T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI
ÜRETİM YÖNETİMİ VE PAZARLAMA BİLİM DALI

DÜNYA TEKSTİL SEKTÖRÜNDE TÜRK

YATIRIMLARININ KARŞILAŞTIRMALI REKABET
ANALİZİ: POLONYA ÖRNEĞİ

Yusuf DEMİRGÜL

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Doç. Dr. Muammer ZERENLER

Konya-2010
 İÇİNDEKİLER

Sayfa No.

Bilimsel Etik Sayfası…………………………………………………………...…..iii

Tez Kabul Formu……………………………………………………………….......iv
Teşekkür…………………………………………………………………………....v
Özet………………………………………………………………………………....vi
Summary…………………………………………………………………………....vii
Kısaltmalar Sayfası………………………………………………………………....viii
Tablolar Listesi…………………………………………………………………..…ix
Şekiller Listesi…………………………………………………………………..….xi
Giriş……………………………………………………………………………..….1

BİRİNCİ BÖLÜM- GENEL GÖRÜNÜMÜYLE POLONYA……………..…..3

1.1. Polonya’nın Tarihi, Siyasi ve Sosyo-Kültürel Geçmişi…………......…3
1.2. Polonya’nın Ekonomik Panoroması……………………………………6
1.3. Türkiye-Polonya Ekonomik İlişkilerine Bir Bakış…………………..…12

İKİNCİ BÖLÜM- POLONYA TEKSTİL SEKTÖRÜ ANALİZİ………….…..16

2.1. Polonya Tekstil Sektörünün Kısa Tarihçesi……………………….........16
2.2. Polonya Tekstilinin Makro Sorunları ve Çözüm Önerileri………..........18
2.3. Polonya Tekstilinin Kalbi Łódź ve Çevresinde Durum Analizi………..19

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM- POLONYA TEKSTİL SEKTÖRÜ ÜZERİNE

YAPILAN BİR ARAŞTIRMA……….………........………23
3.1. Araştırmanın Amacı…………………………………………..........…...23
3.2. Araştırmanın Kapsamı………………………….……………………....24
3.3. Araştırmanın Yöntemi…………………………………………….…….25
3.4. Araştırmada Elde Edilen Bulgular…………………………….………..28
3.5. Polonya’da Bulunan Büyük Çaplı Tekstil İşletmelerin Durumu…….…63
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM- POLONYA’DA YAPILAN TÜRK TEKSTİL
YATIRIMLARI…………………………………..….…66
4.1. Polonya’daki Türk Yatırımlarına Genel Bakış……………………...….66
4.2. Türk Tekstil Yatırımları…………………………………………….......68
Genel Değerlendirme…………………………………………………………….….71

Kaynaklar……………………………………………………………………....……77
Ek-1 Anket Formunun Lehçe Hali……………………………………………..…....82
Ek-2 Anket Formunun Türkçe Hali……………………………………………....…85
Ek-3 Polonya’da Gerekli Olabilecek Kurumların İletişim Bilgileri……………..….88
Özgeçmiş………………………………………………………………………….....90
 iii

BİLİMSEL ETİK SAYFASI

Adı Soyadı Yusuf DEMİRGÜL

Numarası 074227021006
Öğrencinin

Ana Bilim / Bilim Dalı İşletme / Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Programı Tezli Yüksek Lisans x Doktora

Dünya Tekstil Sektöründe Türk Yatırımlarının Karşılaştırmalı Rekabet

Tezin Adı
Analizi: Polonya Örneği

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel

etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik
davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez
yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden
yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

Yusuf DEMİRGÜL
 iv

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU

Adı Soyadı Yusuf DEMİRGÜL

Numarası 074227021006
Ana Bilim / Bilim Dalı İşletme / Üretim Yönetimi ve Pazarlama
Öğrencinin

Programı Tezli Yüksek Lisans x Doktora

Tez Danışmanı Doç. Dr. Muammer ZERENLER

Dünya Tekstil Sektöründe Türk Yatırımlarının Karşılaştırmalı Rekabet

Tezin Adı
Analizi: Polonya Örneği

Yukarıda adı geçen öğrenci tarafından hazırlanan ‘Dünya Tekstil Sektöründe

Türk Yatırımlarının Karşılaştırmalı Rekabet Analizi: Polonya Örneği’ başlıklı bu çalışma
06/08/2010 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği ile başarılı
bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Danışman ve İmza

Üyeler
Doç. Dr. Muammer ZERENLER Danışman
Yrd. Doç. Dr. Mehmet YILDIZ Üye

Doç. Dr. Ali YILDIZ Üye

 v

TEŞEKKÜR

Tez araştırması için burs desteği vererek katkı sağlayan Polonya Devleti
Hükümeti’ne ve burs için aracılık yaparak bu sürece katkı sağlayan Türkiye
Cumhuriyeti Hükümeti’ne teşekkürü bir borç bilirim. Tez çalışması için; bursa
başvurma konusunda bana destek veren, özellikle araştırma süresinde bilgi, tecrübe
ve tavsiyelerini benden esirgemeyen danışman hocam Sayın Doç. Dr. Muammer
ZERENLER’e, Polonya’da bulunduğum süre içinde araştırmamda yardımcı olan
Uniwersytet Łódzki’den Dr Wojciech URBANIAK’a teşekkür ederim. Hayatım
boyunca her kararımı destekleyen ve yanımda olan sevgili aileme ve çeviriler
konusunda yardımcı olan Kinga KOWALCZYK’a da ayrıca teşekkür ederim.
 vi

ÖZET

Türkiye sanayisi ve ihracatının önemli bir parçası olan tekstil sektörü, her
geçen gün zorlaşan rekabet şartları nedeniyle yeni pazarlara açılmak, var olan
pazarlarda ise rekabet stratejilerini kullanarak pazar payını korumak ve geliştirmek
zorundadır. Bu pazarlardan biri de Polonya’dır. Türkiye ve Polonya arasındaki
mesafe çok fazla olmasa da, ticaret hacmi ve ikili ilişkiler açısından yapılması
gereken çok iş vardır. Türk tekstilcilerinin Polonya pazar yapısını tanımaları ve
yatırımlarını daha sağlam kararlar vererek yapmalarına yardımcı olmak açısından
hazırlanan bu çalışmada, öncelikle konu ile ilgili literatür çalışması yapılarak
Polonya ve özellikle tekstil sektörü hakkında bilgiler verilmiştir. Polonya’da ki
tekstil sektörü temsilcileri arasında yapılan anket çalışması sonucunda ortaya çıkan
veriler analiz edilmiştir. Tezin en son bölümünde halihazırda Polonya’da yatırım
yapmış olan Türk tekstilcileri hakkında bilgiler verilmiş, tezin genel değerlendirme
bölümünde ise ortaya çıkan sonuçlar değerlendirilmiş, yorumlanmış ve ilgililere
gerekli tavsiyelerde bulunulmuştur. Tezin Türkiye ve Polonya tekstil sektörü
kapsamında, iki ülke ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlaması beklenilmektedir.
 vii

SUMMARY

The textile industry, one of the most important parts of Turkish industry and
exports must find a market, keep and improve its market share by using the strategies
of rivalry in present markets because of the competitive positions getting harder day
by day. One of these markets is Poland. Even though there is not much distance
between Turkey and Poland, there are many dealings to be done in terms of trading
volumes and bilateral relations. In this study, prepared for helping Turkish textile
makers to know the structure of Poland markets better and to make their investments
most decidedly, at the beginning the information about Poland and textile industry
have been given by doing literature review. The data, taken at the result of overall
survey conducted among textile industry agents in Poland, have been analyzed. In
the conclusion chapter, the information about Turkish textile makers conducted
investments in Poland before have been given, in the overall evaluation chapter, the
data have been assessed, criticized, and made essential suggestions for the persons
concerned. It is hoped that this thesis would contribute to improve these two
countries relations within the context of Turkish and Polish textile industry.
 viii

KISALTMALAR

AB: Avrupa Birliği

ABD: Amerika Birleşik Devletleri

CEFTA: Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması

EFTA: Avrupa Serbest Ticaret Birliği

GSYİH: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla

ISO: Uluslararası Standartlar Örgütü

İTO: İstanbul Ticaret Odası

KOBİ: Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler

KTO: Konya Ticaret Odası

NATO: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü

OECD: Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü

PAIZ: Polonya Yabancı Yatırım Ajansı

SSCB: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği

TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu

ZUS: Polonya Sosyal Güvenlik Kurumu

 ix

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo No. Tablo Adı Sayfa No.

Tablo 1. Polonya Hakkında Temel Göstergeler Tablosu……………….……..….….4

Tablo 2. GSYİH’nın Sektörlere Göre Dağılımı (%)………….…………………...…7
Tablo 3. Polonya Dış Ticaret Verileri………………………………….…..………...9
Tablo 4. Polonya’ya Doğrudan Yatırım Yapan Ülkeler……………….….……..…11
Tablo 5. Türkiye’nin Polonya ile Dış Ticareti……………………………………...13
Tablo 6. Polonya’dan Türkiye’ye İhraç Edilen Mallar Tablosu…………………....14
Tablo 7. Türkiye’den Polonya’ya İhraç Edilen Mallar Tablosu………………..…..14
Tablo 8. Araştırmaya Katılan İşletmeler Tablosu……………..……………………28
Tablo 9. İşletmelerin Kuruluş Yılı Bilgileri Tablosu…………………………….....29
Tablo 10. İşletmelerin Türlerine Göre Dağılımı Tablosu…………………..………30
Tablo 11. Çalışan İşçi Sayısı Tablosu…………………………………..…………..31
Tablo 12.Çalışan İşçi Sayısına Göre Sektördeki Kuruluşlarla İlgili Temel Veriler...32
Tablo 13.Aylık Ortalama Brüt Ücret Miktarına Göre Sektördeki Kuruluşl. Ver…..33
Tablo 14. Sektörde Çalışan Kişi Sayısı Tablosu………………………………...….34
Tablo 15. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Çalışan Kişi Sayısı……...…..35
Tablo 16. İşletmelerin Sahiplik Türlerine Göre Çalışan Sayısı Verileri……………36
Tablo 17. Maliyet Çeşitlerine Göre Öncelik Tablosu……………………...……….37
Tablo 18. Sanayi ile İlgili Temel Veriler…………………………………...……....38
Tablo 19. Henüz Devam Eden Yatırımlar Tablosu…………………………………40
Tablo 20. Sektördeki Yatırım Harcamaları Tablosu………………………………..41
Tablo 21. Sektördeki Yatırım Harcamaları Endeksi Tablosu……………………....41
Tablo 22. Sektördeki Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Yatırım Harcam...42
Tablo 23. Harcama Çeşitlerine Göre Yatırım Harcamaları Tablosu………………..43
Tablo 24. Fabrika / İşletme Yeri Bilgileri Tablosu…...…………………………….44
Tablo 25. İthalat Grafiği………………………………………………………….…45
Tablo 26. İthalat Yapılan Ülkeler Grafiği…………………………………………..45
Tablo 27. Üretimde Kullanılan Ürün ya da Hammaddelerin İthal Oranı Tablosu.…46
Tablo 28. Çin’den İthal Edilme Oranları Tablosu…………………….………….…47
 x

Tablo No. Tablo Adı Sayfa No.

Tablo 29. AB’den İthal Edilme Oranları Tablosu……………………….………….48
Tablo 30. Türkiye’den ithal Edilme Oranları Tablosu…………………….………..48
Tablo 31. Tekstil İthalatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı Tablosu…………..…49
Tablo 32. Polonya Pamuk İpliği İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı Tablosu…..…50
Tablo 33. İhracat Tablosu………………………………………………….……..…51
Tablo 34. İhracat Yapılan Ülkeler Grafiği…………………………………….……52
Tablo 35. Üretimde Kullanılan Ürün ya da Hammaddelerin İhraç Oranı Tablosu....53
Tablo 36. Tekstil İhracatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı Tablosu……….……54
Tablo 37. Polonya Pamuk İpliği İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı Tablosu….…55
Tablo 38. Ürün Kalitesi Tablosu………………………………………………........56
Tablo 39. Türk Ürünleri Hakkındaki Düşünceler Tablosu……………...……..…...57
Tablo 40. Türk Ürünlerinin Fiyatları Hakkındaki Düşünceler Tablosu………….…58
Tablo 41. Polonya Tekstilinde Kullanılan Yarı- Mamül Tablosu…………………..59
Tablo 42. Polonya Tekstil Sektöründe Üretilen Ürünler Tablosu…………………..60
Tablo 43. Polonya’nın En Büyük Tekstil Şirketleri Tablosu (Bin Zloty)…………..63
Tablo 44. Polonya’daki Türk Firmalarının Sektörlere Göre Dağılımı Tablosu….…67
Tablo 45. Yıllara ve Ülkelere Göre İşçi Başına Ödenen Ücret Tablosu ($/Saat)…..68
 xi

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil No. Şekil Adı Sayfa No.

Şekil 1. Polonya Tekstil Üretimi……………………………………………………17
Şekil 2. Araştırma Süreci……………………………………………………………26
 1

GİRİŞ

Polonya Orta Avrupa’da bulunan Avrupa Birliği üyesi bir ülkedir. Her türlü
ekonomik ve ticari faaliyetin yürütüldüğü bu ülkenin yıldızı her geçen gün biraz daha
parlamakta ve özellikle yabancı yatırımcı çekme konusunda çok başarılı olmaktadır.
Türk tekstil sektöründe her türlü açıdan rakipleriyle yarışır düzeydedir ve Türk
tekstili dünyada kabul görmüştür. Bu açıdan Türk tekstilcilerinin Polonya pazarını
yakından tanımaları ve gerek ticaret, gerek yatırım imkanlarını bu ülkede
kullanabilmeleri gerekmektedir.
Polonya’nın tekstil yapısının ve yeteneklerinin inceleneceği bu araştırmada
öncelikli olarak Polonya tekstil sektörü ile ilgili istatistiksel bilgilerin verilmesi ve
sektörün ekonomi içindeki yerinden bahsedilecektir. Daha sonra Polonya’da tekstil
sektörünün alt yapısı ve üreticilerin tedarikçilerle (hammadde veya yarı mamül) olan
ilişkileri kapsamında; üretim yapan işletmelerin teknolojiyi takip etme konusundaki
seviyeleri ve fabrikaların ölçeklerinin (Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler veya
büyük ölçekli işletme olması) belirlenmesi, üretim süreci bakımından; hangi tür
tekstil ürünlerinin üretildiği, ürünlerin ortalama üretim sürelerinin araştırılması,
pazarlama bakımından; perakendeciye doğrudan satış ve mağazacılık durumları,
maliyet bakımından; işçi ücretleri ve diğer değişken maliyetlerin tespiti, son olarak
Polonya’da tekstil sektörüne yatırım yapan Türk yatırımcıların sektör içindeki üretim
ve pazarlama payı ve bu sektöre getirdikleri yenilikler incelenecektir. Çalışmanın
yöntemi ise; Çeşitli kaynakların taranması yoluyla elde edilen veriler ve daha
önceden yapılmış araştırmaların incelenmesi, çeşitli üretim tesislerinin ziyaret
edilmesi ve çeşitli mülakatların yapılması yoluyla elde edilen verilerin toplanması,
kayıt altına alınması, yorumlanması ve sonuçlarının ortaya konulması şeklinde
kapsamlı olacaktır.
Polonya Hükümetinin vermiş olduğu araştırma bursu sayesinde
gerçekleştirilen ve sekiz aylık bir çalışmanın sonucunda meydana gelen bu
çalışmanın amacı ise; Polonya’daki mevcut tekstil üretim sektörünün artılarının ve
eksilerinin belirlenmesi ve bununla birlikte daha önce Türk girişimciler tarafından
 2

yapılan yatırımların incelenerek yeni yatırımlar ve ihracat imkanları doğrultusunda

Polonya-Türkiye ikili ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlamaktır.
 3

BİRİNCİ BÖLÜM

1.Genel Görünümüyle Polonya

1.1-Polonya’nın Tarihi, Siyasi ve Sosyo-Kültürel Geçmişi

Polonya’nın tarihi 10.yüzyıl Lehistan Krallığı’na dayanmaktadır. 15 ve 16.

yüzyıllar Lehistan Krallığının en güçlü olduğu dönemler olmuş, zaman içerisinde iç
ve dış savaşlar nedeniyle zayıflayarak 18. yüzyılda Avusturya, Prusya ve Rusya
arasında bölünmüştür. Birinci Dünya Savaşı sonrasında 1918’de tekrar
bağımsızlığını kazanan Polonya, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliğinin
etkisinde kalarak Doğu bloğunda yer almıştır. Karşı ayaklanmalar düzenleyerek
Sovyet sistemine karşı sürekli mücadele eden Polonya, son olarak ‘Dayanışma
Hareketi’ ile mücadelesinde başarılı olmuş ve 1989 yılında rejim değişikliğini
gerçekleştirerek parlamenter demokrasi ile yönetilmeye başlamıştır. Dayanışma
Hareketi’nin lideri Lech Wałesa önderliğinde kurulan hükümette yer alan Leszek
Balcerowicz, şok terapi programı ile planlı ekonomiden liberal ekonomiye geçişin
temellerini atmıştır. Ekonomide büyümeyi sağlayan ve enflasyonu düşüren bu
program sayesinde Polonya, bölgenin güçlü ekonomisi haline dönüşmüştür. 1995’de
gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Aleksander Kwasniewski, görevi
Lech Wałesa’dan devralmıştır. 2000 yılında yapılan seçimlerde Aleksander
Kwasniewski yeniden seçilmiştir. Ekim 1997’de yürürlüğe giren Polonya yeni
anayasası Cumhurbaşkanı’nın yetki gücünü azaltırken parlamento ve hükümetin
yetkilerini arttırmıştır. Polonya Merkez Bankası’nın özerk hale gelmesiyle para
politikaları bağımsız komite tarafından hazırlanmaya başlanmıştır(Polonya Ülke
Profili, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, 2005).
Avrupa Birliği’ne tam üyelik başvurusunu 1994 yılında yapan Polonya,
müzakerelere 1998’de başlamış ve 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği tam üyesi
olmuştur. Polonya, 1996’da OECD ve 1999 yılında NATO üyesi olmuştur. Polonya
AB içerisinde tarım, AB Anayasası’nın kabulünde dini değerlere atıf gibi çeşitli
 4

konularda kendi fikirlerini savunmaktadır. Avrupa Birliği yanı sıra, Polonya dış
politikasında, Amerika ve Rusya ile sıcak ilişkilere dikkat edilmektedir.16 ilden
oluşan ülkede eğitim seviyesi oldukça yüksek olmasına rağmen planlı ekonomi
döneminde bilişim ve finans alanlarında eğitim ihmal edilmiştir. Orta ve Doğu
Avrupa ülkeleri arasında en yüksek nüfusa sahip olmakla beraber nüfusu azalan bir
yapı göstermektedir. 1980 başlarındaki doğum oranındaki artış nedeniyle 2000-2010
döneminde çalışan nüfusta artış beklenmekle beraber uzun vadede yaşlanan nüfus
yapısı görünür olacaktır. Şu anda da nüfus büyüme oranı negatiftir. Kilise ile devletin
ayrı olduğu bir siyasi yapı bulunmaktadır. Ancak kilisenin sosyal hayattaki rolü
dikkate değer ölçüdedir. Ağırlıklı olarak Katolik olan ülke nüfusunun %85’i Katolik
Kilise’sinde vaftiz edilmektedir (Polonya Ülke Profili, Dış Ekonomik İlişkiler
Kurulu, 2005).
Polonya ile ilgili genel bilgilerin verildiği tablo aşağda sunulmuştur.

