

78 CAPITAL 4 / 2018
 “
2017 sonu itibarıyla KOBİ’lere toplam 150 MİLYAR TL,
KOBİ dışı firmalara ise 52 MİLYAR TL kefalet kullandırılmış oldu.

iki kaynağımız bulunuyor. Özkay- nılan kredi kefalet miktarının yüzde

naklarımızı TOBB, KOSGEB, TESK,
TOSYÖV, MEKSA ve 27 bankadan
oluşan ortakların sağladığı 318 mil-
yon 281 bin 750 TL sermaye oluş-
turuyor. Hazine desteğimiz ise ilk
olarak 2008 yılında yaşanan global
ekonomik krizin KOBİ’ler üzerin-
deki olumsuz etkisinin bertaraf
edilebilmesi için 2009/15197 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı’yla Hazine
Müsteşarlığı tarafından KGF’ye sağ-
lanan 1 milyar TL’lik kaynak olarak
verilmeye başlandı. 2017/9969 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile değişen
31.10.2016 tarih ve 2016/9538 sayılı
“Kredi Garanti Kurumlarına Sağla-
nan Hazine Desteğine İlişkin Karar”
ile 25 milyar TL Hazine kontrgaran-
tisi sağlanmasına karar verildi.
6 İşletmeler, bu desteklerden
faydalanmak için nasıl bir
süreç geçiriyor?
İşletmeler, özkaynaklarımız ve Ha-
zine desteklerimizle sağlanan kefa-
letlerden yararlanmak için ortağımız
olan bankalar aracılığıyla başvuru
yapabilir. Ayrıca özkaynaklarımız-
dan Türk Eximbank, KOSGEB, TÜ-
BİTAK ve TTGV kurumlarına ver-
diğimiz kefaletler için kurumumuza
doğrudan başvuru yapılabiliyor.
Bankalara yapılan başvurular ku-
rumumuza gönderiliyor ve yapılan
inceleme sonucu bankaya uygun-
luk verilerek süreç tamamlanıyor.
Doğrudan başvurularda ise gerekli
kontroller ve incelemeler tarafımızca
yapılır ve kefalet mektupları ilgili
kurumlara tarafımızca gönderilir.
0,03 oranında komisyon ücreti tahsil
ediliyor.
8 Başvurular ne kadar sürede
sonuçlanıyor? Başvuracak
olanlar nelere dikkat etmeli? Bir yıllık sürede çok hızlı
Hazine destekli kefalet desteğimize
yapılan başvurular en fazla 24 saat
içinde sonuçlandırılıyor. KGF’ye
başvuracak firmaların bankalar ya
da doğrudan başvuru sırasında
kurumumuz tarafından istenilen
evrakların eksiksiz bir şekilde ibraz
etmesi önem taşıyor.
9 KGF, bu yıl yurt içi ve yurt
dışından kurumlarla ne tür iş
birlikleri yapacak?
Avrupa Birliği’nin 2014-2020 yıl-
larını kapsayan ve ana hedef kitlesi
girişimciler, işletmeleri destekleyen
kurum ve kuruluşlarla KOBİ’ler olan
İşletmelerin ve KOBİ’lerin Rekabet
Edebilirliği Programı’dan (COSME)
kuruluşumuza sağlanacak fon ile
KOBİ’lerin finansmana erişiminin ar-
tırılmasına yönelik proje başvurusu
yapıldı. Projenin hayata geçmesiyle
2 binden fazla KOBİ’nin toplam
312,5 milyon Euro kredi hacmine
ulaşması hedefleniyor.
Avrupa Birliği’nden aday ülke-
lere ayrılan fonlardan nakit ya da
kontrgaranti şeklinde kaynaklar
sağlanmasına yönelik çalışmaları-
mız sürecek. Bu kapsamda 10 bin
KOBİ’nin krediye erişimine olanak
sağlanması planlanıyor.
Yurt dışında faaliyet gösteren
kredi garanti fonlarıyla iş birlikleri
geliştirilerek yeni ürün ve proje-
10 ”
KGF’nin 2018
ajandasında neler
öne çıkacak?
bir değişim ve yeniden
yapılanmayla 25 yıllık
geçmişinde yılda
ortalama 1.000 işletmeye
hizmet verilirken şimdi
günde ortalama 10
bin işletmeye hizmet
verilebilir hale geldik.
Bu yapı, aynı personel
sayısıyla ancak daha
nitelikli bir kadroyla
ve çok iyi bir teknik
altyapıyla sağlandı.
Uluslararası standartta
bir reyting sistemi ve
bankacılık sistemine
entegre çalışan bir
yapı kuruldu. Kefalet
sürecinin daha sağlıklı
yürütülebilmesi ve
sistemin sürdürülebilirliği
için çalışmalarımız hızla
devam ediyor.
KOBİ’lerin bankalardan
kullandıkları krediler
ve KOSGEB, TÜBİTAK,
TTGV, Bilim Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı gibi
kuruluşların geri ödemeli
destekleri için doğrudan
verilen kefaletlerimizin
yanı sıra ürün
çeşitliliğini sağlamak
amacıyla sermaye

7 KGF ve KOBİ desteği

almanın şirketlere maliyeti
ne?
KOBİ’lerin ve KOBİ dışı firmaların
KGF destekleri kullanmış oldukla-
rı kefalet desteğine göre farklılık
gösteriyor. Bankalar aracılığıyla
başvurulan Hazine desteğimizde
başvuru ücreti bulunmuyor. Kulla-
ler üzerinde de çalışmalar devam
ediyor. Avrupa İmar ve Kalkınma
Bankası, İslam Kalkınma Bankası,
piyasası araçlarıyla
borçlanma imkanlarını
da genişletmek üzere
Fransız Kalkınma Ajansı ve Alman
kuruluşumuzca kefalet
Kalkınma Bankası gibi uluslarara-
sağlanmasına ilişkin
sı finans kuruluşlarıyla gerek yeni
çalışmalar devam
kaynak temini gerekse yeni ürün ve
proje iş birlikleri üzerinde çalışmalar ediyor.
sürüyor.

CAPITAL 4 / 2018 79
 Marka aktivizmi ve markalaşmanın
bir sonraki aşaması
G
ünümüzün en büyük demografik gruplarından
biri olan 1980 ila 2000 yılları arasında doğmuş
Y kuşağının markalardan beklentisi bir hayli
yüksek. Bugün Y kuşağı hava kirliliği, kalitesiz içme
suyu ve suç oranları gibi sürekli artan sorunlarla dolu
bir dünyada yaşıyor. Onların çoğu artık sadece kâr
etmeyi değil ama aynı zamanda içinde yaşadıkları
topluluklara ve dünyaya hizmet etmeyi de amaç
edinmiş markalardan hoşlanıyor. Aslında her geçen
gün sadece para kazanmaktan daha fazla anlam sunan
işlere özlem duyulan bir dünyada yaşıyoruz.
Örneğin Body Shop dünyada kendi ahlaki
değerlerini ve inançlarını pazarlayan ilk şirketlerden
biridir. Kurucusu ve CEO’su Anita Roddick sadece
sağlıklı cilt bakım losyonlarını piyasaya sürmekle
kalmamış ama aynı zamanda “hayvan hakları”, “insan
hakları”, “dürüst ticaret” ve “çevrenin korunması”
gibi konularda da hassaslık göstermiştir. Çoğu
Body Shop müşterisi aslında bu kadının ürünlerini
Marka aktivisti olmak isteyen şirket ne yapmalı?
ŞİRKETLERİN KARNESİ
Farklı endüstrilerin farklı değer ölçüleri vardır, ancak
örneğin petrol ve doğal gaz endüstrileri içinde bile
her bir alanda liderler ve nal toplayanlar olacaktır.
Her şirketi nerede olduklarına dair net göstergelerle
endüstri bazında ölçmek ve sıralamak çok enteresan
ve anlamlı bir çalışma olurdu. Hatta pazardaki uzun
vadede başarılarını ölçmek de çok daha enteresan
olabilirdi.
“KAPİTALİZM ELEŞTİRİLMELİ”
Bizim Kapitalizm denilen ekonomik sistemimiz aynı
zamanda hem övgüye değer hem de eleştirilmesi
gereken bir sistem. Dünya genelinde kapitalizmin
pek çok insanı aşırı yoksulluk sınırına ittiğini itiraf etmek
zorundayız. Bugün dünya nüfusunun neredeyse
yarısı yani üç milyardan fazla insan günde 2,50
80 CAPITAL 4 / 2018
çok beğendiklerini ama çok daha fazlası ise
onun aktivizmine büyük saygı duyduklarını ve
onun paylaştığı değerlerle aynı yolu takip etmek
istediklerini söylüyor.
MARKA AKTİVİZMİ NEDİR?
O zaman marka aktivizmi ne demektir? Wikipedia
şöyle diyor: “Aktivizim toplumu daha iyileştirmek
arzusuyla çevreci reformları veya toplumsal bilinci
destekleyen ve sosyal, politik veya ekonomik bireysel
çıkarlara gem vuran çabalardan ibarettir. Aktivizmin
eylem biçimleri; gazetelere veya politikacılara
mektuplar yazmak, siyasi kampanyalar yürütmek,
boykotlar, belirli şirketleri afişe etmek, mitingler,
grevler, oturma eylemleri, açlık grevleri ve ekonomik
aktivizmlere kadar geniş bir yelpazeye yayılır.”
Marka aktivizmi ise gerici veya ilerici olabilir.
Gerici aktivizmin tipik bir örneği uzunca yıllardır
ürünlerinin kendi tüketicilerine müthiş zararlar
doların altında bir parayla yaşamını idame ettiriyor. Her
ne kadar dünya genelinde temel eğitim, okuryazarlık ve
sağlık sistemlerinde ciddi ilerlemeler kaydediliyor olsa da
halen yapılması gereken çok iş var. Kapitalizmin bu yüzden
eleştirilmesi de gerekir. Dünyada sadece 62 insanın dünya
nüfusunun geri kalanının yarısı kadar zengin olmasının
açıklanabilir hiçbir mantığı yok.
DRUCKER’IN PERSPEKTİFİ
Peter Drucker ilk yazılarında şirketleri bizleri ezenler olarak değil
ama aksine olası kurtarıcılar olarak görmüştür. O bir bilim olarak
işletmecilik fikrini geliştirmiştir. Şirketler kârlılık ve sürdürülebilirlik
peşinde koşan ve tüm paydaşları ödüllendiren aydın
işletmecilerce yönetilebilir. Drucker, şirket yönetimlerinin ve
sendikaların istikrarsızlığa yani hem faşizme hem de komünizme
karşı bir siper oluşturacak şekilde birlikte çalışması gerektiğini
düşünmüştür. Şirketleri bizim kurtuluşumuz olarak görmüştür.

verdiğini inkar eden Big Tobacco’dur. Sigara içmenin
aslında tüketicileri hasta ettiği ve sonuçta kalp krizi
ve kansere yakalanma risklerini artırdığı gerçeğini
gizleyerek onun sözde faziletlerinin reklamını
yapıyorlar.
İlerici aktivizm tarafında ise en önemli toplumsal
sorunlar üzerinde bir etki bırakma peşinde daha
çok koşan şirketleri görüyoruz. Bu şirketlerin
hedefinde sadece kâr etmekten çok daha
fazlası var ve onlar her geçen gün
kendi alanlarında birer lider olarak
görülüyor.
Harvard Business Review’in
2015 Yılı Dünyanın En İyi
Performans Gösteren CEO’ları
Sıralaması çoğu insanı
şaşırtmıştır. Dünyanın en iyi
performans gösteren CEO’su
hiç de tanınmış bir isim
değildir. İlk sırada yer alan
Danimarkalı bir ilaç şirketi
olan Novo Nordisk’in CEO’su
Lars Rebien Sørensen şöyle
demektedir: “Kurumsal
sosyal sorumluluk aslında
şirketinizin değerini uzun
HİZMETÇİ LİDER DÖNEMİ
Ancak şirketlerimizin daha fazlası adamakıllı bir dönüşümden
geçmediği müddetçe bunun olması mümkün değil. CEO’ların
artık birer imparator değil ama birer hizmetçi-lider haline
gelmesi şart. Tıpkı Almanya’da olduğu gibi işçilerin de
direktörler kurulunda temsil edilmesi gerek.
“KRİTİK SORULARI YANITLAYIN”
İş hayatında marka aktivizminin bugün geçirdiği evrim aslında
farklılaşma ve amaç-odaklı iş yapmak için bir fırsat olarak
görülmelidir. Ancak bu amacın sadece başlıca yatırımcıların
çıkarlarını gözeten “kâr maksimizasyonu” olmaması gerekir. Bu
amaç şirketin başarısına katkıda bulunan herkesin eşit şekilde
ödüllendirildiği bir “paydaş optimizasyonu” olmalı. Peki şirketler
marka aktivizmini sahiplenecekler mi? Marka aktivisti olmak
isteyen bir şirket kendine şunları sormalı:
1 Bizim şirketimizin aktivizm seviyesi ve türüyle muhtemelen
hangi tipten ve kaç müşteri ilgilenir?
2 Tüketiciler bizim şirketimizin desteklediği değerlere sahiden
ve tutkulu bir şekilde inandığımıza inanacak mı?
Christian Sarkar’ın katkılarıyla
vadede maksimumlaştırmaktan başka bir şey değildir.
Uzun vadede sosyal ve çevresel sorunlar finansal
birer sorun haline gelir.”
Bu sıralamadaki performansta uzun vadeli
finansal sonuçların yüzde 80 ve ESG’nin (çevrecilik,
sosyal ve yönetsel) yüzde 20 oranında ağırlığı var.
Sadece finansal ölçümlere bakıldığında Amazon’un
Jeff Bezos’u diğer tüm CEO’ları geride bırakıyor,
ancak Amazon’un oldukça zayıf olan ESG puanı onu
genelde 87’nci sıraya düşürüyor.
Peki marka aktivizmi ne zaman
bu kadar önemli hale geldi? Bu
aslında dünyanın dört bir yanında
şirketleri dönüştüren “kurumsal
sosyal sorumluluk” (CSR) ile
“çevreci, sosyal ve yönetsel”
(ESG) programların doğal bir
evrimleşmesinin bir sonucu.
Marka aktivizmi ortaya
toplumun geleceği ve gezegenin
sağlığıyla ilgilenen şirketlerin
değerlerle desteklenen
ajandasıyla çıktı. Burada
ilerleme kat etme adına
altta yatan güç herkes için
adalet talebidir.
3 Bu işi hayata geçirmenin maliyeti fiyatlarımızı
artırmamızı gerektirecek mi? Tüketicilerimiz bir
parça daha fazla para ödemeye razı olacak mı?
4 İdari yapımız ve uygulayıcı liderliğimiz marka
aktivizminin nasıl ve neden bir fark yarattığını
kavrayabiliyor mu?
5 Bizim aktivizmimiz çalışanlarımızın katılımcı ve
verimli olmaları anlamında nasıl bir iş yeri yaratıyor?
“AKTİVİST ŞİRKETLER ÖDÜLLENDİRİLMELİ”
Ayrıca sürdürülebilir ve paydaş-odaklı şirket
yönetimini benimseyen şirketlerin onaylamanın
ve ödüllendirmenin bir yolunun bulunması da
gerekir. “Marka Aktivisti Şirketler Ödülleri” etkinliği
düzenlememiz ve her yıl marka aktivizminde lider
olan belirli şirketleri ortaya çıkarıp ödüllendirmemiz
gerekiyor. Ümit ediyoruz ki her geçen gün daha
fazla sayıda müşteri yüzünü aydınlığa dönmüş şirket
uygulamalarının farkında olarak aktivist markalardan
alışveriş yapar.
CAPITAL 4 / 2018 81
 Fotoğraf: Leigh Vogel / Getty Images Turkey

82
CAPITAL 4 / 2018
SÖYLEŞİ
 MUHTAR KENT, 2008’den 2017’ye dek yaklaşık 9 yıl boyunca Coca-Cola Company
gibi 200’den fazla ülkede 770 bin çalışanı olan dev bir şirketin CEO’su olarak görev
yaptı. Geçtiğimiz yıl ise CEO’luk rolünü James Quincey’e devrederek yönetim kurulu
başkanı olarak şirkete yön vermeyi sürdürüyor. Bugün piyasa değeri 180 ila 190
milyar dolar arasında değişen Coca-Cola’nın zirvesinde olan ve global kariyerde en
üst noktaya ulaşmış Türk iş insanı olan Kent ile onu bu noktaya taşıyan prensiplerini,
kişilik özelliklerini konuştuk ve genç yöneticilere neler tavsiye ettiğini öğrendik.

NASIL OLMALI?

İ
ş dünyasında Muhtar Kent’i duymayan,
bilmeyen yok. O global kariyer anlamında
bugüne dek en yüksek zirveye ulaşan Türk iş
dünyası lideri. 2008-2017 arasında Coca-Cola
Company Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su
olarak görev yapan Kent, Mayıs 2017 yılı
itibariyle şirketin yönetim kurulu başkanı olarak
görevini sürdürüyor. 500’den fazla içecek
markasına, 770 bin çalışana 200’den fazla
ülkede yön veriyor. Bugün 2 milyondan fazla
hissedarı, 180 ila 190 milyar dolar arasında
seyreden bir piyasa değeri olan Coca-Cola
Company’nin yönetim kurulu başkanı olan
Kent, kendisine bu başarıları kazandıran en
önemli kişisel özelliğini “Merak ve yaşam boyu
öğrenmeye olan bağlılığım kariyerim boyunca

CAPITAL 4 / 2018 83
 SÖYLEŞİ
benim için itici güç oldu” diyerek açıklıyor. İnsan
ilişkileri ve dostlukların iş hayatında ve hayatın
her alanında son derece önemli olduğuna
da dikkat çekiyor. Ve genç yöneticilere şu
tavsiyeyi veriyor: “İlişkilerinize önem
verin, yeni tanıştığınız birine onu bir
daha görecekmişsiniz gibi davranın ve
asla yalnız yemek yemeyin.”
The Coca-Cola Company’nin yönetim
kurulu başkanı Muhtar Kent ile global
kariyer hayatını, ona başarı getiren kişilik
özelliklerini, prensiplerini ve global
kariyer hedefleyen genç yöneticilere
tavsiyelerini konuştuk. Kent, Capital’in
sorularını şöyle yanıtladı:
l Bugünkü pozisyonunuza dek
nerede ve hangi sorumluluklarla
çalıştınız?
n Coca-Cola’daki kariyerime 40 yıl
1
evvel 1978’de Amerika’da başladım.
İlk yılımı çoğunlukla Amerika’nın
değişik bölgelerinde kamyonlarda
plasiyerlik yaparak ve işi en alttan
öğrenerek geçirdim. 1980’li
yılların başında sırasıyla İtalya,
Amsterdam ve Hollanda’da
reklam ve satış müdürlüğü
yaptım. Daha sonra 1985’te
3
Coca-Cola Türkiye ve Orta
Asya Genel Müdürü olarak
görevlendirildim. 1989’da
Coca-Cola Doğu Avrupa
Bölümü Başkanı ve
Uluslararası Birimi Kıdemli
Başkan Yardımcısı olarak
23 ülkeden sorumlu olarak
uluslararası arenada başarı için bir liderde aranan
Avusturya’nın Viyana
5
şehrine yerleştim.
1995’te 12 ülkedeki
şişeleyicileri kapsayan
Coca-Cola Amatil Avrupa bile gidiyor olsa, organizasyonu ve takımlarını hep
Başkanı olarak görevime
devam ettim. Ardından
1999-2004 arasında Efes
İçecek Grubu Başkanı ve
CEO’su olarak görev aldım.
2005’in başında Coca-
Cola’ya Hong Kong merkezli
Asya Başkanı göreviyle geri
döndüm. Bir yıldan kısa
bir süre içerisinde Coca-
Cola International’ın Başkanı
olarak şirketin Kuzey Amerika
dışındaki bütün operasyonlarını
yönetmek üzere şirketin
84 CAPITAL 4 / 2018
merkezi olan Atlanta’ya gittim. 2008-2017 yılları
arasında Coca-Cola Company Yönetim Kurulu
Başkanı ve CEO’su olarak görev aldım. Mayıs
2017 itibariyle Coca-Cola’nın yönetim
kurulu başkanı olarak görevime devam
ediyorum.
GLOBAL l Coca- Cola’nın yönetim kurulu
başkanı olarak ne büyüklükte bir
ŞİRKETLERDE bölgeyi, çalışanı ve ciroyu kontrol
ediyorsunuz?
ZİRVEYE n Yönetim kurulu başkanı olarak,
direktörler ve üst düzey yöneticilerle
ÇIKMAK birlikte yalnızca önümüzdeki birkaç
İÇİN yıl içinde değil, on yıllar boyunca
işimizi büyütecek ve geliştirecek
İPUÇLARI stratejiler geliştirmek ve ilerletmek için
çalışıyorum. Bugün Coca-Cola sistemi,
Uluslararası arenada 500’den fazla içecek markasıyla
başarılı olmak isteyen dünyada 250’den fazla ortağı ve 770
liderler, öncelikle bir bin çalışanıyla 200’den fazla ülkede
dünya görüşüne sahip olmak faaliyet gösteriyor. Halka açık ve
zorunda. Onlar sınırlar ve 2 milyondan fazla hissedarı olan
kültürler arasında akıcı bir şekilde Coca-Cola’nın piyasa değeri 180
hareket edebilmeli. ila 190 milyar dolar arasında
2
seyrediyor.
Dünyanın herhangi bir köşesinde
l Türk yöneticilere
Türkiye’deki gibi rahatça çalışabilmeli ve
bulundukları yere uyum sağlamalılar. Kalıcı
uluslararası arenada başarılı
sosyal ilişkiler de başarı için çok önemli. olmaları için neler tavsiye
edersiniz?
Gençlere hep ‘Yalnız yemek yemeyin’ derim. n Türkiye’de son derece
Genç yöneticiler, zorlanmaya açık, kendi konfor başarılı ve engin kriz
alanları dışında güçlüklere mücadele edebilme yönetimine vakıf genç ve
yeteneğine sahip olmalı. dinamik yöneticiler var ve
4
sayıları her gün artıyor.
Güçlü iş becerileri… Küresel bir kafa yapısı… Benim tecrübelerime
Ve farklılığı kontrol edebilme yeteneği… Bunlar dayanarak şunu
söyleyebilirim; her şeyden
özellikler.
önce ne mevkide olursanız
Bir de ‘yapıcı memnuniyetsizlik’ çok önemli bir olun bunun bir takım
unsur. Başarılı yöneticilerden beklenen, işler iyi oyunu olduğunu aklınızdan
çıkarmamanız gerekiyor.
daha iyiye doğru hazırlamaları… Ayrıca birbiriyle uyum
6
içinde çalışan ve açık
Genç yöneticilere hep sevdikleri işi yapmalarını kartlarla oynayan, hızlı,
tavsiye ederim. Ve hayatta eğrilerin hiçbir esnek, dinamik bir ekip
zaman doğru bir çizgi olarak hep yukarıya oluşturamadığınız takdirde
doğru gitmesini beklememeliler. başarı şansınızın oldukça az
7
olduğunu da belirtmeliyim.
Özel hayatla, işle, sağlıkla, kariyer, ekonomi
Her bir sıkıntıya ve fırsata
ya da politikayla ilgili olan tüm eğriler hep
inişli çıkışlı olacaktır. Onlar her zaman aynı heyecanla çözüm
realist, optimist olmalılar. bulmaya çalışmak, sahadaki
8
arkadaşlarla birlikte samimi bir
Hiçbir zaman dikiz aynasıyla vakit çaba sarf etmek, kalıcı ilişkiler
kaybetmesinler. Gözleri camda, hep ileriye kurabilmek ve de fedakârlıkları
bakıyor olsun. paylaşmaya hazır olabilmek,

sorumluluk anlayışının olmazsa olmazları.
Bunun yanı sıra hızlı tüketim ürünleri
sektöründeki şirketlerde kalıcı büyüme ve
değer yaratmak için daima tüketicilerinizle
ve müşterilerinizle zaman harcamanız ve
onların ihtiyaçlarına ve önceliklerine çözümler
getirmeniz gerek. Ben dünyanın neresinde
olursam olayım her gittiğim yerde hemen
hemen her hafta şişeleyici ortaklarımız ve kendi
takımımızla satış noktalarını gezer, tüketici ve
müşterilerle konuşurum.
Kırk yıldır bu piyasa gezilerim sırasında her
seferinde markalarımız, işimiz, dağıtımımız,
rakiplerimiz, tüketicilerimiz ve perakende
Fotoğraf: NurPhoto / Getty Images Turkey
müşterilerimiz hakkında yeni bir şeyler
öğrenirim. Ofiste geçirdiğim zamanı hep asgaride
tutmaya çalışırım. Aynı şeyi çalışanlarımızdan da
beklerim, onlara her fırsatta bunu telkin etmeye
gayret ederim. Karar verebilmek ve yönetilebilir
hatalar yapmaktan korkmamak ve risk alabilmek
ama aynı zamanda öğrenerek aynı hataları
yapmamak gerektiğini vurgularım.
l Bu noktaya ulaşmanızda kişisel
özelliklerinizin yanı sıra hangi faktörler etkili
oldu?
n Ailem sayesinde küçüklüğümden itibaren
birçok ülkede yaşama fırsatım oldu. Bu da farklı
kültürlerin önemini genç yaşlardayken anlamamı

BÜYÜK DEĞİŞİM NELER GETİRECEK? TARİH TEKERRÜR EDECEK Mİ?

Kuşkusuz şu anda küresel ekonomide
büyük bir değişim yaşanıyor. Bu
konuda Dünya Ekonomik Forumu
(WEF) Başkanı Klaus Schwab
‘4. Endüstriyel Devrim’ adında bir
kitap yazdı. Herkese tavsiye ederim.
Bu konuda en büyük yol gösterici bence tarih.
DİJİTALLEŞME 20. yüzyılın başlarında da dünya benzer bir
ekonomik kalkınma ve büyüme sürecinden
VE ENDÜSTRİ 4.0 geçti. Bunun sonucu olarak bazı meslek grupları
tamamen yok olurken bazılarına olan ihtiyaç
GELECEĞİ NASIL arttı. Geleceğin dünyasında, üretim ve dağıtım

YENİ MESLEKLER DOĞACAK ŞEKİLLENDİRECEK
Dijitalleşme ve 4. Sanayi Devrimi
geleceğin mesleklerini önemli ölçüde
etkileyecek. Ben bu değişime bardağın
dolu tarafından bakıyorum. Teknoloji
ilerledikçe her an hayatımızda değişiklikler
oluyor ve bu artarak devam edecek. Evet, bazı
günümüz mesleklerinin sonu gelecek ama bir
sürü yeni meslek de ortaya çıkacak.
süreçlerinde çalışacak akıllı robotlar, Ar-Ge, satış
pazarlama ve yönetim süreçlerinde kullanılacak
yapay zeka sistemleri önemli bir yere sahip olacak.
YENİ BECERİLERE SAHİP İNSAN İHTİYACI
Tüm bu akıllı sistemlerin birlikte uyum içerisinde çalışmasını
sağlayacak becerilere sahip insanlara ihtiyacımız olacak.
Teknoloji günün sonunda bir araç… Yaratım, geleceği şekillendirme
ve süreçleri sorunsuz bir şekilde yönetebilmek için insan gücüne olan
ihtiyacımız her şekilde devam edecek.

CAPITAL 4 / 2018 85
 SÖYLEŞİ
sağladı. Yatılı okulum Tarsus Amerikan Koleji’nde
geçirdiğim yıllar ve oradaki kalıcı arkadaşlıkların
hayatımda hala izleri mevcut. İngiltere’deki
üniversite ve lisans sütü diplomam için geçirdiğim
yıllarında etkileri olmuştur.
Ayrıca işime ilk plasiyer olarak başlamanın
önemi de büyüktür. Hangi işte olursanız olun bir
‘ivme noktası’ vardır. Bu ivme noktasına yakın
olmak ve onun önemine vakıf olmak kalıcı başarı
için kritiktir. Bizde ivme noktası, haftanın her
günü yüzbinlerce kamyon ile ziyaret edilen 25
milyon perakende noktasında tüketicilerle 1 milyar
900 milyon defa buluşan markamızdır.
l Network’ün global kariyerde önemi nedir?
Sizin kariyerinizde ne kadar etkili oldu?
n İlişkileri çok önemsiyorum. Sahip olduğunuz
bağlantılarla ilişkiyi devam ettirmeyi ve çevreyi
genişletmeyi müthiş yararlı buluyorum. İnsan
ilişkileri, dostluklar iş hayatında ve hayatın her
alanında son derece önemlidir. Gençlere tavsiyem
de hep bu olmuştur. İlişkilerinize önem verin, yeni
tanıştığınız birine onu bir daha görecekmişsiniz
gibi davranın ve asla yalnız yemek yemeyin.
l Şu anda Coca-Cola’da üst düzey yönetim
pozisyonlarına yükselen görevde kaç Türk
yönetici bulunuyor? Şirketin bu anlamda nasıl bir
politikası var?
n Coca-Cola’da dünyanın farklı yerlerinde
işe alım yapıyoruz. Coca-Cola’da ve şişeleyici
ortaklarımızda farklı pozisyonlarda birçok
Türk çalışanımız var. Üst düzey yönetici
pozisyonlarında da yer alan Türk
arkadaşlarımız var. Örnek vermek
Bir de hayatım boyunca hep alçakgönüllü olmuşumdur.
gerekirse Ahmet Bozer iki yıl önce
Gerçek ve mecazi anlamda hep kendi çantamı kendim
Coca-Cola International Başkanı olarak
emekliye ayrıldı. Galya Frayman
86 CAPITAL 4 / 2018
Molinas, Coca-Cola Global Stratejiden Sorumlu
Başkan Yardımcısı olarak görevini sürdürüyor.
Sedef Salıngan Şahin Coca-Cola Tayland’ın, Murat
Özgel Coca-Cola Orta Doğu ve İsrail’in genel
müdürü.
l Coca-Cola’da kariyer yapmak isteyenlere
hangi yeteneklerini geliştirmelerini tavsiye
edersiniz?
n Her şeyden önce bugünkü kadar sınırsız
ve global bir ortamda bir dünya vatandaşı gibi
davranmalarını tavsiye ederim. Coca-Cola’da
biz dünya üzerinde 207 ülkede ürünlerimizi
tüketicilerimize sunuyoruz. Kendi rahat
bölgelerinin dışında, dünyanın farklı yerlerinde,
farklı insanlar, farklı inanışlar ve davranışlarla
rahat bir şekilde çalışabilmek bizim işimizin
olmazsa olmazı…
Takipçilik, alçakgönüllü olmak, başarıyı
paylaşmak ve hangi mevkide olursanız olun
bunun bir takım oyunu olduğunu unutmamak…
Bu prensipler doğrultusunda bir de yaptığınız işe
tutkuyla bağlıysanız başarı kaçınılmaz olacaktır.
KENT’E
BAŞARI
GETİREN
KİŞİSEL
ÖZELLİKLERİ
1
Merak ve yaşam boyu
öğrenmeye olan bağlılığım kariyerim
boyunca benim için itici güç olmuştur.
2
40 yıldır içecek sektöründeyim yine de her
gün yeni bir şeyler öğreniyorum. Bugün hala her
gittiğim yerde piyasayı gözlerim ve satış noktalarını
ziyaret ederim.
3
Bu ziyaretlerde ya tüketicilerimizden ya
müşterilerimizden ya da rakiplerimizden muhakkak
yeni bir şeyler öğrenirim.
4
Şirket dışından, sektörümüzün dışından insanlarla da
sık sık iletişime geçer, piyasanın ve genel anlamda
ekonominin nabzını tutarım.
5
taşımaya gayret ederim.
 Düşük karbonlu ekonomiyi
destekleyen banka
Türkiye’nin ilk karbon nötr bankası TSKB,
iklim değişikliğine çözüm üreten sürdürülebilir yatırım projelerine kaynak sağlıyor,
gerçekleştirdiği öncü uygulamalarla düşük karbonlu ekonomiye geçişi destekliyor.
NE
KADAR
2017, birçok şirket için kur baskısı altında ve
kârlardan feragat edilerek geçti. 2018 için de
benzer bir tablo var. Çünkü hammadde, döviz,
işçilik ve enerji fiyatlarındaki artış sürüyor.
Sektörlerin 2018 planında, artan maliyetlerin
getirdiği faturayı tüketiciye yansıtmak var.
Ancak Capital’in araştırmasına dahil olan 15
sektör de artan maliyetler kadar değil, piyasanın
“izin” verdiği kadar zam yapabilecek.

YASEMİN ERDOĞAN l yerdogan@capital.com.tr

88 CAPITAL 4 / 2018
2
018’DE BİRÇOK SEKTÖRÜN
gündeminde “fiyat rekabeti” olacak. Çünkü
enflasyon, kur, hammadde fiyatlarındaki
artış, toplam maliyetleri ciddi oranda
artırdı. Son 1 yıldaki maliyet artışının yüzde
100’ü bulduğu sektörler bile var. Boyada yüzde 100,
çimentoda net yüzde 35, hazır giyimde ise 15-25
arasında bir maliyet artışı gözleniyor. Şirketleri zorlayan
en yüksek girdi kalemleri ise hammadde, enerji ve
işçilik. Özellikle ithal ağırlıklı sektörler, kurdaki artışı

CAPITAL 4 / 2018 89
 ZAM HESAPLARI

kârsızlıkla tolere etmeye çalışıyor. Ancak uzmanlara göre pıcı düzeyde. Son 1 yılda sektördeki maliyet artışının
bunu 2018’de de sürdürmenin çok imkanı yok. Şirketler, yüzde 25’i aştığı görülüyor. Sütaş Yönetim Kurulu Baş-
maliyet artışının getirdiği faturanın tamamını olmasa da kanı Muharrem Yılmaz, en önemli artışın çiğ süte gelen
en az yarısını etiketlere yansıtmaya hazırlanıyor. zam olduğunu söylüyor ve şu değerlendirmeyi yapıyor:
Capital’in 15 sektörü kapsayan araştırması, sektörle- “Süt fiyatı 2017 Ağustos’tan itibaren üç kez arttı. Üre-
rin bu yıl yapması gereken fiyat artışlarıyla “yapabile- tici kesimin maliyeti çok yükseldi. Mazot maliyetleri,
ceklerini” kıyaslıyor. Aradaki fark en az 7 puan. Bazı yem maliyetlerinin hepsi dövize endeksli. Üreticinin fi-
sektörlerde ise yapılması gereken ile yapılabilecek zam yatı artınca, marketteki sütün fiyatları da artmış oluyor.
oranı arasındaki fark 80 puana kadar çıkıyor. Ama tabii ki tüketiciye tamamını yansıtamadık. Halen
fiyat geçişleri sürüyor. 2018’de de devam edecektir.”
MALİYETLER DURMUYOR Et sektöründe de ithal yem kaynaklı maliyet artışı
Bu yıl hemen hemen tüm sektörlerin ajandasında mini- söz konusu. En az yüzde 25’lik artış olduğunu söyleyen
mum düzeyde de olsa zam yapmak var. Çünkü artık ma-
liyet artışları tolere edilemeyecek noktaya geldi. Örneğin
MUHARREM
tekstildeki yüzde 18,5’lik artış, hazır giyimcilerin maliyet- YILMAZ
lerini ciddi oranda yükselmesine neden oluyor. Peraken-
decileri zorlayan diğer bir kalem ise kiralar. Desa CFO’su
Ayhan Diribaş, “AVM’ler tarafından Euro uygulanan kira
ve ortak alan ücretleri, 2017’de Euro’nun yüzde 21,75
artmasıyla fahiş bir noktaya geldi” diyor.
Boya, ilaç, et ve süt de maliyet artışının durmadığı
sektörler. Örneğin boyadaki artış rekor düzeyde. Betek
Boya CFO’su Gökhan Güner, “2016 ile 2017’yi kıyasla-
dığımızda, 1 yıldaki maliyet artışı yüzde 130 oldu” diye-
AYHAN DİRİBAŞ
rek durumu özetliyor. Bu artışın ancak yüzde
50’sinin ürün fiyatlarına yansıtılabildiğini be-
lirten Güner, sözlerini şöyle sürdürüyor: SEMA
“2018’e zaten yüzde 30 düzeyinde zam GÜRAL
SÜRMELİ
yaparak girdik. Yıl sonuna doğru yine yüzde
20 zam gündeme gelecektir. Sürdürülebilir-
lik için ciro yapmak zorundayız. Kârlılıktan
feragat ediyoruz. Kimya sektöründeki birçok
oyuncu benzer durumda.”
Süt ve süt ürünlerindeki fiyat artışı da çar-

AHMET
TELAFİ REÇETESİ BAYRAKTAR

DAHA ÇOK ÜRETİM VERİMSİZLER KAPANIYOR RİSK YÖNETİMİ

Abdi İbrahim İlaç Yönetim Kurulu Başkanı
NEZİH BARUT, yüksek maliyetlerle mücadele
etmenin yolunun daha çok üretim olduğunu
söylüyor. Barut’un stratejisi şöyle:
“Makine ve üretim kapasitesini artırıyoruz.
Daha az işçilik ve daha fazla otomasyonla
daha çok üretim yapmaya çalışıyoruz. İhracat
yapıyoruz. Ama enerji maliyetleri ve enflasyon
artınca çare bulamıyoruz. Tüm sektörlerin
yaşadığı zorlukları biz de yaşıyoruz.”
Çözümü üretim ve tasarrufta bulan İ. Polat
Holding CEO’su Baran Demir de “Biz yeni ürün
geliştirerek gerekli zamları yapabiliyoruz.
Diğer taraftan üretim maliyetlerimizi ve
giderlerimizi düşürmeye yöneliyoruz” diyor.
Perakendecilerin ilk tercihi ise verimsiz
noktaları kapatmak. Desa CFO’su
AYHAN DİRİBAŞ, kira/ciro oranı yüksek
mağazaları ele alarak rehabilite etmeye
çalışacaklarını söylüyor. Çözümü
verimliliğe odaklanmakta ve ihracatta
bulan Kütahya Porselen’in yönetim
kurulu başkanı SEMA GÜRAL SÜRMELİ,
“Bizim reçetemiz daha çok üretim ve
ihracat olacak” diyor.
Kimsenin elinde sihirli bir reçete
olmadığını söyleyen Teksüt Yönetim
Kurulu Üyesi ARDA AKSARAY da verimli
çalışacaklarını ve dengeyi de ihracatın
sağlayacağını belirtiyor.
Otomotiv yan sanayisinin
en büyük oyuncularından
Bayraktarlar Holding’in
yönetim kurulu başkan vekili
AHMET BAYRAKTAR da çareyi
verimlilikte bulanlardan.
Bayraktar, sözlerini şöyle
sürdürüyor: “Otomotiv
sektörünün güzel tarafı rekabetçi
yapısı ve bunun gereği olarak
geliştirilen verimlilik yatırımlarıdır.
Biz de verimliliğe odaklanıyoruz.
Üretirken para kazanmaya
çalışıyoruz ve riskleri bu şekilde
kompanse ediyoruz.”

90 CAPITAL 4 / 2018
 ZAM HESAPLARI
NEZİH KANİ
BARUT EMEKÇİ
Hacıince Et Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Hacı-
ince, bunu fiyatlara yansıtmanın mümkün olamayacağını
söylüyor ve ekliyor:
“Besici fiyatına yansıtabiliyor ama et üreticisi yani
sanayici yansıtamıyor. Çünkü et fiyatları zaten yüksek
ve tüketicinin alım gücü belli. Kârdan feragat ediliyor”
diyor.
REKOR ARTIŞ ENERJİDE
Sektörlerin üretim maliyetlerindeki artış, farklı kalemler-
den kaynaklanıyor. Şirketleri en fazla zorlayan girdiler,
hammadde, kur ve enerji fiyatlarındaki yükseliş. Buna
yüzde 8’lik asgari ücret artışı da eklenince, işçilik ma-
liyetleri de en yüklü girdi kalemi olarak listeye giriyor.
Örneğin mobilyadaki maliyet artışının ana kaynağı,
hammadde fiyatları... Özellikle kereste fiyatlarına gelen
zam piyasadaki üreticileri etkilemiş durumda. Hammad-
de artışından kuruyemiş de mustarip. Papağan Kuruye-
miş Yönetim Kurulu Başkanı Kani Emekçi, “Son 1 yılda
maliyetlerimiz en az yüzde 50 arttı. En büyük artış ise
hammadde maliyetlerinden. Yeterli mahsul olmaması
nedeniyle örneğin Antep fıstığında çok yüksek artış var”
diyor.
Çimentodaki en ciddi artış kalemi ise enerji. Nuh Çi-
mento Genel Müdürü Halim Tekkeşin, “Çimentoda üre-
tim maliyeti artışı net yüzde 35 oldu. Bunun en önemli
nedeni kömür” diye konuşuyor. Bundan 1 yıl önce 1 ton
kömür için harcanan bedelin 50 dolar olduğunu söyle-
yen Tekkeşin, şu anda ton başına maliyetin 105 dolara
çıktığını belirtiyor.
İlaç sektöründeki yükselişin mimarı da kur. Abdi İb-
rahim İlaç’ın yönetim kurulu başkanı Nezih Barut, “En
önemli maliyet baskısı kur kaynaklı. 2018’de de kur de-
vamlı artıyor. Tabii ki fiyatlardan ve kârlılıktan feragat
edilmiş oluyor. Ancak sektörün artık daha fazla fedakar-
lık yapabileceği bir durumu yok” diye konuşuyor.
Lojistikteki maliyet artışı ise ağırlıklı olarak akaryakıt
fiyatlarından kaynaklanıyor. Akaryakıt giderleri maliyet-
lerin yaklaşık yüzde 50’sini oluşturuyor. Omsan Genel
Müdürü M. Hakan Keskin, “Akaryakıt fiyatlarının 2015–
2017 arasında yüzde 45 artması maliyetlerin ve navlunla-
rın yükselmesine neden oldu. Bu oran son 1 yılda yüzde
10 olarak gerçekleşti” diyor.
92 CAPITAL 4 / 2018
HAKAN KESKİN
NE KADAR ZAM GEREK?
Ortalama yüzde 30’ları, hatta bazı sektörlerde yüzde
100’ü bulan maliyet artışını tolere etmek, sadece verimli-
lik artışıyla mümkün olmuyor. Uzmanlara göre sürdürü-
lebilirlik için yaşanan maliyet artışını fiyatlara yansıtmak
şart. Yani ideali bu... Ama gerçekler bu ideali pek müm-
“ZAM YAPMAK KAÇINILMAZ”
AYHAN YAVRUCU
ALARKO HOLDİNG
CEO’SU
İŞÇİLİK FARKI
Maliyetteki artışlar sektörlere göre değişiyor.
Müteahhitlikte farklı, imalatta farklı… Mesela geçen
aylarda MESS ile yapılan sözleşmeyle ücret artışı
yüzde 24 oldu. Hatta yıldan yıla gidersek yüzde 30’lara
yaklaştı. Dolayısıyla işçilik maliyetlerinde çok ciddi bir
artış yaşadık. Onun dışında enflasyonun, enerjinin ve
dövizin artışı söz konusu.
MUTLAKA YANSIR
Tabii hepsini direkt fiyatlara yansıtmak mümkün değil.
Ama belli zaman aralığıyla bir kısmını yansıtmak
gerekecek. Çünkü bu kadar maliyet artışının tamamını
verimlilikle karşılayamazsınız. Hele doğrudan dövize
bağlı sektörlerdeki artış çok daha yüksek. Tüm girdi
fiyatlarınız artarken çıktı fiyatlarını aynı tutamazsınız.
EN AZ YÜZDE 10
İmalat sanayinde işçiliğe gelen yüzde 24’lük artış,
yüzde 10-11 oranında fiyatlara yansımak zorunda.
Başka çaresi yok. Kurdaki artışlar ise girdinin içindeki
döviz oranına göre bazılarında yüzde 50, bazılarında
yüzde 30, bazılarında ise yüzde 20 gibi yansıyacaktır.
YENİ DESTİNASYON
BOGOTA
Dünyada en çok ülkeye uçan hava kargo markası
5 Mart’tan İtİbaren Bogota, Kolombİya’ya uçuyor.

turkishcargo.com | +90 850 333 0 777

 ZAM HESAPLARI
kün kılmıyor. Çünkü “olması gereken” ile “olabilen” ara-
sındaki fark, giderek açılmış durumda. Bazı sektörler,
artan maliyetlerin ancak yarısı kadar zam yapmayı plan-
lanıyor. Ama hiç yansıtamayacak olanlar da var.
Gıda perakendecileri, maliyetlerdeki artışı minimum
da olsa tüketiciye yansıtacak. Türkiye Perakendeciler
Federasyonu (TPF) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa
Altunbilek, sektörün yüzde 2-3 kazanabilmesi için ön-
MUSTAFA
ALTUNBİLEK
“KONUTA KADEMELİ ZAM”
ZİYA YILMAZ
DAP YAPI YÖNETİM
KURULU BAŞKANI
DOLAR VURDU
Gayrimenkul ve inşaat sektöründeki girdilerimizde
en büyük maliyet artışı dolardan kaynaklanıyor.
Demir, çimento gibi ürünlerin fiyatları dolarla birlikte
yükseliyor. 2017 verilerine baktığımızda konut
maliyetlerinde yüzde 24,7 artış var. Bu artışın konut
müşterisine yansıtıldığını düşünmüyorum. Örneğin
şu anda üretimde olan projeler yansıtmadı. Stoktaki
projelere ise zaten kimse yansıtmıyor.
YÜZDE 15 OLUR
Ancak yeni başlayacak projelere mecburen yansıması
olacak. Markalı konut üreticilerinin, son 1 yılda yüzde
25’i bulan maliyet artışını 2018’de kademeli olarak
fiyatlara yansıtacağını düşünüyorum. Özellikle yeni
başlayan projelerde böyle olmak zorunda. Belki bu
oranın bir kısmı sineye çekilecektir, ama şirketlerin
sürdürülebilirliği için ortalama yüzde 15’lik zam mutlaka
yapılacaktır. Aksi halde tamamen zarar yazılır.
94 CAPITAL 4 / 2018
celikle operasyon masraflarının düşürülmesi gerektiğini
söylüyor. “Fiyat artışı, elimizde olmayan bir durum” di-
yen Altunbilek, şöyle devam ediyor: “Üretici hammadde,
enerji, lojistik, işçilik gibi gider kalemleri arttıkça, ürün
fiyatlarını artırmaya devam edecektir. İstemesek de yüz-
de 15’e kadar zam olacağını tahmin ediyoruz.”
Kiğılı CEO’su Hilal Suerdem, “Farklı markalar ve seg-
mentler için farklı oranlar söz konusu olacaktır. Ancak
genel olarak yüzde 15-25 bir zammın gerekli oldu-
ğunu söyleyebiliriz. Gerçekleşebilen ise genellikle
yüzde 10’un altında kalıyor” diyor.
İlaçta ise piyasanın talep ettiği artış oranı yüzde
23. Ancak orada da bu oranda bir fiyat artışı müm-
kün görünmüyor. Abdi İbrahim İlaç Yönetim Ku-
rulu Başkanı Nezih Barut, “Maliyetlere baktığınızda
yüzde 23 zam gerekirken ancak yüzde 15 zam ya-
pılabilecek” diyor.
Teksüt Yönetim Kurulu Üyesi Arda Aksaray ise
şunları söylüyor: “Çeşitli girdileri üst üste koydu-
ARDA ğunuzda süt ve süt ürünlerinde yüzde 25 civarında
AKSARAY maliyet artışı olduğunu söyleyebiliriz. Hammadde-
miz olan çiğ sütteki artış yüzde 33’e ulaştı. Rekabet
nedeniyle bu oranda bir zam mümkün değil. Bu
koşullarda yüzde 20’yi aşmayacağını tahmin ediyoruz.”
NEDEN YAPILAMIYOR?
Piyasa koşulları, rekabet düzeyi, tüketicinin direnci ve
arz fazlası, şirketlerin maliyet artışlarını fiyatlara tam ola-
rak yansıtmasını engelleyen faktörler arasında öne çı-
kıyor. Zam oranlarını girdilerdeki artışın belirleyeceğini
söyleyen Papağan Kuruyemiş Yönetim Kurulu Başkanı
Kani Emekçi, şu kritik noktanın altını çiziyor:
“Mümkün olduğunca zamdan kaçınma eğiliminde-
yiz. Artan fiyatlar, tüketicinin ürünlerden uzaklaşmasına
neden oluyor. Bu nedenle zam kararları çok dikkatli ve-
riliyor. Bu da gereken artışların pek çok kez yansıtılama-
masını beraberinde getiriyor.”
Doğtaş Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, mo-
bilyadaki girdi artışının tamamının fiyatlara yansıtılama-
yacağını söylüyor. Kârlılığı korumak adına yapılması
gereken ideal zammın yüzde 12-15 olduğunu belirten
Doğan, şunları söylüyor:
“En çok etkilendiğimiz, hammaddesi odun olan
sunta ve hammaddesi petrole dayalı olan sünger gibi
ürünlerdeki artışlar. Son 1 yıldır oduna çok zam geldi.
Normalde yüzde 12-15 zam olmalı, ancak yapamıyoruz.
Ciddi bir rekabet var. Yüzde 5-8 zam yapabiliriz.”
Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı
da gereken artışın yapılamamasının nedenini rekabete
bağlıyor. Seramikteki sıkıntı ise arz fazlası. İ. Polat Hol-
ding CEO’su Baran Demir, şunları söylüyor:
“Tüm üreticiler talebin üzerinde yatırım yapıyor. İh-
racat oranları yeterli seviyede değil. Bu nedenle ürünler
iç pazarda tüketilmeye çalışılıyor. Bu da mecburi fiyat
rekabeti yaşatıyor.”
 Canlı borsa takibi, piyasadaki dalgalanmaları avantajınıza çevirecek
Kademe, Pivot, Performans, Elliot Analizleri ve daha fazlası bigpara ile elinizin altında.
Siz de bigpara uygulamasını indirin, yatırımlarınızı kolayca şekillendirin.

UYGULAMAYI İNDİRMEK İÇİN

 SÖYLEŞI

JOHN FLANNERY
FLANNERY, dünya devi General Electric’in (GE) yeni CEO’su… 125 yıllık şirketi kendi
stratejisiyle geleceğe taşımayı hedefliyor. Bunun için şirketin odağını daraltmayı, enerji,
sağlık ve havacılık alanlarına yoğunlaşmayı planlıyor. “Yazılım şirketi” olma stratejisini,
yazılım desteği veren bir kuruma dönüştüreceğini söylüyor. Hedefinde globalleşmeyi
artırmak var. Ancak, bunun için yeni bir yaklaşım benimsediklerinin altını çiziyor ve
ekliyor: “Son 20 yılın çoğunu ABD dışında gelişmekte olan piyasalarda, Latin Amerika’da,
Asya’da çalışarak geçirdim ve şirketin aslında merkezden uzakta yönetilmesi gerektiği
sonucuna vardım. Yaptığımız işlerin ağırlığı merkezden uzakta olmalı.”

ASLI SÖZBILIR l asozbilir@capital.com.tr

96 CAPITAL 4 / 2018
“YERELDEN
YÖNETİMİ
ÖNE
ÇIKARACAĞIZ”
G
eneral Electric (GE) 126 yıllık
geçmişiyle dünyanın en önem-
li endüstri devlerinden biri.
20’nci yüzyıl boyunca tüm iş-
letme okullarında ABD’nin en
ikonik şirketi olarak okutuldu.
Özellikle efsane CEO’su Jack Welch’le beraber
liderlik, organizasyon ve verimli yönetim sü-
reçleri konusunda global standartları belirledi.
Aydınlatmadan ulaşıma, elektrikli tüketici ürün-
lerinden medikal araçlara, enerjiden havacılığa
uzanan çok geniş bir yelpazede üretim yapan
şirket; son yıllarda tarihi boyunca yaşadığı en
zorlu zamanlardan birini geçiriyor. Ve bu dar-
boğazdan 2017 Haziran’ında CEO olarak atanan
John Flannery ile çıkmaya çalışıyor.
GE’ye 1987’de katılan Flannery, şirketteki ilk
20 yılını GE’nin finansal hizmetler kolu olan GE
Capital’de geçirdi. GE CEO’su olmadan önce sı-
rasıyla GE Hindistan’ın CEO’luğunu, tüm şirke-
tin iş geliştirme başkanlığını ve son olarak GE
Healthcare’in başkanlığını yaptı. Şu anda şirke-
tin yönetim kurulu başkanlığı görevini de yü-
rüten Flannery ile geçtiğimiz ay yaptığı Türkiye
ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip
Erdoğan ile görüşmesinin ardından buluştuk.
Yeni dönemde sağlık, enerji ve havacılık
alanına yoğunlaşarak şirket portföyünü daral-
CAPITAL 4 / 2018 97
 SÖYLEŞI
tacağını anlatan Flannery, dijitalleşme çalışma-
larını da yine bu alanlarda derinleştireceklerini
söylüyor. “Daha fazla globalleşme” hedefleyen
Flannery, merkezi küçültüp yerinden yönetimi
amaçlarken, büyümeyi de daha çok Türkiye
gibi gelişmekte olan pazarlardan bekliyor. Cum-
hurbaşkanı Erdoğan ile toplantıdan “iş ortamı
hakkında güven duyarak ayrıldığını” vurgulayan
Flannery Türkiye’de özellikle yenilenebilir ener-
ji ve sağlık alanında kamu özel sektör ortaklığı
yoluyla daha fazla yatırım yapmayı planladıkla-
rını anlatıyor.
“Burada kalıcı olmak istiyoruz” diyen Flan-
nery ile Türkiye pazarı stratejisini, GE’yi darbo-
ğazdan kurtarma planlarını ve dönüşümcü bir
liderin nasıl olması gerektiğini konuştuk:
l GE yıllar boyunca hem organizasyonel
hem de liderlik anlamında çeşitli dönüşümler-
den geçti. Sizin liderliğinizde nasıl bir dönüşüm
geçirecek?
n Bu konudan hep 3 boyutuyla bahsederim;
İlki portföyümüz, diğeri şirket yönetimimizin
mimarisi ya da felsefesi, üçüncüsü de aslında
kültürümüz. 125 yaşında bir şirketiz. Bu pozis-
yona her yeni kişi geldiğinde bunun nelerin iyi
gittiğine ve nelerin iyileşmesi gerektiğine bak-
mak için bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Şir-
ket tarihi yeni gerçeklere adapte olma süreçle-
riyle dolu. Başlangıç noktası bu…
Portföy açısından bu işteki ilk 3 ayımı şirketi
ve yaptığımız işleri daha iyi anlamaya uğraşarak,
çalışanlarla ve müşterilerle tanışarak ve olan bi-
ten hakkında fikir edinmeye çalışarak geçirdim.
Bundan iki ana felsefe edindim. İlki, gerçekten
iyi, bir seri işimiz var. Hangi sektörde faaliyet
gösteriyorsak o sektördeki şirketimiz epeyce iyi.
İkincisi de şirketi 50 yıl önce nasıl yönetiyorsak
hala öyle yönetiyor olduğumuz, 7-8 işi şirket
merkezinden yönetmeye çalışıyoruz.
Şirket çok daha küçükken satışlarımızın
çoğu ABD’de ve diğer gelişmiş piyasalardayken
ve dünya daha yavaşken, dijitalleşme ve yeni
rakipler yokken bu belki mümkündü. Bu işlerin
her birine baktım ve hepsinin müthiş hızlı ve
değişken olduğunu ve rakiplerin de çok güçlü
olduğunu fark ettim. Ve günümüzün fırsatları
ve tehditleriyle 7-8 şirketi bu şekilde aynı anda
iyi yönetmemizin imkansız olduğu sonucuna
vardım. Çok fazla yönetici emeği ve finansal ya-
tırım gerekiyordu.
Portföy tarafında ilk yaptığım 3 işe yoğun-
laşmak oldu. Biri enerji işimiz; gaz türbinleri-
miz, yenilenebilir enerji işimiz, yani tüm enerji
üretim ve bununla ilgili işlerimiz. İkincisi sağlık
işimiz. Üçüncüsü de havacılık işimiz. Üçü de
98 CAPITAL 4 / 2018
gerçekten güçlü işlerimiz, sektörlerinin liderleri
ve küresel büyüme potansiyelleri de on yıllarca
yüksek. Şirketin odağını bu şekilde daraltıyoruz.
l Diğer iki boyutta ne gibi dönüşümler ya-
şanacak?
n Dijital teknoloji dönüşümüne selefim Jeff
Immelt başlamıştı, biz de devam ediyoruz. Kat-
manlı üretim (additive manufacturing) dediği-
miz, yeni üretim yöntemlerine, açık işlere yo-
ğunlaşıyoruz. Dönüşümün ilk adımı odağımızı
bu 3 sektörde yoğunlaştırmak ve bunu dijital
yazılım ve katmanlı üretimle desteklemek.
İkinci adım ise aslında şirket yönetim felse-
fesiyle alakalı. Son 20 yılın çoğunu ABD dışında
gelişmekte olan piyasalarda, Latin Amerika’da,
Asya’da çalışarak geçirdim ve şirketin aslında
merkezden uzakta yönetilmesi gerektiği sonu-
cuna vardım. Yaptığımız işlerin ağırlığı mer-
kezden uzakta olmalı. Türkiye’de, Arjantin’de,
Hindistan’da müşterilerin direkt karşısında olan
çalışanlarımız önemli kararları verebilmeli. Bu
kararlar merkezden alınmamalı. Yaptığımız işle-
ri şirketin çekim merkezi yapmaktan ve şirketin
merkezini küçültmekten bahsediyorum.
Üçüncü adım da kültürle alakalı. GE dürüst-
lük, rekabetçilik, meritokrasi, açık ortam üzeri-
ne kurulmuştur. Şirketimin kültürüyle gurur du-
GE’NİN YENİ DÖNEM YOL HARİTASI
1 Şirket merkezini küçültüleceğiz. Merkezden uzakta
yönetimin önünü açacağız.
2
Müşteri ve pazar odaklı bir yönetim felsefesiyle hareket
edeceğiz.
3 Portföy daralacak. Şirket enerji, sağlık ve havacılık
alanlarında derinleşecek.
4 Petrol ve gaz dışındaki işlerde halka arz, satış ve birleşme
opsiyonları değerlendirilecek.
5 Şirketimiz bünyesindeki dijital teknoloji dönüşümü devam
edecek.
6 “Yazılım şirketi” olma hedefi yerine, derinleşeceğimiz 3
alanda yazılım desteğine odaklanacağız.
7 GE, “katmanlı üretim” denilen, yeni üretim yöntemlerine ve
açık işlere yoğunlaşacak.
8 Şu anda satışların yüzde 40’ı ABD’de… Yeni dönemde
globalleşmeye hız vereceğiz.
9 Afrika, Doğu Avrupa, Hindistan veya Çin gibi pazarlar için
özel sağlık çözümleri üreteceğiz.
10 Türkiye’de sağlıkta, havacılıkta ve enerjide de yerelleşerek
hızla büyümek istiyoruz.
yuyorum. Ama neyin işe yarayıp yaramadığı
üzerine daha fazla zaman harcamamız gerek-
tiğini de düşünüyorum. Bir problem gördüğü-
nüzde bunu rahatlıkla söyleyebileceğiniz bir
şirket kültürü yaratmak istiyorum.
Kısaca dönüşümün 3 boyutunun bunlar
olduğunu söyleyebilirim; iş portföyümüzdeki
değişim, şirketi merkezden değil kenarlardan
yönetme felsefesi ve kültür.
l Sizin liderliğinizde GE spesifik olarak
hangi işlerden çıkacak?
n Ben buna diğer taraftan yaklaştım; ener-
ji, sağlık ve havacılık alanlarında derinleş-
mek… Şirketin geriye kalanıyla ne yapacağı-
mız önümüze çıkacak fırsatlara bağlı olacak.
Bahsettiğim üç alanın dışında kalan en büyük
işimiz petrol ve gaz bölümümüz. Kısa vade-
de bu işimizi satmak gibi bir planımız yok. İş
iyi gidiyor, birleşme iyi gidiyor, müşterilerden
gelen geribildirimler pozitif, beklediğimiz si-
nerjiler gerçekleşiyor. O zaten ABD’de halka
açık GE’nin dışında bir şirket, yüzde 62’sine
sahibiz. Bu payımızı halka arz edip etmemeyi
düşüneceğiz ama bu kısa vadede yapacağımız
bir şey değil.
Geri kalan işlerimiz çok daha küçük işler,
küçük işlerimiz için çeşitli opsiyonları değer-
lendiriyoruz. Satabiliriz, halka arz edebiliriz,
başka şirketlerle birleştirebiliriz. Bunların hepsi
iyi şirketler, sadece odaklanmamızın önemli ol-
duğuna karar verdik.
l Peki, şirketin organizasyon yapısında ne
gibi değişiklikler olacak?
n O bağlamda aslında hiç. Yönetim felsefem
merkezi küçültmek… O açıdan yapısal değişik-
likler bazı şeyleri şirketlerimize doğru yönelt-
mek şeklinde olacak. Bahis konusu işlerimizin
yapısı konusunda çeşitli alternatiflere açık oldu-
ğumuzu daha önce söyledim. Örneğin sağlık işi-
mizde bir halka arz olabilir mi? O alanda GE’nin
yüzde 80-90’ına sahip olduğu ama halka açık bir
şirket yaratabilir miyiz? Bu tip yapısal değişiklik-
leri değerlendiriyoruz. Bu, şirketi parçaladığımız
şeklinde basına yansıdı ama aslında yaptığımız
bazı yapısal değişiklikler gerçekleştirmek.
l Selefiniz Jeff Immelt GE’yi 2020’ye kadar
bir yazılım şirketine dönüştürmekten bahsedi-
yordu. Sizin dönüşüm çabalarınız sonunda GE
nasıl bir şirket olacak?
n Jeff, yazılımın ne kadar önemli olacağını
erkenden çok iyi bir şekilde tespit etti. Özellikle
de makinelerin yönetiminde yazılımın oynaya-
bileceği roller açısından. Daha verimli olmak ve
daha iyi sonuçlar almak açısından. Onun ge-
CAPITAL 4 / 2018 99
 SÖYLEŞİ

“TÜRKİYE’DE GİTTİKÇE
DAHA ÇOK İŞ YAPACAĞIZ”
HÜKÜMET FAKTÖRÜ
Düşünme tarzımız sıklıkla bir ülkenin ya da bir hükümetin düşünme
tarzının yansıması şeklinde oluyor. Türk hükümeti enerjide büyümek
konusunda çok açık, yapıcı ve yönlendirici… Yerel kapasiteyi artırmak
ve daha fazla yenilenebilir enerji üretmek istiyoruz diyorlar. Sağlık
konusunda çok ilericiler, daha iyi sağlık hizmetleri istiyoruz, daha fazla
insanın sağlık hizmetlerine ulaşmasını istiyoruz diyorlar. Bunu sağlamak
için kamu-özel sektör ortaklığı yapıları yaratmak konusunda çok iyiler.

GÜÇLÜ UYUM
Türkiye’deki kamu-özel sektör ortaklığı yapılarının ciddi şekilde
parçasıyız. Havacılıkta da keza öyle… Türkiye bizim odaklandığımız
alanlara çok iyi bir şekilde uyuyor. Bir pazara baktığımda 3 şeye
dikkat ederim; biri makro ortam, diğeri müşteriler ve sonuncusu
da pazardaki insan kaynağı ve kalitesi. Türkiye’de bu 3 konuya da
güvenebiliyoruz. Hükümet sağlık, enerji ve havacılık konusunda
gitmek istediği yeri çok iyi biliyor. Hükümette güçlü bir makro vizyon
ve güçlü bir siyasi konsensüs olduğunu görüyoruz.

MÜŞTERİ KALİTESİ
Dünyanın her yerinde, 180 ülkede, müşterilerle görüşüyorum.
Türkiye’deki müşterilerimizin kalitesi beni her zaman çok etkilemiştir.
Türk yöneticilerin düzeyi, inovasyon, girişimcilik, iş yapma disiplini,
global arenada hareket ederkenki güvenleri dünyada gördüğüm
en güçlü örneklerden. Bunun aynısını iş gücü kaynağı ve kalitesi için
de söyleyebilirim. Bizim buradaki şirketimize bakarsanız çok güçlü
ve çeşitli takımlarımız var. Türkiye konusunda iyimseriz çünkü pazarı
seviyoruz, müşteriler üst düzey ve burada ulaşabildiğimiz insan kaynağı
müthiş. Yani burada gittikçe daha çok iş yapacağız.
lecek vizyonunun özüne sadığız. Stratejide bir
değişiklik yok.
Ana işlerimizin dışında yazılım alanında çok
zaman harcıyorduk, değişiklik orada oluyor. Di-
jitalleşme çabalarımızı kalacağımız sektörlere ve
sahip olduğumuz müşterilere yoğunlaştırıyoruz.
Yani fikir aynı ama odağımız keskinleşti. Bun-
dan 3 yıl sonra GE neye benzeyecek diye ileriye
baktığımda havacılık, enerji ve sağlık alanların-
da bir numara olduğumuzu, müşterilerimiz için
en iyi sonuçları yaratacak dijital ve diğer yazı-
lım araçlarının derin bir şekilde işimize entegre
edildiğini görüyorum. Bu bir hastane ortamında
artan verimlilik, yapay zekayla teşhis, bir hava-
yolunun benzin kullanımının verimlileştirilmesi
veya araçların arıza yapma olasılıklarının tahmi-
ninin iyileştirilmesi gibi konularda olabilir. Yani
sektörlerimizde liderlik, yazılım kullanarak git-
tikçe daha rekabetçi hale gelmek…
Son olarak da katmanlı üretim konusunda
çok iyimseriz. Bazıları buna 3 boyutlu baskı di-
yor ama ileride mal üretiminin temelden fark-
lı bir yöntemi olacak. Bu konuya çok yatırım
yapıyoruz, şu anda en çok havacılık işimizde
kullanıyoruz. Bu yöntemi Türkiye’de devletle
olan bir ortaklığımızda da kullanıyoruz. TAI bi-
zim motorlarımızda kullandığımız bazı parçaları
3 boyutlu yazıcılarla üretmeye başladı. Bu, şu
anda sahip olduğumuz teknolojik olarak en ileri
motor.
Yani 3 güçlü altyapı işi, dijital teknolojile-
ri kullanarak bu işleri olabildiğince güçlendir-
mek ve üretim yöntemlerimizde de gerçekten
devrimsel bir değişiklik… Gittikçe daha global
bir şirket olmak bizim için hala çok önemli. Şu
anda satışlarımızın yüzde 40’ı ABD’de ve global-
leştikçe bu oran daha da düşecek.
Son olarak da ben müşterilerimizi ve pazarla-
rı takip ediyorum. Strateji hakkında düşünürken
müşterilere veya pazarlara direktif vermektense
hep dışarıdan içeriye doğru bakmaya çalışıyo-
rum. Onların peşinde olmanız gerek.
l Önümüzdeki 10 yılda büyüme coğrafi ola-
rak nereden gelecek? GE odağını bu gelişmelere
göre nasıl değiştirecek?
n Gelişmiş piyasalarda sağlam bir büyüme
var ve bu devam edecek. Bugün gelişmiş piya-
salar çok büyük. Oraya kaynak aktarmaya de-
vam ediyoruz ve oradaki işlerimiz iyi olmaya

100 CAPITAL 4 / 2018

ERP ÇÖZÜMLERİMİZ İLE
FİRMANIZI GELECEĞE TAȘIYIN.

