Professional Documents
Culture Documents
PH 102 Orals
PH 102 Orals
Katwiran
o Laging kumikilos nang ayon sa kaniyang katwiran
katwiran: partikular (takda) at pagsasakasaysayan (nakaraan/mga karanasan)
o dadaan pa sa proseso → sistema ng paguunawa at kahalagahan/kalooban
paguunawa sentido komun
o malawak na kaalamang teoretikal at praktikal ng isang komunidad
o nagiiba sa bawat lugar o kultura dahil sa laro ng meron → nababago dahil nalilimitahan ito ng ngayon at dito →
mapapalawak dahil marami pang bagay na di alam → magbukas sa ibang bagay
kalooban ordo amoris
o pagkilala ng kalooban
o sistema ng kahalagahan: pagkamaypakinabang, kasarapan ng katawan, buhay, diwa at kabanalan
may iba’t ibang pinahahalagahan ang tao ngunit hangga’t maari dapat mas mataas na nibel ng kahalagahan ang
tinutugunan para mabuo
Hangarin ng tao mabuhay ng ayon sa pangunawa ng mabuti
o magsisikap ang tao na makamit ang mabuhay buhay anuman ang pangunawa niya dito
o may hatak ang meron para tumugon (batay sa kapalaran) at mabuo ang potensya
2. May multiberso ng katwiran sa bawat lipunan. Hindi sakop ng ano mang katwiran ang kabuuan ng laro ng katalagahan
at lagi itong napapayaman ng pagbubukas sa pagprepresensiya ng katalagahan at sa pakikipagtalaban sa ibang katwiran.
Dapat laging nakaugat ang dominanteng katwiran sa pagtatalaban ng mga katwiran sa multiberso ng katwiran.
Multiberso ng katwiran
Hindi sakop ng katwiran ang kabuuan ng laro
Pagbukas sa pagpresensiya at pakikipagtalaban sa ibang katwiran
- Sa pagbubukas sa pagprepresensiya ng katalagahan at sa pakikipagtalaban sa ibang katwiran…
Nakaugat ang dominanteng katwiran sa pagtalaban ng katwiran sa multiberso
- Upang makabuo ng isang makatarungan na lipunan, kailangang maging bukas sa multiberso ng katwiran
- Diskurso?
3. Bagamat mahalaga na may dominanteng katwiran, laging posible na mayroon itong maisasantabi. Binabawian na
kakayahan ang naisantabi ng dominanteng katwiran dahil naisantabi ang kanilang katiwran. Ang naisantabi ang naging
inutil sa malikhaing pakikipagsapalaran sa katalagahan dahil naipataw sa kanila ang mga dayuhang sistema ng
dominanteng katwiran.
Halaga at Panganib ng Dominanteng Katwiran
- Kailangan lagi ng tao ng mga sistema na magbibigay katwiran at kaayusan sa kanilang mga kilos
- Kailangan ng kaayusan sa patakaran ng pakikitagpo at pakikipagsapalaran ng tao sa isa’tisa
- Kumikilos ayon sa isang pagsisistema na nababatay sa dominanteng katwiran na nagsasabi ang nararapat, mabuti, at
makatao
- Dahil binubuo ang lipunan ng iba’tibang sistema ng paguunawa’t pagpapahalaga, iba’tibang mga katwiran, hindi
maiiwasan na may maisasantabi bunga ng pagpataw o ng paglitaw ng dominanteng katwiran
- Madalas ang mga bihasa sa dominanteng katwiran ang mga nakikinabang habang ang mga binawian ay nagiging mahirap
Binabawian and naisantabi
- Binawian ng kakayahang kumilos nang may kalayaang isatupad o makamit ang isang makataong buhay ayon sa pagunawa
at pagpapahalaga ng katwiran
- Pinilit sila sa sistemang di nila naiintindihan at hindi alam kung pano “laruin” o paano kumilos ng malaya sa sistema kaya
sila naisasantabi
Naging inutil
- Iba ang nauunawaan ng mga naisantabi bilang makatwiran
- Hindi makapasok nang ganap ang binawian sa banyagang sistema ng dominanteng katwiran
- Hindi sila malayang kumikilos sa ipinataw na sistema
- Sa “standard” na ipinataw ng dominanteng katwiran, lumalabas na “bobo,” may pagkukulang at “walang kwenta” ang mga
naisantabi
- Hindi naririnig ang boses nila (hindi alam laruin ang dominanteng katwiran) kaya wala silang magawa para sa ikauunlad nila
- Mangingisda nauubusan kakayahang mangisda, magsasaka nauubusan ng kakayahang *magpalaganap ng lupa dahil sa
pagtatag ng dominanteng katwiran ng sistemang pangekonomiya
4. Mababawi lang ang pagsasantabi ng mga naisantabi ng malayang diskurso sa mabuting paggogobyerno. Kailangan
maitatag sa isang lipunan ang mga pormal na sistema na itutulak ang lahat ng apektado na isangkot ang kanilang mga
kinatawan sa mga sistema ng malayang diskurso. Mula sa makatarungang diskurso maaaring mabuo ang pantayong
katwiran na magiging batayan ng ating pagsasama sa isang lipunan.