Tablo 1. Polonya Hakkında Temel Göstergeler Tablosu

Resmi Adı Polonya Cumhuriyeti
Başkenti Varşova
Yüzölçümü 312.685 km²
Coğrafi Konumu Orta Avrupa
Rusya (Kaliningrad), Litvanya, Beyaz
Komşuları Rusya, Ukrayna, Slovakya, Çek
Cumhuriyeti, Almanya
Nüfusu 38.2 Milyon
Para Birimi Złoty
Resmi Dili Lehce
Devlet Yapısı Cumhuriyet
İki meclis (460 milletvekilinden oluşan
Yasama Organı meclis ve iller bazında seçilen 100
temsilciden oluşan senato)
Devlet Başkanı Lech Kaczyński
Başbakan Donald Tusk
 5

Warszawa, Łodz, Krakow, Wroclaw,

Büyük Şehirler
Poznan, Gdansk
16 bölge; Dolnoslaskie, Kujawsko-
Pomorskie, Łódźkie, Lubelskie,
Lubuskie, Malopolskie, Mazowieckie,
İdari Bölümler Opolskie, Podkarpackie, Podlaskie,
Pomorskie, Slaskie, Swietokrzyskie,
Warminsko-Mazurskie, Wielkopolskie,
Zachodniopomorskie
Kömür, sülfür, bakır, doğal gaz, gümüş,
Doğal Kaynakları
kurşun, tuz, işlenebilir arazi
Polonyalı %97.6, Alman %1.3, Ukraynalı
Nüfusun Etnik Dağılımı
%0.6, Beyaz Rus %0.5
Roma Katolikleri %95, Doğu
Din
Ortodoksları, Protestanlar, ve diğer %5
AB, ACCT(Gözlemci), Australia Group,
BIS, BSEC (Gözlemci), CBSS, CCC, CE,
CEI, CERN, EAPC, EBRD, ECE, FAO,
IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICFTU,ICRM,
IDA, IEA (Gözlemci), IFC, IFRCS, IHO,
ILO, IMF,IMO,Inmarsat, Intelsat,
Polonya’nın Üyesi Olduğu Uluslararası Interpol, IOC, IOM, ISO, ITU,
Kuruluşlar MINURSO, MONUC, NAM, NATO,
NSG, OAS (Gözlemci), OECD, OPCW,
OSCE, PCA, PFP, UN, UNCTAD,
UNDOF, UNESCO, UNIDO, UNIFIL,
UNIKOM, UNMEE, UNMIBH, UPU,
WCL, WEU,WFTU, WTO, WIPO,
WMO, WTO, ZC
Kaynak: Polonya Ülke Profili, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, 2005

10.04.2010 tarihinde uçak kazası sonrası Devlet Başkanı Lech Kaczyński ve

beraberindeki 95 kişi yaşamını yitirmiştir. Devlet Başkanlığı görevini geçici olarak
Meclis Başkanı yürütmektedir.(cnnturk.com)
 6

1.2-Polonya’nın Ekonomik Panoraması

Polonya önemli ölçüdeki yüzölçümü, nüfus ve ekonomik potansiyeli ile orta

büyüklükte bir Avrupa ülkesidir. GSYİH’da son yıllardaki artış nedeniyle dünya
ekonomisindeki önemi ve payı yükselmektedir. Özelleştirme uygulamaları
neticesinde 1996 yılından beri ülke Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri içerisinde en
fazla doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına konu olan ülke durumundadır(KTO
Dergisi, 2006).
Bilindiği üzere, Polonya 1989 yılına kadar merkezi planlamaya dayalı bir
ekonomik politika izlemiştir. Karar mekanizmasını ise piyasa güçleri yerine Devlet
oluşturmuştur. Merkezi planlamaya dayalı sisteme 1989 yılında son verilmesini
müteakiben göreve gelen hükümet serbest piyasa ekonomisine geçiş yönünde
ekonomik politikalar izlemiştir. Bu dönemde izlenen “Balcerowitz Planı” piyasa
ekonomisine geçiş için sistematik bir dönüşümü öngörmüştür. Stabilizasyon
programı üç temel prensibi esas almıştır. Bunlardan birincisi, fiyatların serbest
bırakılmasıdır. Sosyalist dönemde uygulanan sistem ise devlet tarafından belirlenen
sabit fiyatlara dayanmaktaydı. İkinci prensip, devlet bütçe açıklarının
sınırlandırılmasıdır. Bu ilke çerçevesinde bütçe açıklarının Merkez Bankası
tarafından para basımı yoluyla finanse edilmesi yasaklanmış, dahili piyasadaki
üretim ve tüketimin sübvanse edilmesi oldukça sınırlı hale getirilmiştir. Son olarak,
para politikasında köklü bir değişikliğe gidilmiş, nominal faiz oranları yükseltilerek
yüksek reel faiz uygulamasına geçilmiştir. Diğer taraftan, döviz kuru yüksek oranlı
devalüasyonu müteakiben sabitlenmiştir. Hükümet uzunca süre bu kuru muhafazada
başarılı olmuştur.
Özelleştirme, ekonomik reformlar içerisinde önemli bir yer tutmuştur. 1990-
1998 döneminde sayı olarak devlet işletmelerinin 6.129’una denk gelen %70’i
özelleştirilmiştir. 1993 yılındaki yaygın özelleştirme, özelleştirme sürecinde önemli
rol oynamıştır. Özelleştirme mülkiyet hisse devri, direk satışlar ve çalışanlara devir
şeklinde gerçekleştirilmiştir. 1997 yılına gelindiğinde özel sektör GSYİH’nın
%58,7’sini, toplam istihdamın ise % 68’ini sağlamaktaydı. 2000 yılı itibarıyla toplam
 7

endüstriyel üretimin % 69,5’i, toplam istihdamın % 69,7’si, toplam yatırımların

%66,9’u özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir (KTO Dergisi, 2006).
Aynı zamanda özelleştirme ile birlikte Merkez Bankası ile ticari bankaların
fonksiyonlarını ayırarak, bankacılık reformuna da ağırlık verilmiştir. Ekonomi aynı
zamanda dış ticarette liberalizasyon yoluyla dünyaya da açılım sağlamıştır. Dış
ticarette devlet tekeli kaldırılmıştır. Uygulanan hızlı stabilizasyon önlemleri
neticesinde 1992 yılından itibaren ekonomi büyüme trendine girmiştir. 1995
yılındaki %7’lik büyüme ile Avrupa’nın en hızlı büyüyen ülkesi olmuştur. Polonya
1996 yılında da 1989 yılındaki GSYİH seviyesini reel olarak geçen ilk geçiş
ekonomisi konumuna gelmiştir. Gayrısafi yurtiçi hasılayı oluşturan sektörlerin payı
da zaman içerisinde değişiklik göstermiş, hizmetler sektörünün payı GSYİH
içerisinde yükselmiştir(Gülsoy,2008;2)

Tablo 2. GSYİH’nin Sektörlere Göre Dağılımı (%)

2006 SON 2007 İLK
SEKTÖRLER
ÇEYREK ÇEYREK
SANAYİ 22,9 22,0
İNŞAAT 8,3 4,3
TİCARET 15,7 19,0
NAKLİYE 5,8 5,3
DİĞER TİCARİ HİZMET. 20,0 19,5
KAMU HİZMETLERİ 12,1 14,7
TARIM 2,8 4,2
VERGİLER EKSİ
12,4 11,0
SÜBVANSİYONLAR
Kaynak: ASM Raporu, Polonya İstatistik Kurumu

Uygulanan politikalar neticesinde, ilk anda işsizlik ve enflasyon artmış, ancak

yıllar itibarıyla düşüş göstermeye başlamıştır. 1990 yılında %600 olan enflasyon,
1991 yılında %70’e düşmüştür. 1999 yılında hükümet dört temel reform daha
yapmıştır. Bunlardan biri, ülkenin idari yapısındaki reformdur. Bu reformla mahalli
 8

idarelerin yönetim gücü artırılmıştır. İkinci reform bütçeye dayalı emeklilik

sisteminin yeniden yapılandırılmasıdır. Bu reformla üçlü bir sistem yaratılmıştır. Bu
sistem, devletin mevcut güvenlik kuruluşu (ZUS), katılımın yarısının işçi, yarısının
işverence karşılandığı, özel emeklilik fonları ve işçi veya işletme tarafından finanse
edilen emeklilik proğramları tarafından oluşturulmaktadır. Diğer iki reform ise
sağlık harcamalarını rasyonel hale getirmeyi amaçlayan sağlık reformu ile eğitim
alanındaki reformlardır(Gülsoy,2008;3)
2004 yılı itibariyle Avrupa Birliği üyesi olan Polonya’da 2000 yılındaki
GSYİH artışı %4 olarak gerçekleşmiştir. 2000 yılı GSYİH’sı 157,7 milyar $’dır.
1996 yılındaki miktar ise 143.8 milyar $’dır. Bu rakamlar dikkate alındığında son beş
yılda GSYİH artışının %9.6 olduğu görülmektedir. Reformların başladığı 1990
yılındaki GSYİH’sı ise 59 milyar $ seviyesindeydi. 2007 yılı itibariyle Polonya’nın
GSYİH’si 420,3 milyar dolara (worldbank.org) ulaşmış olup dünyanın en büyük 21.
ekonomisi konumuna gelmiştir. GSYİH’nin büyümesi ise Dünya Bankası
hesaplamalarına göre % 6,6 olarak gerçekleşmiştir (worldbank.org.pl). Kişi başına
düşen milli gelir ise 15,894 $ olarak gerçekleşmiştir (imf.org)
2001 yılı Kasım ayı itibarıyla yıllık % 3,6 olan enflasyon 2005’de % 2,1
2006’da % 1,0 2007’de % 2,5 olarak gerçekleşmiştir (pl.wikipedia.org). 2008’de ise
% 4.2 ye yükselmiştir. Enflasyonu baskı altına alan faktörler ise azalan tüketim
harcamaları ve gıda fiyatları, petrol fiyatlarındaki düşüş ve Zlotynin değer kazanması
neticesinde ithalatın ucuzlamasıdır. Diğer taraftan, cari işlemler açığının kapatılması
için yabancı sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır. 2000 yılında cari işlemler açığı 9.9
milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Önümüzdeki yıllarda global ekonomideki bir
durgunluk nedeniyle ihracat gelirleri ve yabancı sermaye girişinde azalma meydana
gelmesi halinde bu durumun dış dengeyi olumsuz etkileyebileceği tahmin
edilmektedir. Ayrıca Polonya, Almanya’dan 2. Dünya Savaşında esir işçi çalıştırması
dolayısıyla 2004 yılı ortasına kadar 800 milyon $ tutarında bir tazminat almıştır.
Polonya, Ocak 1990 ile Mayıs 1991 tarihleri arasında Zloty’nin dolar karşısındaki
değerini sabit tutmuştur. 1991 Haziran ile 2000 Mart arasındaki dönemde ise
Ziloty’nin son zamanda Dolar ve Euro’dan oluşan döviz sepeti karşısında bir band
içinde değer kaybına izin verilmiştir. Nisan 2000 yılında ise dalgalı döviz kuruna
geçilmiştir.(KTO Dergisi,2006)
 9

İşsizlik rakamları ise 2006 yılında % 16,20, 2007’de %12.70 ve 2008’de %

9,81 olarak gerçekleşmiştir (stat.gov.pl).
Polonya’nın dış ticaret verileri incelendiğinde ise;

Tablo 3. Polonya Dış Ticaret Verileri

YIL İTHALAT İHRACAT
1980 19 milyar $ 16,9 milyar $
1990 9,5 milyar $ 14,3 milyar $
2000 48,9 milyar $ 31,6 milyar $
2006 125,6 milyar $ 109,5 milyar $
2007 164,1 milyar $ 138,7 milyar $
2008 210,4 milyar $ 171,8 milyar $
Kaynak: Polonya İstatistik Kurumu (www.stat.gov.pl, 23.04.2009)

Polonya’nın ithalat ve ihracat hacminin 1990 yılı hariç sürekli arttığı

gözlemlenebilir. 1990 yılındaki gerilemenin nedeni ise sosyalist sistemden kapitalist
sisteme geçişteki sıkıntılar olduğu söylenebilir. Ayrıca Polonya’nın dış ticaret
partneri olarak 1980’de SSCB, Doğu Almanya ve Batı Almanya olurken daha
sonraki değişiminde etkisiyle ticaret ortaklığı değişmiştir. 2008 yılı verilerine göre
Polonya’nın en çok ithalat yaptığı üç ülke sırasıyla; Almanya, Rusya ve Çin olurken
ihracatta ise sırasıyla; Almanya, Fransa ve İtalya bulunmaktadır. Polonya’nın en çok
ithal ettiği ürünler ise; makine, teçhizat ve kimyasal ürünler, mineraller ve yakıt
ürünleri ve gıda ürünleridir. İhraç ettiği ürünler ise; elektrikli mekanik mühendisliği
ürünleri, hammadde, yarı işlenmiş mamüller, metaller, mobilya ürünleri, kereste,
otomotiv ürünleri, gıda maddeleridir.
Polonya bazı tarımsal ürün üretiminde Avrupa ve dünyada önemli üretici
konumundadır. Üzüm, çavdar, ahududu üretiminde Avrupa ve dünyada ikinci sırada
yer almaktadır. Diğer taraftan, patates, çilek, elma, soğan, şeker pancarı, buğday, süt,
domuz eti üretiminde Avrupa’da ve dünyada ilk on sırada yer almaktadır.
Polonya’daki hayvancılık esas olarak domuz ve sığır üretimine dayalıdır. Polonya,
dünyanın belli başlı çelik üreticisi ve gemi imalatçısı ülke konumundadır. İmal edilen
 10

gemilerin % 98’i ihraç edilmektedir. Şeker endüstrisindeki işletmelerde devlet

mülkiyeti ağırlıktadır. Bu işletmelerin özelleştirme çalışmaları devam etmektedir. Et
işleme sektörü Polonya’daki en büyük imalat sanayi sektörlerinden biri olup,
sektörde aşırı kapasite mevcuttur. Süt ürünleri endüstrisi hükümet tarafından stratejik
bir endüstri olarak kabul edilmekte olup, sektördeki yabancı yatırımcılara sınırlama
getirilmiştir. Hububat ve pastacılık ürünlerindeki üretim, tüketimdeki artışa bağlı
olarak son yıllarda artış göstermektedir. Tekstil – konfeksiyon ve deri sektöründe ise,
düşen verimlilik ve rekabet edilebilirliği telafi etmek için yeniden yapılandırma
çalışmaları devam etmektedir. Ayakkabı ve deri üretimi yüksek gümrük vergisi
koruması altındadır. Bu endüstriler içinde, genellikle 250 işçiden daha az eleman
çalıştıran işletmeler yoğunluktadır. Polonya’daki temel madencilik ürünleri kömür,
bakır, gümüş, çinko ve kurşundur. Avrupa standartlarında Polonya iyi kalite
taşkömürü ve linyit üreticisidir. Polonya kömür endüstrisi aşırı kapasiteye sahip olup,
devlet yardımlarıyla önemli ölçüde sübvanse edilmiştir. Üretilen kömürün 1/3’ü
enerji amacıyla kullanılmaktadır. Madencilik verimliliğini artırmak için yeniden
yapılanma gereklidir. Bu amaçla kömür endüstrisine ilişkin program 1999 yılında
yürürlüğe konulmuştur. Program, üretim miktarında azaltmaya gitmeyi öngörmekte,
1998 yılında 117 milyon ton olan üretimi, 2020 yılında 80 milyon tona indirmeyi
hedeflemektedir (Gülsoy,2005;8).
Polonya önemli ölçüde doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına konu olan bir
ülke durumundadır. 1990 yılında yıllık 100 milyon $ olan doğrudan yabancı sermaye
yatırımları yıllar itibarıyla yükseliş göstermiş olup, 2001 yılında yıllık yatırım
miktarı 7,1 milyar $’a ulaşmıştır. 2001 yılı itibarıyla toplam doğrudan yabancı
yatırım miktarı 56,8 milyar $’dır. 2006 yılında bu tutar 15,7 milyar euro, 2007’de
16,6 milyar euro ve 2008’de 11,1 milyar euro olarak gerçekleşmiştir (KTO Dergisi,
2006)
2007 yılında en çok doğrudan yatırım yapan ülkelerin listesi aşağıdadır;
 11