ENDÜSTRİ
4.0
Hangi sektörde olursanız olun, çözümlerimiz ile sizi de bașarıya tașıyoruz:
Advertising & Promotion // Automotive // Aviation & Defense // Building Industry // Chemicals & Paint Industry //
Cooling & Heating // Construction Materials // Education // Electronics Industry // Energy Industry //
Food Industry // Furniture & Wood Processing // Geology // Glass Processing // Import & Export // Jewelry //
Leather // Logistics // Machinery & Industrial Automation // Medical Industry // Metal Industry // Mining //
Packaging // Plastic Industry // Retail // Service & Maintenance Industry // Textile & Garment // Tourism Industry

Detaylı Bilgi İçin:

www.caniaserp.com
/caniasERP
 SÖYLEŞİ
devam edecek. Ama şirketin gerçek büyümesi
geleneksel pazarlarımız olan ABD, Avrupa ve
Japonya dışından gelecek. Büyüme organizas-
yonumuzu ve satış kaynaklarımızı gerçekten de
bu şekilde odakladık.
LİDERLERE “SONSUZ
BÜYÜME” TÜYOLARI
MÜŞTERİ ODAKLILIK
Karmaşık bir yapıyı yönetmeye çalışan bir lidere ilk tavsiyem şu olur:
Bunu yapman imkansız. Önemli olan şeyler takım, kültür ve müşteri
odaklı bir bakış açısıdır. Müşteri Kuzey Yıldızı’dır, yaptığımız her
şey müşterinin iyi bir sonuç almasını desteklemeye yönelik olmalı.
330 bin çalışanımızın her birine her gün neler yapması gerektiğini
söylememin imkanı yok. O nedenle onlara müşteriye odaklanın
diyorum, müşteri için ne iyiyse doğru cevap odur.
SAĞLAM KÜLTÜR
İkincisi de içinde beraber çalıştığımız kültürle alakalı. Sorunlar
ortaya çıkmalı ve halledilmeli, karmaşık bir yapının içinde
gömülü kalmamalı. Bunu başarabildiğimizde başarılıyız,
başaramadığımızda ise problemlerimiz var demektir. Son olarak,
takımlara sarsılmaz bir inancım var. Eğer karmaşık bir yapıyı
yönetmeye çalışan liderlere sadece tek bir tavsiye verecek
olsaydım onlara en önemli şeyin takım olduğunu söylerdim. En iyi
takıma sahip olmalı, en iyi çalışanları geliştirmelisiniz, takımınız her
geçen sene daha da iyi olmalı.
MÜTHİŞ TAKIMLAR
Bu insanlar için büyük bir değişiklik çünkü aslında kendi kendinize
yaşayarak büyüyorsunuz. Derslerine çalış, iyi notlar al, iyi notlar
alırsan iyi bir üniversiteye girersin, iyi bir üniversiteye girersen
iyi bir iş bulursun. İlk birkaç yıl her şey sizin nasıl bir performans
gösterdiğinizle alakalıdır. Sonra bir noktada işler çok büyük ve
karmaşık bir hale gelir ve siz de ancak takımınız ne kadar iyiyse o
kadar iyi olabilirsiniz. Yani müşteri odaklılık, iyi açık bir kültür, müthiş
takımlar… Bunlarla işinizi sonsuza kadar büyütebilirsiniz.
102 CAPITAL 4 / 2018
Afrika, Doğu Avrupa, Hindistan veya Çin
gibi pazarlar için özel bazı sağlık çözümleri üret-
meye çalışıyoruz. Yani gelişmekte olan piyasa-
lar konusunda çok iyimseriz. Odaklandığımız
sağlık, havacılık ve enerji alanlarına bakarsanız
bunların gelişmekte olan pazarlarda gelecekle-
rinin çok parlak olduğunu görürsünüz.
l Türkiye’nin artık çekici bir pazar olmadığı
yönündeki yorumlar hakkında ne düşünüyor-
sunuz?
n Hayır, biz öyle düşünmüyoruz. ABD dahil
her ülke ekonomik dönemlerden geçer, siyasi
dönemlerden geçer, jeopolitik dönemlerden ge-
çer. Yani herhangi bir yılda herhangi bir ülkede
işler iyi veya kötü olabilir. Bu Türkiye’de oldu,
Hindistan’da yaşadım orada da oldu. Arjantin’de
yaşadım orada da oldu, Japonya’da yaşadım
oranın da kendine özgü dönemsellikleri var.
Türkiye gibi bir ülke için bizim yaptığımız
10-20 yıl sonrasına bakmak. Şu anda ülkenin
altyapısına, ekonomik büyümeye ve demografi-
ye bakmak ve 10-20 yıl sonra sağlığa, ulaşıma,
enerjiye olan talebin artıp artmayacağını tahmin
etmeye çalışmak. Türkiye özelinde bu soruların
cevabının “evet” olduğunu kesinlikle hissediyo-
ruz. Bir kere bu kararı verdikten sonra da ülke-
de kalıyor ve yatırım yapmaya devam ediyorsu-
nuz. Bu gibi ülkelere canınız istediğinde girip
canınız sıkıldığında çıkamazsınız.
Son 12 ayda burada iki proje yaptık; kamu
özel sektör ortaklığı yatırımımız ve bir rüzgar
enerjisi terminali parçası fabrikası. Bunlar, dün-
yanın geri kalanı buraya yatırım yapmak konu-
sunda belki hala kararsızken buraya yaptığımız
iki çok ciddi yatırım. Bence hükümetler ve top-
lumlar, kimin işler sadece iyiyken ülkeye yatırım
yaptığını kimin ise işler zorlaştığında da yatırıma
devam ettiğini hatırlayacaktır. Yani Türkiye’nin
çekiciliği konusundaki görüşümüzde değişiklik
yok.
l Yani Türkiye’ye yatırım yapmaya devam
edeceksiniz. Peki spesifik olarak kısa vadede
planlarınız neler?
n Kesinlikle devam edeceğiz. Çok kısa za-
man önce THY’den bir Boeing 787 siparişi al-
dık. Daha fazla sayıda kamu-özel sektör ortak-
lığı projesi yapmak istiyoruz. Sağlık ekipmanı
üretimimizi daha fazla yerelleştirmek istiyoruz.
Enerji tarafında hızla büyümek istiyoruz. Daha
fazla sayıda yenilenebilir enerji projesi yapmak
istiyoruz, yani her işimizde ticari aktivitemiz ve
yatırımlarımız artıyor ve ayrıca yerelleştirme
yatırımlarımız da artıyor. Burada kalıcı olmak
istiyoruz. Bunu yapmanın bir koşulu da yerel
ortaklıklar kurmak ve üretimi yerelleştirmek.
29 SEKTÖRÜN
Ülkeler gibi sektörlerin de bir cari dengesi var. Örneğin
geçen yıl kimya sektörü 40,3 milyar dolar, makine
sektörü 10,8 milyar dolar cari açık yarattı. Öte yandan
hazır giyim ve otomotiv gibi sektörler ise müthiş ihracat
performanslarıyla cari fazla verdi. Peki neden bazı
sektörler cari açık verirken bazıları fazla veriyor? Açık
verenlerin bunu kapatması mümkün mü? 29 sektörü
inceleyerek bu sorulara yanıt aradık. İşte yanıtlar…

KARNESİ
T
NİLÜFER GÖZÜTOK ÜNAL l ngozutok@capital.com.tr

ıpkı ülkeler gibi sektörlerin de cari dengesi var. Bazı sektörler

cari fazla verirken bazıları açık veriyor. Dolayısıyla ülke
ekonomisinin cari karnesinde büyük bir rol oynuyorlar.
Son 10 yıldır büyümesi cari açıkla gölgelenen Türkiye
ekonomisinin en fazla cari açık yaratan sektörlerinin başında
ise enerji, kimya, makine, demir çelik, mücevher, ilaç, bakır,

104 CAPITAL 4 / 2018


maden geliyor. Örneğin geçtiğimiz yılın ilk 11 ay-
lık verilerine göre kimya sektörü 40,3 milyar do-
lar, ilk 10 aylık verilere göre makine sektörü 10,8
milyar dolar, demir çelik sektörü yılın tamamında
8,5 milyar dolar cari açık verdi.
Öte yandan Türkiye’de cari fazla veren birçok
sektör de var. Hazır giyim, konfeksiyon, otomo-
tiv, inşaat malzemeleri ve mobilya bu sektörler
ANALİZ
arasında öne çıkıyor. 2017’de hazır giyim ve kon-
feksiyon 14 milyar 781 milyon dolarlık cari fazla
verdi. Otomotiv 6,5 milyar dolar, inşaat malze-
meleri de 5,9 milyar dolarlık cari fazlayla dikkat
çeken sektörler oldu.
Peki neden bazı sektörler cari açık verirken
bazıları fazla veriyor? Her sektörün bu soruya
farklı bir yanıtı var. Cari açıkta temel neden, ülke-
CAPITAL 4 / 2018 105
 ANALİZ
mizde üretilmeyen ürünlerde dışa bağımlılık olarak öne
çıkıyor. Cari fazla veren sektörler ise iç ve dış pazarlarda
sahip oldukları dev üretim kapasiteleri ve rekabetçi po-
zisyonlarıyla dikkat çekiyorlar.
Capital 29 sektörün cari karnesini belirledi, bir an-
lamda Türkiye ekonomisinin üretim ve rekabet gücün-
deki güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmış oldu.
YERLİ ÜRETİM SIKINTISI
Söz konusu sektörel cari açık olduğunda ithalata bağım-
lılık sektörler için en önemli sıkıntı.
Örneğin kimya sektöründe hammadde açısından
ithalat bağımlılığı ciddi seviyelerde. İstanbul Kimyevi
106 CAPITAL 4 / 2018
Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yö-
netim Kurulu Başkanı Murat Akyüz, üretimde kullanı-
lan hammaddelerin yüzde 70’inin ithal edildiğini, yüzde
30’unun ise yerli üretimle karşılandığını söylüyor.
Assan Alüminyum Genel Müdürü Göksal Güngör,
Türkiye’de üretilemeyen sıcak hadde alüminyum ürün-
lerinin doğal olarak ithal edilmek durumunda olduğunu
dile getiriyor. Türkiye’nin neden üretim yapmadığını da
şöyle açıklıyor:
“Bunun en büyük sebebi, boksitin alüminaya çevril-
mesi işleminin yüksek enerji gerektirmesi. Dolayısıyla
külçe üretiminin enerji maliyeti düşük coğrafyalarda ya-
pılıyor olması.” Bazı sektörlerde ise ülke politikaları cari
açık yaratılmasında önemli bir etken. Maden yönünden
zengin bir ülke olmasına rağmen Türkiye’nin madenci-
likte yıllık 1 milyar 640 milyon dolarlık cari açık verme
nedeni ise İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Başkanı
Aydın Dinçer’e göre yerli madenlerin üretim potansiye-
lini kullanmaması ve katma değerli ürün yaratma konu-
sundaki eksiklikler.
Plastik ambalajda Türkiye, dünyanın Çin’den sonraki
en büyük ikinci petrokimya ürünleri ithalatçısı. Plastik
hammaddelerinde yerli tek üretici Petkim’in ülke ihti-
yacını karşılamaktan kapasite ve kalite olarak uzak ol-
duğunu belirten Kileci Group Yönetim Kurulu Başkan
Yardımcısı Necdet Kileci, bu nedenle plastik sektörünün
sürekli cari açık verdiğini söylüyor.
AÇIK KAPANIR MI?
Cari açık veren sektörler, bu durumun üstesinden nasıl
gelebilir? Sektör yetkilileri, yerli kaynakların etkin kulla-
nımı, yerli üretimin desteklenmesi ve katma değer artışı
sağlayacak teşviklerle bu konuda yol alınabileceği gö-
rüşünde.
Kimya sektöründe cari açığın kapanması için yüksek
katma değerli üretim ve ihracat birim kilogram değe-
rinin artırılması gerekiyor. Türkiye Kimya Petrol Lastik
ve Plastik Sanayi İşverenleri Sendikası (KİPLAS) Başkanı
Feridun Uzunyol, “Sektörün gelişimi için yeni ve modern
teknolojiyle sermaye yoğun üretime ve dolayısıyla bü-
yük ölçekli yatırımlara ihtiyaç var” diyor.
Assan Alüminyum Genel Müdürü Göksal Güngör,
öncelikle birincil alüminyum üretimi için gerekli olan
enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi gerektiğini ifade
ediyor.
Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Adnan Dalgakı-
ran, yerli makinenin tercih edilmesinin dış ticaret açı-
ğının azaltılmasının yanında, sanayiciyi yeni yatırımlar
yapma konusunda teşvik edeceğini söylüyor.
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Başkanı Aydın
Dinçer, “İthalatın azalmasını sağlamak için milli maden-
lerimizi yeryüzüne çıkarmak gerekiyor” diyor.
Matlı Yem Sanayi Başkanı Önder Matlı’ya göre tarım-
da kapsamlı bir reform hareketi olmadan yemdeki açığı
kapatmak mümkün değil.
 İKİ SEKTÖRÜN YENİ YOL HARİTASI
“İTHALAT MİNİMUMA İNECEK”
Çelik sektörü,
ithalatını azaltmak
için harekete geçti.
Çelik İhracatçıları
Birliği ve MATİL
AŞ ile Kalkınma
Bakanlığı iş
birliğinde sektörün
yol haritasını
belirleyecek Çelik Sektörü Üretim Envanteri
ve Yatırım Projeksiyonu Araştırma
Projesi için çalışmalara başlandı. Çelik
İhracatçıları Birliği Başkanı NAMIK EKİNCİ,
bu projeyle Türkiye’de üretilemeyen çelik
ürünlerinin envanterinin çıkarılacağını
ve gerçekleştirilmesi elzem yatırımların
tespit edileceğini söylüyor. “Türkiye üretim
süreçlerinde yapacağı iyileştirmelerle ithal
ikamesi sağlayarak ithalatını minimuma
indirecek ve hatta bu ürünlerin de ihracatçısı
konumuna gelecek” diye konuşuyor.
YENİ ARAYIŞLAR
İlaç sektörü de ihracatın artmasına
odaklanmış durumda. İlaç Endüstrisi
İşverenler Sendikası Genel Sekreteri
TURGUT TOKGÖZ, bu amaçla İlaç
İhracatçıları Platformu’nu kurduklarını,
dış pazarlarda ihracat olanaklarının
artırılmasına yönelik çalışmalar
yaptıklarını anlatıyor. “Sektörümüze
verilecek stratejik destekle Türkiye ilaç endüstrisi küresel çapta
bir güce ulaşacak, ihracat yeteneğini artıracak” diyor.
Santa Farma CEO’su ve Yönetim
Kurulu Başkanı EROL KİRESEPİ
de ihracata yönelik pazarlama
faaliyetlerinin yanı sıra Türkiye’nin
biyoteknoloji ve onkoloji ürünleri gibi
yüksek Ar-Ge gerektiren ürün üretimine
ve ihracına yoğunlaşması gerektiğini
dile getiriyor. “Bunun yol haritası uzun
vadeli olmakla birlikte hem devlete hem şirketlere hem de
eğitim kurumlarına önemli roller düşüyor” diyor.

Enerji Petrol Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Can
da fosil yakıtlarla enerji ihtiyacı karşılandığı ve ülkemiz-
de büyük petrol sahaları ortaya çıkmadığı sürece akar-
yakıt sektöründe dengenin lehimize dönme olasılığını
düşük görüyor.
İHRACATLA GELEN FARK
Türkiye’de cari fazla veren birçok sektör de yer alıyor.
Hazır giyim, konfeksiyon, otomotiv, inşaat malzemele-
ri ve mobilya bu sektörler arasında en iyi performansa
sahip olanlar. Geçtiğimiz yıl hazır giyim ve konfeksiyon
sektörü 14 milyar 781 milyon dolarlık cari fazla verdi.
Otomotiv sektörü 6,5 milyar dolar, inşaat malzemeleri
sektörü de yılın ilk 10 ayında 5,9 milyar dolarlık fazlayla
ekonomiye katkıda bulundu.
Peki bu sektörler bunu nasıl başarıyor? İç pazarda ya-
tırım ve büyüme sıkıntısı yaşamayan, girdi maliyetlerin-
de enerji ve ithal bağımlılığı kritik seviyeye ulaşmayan,
dünya ile rekabet edebilen ve yurt dışı pazarlarını sürekli
büyüten sektörler cari fazla vermeyi başarıyor.
Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği (MOSDER)
Başkanı Nuri Öztaşkın, sektörün fabrikasyon üretime
geçerek dünyayla rekabet edebilecek üretim tesislerine
ulaştığını belirtiyor. Son 10 yılda 7 kata yakın büyüme
kaydettiklerini hatırlatan Öztaşkın, “Mobilya 193 ülkeye
kendi markasıyla ürün ihraç eden ve ihracatını ithalatın
4 katına çıkartan bir güç oldu” diyor.
Kileci Group Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
Necdet Kileci, hazır giyim ve konfeksiyon sektörünün
hem istihdam oluşturma imkanları hem pamuk ham-
maddesinin yüzde 100 yerli olması nedeniyle doğrudan
dış ticaret fazlası verdiğini söylüyor. Ambalaj sektörü de
180’den fazla ülkeye ihracat yaparak ve sürekli yeni pa-
zarlar kazanarak cari fazla veriyor.
İDDİALI HEDEFLERE DİKKAT
Cari fazla veren sektörler daha fazlanın peşinde…
Sun Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Sabri Ünlütürk,
Türkiye’nin mevcuttaki kumaş altyapısını önümüzdeki
dönem geliştireceğini ve konfeksiyon sektörünün ithal
kumaş ihtiyacının da azalacağını ifade ediyor.
Otomotiv Sanayicileri Derneği (OSD) Başkanı Kudret
Önen, “Yeni projelerin ülkemize çekilebilmesi ve aynı
zamanda katma değeri yüksek ürünlerin üretimiyle dış
ticaret dengesine pozitif katkı sağlamaya devam etmek
mümkün olacak” diyor.
Limak Çimento Grubu CEO’su Gültekin Aksüyek,
Türk çimento üreticilerinin gerek mevcut ihracat kanal-
ları üzerinden gerek yurt dışında yapmakta oldukları
yeni yatırımlar yoluyla yeni pazarlara girerek cari fazla
vermeye devam edeceğini söylüyor.
Meyve Suyu Endüstrisi Derneği (MEYED) Genel
Sekreteri İpek İşbitiren, dış ticaret fazlasını artırmak için
sektörde sanayiye yönelik hammadde üretimiyle kaliteli
hammadde ve optimum maliyet dengesini sağlamak ge-
rektiğini söylüyor.

CAPITAL 4 / 2018 107

 ANALİZ
Son yıllarda ayakkabı ithalatına ge-
tirilen ek gümrük vergileriyle sektörde
kapasite kullanım artışının sağlandığını
belirten Yakupoğlu Deri Yönetim Ku-
rulu Başkanı Vedat Yakupoğlu, yine de
alınacak çok yol olduğunu ifade ediyor.
“Sektör dünyada kapasitede yedinciy-
ken ihracatta ilk 20’ye giremiyor. Yeni-
likçi ve yaratıcı bir yaklaşımla ihracattaki
payımızı üst sıralara taşıyabiliriz” diyor.
DESTEK BEKLENTİSİ
Birçok sektör de performansını artır-
mak için katma değer yaratmaya odak-
lanıyor, hükümetten de destek bekliyor.
Treyler sektörü yan sanayiye yönelik
yatırımlarla ithal girdileri azaltma plan-
ları yapıyor.
Koluman Otomotiv Endüstri AŞ Yö-
netim Kurulu Başkanı Kaan Saltık, “Yurt
içindeki kurulu kapasite kullanımını ar-
tırıcı teşvikler vermek önemli. Hüküme-
tin sağlayacağı hurda ve KDV teşviki de
sektörümüzün gelişmesine önemli dere-
cede pozitif bir fayda sağlayacak” diyor.
Endüstriyel mutfak sektörü inovatif
ürünlerle cari fazlasını artırmak istiyor.
Plastik sektörü de daha çok katma de-
ğer yaratma peşinde.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma
Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV)
Başkanı Yavuz Eroğlu, daha katma de-
ğerli inovatif ürünler imal etmek ve üre-
tim teknolojilerindeki enerji verimliliğini
artırmak gerektiğini ifade ediyor. İnşaat
malzemeleri sektörü ithal ürünleri içeri-
de üretmeyi ve ihracatta katma değeri
artırmayı planlıyor.
Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicile-
ri Derneği (İMSAD) Başkanı Ferdi Erdo-
ğan, “Dışarıya daha fazla katma değerli
ürünler ihraç etmeli, iç pazarda daha
fazla yerli üretim kullanmalıyız” diyor.
Her ne kadar ambalaj sektörü dış
ticaret fazlası verse de plastik, kâğıt,
karton, ahşap ve metal ambalaj ham-
maddeleri ağırlıklı olarak yurt dışından
tedarik ediliyor. Bu durumun sektörün
en önemli sorunlarından biri olduğunu
belirten Ambalaj Sanayicileri Derne-
ği (ASD) Başkanı Zeki Sarıbekir, “Sür-
dürülebilir büyüme için hammadde
konusunda dışa bağımlılığı devre dışı
bırakmanın formülleri üretilmeli” diye
konuşuyor.
108 CAPITAL 4 / 2018
FAZLA VERENLERİN SIRRI NE?
SERAMİK
Seramik kaplama malzemelerinde ihracatın
ithalatın 17 katı, seramik sağlık gereçlerinde
de 32 katı olduğunu belirten Türkiye Seramik
Federasyonu Başkanı ERDEM ÇENESİZ, bu
durumu yaratanın yerli ve kaliteli hammadde,
yeni teknolojilerin kullanıldığı üretim tesisleri ve
tasarıma verilen önem olduğunu söylüyor.
PLASTİK
Plastikte yüksek üretim kapasitesi sektörün cari
fazla verme nedeni. Türk Plastik Sanayicileri
Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı Başkanı
YAVUZ EROĞLU, “Türkiye plastik mamul
üretiminde dünya altıncısı ve Avrupa ikincisi
konumunda yer alıyor” diyor.
AĞAÇ PANEL
Kastamonu Entegre Genel Müdürü HALUK
YILDIZ, ağaç bazlı panel sektöründe Türkiye’nin
dünyanın beşinci büyük üreticisi olduğunu
hatırlatıyor. “Dolayısıyla böyle büyük bir üretim
kapasitesine sahip olan bir sektörün cari fazla
vermesi çok doğal” diye anlatıyor.
ÇİMENTO
Türkiye çimento sektörü sahip olduğu
kapasiteyle yurt içi ve yurt dışı çimento
talebini karşılayabilecek bir konumda. Maliyet
düşürücü modernizasyon yatırımlarıyla AB
normlarına uygun üretim yaptıklarını belirten
Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası
Başkanı TUFAN ÜNAL, “İhracatta ilk sıralarda
yer alıyoruz. Üstelik üretimde tamamen yerli
hammadde kullanıyoruz” diyor.
ÇELİK BORU
Çelik boru sektöründe cari fazlanın nedeni,
uluslararası rekabet gücü. Erciyas Holding
Yönetim Kurulu Başkanı AHMET ERCİYAS, “Yurt
içinde ve yurt dışında Çin, Rusya, Güney Kore
ve Hindistan gibi ülkelerle rekabet eden çelik
boru sektörü, kaliteli üretim ve zamanında
teslimat özellikleriyle ön plana çıkıyor. 2017’de
ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 426
olarak gerçekleşti” diyor.
GIDA VE İÇECEK
Gıda ve içecek sektörü de teknolojik atılımla
cari fazla vermeyi başaranlardan… Türkiye
Gıda Dernekleri Federasyonu Başkanı ŞEMSİ
KOPUZ, “Sektör yıllardır teknolojiye yapılan
yatırımları üretim artışını sağlarken inovatif
ürünler geliştirmesi de bu sonucun ortaya
çıkmasında en büyük etken” diye konuşuyor.
 SÖYLEŞİ

110 CAPITAL 4 / 2018

“BÜYÜMEK
İÇİN YENİ OYUNCU
Türkiye otomotiv sanayinin önde
gelen şirketi Tofaş, 50’nci yılını
rekor rakamlarla karşıladı. 2017’de
Türkiye otomotiv sanayinin üretim
rekorunu kıran Tofaş, yılı 17,5 milyar
TL ciroyla kapattı. Aslında 2017,
sektör ve şirket için zirvelere ulaşılan
bir yıl oldu. 2018’in ise bu seviyeyi
korumakla geçeceğini söyleyen Tofaş
EROLDU, “Avrupa’nın
CEO’su CENGİZ EROLDU
büyümesine paralel olarak sektörün
ihracatı yüzde 10 artabilir” diyor.
Ancak 3 yıldır 1 milyon düzeyinde
seyreden pazarın büyümesi için “yeni
oyuncu” gerektiğinin altını çiziyor
ve ekliyor: “Türkiye’ye yeni oyuncu
gelmesi lazım. Sektördeki kapasite
kullanım oranları doygunluğa ulaştı.
Yeni oyuncu için de teşvik tek başına
yeterli değil.”
NİL DUMANSIZOĞLU
l ndumansizoglu@capital.com.tr
LAZIM”
“O
tomotiv endüstrisi, ekonomiyi ha-
rekete geçiren bir endüstridir. Çün-
kü daha geniş yatırımı ve daha
geniş bir ihracatı teşvik eder.” Um-
berto Agnelli, 1971 yılında Tofaş
Fabrikası’nın açılış töreninde bu
ifadeleri kullanmıştı. Gerçekten de 1968 yılında temeli
atılan Tofaş, 50 yıllık yolcuğunda Türkiye otomotiv sa-
nayisine yön veren bir kuruluş olarak önemini korudu.
Kurulduğu dönemde yılda 20 bin otomobil üreten, 600
kişinin çalıştığı bir tesis olan Tofaş, bugün yıllık 450
bin adetlik üretim kapasitesiyle Türkiye sanayisinin te-
mel taşlarından biri…
2018 yılında 50’nci yılını kutlayan Tofaş, 2017’de
sektörle beraber rekor rakamlara imza attı. 384 bin 174
adetlik üretimiyle sektörün üretim rekorunu kırdı ve
cirosu da bir önceki yıla göre yüzde 23 artarak 17,5
milyar TL’ye ulaştı.
2017 yılında sektörün zirve rakamlara ulaştığını
söyleyen Tofaş CEO’su Cengiz Eroldu, 2018’de ise bu
başarıyı korumayı hedeflediklerini ifade ediyor. “Ben-
ce artık Türkiyeli üreticiler olarak gidip başka ülke-
CAPITAL 4 / 2018 111
 SÖYLEŞİ
lerde fabrika kurmamız lazım. Geçen 50 yılda,
Türkiye otomotiv sektöründe bu birikimin oluş-
tuğunu düşünüyorum” diyor.
2015 yılında Tofaş’ın CEO’luk koltuğuna
oturan Eroldu ile hem Tofaş’ın 50 yılda geçir-
diği dönüşümü hem de sektörü bekleyen yeni
trendleri ve riskleri konuştuk:
l Tofaş olarak 50’nci yılınızı kutluyorsunuz.
Bu süreçte Türkiye otomotiv sanayisi nasıl ge-
lişim gösterdi?
n Otomotiv sektörünün Tofaş’la özdeşleşen
bir tarihi var. Bu 50 yıllık dönemde sektörde
öncü bir rol oynadık. Tofaş olarak kuruluş dö-
nemimizde yılda 20 bin otomobil üreten, 600
kişinin çalıştığı bir tesistik. Bugün aylık 40 bin
ve yıllık 450 bin üretim kapasitemiz var. Fiat
Chrysler Automobiles’ın dünyada da en fazla
üreten fabrikası konumundayız.
Türkiye’de otomotiv sektörünün 3 evreden
oluştuğunu düşünüyorum. İlk evrenin başladığı
1970’li yıllarda Tofaş, Renault, Otosan gibi fab-
rikalar kuruldu. Bu fabrikalar da aslında montaj
ve Türkiye’deki pazara yönelik olarak üretim
yapıyordu. 80’li yıllarda Tofaş, 131 modelini
Mısır’a gönderdi ve 131 uzun süre Mısır’da ciddi
hacimlere ulaştı.
İkinci dönem ise Gümrük Birliği’yle bir-
likte bizim 1995 yılında ilk defa Tempra’yı
Batı Avrupa’ya ihracat etmemizle başladı. Bu,
Türkiye’den Batı Avrupa’ya yapılan ilk ihracattı.
Bu dönemde ana fikir, Türkiye’deki ucuz ve ka-
liteli iş gücüyle Batı Avrupa’ya rekabetçi ürün-
ler sağlamaktı. Türkiye’de sektördeki üreticilerin
bir kısmı hala ikinci aşamada. Ama bizim gibi
şirketler üçüncü aşamaya geçti ki bu da üretici-
lerin global oyuncu haline gelmesiyle ilgili.
l Sizin global aşamaya geçme konusunda
nasıl hamleleriniz oldu?
n Üçüncü aşamamızı Doblo modelini 2013’te
Amerika’ya ihraç etmemizle ilişkilendiriyorum
ki Fiat Chrysler evliliği bu konuda çok önemli
bir kapı açtı. ABD o güne kadar girmediğimiz
bir pazardı. Doblo gibi Amerika pazarında ol-
mayan bir ürünü biz ihraç etmeye başladık.
Nasıl Batılı üreticiler gelip Türkiye’de fabrika
kuruyorsa bence artık bizim de Türkiyeli üreti-
ciler olarak gidip başka yerlerde fabrika kurma-
mız lazım. Geçen 50 yılda, Türk otomotiv sek-
töründe bu birikimin oluştuğunu düşünüyorum.
l CEO’luk koltuğuna 2015 yılında oturdu-
nuz. Bu 3 yıllık liderlik döneminiz nasıl geçti?
n Daha önce de CFO’luk görevimde çok
önemli sorumluluklarım vardı, ancak CEO’luk
çok ayrı bir bakış açısı gerektiriyor. Bir şirketin
asıl amacının hiçbir zaman para kazanmak ol-
112 CAPITAL 4 / 2018
TOFAŞ’IN KİLOMETRE
TAŞLARI VE BUGÜNÜ
1 İlk yıllarımızda 20 bin kapasiteli 600 kişilik tesistik.
Bugün yıllık 450 bin adet kapasiteye sahibiz.
2
Fiat Chrysler Automobiles’ın dünyada da en fazla
üreten fabrikası durumuna geldik.
3 İkinci dönemimiz Gümrük Birliği’yle birlikte 1995’te
Tempra’yı Avrupa’ya ihracat etmemizle başladı.
4 Üçüncü aşama, 2013’te Doblo araçlarımızı ABD’ye
ihraç etmemizle başladı.
5 Egea, önemli bir dönüm noktasıdır. Öncesinde
Tofaş’ın değeri 3 milyar dolardı, şimdi 4,3 milyar
dolar.
6
Geçen yıl 384 bin 174 adetlik üretimimizle hem
Türkiye’nin hem şirketimizin üretim rekorunu kırdık.
7 2017 ciromuz ise 2016’ya göre yüzde 23 artarak 17,5
milyar TL’ye ulaştı. Net kârımız yüzde 32 arttı.
8 Geçen yıl faaliyetlerimiz neticesinde 1 milyar dolar
dış ticaret fazlası elde ettik.
9 2018’de Avrupa’nın büyümesine paralel ihracatta
yüzde 10 bir büyüme potansiyeli olabilir.
10
2018’de ihracatımızın 270-300 bin, iç piyasadaki
satışın ise yine 110-125 bin olmasını bekliyoruz.
maması gerektiği, CEO’luğun bana öğrettiği en
önemli şey oldu.
Bunun için de 3 konuya öncelik verdim. Bi-
rincisi müşteri deneyimi. Konu müşteri olduğu
zaman yöneticinin egosunu ve konforunu geri-
ye çekmesi lazım. İkinci önceliğim ise çalışanlar
oldu. Çünkü ancak mutlu çalışanlarınız varsa
iyi kalitede ürünler yapıp müşteriye değer kata-
bilirsiniz. Üçüncü olarak liderlik üzerine odak-
landım. Tofaş’taki liderliğin tanımını yaptık ve
manifestomuzu yayımladık.
l Müşteri deneyimi konusunda en önemli
çalışmalarınız ne oldu?
n Müşterilerimizden gelen geri bildirimleri,
istek ve talepleri çok iyi dinledik. Örneğin şu
an Türkiye’de olmayan bir uygulama başlattık.
Aracı servise giden müşterilerimize, garanti kap-
samında olsun olmasın bu süreçte araç temin
ediyoruz. Servisten gelene kadar bu aracı kul-
lanıyorlar.

YERLİ ÜRETİM
Tofaş, Türkiye pazarında en
çok yerli araç satan marka
konumunda. 123 bin satışımızın
yüzde 91’i Bursa Fabrikası’nda
ürettiğimiz araçlardan oluşuyor.
Bu oran, diğer markalarda
yüzde 60-70 seviyelerinde. Bu
açıdan da sektör içinde önemli
bir konumuz var. Bizim bir
avantajımız da hem otomotiv
hem hafif ticari araç üreten tek
şirket olmamız.
“EGEA ŞİRKETE BOYUT ATLATTI”
KAPASİTE DOLDU DEĞER ARTTI PAZAR PAYI
Elde ettiğimiz başarılarda Önemli göstergelerden biri Hafif ticari araç ve
en büyük pay Egea’nın. de şirket değeri. Egea projesi otomobilde 2016’da
Egea projesiyle birlikte öncesinde Tofaş’ın şirket pazar 4’üncüsüydük.
şirket boyut atladı. Şu değeri 3 milyar dolarken şu 2017’de pazar payımızı
anda Tofaş’taki üretim anda yaklaşık 4 milyar dolar 2 puan artırarak yüzde
kapasitemiz tamamen seviyelerinden işlem görüyoruz. 12,6’yla pazar ikincisi
dolmuş durumda. Bu Cirosal olarak yüzde 26, olduk. Bu başarıda
kadar yüksek bir kapasite kârlılık anlamında yüzde 55 en önemli pay, yüzde
kullanım oranıyla üretim büyüdük. Bu da aslında yapılan 6,6 pazar payıyla yılın
yapmak, bizim için ayrı bir yatırımların, projelerin ne kadar en çok satan binek
başarı ve gurur kaynağı doğru olduğunu gösteriyor. Koç otomobili olan Egea’nın
oldu. Grubu içinde ilk 5’teyiz. oldu.

l 2017 sizin için nasıl geçti?
n Aslında 2017, sektör için çok başarılı bir
yıldı. 1,7 milyon adet üretim, 29 milyar dolar-
lık ihracat hacmiyle sektör Türkiye ihracatının
yüzde 20’sini üstlendi. Otomotiv sanayi, 2017’de
yaklaşık 7 milyar dolar dış ticaret fazlası verdi.
Dış ticaret fazlası 2016’ya göre yüzde 256 gibi
yüksek bir oranda arttı.
Biz de Tofaş olarak çok iyi bir yıl geçirdik.
Geçen yıl 384 bin 174 adetlik üretimimizle hem
Türkiye’nin hem şirketimizin üretim rekorunu
kırdık. 2016 yılında 279 bin adet araç ihracatı

CAPITAL 4 / 2018 113

 SÖYLEŞİ
gerçekleştirirken 2017’de ihracat adedimiz yak-
laşık 271 bin adet olarak gerçekleşti.
Ciromuz ise bir önceki yıla göre yüzde 23
artarak 17,5 milyar TL’ye ulaştı. Net kârımız
yüzde 32’lik artışla 1 milyar 283 milyon TL ola-
rak gerçekleşti. FAVÖK marjı da bir önceki yıla
oranla 1,9 puan artarak yüzde 11,5 ve FAVÖK’ü
de yüzde 46,5 oranında artışla 2 milyar TL oldu.
2017’de faaliyetlerimiz neticesinde yaklaşık 1
milyar dolar dış ticaret fazlası elde ettik.
l 2018 nasıl gidiyor ve hedefleriniz nedir?
n Aslında 2017 sektörün pik rakamlara ulaş-
tığı bir yıl oldu. Şimdi artık bunu sürdürmeye
ve korumaya çalışacağız. Avrupa pazarının bü-
yüyor olması sektör için avantaj. Avrupa’nın bü-
yümesine paralel toplam ihracatta yüzde 10 gibi
bir büyüme potansiyeli olabilir.
Biz de ihracatımızın 270-300 bin civarında
olmasını, iç piyasada da yine 2017’de olduğu
gibi 110-125 bin bandında satış gerçekleştirmeyi
öngörüyoruz.
l 2017’de büyümeniz daha çok hangi seg-
mentten geldi?
n Fiat Egea, 2016’da olduğu gibi 2017 yı-
lında da yüzde 6,6 pazar payıyla en çok satan
binek otomobil oldu. Ayrıca, Fiat Egea Sedan ve
Fiat Egea Station Wagon ile Fiat 500L modelimiz
de kendi sınıflarının lideri oldu. Fiat, Doblo ve
Fiorino ile bulunduğu küçük ticari araç segmen-
ti pazarında liderliğini korudu.
l Türkiye’de ve dünyada hangi segmentte
araçlar tercih ediliyor? Trenler ne yönde?
n Türkiye’de müşteri talebinin segmentler
arasında çok fazla değişmediğini gözlemliyoruz.
Bunu Batı Avrupa’da da gözlemliyoruz. Geçen
114 CAPITAL 4 / 2018
yıl devreye giren ÖTV artış uygulamaları, üst
segmentte bir miktar daralmaya yol açtı. D ve
E segmentlerinden C’ye doğru bir kayış oldu.
En büyük pazar, Egea’nın da içinde olduğu C
sedan pazarı.
Tüm dünya ve Türkiye’de SUV’lere doğru
bir trend var. Türkiye SUV toplam pazarı 2012
yılında 60 binler civarındayken, 2017’de 128 bin
adetlere yükseldi.
Türk otomotiv pazarında artık 2 ana müşteri
var. Bir perakende alan müşteriler, diğeri ku-
rumsal müşteriler. Kurumsal müşterilerin payı
artıyor. Bizim iç piyasa satışlarımızın da yüzde
40’ı kurumsaldan yüzde 60’ı perakende tarafın-
dan oluşuyor.
l Ürün portföyünüzdeki diğer araçlar
2017’de nasıl performans gösterdi?
n Öncelikli markamız Fiat ve Fiat Proffessi-
onal. Onun dışında da Jeep, Alfa Romeo, Mase-
rati ve Ferrari markalarımız arasında. Bunların
içinde Maserati, 2017’de geçmiş yıllara göre iyi
bir performans gösterdi, 76 adet Maserati satıldı.
Trende uyarak Maserati Levante ile SUV pazarı-
“TEKNOLOJİDE
ÇOK İLERİ DÜZEYDEYİZ”
ENDÜSTRİ 4.0
Endüstri 4.0’ı Batı’dan olduğu gibi alıp kopyalamanın
doğru olmadığı düşüncesindeyim. Her şirketin bunu
doğru anlayıp kendine rekabet avantajı sağlayacak
yatırımlar yapması lazım. Tofaş olarak teknolojik
anlamda çok iyi bir noktadayız. Fabrikalarımızda aynı
montaj bandı üzerinde 4 değişik aracı çıkabilecek
yeteneğe sahibiz ki bunları 2000’li yıllarda yapmaya
başladık. M2M konusunda kendimizi geliştiriyoruz.
ROBOTLA ÜRETİM
İnsanlarla beraber çalışan robotlar konusunda
uygulamalar yapıyoruz. 750 robotumuz, 1 tane
cobotumuz var. Otomotiv işinde önemli konulardan
biri olan ergonomiye yönelik de çok yatırım
yapıyoruz.
OTONOM ARAÇLAR
Otonom araçların farklı farklı seviyeleri var. Şu anda
araçlarda olan aktif emniyet tedbirlerinin birçoğu
aslında otonomun bir parçası. Kademeli bir geçiş
olacaktır. Dünyada şu anda 90 milyonun üzerinde
araç üretimi var. Elektrikli araçlar, 90 milyonluk dünya
üretiminde 1,5 milyon yüzde 1 gibi bir rakam. Beklenti,
2025’li yıllarda yüzde 10-20 arasında bir yere oturması.
Dolayısıyla dünyada içten yanmalı motorlar yok
olacak diye bir şey yok. SUV talebinin artması da içten
yanmalı motorları belli bir seviyede tutacaktır.
 SÖYLEŞİ

na girdi. Alfa Romeo da tarihinde ilk defa Alfa

Romeo Stello ile SUV pazarına girdi.
D ve E segmentleri gibi en yukardaki kısmın
elastikiyeti çok değişmiyor. Örneğin biz 2017’de
16 tane Ferrari sattık. ÖTV artışına rağmen 2016
rakamları değişiklik göstermedi.
l 2017’de otomobil satışlarında bir miktar
düşüş oldu. Bu, 2018’de de devam eder mi?
n Ülkede yaşananlara, kurlardaki hareketli-
liğe bakarsak 2017 iyi bir şekilde kapandı. Ra-
kamlarda küçük bir daralma var gibi görünüyor.
Ancak bence buradaki asıl sorun, aralık ayının
çok kuvvetli geçmemesi oldu.
2018’de de bir miktar daha düşüş olabilece-
ğini düşünüyorum. Bunu tam olarak öngörebil-
memiz için mart ayı sonuçlarını beklemek lazım.
Mecliste şu anda görüşülmekte olan bir hurda
yasa taslağı var. O bir miktar hareketlendirme
getirebilir ancak henüz son halini görmediğimiz
için kesin bir şey söylemek doğru olmaz. “REKABET AVANTAJINI
l İhracatta güçlü olduğunuz pazarlar han-
gileri? KAYBEDEBİLİRİZ”
n Sektörün ihracatından yüzde 80 pay alan
Batı Avrupa ana pazarımız. Tofaş olarak işimi- MALİYET DÜŞMELİ
zin yüzde 75’i ihracat. Fiat Egea modelimiz 45- Elektrifikasyon konusunda çok önemli bir maliyet sorunu var.
50 ülkede mevcut. Meksika’da Dodge Neon, 2010 yılında 1 kWh saatlik bir batarya maliyeti bin dolarken, şimdi
Avrupa’da Tipo model adıyla pazardayız. Yakın 215-220 dolarlara düştü. Fakat bunun rekabetçi olması için 100
dolar seviyesine inmesi lazım. Bir otomobil maliyetinde eğer işin
zaman önce Egea’yı Arjantin’e ihraç etmeye baş-
yüzde 60’ı ileri teknolojiye giderse bu aracı Türkiye’de yapmakla
ladık. Şimdi de Mısır’da başlıyoruz. Etrafımızda
başka bir yerde yapmak arasında fark kalmaz. Rekabet avantajını
eksik kalmış pazarlara girmeye çalışıyoruz. Ama kaybedebiliriz ki bu da sektör için bir tehdit.
bunlar bizi mevcut durumdan yüzde 50 gibi
oranlara çıkaracak pazarlar değil. SEKTÖR İÇİN RİSK
l Dünyada en cazip pazarlar hangileri? Türkiye’de hala bir batarya fabrikası kurulma konusu konuşulmuyor.
n Bugün sadece Batı Avrupa hatchback ağır- 2025’lerde yüzde 20’ler civarında elektrikli araba yapılacaksa
lıklı bir pazara sahip. Geri kalan kısma baktı- Türkiye’de de elektrikli üretim olması lazım. Bataryayı ithal
ğımız zaman Güney Afrika, Meksika, Amerika, edeceksek astarı yüzünden pahalıya gelir. O zaman bu parçaların
Arjantin gibi pazarlarda sedan pazarı hakim. tedarik edilebileceği pazarlara yönelmek daha mantıklı hale gelir.
Egea gibi araçlar, dünyanın her ülkesinde sa- Biz otomotiv şirketleri olarak ne kadar Ar-Ge yapsak da batarya
tılabilecek ürünler. Çünkü her müşteri kitlesine yapmak bizim misyonumuz değil.
hitap ediyor.
l Ar-Ge yatırımlarınızdan bahseder misiniz?
n Tofaş’ta Ar-Ge’nin ilk kurulumu 90’lı yıl- tek vererek büyümeye devam ediyor, ancak
larda oldu, yani 25 yıllık bir Ar-Ge birikimimiz daha fazla büyümesi için Türkiye’ye yeni oyun-
var. Son 10 yılda ciromuzun ortalama yüzde cu gelmesi lazım. Sektördeki kapasite kullanım
3’ünü Ar-Ge’ye ayırıyoruz. 600 civarında Ar-Ge oranları doygunluğa ulaştı. Pazar 3 yıldan beri
çalışanımız var. 1 milyon seviyesinde. Bu iyi bir seviye ancak
Egea da çok önemli bir kilometre taşı oldu. başka oyuncu gelmesi için pazarın daha da bü-
1 milyar dolar yatırım yaptığımız projenin yüzde yümesi lazım.
70’i Türk mühendisler tarafından yapıldı ve pro- Bence bu noktada teşvikler tek başına yeterli
jeye liderlik ettik. Türk otomotiv sanayiinde de değil. Kimse sadece teşvik var diye bir yere ya-
ilk defa bir otomobil, Türk müşterisini merkeze tırım yapmaz. Asıl teşvik ülkenin kendisi olmalı.
alarak geliştirildi ve dizayn edildi. Örneğin Rusya riskli bir ülke olmasına rağmen
l Türkiye pazarı önümüzdeki yıllarda nasıl Batılı ve Koreli otomotiv fabrikaları burada po-
gelişecek, hızlı büyüme bekliyor musunuz? zisyon aldı. Çünkü, Rusya’da 3,5 milyona gide-
n Otomotiv sanayi dış ticaret fazlasına des- bilecek bir pazar potansiyeli var.

116 CAPITAL 4 / 2018

HER ZAMANIN TERCİHİ BMW,
HER ZAMAN KOSİFLER’DE.
Dün, bugün, yarın.
33 yıldır ayrıcalıkların başladığı yere, Kosifler Oto'ya bekliyoruz.

Kosifler Oto Borusan Otomotiv BMW Yetkili Satıcısı ve Yetkili Servisi

Kosifler Oto Bostancı İçerenköy Mah. Askent Sok. No: 3B Ataşehir / İstanbul Tel: (0216) 578 33 33
Kosifler Oto Kavacık Rüzgarlıbahçe Mah. Kavak Sok. No: 27 Kavacık / Beykoz / İstanbul Tel: (0216) 559 09 09
Kosifler Oto Bağdat Caddesi Bağdat Cad. No: 234 Çiftehavuzlar / İstanbul Tel: (0216) 468 99 00
Kosifler Oto Antalya Sinan Mah. Serik Cad. No: 239 Havaalanı Yolu / Antalya Tel: (0242) 320 44 00
Kosifler Oto Samsun Şabanoğlu Mah. Atatürk Bul. Samsun-Ordu Karayolu 8. km Tekkeköy / Samsun Tel: (0362) 266 45 45
 ARAŞTIRMA

“30 milyon bankasıza ulaşmak istiyoruz”, “Hane başına bilgisayar oranında

Avrupa’nın 30 puan gerisindeyiz”, “Araç satışını iki katına çıkarabiliriz”...
Bu cümleler farklı sektörlerden iş liderlerinin pazarlarının potansiyeline
dair saptamalarından sadece birkaç örnek. İş piyasasının globalleştiği ve
inovasyonların ardı ardına geldiği bir dönemde hem iç pazarı hem de dünyayla
rekabeti düşünerek liderlere, “Alacak daha ne kadar yolunuz var” diye sorduk.
En önemlisi onlardan bu potansiyele nasıl ulaşmayı planladıklarını öğrendik…

ASLI SÖZBILIR l asozbilir@capital.com.tr

S
ürekli duyuyoruz… Türkiye’de sektör
bağımsız liderlerin çoğu, kendi pazar-
larını global piyasalarla kıyaslayarak,
“Daha gidecek yol var” yorumunda
bulunuyor. Peki bu gidilecek yol, her
sektör için ne anlama geliyor? Hangi
sektör potansiyelini ne kadar tamamlamış durumda?
Örneğin, Sarar Giyim Yönetim Kurulu Başkanı
Cemalettin Sarar, hazır giyimin toplam perakende
pazarından daha fazla pay alabileceğini söylüyor.
Mesa Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Boysanoğlu,
yeni konut talebinde kat edilecek mesafelere dikkat
çekiyor. Mercedes-Benz Türk İcra Kurulu Başkanı
Süer Sülün, otomotivin satış adetleri açısından dün-
ya pastasından çok küçük bir dilim kaptığının altını
çiziyor. BSH Türkiye, Orta Doğu, Afrika ve Bağım-
sız Devletler Bölge Başkanı Norbert Klein’a göre
de ihracatta devlet desteği beyaz eşya sektörünü
Avrupa, Afrika ve Ortadoğu pazarlarında daha da
genişletecek.
Liderlerin kısaca yorumu böyle… Her birinin
dikkat çektiği bu potansiyeli yakalamak adına iyi bir
yol haritası da var. İşte gıdadan inşaata, sanayiden
bilişime sektörlerin “alınacak yol haritası”…

118 CAPITAL 4 / 2018

CAPITAL 4 / 2018 119
 ARAŞTIRMA
BANKASIZLARA ULAŞACAK
Veriler, Türkiye bankacılık sektörünün son 2 yıldır sağ-
lıklı seyrettiğini gösteriyor. Ancak bu performansın sür-
dürülebilirliği için bazı temel noktalarda yol alınması
şart. Dünya Bankası’nın 2014 verilerine göre Türkiye’de
15 yaş üzeri yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 43’ünün
herhangi bir banka hesabı yok. Bu oran, yaklaşık 30
milyona yakın bir rakama tekabül ediyor.
Aktif Bank Genel Müdürü Dr. Serdar Sümer, “Detay
verileri incelediğimizde kadın nüfusunun bu oran üze-
rinde etkili olduğunu görüyoruz. Türkiye’de iş gücüne
katılmayan 20 milyon kadın var. Kadınların iş gücüne
katılımı olmadıkça bu oranın çok fazla değişiklik gös-
tereceğini düşünmüyorum” diyor.
Türkiye’de bankacılık hizmetlerine erişimi olmayan
veya sınırlı erişimi olan genç bir kesim de var. Sümer,
bu genç potansiyel müşterilere ulaşmak için finans sek-
töründeki oyuncuların dijitalleşmeyle birlikte daha dü-
şük maliyetli ürünler geliştirmesinin kaçınılmaz olduğu
görüşünde.
HİLAL
SUERDEM
PINAR
ABAY
120 CAPITAL 4 / 2018
ING Bank Genel Müdürü Pınar Abay’a göre ise
genç müşterilere ulaşmanın anahtarı dijitalleşme…
Abay, “Teknolojinin mümkün kıldığı her şeyi işimize
uyarlayarak müşterilerimize hızlı ve kolay bankacılık
hizmeti sunmamız gerekiyor. Ürün ve süreçlerimizi di-
jital ve mobil platformlara entegre etmeli, verileri iyi
analiz etmeliyiz” diyor.
SIGORTA DÜNYANIN GERISINDE
Finansın bir diğer önemli kolu sigorta sektörü ise prim
üretiminde son 5 yıldır ortalama yüzde 14 büyüyor.
Ama penetrasyon oranında ibre yerinden oynamıyor.
2012 yılından bu yana sektörün penetrasyon oranı
aynı, yüzde 1,5’larda. Yüzde 6,9 ortalama penetrasyo-
na sahip Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında Türk si-
gorta sektörü oldukça geride kalıyor. Ancak bu oran,
Türkiye’de sigorta şirketleri için büyüme potansiyelinin
yüksek olduğunun da açık bir göstergesi.
Unico Sigorta CEO’su Cenk Tabakoğlu, Türkiye’de
kişi başına prim üretiminin 2016’da 164 dolar olduğunu
söylüyor. Dünya ortalamasındaysa kişi başına üretimi
638 dolar. Tabakoğlu, “Bu açıdan bakınca ülkemizde
daha alınacak çok yolumuz var” diyor.
Generali Sigorta CEO’su Maurizio Pescarini ise
Türkiye’de son zamanlarda yaşanan doğal afetler ne-
deniyle özellikle önümüzdeki yıllarda tüketici tarafında
oto dışı sigorta ürünlerine yönelim olacağını düşünü-
yor. Pescarini, “2016 yılında 40,5 milyar TL olan toplam
prim üretimi 5 yıl sonra 100 milyar TL’nin üstünde ger-
çekleşecek” diye konuşuyor.
GIYIMIN GÖZÜ KIRSALDA
Sadece bankacılık değil, hazır giyimde de gerçekleş-
tirilmeyi bekleyen büyük bir potansiyel mevcut. Zira
Türkiye’de hazır giyim organize perakende pazarının
toplam pazardan aldığı pay yüzde 50’lerde seyrediyor.
Batı ülkelerinde ise bu oran yaklaşık yüzde 80. Sarar
Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar, “Or-
ganize perakende sektöründe henüz ulaşamadığımız
kırsal bölgeler mevcut. 110 milyarlık sektörde bu böl-
geler ortalama yüzde 15-20’ye tekabül ediyor. Bunun KAMUNUN ROLÜ KRİTİK
da 6-7 milyarlık hacme denk geldiğini düşünüyoruz”
diyor. Sarar bu potansiyele ulaşabilmek için engellerin
NORBERT KLEIN
nasıl aşılacağını da düşünmüş. Şöyle özetliyor: BSH TÜRKİYE, ORTA DOĞU, AFRİKA VE
“Bölgede verilen teşviklere hizmet sektörü de dahil BAĞIMSIZ DEVLETLER BÖLGE BAŞKANI
edilmeli. Her bir AVM ortalama 1500 kişiye istihdam
sağlıyor. Bu anlamda AVM yatırımcıları ve işletmelerine
istihdam, vergi ve yatırımlar konusunda teşvik sağlan- BÖLGESEL İDDİA
malı. Bu, hem perakende sektörü için cazip olacaktır BESD’e göre Türkiye
hem de bölgeye pazar oluşturacaktır.” Bir diğer ha- beyaz eşya sektörü
2017 yılında 4 beyaz
zır giyim markası Kiğılı’nın CEO’su Hilal Suerdem ise
eşyada (buzdolabı,
potansiyele online patikadan yürünerek varılacağı gö-
çamaşır makinesi,
rüşünde… Ona göre akıllı telefonlarla beraber giyim bulaşık makinesi, fırın)
kategorisinde tüketim alışkanlıkları hızla sanal mecra- yüzde 7,3 büyüdü
ya kayıyor, dolayısıyla da şirketlerin teknoloji alanında ve ÖTV indiriminin
kendilerini geliştirmeleri gerekiyor. uzatılmasıyla iç
satışlarda yüzde 11
OTOYA VERGI ENGELI büyüme gerçekleşti.
Otomotiv sektörü de potansiyelinin gerisinde kalan ÖTV teşvikiyle gelen
alanlardan. Türkiye’de her 1000 kişiye 160 araç düşü- iç satışların büyümeye
yor. Bu oran ABD’de 808 iken Avrupa’da 569. Ülkeler önemli bir katkısı olduğunu düşünüyoruz. Gümrük
vergileri yüksek olan ülkelerle serbest ticaret
arası araç sahiplik oranlarının birbirinden farklılaşma-
anlaşmaları imzalanırsa, Türkiye, beyaz eşya
sına neden olarak o ülkedeki kişi başına düşen gelir
sektöründe tam anlamıyla bölgesel bir merkez
seviyesi gösteriliyor. Ancak Ford Otosan Genel Müdürü haline gelebilir ve dünyada söz sahibi bir konuma
Haydar Yenigün, henüz gelişmelerini tamamlamamış rahatlıkla ulaşır.
ülkelerden Romanya’da dahi bu rakamların 200-300
arasında olduğunu söylüyor ve toplam satış adedinin İHRACAT PAYI
milli gelire paralel olarak aslında iki katına çıkabilece- Bahsettiğimiz faktörlerin hayata geçirilmesi,
ğini işaret ediyor. dünyanın Çin’den sonra 2’nci, Avrupa’nın ise
Mercedes-Benz Türk İcra Kurulu Başkanı Süer 1 numaralı üreticisi pozisyonumuzu daha da
güçlendirmemizi ve Asyalı üreticilerin önemli
Sülün de Türk otomotiv sanayinin satış adetleri bakı-
ihracat pazarlarımıza yönelik artan tehditlerini
mından dünya pazarından sadece yüzde 1 pay aldığı- engellememizi sağlayacaktır. Bu pazarların başında
nı belirtirken, iki çıkış yolu olduğunu belirtiyor: “Bu 35 milyar Euro pazar büyüklüğüyle Avrupa, 10
oranların ve dolayısıyla yurt içi pazarının büyümesi için milyar Euro’ya yakın pazar büyüklüğüyle Afrika ve
kişi başına düşen milli gelirin yükselmesi gerekiyor. Orta Doğu geliyor.
Aynı zamanda motorlu taşıt ve akaryakıt üzerindeki,

CAPITAL 4 / 2018 121

 ARAŞTIRMA
diğer ülkelere kıyasla çok daha yüksek seviyedeki ver-
gi yükünün hafifletilmesi de yurt içi pazarın büyümesi
açısından önemli bir teşvik olabilir.”
BILIŞIMIN ÖNÜNDEKI ENGEL!
“Daha gidilecek çok yol var” denilen bir başka sektör
de bilişim… Türkiye’de hane başına düşen bilgisayar
oranı yüzde 51. Bu konuda AB ortalaması ise yüzde 82.
Oranın düşüklüğü bir açıdan kaygılandırsa da aslında
sektör için büyük bir potansiyelin de müjdecisi.
Index Grup Şirketleri’nin İcra Kurulu Üyesi Atilla
Kayalıoğlu, aradaki farkın nasıl kapanabileceği soru-
muza “Kodlamanın eğitim sistemimize girmesi ve kü-
çük işletmelerde teknoloji kullanımının devlet politika-
sıyla teşvik edilmesi gerekiyor” sözleriyle yanıt veriyor.
E-ticaret alanı da büyük potansiyel barındıran baş-
ka bir pazar… Türkiye’de e-ticaretin toplam perakende
içindeki payı 2016’da yüzde 3,5 seviyesini gördü. An-
cak dünya ortalaması olan yüzde 8,5 ile kıyaslandığında
fark ortaya çıkıyor. TÜİK raporlarına göre Türkiye’de
internet kullanan her 3 bireyden yalnız 1’i online alış-
veriş yapıyor. TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojile-
ri Kullanım Araştırması’nın 2017 sonuçlarına göre de
“EMEĞİN REKABETÇİ
OLDUĞU YERLERE
GİTMELİYİZ”
ZEKİ KONUKOĞLU / SANKO HOLDİNG YKB.
HER ŞEY GLOBAL
Artan rekabet de müşteri de artık global. Bundan
ötürü bizim gibi sanayici iş adamlarını yavaşlatacak
her şey gerçekleştireceklerimizin önünde engel
oluşturuyor. Türkiye 20 yıldır muazzam büyüdü,
ancak Güney Kore gibi daha hızlı büyüyen
ülkeler de var. Demek ki bizim gidecek daha çok
yolumuz var. Hızlanma ve büyümenin önündeki en
büyük engelin eğitimdeki eksiklerimiz olduğunu
düşünüyorum.
TEKSTİLİN EFENDİLERİ
Türkiye tekstilin beşiği haline geldi. Burada çok
büyük deneyimler edinildi, büyük mesafeler
alındı. Kısacası tekstilin efendileri durumundayız.
Bu nedenle hem içeride hem de yurt dışında
yapılacak çok işimiz var. Bir taraftan katma değerli
mallarla ilgili yatırımlara içeride ağırlık verirken
diğer ürünleri tecrübelerimizin ve birikimlerimizin
değerlendirileceği, emeğin daha rekabetçi olduğu
ülkelere yatırım yaparak dünya pazarı pastasından
azami yararlanmalıyız.
122 CAPITAL 4 / 2018
ÖGET CLAUS
KANTARCI LASSEN
Türkiye’de de 16-74 yaş grubundaki bireylerin yüzde
25’i internet üzerinden mal ve hizmet satın alıyor.
GittiGidiyor Genel Müdürü Öget Kantarcı, “Bir baş-
ka deyişle, söz konusu yaş grubundaki kitlenin yüz-
de 75’i e-ticareti kullanmıyor” diyor. Kantarcı, yapılan
araştırmalarda müşterilerin en büyük sorununun “ha-
sarlı ürün teslimi” veya “yavaş teslimat” gibi sorunlar
olduğunu belirtirken, “Ayrıca güvenlik kaygısı da tü-
keticiyi e-ticaretten uzaklaştırabiliyor” diye konuşuyor.
LOJISTIKTE GLOBAL HESAP
Kantarcı’nın sözlerinin de işaret ettiği gibi e-ticaret ve
lojistik sektörünün gelişim aksı birbirine bağlı görü-
nüyor. UPS Türkiye Genel Müdürü Ufku Akaltan da,
“E-ticaretin gelişim potansiyeli lojistik hizmetlerimizi
önümüzdeki süreçte daha ne kadar yayabileceğimizin
bir işareti olarak görülebilir” diyor. Bu noktada sektör
liderlerinin teknoloji yatırımlarına hız vererek pera-
kendecilere e-ticarette kolaylık sağlamaları gerektiğini
söylüyor.
DHL Express Türkiye Genel Müdürü Claus Lassen
ise lojistik sektöründe gelecek fırsatlarının daha çok
küresel e-ticaret alanında olduğunu söylüyor. Çünkü
artık tüketiciler satın alma kararlarını verirken nereden
olduğuna değil, ürün ve hizmet kalitesine dikkat edi-
yor. Lassen “2015 yılında 300 milyar dolar olan ulus-
lararası e-ticaret hacminin, 2020’de 3 katına, yani 900
milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bunun, yurt içi
e-ticaretin 2 katı hızda bir büyümeye işaret ettiğinin
de altını çizmek gerek” diyor. Lassen, çözüm kapsa-
mında küresel büyümek isteyen e-ticaret şirketlerini
ve e-ticaret yapmak isteyen perakendecileri “teknolo-
ji, hızlı gümrük çözümleri ve özel gönderi araçlarıyla”
desteklemek gerektiğini belirtiyor.
ENERJININ ÖZGÜRLEŞME PLANI
Enerji tarafına baktığımızda 2040 yılına dek dünyada
talebin ciddi şekilde artış göstermesi ve bugün tüketi-
lenden yüzde 50 daha fazla enerji tüketilmesi bekleni-
yor. Lokalde de hem ekonomik büyüme hedefleri, hem
20 Yıldır Bodrum’un Kalbinde Sizlerleyiz!
Denizde ve Karada Size Özel İndirim Fırsatları

Karada
Konaklama
Denizde
Bağlama
Günlük
Bağlamalarda 20. VİYA
%30 %30 %20’ye Yıla Özel
Kampanyalar
CARD
İndirim İndirim Varan İndirimler Avantajları
Haziran & Eylül Kasım & Nisan

www.miltabodrummarina.com
 ARAŞTIRMA
de genç nüfus ve kentleşmeyle enerjinin çok yüksek
büyüme potansiyeli var. Dünyada elektrik tüketimi ra-
kamlarına baktığımızda bu potansiyel daha da açığa
çıkıyor. Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde kişi başına or-
talama 5 bin 500 kWh elektrik tüketilirken, Türkiye’de
ise bu oran 2017 itibarıyla 3 bin 650 kWh civarında.
Enerjisa CEO’su Kıvanç Zaimler, bu potansiyelin
realize olması için elektrikte serbestleşmeye yönelik
son 15 yılda atılan önemli
adımların sürdürülmesi ge-
KIVANÇ rektiği görüşünde. Zaimler
ZAİMLER alınması gerekli mesafe-
yi şöyle özetliyor: “Bugün
elektrik üretiminde özel
sektörün payı yüzde 60’ı
geçti. Serbestleşmede ge-
linmesi beklenen nokta;
serbest tüketici limitlerinin
sıfırlandığı, tüketicilerin
kendi elektrik tedarikçisi-
ni seçebildiği, perakende
enerjide devletin tanımla-
dığı ulusal tarifelerin kaldı-
rıldığı bir dünya.”
GIDANIN TÜKETİM PLANLARI
Gıda ve içecek sektörü de “daha gidilecek çok yol
olduğu” görüşünde. Uluslararası bir pazar araştırması
şirketi verilerine göre dünya içecek pazarında meyve
suyu kategorisi yüzde 7’lik bir paya sahip. Türkiye’de
ise toplam içecek pazarının yüzde 4’ünü meyve suyu
oluşturuyor. Öte yandan meyve suyu ürünlerinin orta-
lama genel tüketimi, Avrupa’da kişi başına yıllık yak-
laşık 32 litre iken, ülkemizde henüz 14 litre seviyesin-
de bulunuyor. Dimes Grup CEO’su Ozan Diren, “Bu
rakamlar, Türkiye’de meyve suyu pazarının büyüme
potansiyelini işaret ediyor. İç pazarda büyüme anahta-
rının, tüketicilerin hayatına değer katan ürünleri geliş-
tirip sunmak ve düzenli marka yatırımları olduğu görü-
şündeyiz. Artan sağlıklı yaşam bilinci, yüzde 100 sıkma
meyve sularına olan ilgiyi de beraberinde getiriyor”
diyor. ABD ve Avrupa ile kıyaslandığında oldukça ge-
riden gelen alkolsüz içecek tüketiminin 2016 yılında bir
önceki yıla göre miktarda yüzde 19 daraldığına dikkat
çeken Uludağ İçecek Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet
H. Erbak ise tüketicilerin farklı alternatiflerin peşinden
koştuğu yeni dönemde inovasyonla yeni kategorilerin
oluşturulması gerektiğini anlatıyor.
Tüketim konusunda potansiyeli olan bir diğer sek-
tör de kanatlı et. Örneğin piliç eti tüketimi Brezilya ve
Amerika’da 42 kg iken Türkiye’de 20 kg civarında. Kes-
kinoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Fevzi
Keskinoğlu, tüketimin artırılması için ilgili bakanlıklar
desteğiyle kamuoyunu bilinçlendirme kampanyaları
yapılması gerektiğini söylüyor.
124 CAPITAL 4 / 2018
“DEV PAZARDAN DAHA
FAZLA PAY ALMALIYIZ”
MEHMET T. NANE
PEGASUS HAVA YOLLARI
GENEL MÜDÜRÜ
İç hatlarda son 10 yılda
hatırı sayılır bir büyüme
yaşandı. Aynı açılımı yurt
dışında da yapabilmeliyiz.
Ortada dev bir uluslararası
havayolu pazarı var ve
Türkiye olarak bundan daha fazla pay almamız
gerekiyor. Transit pazarının sağlıklı büyüyebilmesi
için Türkiye, hub sayısını ve havaalanı altyapısını
geliştirmeli. Biz de bu nedenle çok önemsediğimiz
bir pazar olan Ankara’da uçuş ağımızı genişletiyoruz.
Yakında yepyeni yurt dışı noktalarıyla Ankara’yı,
uluslararası bir hub’a dönüştüreceğiz.
KONUT UCUZ ARSA PEŞİNDE
İnşaat sektörü son yıllarda Türkiye ekonomisinin lo-
komotifi durumunda. Ama onun da talep konusunda
sıkıntısını aşmaya ve gelişmeye ihtiyacı var. TÜİK veri-
lerine göre Türkiye’de yılda ortalama 1 milyon 238 bin
336 adet ev satılıyor. Mesa Yönetim Kurulu Başkanı Er-
han Boysanoğlu bunun yaklaşık 550 bin adedinin yeni
konut satışı olduğunu söylerken “Ancak deprem soru-
nu dolayısıyla yapılacakları da katarsak aslında yılda
750 bin ila 800 bin arası yeni konut ihtiyacı var” diyor.
Boysanoğlu, yeni konut talebindeki potansiyele
ulaşmadaki engeli ve çözüm formülünü ise şöyle özetli-
yor: “Konut ihtiyacı olan ailelerin büyük bir bölümünün
bu konutlara sahip olma imkânı çok düşük. Türkiye’de
gerçek konut ihtiyacı olan kitleye ulaşmanın tek yolu
devletin ucuz arsa üretmesidir.” Metal Yapı Konut Ge-
nel Müdürü Akın Karali ise çözüm noktasında kredi
faiz oranlarına dikkat çekiyor. “Türkiye’de bankaların
konut kredisi faiz oranları daha da düşerse ve piyasada
dengeler bir miktar daha yerine oturursa, yıllık satılan
konut adedi yüzde 20-25 daha artar” diye konuşuyor.
Bir de yapı endüstrisinin doğrudan ya da dolaylı des-
teklediği sektörler var. Endüstriyel mutfak bunlardan
biri… Sektörün lider şirketlerinden İnoksan’ın yönetim
kurulu başkanı Vehbi Varlık, Türkiye’de endüstriyel
mutfak sektörünün potansiyelinin aslında mevcudun 3
katı olduğunu söylüyor. Varlık, bu potansiyelin sağlık/
gastronomi standartlarının ve gıda güvenliği uygulama-
larının gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşmasıyla realize
olabileceğini anlatıyor.
Dev projelerin güvenilir tedarikçisi
 SÖYLEŞİ

40 YILIN
TANIGI15 yıldır BSH Türkiye İcra Kurulu Üyesi olarak yürüttüğü görevi bu yılın
GRÜNBERG 42 yıldır sektörün
başında bırakan ve emekli olan RONİ GRÜNBERG,
geçtiği her aşamayı yaşadı. Bir duayen olarak bugünlere gelinmesinde
bayilik modelinin çok etkili olduğunu söyleyen Grünberg, Türkiye’de
beyaz eşyada bayilik sisteminin iki grubun rekabetiyle şekillendiğini
de anlatıyor ve “Koç bayileri ayırınca biz de kendi bayilik sistemimizi
kurduk. O günden bugüne bayimiz olanlar var. Dünyada başka hiçbir
yerde böyle bir sistem yok” diyor.

ÖZLEM AYDIN AYVACI l oaydin@capital.com.tr

FOTOĞRAFLAR: GÖKHAN ÇELEBİ

R
oni Grünberg, Türk beyaz eşya sek-
törünün duayenlerinden biri. Tam
42 yıldır Türkiye’de sektörün ge-
lişimine katkıda bulundu. Babası
Leon Grünberg’in Odeon Müzik’le
başlattığı ve AEG ile sürdürdüğü yolculuğa
20’li yaşlarında dahil oldu. O gün bugündür
Grünberg’in hayatı beyaz eşya sektörü haline
geldi. Grünberg, Alman Bosch Siemens (BSH)
Ev Aletleri’nin Türkiye’de yaptığı yatırımlarında
da öncü oldu. Grünberg, 15 yıldır BSH Türki-
ye İcra Kurulu Üyesi olarak yürüttüğü görevi
bu yılın başında bıraktı ve emekliliğe ayrıldı.
Türkiye’de beyaz eşya sektörünün son 40-50
yılda geçtiği tüm aşamaları yaşayan Roni Grün-
berg, 1970’lerdeki işçi hareketlerinin en yoğun
olduğu günlerde Türkiye’de sanayici olmayı da
gözlemledi. Türkiye’de beyaz eşya sektörünün
bugünlere gelmesinde bayilik modelinin çok
etkili olduğunu söyleyen Grünberg, dünyanın

126 CAPITAL 4 / 2018

RONİ GRÜNBERG BEYAZ EŞYANIN GELİŞİMİNİ ANLATIYOR
hiçbir ülkesinde Türkiye’deki kadar iyi hizmet
verilmediğini söylüyor. Türkiye’ye son 10-15 yıl-
da giren yabancı perakendecilerin bu nedenle
başarılı olamadıklarını anlatırken bayilik siste-
minin nasıl iki grubun rekabetiyle şekillendiğini
de açıklıyor. Televizyon pazarındaki sıkı reka-
bete ve Arçelik, Vestel gibi güçlü üreticilere rağ-
men Türkiye’nin düz ekran fabrikası kuramadı-
ğına, Güney Kore’nin bu alanda öne geçtiğine
de dikkat çekiyor.
İşte sektörde kullanılan hitap şekliyle “Bay Roni”nin
Capital’in sorularına verdiği yanıtlar:
l Türkiye’de beyaz eşya sektörünün gelişiminin
her aşamasında vardınız. Sizin hikayeniz nasıl başladı?
n Yıl 1962… Babam Leon Grünberg’in Odeon
müzik mağazaları, bir de küçük radyo fabrikası vardı.
Radyolarımızın Anadolu’da ve İstanbul’da bayileri bu-
lunuyordu. O sırada Jak Kamhi ilk AEG buzdolaplarını
üretmişti ve satamıyordu. Onlar sanayiciydi, buzdolap-
larını kime satacaklarını bilemediler. Sonradan birileri
CAPITAL 4 / 2018 127
 SÖYLEŞİ

“Leon Bey’e söyle, onlar satar” dedi. AEG ile
ilişkimiz öyle başladı. Uzun yıllar AEG’nin distri-
bütörlüğünü yaptık, dağıtımını üstlendik. 1994’e
kadar AEG’yi bize sattılar, biz de bayilere sattık.
l Siz ne zaman işin içine girmiştiniz?
n Ben işe 1975’te başladım. Lozan’da okulu-
mu bitirdim. Babam “Hadi iş başı, iş başı” dediği
için geldim.
l O zamanlar beyaz eşya sektörü dediği-
mizde nasıl bir tablo vardı, kaç oyuncu etkindi?
n Arçelik, ilk önce 1959’da ilk çamaşır ma-
kinesini, ardından 1960’ta ilk buzdolabını üretti.
Sektörde beyaz eşya bayileri vardı ve her mar-
kayı satıyorlardı. Arçelik’in o meşhur merdaneli
makinesi çok tutuldu. Bunun üzerine Arçelik
bayilerine dönüp “Kiminle çalışacağınıza ka-
rar vermeniz gerek” dedi. AEG olarak bizden
güçlüydüler. O dönem Türkiye’de ne elektrik
ne su vardı. O çamaşır makineleri bidonlarla
dolduruluyordu. Onun için Arçelik’in çamaşır
makinesi çok tutuldu, o makineyi çok sattılar.
Arçelik bayilerini ayırınca, bayilerin çoğunu ve
en iyilerini aldı. Çünkü bizden fazla malı var-
dı ve bizden çok satıyordu. Yavaş yavaş ürün
gamını da genişletiyordu. Çamaşır makinesine
fırın da eklediler.
l O dönemde rekabet nasıldı? Pazar payları
nasıl dağılıyordu?
n Biz AEG olarak Arçelik’in bir adım gerisin-
den geliyorduk. Ama bizim de buzdolaplarımız
Arçelik’inkinden daha çok tutulmuştu. Onun
için buzdolabında çok ciddi bir rekabet vardı
ve kafa kafaya satıyorduk. Pazar payları buzdo-
labında yüzde 51 Arçelik, AEG yüzde 49 gibiydi.
Çamaşır makinesinde ise pazardan onlar yüzde
90, biz yüzde 10 alabiliyorduk. Ardından ocak
ve fırın geldi.

BEYAZ EŞYA SEKTÖRÜNDE

YARIM ASIR
1 Arçelik ilk olarak 1959’da çamaşır makinesini,
ardından 1960’ta ilk buzdolabını üretti.

2 70’lerde Arçelik, Profilo- AEG, Philips ve Norge diye

bir marka daha vardı.

3 1985’e dek Türkiye’de yalnızca Arçelik ve Profilo

üretim yapıyordu, ithalat yasaktı.

4 Koç Grubu bayilerini ayırınca Profilo-AEG de kendi

bayilik sistemini kurdu.

5 80’lerde Turgut Özal’ın 24 Ocak Kararları ve faizlerin

artışı dengeleri değiştirdi.
80’den sonra pazar payı da kaybettik ama
6 dayandık. Arçelik, Beko, Profilo ve AEG markaları
kaldı.

7 80’lerde marjlar daha yüksekti ve büyük yatırımlar

o dönem yapıldı.

8 O yıllarda rekabet de yüksekti. Tüketici ucuz aldı

ama dünya çapında bir sanayi kurulamadı.

9 Türkiye pazarı çok rekabetçi, ABD’ye benziyor.1

dolar için insanlar sabununu değiştiriyor.

10 Türkiye’nin ihtiyacı ara mallar ve hammadde.

Türkiye orada yatırım istiyor.

11 Türkiye pazarı 2017’de satışta 7 milyon adedi geçti.

Bu bir rekordu.

12 Pazar adet olarak 8 milyonu geçmez. Fakat ihracat

daha da büyüyebilir.

128 CAPITAL 4 / 2018

 SÖYLEŞİ

“2017 REKOR YILIYDI,

O DÜZEYİ YAKALAMAK ZOR”
İNDİRİMLE GELEN REKOR
Geçen yıl rekor bir yıldı, çünkü ÖTV indirimi oldu. Satış adetleri 7
milyonu geçti. Türkiye’de hiçbir zaman bu kadar satış olmadı. Bu yıl
aynı olur mu bilmiyorum. İç satışlar yüzde 11 büyüdü. 2017’de aylık
ortalama 621 bin adet beyaz eşya satıldı.

ORTALAMA BÜYÜMEYİ YAKALARIZ

Sektörün geçmiş yıllardaki ortalaması yüzde 5-6 idi. 2017 yılı istisna
oldu. ÖTV indirimi vardı, bunu sürekli hale getiremezler. Getirseler
de anlamı kalmaz ve sektöre itici gücünü vermez. Onu yapmazlar.
Bunu ara sıra bir araç olarak kullanabilirsiniz o zamansektöre bir
faydası oluyor.