Multiberso ng katwiran
- Binubuo ng iba’tibang sistema ng katwiran ang bansa natin
- Bagaman may dominanteng sistema, hindi ito nagiging epektibo sa pagtitipon ng mga tao sa isang makahulugang pagkakaisa
- Dahil sa bayan natin ngayon, walang dominanteng katwiran na kinababahagian ng lahat
- Para sa mga naisantabi, hindi sila makapasok nang ganap sa banyagang sistema ng dominanteng katwiran
- Hindi sila malayang kumikilos at makagalaw sa ipinataw na sistema
- Ang sistemang higit nilang ginagalawan ay ang kanilang sistema na makatwiran sa kanila
- Nagiging iba’tibang mga mundo ang kinikilusan ng mga tao
Malayang disurkso sa mabuting paggogobyerno
- Kailangan ng tunay na sistema ng diskurso sa lipunan na pinahihintulutan ang lahat ng kasapi na makibahagi sa pagbubuo ng
dominanteng katwiran
- Mula sa makatarungan at makatwirang sistema ng diskurso lilitaw ang isang sistemang panggubyerno na makapagtitipon sa
mga kasapi sa makatarungang lipunan
- Sa pamamagitan lamang ng diskurso mararating ang katiyakan ukol sa mga halagang katanggap-
tanggap sa lahat
- Sa makatwirang diskurso maaaring magharap ang mga tao mula sa iba’t-ibang sistema ng
katwiran na hindi kailangang isantabi ang sistema ng katwiran pinagmumulan at sabay maaaring
manatiling bukas sa sistema ng katwiran ng iba
Pormal na sistema
Pagbuo ng pantayong katwiran
5. Maipapaliwanag ang diskurso bilang isang proseso ng pagtatalaban ng katwiran tungo sa pagbubuo ng opinyon at
kalooban na mapaninindigan ng mga kasapi. Maaari rin itong ipaliwanag bilang pagbubuo ng dominanteng katwiran sa
laro ng pagtatalaban ng iba’t ibang katwirang mapapasailalim dito. Posible itong maging batayan ng pagbubuo ng
kolektibong persona.
Diskurso bilang proseso
- Sa makatarungang diskurso ng nagtatalabang katwiran at pakikipagsapalaran, pinahihintulutan ang mga kasapi na maging
bukas sa isa’tisa, hindi lamang sa kanilang mga opinyon kundi narin sa kanilang sarisariling katwiran
- Hangarin na magbukas ang mga sistema ng katwiran sa isa’t isa at mamulat din ang mga kasapi
na nagmumula sila sa mga magkakaibang sistema ng katwiran na may sariling mga paunang-hatol
na maaaring maging sanhi ng karahasan o kawalang-katarungan.