Tablo 4. Polonya’ya Doğrudan Yatırım Yapan Ülkeler

ÜLKE YATIRIM (EURO) YÜZDE (%)
ALMANYA 2.8 milyar 17.05
FRANSA 1.77 milyar 10.73
HOLLANDA 1.73 milyar 10.48
LÜKSEMBURG 1.0 milyar 6.07
AVUSTURYA 905 milyon 5.46
ABD 835 milyon 5.04
İSVEÇ 813 milyon 4.90
BİRLEŞİK KRALLIK 613 milyon 3.70
İSPANYA 574 milyon 3.46
MALTA 562 milyon 3.39
DİĞERLERİ 4.9 milyar 29.73
Kaynak : Polonya Yabancı Yatırım Ajansı (www.paiz.gov.pl, 05.11.2008)

Tabloda da görüldüğü üzere AB üyesi gelişmiş ülkelerin Polonya’ya çok

fazla ilgi gösterdikleri açıktır. Euro’nun Polonya Zloty’si karşısındaki değeri
gelişmiş ülkelerin aynı yatırımı Polonya’ya yapmaları durumunda daha ucuza mal
edecekleri bir gerçektir. Özellikle Almanya Polonya’nın komşusu olma avantajını en
iyi şekilde değerlendirmek isteyen ülkedir. Bunun için % 17.05 ile en çok yabancı
yatırım yapan ülke konumundadır. Yabancı yatırımlar imalat sanayinin yanısıra
ticaret ve finansman alanlarında yoğunlaşmaktadır. Yabancı yatırımların yoğun
olduğu imalat sanayi kolları ise gıda işleme, otomotiv, kağıt, elektrik ve kimya
endüstrileridir.
Polonya tekstil sektörünün pay sahipliği yapısı sabittir. Piyasanın toplanma
indeksi oldukça yüksektir ve piyasanın yaklaşık % 30’u üç büyük şirkete aittir ki bu
şirketlerin piyasadaki bütün kumaş üretiminin % 50’sini ürettikleri tahmin
edilmektedir. Kalan % 50’yi ise küçük yerli üreticiler ve hala oranı yükselen
Pakistan, Türkiye ve Çin gibi ülkelerden yapılan ucuz ithalatlar
oluşturmaktadır.(Hordyj,2001;8)
 12

1.3-Türkiye–Polonya Ekonomik İlişkilerine Bir Bakış

İki ülke arasındaki ticari ilişkiler ilk ticaret anlaşmasının imzalandığı 1439
yılına dayanmaktadır. Daha sonra 1923 yılı Temmuz ayında Lozan’da Dostluk
Anlaşması ile beraber imzalanan Ticaret Anlaşması, Türkiye Cumhuriyeti’nin
aktettiği ilk ticaret anlaşması olması nedeniyle özel bir anlam taşımaktadır. 1989 yılı
öncesinde Polonya’nın Türkiye’de gerçekleştirdiği dört termik santralin proje
bedellerinin Türk malları ihracıyla ödenmesine yönelik anlaşma uyarınca Merkez
Bankası nezdinde oluşturulan özel hesapların ikili ticaret hacminin gelişmesinde
büyük rolü olmuştur. 1 Mayıs 2000 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye-Polonya
Serbest Ticaret Anlaşması ile iki ülke arasındaki sanayi ürünleri ticareti liberalize
edilmiş, 2002 yılından itibaren tüm sanayi mallarının ticaretinde gümrük vergileri
kaldırılmıştır. Polonya’nın 1 Mayıs 2004 tarihinde gerçekleşen AB üyeliği
sonrasında, ilişkiler AB yükümlülükleri kapsamında Gümrük Birliği çerçevesinde
yürütülmeye başlanmıştır. Gümrük Birliği uygulamaları ile iki ülke arasındaki
Serbest Ticaret Anlaşması feshedilmiştir (Polonya Ülke Profili, Dış Ekonomik
İlişkiler Kurulu, 2005).
Şubat 2009 istatistiklerine göre Türkiye’nin ihracat yaptığı ilk elli ülke
arasında Polonya 24’üncü, ithalatta ise 21’inci sıradadır. Aynı dönemde Türkiye’nin
toplam ihracatında Polonya’nın payı % 1,0 iken bu oran ithalatta ise % 1,1 olarak
gerçekleşmiştir.(tuik.gov.tr)
Polonya Ekonomi Bakanlığı’nın 2008 verilerine göre ise Polonya’nın
ihracatında Türkiye 19’uncu sırada (toplam ihracatın % 1.19’u) yer almaktadır ve
Polonya’nın Türkiye’den ithalatında Türkiye 21’inci sırada (toplam ithalatın %
1,26’sı) bulunmaktadır (mg.gov.pl)
Türkiye’nin Polonya ile ilgili dış ticaret rakamlarına aşağıdaki tabloda
gösterilmektedir;
 13

Tablo 5. Türkiye’nin Polonya ile Dış Ticareti

YILLAR İHRACAT (000 $) İTHALAT (000 $)
1998 290.850 82.052
2005 830.483 1.244.447
2006 1.060.078 1.436.586
2007 1.436.402 1.646.232
2008 1.586.368 1.977.852
2009* 552.016 773.443
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (www.tuik.gov.tr, 05.06.2009)
* Ocak-Haziran dönemini kapsamaktadır.

Türkiye’nin 1998 yılında ve daha önceki yıllarda lehine olarak açık ara elinde
tuttuğu ihracat-ithalat farkı giderek kapanmış ve Polonya bu avantajı eline
geçirmiştir. Polonya liberal ekonomiye geçtiği 1989 yılından bu yana sürekli olarak
büyüyen ve dünyaya açılan ekonomisiyle bu farkı çok rahat kapatmış ve hatta öne
geçmiştir. Türkiye Polonya’ya 1998 yılında Polonya’dan ithalatının yaklaşık üç
buçuk katı ihracat yapmıştır. Yalnız bu durum yıllar içinde tersine dönmüştür.
Örneğin; 2008 yılında Türkiye’nin Polonya ile ile ona dış ticaret açığı 391.484.000
dolar olmuş ve Türkiye bu konuda geriye düşmüştür.
Ayrıca tablodan çıkan bir diğer sonuç ise Türkiye ve Polonya’nın ticaret
hacmi sürekli artış göstermiştir. 2008 yılında bu hacim toplam olarak 3.564.220.000
$’a ulaşmıştır. 1998 yılından 2008 yılına kadar olan on senelik dönemde iki ülkenin
toplam ticaret hacmi yaklaşık olarak dokuz buçuk kat artış göstermiştir.
2007 yılı verilerine göre Polonya’dan Türkiye’ye ihraç en çok ihraç edilen
mallar;
 14

Tablo 6. Polonya’dan Türkiye’ye İhraç Edilen Mallar Tablosu

Motorlu Taşıtlar % 26,4
İçten Yanmalı Motorlar % 13,5
Tüpler (Lamba) % 11,1
Televizyon İçin Resepsiyon Cihazlar % 2,63
İzolasyonlu Tel % 2,46
Kaynak: Polonya Ekonomi Bakanlığı (www.mg.gov.pl, 14.10.2008)

2007 yılı verilerine göre Türkiye’den Polonya’ya ithal edilen mallar ise;

Tablo 7. Türkiye’den Polonya’ya İhraç Edilen Mallar Tablosu

Motorlu Taşıtlar % 14,31
Motor Parçaları % 10,12
Yük ve Ulaşım İçin Motorlu Araçlar % 3,82
Meyve ve Fındık % 3,34
Parçalar ve Motorlu Taşıtlar için Aksesuarlar % 3,02
Pamuklu Kumaş % 2,98
Kaynak: Polonya Ekonomi Bakanlığı (www.mg.gov.pl, 14.10.2008)

Almanya, Rusya ve Baltık pazarlarına coğrafi yakınlığı, zengin hammadde

olanakları ve gelişmiş bir ulaşım ve sanayi altyapısına sahip olması nedeniyle
Polonya pazarı, Türk yatırımcıların da hedef pazarlarından birisi konumuna
gelmiştir. Türk yatırımcılar tekstil başta olmak üzere gıda, gastronomi, elektronik,
beyaz eşya, turizm, inşaat ve otomotiv gibi sektörlerde faaliyet gösteren büyük
ölçekli firmalarla beraber, ağırlıklı olarak tekstil üretimi, ihracatı ve pazarlaması
alanında çalışan küçük ölçekli firmalar bulunmaktadır. Tekstil sektöründe ise 2006
yılı rakamlarına göre Türkiye toplam tekstil ihracatının % 4.1’ini Polonya’ ya
gerçekleştirmiştir. Böylece Polonya Türkiye’nin yedinci büyük tekstil ithalatçısı
konumuna gelmiştir. Türkiye’nin bu yılda Polonya’ya tekstil ihracatı rakam olarak
ise yaklaşık olarak 250 milyon dolardır (itkib.org.tr)
 15

2006 yılı sonunda Polonya’daki doğrudan Türk yatırımı miktarı 34,1 milyon
eurodur. 2007 yılında ise bu rakam 58,3 milyon euro olarak gerçekleşmiştir.
 16

İKİNCİ BÖLÜM

2.Polonya Tekstil Sektörü Analizi

2.1-Polonya Tekstil Sektörünün Kısa Tarihçesi

Polonya’da tekstil sektörü 19. yüzyılın son çeyreğinde Łódź ve Żyrardów

şehirlerinde başlamıştır. Buralarda kurulan ilk tekstil fabrikalarının ürettikleri ürünler
doğrudan Rusya’ya ihraç ediliyordu. Başka bir deyişle bu fabrikalar Rusya için
kurulmuştu. Birinci Dünya Savaşı’ndan önce Łódź, Bielsko-Biala, Środa, Krosno ve
Rakszawa şehirlerinde kurulan tekstil okullarında genelde yabancılar eğitim
vermekteydi. Nihayet 1922 yılında ilk tekstil birliği olan Tekstil Sanayi
Teknisyenleri Sendikası kuruldu. Bu kurum kuruluş amacını; birlik üyelerinin
eğitimlerini sağlamak, örgütlenmesini sağlamak ve mesleki çıkarlarını korumak
olarak belirlemişti. 1930’lu yıllara gelindiğinde ise tekstil sektörü Polonya’daki en
önemli üretim sektörlerinden biri olmuştu. Sektörde yaklaşık olarak 170.000 kişi
istihdam ediliyordu ve üretimin % 17’si ihraç ediliyordu. Łódź, Andrychów,
Zawiercie, Varşova ve Zyrardow pamuk işleme sanayisinin en önemli merkezleri
haline gelmişti. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Polonya’da tekstil sanayi tamamen
engellendi. Naziler, tüm değerli makina ve techizatı yok ettiler. Bu yıkımdan sonra
sektörün toparlanması bir hayli zaman aldı. Savaştan sonraki tekstil birliği ise 1 Mart
1945’de kurulan Pamuklu Sanayi Birliği olmuştur (Szosland,2003;4).
1970-1980 yılları arasında tekstil sektörü radikal bir modernizasyon yolu
izledi. Bununla birlikte bir çok işletme yeni teknoloji ile tanıştı ve fabrikalardaki
makina ve techizatlar yenilendi. Bununla birlikte ürün tasarımı, ürün kalitesi
gelişmeye başladı. Bu radikal değişiklikler ise bakan Tadeusz Kunicki ile
başlamıştır. (Szosland,2003;4)
1989 yılında Polonya’nın rejim değiştirmesi ülkedeki herşeyi etkilediği gibi
tekstil sektörünü de yakından etkilemiştir. Daha önce çok iyi ticaret ortağı olan
Polonya ve Sovyetler Birliği’nin bu yakınlığı sona ermiştir. Tekstil sektörünün can
 17

damarı olan bu pazar daralmıştır. Liberal sisteme geçen Polonya tekstil açığını Çin,
Vietnam, Kuzey Kore ve Türkiye ve diğer Doğu Asya ülkelerinden temin etmeye
başlamıştır. Ayrıca bu dönemde Batı Avrupa’dan gelen kullanılmış giyim eşyaları da
unutulmamalıdır. Liberal ekonomiye geçişten sonra ekonomideki en önemli adım
olan özelleştirmeler tekstil sektöründe de uygulandı. Bunların arasında Polonya’nın
en büyük tekstil işlemeleri olan; CHEMEX – POLONTEX, WISTIL - HAWT –
BIELBAW, ZWOLTEX – ELKO, SUNSUIT, FERAX, TEXTIL UNIVERSAL
EURO, WOJAS, BUT-S gibi işletmeler bulunmaktadır.(Szosland,2003;5)
Son olarak liberal Polonya’ya geçiş sürecinde tekstil sektörü üretimini şekil
yoluyla incelenecek olunursa;

Şekil 1. Polonya Tekstil Üretimi

Kaynak: Wlokiennictwo w Polsce, Janusz SZOSLAND, PRZEGLĄD

WŁÓKIENNICZY 1/2003

Görüldüğü gibi her dönemde en çok üretilen pamuklu kumaşlar ve ondan

üretilen ürünler olmuştur. Polonya’nın iklimi gereği örgü ürünleri ikinci sırada yer
almıştır. İkinci Dünya Savaşı yıllarında üretmin düşüşe geçişi şekilde çok açık bir
şekilde görülmektedir. Ayrıca rejim değişikliğinin yarattığı kargaşa tekstil
sektöründe de yaşanmış ve üretim seviyesi düşüşe geçmiştir.
 18

Polonya tekstili ile ilgili güncel istatistikler araştırmamın ileriki bölümlerinde

sunulacaktır.

2.2-Polonya Tekstilinin Makro Sorunları ve Çözüm Önerileri

Polonya korumacı giyim pazarı 1 Mayıs 2004 tarihinde AB tek pazarının bir
parçası, dolayısıyla tamamen piyasa düzenlemelerine tabi oldu. Tek Avrupa
pazarında rekabet gücü elde etmek için, bir şirketin pazarlama stratejisini geliştirmesi
ve çok dikkatle planlaması gerekmektedir.(Koszewska,2005;11)
Polonya, 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği’ne katılmıştır. Bu hareket
ticaret ve uluslar arası işbirliğinin daha da serbestleştirilmesine katkıda bulunmuştur.
Ülke, AB ülkeleri için dış gümrük tarife ve koruma araçlarını uygulamaya
mecburdur. Başka bir önemli mesele ise 2004 yılının sonunda, 1994 yılında
Marrakesh’de tekstil ve giyim üzerine imzalanan on yıllık geçiş döneminin sonunda
ortaya çıktı. Hükümlere göre bu grup malların korunması kaldırıldı, tekstil ve giyim
ürünleri Dünya Ticaret Örgütü kurallarına tabi idi (Grandys,2007;7-9).
Avrupa Birliği ile entegrasyon ile birlikte, bağlı ortak pazarda Polonya giyim
sanayisinde çoğunlukla ürünlerin rekabet gücünün artırılması gerekir. Şimdiye kadar,
yeniden yapılanma sürecinin bu sektörün istikrarlı işleyişi için yetersiz olduğu
sonucu ortaya çıkmaktadır (Malinowska-Olszowy,2008;7-10)
Polonya’da üretim hacmi daralması aşağıdaki faktörlere dayanır
(Hordyj,2001;7);

1- Tüketiciler arasında iç talepdeki azalma nedeniyle ekonomik yavaşlama.

2- Ülkenin önemli ekonomik ortaklarındaki tüketici talebindeki gerileme (Almanya
ve diğer Avrupa Birliği ülkeleri)
3- Polonya tekstil üretiminin geleneksel alıcıları olan Rusya, Ukrayna ve Beyaz
Rusya vatandaşlarının satın alma gücünün düşmesi. Ayrıca Rusya’da doların
yükselmesi sonucu bütün ithal ürünlerin fiyatlarının artması
4- Polonya giyim sanayi çıkarlarını korumak için devlet politikası eksikliği.
Aşağıdaki belirtiler dahil;
 19

a-) Sık sık ve yasadışı kontrolsüz ithalatla birlikte yerli sanayide gerileme
b-) Devletin gümrük sınırlarında yeterli denetim eksikliği
c-) Üretimi doğrudan veya dolaylı olarak sübvanse eden ülkede mal ve miktar
kotalarının eksikliği,
d-) Şartları belirleyen tüketici ürünlerinde kalite standartlarının eksikliği,
e-) Etkili yeniden yapılanma operasyonlarında yerli üretici için finansman
dahil etkin mali enstrümanların eksikliği
f-) Firmaların pratikte iflas ve giderler hakkında vizyon eksikliği, Bu tür
firmalar genellikle yükümlülüklerinin bir parçasını ödememeyi bir şirket politikası
haline getirirler. (örneğin sosyal güvenlik)
Bu sektörün makro sorunları genel olarak, AB ile entegrasyon, AB
müktesebatına uyum, AB standartlarında üretim yapamama sorunu, markalaşma
sorunu ve özellikle daha önce imzalanan ve dünya ticaretiyle uyumu içeren
anlaşmaların Avrupa Birliği’ne üye olmakla birlikte geçerliliğinin yitirip
yitirmediğidir. Bu sorunların çözülmesiyle birlikte hem Polonya ile ticaret yapan
ülkeler hem de Polonya’daki üreticiler kendilerine yeni bir yol haritası çizebilecektir.
İlgili sorunların çözülebilmesi için Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Birliği
kriterleri göz önüne alınarak uluslar arası hukuğa uygun yeni bir düzenlemeye
gidilerek ilgili tarafları mağdur etmeden ve kazanılmış hakların yitirilmesini
önlemektir. Özellikle malların serbest dolaşımı ve gümrük tarife oranlarının yeniden
belirlenmesi, göz önüne alınması gereken konuların başında gelmektedir.