2018 TAHMİNLERİ
2018 yılında artık geçen yılki kadar hızlı bir büyüme öngörmüyorum.
Satış adetlerinde geçen yıl yakalanırsa güzel olur.
İhracatta ise şöyle bir tablo var: Sektör üretiminin yüzde 75’ini ihraç
ediyor. BSH üretiminin yüzde 65’ini ihraç ediyor.

l Bu sırada pazarın büyüklüğü nereye gel-
mişti?
n Artık çok ciddi bir pazar vardı. Toplam
1-2 milyon adet beyaz eşya satılıyordu. Oysa
20 yıl öncesinde, yani 1950’lerde yılda sadece 2
bin adet satılan, zenginlerin alabildiği ürünlerdi.
Bir çamaşır makinesi 2 bin dolardı. Bugün bin
liraya çamaşır makinesi buluyorsunuz.
1970’ler böyle geçti. Bayiler ayrıldı. Koç
daha kuvvetliydi, “Eniştemde Tofaş, bir diğer
akrabamda lastik bayiliği var” diyor ve Arçelik
bayisi olmayı tercih ediyorlardı. Bu durum nor-
mal çünkü ticaret böyle. Fakat o savaştan yenik
çıkmadık.
l Kazanmanın yolunu nasıl buldunuz?
n Çünkü bir kasabada bir ilçede tek bir es-
naf yok. Beyaz eşya satan, satmak isteyen mut-
laka bir esnaf daha çıkıyor. Biz de kendi bayilik
sistemimizi kurduk, şu anki BSH bayilerinin bir
kısmı hala o günlerden bugüne kadar gelen ba-
yiler. Son bayi toplantımızı 3 yıl önce yapmıştık.
Kırk yıldan fazla süredir bayimiz olanlara ödül
vermek istedik. Toplam 400 bayi çıktı. Bu ta-
bii ki çok değerli. Demek ki bir aile dostluğu
oluşmuş, ticaretin biraz ötesine geçmiş ve bir
beraberlik doğmuş. Dünyada başka hiçbir yerde
böyle bir sistem yok.
l 1980’den sonra Türkiye çok değişti. Aynı
süreçte beyaz eşya sektörü nasıl değişti?
n 80’lerde en büyük değişim Turgut Özal’ın
24 Ocak Kararları ve faizlerin artışı oldu. Faiz-
ler aylık yüzde 6’ydı. Paranız varsa her ay yüz-
de 6 kazanıyordunuz. Koç Grubu çok büyüdü.
Biz kaybettik mi, evet kaybettik. Pazar payı da
kaybettik biraz ama dayandık. Küçük markalar
battı. Koç Grubu ve bir tek biz kaldık.
70’lerde Arçelik, Profilo- AEG ve Norge diye
bir marka daha vardı. Bir ara da Philips vardı.
Birkaç tane marka daha Türkiye pazarına girdi,
çıktı. İthalat yoktu. Bu markalar ürünlerinin bi-
rini Arçelik’e, birini Profilo’ya yaptırıyordu. Ama
bu markalar yok oldu. 80’lerde Arçelik, Beko,
Profilo ve AEG markaları kaldı.
l O zaman ürün gamı genişlemiş miydi?
n Markaların ürün gamında fırın, çamaşır
makinesi ve buzdolabı, yani 3 ürün vardı. Bir
de set üstü ocak vardı. Bulaşık makinesi 90’la-
rın başında geldi. 70’lerde 1,5 milyon adet olan
beyaz eşya pazarının büyüklüğü 80’lerde 3 mil-
yona yaklaştı. 10 yılda pazar kendini 2’ye kat-
ladı. Bugüne kadar da yine 2’ye katladı. Şu an
Türkiye’de beyaz eşya pazarının büyüklüğü 7
milyon adedi geçti.
l Peki 1980’lerde rekabette, pazar payların-
da denge nasıl değişti?
n Arçelik-Beko yüzde 60’a, Profilo AEG
yüzde 40 pazar payına ulaştı. 1996 yılında BSH
ile başladığımız yıl bizim payımız yüzde 19’du,
Koç Grubu’nun payı yüzde 62 idi. Orada çok
iyi bir ekip vardı; Cengiz Solakoğlu ve ekibi çok
doğru işler yaptı.
l O dönem sizin göreviniz neydi?

130 CAPITAL 4 / 2018

 SÖYLEŞİ

n Ben 1988’de genel müdür oldum. Ondan
önce departman müdürlüğü yaptım.
l BSH, Türkiye’ye girmeye nasıl karar verdi?
n 1994 krizinde dolar 14 bin TL’den birden
42 bin TL’ye yükseldi. Herkes battı. 1994 kor-
kunç bir krizdi. Çok sarsıldık. Biz TL ile alıp
TL olarak satıyorduk ama fabrikalar çelik ithal
ediyordu ve döviz borçları vardı. Düşünsenize
borcunuz birden 3’e katlanıyor ama alacağınız
aynen öyle duruyor. Çok zor bir yıldı.
1993’te Türkiye’de Bosch Siemens Türkiye
(BST) diye bir şirket kurmuştuk. 1994’te onlar
da çok zorlandı. Ve böyle inişli çıkışlı bir eko-
nomide çalışamayacaklarını fark ettiler. Pro-
filo ile ortak olmak için konuştular. Sonunda
Kamhi’ler BSH’ye çoğunluğu satmaya karar ver-
di. BSH bize geldi, distrübütör olarak bizden
de çoğunluğu almak istediler. 1 Ocak 1996’da
yönetim Kamhilerden Almanlara geçti. Ondan
sonra başarı hikayesi başladı.
l Yönetim Almanlara geçtikten sonra nasıl
bir başarı hikayesi yazıldı?
n Yüzde 19 olan pazar payı geçen yıl sonun-
da yüzde 30 oldu. Koç Grubu’yla aramızdaki
puan farkı 40’tan 10’a indi.
l Siz yüzde 11’lik pazar payını Koç’tan mı
aldınız?
n Büyük ihtimalle Koç’tan aldık. Ama unut-
mayın bu süreçte de pazar çok değişti. Oyuna
Vestel girdi, ardından Indesit, LG ve Samsung
girdi. Sektörün 2 büyük oyuncusunun bugün
toplam pazar payı yüzde 75 civarında. Kalan
yüzde 25’i Vestel, Samsung ve Indesit paylaşı-
yor… Diğerleri çok küçük.
l 1996’dan itibaren pazarda neler değişti?
n Öncelikle Türkiye’ye büyük modern ma-
ğazacılık geldi. Sonra hepsi gittiler. Bir tek Me-
diamarkt kaldı. Bazıları tek mağaza açıp gitti,
bazıları çok mağaza açıp gitti, fakat hepsi çok
zarar etti. Bunun nedeni Türkiye’de bayilik sis-
teminin çok güçlü olması. Modern perakende-
cilerin beyaz eşyada payı yüzde 4,5-5. Telefon
satışlarında iyiler ama telefonun da kâr marjı
düşük. Beyaz eşyada bayilere yüzde 11-12 civa-
rında kâr marjı veriyoruz. Bonusları da bir marj
kadar olabiliyor. Bunun yüzde 10’unu masraf
sayarsanız yüzde 8-10 arası kâr ediyorlar ve
bence çok makul. Teknoloji perakendeciliği çok
rekabetçi bir pazar. Bence kimse çok kâr etmi-
yor. Almanlar Alman malı kullanıyor. Avrupa’da
rekabet daha sınırlı. Bizde ciddi rekabet var.
Türk tüketicisi malı en ucuza alıyor.
l Yeni oyuncular rekabeti nasıl etkiledi?
n En yeni gelen Samsung. Onların avantajla-
rı, gençlere çok yakın olmaları. Telefon ve bilgi-
sayardan dolayı genç tüketiciye yakınlar.
l Endüstri 4.0 sektörü nasıl dönüştürüyor?
n Tabii fabrikalar yavaş yavaş robotlaşıyor.

“DÜNYADAKİ YERLERİ
DAHA İYİ OLACAK”
TEK TANINAN TÜRK MARKASI
Türkiye’de beyaz eşya üretiminde 4 oyuncu var. Arçelik, BSH, Vestel ve
Indesit. Bunların hepsi ihracat yapıyor. Türkiye’nin malı çok kaliteli. BSH
burada ürettiği malı hiç problemsiz satıyor. Nispeten işçiliği biraz daha
ucuz. Romanya gibi bizden ucuz olan üretici ülkeler de var. Üretici
olarak Polonya ile kafa kafayayız. Türk markası olarak beyaz eşyada
dünyada tanınan tek marka ise Beko.

ÜNİVERSİTELERDE OKUTULMALI
Beko, dünyada çok başarılı. Üniversitelerde okutulacak kadar başarılı
bir operasyondur bu. Dünyada bir marka yarattılar ve Barcelona’ya
sponsor oldular. Avrupa’da iyi tanınmak istiyorsanız bunu yapmak
mecburiyetindesiniz. 100 yıldır var olan markalarla yarışacaksınız.
Başka da bu anlamda ciddi bir markamız yok.

10 YIL SONRA
Vestel de çok büyük ihracatçı. OEM yani başkalarının markalarına
üretim yapıyor. Bundan 10 yıl sonra Türk şirketlerinin dünyada ve
sektördeki yeri bence iyi olacak. Arçelik-Beko, iyi adımlar attı.
Pakistan’da fabrika aldılar, Hindistan’da iyi bir ortaklık kurdular, Güney
Afrika’da şirket satın aldılar. Çin’de, ABD’de varlar. Her şey daha
iyi olacak.

132 CAPITAL 4 / 2018

 ÜST DÜZEY
BASKI GÜVENLİĞİ

KYOCERA Net Manager

KYOCERA SecureAudit

KYOCERA Fleet Services

Kyocera Doküman Koruyucuları ile tanışın

Kesintisiz çalışma sürenizi ve verimliliğinizi artırmak,
Sizi gelişmiş tehditlere, veri kayıplarına ve güvenlik ihlallerine karşı korumak,
İş süreçlerinizin her adımında dokümanlarınızın güvenliğini sağlamak,
Yazıcı / Fotokopi filonuzun yönetimini kolaylaştırmak
için hizmetinizdeler.
 SÖYLEŞİ

“TÜRKİYE REKABETTE AMERİKA GİBİ”

MARJLAR YÜKSEKTİ
1985’e kadar ithalat yoktu. Sadece iki üretici vardı. Fakat sanayi daha
emekleme dönemlerindeydi. O zamanlarda marjlar daha yüksekti ve
yatırım da o dönem yapıldı. Arçelik’in bugün bir dünya devi olmasının
nedeni o zaman kazandığı paralarla yaptığı yatırımlardır.

HOLLANDALI UYARMIŞTI
O zamanlar Philips’in Hollandalı müdürü bir toplantıda “Siz deli misiniz?
Pazar aç, siz birbirinizi yiyorsunuz, işte marj bırakmadınız. Neyle yatırım
yapacak neyle yeni teknolojiyi getireceksiniz” demişti. Hiçbiri olmadı.
Tüketici ucuz aldı ama sanayi kurulamadı.

RENKLİ TV REKABETİ
Sanayide böyle bir süreç var. Sanayi ilk başta pahalı satılan malla
kuruluyor. Renkli televizyonda çok ciddi bir rekabet oldu. Philips, Arçelik,
Vestel, Sharp, Telefunken herkes pazarda vardı. Mesela Türkiye bir düz
ekran fabrikası kuramadı ama Güney Kore kurdu. Türkiye pazarı çok
rekabetçi, Amerika’ya benziyor. Amerika’da da 1 dolar için insanlar
sabununu değiştiriyor, başka yerden alıyor.

itibaren orta sınıf bir çamaşır makinesinde oto-

BSH da 3 yıl önce 4 bin 500 kişiydi, şimdi 8 bin
kişi. Türkiye’de işçi azalmıyor. Robotlar işçinin
yerini almıyor. Daha verimli, daha büyük ve
daha hacimli üretim yapılıyor. Endüstri 4.0 dö-
nemiyle birlikte aynı işçiyle aynı fabrikada daha
çok iş yapılıyor. Rekabet için bu şart.
l Beyaz eşyada 4 ana ürün var. Bu ürün
gamı ne zaman tamamlandı?
n 1990’ların başında bulaşık makinesi başla-
dı. O zamandan beri 4 ana ürün satılıyor. 90’la-
rın ortasında yavaş yavaş ankastre başladı. Artık
normal pek fırın satılmıyor. Yüzde 70 ankastre
oldu. 20 yılda pazar pişirme tarafında tamamen
değişti.
l Tüketicinin talebi nasıl değişti?
n Zaten tüketici ne istiyorsa biz onu yapıyo-
ruz. Ankastre istiyor, iyi bulaşık makinesi istiyor,
sessiz çalışsın, kısa sürede iyi yıkasın istiyor. En
önemli tüketici talebi bu makinelerin hem ça-
maşırda hem bulaşıkta iyi ve hızlı yıkamalarını
istiyorlar. Eskiden 2,5-3 saatte yıkayan makin-
ler şimdi ortalama 1 saatte yıkıyor. 15 dakikalık
programlar da var tabii.
l Akıllı doz çamaşır ve bulaşık makinesinde
devrimci bir yenilikti. Türk tüketicisi alıştı mı?
n Satışları fena değil. Çok büyük bir yenilik
getirdiğinizde yavaş yavaş aşağı doğru iniyor.
İlk önce pahalı ve az satıyorsunuz. Bu yıldan
matik dozajlama var. Bir defada tüm deterjanı
döküyorsunuz ve ardından makine size söz ge-
limi 20 kere çamaşır yıkıyor. Tüketicinin kola-
yına geldi ve performanstan da memnun kaldı.
l Türk şirketleri Avrupa’da başarılı oldu.
Çin ve Amerika’yı da hedeflerler mi?
n Mutlaka. Dünya markası olacaksanız o iki
pazarda da oyuncu olacaksınız. Amerika çok
rekabetçi.
l Türk tüketicisinin beyaz eşya sahipliğinde
nasıl bir noktadayız?
n Teknoloji değişiyor, bugün 20 yıl önceki
buzdolabı çalışıyor ama bugünkü modellerin 4
katı elektrik tüketiyor. Tüketici de onu elde tut-
maya değmeyeceğini görüp değiştiriyor.
l Sizin tanıklık ettiğiniz 40 yılda beyaz eşya-
da en büyük buluş ne oldu?
n Bu sektör kadınları çamaşır ve bulaşık yı-
kamaktan kurtardı. Tasarruf teknolojisi ve ses-
sizlik de önemliydi. Amerikan bulaşık makine-
sini çalıştırıp mutfakta duramazsınız. Ucuz ama
acayip bir gürültü yapıyor.
l BSH Ar-Ge’si ne üzerinde çalışıyor?
n Buzdolabında ve fırında çalışmalar var.
Son buzdolabı serisi Türkiye’de geliştirildi.
BSH’nın 3 Ar-Ge merkezi var. Biri Münih’te, biri
Türkiye’de, biri de Çin’de. Biz buzdolabı yapı-
yoruz. Almanya daha çok çamaşır ve bulaşık
makinesi Ar-Ge’sini yapıyor.
l Burada cironun ne kadarı Ar-Ge’ye gidiyor?
n Dünyada yüzde 4,4’ü Ar-Ge’ye gidiyor.

134 CAPITAL 4 / 2018

Gelecek,
hayalini
kurduğumuz
değil,
yarattığımız
bir şeydir.
Yeniliklerimiz, șehirlerin daha az
enerji kullanmasına, soluduğumuz
havanın daha temiz olmasına
ve elektrikli tașımacılığı
yaygınlaștırmaya yardım eder.
İște bu yüzden, BASF’de,
gelecek konusunda iyimseriz.

Daha fazla bilgi için:

wecreatechemistry.com
BİLİŞİM

2018 sonunda bilişim pazarının dünyada 3,7 trilyon dolara, Türkiye’de ise
22,5 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Pazara yön veren büyük
oyuncular, sektörün üzerinde büyüme planlarken pazar payını artırmak ve yakın
coğrafyalarda büyümek önemli hedefler arasında. Sektörde en hızlı büyüme
beklenen alanların başında BT hizmetleri
var. Donanım pazarının küçülmesi
beklenirken, artan dijital dönüşüm
yatırımlarıyla yazılım sektörünün
cirosunun yıl sonunda ilk kez 1 milyar
doların üzerine çıkması bekleniyor.

AYÇE TARCAN AKSAKAL l aaksakal@capital.com.tr

artner’ın raporuna göre bu yıl küresel bilişim

harcamaları bir önceki yıla göre yüzde 4,5
artarak 3,7 trilyon dolara ulaşacak. İş dün-
yasının bilişime yatırım yapmayı sürdürece-
ğinin belirtildiği raporda büyüme alanlarını
tetikleyen temel unsur dijital dönüşüm olarak ön plana
çıkıyor. Bunu blockchain, nesnelerin interneti (IoT) ve
yapay zekadaki gelişmelerin izlemesi bekleniyor.
Türkiye’de de bilişim pazarından gelen veriler bu yıl
pazarın büyüme trendinde olacağına işaret ediyor.
IDC’ye göre bu yıl sonuna kadar Türkiye bilişim paza-
rının büyüklüğü 22,5 milyar dolar olacak. Telekom hariç
tutulduğunda 2018 sonunda donanım, yazılım ve hiz-
metler pazarının toplam büyüklüğünün 10,6 milyar dolar
seviyesine ulaşması bekleniyor. 2017’ye toparlanma yılı

136 CAPITAL 4 / 2018

CAPITAL 4 / 2018 137
BİLİŞİM

olarak bakılırken bu yıl donanım fiyat artışlarıyla ciro bazında büyü-

hariç ana sektör ve alt kategorilerin me yaşandığına dikkat çekiyor. Cö-
pek çoğunda geçen yılın üzerinde mert, “Akıllı telefon pazarında bü-
büyüme öngörülüyor. Yurt dışında yümenin büyük kısmı üst segment
olduğu gibi iç pazarda da büyüme model satışlarından geldi. Faizler
alanlarını tetikleyen ana unsur diji- ve kurdaki dalgalanmalar sonucu
tal dönüşüm yatırımları olacak. azalan tüketici güveni akıllı telefon
satışlarının düşmesine neden oldu”
DONANIM KÜÇÜLECEK Mİ? diyor.
2016’nın ardından 2017 Türkiye bi- Index Grup Şirketleri İcra Ku-
lişim sektörü için toparlanma yılı rulu Başkan Yardımcısı Atilla
oldu. BT hizmetleri ve yazılımda Kayalıoğlu’na göre donanım pa-
büyüme yaşanırken sektördeki en zarındaki daralmanın en önemli
sıkıntılı alan “donanım” oldu. Yük- nedeni kişisel bilgisayarların per-
sek kurlar ithalata dayalı donanım formansının düşmesi. Kayalıoğlu,
pazarında baskı yaratırken yüksek “Pazarda çok az notebook ve PC
vergi yapısı ve zayıflayan tüketici satılıyor. Birkaç yıl önce bugünkü-
talebi donanım pazarının büyüme- nün neredeyse iki katı notebook
sini olumsuz etkiledi. satışı yapılıyordu” diyor.
IDC Araştırma ve Danışmanlık
Bölüm Başkanı Eren Eser, geçen BÜYÜME NEREDEN GELECEK?
yıl zor şartlara rağmen yüzde 9,9 2016’ya göre 2017’de bilişim paza-
büyüyen donanım pazarının 2018 rının yüzde 7 büyümesi sektörde-
sonunda yüzde 3 küçülmesini bek- ki pek çok şirketin 2018’e olum-
lediklerini söylüyor. Eser, “Şirket- lu bakmasını sağladı. Bu yıl da
ler artık ilk yatırım maliyeti yüksek 2016’ya paralel donanım pazarında
olan donanım yatırımı yapmak yerine, kullandıkları ka- küçülme beklenirken pazarda büyümenin geleceği alan-
dar ödedikleri servis modeline geçiyor. Bu yönelim hiz- lar BT hizmetleri ve yazılım olacak.
metler pazarının hızlı büyümesine katkı sağlıyor” diyor. 2018 sonunda BT hizmetlerinin yüzde 15 büyümeyle
Cep telefonu ve PC satışlarının doygunluğa ulaşma- 1,6 milyar dolara, yazılım pazarının ise yüzde 5 büyü-
sı da donanım pazarını olumsuz etkilemeyi sürdürüyor. meyle 1 milyar dolar ciroya ulaşması bekleniyor. Buna
Bilkom CEO’su Cömert Varlık akıllı telefon pazarında karşın donanım pazarının yıl sonunda 8,3 milyar dolar-
geçen yıl adet bazında satışların düştüğünü belirtirken dan 8 milyar dolara gerileceği belirtiliyor.

MEHMET ALİ AKARCA / KOÇSİSTEM GENEL MÜDÜRÜ

“5 YILDA 1 MİLYAR DOLAR HEDEFLİYORUZ”
“BULUT YÜKSELİŞTE”
Şirketlerin yatırımlarını daha verimli hale
getirmek için yapacakları sermaye yatırımını
düşürmek ana öncelikleri haline geliyor. Bu
nedenle 2018’de bulut ve dış kaynak hizmetleri
gibi işletme giderlerine dayalı iş modellerinin
daha fazla tercih edilmesini bekliyoruz.
“DİJİTALLEŞME TALEBİ YÜKSEK”
Şirketlerin dijital dönüşüm konusundaki
hedefleri BT alanında özellikle nesnelerin
interneti, büyük veri ve analitik, güvenlik ve
bulut alanlarındaki büyümeyi olumlu yönde
etkiliyor. Bu yıl, Orta Doğu, Türkiye ve Afrika
bölgesine paralel bir büyüme beklentimiz var.
Bu coğrafyada, dijital dönüşüme en çok ilgi
gösteren ülke Türkiye olarak görülüyor.
5 YIL PLANI
Bu yıl, yüzde 20 seviyesinde büyümeyi
hedefliyoruz. Gelecek 5 yılda ise en önemli
hedefimiz sistem entegratörü pazarında, 1
milyar dolar ciroya sahip bir şirket olmak.
Ayrıca kendi ürün ve servislerini geliştiren,
bütünleşik çözümler sunan bir teknoloji
şirketi olarak en önemli planlarımızdan biri
küresel bir oyuncu olmak.
YÜZDE 15’İ YURT DIŞINDAN
5 ülkeye daha açılmak istiyoruz.
Gelirlerimizin yüzde 15’lik kısmını 5 yıllık
planda yurt dışından elde edeceğimizi
düşünüyoruz. Ürün geliştirirken sadece
Türkiye pazarı için değil yurt dışında fark
yaratacak ürün ve hizmetlere odaklanıyoruz.

138 CAPITAL 4 / 2018

BİLİŞİM

TANSU YEĞEN / SAMSUNG ELECTRONICS TÜRKİYE BAŞKAN YARDIMCISI

“BÜYÜME PREMIUM SEGMENTTE”
AKILLI TELEFON PAZARI
Akıllı telefon pazarına olan ilgi 2018’de de
sürecek. Bu yıl, akıllı telefon sektöründe adet
bazında yüzde 5’lik bir büyüme öngörüyoruz.
Pazarda satılan telefonların adet olarak yüzde
30’u, ciro olarak ise yüzde 50’den fazlası
premium segment denilen 2 bin TL üzerindeki
modellerden geliyor.

BÜTÇE ARTACAK
Gelecek yıllarda, en çok büyümesini
beklediğimiz segmentlerden biri premium
segment olacak. GFK verileri, kullanıcıların
gelişmiş teknolojik özellikleri barındıran modelleri kullanmak istediklerini ve
telefonları için daha fazla bütçe ayırdıklarını gösteriyor.

YÜKSELEN TRENDLER
Yapay zeka, bulut bilişim, sanal gerçeklik gibi kavramlar hayatımıza giriyor.
Sesli komutların ve yapay zekanın 2018’de yükselen trendler arasında
olacağını öngörüyoruz.

2018 VİZYONU
2018 vizyonumuzda, nesnelerin interneti teknolojisi ve bu teknolojiyi
destekleyen cihazlar üreterek son kullanıcının hayatını kolaylaştırmak
Bu yıl, bilişimin yüzde 6 büyüyece- bulunuyor. Bu doğrultuda Samsung Connect, Samsung Home ve Samsung
ğini öngören Koç Sistem CEO’su Meh- View gibi farklı uygulamaları SmartThings adı verdiğimiz tek bir uygulama
met Ali Akarca da büyümenin ağırlıklı üzerinde birleştireceğiz.
BT hizmetlerinde gerçekleşmesini bek-
lediğini belirterek “Yazılımda sektör or-
talamasına yakın bir büyüme bekliyoruz. Donanımda ise Türkiye’deki her 4 şirketten birinin bulut bilişime yatırım
ortalamanın altında büyüme öngörümüz var” diyor. yapmayı planladığını söyleyen Radore Veri Merkezi Ge-
Bilişimdeki avantajlı alanlardan biri de yazılım pa- nel Müdürü Sadi Abalı, “Buluta geçiş hızlanıyor. Şirket
zarı. TÜBİDER (Bilişim Sektörü Derneği) Başkanı Erkin içindeki veri merkezleri, buluta ya da Colocation’a taşı-
Fındık yazılım pazarının 2017’yi toparlanma yılı olarak nıyor. 2018’de bu ivmenin artmasını bekliyoruz” diyor.
geçirdiğini belirterek bu yıl yazılımda TL bazında yüzde Red Hat Türkiye Genel Müdürü Haluk Tekin de şir-
15-20 arasında büyüme öngörüyor. ketlerin bulut yatırımlarının büyümesini beklediklerini
Milli ürün stratejisi de yerli yazılım şirketlerinin bü- belirterek özellikle bu yıl hibrit ve çoklu buluta olan
yüme beklentilerini artırıyor. Uyumsoft Yönetim Kurulu talebin artığını söylüyor.
Başkanı Mehmet Önder de bu yıl hem ERP pazarı hem “Şirketler satın alma yapmak yerine buluttan hizmet
de e-fatura, e-defter gibi e-dönüşüm uy- almayı tercih ediyor” diyen Uyumsoft
gulamalarıyla yazılım pazarında yüzde Genel Müdürü Mehmet Önder, “Bu yıl
20-30 arasında büyüme beklediklerini şirketler, bulut sistemlerine 500 milyon
belirterek “Milli ürün stratejisiyle yerli TL’nin üzerinde bütçe ayıracaklar” diyor.
yazılım şirketlerinde önemli bir büyüme- Güvenlik pazarı da hızlı büyümenin
nin olacağını öngörüyoruz” diyor. yaşandığı alanlardan…IDC Araştırma
ve Danışmanlık Bölüm Başkanı Eren
YÜKSEK POTANSİYELE DİKKAT! Eser, şirketlerin kullandığı siber güven-
Bu yıl, bilişim pazarındaki yüksek bü- lik ürünlerinin büyük oranda artmasıyla
yüme potansiyelli alanlar arasında bulut bu yıl entegre güvenlik çözümünün en
bilişim, güvenlik ve PC oyunları da yer önemli konulardan biri haline geleceğini
alıyor. SAP de dünyada hızla bulut şir- belirtiyor.
MEHMET
keti olma yolunda evrilirken Türkiye’de Bu yıl, bilişimde yüksek büyüme
ÖNDER
bulut bilişim yatırımlarına ilgi artıyor. beklenen alanlardan biri de PC oyunları

140 CAPITAL 4 / 2018

Atlas 25. yıl özel sayısı bayilerde!

Atlas bu özel sayıda okurlarına

eşsiz armağanlar veriyor...

1 Son 10 yılın
dijital arşivi

URİZ

M
T
AY L I K C O Ğ R A F YA KEŞİF DERGİSİ
İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ - TARİHİN HAZİNELERİ

2 3
ÇEYREK YÜZYILLIK SERÜVEN • ARKEOLOJİ YERYÜZÜNÜN BELLEĞİ • KEŞİF VE MACERA
ARAMAKTIR ASLOLAN • DOĞA EVRENİN CANLILARIYIZ • KÜLTÜR BU DÜNYABAŞTAN BAŞA •
ATLAS VE FOTOĞRAF BİRLİKTE BÜYÜMEK

İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ

Tarihin Hazineleri

Arkeoloji Müzesi eki 25 yılın öyküsü

Hemen Abone Olun • 0 212 478 0 300

atlasdergisi.com ATLASDergisi AtlasDergisi atlas-dergisi
BİLİŞİM

olacak. Bu pazarın birçok üretici için en öncelikli alan-
lardan biri olacağını söyleyen HP Türkiye Genel Müdü-
rü Filiz Akdede “Bu yıl, globalde PC gelirlerinin yüzde
30’unun oyun bilgisayarlarından geleceğini tahmin edi-
yoruz ve bu alana yatırım yapıyoruz” diyor.
PC oyunlarının yanı sıra giyilebilir teknolojiler de bi-
lişim pazarının büyüme potansiyeli yüksek kategorileri
arasında yer alıyor. Bilkom CEO’su Cömert Varlık, giyi-
lebilir teknolojilere büyük bir ilgi olduğunu belirtiyor.
Bugün yaşamsal veri izleme amacıyla kullanılan giyilebi-
lir teknolojilerin önümüzdeki yıllarda profesyonel araç-
lar olarak yaygınlaşacağını
belirten Varlık, şunları ek-
liyor:
“Birbiriyle entegre çalı-
şan ve konuşan cihazların
sayısı günlük kullanımda
artmaya devam ediyor. Pa-
halı oldukları için henüz
bireysel kullanımda çok
fazla tercih edilmeyen bu
ürünlerin, fiyatlarının düş-
mesiyle akıllı telefonu olan
CÖMERT
herkesin kullanabileceği
VARLIK
ürünler haline geleceğini
göreceğiz.”
KAMU KRİTİK ÖNEMDE
Bilişim pazarında kamu en önemli müşteri potansiye-
lini oluşturuyor. Kamunun artan BT yatırımları, pazarı
büyütmeye devam ediyor. 2017’de kamu kurumlarının
yürüttüğü bilgi ve iletişim teknolojileri projeleri için ayrı-
lan ödeneğin 2002’ye göre 5 kattan fazla artarak 4 milyar
444 milyon TL’ye ulaştığını belirten SAP Türkiye Genel
Müdürü Uğur Candan önümüzdeki dönemde bilgi tek-
nolojileri ve Ar-Ge yatırımlarının daha da artmasını bek-
lediklerini söylüyor. Arena Genel Müdürü Serkan Çelik
de 2018’in geçen yıldan daha verimli geçeceğini belir-
tiyor. Bilişim pazarındaki talebin ana merkezini kamu
yatırımlarının oluşturmaya devam edeceğini söylüyor.
Çelik, “Müşteri segmenti olarak kamu eskiden olduğu
gibi en önemli yatırımın yapıldığı alan olmaya devam
ediyor. Kamu alımlarının yönlendirilmesi ve mega pro-
jelerin parçası olabilmek çok kritik olacak” diyor.
Öte yandan eğitimden perakendeye, sağlıktan oto-
motive kadar pek çok şirketin dijital dönüşüme olan
ilgisi de BT yatırımlarının artmasına yol açıyor. Sektör-
deki büyüme alanlarını tetikleyen en önemli unsur dijital
dönüşüm yatırımları olurken bundan sektördeki mobil,
analitik, bilgi güvenliği ve
bulut projelerinin daha
fazla pay alması bekleni-
yor.
“2017 sonunda bili-
şim pazarındaki büyüme
oranlarının artması 2018’e
daha olumlu bakmamızı
sağlıyor” diyen VMware
Türkiye Ülke Müdürü Mu-
rat Mediçeler de sektörde
büyümeyi tetikleyen ana
SERKAN
unsurun dijital dönüşüm
ÇELİK
olduğunu söylüyor. Medi-
çeler, “Bulut bilişim, yöne-
tilen hizmetler, nesnelerin interneti ve büyük veri gibi
gelişmeler sektörün büyümesine katkı sağlayacak” diyor.
2018’İN YÜKSELEN TRENDLERİ
Yeni dönemde sektöre hangi yeni teknolojiler damgasını
vuracak? Penta Teknoloji Ürünleri Satış ve Pazarlamadan
Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Fatih Erünsal, “IoT,
yapay zeka, büyük veri ve buna bağlı olarak güvenlik
ve veri işleme kavramları bu yıl da sektöre damga vura-
cak. Donanım ve yazılım ürünlerine olan talep daha da
artacak” diyor.
itelligence CEO’su Dr. Abdülbahri Tanış, işlerin hız-

ATİLLA KAYALIOĞLU / INDEX GRUP ŞİRKETLERİ İCRA KURULU BAŞKAN YARDIMCISI

“YAZILIM VE HİZMETLER BÜYÜYECEK”
“DONANIM PAZARI
KÜÇÜLECEK”
Bu yıl donanım segmentinin
küçülmeyi, yazılım ve
hizmetler alanının ise
büyümeyi sürdüreceğini
öngörüyoruz. Bilişim
teknolojilerinde 2018’in
bir önceki yılla benzer
sonuçlarla kapanması
büyük bir ihtimal.
“MOBİL ADETTE
AZALACAK”
Ağırlıklı olarak akıllı
telefondan oluşan mobil
pazarı, değerde fazla
değişmeyecek. Bilgi
teknolojileri pazarı yıldan yıla
benzerlik sergilerken, 2018’de
telekom hizmet ve ürünleri
büyüyerek bilişim teknolojileri
pazarındaki payını artıracak.
“YENİ ALANLAR BÜYÜYECEK”
Sektörde 5 yılda yeni alanların
etkilerini daha fazla hissedeceğiz.
Bu yeni alanlar büyük veri,
analitik uygulamaları, bulut
teknolojilerinin sağladığı mobilite,
oyun bilgisayarları ve bu eksende
gelişen e-spor gibi yeni alanlar,
artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik
ve robot teknolojileri gibi alanlar
olarak öne çıkıyor.

142 CAPITAL 4 / 2018

LESS IS MORE
25 yıldır tasarımda "az"ın gücüne inanıyor, ev & ofis
için mobilya ve aydınlatmanın modern klasiklerini
showroomlarımızda sizler ile buluşturuyoruz.
BİLİŞİM
FİLİZ AKDEDE / HP TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ
“PAZARIN ÜZERİNDE BÜYÜYECEĞİZ”
YAZICI PAZARI
Türkiye’de ve dünyada PC ve yazıcı
alanlarındaki liderliğimizi sürdürüyoruz.
Türkiye’de 2017’de yazıcı pazarı yüzde
5 büyürken bizim büyüme oranımız
yüzde 12 olarak gerçekleşti. 2017’yi
yüzde 33 pazar payıyla lider olarak
kapattık. İlk yılını dolduran tanklı
ürünlerimiz ise tüketici pazarında
yüzde 23 pazar payına ulaştı.
PC YÜZDE 2 BÜYÜDÜ
Geçen kasım ayında Samsung
yazıcı grubunu HP ailesine kattık. PC
tarafında ise sektörün yüzde 2 büyüme
oranına karşılık yüzde 4 büyüme
başarısı yakaladık. Oyun ürünleri pazarı yüzde 33 büyürken HP’nin
büyüme oranı yüzde 94 olarak gerçekleşti.
HANGİ ALANLAR BÜYÜYECEK?
Bu yıl, pazarın üzerinde büyüme hedefliyoruz. PC tarafında büyüme
gelecek alanlar dizüstü bilgisayarlar, oyun bilgisayarları ve
kurumsal iş istasyonları olacak. Yazıcı tarafında da tanklı ürünler
ve kurumsal departman yazıcıları alanında büyüme öngörüyoruz.
Samsung yazıcı bölümünün satın alımı HP’nin toplam pazar payını
bu yıl olumlu etkileyecek.
“SATIN ALMA YAPABİLİRİZ”
Bu yıl, yeni satın almalar ve iş birlikleriyle etki alanımızı
genişletmeye devam edeceğiz. Hedeflerimizden biri tüketici
taleplerini karşılayacak alanlarda kendimizi geliştirmek. 2018
yılında da yeni ürün, çözüm ve kampanyalarla tüketicilere
ulaşmayı sürdüreceğiz. Yeni satın almalar ve iş birlikleriyle etki
alanımızı genişletmeye devam edeceğiz.
la buluta kaydığını belirtiyor ve “Bulut tabanlı sistemler
üzerinde gerek robotik entegrasyonlar gerekse farklı IoT
senaryoları ile zenginleştirilmiş iş modelleri hızla gelişi-
yor” diyor. NGN Teknolojiden Sorumlu Genel Müdür
Yardımcısı Ufuk Yaşıbeyli, bu yıla damga vuracak trend-
lerin başında görsel tanıma teknolojileri, akıllı asistanlar
ve 5G’nin bulunduğunu belirtiyor.
SAP Genel Müdürü Uğur Candan, “Yazılım teknolo-
jileri, gelecek 10 yılda dijital dünyanın merkezinde yer
alacak. Öğrenen makineler, yapay zeka, bulut bilişim,
nesnelerin interneti (IoT) artık bir hayal olmaktan çıkıp
iş süreçlerinin temel bileşenleri haline geliyor” diyor.
HP Türkiye Genel Müdürü Filiz Akdede de hem Tür-
kiye hem de dünyada popülerliği giderek artan e-sporun
yeni döneme damga vuracak trendlerin başında geldiği-
ni belirtiyor. Akdede, “Performans ve tasarımı bir arada
sunan ve her ihtiyaca yönelik ürünler geliştirmek her za-
mankinden daha da önem arz edecek” diye konuşuyor.
144 CAPITAL 4 / 2018
KoçSistem Genel Müdürü Mehmet Ali Akar-
ca da bu yıl, blockchain teknolojisinin finanstan
üretime, dış ticaretten tedarik zincirine kadar çok
farklı sektörlerde uygulamalarını göreceğimiz bir
döneme gireceğimizi belirtiyor. Akarca, “Karşı-
lıklı güvene dayalı mutabakat süreçlerini kısaltan
bu teknolojik dönüşümle maliyetlerin azaldığı
esnek yapılar ortaya çıkacak” diyor.
Robotic Process Automation (RPA) de özel-
likle şirket içi süreçlerdeki tekrar eden işler için
daha az hata oranıyla verimlilik artışı sağlayacak
teknolojiler arasında gösteriliyor.
LİDERLERİN BÜYÜME HEDEFLERİ
Bu yıl, sektörünün önde gelen oyuncularının
planları arasında sektörün üzerinde büyümek ve
pazar payını artırmak var. Ayrıca yakın coğrafya-
lara da yatırım yapmayı hedefliyorlar.
SEBAHATTİN ABDÜLBAHRİ
YAMAN TANIŞ
2018’de akıllı telefon pazarındaki daralmaya
karşın yüksek oranda büyüme öngören şirket-
lerden biri de General Mobile. Şirketin yönetim
kurulu başkanı Sebahattin Yaman, yılsonunda cep
telefonu pazarında yüzde 30 büyümeyi hedefledikle-
rini belirterek en çok tercih edilen cep telefonu mar-
kası olmayı istediklerini söylüyor. “31 ülkeye ihracat
gerçekleştiriyoruz ve ihracat yaptığımız bazı ülkelerde
kısa sürede ilk 5 markadan biri olma başarısını göster-
dik” diyen Yaman, 2018’de global etkinliklerini artırmayı
planladıklarını söyleyerek ihracat yaptıkları ülke sayısını
45’e çıkarmayı planlıyor. Yaman, “Yeni pazarların yanı
sıra bulunduğumuz ülkelerde daha geniş kitlelere ulaş-
ma ve büyüme stratejimizi sürdüreceğiz” diyor.
Index Grup Şirketleri İcra Kurulu Başkan Yardımcısı
Atilla Kayalıoğlu bu yıl büyüme ve pazar payını artırma-
nın en önemli hedefleri arasında yer aldığını belirtiyor.
Kayalıoğlu, “Bu hedeflerimizi gerçekleştirmek için bilgi
teknolojileri ve mobil ürünler kategorilerinin yanı sıra
katma değerli ürünlerimizle de büyüyerek pazar payımı-
zı artırmayı ve yeni alanlarda etkin olmayı amaçlıyoruz”
diyor.
 STRATEJİ
Daha iyi bir liderlik ihtiyacı
H
ükümetsiz geçen 5 ayın ardından ortanın
solu SPD’nin üyeleri, sonunda Şansölye
Angela Merkel liderliğindeki koalisyona ka-
tılma yönünde oy verdi. Almanya’da hiçbir
acil durum yok. Ekonomi büyümeye devam ediyor ve
siyaset sahnesi gayet istikrarlı görünüyor. Ancak bu
sonuncu büyük koalisyonun zayıflığı Avrupa için kötü
bir haber. Avrupa’nın liderliğe ihtiyacı var ve Fransa’nın
Emmanuel Macron’unun da Euro Bölgesi’nde güçlü bir
reform ortağına ihtiyacı var. Küresel seviyede, hukukun
egemenliği, insan hakları, açık piyasalar ve açık sınırlar
gibi liberal değerlerin de bir lidere ihtiyacı var. Ame-
rika Birleşik Devletleri gibi Almanya da bu sorunlara
kusursuz çare olmaktan uzak duruyor. Ancak Donald
Trump’ın “Önce Amerika” çığırtkanlığı yapması ve Xi
Jinping’in Çin’de görev süresi sınırını kaldırmasıyla
birlikte ülkelerde ardı ardına ortaya çıkan diktatörlerin
yanında Angela Merkel yine de bu değerlerin en güçlü
savunucusuymuş gibi görünüyor. Onun işi sadece daha
da zorlaşmış durumda.
Son 5 yılda Almanya’da çok şey değişti. Yeni kuru-
lan koalisyon geçen ekim ayında yapılan seçimlerde
toplamda yüzde 53 oy alabildi, oysa 2013 yılındaki
seçimlerde toplam oy oranı yüzde 67’ydi. Yapılan son
anketler bugün tekrar seçim yapılsa bu oy oranının
yüzde 50’nin altına inebileceğini söylüyor. Şubat ayın-
da yapılan bir anket SPD’nin oyunun aşırı sağcı olan
Almanya İçin Alternatif Partisi’nin altına düştüğünü ve
dolayısıyla onu Almanya’nın ana muhalefet partisi ha-
line getirdiğini gösteriyor. SPD üyelerinin sadece yarısı
bu yeni hükümete katılmak yönünde oy verdi, ancak
partinin gençlik kolları bu fikre karşı bir kampanya
yürüttü ve hükümete katılmaya evet diyenlerin dahi
pek de istekli olmadığı gözlemleniyor.
Politik anlamda zayıf bir Almanya aslında Avrupa
için kötü bir haber, çünkü tam da reform yapılması
gereken bir zamanda Merkel’in güç kaybetmesi, AB’yi
kuvvetli bir liderlikten mahrum bırakacak. Macron, sa-
vunma, vergiler ve iltica yasalarıyla ilgili AB genelinde
ortak politikalarla dargın milliyetçileri yanına çekmek
ve Euro Bölgesi’ni desteklemek amacıyla tasarlanmış
kapsamlı değişiklikler öneriyor. Euro Bölgesi parlamen-
tosu, Euro Bölgesi bakanları, bir Euro Bölgesi bütçesi,
vergi politikalarında daha iyi koordinasyon ve sınırların
kontrolünde ortak bir yaklaşım çağrılarında bulunuyor.
Ancak Avrupa Konseyi, Komisyonu, Parlamentosu
ve Merkez Bankası üyelerinin 2019 yılında yerlerine
146 CAPITAL 4 / 2018
IAN BREMMER
Eurasia Group Başkanı @ianbremmer
başkalarının gelmesinden önce bu planları onaylaya-
bilmelerini sağlaması için Macron’un arkasına Merkel’in
güçlü desteğini alması şart.
Almanya’nın güçlü politik desteğine ihtiyaç duyan
sadece Avrupa değil. Donald Trump, ABD başkanlık
seçimini kazandığında Merkel onun deneyimsizliğinden,
dengesiz mizacından, korumacı söylemlerinden ve göç-
men karşıtı kampanya retoriğinden istifade etmeye kal-
kışmamıştı. Aksine, her iki liderin ve ülkenin başarılı bir
şekilde birlikte çalışabileceğine dair içten temennilerini
sunarak kendisini tebrik etmişti: “Almanya ve Amerika
demokrasi ve özgürlüğün yanı sıra herkesin kökeni,
derisinin rengi, mezhebi, cinsiyeti, cinsel eğilimi veya
siyasi görüşlerinden bağımsız olarak hukukun egemenli-
ğine ve insanlık onuruna saygıya dayalı ortak değerlerle
birbirine bağlıdır” şeklinde yazmıştı. “Hem şahsen kendi
adıma hem de ülkelerimiz arasında yakın iş birliği sunma
arzumun temelinde bu değerler yatmaktadır.”
Trump’ın söz ve eylemlerinin ABD politikasını bu
değerlerin desteklenmesi ve korunmasından uzaklaş-
tırdığı ve Washington’un da bunlarla çelişkiye düştüğü
bir ortamda Merkel’in bu söyledikleri çok daha önem
kazanıyor. O malların, hizmetlerin, paranın ve insanların
serbestçe dolaşımıyla özetlenebilecek Avrupa Birliği’ni
tanımlayan ideallerden ödün vermeyi reddediyor. Mül-
tecilere kucak açıyor, insanlık tarihindeki en ihtiraslı ve
idealist siyasi proje olan AB’yi destekliyor ve sayısı her
geçen gün artan güçlü ülkelerdeki politikaları giderek
daha fazla etkisi altına alan popülist/milliyetçi eğilimlere
karşı çıkıyor ve bunlar çok önemli.
Ancak şimdi Merkel’in sadece ortanın solunun değil,
aynı zamanda aşırı sağın da gündeme getirdiği sorulara
ve meydan okumalara cevap vermek zorunda olan bir
hükümete liderlik yapması gerekecek. Kendi ülkesindeki
güçsüz pozisyonu, Avrupa veya başka yerlerde de taviz-
ler verme ve uzlaşmalar sağlamakta elini zayıflatacak.
AB gelecek krizlere karşı çok daha savunmasız olacak
ve Batılı liberal değerlerin savunulması da çok daha
güçleşecek.
Merkel’in işi daha bitmedi. Almanya’nın şansölye-
si olarak dördüncü ve sonuncu dönemine başlarken
partisi halen Almanya’nın en güçlüsü ve onun kişisel
popülaritesi partisinden bile fazla. Almanya’nın ekono-
misi büyümeye devam edecek. Maalesef ki Avrupa’nın
ve dünyanın öfkeli ve dengesiz Donald Trump’tan ve
sorunlarla boğuşan Angela Merkel’in sunabileceğinden
daha iyi bir liderliğe ihtiyacı var.
 SPONSORLUĞUNDA

Akıllı Kimya Sürdürülebilir bir gelecek için

Dijital teknoloji fırsatları

Saniyede gerçekleştirilen bilgisayar işlemlerinde bir kentilyona
ulaşma konusunda dünya genelindeki yarış son hızla devam ediyor.
İnanılmaz hızlı ve güçlü süper bilgisayarlar, modern dünyada üretilen
verileri bir araya getiriyor, en önemlisi analiz ediyor. Bu bilgisayarlar
iklim koruma ve hastalık araştırmaları gibi zorlu konulara çözüm
bulunmasına bile yardımcı oluyor. Peki onların sınırları ve sundukları
fırsatlar neler? İşte yanıtlar…
Akıllı Kimya 01
TEKNOLOJİ
D
ijital teknolojiler son dönemin
en fazla tartışılan konuları
arasında yer alıyor. Bu
teknolojilerin sınırları, avantajları ve
dezavantajları hakkında pek çok
görüş mevcut. Son dönemde global
şirketlerin ajandasında da bu konu
önemli bir başlık olarak yer alıyor.
BASF de bu şirketlerden biri. Şirket,
araştırmada, üretimde ve lojistikte
çok daha etkili ve yenilikçi olmak
adına dijital teknolojiler kullanıyor.
Şirket araştırmacıları, süper
02 Akıllı Kimya
bilgisayarların yardımıyla karmaşık
simülasyon ve modellemelerle
milyonlarca olası moleküler bileşeni
analiz ediyor. Bunların arasından
en umut vaat edenleri alıyor ve
laboratuvarda daha detaylı şekilde
inceliyor.
Peki makineler ne kadar akıllı hale
gelebilir? Daha da önemlisi hangi
alanlarda insanlar makineleri geçiyor
ve her zaman geçmeye devam
edecek?
Yeni teknolojiler söz konusu
olduğunda toplumun tepkisi genellikle
ikiye ayrılıyor. Bir taraf onay ve merak
duygusu taşırken, diğer taraf ise
riskler konusunda çekince ve korkuya
sahip oluyor.
EN BÜYÜK ZORLUKLAR NELER
Şu anda dünya çapında kullanılan
süper bilgisayarların gücüne ve
sınırlarına gelince… BASF’nin süper
bilgisayarı QURIOSITY, yaklaşık
50 bin dizüstü bilgisayarın gücüne
eşdeğer olarak saniyede 1,75
katrilyon hesaplama gerçekleştiriyor.
Hatta dünya genelinde kimya
sektöründeki en güçlü bilgisayar
olarak kabul ediliyor. Bu bilgisayarın,
yeni kimyasal bileşenleri ve ürünleri
bulması amaçlanıyor.
QURIOSITY’nin saniyede
yaptığı 1,75 katrilyon hesaplama
donanımı oldukça ısıtıyor. BASF
Yüksek Performanslı Bilgisayar ve
Veritabanları Ekip Lideri Stephan
Schenk (PhD), “Sadece tek bir
rafta meydana gelen atık ısı, iki evi
ısıtabilir” diyor.
Toplamda 18 dev raf yaklaşık
50 bin dizüstü bilgisayarın
kapasitesine sahip. Bu kadar iyi
bir soğutma sistemi bulunmasa
QURIOSITY’nin kabloları aşırı
ısınabilir ve bileşenlerinin erimesine
neden olabilir. Süper bilgisayar,
üretim tesislerinin soğutulmasında
önemli bir role sahip olan ve bir tesis
içerisindeki tüm BASF fabrikalarını
birbirine bağlayan akıllı üretim sistemi
BASF Verbund’una bağlı. Schenk,
“Elektrik ve soğutma, hala süper
bilgisayarların sınırlı kalmasına neden
olan büyük zorluklar” diyor. Kimya
sektöründe bugüne kadarki en büyük
1,75 katrilyon: QURIOSITY
süper bilgisayarının,
yaklaşık 50 bin dizüstü
bilgisayarın gücüne
eşdeğer olarak saniyede
bir gerçekleştirebileceği
hesaplama sayısı.
CAPITAL Nisan 18

bilgisayar olan bu yeni süper beyin,
bugüne kadar BASF’de mümkün olan
bilgisayar gücünün neredeyse 10
katını sağlayabiliyor.
BİLGİSAYARDAN ÇIKAN KİMYA
Eylül 2016’da süper bilgisayarın
ihtiyaç duyduğu gereksinimler
BASF tarafından belirlendi ve bunun
hemen ardından ihale yapıldı. O
dönemde Hewlett Packard Enterprise
(HPE) uzmanları zaten yeni bir
süper bilgisayar geliştirme süreci
işletiyordu. Aralık 2016’da BASF ve
HPE, BASF’nin ilk yeni nesil süper
bilgisayarı alacağı bir sözleşme
imzaladı. Sonraki aylarda Texas’ta
bulunan HPE, BASF ile çalışmaya
başladı. Doğru donanım ve yazılım
mimarisi metrelerce yüksekliğe sahip
kağıt tahtalarda çizildi ve ilk modeller
köpükten ve kartondan yapıldı. En
sonunda, QURIOSITY’nin parçaları
Houston’da bulunan ve bir futbol
sahası büyüklüğündeki bir fabrikanın
bilgisayar raflarında monte edildi.
Başarılı performans ölçümlerinin
ardından süper bilgisayar, Temmuz
2017’de Almanya Ludwigshafen’da
teslim edildi.
Konsantre bilgisayar gücüne
sahip olan ve doğru bilgiyle beslenen
CAPITAL Nisan 18
süper bilgisayar, komplike modellerin
değerlendirilmesine yardımcı
olabiliyor. Gelecekte QURIOSITY’nin
çok kısa bir süre içinde yeni
moleküler bileşenleri hesaplama
görevine yardımcı olması planlanıyor.
BASF araştırmacıları, bir kimyasal
bileşendeki değişkenler değiştiğinde
neler olacağını görmek ve ardından
yeni bileşenleri laboratuvar
deneylerinde test etmek için süper
bilgisayarı kullanabilecek.
BEKLENTİ YÜKSEK
Süper bilgisayarlardan beklenenler
de oldukça fazla. Bu örnekte süper
bilgisayarın kimyasal süreçleri
simüle ederek, daha önceden
teorik ya da laboratuvar ölçeğinde
imkansız görülen tamamen
yeni olasılıkları ortaya çıkarması
bekleniyor. Daha şimdiden bilgisayar
simülasyonları laboratuvar deneylerini
desteklediğinde böylesine büyük bir
bilgisayar gücünün potansiyelinin
neler olacağına dair örnekler mevcut.
Örneğin BASF, bir bitki koruma ürünü
için çözünür halde mevcut bir aktif
madde arıyordu. Binlerce deney
yapmak yerine çok sayıda olası
yapıyı bir bilgisayara tanımladılar ve
bilgisayar da bu bilgilere dayanarak
QURIOSITY
ÜRETİME YARDIMCI
VERİMLİ ÇALIŞMA Üretimde
optimizasyon yapılması için
de kullanılabilir. Bu süper
bilgisayar sayesinde, her gün
gerçekleştirilen operasyonlara,
fiyat, iş döngüsü eğilimlerine
ilişkin veriler bir arada toplanarak
tesislerin daha verimli bir şekilde
çalışması sağlanıyor.
EFEKTİF KULLANIM Bakım
tarihleri bir hasar meydana
gelmeden önce belirlenebiliyor.
Böylece hammadde ve enerji
kullanımı, daha efektif bir şekilde
yapılıyor. Süper bilgisayar,
araştırma ve geliştirmeden üretim
ve lojistiğe, hatta yeni dijital iş
modellerine kadar birçok konuda
BASF’ye değerli destekler
sağlayan bir araç.
İYİ YATIRIM Bir ürünün yüzde
1 oranında iyileştirilmesi ile en
iyi senaryoda 10 milyonlarca
Euro kazanç sağlanabiliyor. Bu,
bilgisayarın beyni bir kez daha
ısındığında bile enerji maliyetleri
açısından iyi bir yatırım olduğu
anlamına geliyor.
deneyler için öneriler oluşturdu. En
iyi 100 öneri laboratuvara gönderildi.
Bu sadece hızlı değil, aynı zamanda
daha başarılı bir sonuç verdi.
Schenk, “Böylece, başka türlü
keşfedemeyeceğimiz ürünler bulduk.”
diyor.
Süper bilgisayarın ayrıca
gelecekte ölçek büyütme sürecini çok
daha hızlı şekilde gerçekleştirmeye
yardımcı olması planlanıyor. Burada
tek sorun, kimyasalların laboratuvarda
ve üretim reaktöründe tamamen
farklı bir davranışa sahip olması.
BASF araştırmacıları, karmaşık
bilgisayar simülasyonları aracılığıyla
bu değişiklikleri gerçekleştirmeyi
başarırken, BASF’yi bir pilot tesis inşa
etme ihtiyacından kurtardı.
Akıllı Kimya 03
04 Akıllı Kimya CAPITAL Nisan 18
CAPITAL Nisan 18 Akıllı Kimya 05
 ASLI SÖZBİLİR asozbilir@capital.com.tr

OYUNU DEĞİŞTİRECEK ŞİRKETLER

yüzde 90 daha az sera
GİRİŞİM gazı salınımı, toprak ve su
kullanımı anlamına geldiğini

C B Insights araştırma
şirketi geçtiğimiz günlerde
yayınladığı “Game Changers”
söyleyen şirket seri imalata
geçtiğinde geleneksel eti
tamamen ikame etmeyi
(Oyunu Değiştirenler) raporuyla hedefliyor.
yakın gelecekte “dünyayı
değiştirebilecek” potansiyeldeki SENTETİK TARIM 2050’de
teknoloji girişimlerini açıkladı. dünya gıda ihtiyacının
Raporda öne çıkan konular şöyle: yüzde 98 artacağı ve ancak
ürün verimi artırılırsa
YENİLEYİCİ TIP bu talebin karşılanacağı
Prellis Bilogics adlı start up düşünülüyor. Indigo
lazer bazlı 3 boyutlu yazıcıları Agriculture, bitki sağlığını ve
kullanarak insan dokusunu tarımsal üretimi iyileştirmek
ve organlarını inşa edebiliyor. Şirket organ üretimi için amacıyla mikrobiyal çözümler geliştiriyor. Şirket kalıtımsal
laboratuvar ortamında hücre tabakalarını tek tek oluşturup, dizilim ve bilişimsel biyoenformatik kullanarak hangi
doku iskeletini inşa ediyor. Girişimin ilk amacı organ mikropların bitki sağlığına en iyi geldiğini tahmin ediyor.
naklindeki donör yetersizliğine çare olmak.
AI ÇİPLERİ
SENTETİK HAYVANSAL ÜRÜNLER Cambricon, derin öğrenmeyi gerçekleştirmek için insan
Bill Gates, Richard Branson gibi isimlerden 20 milyon sinir sistemini taklit eden ve insan beyninden esinlenen bir
dolar yatırım alan Memphis Meats laboratuvarda hayvan işlemci çip geliştiriyor. Bu çipler bilgisayar görüntülemesi,
kök hücreleri üreterek “gerçek et” inşa edecek teknolojiyi otonom sürüş ve uçuş, güvenlik izlemesi ve ses tanıma gibi
geliştiriyor. Teknolojisinin geleneksel et üretimine kıyasla işlerde yapay zekayı (AI) aktif hale getiriyor.

YAPI ENDÜSTRİSİ

OTONOM İNŞAAT DÖNEMİ BAŞLADI

otomasyona odaklanan teknoloji
şirketlerinin yakın vadede
sektörün işgücü sorununu çözeceği
düşünülüyor. Örneğin Built Robotics
şirketi hafriyat makinelerinin
otomasyonuna yönelik teknoloji
üretiyor. Şirket otonom araçlardaki
sensörleri inşaat makinelerine
uyumlulaştırıp, içlerine yerleştiriyor.
Ayrıca temel kazma ve düzleme
işlemleri için geliştirdiği otonom bir
yazılımla bu makinelerin uzaktan
eşleşecek mükemmellikte tuğlaların
yerleştirilmesine imkan veriyor. Tabii
işe başlamadan önce robota çimento
ve tuğla yüklemesi yapılırken, iş
sırasında sadece bir “gerçek” duvar
ustasının bağlantı noktalarındaki
denetimine ihtiyaç oluyor.
Bir diğer teknoloji şirketi Apis Cor
ise tamamen insansız inşaat üzerine
çalışıyor. Şirket halen geliştirdiği 3
boyutlu mobil inşaat yazıcısıyla bir
projeyi tüm haliyle inşaat sahasına

A BD Sanayi ve Ticaret Odası’nın

2017 yılı ikinci yarı verilerine
göre müteahhitlerin yüzde 95’i ihtiyaç
idare edilmesini sağlıyor.

DUVAR USTASI ROBOT

duydukları nitelikli çalışanı bulmakta
zorluk çekiyor. Ve istihdamdaki bu
sıkıntının 2018’in ilk yarısında daha
da artacağını öngörüyorlar.
Tam da bu noktada inşaatta
Construction Robotics ise SAM100
adını verdiği duvar ustası robotuyla
tuğla dizme işine çözüm sağlıyor.
Şirketin geliştirdiği üç boyutlu yazılım
SAM100’ün tasarlanan duvarla
kopyalamayı hedefliyor. Deneme
çalışmaları sırasında bir evi tam bir
günde kopyalayan Apis Cor, en az
175 yıllık dayanıklılık vadediyor. Tüm
bu şirketler yapı endüstrisine sadece
hız ve verimlilik değil aynı zamanda iş
güvenliği kaynaklı sorunlarından da
kurtulmayı vadediyor.

152 CAPITAL 4 / 2018

TECH FUTURE
DÖNÜŞÜM
I DC’nin (International Data
Corporation) son araştırmasına
göre akıllı şehir teknolojilerine
yatırımın global büyüklüğü
2018 yılı sonunda 80 milyar
dolara, 2021’de ise 135 milyar
dolara ulaşacak. Bu alandaki
harcamaların akıllı ulaşım, veri
bazlı kamu güvenliği, esnek
enerji ve altyapı konularına
yoğunlaşması bekleniyor.
s Akıllı trafik/şehir
taşımacılığı ve sabit
görüntülü gözetlemenin
yatırımlardan alacakları
pay düşünüldüğünde bu
teknolojilerden en fazla
kullanılan ilk ikisi olacağı
düşünülüyor.
s Bunları akıllı açık hava
ışıklandırması ve çevre
izlemesi teknolojilerinin takip
etmesi öngörülüyor.
AKILLI ŞEHİR PAZARI BÜYÜYOR
s Rapor yine de dünyanın
farklı bölgelerinde yatırımın
odaklanma sırasının
s Yine aynı aralıkta pazara yatırımda en
büyük yıllık büyümenin ise Latin Amerika
(yüzde 28,7) ve Kanada’da (yüzde 22,5)
değişebileceğini söylüyor. gerçekleşmesi öngörülüyor. IDC Müşteri
Örneğin ABD, Japonya ve İçgörüleri ve Analiz Grubu Direktörü Serena
Avrupa’da akıllı trafik ve Da Rold, “Akıllı şehirler eskiden bağımsız pilot
şehir taşımacılığı yatırımdan projeler olarak dikkat çekerken artık ciddi
en büyük payı alırken, Çin’de teknoloji yatırımları çekecek boyutta bir pazar
sabit görüntülü gözetleme, büyüklüğüne doğru yol alıyor” diyor.
Japonya’da ise çevresel
izleme konuları öne
çıkıyor.
s 2018 yılsonunda tahmin
edilen 22 milyar dolar
yatırımla akıllı şehir
teknolojileri marketinin en
büyüğü ABD olurken, onu
21 milyar dolarla Çin takip
ediyor. Her iki ülke için
de 2017-2021 arasında
pazarın yıllık ortalama
büyüme oranı sırasıyla
yüzde 19 ve yüzde 19,3
olması bekleniyor.

AĞRI VE KRİZLER SON BULACAK SAĞLIK

NÖROTEKNOLOJİ ÖNE ÇIKACAK EPİLEPSİYE ÇARE ARAYIŞI

ABD merkezli Neuroscience Topluluğu’na göre
bunama ve Alzheimer gibi beyin kaynaklı
hastalıkların global ekonomiye zararı 2030 yılında 6
trilyon dolara ulaşacak. Ve bu rakam kanser, diyabet
gibi yaygın hastalıkların yaratacağı ekonomik
yükün çok üzerinde olacak. Bu yüzden beyin
fonksiyonlarının iyileştirilmesine ve onarılmasına
odaklanan nöroteknoloji çalışmaları
sağlık teknolojisi pazarının çok önemli
bir kısmını oluşturuyor. Neurotech
Report’un son araştırmasına göre
2016’da sadece cihazlar kısmında
7,6 milyar dolarlık hacme sahip
olan pazarın 2020’de 12 milyar
dolara ulaşması bekleniyor. Buna
nöroteknik medikal uygulamaları
ve nöroteknoloji bağlantılı işleri
eklediğimizde toplamda yıllık 150
milyar doların üzerinde gelir getiren
bir sektörden bahsedebiliyoruz.
Depresyon ve uyku bozukluklarının tedavisine de
odaklanan nöroteknolojinin yeni ilgi alanı ise artık akut
ağrı ve krizlerin tedavisi. Örneğin Neuros Medical şirketi
dış sinir sistemindeki duyusal sinirlere yüksek frekanslı
uyaranlar göndererek kronik ağrıları önleyecek bir
teknoloji üzerinde çalışıyor. Şirket özellikle ameliyat
sonrası ağrılar, migren ve yüz nevraljisi ağrılarının yok
edilmesine odaklanıyor. Geliştirilmekte
olan bir başka teknoloji ise epilepsi
tedavisi üzerine. NeuroPace şirketinin
geliştirdiği RNS System adlı beyin içine
implant edilen cihazla epilepsi krizlerini
önlemeyi amaçlıyor. Cihaz takıldığı
beynin elektrik modelini öğrenerek krizi
işaret edecek olağandışı aktiviteleri
fark ediyor ve beyin dalgalarını
normalleştirmek için kısa titreşimler
gönderiyor. Benzer uygulamaların
Parkinson hastalığının tedavisinde de
kullanılması öngörülüyor.

CAPITAL 4 / 2018 153

 STRATEJİ
İşin geleceği
M
aymunun önüne muz ve para koyarsanız
muzu seçer. Parayla daha fazla muz alına-
bileceğini bilmez çünkü… İnsana da maaşlı
bir iş ile kendi işini kurmak arasında bir
tercih sunulduğunda çoğu maaşı seçiyor, kendi işiyle
daha fazla para kazanılabileceğini bilmiyor. Sözler
Alibaba’nın kurucusu Jack Ma’ya ait. Bugün dünyanın
en zengin insanlarından biri olan Ma, Alibaba’yı 35
yaşında kurmuş. Öncesindeyse uzun yıllar boyunca
öğretmenlik yapmış.
Ünlü düşünürlerden N. N. Taleb ise yeryüzündeki
en zararlı üç bağımlılığı şu şekilde sıralıyor: Eroin,
karbonhidrat ve maaş. Maaşın nesi zararlı olabilir ki
demeyin. Düzenli gelir çoğumuz için o kadar önemli
ki hayallerimizin, tutkularımızın ve iç huzurumuzun
önünde geliyor. Ancak hayaller, tutku, iç huzur ve
bağımsızlık yeni nesil için tahmin ettiğinizden çok
daha öncelikli.
Geçen ay GIG ekonomisine değinmiş, iş dünya-
sını bekleyen büyük değişimi anlatmaya başlamıştık.
Bahsettiğimiz konular arasında 2027 yılında bağımsız
çalışan kişi sayısının şirketlerde maaşlı çalışan sayısını
geçeceği, çocuklarımızın aynı anda 5-6 şirkette çalışa-
cağı, bireylere dayalı ekonominin şahlanacağı, hemen
her mesleğin “gigleşme’” potansiyeline sahip olduğu
gibi başlıklar vardı. Geçen ay neden sorusunun cevap-
lamış, bu ay nasıl ile devam edeceğimizi söylemiştik.
BİREY EKONOMİSİ-PLATFORM EKONOMİSİ
GIG döneminde başarılı olmak, birey ekonomisinin
kazananları arasına girmek hiç de kolay değil. Bağım-
sızlığın, hayallerin, tutkuların bir bedeli var. Çok daha
yoğun çalışmak, disiplinli olmak, azimle yılmadan
mücadele etmek şart. Teşbihte hata olmaz; ev kedisiyle
sokak kedisi arasındaki farkı andırıyor mevcut düzenle
karşılaştırınca. Sokağa çıkmak, avlanmak gerekiyor.
Bireylerin şirketleştiği bu yeni düzende platform-
ların çok önemli bir yeri, rolü var. Bireyi bu zorlu
yolculukta yalnız bırakmayan, iş getiren, gelişmesini
sağlayan platformların popülerliği her geçen gün
artacak. GIG ekonomisinde beş temel ihtiyaç var;
platformlar da bu ihtiyaçlara göre şekil alacak.
1) Markalaşmak: Bireylerin şirketleştiği bu yeni
düzende her şey bilinirlikle başlıyor. Kişisel marka-
laşma döneminde birey yeteneklerini, birikimini,
tutkularını en iyi şekilde anlatmak, hatta ispat etmek
zorunda… Uzun yıllardır gündemde olan “T-şekilli
profesyonel’’ kavramı öne çıkıyor. Terimi ilk defa
154 CAPITAL 4 / 2018
YİĞİT KULABAŞ
yigit@redesignbusiness.com
duyanlar için biraz açalım: T harfinin yatay çubuğu
hemen her konuda az da olsa bilgi sahibi olmayı,
dikey çubuğu ise bir konuda derinlemesine uzman
olmayı simgeliyor. Özellikle uzmanlık alanında bolca
referans ve tortu bırakabilmek, sosyal medyayı etkin
kullanmak, ilgili platformlarda ön plana çıkabilmek
önemli. Markalaşma platformlarına örnek olarak görsel
dünyadan behance.net ve deviantart.com’u verebiliriz.
2) İş alma: Yeni müşterilere ulaşabilmek, talep
yaratmak, teklif vermek, işi bağlamak… Birey ekono-
misi bir yandan çalışmayı, bir yandan sürdürülebilir
bir düzen yürütmeyi zorunlu kılıyor. Bu alandaki
platformlar farklı rollere bürünüyor; kimi pazaryeri,
kimi menajerlik hizmeti şeklinde çalışıyor. Türkiye’de
pazaryeri örnekleri arasında armut.com (genel), evdeki-
bakicim.com (bakıcı), gigbi.com (etkinlik/eğlence) gibi
örnekler yer alırken; menajerlik hizmeti veren isimler
arasında Speakers Agency (konuşmacı) ve Expertera
(uzman beyaz yaka) dikkat çekiyor. İsveç’te öğrencilere
staj ayarlamak üzere kurulan bonsai.se kısa zamanda
proje bazlı, dönemsel işler için ana platform halini
almış durumda.
3) Network: Aidiyet önemli elbette. Benzer alanda
çalışan bireyleri bir arada tutan, bu kişilerin sadece ülke
içinde değil, uluslararası ortamlarda birbirlerini bes-
lemelerini sağlayan saygın platformlar oldukça etkili.
Örnekler arasında Project Management Institute (proje
yönetimi), Service Design Network (servis tasarımı) ve
Makers Türkiye gibi ağları sayabiliriz.
4) Eğitim: Yeni dönemde başarının sırrı sürekli
gelişimden geçiyor. Eğitim sadece uzmanlık alanlarıyla
sınırlı değil üstelik. Sunum becerilerinden hikayeleş-
tirmeye, zaman yönetiminden empatiye kadar onlarca
gelişim alanı bulunuyor. Bugün başta Coursera olmak
üzere yüzlerce eğitim platformu var. Mentorluk hizmeti
veren platformların yaygınlaşması bekleniyor.
5) Disiplin: Serbest çalışmayla birlikte bireyin
kendi iş düzenini, prensiplerini, ritüellerini, çalışma
ortamını oturtması gerekiyor. Burada teknoloji plat-
formları dikkat çekiyor.
Elbette sadece bireylerde değil şirketlerde de önemli
bir dönüşüm bekleniyor. Şirketlerin yeni düzene ayak
uydurabilmesi için açık inovasyona, serbest çalışma yön-
temlerine, yeni iş modellerine, insan odaklı dönüşüme,
dijitalleşmeye yatırım yapması şart. Konuyla ilgilenenle-
rin 10 Mayıs’ta İstanbul’da düzenlenecek Future of Work
Zirvesi’ne katılmalarını tavsiye ederim. GIG ekonomisine
şimdiden hazırlanmakta fayda var.
 ’IN KATKILARIYLA

ÖZ
EL
BÖ
LÜ
M
156
DEVLERİN
DİJİTAL AJANDASI

"EN BÜYÜK YATIRIM

160
MOBİLE"

"3 MÜŞTERİDEN 2'Sİ

164
DİJİTALİ TERCİH EDİYOR"
CAPITAL 4 / 2018 155
ARAŞTIRMA u HANDE YAVUZ ÇALIK hyavuz@capital.com.tr

İş dünyasının dev şirketleri dijitalleşme yarışına girmiş durumda. Yarışın nedeni sadece rekabette
öne geçmek değil, aynı zamanda gelecekte de var olmayı başarabilmek. Bu doğrultuda şirketlerin
çoğu 2018 yılı dijital yatırımlarını artırmak için kolları sıvamış durumda. Bu sayede müşterilerini
daha yakından tanımayı ve onlara özel, kişiselleştirilmiş çözümler sunmayı planlıyorlar. En büyük
hedefleri ise dijital dönüşümü gerçekleştirerek rekabette bir adım öne geçmek...