- Pakay ng makatarungang diskurso ang tunay na pakikitagpo ng mga sistema ng katwiran upang
mapabukas ang mga ito sa isa’t isa
Pagbuo ng dominanteng katwiran sa laro ng pagtatalaban
- Upang maging makatarungan ang diskurso, kailangan ang malayang laro ng pagtatalaban ng mga magkakaibang katwiran
Pagbuo ng kolektibong persona
a. Ang diskurso bilang maayos at malayang paraan ng pagbabahagian ng katwiran at kaalaman ng mga kasapi
Dapat may pagkakataon ang mga kasapi na suriin at unawain ang mga ibinabahagi ng isa’t isa
b. Bukas sa publiko at walang naisasantabi
Dapat kasama o may kinatawan ang lahat ng maaaring maapektohan ng mga desisyon na mararating sa diskursong ito
c. Malaya mula sa anumang pananakot o pagpupumilit ng kapangyarihan o karahasan
Dapat lamang sumailalim ang lahat sa mga patakaran ng bukas at malayang diskurso na tinitiyak na ang
pinakamabuting katwiran lamang ang mgay kapangyarihan sa lahat at lilitaw ang katwiran ng lahat
7. Ang tunay na diskurso ay nagkakaroon ng ganitong bunga: natatanggal ang ako mula sa sentro ng pag-uunawa at
paninindigan dahil nasasangkot ang bawat kasapi sa laro ng mga nagtatalabang katwiran, at lumilitaw ang pinalawak na
pantayong abot-tanaw o katwiran. Dito nakikita kung papaano napapalapit ang tao sa isang pag-uunawa sa mabuti at
nararapat na tapat sa karanasan ng mga multiberso ng katwirang kinalalagyan nila.
Natatanggal ang ako mula sa sentro ng paguunawa
- Ang diskurso ang harapharapang pagbabahagian ng mga tao sa isa’tisa
- Pumapasok ang tao sa pagbabahagian ng pagunawa dahil nais nilang lagpasan ang pagkakulong sa sariling kamalayan at
makibahagi sa ibang mga tao na may ibang kamalayan
- May pagbaling ang tao sa pagdidiskurso
- May pagbaling ang tao na ibahagi ang kaniyang kaisipan at kalooban sa kaniyang kapwa – sabay it sa kaniyang pagnanais
maunawaan ang isinasaloob at iniisip ng kapwa
- Sa diskurso, may nagaganap na pagbubukas ang tao sa kapwa, ng katwiran, ng kaisipan at kalooban
- Nakikilala na may ibang taong kumikilos sa mundo na nagdadala ng ibang katwiran, may dala rin siyang katwiran na iba sa
katwiran ng iba
- Mulat sa sariling paunanghatol at paraan ng pagtingin na maaaring tapat o hindi tapat sa katalagahan
- Nagiging posible ang pagbubukas ng tao sa ibang paraan ng pagunawa sa katalagahan o sa pinapalagay niya bilang totoo
- Sa pagkamulat na may ibang katwirang kinikilusan ang ibang tao at sa pagunawa na dapat subukang unawain ang abot
tanaw na ito upang epektibong maipaliwanag ang kaniyang sariling paninindigan nagiging posible ang pagbasag ng
egotismo ng tao at pagbukas niya sa pananaw ng iba
Lumilitaw ang pinalawak na pantayong abottanaw o katwiran
- Nagiging posible ang pagtatalaban ng abottanaw kung saan napapalawak ang pagunawa o mapapalawak ang perspektiba
ng bawa’t isa ukol sa mga bagay na binibigyan nila ng katwiran
- Lumilitaw ang pinalawak na pantayong abottanaw ng mga kasapi ng diskurso
- Dahil pinipilit ng diskurso na mabukas ang mga kasapi sa abottanaw ng isa’tisa, nagiging posible ang paglitaw nito
- Bunga ng kilos ng diskurso kung saan patuloy na binibigyan ng katwiran ng bawat kasapi sa isa’tisa ang kanilang
paninindigan
- And diskurso ay isang kilos na pilit tinutulak ang bawat tao na lumabas sa makitid na abottanaw ng sarili upang pumasok at
makibahagi sa katwiran ng iba
- Sa pakikipagtagpong ito, napipilitan ang taong makipagsapalaran sa laro ng nagtatalabang mga katwiran
- Mula sa mismong laro, may lumilitaw na katwirang bunga ng laro
Napapalapit ang tao sa isang paguunawa sa mabuti at nararapat
- Sa proseso ng makatarungang diskurso, sa ating pagbubukas sa katwiran ng iba…
8. Parehong biktima ang naisantabi at nakinabang sa mga marahas na sistemang panlipunang kinababahagian nating
lahat. Upang mabuo muli bilang tao, kailangang mapalaya ang tunay na katwiran ng mga ito mula sa karahasang
nagbibigay depenisyon sa kanilang tadhana.