2.3-Polonya Tekstilinin Kalbi Łódź ve Çevresinde Durum Analizi

Tekstil sanayisinin dünyadaki mevcut çerçevesi, Avrupa Birliği ve gelişmiş

ülkelerin bu alandaki analizleri, ulusal tekstil sanayinin geliştirilmesi için çalışmalar
yapılması gerektiğini söylemektedir. Örneğin dünyadaki çok gelişmiş ülkeler,
özellikle ABD ve Japonya bu yenilikçi teknolojilerin kullanımı, ekonomik
büyümenin itici gücü ve rekabet için Dünya ticaretine katkıda bulunur sonucuna
ulaşmışlardır. Ulusal tekstil sanayi için yenilik yeteneği, esneklik ve gittikçe artan bir
karakter içinde bulunuyor. Yenilik; araştırma, bilgi edinme ve bilginin yeni
 20

kaynaklarının kullanımı amacına dayanan bir süreçtir. Amacı ise bu yenilikleri

ürünlere ve üretim sürecine uygulamaktır. Yenilikçi sistemler, rekabet gücünü
artırabilmek için yeni fikirlerin geliştirilmesini destekler. Łódź bölgesi tekstil sanayi
işlerinin %37’sini üretmektedir. Łódź’un 150 yıldan fazla geleneği, benzersiz bir
atmosferi, geniş tabanlı yüksek öğrenimi ve orta öğrenimi, güçlü bir bilimsel
araştırma geçmişi olan personeli mevcuttur. Łódź ve Łódź bölgesinde Avrupa
ölçeğinde tanıtım ve moda tasarımı geleneği yoktur. Łódź 2013’de daha az moda
şehri olarak görünecektir (Polipowski,2008;38-40)
Tekstil ve giyim sektörü, genel yargının aksine bu grup endüstrilerde en son
teknik ve teknolojik çözümlerin yoğun olması üzerinde çalışmaktadır. Tekstil ve
giyim sanayi ürünleri; sağlık, inşaat, mimarlık techizatları, otomotiv endüstrisi, gemi
inşaası, enerji, yol, spor giyimin ve özel koruyucu giysilerin üretiminde kullanılır.
Şık, modern kumaşlar, son trend ürünlerin üretilmesinde hayati önem taşımaktadır.
Tekstil ürünlerinin geliştirilmesi, tekstil bilgileri, elektronik ve bilişim kullanılarak
devam etmektedir (Kubiak,2007;15-16)
Łódź bölgesinde Tekstil ve konfeksiyon, tarım ve tarımsal gıda işleme
üretimiyle birlikte bölgesel ve ulusal düzeyde önemli bir role sahiptir. Dokumada
ulusal üretimin %65’ini, pamuklu kumaş, havlu ve pamuklu kadife üretiminin %
40’ını, battaniye ve seyahat eşyaları üretiminin % 30’dan fazlasını gerçekleştirir.
Ayrıca sentetik kumaşlar, keten, kaban ve giyim kumaşları yerli üretiminin % 20’den
fazlasının üretimini yapmaktadır. Łódź bölgesi Polonya giyim ve konfeksiyon
aksesuarları ihracatında yaklaşık % 57 ve tekstil parçaları ihracatında ise %8’den
fazla bir orana sahiptir. ( Polipowski,2008; 38-40)
Łódź bölgesinde AB ve Hükümet kamu sübvansiyonları fon yardımıyla
bölgedeki ekonomik kalkınmayı desteklemek için yaklaşık 40 farklı türde merkez
bulunmaktadır. Yenilikçi çözümler promosyonu teknoloji gelişmesi için bölgedeki
bilimsel çalışma ve araştırma merkezi ile üniversiteler arasındaki teknoloji transferini
sağlamaya yöneliktir. Anahtar kurumlar Łódź ve bölgenin ekonomik kalkınmasını
destekleyebilir, bunlar bölgesel kalkınma ajansları olabilir. Bölgesel çalışmada
işveren kuruluşları, sanayi odaları, bölgesel dernekler ve ticari kuruluşların da lobi
faaliyetleri önemlidir. Önerilen yeni bir büyük girişim ise Łódź ve bölgesinde tekstil
sektörü de dahil olmak üzere bir "küme" nin oluşturulmasıdır. Seçilen kümeler ve
 21

sanayi sektörlerinin etkili olması için Avrupa kaynakları tarafından 2007-2013 yılları
arasında desteklenmektedir. Łódź 2007 yılında iki ayrı ve rekabetçi kümeleri
geliştirdi;

1.Küme Merkezi Moda için Promosyon (sanat biliminin konsolidasyonu. Güzel

Sanatlar Akademisi, Ulusal Moda Odası, Łódź Bölgesel Kalkınma Ajansı, kamu
yönetimi, proje dernekleri, yerel kuruluşlar, moda tanıtımı ile ilgili kuruluşlar, iş
lobisi)

2. Küme bilimi, teknoloji ve tekstil (öğrenimin birleşmesi JBR, IW, IPiWCh, CIOP,
MORATEX, yüksek öğretim (Łódź Teknik Üniversitesi) ve mesleki eğitim, devlet
idaresi ve yerel yönetim, endüstrinin geliştirilmesi için enstitüler, iş lobisi vb)(
Polipowski,2008; 38-40)

1 Mayıs 2004’de Polonya Avrupa Birliği’ne girdi ve bu ülkelerin temel amacı

ücretsiz mal birliği hareketine katılmak olsa bile yeni üye ülkelerin geçiş dönemi
bazı kısıtlamalara tabi oldu. Aynı zamanda bu ülkeler zorunlu dış gümrük tarifelerini
AB’nin üçüncü ülkeler ile ticareti için uygulamak zorunda kaldılar. Çünkü yeni
durum önemli ölçüde Polonya işletmeleri ve çalışma koşullarını değiştirmiş ve
Polonya işletmelerinin Avrupa tekstil ve giyim pazarına yönelik AB ekonomi
politikası verileri ve tüm mevcut kaynakları analiz etmeleri sonucunu doğurmuştur.
(Grandys ,2005;8-10)
Polonya sanayi, düşük seviyeli yenilik anlayışı ile karakterize olmuştur. Son
yapılan sıralamalara göre Polonya AB üyesi içindeki ülkeler içinde son sırayı
almıştır. Bu nedenle sorunları sadece üretici taraflı bakmak yanlış olur. Yatırımlar,
yeni teknolojiler, modern makineler, son derece yetenekli iş gücü ve sözleşmeler ve
araştırma hizmetleri için alım sözleşmeleri her girişimci için açık eylem hatlarıdır.
Ama giyim endüstrisinin dönüşümü emek yoğundan bilgi yoğuna geçerken birçok
engelle karşılaşmaktadır. Bunlar ikiye ayrılmaktadır;
-dış engelleri olan üreticilerin kısmen kontrolü
-işletmelerin içinde ortaya çıkan iç engeller
 22

Bilim ve sanayi arasındaki bilginin aktarılmasındaki limitin iki ana kaynağı

vardır; düşük mali kaynaklar, bu giyim üreticisinin kendine ait borçlanma
sorunlarıdır. Durum göz önüne alındığında düşük bütçe geliri ve iş kaybı sonucu
olarak sadece üreticiler değil, aynı zamanda devletinde bazı taahhütleri gerekir,
çünkü devlet de giyim sanayinin bozulmasından çekinmektedir. Sektördeki engeller
ise şunlardır (Grandys,2008;9-12);
- Bilgi transferinin finansmanı için dış engeller
- Yüksek işçi maliyetleri
- Bazı mesleklerdeki kalifiye işçi sıkıntısı
- Konfeksiyon ve tekstil sektörünün temsil edilmemesi
- Bilim ve sanayi arasındaki kurumsal çözümler için ortak bir erişim
sağlanamaması
- Polonya nüfusunun yeni antropometrik verilerine erişilememesi
- Bilgi transferinin finansmanı için iç engeller
- Kalite yönetimi bilgi sıkıntısının ISO 9000 sertifikası ile onaylanması
- Stratejik kararların Pazar analizleri ile desteklenmemesi
- Düşük kaliteli ürünlerin yerel giyim sektöründeki rekabeti
- İşletmelerin kurumsal yapısı ile ürün türünün uyuşmazlığı
- İşletmelerdeki sınırlı yenilik hareketleri

Bütün bunlara ilave olarak Polonya tekstil sektörünün sınırları çizilecek

olursa; özellikle pamuk olmak üzere hammadde ithal eden bunları işleyen ve satan
bir ülkedir. Ayrıca tekstil sanayisi daha çok KOBİ’ler üzerinden faaliyet
göstermekte olup, büyük çapta üretim yapan işletmeler de bulunmaktadır. Almanya
gibi gelişmiş Avrupa ülkeleri tekstil üretimlerini Polonya’da yaptırarak daha düşük
maliyetle ürün elde etme olanağına sahiptirler.
 23

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3-Polonya Tekstil Sektörü Üzerinde Yapılan Bir Araştırma

Dünya genelinde pazarın ve alıcı tercihlerinin hızla değişmesi, krizlerin

meydana gelmesi nedeniyle özel işletmeler bu duruma ayak uydurmak durumunda
kalmışlardır. Bu da işletmelerin yapılarını sürekli dinamik tutması ve hızlı bir
değişim yaşaması anlamına gelmektedir. Bu nedenle işletmeler üzerinde yapılan
araştırmalar ve literatüre geçen çalışmalar çok çabuk eskiyebilmekte ve yeni
çalışmalara kaynak olamayacak duruma gelmektedirler. Bu tezde bir araştırma
çalışması yapılması fikri de bu şekilde gelişmiştir.
Bu araştırma Polonya’nın en önemli tekstil merkezlerinden biri olan Łódź
şehrinde bulunan Ptak Tekstil Ticaret Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. Yıllık 4,5
milyon müşterinin ziyaret ettiği merkez Polonya’nın en büyük tekstil toptancı
merkezlerinden birisidir. Ptak Tekstil Ticaret Merkezi’nde kendi ürünlerini üretip
toptan satışını yapan şirketlerin yanında, çeşitli ülkelerden ithal ettikleri ürünleri
satan ya da başka firmaların ithal ettiği malları toptan olarak satın alıp yine toptan
olarak satan firmalar bulunmaktadır.(ptak.com.pl) Aşağıda bu çalışmanın
amacı,yöntemi ve kapsamı açıklandıktan sonra, araştırmada elde edilen sonuçlar
değerlendirilecektir.

3.1- Araştırmanın Amacı

Türkiye’nin dünya genelinde kabul görmüş önemli bir sektörü olan teksitl
sektörünün daha fazla büyümesi ve gelişmesi için yeni pazarların bulunması, var
olan pazarların geliştirilmesi, sadece Türkiye’de değil tüm dünyada ortaklıklar
kurulması ve yeni yatırımlar yapılması gerekmektedir. İşte Polonya, Türk tekstilcileri
tarafından çok fazla tanınmayan ve yatırım yapılmayan bir pazar olarak
karşılaşılmaktadır.
 24

Bu araştırmanın amacı Polonya pazarına yatırım yapmak isteyen Türk

yatırımcılara ülke tekstilinin şuanki durumu hakkında bilgi vermek ve teksitl
işletmelerinin yapısını göstermek, yatırım ve ortaklık olanaklarını en iyi şekilde
ortaya koymak ve Türk tekstilcilerinin karar verebilmesine yardımcı olmaktır. Ayrıca
bu araştırmayla şirket yapıları, yaşam süreleri, üretimdeki maliyet yapıları, üretim
çeşitlilikleri, dış ticaret yapabilme kabiliyetleri ve Türk teksil ürünlerinin imajı gibi
bilgilerinde ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır

3.2- Araştırmanın Kapsamı

Araştırmanın ana kütlesi Polonya tekstil sektörü temsilcileridir. Ancak bu çok

büyük bir kitleyi içerdiğinden araştırma, bu kitleyi en iyi temsil eden Polonya
tekstilinin kalbi olarak tabir edilen ve Polonya’nın Varşova’dan sonra en büyük şehri
olan Łódź şehrinde bulunan ve Polonya’nın en büyük tekstil ticaret merkezi olan
Ptak Ticaret Merkezinde yapılmıştır. Ptak Ticaret Merkezi 1993 yılında üç ticaret
kompleksi ile birlikte 25 hektar alan üzerine kurulmuştur. Merkezde 3,000 tane
toptancı mağazası bulunmaktadır.(ptak.com.pl)
Araştırma için Ptak Tekstil Merkezi tarafından 01.04.2009-30.04.2009
tarihleri arası uygun görülmüştür. Merkezde her ne kadar 3,000 adet mağaza bulunsa
da bunların yaklaşık 2,000 tanesi faaliyet göstermektedir. Faaliyet gösteren
işletmelerden yasadışı çalışanlar, araştırmaya konu olamayacak kadar çok küçük olan
işletmeler gibi araştırma kriterlerine uymayan işletmeler çıkartıldıktan sonra ve kalan
işletmelerden tercüman aracılığıyla iletişim zorluğu, zaman yetersizliğinden dolayı
irtibat kurulamayan işletmeler çıkarıldıktan sonra 254 işletmeye anket formu
dağıtılmıştır. Anket formları fotokopi yoluyla çoğaltılarak tek tek elden şirketlere
dağıtılmış ve birkaç gün içinde tekrar toplanmıştır. Ancak işletmelerin bilimsel
araştırmaya ilgisizliği, önyargılı davranması ve daha sonra kendilerine herhangi bir
yükümlülük yükleyeceği korkusuyla ankete cevap vermekten çekinmeleri nedeniyle
53 anket formu toplanabilmiş ve bunların 3 tanesi sorulara tamamen alakasız
cevaplar verilmesi nedeniyle elenmiştir. Değerlendirmeye 50 adet anket formu konu
olmuştur. Böylece araştırmada oluşturulan örneklem yaklaşık % 20 olmuştur.
 25

Öğüt’ün işletmelerle ilgili yaptığı bir çalışmasında bu oran % 22

olmuştur.(Öğüt,2003;293) Ayrıca Zerenler’in de işletmelerle ilgili yaptığı araştırma
da % 20 örneklemle çalıştığı görülmüştür (Zerenler,2003;329)

3.3- Araştırmanın Yöntemi

Araştırmada uygulamalı araştırma tekniğinden yararlanılmıştır. Uygulamalı

araştırmalar,üretilen bilgilerin değerlendirilmesi çevrenin kontrol edilmesi ve
sorunların çözümünün sağlanması amacıyla yapılan araştırmalardır. Bir başka
deyişle, bu araştırmalar daha çok pratiğe yönelik, bilgi üretmekten çok sorun
çözmeyi amaçlayan araştırmalardır. Bu araştırmalara, üretilen bilgilerin denemeli
uygulaması gözüyle de bakılabilir.(Gökçe&Çukurçayır,2003;23)
Çalışmalar araştırmanın amacına yönelik oluşturulan aşağıdaki plan
çerçevesinde yürütülmüştür.
 26

Şekil 2. Araştırma Süreci

Yazılı Kaynakların İncelenmesi

Araştırmanın Amacı, Kapsamı ve

Yönteminin Belirlenmesi

Anketin Hazırlanması

Anketin Yapılması

İstatistiksel Analizlerin Yapılması

Araştırma Sonuçlarının
Değerlendirilmesi

Bir araştırma projesine başlamadan önce ilgili alandaki literatürün taranması

gerekir. Daha önce yapılan araştırmaların gözden geçirilmesi, kitapların ve
makalelerin okunması iyi bir araştırma probleminin ortaya koymak için yararlı
 27

olacaktır. Sadece sizin ilgi duyduğunuz konu ile ilgili değil, bu konu ile ilişkili olan
kitap, makale, dergi gibi kaynakların da gözden geçirilmesi şeklindeki bir literatür
taraması, en azından başka araştırmacıların neler yaptıklarını öğrenmenize yarar
(Gürsakal,2001;103-104)
Plan’da da görüldüğü gibi araştırmanın yöntemi; önce ikincil veriler
kullanılarak literatür taraması ile araştırmanın temelinin oluşturulmasıdır. Araştırma
için gereksinim duyulan özgün verilerin araştırmacının kendisi tarafından
toplanmasına birincil veriler denilmektedir. Her türlü araştırmada birincil veri
toplamada başlıca üç yöntemden yararlanılabilir; Anket, gözle, röportaj/mülakat
(Gökçe&Çukurçayır,2003;54) Araştırmada birincil veri toplama yöntemi olarak
anket kullanılmıştır. Burda izlenen yolda ilk olarak anket soruları hazırlanmış daha
sonra anketler doğrudan işletmelere dağıtılmış ve birkaç gün sonra tekrar
toplanmıştır. Daha sonra anketler değerlendirilmiş ve istatistiki tabloları
oluşturulmuştur. Son olarak istatistiki sonuçlar değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır.
Anket soruları hazırlanırken daha önce özellikle KOBİ’lere yapılan anketler
incelenmiş ve benzer bir anket formu oluşturulmuştur. Anket soruları;
- İşletmelerin temel bilgilerini öğrenmeye yönelik sorular,
- İşletmelerin yatırım durumlarını öğrenmeye yönelik sorular,
- İşletmelerin dış ticaret kabiliyetlerini öğrenmeye yönelik sorular,
- Türk ürünlerinin imajı hakkında bilgi sahibi olmaya yönelik sorular olmak üzere
toplam 13 ana sorudan oluşmaktadır. Bazı soruların altında ana soruyla ilgili ara
sorularda bulunmaktadır. Anket çalışması Polonya’da yapıldığından anket formu
Lehçe’ye çevrilmiş olup ilk olarak Łódź Üniversitesi (Uniwersytet Łódźki)’nden Dr.
Wojciech URBANIAK ile gözden geçirilmiş olup ve son olarak Doç Dr. Muammer
ZERENLER’den yardım alınarak ve hataları düzeltilerek son hali verilmiştir. Anket
formunun Lehçe hali EK-1’de, Türkçe hali ise EK-2’de gösterilmiştir.
 28

3.4. Araştırmada Elde Edilen Bulgular

Bu bölümde anket sonuçları ortaya konularak, istatistiki bilgiler ışığında

değerlendirilerek tablo yardımıyla sunulacaktır.
Firma sahiplerinin üretici mi yoksa başka yerden aldığı malı satan
toptancı mı olduğunun tespiti yapılan soruda; Ankete katılanların 23’ü sadece
üretici, 26’sı sadece toptancı,1’i ise hem üretici hem toptancıdır. Bu durum
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir;