DEVLERİN
A
slında herkes hemfikir… İş dünyasında
yeni dönemin en önemli konularından biri
dijitalleşme. Sektör bağımsız önde gelen
oyuncuların her birinin ajandasında da
bu konu önemli bir yer tutuyor. Özellikle
2018 yılına yönelik planlarda dijitalleşmeye özel bir
önem veriliyor. Yatırım bütçeleri artırılıyor, iş birlikleri
yapılıyor, bu alana odaklanan ekipler kuruluyor,
müşterileri dijital kanallardan daha fazla dinleme
planları yapılıyor.
Örneğin ödeme sistemleri sektörünün lider
şirketlerinden. AvivaSA, önümüzdeki yıllarda insurtech
ve fintech ekosistemleriyle iş birlikleri geliştirerek,
giyilebilir teknolojiler ve robo BES danışmanlığı gibi
gelişmeleri yakından takip ediyor.
Domino’s Pizza da kendini evlere pizza
servisi yapan bir teknoloji şirketi olarak yeniden
konumlandırmayı hedefliyor. Bankacılık sektöründeki
birçok oyuncu da yapay zeka, büyük veri, sanal
gerçeklik ve nesnelerin interneti alanında atağa
geçerek rakiplerine fark atmaya odaklanıyor.
Devlerin dijitalleşme ajandaları değişse de her
FIRAT İPEK
KURUCA ERSAVAŞ
birinin amacı rekabette bir adım öne
geçmek. Peki bunu başarmak için nasıl
bir planları var? Capital olarak sektörünün
önde gelen şirketlerine bu soruyu sorduk.
İş dünyasında performanslarıyla öne çıkan
dev şirketlerin dijitalleşme ajandasını
ortaya koyduk…
YENİ MODELLER RADARDA
AvivaSA CEO’su Fırat Kuruca, sektörün
geleceğini, “dijitalleşme” ve “müşteri
odaklılık” olgularının şekillendireceğini
söylüyor. Dijital ajandalarında neler
olduğunu ise şöyle anlatıyor:
“2018’de ve önümüzdeki yıllarda,
insurtech ve fintech ekosistemleriyle iş
birlikleri geliştirerek, giyilebilir teknolojiler
(wearable tech), robo BES danışmanlığı
gibi gelişmeleri takip edeceğiz. Tüm
analitik yetkinlik çalışmalarımızı ASK IT
NEVER analitik programı altında topladık.
Amacımız daha iyi tanıdığımız müşterilerimizin
ihtiyaçlarını anlayıp, onlara en uygun ürünü, tercih
ettikleri kanaldan sunmak. Bu anlamda, müşteri
eğilimleri ve yeni iş modelleri, sağlık sektöründeki
teknolojik gelişmeler, IoT, akıllı evler, yapay zeka
uygulamaları, AR ve VR ile ilgili gelişmeler de
radarımızda.”
Aksigorta Bilgi Teknolojileri ve Dijitalden Sorumlu
Genel Müdür Yardımcısı Metin Demirel ise bu yıl
ağırlıklı olarak yapay zeka, robot dönüşüm projesi
ve start up alanına yoğunlaşmayı hedeflediklerini
belirtiyor ve devam ediyor: “Bunlar arasında yapay

DİJİTAL
AJANDASI
zekanın bir adım önde yer alacağını söyleyebiliriz.
Özellikle NLP, makine öğrenmesi, derin öğrenme,
görüntü tanıma, speech to text teknolojilerine
eğileceğiz. Uçtan uca entegre dijital platformlar
kurarak, teknoloji ve inovasyon gücümüzle daha iyi ve
kişiye özel deneyim tasarlayacağız.”
SÜRECİ BASİTLEŞTİRMEK ÖNEMLİ
P&G’nin dijitalleşme ajandasında pek çok başlık
var. Satış ve pazarlama çalışmaları, dijital araçlarla
tüketicilere ulaşmak, en yeni teknolojilerle donatılmış
ofis ortamı bu başlıklardan bazıları. Şirket aynı
’IN KATKILARIYLA
zamanda her türlü inovatif fikre kapısını açmak için
düzenlemeye başladığı Hackathon yarışına da büyük
önem veriyor.
Hızlanan teknoloji ile dijitalleşme alanında da özel
çalışmalar gerçekleştirmeyi önemli gördüklerini belirten
P&G Türkiye ve Kafkasya Markalar Direktörü İpek
Ersavaş, “Amacımız çalışanlarımızı, markalarımızı ve
iş yapma yöntemlerimizi dijitalleştirerek karar verme
sürecini basitleştirmek ve hızlandırmak” diyor.
Ersavaş, dijital ajandalarındaki diğer önemli konuları
da şöyle paylaşıyor:
“Bu yıl ilk kez P&G Avrupa IT Hackathon
CAPITAL 4 / 2018 157
ARAŞTIRMA
düzenledik. Ses ve görüntü tanıma teknolojisi alanında
yaratıcı fikirlere ev sahipliği yapan Hackathon’da
katılımcılar Amazon’un Alexa sanal asistanını
kullanarak müşteri iletişim deneyimini ileri taşıyacak
yaratıcı fikirlerini yarıştırdı. Hackathon gibi etkinliklerle
dijital tarafta yenilikçi fikirleri şirketimize kazandırmayı
hedefliyoruz.”
"PİZZA HİZMETİ VEREN TEKNOLOJİ ŞİRKETİYİZ"
Domino’s Pizza Türkiye’nin dijital ajandası oldukça
yoğun. Artık kendisini “Evlere servis pizza hizmeti
veren bir teknoloji şirketi” olarak tanımlayan Domino’s
Pizza, sadece Türkiye’de son 5 yılda dijital kanallara
12 milyon TL yatırım yapmış durumda. Şirketin toplam
teknoloji yatırımı ise 23 milyon TL’ye ulaştı. Şimdiye
kadar, tümü kendi IT ve UX departmanlarının elinden
çıkan pek çok proje hayata geçirdiklerini söyleyen
Domino’s Pizza Türkiye Genel Müdürü Aslan Saranga,
“Bugün Türkiye’deki evlere servis ciromuzun yüzde
48’ini dijital kanallardan yapıyoruz. Geçen yıl Tek
Tıkla Sipariş özelliği ile düşünce hızında sipariş imkanı
sunduk. Tüm online sipariş kanallarımızın aylık trafiği
3 milyonu geçiyor. ‘Domino’s Her Yerde’ ile farklı
sipariş platformlarını entegre ederek, müşterilerin dijital
deneyimlerini maksimize etmeyi başardık” diyor.
Bu yıl içinde de pizza severlerin hoşuna gidecek
pek çok yeni özellik tanıtacaklarını belirten Saranga,
sözlerini şöyle sürdürüyor: “Pizza sipariş sürecini takip
edebilme, daha hızlı sipariş verme gibi alanlarda çığır
açan yenilikler sunacağız. Projeler tamamlandığında
daha detaylı bilgiyi paylaşıyor olacağız. Bu da yılın
ikinci yarısında gerçekleşecek. Uzun vadeli hedefimiz,
pizza severlere en hızlı, en kolay, en keyifli deneyimi
sunabilmek. Bunun için zamanın ruhu ve gereklilikleri
ne sunuyorsa, o yolda ilerlemeyi sürdüreceğiz.”
ÜRETİMDE ROBOT TEKNOLOJİ DÖNEMİ
Yeşim Tekstil CEO’su Şenol Şankaya, dijital
dönüşümü çok değerli ve gerekli bulduklarını
söylüyor. Bu bağlamda sadece BT altyapılarını değil
şirket stratejilerini de dijital dönüşüm aşamalarını
destekler şekilde oluşturma gayretinde olduklarını
ŞENOL
ASLAN SARANGA
ŞANKAYA
158 CAPITAL 4 / 2018
ERSİN SERBES
DOĞTAŞ KELEBEK
CEO’SU
"ENTEGRASYON
YILI"
“İŞ AKIŞINI DİJİTALE TAŞIYORUZ”
Bu yıl bizim için dijital dönüşüm ve entegrasyon yılı diyebilirim.
Akıllı iş zekâları ve veriye dayalı süreçler için ciddi yatırımlar
yaparak tüm iş akışlarımızı dijitale taşıyoruz. Tüketiciyle etkileşim
alanlarımızdaki ‘mind mapping’ ve ‘user journey’ alanlarını
yapılandırıyoruz.
KESİNTİSİZ HİZMET
Özellikle SAP CRM B2B projemizle fabrikalarımızı mağazalarımızla
ve bayilerimizle aynı platform altında birleştirip satıştan satın
alma ve üretime kadar tek bir sistem üzerinden çalışmalarını ve
uçtan uca aynı sistem üzerinden müşterilerimize daha hızlı ve
kesintisiz hizmet sunmayı hedefledik.
STOK SORGULAMA
Ayrıca tüm mağazalarımızın anlık teşhir stoklarını artık
görebileceğiz. Bu konu perakende sektöründe hala önemli bir
eksiklik. Stok sorgulama ve en yakın mağazaya yönlendirmek hala
çok önemli. Bu yıl daha çok nihai tüketici verilerimize odaklanıp
kişiselleştirilmiş tüketim alışkanlıklarını analiz ediyor olacağız.
belirtiyor. Şankaya, “Gelinen noktada iş ortaklarımızla,
paydaşlarımızla hızlı, doğru, görsel bilgi paylaşımı
daha fazla önem kazandı. Bu nedenle bulut
çözümler, makinelerden toplanan anlık veriler, robot
teknolojilerin üretime dahil edilmesi fikrinin çok ciddi
bir seçenek haline gelmesi gibi birçok alanda birçok
çözüm ve gelişim noktaları belirledik” diyor.
Tekstil sektöründe de dünyaya paralel olarak hız ön
planda. Şankaya, bu nedenle üretimin tüm süreçlerinde
hızı, kaliteyi koruyacak veya geliştirecek teknolojik
çözümleri hayatlarına soktuklarını belirtiyor ve
ekliyor:
“İleri tasarım programları, 3D yazıcılar, sanal
showroomlar, artırılmış gerçeklik ile entegre
çözümler tekstil sektörünün ajandasında yer
alıyor. Bunun yanında üretim noktalarında
ileri otomasyon ve robotize çözümlerle
üretim verimliliğinin artırılması ve maliyetlerin
minimize edilmesi de önemli konular arasında.
Son dönemde bulut teknolojiler ve mobil
teknolojilerin devreye alınmasıyla mobil olarak
daha etkin iletişimin sağlanması gibi birçok
alanda farklı yaklaşımlar da ön planda” diyor.
 MELTEM BAKİLER ŞAHİN VODAFONE TÜRKİYE İCRA KURULU BAŞKAN YARDIMCISI

"ÖNCELİKLİ GÜNDEMİMİZ 5G TEKNOLOJİSİ"

ÇOK DAHA YÜKSEK HIZ
5G, Vodafone Grubu’nun öncelikli gündem
maddesi. Vodafone Grubu ile birlikte,
sadece nesnelerin interneti (IoT) ile sınırlı
olmayan, hayatımızı daha akıllı kılacak
her alanı kapsayan 5G teknolojilerini nasıl
geliştirebileceğimiz konusunda çalışıyoruz.
Türkiye’ye de 4,5G’deki global deneyimimizi
taşırken, bir yandan da çok daha yüksek
hız ve kapasiteyle veri transferi imkânı
sunacak 5G teknolojisi için hazırlıklarımızı
sürdürüyoruz. Vodafone Grubu, 2020 yılında
dünya çapında 5G teknolojisinin standartlarının
belirlenmesinde kritik bir rol oynuyor.
KURAL DEĞİŞTİRECEK PLATFORM
Hatta Şubat 2018’de ilk uygulanabilir 5G standardı
kullanarak dünyanın ilk 5G aramasını da başarıyla
gerçekleştirdi. Kullandığımız tüm cihaz ve eşyaları
yer ve zamana bağlı olmaksızın birbirleriyle
iletişime geçmesini sağlayan nesnelerin interneti
teknolojisi, heyecan verici gelişmelerin kalbinde
yer alıyor. Türkiye’de ilk kez uygulama geliştirme
imkânı sunan “Nesnelerin İnterneti Platformu”nu
hayata geçirdik. M2M servislerinde oyunun
kurallarını değiştirecek olan platformla, uygulama
geliştirme, büyük veri analizi, raporlama ve uçtan uca hizmet mümkün. İçinde SIM kart
bulunan veya SIM kart bulunmayıp WiFi, lisanssız radyo frekansı gibi farklı telsiz iletişim
teknolojilerini destekleyen tüm cihazlar, Vodafone’un yeni platformunda hayat buluyor.

"İNOVASYONA "AKBANK LAB'I KURDUK"

HIZ KESMEDEN
DEVAM EDİYORUZ"
Hepsiburada, dijitalleşmeye
yönelik hedeflerini perakendenin
dijital dönüşümüne destek
vermek ve müşterilerinin alışveriş
deneyimini daha da iyileştirmek
olarak ikiye ayırıyor. “Yapay
zekânın, nesnelerin internetinin,
robot otomasyonunun
kullanılması, e-ticaret için
yepyeni bir dönemin geleceğine
işaret ediyor” diyen Hepsiburada
Kurumsal İletişim ve İlişkiler Grup Başkanı Koray
Öztürkler, Hepsiburada olarak gelişen dijital
dünyayla, müşterilerine daha hızlı ve etkili hizmetler
sunabildiklerini söylüyor. Öztürkler, bu hizmetleri ve
dijital gündemlerini şöyle anlatıyor:
“Örneğin yapay zekâ sayesinde iade süresi,
teslimat süresi, fiyat gibi pek çok değişkene göre
her kullanıcının ihtiyaç ve beklentilerine yönelik
servis sunabiliyoruz. Müşteri deneyimini iyileştirmek
ve artırmak için, en güncel ürün bilgilerini sunan
yerli yazılım Mordor’u hayata geçirdik. Bir ürünün
fotoğrafını çekerek arama yapmaya olanak tanıyan
Çekbul’u da müşterilerimizin hizmetine sunduk. Farklı
müşterilerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini, Türkiye’nin
en ücra noktasında bile olsalar tespit edip, özümsemek
ve uygun çözümler üretmek önceliğimiz. E-ticaret ciddi
teknolojik altyapı ve pazarlama yatırımı gerektiren
bir alan. Türkiye’de perakende sektörünün dijital
dönüşümüne öncülük eden bir marka olarak, tüm
ekosistemimiz için değer yaratacak inovasyonlara hız
kesmeden devam ediyoruz.”
Akbank Direkt Bankacılıktan Sorumlu Genel
Müdür Yardımcısı Tolga Ulutaş, bankacılık
sektörü olarak, sektör fark etmeksizin müşteriye
sunulan dijital ve mobil deneyimlerle rekabet
ettiklerini söylüyor. Bu deneyimi mükemmel
kılmak için Akbank Direkt olarak yaptıkları her
projede ilk adımlarını müşterilerini dinlemek
olarak belirlediklerini anlatan Ulutaş, “Bugün,
bankamızdaki işlemlerin yüzde 96’sı direkt
kanallar üzerinden yapılıyor. İhtiyaç kredisi
KORAY
ÖZTÜRKLER kullanmak isteyen 3 müşterimizden 2’si dijital
kanalları tercih ediyor. Akbank Direkt Mobil
kullanan müşteri adedimize 2017 yılında 1
milyondan fazla müşteri ekledik. Müşterilerimizin
temel ihtiyacını duyarak, servislerimizi bu ihtiyacı en
hızlı, en pratik yolla çözecek şekilde dizayn ediyoruz.
Müşterilerimizin finansal ihtiyaçlarına ayırdıkları süreyi
minimize etmek için hizmetlerimizi müşterilerimizin
bulundukları mecralara taşıyoruz” diyor.
Bankacılıkta globaldeki dijital trendlere
baktığımızda, yapay zeka, büyük veri, omni-kanal
uygulamaları, artırılmış gerçeklik, IoT teknolojilerinin
öne çıktığını görüyoruz. Ulutaş, Akbank olarak bu
teknolojileri, müşterilerinin finansal ihtiyaçlarını en
akıcı süreçlerle çözebilecekleri servislere dönüştürmek
üzere çalıştıklarını söylüyor. Ajandalarındaki diğer
önemli konuları da şöyle paylaşıyor: “Dünya
çapında en iyi modelleri kullandığımız bir inovasyon
yapılanması oluşturduk ve Akbank LAB’i kurduk.
Akbank LAB olarak bankamıza yeni uygulamalar,
hizmetler ve ürünler kazandırmak için iş birimleriyle
birlikte çalışıyoruz. Bu yıl tamamlayacağımız
döngülerle de sektörde ilk olacak ve müşteri
deneyimini iyileştirecek yeni ürünler lanse edeceğiz.”

CAPITAL 4 / 2018 159

E-PERAKENDE u HANDE YAVUZ ÇALIK
hyavuz@capital.com.tr
"EN BÜYÜK
YATIRIM
MOBİLE"
B
oyner Grubu bünyesinde hayata ge-
çen Morhipo, e-ticaret sektörünün en
güçlü moda sitelerinden biri. Hatta
şirketin genel müdürü Şule Kuban’a
göre sunduğu ürün çeşidi ve marka-
larla sektörde birinci. Sitenin trafiğinin yüzde
80’i mobilden geliyor. Mobil cirolarının da son
iki yılda yüzde 640’a yakın arttığını ve toplam
ciro içindeki payını yüzde 65’e çıkardığını be-
lirten Kuban, dijital deneyimi daha da geliştir-
meye odaklandıklarını ifade ediyor. “Müşteriye
daha iyi hizmet verebilmek, kişiselleştirme adına
daha hızlı ve müşteriye yakın ve mutlu edecek
adımlar atabilmek için ciromuzun yaklaşık yüz-
de 7-8’ini dijital gelişime harcıyoruz” diyor.
Morhipo Genel Müdürü Şule Kuban ile
Morhipo’nun sektördeki konumunu, son yıllar-
da dijitalleşme konusunda yaptıkları yatırımları
ve nasıl bir geleceğe hazırlandıklarını konuştuk.
l Morhipo’nun bugün geldiği noktayı nasıl
değerlendiriyorsunuz?
n Morhipo e-ticaret sitelerinden farklı ola-
rak sezon sitesi olarak kuruldu. O dönemde
gelen oyuncular daha çok kampanya ve indi-
rim ağırlıklı, sezon sonu ürünleri satan siteler-
"30 KİŞİLİK AR-GE EKİBİMİZ VAR"
GÜNDEMDEKİ KONULAR
Yapmak istediğimiz yeni uygulamalar var. Bu
konuda bizim gündemimizdeki konular ses araması
ve görsel arama özellikleri. Ar-Ge merkezimiz bu yıl
kuruldu. Bu konulara odaklanacak. Hayatımızda her
şey artık mobilde olacak.
160 CAPITAL 4 / 2018
Morhipo e-ticaret sektörünün en güçlü
oyuncularından biri. Bünyesinde 3
bin markayla hizmet veriyor. Haftada
yaklaşık 10 bin yeni ürünü müşterileriyle
buluşturuyor. Son yıllarda mobile
odaklanan site, şu anda trafiğinin yüzde
80’ini ve gelirlerinin yüzde 65’ini bu
kanaldan elde ediyor. Bu nedenle şirketin
odağında da yatırım ajandasında da mobil
var. Morhipo Genel Müdürü ŞULE KUBAN,
30 kişilik bir Ar-Ge ekibi oluşturduklarını
söylüyor ve “Bu departman dijital dönüşüm
ve mobil geliştirmeler konusunda projeler
üretiyor” diye konuşuyor.
di. Müşteriler de kampanya odaklıydı. Fakat biz
kurulduğumuz günden bu yana sezon ve moda
odaklı olmayı hedefledik. Şu anda sektörde bi-
rinci oyuncuyuz. Büyüklük sadece ciro bazlı ol-
maz. Eğer daha fazla çeşit, daha fazla marka,
daha fazla modayı vurgulamak anlamında ba-
karsak biz gerçekten de birinci oyuncuyuz.
l Dijital olarak bakıldığında Morhipo’nun
gücünden bahseder misiniz?
n Boyner Grubu’nun bu adımı atmasıyla bir-
likte grubun diğer markaları ve online sitesiyle
aslında çok büyük bir dijital dönüşüm başladı.
Grupta 60 yıllık perakende müşterisini tanıma
deneyimi vardı. Dijital dönüşümle müşteriyi
odağa koyma deneyiminin de online’a yansıma-
sı sağlanmış oldu.
BT ve UX yatırımları ilk sırada gelen yatı-
rımlarımız. Google reklamlarını ve dijital reklam
modellerini çok efektif bir modellemeyle kulla-
DİJİTAL DÖNÜŞÜM
Muhtemelen çok yakında kredi kartı taşımıyor olacağız.
Morhipo.com’da 30 kişinin üzerinde bir Ar-Ge ekibi var. Bu ekip
dijital dönüşüm ve mobil geliştirmeler konusunda projeler
üretiyor, müşterilerimizden aldığımız geri bildirimlerle alışveriş
deneyimimizin sürekli iyileştirilmesi için çalışıyor.

"LOGIN" OLMADAN ALIŞVERİŞ İMKANI
OMNI CHANNEL ETKİSİ
Boyner Mağazalarına ürünü iade edebilme ve teslim
alabilme özelliğini müşterilere yansıtabiliyoruz. Omni
channel olmamızın avantajı bunlar. Özellikle online
müşteride en önemli konu güven. Modada kapıda ödeme
servisini sunan tek e-ticaret sitesi biziz. “Check out as a
guest” dediğimiz bir uygulama var. Login olmadan da
alışveriş yapmak mümkün.
’IN KATKILARIYLA
nıyoruz. Türkiye’de omnichannel tecrübesini ilk
yaşatan e-ticaret sitesi olarak Boyner Grup gü-
vencesiyle Kapıda Ödeme ve Tıkla-Gel gibi hiz-
metlerimizle müşterilerimize alternatif çözümler
sunuyoruz. Büyük veri ve CRM yatırımlarımız sa-
yesinde segmentasyon, churn modelleri, sepet
analizi çalışmaları yapıyoruz. “Sepet analizi” sü-
recinden edindiğimiz bilgilerle Morhipo.com’da
yer alacak ürünlere karar veriyor, tavsiye siste-
mimiz sayesinde müşterilerimize binlerce ürün
arasından ihtiyaç duydukları ürünleri sunuyoruz.
l Tüm sektörlerin ve şirketlerin gündeminde
veri analizi var. Siz bunu nasıl yönetiyorsunuz?
n Müşterinin davranış biçimini inceliyoruz.
Veriler sayesinde müşteri tercihlerini gözlemli-
yor buna göre kişiselleştirme yapıyoruz. Müşteri
ne zaman çocuk ürünü almış, o çocuk kaç ya-
şındaymış, bu müşteriye ne teklif edebiliriz diye
bakıyoruz. Tabii burada Hopi’nin de çok büyük
desteği var. Çünkü Hopi veriyi 360 derece gö-
rebiliyor. Hopi sayesinde çok farklı ve köklü bir
sadakat programı başlatmış olduk. Bu program
oldukça da verimli oldu. Müşterilerimizin yüzde
35-40’ı sadık müşteri diyebiliriz. Bunun dışında
verimli şekilde müşterinin mutlu ya da mutsuz
olduğunu gözlemleme şansımız oluyor.
l Sosyal medyayı nasıl kullanıyorsunuz?
n Sosyal medya sayesinde müşterinin Face-
book ve Instagram’daki geri dönüşleri veri ha-
vuzuna akıyor. Müşteri nerede, ne zaman, neyi
beğeniyor, ne tür bir eğilimi var, bunu çok rahat
şekilde gözlemliyoruz. Ona göre daha sonraki
adımda kişiselleştirilmiş önerilere başlıyoruz.
Machine learning sistemler de devreye giriyor.
Bu sistem zaten müşterinin her davranışını öğ-
renerek daha farklı tahminlerde bulunmanıza
imkan tanıyor. O tahminlere göre de öneriler
sunuyorsunuz. Bu böyle bitmeyen bir dünya.
Instagram’ı modada çok kullanıyoruz. Kombin
önerilerimiz var. Facebook’ta müşterimize özel
birtakım kampanyalar sunuyoruz. Müşteriyi din-
lemek için doğru kanal Twitter. Bizim en büyük
odağımız yaratmış olduğumuz içerikler. İçerik-
MÜŞTERİ MUTLULUĞU
Müşterilerin bir kısmının üye olma sürecinden çekindiğini,
sıkıldığını ya da o e-postaları almak istemediği için
kaçındığını gözlemliyoruz. Dolayısıyla onları da sisteme
katabilmek adına üye olmadan da alışveriş imkanı
sunuyoruz. 7/24 destek veren çağrı merkezi ekibimizle
müşteri taleplerini ve şikayetlerini alıyor, onlar için alışveriş
deneyimini en iyi hale getirmeye çalışıyoruz.
CAPITAL 4 / 2018 161
E-PERAKENDE

lerimizle müşteriye lifestyle önerilerde bulunu- ü Morhipo.com ürün derinliği

yoruz. MORHIPO'NUN ve çeşitliliği açısından lider.
l Dijital gelişime ne kadar bütçe ayırıyor- Site içinde 3 binden fazla
sunuz? İLKLERİ marka yer alıyor.
n Her türlü dijital deneyimi geliştirmek, müş-
teriye daha iyi hizmet verebilmek, kişiselleştirme ü E-ticaret sektöründe tüm ü Satışlarımızın yüzde 70’i
adına müşteriyi mutlu edecek adımlar atabilmek oyuncular kampanyalı (yüzde sezondan, yüzde 30’u ise
için ciromuzun yaklaşık yüzde 7-8’ini dijital geli- 90’a varan indirim kurgusuyla) indirim kulübünden geliyor.
şime harcıyoruz. Burada tek bir ekip yok aslında. çıkış yapmışken Morhipo hem
Müşteri deneyimi ekibimiz olan UX ekibi, müş- sezon hem kampanya ürünlerini ü İki adet giyim (People by
bir arada sunan ilk site oldu. Fabrika ve Agenda), bir adet
terilerin hareketlerini, site içindeki davranış biçi-
mini izliyor. Ayda bir kere müşteri panelleriyle
ayakkabı çanta (D by Divarese)
laboratuvarlar oluşturuyoruz. O laboratuvarların
ü Morhipo indirimleri sunduğu özel markamız var. Bu markalar
içinde sözlü ve video olarak müşteriler ne yaşa- bir sitenin yanı sıra yeni sezon demokratik moda anlayışıyla
dıklarını ve ne yaşamak istediklerini anlatıyor. ürünlerini koyduğu ikinci bir sadece Morhipo.com’da satışa
Geliştirmeleri ona göre yapıyoruz. A/B testlerin siteye sahip. sunuluyor.
sonucunda elde ettiğimiz geri dönüşümlere göre ü Her iki bölümden yaptığınız ü Özel markalar
uygulama yapıyoruz ancak bu, bitmeyen bir sü- alışverişler “tek sepet”te koleksiyonumuzda her hafta
reç. Sonuçta müşteri devamlı olarak alışkanlıkla- toplanabiliyor. Buna “tek sepet” 50-100 parça yeni ürün siteye
rını değiştiriyor. uygulaması adını verdik. giriyor.
l Ne yönde değişim var?
n Bir kere tüketim artık çok hızlı… Aynı
müşterinin bir mağazada bekleme ve davranış
biçimiyle online’da alışveriş yaparken bekleme
veya davranış biçimi bambaşka seyrediyor. An-
cak online’da başka bir keyif de yaşıyorsunuz.
Örneğin bir öğlen tatilinde kafanızı dağıtmak
istediğinizde ya da uykunuz sabaha karşı kaç-
tığında online alışveriş yaparak kendinizi keyifli
olacağınız bir dünyaya sokabiliyorsunuz.
l Sizi dijital anlamda farklılaştıracak ürün ve
hizmetleriniz neler?
n Her kategoride her profile hizmet eden 3
bin markayla hizmet veriyoruz. Kendi özel mar-
kalarımız da var. Siteye haftada yaklaşık 10 bin
yeni ürün sokuyoruz. Bir mağazaya girdiğinizde
her hafta 10 bin yeni ürün görmeniz mümkün
değil ama burada metrekare sorunu olmadığın-
dan ve tüm markaları barındırabildiğimizden çok
sayıda ürünle müşteri karşısına çıkabiliyoruz.
l Son yıllarda altyapı değişikliği yaptınız mı?
n Morhipo.com’da en büyük yatırım yaptığı-
mız alan mobil. Dijital dönüşüme paralel olarak veriş deneyimi bunun üzerinde gerçekleşecek.
mobil düşünüp masaüstünde de bunu uygulu- Bir geçiş dönemindeyiz. Mobil versiyonu baş-
yoruz. Trafiğimizin yüzde 80’i mobilden geliyor. ka platformlarda oluşacak. Artık mobil deneyim
UX alanında yaptığımız deneyler ve A/B testle- nereye gidecek diye konuşuyoruz. Virtual’dan 3
ri sayesinde mobil kullanıcı deneyimini sürekli boyutlu gözlükler gibi birçok şeyi biz de şu anda
iyileştiriyoruz. Google yaptığı araştırmada bizi inceliyoruz. Hepsi şu anda gözlemlediğimiz pro-
EMEA bölgesinde 350 web sitesi arasında kulla- jeler içinde. Daha müşteriye yansıtmadık. Ama
nıcı deneyimi en iyi olan 3 site arasında gösterdi sonuçta bir versiyon olarak çıkacak.
ve örnek vaka olarak yayınladı. Mobil ciromuz l Morhipo’da yeni neler göreceğiz?
son iki yılda yüzde 640’a yakın yükseldi ve top- n Özellikle makine öğrenmesi sistemi dev-
lam ciro içindeki payını yüzde 65’e çıkardı. reye giriyor. Ödeme sistemlerini mobil olarak
l Gelecekte sektörü neler bekliyor? göreceksiniz. Alışveriş zamanı çok kısalacak.
n İleride her şey mobil üzerinde olacak. Alış- Teslimatta çok hızlı olacağız.

162 CAPITAL 4 / 2018

FİNANS

Geçtiğimiz yıl 150 milyon doların üzerinde teknoloji yatırımı yaptıklarını söyleyen Akbank
Direkt Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı TOLGA ULUTAŞ, “Bankadaki işlemlerin
yüzde 96’sı direkt kanallar üzerinden yapılıyor. Bugün ihtiyaç kredisi kullanmak isteyen
3 müşterimizden 2’si dijital kanalları tercih ediyor” diyor.

D
ijital bankacılık günlük bankacılık
deneyimini kökten değiştiriyor. Müş-
teriler günlük bankacılık ihtiyaçlarını
dijital kanallar üzerinden gerçekleşti-
rirken şubeler de verdiği hizmetlerle
‘danışman banka’ anlayışına evriliyor.
Mobil uygulamaların bankacılığı çok farklı
bir noktaya getirdiğini söyleyen Akbank Direkt
Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Tolga Ulutaş, mobil kanalların kullanımının arttı-
ğına dikkat çekiyor. Ulutaş, “Bankadaki işlemlerin
yüzde 96’sı direkt kanallar üzerinden yapılıyor.
Bugün ihtiyaç kredisi kullanmak isteyen 3 müşte-
rimizden 2’si dijital kanalları tercih ediyor” diyor.
Teknolojiyi yakından takip ederek ürün ve
hizmetlerine hızla adapte etmeyi hedeflediklerini
söyleyen Ulutaş, geçtiğimiz yıl 150 milyon doların
üzerinde teknoloji yatırımı yaptıklarını belirtiyor.
Akbank Direkt Bankacılıktan Sorumlu Genel
Müdür Yardımcısı Tolga Ulutaş ile dijital bankacı-
lık alanındaki öncü uygulamalarını ve bu alanda
hayata geçirdikleri yenilikleri konuştuk:
l Bugün yeni teknolojilerin bankacılık sek-
törünü çok değiştireceği konuşuluyor. Mesela
Blockchain… Bu sürece nasıl hazırlanıyorsunuz?
n Blockchain teknolojisinin sadece bankacı-
lık değil hayatın her alanını değiştireceğini gö-
rüyoruz. Tüm dünyayı ilgilendiren bu teknolojiyi
bankacılık deneyimine adapte etmek için çalış-
malarımız var. Silikon Vadisi’nde faaliyet gösteren
global fintek Ripple ile Blockchain teknolojisini
şimdilik yurt dışı para transferlerinde olmak üzere
Türkiye’de kullanan ilk banka olduk. Türkiye’de
Blockchain teknolojisini deneyen ilk banka ola-
rak, bu teknolojinin farklı kullanım alanlarını kul-
lanarak müşteri deneyimini iyileştirmeye ve yeni
iş modellerinin yollarını araştırmaya devam edi-
yoruz.
Açık bankacılık kapsamında Kolay İK ile yap-
tığımız iş birliği sayesinde KOBİ müşterilerimizin
online maaş ödemeleri entegrasyonunu tamamla-
dık. Yeni dönemde iş birliği yapmak için çeşitli
fırsatları da araştırıyoruz. Hem Amerika’dan hem
de dünyada öne çıkan diğer ülkelerden finansal
teknoloji şirketleriyle iletişim halindeyiz.

164 CAPITAL 4 / 2018


"3 MÜŞTERİDEN 2'Sİ
DİJİTALİ
TERCİH EDİYOR"
l Blockchain teknolojisi bankacılıkta neleri
etkiliyor?
n Blockchain teknolojisinin temelde banka-
cılık işlemlerinde kullanıcılarına sağladığı çok
önemli avantajlar var. İşlem sürelerinin kısalma-
sının, işlem maliyetlerinin azalmasının yanında
sürecin izlenebilir, takip edilebilir, şeffaf ve gü-
venli olması bu avantajlardan bazıları...
Bankalar tarafından uygulamaya geçirilen
Blockchain teknolojisi de büyük ölçüde faydaları
adresliyor. Süreç ve işlemlerini Blockchain altya-
pısına taşıyan bankalar, müşterilerine daha kısa
işlem süreleri ve daha düşük ücretlerle hizmet
verebilecek. Bu hayatın akışı sırasında kesinti
olmadan hizmet sağlamak için çalışan bankalar
için önemli bir fırsat olacak. Blockchain, sahip
olduğu güvenilir, şeffaf ve hızlı yapısıyla banka-
lara dijital ödemeler, para transferleri ve ticaretin
finansmanı gibi birçok alanda önemli fırsatlar
sunmaya devam edecek.
l Peki bu teknoloji özellikle hangi alanlarda
daha etkili olacak?
n Blockchain teknolojisinin yoğun olarak
etkileyeceğini düşündüğümüz 4 alan var. Bun-
lardan ilki uluslararası para transferleri… Aracı
kurumlara olan ihtiyacı ortadan kaldırarak ma-
liyetlerin azaltılmasını sağlayan Blockchain ile
aynı zamanda transfer süreleri kısalacak.
Diğer alan sermaye piyasaları… Blockchain
sermaye piyasalarındaki yatırım süreçlerini sade-
leştirip kolaylaştırmak için kullanılabiliyor. Süreç
içerisindeki her partinin verilere aynı anda ulaş-
masını sağlayarak altyapı maliyetinin azaltılması,
etkili veri yönetimi, şeffaflık ve işlem sürelerinin
kısaltılması gibi birçok noktada fayda sağlayabi-
’IN KATKILARIYLA
len teknoloji, aynı zamanda komisyonculara olan
ihtiyacı azaltarak yatırımcılara yansıyan maliyet-
leri düşürebiliyor.
Blockchain altyapısıyla oluşturulan dijital
kimlikler, müşterilerin hesap giriş işlemlerini ko-
laylaştırarak tek bir kimlik kaydıyla birçok işlem
yapabilmelerini sağlıyor. Dijital kimlikle bankalar
müşterilerini hızlı bir şekilde tanıyarak kaynak
ve altyapı maliyetlerini azaltabiliyor. Son olarak
"YENİ ÜRÜNLER LANSE EDECEĞİZ"
AKBANK LAB
Dünyanın önemli bankalarında ve danışmanlık şirketlerinde üst düzey
görevler üstlenmiş global danışmanlarla çalışarak dünya çapında en iyi
modelleri kullandığımız bir inovasyon yapılanması oluşturduk ve Akbank LAB’i
kurduk. Bu yapıyla bankamızı geleceğe taşıyacak yenilikçi projelerin yanında,
inovasyonun bankamız kültürünün bir parçası olarak benimsenmesini
sağlamaya yönelik adımlar atıyoruz. Tüm Akbanklıları inovasyona teşvik etmek
ve girişimci ruhla inovasyon inisiyatifine dahil etmek için çalışıyoruz.
100 FİNTEK
Çözüm ortağımız olarak yurt içi ve dışında şu an iletişimde olduğumuz 100’den
fazla fintek bulunuyor. Bu sayede teknoloji destekli finansal hizmetleri ve yeni
ürünleri bankamıza kazandırırken en yeni teknolojileri de yakından izleme
fırsatına sahip oluyoruz. 2018 yılında bu rakamı kaliteli bir şekilde artırıp
doğru ortaklıklarla doğru ürünler üzerine yoğunlaşacağız.
2018 PLANLARI
Akbank LAB olarak tüm bu süreçleri döngüler halinde yönetiyoruz ve
tamamladığımız her döngünün sonunda ortalama 5 projeyi canlıya alıyoruz.
Henüz yeni bir yapılanma olmasına rağmen ilk takvim yılı içerisinde
kapsamlarına birçok projenin dahil edildiği iki döngüyü tamamladık. Bu yıl
da tamamlayacağımız döngülerle sektörde ilk olacak ve müşteri deneyimini
iyileştirecek yeni ürünler lanse edeceğiz.
CAPITAL 4 / 2018 165
FİNANS
ticaret finansmanı… Uluslararası ticarette firmalar
arasında oluşan anlaşmaların, kayıtların ve verile-
rin Blockchain üzerinde depolanmasıyla alıcılar,
satıcılar ve bankalar arasındaki işlemler daha hızlı
ve güvenli bir hale getirilebiliyor.
l Bu yeni teknolojilerle bankacılık nereye ev-
riliyor?
n Teknoloji, bankacılığı ve dolayısıyla da ban-
ka müşterilerinin hayatlarını, “güven, yaygınlık ve
zaman maliyeti” gibi üç temel fonksiyonda doğru-
dan etkiliyor. Dijital bankacılık bu üç başlıkta da
günlük bankacılık deneyimini kökten değiştiriyor.
Müşterilerimiz günlük bankacılık ihtiyaçlarını di-
jital kanallar üzerinden, hayatlarının akışını boz-
madan gerçekleştirirken şubelerimizde verdiğimiz
bankacılık hizmetleri ‘danışman banka’ anlayışına
evriliyor.
l Bu hızlı değişimde Akbank’ın nasıl bir stra-
tejisi var?
n Teknolojiyi yakından takip ederek ürün ve
hizmetlerimize hızlıca adapte etmeye çalışma-
yı hedefliyoruz. 2017 yılında 150 milyon doların
üzerinde teknoloji yatırımı yaptık. Teknolojiye
yaptığımız yatırımlarla müşterilerimize kolay kul-
lanabilecekleri, işlemlerini saniyeler içinde yapa-
rak hayatlarını kesintisiz sürdürecekleri bir mobil
bankacılık deneyimi yaşatıyoruz. Akbank Direkt
olarak kullandığımız teknoloji ve sunduğumuz
ürün ve hizmetler, müşterilerimizin bankacılığa
ayırdıkları zamanı saniyelere indirerek, bu zama-
nı onlara geri veriyor. Zamanın önemini daha iyi
kavradığımız bu dönemde, müşterilerimizin yaşa-
dığı deneyimi saniyelerle değerlendiriyoruz, tasar-
166 CAPITAL 4 / 2018
ladığımız her süreçte, “süreci ‘kaç click’ azaltabi-
liriz, müşterilerimizin hayatlarına kaç saniye geri
kazandırabiliriz”i konuşuyoruz.
l Mobil bankacılıkta nereye ulaştınız?
n Bankacılık zaman ve mekandan bağımsız
yapılan bir işe dönüştü. Dijitalleşme trendiyle bir-
likte mobil kanalların kullanım oranları günden
güne artıyor. Bankamızdaki işlemlerin yüzde 96’sı
direkt kanallar üzerinden yapılıyor. Bugün ihtiyaç
kredisi kullanmak isteyen 3 müşterimizden 2’si di-
jital kanalları tercih ediyor.
l Tüketici neler talep ediyor?
n Tüketicilerin parasını doğru yerde değer-
lendirmeye, doğru yerde harcamaya, ihtiyacı olan
ürünleri almaya ihtiyacı var. Bu ihtiyaçları, tasarım
odaklı servisler ve bunların arkasında akıllı ana-
litik modellerle kusursuz bir deneyim yaşatarak
karşılamayı hedefliyoruz. Akbank Direkt üzerin-
den yenilikçi ürün ve hizmetlerimizi tasarlarken
bankacılık servisleri ve bireyin ihtiyaçlarını farklı
süreçler olmaktan çıkarıp entegre tek bir süreç ha-
line getirme vizyonuyla çalışıyoruz. Akbank Direkt
Öde bu vizyonun bir örneği. Sektörün öncülerin-
den n11.com iş birliğiyle lanse ettiğimiz servisle
müşterilerimiz online alışverişlerini kredi kulla-
narak ödeyebiliyor ve bunu kesintisiz bir süreçle
gerçekleştiriyor.
l Akbank Direkt’in hedefi nedir?
n Akbank Direkt müşterilerimizin günlük ha-
yatları içindeki finansal ihtiyaçlarına ek bir süreç
yaratmadan, ihtiyaç anında çözüm sunmayı hedef-
liyor. Örneğin, ödemeler dünyasının mobil cüz-
dan, QR kod, temassız ödemelere kaydığı günü-
müzde müşterilerimiz için ödeme anında en kritik
soru nakit ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları. Bu
ihtiyaca çözümü, kullanılabilecek kredi tutarının
saniyeler içinde öğrenilebileceği yeni bir servis
geliştirerek sunduk. Müşterilerimiz alışverişe baş-
larken sadece telefonlarını sallayarak kullanabile-
cekleri kredi tutarını öğrenebiliyor, alışverişlerini
buna göre planlayabiliyor. Müşterilerimiz nakit ih-
tiyaçlarının olduğu her anda bu özellikten fayda-
lanabiliyor. Hem pratik hem de eğlenceli olmasıy-
la öne çıkan bu özellikle kullanabilecekleri kredi
tutarını öğrenen müşterilerimiz, dilerlerse krediyi
anında hesaplarına da aktarabiliyor.
l Son 1 yılda Akbank Direkt mobil kullanan
müşteri sayısı ne kadar arttı?
n Son bir yılda Akbank Direkt Mobil kulla-
nan müşteri adedimize 1 milyondan fazla müşteri
ekledik. 2018 yılında da dijital müşteri adedimizi
artırırken hem yenilikçi hem de müşterilerimizin
hayatını kolaylaştıran finansal inovasyonları müş-
terilerimizin hizmetine sunmak üzere çalışmaları-
mızı sürdüreceğiz.
 Yalnız çocuklarınıza değil,
torunlarınıza da güvenli bir
gelecek bırakmak için...

“YATIRIMCILIK HAKKINDA
GELMİŞ GEÇMİŞ EN İYİ KİTAP.”
Warren Buffett
Dünyaca ünlü değer yatırımcısı

“HAYATINIZ BOYUNCA TEK BİR YATIRIM

KİTABI OKUYACAKSANIZ, BU OLSUN.”
Forbes

Amazon’un en çok satan 100 kitap listesinden hiç

düşmeyen bu efsanevi kitapta, başarılı yatırımcılara
yön veren ilkelerin, bu yatırımcıların hocalarının
ağzından en yetkin anlatımını bulacaksınız.

“BİR AN SONRA NE OLACAĞINI DÜŞÜNEN

HERKESİN OKUMASI GEREKEN BİR KİTAP”.
Richard Thaler
2017 Nobel Ekonomi Ödülü Sahibi

Sinyal ve Parazit, yayımlandığı yıl kurgu dışı

kategorisinde The New York Times çok satanlar
listesine girdi ve Amazon.com tarafından yılın en iyi
kurgu dışı kitabı seçildi.
Silver bu kitabında, kendisinin devrim yaratan
işlerinden örnekler de kullanarak tahmin bilimini
inceliyor ve gerçek bir sinyali, parazitli veri
evreninden nasıl ayırabileceğimizi araştırıyor.

/epsilonyayinevi
www.epsilonyayinevi.com
 ÖZEL BÖLÜM / FİLO KİRALAMA

DİJİTALLEŞEREK
BÜYÜME PLANI

Operasyonel kiralama pazarı, 20 yıllık geçmişiyle Türkiye’nin en genç

sektörlerinden. 2017 sonu verilerine göre pazardaki toplam araç sayısı 365 bin
782’ye ulaştı. Müşteri sayısı ise 64 bin 181’e yükseldi. Sektör uzmanlarına göre
bu büyüme iştahı, önümüzdeki dönemde de sürecek. 2018 büyüme öngörüsü
yüzde 10. Pazarın önde gelen oyuncuları ise ajandaların ilk sırasına dijitalleşme
ve teknolojiyi koyarak pastadaki paylarını artırmayı hedefliyor.

YASEMİN ERDOĞAN l yerdogan@capital.com.tr

T
ürkiye’de geçen yıl satışı yapılan her 5
yeni araçtan biri, operasyonel kiralama
şirketlerinin filosuna katıldı. Sadece bu
veri bile, filo kiralama pazarının potansi-
yeline dair bir fikir veriyor.
Pazarın büyüklüğüne dair diğer rakamlar da çar-
pıcı. Operasyonel kiralama sektörünün 2017 sonu
itibarıyla aktif büyüklüğü 29 milyar TL’yi, filosun-
daki araç sayısı ise 365 bini aşmış durumda. Tüm
Oto Kiralama Kuruluşları Derneği’nin (TOKKDER)
hazırladığı rapora göre sektör, geçen yılı 13 milyar
854 milyon TL tutarında yeni araç yatırımı yaparak
tamamladı. Türkiye’de geçen yıl satılan yeni otomo-
billerin yaklaşık yüzde 20’si operasyonel kiralama

168 CAPITAL 4 / 2018


pazarı filosuna dahil oldu. Operasyonel kiralama sektö-
rü verilerine göre Türkiye’de müşteri başına düşen araç
sayısı ise ortalamada 5,2.
2017’de yaklaşık 13,9 milyar TL yeni araç yatırımı
yapan sektörün ülke ekonomisine katkısı da her geçen
yıl artıyor. Örneğin geçen yıl sektörün ödediği toplam
vergi 7 milyar TL’den fazla... Geçtiğimiz yılı yüzde 10
büyümeyle kapatan sektör, 2018’de de benzer bir per-
formans planlıyor.
Şirketlerin hedefinde teknolojiye, yeni pazarla-
ra odaklanarak pastayı büyütmek ve sürdürülebilir
kârlılığı yakalamak var.
NEREYE ODAKLANACAK?
2009’da Türkiye operasyonel araç kiralama sektörünün
filosundaki araç sayısı 105 binken bu sayı 8 yıl içinde
3,5 kat artarak 2017 sonunda 365 bini aştı. Doğal olarak
bu süreçte sektörün müşteri sayısı da büyüyerek 65 bin
sınırını zorluyor. Uzmanlara göre bu büyüme, sektö-
rün yarattığı verimliliği ve avantajları ortaya koymaya
yetiyor. Tüm Oto Kiralama Kuruluşlar Derneği (TOKK-
DER) Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici, “Projeksi-
yonlar gösteriyor ki operasyonel araç kiralama yönte-
mi, önümüzdeki dönemde de işletmeler, hatta bireyler
tarafından daha fazla tercih edilir hale gelecek” diye
konuşuyor.
Bu beklentinin ardındaki dinamiklerden biri sıfır
“ÖNCELİĞİMİZ DİJİTALLEŞME”
DİJİTAL ATAK
Garanti markasının
büyük önceliklerinden
biri dijitalleşme. Garanti
Filo olarak bizler de
müşterilerimizin en
hızlı ve kolay şekilde
hizmetlerimize
ulaşabilmeleri için
teknolojiye ve
dijitalleşmeye büyük
önem veriyoruz. Yeni web
sitemizde, müşterilerimize
geniş bir yelpazede,
ihtiyaçları olan
araçları tüm detayları,
teknik özellikleriyle
AYŞEGÜL GÜLGÖR
değerlendirebilme GARANTİ FİLO GENEL MÜDÜRÜ
ve farklı kiralama
seçenekleriyle anında fiyatlandırma imkanı sunuyoruz.
MOBİL ŞUBE
Dijitalleşme kapsamında hizmete girecek
yeniliklerimizden bir diğeri de Garanti Filo mobil ve
internet şubeleri olacak. Bu hizmetle sektörde önemli
bir fark yaratacağımıza inanıyoruz. Filo sektöründeki
dijitalleşme ve otomasyona örnek teşkil edeceğini
düşündüğümüz mobil ve internet şubelerimizin, 2018’in ilk
yarısında hizmet vermeye başlaması planlanıyor.
araç fiyatlarındaki artışlar. Finansman maliyetlerinin
daha fazla kontrol altında tutulma ihtiyacı, daralan iş
hacimleri nedeniyle nakdi elde tutma eğilimi ve özkay-
nağın özellikle işletme sermayesi olarak kullanılması-
nın tercih edilmesi gibi nedenler de işletmeleri satın
alma yerine kiralamaya yönlendiriyor.
Ekici’nin sektörün potansiyeline ve geleceğine dair
değerlendirmeleri şöyle:
“Tüm bu gelişmeler çerçevesinde operasyonel araç
kiralama sektörünün 2018’de yüzde 10 seviyesinde bir
büyüme kaydedeceği kanaatindeyim. Pazarın büyüme
potansiyeli yüksek. Dünyada da sahiplikten paylaşıma
olan kayma devam ediyor. Bu da araç kiralamanın ku-
rumlar, hatta bireyler tarafından daha fazla tercih edil-
mesine sebep oluyor. Teknoloji de mobilite çözümleri
için artan oranda kullanılıyor. Önümüzdeki dönemde
operasyonel araç kiralama sektörünün gündeminde
maliyet optimizasyonu ve dijitalleşen dünyada yenilik-
lerin takipçisi olmak gibi konular olacak.”
Peki pazarın büyümesi hangi başlıklardan gelecek?
Şirketlerin odaklanacakları bölgesel fırsatlar var mı?
TOKKDER Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici’ye göre
KOBİ ve OBİ düzeyindeki şirketlerde henüz yeterli
CAPITAL 4 / 2018 169
ÖZEL BÖLÜM / FİLO KİRALAMA
farkındalık yok. Ekici, “Anadolu’da ve küçük şe-
hirlerde sektörümüzü ve yarattığı avantajları tama-
men tanımayan çok sayıda şirket var. Bulunduğu-
muz nokta kötü değil ancak daha ilerlenebilecek
çok yol var. Sektörü ve yararlarını zaman içinde
daha etkili şekilde anlatabileceğimizi düşünüyo-
ruz” diyor.
FLEETCORP’UN HEDEFİ YÜZDE 20
Pazardaki bu büyüme iştahını sektör temsilcileri de
doğruluyor. 2017’yi yüz güldüren rakamlarla kapa-
tan ve 2018’e dönük iddialı hedefleri olan firmalar-
dan biri de Fleetcorp. Geçen yılki iş hacmi 820 mil-
yon TL ulaşan ve bu rakamla yüzde 45’lik büyüme
gösteren şirket, 2010’da devreye aldığı sürdürülebi-
lir büyüme stratejisine devam ediyor. 2017’deki toplam
aktiflerinde 1,6 milyar TL kapanış değeriyle yüzde 5 artış
yakaladıklarını belirten Fleetcorp CEO’su Barbaros Çıt-
macı, 2018’e dönük planlarında da iyimser.
“2018 ve 2019’un tamamına, finansal varlıkların vo-
latilitesinin fazla olacağı bir dönem olarak bakıyoruz”
diyen Çıtmacı, “Filo kiralama tarafında ise talep yarat-
ma konusunda endişemiz yok. Ülkemizde araç parkını
kredi veya peşin yoluyla satın alma tercihinde bulunan
ciddi bir küme var” diyor. Barbaros Çıtmacı’nın paza-
YATIRIMLAR SÜRÜYOR
İLK 3’TEYİZ
2010’da 5 bin adet olan
toplam araç parkımızı
2017’de kısa ve uzun
dönem kiralama olmak
üzere 35 bin adede
çıkararak sektörde
ilk 3 içinde yer aldık.
Ayrıca kullandığımız SAP
sistemine ciddi yatırım
yapıyoruz. Tüketici
ihtiyaçlarına göre de
sürekli yeniliyoruz. Bu
da bize artı değer katan
önemli detaylar arasında ÖZGÜR MARAŞ
yer alıyor. GARENTA VE İKİNCİYENİ.COM
POTANSİYEL BÜYÜK GENEL MÜDÜRÜ
Araç kiralama sektörünü Avrupa’daki araç kiralama
pazarıyla karşılaştırdığımızda halen ortalamaların çok
altında kaldığımızı görüyoruz. Bu durum Türkiye pazarının
kapasitesinin giderek artığının ve önemli bir potansiyel
barındığının göstergesi.
Filo kiralamanın dışında uzun dönem bireysel
kiralamaların da son dönemlerde hızlı yükseliş grafiği
sergileyeceğini düşünüyoruz. Bu yükselişle araç kiralama
sektörü de gelişecektir.
170 CAPITAL 4 / 2018
BARBAROS ÖZGÜR
ÇITMACI CEM
HANCAN
rın potansiyeline olan inancı da tam. Şirketlerin sahip
olduğu binek araç parkını 2,5 milyon olarak tahmin
ettiklerini söyleyen Çıtmacı, pazarın geleceğine dair şu
bilgileri veriyor:
“Sektör şu anda 30 milyar TL aktif büyüklük ve 370
bine ulaşan yönettiği araç portföyüyle önemli bir bü-
yüme potansiyeline sahip. Fleetcorp özelinde ise ak-
tiflerimizi 2017 kapanışına göre yüzde 20 artırarak 1,9
milyar TL seviyesine getirmeyi düşünüyoruz. Ciro ve
araç parkı, 2017 seviyelerinde gerçekleşecektir.”
Şirketin bu yılki ajandasında uluslararası firmaların
araç parklarına odaklanmak var.
“Daimler AG’nin sahip olduğu Athlon ile dünyada
800 bin araçlık bir portföyü yönetiyoruz. Uluslararası
firmaların araç parklarında daha fazla yer almak isti-
yoruz. Finansal mühendislik, filo kiralamanın olmazsa
olmazı… Hedge dediğimiz riskten korunma, genelde
döviz riski ve yönetimi olarak adlandırılır. Biz, şirket
olarak bu konuda rüştümüzü ispat ettiğimizi düşünü-
yoruz. Bundan sonraki noktada ise stratejimizi alacak
ve araç parkındaki geri dönüşlere dönük çalışmalarla
zenginleştireceğiz. Sermaye piyasası araçlarında iyi bir
aktör olacağımızı da ekleyebilirim. Hem bono ve tahvil
hem de varlığa dayalı yapılarda iyi bir hacim yakala-
mak ve finansmanı çeşitlendirmek 2018 planımız için-
de yer alıyor.”
BORLEASE’İN GÖZÜ KOBİ’LERDE
Operasyonel araç kiralama sektörünün önde gelen
oyuncularından Borlease Otomotiv, 2017’yi hedeflerini
tutturarak kapatan ve araç parkını yüzde 100’ün üzerin-
de büyütmeyi başaran şirketlerden biri. Şirketin genel
müdürü Özgür Cem Hancan, geçen yıl aktif büyüklüğü
yüzde 98, müşteri adedini ise yüzde 60 artırdıklarını
söylüyor. Sektörün üzerinde büyümeyi başardıklarını
belirten Hancan, 2018’e dönük planlarında döviz riski-
nin altını çiziyor. “2018’de dövizdeki artışın operasyo-
nel kiralama sektörünün büyüme oranını negatif yönlü
etkileyeceğini düşünüyoruz” diyen Hancan’ın hem sek-
töre hem şirkete dair büyüme öngörüleri şöyle:
DANIŞTIĞINIZA MEMNUN
OLACAKSINIZ
Araç filonuzu satın almak mı kiralamak mı daha avantajlı?
Gelin hesabı birlikte yapalım.
ÖZEL BÖLÜM / FİLO KİRALAMA
“Gerek araç satın alma fiyatları gerekse araç kiralama
kontrat yapısının döviz endeksli olması bu negatif etkiyi
yaratacaktır. Her ne kadar döviz artışı sektörü negatif
etkilese de filo kiralamanın şirketlere sağladığı operas-
yonel ve finansal avantajlar, kiralama sektörünün yılı
büyümeyle kapatmasını sağlayacaktır. Rakam vermek
gerekirse, 2017’de Türkiye’de yeni otomobil satışları bir
önceki yıla göre yüzde 4,5 oranında azaldı. Aynı yıl
içinde yeni satılan otomobillerin yaklaşık yüzde 20’si
operasyonel kiralama sektörünün filosuna dahil oldu ve
sektördeki araç sayısı yüzde 10,6 oranında arttı.”
Borlease olarak gelecek dönemde filolarına elekt-
rikli araçları da katacaklarını söyleyen Özgür Cem Han-
can, pazardaki potansiyelin KOBİ’ler yönünde olduğu-
nu vurguluyor.
“Filo kiralamanın KOBİ’ler için sağladığı en büyük
avantaj, KOBİ’lerin araç satın almak için ayıracakları
bütçeleri, yeni girişimleri için ayırma imkanı vermesi-
dir” diyen Hancan, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Böylece KOBİ’ler sermayelerini daha verimli bir
şekilde kullanabilir. Filo kiralamanın getirdiği KDV in-
dirimi de KOBİ’ler için ayrı bir avantaj sağlıyor. Aynı
zamanda, filo kiralamada ileri tarihli kira bedelleri bi-
lançoda yer almayacağından, bu durum onlar için güç-
lü bir bilanço yapısı sağlarken borçlanma kapasitelerini
de olumsuz etkilemez.”
TEB ARVAL HIZLI BÜYÜYECEK
2007 yılından beri pazarda faaliyet gösteren TEB Ar-
val, sektörün öncü şirketlerinden biri. Arval ve TEB
Holding arasındaki yüzde 50’lik iş ortaklığı şeklinde
faaliyet gösteren firma, 2 bin 400 müşterisine 22 binden
fazla araç kiralıyor. Şirket, geçen yıla göre pazarın üze-
rinde bir performans göstererek yüzde 16 büyümeyi
başardı.
“Misyonumuz her ölçekten işletmeye en uygun tam
kapsamlı kiralama çözümünü sunmak” diyen TEB Ar-
val Genel Müdürü Philippe Chabert, bunu yaparken
müşterinin mobilite imkanlarını geliştirmeyi, filolarında
PHILIPPE CHABERT
172 CAPITAL 4 / 2018
İLKAY ERSOY / DRD FİLO KİRALAMA GENEL MÜDÜRÜ
“EĞİTİMLERE DEVAM”
1.400 NOKTADAYIZ
DRD ve OneCar olarak, Türkiye genelinde yer alan
1.400 servis noktamız ve 14 ilde bulunan 24 satış
ofisimizle müşterilerimizin her ihtiyacında yanında
olmayı amaçlıyoruz. Teknolojiyi yakından takip ediyor,
yatırımlarımızı bu alana yoğunlaştırarak müşterilerimizin
her türlü ihtiyacını oluşturduğumuz online sistemlerden
cevaplandırabiliyoruz.
ODAĞIMIZ TEKNOLOJİ
Mobil yol yardım aplikasyonumuz DRDrive ile hasar
veya arıza anında tek bir tuşla çekici, yol yardım, yedek
araç gibi hizmetlere ulaşılabiliyor. Ayrıca Demir Bükey
Akademi ile yürüttüğümüz proje kapsamındaki güvenli
sürüş eğitimleriyle müşterilerimizin trafik ortamına ilişkin
doğru uygulamaları öğrenmesine destek oluyoruz.
Üniversite ziyaretleriyle trafikte güvenlik bilincini yeni
nesle aktarmayı hedefliyoruz.
maliyet avantajı yaratmayı ve sürücü memnuniyeti sağ-
lamayı hedeflediklerini vurguluyor.
TEB Arval’ın iş süreçlerindeki yol haritalarından biri
de her ay yapılan müşteri memnuniyeti anketleri… “Bu
anketlerin sonuçlarına göre sektördeki yüksek hizmet ka-
litemizi ortaya koyuyoruz” diyen Chabert, pazara ve şir-
ketin gelecek planlarına dair şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Yaklaşık 2 yıldır, TL kontrat seçeneğini daha çok
öne çıkararak müşterilerimizi kur riski ve maliyetler-
deki olası fiyat artışlarına karşı koruyoruz. Son zaman-
lardaki kur dalgalanmalarının geçmişine baktığımızda,
bize teşekkür eden mutlu müşteriler yarattığımızı gö-
rüyoruz. İşte aslında bu bizim uzman tavsiyesi ve da-
nışmanlık yaklaşımımızın bir parçası. Co-pilot konsepti
çerçevesinde 10’uncu yılımızı kutladığımız 2017, TEB
Arval için önemli bir dönüm noktasıydı. Müşterilerimizi
bu maceranın pilotları gibi düşünüyor, TEB Arval ola-
rak biz de en zorlu koşullarda, döndükleri her virajda
müşterilerimizin yanlarında bulunarak onları daima bir
co-pilot gibi destekliyoruz.”
Sektöre olan talebin her geçen yıl arttığını söyleyen
TEB Arval Genel Müdürü Philippe Chabert, aynı ivme-
nin 2018 yılında da süreceğini öngörüyor. Chabert’e
göre bu yıl sektörde öne çıkacak gelişmeler ve trendler
ise şöyle:
“2018’de operasyonel kiralamaya olan talebin arta-
cağını, firmaların da operasyonel kiralamanın avantajla-
rını çok daha iyi anlayacaklarını düşünüyoruz. Kurlar-
daki dalgalanma sebebiyle özellikle KOBİ segmentinde
TL tercihinin artacağını öngörüyoruz. Rekabet ortamına
baktığımızda, pazardaki oyuncularda da bir artış bek-
liyoruz.”
 OSMAN NEMLİ / BURSA ÇİMENTO GENEL MÜDÜRÜ

“PERFORMANSIMIZI DİJİTALLEŞMEYLE ARTIRIYORUZ”

B ursa Çimento, MÜTHİŞ RAHATLIK ÖNCELİKLERİM
Türkiye’nin önemli “Bizim işletmelerimizde dijitalleşme uzun zamandır Dijitalleşmeyle 5 yılda önceliklerimi iş
sanayi şirketlerinden devam eden bir süreç. Dijitalleşmeye üretim sağlığı ve güvenliği, kalite, maliyet kontrolü
biri. Bursa Çimento performansını ve ürün kalitesini geliştirmek için diye sıralayabilirim. Dijitalleşmenin tüm
Genel Müdürü Osman başladık. Zaman içinde bir yönetim aracı haline bu konularda artılar yaratıp sistemin çok
Nemli, daha verimli ve dönüştü. Şirketin her aşamasında daha doğru ve güvenilir kontrol edilmesini
rekabetçi bir işletme analizler yapmak, sonuçları sağlayacağına inanıyorum.
olmak için teknolojilerini çıkarmak, simülasyonlar yapmak
yenilemelerinin şart müthiş bir rahatlık. Bu bize müthiş YENİ YATIRIM
olduğunu söylüyor. zaman kazandırıp aldığımız Bugün yeni ve teknolojik bir üretim
Nemli, bu zamana kararların doğruluğunu hattı kurmayı düşünüyoruz. Bu yatırım
kadar her dönemde artırırken bu sistemleri esnasında, bugün fabrikamızda
teknolojide kullanabilecek yetkinlikte kullandığımız tüm üretim sistemleri tamamen
öncülerden iş gücünün temini veya yenilenirken dijitalleşme çerçevesinde başta
olduklarını yetiştirilmesi gibi mobil ve uzaktan kontrol/izleme, otomatik
belirtiyor ve kendine has sorunları veri toplama olmak üzere önemli yenilikler
ajandasını şöyle da beraberinde sisteme eklenecek. Bu yatırımı 2-3 yılda
anlatıyor: getiriyor. tamamlamayı öngörüyoruz.”

NE BAŞLATTIM? RALF FUCHS / BSH İCRA KURULU ÜYESİ (CTO)

“DİJİTAL OKURYAZARLIK GİRİŞİMİMİZİ HAYATA GEÇİRDİK”

G eçtiğimiz ay BSH
Türkiye’nin dünya
çapındaki en büyük
üretim merkezi olan
ve BSH Grubu’nun
dünyadaki 3 büyük Ar-
Ge merkezinden birinin
yer aldığı Çerkezköy
Fabrikası’nda bulundum.
BSH Türkiye, Kodluyorum
Derneği ile birlikte ilk
öğretim, orta öğretim ve
lise öğrencilerine
yönelik hayata
geçirdikleri
BSH Makers
of Tomorrow
projesini BSH
İcra Kurulu
Üyesi (CTO)
Ralf Fuchs’tan
dinledim. Fuchs,
şunları anlattı:
5 MİLYON İŞ TEHLİKEDE
“Dünya Ekonomi Forumu ‘İşin Geleceği’
raporuna göre yapay zeka, bilgisayarla
öğrenme, robotik, nanoteknoloji, 3D
baskı, iş ve beceri setlerinde çok sayıda
bozulmalara neden olacak. 2020’ye kadar
15 büyük gelişmiş ve gelişen ekonomide
5 milyon iş yok olacak. Bilgisayar ve
matematik veya mimarlık ve mühendislik
veya fen bilimleri, teknoloji, mühendislik
ve matematik (STEM) başta olmak üzere
2,1 milyon yeni iş ortaya
çıkacak. Türkiye’de ise
ciddi STEM eğitimi eksikliği
var. Teknolojiyle ilgili
üniversitelerde kontenjanlar
oldukça düşük. İleri
bilgisayar kullanımı bilgisine
sahip öğrencilerin oranı
yalnızca yüzde 1. Bu boşluğu
genç nesli yeniden eğiterek
hemen kapatmalıyız.
KOD YAZMAK ŞART
Biz ‘Yarının Mucitleri’ projemizi başlattık.
Çerkezköy tesislerimizde BSH Mucit
Laboratuvarı’mızı hayata geçiyoruz. STEM
alanında çocukların geleceğine değer
ekleyip teknoloji ve kod yazma konusunda
eğitim vereceğiz. Bu ve benzeri projelerle
çocuklarımızı gelecekte kodlama, robotik,
yapay zeka, endüstri 4.0, 3D baskı, mobil
uygulamalar ve benzeri teknolojilerden
üstün kılmayı hedefliyoruz. Kod yazmayı
bilmek gelecekteki tüm mesleklerin ön şartı
haline gelecek. Dijital okuryazarlık girişimi
Türkiye’nin en sanayileşmiş bölgelerinden
biri olan Çerkezköy’de öncü bir proje
olacak. Hedef kitlemiz, önümüzdeki
10 yıl içinde teknolojimizi geliştiren
gelecekte çalışanlarımız olacak bölgedeki
gençler. Çerkezköy’de 10 ortaokul
ve liseyle el ele çalışacağız. 9-17 yaş
aralığındaki öğrencilere ve bu alanlardaki
öğretmenlerine eğitim verilecek.”

174 CAPITAL 4 / 2018

 ÖZLEM AYDIN AYVACI
oaydin@capital.com.tr

TRENDLER MURAT KANSU / MICROSOFT TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ

“KAMU DİJİTALLEŞİYOR”
Dünya ekonomisinin yüzde 25’inin 2020’ye kadar dijitalleşmesi bekleniyor. 2020 çok
yakın. Kamu da dijitalleşme süreçlerinden geçiyor. Dijital dönüşümde başarılı olmanın
yeni teknolojik gelişmelere hazırlıklı olmaktan geçtiğini söyleyen Microsoft Türkiye Genel
Müdürü Murat Kansu, şunları anlatıyor:

BULUT ÇOK ÖNEMLİ TÜRKİYE ÖRNEK ÜLKE SOYAĞACI VE HAC KURASI

“2018’de blockhain teknolojileri
gelişmiş ülkelerin yüzde 40’ında
kamuda hayata geçecek. 2019’da
dijital projelerin yüzde 40’ı yapay
zeka tabanlı olacak. Veri yönetişim
uygulamalarının yüzde 30’u
yapay zeka ekseninde çalışacak.
Tüm bu bahsedilen teknolojiler
bulut üzerinden çalışacak. Bulut
teknolojilerini kullanmayanlar,
bugünün internetsiz kurumlarına
benzeyecek.
Türkiye, kamu alanında hayata
geçirdiği dijital dönüşüm projeleri
ve uygulamalarla örnek gösteriliyor.
Örneğin, Fatih Belediyesi ve yazılım
şirketi Evreka ile gerçekleştirdiğimiz bir
çalışmayla bugün çöp konteynırlarının
doluluğunu sensörlerle tespit ediyoruz.
Böylece kamyonların trafiğini
yönetiyoruz. Eylül 2017 rakamlarına
göre Türkiye’de e-devlet hizmetlerinden
faydalanan vatandaş sayımız 35 milyona
ulaşmış durumda.
Trafikten, tapu işlemlerine hatta soy
ağacına kadar geniş bir yelpazede
vatandaşlara kolaylık ve fayda sağlanıyor.
Diyanet İşleri Başkanlığı ile son olarak
hac kuralarıyla ilgili bir çalışma yürüttük.
1 Şubat’ta çekiliş sonuçlarının açıklandığı
ilk 2 saat içinde 1,2 milyon hacı adayına
erişim sağlandı. Kesin kayıt işlemlerinde de
ilk 1 saatte 32 bin hacı adayı kontenjan
belgesini aldı. Kesintisiz erişim ve
yüksek performansla başarılı bir çalışma
gerçekleştirdik.”

ÖNERİ PANOSU
MURAT ÇİFTÇİ
IBS SİGORTA
VE REASÜRANS
BROKERLİĞİ GENEL
MÜDÜRÜ
“SİBER RİSK SİGORTASI ÖNEMLİ”
“2017 yılında olduğu gibi 2018’de de
Global Riskler Raporu’nda siber saldırılar
ve veri hırsızlığı hem olasılık hem şiddet
açısından listenin üst sıralarında yer
alıyor. International Data Corporation’ın
araştırmasına göre 2016 yılında
73,7 milyar dolar olan siber güvenlik
harcamalarının 2020 yılında yüzde
38’lik bir artışla 101,6 milyar dolara
ulaşacağı tahmin ediliyor. Dijitalleşme
Türkiye’de siber güvenliği iş sürekliliğinin
önemli bir parçası haline getiriyor. Siber
risk sigortası, Türkiye’de finansal kurumlar
başta olmak üzere veri saklayan,
internet sistemleri üzerinden hizmet
veren tüm kurumlarda yaygınlaşmaya
başlıyor. 2017 yılı itibarıyla bu ürün
üretim şirketleri için de öncelikli hale
geldi. Şirketlerin siber risk sigortasının
kapsamına dair bilgilendirilmesi ve
farkındalığın artırılması oldukça önemli.”
İLHAM ÇELEBİ
HİDROPAR HAREKET
KONTROL TEKNOLOJİ
MERKEZİ (HKTM)
GENEL MÜDÜRÜ
“ROBOTBİLİM KONFERANSINI
KAÇIRMAYIN”
“4. Türkiye Robotbilim Konferansı (ToRK
2018) ile bilim insanları ve endüstrisinin
oyuncularının aynı masada buluşmasının,
gelişime açık bir süreç olacağına
inanıyorum. Konferans 12-14 Nisan
tarihleri arasında Boğaziçi Üniversitesi
Güney Kampüs’teki Albert Long Hall’de
gerçekleşecek. Bilim insanlarının dünya
endüstrisinden gelen sorular üzerine
yaptıkları araştırma projelerini endüstri
oyuncularıyla paylaşması endüstriye değer
katacak. Ülkemizdeki endüstri oyuncularının
soruları da yeni araştırma ve gelişim
konularının çıkmasına katkıda bulunacak.
Bu topraklarda yaşayan her teknik insan
ve yatırımcı robotik ve otomasyona yönelik
üretim tekniklerini önceliğine almalı. Tüm
gelişmiş ülkelerin üzerine çaba harcadığı ve
geliştirmeye çalıştığı endüstri 4.0 süreci için
öncelikle bu aşamayı sağlamamız lazım.”