Parehong biktima ang naisantabi at nakinabang
- Biktima ang naisantabi dahil sa kawalan ng kakayahang isakongkreto ang sarili isatupad ang potensiyang maging malikhain
- Biktima ang nakikinabang dahil bagaman bihasa sila sa sistema ng dominanteng katwiran, bagaman nakakagalaw sila sa
katwirang ito, hindi nila nakikilala ang pagkamapangwasak ng sistemang panlipunan tungo sa mga naisantabi ang mga
katwiran
9. Mula sa makatarungan at malayang pagtatalaban ng mga kasapi sa multiberso ng katwiran, posibleng mabuo ang
kolektibong persona. Dito lamang sa harap-harapan at patas na diskuro ito maaaring lumitaw.
Pagbuo ng kolektibong persona
- Hangarin ng makatarungang diskurso ng nagtatalaban na katwiran ang “maitatag ang mga patakaran ng pagsasama nang
may paggalang sa mga kapwang mamamayan na nagmumula sa ibang sistema ng katwiran.”
- Nawa’y sa pakikitagpo at pagbubukas sa sistema ng katwiran ng kapwa, magkakaroon ng pagkakaunawaan at lilitaw ang
mga halagang katanggaptanggap sa lahat ng kasapi ng lipunan.
- Isa itong proseso ng pagsisikap na buksan ang sarili sa katwiran ng iba patungo sa “kapwapagpapaliwanagan at
pangangatwiran.”
- Makikita sa prosesong ito ang pagiisa’t pagbubuo ng katauhan sa isang lipunan, nagkakaroon ng “pagpapatupad ng persona
ang sarili kasama ang ibang mga persona.”
- Lumilitaw ngayon, bunga ng proseso ng makatarungang diskurso at pagtatalaban ng mga mamamayan ang pagbubuo ng
isang malawak na kabuuan, isang kolektibong persona.
- Sa pagsasama ng mga tao sa lipunan at pagbubuo ng isang kolektibong persona, tila nagiging isang kolektibong sarili ang
mga kasapi, isang dinamikong kolektibo na nagsusumikap na insakongkreto ang sarili ayon sa nauunawaang mabuti at
nararapat.
- At dahil sa pagkamulat sa makatarungan at mahalaga, nagkakaisa ang kolektibong persona sa “pagtugon sa tawag ng
pagsasakongkreto ng halaga.”
- Sa pagtatag ng sistemang panlipunan na nakaugat sa diskurso at sa pagkakaisa ng kolektibong persona, pinahihintulutan ang
mga kasapi ng lipunan na maging bukas sa ibang sistema ng katwiran at malayang magtipon upang maunawaan ang
nararapat at mahalaga.
- Sa ganitong paraan, lilitaw ang isang makatarungang pagtitipontipon ng mga mamamayan sisikap patungo sa
pagsasakongkreto at pagpapatupad ng di lamang ng sarili, kundi narin ang nagiisang lipunan.
10. Ang tunay na pagsisisi at pagbabalik loob lang ang magdadala sa tao sa pagtatag ng lipunan ng makatarungang
diskurso. Matutulungan ang pagpapatupad ng pagsisisi na ito ng makatarungang diskurso.
Ayon sa libro mo, mahirap maisatupad ang tunay na pagtatalaban ng mga katwiran habang hawak ng dominanteng katwiran ang daloy
ng diskurso at sistema ng lipunan.