Tablo 8. Araştırmaya Katılan İşletmeler Tablosu

İşletme Bilgisi Sayı Yüzde (%)
Sadece Üretici 23 46
Sadece Toptancı 26 52
Her İkiside 1 2
Toplam 50 100,0

Polonya’da ki üretici firmalar genellikle çok küçük üretim tesisleri olan ve

işçi sayısı bir kaç kişiyi geçmeyen işletmelerdir. Bu firmalar genelde emek yoğun
çalışırlar. Makina ve techizat açısından çok fazla gelişmiş değillerdir. Toptancı olan
firmalar ise genelde ürünlerin ithal edildiği ülkelerdeki firmların şubeleri gibi
çalışmaktadır. Yurtdışındaki bir çok iş adamı ürünlerini satabilmek için buraya da
kendi firmalarını kurmuşlardır ve ihracatı sadece bu firmaya gerçekleştirerek
işlemlerini yürütmektedirler. Tablo 8’de de görüldüğü gibi ankete katılan firmalar
sırasıyla % 52 sadece toptancı, % 46 sadece üretici ve % 2 hem üretici hem de
toptancı firmalarıdır.
Ankete Katılan Firmaların Kuruluş Yıllarına İlişkin Bilgiler; Ankete
katılan işletmelerden hangi yılda faaliyete başladıklarını yazmaları istenmiştir. Bu
sorunun amacı; genel olarak Polonya’daki işletmelerin köklü işletmeler mi olduğu
yoksa hayatına yeni başlamış işletmeler mi olduğunu anlamaya çalışmaktır.
Cevaplayıcıların bu soruya verdiği cevaplar ise aşağıdaki tabloda gösterilmiştir;
 29

Tablo 9. İşletmelerin Kuruluş Yılı Bilgileri Tablosu

Kuruluş Yılı Sayı Yüzde (%)
1970’ler 1 2
1980’ler 7 14
1990’lar 23 46
2000’ler 18 36
Cevap Vermeyenler 1 2
Toplam 50 100,0

Tablo 9’da da görüldüğü gibi işletmelerin birçoğu Polonya’nın liberal

ekonomiye geçiş yılı olan 1989’dan sonra kurulmuştur. 1990’lar ve 2000’lerin
toplamı olan % 82 rakamı da bunu işaret etmektedir. Bu yıldan itibaren gerekli
sermayesi olan herkes işletmesini kurmuştur. Ayrıca görüldüğü üzere Polonya’daki
tekstil işletmelerinin çok köklü kuruluşlar olmadığı da söylenebilir. Yapılan ankette
en eski işletme, 1972 yılında kurulduğunu beyan etmiştir. Bunda da biraz önce
bahsedildiği gibi Sosyalist devlet düzeninin etkisi çok büyük olmuştur.
Tekstil ve giyim sanayinin, 1980’lerden başlayıp 1990’lara kadar yaşanan on
yılda işletme sayısı azaltılmasına rağmen Polonya ekonomisinde önemli bir yeri
bulunmaktadır. 2001 yılında 50’den fazla işçi çalıştıran tekstil şirketlerinin sayısı
önce 328 daha sonra ise 621 olmuştur. (Polish Textile and Clothing Industry Right
Before EU Englargement, Conferance :The Future of Textile and Clothing Industry
in Englared Europe, 20 March 2003 Brussesls)
Ankete Katılan İşletmelerin Yasal Durumları Hakkında Bilgiler; Bu

soruyla işletmelerin hangi tür bir işletme oldukları ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Ankete katılanlar çoktan seçmeli şirket türlerinden birini işaretleyerek ankete cevap

vermişlerdir. Ankete verilen cevaplar ise aşağıda gösterilmiştir;

 30

Tablo 10. İşletmelerin Türlerine Göre Dağılımı Tablosu

Şirket Türleri Sayı Yüzde (%)

Tek Kişi İşletmesi 34 68
Adi Ortaklık 14 28
Sermaye Şirketi (AŞ,LTD) 2 4
Toplam 50 100,0

Yapılan ankette ortaya çıkan sonuca göre Polonya tekstil işletmelerinin

genellikle tek kişi işletmeleri olduğu gözlenmektedir. Tek kişi işletmeleri küçük
çapta talebi karşılayabilecek üretim yapan ve pazarı çok dar olan işletmelerdir.
Ankete katılan işletmelerin 34’ü yani % 68’i tek kişi işletmelerinden oluşmaktadır.
14 işletme yani % 28’i adi ortaklık olarak kurulmuştur. Ortaklıklar genellikle adi
ortaklıklar şeklinde bulunmakla birlikte ortak sayısı ikiyi geçmemektedir. Ortaklıklar
aile şirketlerinde daha fazla görülmektedir.
Araştırmaya göre sermaye şirketleri ise % 4’lük bir paya sahiptir. Sosyalizm
döneminde kurulan bir çok tekstil ve hazır giyim tesisleri, liberal sisteme geçişle
birlikte tek tek özelleştirmeye konu olmuştur. Özellikle özelleştirilen dev tekstil
işletmeleri Batı Avrupa’dan gelen yabancı yatırımcılar tarafından satın alınmış ve
sermaye şirketleri olarak yönetilmeye başlanmıştır. Polonya İstatistik Kurumu
verilerine göre 2007 yılının sonunda tekstil işletmesi olarak faaliyet gösteren firma
sayısı toplamda 5.513’dür. Bu sayının yalnızca 14’ü devlet işletmesi iken 5.499’u ise
özel girişme ait olan firmalardır. Ayrıca giyim eşyaları ve kürkçülük sektöründe
faaliyet gösteren toplam firma sayısı ise 18.163'dür. Bu işletmelerin yalnızca 12
tanesi devlet işletmesi iken 18.151 tanesi özel sektor işletmesidir. Deri ve deri
ürünleri üreten işletmelerde ise 4.548 tane özel, 7 tane devlet işletmesi olmak üzere
toplam 4.555 tane işletme bulunmaktadır. Sonuç olarak Polonya tekstil ve hazır
giyim sektöründe 28.231 işletme faaliyet göstermekte olup bunların yalnızca 33
tanesi devlet teşebbüsüdür. (Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of
Industry, 2008;43)
Bu nokta Polonya tekstilinin geldiği konumun görülmesi açısından önemlidir.
Polonya’daki tekstil işletmelerinin küçük boyutlarda olmasının bir başka nedeni ise
 31

henüz yeni kurulan işletmeler olması ve kendilerini geliştirecek yeterli sermayeye

sahip olamamalarıdır. Vergi ve diğer yükümlülükler de girişimcilerin önünde
bulunan başka bir engeldir.
Ankete Katılan İşletmelerin Çalıştırdıkları İşçi Sayısı Bilgileri; Ankete
katılanlara sorulan bu sorunun amacı işletme büyüklüklerini anlayabilmektir.
Genellikle, çalıştırdığı işgören sayısı 1-49 arasında olan işletmelere çok küçük, 50-99
arasında olanlara küçük işletme, 100-499 arasında olanlara orta büyüklükte işletme,
500-1999 arasında olanlara büyük işletme ve kişi sayısı 2000 ve daha fazla olan
işletmelere ise dev işletmeler adı verilmektedir (ŞİMŞEK, 2004; 57-58).
Anketin daha küçük çapta işletmelere göre daha duyarlı olabilmesi için
yapılan ankete ‘1-5 işçi arası’ seçeneğinin de konulması uygun görülmüştür. Böylece
Ptak Tekstil Ticaret Merkezi’nin işletme büyüklükleri yapısı dolayısıyla Polonya
tekstilinin işletme büyüklüğü yapısı hakkında daha detaylı bilgi edinme şansına sahip
olundu. Ankete verilen cevaplar aşağıdaki tablo yardımıyla incelenmektedir;

Tablo 11. Çalışan İşçi Sayısı Tablosu

Çalışan Sayısı Aralığı Sayı Yüzde (%)
1-5 38 76
6-49 11 22
50-99 0 0
100-499 0 0
500 ve üzeri 0 0
Cevap Vermeyenler 1 2
Toplam 50 100,0

Tablo 11 incelendiğinde, tekstil sektöründe çok büyük bir çoğunlukla 1-5 işçi
aralığında işçi çalıştığı görülür. Ankete katılan işletmelerin % 76’sı 1-5 işçi
aralığında işçi çalıştırırken, % 22’si 6-49 aralığında işçi çalıştırmaktadır. Bu durum
Polonya tekstil sektörünün üretim kapasitesinin ne kadar düşük olduğunu
göstermektedir. Bu tür işletmelerin üretim sahaları da çok fazla büyük değildir.
Fabrikasyon üretimden ziyade genellikle atölye tarzı üretim yapılmaktadır. Sektörün
 32

çok küçük işletmeler halinde çalışmasında Asya’dan çok ucuza gelen tekstil ürünleri
ve vergi gibi yükümlülüklerin etkisi çok büyüktür. Gerek işletmelerin hukuki durumu
gerek çalıştırdıkları işçi sayısına bakıldığında sektörde çok küçük ölçekli ve orta
ölçekli işletmelerin hakim olduğu görülmektedir.
Ülkede uygulanan vergilerin yüksek olması ve işçi maliyetlerininde yüksek
olması kaçak işçi çalıştırma gibi yasa dışı işlere başvurma sonucunu doğurmaktadır.
Ankette ortaya çıkan bu sonucun bir diğer nedeni ise anketin genellikle KOBİ’lerin
bulunduğu bölgede yapılmış olmasıdır. Polonya İstatistik Kurumu resmi verilerine
göre 2007 yılındaki tekstil ve hazır giyim sektörlerinde çalışan işçi istatistikleri
şöyledir;

Tablo 12.Çalışan İşçi Sayısına Göre Sektördeki Kuruluşlarla İlgili Temel

Veriler
Tanımlama
A-Yıl içinde çalisan Çeşitli Miktarlarda İşçi Çalıştıran İşletmeler
firma sayısı
Toplam
B- Satılan ürün (mily.
ziloty) 500- 1000 ve
C- Ortalama işçi sayısı 49 ve - 50-99 100-249 250-499
999 +
(1000)

Tekstil Üretimi 998 701 135 104 37 16 5

A 9714,5 1727,9 1118,8 2281,7 1824,2 1355,0 1406,9

B
70,1 13,4 9,5 16,8 12,8 10 7,6

C
Hazır Giyim 2746 2189 314 185 45 10 3
Üretimi A 6588,4 2441,3 1152,3 1494,3 774,8 365,8 359,8
B
116,2 41,8 21,7 27,3 15,4 6,3 3,7
C
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry 2008-
Sayfa 51
 33

Yukaridaki tabloda da görüldüğü gibi hem tekstil üretiminde hem de hazır

giyim üretiminde ağırlık, 49 işçi ve daha az işçi çalıştıran işletmelerde
bulunmaktadır. Örneğin tekstil üretiminde 2007 yılında 998 isletme çalışmış iken
bunların 701 tanesi 49 işçi ve daha az işçi calıştıran işletmelerdir. Yani bu işletmeler
küçük çapta üretim yapan işletmelerdir. Diğer yandan üretilen ürünlerin satış
rakamlarına bakıldığında ise küçük işletmelerin üretim hacimleri küçük olduğu için
satış rakamlarının da düşük olduğu görülür. Tekstil üretiminde faaliyet gösteren 701
işletmenin satış rakamını 250-499 kişi aralığında işçi çalıştıran 37 işletme çok rahat
bir şekilde geçebilmiştir.

Tablo 13. Aylık Ortalama Brüt Ücret Miktarına Göre Sektördeki

Kuruluşların Verileri
Tanımlama
Aylık Ortalama Brüt Ücret ve Maaş Miktarına Göre İşletmeler
A-Yıl içinde çalışan
firma sayısı
B- Ortalama işçi Toplam
1100,01- 1800,01- 2200,01- 2600,01- 3500,00
sayisi (1000) 1100 zl ve -
C-1000 zl başına 1800,00 2200,00 2600,00 3500,00 ve +
işgücü verimliliği

Tekstil Ürt. A 998 312 454 121 58 45 8

B 70,1 7,3 27,6 17,7 10,3 4,9 2,3
C 138,6 105,5 97,1 131,6 173,2 363,5 161,2
Hzr Gym. Ürt. A 2746 1375 1237 91 19 21 3
B 116,2 34,8 66,5 8,0 3,1 3,5 0,3
C 56,7 50,0 49,5 88,3 110,4 140,1 48,0
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry 2008-
Sayfa 61

İşçilerin kazandığı aylık ortalama brüt ücret ve maaş miktarları tablosuna

bakıldığında ise, birçok işçinin 1100 zloty ve 1100-1800 zloty aralığında calıştığı
görülmektedir. Bu fiyatların brüt fiyatlar olduğu göz önüne alınırsa yasal kesintiler
(vergi ve sosyal güvenlik) sonrasında işçilerin eline geçen para miktarı daha da
 34

azalmaktadır. Diğer taraftan tablonun verimlilikle ilgili kısmı incelendiğinde alınan

ücrete göre işverenin elde ettiği verimlilik hayli yüksek görülmektedir.

Tablo 14. Sektörde Çalışan Kişi Sayısı Tablosu

2000 2005 2006 2007 2000 2007
Sektörler
(1000) %
Tekstil Üretimi 105,4 84,2 82,2 83,6 3,3 2,7
Hazır Giyim
240,8 171,4 161,3 158,1 7,4 5,1
Üretimi
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry 2008-
Sayfa 210

Yukarıdaki tabloda her iki sektöre de bakıldığında genellikle çalışan işçi

sayısının düştüğü gözlemlenir. Sadece tekstil sektöründe 2007 yılında küçük bir
yükselme dikkati çeker. Tablonun sağında 2000 ve 2007 yıllarının yüzde olarak
toplam işgücü içindeki payı ve bu payın azaldığı görülmektedir. Ancak halen
Polonya tekstil ve hazır giyim sektöründe 230 binden fazla kişinin istihdam edildiği
görülmektedir. Her durumda bu gerçekten büyük bir rakamdır. Bu azalışın nedeni
sektörün, çok ucuz olarak Asya'dan yasal ya da yasadışı yollarla gelen ürünlerle
rekabet edemeyişidir.
KOBİ’lerin Polonya tekstili için öneminden daha önce bahsedilmişti. Tekstil
KOBİ’lerinin işçi sayıları ise aşağıdaki tabloda gösterilmiştir;
 35

Tablo 15. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Çalışan Kişi Sayısı

2000 2005 2006 2007
Ceşitli
Tanımlamalar Miktarlarda İşçi
A- (1000)
Çalıştıran
B-Sektördeki genel toplamın Toplam
%'desi
İşletmeler
49 ve
50-249
-
Tekstil Üretimi A 58,1 51,8 52,4 52,6 26,5 26,1
B 55,1 61,5 63,7 62,9 31,7 31,2
Hazır Giyim Üretimi A 178,1 142,0 134,9 133,1 82,0 51,1
B 74,0 82,9 83,6 84,2 51,9 32,3
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry 2008-
Sayfa 213

Polonya tekstil sektöründe küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin

öneminden bahsedilmişti. Yukarıdaki tabloda yüzdelik oranları gösteren kutulara
bakıldığında tekstil sektöründe çalışan kişilerin yarıdan fazlasının küçük ve orta
büyüklükteki işletmelerde calıştığı görülmektedir. Aynı şekilde hazır giyim
sektörüne göz atıldığında ise KOBİ'lerin etkinliğinin daha fazla olduğu
hissedilmektedir. Buradaki oranlarda hazır giyim sektöründe çalışanların 5'te 4'ünün
KOBİ'lerde çalıştığı gözlemlenebilir. Ayrıca her iki sektörde de oranlarin her geçen
yıl artış gösterdigi söylenebilir. Buradan çıkarılacak sonuç ise tekstil ve hazır giyim
üretiminin KOBİ’lere kaydığı, yani büyük firmaların kendi ürünlerini başka
firmalara ürettirdikleri bir taşeron sisteminin ortaya çıkmasıdır.
 36

Tablo 16. İşletmelerin Sahiplik Türlerine Göre Çalışan Sayısı Verileri

Tanımlamalar 2000 2005 2006 2007 2000 2005 2006 2007
A- (1000)
Devlet İşletmesi Özel Sektör
B- %

Tekstil Üretimi A 18,0 3,1 3,0 2,5 83,7 80,2 80,5 83,3
B 17,7 3,7 3,5 2,9 82,3 96,3 96,5 97,1
Hazır Giyim Ü. A 7,5 3,1 2,7 2,5 230,2 168,0 162,1 159,8
B 3,2 1,8 1,6 1,5 96,8 98,2 98,4 98,5
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry 2008-
Sayfa 218

Polonya’nın geçmiş dönemlerde sosyalist ekonomik düzende yaşamasının bir

sonucu olarak devlet sahipliğinde bulunan işletmelerin durumları özelliklik
arzetmektedir. Yukarıdaki tablonun incelenmesindeki amaçlardan biride ülkenin
liberal ekonomiye ne derece entegre olduğunun gösterilmesidir. Polonya'da sosyalist
dönemden kalan devlet işletmeleri ülkenin liberal ekonomiye geçmesiyle
özelleştirilmeye başlanmıştır. Özellikle Polonya'nın Avrupa Birliği üyeliği
çerçevesinde özelleştirilmelere hız verilmiş ve birçok devlet işletmesi
özelleştirilmiştir. Bu gelişmelerin sonucunu tabloda görmek mümkündür. Gerek
gerçek rakamlarda gerekse yüzdelik dilimlerde devletin her sektörde olduğu gibi
tekstil ve hazır giyim sektörunde de elini çektigi görülmektedir. Özellikle hazır giyim
sektöründe 2007 yılına bakıldığında sektörde calışanların % 98.5' i özel sektorde, %
1.5'i ise devlet işletmelerinde calışmaktadır.