CAPITAL 4 / 2018 175

 ENERJİK BAKIŞ
Yabancı sermaye
ne melek ne şeytan
T
ürkiye, büyük altyapı projelerini gerçekleştir-
meye, dış borcunu çevirebilmeye, enerji arzını
finanse edebilmeye, ödemeler dengesi ve ticaret
açığını kapatabilmeye çalışıyor. Tüm bunları ba-
şarabilmesi için hem ihracatını artırıp ithalatı düşürmesi
hem de büyük ölçülerde doğrudan yabancı sermaye
çekmesi gerekiyor. Aksi taktirde dünyadaki 13’üncü
büyük ekonominin çarklarını döndürmek mümkün
olamayabilir.
Dünyada bugün sermaye sıkıntısı yok. Bank for
International Settlements’e sorulursa dolaşımda toplam
5 trilyon dolar var. Daha geniş açıdan bakan CIA ise
piyasanın fiziki ve elektronik olarak toplam 80 trilyon
dolar olduğunu söylüyor. Bizim için önem taşıyan
doğrudan yabancı sermaye akışları geçen yıl ciddi bir
düşüşle 1 trilyon 520 milyar doları buldu. 2018 sonu-
na kadar ekonomik canlanmaya paralel 1 trilyon 850
milyar doları bulması bekleniyor. ABD, 2017 sonunda
311 milyar dolarla bu yatırımlardan aslan payını alırken
Çin de 144 milyar dolarla ondan geri kalmıyor. En fazla
sermaye çekenler aynı zamanda en fazla sermaye ihraç
edenler de. Sadece ABD, AB ve Japonya değil artık
başta Çin ve Hindistan olmak üzere BRICS ülkeleri de
sermaye kaynağı olarak sivriliyor. Gelişmiş ülkelere
daha fazla yatırım akarken gelişme yolundaki ülkeler
jeopolitik gerilimler, politika belirsizliği ve ekonomik
istikrarsızlık nedeniyle yatırımcıların radarına daha
az giriyor.
Bizim gibi yerli sermayesi yetersiz, halkının tasar-
ruf oranı düşük, dış borç yükü giderek ağırlaşan ama
kalkınma için daha fazla kaynağa ihtiyaç duyan ülkeler
için yaptığı ekonomik katkılar nedeniyle doğrudan
yabancı sermaye gerçekten de elzem.
TÜRKİYE BU KONUDA NEREDE?
En son uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu
Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu “Ba1”den “Ba2”ye
düşürerek, not görünümünü “negatif”ten “durağan”a
çevirdi. Böylece Türkiye’nin kredi notu yatırım yapı-
labilir seviyenin iki not altına çekilmiş oldu. Sadece
portföy yatırımcılarını değil doğrudan yabancı serma-
yeyi de bu kararın etkileyeceği malum.
Son yıllarda Türkiye’ye doğrudan yabancı sermaye
girişinin tatminkar olamaması, yakın coğrafyamızdaki
jeopolitik risklere bağlanıyor. Jeopolitik risklerin yanı
sıra maliyet, teşvikler ve ekonomik özgürlükler gibi
faktörler de yabancı sermayenin kararında etkili. Kamu
176 CAPITAL 4 / 2018
MEHMET ÖĞÜTÇÜ
m.ogutcu@globalresourcespartnership.com
büyüklüğü, adli sistem ve mülkiyet hakları, para po-
litikası sağlamlığı, ticaret serbestisi ve ilgili mevzuat
da göz önünde bulunduruluyor.
Yabancı sermaye ne bizim iyiliğimizi düşünen
melek ne de bizi sömürmeye, dengelerimizi bozmaya
çalışan şeytan. Ondan azami yararı sağlamak ülkelerin
kendi elinde. Sermaye, kârlılığını artırmanın, hisse-
darlarına değer kazandırmanın ve üretimi daha da
etkinleştirmenin yanı sıra siyasi etkiyi, hukuki baskıyı,
düzenleyici kuralları, riskleri minimize ederek itibarını
korumaya çalışacaktır.
Politikalar, mevzuat ve teşviklerle ülkeler yaban-
cı sermayeyi kanalize edebilir. Özel önem atfettiği
sektörleri, varlıkları koruyabilirler. Fransız hükümeti,
2000’li yılların Fransız firmalarının yabancı şirketlerce
satın alınmasına güçlü şekilde direniyordu. Gıda ve
içecek şirketi Danone’un önce Japonlara, sonra da
Amerikan Pepsi’ye satışına “stratejik sanayi” gerekçesi-
ni kullanarak geçit vermedi. Yahoo’nun Fransız inter-
net video şirketi Dailymotion’un yüzde 75’ini almasını
da engelledi. Aynı şekilde Trump yönetimi geçenler-
de Çinli Canyon Bridge Capital Partners firmasının
Amerikan teknoloji grubu Lattice Semiconductor’ı 1
milyar 300 milyon dolara satın almasını milli güvenlik
gerekçesiyle bloke etti. Meşhur Jack Ma’nın Çinli Ant
Financial şirketinin MoneyGram’ı almasına, China
Oceanwide Holdings Group’un yine Amerikan sigorta
şirketi Genworth Financial’ı ele geçirmesine de izin
verilmedi.
Benzeri “ekonomik milliyetçilik” karar ve engelle-
meleri başka ülkelerde ticaret ve yatırım liberalizas-
yonunu savunan birçok Batı ülkesinde son derece
yaygın.
Bunun tam tersi olarak “milli ve yerli” olduğunu
söyleyen ülkelerdeki stratejik sektörlerin cömertçe
uluslararası oyunculara açıldığı örnekler de yaşanıyor.
Sonuçta milli-yabancı dengesi bankacılık, sigortacılık,
savunma sanayinde, gıda ve içecek gibi alanlarda
bozuluyor.
Ancak “kaliteli”, yani sıfırdan tesis inşa eden, ileri
teknoloji ve elverişli finansman getiren, yetenekli iş-
gücü yetiştiren, istihdam sağlayan, dış bağlantılarını da
ülkeye taşıyan, katma değer yaratan yabancı sermaye-
nin tabii ki başımızın üzerinde yeri var. Çünkü uygun
iklim yaratılarak cezbedilmesi, siyasi maharet sergilen-
mesi ve akıllıca kullanılması halinde yabancı sermaye
bize küme atlatmada önemli katkı sağlayabilir.
 katkılarıyla

10 çığır açıcı
teknolojik yenilik

MIT Technology Review 01

10 çığır açıcı teknolojik yenilik
Dijital devrim başladı. Yeni teknolojiler ve geleceğe etkisi her zamankinden daha
fazla tartışılıyor. Peki 2018 yılında hayata geçirilen hangi girişimler geleceğin
teknolojik ürün ve hizmetlerinin oluşmasına önayak olacak? Sinir ağlarıyla düello,
yapay embriyolar, bulutta yapay zeka gibi teknolojik yeniliklerin bazıları listede
ön sıralarda yer alıyor. 2018 listesindeki çığır açıcı bu teknolojilerin ortak özelliği
ise bugün ve önümüzdeki yıllarda çalışma ve yaşama biçimimizi biçimlendirecek
olmaları…

İ
nsanlar çoğu zaman “yenilik”le tam olarak ne
kastedildiğini anlamıyor. Aslında bu, olduk-
ça makul bir durum… Aşağıda anlattığımız
teknolojik yenilikler arasından bazıları henüz
yaygın kullanıma girmemiş durumda. Bazıları ise
ticari olarak ulaşılabilir olmanın eşiğinde... Aslında
makalede hayatlarımız üzerinde derin etkileri ola-
cak teknolojilere yer veriliyor diyebiliriz.
Bu yıl için yapay zekada GAN’lar denilen yeni
bir teknik, makinelere hayal gücü kazandırıyor.
Bazı zorlu etik kısıtlara rağmen yapay embriyolar
hayatın nasıl yaratılabileceğini yeniden tanımlıyor
ve insan yaşamının ilk anlarına ilişkin bir araştır-
ma penceresi açıyor. Teksas’ın petrokimya sana-
yisinin kalbinde yer alan bir pilot santral, muhte-
melen yakın gelecekteki ana enerji kaynaklarından
biri olan doğalgazdan bütünüyle temiz elektrik
üretmeye çalışıyor.
Gözünüzün bu teknolojilerin ve diğerlerinin
üzerinde olmasında yarar var.

02 MIT Technology Review CAPITAL Nisan 18

 katkılarıyla

3 boyutlu metal baskı

Yenilik Neden Önemli? Kilit Oyuncular Bulunabilirlik
Artık yazıcılar, çabuk Talep üzerine büyük ve Markforged, Mevcut
ve ucuz bir şekilde karmaşık metal nesnelerin Desktop Metal, GE
metal nesneler yapılabilmesi, imalat sanayini
üretebiliyor. dönüştürebilir.

3 boyutlu baskı on yıllardır var olsa da büyük

ölçüde meraklıların ve özel prototipler üreten
tasarımcıların alanında kaldı. Plastik haricinde-
ki özellikle metal nesneleri basmak pahalı ve sıkıntı
verecek ölçüde yavaştı. Ancak artık parça imalatı için
Havacılık ürünlerinde 3 boyutlu baskının kullanıl-
masını uzun zamandır savunan GE, büyük parçalar
yapabilecek kadar hızlı olan yeni metal yazıcısının bir
test sürümünü geliştirmiş durumda. Şirket, 2018’de
yazıcının satışına başlamayı planlıyor.
pratik olabilecek ölçüde ucuz ve kolay bir yöntem
haline gelmeye başladı. Bu yöntemin yaygın şekilde
benimsenmesi halinde pek çok ürünün seri üretim
şeklini değiştirebileceği düşünülüyor.
Bu, kısa vadede imalatçıların büyük stoklar bulun-
durma ihtiyacını azaltacak bir yöntem. İhtiyaç oldu-
ğunda, örneğin eskiyen bir arabanın yedek parçasını
basitçe basıp çıkarabilirler.
Uzun vadedeyse sınırlı bir parça skalasının seri
üretimini yapan büyük fabrikaların yerini daha fazla
çeşit üreten, müşterilerin değişen ihtiyaçlarına ayak
uyduran daha küçük fabrikalar alabilir.
Bu teknoloji daha hafif, daha güçlü parçalar ve
geleneksel metal üretim yöntemleriyle yapılması
mümkün olmayan karmaşık şekiller üretilmesini
sağlayabilir. Ayrıca metallerin mikro yapısının daha
hassas bir şekilde kontrol edilmesini de sağlayabilir.
Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı’ndan araştır-
macılar 2017’de 3 boyutlu baskı yöntemiyle gelenek-
sel yöntemlerle üretilenlerden iki kat daha dayanıklı
paslanmaz çelik parçalar ürettiklerini duyurdu.
Yine 2017’de merkezi Boston’da bulunan küçük
bir start up şirketi olan 3 boyutlu baskı firması Mark-
forged, 100 bin dolardan ucuz ilk 3 boyutlu metal
yazıcısını piyasaya sürdü.
Boston bölgesinden bir diğer start up da ilk metal
prototiplendirme makinelerini Aralık 2017’de kulla-
nıma sundu. Şirket, eski metal baskı yöntemlerinden
100 kat hızlı, imalat için tasarlanmış daha büyük ma-
kinelerin satışına başlamayı planlıyor.
Metal parçaların basılması da giderek kolaylaşıyor.
Desktop Metal, 3 boyutlu baskı için hazırlanmış tasa-
rımlar üreten bir yazılımı kullanıcılara sunmuş durum-
da. Kullanıcılar, programa basmak istedikleri nesne-
nin özelliklerini veriyor ve yazılım, baskıya uygun bir
bilgisayar modeli üretiyor.

CAPITAL Nisan 18 MIT Technology Review 03

Yapay embriyolar
Yenilik Neden önemli? Kilit oyuncular Bulunabilirlik
Araştırmacılar yumurta Yapay embriyolar Cambridge Ünivesitesi, Mevcut
veya sperm hücresi araştırmacıların, insan Michigan Üniversitesi,
kullanmaksızın, hayatının gizemli başlangıcını Rockefeller Üniversitesi
yalnızca kök incelemesini kolaylaştıracak,
hücrelerden embriyoya ama bu teknoloji yeni
benzer yapılar üreterek, biyoetik tartışmaları da
yaşamın yaratılmasına alevlendiriyor.
ilişkin tamamıyla yeni
bir yol açtı.

İ ngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nde çalışan

embriyologlar yaşamın nasıl yaratılabileceğini
yeniden tanımlayan bir atılımda, kök hücreleri
kullanarak gerçek gibi görünen fare embriyoları ge-
liştirdi. Yumurta yok. Sperm yok. Yalnızca başka bir
embriyodan koparılmış hücreler var.
Araştırmacılar hücreleri dikkatli şekilde üç boyutlu
bir platforma yerleştirip izledi ve hücreler kendine
has, kurşuna benzer şekliyle birkaç günlük bir fare
embriyosuyla etkileşim kurmaya ve dizilmeye başla-
dıkça büyülendiler.
Ekibin lideri Magdalena Zernicka-Goetz, o dö-
nemde verdiği bir söyleşide, “Kök hücrelerin yapa-
bilecekleriyle ilgili sahip oldukları güçlü potansiyelin
büyüleyici olduğunu biliyoruz. Kendi kendilerini bu
denli güzel veya mükemmel bir şekilde düzenleyebi-
leceklerini kavrayamamıştık” diyor.
Zernicka-Goetz “sentetik” embriyolarının muhte-
melen bir fareye dönüşmeyeceğini söylüyor. Yine de
bu embriyolar, kısa bir süre sonra yumurta olmaksızın
doğan memelilere sahip olabileceğimizin ipuçlarını
veriyor.
Zernicka-Goetz’ün amacı bu değil. Embriyonun
ilk aşamalarında hücrelerin nasıl özelleşmiş roller
üstlendiklerini incelemek istiyor ve şöyle konuşuyor:
“Sonraki adım, insan kök hücresinden yapay embriyo
yapmak.” Bu, Michigan ve Rockefeller üniversitelerin-
de yapılması hedeflenen bir çalışma değil.
Sentetik insan embriyoları bilim insanlarının emb-
riyonun erken gelişme aşamasındaki olayları en ince
ayrıntılarına kadar incelemesine olanak sağlayacak
bir nimet olabilir. Bu tür embriyolar kolaylıkla mani-
püle edilen kök hücrelerden yola çıktığından labo-
ratuvarlar, embriyolar gelişirken gen düzenleme gibi
her türlü aracı kullanabilecek. Bununla birlikte yapay
embriyolar etik sorulara neden oluyor. Ya gerçek
embriyolardan ayırt edilemedikleri ortaya çıkarsa? Acı
hissetmeden önce laboratuvarda ne kadar süreyle ge-
liştirilebilirler? Biyoetikçiler, bilim daha da ilerlemeden
önce bu sorulara yanıt bulmamız gerektiğini söylüyor.

Herkes için Yenilik

Bulut tabanlı yapay zeka,
Kilit
oyuncular
Bulunabilirlik
Mevcut

yapay zeka teknolojiyi daha ucuz ve kullanımı

daha kolay hale getiriyor.
Amazon, Google,
Microsoft

Y
Neden önemli? apay zeka bugüne kadar önemli
Bugün yapay zeka kullanımı ölçüde Amazon, Baidu, Google
nispeten az sayıda şirketin ve Microsoft gibi büyük şirketlerin
egemenliği altında. Ancak ve bazı start up’ların eğlencesi oldu. Pek
bulut tabanlı bir hizmet haline çok şirket ve ekonominin diğer parçaları
gelmesiyle çok daha fazla şirket açısından yapay zeka sistemleri çok pahalı
açısından yaygın bir şekilde ve tam olarak uygulanması zor.
ulaşılabilir olması ve ekonomiye Çözüm ne? Bulut tabanlı makine öğ-
destek vermesi mümkün. renmesi araçları, yapay zekayı çok daha

04 MIT Technology Review CAPITAL Nisan 18

 katkılarıyla

Algılayan şehir: Toronto Kaldırımı

Yenilik
Toronto’daki bir
mahalle, en ileri kentsel
tasarımı en yeni dijital
teknolojiyle başarılı bir
şekilde bütünleştirmek
konusunda ilk sırayı
almayı hedefliyor.
Neden önemli?
Akıllı şehirler, kentsel alanların
daha ucuz, yaşanabilir
ve çevre dostu olmasını
sağlayabilir.
Kilit oyuncular Bulunabilirlik
Sidewalk Laboratuvarları Proje Ekim 2017’de
ve Waterfront Toronto ilan edildi; inşaat
2019’da başlayabilir

P ek çok akıllı şehir planı ertelemeye uğradı;

iddialı hedeflerini geri çekti veya aşırı zenginler
haricinde herkesin bütçesini aştı. Toronto’da
bulunan Quayside adlı bir proje, kentsel mahallele-
ri en baştan tasarlayıp en yeni dijital teknolojilerle
yeniden inşa ederek bu başarısız seyri değiştirmeyi
umuyor.
Alphabet’in New York’ta bulunan Sidewalk La-
boratuvarları, Toronto’nun endüstriyel kıyı şeridinde
yapılması kararlaştırılan yüksek teknolojili proje için
Kanada hükümetiyle iş birliği yapıyor.
Projenin hedeflerinden bir tanesi tasarım, politika
ve teknolojiyle ilgili kararları, hava kalitesinden gürül-
tü düzeylerine ve insanların faaliyetlerine kadar her
şey hakkında veri toplayan yaygın bir sensör ağından
edinilen bilgilere dayandırmak.
Posta dağıtımı gibi sıradan işleri yeraltında gezinen
robotlar yapacak. Sidewalk Laboratuvarları, yazılımı
ve geliştirmekte oldukları sistemleri erişime açacak-
larını, böylece hem başka şirketlerin bunlar üzerinde
çalışan hizmetler geliştirebileceği hem de insanların
aplikasyonlar üretebileceğini söylüyor. Şirketin ka-
muya ait altyapıyı yakından izlemeyi amaçlaması veri
yönetimi ve mahremiyetle ilgili endişelere yol açtı.
Ancak Sidewalk Laboratuvarları bu endişeleri hafiflet-
mek için yerel halk ve yönetimle birlikte çalışabilece-
ğine inanıyor.
Sidewalk Laboratuvarları’nın kentsel sistem plan-
lama bölümünden sorumlu yöneticisi Rit Aggarwala,
“Quayside’da yapmaya çalıştığımız işin özgünlü-
ğü, projenin olağanüstü iddialı olmasının yanı sıra
bir miktar da mütevazı olması” diyor. Bu tevazu,
Quayside’ın daha önceki akıllı şehir girişimlerinin ba-
şarısız olmasına neden olan tuzaklardan kaçınmasına
yardımcı olabilir. Quayside’ın dönüşümünü denet-
leyen kamu idaresi olan Waterfront Toronto’ya göre
daha şimdiden başka Kuzey Amerika şehirleri de Si-
dewalk Laboratuvarları’nın listesine girmeye çalışıyor.
İdarenin başkanı Will Fleissig, “San Fransisco, Denver,
Los Angeles ve Boston, tanıtım için aradı” diyor.

geniş bir izleyici kitlesiyle buluşturuyor. Bugüne değin
Amazon, yan şirketi AWS ile bulut tabanlı yapay zeka
alanının hakimi oldu. Google, başka makine öğrenmesi
yazılımları geliştirmek için kullanılabilen açık kaynaklı
bir yapay zeka kütüphanesi olan TensorFlow’la buna
meydan okuyor. Google kısa bir süre önce yapay zeka
kullanımını basitleştirebilecek önceden eğitilmiş bir
paket olan Cloud AutoML’in duyurusunu yaptı.
Yapay zekaya dayalı bulut platformu Azure’a sahip
olan Microsoft ise açık kaynaklı bir derin öğrenme
kütüphanesi olan Gluon’u hizmete sunmak üzere
Amazon’la iş birliği yapıyor. Gluon’un sinir ağları
yapımını (yapay zeka uygulamalarında, insan beyni-
nin öğrenme biçimlerini taklit eden kilit önemde bir
teknoloji) bir akıllı telefon aplikasyonu yapımı kadar
kolay hale getireceği ileri sürülüyor.
Bu şirketlerden hangisinin bulut tabanlı yapay
zeka hizmetleri sunumunun lideri olacağı belli değil.
Ancak bu, muazzam bir iş fırsatı.
Halihazırda yapay zeka, verimlilik artışı ile yeni
ürün ve hizmetlerin hayata geçirilmesini sağladı.
Ancak pek çok sektör de yapay zekadaki ilerlemele-
rin avantajlarından faydalanmaya çalışıyor. Yine de
çoğu şirket, bulut tabanlı yapay zekanın nasıl kul-
lanılacağını bilen yeterli sayıda insana sahip değil.
Bulut, teknolojiyi hemen hemen herkesin erişimine
açık hale getirdiğinde gerçek yapay zeka devrimi de
başlayabilecek.

CAPITAL Nisan 18 MIT Technology Review 05

 Sinir ağları düellosu
Yenilik
İki yapay zeka sistemi,
daha önce makinelerin
yapamadığı şekilde,
son derece gerçekçi
görsel veya sese dayalı
içerik üretmek üzere
birbirleriyle tartışabilir.
Neden önemli? Kilit oyuncular Bulunabilirlik
Bu teknoloji makinelere, Google Brain, Mevcut
insanlara daha az bağımlı DeepMind, Nvidia
olmasına yardımcı olabilecek
ama dijital sahtekarlık
konusunda da onları
korkutucu ölçüde güçlü
aygıtlara dönüştürecek,
hayal gücüne benzer bir algı
kazandırıyor.

Y apay zeka, nesneleri tanıma konusunda çok

başarılı hale gelmeye başladı. Ona 1 milyon
resim gösterdiğinizde olağanüstü bir doğru-
lukla hangilerinin karşıdan karşıya geçen bir yayanın
resmi olduğunu saptayabiliyor. Ancak yapay zeka,
kendisi yaya görselleri üretmek konusunda son dere-
ce başarısız. Bunu yapabilmiş olsaydı, kendi kendisini
kullanan bir arabanın hiç yola çıkmadan kendisini
eğitmek için kullanabileceği, çeşitli ortamlardaki ya-
yaları tasvir eden tonlarca gerçekçi ama sentetik resim
üretebilirdi.
Bütünüyle yeni bir şey yaratmanın hayal gücü ge-
rektirmesi nedeniyle bugüne değin bu, yapay zekanın
kafasını karıştıran bir şey oldu.
Konunun çözümü ilk kez 2014’te, bir barda
yapılan akademik bir tartışma sırasında, o dönemde
Montreal Üniversitesi’nde doktora öğrencisi olan Ian
Goodfellow’un aklına geldi. Üretici muhalif ağ veya
GAN (generative adversarial network) olarak bilinen
bu yaklaşım iki sinir ağı gerektiriyor ve onları dijital
bir kedi-fare oyununda karşı karşıya getiriyor.
İki ağ da aynı veri seti üzerine eğitiliyor. Üretici
ÇİZİM: DEREK BRAHNEY / ŞEMA MICHAEL NIELSEN’İN İZNİYLE “NEURAL NETWORKS
AND DEEP LEARNING”, DETERMINATION PRESS, 2015’TEN ALINMIŞTIR.
denilen ağ, zaten görmüş olduğu görsellerin çeşitle-
melerini, örneğin ekstra bir kolu olan bir yaya gibi,
üretmekle görevlendiriliyor. Ayrıştırıcı denilen ikin-
ci ağdan gördüğü, örneğin eğitildiği görsellere mi
benzediğini, yoksa üretici tarafından üretilen sahte bir
görsel mi olduğunu belirlemesi isteniyor; yani esasen,
üç kollu kişinin gerçek olup olamayacağı soruluyor.
Zamanla üretici, ayrıştırıcının sahte olanları sap-
tayamadığı kadar iyi görseller üretebilmeye başla-
yabiliyor. Esas itibarıyla üreticiye, yayaların gerçeğe
benzeyen görsellerini kavraması ve üretmesi öğretil-
miş oluyor.
Makinelerin insanları bile kandırabilecek sonuçlar
üretmesine yardımcı olan bu teknoloji, son 10 yılda
yapay zekada en fazla umut vadeden ilerlemelerden
bir tanesi oldu.
GAN’lar kulağa gerçekçi gelen konuşmaların ve
gerçekçi görünen sahte görüntülerin yaratılmasında
kullanılıyor. Nvidia’dan araştırmacılar inandırıcı bir
örnekte bir GAN vasıtasıyla ünlü kişilerin fotoğrafları-
nı kullanarak aslında var olmayan yüzlerce inandırıcı
yüz yarattı. Bir başka araştırma grubu, Van Gogh’un
eserlerine benzeyen, gayet inandırıcı sahte resimler
yaptı. Biraz daha zorlandığı takdirde GAN’lar, görsel-
leri farklı şekillerde yeniden tahayyül ederek, örneğin
güneşli bir yolun karlı gibi görünmesini sağlayabilir
ya da atları zebraya dönüştürebilir.
Elde edilen sonuçlar her zaman mükemmel değil;
GAN’lar, örneğin çift gidonlu bisikletler veya kaşları
yanlış yerde duran yüzler üretebiliyor. Ancak görsel-
ler ve sesler çoğu zaman şaşırtıcı biçimde gerçekçi
olduğundan bazı uzmanlar, GAN’ların bir anlamda
gördükleri ve işittikleri dünyanın altında yatan yapıyı
daha iyi kavramaya başladıklarına inanıyor. Bu da ya-
pay zekanın bir hayal gücü algısıyla birlikte gördüğü
dünyaya daha bağımsız bir şekilde anlam yükleyebil-
me becerisi kazanabileceği anlamına geliyor.

06 MIT Technology Review CAPITAL Nisan 18

 katkılarıyla

Karbonsuz doğal gaz

Yenilik Neden önemli? Kilit oyuncular Bulunabilirlik
Doğal gazın ABD’de elektriğin yaklaşık 8Rivers Capital, 3-5 yıl içinde
yakılmasıyla açığa yüzde 32’si, elektrik Exelon Generation,
çıkan karbonu verimli sektörünün karbon CB&I
ve ucuz bir şekilde emisyonunun yaklaşık yüzde
yakalayarak sera gazı 30’undan sorumlu olan doğal
emisyonuna engel olan gazla üretiliyor.
bir elektrik santrali.

D ünya muhtemelen
yakın gelecekte
ana elektrik kay-
naklarından biri olarak do-
ğal gaza mahkum kalacak.
vermiş durumda. İlk değer-
lendirmelerin sonuçlarını
önümüzdeki aylarda ilan
etmeyi amaçlıyor.
Santral, doğal gazın ya-
Ucuz ve kolay bulunabilir kılmasıyla salınan karbondi-
olması sayesinde ABD’de oksiti yüksek basınç ve ısıya
elektrik üretiminin yüzde tabi tutarak, ortaya çıkan
30’undan fazlası, dünyada kritik üstü CO2’yi, özel ola-
ise yüzde 22’si doğal gazla rak geliştirilmiş bir türbini
gerçekleştiriliyor. harekete geçiren “aracı akış-
ABD’nin petrol ve ra- kan” olarak kullanıyor. Kar-
fineri sanayinin kalbi olan bondioksitin büyük bölümü
Houston’ın hemen dışında sürekli olarak geri dönüştü-
bulunan bir pilot santral, rülebiliyor; kalanıysa ucuz
doğal gazdan temiz ener- bir şekilde yakalanıyor.
ji elde edilmesini gerçek Maliyetleri düşürmenin
kılacak bir teknoloji deni- kilit bir unsuru, yakalanan
yor. 50 megavatlık proje- karbondioksitin satışına
nin arkasındaki şirket, Net dayanıyor. Günümüzde
Power, en az standart doğal karbondioksit esasen petrol
gaz santralleri kadar ucuza kuyularından petrol çıka-
elektrik üretebileceğine ve rılmasında kullanılıyor. Bu
bu süreçte salınan karbon sınırlı bir piyasa ve bilhassa
dioksiti tamamıyla yakalaya- yeşil olduğu söylenemez.
bileceğine inanıyor. Ancak Net Power zamanla
Bu başarılabilirse dünya, çimento üretimi, plastik ve
makul bir maliyetle bir fosil diğer karbon temelli malze-
yakıttan karbonsuz enerji üretmenin yolunu bulmuş melerin yapımında karbondioksit talebinin artmasını
olacak. Bu tür doğal gaz santralleri, nükleer santral- bekliyor.
lerin yüksek yatırım maliyetleri olmaksızın ve yenile- Net Power’ın teknolojisi, özellikle de çıkarım tara-
nebilir enerji santrallerinin genellikle temin edebildiği fında, doğal gazla ilgili bütün sorunlara çözüm üretme-
düzensiz arzdan kaçınarak talebe göre büyütülüp yecek. Ancak doğal gaz kullanmaya devam ettiğimiz
küçültülebilir. sürece onu mümkün olduğu kadar temiz bir şekilde
Net Power, teknoloji geliştirme firması 8 Rivers kullanabiliriz. Gelişmekte olan bütün temiz enerji tek-
Capital, Exelon Generation ve enerji inşaatı firması nolojileri içinde Net Power’ınki, karbon emisyonlarının
CB&I arasındaki bir iş birliği. Şirket, santralin işlet- azaltılması konusunda marjinalin ötesinde bir artış
meye alınması sürecinde ve başlangıç testlerine start sağlamak açısından en ileri teknolojilerden bir tanesi.

CAPITAL Nisan 18 MIT Technology Review 07

Babel-Fish kulaklık
Yenilik Neden önemli? Kilit oyuncular Bulunabilirlik
Neredeyse gerçek Giderek küreselleşen Google ve Baidu Mevcut
zamanlı çeviri artık çok dünyada dil halen iletişimin
sayıda dilde çalışıyor ve önündeki bir engel.
kolay bir kullanımı var.

K ült bilim kurgu klasiği “Otostopçunun Galak-

si Rehberi’”nde anında çeviri yaptırmak için
kulağınıza sarı bir Babil balığı takıyordunuz.
Google gerçek dünyada bir ara çözüm geliştirdi:
Pixel Buds adlı 159 dolarlık bir kulaklık. Kulaklık,
pratik anlamda gerçek zamanlı denilebilecek çeviriler
yapmak üzere Pixel akıllı telefon ve Google Translate
aplikasyonla çalışıyor.
Kişilerden biri telefonu tutarken diğeri kulaklığı
takıyor. Kulaklığı takan kişi kendi dilinde konuşuyor
ve aplikasyon konuşmayı çevirip sesli olarak telefon-
dan yayınlıyor. Telefonu tutan kişi cevap veriyor ve
bu cevap, kulaklık tarafından çevrilip yayınlanıyor.
Google Translate’in halihazırda bir konuşma
özelliği mevcut. iOS ve Android aplikasyonları iki kişi
konuşurken konuştukları dili otomatik olarak algıla-
yıp çevirebiliyor. Ancak hem çevre gürültüsü aplikas-
yonun kişilerin söylediklerini kavramasını zorlaştıra-
biliyor hem de konuşmacıların ne zaman konuşmayı
bıraktığını ve çeviriye ne zaman başlanması gerektiği-
ni çözmek kolay olmuyor.
Pixel Buds bu sorunların üstesinden geliyor, çünkü
kulaklığı takan kişi, konuşurken sağ kulaklık üzerine
tıklayıp konuştuğu sürece parmağını burada tutuyor.
Etkileşimin telefonla kulaklık arasında bölünmesi,
konuşanlardan her birinin bir mikrofonunun olmasını
sağlıyor ve telefonu elden ele geçirmeye çalışmadık-
larından konuşmacıların göz temasını korumalarına
yardımcı oluyor. Pixel Buds vasat bir tasarımla yaygın
kullanıma sunuldu. Saçma görünüyor ve kulağınıza
tam oturmayabiliyor. Telefonda ayarlanmaları da kolay
olmayabiliyor. Ancak hantal donanım düzeltilebilir.

Çevrimiçi Kilit oyuncular

Zcash, JPMorgan Chase, ING
Bulunabilirlik
Mevcut

tam gizlilik
Neden önemli?
Çevrimiçiyken bir şeyler
yapmak için kişisel bilgilerinizi
ifşa etmeniz gerektiğinde
bunu mahremiyetinizi riske
atmadan veya kendinizi kimlik
hırsızlığının hedefi haline
getirmeden yapabilmek daha
kolay olacak.

Yenilik
Bilgisayar bilimciler, ispatın
altında yatan bilgileri açığa
vurmaksızın bir şeyleri
kanıtlamaya yarayan
kriptografik bir araç
geliştiriyor.

08 MIT Technology Review CAPITAL Nisan 18


Malzemelerde kuantum sıçraması
Yenilik Neden önemli?
IBM, yedi kubitlik bir Moleküllerin tüm ayrıntılarıyla
kuantum bilgisayar kavranması, kimyagerlerin daha etkili
kullanarak küçük bir ilaçlar, enerji nakli ve dağıtımına
molekülün elektronik yönelik daha iyi malzemeler
yapısını simüle etti. tasarlamalarını mümkün kılacak.
Y eni ve güçlü kuantum bilgisayarların geleceği
bir soru işaretini beraberinde getiriyor. Bu bil-
gisayarlar günümüzün makineleriyle yapılması
hayal dahi edilemeyecek hesaplamalar yapabilecek,
ancak henüz böylesi bir güçle neler yapabileceğimizi
bulmuş değiliz.
Olası ve çekici ihtimallerden bir tanesi, eksiksiz
molekül tasarımları yapmak.
Kimyagerler şimdiden daha etkili ilaçlara yönelik
yeni proteinler, daha iyi piller için yeni elektrolitler,
güneş ışığını doğrudan doğruya sıvı yakıta dönüştü-
rebilen bileşikler ve çok daha verimli güneş pillerinin
hayalini kuruyor. Henüz bütün bunlara sahip değiliz,
çünkü moleküllerin klasik bir bilgisayarda modellen-
mesi olağanüstü zor. Nispeten basit bir moleküldeki
İ nternette gerçek anlamda gizlilik, örneğin doğum
tarihinizi vermeden 18 yaşın üstünde olduğunuzu
ya da banka hesabınızı veya başka ayrıntılarını-
zı açığa vurmadan bankada mali bir işlemi yapmak
için yeterli paranızın olduğunu kanıtlamanızı sağla-
yan bir araç sayesinde nihayet mümkün olabilecek.
Bu, mahremiyetin ihlali veya kimlik hırsızlığı riskini
azaltıyor.
Söz konusu araç, sır vermeyen kanıt adı verilen,
yeni ortaya çıkmakta olan kriptografik bir protokol.
Araştırmacılar on yıllardır bu konu üzerinde çalışmış
olsalar da bu konuya duyulan ilgide kısmen, çoğu
kişiye özel olmayan, kripto paralara yönelik takıntı-
nın artması sayesinde geçen yıl bir patlama yaşandı.
Pratik anlamda sır vermeyen kanıtın geliştiril-
mesini büyük ölçüde 2016’da yola çıkan dijital bir
para olan Zcash’e borçluyuz. Zcash’in geliştiricileri,
kullanıcılara kimliklerini gizli tutarak işlem yapabilme
yetkisi kazandırmak için zk-SNARK (zero-knowledge
succinct non-interactive argument of knowledge) adı
verilen bir yöntem kullandı.
Bu normal şartlarda, işlemlerin herkes tarafından
CAPITAL Nisan 18
katkılarıyla
Kilit Bulunabilirlik
oyuncular 5-10 yıl içinde
IBM, Google,
Harvard’dan Alán
Aspuru-Guzik
elektronların davranışını simüle etmeye çalıştığınızda
günümüzün bilgisayarlarının yeteneklerinin çok öte-
sine geçen karmaşık sorunlarla karşı karşıya kalıyor-
sunuz.
Ancak bu, 1’leri ve 0’ları temsil eden dijital bit’ler
yerine kendileri birer kuantum sistemi olan “kubitleri”
kullanan kuantum bilgisayarlar için doğal bir sorun.
IBM’deki araştırmacılar kısa bir süre önce üç atomdan
oluşan küçük bir molekülü modellemek için yedi
kubitlik bir kuantum bilgisayar kullandı.
Bilim insanları daha fazla kubitlik ve yine en az
bunun kadar önemli olan, daha iyi kuantum algo-
ritmaları olan makineler yaptıkça, çok daha büyük
ve daha ilginç molekülleri doğru bir şekilde simüle
etmek mümkün hale gelecek.
görülebildiği bitcoin ve diğer çoğu açık blok
zincir sistemlerinde mümkün değil. Bu işlemler
anonim olsa da kullanıcıları izlemek, hatta kim-
liklerini belirlemek için başka verilerle birleşti-
rilebilir. Dünyanın ikinci en popüler blok zincir
ağı olan Ethereum’un yaratıcısı Vitalik Buterin,
zk-SNARK’ları “oyunun kurallarını mutlak anlam-
da değiştiren bir teknoloji” olarak tanımlıyor.
Bankalar açısından bu, müşterilerin gizliliğini
feda etmeksizin blok zincirleri ödeme sistemlerin-
de kullanmanın bir yolu olabilir. JPMorgan Chase
geçen yıl zk-SNARK’ları kendi blok zincire dayalı
ödeme sistemine dahil etti.
Ancak zk-SNARK’lar tüm vadettiklerine karşın
hem yoğun hesaplama gerektiriyor hem de yavaş.
Ayrıca yanlış ellere geçtiği takdirde tüm siste-
mi tehlikeye atabilecek kriptografik bir anahtar
yaratan “güvenilir kurulum” denilen bir düzeneğe
ihtiyaç duyuyorlar. Ancak araştırmacılar bu tür
anahtarlar gerektirmeyen ve sır vermeyen kanıt-
ları daha etkin bir şekilde kullanan alternatifler
bulmaya çalışıyor.
MIT Technology Review 09
 katkılarıyla

Genetik falcılık
Yenilik Neden önemli? Kilit oyuncular Bulunabilirlik
Bilim insanları artık DNA’ya dayalı tahminler Helix, 23andMe, Myriad Mevcut
kalp rahatsızlığı halk sağlığında bir sonraki Genetics, UK Biobank,
geçirme veya büyük ilerleme olabilir, Broad Institute
meme kanseri olma ancak bu tahminler genetik
ihtimalinizi, hatta ayrımcılık riskini de
IQ’nuzu tahmin etmek artıracak.
üzere genomunuzu
kullanabiliyor.

G ünün birinde doğumda bebeklere DNA kar-

nesi verilecek. Bu karneler, bebeklerin kalp
krizi geçirme veya kanser olma, tütün ba-
ğımlısı olma ve ortalamadan daha zeki olma ihtimali
hakkında tahminlerde bulunacak.
Böyle karneleri mümkün kılan bilim, bazıları bir
milyondan fazla kişiyi kapsayan devasa genetik çalış-
malar sayesinde birdenbire ortaya çıktı.
En yaygın hastalıkların ve zeka da dahil birçok
davranış ve özelliğin bir veya birkaç genden değil,
birlikte hareket eden pek çok genden kaynaklandığı
anlaşılıyor. Bilim insanları, devam eden büyük çaplı
genetik çalışmalardan elde edilen verileri kullanarak
“polijenik risk skoru” diye adlandırdıkları tahminleri
geliştiriyor.
Yeni DNA testleri çeşitli teşhisler değil ihtimaller
sunsa da bu testlerin tıbba büyük faydası dokunabilir.
Örneğin meme kanseri riski yüksek kadınlar daha
fazla, diğerleriyse daha az mamogram yaptırırsa bu
muayenelerde daha fazla sayıda gerçek kanser yaka-
lanabilir ve daha az sayıda yanlış alarm verilebilir.
İlaç şirketleri de bu skorları, Alzheimer veya kalp
hastalığı gibi hastalıklara yönelik önleyici ilaçların
klinik deneylerinde kullanabilir. Hasta olma ihtimali
daha yüksek gönüllüleri seçerek ilaçların ne kadar iyi
çalıştığını daha büyük bir doğrulukla test edebilirler.
Sorun şu ki bu tahminler mükemmel olmanın
uzağında. Kim Alzheimer olabileceğini bilmek ister ki?
Kanser riski skoru düşük olan biri taramadan geçmeyi
erteler ve daha sonra kansere yakalanırsa ne olacak?
Polijenik skorlar yalnızca hastalıkları değil herhan-
gi bir özelliği de tahmin edebildikleri için tartışmalı
bir konu. Örneğin bugün bir kişinin IQ testlerindeki
performansının yaklaşık yüzde 10’unu tahmin edebi-
liyorlar. Bu skorlar arttıkça DNA’dan IQ tahmini rutin
bir şekilde uygulanabilir olacak. Peki ama ebeveynler
ve eğitimciler bu bilgiyi nasıl kullanacak?
Davranışsal genetikçi Eric Turkheimer’a göre
genetik verilerin gerek iyi gerekse de kötü amaçlarla
kullanılması ihtimali yeni teknolojiyi “hem heyecan
verici hem de ürkütücü” kılıyor.

10 MIT Technology Review CAPITAL Nisan 18

 .
AYÇE TARCAN AKSAKAL .
IS’te
aaksakal@capital.com.tr

“Planımızı liderlik üzerine kurduk”

Mobilya pazarında 5 büyük oyuncu arasında yer alan Kayserili Kilim Mobilya’nın CEO’su Mesut Yiğit,
“Yatırım planlarımızı mobilyada liderlik üzerine kurduk. 5 yıl sonra 1 milyar TL ciro hedefliyoruz” diyor.

A nadolu’da dijital dönüşüm

yatırımları hızlanıyor. Fabrikalar,
üretim tesisleri Endüstri 4.0’a uygun
şekilde dijitalleşiyor. Son dönemde bu
konudaki en önemli yatırımlardan birini
Kayserili Kilim Mobilya hayata geçirdi.
Üretim birimlerini 50 milyon dolarlık
yeni yatırımla Endüstri 4.0’a uyumlu
hale getirdiklerini söyleyen şirketin
CEO’su Mesut Yiğit, 5 yılda cirolarını
300 milyondan 1 milyar TL’ye çıkarmayı
hedeflediklerini belirtiyor. “Hedefimiz
pazar liderliği” diyen Yiğit, 5 yıllık
stratejik planlarını şöyle anlatıyor:
“RAKİPLERLE FARKI KAPATIYORUZ”
“Mobilya sektöründe ilk 5 marka
arasındayız ve rakiplerimizle farkımızı
her geçen gün kapatıyoruz. Üç yıl
önce başlattığımız yeniden yapılanma
sürecimizin de hızlı büyümemizde
önemli katkısı oldu. Geçen yılı yüzde
40 büyüyerek 300 milyon TL ciroyla
kapattık.
YÜZDE 30 BÜYÜYECEK
Ciromuzun yüzde 25’ini ihracat
oluşturuyor. Yurt içinde 220 bayi, yurt
dışında da 130 noktada tüketicimizle
buluşuyoruz. Bu yıl büyüme hedefimiz
yüzde 30. İhracat payımızda da aynı
oranda artış hedefliyoruz.
CİRO HEDEFİ 1 MİLYAR TL
50 milyon dolarlık yeni yatırımla 5
yılda bayi sayımız 400’e, ciromuzu ise
1 milyar TL’ye çıkarmayı hedefliyoruz.
İhracat payımızı da yüzde 40’a çıkarmayı
planlıyoruz. Beş yıllık hedeflerimizden
biri sektör lideri olmak. Bütün yatırım
planlarımızı bu hedef üzere kurduk.”
“YENİ BİR SEKTÖRE
GİREBİLİRİZ”
YENİ YATIRIM
Önümüzde 180 bin metrekaresi
kapalı olmak üzere 350 bin
metrekare alanda bulunan 4
ayrı üretim tesisimizi bir araya
toplayacağımız yeni alan
ve fabrika yatırımı planımız
var. Kayseri ve civarında
arayışlarımız devam ediyor.
“ARAYIŞIMIZ SÜRÜYOR”
Yeni bir sektöre girme
konusunda araştırmalarımız
sürüyor. Mobilyada entegre
üretim avantajlarından
faydalanabilmek için
ilişkili ürün gruplarının
üretimi konusunda yatırım
düşüncelerimiz bulunuyor.
Büyüme hedeflerimizi
destekleyecek yatırımlardan
kaçınmayacağız.

ABD PAZARINA NASIL GİRDİ?

O TC pazarında faaliyet gösteren

Zade Vital, Konya’dan çıkan
ve hızlı büyüyen markalardan biri.
Helvacızade Gıda İlaç CEO’su Dr.
Mevlüt Büyükhelvacıgil, büyüme
trendlerinin devam ettiğini belirterek
geçen yıl global bir marka olma
hedefi doğrultusunda ABD’de şirket
kurduklarını söylüyor. Böylece ABD
pazarına ihracata başladıklarını söyleyen
Büyükhelvacıgil, şöyle konuşuyor:
AVRUPA’NIN EN BÜYÜKLERİNDEN “1 milyar
yumuşak kapsül üretimiyle Avrupa’nın en büyük
üreticilerinden biriyiz. Bu yıl da
büyümemiz devam edecek. Kategori
yönetiminde bize büyük bir güç
getiren 537 farklı ürün sayımızı 1.000’e
çıkarmayı hedefliyoruz.
ABD’DEN SONRA İNGİLTERE AÇILIMI
2017’de küresel ölçekli bir marka olma
yolunda büyük bir adım atarak ABD’de
Chicago’da Zade Gobal Inc. şirketimizi
kurduk ve şu an Amerika’ya ihracat yapar duruma
geldik. Ayrıca hedeflerimizin içerisinde İngiltere
projemiz de var. Londra’da yapılanmayla ilgili
görüşmelerimiz devam ediyor.”

188 CAPITAL 4 / 2018

Anadolu Başkanın ajandasında ne var?

“Lojistik köy ihracatı katlayacak”

İ hracatın arttığı Samsun, en fazla
göç alan şehirler arasında. Her yıl,
konut satışlarının yüzde 20 arttığı
şehirde, geçen yıl 900’e yakın yeni
şirket kuruldu. Ceynak Grubu’nun
Samsun Limanı’nı işletmeye
başlaması şehrin ihracatını artırdı.
Samsun Serbest Bölgesi Kurucu
ve İşleticisi (SASBAŞ) Yönetim
Kurulu Başkanı Fahrettin Ulusoy,
Samsunlu iş insanlarının gündeminde
ihracatın bulunduğu belirterek
lojistik köy projesinin ihracatı
2 katına çıkaracağını söylüyor.
“İhracata ve turizme odaklanıyoruz”
diyen Ulusoy, şöyle konuşuyor:
ODAKTAKİ SEKTÖRLER
“Samsun’da organize sanayi
bölgeleri oluşturuyoruz. Tarım,
çelik, otomotiv sanayi ürünlerinin
ticaretine odaklanacağız. Bu yıl
ihracatımızda 2017’ye göre yüzde 50
artış yaşanıyor.
HEDEF 500 MİLYON DOLAR
İhracattaki bu artış devam ederse,
2018’i minimum 500 milyon dolarlık
SAMSUN’DA
HANGİ ALANLAR
AVANTAJLI?
Her yıl yüzde 20 artan
konut satışları şehrin
büyüme potansiyelini
ortaya koyuyor. Bu
açıdan sektörde inşaat ve
gayrimenkul büyümeye en
uygun alanlar arasında yer
alıyor. Ayrıca Samsun’da
kimyasal madde, kağıt
ürünleri, ağaç ve mantar,
gıda ve içecek gibi birçok
sektörde yatırım ve teşvikler
bulunuyor. Turizm ve ihracat
da şehrin odaklandığı ana
sektörler arasında yer alıyor.
ihracatla kapatmayı hedefliyoruz.
Bu yılın en önemli gündem
maddelerinden biri de 50 milyon
Euro yatırım tutarındaki lojistik
köy projesi olacak.”

İKİ YILLIK CEO’NUN BÜYÜME PLANI

S öke Un, 250 milyon TL’lik cirosuyla

Türkiye’nin en büyük markalı un
markası. 2,5 yıl önce İngiliz Mediterra
Capital tarafından satın alınan şirket,
büyük çaplı bir yeniden yapılanmaya
gitti. CEO da dahil üst yönetim kadrosunu
P&G gibi hızlı tüketim sektörünün önde
gelen oyuncularında deneyim kazanmış
yöneticilerle güçlendirdi. Yaklaşık 2 yıl
önce Söke Un CEO’su olarak atanan
Başar Kılıç da P&G, Gillette, Candbury
ve Puratos’ta yöneticilik yaptı. Kılıç, 2 yıllık
ajandasını ve hedeflerini şöyle anlatıyor:
4 AŞAMALI STRATEJİ “Yeni göreve
atandığımda kendime 4 aşamadan
oluşan bir yol haritası çıkardım. İlk
dönem tüketiciyi ve müşterilerimizi
anlamakla geçti. Ardından Ar-Ge
süreçlerine odaklandım. Üçüncü adım
ise pazarlama ve satış faaliyetlerinin yüzde 20’lik pazar payıyla lideriz.
iyileştirilmesi oldu. Şu anda ise vaktimin Önümüzdeki dönemde en önemli
büyük kısmı büyüme stratejilerinin hedefimiz ev dışı tüketim tarafında
hazırlanmasıyla geçiyor. Ege Bölgesi’nde büyümek.
Önümüzdeki 1,5 yılda yüzde 33
“EV DIŞI TÜKETİMDE BÜYÜYECEK” büyüyerek ciromuzu 350 milyon TL’ye
Paketlenmiş markalı üründe çıkarmayı hedefliyoruz.”

CAPITAL 4 / 2018 189

 ÖNETİM

İKNANIN
YENİ BEDELİ
T
ürkiye’nin önde gelen “beyin avcısı” (head
hunter) şirketlerinden birinin CEO’su,
yakın zamanda büyük bir şirketin genel
müdürüne, başka bir şirkette aynı görevi
önerdi. Bu gibi değişikliklerde belli yan
olanakların yanı sıra ücret için yüzde 30 oranında artış
genelde yeterli oluyordu. Ancak, dönemin özelliği ne-
deniyle, büyük bir şirket olmasına rağmen CEO adayı-
nın talebi yüzde 50 civarında daha yüksek ücret oldu.
Head hunter şirketinin CEO’su, “Son dönemde
ekonomideki sıkışıklık ve piyasa koşul-
ları, iş değiştirmeleri de etkiledi. Yöne-
ticiler başta olmak üzere bütün çalışan-
lar iş değiştirmede daha muhafazakar
davranıyor, değiştirmek isteyenler için
yüksek taleplerle geliyorlar” diye konu-
şuyordu.
İş değiştirirken talep edilen ücret
farkındaki değişim, özellikle yönetici
pozisyonlarında daha belirgin. Piyasala-
rın önünü görebildiği yıllarda CEO’lar,
mevcut ücret paketlerinin yüzde 15-20
üzerindeki tekliflere sıcak bakarken,
bugünkü gibi belirsiz dönemlerde baraj
yüzde 30’un altına inmiyor. Üstelik bu

190 CAPITAL 4 / 2018

 ÜCRETLER

Sıkışık konjonktürde iş değiştirme iştahı

giderek düşüyor. Nedeni ise belirsizlik
ortamında kimsenin risk almak
istememesi... Üstelik bu temkinli
yaklaşım, hem aday hem şirket tarafında
hakim. Örneğin transfer teklifi alan
nitelikli yöneticilerin yeni işverenden
talep ettikleri ücret artışları, geçmişe
kıyasla anlamlı biçimde
artmış durumda. Geçmişte
yüzde 15-20 düzeyinde
farklara el sıkışan
“alt sınır”, hemen her sektör için geçerli… Tekno- taraflar, şu anda yüzde
loji, bilişim, telekom, ilaç gibi dinamik sektörlerde
ise söz konusu fark, yüzde 80-100 bandına kadar 30-40’ları telaffuz
yükseliyor.
ediyor. Benzer bir artış,
YÜKSELİŞİN GERÇEK NEDENİ!
Uzmanlara göre iş değiştirme iştahındaki azalma-
sektör bağımsız tüm
nın, yeni tekliflere mesafeli durmanın ve talep edi- kademe çalışanlar için
len ücret eşiğini yükseltmenin birden fazla sebebi
var. İlk neden, ekonomik ve siyasi belirsizlik. geçerli. Risk priminin
Yönetim uzmanları, belirsizlik ortamının hem
şirketleri hem adayları temkinli olmaya ittiğini
giderek yükseldiğini
özellikle vurguluyor. söyleyen uzmanlara
Oxygen Consultancy Genel Müdürü Zey-
nep Doğrul Aşar, normal dönemde aday- göre istihdam
ların yüzde 20-25 gibi maaş artışıyla iş de-
ğiştirirken, şimdi bu oranın yüzde 40-45 piyasasındaki bu
seviyelerine yükseldiğini doğruluyor. Aşar’a
göre bunun en önemli nedeni, kimsenin
eğilim sürecek.
önünü görememesi.
YASEMİN ERDOĞAN
l yerdogan@capital.com.tr

CAPITAL 4 / 2018 191

 Benson & Winch Executive Search Türkiye Ofisi
Baş Danışmanı Murat Öztürk, son bir yılda, yer değiş-
tirme anlamında, özellikle üst düzey yöneticilerin daha
temkinli ve muhafazakar olduğunu belirtiyor. Öztürk’e
göre de bunun nedeni, politik, ekonomik ve sosyal
belirsizlik süreci. Öztürk, şunları söylüyor:
“Yüksek performanslı yöneticiler, böyle bir dönem-
de hareket etmek anlamında tereddüt yaşıyor. Yer deği-
şikliğini yapmak için de çok iyi bir ücret artışı veya ‘sign
on bonus’ dediğimiz, transfer ücreti talebi oluyor. Gü-
nümüzde, tepe yöneticilerin baz maaşlardaki talep artışı
ortalama yüzde 32. Geçmişte bu oran yüzde 20-25’ti.”
IRC Global Executive Search Partners Avrupa, Orta
Doğu ve Afrika Bölgesi Lideri Gaye Özcan da belir-
sizliğin yarattığı güvensizliğe vurgu yapıyor. “İnsanlar
artık nerede ne kadar süre çalışacağını öngöremediği
için kısa zamanda ne kadar yüksek rakam elde ederse,
kendisinin o kadar güvende olacağına inanıyor” diyen
Özcan, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Diğer bir önemli neden ise en iyi ücret artışının
her zaman transferlerle sağlanabiliyor olması. Çünkü
baz maaş ne kadar yüksekse ücret artışı da o kadar
yüksek oluyor.”
RİSK ALGISI ETKİLİ Seviye yükseldikçe talep
Uzmanların altını çizdiği belirsizlik edilen “ücret farkı”artıyor
konusu, doğal olarak yöneticinin
yüksek risk algısını tetikliyor. Talep
edilen yüksek fark ise ücret paket-
lerine bir nevi “ekstra risk primi”
olarak yansıyor.
Egon Zehnder Yönetici Ortağı
Murat Yeşildere, böyle
dönemlerde alınan ris-
kin finansal karşılığının
GAYE ÖZCAN
AYŞE
ÖZTUNA
BOZOKLAR
her zamankinden daha önemli olduğunu doğruluyor
ve ekliyor:
“Temel motivasyon, profesyonellerin, öngörü yapıl-
ması zor bir dönemde kariyerleriyle ilgili risk alarak
koltuklarından kalktıklarında bunun karşılığını finansal
olarak da aldıklarından emin olmak istemeleri.”
Odgers Berndtson Türkiye Yönetici Ortağı Ayşe
Öztuna Bozoklar da Yeşildere ile aynı görüşleri pay-
laşıyor. İş değişikliği yapacak yöneticilerin, geçmişe
kıyasla daha fazla ücret artışı talep etmelerini doğal bir
reaksiyon olarak yorumlayan Bo-
zoklar, “Aslında bu bir telafi etme
çabası” diyor. Bozoklar, talep ar-
tışının, şirkete ve bireye göre de-
ğişmekle birlikte yüzde 15 ila 50
arasında değiştiğini ifade ediyor.
Risk algısının ücret talebinde-
ki en belirleyici kriter olduğunu
Ergene Consulting & HGA Group
Türkiye Başkanı Murat Ergene de
doğruluyor. Pazardaki arz-talep ile
birlikte CEO’nun alacağı riske göre

“İŞ ARAMAYANDA DAHA YÜKSEK” PINAR KADIRGAN / HENKEL İK DİREKTÖRÜ

ÜST YÖNETİMDE NASIL? BELİRSİZLİK FAKTÖRÜ

Belirsizlik dönemlerinde kişilerin,
mevcut şirketlerinde kalma
eğiliminin arttığını ya da geçişlerdeki
riski minimize etmek adına stabil
dönemlere kıyasla çok daha
yüksek maaş artışı talep ettiklerini
gözlemliyoruz. Son dönemde,
direktör ve üzeri seviyedeki
profesyonellerin, son aldıkları maaşa
göre talep ettikleri ücret farkı yüzde
30-40 aralığında değişiyor. Bu durum
özellikle koltuğundan memnun,
halihazırda iş aramayan yöneticiler
için geçerli. İş arayışı sıcak olan
adaylarda mevcut pakete paralel
geçişler oluyor.
Orta ve üst düzey yönetici rolleriyle
beraber, az tecrübeli pozisyonlarda
da beklentiler yüzde 30’a varabiliyor.
Çünkü ekonomik ve politik belirsizlik,
kişilerin iş değiştirme kararı almasını
zorlaştırıyor. Bu da daha fazla risk
primiyle değişiklik yapma kararı
almalarına neden oluyor. Adaylar, hem
gelirlerini belirli bir seviyeye çekmek
hem de yaptıkları değişiklikle almakta
oldukları riski karşılayacak seviyede
bir fark olmasına özen gösteriyor. Bu
durum, ‘expat’ yöneticiler için de
geçerli. Ücret artış talebini, yurt dışı
pazardan Türkiye’ye gelen transferlerde
de görmek mümkün.

192 CAPITAL 4 / 2018

 ÜCRETLER

ücret artış oranının değiştiğini söyleyen Ergene, şu de-

ğerlendirmeyi yapıyor: “HERKESİN DEĞİŞİKLİK
“CEO’nun yeni geçeceği sektör ya da kültür daha
zor veya daha farklı bir alan ise yüzde 35-50 oranında MOTİVASYONU FARKLI”
çok daha yüksek ücret talep edebilir. Çünkü CEO’nun
alacağı risk de büyük olacaktır. Aynı sektör ancak farklı ORTALAMA YÜZDE 30
bir şirket olması durumunda risk düşük olacağı için üc- Aslında üst yönetici
ret artış talebi de yüzde 20-35 gibi göreceli daha düşük düzeyindeki kişilerde birincil
öncelik ücret olmuyor.
olabilir.”
Adayın mevcut işindeki
motivasyonu, şirketin marka
ORANLAR NE DÜZEYDE? gücü, yetki-sorumluluk
Yeni iş teklifini kabul etmek için talep edilen ücret alanı gibi faktörler etkili.
artışına dair net bir orandan bahsetmek güç. Ancak Mevcut işinden memnun bir
uzmanlar, artış talebinin mutlak değer olarak yüzde 30 adayı düşündüğümüzde,
ve üzerinde olduğu konusunda hemfikir. transfer için yüzde 30 artış
Öte yandan piyasa koşullarının her talebi karşıla- talebi oluyor.
ması da çok mümkün olmuyor. Talepler yüzde 30-40 KENAN BARIŞ
KİŞİYE GÖRE DEĞİŞİR DEMİRDELEN
bandında iken piyasanın karşıladığı yüzde 15-25 düze-
Başarı ve gurur duygusunu
yinde kalabiliyor. Çünkü, oranları belirleyen çok sayıda
yaşayan, şirketi ve işini ODE YALITIM İK DİREKTÖRÜ
farklı dinamik var. Şirketin ölçeği, yöneticinin vasıfları, sahiplenen yöneticilerin,
sektörün durumu ve teklif edilen pozisyon, bunlardan ücret nedeniyle transfer olduğuna çok az şahit
birkaçı… oldum. Çok büyük bir fark almaları lazım. Bu kriterleri
Bu noktada yönetim danışmanı Egon Zehnder Yö- yakalayamamış kişilerin ise ayrılması için mevcut
netici Ortağı Murat Yeşildere’nin verdiği örnekler çar- kazançlarına göre artış talepleri bile olmayabiliyor.
pıcı. “Son bir yılda hiçbir artış almayarak adım atan
yöneticileri gördüğüm gibi, aldığı
ücretin iki katının teklif edilmesi- yüksek pozisyonlardaki beklenti-
ne rağmen hareket etmeyenleri de nin ise yüzde 50-60’lara kadar çı-
gözlemledim” diyen Yeşildere, altı kabildiğini belirtiyor.
çizilmesi gereken asıl noktanın, Adecco Türkiye İK Direktörü
değişim için beklentinin geçmişe Akgül Can Beyhan, oranların, gö-
göre artması olduğunu vurguluyor. rev alanlarına göre de değişebildi-
IRC Global Executive Search ğini hatırlatıyor. Beyhan’ın verdiği
Partners Avrupa, Orta Doğu ve bilgilere göre satış, pazarlama ve
Afrika Bölgesi Lideri Gaye Özcan, finans pozisyonlarındaki beklen-
oranların sektöre göre değiştiği- tiler daha düşük kalırken, teknik
ni, ancak genel olarak yüzde 15- ve operasyonel sorumlulukların
50 bandında olduğunu söylüyor. ENER olduğu pozisyonlardaki beklenti-
Özcan, “Örneğin, reklam sektörü ÖZTÜRK ler daha yüksek. Beyhan, bunun
krizden en fazla etkilenenlerden. nedenini şöyle açıklıyor:
Bu nedenle buradaki beklenti “Ana faktör, teknik ve operas-
oranları yüzde 10-20. Eğlence, hızlı tüketim ya da ilaçta yonel sorumluluklara sahip yöneticilerin iş değiştirme
ise yüzde 30-35’lerde seyrediyor” diyor. oranlarındaki düşüklük. Dolayısıyla değişimi büyük bir
Oxygen Consultancy Genel Müdürü Zeynep Doğrul risk olarak ele alıp bu riski rakamsal olarak beklentilere
Aşar ise üretim ve endüstriyel sektörlerde biraz daha yansıtıyorlar. Bu da minimum yüzde 25-35 aralığında
düşük olan taleplerin teknoloji de epeyce yükseldiğini değişiyor.”
belirtiyor. Randstad Türkiye Ticari Müdürü Ener Öztürk, son 1
yıldaki gözlemlerine göre hem kurumların hem aday-
ÜST DÜZEY DAHA TALEPKAR ların çok daha temkinli olduğunu söylüyor. Ener Öz-
Ücret artış talebindeki oranlar, pozisyonlar bazında da türk, “Aday yönünden baktığımızda, sosyo-ekonomik
farklılık gösteriyor. Çalışan seviyesi yükseldikçe talep koşullardaki belirsizlik ortamı, adayların iş değiştirme
edilen ücret farkı da artıyor. Alt-giriş pozisyonlarında için belirlediği risk prim oranını, dolayısıyla yeni işve-
yüzde 0, yüzde 5, yüzde 10 iken orta seviye pozisyon- renden maaş beklentisini yükseltiyor. Bu oran, yönetici
larda yüzde 10-15 arasında artış beklentisi görülüyor. rolleri için yüzde 25’le başlayıp çok daha yukarılara
HRM Danışmanlık Yönetici Ortağı Ayşegül Davutoğlu, çıkıyor.”

CAPITAL 4 / 2018 193

 ÜCRETLER

YURT DIŞINDA NELER OLUYOR?

ÇOK FARK YOK
Ekonomik krizler nedeniyle yurt
dışında da Türkiye’dekine benzer
bir eğilim olduğunu belirten HRM
Danışmanlık Yönetici Ortağı Ayşegül
Davutoğlu, şunları söylüyor: “Önemli
bir fark, yurt dışında esas dikkate
alınan, kuruma özel belirlenmiş ücret
aralıklarının olması ve kişiye göre
esnekliklerin daha az olması.”
ENFLASYON ETKİSİ
Korn Ferry İstanbul Ofisi Genel
Müdürü Banu Beste Başol, yurt
dışında enflasyonun da düşük olması
nedeniyle beklentilerin yüzde 10-
15 civarında olduğunu söylüyor.
Başol, öte yandan yurt dışında
ücrete “toplam paket” olarak
bakma eğiliminin daha yüksek
olduğunu hatırlatıyor.
ARALIK YÜZDE 8-10
Belirsiz piyasalarda yüksek risk nedeniyle
ücret farkı taleplerinin de yükseldiğini
söyleyen Randstad Türkiye Ticari Müdürü Ener
Öztürk, şu bilgiyi veriyor: “Güçlü ve stabil
piyasalarda ise enflasyon etkisinin de olmadığı
hesaplandığında, yüzde 5 ile başlayan
ama ortalamada yüzde 8-10 aralığında
gerçekleşen bir artış beklentisinden
söz edilebilir.”

Şirketlerin İK direktörleri de aynı fikirde. “Üst dü-

zeye çıktıkça farklar, beklentiler ve alınan riskler artı- “EN AZ YÜZDE 15”
yor” diyen Henkel İK Direktörü Pınar Kadırgan, şunları
söylüyor: ELVAN ÜNLÜTÜRK / SUN TEKSTİL YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“Orta ve üst yönetici pozisyonlarında yüzde 10-30
TEKSTİLDE NASIL?
arası maaş artış talebi gözlemliyoruz. Günün sonunda
Çevremde gözlemlediğim kadarıyla tekstil sektöründe
her iki taraf için de uygun diyebileceğimiz noktada el yöneticilerin iş değiştirirken talep ettikleri ortalama ücret
sıkışıyoruz.” artışı yüzde 15-20 civarında oluyor. Aslında talep edilen
transfer farkı, yöneticinin mevcut işiyle, teklif aldığı yeni
SEKTÖRLERDE NASIL? şirketin özellikleriyle, işi bıraktığında firmada kalacak olan
Yeni tekliflerde talep edilen ücret artışı, sektördeki risk tazminat miktarıyla da yakından ilgili diye düşünüyorum.
faktörleriyle doğru orantılı olarak artıyor. Uzmanların
verdiği örneklere göre otomotivde bir fırsatı değerlen- İZMİR FARKLI
direcek yönetici, piyasa koşullarını dikkate aldığında, Biz şirket olarak yaptığımız transferlerde geçmişe oranla
çok anlamlı bir artış olduğunu çok hissetmedik. Ancak
mevcut paketinden minimum yüzde 30 oranında artış
burada İzmir firması olmamız etkilidir diye düşünüyorum.
talep ediyor. İnşaat, yaşanan likidite sorunları ve arz
Çünkü hem İstanbul ve İzmir arasındaki ücret
fazlası nedeniyle riski yüksek sektörlerden. Bu durum, makası farklı hem de İstanbul’dan İzmir’e taşınmak
inşaattaki yöneticilerin, transfer farklarını yüzde 30-35 isteyen çok insan var.
bandına çekmesine neden oluyor.
Bankacılıktaki minimum fark talebi yüzde 20-35,
perakendede ise yüzde 20-30 aralığında seyrediyor.
Teknoloji, bilişim, telekomünikasyon, sağlık ve ilaçta “Teknolojiyi bilen, işine adapte edebilen ve gelişme-
ise yetenek havuzunun dar olması nedeniyle ücret farkı lerden haberdar olan yönetici sayısı az. Özellikle bizim
talepleri yüzde 50’leri aşabiliyor. sektörümüzde yetenek havuzu dar. Bu nedenle az kişi
Adecco Türkiye İK Di- çok talep görüyor. Bu da geçiş
rektörü Akgül Can Beyhan, ücretlerini artırıyor” diyor.
AKGÜL Sanayideki hareketlilik ise bi-
farkı yükselten diğer unsu-
CAN BEYHAN
run da rekabet olduğunu raz daha düşük. Bir yıl önce Nuh
vurguluyor. Çünkü rekabet Çimento’ya transfer olan genel
yükseldikçe yöneticinin müdür Halim Tekkeşin, sektörle-
aldığı risk de artıyor. Bili- rindeki durumu şöyle anlatıyor:
şimdeki yüksek oranları, “Bizim sektör bu anlamda ga-
piyasanın içindeki isimler yet stabil. Hatta son geçişi sanırım
de doğruluyor. Yerli yazı- ben yaptım. İnsanların şu dönem-
lım şirketi Etiya’nın kuru- de en fazla dikkat ettiği konu,
cu ortağı ve CEO’su As- maaşlardan ziyade güvenilir firma
lan Doğan, tüm sektörleri olup olmadığı. Zaten ücret artışı-
etkileyen dijitalleşmenin nı artıran asıl konu da risk primi
yönetici profilini de değiş- olarak görebileceğimiz bu güven
tirdiğini belirtiyor. Doğan, eksikliği.”

194 CAPITAL 4 / 2018

 NİL DUMANSIZOĞLU
ndumansizoglu@capital.com.tr

İŞ FELSEFEM YAŞAM MOTTOM

Her zaman sürekli kendimi
geliştirmeyi ve daha fazla Ailemin mutluluğu ve
öğrenmeyi hedeflerim.
güvenliği benim için her
ÇOCUKLUĞUMDA şeyden önemli gelir.
Çocukken iş hayatıma
yönelik hayal kurduğumu KARİYER HEDEFİM
hatırlamıyorum. Sanırım daha
çok bisiklete binmek, İzmir Günümüzün şartları oldukça
sokaklarında top peşinde değişken; bu şartlarda uzun vadeli
koşturmakla meşguldüm. kariyer hedefleri yapmak yerine
KAMURAN YAZGANOĞLU işimin en iyisini her koşulda
CASTROL TÜRKİYE UKRAYNA VE yapmaya odaklanıyorum.
ORTA ASYA DİREKTÖRÜ
BAŞARI FORMÜLÜM
EĞİTİM YOLU Başarının, ekibin elinde olduğuna
inanıyorum. Bu yüzden ekibimle
(1990-1994) bir bütün olarak hareket etmeye
İzmir 60. Yıl Anadolu Lisesi önem veriyorum.
(1994-1999) EN ÖNEMLİ BAŞARIM
Boğaziçi Üniversitesi Makina Mühendisliği
BP gibi dünyanın hemen her
Bölümü
ülkesinde, birçok değişik sektörde
(2007-2007) faaliyet gösteren bir şirketin nasıl
Insead Business School, Yöneticilik Programı yönetildiğini öğrenme imkanı
buldum.
(2009-2009)
Northwestern Kellogg School of Management, MEZUN OLDUĞUMDA
EN ÖNEMLİ GÜNDEMİM Yöneticilik Eğitimi
Castrol olarak önümüzdeki Mezuniyetimin ardından
dönemde en önemli bundan sonra sürekli öğrenmeyi
gündemimiz hem hacimsel hem KARİYER YOLU hayatımın merkezine koydum.
kârlılık alanında sürdürülebilir Gözlemleyerek ve deneyimleyerek
büyüme olacak. bu gelişimi sürdürdüm.
(1999-2005)
Çeşitli teknik satış ve pazarlama rolleri
BP Türkiye
(2005-2008)
B2B satış müdürü-BP Türkiye
(2008-2011)
Türkiye distribütör satışlar yöneticisi
BP Türkiye
HOBİM (2011-2013)
Genel müdür-BP Gaz
Özellikle takım sporları
yapmaktan büyük keyif (2013-2015)
alıyorum. Müzik hayatımda CEO yardımcısı-BP London
önemli bir yer tutuyor. Ayrıca (2015-…)
yelken tutkum var. Vakit Ukrayna, Türkiye ve Orta Asya direktörü
bulabildiğimce kitap okumaya Castrol
gayret ediyorum.

196 CAPITAL 4 / 2018

 ZİRVEYOLU
Tırmanış
“TÜRKİYE’YE KATMA DEĞER SAĞLAYACAĞIZ”
TELEPERFORMANCE TÜRKİYE’NİN YENİ CEO’SU TÜLAY DOĞRULAR’IN
GÜNDEMİNDE İSTİHDAM VAR. 4 DİLDE DAHA HİZMET VERMEK ÜZERE EKİBİNİ
BÜYÜTECEĞİNİ SÖYLÜYOR.

K ariyerine 1992’de
Alman Volksbank’ta
başlayan Tülay Doğrular,
pek çok uluslararası şirkette
uzun yıllar üst düzey görevler
üstlenen başarılı bir yönetici.
Teleperformance Türkiye’ye
2014’te operasyonlardan
sorumlu genel müdür yardımcısı
olarak katılan Doğrular,
bu yılın başında CEO’luk
koltuğuna oturdu. Şimdi ise
şirketin yurt içi ve yurt dışındaki
hedeflerini gerçekleştirmek
üzere üstleneceği liderlik
konusunda oldukça heyecanlı.
Ajandasının en önemli gündem
maddelerinin büyüme ve
istihdam olduğunu belirterek
“Son 4 yılda elde ettiğimiz
büyüme, yüzde 25 oranında
seyrediyor. Türkiye pazarında
öncü konumdayız. 2018
için büyüme performansımızı
yüzde 30’un üzerine taşımayı
hedefliyoruz” diyor.
Geçen yılın sonunda
Türkiye’deki 4’üncü çağrı
merkezini Balıkesir’de hizmete
açan şirket, bu yıl yeni bir
şehirde beşinci merkezini
açmaya hazırlanıyor.
Doğrular, Balıkesir’de orta
vadede bin kişilik bir istihdam
hedeflediklerini söylüyor ve
ekliyor:
“2018’i de kapsayan orta
vadeli planlarımız çerçevesinde
müşterilerimize şu anda 5 dilde
sunduğumuz hizmetlerin yanı
sıra Felemenkçe, Fransızca,
Rusça, Yunanca bilen yeni
çalışanları ekibimize dahil
ederek bu dillerde de hizmet
vermek istiyoruz. Böylelikle
gerçekleştirdiğimiz hizmet
ihracatıyla hem sektöre hem
Türkiye’ye katma değer
sağlayacağız.”

Yolculuk
“Pazarlama liderliğine devam”
1 En önemli deneyimi
“Danone Türkiye Sütlü Ürünleri’ni, ‘geleneksel sütlü ürünler’
şirketinden, ‘sağlıklı atıştırmalık’ şirketine dönüştürme sürecine
liderlik eden bir rolde olmak, çok keyifli ve benim çokça doyum
aldığım bir deneyim. Bu süreçte, son 3 yıldır büyüme ve kârlılıkta
çok başarılı iş sonuçları elde ettik.
Danone Sütlü Ürünler
2 Kariyer hedefi Pazarlama Direktörü BERİL
Pazarlama fonksiyonunu çok seviyorum, işimi severek yapıyorum. YAĞCI AFACAN, çalışma
Danone’un farklı birim ve ülkelerinde pazarlamaya liderlik etmeye hayatına 2001’de Numil
devam etmek istiyorum. Benim için önemli olan, fark yaratmak Gıda’da başladı. Ocak 2007-
isteyen organizasyonlarda çalışmak, bireylerin potansiyelini ortaya 2011 yılları arasında Danone
çıkarmak için bana fırsat sağlayan bir kurum içinde olmak. Anne Bebek Beslenmesi’nde
Amsterdam ve İngiltere’de
3 Gündemi önemli pozisyonlarda çalıştı.
Gündemimde inovasyon ve dijitalleşme var. Bu doğrultuda kolay 2011’de Türkiye’ye Danone
atıştırılabilir formatlarda, farklı lezzetlerde ve farklı faydalar sunan Türkiye Sütlü Ürünler’in çocuk
inovasyonları Türkiye’yle buluşturmak, ilk hedef. Dijitale daha fazla kategorisi kıdemli pazarlama
yatırım yaparak hassas pazarlamayla (precision marketing) doğru müdürü olarak döndü. Şubat
kitleye doğru mesajla ulaşıp akılda kalıcı çalışmalar yapmak da ikinci 2016’dan bu yana ise şu anki
hedefimiz.” görevini yürütüyor.

CAPITAL 4 / 2018 197

 ÖNETİM

Adecco Group CEO’su

DEHAZE,
ALAIN DEHAZE
insan kaynakları
dünyasında büyük
değişimler olduğunu,
bunun da yetenek
konusunu etkilediğini
söylüyor. Ona göre
bireyler 4 yılda bir
yeteneklerinin yüzde
30’unu kaybediyor.
Bu da beraberinde
yenilenme ihtiyacını
getiriyor. Sadece
Avrupa’da dijitalde
2020 yılına kadar
900 bin pozisyonun
boş olduğuna
dikkat çekiyor ve
ekliyor: “Teknik
becerilerle çalışabilme
yeteneği en büyük
boşluklardan... Sağlık
alanında iş gücü
eksikliği 7,2 milyona
ulaştı. Avrupa’da
2020 yılına kadar
dijitalde 900 bin
doldurulmamış
pozisyon olacak. Yeni
teknolojiye adapte
olmanız gerekiyor.”