Halimbawa, mahirap para sa mga contractual salesperson ng SM na makasabay pa at mapaglaban ang kakulangan nila sa suweldo
kung ang mismong boss nila ang macoconsider natin nagpapatakbo ng ekonomiya ng ating bansa.
Dahil dito, imposible ang tunay na pagtatalaban ng katwiran sapagkat ang mahalaga sa isa, hindi mahalaga sa kabila. Hindi na rin
sinusubkang intindihin ng kabila ang kanilang naisantabi.
Mahalaga ang makatarungang diskurso dahil may hangganan ang kakayahan ng bawat taong bigkasin ang walang hangang laro ng
pagprepresensiya ng katalagahan, walang likas na nakakalamang sa pagunawa sa mabuti o totoo. Lahat ng paraan ay malikhain at
bukodtangi.
Mahalaga ang proseso ng diskurso dahil ito ang magmumulatsa mga naisantabi sa kanilang pagkanaisantabi at maaaring ito ang
makapagpalaya sa kanila at marahas na ang kanilang nararanasan. Kailangan nila marealize na ang karahasan na ito ay dulot ng
pagkakasala ng iba, na sila’y nagiging biktima at maaari pa itong mapalitan.
Ang tunay lamang na pagsisisi at pagbabalik loob ang makakapagdala sa tao dito dahil hanggang hindi nila tunay na nakikilala na ang
kanilang ginagawa ay hindi siya titigil sa marahas niyang ugali at patuloy siyang magiging mapagwasak tungo sa mundo.
Makukulong sa panganib ang ating mundo dahil sa mga taong hindi marunong magsisi.
Ang tunay na pagsisisi at pagbabalik loob ay makakapagpakawala sa isang taong kulong sa hindi makatarungnang sistemang
panlipunan, sa pamamagitan ng pagkilala sa karahasan na kanyang idinadala, kanyang finally mauunawaan ang nagiging dulot niya sa
iba.
11. Kilos ng pag-asa ang pagbubuo ng lipunan ng diskurso. Kung walang pag-asa, walang saysay ang pagsisikap mabuo
ang lipunang ito.
Tignan ang pagpepresensiya at mamulat sa walanghanggang halaga
Dahil sa pagkabulag ng mundo sa mahalagang pagpepresensiya, maunawain natin na wala tayong karapatan mawalan ng pagasa
Utos ng mukha ang umasa
Tuwing nakakatagpo ng tao ang kapwa, tuwing nagbubukas siya sa pagpepresensiya ng mukha ng pagkahubad nito, namumulat siya sa
walanghanggang halaga ng kapwa at sabay natatauhan sa karukhaan ng kapwang ito
Sa sandaling matauhan sa karukhaan ng walanghanggang halaga na dala ng pagdirito ng kapwatao, nararanasan ng tao ang isang utos
na tinutulak siyang tugunan ang karukhaan
Kumikilos ang bawat isa sa ating may baluti sa mukha – baluti ng estudyante, ng guro, ng ama, ng anak
Bihis sa mga aspetong bumubuo sa kanilang pagkatao
Sa halip nito, nagprepresensiya sa atin ang hubad na mukha nilang nagdadala ng walanghanggang halaga
Nararanasan nang sabay ang halaga at pagkarupok
Nararanasan na bagaman walang hanggan ang halaga, marupok rin ito at madaling mawasak
Ang bawat tao’y nagdadala ng walanghanggang halaga, subalit marupok sila at marahas ang mundo
Nagkakaroon ng pagnanais na tugunan ang karukhaan
Imposible para sa taong umibig nang ganap na hindi nakikilala ang pagasa sa ibayo ng karupukan ng atin mga minamahal
Dahil sa tunay na pagibig nakikilala ang iniibig bilang nagdadala ng walanghanggang halaga
Pagasa ng pagkameron
Bagaman hinaharap ka ng kadiliman ng kaniyang karupukan at ng kamatayan, umiibig ka parin dahil nakukutuban mo na may bukal
ang walanghanggang halaga at nangangako ito na hindi magwawakas ang kaniyang pagememron sa kawalan