Ankete Katılan İşletmelerin Maliyet Türlerine Göre Öncelik Durumları;

Polonya tekstil sektöründe hangi maliyetlerin daha fazla önem taşıdığını anlamak
için yöneltilen bu soruda, cevaplayıcıların kendileri için en önemli maliyetten
başlamak üzere bu maliyet çeşitlerini sıralamaları istenmiş ve toplam bir puan elde
edilmeye çalışılmıştır. En önemli maliyet 6 puan olarak değerlendirilmiştir. Örnek
olarak enerji maliyeti için 6 kişi 6 puan yani kendileri için en önemli maliyet
 37

olduğunu belirtmiştir. Yine enerji maliyeti için 2 kişi 5 puan, 9 kişi 4 puan, 16 kişi 3
puan, 4 kişi 2 puan vermiştir. Bu puanlar aşağıdaki gibi hesap edilerek bir değer
bulunmuştur.

6(6) 5(2) 4(9) 3(16) 2(4) 1( ) = (6*6)+(5*2)+(4*9)+(3*16)+(2*4) = 138

Bu yöntem her maliyete uygulandığında çıkan sonuç ise tablodagösterilmiştir;

Tablo 17. Maliyet Çeşitlerine Göre Öncelik Tablosu

Maliyet Çeşitleri Sayı Yüzde(%)
Enerji 138 16
Hammadde 174 20
Vergiler 213 25
Maaş 180 21
Dışardan Alınan Servisler 82 10
Diğerleri 68 8
Toplam 855 100,0

Tablo 17 incelendiğinde tekstil işletmeleri için en önemli maliyet unsuru %

25 ile vergiler, sosyal güvenlik payları ve devlete ödenen diğer yükümlülükler
oluşturmaktadır. İkinci en önemli maliyet kalemi ise % 21 ile işçilere ödenen ücretler
olarak cevap verilmiştir. Aslında tekstil işletmelerinin çalıştırdığı kişi sayısı göz
önüne alındığında birçoğu 1-5 kişi arası işçi çalıştırmaktadır. Bu kadar az işçi
çalıştırmanın toplam maliyetler içindeki yeri tartışılabilir. Ancak buradan ortaya
çıkan sonuç, işverenin işçiye ödediği maaş ne kadar az olsa bile işverenin gözünde
yüksek bir maliyet olduğudur. Ankete göre üçüncü sıradaki en önemli maliyet kalemi
ise hammaddeye ödenen tutardır. Hammaddenin tüm maliyet kalemleri içindeki
oranı ise % 20'dir. Polonya tekstil ve hazır giyim sektörü ithal hammaddeye bağımlı
bir sektördür. Özellikle pamuk gibi önemli üretim girdilerinin tamamı ithal
edilmektedir. Böylece genelde hammadde girdi fiyatlarının yüksek olması
düşünülmektedir. Buna rağmen işletmecilerin hammadde maliyetlerini üçüncü sıraya
 38

koymaları bir çelişkiyi ifade etmektedir. Dördüncü maliyet kalemi ise % 16 ile enerji
maliyetleridir. Bütün bunları takip eden maliyetler ise işletme dışından sağlanan
servisler ve diğerleridir. Ankette de görüldüğü gibi sabit maliyetli olan işçi ücretleri,
değişken maliyetleri olan diger maliyet çeşitlerini vergi, sosyal güvenlik vb.
maliyetler hariç geride bırakmıştır. Polonya İstatistik Kurumu'nun yapmış olduğu
resmi istatistikler aşağıdaki tabloda incelenmiştir;

Tablo 18. Sanayi ile İlgili Temel Veriler

Emek İşçi başına Satılan ürün Toplam maliyetteki payı

Verimliliği düşen elektrik başına düşen

Tanımlamalar
(bin zloty tüketimi enerji tüketimi Dışarıdan
Malzeme
temin Ücret ve
başına) (MW-h) (kW-h) ve enerji
edilen maaşlar
tüketimi
servisler

Tekstil Üretimi 141,1 15,9 11,3 58,9 12,3 17,2

İplerin eğrilmesi
140,8 34,0 23,5 61,7 6,3 17,8
ve hazırlanması

Tekstil Dokuma 119,4 22,4 19,0 55,5 12,3 19,7

Üretimin son
146,5 25,1 16,7 56,7 14,0 18,3
aşamasi

Tamamlanmış
tekstil eşyaları
135,5 6,1 5,2 60,4 13,4 16,8
üretimi (giyim
hariç)

Diğer tekstil
188,1 12,5 6,4 61,4 13,4 14,5
üretimi

Dantel ve örgü 143,8 18,3 13,0 57,8 9,1 19,0

kumaş imalatı
 39

Dantel ve örgü
89,7 8,6 10,1 50,2 12,3 22,6
eşya imalatı

Giyim ve
kürkçülük 56,2 2,1 3,9 31,4 22,2 28,2
imalatı

Deri kıyafet
48,9 1,2 2,8 31,3 15,1 29,9
üretimi

Diğ. giyim
parcaları ve 56,1 2,1 3,9 31,4 22,3 28,1
aksesuarları
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry 2008-Syf
495,496
Tablonun sağ tarafında çeşitli maliyetlerin toplam maliyet icindeki payları
gösterilmiştir. Tablonun bu kısmı incelendiğinde, bütün üretilen ürün çeşitleri için ve
bütün maliyet kalemleri içinde en yüksek payı her zaman malzeme ve enerji tüketimi
almıştır. Örneğin ilk baştaki tekstil üretimi ele alınırsa, malzeme ve enerji tüketimi
58,9 ücret ve maaşlar 17,2 dışarıdan temin edilen servisler 12,3 olarak sıralanmıştır.
Buradan çıkarılacak sonuç ise gerçek rakamlara göre tekstil sektörünün en önemli
maliyeti enerji ve malzeme tüketimi olmuştur. Ancak tabloda dikkat edilmesi
gereken bir husus da özel işçilik gerektiren üretim dallarında (deri kıyafet üretimi,
kürkçülük imalatı, dantel ve örgü eşya imalatı gibi) işçi ücretleri ve maaşlar
kaleminin toplam maliyet içindeki payının bir anda yükselmesidir. Yapılan ankete
bakıldığında ise, cevaplayıcıların verdiği cevaplarda enerji ve hammadde maliyetleri
toplamının % 36 olduğu ve bu iki maliyet toplamının Polonya tekstil sektörü için en
önemli maliyetler olduğu sonucu çıkar. Sonuç olarak yapılan anketin doğruyu
yansıtması bakımından istatistik kurumunun vermiş olduğu rakamlara uygun olduğu
teyit edilmiş olur.

Henüz Devam Eden Yatırımlar; Tekstil işletmelerinin güncel bir yatırımları

olup olmadığını öğrenmeye yönelik bu sorunun cevabı Tablo 19’da gösterilmiştir:
 40

Tablo 19. Henüz Devam Eden Yatırımlar Tablosu

Yatırım Sayı Yüzde(%)
Evet 9 18
Hayır 41 82
Toplam 50 100.0

Ankete cevap veren işletmelerin 41'i yani % 82' si halen devam eden bir
yatırımları olmadığını beyan etmişlerdir. 9 kişi ise yani % 18' i halen süren
yatırımları olduğunu belirtmişlerdir. İşletmelerin yatırım yapmamasında iki ana
neden bulunmaktadır. Bunlardan birincisi halen devam eden ekonomik krizdir. İkinci
neden ise bu işletmelerin küçük çapta işletmeler olmalarıdır. Bu işletmeler
kendilerine gelen talebi karşılayabilmektedirler ve işleri büyütmek gibi bir
düşünceleri bulunmamaktadır. Ayrıca bu işletmelerin yeni yatırımlar için gereken
sermaye tutarı kendilerinde bulunmamaktadır. Kendilerini bankadan kredi yoluyla
finanse etmeleri ise günümüz kriz ortamında mümkün bulunmamaktadır. Özellikle
kredi veren bankaların ticari müşterileri için yeni düzenlemeler getirmesi ve kredi
vermeyi güçleştirmesi bu durumda etkili olmuştur.

Anket sorusuna 'evet' cevabı verenlere yöneltilen ikinci soruda ise

yatırımlarının bir bina yatırımı mı yoksa makina ve ekipman yatırımı mı olduğu
sorulmuştur. Bu soruya cevap verenlerin hepsi yatırımlarının makine ve techizat
yatırımı olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca bu makina yatırımında alınan makinelerin
ithal mi yerli mi olduğu sorusuna ise cevap verenlerin yarısı ithal, diger yarısı ise
yerli cevabını vermiştir. Makinalarla ile ilgili bir diğer soru ise, makinalarin yeni
makinalar mı yoksa ikinci el makinalar mı olduğu sorusudur. Bu soruya cevap
verenlerin % 80'i satın alınan makinaların ikinci el makinalar olduğunu söylemiştir.
Anket yapılan işletmelerin büyük çoğunluğunun küçük işletmeler olduğu
düşünüldüğünde bu sonucun çıkması gayet doğaldır.
Yatırımlarla ilgili son soru ise, işletmelerin banka kredisi kullanıp
kullanmadığına yönelik olmuştur. Bu soruya büyük coğunluk cevap vermezken
cevap verenlerin büyük bölümü 'hayır banka kredisi kullanmıyorum' cevabını
 41

veririken küçük bir bölüm ise 'evet banka kredisi kullanıyorum' cevabını vermiştir.
Yatırımlarla ilgili resmi rakamlar asağidaki tabloda sunulmuştur;

Tablo 20. Sektördeki Yatırım Harcamaları Tablosu

2000 2005 2006 2007 2000 2007
Tanımlamalar
milyon ziloty %
Tekstil Üretimi 424,5 622,2 628,1 564,7 1,1 0,9
Hazır Giyim
247,7 230,8 219,3 216,1 0,7 0,3
Üret.
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry-Sayfa
321

Tablo incelediğinde tekstil yatırımlarının artarak devam ettiği ancak 2007

yılında büyük bir düşüş olduğu gözlemlenmiştir. Tekstil üretimine yapılan
yatırımların payı tüm yatırımlar içinde 2000 yılında % 1,1 iken bu rakam 2007 yılına
gelindiğinde % 0,9'a gerilemiştir. Hazır giyim üretiminde ise yıllar itibariyle yapılan
yatırımlar düşüş eğilimi göstermiştir.

Tablo 21. Sektördeki Yatırım Harcamaları Endeksi Tablosu

2002 2003 2004 2005 2006 2007
Tanımlamalar
önceki yıl = 100 1995=100 2000=100 2005=100
Tekstil Üret. 95,0 113,5 108,7 95,9 101,1 88,8 104,1 114,5 89,8
Hazır Giyim Ürt 88,1 106,8 100,0 93,7 94,8 96,6 46,9 69,4 91,6
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry-Sayfa324

Tabloda bir önceki her yıl 100 olarak değerlendirilmiş ve geçerli olan yılın
geçen yıla göre oranı verilmiştir. Verilen oranlara bakıldığında gerek tekstil üretimi
yatırımlarında gerekse hazır giyim üretimi yatırımlarında dalgalanmalar olduğu
görülmektedir. 2007 yılında tekstil yatırımı 1995 ve 2000 yıllarına göre artış
gösterirken 2005 yılına göre düşüş göstermiştir. Hazır giyim üretimi yatırımları ise
 42

2002-2007 aralığında hemen hemen aynı düzeyde seyrederken 1995 ve 2000

yıllarındaki yatırım miktarının çok çok altında olması dikkat çekici bir noktadır.

Tablo 22. Sektördeki Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Yatırım

Harcamaları
2005 2006 2007
Çeşitli Miktarlarda İşçi
Tanımlamalar Toplam Çalıştıran İşletmeler
49 ve - 50-249
milyon ziloty
Tekstil Üret. 367,7 340,8 297,3 110,2 187,1
Hzr Giyim Ür 184,7 169,7 171,7 66,9 104,8
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry-Sayfa
326,327

KOBİ'lerdeki yatırım miktarını yıllara göre gösteren tablo ile sektördeki

toplam yatırım harcamalarını gösteren tabloyu karşılaştırdığımızda KOBİ'lerin
yaptığı yatırımın toplam yatırım içindeki payının yarıdan fazla olduğunu
gözlemlemek mümkündür. Örnek olarak 2007 yılı verileri ele aldındığında, 2007
yılında tekstil üretimi yatırım miktarı toplamı 564,7 milyon zlotydir. Aynı yılda
KOBİ'lerin tekstil üretimi için yaptığı yatırım miktarı ise 297,3 milyon zlotydir. Bu
rakam toplam yatırımların yaklaşık % 53'ünü oluşturmaktadır. Aynı bilgi hazır giyim
üretimi yatırımları içinde geçerlidir. Ayrıca 2007 yılı için KOBİ'lerin yaptığı
yatırımların çoğunluğunun 50-249 işçi aralığında işçi çalıştıran işletmeler
gerçekleştirmektedir. Yani diğer bir söyleyişle bu yatırımları yapan işletmeler büyük
çapta işletmelerdir. Bu işletmeler genellikle finansaman konusunda bankalardan
kredi bulmakta zorlanmazlar ve yabancı yatırımcılarla ortak olma konusunda da
gayet iyidirler. Ancak tabloda da görüldü gibi 49 işçi ve daha az işçi çalıştıran
işletmelerde tekstil üretimi yatırımı konusunda yüksek tutarlara çıkabilmektedirler.
 43

Tablo 23. Harcama Çeşitlerine Göre Yatırım Harcamaları Tablosu

Tanımlamalar Yatırım çesidi

A- milyon zl Toplam Makina ve Nakliye
Bina ve Yapı
B- % teknik ekipman ekipmanları
Tekstil Üret. A 564,7 171,0 357,1 33,8
B 100,0 30,3 63,2 3,0
Hzr Giyim Ü. A 216,1 92,6 91,4 32,0
B 100,0 42,9 42,3 14,8
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry-Sayfa
331

2007 yılında yapılan yatırım harcamalarının büyük bir bölümü makina ve

teknik ekipman yatırımına ayrılmıştır. Makina ve teçhizat yatırımlarının bütün
yatırımlar içindeki payı % 63,2 gibi yüksek bir rakamdır. İkinci sıradaki yatırım
kalemi ise bina yatırımlarıdır. Bina yatırımlarının toplam yatırımlar içindeki payı ise
% 30,3'dür. Yapılan ankette de yatırımların büyük bir bölümünün makina ve teknik
ekipman yatırımı olduğu ortaya çıkmıştı. Bu bağlamda yapılan anketin geçerliliği
teyit edilmiş olmaktadır.
İşletmelerin Fabrika / İşletme Kuruluş Yerleri ile ilgili soruda ise,
Polonya'da tekstil sektörünün hangi bölgelerde yoğun olduğunu ölçebilmek için
deneklere bu şekilde bir soru sorulmuştur. Soruya verilen cevaplar şöyledir;
 44

Tablo 24. Fabrika / İşletme Yeri Bilgileri Tablosu

İşletme Kuruluş Yeri Sayı Yüzde (%)
Łódźkie 27 54
Wielkopolskie 2 4
Slaskie 1 2
Yurtdışı 15 30
Cevapsız 5 10
Toplam 50 100.0

Polonya yasal olarak 16 yerel yönetim bölgesinden meydana gelmiştir.

Polonya’da üretilen tekstil ve hazır giyim ürünlerinin birçoğu Łódź şehrinin başkenti
olduğu Łódźkie bölgesinde üretilmektedir. Yapılan ankette de bu açıkça
görülmektedir. Ankete katılanların % 54'ü imalathanelerinin Łódźkie bölgesinde
olduğunu belirtmişlerdir. Wielkopolskie ve Slaskie bölgeleri ise yine Łódźkie
bölgesine komşu bölgelerdir. Wielkopolskie’de kurulan şirkte sayısı 2 oranı ise %
4’tür. Slaskie’de bu oran ise % 2 olarak gerçekleşmiştir. Burada ortaya çıkan diğer
bir değişik sonuç ise ankete katılanların fabrikalarının yurtdışında olduğu bilgisini
vermeleridir. Burdan anlaşılan ürünlerin yurtdışından getirilip Polonya'da
satılmasıdır. Ankette bahsi geçen ülkeler ise Çin Halk Cumhuriyeti (6), Tayvan (2),
Kore (2) ve Türkiye (5)dir. Ankete katılan firmaların 15’i fabrikalarının yurtdışında
olduğunu beyan etmişlerdir. Bu sayının genel içindeki oranı ise % 30’dur. Ayrıca
Polonya'da bulunan bu işletmelerin sahipleri de genellikle ürün ithal edilen ülkenin
vatandaşlarıdır.
Üretimle İlgili Hammadde veya Doğrudan Nihai Mal İthal Edilmesi;
Polonya'daki işletmelerin ithalat kabiliyetlerini ve hacimlerinin ölçülmeye çalışıldığı
soruda ‘Ürün ya da hammadde ithal ediyormusunuz ?’ sorusu işletmelere yöneltilmiş
olup anket sonuçları aşağıdaki tabloda incelenerek bir yargıya ulaşılmaya
çalışılmıştır.
 45

Tablo 25. İthalat Grafiği

İthalat Sayı Yüzde (%)
Evet 21 42
Hayır 28 56
Cevapsız 1 2
Toplam 50 100.0

Tabloda da görüldüğü gibi birçok tekstil işletmesi ithalat yapmamaktadır. Bu

soruya evet cevabı veren 21 kişinin oranı % 42, hayır diyenlerin sayısı 28 ve oranı %
56’dır. Bu soruya cevap vermeyen 1 işletme bulunmaktadır. Oranı ise % 2’dir. İthalat
yapmamanın sebepleri ise; ithalat ile ilgili mevzuatın ve işlemlerin işletmelerin
gözünü korkutması, ithalat için gerekli finansmanın sağlanamaması ve küçük çapta
olan işletmelerin buna ihtiyaç duymaması sayılabilir. İthalat yapıyorum olarak cevap
veren deneklere yöneltilen ikinci soruda ise hangi ülkelerden ithalat yaptıklari sorusu
sorulmuştur. Bu soruya verilen cevaplar ise şöyledir;