HANDE YAVUZ ÇALIK

l hyavuz@capital.com.tr

198 CAPITAL 4 / 2018


“EN KRİTİK KONU
BOŞLUĞU”
T
eknolojik değişim, robotlaşma ve
yapay zeka insan kaynakları alanın-
da da büyük bir değişim yaratıyor.
70 ülkede 33 bin çalışanı ve 56 bin
şubesiyle her gün 750 bin kişiye iş
olanağı sağlayan bir insan kaynakları ve istih-
dam çözümleri şirketi olan Adecco Group’un
CEO’su Alain Dehaze de “Bence yapay zeka
robotlardan daha önemli bir etkiye sahip ola-
cak” diyerek bu konuya dikkat çekiyor. Bu
durumun birçok sektörü değiştireceğini ifade
ediyor. Bilim, teknik, mühendislik, tıp işlerinin
daha önemli bir ihtiyaç haline geleceğini dile
getiriyor, “Takım birlikteliği, empati çok önem-
li. Çünkü empati insanın sahip olduğu ancak
robotların sahip olamadığı önemli bir özellik”
diye konuşuyor.
Dehaze, bugün yetenek söz konusu oldu-
ğunda en büyük boşluğun ise teknik beceri
gerektiren alanlarda olduğunu belirtiyor. “Dün-
yada en fazla beceri yoksunluğu çekilen alan-
lar bilgi teknolojileri, dijital, bilgisayar bilimleri,
mühendislik ve sağlık sektörleri” diyor. Tek-
İNSAN KAYNAKLARI
nolojik gelişmelerin ardından dünyada iş yapış
şeklinin değiştiğini ve liderlerin kendilerini yeni
normallere adapte etmesi gerektiğini belirtiyor
ve şunları söylüyor: “Tüm sektörlerde teknolojik
gelişimleri görebilirsiniz. En önemli konu, kişi-
lerin hayatları boyunca öğrenmeye açık olması.
Araştırmalara göre ortalama her 4 yılda bir kişi-
ler yetkinliklerinin yüzde 30’unu kaybediyor.”
Adecco Group CEO’su Alain Dehaze ile ye-
tenek dünyasını etkileyecek trendleri, yeni tek-
nolojilerle birlikte gelişen yeni iş yapış kuralları-
nı ve iş kavramının geleceğini konuştuk:
l Geleceğin iş kavramını nasıl tanımlıyor-
sunuz?
n Geleceğin iş kavramı mega trendlerin et-
kisiyle şekilleniyor. İlk trend, teknolojik deği-
şimlerin ardından iş ortamının çok değişken,
tahmin edilemez ve karmaşık bir yapıya dönüş-
mesi. Tüm bu gelişmelere adapte olabilmek için
hem sıradışı bir anlayışa hem hıza ihtiyaç var.
Şirketlerin bu durumda çok esnek olması gere-
kiyor. Çünkü yeni teknolojilere anında adapte
olabilmek kritik önem taşıyor.
CAPITAL 4 / 2018 199
 İkinci trend, yetenekler ve dengelerdeki de-
ğişim. Teknoloji, yapay zeka, robot gibi konu-
lar insanların adapte olması gereken kaçınılmaz
gerçekler. Bundan 5 yıl önceki pazarlama bece-
rileriyle dahi günümüzde bir şey yapamazsınız.
Bugün sosyal medya arama motoru optimizas-
yonu gibi konular gündemde.
Üçüncü trend ise teknolojik ilerlemelerin iş
hayatına yansımaları. Örneğin yapay zekanın iş
hayatındaki önemi. Diğer bir konu demografi.
Türkiye’nin konusu değil ama yaşlanan bir nü-
fus var. Bu da insanların daha çok bakıma ihti-
yacı olduğunu gösteriyor.
Diğer taraftan doğurganlık oranının her ge-
çen yıl düşmesi iş gücünü de olumsuz etkiliyor.
Örneğin Japonya, şu ana dek 6 milyon çalışan
kaybetti ve her yıl 1 milyon çalışan kaybetmeye
devam ediyor. Çin ise her yıl 24 milyon çalışan
kaybedecek. Almanya önümüzdeki 10 yıllık dö-
nemde yaklaşık 10 milyon çalışan kaybedecek.
Bu da birçok ülkede iş gücünün bu durumdan
çok etkileneceğini gösteriyor.
İş kavramının geleceğini şekillendiren dör-
düncü güçlü trend ise sosyolojik değişimler. Bu
yeni jenerasyonun etkisi anlamına geliyor. Genç
insanlar özgür olmak istiyor. Bir şirkette hayat-
larını geçirmek istemiyorlar. İlginç bir işe sahip
olmak istiyorlar. Bu nedenle şirketler, bu yeni
jenerasyonu nasıl kendilerine çekeceğini ve on-
ları nasıl geliştireceğini düşünmeli. Bu konu da
freelance yani bağımsız çalışanların öne çıktığı,
ağırlığını artırdığı GIG ekonomisiyle bağlantılı.
Amerika’daki çalışanların yüzde 30’u freelance
(bağımsız çalışan) oldu bile. İtalya’da 4 milyon
kişi bağımsız çalışan konumunda. Amerika’daki
yeni mezunların yüzde 47’si iş hayatına freelan-
cer olarak atılıyor. Bu yeni gerçek.
l Şirketlere bu trendler karşısında nasıl çö-
züm önerilerinde bulunuyorsunuz?
n İlk olarak eğitim kurumları ve büyük şir-
ketlerin beraber kuracakları, gençleri ve işe yeni
başlayanları yönlendirecekleri sağlam süreçler
gerekiyor. Böylece bu genç beyinler, hangi yol-
da olduklarını ve işi öğrenebilir. Dünyanın en
çekici şehirlerine baktığınızda hem çok iyi eği-
tim sistemleri hem uluslararası şirketleri oldu-
ğunu görüyorsunuz. Bu şirketler bu okullarla iş
birliği içerisine giriyor. Böylece öğrenci o şirkete
girip giremeyeceğini, staj yapıp yapamayacağını
biliyor. Devletler de bu iş birliğini kolaylaştıra-
cak imkanlar veriyor. İsviçre, Singapur, Ameri-
ka, İskandinav ülkeleri bu iş birliğini deniyor.
Diğer önemli bir konu da beyin sirkülasyo-
nunun önünü açmak. Öğrencilerin yurt dışına
öğrenmek için gitmesi ama aynı zamanda ül-
200 CAPITAL 4 / 2018
kelerin de yurt dışından birçok öğrenciyi kabul
edebilmesi gerekiyor. Bu beyin sirkülasyonu
ülkeleri zenginleştiriyor. Eğer başka bir ülke-
den gelmiş kişiler o ülkede yaşamak isterse de
orada kalıyor ve yeni şirketler kuruyor. Örneğin
Google gibi bir şirket Rus göçmenler tarafından
kuruldu. İnanılmaz. Demografiye gelince... Yaş-
lanan nüfus için yeni konular geliyor. Ameri-
ka’daki 4 milyon kişi evde yemek yapacak, alış-
verişe çıkacak yardımcı eleman arıyor.
l Son birkaç yılda yetenek talebi konusunda
en radikal değişimler ne oldu?
n Özellikle robot ve yapay zeka diyebili-
rim. Bence yapay zeka robotlardan çok daha
önemli bir etkiye sahip olacak. Çünkü yapay
zekayla her şeyi yapabilecek durumda olacak-
sınız. Bu durum birçok sektörü, birçok ürünü
değiştirecek. Bu da talebi etkileyecek. Bilim,
teknik, mühendislik, tıp sektörlerinde ihtiyaç
önemli olacak. Diğer taraftan kreatif kişilere de
daha çok ihtiyaç duyulacak. Takım birlikteliği,
empati çok önemli. Empati insanın sahip oldu-
ğu ancak robotların sahip olamadığı önemli bir
özellik. Eğitim elbette çok önemli ama takım
beraberliği, yaratıcılık ve empati gibi özellikleri
size veremiyor. Tüm bunların birleşimine ihti-
yaç duyuluyor.
l Bugün en büyük yetenek boşluğunu ne-
rede görüyorsunuz?
l Teknik becerilerle çalışabilme yeteneği en
büyük boşluklardan... Dünyada en fazla beceri
“START UP
KONUSUNDA TÜRKİYE
İYİ BİR KONUMDA”
YETENEĞİ EN İYİ DEĞERLENDİRENLER
Adecco’nun geldiği İsviçre ya da Singapur
ya da birçok İskandinav ülkesi yeteneği
değerlendirmek konusunda çok başarılı.
İsviçre’de işsizlik oranı yüzde 5’in altında. Bu
tarz toplumlar bunu nasıl başarıyor?
ÖNE ÇIKAN NEDENLER
Çok iyi eğitim sistemine sahip olmak, şirketler
ve eğitim kurumları arasındaki bağ, büyük
şirketlerinin çekiciliği onları öne çıkaran
nedenler. Aynı zamanda start up kurmak için
de bu ülkeler çok önemli bir imkan tanıyor.
Start up konusunda Türkiye’nin de çok iyi bir
konumda olduğunu biliyorum. Bu çok iyi.
Çünkü geleceğin işini kurguluyorsunuz.

yoksunluğu çekilen alanlar bilişim teknolojileri,
dijital, bilgisayar bilimleri, mühendislik ve sağlık
sektörleri.
Yaşlılık trendi göz önüne alındığında World
Health Organization’da global sağlık alanın-
da iş gücü eksikliği 7,2 milyon profesyonel.
Avrupa’da 2020 yılına kadar dijitalde 900 bin
doldurulmamış pozisyon olacak.
Yeni teknolojiye adapte olmanız gerekiyor.
Tüm sektörlerde teknolojik gelişimleri görebilir-
siniz. En önemli konu, kişilerin hayatları boyun-
ca öğrenmeye açık olması. Kendi becerilerini
sürekli yenilemeliler. Araştırmalara göre birey-
ler, ortalama her 4 yılda bir, yetkinliklerinin yüz-
de 30’unu kaybediyor. Bu da kişilerin kendileri-
ni sürekli yenilemesi gerektiği anlamına geliyor.
l World Economic Forum’un “2017 Global
Riskler” raporunda, en büyük riskin robotlaşma
nedeniyle işsizlik olduğu söyleniyor. İşsizlikten
özellikle hangi sektörler etkilenecek?
n Rutin işlerin olduğu sektörlerde, bu süreç-
lerin otomasyona tabi olması şart. Artık bu işleri
yapan insanların görevleri yok oldu. Bankacılık,
İNSAN KAYNAKLARI
sigortacılık gibi sektörler otomasyonun olduğu
alanlar. Perakende de keza bu şekilde. E-ticaret,
klasik alışveriş sistemini yok etti. Amazon gibi
platformlar insanların alışveriş davranışlarını de-
ğiştirdi.
l World Economic Forum’da söylendiği gibi
4’üncü Sanayi Devrimi’nden sonra teknoloji
CEO’NUN YENİ ROLÜ
“ENERJİ VERMELİSİNİZ”
CEO bence “Chief Energy Officer” yani
enerjiden sorumlu başkan ya da “Chief
Entertainment Officer” yani eğlenceden
sorumlu başkan olmalı... CEO olarak
çalışanlara, paydaşlara, müşterilere enerji
vermelisiniz. Aynı zamanda paydaşlarınızı
yönetebilmelisiniz. Gerçekten onları motive
etmek çok önemli bir konu.
“DÜNYA ŞEFFAFLAŞIYOR”
CEO olarak bunu çok şeffaf şekilde
yapmalısınız. Çünkü dünya çok şeffaflaşıyor.
Çok geniş çerçeveden bakmalısınız. Çünkü
dünya çok çeşitleniyor. Çeşitlilik daha iyi
performans demek. Bunu yönetebilmek çok
önemli. Bu kanıtlanmış bir gerçek. İnovasyon,
sürekli öğrenmek, yetinmemek çok önemli.
CEO’ların çok esnek ve güçlü karar vericiler
olması gerekiyor.
CAPITAL 4 / 2018 201

sektörü için yeterince yetenek olacak mı?
n Bence hayır. Çünkü birçok ülkede, özel-
likle genç nüfusun yoğun olduğu ülkelerde,
işverenlerin yüzde 40’ı doğru adayla karşılaşa-
madıklarını, adayların doğru deneyime sahip
olmadıklarını belirtiyor. Bu bulgu, şirketlerin
“YAPAY ZEKAYA HAZIR DEĞİLİZ”
“NELER YAPABİLECEĞİMİZİ BİLMİYORUZ”
Toplum ve birey olarak henüz yapay zekaya hazır değiliz.
Ama ona ulaşmaya çalışıyoruz. Yapay zeka, elektriğin
bulunması gibi. Bugün henüz yapay zekayla tam olarak neler
yapabileceğimizi bilemiyoruz. Bu nedenle her gün, her ay
yapay zekanın yeni bir uygulamasını göreceğiz. Elektriğin
bulunmasından sonra neler olduğuna baktığınızda yapay
zekanın da benzer süreçler içinden geçeceğini görebilirsiniz.
“YENİ DÜZENLEME GEREKİYOR”
Yeni iş yapış şekilleri gündeme geliyor. Yeni çalışma biçimine ve
yeni düzenlemelere adapte olmamız gerekiyor. Çünkü elektrik
en basit şekliyle hem gece hem gündüz çalışma fırsatı verdi.
Bu nedenle iş gücünü bu şekilde adapte ettik. Yapay zeka da
aynı... Bizim bu yeni alan için işleri yaparken yeni düzenlemeler
yapmamız gerekiyor.
202 CAPITAL 4 / 2018
İNSAN KAYNAKLARI
aradığı yetenekle var olan yetenek arasında ek-
sik bir eşleşme olduğunu ortaya koyuyor. Bu
noktada eğitim kurumlarıyla şirketlerin beraber-
likleri çok önemli.
l Liderler kendilerini geleceğe adapte ede-
bilmek için ne yapmalı?
n Her zaman meraklı olmalılar. Merak çok
çok önemli. Yeni fırsatlara, yeni trendlere, yeni
fikirlere açık olabilmeliler. Çünkü yarın bugün-
den çok farklı olabilir. Geleceğe direnmek ye-
rine ona adapte olmak daha değerli. Liderler
şirketlerini geleceğe hazırlamak için değişime
karşı çok bilinçli olmalı. Değişimleri tahmin
edebilmek de önemli. Çalışanların yetenek ko-
nusunda iyi eğitilmesi için de yol açmalılar.
l İş gücünü şekillendirecek trendler ne ola-
cak?
n Esneklik, adaptasyon yeteneği, inovasyon,
sürekli öğrenme becerilerini geliştirmek çok
önemli konular. Çalışanları sürekli eğitmek, ye-
teneklerini geliştirmek gerekiyor. Gençlere ya-
tırım ise bir diğer önemli alan. Türkiye’de genç
işsizliği oranı yüksek. Bu yatırım sadece onlara
karşı bir sorumluluk değil aynı zamanda gele-
ceğe yatırım için de çok önemli. Dijitale yatırım
ve var olan iş gücünün becerilerini geliştirmek
ise bir diğer konu.
l Organizasyonlar gelecek için doğru yete-
neğe sahip olduklarına nasıl emin olabilir?
n Kendilerini değerlendirmeliler. Nasıl ye-
teneklere sahip olmaları gerektiği konusunda
vizyonları olması gerekiyor.
l Türkiye’de iş piyasasına ilişkin son geliş-
meleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
n Türkiye’de yeni esnek çalışma kanunları
önemli bir adım oldu. Özellikle genç nüfusun
sürekli devam edeceği iş bulma konusunda
önemli bir adım. Çünkü bunu uygulayan ülke-
lerde geçici işe sahip çalışanların yüzde 40’ı 24
ay sonra kalıcı iş buldu. Geçici iş doğru ve kalıcı
işi bulma konusunda önemli bir kanal. Bu da
işsizliği azaltıyor.
l Adecco’nun Türkiye’deki gelecek hedef-
leri nasıl?
n Biz Adecco olarak Türkiye’de farklı alan-
larda yatırım yapmaya devam edeceğiz. Örneğin
geçici çalışma kanunundan sonra farklı dallar-
da şirketi büyütmeye devam ediyoruz. Ankara
ve Manisa’da şubeler açtık, açmaya da devam
edeceğiz. Aynı zamanda dijital yatırımlar da ger-
çekleştiriyoruz. 2017’de Adia ve YOSS adında
dijital çözümleri lanse ettik. Bu yılın başlarında,
dijital platform olan Vettery ile iş birliği yaptık
ve Adecco grup olarak içimizdeki yetenek de-
ğerini artırdık.
 AL RIES
PAZARLAMA TAKTiKLERi
Sorularınızı hyavuz@capital.com.tr adresine gönderebilirsiniz

“TEK KANALA
ODAKLANIN”
S ORU: CMO’lar şirket içinde dijitalleşmeyi
uygularken ne gibi hatalar yapıyor?

B ugün çok sayıda CMO kendi şirketinin

e-posta, sosyal medya, mobil gibi
dijitalleşmenin her kategorisinde pazarlama
programları yürütmesi gerektiğini düşünüyor.
Bu doğru değil. Çünkü her şirket farklı.
Bir tüketici malları şirketi bir B2B şirketine
hiçbir faydası dokunmayacak bir sosyal
medya programını büyük bir başarıyla
yürütebilir. Diğer yandan bir B2B şirketi de
bir tüketici malları şirketi için hiçbir anlam
ifade etmeyecek bir e-posta ile pazarlama
programını başarıyla tamamlayabilir. Bir
CMO hangi dijital kanallardan faydalanacağına
karar vermeden önce kendisine bazı temel soruları hangisi? Aslında vaktinizi ve kaynaklarınızı aşırı
yöneltmek zorundadır: Benim mevcut ve potansiyel sayıda fazla kanala dağıtmak yerine tüm pazarlama
müşterilerim kimler? Bu mevcut ve potansiyel faaliyetlerinizi tek bir dijital kanala odaklamanız
müşterilere ulaşmakta en iyi ve en etkili dijital kanal genellikle çok daha iyi sonuç verir.

YENİ BİR MARKA İLE ÇIKIN” E-TİCARET

PROMOSYONLARI
S ORU: Müşteri profilinin son 5 yıl içinde değiştiğini düşünüyor

S
musunuz? Hangi yönlerden? ORU: Dijital çağda pazarlamacılar için
düşünmeden anında alışverişin önemi
M üşteriler daima medya ve diğer kaynakların gündeme
getirdiği eğilimlere tepki vererek sürekli bir değişim
halinde. Örneğin Amerika’da pek çok müşteri artık tercihlerini
nedir?

eski ve bilindik markalardan kendilerini daha iyi hissettirdiklerini

düşündükleri yeni markalara doğru kayacak şekilde yapıyor. Bu
sürecin sonuçlarını en büyük şirketlerimizin satış rakamlarında
görebilirsiniz. En büyük tüketici malları şirketimiz olan
Procter&Gamble’ın satışları son 5 yıl içinde yüzde 22 oranında
geriledi. En büyük alkolsüz içecek şirketimiz Coca-Cola’nın da
satışları son 5 yılın ardından yüzde 26 düşüş gösterdi. Bu sorunun
çözümü uzun vadeli tüketici eğilimlerinden faydalanmak
için piyasaya sürekli yeni markalar sürmekte yatar. Ancak
Procter&Gamble ve Coca-Cola gibi eski şirketler bunun yerine
kendi mevcut markalarında ürün yelpazesini genişletme yolunu
seçiyor. Bu hiçbir işe yaramaz. Mevcut bir markanın uzantısı
yerine yepyeni bir marka ile piyasaya çıkmak her zaman çok
daha iyidir.
B ir ürün satın almak için seçim
yaptığınızda, çoğu web sitesi size
onun yanında yakışacak başka ürünleri de
önerir. Örneğin Amazon.com’dan bir kitap
satın aldığınızda, o kitapla birlikte başka
müşterilerin satın aldığı diğer kitapları da
öneriyor. Bir diğer tipik strateji de siteye giriş
yapan ancak bir şey satın almayıp sadece
bakınan her potansiyel müşterinin kimliğini
kaydetmesi. Böylelikle söz konusu siteden
alışveriş yapmaksızın çıkan potansiyel müşteri,
siteyi ikinci kez ziyaret ettiğinde kendisine
sadece o an yapacağı bir alışveriş için anlık
indirim sunulabiliyor.

204 CAPITAL 4 / 2018

REKLAMSIZ DÜŞÜK FİYAT STRATEJİSİ START UPLAR
S ORU: Markalaşmada reklamların hala önemli olduğunu
düşünüyor musunuz? NE YAPMALI?

K ategorisine göre değişir. Bazı ürün kategorileri reklamsız

yapamaz. Potansiyel bir müşteri baktığı her yerde o ürünün
S ORU: Fark edilmek isteyen start
up’lara pazarlama tavsiyeleriniz
neler?
ciddi bir tenzilatla satışta olduğunu görür. Bu gibi kategorilerdeki

G
bir şirket muhtemelen rekabete ayak uydurabilmek için kendi üçlü bir markanın olması şart.
ürünlerinde tenzilatlı satışlara gidecektir. Ancak önünde Muhtemelen görsel olmasında
duran bir başka seçenek daha vardır. Ürününüzü tenzilata fayda var. Tıpkı Jaguar marka
gitmeksizin satabilirsiniz, yeter ki “her gün” düşük fiyat politikası otomobilde olduğu gibi. Ancak marka
uygulayın. Reklamsız ve düşük fiyat stratejisiyle başarılı ismini seçmeden önce pazarlama
olabilmek için pazarlama programınızın tamamını bu tek fikir stratejinizin nasıl olacağına karar
vermeniz gerekir. Strateji önce gelir ve
etrafında oluşturmanız gerekir. Reklamların pek fazla olmadığı
marka ismi onun ardından. Marka isminizi
kategorilerde ise ürün veya hizmetlerinizde indirime gitmek
bu şekilde seçerek markanızın stratejisini
muhtemelen yanlış olur. Zira bu gibi indirimler ürünü veya şirketi pekiştirmiş olursunuz.
başarısızmış gibi gösterir.

AÇIKHAVA TRENDLERİ
S ORU: Açıkhava reklamcılığında yeni trendler neler?

Y ıllar öncesinde açıkhava reklam panolarının hemen hepsi elle

boyanmış olurdu. Sonra açık hava endüstrisi matbaalarda basılmış
panolara geçti. Bugün ise trafik lambalarının üzerindeki reklam
panolarının çoğu bilgisayarla kumanda edilen elektronik ekranlardan
oluşuyor. Bu ekranlarda reklamlar tıpkı bir saydam gösterisinde olduğu
gibi her 6 veya 8 saniyede bir değişiyor. Normal olarak bir elektronik
reklam panosu 5 veya 6 kadar reklamı ekranında gösterebilir. Bu sayede
her bir reklam verenin maliyeti düşmüş oluyor. Açıkhava reklamcılığında
bir başka trend de her bir reklam panosunun yakınındaki bir perakende
kurumuyla ilişkilendirilmesi. McDonald’s bugün
ulusal bir açıkhava kampanyasıyla her bir fiziksel
McDonald’s restoranının yakınına kendi reklam
panosunu yerleştirmeye çalışıyor.

CAPITAL 4 / 2018 205

 ÖNETİM

ÇEŞİTLİLİK
ÖNCÜLERİ
Global çaptaki son araştırmalar çeşitlilik içeren takımların yüzde
87 oranında daha iyi iş kararları aldığını gösteriyor. Gelişmiş
!
ekonomilerde şirketler bu gerçekten hareketle kadrolarını yaş,
cinsiyet, ırk, milliyet gibi öne çıkan özelliklerde çeşitlendirmeye
gayret ediyor.Yine bu kapsamda göçmenler, engelliler veya
farklı bölgelerden eleman istihdam etmeye çalışanlar da var.
Peki, Türkiye’de şirketlerin çeşitlilik politikaları ne durumda?
İşte holdinglerden bankalara, yerlilerden çok uluslulara Türk
şirketlerinin çeşitlilik karnesi…
ASLI SÖZBİLİR l asozbilir@capital.com.tr

D
ünyanın önde gelen danış-
manlık şirketlerinden Bos-
ton Consulting Group, ABD,
Fransa, Almanya, Çin, Bre-
zilya, Hindistan, İsviçre ve
Avusturya’daki 1.700 şirketi kapsa-
yan önemli bir araştırma gerçekleş-
tirdi. Şirketlerin, “çeşitlilik” (diver-
sity) stratejilerinin performanslarını
etkisine dikkat çekmeyi amaçlayan
araştırma, uygulamayı başarıyla ha-
yata geçiren şirketlerde “inovasyon
gelirlerinin” yüzde 13 düzeyinde art-
tığını ortaya koydu.
Bir başka araştırmayı ise The
Peterson Institute for International
Economics adlı kuruluş gerçekleş-
tirdi. Onlar, “çeşitlilik” stratejisinin
önemli bir parçası olan “kadın lider-
lik oranına” odaklanmışlardı. Buna
göre, bu oranı yüzde 0’dan yüzde
30’a kadar artıran şirketlerin net
gelir marjlarında yüzde 15’lik artış
yaşandı.

206 CAPITAL 4 / 2018

İK STRATEJİSİ

CAPITAL 4 / 2018 207

 Dünya geneline bakıldığında Sodexo gibi LGBT
forumları kurup transseksüel ameliyatları sağlık sigor-
tası kapsamına alan ya da SAP gibi engellilerin istih-
damını artırmaya çalışanlara rastlansa da şirketlerin
çeşitlilik politikası başat olarak kadın-erkek eşitliğine
yoğunlaşıyor. Türkiye’deki şirketlerin de durumunu
merak edip baktığımızda dünyayla benzer şekilde
hepsinde istisnasız kadının iş hayatında desteklenme-
sine yönelik uygulamaların çeşitlilik ajandasının birin-
ci sırasına oturduğunu gördük. Bunun yanı sıra farklı
üniversitelerden, farklı coğrafi bölgelerden, farklı yaş
gruplarından, farklı kültür ve aidiyetlerden çalışan is-
tihdam etme çabalarının sayısı da artıyor.
Türkiye’deki şirketlerin de gündeminde de ilk sı-
rayı “kadınlar” alıyor. Bunun yanı sıra farklı üniversi-
telerden, farklı coğrafi bölgelerden, farklı yaş grupla-
rından, farklı kültür ve aidiyetlerden çalışan istihdam
etme çabalarının sayısı da artıyor.
İLK SIRADA KADIN VAR
Global şirketlerde çeşitlilik küresel bir politika olarak
şirketin faaliyette olduğu tüm ülkelerde uygulanıyor
ve ajandanın en başında “kadına eşit şartlar” yer alı-
yor. Örneğin, Unilever Türkiye, şirketin global “çeşit-
lilik ve dahiliyet” ajandasının parçası olarak hem işe
alım hem de terfiler için kadın dengesini aylık bazda
analiz ediyor Ancak, yine de şirket yetkilileri daha
gidilecek yolun olduğunu şu sözlerle dile getiriyor:
“Unilever’de yüzde 25 oranında kadın çalışan ol-
ması, henüz yüzde 50-50’lik kazandıran denge formü-
lüne ulaşmadığımızı gösteriyor. Ancak, iyi yoldayız.
Şöyle ki halen görevdeki yönetim kurulumuz 8 erkek,
5 kadın üyeden oluşuyor. Yönetici pozisyonunda çalı-
şan kadın oranı ise yüzde 48’e yükseldi”
Mercedes-Benz Türk’te de “Çeşitliliklerin Yöneti-
mi” çerçevesinde şirketin Almanya’daki merkezi Da-
imler AG tarafından özellikle yönetim kadrolarında
yer alan kadın çalışan sayısına yönelik sayısal he-
defler belirleniyor ve sonrasında da bu hedefler ülke
bazlı yakından takip ediliyor. Mercedes-Benz Türk İK
Direktörü Betül Çorbacıoğlu, “Sayısal hedeflerimizin
yanı sıra şirket içinde yayınladığımız ‘Davranış Yönet-
meliği’ ile de cinsiyet eşitliğini en üst düzeyde taahhüt
ediyoruz” diyor.
HP Türkiye ise bu konudaki hassas politikaları
sonucu kadın yönetici oranını yüzde 60 gibi sektör
ortalamasının oldukça üzerine çıkarmış. HP Türkiye
Genel Müdürü Filiz Akdede, “Mobil çalışma gibi yön-
temlerimiz sayesinde hayli yüksek bir çalışan kadın
oranına sahibiz” diye konuşuyor.
DANIŞMANLARIN AJANDASI
Danışmanlık şirketi EY Türkiye’nin “Diversity&-
Inclusiveness (Çeşitlilik ve Kapsayıcılık)” birimi var.
Birim, kadın çalışanların yönetimde daha fazla söz sa-
208 CAPITAL 4 / 2018
EBRU
ESMEN
METE
ZEREN KÜÇÜKBAYINDIR
hibi olmaları için mentorluk, eğitim ve gelişim, doğum
sonrası işe dönüşte koçluk, liderlik programları plan-
lıyor. EY Türkiye İK Kıdemli Müdürü Zeren Küçükba-
yındır bu konuda şunları söylüyor:
“Özellikle EMEIA Kadın Liderliği Programı ve EME-
IA Potansiyelini Keşfet programlarıyla geleceğin lideri
olmaya aday ya da şirket ortaklığı için aday gösterilen
kadın çalışanlarımızın kendilerini terfi sürecinde daha
iyi ifade edebilmeleri için yurt dışında kariyer ve kişisel
gelişim eğitimleri veriliyor.”
PwC Türkiye de bu konuda en önemli küresel da-
yanışma hareketlerinden olan “HeForShe” programının
iş ortaklarından biri. Bu bağlamda çalışanlarının yüzde
51’i kadın, yüzde 49’u erkek. PwC Türkiye İK Lideri
Sibel Eren, “Hedefimiz, 2018 sonuna kadar HeforShe
bağlılığında katılım oranımızı yüzde 50’ye yükseltmek,
üst düzey yöneticilerimizde yüzde 33 olan kadın ora-
nını da yüzde 50’ye ulaştırmak” diyor.
KADINA “YERLİ” DESTEK
Kadın çalışan oranının yükseltilmesi, yerli şirketle-
rin de çeşitlilik ajandasının başında geliyor. Örneğin,
Doğuş Grubu, kadın çalışanların kariyer gelişimlerini
desteklemeyi ve üst düzey kadın yönetici sayısını ar-
tırmayı şirketin temel prensibi haline getirmiş. Şirke-
tin İK Bölüm Başkanı Ebru Esmen Mete, “Daha fazla
kadın lider yetiştirmek amacıyla ‘Kadınlar için Men-
torluk Programı’nı geliştirdik. Pilot uygulama sonunda
mentilerin yüzde 33’ü terfi etti. Geçen yılın sonunda
yüzde 31 olan kadın yönetici oranımızın daha yüksek
oranlara ulaşmasını hedefliyoruz” diyor.
Sarar Şirketler Grubu’nda çalışanların yüzde 70’i
kadınlardan oluşuyor. Üretim merkezi Eskişehir’de
bulunan Sarar, mavi yakalı kadın oranıyla da dikkat
çekiyor. Sarar Yönetim Kurulu Üyesi Ece Özalp, “Ka-
dınların güçlü önsezileri, sabırları, sorumluluk duygu-
ları, kolay iletişim kurmalarıyla iş dünyasında avantajlı
konumda olmaları, özenle üretilen ürünlerimize ve
markamızın yükselmesine katkı sağladı” diyor.
SEÇİMDE ÇEŞİTLİLİK ZAMANI
Bazı şirketlerin ise cinsiyet eşitliği dışında çeşitlilik po-
litikaları var. Örneğin Mavi işe alımda bölüm ya da

“ÇEŞİTLİLİK SAYESİNDE
MÜŞTERİLERİMİZİ DAHA İYİ
ANLIYORUZ”
ANDREEA CHIRIAC
PHILIP MORRIS/SABANCI İK DİREKTÖRÜ
İLK ÇABALAR
Çeşitlilik ve dahiliyet
uygulamalarımız
kapsamında ilk
çalışmalarımız, şirket
yöneticilerimiz ve
çalışanlarımız arasında
bu konuda farkındalık
yaratmakla başladı.
Bu amaçla, 100’den
fazla yöneticimize
çeşitlilik ve dahiliyet
ile ilgili değerlerimiz
ve ilkelerimiz konusunda eğitimler düzenledik ve bu
kültürü teşvik etme adına onlara düşen rolü konuştuk.
Bir sonraki adımda ise işe alım süreçlerimizi gözden
geçirdik.
FARKLI DİPLOMALAR
Kadın/erkek ayrımı gözetmeksizin tüm uygun
adaylarımıza eşit fırsatlar yarattığımıza emin olmak
için tüm işe alım süreçlerimizde mülakata davet
edilen adaylarımızın kadın-erkek oranının eşit olmasını
kendimize hedef olarak belirledik. Ayrıca Philip Morris
International’ın global staj programı olan ’INKOMPASS’
programımızLa Türkiye’de her yıl çeşitli bölgelerdeki
üniversitelerden 25 öğrencimize staj fırsatı sunuyoruz.
NESİL ZENGİNLİĞİ
Şirketimizde 62’si Türkiye’nin farklı üniversitelerinden
olmak üzere dünyadaki 95 üniversiteden çalışanımız
mevcut. Ek olarak proje üyelerini farklı yaş, eğitim
ya da iş geçmişini temsil edecek kişilerden kurmaya
özen gösteriyoruz. Şirketimizde X kuşağı yüzde 43, Y
kuşağı ise yüzde 56 oranında. Müşterilerimizin değişen
ihtiyaçlarına daha iyi çözümler yaratmak noktasında
çeşitlilik yaklaşımımız çok büyük katkı sağlıyor.
üniversite ayrımı yapmıyor. Mavi İK Direktörü Can
Yılmaz, işe alımda açık pozisyonun gerektirdiği bilgi,
beceri ve yetkinlikler farklı olduğundan, göreve uyum
sağlayacak bölümlere öncelik verildiğini belirtiyor ve
şöyle devam ediyor:
“Mavi’de çalışacak kişilerin hangi okul ya da bö-
lümden mezun olmuş olursa olsun, Mavi’nin marka ru-
huna uygun, modayı ve dünyadaki trendleri yakından
takip eden, yaratıcı düşünen, özgün, üretken, yenilikçi
adaylar olması bizim için en önemlisi. Farklı eğitimler
İK STRATEJİSİ
ECE SERAP
ÖZALP MANISALI
almış olsa da farklı yeteneklerin Mavi’ye sağlayacağı
pozitif katkının gücüne inanıyoruz.”
Garanti Bankası da işe alım politikasında okul ayrı-
mı gütmeyen şirketlerden. Garanti Bankası Genel Mü-
dür Yardımcısı Osman Tüzün, “Çalışanlarımız, içinde
bulunduğumuz toplumda olduğu gibi, farklı cinsiyet,
yaş, eğitim gibi çeşitli özelliklere sahiptir. İşe alım kri-
terlerimiz arasında herhangi bir bölüm kriterimiz bu-
lunmuyor” diye konuşuyor.
ANADOLU’YA ÖZEL İLGİ
PepsiCo ise bu konudaki çeşitlilik politikasını bir
adım ileriye götürerek Anadolu üniversitelerinden
mezun çalışanlara özel fırsat tanıyor. PepsiCo Türkiye
İK Kıdemli Direktörü Birsen Çevik Akgünlü, şirketin
Türkiye’de geniş bir coğrafyada faaliyet gösterdiğinin
altını çizerken, şunları söylüyor:
“Çalışan yapısını da bu coğrafi mozaikle destekliyor
ve işe alımlarda özellikle satış ve üretim bölümlerinde
Anadolu’daki üniversitelerden mezun çalışanlara yük-
sek oranda yer veriyoruz.”
BAT Türkiye de Anadolu’daki üniversitelerle yap-
tığı iş birlikleriyle hem istihdamda çeşitlilik sağlıyor
hem de farklı ihtiyaçlarına yönelik “yerinden” çözüm-
ler üretiyor. BAT Türkiye ve Kuzey Afrika İK Direktörü
Gökçe Kulak, bu konuda önemli bir örneği paylaşıyor:
“Üniversitelerle yaptığımız iş birliğinin en iyi örneği-
ni Samsun’daki uygulamamız oluşturuyor. Samsun fab-
rikamızda mavi yakadan üst düzey yöneticiye kadar çok
çeşitli kademelerde işe alımlar yapıyoruz. Böylece hem
farklı geçmişlerden gelen kişileri BAT’a kazandırıyor
hem de istihdam yaratarak bölgeye katkı yapıyoruz.”
Anadolu Grubu da yürütmekte olduğu K.A.P. (Ka-
riyerini Anadolu Grubu’nda Planla) programı kapsa-
mında, Türkiye çapında bütün üniversitelerde etkin-
likler düzenleyerek tüm kampüslere erişim sağlıyor.
Böylece şirket Anadolu’daki üniversitelerin de yetenek
havuzunda öne çıkan profillerden faydalanma olanağı
buluyor. Anadolu Grubu İK Başkanı Osman Alptürer,
“Bu uygulamalarımız aracılığıyla farklı kültürlerle ile-
tişim kurma fırsatı yakalıyoruz ve geleceğin Anadolu
Grubu çalışanlarıyla etkileşime geçiyoruz” diyor.
CAPITAL 4 / 2018 209

3 KUŞAĞI YÖNETMEK!
Anadolu Grubu’ndaki “çeşitlilik” uygulamalarından bi-
rini de farklı kuşakları şirkete dahil etmek oluşturuyor.
Buna göre; grup çalışanlarının yüzde 7’si 20 yaş altın-
da; yüzde 39’u 21-30 yaş aralığında, yüzde 37’si 31- 40
yaş aralığında, yüzde 14’ü 41-50 yaş aralığında, yüzde
3’ü 51- 60 yaş aralığında. Üst düzey yöneticilerin ise
yüzde 3’ü 21-30 yaş, yüzde 41’i 31- 40 yaş aralığında.
Grup bu politikası kapsamında her yıl çok sayıda yeni
mezunu çalışan kadrosuna dahil ediyor.
Lilly İlaç da farklı jenerasyonları ve yeni mezunları
şirket bünyesine katmak için dikkat çekici yöntemler
uyguluyor. Lilly İlaç İK Direktörü Hande Akartuna,
“CİNSEL TERCİH
KONULARINDA AYRIM
YAPMIYORUZ”
UFKU AKALTAN / UPS TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ
EŞİT DEĞERLENDİRME
Şirket olarak “çeşitlilik” konusundaki en temel
prensibimiz din, dil, ırk, cinsiyet ve cinsel tercih
konularında hiçbir koşulda ayrım gözetmemek. Bu
kapsamda erkeklerin baskın olduğu sektörümüzde
kadın adayların başvurularını da dikkatle
değerlendiriyor ve aranılan donanıma sahip adaylarla
yolumuza birlikte devam ediyoruz.Yeni mezun
üniversite öğrencilerine de iş fırsatı veriyoruz.
LGBTI BİREYLER
Bu tip uygulamalar eşit fırsatlar sunma açısından
elbette olumlu sonuçlar yaratıyor. Çalışanlarımızın
şirkete olan güveni ve bağlılığını olumlu yönde
etkiliyor. Ayrıca çeşitliliğe olan bağlılığımız
tedarikçilerimize, müşterilerimize, iş ortaklarımıza da
yayılıyor. UPS Global dünya çapında LGBTI bireylere en
iyi çalışma ortamını sunan şirket seçildi.
210 CAPITAL 4 / 2018
İK STRATEJİSİ
“İşe alımlarda 0-3 yıl arası tecrübeli, yeni mezun, genç
adaylara öncelik veriyoruz. Yani tecrübeyi çeşitlendire-
rek farklı kuşakların bakış açısını yansıtacak bir orga-
nizasyon sağlamak için yıllık işe alımlarımızın yaklaşık
yarısını en fazla 3 yıl tecrübelilere ayırıyoruz. Bu oranı
her yıl daha da artırmayı hedefliyoruz” diye konuşuyor.
TEB de şirket içerisinde çok önemsediği nesiller
arası iletişimi “Fikirbazlar” uygulamasıyla hayata geçi-
riyor. TEB İK ve İnovasyondan Sorumlu Genel Müdür
Yardımcısı Nilsen Altıntaş uygulamayı şu sözlerle an-
latıyor:
“Fikirbazlar, TEB’in yenilikçi yaratıcı genç yetenek-
lerini çekmek amacıyla hayata geçirildi. Yani, Genç
Fikirbazları, TEB’in deneyimli ve uzman üst yöneti-
miyle bir araya getirmeyi ve birbirlerinden beslenerek
yaratıcı projeler üretmelerini sağlamayı amaçlıyoruz.”
GENÇ İSTİHDAMI ÖNEMLİ
Tüm kuşakları bünyesinde buluşturmayı hedefleyen
bir diğer şirket de İnci Holding. Holdingin İK Müdürü
Serap Manisalı, “Her yıl daha da artan Y kuşağı oranı-
mız bu yıl yüzde 63’e çıktı. Gençlerin dinamik iş yapış
şekilleriyle yönetim yapımızı da şekillendiriyor ve çe-
vik yönetim anlayışını benimsiyoruz” diye konuşuyor.
AXA Sigorta ise şirket içerisinde yaş dağılımı açı-
sından çeşitlilik yakalamayı hedefleyen bir diğer şir-
ket. AXA Sigorta İK ve İç İletişim Bölüm Başkanı Esra
Güller, bu amaçla, 2015’ten beri uyguladıkları “Ters
Mentörlük” projesine dikkat çekiyor. “Farklı dönemle-
rin etkisiyle şekillenmiş farklı bakış açılarını” bir araya
getirdiklerini belirten Güller, şöyle devam ediyor:
“Uzman/uzman yardımcısı arkadaşlarımız bu proje
kapsamında yöneticilerimizle bir araya geliyor, unvan-
ların getirisine inanılan sınırları ortadan kaldırarak yeni
dönemin gereksinimleri üzerine konuşuyorlar.”
Bir de “genç istihdamı” özelinde çeşitlilik politika-
ları olan şirketler var. Örneğin Nestle Türkiye gençler
arasında işsizliğin artışı sorununa çözüm olmak için
sorumluluk üstleniyor. Nestle Türkiye İK Direktörü Ni-
lüfer Demirkol, çalışmalarını şöyle özetliyor:
HANDE
AKARTUNA

“Genç istihdamını desteklemek üzere 2013’te ‘Nest-
le GENÇleri İstiyor Programı’nı duyurduk. 2014’te ise
gençlere stajyerlik, çıraklık ve işe hazırlık etkinlikle-
ri sağlamak üzere 200’den fazla şirketin katılımıyla
‘GENÇLER İçin Birlik’ inisiyatifini hayata geçirdik. Bu
programımız kapsamında 2014-2016 yılları arasında 30
yaş altı 180 genç işe alındı.”
ENGELİ KALDIRMA YARIŞI
Tabii ki çeşitlilik sadece cinsiyet eşitliği, yaş, köken
veya kültürel farklılıkları açısından ele alınamaz. Bu
şekilde düşünen P&G Türkiye “Project Reach” adlı
projesiyle engelli bireylerin yeteneklerine odaklanıyor
ve engelleri kaldırarak onları iş hayatına dâhil etmeye
çalışıyor. P&G Türkiye ve Kafkasya İK Direktörü Bil-
gehan Ergenekon Bilen, “Engelli bireylere 6 ila 9 aylık
staj olanağı sağlayarak uzun vadeli kariyer hedeflerine
ulaşmalarına destek oluyoruz” diyor.
Generali Sigorta ise esneklik politikasıyla engelli
çalışanları bünyesine dahil etme çabasında. Şirketin
İK Müdürü Elif Uysal Kumcu, “Esnek çalışma saatleri
ve haftada 1 gün istedikleri yerden çalışma uygula-
masından bütün şirket yararlanabiliyor. Ayrıca, engelli
çalışanlarımızı da iş hayatına aktif şekilde dahil etmek
adına esnek çalışma modelini daha da genişletme
yoluna gittik. Böylece daha verimli ve motive hisset-
melerini sağlayacak farklı bir yaklaşım içindeyiz” diye
konuşuyor.
“Engelleri kaldırarak çeşitlenen” bir diğer şirket de
KPMG Türkiye. Şirketin İK Direktörü Emre Çavuşo-
ğulları, “Şirketin engelli çalışan sayısını artırmaya ve
onların şirket içerisinde verimli ve konforlu bir şekilde
çalışmalarını sağlamaya çalışıyoruz” diyor.
AİDİYET ZENGİNLİĞİ
Etnik köken ve dini aidiyetler de şirketler için çe-
şitliliğin konusu olabiliyor. Örneğin Pegasus Hava
Yolları’nın farklı dil, din ve etnik kökenden çeşitli po-
zisyonlarda görev yapan 59 çalışanı bulunuyor. Şirke-
tin İK Direktörü Dilara Oğur, “Her çalışana cinsiyet,
etnik-dini aidiyet, eğitim alanı ve yaşından bağımsız
eşit fırsatlar sunmak bizim için çok önemli” diyor.
Yapı Kredi de farklı kültürlerden gelen insanlardan
oluşan takımların daha yaratıcı, yenilikçi ve başarılı
oldukları görüşünde. Yapı Kredi Grup Direktörü Aslı
Çiftçi, “Takımları kurarken yaş veya kökene bakmaksı-
zın, grupta çeşitlilik yaratacak bakış açısı, yetkinlik ve
potansiyel bakımından değerlendirmeler yapıyoruz”
diye konuşuyor.
Microsoft Türkiye ise global yapısı gereği zaten tüm
bu çeşitlilikleri doğal olarak bünyesinde barındırıyor.
Microsoft Türkiye İK’dan Sorumlu Genel Müdür Yar-
dımcısı Esra Gaon, bu durumu “Çeşitlilik bizim için ba-
şarının önemli bir anahtarı. Bünyemizde global ölçekte
40 farklı çalışan ağıyla birlikte; kadınlardan siyahlara,
212 CAPITAL 4 / 2018
İK STRATEJİSİ
ASLI BILGEHAN
ÇIFT ERGENEKON
BILEN
engellilerden ebeveynlere kadar çeşitli küresel insan
kaynağımız bulunuyor” sözleriyle özetliyor.
FARKLI KÜLTÜR YÖNETİMİ
Microsoft Türkiye’de olduğu gibi uluslararası çalışma
imkanları kültürlerarası çeşitliliğe büyük katkı sağlıyor.
Örneğin, Bosch Türkiye, pek çok farklı kültürden gelen
çalışanlar arasındaki iş birliğine değer veriyor. Bosch
Türkiye ve Orta Doğu İK Ülke Direktörü Umut Güvenç
bu konudaki çalışmalarını şu sözlerle anlatıyor:
“Dünyada 150 ülkede temsil edilen Bosch Gru-
bu olarak rotasyon ve uluslararası görevlendirme
imkânlarımızın yeteneklerimiz için çok önemli oldu-
ğuna inanıyoruz. Şu an Türkiye’de yaklaşık 50 expat
çalışanımız var. Aynı zamanda ihraç ettiğimiz yönetici-
lerimiz de var. Karma takımların geliştirdiği çözümler
müşteri ihtiyaçlarını daha iyi şekilde karşılıyor.”
Netaş, Güneydoğu Asya’dan Kuzey Afrika’ya yayı-
lan bir coğrafyada faaliyet gösteren bir şirket olarak
“kültürel karşılaşmalara” büyük önem atfeden bir diğer
şirket. Netaş İK’dan Sorumlu İcra Kurulu Üyesi Yase-
min Akad, “Farklı dillere hâkim, farklı eğitim altyapıla-
rından gelen çalışan çeşitliliğimizi rotasyon, terfi, ücret
ve yan haklar gibi süreçlerimizde eşitlikçi tutumumuz-
la yönetiyoruz” diyor.
Benzer şekilde 220 ülkede faaliyet gösteren ulusla-
rarası bir şirket olarak DHL Express Türkiye, şirket ça-
lışanlarına yurt dışında çalışma fırsatları sunduğu için,
global çapta bir çeşitlilik oluşturuyor.
Socar Türkiye de başarısında çok önemli rol oyna-
dığını düşündüğü çok uluslu yapısını korumaya azami
dikkat ediyor. Şirketin İK Başkanı Dinar Mammadova
durumu şöyle özetliyor:
“Yine TANAP ve STAR Rafineri inşaatında pek çok
ulustan çalışanlarımız bulunuyor. Star Rafineri’de mü-
hendisler ve işçilerden oluşan, 14 farklı ülkeden 19 bin
500 kişi çalışıyor. Aralarında İspanya, Hindistan, Kana-
da, İtalya, Güney Kore, Japonya, Venezüela gibi ülke-
lerden gelen pek çok çalışanın iş birliği sayesinde STAR
Rafineri projesi mükemmel bir şekilde yürüyor.”
 John A. Davis
Cambridge Aile Şirketleri Enstitüsü
Yeni nesil liderlerden
sosyal sorumluluk dersleri
A ile şirketlerinin yeni kuşakları hakkında
medyanın manşetlerinde, sürekli olarak
nepotizmin yanı sıra ahlaksız davranışlarla
birlikte aslında hak etmeksizin üst seviyelere gelen
aile üyeleri hakkındaki yazılar göze çarpıyor. Bu
haberlerde yeni kuşakların zenginlik, nüfuz ve
güçlerini kötü bir şekilde kullanması eleştiriliyor.
Oysa müstehcen manşetlerle ön plana çıkmak yerine
sorumlu liderlik ve global sosyal etki yaratmak için
ortaya çıkan yeni bir aile şirketi nesli de var.
2017’nin İzlenmesi Gereken Yeni Nesil Aile
Şirketi Liderleri Listesi’ne girmek için en önemli
özellik sosyal sorumluluktu. Dünya genelinde
Cambridge Aile Şirketleri Enstitüsü tarafından bir yıl
boyunca yapılan bu araştırmanın sonuçları sadece bu
listede ön plana çıkarak üstün performans gösteren
yeni kuşak liderleri ve girişimcileri tanımlamakla
kalmıyor ama aynı zamanda global liderlikte yeni bir
oyun alanını da gözler önüne seriyor.
Finale kalan 17 kişinin her birinde de liderlik
felsefesinin vazgeçilmez ilkesi olarak sosyal etki
yaratmak arandı. Bu listenin finalistlerinden biri olan
ve Cisneros Şirketler Grubu’nun CEO’su Adriana
Cisneros de Griffin’e sosyal sorumluluk hakkındaki
görüşleri sorulduğunda: “Bu bizim raporlarımızda
ayrı bir şekilde konusu geçen bir şey değil. Bu
konuda ayrıca kurduğumuz bir ekip de yok. Bu
zaten bizim aile, şirket ve insan olarak parçası
olduğumuz bir şey” dedi.
SORUMLU LİDERLİK
Biz Cambridge Enstitüsü’nde sorumlu liderlik
bilincinin yıllardır can çekiştiğini görüyoruz. Bir
amacı olan, uzun vadeye odaklanmış ve geniş
kitleler tarafından paylaşılan değerler üzerine
kurulu her organizasyonun başarılı olma ihtimali
çok yüksek. Bunların kesinlikle birden fazla nesildir
süren aile şirketlerinin geleneği olması gerekir.
Doğaları gereği tek bir kuşaktan çok daha fazlasını
düşünen, kendi toplumlarında kökleşmiş ve
genellikle çalışanlarıyla paydaşlarına çok daha hassas
davranan insanlar.
Global bir PR şirketi olan Edelman’ın yaptığı
anket sonuçlarında da ortaya çıktığı üzere 10
insandan sadece 4’ü mirası devralan gelecek kuşak
liderlere şirket kurucusu ve liderlerinden daha
az güveniyor. Bu gerçek göz önüne alındığında
yeni nesil aile şirketi liderlerinin pek de liderlik
aşıladıkları söylenemez. Ancak sosyal aykırılıklar,
aile içi kan davaları ve hak edilmemiş konumlara
getirilmiş akrabalar yüzünden yeni nesil varislere
karşı duyulan bu sert önyargıların çoğu gerçeği
yansıtmıyor. Gelecek nesil aile şirketleri liderlerinin
çoğu bu tarz şablonlara uymuyor ve aslında oldukça
sorumlu, profesyonel ve inovasyoncu davranabiliyor.
Geçenlerde yapılan yeni bir araştırma, şirket
kurucuları tarafından işletilenler de dahil olmak
üzere yeni nesil aile veliahtlarınca yönetilen aile
şirketlerinin çok daha inovasyoncu olduğunu gözler
önüne seriyor.
ÖNE ÇIKAN ÖRNEKLER
Henkel AG’nin beşinci kuşak yönetim kurulu
başkanı Dr. Simone Bagel-Trah’a bir bakın. Her
ne kadar mikrobiyoloji eğitimi almış olsa da kendi
şirketinin faaliyetlerine ısrarlı bir şekilde makro sosyal
sorumluluk bakış açısıyla yaklaşmayı tercih ediyor.
“Bizim kurumsal rotamız sadece finansal hedefleri
tutturmakla ilgili değil ama aynı zamanda ölçülebilir
ve insani hedefleri olan sürdürülebilir bir stratejidir”
diyor.
Ya da kendi iletişim şirketinin 6 binden
fazla okuldaki öğretmenlere ve öğrencilere
ücretsiz internet olanağı ve bilgisayarlar sunarak
imkanı olmayanlara destek çıkan Taylandlı True
Corporation’ın üçüncü nesil CEO’su Suphachai
Chearavanont’a bir bakın. Kendi şirketine
“sürdürülebilir değeri temel alan kurum” diyen bu
insanın hedefinde Krallık genelinde 10 bin okula
ulaşmak yatıyor.
CAPITAL 4 / 2018 213

ÖNE
ÇIKANLAR
MÜŞTERİ DENEYİMİ Sosyal
medya çağında atılan
tek bir tweet bile markaya
zarar verebiliyor. İşte
bu nedenle özellikle bu
çağda müşteri ilişkileri
yönetimi hiç bu kadar
değerli olmamıştı.
McKinsey&Co’nun
dijital pazarlama
operasyonlarından
sorumlu global başkanı
Jason Heller, “Müşterilerle
olan ilişki sadece doğru
araçları kullanmayı
değil doğru operasyon
modeli, yeteneği ve
düşünce yapısını da
gerektiriyor. Birçok
şirketin teknolojisi zengin
ancak içerik ve yönetimi
çok zayıf. Teknolojiyi
halen düzgün şekilde
kullanamıyorlar” diyor.
Accenture Interactive’in
yönetici direktörlerinden
Glen Hartman ise “İçeriği
oluşturmanın en iyi yolu
müşteriyle empati kurmak.
Birçok şirket, kişiselleştirilmiş
müşteri deneyimi için
veri topluyor. Ancak
pek azı bunu içeriğe
taşıyabiliyor” diyor.
DİJİTAL Accenture
tarafından 2016’da
yapılan araştırmaya
göre CMO’ların şirket
içinde dijitale yatırım
yapmalarının en
büyük nedenleri şöyle
sıralanıyor: Uzmanların
yüzde 79’u dijitalin
iş gücünde rekabet
avantajı kazandırdığını
düşünüyor. Yüzde 80’i ise
dijitalin şirketteki takım
beraberliğini sağladığına,
bunun da verimliliği
artırdığına inanıyor.
214 CAPITAL 4 / 2018
mediaPULSE
Hero yok shero var
R eklamcılık sektöründe “kadın” temalı
işlerin en fazla çıktığı yıl 2017 oldu.
Amerika’da başlayan #MeToo hareketi,
Oscar töreninde En İyi Kadın Oyuncu
Frances McDormand’ın konuşması gibi
olaylar bu konunun sadece Türkiye’de değil
Batı’da da hızla ilgi ve çözüm beklediğini
gösteriyor.
KADIN TEMASI ARTIYOR Kramp
reklam ajansı Kurucusu Ahmet Akın,
“Kadınlar Günü’nde birçok Türk markası
iyi niyetle çektikleri reklam filmlerini
yayınlarken uluslararası pazarlama
dünyasında ürün ve kurumsal kimlik
kullanımına yansıyan uygulamalar görmeye
başladık” diyor. Akın, Amerikalı kağıt
havlu markası Brawny geleneksel olarak ters çevirerek Women’a gönderme yapan
ambalaj tasarımında ikonik bir erkek figürü W’ye dönüştürdü.
kullanırken bu yıl kadın figürlü özel bir
seri çıkardığına dikkat çekiyor ve ardından ARTIK SHERO VAR Bu yıl kadınlar için
benzer uygulamaları şöyle anlatıyor: sesler birleşti ve yükseldi. Markaların da
desteğiyle Türkiye, Kadınlar Günü’nü
MARKALARIN KADIN FİGÜRLERİ “Bira daha büyük bir farkındalıkla kutladı veya
şirketi BrewDog, kadınlara özel pembe en azından hatırladı. İyi ki de öyle oldu.
renkli kutuları olan Pink IPA markalı bir Artık ‘Hero’ yok. ‘Shero’ var. Önümüzdeki
bira çıkardı. Johnnie Walker, Jane Walker yıllarda belki sesler arasında ayırım
serisi ile bir sürpriz yaptı. McDonald’s ise yapmaya başlayacağız. Hangisi daha
Dünya Kadınlar Günü’nde sosyal medyada samimi? Hangisi kadınlara gerçekten daha
ve bir fiziksel mekanda, amblemi olan M’yi çok hizmet ediyor?”
Gökhan Akbay / Alameti Farika Ajans Başkan Yardımcısı
“Radyoda ilk 5’e girmek kolay. Mesele radyo spotu yapmadan radyo listesine 2. sıradan
girmek :)”
Yaşar Akbaş / Happy People Project Başkanı
“Şu aralar ‘Ben acayip yaratıcıyım lan’ diye ortalıkta gururla dolaşıyorsan
sektörün 1998-2010 yılları arasında yaptığı işlere dönüp bir bak bence...”
Levent Erden / Havas WorldWide Türkiye Grubunun Kurucu Ortağı
“’Eşit işe eşit ücret’ temelli ve haklara dayalı bir günün; 160 yıl sonra hala ‘ütü masası
ve yoğurt makinesinde indirim, ikinci çikolata bedava önerme, AVM’ye müşteri çekme
fırsatı olarak görülmesi, aslında var olan algının gerçek ve net göstergesi.”
Alemşah Öztürk / 4129Grey CEO’su
“Bu cuma 41 oluyorum. İlk aklıma gelen @4129Grey’i 29 yaşında kurduğumuz oldu. Bir
grup kamyonla espri yapacak insan hazır.”
 HANDE YAVUZ ÇALIK
hyavuz@capital.com.tr

Mobilin reklamdaki gücü artıyor DİKKATİMİ

NE ÇEKTİ?
N ielsen Türkiye
iş birliğinde
gerçekleştirilen MMA
mobilin etkin bir şekilde kullanıldığını
rahatlıkla söyleyebilirim.
ADAPTASYONDA
ÇOK BAŞARILI
Aslında teknolojiye
(Mobil Pazarlama kolay adapte olan
Birliği) Türkiye bir ülkeyiz ve yeni
araştırmasına göre 2017 hizmetler üretme
mobil reklam yatırımları ya da lokalize etme
1 milyar 205 milyon konusunda da
TL olarak gerçekleşti. oldukça başarılıyız.
DÖNÜŞÜM Publicis
Lokal yayıncılara 277 Burada Yemeksepeti,
Groupe CEO’su Arthur
milyon TL düzeyinde Gittigidiyor, Sadoun, önümüzdeki
mobil reklam yatırımı Sahibinden, n11. 18 ay içinde farklı
yapıldı. 2017 içerisinde com, BiTaksi, Getir, sektörlerden tüm
mobil mecralara yapılan Hopi, Zubizu gibi reklamverenlerin
reklam yatırımları, örnekler verebiliriz. işlerini dönüştürüp
ilk kez 1 milyar TL Yapılan işler tüketici yolculuğunu
seviyesini aştı. yabancı ve yerli yeniden tasarlamaya
yatırımcıların ilgisini çalışacaklarını
GELECEK çekiyor. Türkiye’den düşünüyor ve devam
ediyor: “Asıl mesele
ŞEKİLLENECEK MMA mobil bankacılık
iş yapış biçiminizi
Türkiye Yönetim konusunda da pek
dönüştürerek söz konusu
Kurulu Başkanı Işık çok inovatif ve meydan okumaya
İlhan, 2018’de mobil yeni nesil servisler karşılık vermek ve
reklam yatırımlarında çıkıyor.” müşterilerinin gelecekleri
ortalama yüzde 30 için ihtiyaç duydukları
civarında bir büyüme değeri yaratmak.”
beklediklerini belirtiyor
ve devam ediyor:
“MMA’in bu yılki TEKNOLOJİ Neustar
söylemi ‘Geleceği Kıdemli Ürün Pazarlama
Şekillendir.’ Burada Müdürü Devon
DeBlasioBu, “Teknik
mobilin geleceğinin tüm
jargonun ve ışıltılı
iş hayatının geleceğini nesnelerin aklınızı
şekillendireceğini karıştırmasına müsaade
söylüyoruz. etmeyin. Çünkü teknoloji
ne kadar karmaşık olursa
MOBİL ETKİN olsun pazarlamanın
OLARAK temel değerlerini
KULLANILIYOR değiştirmemeli. Böyle bir
Dünyada artık IoT, ortamda yolunu bulmak
AI, akıllı asistanlar, isteyen reklamverenlerin
chatbotlar, AR, VR yapması gereken
birkaç şey var; hedefe
gibi pek çok yeni
odaklı kalmak, jargonun
teknoloji konuşulurken ötesine bakabilmek
Türkiye’de de farklı ve ihtiyaçlarına en iyi
sektörlerde bu şekilde yanıt veren
konularda çalışmalar platformu tercih etmek”
yapılıyor. Türkiye’de diyor.

CAPITAL 4 / 2018 215

 İNOVASYON
İnsan-bilgisayar
iletişiminin geleceği
İ
nsanların bilgisayarlarla kurduğu iletişim, neredeyse
40 yıldır küçük dikdörtgen ekranlar üzerinden ger-
çekleşiyor. İşin ilginç tarafı, insanlar da bilgisayarlar
da aralarındaki iletişim için kullanılan arayüzlerin
getirdiği kısıtların çok ötesinde kapasite ve hıza sahip.
Bilgisayarlar çok büyük boyutta kompleks veriyi ina-
nılmaz hızda proses edebilecek güçte. İnsan beyni ise
gördüğü bir durumu anında değerlendirip karar verme
ve karmaşık ilişkiler kurabilme yeteneğine sahip. Ancak
insan makine arasındaki iletişim son derece yavaş.
CİDDİ İLETİŞİM KAYIPLARI
Bilgisayarlar son 50 yılda çok geliştiği halde aradaki
temel iletişim metodunun pek gelişmemiş olması ger-
çekten şaşırtıcı. Bilgi girişi için kullandığımız klavyeler,
artık ortalıkta olmayan ve teknolojisi 150 yıl önceye
giden daktilolardan kalma. Grafik arayüz ise 1984’ten
beri kullanımda. İster klavyeyle yazma isterse de ses
tanımlama olsun, herhangi bir insan iletişimi saniye-
de 50 vuruşu geçemiyor. Kafanızdaki net bir imajı
sözdizimsel ve anlamsal konuşmaya, konuşmayı da
parmak hareketlerine dönüştürmek işi çok yavaşlatıyor.
İnsanlar arası iletişimde mutlaka belli derecede kayıp
oluyor. Ancak makineyle iletişim kurmada yaşanan
kayıplar çok daha fazla.
Son yıllarda klavye ve ekranın ötesine geçen geliş-
meler olmadı değil. Sesli komut bunlardan biri. Nitekim
Siri, Google Assistant, Cortana gibi kişisel asistanlar
yaygınlaşmaya başladı. Türkçede başarısı tartışmalı
bu asistanların İngilizce söyleneni anlamada bile hala
emekleme aşamasında olduklarını söylemek yanlış
olmaz. Sesli komutta ciddi bir problem, bilgisayarların
bağlamı anlamaması. Oysa bağlam kaliteli bir iletişimin
temel taşı. Öte yandan bilgisayarlarla sesli iletişimin
önemli olduğu durumlar var ki bunların en başında
geleni araba kullanımı. Maalesef hala araba kullanırken
mesaj yazmaya çalışan insanlara rastlıyorum. Bu elbette
büyük bir sorumsuzluk.
Apple’ın ilk iPhone’u çıkarmasıyla yaygınlaşan
dokunmatik ekranlar da özellikle fiziksel klavyeyi yok
ederek kullanıma büyük bir esneklik getirdi. İnsanlar
çekici ve içgüdüsel bu yeni arayüze hem çok kolay
“Geleceğin insan-bilgisayar iletişimi
doğal ve ortama bağlı olacak.”
216 CAPITAL 4 / 2018
ALİ ÖZGENÇ
ali@algoritmaconsulting.com
alıştı hem de onu kullanmak istedi. Bu ekranlar daha
sonra çoklu-dokunuşlu ekranlara evrimleşerek parmak
hareketleriyle iletişimin ilk örneğini oluşturdu. Steven
Spielberg’in yönettiği 2002 tarihli Azınlık Raporu filmi
ise vücut hareketleriyle iletişimde bir milat olarak kabul
ediliyor. Bu filmde bir dizi sensör ve kamera, kulla-
nıcının hareketlerini izleyerek anlamlandırıyor. Filmin
bilim danışmanı John Underkoffler’in TED konuşması
oldukça ilginç (bit.ly/2szf1zM). Vücut jestleriyle ileti-
şim kimilerince insan makine iletişiminin geleceğini
oluşturuyor. Ancak vücut hareketleriyle iletişim, bü-
tün hareketleri hatırlama konusunda kişinin zihinsel
yükünü de artırıyor.
BEYİNDEN DOĞRUDAN İLETİŞİM
Barselona’da gerçekleştirilen Dünya Mobil Kongresi’nde
öne çıkan konulardan biri Eklemlenmiş gerçeklik veya
AR oldu. AR, çevrenizdeki gerçek dünyanın üzerine
dijital bilgiler ekliyor ve özellikle çevremizdeki her-
hangi bir yüzeyi, hatta insan vücudunu bir ekrana
dönüştürerek sıçramalı bir gelişme vadediyor. AR ile
nelerin mümkün olabileceğinin harika bir örneği, o
tarihte MIT Media Lab’de çalışan Pranav Mistry’nin 2009
tarihli TED konuşmasında izlenebilir (bit.ly/2FqPjnC).
Bilgisayarlarla iletişimin bir başka şekli sanal gerçeklik
veya VR. VR da eğlence, tasarım gibi birçok alanda
çok işe yarıyor.
İnsan-bilgisayar arayüzünde en tartışılan yaklaşım
ise doğrudan insan beyniyle makinenin iletişimi. Bu-
nun gerçekleştiği durumda, sınırsız imkanlar doğabilir
ancak teknoloji henüz bu noktada değil. İnsanların
beynine sensörler yerleştirmenin bir seçenek olmadı-
ğı açık. Beyin içindeki faaliyeti dışarıdan yakalamak
ve anlamlandırmak da pek kolay değil, çünkü beyin
komplike ve bilgisayar gibi çalışmıyor. Bunun ötesin-
de dikkatimiz çok kolay dağılıyor ve net bir komutla
paraziti ayırmak da zor. Ayrıca beyni dışarıya açmak
son derece tehlikeli de.
Geleceğin insan-bilgisayar arayüzleri doğal ola-
cak ve ortama göre seçilecek. İçgüdüsel arayüzler,
ömür boyu geliştirdiğimiz becerileri değerlendiren ve
zihnimizi yormayan metotlar olacak. İnsan doğasına
uygun bu yöntemler, kullanıcının beceri düzeyini ve
bağlamı da dikkate alacak. Ofis içinde kişisel kullanım
yine ekranlarla olacak. Arabada ses; evde ses, vücut
hareketleri ve VR; sosyal iletişimde video, VR ve AR;
fabrikalarda IoT, video ve AR kullanılacak.
 Gelecek Trendler
&
Yenilikçilik ve gelecek araşt›rmalar› dergisi

www.siemens.com.tr
l Nisan 2018

Brooklyn’de gelişen
bir mikro şebeke
Genç bir New York şirketi olan LO3 Energy, Brooklyn Microgrid
adındaki bir projede Siemens Dijital Şebekeler ve Siemens’in
start up finansörü olan next47 ile birlikte çalışıyor. Orada
yaşayan komşular blockchain ile çalışan bir geçişken enerji
platformuyla kendi toplulukları içinde enerji üretme, tüketme
ve satın alma konularında yetkilendirilmiş durumda. LO3 aslında
Eyleme geçme daha dirençli ve müşteri odaklı bir ekonomi için yenilenebilir
zamanı: kaynaklardan üretilen enerjiyi kullanan dağıtık bir enerji tedarik
sistemini hedefleyen akımın öncülüğünü yapıyor.
Siber güvenliğe
yönelik fikir
birliğine varmak
Siemens, Güven Tüzüğü
girişiminin sunumunu
yapmak için Münih
Güvenlik Konferansı
ve diğer hükümet
birimlerinin yanı sıra iş
dünyasından ortaklarla da
birlikte bir ekip çalışması
yürütüyor. Bu girişimin
kilit hedeflerinden
biri de dünyanın her
yerinde ağlarla birbirine
bağlanmış ortamların siber
güvenliğini sağlayacak
kuralları geliştirmek ve
hayata geçirmek...
2
GELECEK&TRENDLER Editör - İçindekiler

Enerjide B lockchain kavramını, çoğunuz gibi ben de Bitcoin ile birlikte

duydum. Önce sadece o işin bir parçası olarak algıladım, ancak
çok sayıda sektörü derinden etkileyecek önemli bir model olduğunu

blockchain
anlamam uzun sürmedi.
Blockchain, özetle, şifrelenmiş, işlem takibi sağlayan dağıtık bir veri
tabanı olarak tanımlayabileceğimiz bir yapıyı ifade ediyor. Adından

etkisi da anlaşıldığı gibi zincirleme bir modelle inşa edilen, fakat takip
edilemeyen bir teknolojiye sahip. Örneğin, para transferinde, gönderen
ve alıcının kimliği ile gönderilen miktar gibi bilgiler şifreleniyor, yani
bir blok oluşturuluyor. Üstelik, bir merkeze bağlı olmaksızın işlem
yapmanıza da olanak veriyor.
Bunun çeşitli örneklerini duymuş, okumuştum. İlerleyen sayfalarda
sizin de ilginizi çekeceğiniz düşündüğüm enerji örneği var. New
York’ta, Park Slope ve çevredeki sakinler, kendi ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla, blockchain üzerinden Brooklyn Microgrid’i kurdular.
Orada yaşayan komşular, blok zinciriyle çalışan bir geçişken enerji
platformuyla kendi toplulukları içinde enerji üretme, tüketme ve satın
alma konularında yetkilendirilmiş durumda.
Siemens teknolojisi ve uzmanlarının da içinde olduğu bu önemli model
hakikaten çok dikkat çekici… Yaklaşan yeni geleceği anlamak ve
hazırlıklı olmak açısından okumanızı öneririm.
Gelecek sayıda görüşmek üzere…
Saygılarımla…
M. Rauf Ateş

İÇİNDEKİLER

Brooklyn’de gelişen bir mikro şebeke .................................................................................. 3

Eyleme geçme zamanı:
Siber güvenliğe yönelik fikir birliğine varmak ................................................... 8

Yay›nc›
Doğan Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.Ş
www.doganburda.com

İcra Kurulu Başkanı Cem M. Başar Yönetim Reklam

Grup Başkanı Nisa Aslı Erten Çokca
Yay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf Ateş Satış Direktörü Mehmet Taşkın
Yayın Yönetmeni Sedef Seçkin Büyük Finans Direktörü Didem Kurucu
Teknik
Yaz›işleri Müdürü Ebru F›rat Ayfer Kaygun Buka Tel: 0 212 336 53 62
Haber Müdürü Şeyma Öncel Bayıksel Yönetim Yeri Şaban Yazır Tel: 0 212 336 53 61
Görsel Yönetmen A. Bertuğ Pat›r Trump Towers, Kule 2, Kat: 21-24, 34387, Şişli-İSTANBUL
Tel: 0 212 410 32 28 Faks: 0 212 410 32 27 Rezervasyon
Yayın Kurulu (Alfabetik sırayla) M. Rauf Ateş,
Tel: 0 212 336 53 00-57-59
Hüseyin Gelis, Sedef Seçkin
DB Okur Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0 212 336 53 92-93
Marka Müdürü Gökçe Aykaç Mutlu okurhizmetleri@doganburda.com Ankara Reklam Tel: 0 312 207 00 72-73
Ankara Temsilcisi Erdal İpekeşen DB Abone Hizmetleri hatt›
Tel: 0 312 207 00 95 Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0212 410 35 12-13 capital@doganburda.com
abone@doganburda.com
Akıllı şebekeler ve enerji depolama

Brooklyn’de gelişen
bir mikro şebeke
Genç bir New York şirketi olan LO3 Energy, Brooklyn Microgrid adındaki bir
projede Siemens Dijital Şebekeler ve Siemens’in start up finansörü olan next47
ile birlikte çalışıyor. Orada yaşayan komşular blockchain ile çalışan bir geçişken
enerji platformuyla kendi toplulukları içinde enerji üretme, tüketme ve satın alma
konularında yetkilendirilmiş durumda. LO3 aslında daha dirençli ve müşteri odaklı bir
ekonomi için yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerjiyi kullanan dağıtık bir enerji
tedarik sistemini hedefleyen akımın öncülüğünü yapıyor.

New York’un Brooklyn semtinde yaşayan komşular artık

bir blockchain platformu üzerinden kendi aralarında
elektrik alım-satım işlemleri gerçekleştirebiliyor. Bu
aslında dünyada kendi türünde bir ilk ve ABD ile
diğer ülkelerde başka ortak mikro şebeke projelerinin
geliştirilmesi için iyi bir başlangıç noktası.

Gelecek&Trendler l Nisan 2018 3

Akıllı şebekeler ve enerji depolama
M
artha Cameron’un evindeki
elektrik sayaçları güneşli
günlerde geriye doğru
çalışıyor. Bunun çok basit bir nedeni
var; Brooklyn’deki cennet gibi Park
Slope semtinde yaklaşık 1900’lerde inşa
edilmiş kahve renkli evinin çatısında
güneş panelleri kurulu durumda. Güneş
gökyüzünde pırıl pırıl parlarken kendisi
18 fotovoltaik panelden gelen elektriğin
hepsini kullanamadığından ihtiyaç
fazlası bu enerji elektrik şebekesine
aktarılıyor. Cameron, bu güneş sistemini
2010 yılında kurduğunda bu alanda bir
çığır açıcıydı. Ancak ona Norveç isfendan
çınarı ve firavun inciri ağaçlarıyla dolu ve
yapraklarla örtülü sokağında kısa bir süre
sonra güneş sistemleriyle donatılmış beş
bina daha katılmıştı.
Kendi güneş sistemleri olmayan ve
ihtiyaç fazlası elektrik üreten komşular
arasında ilk elektrik alım-satım işlemleri
2016 Nisan’ında başladı. LO3 Energy’nin
Blockchain aracılığıyla dünyanın ilk uçtan uca enerji işlemlerinin yapıldığı yer olan President Street.
4 Gelecek&Trendler l Nisan 2018
yardımıyla Park Slope sakinleri ve komşu
Gowanus ile Boerum Hill semtlerinde
yaşayanlar birlikte Brooklyn Microgrid’i
kurdu.
Bu proje gerekli üç kriterin hepsini de
tamı tamına karşılayabildiği için başarılı
olmuştu. Her şeyden önce yapılan her
bir elektrik alım-satım işlemine güvenli
blockchain olarak zaman damgası
vurabilen bir teknoloji olan LO3’ün
blockchain platformu sayesinde her enerji
işlemi kayıt altına alındı.
İkincisi, Siemens Dijital Şebekeler
Bölümü sayesinde mikro şebekelere
özel teknik çözümler sunuldu. Üçüncü
olarak da Siemens’in start up finansörü
next47 ile finansman, proje uzmanlığı ve
tavsiyeler sunularak sürecin bunun gibi
potansiyel anlamda yıkıcı teknolojilerle
desteklenmesi sağlandı.
Ancak Brooklyn Microgrid sadece
bunun gibi küçük ölçekli ve çevre dostu
elektrik ticaretini mümkün kılmaktan çok

daha fazlasını hedefliyor. 2012 yılındaki
Sandy Kasırgası’nın ardında bıraktığı feci
yıkımı göz önüne alan bu proje, şimdi
kasırga vurmasıyla ilgili bir sonraki acil
durumda en azından geçici olarak ışıkların
açık kalmasını sağlamak için şebeke içine
akülü depolama birimleri yerleştirmeyi
planlıyor. Eğer bu mümkün olursa yerel
elektrik talebi de sonunda güneş enerjisi
üretimiyle karşılanacak. Örneğin elektrikli
arabalar güneşin parladığı zamanlar
tekrar şarj edilebilir ve dolayısıyla
LO3 Energy’nin kurucusu ve
CEO’su olan Lawrence Orsini,
Brooklyn’de mikro şebekeye
bağlı bir evin çatısında.
akülü depolama birimlerine ekstra
yüklenilmesine gerek kalmayabilir.
Müthiş potansiyel
Kendi kendine yeten mikro şebekeler
aslında Alaska’nın el değmemiş
Gelecek&Trendler l Nisan 2018 5
Akıllı şebekeler ve enerji depolama
doğasından New York şehrinin kalabalık
semtlerine kadar birbirinden çok farklı
ortamlarda fevkalade önemli bir rol
oynayabilir. Rüzgar, güneş, su veya biyo-
kütle tabanlı dağıtık enerji sistemleriyle
büyüyen bir enerji pazarında bu gibi
şebekeler giderek daha fazla önem
kazanıyor.
Güney Bavyera’nın Wildpoldsried
köyünde 2014’ten bu yana faaliyette
olan gibi Siemens’in geliştirdiği
mikro şebekelerden LO3 Energy de
kazançlı çıkıyor. Bu mikro şebekelerin
içinde ağ kontrol sistemleri, karmaşık
anahtarlamalar, yenilikçi akü çözümleri ve
6 Gelecek&Trendler l Nisan 2018
Bir üretken tüketicinin evindeki bir TAG bileşeni kurulumu.
akıllı elektrik sayaçları var.
Brooklyn Microgrid ile yapılan iş
birliğinden Siemens Enerji Yönetimi
Bölümü de kazançlı çıkıyor çünkü LO3’ün
geçişken enerji platformu özünde verileri
pahalı olmayan ve sahtekarlık yapılmasına
izin vermeyen bir yoldan şifrelenmiş bir
halde saklayan web tabanlı dağıtık bir
muhasebe sistemini temel alıyor. Örneğin
onun sayesinde kullanıcıların orijinal
yedek parçaları alması garantileniyor,
çünkü bu süreçte bir RFID çipi ve
Siemens’in potansiyel anlamda enteresan
gördüğü uygulamalardan biri olan
blockchain teknolojisi kullanılarak
herhangi bir yedek parçanın izini
kökenine kadar sürebilmek mümkün
olabiliyor.
Doğrudan bilgisayarlar arasında
yapılan bu gibi uçtan uca iş anlaşmaları
maliyet bakımından çok etkin ve
muazzam potansiyele sahip. Bugün
dünya genelinde blockchain ile yönetilen
varlıkların toplam değeri 1,6 milyar
dolar civarında ve bir kripto para
birimi platformu olan Coinmarketcap’e
göre bu varlıklar 2013 ila 2016 yılları
arasında yüzde 1.600 gibi etkileyici
bir artış göstermişler. Belfast’teki
PricewaterhouseCoopers’da bir blockchain
uzmanı olarak çalışan Seamus Cushley,
sadece 2015’in ilk dokuz ayında
blockchain konusuyla ilgilenen start
up’lara 1 milyar 400 milyon dolar yatırım
yapıldığını söylüyor.
Bir elektrik pilleri ağı
Blockchain platformlarıyla mikro
şebekelerin başarılı olabilmesi için
düzenleyici bir çerçeve çalışmasına
ihtiyacı var. New York’ta bugün bu gibi
bir çerçeve çalışması “Enerji Vizyonunda
Reform” (REV) adı altında sunuluyor.
Bu platformun hedefleri arasında Sandy
Kasırgası esnasında gözle görülür
hale gelen enerji arzı sistemlerinin
savunmasızlıklarının minimuma
indirilmesi, daha fazla miktarda
yenilenebilir enerji kaynaklarından
faydalanılması ve maliyetlerin düşürülmesi
var. Bu hedeflerin sınanması bakımından
Brooklyn Microgrid çok iyi bir yer olabilir.
Siemens Enerji Yönetimi Bölümü’nden
Stefan Jessenberger, “Bir mikro şebeke
aslında enerji pilleri ağından geleceğin
enerjisi için zemin hazırlayan bir
çekirdektir” diyor. “Blockchain bu süreci
de destekliyor, çünkü onunla piller
içinde enerji ticareti yapmak çok daha
kolaylaşıyor.”
Siemens Dijital Şebekeler, next47
ve LO3 Energy, hepsi de blockchain
tabanlı mikro şebekelerin potansiyeline
inanıyor, çünkü bu teknolojiden dağınık
enerji kaynaklarının olduğu her yerde
faydalanılabilir.
Kessler, “Bizim Brooklyn Microgrid’de
edindiğimiz deneyimlerin izleri kesinlikle
gelecek projelerde görülecek” diyor.
Bu arada Martha Cameron daha
şimdiden elde edilen başarılardan
müthiş gururlanıyor. “Bizler elektrik
tedarikçileriyiz” diyor.
Hubertus Breuer
Gelecek&Trendler l Nisan 2018 7
 Siber güvenlik Siemens’in Bavyera’nın Amberg şehrindeki endüstriyel kontroller tesisi
bu şirketin dünya genelindeki en modern tesisi olarak görülür. Davetsiz
siber misafirlere karşı korunma bir zorunluluktur.

Eyleme geçme zamanı:

Siber güvenliğe yönelik
fikir birliğine varmak
Siemens, Güven Tüzüğü girişiminin sunumunu yapmak için Münih Güvenlik Konferansı
ve diğer hükümet birimlerinin yanı sıra iş dünyasından ortaklarla da birlikte bir ekip
çalışması yürütüyor. Bu girişimin kilit hedeflerinden biri de dünyanın her yerinde
ağlarla birbirine bağlanmış ortamların siber güvenliğini sağlayacak kuralları geliştirmek
ve hayata geçirmek...

8 Gelecek&Trendler l Nisan 2018

 güvenlik zaaflarından faydalanan suç
saldırıları dikkate değer hasarlara neden
olabiliyor. İşte bu yüzden dijital olan
kritik işlerle ilgili insanların kendilerini
biyometrik araçlarla tanıtmaları veya
sabit PIN şifrelerini bilmeleri gerekiyor.
Üstelik verilerin şifrelenmiş halde
nakledilmesi ve güvenlik duvarlarının
arkasında korunması da gerek. Bu arada
antivirüs programlarının da sürekli
olarak yeni çıkan kötü amaçlı yazılımları
arayıp bulması ve otomatikleştirilmiş
sistemlerin BT güvenliğini sağlayan IEC
62443 gibi standartların kritik sistemlerin
korunmasına yönelik kurallar sağlaması
da şart.
Gereken: Değer zincirinin tamamı
için minimum standartlar
Tüm bu tehditlere rağmen bizim halen
değer zincirinin tamamı için zorunlu temel
bir siber güvenlik kriterimiz yok. Sonunda
Siemens CEO’su Joe Kaeser Kasım 2017’de
Siemens ile Münih Güvenlik Konferansı
(MSC) bir Güven Tüzüğü hazırlanması
için hükümetten ve iş dünyasından
ortaklarla birlikte çalışacağını duyurdu.
Bu çabaya imza verenler arasında şimdilik
Siemens, MSC, BT devi IBM, otomobil
üreticisi Daimler, sigorta şirketi Allianz,
uçak imalatçısı Airbus, dünyanın lider
teftiş, denetleme, test ve sertifika şirketi
SGS, telekomünikasyon şirketi Deutsche
H
er geçen gün dijital dünyaya
daha fazla bağlanıyoruz.
Biz sanki süper marketlerde
alışverişlerimiz için ödeme yaparken
banka kartı kullanarak, sağlık
verilerimizin doktorların ofislerindeki
bilgisayarlarda saklanmasına izin vererek,
akıllı telefonlarımızı hiç çekinmeksizin
uluorta her yerde kullanarak ve
rüzgar türbinlerince üretilen enerjinin
uygun miktarını akıllı şebekelerin
yönlendirdikleri sistemlerden almamızda
hiçbir sakınca yokmuş gibi davranıyoruz.
Nereye gidersek gidelim etrafımız hep bir
“bit ve byte”lar ağıyla kuşatılmış halde.
Oysa aynı zamanda sinsi tehlikelerle
de kuşatılmış durumdayız. İster
hastanelerde kişisel veri hırsızlıklarıyla
ister fabrikalarda sabotajlarla isterse
de elektrik kesintileri veya endüstriyel
casusluklarla sonuçlanmış olsun,
Telekom, yarı-iletken üreticisi NXP, enerji
şirketleri Enel ile AES Corporation ve BT
devi Aos bulunuyor.
Bu tüzüğün hedeflerinden biri
de siber güvenlik için en gelişmiş
teknolojilerin gereksinimleriyle uyumlu
minimum genel standartları belirlemek.
Münih Güvenlik Konferansı Yönetim
Kurulu Başkanı Wolfgang Ischinger,
“Hükümetlerin burada lider bir rol
üstlenmesi gerekiyor. Ancak standartların
siber alanın geleceğini şekillendirmekte
ve görselleştirmekte başı çeken şirketler
tarafından geliştirilmesi ve hayata
geçirilmesi şart. Tüzük işte bu yüzden çok
önemli. Bu konuyu desteklemek ve içini
içerikle doldurmak için ortaklarımızla
birlikte çalışacağız” diyor.
Kesinlikle eyleme geçmenin şimdi
tam zamanı. Bu gerçek sadece 2010’daki
Stuxnet kötü amaçlı yazılımıyla değil
ama aynı zamanda 2017’deki WannaCry
ve NotPetya adlı fidye yazılımları ve
geçenlerde yeni keşfedilen Meltdown
ile Spectre adlarıyla bilinen bilgisayar
işlemcisinin güvenlik açıklarıyla da gözler
önüne serilmiş durumda. Siber güvenliğe
yönelik tehditlerin dünya genelinde
2016 yılında 500 milyar eurodan fazla bir
hasara neden olduğu tahmin ediliyor.
Üstelik siber saldırılarla ilgili riskler de
sürekli artış gösteriyor. 2017 yılında
ağlarla birbirine bağlı 8,4 milyar cihaz
kullanılırken uzmanlar
benzer cihazların sayısının
2020 yılı itibariyle 20,4
milyar adet olacağını
öngörüyor. Bu gibi
cihazlara yönelik tehditler
insan hayatına karşı bir
risk oluşturabilir, örneğin
otonom araçlardaki
güvenlik sistemlerinin
üretim esnasında
değiştirilmesi yüzünden
acil bir durumda devreye
girememişlerdi.
Güven Tüzüğü: Daha
güvenli bir dünyaya
doğru on adım.
Gelecek&Trendler l Nisan 2018 9
Siber güvenlik
Bir kilometre taşı: Münih Güvenlik
Konferansı’nda bu tüzüğe imza atanlar.
Daha güvenli bir dünyaya
doğru on adım
Münih Güvenlik Konferansı (16-18 Şubat)
bu tüzük için global izleyici kitlesinin
karşısına çıkmadan önce altyapısının
hazırlanması açısından ideal bir platform
sunmuştur.
Bu iş sadece endüstri lideri şirketlerin
değil ama aynı zamanda siyasi karar
vericiler, uzmanlar ve sivil toplum
örgütlerinin de katılımıyla halledilmesi
gereken bir süreçtir. Sonuçta siber
güvenlik hepimizi etkilemektedir. Dijital
katma değer, endüstriyel rekabetçilikte
büyük bir hızla önem kazandığından
Siemens bu tüzük işini şans eseri
başlatmamıştır. Fabrikalardan ve enerji
şebekelerinden sağlık bakım sistemlerine
kadar her alanda siber güvenlikte edindiği
eşsiz teknolojik uzmanlık kombinasyonu
sayesinde Siemens bu konuda liderlik rolü
üstlenmeye en uygun şirkettir.
Bu tüzükte dijital dünyayı daha
güvenli kılması ve üç önemli hedefi
tutturması beklenen on prensip olacak.
10 Gelecek&Trendler l Nisan 2018
Bu hedefler ise bireylerin ve şirketlerin
verilerinin korunması; insanlara,
şirketlere ve altyapılara zarar verilmesinin
önlenmesi; ağlarla birbirine bağlanmış
dijital bir dünyada güven aşılamak için
güvenilir bir temelin atılması olarak
özetlenebilir.
Dijital dünyada güveni artırmak
Şayet bu hedef tutturulmak isteniyorsa
herkesin birlikte çalışması şart. Burada kilit
oyuncuların güvenli bir dijital dünyanın
temel prensipleriyle ilgili olarak net bir
uzlaşıya vardığı küresel bir ağa ihtiyaç var.
Bu tüzüğe göre diğer şeylerin yanı sıra
bunun kapsamında insan yaşamını tehdit
edebilecek kritik altyapılar ve cihazlar
için siber güvenlik sertifikası mecburiyeti
getirilmesi de var. Ayrıca şirketlerde,
hükümetlerde ve kamu otoritelerinde
siber güvenliğe yönelik sorumluluk
alanlarının ve ilgili kişilerin net bir şekilde
tanımlanmış olması da gerekir.
Üstelik uzmanlar global ağların
paylaşılan, aşırı riskli durumları hakkında
birbirleriyle daha kapsamlı bir şekilde
iletişim kurmalıdır. Tüm bunlara ilaveten,
büyük bir hızla büyüyen nesnelerin
internetine yönelik içinde yetkili erişimle
veri şifrelenmesiyle ilgili kuralların da
olduğu bağlayıcı güvenlik standartlarına
da şiddetle ihtiyacımız var. En sonuncusu
ancak en önemsizi olmamak üzere Güven
Tüzüğü siber güvenliği okullarda ve
üniversitelerde müfredatın vazgeçilmez
bir parçası haline getirmeyi hedefliyor
ve müfredat sayısının ülkelerden açık
ara farkla çok daha fazla olduğu göz
önüne alındığında bunu yapabilmek
çok büyük bir başarı olacak. Ischinger,
“Araştırmaların yanı sıra bu bizim
şu aralar en önemli meselemiz. Biz
bu şekilde sadece insanlarda siber
güvenlik farkındalığını artırmayı değil
ama aynı zamanda gençlerin ellerine
gelecekteki dijital dünyanın güvenliğini
şekillendirmelerinde ihtiyaç duyacakları
araçları da vermeyi istiyoruz” diyor.
Hubertus Breuer
 Türkiye’de
yıl Türkiye için
 İNANS

2017 , Kredi Garanti Fonu (KGF) sayesin-

de bankacılık sektörü için yüksek
büyüme rakamlarının yakalandığı bir yıl oldu. 250
milyar TL’lik kredi hacmi yaratması öngörülen KGF
kapsamında 200 milyar TL’yi aşan kefalet karşılığı kre-
di kullandırıldı. Bu hacim tüzel bankacılık alanında
bankalar için ciddi bir büyüme imkanı doğurdu.
Sektörün büyüme verileri de bunu doğruluyor.
BDDK verilerine göre 2017’de toplam aktifler bir ön-
ceki yılın aynı ayına göre yüzde 19 artarak 3,3 trilyon
TL’ye yükseldi. Toplam krediler ise yüzde 21, sabit
fiyatlarla da yüzde 8 büyüyerek 2,1 trilyon TL’ye çıktı.
Asıl büyüme yüzde 22 oranlarıyla kurumsal krediler
ve KOBİ kredilerinde yaşandı. Mevduat tarafında da
yüzde 18 artışla 1,71 trilyon TL’ye ulaşıldı. Sektörde en
şaşırtıcı büyüme, net kâr tarafından geldi. Aralık 2017
itibarıyla sektör net dönem kârını yüzde 30,9 oranın-
da artırmayı başardı ve
toplamda 49 milyar TL FUAT ERBİL
net kâr yazıldı.
“2017, bizi mahcup
etmedi” diyen Garanti
Bankası Genel Müdü-
rü Fuat Erbil, yılı ban-
kalar açısından şöyle
özetliyor:
“2017’yi birçok an-
lamda olumlu geliş-
melere tanık olduğu-

Şu gerçek ki 2017’de bankacılık sektörüne KGF damgasını vurdu. Bundan iyi yararlanan
bankalar öne çıktı. 10 banka CEO’su, toplam aktiflerini sektörün üzerinde büyütmeyi
başardı. İlk 4 bankada büyümeler yüzde 30’u geçti. Gao Xiangyang, Osman Arslan,
Servet Taze ve Ömer Mert, yılın en başarılı CEO’ları oldu.
ELÇİN CİRİK l ecirik@capital.com.tr

Kredilerde de Gao Xiangyang ve Güray Alpkaya, yüzde 45’i aşan büyümeler yakaladı.
Asıl sınav alanı net kârlılıklarda ise Gao Xiangyang, Kaan Gür ve Selim Kervancı isimleri
dikkat çekti.
228 CAPITAL 4 / 2018
BANKACILIK

CAPITAL 4 / 2018 229

muz bir şekilde nihayetlendirdik.
2018’de daha normalleşmiş bir kre-
di büyümesi olacak.”
Peki bu olumlu yıldan banka-
lar nasıl yararlandı? İşte CEO’ların
2017 karnesi…
KGF KAMUYA YARADI
Aktif büyüklükte 10 banka, 2017
yılı sektör büyümesinin üzerinde
bir performans yakaladı. Bu ban-
kalar içinde 3 kamu bankası iyi bir
performans sergiledi. Amerikan
danışmanlık şirketi N2Growth’un
kurucu ortağı Tunç Akyurt, no-
minal rakamlarla bakıldığında
Halkbank’ın 74 milyar TL, Ziraat
Bankası’nın 76 milyar TL ve Vakıfbank’ın 58 milyar TL
gibi yıllık çok yüksek aktif büyümelere imza attığına
dikkat çekiyor. Akyurt, “Kamu bankaları, 2017’de nere-
deyse orta ölçekli bir bankanın aktif büyüklüğü kadar
artışlar gerçekleştirdi” yorumunu yapıyor. Bankacılık
danışmanı Mehmet Sönmez, kamu bankalarındaki
büyümenin nedenini, KGF kredilerine yönelik iştah
katsayısının kamu bankalarında çok yüksek olmasına
bağlıyor. Sektördeki en büyük 4 özel banka olan İş
Bankası, Yapı Kredi, Garanti Bankası ve Akbank ise
temkinli bir yaklaşımla sektör ortalamasının altında
büyüdü.
Aktiflerde en yüksek büyümeyi yüzde 56,8 ile ICBC
Turkey gerçekleştirdi. ICBC Turkey Genel Müdürü Gao
Xiangyang, “Büyümeyi genel merkezimizce alınan fon-
lar ve sermaye enjeksiyonuyla finanse ettik. Kurumsal,
ticari ve KOBİ kredilerimiz yüzde 25 arttı ve Türki-
ye’deki bankalara 335 milyon dolar borç verdik” diyor.
Haziran 2017’de Halkbank Genel Müdürü olan Os-
man Arslan, kaynak artırımına odaklanarak ve KOBİ
bankacılığındaki liderliklerini pekiştirerek büyüdükle-
rini açıklıyor. Arslan, “KGF kredilerinde 20 milyar TL
sınırını geçerek ilk sıraya yerleştik. KOBİ kredilerimizi
77,6 milyar TL’ye taşıdık” diyor.
Şekerbank Genel Müdürü Ser-
vet Taze de KGF’nin olumlu etkisi-
ni şöyle aktarıyor:
“KGF’yi yoğun kullanan ban-
kalardan biriydik ve 4,8 milyar TL
KGF kredisi kullandırdık. Yaptı-
ğımız başarılı ihraçlar da bilanço
büyüklüğümüzün artmasına katkı
sağladı.”
MEVDUATTAKİ ZORLU SINAV
Sektörde 2017 sonu yüzde 116’ye
yükselen kredi/mevduat oranında
artık limitlere gelindiği için banka-
230 CAPITAL 4 / 2018
lar için en zorlu sınavlardan biri,
mevduat toplamaydı. Bu sınavı
Halkbank, Anadolubank, Fibaban-
ka ve Alternatifbank yüzde 26’nın
üzerinde büyümelerle başarıyla
geçti.
Halkbank’ın genel müdürü Os-
man Arslan, mevduatta yüzde 28,6
büyümeyi nasıl yakaladıklarını şöy-
le anlatıyor:
“Küçük montanlı tasarruf sahip-
lerinin mevduatlarında önemli artış
sağladık. Hurda altınlar için yeni
mevduat ürün ve hizmetlerini ha-
yata geçirdik. Bankamızdan maaş
alan kamu ve özel sektör çalışan
sayısını yükselttik.”
2017 yılında ilk defa mevduat toplayan Rabobank’ın
genel müdürü Güray Alpkaya, sadece gıda ve tarım
sektörüne odaklı kurumsal bankacılık müşterilerine
yardımcı olmak ve anlık ihtiyaçlarına destek verebil-
mek amacıyla kurumsal mevduat kabul ettiklerini be-
lirtiyor.
Kredi ve mevduat büyümelerinde dengeli gitme he-
defleri olduğunu aktaran Alternatif Bank Genel Müdü-
rü Kaan Gür, mevduatta bireysel tarafta özellikle özel
bankacılık kanalından yararlandıklarını açıklıyor ve
“Mevduatta büyüme yüzde 50-50 bireysel ve tüzelden
geldi” diyor. Bu kalemde sektörün üzerinde büyüyen
Şekerbank’ın lideri Servet Taze de küçük tasarrufların
adresi olarak tabana yaygın mevduat toplama stratejisi
güttüklerini açıklıyor ve “Ayrıca daha önce bankay-
la çalışmamış kesimlerin finansal kaynaklara erişimini
sağlıyoruz” şeklinde konuşuyor.
KREDİLERDE HIZLI BÜYÜME
Kredilerde 2017 yılında baz etkisiyle küçük ölçek-
li bankalar ilk üçte öne çıktı. Yüzde 50,5 ile rekor
büyümeyi yapan ICBC Turkey’in genel müdürü Gao
Xiangyang, bu başarıyı şöyle açıklıyor:
“Kurumsal kredilerimiz yüzde 23, ticari taraf yüzde
19,7 ve KOBİ kredilerimiz yüzde
210 artış sağladı. Konut kredisinde
TUNÇ AKYURT
yüzde 48 büyüdük, buradaki artı-
şın etkisiyle toplam bireysel kredi-
lerimiz yüzde 32 yükseldi.”
Rabobank’ta da yüzde 45,8’lik
büyüme, genel müdür Alpkaya’ya
göre kurumsal kredilerde uygula-
nan gıda ve tarım sektörü odaklı iş
modelinin etkisiyle yakalandı.
Kredilerde yüzde 28,7 büyüme-
ye imza atan TSKB’nin genel mü-
dürü Suat İnce ise tablolarında ar-
tan kurun etkisine dikkat çekiyor:
 BANKACILIK

CEO’LARIN 2018 PLANLARI

GAO XIANGYANG / ICBC TURKEY
2018’de konsolide bilançoda yüzde 10
ve kredilerde yüzde 13 artış öngörüyoruz.
Getirisi yüksek, riski düşük büyük projelere
limitli kredi yatırımı sağlayacağız.”

MURAT DİNÇ / BURGAN BANK

“Kredi ve mevduatta yüzde 20-25
büyümeyi hedefliyoruz. Kurumsal,
ticari ve özel bankacılığın yanında
kitle bankacılığında dijital ve alternatif
kanallarla büyüyeceğiz.”

OSMAN ARSLAN / HALKBANK

“KOBİ kredilerinin nakdi kredilerdeki
payını yüzde 40’a çıkaracağız. Kredide
yüzde 17, mevduatta yüzde 20 büyüme
hedefliyoruz.”

SUAT İNCE / TSKB

“2018 yılı için kurdan arındırılmış yüzde
12-15 kredi büyümesi hedefliyoruz.
Danışmanlık ve yatırım bankacılığı
projelerine yoğunlaşacağız.”

SELİM KERVANCI / HSBC

“Kredi ve mevduat tarafında
odaklandığımız müşteri segmentlerinde
yüzde 15 büyüme hedefliyoruz.
Özellikle dijital kanallarımızda deneyimi
iyileştirmeye odaklanacağız.”

SERDAR SÜMER / AKTİFBANK

“Bireysel kredilerin 2018’i yüzde 59 artışla
3,2 milyar TL’yle kapatmasını planlıyoruz.
Kârımızı 2018’de yüzde 46 oranında
artıracağız.”

KAAN GÜR / ALTERNATİF BANK

“Aldığımız payı yukarı çekmek istiyoruz,
bu nedenle 2018’de sektörün üzerinde
büyümeye devam edeceğiz. Yıl içinde
sermaye artışımız 300 milyon dolar
olacak.”

CAPITAL 4 / 2018 231


“Kredilerimizin yüzde 90’ı yabancı para. Yılbaşında
hedeflediğimiz kurdan arındırılmış yüzde 10-13 büyü-
meyi ilk 9 ayda gerçekleştirerek yılı yüzde 15 ile kapat-
tık. Müşteri sayımızı artırmaya ve ürün çeşitlendirmeye
odaklandık.”
“2018’DE KREDİ BÜYÜMESİ
AZALACAK”
TEMEL GÜZELOĞLU
QNB FİNANSBANK GENEL MÜDÜRÜ
KAYIP OLACAK MI?
2017 yılında yakalanan yüksek kredi büyüme rakamlarının
ardından kredi büyümesinin bu yıl bir miktar ivme
kaybetmesini bekliyoruz. Ancak KGF’de kalan limitin de
kullandırılması ve vadesi gelen kredilerin geri döndürülmesi
sayesinde ivme kaybı sınırlı olacak. Sektör büyümesinin daha
çok tüzel kredilerde devam etmesini bekliyoruz. İhracatı
özendirmeye yönelik alınan tedbirler de bu öngörümüzü
destekliyor. Banka olarak sektör büyümesine paralel şekilde
tüzel kredilerde büyüme iştahımız devam edecek. Kurumsal
bankacılık ve proje finansmanında rekabetçi politikamız
devam edecek. Özellikle çok uluslu firmaların, nakit akışlarını
bankamız üzerinden geçirmeleri ana hedeflerimizden biri
olacak.
TÜZELDE BÜYÜDÜK
2017 yılında özellikle tüzel müşteri grubu odakta olmak üzere
tüm müşteri gruplarında sektör kredi büyümesi üzerinde
büyümeyi hedeflemiştik. KGF’nin katkısıyla büyümenin
belirleyicisi bizim hedeflerimize de paralel olarak tüzel
krediler oldu. Ana hissedarımız QNB’nin gücüyle proje
finansmanlarındaki katılım oranımızı yukarıya çektik.
Yakaladığımız yüksek kredi büyüme oranı, kârlılığımızı da
olumlu etkiledi. 2017’de risk yönetimine odaklandık; kredi
portföyümüzün riskliliğini yakından takip ederek analiz
ettik. Yakın takip ve yönetimimizin olumlu etkisini yıl içinde
ayırdığımız provizyonlarda gözlemledik. Dijitalleşme ve
operasyonel verimlilik yatırımlarımız neticesinde operasyonel
verimliliğimizde ciddi seviyede artış oldu.
232 CAPITAL 4 / 2018
BANKACILIK
Bir diğer büyüme rekortmeni Burgan Bank’ın ge-
nel müdürü Murat Dinç, 2017 yılında büyümelerinin
kurumsal ve ticari kredilerden geldiğini ve bireysel
kredilerdeyse alternatif dağıtım kanallarını devreye al-
dıklarını aktarıyor.
Bu kalemde en dikkat çeken unsur, büyük ölçek-
li özel bankaların sektörün altında büyümelere imza
atması. Kredilerde sırasıyla Akbank yüzde 17,7, İş
Bankası yüzde 17,6, Yapı Kredi yüzde 12,9 ve Garan-
ti Bankası yüzde 12,7 büyüdü. Kredilerini yüzde 12,3
büyüten TEB’in genel müdürü Ümit Leblebici, oluşan
tabloyu şu sözlerle açıklıyor:
“Her bankanın büyümede farklı tercihleri oldu.
Örneğin biz tüketici kredilerinde daha fazla büyüdük.
Burada kredi başına ortalama tutar düşük olduğu için
ilk etapta büyümemize negatif etkisi oldu. Kurumsalda
büyümeye devam ettik ama KOBİ’de sadece KGF li-
mitlerimiz kadar büyüdüğümüz için daralma yaşandı.”
GÜÇLÜ KÂRLAR YAZILDI
2017 yılında sektör, 2016’nın yüzde 44’ün gerisinde,
toplamda yüzde 30,9’luk net kâr artışı yakaladı. Burada
KGF sayesinde takipteki kredi oranının düşük kalması
sektör kârlılığına olumlu yansıdı. Ayrıca 2017 yılında
tüm bankacılık segmentlerinde faizlerin yıl içinde 2-3
puan yukarı çıkması da kârlılıkta olumlu rol oynadı.
Bu kalemde en belirgin başarılardan biri, 2016 yı-
lında yazdığı 357 milyon TL zararın ardından 2017’yi
309 milyon TL kârla kapatan HSBC’nin… Zaten ban-
kacılık danışmanları, genel müdür Selim Kervancı’nın
bankaya büyütme değil de kârlılık yaratma göreviyle
getirildiğini dile getiriyor. Kervancı, 2017’de kârlılık
adına yaptıklarını şöyle aktarıyor:
“Son 1,5 yılda odak alanlarımızı yeniden belirledik,
bankayı baştan inşa ettik. Müşteri portföyümüzdeki
değişimle artan kredi kalitesi sayesinde kredi karşılık
giderlerimizi yüzde 46 düşürdük. Maliyetlerimiz de
yüzde 26 azaldı.”
Net kârda yüzde 650’ye varan büyüme yakalayan
Alternatif Bank’ta eylül ayında genel müdürlük koltu-
ğuna oturan Kaan Gür de bu tabloyu hem 2016 yılı
performansında karşılıklardan kaynaklı düşük kâr ol-
masına hem 2017 yılında net faiz geliri ve komisyon
gelirlerindeki iyi artışa bağlıyor.
Aktif Bank Genel Müdürü Serdar Sümer ise elde
ettiği yüzde 60 kâr artışını, “Dijitalle fiziki noktaları en
optimum entegre ederek etkin ve yönetilebilir maliyet-
lerle ürünlerimizi çeşitlendiriyoruz. Operasyonel gider-
lerimiz maliyet kontrolüyle enflasyon oranının altında”
şeklinde açıklıyor.
Aktiflerinde yüzde 13,5 ve kredilerinde yüzde 14,4
küçülme yaşayan Odeabank’ın da kârlılığı yüzde 60’a
ulaşıyor. Ancak banka danışmanları, hızlı büyüme son-
rası bu yıl yapılan verimlilik çalışmalarının bir kereye
mahsus kârlılığı artırdığını belirtiyor.
 İNANS

PTT’NİN
Bankacılık,
sigorta, e-ticaret,
kargo-lojistik
ve elektronik
hizmetleriyle 5
alanda holdingleşme
planı yapan PTT,
2023’e kadar 15 bin
noktaya ve 100 bin
çalışana ulaşmayı
hedefliyor. Kuruluş,

PLANI
2018’de de pek
çok yeni işle dikkat
çekecek. PTT Yönetim
Kurulu Başkanı
BOZGEYİK,
KENAN BOZGEYİK
Türkiye Ortak Ödeme
Platformu adlı yeni
ödeme platformuyla
Türkiye’yi
kapsayacaklarını
anlatıyor. Bu yıl

dünyanın ilk posta
katılım bankasını
da kuracaklarını
açıklayan yönetici,
konvansiyonel
sigortacılıkta ve
İslami sigortacılıkta
güçlü şekilde
pazara gireceklerini
söylüyor.
ELÇİN CİRİK
l ecirik@capital.com.tr
P
TT, 4 bin 600 hizmet nok-
tasıyla Türkiye’nin en ge-
niş hizmet ağına sahip.
Bankacılık, sigortacılık,
e-ticaret, kargo lojistik
ve elektronik hizmetler ile 5 ana
alanda faaliyet gösteren kuruluş,
2018’de bankacılık ve Türkiye Or-
tak Ödeme Platformu’na odaklanı-
yor. PTT Yönetim Kurulu Başkanı
ve Genel Müdürü Kenan Bozgeyik,
son dönemde gündeme gelen Tür-
kiye Ortak Ödeme Platformu ola-
rak İBB/Belbim, DenizBank, Turk-
cell, Türk Telekom ve Vakıf Katılım
ile ortak bir ödeme şirketi kurma
aşamasında olduklarını açıklıyor.
Bozgeyik, platform olarak tüm nü-
fusun kolayca ulaşabileceği ve tüm
günlük finansal ihtiyaçlarını tek
yerden karşılayabileceği bir sistem
üzerinde çalıştıklarını aktarıyor.
Bozgeyik’in PTT’nin bankacı-
lık alanı için de önemli hamleleri
mevcut. Dünyanın ilk posta katılım
bankasını kuracaklarını açıklayan
Bozgeyik, “Böylece 2018’de ken-
dimiz de mevduat toplayacağız ve
kredi verebileceğiz. Kendi kaynak-
larımızla mevcut katılım bankacı-
lığından farklı finansal modeller
getirmek istiyoruz” diyor. Yönetici,
PTT’nin girdiği her alanda lider ol-
masından hareketle katılım banka-
cılığı ve 4 şirketle gireceği sigorta-
cılıkta da lider olmak istiyor.

234 CAPITAL 4 / 2018


PTT Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü
Kenan Bozgeyik ile PTT Bank ve kuracakları yeni
katılım bankası başta olmak üzere tüm alanlardaki
planlarını konuştuk:
l PTT’nin ortaklarından olduğu Türkiye Ortak
Ödeme Platformu gündemde. Nasıl bir oluşum söz
konusu? Hangi alanlarda çalışacaksınız?
n PTT, faaliyet alanı geniş bir kurum. Kargo lo-
jistik, bankacılık, e-ticaret, sigortacılık gibi birbiriyle
entegre farklı faaliyet alanlarında hizmet veriyoruz.
Ama 2018’de bizim için Türkiye Ortak Ödeme Plat-
formu (TOÖP) ve bankacılık, en çok öne çıkan alan-
lar olacak.
Türkiye Ortak Ödeme Platformu olarak İBB/Bel-
bim, DenizBank, Turkcell, Türk Telekom ve Vakıf
Katılım ile milli cüzdan diyebileceğimiz ortak bir
ödeme şirketi kuruyoruz. Platformun amacı, tüm nü-
fusun kolayca ulaşabileceği şekilde herkesin gerek
kartla gerek telefonuyla hayatın her alanında hizmet
alabilmesi. Vatandaşlar elektrik faturasını ödemekten
ev alışverişine, askerdeki oğluna para göndermekten
ulaşıma kadar tüm günlük finansal ihtiyaçlarını tek
bir platform üzerinden yapılabilecek. Anonim şirke-
SÖYLEŞİ
HEDEFTE NELER VAR?
2018’de Türkiye Ortak Ödeme Platformu (TOÖP) ve
bankacılık, en çok öne çıkan alanlar olacak.
TOÖP’de İBB/Belbim, DenizBank, Turkcell, Türk Telekom
ve Vakıf Katılım olmak üzere 6 ortak birlikte çalışıyoruz.
5 yıl içinde Türkiye’nin nüfus olarak tümünün platforma
dahil olacağını düşünüyoruz.
İleride Kafkas ve Balkan ülkeleri, Avrupa ve Afrika’daki
ülkelere de ulaşacağız.
Bu yıl içinde Posta Katılım Bankası kurmayı planlıyoruz.
Böylece mevduat toplayıp, kredi verebileceğiz.
2018’de konvansiyonel sigortacılıkta ve İslami
sigortacılıkta güçlü şekilde pazara gireceğiz.
4 şirket kurmak istiyoruz. Girilmeyen sigortacılık
alanlarına girip boşluğu dolduracağız.
Banka, sigorta, e-ticaret, kargo-lojistik ve elektronik
hizmetleri ile 5 sacayağı olan bir holdinge dönüşüyoruz.
2023 yılı hedefimiz 4 bin 600 olan noktamızı 15 bine ve
çalışan sayımızı 100 bine çıkarmak.
Dünyanın 7’nci büyük posta şirketiyiz, 2018 sonunda ilk
3’e gireriz.
CAPITAL 4 / 2018 235
tin ortaklık sözleşmesi hazırlanıyor. Vatandaşlara su- n Evet, bölgede başka ülkelere de örnek olacak.
nacağımız hizmetlerin alanlarının belirlenmesi için de İleride Kafkas ve Balkan ülkeleri, Avrupa ve Afrika’da-
bir çalışma yapıyoruz. Tabii bu 6 ortağın işlerini nasıl ki ülkelere de ulaşacağız.
entegre edeceğine dair de çalışıyoruz. l Platforma başka şirketler ortak olabilecek mi?
l Böyle bir platforma neden ihtiyaç duyuldu? n İlk etapta zaman kaybetmeden şirketi kurup aya-
n Dünyada da “milli” olarak nitelendirebileceğimiz, ğa kaldırmak için 6 ortakla başlıyoruz. Ortak olmak
farklı finansal kuruluşların bir araya gelmesiyle oluşan isteyen diğer kurumlar, şirketler de olabilir, negatif bir
kurumlar mevcut. İngiltere’de VocaLink, Avrupa’da düşüncemiz yok.
Equens ve Singapur’da Nets gibi birçok finansal işlem- Projeyi bir an önce başlatalım diye çekirdek bir
lerin entegrasyonunu sağlayan firma var. BDDK veri- kadroyla başladık; şimdi yeni kuruluşların ortak olsun
lerine göre Türkiye’de nüfusun yüzde 43’ü bankacılık olmasın, platforma nasıl dahil olabileceğine dair kural-
hizmetinden yararlanmıyor. Kurduğumuz bu platform ları belirliyoruz. Zaten tersi durumda platformun ana
ise nüfusun tamamını kapsayacak. Banka hesabı bu-
lunmayan kişilere para yükleme ve para transferi gibi
finansal işlemleri ulaştıracak. Ayrıca alışverişten ula-
şıma kadar günlük hayatta yaşam tarzını kolaylaştırıp
daha modern hale getireceğiz. Vatandaş İstanbul’da
kullandığı ulaşım kartını ya da mobil ödemeyi,
Türkiye’nin her yerinde ulaşımda kullanacak; isterse
müzeye de sinemaya da onunla gidecek, alışverişini
yapacak. Böylece kaynakları daha efektif kullanacağız.
Vatandaşın bu hizmetlere, kartlara ödediği maliyetleri
azaltacağız. Yurt dışı ödeme şemalarına ödenen takas
komisyonları azalacak. Bilgi güvenliği de önemli; bilgi-
lerimiz yurt dışına gitmeyecek. KOBİ’lere yüzbinlerce
kişiye maliyetsiz ulaşma imkanı sunacağız. Hem devlet
hem toplum olarak kazanacağız.
İleride bu platformu ihraç edecek hale getireceğiz.
l Yani bu platformu başka ülkelere de mi taşıya-
caksınız?

“İLK 3’E GİRERİZ”

“HOLDİNG OLURUZ”
Bankası, sigorta şirketleri, e-ticaret şirketi, kargo lojistik ve
elektronik hizmetleri ile 5 sacayağı olan bir holding olacağız.
2023 yılı hedefimiz 4 bin 600 olan noktamızı 15 bine ve çalışan
sayımızı 100 bine çıkarmak. Böylece Türkiye’deki en büyük
dağıtım kanalı olan PTT’yi dünyayla rekabet edebilir hale
getireceğiz. Hedefimiz bir dünya markası olmak. 2017’de
dünya posta teşkilatları içinde 7’nci en büyük posta merkezi
haline geldik. 2016 başında bu listede yoktuk. 1,5 yılda
Fransa, Almanya gibi gelişmiş ülkelerin şirketlerini geçtik.
Önümüzde İngiltere ve ABD şirketleri var. 2018 sonunda ilk 3’e
girmeye hedefliyoruz.

“DİJİTALE TAŞIYORUZ”
2017’de PTT olarak 642 milyon TL net kâr elde ettik. 2016 ve
2017 yılında güçlü kârlılıklar yakaladık. Kârlılıkta da daha ileri
gideceğiz. Ayrıca biz devletin dijitalleşmesini dönüştürüyoruz.
E-Tebligat ve kayıtlı elektronik posta ile devletin tüm
yazışmalarını kağıtsız hale getireceğiz. Tüm devlet
yazışmalarını dijital ortama taşıyoruz, kamu kurumlarımız
anında birbiriyle haberleşir hale gelecek. Vatandaşın da
hayatını kolaylaştıracağız. Tüm bakanlıklar da bu süreç
için çalışıyor.

236 CAPITAL 4 / 2018


amacını gerçekleştiremeyiz. Başka bankalar, belediye-
ler, telekom kuruluşları da ileride girebilir. Sonuçta çatı
bir platform yaratıyoruz.
l Platformun ne kadarlık bir büyüklüğe ulaşacağı-
nı öngörüyorsunuz?
n Bunu konuşmak için erken… Türkiye’nin ödeme
platformu olacağı için Türkiye’de gerçekleşen ödeme
hacminin önemli kısmının buradan geçeceğini düşü-
nüyoruz. Tabii bu rakam, platforma yeni gelecek şir-
ketlere göre de değişecek. Ama PTT sadece bankacı-
lık tarafında bugün hiçbir bankanın bulunmadığı 1.800
noktada hizmet veriyor; buralarda diğer bankalara da-
ğıtım kanalı hizmeti veriyoruz.
5 yıl içinde Türkiye’nin nüfus olarak tümünün plat-
forma dahil olacağını düşünüyoruz. Örneğin bugün 12
milyon aktif HGS kullanıcısı bulunuyor, platformla bu
sayı kısa sürede 20 milyona çıkacak. Bireyler ve şir-
ketler gönül rahatlığıyla ve uygun maliyetlerle platfor-
mumuzdan hizmet alacağı için ödemelerin de ağırlıkla
bizim sistemimizden geçeceğini öngörüyorum.
l Bu yıl bankacılık alanında ne gibi adımlar ata-
caksınız?
n PTT, 177 yıllık bir kurum. Bugün 42 binin üze-
rinde çalışanla 4 bin 600’ün üzerinde noktada hizmet
veriyoruz. Türkiye’deki ATM’lerin yüzde 6’sı bize ait.
Aktif 10 milyona yakın PTT kart kullanıcımız var. Bu
yıl esnaf, memur ve çiftçilere yönelik hamlelerimizle
kart sayımızı 15 milyona çıkarmayı hedefliyoruz.
PTT Bank olarak mevduat toplama dışında tahsilat
işlemleri, EFT, havale ve HGS gibi birçok bankacılık
işlemi yapıyoruz. Başka bankaların aracılık hizmetleri-
ni yürütüyoruz. PTT Bank olarak 2017’de 346 milyon
bankacılık işlemi, 17 milyon havale ve 100 milyonun
üzerinde çek işlemi yaptık. İşlem hacmi ise 300 milyar
TL oldu. 10 milyon TL’nin üzerinde bizim aracılığımızla
“4 SİGORTA ŞİRKETİ AÇIYORUZ”
HAYAT VE ELEMENTER
Sigortada çok geniş bir çalışma yapıyoruz. 2018’de hem
konvansiyonel sigortacılıkta hem İslami sigortacılıkta güçlü
şekilde pazara gireceğiz. 4 şirket kurmak istiyoruz. Hayat
emeklilik ile hayat dışında konvansiyonel ve İslami tarafta
hizmet vereceğiz. 4 şirketle tüm alt branşlarda hizmet
vereceğiz. Türkiye’nin girilmeyen sigortacılık alanlarına girip
boşluğu dolduracağız.
ACENTA VE DİJİTAL KANAL
Sigortacılık faaliyetlerimizi sadece PTT’nin 4 bin 600
noktasında değil acente ağıyla ve dijital kanal üzerinden de
yapacağız. Türkiye’de sigortacılık pazarı çok dar, bu pazarı
genişletmek istiyoruz. Örneğin isteyenler mobil üzerinden
kendi sigorta acentelerini kurarak işlem yapabilecek.
Türkiye’nin her noktasına ve her kesime ulaşmak istiyoruz.
Böylece hem sektör büyüyecek hem PTT sektörde lider
oyunculardan olacak.
SÖYLEŞİ
2018 PLANLARI
E-TİCARET
PTT AVM üzerinde 5 milyonu aşan ürün koyduk, e-ticarette
2017 sonu itibarıyla yüzde 300 büyüme gerçekleştirdik.
Ayrıca burada ikinci bir kanal olarak Ali Baba üzerinden
Çin’den getirdiğimiz kargo e-ticareti yapıyoruz. Ayda 500
tonunun üzerinde ticaret ürünü getiriyoruz. İstanbul Atatürk
Havalimanı’nın içinde 50 milyon TL yatırımla 6 bin metrekarelik
bir merkez kurduk. Çin’den gelen ürünleri THY ile İstanbul’a
getiriyoruz, buradaki merkezden 192 ülkeye gönderiyoruz.
İLAÇ LOJİSTİĞİ
2017’de tamamen özkaynaklarımızla 421 milyon TL yatırım
yaptık. Kargo şirketimiz 2017’de yüzde 55 büyüdü. Burada
önemli hamlelerimiz var. Posta kargo tarafında bu yıl içinde
drone’larla kargo taşımaya başlayacağız. Öncelikle Sağlık
Bakanlığı ile ilaç lojistiği üzerine çalışıyoruz; hastanelere
drone’larla ilaç ulaştıracağız. Şu ara kendi drone’larımızın
testlerini yaptırıyoruz.
kredi verildi. 2017’de PTT Bank’ın net kârını yüzde 55
artırdık.
2017’de PTT Bank olarak elektronik bankacılık li-
sansımızı da aldık. Bu, önemli bir hamle... Geçen yıl
ilk defa PTT debit kartımızı çıkardık. 6 ay içinde tüm
kartlarımızı PTT karta çeviriyoruz. Bu yıl içinde PTT
Bank’ın yanında bir de dünyanın ilk posta katılım ban-
kasını kuracağız.
l Posta katılım bankası ne zaman kurulacak?
n 2018 yılı içinde kurmayı planlıyoruz, bugünlerde
bürokratik süreçler yürüyor. Böylece 2018 yılında ken-
dimiz de mevduat toplayacağız ve kredi verebileceğiz.
PTT’nin çok güçlü bir sermayesi bulunuyor. Kendi
kaynaklarımızla katılım bankacılığından farklı finansal
modeller getirmek istiyoruz. Ayrıca PTT kredi kartı ve
esnaflara özel kart da çıkaracağız. Tüm memurlarımız
için Motif Kartı ürettik; bu kartla kendi faaliyetlerimiz-
de özel indirimler veriyoruz.
l Bu yeni kurulan bankanın ne kadarlık sermayesi
olacak?
n Şimdilik bunları söylemek zor. Aktaracağımız
sermayeye teknik çalışma sonrası siyasi otoriteyle ka-
rar vereceğiz. Banka PTT’nin iştiraklerinden biri olacak
ve genel müdürü bana rapor verecek.
Kurulacak katılım bankası ile ilk hedefimiz, toplu-
mun her kesimi için ulaşılabilir olmak. Özellikle banka
hizmetlerinden yararlanmayan nüfusa hitap edeceğiz.
Ayrıca bankacılığı yüksek kârlarla değil, uygun mali-
yetlerle yapacağız. KOBİ ve bireysel bankacılığın ağır-
lıklı olduğu tabana yaygın bir bankacılık yapacağız.
Sermaye büyüklükleri ve pazarda erişeceği büyüklükle
ilgili çalışmalar yapılıyor. PTT tarihi boyunca faaliyet
gösterdiği her alanda birinci olmuş. Katılım bankacılı-
ğında da doğal olarak büyük bir banka olacağız.
CAPITAL 4 / 2018 237
 SERMAYE PİYASALARI VE BANKACILIK
ÜMİT YALÇIN ŞEN
umit.sen@tr.ey.com
EY Türkiye Siber Güvenlik Hizmetleri Lideri
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na
uyum sürecinde zorluklar
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Ka-
nunu yürürlüğe gireli neredeyse 2 yıl
oldu. Kanuna tam olmasa da yine de belirli bir olgunluk
seviyesinde uyumlu olmak için daha uzun bir süreye
ihtiyacımız var gibi... Uyum sürecini zorlayan en önemli
konular, aşağıdakiler gibi görünüyor.
Kişisel veri işleme envanteri yönetimi:
Kanunda ve ikincil mevzuatında tarif edilen ve kişisel
veri işleyenlerin hazırlaması beklenen bir envanterdir.
Özetle bir kurum ya da kuruluş nezdinde kişisel veri
yaşam döngüsünü tarif eden, kişisel verilerin kullanım
amaçlarını ve nasıl korunduklarına dair önlemleri gös-
teren bir bilgi setinden bahsediyoruz.
Bu bilgi setinin oluşturulması tek başına bir zor-
luk olmakla birlikte asıl zorluk, bu envanterin sü-
rekliliğinin sağlanmasıdır. Zira bu bilgi seti, mevcut
durumda istisnalar hariç el yordamıyla hazırlanıyor.
Organizasyonlarda şube, acente, bayi, web ve mobil
uygulamalar, diğer satış ve dağıtım kanalları artıkça ve
bilgi teknolojileri altyapısı karmaşıklaştıkça, envanterin
güncel tutulması için önemli bir efor gerekecek. Buna
ilave olarak kişisel verinin hacmi ve kullanım amaç-
larının çeşitliliği göz önünde tutulduğunda bu bilgi
setinin el yordamıyla yönetilemeyeceği açık. Bu durum
sonucunda birçok kurumda veri yönetişimi adı verilen
projeler gündeme gelmiştir. Kısaca, veri kurallarının
baştan ele alındığı, verinin sistemsel ve otomatik keş-
finin yapılabildiği, veri yaşam döngüsünün belirli kural
ve standartlar ışığında yapıldığı ve tüm bu faaliyetlerin
bir yazılım vasıtasıyla desteklendiği bir çalışma olarak
özetlenebilir. Bunlar, 1-2 aydan 1-2 yıla varan sürelerde
tamamlanabiliyor.
Açık rıza yönetimi:
Kanunla hayatımıza giren bir kavramdır. Hukukçuların
alanına girmeden tanımlamak gerekirse, kişisel verinin
kanunda bahsedilen istisnalar haricinde kalan kulla-
nımları için kişisel veri sahibinden alınması gereken
bir onayı tanımlıyor.
Kişisel veri işleyenler, açık rıza gerektiren durumları
tespit etmek ve ilgili iş faaliyetlerinde kişisel verisini
238 CAPITAL 4 / 2018
advertorial
işledikleri kişilerden bu onayları talep etmek durumun-
dadır. Açık rıza alınamayan durumlarla nasıl başa çıkı-
lacağı ise teknik bir problem olarak karşımıza çıkıyor.
Açık rıza vermeyen kişisel veri sahiplerinin verileri, veri
kayıt sistemlerinde açık rıza verilmeyen durumlardan
nasıl istisna tutulabilir, kim açık rıza verdi, hangi amaçla
verdi vb. bir sürü soru bulunuyor. Bu anlamda siste-
matik bir takibin yapılabilmesi için ek geliştirmeler ya
da yatırımlar gerekebileceği aşikar.
Silme, anonimleştirme ve yok etme:
Bu üç konu en muğlak konulardan biri olarak karşımıza
çıkıyor. Bir yönetmelik ve bir kılavuz vasıtasıyla düzen-
leniyor. Bununla birlikte henüz uygulama anlamında
hayata geçmedi. Nitekim kişisel veri işleyen kurum
ve kuruluşlarda bu çerçeveye aday veri setinin tespit
edilmesi ve işleme alınmasının başka birtakım teknik
problemler yaratıp yaratmadığının analiz edilmesi an-
lamında bile henüz fazlaca yok alınamadı. Bu tespit ve
analizler sonrasındaki problem de bu işlemlerin nasıl
yapılacağı konusudur. Bu alanda da teknoloji desteği
olmadan bir ilerleme olmayacağı ve belirli ölçüde ya-
tırım ihtiyacı olacağı değerlendiriliyor
Kişisel verilerin korunması için gerekli
teknik ve idari tedbirler:
Yakın zamanda yayımlanan kılavuz ve kararlar ne-
ticesinde nispeten beklentiler açısından belirli hale
gelen bir alandır. Özellikle bankalarda, uzun süredir
uygulanan bilgi sistemleri denetimlerine aşina olanlar
için tanıdık olmakla birlikte, başka özel nitelikli kişisel
veriler olmak üzere kişisel verilerle ilgili ilave birtakım
kurallar gerekiyor. Erişim ve yetki yönetimi, verinin
kontrol dışı kullanımının ve aktarımının önlenmesi,
üçüncü taraflarla yapılan paylaşımlarda kısıtlamalara
gidilmesi, verinin işlendiği ve saklandığı bilgi ve ağ
sistemleri üzerinde ilave güvenlik kuralları uygulanması
bunlara örnek olarak gösterilebilir. Neticede, mevcut
veri sınıflandırma çalışmalarında güncellemeler, alın-
ması gereken ilave önlemler için ek kural setlerinin
oluşturulması ve belki bu çalışmaların otomatik bir
takım araçlarla desteklenmesi gündeme gelecektir.
 İNANS

L
easing, 2017 yılını TL bazında yüzde 21,2, do-
lar bazında yüzde 1 büyümeyle kapattı. 58 bin
müşteriye ulaşan sektörde, bu yıl için de İş Lea-
sing Genel Müdürü Mehmet Karakılıç yüzde 15-
18 arasında bir büyüme öngörüyor. Karakılıç,
2018 için “Yeni teşvikler gelirse büyüme, daha yukarı
tetiklenebilir. Leasing toplam büyüklüğü de 2017’deki
6,2 milyar dolardan 2018 yılı sonunda 6,3 -6,5 milyar
dolar arasına çıkacak” şeklinde tahminde bulunuyor.
Bu yıl sektör için en iyi büyüme alanı, altyapı ve
büyük projelerin etkisiyle iş ve inşaat makineleri ta-
rafında olacak. “Kanal İstanbul, Çanakkale Köprüsü
gibi büyük projeler ve altyapı yatırımları iş ve inşaat
makineleri alanının büyümesini sağlayacak” diyen Ka-
rakılıç, yenilebilir enerjide başlanan yatırımlar ve açıla-
cak yeni ihalelerle hareketlilik olmasını bekliyor. Yal-
nız Karakılıç, sat geri kirala işlemlerini riskli buluyor.
“Hem biz hem sektörün diğer oyuncuları, gayrimenkul
ürün grubunu, son dönemde inşaatta şişme olduğu gö-
rüldüğünden risk olarak algılıyoruz. Özellikle sat geri
kirala işlemlerinde çok seçici davranıyoruz. Büyük
oyuncuların tamamında sat geri kiralamada hem yöne-
tim kurulları limit getirdi hem icra seçici davranıyor.”
30’uncu yılında İş Leasing Genel Müdürü Mehmet
Karakılıç ile sektörün 2018 büyüme rotasını ve gelişme
alanlarını konuştuk:
l 2017 yılında leasing sektörü yüzde 21,2 büyüme
yakaladı. Bu yılın ilk üç ayında artış trendi sürüyor mu?

“HEDEFİMİZ
İLK 3’E GİRMEK”
ROTADAKİ ALANLAR
Büyüme stratejimiz için 3 yıllık plan yaptık.
Planı her yıl revize edeceğiz. Amacımız,
sürdürülebilir kârlılıkla büyüyerek sektörde
ilk üç arasında yer almak. Sağlıksız kredi
vermeden büyümek istiyoruz. Hedefimiz
ağırlıklı olarak KOBİ’ler ve yenilebilir enerji
projeleri olacak. Bugüne kadar toplam 104
MGW’lık GES ve RES projesini finanse ettik.
Bu yıl da devam ediyoruz. 2018 yılında şirket
olarak yüzde 10-15 aralığında büyürüz.
Operasyonel leasing tarafına da bakıyoruz,
otomobil ve cep telefonu, bilgisayar gibi
teknolojik ürünlerde operasyonel leasing
yapıp yapamayacağımıza bakıyoruz.

SADELEŞME YILI
Ayrıca iş ve inşaat makineleri tarafında
büyüme hedefimiz var. Burada satıcılardaki
varlığımızı artırmayı çalışıyoruz, yoğun
şekilde pazarlama satış ekipleri satıcıları
ziyaret ediyor. Özel kampanyalar
yapacağız. Gayrimenkul tarafında iddialı
değiliz. Sağlık leasinginde iyi durumdayız,
sağlık ürün grubunun toplam iş hacmimizde
yüzde 11,30 payı var. 2018’i sadeleşme yılı
ilan ettik, müşteriler açısından süreci en
basit hale getirecek kurguyu oluşturmak
için çalışıyoruz. Ayrıca bu yıl mobil tarafımızı
geliştirmeye çalışacağız. Bugün müşterilerin
üçte birinin altında bir kesimi mobil tarafı
kullanıyor, zaman içinde artacak.

240 CAPITAL 4 / 2018

 LEASING

n Sektörde TL bazında iyi bir büyüme görünüyor
ama dolar bazlı baktığımızda büyüme düşük, yüz-
de 1 oldu. 6,2 milyar dolarlık işlem hacmiyle 2017’yi
kapattık. Böyle baktığınızda 58 bin civarı müşteriye
ulaşan sektör çok küçük adımlarla büyüyor.
Ancak 2018’in ilk iki ayında talep daha iyi görü-
nüyor. Aralık 2017 fena değildi, bu yıl ocakta biraz
düşer diye beklentimiz vardı. Ocak ayı da gayet iyi
geçti. Şubat ayı da geçen yıla göre daha iyi kapandı.
Mart ayında da özellikle iş ve inşaat makineleri tara-
fında fena gitmiyor. Piyasada talebin daha hareketli
olduğunu görüyoruz.
l Yıl boyunca bu trend devam eder mi?
n Genel beklentim, 2018’de sektörde büyümenin
2017 yılından biraz daha düşük gerçekleşeceği yö-
nünde. Geçen yıl leasing şirketleri olarak biz, KGF’ye
bankalara göre daha gecikmeyle entegre olabildik.
Haziran ayından sonra KGF limitlerini kullanır hale
geldik. Geçen yıl hem KGF hem KDV’ye verilen teş-
vikler nedeniyle sektörde büyüme güzel oldu. Bu yıl
ise KGF’nin formatı değişiyor. Yatırım, ihracat, cazibe
merkezleri, tarım gibi özel alanlarda KGF kredileri
verebileceğiz. Formatı sınırlayınca kullanabilecek fir-
ma adedi de görece daha düşük hale geliyor. KGF de
sektöre ilk limitler verildi, biz ufak ufak kullandırmaya
başladık. Biz ilk limit olarak 66 milyon TL aldık, bitir-
dikçe yenisini kullandıracaklar diye düşünüyoruz. Bu
yıl sektörde büyüme TL bazında yüzde 15-18 arasında
olacak. Yeni teşvikler gelirse belki biraz daha yukarı
tetiklenebilir. Leasing toplam büyüklüğü de 2017’deki
6,2 milyar dolardan 2018 sonunda 6,3 -6,5 milyar dolar
arasına çıkacak diye tahmin ediyoruz.
l Sektör yöneticileri, KGF’nin büyümede sınırlı et-
kisi olduğunu aktarıyordu. Ne kadarlık etkisi oldu?
n Evet, KGF ile verilen limitler, işlem hacminde
ufak bir pay alıyor. Çünkü, zaten ağırlıklı iş ve inşaat
makineleri ile sat-geri kiralama işlemleri yapıyorduk.
Ama ne yaptık? KGF sayesinde teminatlandırmada
kendimizi güven içinde hissettiğimizden belli kredileri
daha rahat verdik. Bizim toplam iş hacmimizde KGF
kredileriyle verdiğimiz oran yüzde 2-3’lerde. Sektör-
de de bu paraleldedir. Aslında leasing şirketleri olarak
yüksek limitler istedik ama sadece banka iştiraki lea-
sing şirketlerine limit vermeyi uygun gördüler.

“REKABET YÜKSEK
KÂR MARJI DÜŞÜK”
Leasing sektörü 2017’yi 6,2 milyar dolar işlem hacmiyle kapattı. İş Leasing Genel
Müdürü MEHMET KARAKILIÇ
KARAKILIÇ, 2018 sonunda da 6,3 -6,5 milyar dolar arasına bir
hacme ulaşılacağını öngörüyor. Bu yıl sektör için en iyi büyüme alanı, iş ve inşaat
makineleri leasingi olacak. Gayrimenkul ürün grubundaki riske dikkat çeken
Karakılıç, “Son dönemde inşaatta şişmeyi risk olarak algılıyoruz. Özellikle sat geri
kirala işlemlerinde çok seçici davranıyoruz” diyor.
ELÇİN CİRİK l ecirik@capital.com.tr

CAPITAL 4 / 2018 241


l Sektörde leasing ürünlerinin işlem hacminden al-
dığı paylar nasıl şekilleniyor? Bu yıl hangi ürün alanları
büyüyecek?
n Sektörde 2017 sonu itibarıyla iş ve inşaat maki-
neleri ürün grubu yüzde 26,9 pay alıyor. Sat geri ki-
rala ürünün de bulunduğu gayrimenkul tarafının payı
yüzde 21. Burada oran geçen yıl bir miktar azaldı,
çünkü limitler konuldu. Hem biz hem sektörün diğer
oyuncuları, gayrimenkul ürün grubunu, son dönemde
inşaatta şişme olduğu görüldüğünden risk olarak algı-
lıyoruz. Özellikle sat-geri kirala işlemlerinde çok seçici
davranıyoruz. Büyük oyuncuların tamamında sat-geri
kiralamada hem yönetim kurulları limit getirdi hem
icra seçici davranıyor. Zaten bizim asıl işimiz yatırım,
o tarafa kanalize olmamız gerekiyor.
Sat-geri kirala yapılmaya 2013 yılında başlandı,
2014’te leasing sektöründen aldığı pay en üst seviye-
ye geldi. Şimdi bu ürün grubunun payı normalleşiyor.
2018 yılında da yüzde 20 gibi bir payı olacak.
Bu yıl da büyüme, iş ve inşaat makineleri tara-
fında yaşanacak. Kanal İstanbul, Çanakkale Köprüsü
gibi büyük projeler ve altyapı yatırımları da bu ala-
nın büyümesini sağlayacak. Satıcıların odakları da iş
ve inşaat tarafında artarsa, bu ürün grubunun aldığı
pay, yüzde 30’a çıkmasa da bir nebze artacaktır. Bu
yıl biraz bölgesel olarak Gaziantep ve çevresindeki il-
lerde tekstil yatırımlarında kıpırdanma görüyoruz ama
sektör rakamlarına ne kadar yansır bilemiyorum. Enerji
tarafında yenilebilir enerjide yeni ihaleler açılabilir, gü-
neş enerjisi yatırımları hareketlenebilir. Geçmişte ihale
kazanan firmalar da yatırımların neresinden tutacağına
bakıyor.
l Sektörde 5 yıl içinde 10 milyar dolar işlem hac-
mine ulaşılır mı?
n Bu, çok uzak bir hedef değil. Türkiye’de leasing
sektörünün büyümesi, ekonomide yapılan yatırımlara
bağlı. Sat geri kirala işlemlerinde sona gelindiği için o
tarafta büyüme beklemiyoruz. Leasing şirketleri operas-
yonel leasinge girerse buradan gelecek büyümeyle hızla
sektörün işlem hacmi yükselebilir. Ancak operasyonel
leasingde özellikle ikinci el platformların kurulması ve
artık değerin satış imkanlarının ne olacağına dair birta-
kım endişeler var. O nedenle temkinli duruluyor. Yoksa
operasyonel leasing, Avrupa’daki anlamda uygulanırsa
sektörün önü açık, hızla 10 milyar dolara ulaşılır.
l Beklenen Karayolu Taşıma Yönetmeliği çıktı an-
cak ölü mü doğdu?
n Eksikler var. Yönetmeliğe göre K2 belgesine sa-
hip şirketler, özmalın 10 katına kadar işlem yapabili-
yor. Ancak Türkiye’de işletmelerin çoğu K1 belgesine
sahip. O nedenle burada yol alınmış değil. Yeni bir
düzenlemeye ihtiyaç var. İyi bir fırsat oldu ama ala-
nının genişletilmesi lazım. Burası, leasing şirketlerinin
eskiden güçlü olduğu bir alan, düzenlemeler yapılırsa
sektör güzel bir pay alabilir.
242 CAPITAL 4 / 2018
LEASING
“YENİ İŞLERDE YÜZDE 10
PAYIMIZ VAR”
2017’DE BÜYÜDÜK
İş Leasing olarak 2017 yılını leasing alacaklarında
yüzde 8,9 pazar payıyla kapattık. Fakat yeni
yapılan işlerde yüzde 10’a yakın bir pazar payı
elde ettik. Geçen yılı yeni iş olarak 662,5 milyon
dolar işlem yaptık. TL olarak yüzde 18 ve dolar
bazında yüzde 7,1 büyüdük. Sektörün dolarda
yüzde 1 olan büyümesinin üzerinde gidiyoruz.
Sektörde dördüncü sırada geliyoruz; üçüncü
şirketle aramızda çok ufak bir fark mevcut.
6 BİN MÜŞTERİ
Bu yılın ilk iki ayında da yeni işlerde iyi sonuçlar
elde ediyoruz. Müşteri sayılarında pazar payımız
son 3 yıldır artıyor. 2017 sonunda burada payımız
yüzde 10,7. 6 binin üzerinde müşterimiz var. 15
şubemiz bulunuyor ve stratejimiz gereği her yıl
daha çok müşteriye ulaşmaya çalışıyoruz.
l Peki bu yıl kârlılık nasıl olacak?
n 2017 yılında 940 milyon TL net kâr elde edildi.
Bir yıl öncesine göre bu rakamda ciddi bir artış olmadı.
Leasing, borçlanmalarda bankacılıktan ayrı tutulmuş,
üzerimizde birtakım yükler var. Sektör doğası gereği
uzun vadeli işlemler yapıyor; bankalardan daha pahalı
borçlanıp ucuza satmak zorunda olan bir sektörüz.
Sektörde özkaynak kârlılığı yüzde 11,5, aktif kârlılık
da yüzde 1,8. Tabii 2017 yılında bunun ana nedeni
faizlerdeki yükselme. Geçtiğimiz yıl yapılan sorunlu
alacak satışları, bundan dolayı yazılan operasyonel gi-
derler de özkaynak kârlılığını aşağı çekiyor. Özellikle
ilk sıradaki 5 şirket arasında rekabet çok yüksek; kâr
marjları çok düşük.
2019 yılında yapılacak seçimler öncesi çok radikal
değişimler beklemiyoruz, teşviklerin süreceğini düşü-
nüyoruz. Bu yıl kârlılık da eğer TL faizleri çok yukarıda
kalmazsa, geçtiğimiz yıla göre daha iyi olabilir. Ama
hızlı giderse bozulabilir de…
 finance suite
ELÇİN CİRİK ecirik@capital.com.tr
“2018’de 6.500 sigortalıya ulaşırız”
T amamlayıcı sağlık sigortalarının olumlu etkisiyle yeni
niş alan
niş ürünler ortaya çıkıyor. Bunun ilk örneklerinden
biri olarak Chubb, Türkiye’de bir ilki yaparak diş sağlığı
sigortası ürününü ocak ayı başında pazara sundu. Chubb
Türkiye Ülke Başkanı Emre Buğday’la bu alana neden
girdiklerini ve büyüme planlarını konuştuk:
KİTLE BÜYÜK “Chubb Global olarak 12 yıldır diş sağlığı
ürünü satıyoruz, özellikle Asya pazarında bu çok güçlü
bir ürün. Burada sigortalı sayımız 10 milyonu geçiyor.
Bu global deneyimi Türkiye pazarına taşımak istedik
ve 2015’ten bu yana çalışmalar yapıyoruz. Diş sağlığı
alanından yapılan harcamalar, kamu sağlık harcamasının
yüzde 10’unu oluşturuyor. Türkiye’de yaklaşık 14 bin 500
diş hekimi mevcut, hastalar genellikle diş tedavi ücretlerini
ceplerinden ödüyor. Bizim Longitude Research ile
yaptığımız araştırmalara göre nüfusun yüzde 90’ı ağız ve
diş sağlığı sorunu yaşıyor ve yüzde 50’si böyle bir sigorta
“FKB’nin rakibi değiliz”
F
gündem
aktoring sektörü için 2018
yılındaki en sıcak gündem,
tedarik finansmanı... Finansal
Kurumlar Birliği’nin kurduğu
ortak platformun üye almaya
başlamasıyla birlikte bu alanda
güçlü büyüme bekleniyor. Bu
alanda dünyada olduğu gibi
Türkiye’de de tamamlayıcı rol
üstlenen platformlar kuruluyor;
Figo da bunların ilki olarak dikkat
çekiyor. Figopara platformunu
Figo Genel Müdürü Derya Ekemen
Fidan ile konuştuk:
NEREDE YAYGIN? “McKinsey’in raporuna göre
dünyada tedarikçi finansmanı hacmi 2 trilyon dolar.
Dünyada, özellikle İngiltere’de alacak finansmanı ve
tedarikçi finansmanı işlemleri platformlar üzerinden
gerçekleşiyor. Biz de dünyadaki bu trendi görerek
Logo Elektronik ve Foriba ortaklığında Figo
platformunu kurduk. Figo olarak biz alıcı, tedarikçi,
banka ve faktoring şirketlerini bir dijital platform
üzerinde buluşturuyoruz. Alıcı firmalara, muhasebe
244 CAPITAL 4 / 2018
ürünü almaya sıcak bakıyor. Pazarda yüzde 1’in altında
bir kesimin, sağlık sigortasına ek olarak ya da kazaen
sigortalarla bu alanda sigorta kapsaması bulunuyor.
Türkiye’de 12 milyon kişinin bu ürünü alma potansiyeli
bulunuyor. Biz de bu fotoğrafla Türkiye’de hem bireysel
hem kurumsal alanda ürünü satışa sunduk.
GÖRÜŞMELER SÜRÜYOR Kurumsal alanda brokerlarla
çalışacağız. Bireysel satışlarda da bankalarla iş birlikleri
kurmak istiyoruz. Şu an 2-3 bankayla görüşüyoruz. Geçen
bu sürede şirket içindeki satış çalışmalarımızla 1.250 kişiye
diş sağlığı ürünümüzü sattık. Bu yıl sonu için burada 6.000-
6.500 sigortalıya ulaşmayı planlıyoruz. 2018 yılında toplam
1 milyon TL prim üretimi yaparız. Bu ürünün bireyler için
en geniş standart paketinde 400 TL gibi bir fiyatı var.
Bu, kullanıldıkça kendini kanıtlayan ve kulaktan kulağa
yayılacak bir ürün… Önümüzdeki yıl sigortalı sayısını ikiye
katlamayı amaçlıyoruz.”
sistemleriyle uyum şekilde
özelleştirerek ödeme vadelerini
yönetme imkanı sunuyoruz. Platform
üyesi satıcılar, finans kuruluşlarının
tekliflerini ve faiz oranlarını anlık
olarak görüntüleyebiliyor.
İLK YIL HEDEFİ Aralık ayında
lansmanımız yapıldı. Şu an
Figopara’ya üye 8 firma bulunuyor.
Sayıları 10’u geçen alıcı firmalarla
da yakın çalışmalarımız devam
ediyor. 2017 yılında tüketici
finansmanında tahminen 15 milyar
TL’lik işlem gerçekleşti. Finansal Kurumlar Birliği’nin
tahminlerine göre gelecek üç yılda bu rakam 50
milyar TL’ye ulaşacak. Biz şirket sayısından çok işlem
hacmine odaklanıyoruz. Bu yıl için ciro hedefimizi,
yani platform üzerinden geçecek fatura hacmimizi
2 milyar TL olarak hedefliyoruz. FKB’nin platformunun
tamamlayıcısıyız, rakip değiliz. Biz alıcı ve satıcının
otomatik olarak tedarik zincirinden yararlanmasını
sağlıyoruz. 2019 ve 2020’de işlem hacmimizi ikiye
katlamayı planlıyoruz.”
 CEO TWEET
EMRE GÜZER
“Yerli malı yurdun malı diye diye
birkaç nesli yedik! Globalleşebilen,
ülkeye katma değer yaratabilen
yerli ürünleri destekleyin. Zira diğerleri
global ölçekli iş yapan şirketler
tarafından disrupt edilecekler yakın
zamanda…”
MEHMET ŞİMŞEK
“Yastık altındaki 2.200 ton atıl altını
ekonomimize kazandırmak amacıyla
altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası
ihracına devam ediyoruz. 2018’de
ilk ihracı 26 Mart-20 Nisan’da Ziraat
Bankası’nın 81 ildeki 320 şubesinde talep
toplayarak yapacağız.”
ÖZGÜR ALTUĞ
“Moody’s Türkiye’nin kredi notunu
bir kademe daha indirerek yatırım
yapılabilir seviyenin iki not altına indirdi.
İndirim gerekçeleri: Yüksek dış finansman
ihtiyacı ve sürekli azalan kurumsal
kapasite… Bu indirimden sonra uzun bir
süre artırım yapmazlar gibi gözüküyor.”