Tablo 26. İthalat Yapılan Ülkeler Grafiği

İthalat Yapılan Ülkeler Sayı Yüzde (%)
Türkiye 5 20
Çin 9 36
Kore 4 16
Tayvan 2 8
Fransa 1 4
İtalya 3 12
Macaristan 1 4
Toplam 25 100.0

Ankette de görüldüğü gibi Polonya tekstil sektöründe Uzakdoğu menşeili

daha fazla ithal edilmektedir. Bunun başlıca nedeni ise ürünlerin fiyatlarıdır.
Uzakdoğudan gelen malların fiyatları diğer rakiplerine göre daha ucuz olduğu için
özellikle talep görmektedir. Özellikle sadece bu nedenden dolayı tüm dünya sadece
 46

tekstil sektöründe değil bütün sektörlerde Uzakdoğu’dan gelen malların istilası

altında kalmıştır. Tüketici tercihleri, beklentileri gibi unsurlar dikkate alınmadan
üretilen bu ürünler sadece ucuz olma özellikleri ile ön plana çıkmaktadırlar. Ankete
göre ithal edilen malların % 60'ı Uzakdoğudan ithal edilen mallardır.
Bilindiği gibi İtalya ve Fransa modanın merkezi olan ülkelerdir. Bu
ülkelerden ithal edilen ürünler daha çok son modaya uygun giyim eşyası ve
aksesuarlarıdır. Ayrıca İtalya'dan ithal edilen deri giyim eşyalarınında İtalya’nın
Polonya’ya ihracatı içindeki payı azımsanmayacak kadar büyüktür. Ankette de bu
oran % 16 olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’den ithalat yapılma oranı ise 5 kişiyle % 20 olmuştur. Ankette
Türkiye’nin de oranının yüksek çıkmasında; Türkiye’nin dünyanın sayılı büyük
pamuk üreticilerinden biri olması dolayısıyla pamuk ihracatı, Uzakdoğu’ya göre
daha kaliteli ve uygun fiyatta ürünler sunması ve ünlü markaların fason üretiminin
Türkiye’de yapılıp ihracatının da buradan gerçekleştirilmesi sayılabilir.
Ayrıca ithalat yaptığını beyan eden işletmelere 'Ürünlerinizin ya da
hammaddelerinizin yüzde kaçı ithaldir ?' sorusu sorulmuştur. Soruya verilen
cevaplardan oluşturulan tablo aşağıda görülmektedir;

Tablo 27. Üretimde Kullanılan Ürün ya da Hammaddelerin İthal Oranı

Tablosu
İthalat Oranı Sayı Yüzde (%)
% 100 17 65
> % 70 2 8
% 50- % 70 4 15
% 20 - % 49 1 4
< % 20 2 8
Toplam 26 100.0

Tablo 27’de de görüldüğü gibi ürünlerinin tamamını yurtdışından ithal

edenlerin sayısı 17 ve oranı ise % 65’dir. Ürünlerinin büyük bir bölümünü ithal eden
(> % 70) firmaların sayısı 2 ve oranı % 8’dir. Ürün ya da hammaddelerinin yarıdan
 47

biraz fazlasını ithal edenlerin sayısı (% 50- % 70) 4 ve oranı ise % 15’dir. İthalat
oranı % 20 - % 49 arasında olanların sayısı 1 ve yüzdesi % 4, ithalatı % 20’nin
altında olanların sayısı 2 ve oranı ise % 8 olmuştur.
Ürün ya da hammadde ithal eden işletmelerin birçoğu kullandıkları ya da sattıkları
malların tamamını ithal etmektedirler. Bu işletmeler genellikle tek bir tedarikçiyle
calışıp sanki o firmanın bayisi gibi hareket etmektedirler. Çünkü bu işletmeler
genelde küçük çapta işletmeler oldukları için ithal edebilme kabiliyetleri çok
düşüktür. Ayrıca bu işletmelerin bazıları da zaten doğrudan yabancı yatırım şeklinde
kurulmuş işletmeler olup, işletme sahipleri ve çalışanları yabancı kişilerden
oluşmaktadır. Bu tip şirketler ürünlerinin tamamını kendi ülkelerinden getirip satma
yoluna gitmişlerdir. Aşağıdaki tabloda Çin’den ithalat yaptığını beyan edenler
arasında, Çin’den ithal edilme oranları gösterilmiştir.

Tablo 28. Çin’den İthal Edilme Oranları Tablosu

Çin’den İthalat Oranları Sayı Yüzde (%)
% 100 8 73
> % 70 2 18
< % 20 1 9
Toplam 11 100.0

Tablo 28’den de anlaşılabileceği gibi Çin’den ithalatları % 100 olan firma

sayısı 8’dir. Bu sayının yüzdesi ise 73’dür. Bu sonuç Polonya’da tekstil sektöründe
faaliyet gösteren yabancı birçok firma olduğunu göstermektedir. Buradan Çin
uyruklu kişilerin burada kurmuş olduğu firma sayısının çok fazla olduğu kanaati
çıkarılabilir. İthalat oranı % 70’den büyük olan firmaların oranı ise % 18 olup bu
firmaların çoğunluğunu Polonyalı kişilerin kurduğu anlaşılmaktadır. Aşağıdaki
tabloda ise Avrupa Birliği’nden ithalat yaptığını belirten işletmelerin, ithalat tutarı
içinde ne kadarının Avrupa Birliği’nden temin edildiği gösterilmiştir.
 48

Tablo 29. AB’den İthal Edilme Oranları Tablosu

AB’den İthalat Oranları Sayı Yüzde (%)
> % 70 1 20
% 50 - % 70 3 60
< % 20 1 20
Toplam 5 100.0

Tablo 29’da işletmesine ithal ettiği malların ya da hammaddelerin içinde

AB’den ithal edilenlerin oranı % 70’den fazla olanların oranı % 20, % 50 ile % 70
arasında olanların oranı % 60 ve % 20’den az olanların oranı ise % 20’dir. AB ile
olan Gümrük Birliği dolayısıyla ithalat kolaylaşmış daha fazla firma ithalat
yapabilmiştir. Ancak görüldüğü gibi hiçbir işletme ürünlerinin tamamını AB’den
ithal etmemektedir. Türkiye’den ithal edilme oranları ile ilgili Tablo 30 aşağıda
gösterilmiştir;

Tablo 30. Türkiye’den ithal Edilme Oranları Tablosu

Türkiye’den İthalat Oranları Sayı Yüzde (%)
% 100 4 80
> % 70 1 20
Toplam 5 100.0

Yukarıdaki son üç tabloda ise; ithalat yaptığını söyleyen cevaplayıcılara Çin,

AB ve Türkiye’den ne kadar ithalat yapıldığı sorusu sorulmuştur. Tablo sadece cevap
verenler arasında değerlendirilmiştir. Örneğin; Türkiye’den ithalat yaptığını belirten
bir cevaplayıcıya ‘Ürünlerinizin ya da hammaddelerinizin yüzde kaçı Türkiye’den
ithal edilmektedir ?’ sorusu sorulmuş ve buna göre tablo oluşturulmuştur. Bu soruyla
dünya için önemli olan ülke Çin, Polonya için önemli olan Avrupa Birliği ve
Türkiye’nin Polonya tekstil sektörü üzerindeki ağırlığı anlaşılmaya çalışılmıştır.
Çıkan sonuçlara bakıldığında ise bu özellikle Türkiye için sonuç, ithalat yükünün
Polonya’da kurulan Türk şirketlerinde olduğu görülmektedir. Bu yüzden ithal
 49

ettikleri malların ya da hammaddelerin tamamı Türkiye’den olan firmalar

çoğunluktadır.
Polonya tekstil ithalatını ülke gruplarına ve yıllara göre durumunu gösteren
Polonya İstatistik Kurumu tarafından hazırlanan tablo aşağıda gösterilmiştir.

Tablo 31. Tekstil İthalatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı Tablosu

2007
Gelişmiş Ülkeler Orta ve
Gelişmekte
2000 2005 2006 Doğu
Tanımlamalar Toplam AB’deki Olan
Toplam Avrupa
Gel. Ülk Ülkeler
Ülkeleri
Milyon ziloti
Tekstil
ürünleri ve 12718,3 15646,2 16988,9 18427,2 10972,7 10586,4 80,6 7373,9
giyim eşyalar
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry-Sayfa
370

Polonya tekstil ithalatının büyük bölümünü gelişmiş ülkelerden yaptığı

görülmektedir. Gelişmiş ülkeler grubundan ise en büyük payı AB üyesi gelişmiş ülkeler
almaktadır. Toplam 109 Milyon Zloty’lik tekstil ithalatının 105 milyon doları gelişmiş
AB ülkelerinden ithal edilmektedir. Daha sonra bunu Türkiye’nin de içinde bulunduğu
gelişmekte olan ülkeler grubu takip etmektedir. Bu ülkelerin payı ise 7 Milyon
Zloty’nin üzerindedir. En son sırada ise Polonya’nın komşuları olan Orta ve Doğu
Avrupa (Baltık ülkeleri, Ukryna, Belarus, Çek Cumhuriyeti vb) ülkeleri bulunmaktadır.
Aşağıda gösterilen Polonya Tekstil Enstitüsü’nün yayınladığı tabloda (Tablo
32) tekstil sektörü için en önemli girdilerden olan pamuk ipliğini Polonya’ya ihraç eden
ülkeler sırasıyla gösterilmektedir.
 50

Tablo 32. Polonya Pamuk İpliği İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı Tablosu
Miktar Değer Ortalama Fiyat
Ülkeler
kg % Ziloty % USD Zl/kg USD/kg Euro/kg
İthalat
27.090.296 100 292.089.618 100 78.656.172 10.78 2.90 2.36
Toplamı
A.B.(25)Tpl 11.857.609 43,77 141.015.068 48,28 38.086.104 11.89 3.21 2.60
İtalya 3.239.580 11.96 40.450.507 13,85 10.898.451 12.49 3.36 2.73
İspanya 3.141.733 11.60 26.554.458 9,09 7.227.760 8.45 2.30 1.86
Almanya 1.684.843 6.22 22.742.241 7,79 6.151.643 13.50 3.65 2.97
Yunanistan 1.432.435 5.29 18.435.575 6,31 4.921.899 12.87 3.44 2.80
Çek Cumh. 928.963 3.43 10.083.345 3,45 2.706.936 10.85 2.91 2.36
Avusturya 639.160 2,36 8.470.096 2,90 2.282.334 13.25 3.57 2.89
Fransa 303.985 1,12 4.963.175 1,70 1.372.228 16.33 4.51 3.65
Hollanda 66.396 0,25 2.753.844 0,94 726.610 41.48 10.94 8.87
Bir.Krallık 148.621 0,55 1.746.336 0,60 487.017 11.75 3.28 2.64
Diğer. Tpl 15.232.687 56,23 151.074.550 51,72 40.570.068 9.92 2.66 2.17
Hindistan 6.173.258 22,79 68.434.528 23,43 18.174.337 11.09 2.94 2.40
TÜRKİYE 7.317.820 27,01 66.673.234 22,83 18.109.766 9.11 2.47 2.01
Özbekistan 420.011 1,55 4.416.927 1,51 1.190.834 10.52 2.84 2.32
Türkmenistan 266.069 0,98 2.150.365 0,74 587.696 8.08 2.21 1.79
Pakistan 304.971 1,13 1.660.802 0,57 445.128 5.45 1.46 1.18
Bangladeş 214.200 0,79 1.497.605 0,51 396.145 6.99 1.85 1.52
Kaynak: Instytut Technik I Technologii Dziewiarskich Tricotextil- Serwis
Informacji Gospodarczej Przemyslu Tekstylnego- Sayfa 42

Tabloda görüldüğü gibi Türkiye Polonya’ya miktar bakımından (kg) en fazla

pamuk ipliği satan ülke konumundadır. Parasal değer olarak ise Türkiye ikinci sırada
bulunmaktadır. 2004 yılında Türkiye Polonya’nın pamuk ipliği ihtiyacının %27,01’ini
karşılamıştır. Türkiye tekstilde Polonya için en büyük hammadde tedarik edici ülkelerden
biridir. Bu konuda Polonya’nın diğer büyük ortağı ise Hindistan’dır. Hindistan’ın miktar
olarak Türkiye’den daha küçük bir tedarikçi olduğu görülmektedir ancak ürünleri
kilogram başına daha yüksek fiyattan satmayı başardığı için birinci sırada bulunmaktadır.
 51

Polonya’nın diğer büyük pamuk ipliği tedarikçileri ise Avrupa Birliği üyesi ülkeler olan
İtalya, İspanya ve Almanya’dır. Ancak İtalya’nın bile Türkiye’ninkinin hemen hemen
yarısı kadar ürün tedarik edebildiği gözden kaçmamalıdır.
Üretimle İlgili Hammadde veya Doğrudan Nihai Mal İhraç Edilmesi;
Polonya'daki işletmelerin ihracat kabiliyetlerini ve hacimlerini ölçmeye yönelik
olarak cevaplayıcılara ‘Ürün ya da hammadde ihraç ediyor musunuz ?’ sorusu
yöneltilmiştir. Soruya verilen cevaplar ise tablo şeklinde aşağıda gösterilmiştir.

Tablo 33. İhracat Tablosu

İhracat Sayı Yüzde (%)
Evet 19 38
Hayır 30 60
Cevapsız 1 2
Toplam 50 100.0

Tablo 32 incelendiğinde ankete katılan işletmelerin % 60’ı ihracat

yapmadıklarını, %38’i ise ihracat yaptıklarını beyan etmiştir. İşletmelerinin
birçoğunun ihracat yapmamasının olası nedeni, bu işletmelerin küçük ve orta
büyüklükte işletmeler olmasıdır. Bu işletmeler gerek rekabet konularında gerekse
pazar araştırması ve pazarlama konularında yeterli teknik destek ve bilgi sahibi
değildirler. Ayrıca tekstil ihracatı için uygulanan birçok kalite standardına uygun
mallar üretmeleri için yeni yatırıma ihtiyaçları vardır ki bu da bu tip işletmeler için
gerçekten zor bir aşamadır. Özellikle yatırım konusunda bankalardan kendilerini
finanse etmeleri çok zordur.
İhracat yaptığını beyan eden işletmelere ikinci bir soru olarak yoğunlukla
hangi ülkelere ihracat yaptıkları sorulmuştur. Bu ülkeleri önem sırasına göre
sıralamaları istenmiştir. Alınan cevaplardan oluşan tablo aşağıda incelenmiştir;
 52

Tablo 34. İhracat Yapılan Ülkeler Grafiği

İhracat Yapılan Ülkeler Sayı Yüzde (%)
Rusya 5 16
Litvanya 5 16
Çek Cumhuriyeti 8 27
Slovakya 3 10
Macaristan 1 3
Ukrayna 5 16
İsveç 2 6
Letonya 1 3
Estonya 1 3
Toplam 31 100.0

Tablo incelendiği zaman, Polonya tekstil işletmelerinin yaptığı ihracatın

büyük bir bölümünü komşu ve aynı bölgede bulunduğu ülkelere yaptığı
görülmektedir. Bu bağlamda Rusya’ya, Litvanya’ya ve Ukrayna’ya ihracat yaptığını
belirtenlerin oranı % 16, Çek Cumhuriyeti’ne ihracat yapanların oranı % 27,
Slovakya’ya ihracat yapanların oranı, % 10, Macaristan’a ihracat yapanların oranı %
3, İsveç’e ihracat yapanların oranı % 6, Letonya ve Estonya’ya % 3 olarak
gerçekleşmiştir. Orta ve Doğu Avrupa bölgesinde en güçlü ekonomiye ve en büyük
nüfusa sahip olan Polonya birçok alanda olduğu gibi ticaret ve özellikle ihracat
konusunda bölge ülkelerini etkiler duruma gelmiş ve rahat bir şekilde ürün pazarlama
ağını kurmuştur. Tabloda özellikle Çek Cumhuriyeti ve Baltık ülkeleri (Estonya,
Letonya, Litvanya) ne yapılan ihracat dikkat çekmektedir. Ayrıca Polonya’nın tekstil
ihracatı yaptığı ülkelerin içinde yalnızca İsveç gelişmiş ülke konumundadır ancak o
da Polonya’nın Baltık Denizi’nden dolayı komşusu sayılmaktadır. Ayrıca yapılan bu
ihracatın bir bölümü tüketicilerin satın alma istekleri doğrultusunda üreticilere
giderek yapılmasıdır. Araştırmamızın yapıldığı Ptak Tekstil Ticaret Merkezi’nde de
olduğu gibi ithalatçılar ihracatçıların mağazasına gelerek alışverişi yapmaktadır.
İhracatı kolaylaştıran bir başka unsur ise Gümrük Birliği’dir. Malların ve insanların
serbest dolaşımı ilkesine göre özellikle küçük ve orta ölçekli tekstil işletmelerinin
 53

işine yarayan bu sistemde ithalatçılar aldıkları ürünleri hiçbir gümrük vergisi

ödemeden kendi memleketlerine götürerek satabilmektedirler. Bu özellikle KOBİ
durumundaki tekstilciler için artı bir durum olarak değerlendirilebilir. Rusya ve
Ukrayna ise Gümrük Birliği’nde olmamalarına rağmen Polonya’nın tekstil
ihracatında önemli bir yer tutmaktadır. Polonya tekstil sektörü tarihine değinilen bir
önceki bölümde de anlatıldığı gibi Polonya’da tekstil sektörünün kurulmasının en
büyük amacı da Rusya için üretim yapılmak istenmesidir. Ayrıca eski Demir Perde
döneminden kalan ticari ilişkilerinde bunda katkısı vardır.
Anket sorusuna ‘evet’ ihracat yapıyorum olarak cevap verenlere üçüncü bir
soru olarak ‘Ürünlerinizin ne kadarı ihraç edilmektedir ?’ diye sorulmuştur. Verilen
cevaplar ise yine bir tablo yardımıyla aktarılmıştır.