CEO Ajanda GÖSTERGE

Riskleri doğru yönetmek “Resmi kurumların bankalardaki

para toplamı Ocak ayı itibarıyla

F inans dünyası için en hayati konulardan biri, 86,4 milyar TL. Bu tutarın
yurt içi ve dışındaki riskleri doğru öngörmek ve sadece yüzde 2,7’si katılım
yönetmek. 2018 yılında da hem iç piyasalardaki bankalarında bulunuyor.”
volatilite hem dış pazarlardaki gelişmeler Türk finans
sektörünün yöneticileri için önemli riskler yaratıyor.
Sektörün farklı alanlarından deneyimli isimler, riskler
için nasıl önlemler aldıklarını şöyle aktarıyor: olduğunca çok
müşteriye yaygın iş
SORU İŞARETLERİ “Bu yıl yurt içinde ciddi bir yapmak; bir alanda
risk görmüyorum” diyen TEB Genel Müdürü Ümit oluşacak riskleri
Leblebici, global alanda öngördüğü riskleri nasıl ortadan kaldırmak
yönettiklerini şöyle anlatıyor: istiyoruz. Sektörde
“Global likidite ile ilgili soru işaretlerim var. FED’in 2017 sonu itibarıyla
bilanço küçültmeye başladığı bir döneme giriyoruz. yüzde 5,5 sorunlu
Bilanço küçülmesi sürerse alacak oranı mevcut.
o zaman bize de yansır. Ama bunu bir risk
Türk bankaları olarak olarak görmüyoruz. Bu
fonlama kapasitemizi oranın daha çok eski
daraltır, bu nedenle de işlerden taşındığına
fonlama maliyetleri artar. inanıyorum. Yeni
Bunlar bankalar açısından işlerde ciddi bir alacak sorunu bulunmuyor.”
önemli risk. Biz bu riske
karşı likiditemizi sağlam SÜREKLİ TAKİPTEYİZ Şirketler arası alacak
tutmaya çalışıyoruz. İşimizi risklerinin güvencesini sağlayan ve ödenmeyen
bu açıdan bakarak doğru alacakları sigortalayan Euler Hermes’in Türkiye
yapmaya çalışıyoruz. CEO’su Özlem Özüner de bu kapsamda tüm
Mevcut mevduatın sürekli dünyada ticaretin ve sektörlerin riskini izliyor.
bizde kalmasını sağlamaya Özüner, kendi şirketleri için bu riskleri nasıl
çalışıyoruz. Müşteriyi tutacağımız işlere odaklanıyoruz.” yönettiğini ise şöyle aktarıyor:
“En önemli risklerimizden kredi riskimiz
“TABANA YAYIYORUZ” Yapı Kredi Leasing Genel açısından hem makroekonomik hem sektörel
Müdürü Fatih Torun da mümkün olduğunca çok göstergeleri yakından takip ediyoruz. Türk Lirası’nın
müşteriyle iş yaparak riski dağıtmaya yöneldiklerini kırılganlığının artmasıyla şirketlerin bilançolarda
aktarıyor. Torun, bu amaçla yaptıklarını şöyle özetliyor: genel görünümünü bozma riski bulunuyor. Bunun
“Riskten kaçmaktan ziyade fırsata dönüştürmeye ithalat bağımlılığı yüksek yani üretimden ziyade
çalışıyoruz. Yeni kurduğumuz 2. el internet sitemizin ticaret yapan şirketlerde olumsuz etki yaratma
amaçlarından biri risk yönetimi, özellikle küçük riski var. Bu nedenle özellikle bu tip sektörlerdeki
boyutlu işlere girdiğinizde riski daha iyi yönetmeniz şirketlerin finansal ve ticari yabancı para
gerekiyor. Biz de dijital altyapımızı geliştirerek mümkün pozisyonlarını sürekli takip ediyoruz.”

CAPITAL 4 / 2018 245

 İNANS

“DEĞERLEMEDE
BİST-100 CAZİP”
Geçen ay piyasalarda yaşanan volatiliteyle birlikte endeks 115.000-120.000 bandındaki
hareketine devam ediyor. Değerleme olarak BİST-100’ün cazip olduğunu söyleyen Yapı Kredi
ALPAY büyüme verilerine bağlı olarak olumlu performansın
Portföy Genel Müdürü EMİR ALPAY,
devamını bekliyor. Alpay, “Ekonomik büyümeyle doğrudan bağlantılı sektörler ve savunma
sanayi ön plana çıkabilir” diyor.
TALİP YILMAZ l tyilmaz@ekonomist.com.tr

Y
ılın iki ayındaki olumlu gidişatın
ardından mart ayında piyasalarda
volatilitenin artmaya başladığı göz-
leniyor. Özellikle döviz piyasasın-
daki hareketlilik yakından izleniyor.
Kur, ayın başından itibaren yaşanan yükselişle
3,80’in altından 4,00 seviyesini zorladı. Gös-
terge faiz kasım ayından sonra ilk kez yüzde
14 seviyesinin üzerine çıktı. Borsa endeksi ise
kurdaki yükselişle birlikte dolar bazında iskon-
tosunu artırırken TL bazında 115.000-120.000
bandındaki hareketini sürdürüyor. Bunda, ABD
Merkez Bankası’nın (FED) faiz politikaları ve
Trump hükümetinin dış ticaretle ilgili aldığı ka-
rarlar öncelikli olarak etki yapıyor.
Mart toplantısında FED 25 baz puan artıra-
rak faizi yüzde 1,50-1,75 baz puan seviyesine
çıkardı. Bu yıl için daha güvercin bir tutumla
üç faiz artışı beklentisi kuvvetlenirken 2019 ve
2020 için daha şahin bir tutum içinde olacağı
beklentileri arttı. İşte böyle bir ortamda Yapı
Kredi Portföy Genel Müdürü Emir Alpay ile ko-
nuştuk. Alpay’ın piyasa beklentileri ve yatırım-
cılara tavsiyeleri şöyle:
l Yılın ilk üç ayını piyasalar tarafında değer-
lendirir misiniz? Neler etkili oldu piyasalarda?
n Olumlu geçen 2017 yılının ardından 2018
yılında piyasa performansının sürdürülebilirliği
merak edilen konular arasında yer aldı. Global
piyasalarda ABD Merkez Bankası’nın (FED)
yeni yönetiminin görece şahin tavrı, Trump yö-
netiminin getirdiği dış ticaret vergileri, Alman-
ya’daki siyasi belirsizlik ve İtalya’daki seçimler
gibi konular ön plana çıktı. Gelinen noktada
globalleşmenin sorgulandığı bir dönemde oldu-
ğumuz söylenebilir.
EMİR ALPAY’DAN NOTLAR
l Sanayi üretimindeki çift haneli büyümeler, hisse
senedi piyasaları için umut verici.
l FED’in bu yıl iki faiz artışı daha yapması bekleniyor.
Bu ortamda gelişmekte olan piyasalardaki para
politikaları önemli.
l Portföyün ağırlığı yurt içi ve yurt dışı hisse senedi
piyasalarında olabilir.
l Paradigma değişikliği yaşayan savunma sanayi ve
ilgili sektörler dikkat çeken alanlar arasında yer alıyor.

246 CAPITAL 4 / 2018

 BORSA

NASIL BİR PORTFÖY

DAĞILIMI OLMALI?
2018 yılı içerisinde genel hatlarıyla yüzde
30 yurt içi hisse, yüzde 25 Türk eurobond,
yüzde 25 global hisse, yüzde 10 sabit getirili
enstrüman ve yüzde10 altın dağılımına
sahip portföy oluşturulabilir.

CAPITAL 4 / 2018 247


l Yılın bundan sonraki döneminde piya-
saların özellikle takip edeceği konu başlıkları
neler olacak?
n Türkiye açısından baktığımızda geçen yıl
yakalanan ekonomik büyüme performansının
sürdürülebilirliği önem arz ediyor. Henüz bü-
yüme verileri açıklanmadı. Ancak sanayi üre-
timi ve istihdam gibi verilere baktığımızda bü-
yüme ivmesinin devam ettiğini görüyoruz. Son
bir yılda yaratılan tarım dışı istihdam 1,5 milyon
civarına yükselmiş durumda. Üç aylık ortalama-
ların yıllık değişimi şeklinde hesaplanan sanayi
üretim büyümesi ise çift haneli rakamlarda bu-
lunuyor. Bu durumun özellikle hisse piyasaları
FONLARIN PERFORMANSI NASIL?
ÖNE ÇIKANLAR
Geçtiğimiz yıllarda dikkatleri üzerine çeken Yapı Kredi Portföy
Eurobond (Dolar) Borçlanma Araçları Fonu, Yabancı Teknoloji
Sektörü Hisse Senedi Fonu ile Koç Holding İştirak ve Hisse Senedi
Fonu yatırımcılarımız tarafından en çok tercih edilen fonlar arasında
yer alıyor. Bu fonların yanı sıra dengeli alokasyon yapısına sahip
olan ve portföy çeşitlendirmesi ile ön plana çıkan Birinci Fon Sepeti
Fonu’muz da en çok tercih edilen fonlarımızın arasında yer alıyor.
2018 HEDEFLERİ
2017 yılı içerisinde yatırımcılarımıza sunduğumuz Yapı Kredi Portföy
Birinci Fon Sepeti Fonu, yatırımcılara sunulduğu tarihten itibaren yıl
sonuna kadar 11 aylık süre içerisinde yüzde 13,44 getiri sağladı.
Aynı zamanda 2017 sonunda yatırımcılarımızın ilgisiyle birlikte 651
milyon TL büyüklüğe ulaştı. Birinci Fon Sepeti Fonu’nun yatırımcılar
tarafından gördüğü ilgi sebebiyle 2018 yılında, benzer stratejiye
sahip olan başka bir fon sunduk. Farklı varlık sınıflarında dengeli
portföy yapısıyla piyasadaki fırsatlardan yararlanarak mevduatın
üzerinde getiri sağlamayı hedefleyen Yapı Kredi Portföy İkinci Fon
Sepeti Fonu’muzu yatırımcılarımızla buluşturduk.
248 CAPITAL 4 / 2018
BORSA
açısından umut verici olduğunu söyleyebilirim.
Diğer yandan FED’in mart ayında gerçekleştir-
diği faiz artışının ardından yıl içinde en az iki
faiz artışı daha yapması bekleniyor. Bu ortamda
gelişmekte olan piyasalardaki para politikaları
takip edilecek konular arasında yer alıyor.
l Borsa İstanbul’un benzer ülke borsalarına
göre iskontolu olduğu ifade ediliyor. Sizin bu
konudaki düşünceniz nedir? Bu iskonto kapa-
nabilir mi?
n BİST-100’ün değerleme anlamında cazip
olduğu söylenebilir. Türkiye’nin büyüme per-
formansının devam etmesi durumunda, Türk
hisse piyasasına yabancı ilgisi devam edebilir.
l Hisse senedi piyasasında neler etkili ola-
cak? Yeni zirvelere görülür mü?
n FED tarafında faiz artışlarının beklentile-
rin üzerine çıkmaması durumunda, bir başka
deyişle yıl içinde üç faiz artışının aşılmaması
halinde gelişmekte olan piyasalar olumsuz et-
kilenmez. Bu senaryoda BİST-100 için 110.000
seviyeleri minimum değer olarak kalabilir.
Buna karşılık yeni zirve de olasılıklar arasında.
l Hangi tarz sektör ve hisseler öne çıkar?
n Ekonomik büyümeyle doğrudan bağlan-
tılı olan ambalaj, gıda gibi tüketiciye yönelik
sektörlerin yanı sıra özellikle ihracat yapan
şirketler ön plana çıkabilir. Bunun yanı sıra
bulunduğu sektör içinde ithalatın payı yüksek
olan, ancak ithal mallara karşı yüksek kur ne-
deniyle rekabet edebilen sektörler önem kaza-
nabilir. Bunlara kimya, ambalaj, otomotiv ve
yedek parçalar örnek gösterilebilir. Ek olarak
paradigma değişikliği yaşayan savunma sanayi
ve ilgili sektörler de dikkat çekiyor.
l Dolar/TL 4,00 seviyesini zorladı. Döviz pi-
yasasını etkileyecek gelişmeler nelerdir?
n FED’in uygulayacağı para politikası ve
olası faiz artışları döviz piyasası için önemli
gündem maddeleri arasında yer alıyor. Parite-
nin dolar yönünde hareket etmesi beklenebilir.
l Merkez Bankası faiz politikası bu yıl nasıl
seyreder? Gösterge faizde düşüş olur mu?
n TCMB’nin mevcut para politikasın-
da bir değişiklik genel olarak beklenmiyor.
Türkiye’nin para politikası, FED’in uygulayaca-
ğı politikalara göre şekillenebilir.
l Altın ons/dolar ve gram/TL tarafında ne-
ler etkili olur?
n FED’in faiz artışlarını en azından 2018 yılı
için beklenen seviyede tutmasıyla altın fiyat-
larında bir hareketlenme yaşandı. Ancak yine
de ABD faizlerinin daha düşük olduğu döne-
me göre altın fiyatı performansı daha sınırlı
kalabilir.
GLOBAL
ENTREPRENEURSHIP
CONGRESS
ISTANBUL 2018
 H

Yeni nesil HHH HH

girişimcinin
dergisi
H
bayilerde Aynı
zamand
a
tablet ve
telefonl
arınızda

Türkiye’nin yükselen girişimcilik ruhu kendi dergisini

yarattı. Capital ve Ekonomist dergilerinin kadroları
tarafından hayata geçirilen girişim dünyasının en
yenilikçi ve genç dergisi Start Up, 16. sayısında da yine
dopdolu ve ilham veren bir içerikle bayilerde…
StartupDergisi StartupDergisi www.startupdergi.com
 HOBiM
Uçaklara olan hayranlığı küçük yaşlarda başlayan Henkel Çamaşır ve Ev Bakım
Orta Doğu Avrupa Satış ve Ülke Yönetimi Başkan Yardımcısı Töre Birol’un
çocukluk hayali, pilot olmaktı. Bu hayali gerçekleşmese de tutkusu asla bitmedi.
35 yaşında ilk uçuşunu yaptıktan sonra bu kez peşini bırakmadı ve pilot lisansı
aldı. İlk yalnız uçuşunda önce tedirgin olduğunu ve ardından “Dünyanın hakimiyim”
hissini yaşadığını anlatan Birol, şimdi fırsat buldukça gökyüzüne yükseliyor ve bu
eşsiz duyguyu yaşamayı sürdürüyor.
NIL DUMANSIZOĞLU
l ndumansizoglu@capital.com.tr

“UÇARKEN
DÜNYANIN HAKİMİYİM”
 HOBIM YAŞAM
P
ilot olmak ve göklerde süzülmek çok
çocuğun idealidir, ancak gelecek yıllarda
pek azı çocukluk hayali olan bu mesleğe
yönelir. Kimi zorlu sınavlara takılır. Kimi
ise Henkel Çamaşır ve Ev Bakım Orta Doğu Avrupa
Satış ve Ülke Yönetimi Başkan Yardımcısı Töre
Birol gibi başka mesleklere, iş hayatının farklı
dallarına yönelir.
Birol’un uçaklara olan hayranlığı da çocukluk
yıllarına dayanıyor. Üzerinden yıllar geçmesine
rağmen bu tutkuyu içinden hiç atmayan Birol, ilk
kez bir 35 yaş doğum günü hediyesi olarak uçak
kullandı. “O heyecanı yaşadıktan sonra bunu ne
pahasına olursa olsun yapmaya karar verdim. Zehir
kanıma o an girdi diyebilirim. Sonra da eğitime
başladım” diyen Birol, 2011 yılından beri amatör
olarak pilotluk yapıyor.
Tutkusunu “Uçarken
kendimi dünyanın hakimi gibi
hissediyorum Havada kontrol
edebildiğim çok hızlı bir
makinenin içinde olmak müthiş
bir duygu” sözleriyle anlatan
Birol’la pilot olma sürecini
konuştuk:
252 CAPITAL 4 / 2018
l Uçaklara olan ilginiz ne zaman başladı?
n Sürat, hızlı arabalar, motor, uçaklar… Sanırım
çoğu erkek çocuğunun ilgi duyduğu şeylerdir ancak
benimki biraz daha fazlaydı. Küçüklükten beri
uçaklara merakım vardı. Hatta sünnet düğünümde
kostümümü bile pilot giysileri olarak seçmiştim.
Çocukluk ve gençlik yıllarımın her tarafında
uçakla ilgili anılarım olduğunu söyleyebilirim. Benim
çocukluğumda uçak, çok kısıtlı bir ulaşım aracıydı.
Ailemle havalimanına gittiğimiz bu nadir zamanlarda
hep orada yarım saat fazla durup uçakları seyretmek
isterdim. Yurt dışına gittiğimizde de üzerinde uçak
resmi olan tüm dergileri toplayıp geliyordum. Ne
yazdığını anlamasam da resimlerine bakıyordum.
Bilgisayar oyunları oynuyordum. Lise yıllarında
ise milli güvenlik dersimize hava kuvvetlerinden
bir komutan gelmişti. Bu benim için inanılmaz bir
şans olmuştu, onunla uçaklar ve uçmak konusunda
sohbetler yapıyordum.
l Bir hobiye dönüşme fikri nasıl oluştu?
n Pilot olmak istediğimi aileme söylediğimde
tepki gösterdiler. Zaten hobiye dönüşmesi de
böyle başladı.
27-28 yaşlarında
profesyonel olarak
yapamadığım bu işi amatör olarak yapmak istedim.
Ancak eğitimler, iş hayatına yeni başlamış bir
genç olarak karşılayamayacağım kadar yüksek bir
meblağdı. 17-18 bin dolar gibi bir maliyeti vardı. Bir
hobi için bu parayı ayıramayacağım için o dönemde
bir fikir olarak kaldı.
l Peki sonra nasıl başladınız?
n 2009 yılında, 35’inci yaş günümde bir
arkadaşım bana doğum günü hediyesi olarak bir
uçuş hediye etti. Bir sürprizi olduğunu söyledi ve
Sabiha Gökçen’deki İstanbul Havacılık Kulübü’ne
gidene kadar ne olduğunu öğrenemedim. O gün
tanıştığım ve sonra da çok yakın dostum olan Selçuk
Aner’in uçağıyla uçtuk.
Benim için müthiş etkileyici bir andı. Apronda
yürümek, uçakların sesini bu kadar duymak
harikaydı. Selçuk Ağabey bana uçuş öncesi
“İYİ PİLOTLAR, KENDİ
HATALARINDAN
ÖĞRENİR”
BÜYÜK HATA
İyi pilotlar, kendi hatalarından öğrenir. Uçağın altında pito
tüpü vardır. Bir de yanında statik hava borusu deliği vardır.
Uçağın bütün hız ve yükseklik okuması bu iki hava bloğunun
arasındaki farkı test ederek çalışır. Bu ikisinin arasındaki
farktan da uçağın hızı anlaşılır. Bunların da üzerinde böcek,
sinek girmesin diye bir kılıfı olur. Uçuştan önce bütün testler
yapılır ve bunların kılıfları çıkarılır. Ben bir kez bu kılıfları
çıkarmayı unuttum.
RİSKLİ KARAR
Pistin başına geldim, kule kalkış iznini verdi, gazı verdim,
hızlanmaya başladım ancak gösterge sıfırı gösteriyordu. İşte
o anda kılıfı çıkarmayı unuttuğumu fark ettim. Çok hızlı bir
şekilde geri dönmeye ya da kalkmaya karar vermeliydim.
Bir anda şunu düşündüm; burası uluslararası meydan,
ben kalkmasam müthiş bir trafik oluşacak, sonra benden
savunma istenecek. O anda kalkma kararı verdim. Aslında
müthiş yanlış bir karardı.
UÇUŞA DEVAM
Uçak teker kestikten sonra dönüşü yok. 5 dakika sonra
insen de 1 saat sonra insen de aynı riskle ineceksin. En
azından navigasyon sistemi tahmini olarak hızımı ve
yüksekliğimi gösteriyordu. “Son uçuşum olabilir, keyfini
çıkarayım” dedim. Döndüğümde hayatımın en güzel
inişlerinden birini yaptım. Sanırım korku, konsantrasyonumu
artırdı. Bu tecrübeden sonra ne kadar acelem olursa olsun
pito tüpünü kontrol etmeden asla binmem.
kontrolleri öğretti, birlikte bu kontrolleri yaptık.
l Bu ilk uçuşta nasıl hissettiniz?
n Tabii pilot koltuğunda Selçuk Aner vardı.
Uçaklarda iki kumanda vardır, eğitim araçları gibi
düşünebilirsiniz. Bir ara kumandayı bana verdi ancak
ben neyin ne olduğunun farkında değildim. Bu
uçakların en büyük farkı, kabin basıncı olmaması.
Bir de Boeing, Airbus gibi tonlarca ağırlıkta değil,
bin 500 kilo. Dolayısıyla her şey 10 katı hissediliyor.
Ufak bir sarsıntı bile çok şiddetli oluyor. Bu
nedenle ilk bindiğimde korku hissini yaşadım. İlk
10 dakika yapamayacağımı hissettim. Ancak alışınca
bambaşkaydı. 1,5 saat civarında havada kaldık. O
gün o heyecanı yaşadıktan sonra bunu ne pahasına
olursa olsun yapmaya karar verdim. Zehir kanıma o
an girdi diyebilirim.
l Eğitim süreci nasıl oluyor?
n Ben eğitimimi Havacılık Kulübü’nde aldım.
Bu eğitimi veren başka profesyonel kurumlar var.
Fakat derneği tercih ettim, çünkü para kazanmaktan
ziyade havacılığı sevdirmek, geniş kitlelere yaymak
gibi amacı var. Hatta sonra bu kulübün başkanlığını
da yaptım.
Eğitim sürecinde ise öncelikle maddi şartları
kabul ederek ilk adımı atıyorsunuz. Sonra göz,
sinir, koordinasyon gibi ciddi sağlık testlerinden
geçiyorsunuz. Bu testler sivil havacılık otoritesine
gidiyor ve onay geldikten sonra öğrenci pilot
oluyorsunuz. Daha sonra 120 saatlik yer derslerine
başlıyorsunuz. Yer derslerinin ikinci ayında
eş zamanlı olarak 45 saatlik uçuş derslerine
katılıyorsunuz. Eğitimler bittikten ve hocalar sizin
uçuş kabiliyetinizin yerinde olduğuna inandıktan
sonra yazılı sınava ve 1,5-2 saatlik bir uçuş sınavına
giriyorsunuz. Başarılı olduğunuz takdirde “Private
Pilot Lisance” (PPL) adlı lisansı alıyorsunuz. Bütün
dünyada bu lisansla uçabilirsiniz. Örneğin ben bu
lisansı aldıktan iki ay sonra Baltıklar’a gittim. Gider
gitmez kiralayabileceğim bir uçak buldum ve her
hafta sonu orada uçuyordum. Ukrayna’da aynı
şekilde uçuyorum.
l Öğrencinin tek başına uçması kaç saatten
sonra gerçekleşiyor?
n İlk uçuşu yalnız yaptığınız an çok önemlidir.
Eğitimlerde 8-10 saatlik uçuştan sonra iyi pilotlar
kendini belli eder. Hocalar bu konuda çok
profesyonel. Sizin ne zaman tek başınıza uçacağınıza
karar verirler. Hocanın bu şekilde sizin tek başınıza
uçmanıza karar vermesine literatürde “yalnıza
bırakmak” denir. Heyecanlanmayın diye size
önceden haber verilmez.
l Sizin ilk kez “yalnıza kalmanız” nasıl oldu? O
an ne hissettiniz?
CAPITAL 4 / 2018 253
 HOBIM YAŞAM
n Çok güzel bir havada hocayla beraber Sabiha
Gökçen’den kalkıp 40 dakikalık bir uçuştan sonra
Yenişehir’e indik. Yenişehir’de trafik az, yakın
ve eğitime çok müsait bir pist var. Bu nedenle
çalışmalarımız hep Yenişehir’de oluyor.
Hoca iki tane “touch and go” yapalım dedi.
Bu, uçağın piste alçalması, tekerler yere değdikten
hemen sonra tekrar havalanması anlamına geliyor.
İki tane iniş kalkış yaptıktan sonra tam iniş yaptık,
hoca terminale park etmemi söyledi. Biz normalde
Bursa’da hiç terminale park etmeyiz. Çalışır döneriz.
Bu nedenle bir hayli şaşırdım. Zaten hemen sonra
da nedeni anlaşıldı. Yalnıza bırakıldım.
Tabii ki çok istediğim bir şeydi ama o ilk kez
yalnızlık hissi açıkçası biraz tedirgin etti. Çünkü
biliyorum ki gaza bastığım anda uçacağım ama
bunun geri dönüşü yok. Bunu becerip becerememek
hiçbir zaman test edebileceğin bir şey değil. Ancak
havalandıktan sonra hissettiğim duygu inanılmazdı.
Sanki dünyanın hakimiydim. Havada kontrol
edebildiğim çok hızlı bir makinenin içinde olmak
müthiş bir duygu.
l Lisansınızı aldıktan sonra bugüne kadar kaç
saat uçtunuz?
n 2010 yılının aralık ayında aldım, eğitimimi
bitirir bitirmez de Havacılık Kulübü’ne üye oldum.
2011 yılından bu yana 150-160 saat civarında
uçuşum oldu. Havacılıkta 500 saatlik bir pilot çok
tecrübelidir.
l En fazla ne kadar yükseğe çıktınız?
n Bizim uçakların tavanı 15-16 bin fit. Ben
Adana’ya giderken 14 bini gördüğümü hatırlıyorum.
Kabin basıncı olmadığı için yükseğe çıktıkça oksijen
azalıyor. Örneğin Adana’ya giderken hiçbir zaman
tek başımıza uçmayız, iki pilot uçmak isteriz, çünkü
oksijen azaldıkça uyku başlar. Onun için dağların
üstünden uçtuğumuz zaman oksijen tüpü takmak
zorundayız.
l Şu anda ne kadar zaman ayırabiliyorsunuz?
“Bulduğum her yerden uçak maketleri alıyorum.
Artık bu merakım da herkes tarafından bilindiği için bana gelen
hediyeler hep uçakla ilgili oluyor. Bu da evimden bir köşe…”
254 CAPITAL 4 / 2018
“YILDIZA İHTİYACIM YOK”
FUTBOL TECRÜBESİ
Pilotluktan sonra ikinci önemli hobim spor. Özellikle de
futbol. Lise ve üniversite yıllarında profesyonel olarak
futbolla ilgilendim. Fenerbahçe altyapısında ve daha
sonra da Kartal Spor’da oynadım. Hala hobi olarak devam
ediyorum. Geçen yıl Henkel içinde yaptığımız turnuvalarda
şampiyon olduk. Ayrıca fanatik bir Beşiktaş taraftarıyım.
TAKIM RUHU
Futbolda bir oyuncu çok yetenekli olabilir, takımın yıldızı
olabilir. Ama bu oyuncunun disiplini yoksa takımın ruhunu
bozar. Aynı şey ekibim için de geçerli. Bir kişi müthiş bir
performans sergileyebilir ancak ekibin birlikte çalışmasını
bozuyorsa ekibimde istemem. İşte de futbolda da birliktelik
ruhunu bozan bir yıldıza ihtiyacım yok.
n Eskiden biraz daha yoğundu. Dersler devam
ederken hep birlikte organizasyonlar yapıyorduk.
Yurt dışına gittikten sonra kulüple bağlantılarım
biraz koptu, o nedenle nispeten azaldı. Yazın hava
iyiyken hafta sonları 2-3 saat olmak üzere ayda
toplam 6-8 saat uçabiliyorum. Yılda 50 saat uçan bir
pilot, bu işe çok iyi zaman ayırıyor demektir. Ben de
sanırım 30 saat uçuyorumdur.
l Özel seyahatlerinizi de uçakla yaptığınız
oluyor mu?
n 2-3 yıl önce bir arkadaşımla ortak bir uçak
aldım. Şimdi yarısı benim olan bir uçağım var. Bu
bir keyif işi. Çok hazırlığı var, hadi binip gideyim
olmuyor. Ama mesela bir hafta Bodrum’a tatile
gideceğimde uçakla gidebiliyorum. Bir tatilimizi 5
uçakla birlikte Yunan Adaları’na giderek yapmıştık.
Her gün bir adada konakladık. Çok güzel bir tatildi.
l Unutamadığınız bir uçuşunuz var mı?
n 12 Ekim benim doğum günüm. Bir doğum
günümde izin aldım, çıktım ve uçmaya gittim. Sabiha
Gökçen’den Şile taraflarında uçtum. Bu en sevdiğim
anılardan biridir, daha sonra hiç doğum günüme
denk gelmedi.
l Kendinizi ne kadar geliştirdiğinizi
düşünüyorsunuz? Sevdiklerinizle de uçuyor
musunuz? Başkasının sorumluluğunu alacak kadar
güveniniz oluştu mu?
n Bu işte yetenekli olduğumu düşünüyorum.
Hocalarım bunu söylüyor. Kısa sürede öğrendim ve
lisansımı kolay aldım. Bugüne kadar büyük bir kaza
tehlikesi atlatmadım. Annem, arkadaşlarım, hatta
arkadaşlarımın aileleriyle de uçtuk. Ama her zaman
söylerim, sonuçta bu benim mesleğim değil, hobim.
 ĞUM G ÜNÜ NDE
DO

SANA VE Tüm gün

ARKADAŞLARINA KidzMondo’da
KIDLAR’LAR HEDİYE! limitsiz
eğlence!

Bando şefi
ola
KidzMondo rak
şehir turu Tüm mesleklerde
öncelik sende!

ÜNÜ
DOĞUM G
PASTAN Seçtiğin meslekte
BİZDEN! sana özel eğlence!

0212 348 10 00
www.kidzmondoistanbul.com

#kidzmondoistanbul | www.kidzmondoistanbul.com SPONSORLARIMIZ

 para yatırım l TALİP YILMAZ tyilmaz@doganburda.com

PORTFÖY BAROMETRE TAKVİM

Makro veriler önemli
Dalgalanma sürecek 3 Nisan: Türkiye, TÜİK ÜFE verileri
6 Nisan: ABD, Tarım dışı istihdam

S on dönemde yurt içi tarafta enflasyonda gözlenen 10 Nisan: ABD, ÜFE verileri
katılık, cari denge rakamlarındaki bozulma, not 11 Nisan: Türkiye, TCMB, cari açık
indirimi ve jeopolitik riskler kaynaklı gelişmeler 16 Nisan: Türkiye, işsizlik oranı
yine yurt dışı tarafta FED ve ABD kaynaklı haberler, 18 Nisan: Euro bölgesi, TÜFE verileri
piyasalarda oynaklığı artırdı. Bundan sonraki süreçte 24 Nisan: TCMB, kapasite kullanımı
yılın ilk yarısı için 11 aracı kurum ve portföy yönetim 25 Nisan: Türkiye, TCMB faiz kararı
şirketinin üst düzey yöneticisin beklentilerini aldık. 26 Nisan: Euro bölgesi, ECB faiz kararı
Ankete göre beklentiler şöyle:
BORSA Endekste genel beklenti, 115.000-125.000
1 SORU 1 YANIT
bandında. Ancak iki katılımcı 115.000’in altını, bir
katılımcı ise 125.000’in üstünü işaret ediyor. 110.000
ana desteği üzerinde yukarı hareketlerde 120.000’in
“3,90-4,00 aralığında”
üstü seviyelerin test edilebileceği uzmanlarca ifade Metal Yapı CEO’su Akın Karaali
ediliyor. SORU “Döviz kurundaki hareketler bu
DÖVİZ Geçen ayın en hareketli piyasası döviz oldu. dönemde en çok merak ettiğimiz konu.
Geçen ayki ankette sadece iki katılımcı 3,90’in üstünü Dolardaki yükseliş sürecek mi?
işaret ederken, bu sayımızda 7 katılımcının 3,90’ın Gedik Yatırım Genel Müdürü
üstüne işaret ettiği görülüyor. Dolar tarafında en YANIT Metin Ayışık
azından yılın ilk “FED’in faiz artırımı hamlesinin yanında
yarısı için 4,00’ün yakın dönemde yapılan not indirimi ve
üstü seviyeler cari dengedeki bozulma sonrasında tahvil
çok fazla faizlerinde gözlenen yükseliş eğilimiyle
beklenmiyor. kur tarafında yukarı yönlü bir hareket
Yani uzmanlar, gözlendi. Kurun, mart ayı ortalarında
kurdaki 3,80 TL seviyelerinden başlayan soluksuz
hareketliliğin yükselişle 4,00 TL’yi zorladığı görüldü.
duracağı Kurdaki oynaklığın bir süre daha yüksek
kanaatinde. kalması muhtemel. Ancak yakın dönemde
FAİZ Faiz bir dengelenme olasılığını da arttığını
tarafında geçen düşünüyoruz. Enflasyon tarafında olumlu
sayımızda baz etkileri gelecek birkaç aylık dönemde
beklenti 12,00- sınırlanacak. Buna rağmen TCMB, mevcut
13,00 bandında sıkı duruşunu sürdürüyor ve reel kur
şekilleniyordu. istatistikleri açısından TL, tarihi düşük
Bu sayımızda ise seviyelere yakın. Kısa vadeli oynaklığın
faizde beklentinin ardından kur, ilk yarı sonlarında yeniden
13,00-14,00 3,80–3,90 TL aralığında dengelenir. Ancak
bandına çıktığı özellikle FED kaynaklı olarak kurun
görülüyor. mevcut durumda olduğu gibi 3,90-4,00
Enflasyon TL aralığında bir süre daha dalgalanma
tarafındaki baskı, olasılığının güçlü olduğunu not etmekte
beklentileri yukarı de fayda var.”
yönlü itiyor.

256 CAPITAL 4 / 2018

Bir devin
ruhuna
yolculuk
Hepimiz geleceğe iyimser gözlerle bakmalıyız.
Dünya iyiye doğru gidiyor, üstelik kalkınma da
hiç olmadığı kadar hızlı. Bu kitap, heyecan verici
ve büyüleyici bir geleceğe rehberlik eden,
kapsamlı bir kılavuz.
_ Bill Gates
para yatırım
ALTIN FONLAR KAZANDIRDI BES FON
Altın piyasasında yaşanan hareketlilikle birlikte BES tarafında altın fonları öne çıktı. 28 Şubat-23 Mart arasında en yüksek
getiriye sahip ilk 10 fona bakıldığında tamamı altın fonlarından oluştu. Bu fonlar, yüzde 6,27 ile yüzde 5,85 arasında getiri
sağladı. Bu dönemde getiride ilk sırayı Axa Hayat ve Emeklilik Altın Katılım EYF yüzde 6,27 getiriyle aldı. Onu Ziraat ve Vakıf
Emeklilik şirketlerinin katılım emeklilik fonları yüzde 6,18 ve yüzde 6,05 getirileriyle takip etti.

GÖRÜŞ “Hisse ağırlığını yüksek tutuyoruz”

H ükümetin ekonomide en
ufak bir yavaşlamaya razı
olmadığını söyleyen Turkish
Yatırım Genel Müdürü Berra
Doğaner, uzun süredir yavaş
seyreden ve ithal malı talebini
artıran özel sektör sabit sermaye
yatırımlarına da dev teşvikler
gelmesinin beklendiğini ifade
ediyor.
Bu beklentiyle portföylerde
yüzde 40 hisse senedi
pozisyonu öneren Doğaner,
sözlerine şöyle devam ediyor:
“Yine enflasyondaki
baz etkili geri çekilmenin
etkisinin faizlerde görülmesini
bekliyoruz. Mevcut faiz
seviyelerinin fırsat yarattığını
düşündüğümüzden sabit getirili
menkul kıymetler tarafında
yüzde 30’luk pay tutulabilir.
Tahvilin yanında bunun yarısı
da ÖST olmalı.
Yüzde 15’lik kısım, ABD’nin
Çin ve İran tutumlarının
etkisi ve Amerikan Dolar
Endeksi’ndeki (DXY) gevşeme
neticesinde altında tutulabilir.
Kalan yüzde 15’lik kısmın ise
yüzde 10 dolar ve yüzde 5 Euro
olarak tutulmasını öneriyoruz.”

PORTFÖY FAİZ / MEVDUAT ÖNDE Özellikle hisse portföydeki riskleri
azaltmak anlamında faiz ürünler portföylerde yüzde 35-40
NASIL bandında tutulabilir. Enflasyondaki baskının devam etmesi,
OLMALI? faizde aşağı yönlü beklentileri sınırlıyor. Böyle bir ortamda
tahvil-bono tarafında ağırlığın şimdilik düşük tutulması
gerekiyor. TL mevduat faizde ağırlığını korumaya devam
ediyor. Yine özel sektör tahvili portföyde yüzde 10 civarında
yer alabilir.

DÖVİZ / DOLAR AĞIRLIĞI OLMALI Döviz
geçen ayın en hareketli piyasasıydı.
Kurda yaşanan yükseliş eğilimi yakından
izleniyor. Böyle bir ortamda riskleri azaltma
anlamında yüzde 25 civarı dolar ağırlıklı
bir döviz pozisyonu alınabilir.
Burada cazip seviyelerde bulunan
dolar ve Euro cinsi Eurobondlar da tercih
edilebilir. Yükselen küresel faizler ve
jeopolitik riskler yakından izlenerek döviz
pozisyonunun ağırlığı yeniden gözden
geçirilebilir.
BORSA / İSKONTOSUNU KORUYOR Kısa
vadede oynaklığın yüksek seyretmesi
muhtemel görünse de BİST’in orta
ve uzun vade açısından iskontosunu
korumaya devam ettiği söylenebilir.
Dolayısıyla endekste görülebilecek
olası yukarı yönlü hareketlerde
bankacılık hisseleri ağırlıklı pozisyon
alınabilir. Sanayi hisseleri tarafında
bir miktar daha seçici olunmalı.
Portföylerde hisse ağırlığı yüzde 25-30
bandında olabilir.
ALTIN / HEDGE AMAÇLI OLMALI FED’in
bu yıl 4 değil 3 kez faiz artırımı yapacağı
yönünde fiyatlamaların artması ve FED
Başkan’ı Powell’ın gümrük vergilerine ilişkin
açıklamalarının ticaret savaşlarına ilişkin
endişeleri artırması altına olan ilgiyi artırıyor.
Ons bazında 1.350 dolar seviyesinin üzeri
denenebilir. Gram/TL bazında beklentiler
160-170 TL bandında şekilleniyor.
Portföylerde olası hareketliliğe karşı yüzde
10 civarında altın tutulabilir. Altın fonlar da
tercih edilebilir.

258 CAPITAL 4 / 2018

Hem kod yazıyoruz
hem de geleceği!
KidzMondo’da TeknoPark hafta sonu atölyeleri başladı!
KidzMondo TeknoPark’a gelen çocuklar, günlük hayatta kullanabilecekleri
basit ve akıllı teknolojileri kendileri üretmeyi öğreniyor!

MEB Onaylı Eğitimler

5-6 / 7-9 / 10-12
Yaş Gruplarına:
- Kodlama
- Mobil Kodlama* Deneme dersleri ve
avantajlı fiyatlarla
- 3D Tasarım kayıt için
- Robot Tasarım 0212 348 10 00
* Sadece 7-12 yaş arası içindir.

#kidzmondoistanbul | www.kidzmondoistanbul.com SPONSORLARIMIZ

E TKİNLİK

ANADOLU ÖDÜL ALAN ŞİRKETLER

BÜYÜK ŞİRKETLER
TICARET KATEGORISI

MARKALARI 1 Bilkent Cyberpark

2 Calista Luxury Resort
3 Özyapar Orman Ürünleri
Jüri Özel Ödül Ahlatcı Holding

YARIŞTI
Jüri Özel Ödül Ramiz Gıda
TARIM KATEGORISI
1 Anavarza Bal
2 Yayla Agro
3 Çelikel Tarım Makineleri

C
IMALAT KATEGORISI
apital ve Ekonomist dergilerinin öncülüğünde, Vodafone 1 Alapala Grup
Türkiye ve Fibabanka ana sponsorluğunda hayata 2 KYK Yapı Kimyasalları
geçirilen “Anadolu Markaları Yarışması” bu yıl 10’uncu kez 3 Sedat Tahir
düzenlendi. Anadolu’daki büyük markalaşma atağını ortaya
Jüri Özel Ödül
çıkarmak ve desteklemek amacıyla düzenlenen törende konuşma
İnci GS Yuasa Akü
yapan Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Meltem
Bakiler Şahin, Türkiye’deki işletmelerin yüzde 99,8’ini oluşturan ve KÜÇÜK ŞİRKETLER
ekonomimizin can damarı olan KOBİ’lerimizin desteklenmesinin 1 Ceyda Gıda
çok önemli olduğunu söyledi. Şahin, Türkiye’nin 2023 hedeflerine 2 Elif Konsept
ulaşmasındaki itici gücün KOBİ’lerden geleceğine inandıklarını ifade 3 Pasaport Hazır Yiyecek
etti. Fibabanka Genel Müdürü Ömer Mert ise yaptığı konuşmada
KOBİ’lerin Türkiye ekonomisinin can damarı olduğunun altını çizdi. Jüri Özel Ödül Beşikçi Baharat
Jüri Özel Ödül 1983 Beyoğlu Çikolata ve
Mert, konuşmasını şöyle sürdürdü: “KOBİ’lerin her alanda yanlarında
Kahve
olma felsefemizi birebir yansıtan, sahiplendiğimiz yenilikçilik ve
girişimcilik kavramlarını destekleyen bu yarışmanın işletmelerimizi VODAFONE DİJİTALLEŞME
yüreklendirmesini çok önemsiyorum. Türkiye ekonomisinin lokomotif ÖZEL ÖDÜLÜ
gücü olarak gördüğümüz Anadolu KOBİ’lerinin güçlenmesi, İZTAŞ İzmir Trafik A.Ş.
Fibabanka olarak önceliklerimiz arasında yer alıyor.”

260 CAPITAL 4 / 2018

 M. RAUF ATEŞ ÖMER MERT MELTEM BAKİLER ŞAHİN
CAPITAL VE EKONOMİST YAYIN DİREKTÖRÜ FİBABANKA GENEL MÜDÜRÜ VODAFONE TÜRKİYE İCRA KUR. BAŞ. YARD.

FARUK İNALTEKİN ALİ KIZILDAĞ TARKAN KADOOĞLU TALİP YILMAZ

(BİLKENT CYBERPARK) (CALISTA LUXURY RESORT) EMRE ULAŞTEPE TUNCAY KARAHAN
BEGÜMHAN DOĞAN FARALYALI BEGÜMHAN DOĞAN FARALYALI (ÖZYAPAR ORMAN ÜRÜNLERİ) (AHLATCI HOLDİNG)

TALİP YILMAZ ÖMER MERT CENK ALPER TALAT YEŞİLOĞLU

BİRCAN TAŞKINLAR CAN SEZEN (YAYLA AGRO) SEDAT TÜRKMEN
(RAMİZ GIDA) (ANAVARZA BAL) FARUK ILDIR (ÇELİKEL TARIM)

ÖMER MERT EMRE ERGUN ÇİĞDEM PENN ÖMER GENCAL

MEHMET ERBAY CEMİL ONUR SÜRMELİ GÖKHAN TİRİTOĞLU NEŞE GÖK
ALAPALA GRUP (KYK YAPI KİMYASALLARI) (SEDAT TAHİR) (İNCİ GS YUASA AKÜ)

CAPITAL 4 / 2017 261

E TKİNLİK
CEO’LAR GELECEĞİN
TRENDLERİNİ KONUŞTU
C
EO Club tarafından
düzenlenen “Tasarım
ve İnovasyon Zirvesi”
Ekonomist ve Capital
dergilerinin öncülüğünde, Vodafone
Türkiye’nin ana sponsorluğunda T.C.
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin
katılımı ve açılış konuşmasıyla
gerçekleşti. Amgen, Arçelik, Doğtaş
Kelebek, Kütahya Porselen, Papara
ve Vitra’nın co-sponsorluğunda
düzenlenen CEO Club Tasarım ve
NİHAT ZEYBEKCİ
İnovasyon Zirvesi’nde sektörün lider TC EKONOMİ BAKANI
isimleri uluslararası alanda rekabet
avantajı sağlayacak inovasyon ortamının hazırlanması
için izlenmesi gereken politikaları ele alındı.
Capital ve Ekonomist Dergileri Yayın Direktörü
M.Rauf Ateş ve Vodafone Türkiye CEO’su
Colman Deegan’ın açılış konuşmalarıyla başlayan
zirvede Yıldız Holding Başkan Yardımcısı Ali
Ülker de Ekonomist Dergisi Yayın Yönetmeni
Talat Yeşiloğlu’nun sorularını yanıtladı ve Yıldız
Holding’deki Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerini anlattı.
Zirve, Eczacıbaşı Yapı Ürünleri Grubu İnovasyon
262 CAPITAL 4 / 2018
Direktörü Boğaç Şimşir’in
“Geleneksel Bir İş Alanı İnovasyonla
Dönüşebilir mi?” başlıklı
konuşmasının ardından, Papara
Yönetim Kurulu Başkanı Ahmed
F. Karslı’nın “Yeni Nesil Ödeme
Sistemleri” ve Arçelik İnovasyon
Direktörü Erkan Duysal’ın
“İnovasyonla Başarmak: Güçlü
İş Birlikleri ve Yeni İş Modelleri”
başlıklı konuşmalarıyla devam etti.
TBMM Sanayi, Ticaret,
Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve
Teknoloji Komisyonu Başkanı Ziya
Altunyaldız’ın konuşmasının ardından “İnovasyonla
ve Tasarımla Büyüyenler” konulu panel düzenlendi.
Google Türkiye Ülke Müdürü Bülent Hiçsönmez
moderatörlüğünde gerçekleştirilen panelde Doğtaş
Kelebek Mobilya Yönetim Kurulu Başkanı Davut
Doğan, Arzum Yönetim Kurulu Başkanı Murat
Kolbaşı, Amgen Türkiye Genel Müdürü Güldem
Berkman ve Kütahya Porselen Yönetim Kurulu
Başkanı Sema Güral Sürmeli konuşmacı olarak yer
aldı.
 M. RAUF ATEŞ COLMAN DEEGAN ERKAN DUYSAL
CAPITAL VE EKONOMİST YAYIN DİREKTÖRÜ VODAFONE TÜRKİYE CEO’SU ARÇELİK İNOVASYON DİREKTÖRÜ

ZİYA ALTUNYALDIZ BOĞAÇ ŞİMŞİR AHMED F. KARSLI

TBMM SANAYİ, TİCARET, ENERJİ, ECZACIBAŞI YAPI ÜRÜNLERİ GRUBU PAPARA YÖNETİM KURULU BAŞKANI
TABİİ KAYNAKLAR, BİLGİ VE TEKNOLOJİ İNOVASYON DİREKTÖRÜ
KOMİSYONU BAŞKANI

ZİRVEDE, “İNOVASYONLA VE TASARIMLA BÜYÜYENLER” KONULU PANEL DÜZENLENDİ. GOOGLE TÜRKİYE ÜLKE MÜDÜRÜ BÜLENT HİÇSÖNMEZ MODERATÖRLÜĞÜNDE
GERÇEKLEŞTİRİLEN PANELDE; KÜTAHYA PORSELEN YÖNETIM KURULU BAŞKANI SEMA GÜRAL SÜRMELİ, AMGEN TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ GÜLDEM BERKMAN, DOĞTAŞ
KELEBEK MOBİLYA YÖNETİM KURULU BAŞKANI DAVUT DOĞAN VE ARZUM YÖNETİM KURULU BAŞKANI MURAT KOLBAŞI KONUŞMACI OLARAK YER ALDI.

CAPITAL 4 / 2018 263

E TKİNLİK

ANADOLU 500’ÜN
EN BÜYÜKLERİ
ÖDÜLLERİNİ ALDI

A
nadolu 500 Ödülleri,
14’üncü kez sahiplerini
buldu. Ekonomist
Dergisi ile Türk Ekonomi
Bankası (TEB) iş birliğinde ve
TEB Arval co-sponsorluğunda
gerçekleştirilen Anadolu’nun En
Büyük 500 Şirketi Araştırması Ödül
Töreni’nde Anadolu’nun en büyük
5 şirketi sırasıyla Tosçelik, Tiryaki
Agro Gıda Sanayi, ETİ Gıda A.Ş, DR. FARUK ÖZLÜ EROL BİLECİK M. RAUF ATEŞ
Sarkuysan Elektrolitik Bakır Sanayi TC BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ TÜSİAD BAŞKANI CAPITAL VE EKONOMİST YAYIN
BAKANI DİREKTÖRÜ
ve Konya Şeker Sanayi oldu.
Törende, “En Büyük 5 Şirket”,
“Kârını En Çok Artıran 5 Şirket”,
“Cirosunu En Çok Artıran 5 Şirket”,
“İstihdamını En Çok Artıran 5
Şirket”, “İhracatını En Çok Artıran
5 Şirket”, “İhracatı En Yüksek 5
Şirket”, “İstihdamı En Yüksek 5
Şirket”, “Vergi Öncesi Kârı En
Yüksek 5 Şirket” ve “Anadolu 500’e
En Fazla Şirket Gönderen Gruplar” ÜMİT LEBLEBİCİ KORAY YILMAZ ZIA CHISTHI
olmak üzere toplam 9 kategoride TEB GENEL MÜDÜRÜ TEB ARVAL GENEL MÜDÜR AFINITI YÖNETİM KURULU
43 şirket ödüllendirildi. YARDIMCISI BAŞKANI

264 CAPITAL 4 / 2018

 PİYASALAR
Ata Portföy Yönetimi Genel Müdürü
Moody’s’in açıklamasına
objektif bakış
K
redi derecelendirme şirketi Moody’s mart
başında Türkiye’nin kredi notunu düşürdü
ve S&P ile aynı seviyeye getirdi. Türkiye’nin
kredi notu, Moody’s (Ba2) ve S&P’ye (BB)
göre yatırım yapılabilir seviyenin iki kademe altınday-
ken, Fitch’e (BB+) göre ise bir kademe altında bulu-
nuyor. Not indiriminin gerekçelerine objektif bakmak,
riskleri basiretli yönetmek açısından çok önemli:
1) Türkiye, kısa vadede yüksek büyümeyi, etkin para
politikası ve yapısal reformlara tercih ediyor.
2) Artan cari açık ve dış borç, Türkiye’nin dış şoklara
hassasiyetini artırıyor.
Türkiye’nin yüzde 28 olan kamu borcunun milli
gelire oranı, aynı not sınıfındaki ülke ortalaması olan
yüzde 46’ya göre düşük. Ama toplam ülke bilanço-
sunda, özel sektörün yüksek döviz borcu ve artan
cari açık işin içine katıldığında, yurt dışından sermaye
bulma ihtiyacımız yüksek ve her yıl artıyor.
Geçen yıl sağlanan yüksek büyümenin maliyeti
çift haneye yerleşen enflasyon ve yıllık bazda 50
milyar doları geçen cari açık oldu. Moody’s’e göre
Türkiye’nin sürdürülebilir büyüme oranı yüzde 3,5-4,0
civarında, yani geçen yılın yarısı düzeyinde.
Isınan bir ekonomide piyasaların takip edeceği iki
önemli gösterge, enflasyon ve cari açıktır. Bozulma
devam ederse faizlerde ve döviz kurlarında dalgalı
yükseliş devam eder. TCMB’ye göre enflasyon bir süre
yatay gidip bu yılın son çeyreğinde düşecek. Ama
arada döviz kurları yükselirse bu beklenti gerçekleş-
meyebilir.
Bize göre bu yıl asıl önemli konu, cari açığın gidi-
şatı ve finansman koşulları olacak. Moody’s yaptığı
açıklamayla küresel faiz artışından en olumsuz etki-
lenecek ülkelerin başında geldiğimizi ilan etti. Buna
duygusal tepki gösterip tedbir almamak, ekonomik
gerçeklere karşı başını kuma gömmeye benzer.
MEVDUATTA DÖVİZİN PAYI NİYE ARTIYOR?
Döviz mevduatının toplam içindeki oranı, tasarruf
sahiplerinin toplu tutumunu yansıtan basit ama önem-
li bir göstergedir. Son 15 yılın ilk yarısında (2002-2010)
“Paranın satın alma gücü hızla düşüyorsa,
ücret artışları işe yaramaz.”
Bernard Baruch
266 CAPITAL 4 / 2018
MEHMET GERZ
mgerz@ataportfoy.com.tr
dövizin payı düzenli azalıp yüzde 30’a kadar inmişti.
Ama son 8 yılda (2010-2018) toplam mevduatta dövi-
zin payı yüzde 30’dan yüzde 46’ya kadar yükseldi.
Bunu 3 nedene bağlamak mümkün:
1) Türkiye’nin para politikasına güvenin azalması,
2) Enflasyonun yükselişe geçmesi,
3) Gelişmiş ülkelerde faizlerin artmaya başlaması.
2012-2017 arasındaki 6 yılda, dolar kuru toplamda
yüzde 100; Euro kuru ise yüzde 85 artarken, devlet
tahvili yüzde 61, TL mevduat ise yüzde 70 getiri sağ-
ladı. Aynı dönemde birikimli TÜFE enflasyonu yüzde
63 oldu. Yani TL’nin faiz kazancı hem döviz hem
enflasyon karşısında yetersiz kaldı. TL’nin reel getiri
sağlamaması, mevduatta artan döviz tercihinin en
önemli sebebi.
Aynı 6 yıllık dönemde, borsa endeksi (temettüler
dahil) yüzde 159; gayrimenkul ise yüzde 108 getiriy-
le enflasyonu aştı. Gayrimenkulde, kira getirilerinin
düşük kalması ve kentsel dönüşümle oluşan arz fazla-
sı, son 1-2 yılda durgunluğa neden oldu. Gelir artarsa
ve konut kredi faizleri düşerse olumlu demografi
sayesinde, biriken stok birkaç yıl içinde eriyebilir.
Borsada ise değerleme olarak fiyatlar hala şişik
değil ama yeni halka arzlar talebi karşılayacağı için
bu yıl yükseliş sınırlı kalabilir. Doğası gereği dalga-
lı olan hisse senedi fiyatlarında yüzde 15-20 civarı
düşüş veya yükseliş normal sayılır. Bu nedenle bir
yılda en az yüzde 30 kazanma potansiyeli olan hisse
senetleri alınmalı. Bu özelliklere sahip iyi seçilmiş
hisselerden oluşan bir fona yatırım yapmak en doğru
yaklaşım olur.
 capital.com.tr April 2018
Year 26

SURVEY

CALCULATIONS
OF POTENTIAL
RESEARCH

29 SECTORS’ BALANCE OF
PAYMENTS SCORECARD
 SURVEY

CALCULATIONS OF
POTENTIAL
“We want to reach the 30 million who don’t use banks”, “We are 30 points
behind Europe in terms of computers per household”, “We can double car
sales”… These are just a few of the examples of the assessments made
by business leaders from different sectors about the potential of their
markets. At a time when the business place has become globalized and
innovations follow closely one after the other, we asked leaders who are
thinking about competing both on the domestic market and in the rest of
the world “How much farther is there for you to go?” We learned how they
plan to access this potential.

THOSE WHO DON’T USE BANKS Sümer says: “When we look at the data
WILL BE REACHED in more detail we see that the female
EXPAT CAPITAL

The data show that the Turkish banking
sector has been performing healthily over
the last two years. But, in order to sustain
this performance, it is essential that there is
progress on some basic points. According
to data from the World Bank, 43 per cent
of the Turkish adult population of 15 years
old or more have no bank account. This is
equivalent to nearly 30 million people.
Aktif Bank General Manager Dr. Serdar
population has a significant effect on this
figure. There are 20 million women in
Turkey who are not in the labour force. As
long as women are not participating in the
labour force, I don’t think this rate is going
to change very much.”
There are also young people who do
not access, or have only limited access
to, banking services. Sümer believes that,
in order to reach these young potential

268 CAPITAL 4 / 2018

customers, the players in the financial sector must
use digitalization to develop lower cost products.
ING Bank General Manager Pinar Abay also
believes that the key to reaching young customers
is digitalization… Abay says: “We should analyse
the data very well and integrate products and
processes on digital and mobile platforms”
THE INSURANCE COMMUNITY IS
LAGGING BEHIND
Over the last five years, premium production in
insurance, which is another important branch of
the financial sector, has grown by an average of
14 per cent. But there has not been a flicker of
movement in terms of the penetration rate. Ever
since 2012, the penetration rate in the sector
has remained unchanged at 1.5 per cent. When
compared with the average penetration rate in
European countries of 6.9 per cent, the Turkish
insurance sector lags well behind. But this rate is
a clear indication of the high growth potential for
insurance companies in Turkey.
Unico Sigorta CEO Cenk Tabakoğlu says that
in 2016 per capita premium production in Turkey
was $164. The global per capita average is $638.
Tabakoğlu says: “From this perspective, our
country still has a long way to go.”
Generali Sigorta CEO Maurizio Pescarini thinks
that, particularly in the years ahead, there will be
a trend towards non-vehicle insurance products on
the consumer side. Pescarini says: “Total premium
production was TL 40.5 billion in 2016 and will
exceed TL 100 billion within five years’ time.”
CLOTHING EYES RURAL AREAS
It is not just banking. There is also a great
potential waiting to be realized in clothing. In
Turkey, clothing accounts for a 50 per cent share
of the total organized retail market. In Western
countries this rate is approximately 80 per cent.
Sarar Giyim Board Chair Cemalettin Sarar says:
“There are rural areas which we have not yet
reached in the organised retailing sector. In a
110 billion sector, these regions are equivalent
to an average of 15-20 per cent. We think that
this is equivalent to a volume of 6-7 billion.” Sara
has thought about how to overcome the barriers
preventing access to this potential and summarizes
his conclusions as follows: “The services sector
should be included in the investment incentives
that are provided for the regions. In this context,
employment, tax and investment incentives should
be provided for the investors in and managers of
shopping malls. This will be both attractive for the
retail sector and create a market for the region.”
THE TAX BARRIERS FOR VEHICLES
The automotive sector is another which is lagging
behind. There are 160 vehicles for every 1000
people in Turkey. This rate is 808 in the USA and
569 in Europe. The reason for the differences
in vehicle ownership between countries is the
difference in per capita income in the countries
concerned. But Ford Otosan General Manager
Haydar Yenigün says that in countries which
are still developing, including in Romania, these
figures are 200-300 and points out that, in parallel
to a rise in national income, the total number of
sales can actually be doubled.
Mercedes-Benz Türk Board Chair Süer Sülün
says that the total number of vehicle sales of the
Turkish automotive industry account for 1 per
cent of the global market, and adds that there are
two ways forward: “A rise in per capita national
income is required for the growth of the domestic
market. At the same time, an easing of the tax
burden on vehicles and fuel could be an important
incentive.”
CAPITAL 4 / 2018 269
 INTERVIEW

KENT’S FORMULA FOR

SUCCESS
For approximately nine years, from 2008 to 2017, MUHTAR KENT served as
the CEO of the giant Coca-Cola Company, which has 770,000 employees in
more than 200 countries. Last year he handed over the CEO’s position to
James Quincey and continues to oversee the company as chair of its board
of directors. Today it has a market value of $180-190 billion. We spoke with
Kent, as a Turkish businessperson who has reached the highest position in a
global career, about his personal characteristic and the principles that have
enabled him to rise to where he is now. We learned what recommendations
he would give to young executives.

l What responsibilities did you have, 2017. I have continued to serve as Coca-Cola
and where, before reaching your current board chair.
position? l How big a region and turnover and
EXPAT CAPITAL

n I began my career at Coca-Cola 40 how many employees do you control?

years ago in America. I spent most of my
first year doing door-to-door sales from a
truck in various places across America and
learning the business right from the bottom.
At beginning of the 1980s, I served as sales
and advertising manger in Italy, Amsterdam
and Italy respectively. Later, in 1985, I was
appointed Coca-Cola General Manager for
Turkey and Central Asia. In 1989 I was
appointed to Austria, to Vienna, and was
responsible for 23 countries as Coca-Cola
President for Eastern Europe and Senior
Vice President of the international division.
In 1995 I took over as Europe President of
Coca-Cola Amatil, covering bottling plants in
12 countries. Then I served as the President
and CEO of the Efes İçecek Group. At the
beginning of 2005 I returned to Coca-Cola
as Asia President, based in Hong Kong. Less
than a year later, I went to Atlanta, where
I served as head of Coca-Cola International
and managed all of the company’s
operations outside North America. Between
2008 and 2017 I served as CEO and Board
Chair of the Coca-Cola Company. Since May
n As board chair, together with the
directors and the high level executives, I try
to ensure progress and develop strategies
and grow our business not just over the
next few years but through the next ten
years. Today the Coca-Cola system is active
in more than 200 countries and includes
over 500 drinks brands, more than 250
partners and 770,000 employees in over 200
countries. Coca-Cola is publicly owned with
more than two million shareholders and a
market value of $180-190 billion.
l What advice would you give to Turkish
executives who want to be successful in the
international arena?
n In Turkey there are a lot of extremely
successful young, dynamic executives with
extensive knowledge of crisis management
and the number is growing by the day.
Based on my own experience, I can say this:
Before everything else, and regardless of the
position you hold, never forget that this is
a team game. The fundamental features of
a sense of responsibility are to try to find a
solution to every difficulty and opportunity

270 CAPITAL 4 / 2018


with the same excitement, make sincere efforts
with colleagues in the field, and establish long-
lasting relationships. Wherever I am in the world,
almost every week I visit our bottling partners and
sales points with our team and talk with consumers
and customers. Each time, throughout the 40 years
I have been conducting these market visits, I have
learned something new about our brand, our
business, our distribution, our rivals, our consumers
and our retail customers. I try to keep the time
I spend in the office to a minimum. I expect the
same from our workforce. I stress that they should
not be frightened to make a decision or to make a
manageable mistake and take risks but at the same
time should learn not to repeat the same mistakes.
l Apart from your personal characteristics what
other factors have played a role in you reaching
the position you have today?
n Through my family, I had the opportunity
ever since I was small to live in several different
countries. This enabled me to learn the importance
of different cultures while I was still young. In
addition, starting my career as a door-to-door
salesman was very important.
l How important has networking been in your
global career?
n I attach great importance to relationships.
I think it is extremely beneficial to widen the
circle of your acquaintances. Human relations
and friendships are extremely important in every
area of life and a business career. This has always
been my recommendation to young people. Attach
importance to relationships, act towards someone
you have just met as if you are going to see them
again and never eat a meal alone.
l Which abilities would you recommend should
TIPS FOR THE TOP
l Leaders who wish to be successful in the
international arena should first have a global
perspective. They should be able to move
fluently across borders and between cultures.
l In whatever corner of the world they
happen to be, they should be able to work as
comfortably as if there were in Turkey and they
should be able to work in harmony with where
they are. Long-lasting social relations are very
important for success.
l I always tell young people: “Don’t eat a meal
alone.” Young executives should be prepared
for difficulties and have the ability to struggle
against difficulties outside their comfort zones.
l They should have strong business skills,
a global mentality and be able to control
differentiation… These are the characteristics
that required for success in the international
arena.
l Another very important factor is “constructive
dissatisfaction”. What is required of successful
executives is that, even when things are going
well, they should always be making plans to
improve the organization still further.
l I would advise young executives always to
love doing their job. But they should not their
lives always to be on an upward curve.
l Whether it is in one’s private life, at work,
one’s health, career, economics or politics,
there are always ups and down. They should
always be realists and optimistic.
l They should never waste time looking in the
rear-view mirror. Their eyes should always be
focused on what lies ahead.
be developed by those who would like a career at
Coca-Cola,?
n Before everything else I would recommend
that they behave like a world citizen in a borderless
global environment. Being able to work comfortably
outside your comfort zones, in different places
around the world with different people and
different beliefs is essential in our business…
Follow up on things, be humble, share success
and, whatever your position, do not forget that this
is a team game… If you add to these principles a
passion for your job then success is inevitable.
CAPITAL 4 / 2018 271
 RESEARCH

29 SECTORS’ BALANCE
OF PAYMENTS
SCORECARD
Just like countries, sectors also have a balance of payments. For example, last
year the chemicals sector had a balance of payments deficit of $40.3 billion,
while in the machinery sector it was $10.8 billion. On the other hand, the superb
export performance of sectors such as clothing and automotives meant that
they had a balance of payments surplus. So why do some sectors have a
balance of payments deficit and others a surplus? Is it possible for those with
deficits to close them? We looked for the answers by studying 29 sectors.

J
EXPAT CAPITAL

ust like countries, sectors also have
a balance of payments. Some sectors
have a surplus while others have
a deficit. As a result, they play a major
role in the balance of payments’ situation
in a country’s economy as a whole. The
growth of the Turkish economy over the
last ten years has been overshadowed by
a balance of payments deficit, with the
sectors returning the largest balance of
payments deficit being headed by energy,
chemicals, machinery, iron, steel, jewellery,
pharmaceuticals, copper, and minerals. For
example, the chemicals sector had a balance
of payments deficit of $40.3 billion over the
first 11 months of last year, the machinery
sector a deficit of $10.8 billion over the first
10 months of the year, and the iron and steel
sector a deficit of $8.5 billion over the year
as a whole.
On the other hand, there are many
sectors in Turkey which have a balance of
payments surplus. In 2017, clothing and
apparel sector had a current account surplus
of $14.781 billion. Other sectors which had a
significant surplus included automotives with
$6.5 billion and construction materials with
$5.9 billion. Capital drew up a list of the
scorecards of 29 different sectors.
THE LOCAL PRODUCTION PROBLEM
In sectors which have a current account
deficit, the most important problem is the
dependence on imports. For example, in
the chemicals sector, there is a significant
dependence on imports for raw materials.
Istanbul Chemicals and Chemical Products
Exporters’ Association (IKMIB) Board Chair
Murat Akyüz says that 70 per cent of the
raw materials that are used in production are
imported and the remaining 30 per cent are
met from domestic production.
Assan Alüminyum General Manager
Göksal Güngör says that, as hot-rolled
aluminium is not produced in Turkey, it
naturally has to be imported. He explains
why it is not produced in Turkey as follows:
“The main reason for this is that the process
of converting bauxite to aluminium requires
a lot of energy… As a result, the production
of ingots is done in places where energy
costs are low.”

272 CAPITAL 4 / 2018

CAN THE DEFICIT BE CLOSED?
How can the sectors which post a deficit overcome
the situation? Sectoral sources are of the opinion
that progress through the provision of government
incentives that result in an increase in added value,
support local production and the effective use
of local resources. In the chemicals sector what
is needed to close the current account deficit is
the production of high added value products and
increasing the per kilo value of export products.
Turkish Machinery Exporters’ Association
President Adnan Dalgakıran says that, in addition
to reducing foreign imports by choosing locally
produced machinery, industrialists should be
provided with incentives for new investments.
Istanbul Mineral Exporters’ Association President
Aydın Dinçer says: “In order to secure a reduction
in imports, our national minerals should be brought
up to the surface.”

THE DIFFERENCE THAT EXPORTS MAKE

There are many sectors in Turkey that have a
current account surplus. The sectors which have
posted the best performance in this regard are
clothing, apparel, automotives, construction
materials and furniture. Last year the clothing and
apparel sector had a current account surplus of
$14.781 billion. In the first 10 months of the year,
the construction materials sector contributed $5.9
billion to the economy and the automotive sector
$6.5 billion.
So how are these sectors successful? Nuri
Öztaşkın, the president of the Association of
Turkish Furniture Manufacturers (MOSDER), said
that the sector had moved from assembly to
production and has production plants that can
compete with the rest of the world. Öztaşkın notes
that the sector has grown seven-fold over the last
10 years and says: “Turkish furniture has become
a power which exports four times as much as it
imports and sells its own brands in 193 countries.”
The packaging sector exports to more than 180
countries and posts a current account surplus by VAT will have a significant positive impact on the
continually securing new markets. development of our sector.” The industrial catering
sector wants to increase its current account surplus
EXPECTATIONS OF SUPPORT through innovative products. The plastics sector
Many sectors are focusing on creating added value is looking to create more added value products.
in order to improve their performance and they Turkish Plastics Industrialists’ Research Development
are expecting support from the government. The and Training Foundation (PAGEV) President Yavuz
trailer sector is making plans to reduce imported Eroğlu says that it is necessary to manufacture
inputs through investments in the supply industry. more added value innovative products and increase
Koluman Otomotiv Endüstri A.Ş. Board Chair Kaan energy efficiency in production technology. The
Saltık says: “It is important to provide incentives construction materials sector wants to produce
that increase the use of the installed domestic domestically those products that are currently
capacity. The government’s incentives for scrap and imported and increase the added value of exports.

CAPITAL 4 / 2018 273

 ORGANIZATION

INVITATION TO JOIN THE EXPAT SUITE

Capital is establishing a network to bring together foreign executives who
live and work in Turkey. The Expat Suit will conduct surveys, publish studies
and organize special events and activities in order to build a community
of distinguished expatriates and their families. If you would like to join this
network, please send an email to sseckin@capital.com.tr
EXPAT CAPITAL

274 CAPITAL 4 / 2018

 İ
%39 VERG
AVA N TA JI

TEK
FATURA

ÇALIŞAN İ
ET
MEMNUNİY