Tablo 35. Üretimde Kullanılan Ürün ya da Hammaddelerin İhraç Oranı

Tablosu
İhracat Oranı Sayı Yüzde (%)
% 20 - % 50 7 44
< % 20 9 56
Toplam 16 100.0

Sadece cevap veren kişiler arasında yapılan bu tablo çalışmasında görüldüğü

gibi ihracatçıların büyük çoğunluğu ürettikleri ürünlerin sadece % 20’den daha az bir
kısmını ihraç edebilmektedirler. Üretimlerinin en fazla % 50’sini ihraç edebilen
işletmelerin oranı ise 7 kişiyle % 44’dür. Bunun nedeni ise daha önce belirtildiği gibi
rekabet koşullarının çok ağır olması ile birlikte ürünlerin kalite ve standartlarının
düşük olmasıdır. Ayrıca ihracatçıların hiçbir pazar araştırması yapmadan, sadece
ithalatçıların kendilerini bularak satış yapmaları sonucunda (KOBİ’ler için) ürünlerinin
satış payı içinde ihracatın yeri çok düşük kalmıştır. Ürünlerinin %20-% 50 aralığını
ihraç eden işletmeler de nispeten yüksek orana sahiptir. Ancak anketten çıkan bir diğer
sonuç ise ürünlerinin tamamını ya da büyük bir bölümünü ihracat eden firma
bulunmamaktadır. Polonya’nın tekstil ihracatını yansıtan istatistik ofisinin yayınlamış
olduğu resmi rakamlar Tablo 36’de görülmektedir.
 54

Tablo 36. Tekstil İhracatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı Tablosu

2007
Gelişmiş Ülkeler Orta ve
Gelişmekte
2000 2005 2006 Doğu
Tanımlamalar Toplam AB’deki Olan
Toplam Avrupa
Gel. Ülk Ülkeler
Ülkeleri
Milyon ziloti
Tekstil
ürünleri ve 12011,7 12801,1 12722,2 13507,1 11673,0 11265,5 1587,4 246,7
giyim eşyalar
Kaynak: Polish Central Statistical Office- Statistical Yearbook of Industry-Sayfa
370

Tablo incelendiğinde tekstil ihracatının yıllara göre dalgalanma gösterdiği

görülmektedir ancak ortalama olarak aynı seviyede seyrini sürdürmüştür. Polonya
tekstil ihracatının büyük bölümü ithalatta olduğu gibi Avrupa Birliği ülkelerine
yapılmaktadır. Bu noktada anket sonuçları ile resmi sonuçları örtüştüğü görülmektedir.
AB’ye yapılan ihracatın içinde ise en büyük pay ise gelişmiş ülkelere aittir. Ankette
ortaya çıkan sonuç ise yapılan ihracatın gelişmekte olan ülkelere olduğu yönündeydi.
buradaki farklılığın nedeni ise yapılan ankette ankete cevap veren işletmelerin büyük
bölümünün küçük ve orta ölçekte işletmeler olmasıdır. Tablo 37’de Polonya’nın tekstil
hammadesi ihracı ile ilgili bir tablo bulunmaktadır
 55

Tablo 37. Polonya Pamuk İpliği İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı Tablosu
Miktar Değer Ortalama Fiyat
Ülkeler
kg % Ziloty % USD Zl/kg USD/kg Euro/kg
İhracat
1.097.996 100 13.358.499 100 3.621.920 12.17 3.30 2.67
Toplamı
A.B.(25)Tpl 665.361 59,69 7.698.750 57,63 2.090.426 11.75 3.19 2.58
Litvanya 190.554 17,35 2.861.731 21,42 754.510 15.02 3.96 3.20
Çek Cumh. 157.743 14,37 1.506.466 11,28 416.712 9.55 2.64 2.14
Estonya 91.559 8,34 1.252.090 9,37 357.998 13.68 3.91 3.13
İtalya 46.558 4,24 439.360 3,29 119.555 9.44 2.57 2.09
Birl. Krallık 23.242 2,12 261.106 1,95 69.154 11.23 2.98 2.39
Slovakya 28.830 2,63 260.171 1,95 68.038 9.02 2.36 1.93
Fransa 43.190 3,93 253.020 1,89 64.935 5.86 1.50 1.25
Macaristan 21.773 1,98 237.459 1,78 65.873 10.91 3.03 2.45
Finlandiya 22.635 2,06 225.981 1,69 64.619 9.98 2.85 2.31
Diğer. Tpl 442.635 40,31 5.659.749 42,37 1.531.494 12.79 3.46 2.81
Ukrayna 292.266 26,62 2.997.785 22,29 797.982 10.19 2.73 2.22
Rusya 127.407 11,60 2.368.543 17,73 649.836 18.59 5.10 4.13
Beyz Rusya 18.005 1,64 255.370 1,91 68.150 14.18 3.79 3.04
Hırvatistan 3.084 0,28 36.206 0,27 10.044 11.74 3.26 2.64
Sırb-Karadğ 1.269 0,12 11.864 0,09 2.958 9.35 2.33 1.97
İran 564 0,05 8.187 0,06 2.042 14.52 3.62 3.06
Kaynak: Instytut Technik I Technologii Dziewiarskich Tricotextil- Serwis
Informacji Gospodarczej Przemyslu Tekstylnego- Sayfa 42

Görüldüğü üzere Polonya pamuk üreticisi olmamakla birlikte pamuk ipiliği

ihraç edebilmektedir. Tabloya bakıldığında bunun yaklaşık % 60’ını Avrupa Birliği
ülkelerine ihraç etmektedir. AB üyesi ülkeler içinde ise komşu ve aynı bölgedeki
ülkelere ihracatın fazla olduğu göze çarpar. Ayrıca diğer ülkeler grubuna
baktığımızda da yine Ukrayna gibi Beyaz Rusya gibi komşu ülkelerin ağırlığı göze
çarpmaktadır. Bunun başlıca nedeni ise Polonya’nın komşuları arasında (Almanya
hariç) ve bölgesinde en büyük ekonomi olmasıdır. Anketle karşılaştırıldığında tablo
 56

ile benzerliği çok kolay bir şekilde fark edilmesi mümkün olmaktadır. Bu açıdan
anketin resmi rakamlar doğrultusunda teyit edilmiş olması da önem kazanmaktadır.

İşletmelerin Kendi Ürünlerinin Kalitesi Hakkındaki Düşünceleri;

‘Ürünlerinizin kalitesi hakkında ne düşünüyorsunuz ?’ sorusunda bulunan çoktan
seçmeli cevaplardan birini işaretleyen kişiler cevapları aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.

Tablo 38. Ürün Kalitesi Tablosu

Ürün Kalitesi Sayı Yüzde (%)
Çok Kaliteli 35 70
Normal Kaliteli 14 28
İdare Eder 0 0
Düşük Kaliteli 0 0
Cevapsız 1 2
Toplam 50 100.0

Kalite; şartlara uygunluk derecesi, bir mal veya hizmetin belirli bir ihtiyacı
karşılayabilme derecesi olarak kullanılmaktadır. Kalite; bir malın ve ya hizmetin,
tüketicilerin isteklerine uygunluk derecesidir. Kalite; bir mal veya hizmetin belirli bir
ihtiyacı karşılayabilmesini sağlayan özelliklerdir. Kalite; amaca veya kullanıma
uygunluktur. Örneğin; tüketicinin aldığı bir ayakkabı, tüketicinin beklentilerini
karşılıyor ve sorunsuz işlev görüyorsa, o kaliteli bir ayakkabıdır.(Tekin,2006;52-53)
Aslında çok fazla objektiflik yönü bulunmayan bu soruda ankete cevap
verenler ürünlerinin kalitesi hakkında yorum yapmışlardır. %70 gibi büyük bir
oranda denek ürünlerinin çok yüksek kaliteli olduğunu düşünmektedir. % 28’i ise
ürünlerinin normal kalite düzeyinde olduğunu beyan etmiştir. Ürünlerinin düşük
kaliteli olduğunu düşünen hiç kimse bulunmamaktadır. Aslında kalite gibi kişiden
kişeye değişen bir kavram için somut bir veri elde edebilmek zordur. Ayrıca başta da
 57

belirtildiği gibi üreticilerin kendi ürünlerinin kalitesi hakkında olumsuz yanıt

vermeleri düşünülemez.
Ankete Katılanların Türk Ürünleri Hakkındaki Düşünceleri; Polonya
tekstil pazarında üreticiler ve toptancılar arasında Türk menşeili malların kalite
düzeyi hakkında bilgi sahibi olmak için sorulan bu sorunun cevapları aşağıdaki
gibidir;

Tablo 39. Türk Ürünleri Hakkındaki Düşünceler Tablosu

Ürün Kalitesi Sayı Yüzde (%)
Çok Kaliteli 7 14
Normal Kaliteli 21 42
İdare Eder 18 36
Düşük Kaliteli 2 4
Fikrim Yok 2 4
Toplam 50 100.0

Tablo 39 incelendiğinde Polonyalı üreticiler ve toptancıların % 42’si Türk

ürünlerinin normal kaliteli olduğunu düşünürken, % 36’sı normalden düşük kalitede
olduğunu düşünmektedir. Türk ürünlerinin kaliteli olduğunu düşünenlerin oranı ise
bu rakamların çok gerisinde kalarak sadece % 14 ile sınırlı kalmıştır. % 14’lük
oranın sağlanmasında Polonya’da yatırım yapan ve ankate katılan Türk işletmeleri de
etkili olmuştur.
80’li yıllarda eski rejim döneminden başlayarak pazara ilk giren Türk
firmalarının hep kalitesiz ve ucuz malları piyasaya sürmüş olmaları nedeniyle,
Polonyalı tüketicilerin Türk malları hakkında oldukça olumsuz düşünceleri
bulunmaktadır. ‘Made in Turkey’ ibaresi tüketicileri rahatsız ettiğinden, etiketlerde
menşei belirtilmesi zorunluluğu olduğu halde bir çok mağazada Türk malları menşei
belirtilmeden satılmaktadır.(Kılıç&Tilmaç,2002;124)
Türk ürünlerinin dünyada rekabet gücü çok yüksek iken ve Türkiye dünyanın
sayılı tekstil ihracatcı ülkelerinden biri konumundayken Türk ürünlerin kalitesi
Polonya pazarında yeterince bilinmemektedir. Bunun başlıca nedeni ise Türk
 58

ihracatçılarının 1989’dan sonra yani Polonya’nın kapitalist sisteme geçişinden sonra

biran önce ve çok para kazanma hırsları olmuştur. O dönemde birçok kalitesiz
ürünler bu pazarda yüksek fiyatlardan satıldığı için Polonyalıların Türk ürünlerine
karşı ön yargısı bulunmaktadır Bu noktada Türk yatırımcılarının ve ihracatçılarının
bu pazarı sürekli bir pazar olarak düşünerek bu pazara yönelik koleksiyonlar
hazırlamaları gerekmektedir.
Yapılacak olan araştırma ve geliştirme çalışmaları ve pazara odaklanma
stratejileri ile, ürün bilinirliği sağlanabilir. Ayrıca her Pazar özel olarak ele
alındığında daha olumlu sonuçların çıkması doğaldır. Çünkü her toplumun kendine
özgü yaşam biçimi ve adetleri bulunmaktadır. Bu hassas noktaların en iyi şekilde
yakalanması ve buna uygun olarak hareket edilmesi sadece tekstil sektöründe değil,
diğer bütün alanlarda başarıyı getirecek en önemli anahtar olmaktadır.
Ankete Katılanların Türk Ürünlerinin Fiyatları Hakkındaki
Düşünceleri; Ürünlerin piyasada yer edinebilmesi için iki önemli unsur vardır.
Bunların birisi kalite diğeri ise fiyattır. Anketde ilk olarak Türk ürünlerinin kalitesi
hakkında Polonyalı tekstilcilerin ne düşündüğü hakkında bilgi sahibi olundu. Şimdi
ise Türk ürünlerinin fiyatları hakkında Polonyalı tekstilcilerin ankete vemiş oldukları
cevaplar aşağıda incelenmektedir;

Tablo 40. Türk Ürünlerinin Fiyatları Hakkındaki Düşünceler Tablosu

Fiyat Düzeyi Sayı Yüzde (%)

Pahalı 4 8
Normal 26 52
Ucuz 17 34
Çok Ucuz 0 0
Fikrim Yok 3 6
Toplam 50 100.0

Nihai tüketicilerin satın aldıkları ürünlerin menşeisi hakkında bilgi sahibi

olmaması gayet doğaldır. Ancak anket Polonya tekstil sektörü temsilcileri arasında
uygulandığı için, tekstil işleri ile uğraşan kişilerin, rakip ürünlerin ya da sattıkları
 59

ürünlerin menşeisi, fiyatları ve kaliteleri hakkında bilgi ve fikir sahibi olmaları

doğaldır. Bu tabloda görüldüğü gibi Türk ürünlerinin fiyatları normal bulunmaktadır.
Ürünleri normal bulanların oranı % 52’dir. Pahalı bulanların oranı ise % 8’dir.
Ürünlerin fiyatlarını ucuz bulnların oranı ise % 34’dür. Ürünleri çok ucuz bulan hiç
kimse olmamıştır. Ayrıca bir diğer dikkat çeken nokta ise % 6’lık bir kesimin
ürünlerin fiyatları hakkında fikri olmamasıdır.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise fiyatların neye göre
karşılaştırılıp ucuz ya da pahalı cevabı verildiğidir. Örneğin Uzakdoğu kökenli
mallar satan bir tekstilci Türk ürünlerinin fiyatlarını pahalı bulabilir. Tam tersi olarak
daha çok Avrupa’da üretilmiş son moda ürünler satan biri için ise Türk ürünleri
uygun fiyatta görünebilir. Anketin yapıldığı bölge ve şartlar düşünüldüğünde ise
fiyatların genelde normal olarak karşılanması doğaldır. Ankete katılan birçok
firmanın küçük ya da orta büyüklükte üretici ve toptan satıcı işletmeler olduğu
gözden kaçırılmamalıdır.
İşletmelerin Üretim Sürecinde Kullandıkları Tekstil Yarı-Mamülleri;
Polonya’da hangi tür tekstil üretimin daha fazla yapıldığını anlamak için sorulan
‘Üretim sürecinizde ne tür hammaddeler kullanmaktasınız ?’ sorusuyla üreticilerden
üretim sürecinde hangi tür iplik ya da kumaş kullandıkları sorulmaktadır. Bu soruya
verilen cevaplar ise aşağıdadır;

Tablo 41. Polonya Tekstilinde Kullanılan Yarı- Mamül Tablosu

Yarı-Mamüller Sayı Yüzde (%)
Pamuk 42 40
Yün 21 20
Keten 12 12
Sentetik Yün 8 8
Yapay Yün İpliği 1 1
Örgü 20 19
Toplam 104 100.0

Oluşturulan tabloda da görüldüğü gibi Polonya’da üreticilerin en çok

kullandığı tekstil hammaddesi % 40 ile pamuklu ipliktir. Bu soncun çıkması
 60

doğaldır. Dünyada üretilen tekstil ürünlerinin birçoğu panuklu kumaştan imal

edilmektedir. Pamuklu kumaşın kullanım alanları çok geniştir. Polonya’da önemli
olan ikinci büyük tekstil hammaddesi ise %20 ile yündür. Polonya’nın iklimsel
nedenlerden dolayı soğuk bir ülke olması dolayısıyla yünlü ürünlerin üretilmesi yani
yünün hammadde olarak kullanılmasının yüksek oranda olması normal bir sonuçtur.
Tabloda yünlü ve örgü hammadde kullanımının hemen hemen aynı olduğu
görülmektedir. Bunun nedeni ise yine Polonya’nın mevsimsel şartlarıdır. Yine doğal
bir hammadde olan ketenin üretimde kullanılma oranı ise % 12’dir.
Doğal olmayan tekstil hammaddeleri (yapay yün ipliği ve sentetik yün) insan
sağlığı için çok fazla uygun olmadığı için üretimde kullanılmaları çok fazla tercih
edilmez. Ancak dayanıklılık ve fiyat açısından uygun olduğu için günümüz tekstil
üretiminde kullanılmaktadır. Yapılan ankette de bunu görmek mümkündür. Anket
sonucuna göre tekstil üretiminde yapay hammadde kullanımı (yapay yün ipliği ve
sentetik yün toplamı) %9’dur. Ankete katılan kişiler birden fazla seçenek
işaretleyebilmişlerdir.
Polonya Tekstil Sektöründe Üretilen Ürünler; Ankette son soru olarak
Polonya hazır giyim sektörünün ve tekstil sektörünün özellikle küçük ve orta ölçekli
işletmeler açısından enfazla hangi tür ürünler üretildiğini ölçmek için sorulmuş bu
soruda verilen cevaplar aşağıdaki tabloda ayrıntılarıyla incelenmektedir.
Cevaplayıcılar bu soru da da birden fazla seçeneği işareyetleyerek soruya yanıt
verebilmişlerdir.

Tablo 42. Polonya Tekstil Sektöründe Üretilen Ürünler Tablosu

Ürün Grupları Sayı Yüzde (%)
Erkek Giyim 27 35
Bayan Giyim 37 49
Çocuk Giyim 10 13
Ev Tekstili 1 1
Deri 1 1
Hammadde-Yarımamül 1 1
Toplam 77 100.0
 61

Görüldüğü üzere hazır giyim üretiminin yarıya yakınını (%49) bayan giyim
eşyaları oluşturmaktadır. Bunu erkek giyim (% 35)daha sonrada çocuk giyim (% 13)
eşyaları takip etmektedir. Deri gibi giyim eşyaları genelde İtlya ve Türkiye gibi
ülkelerden ithal edildiği için bu tip üretimin ağırlığının toplam içinde az olduğu
görülmektedir. Hammadde ve yarımamül üretiminin az olmasının nedeni ise yine
ucuz girdi sağlayan ülkelerin bulunmasıdır. Ayrıca KOBİ şeklinde olan işletmelerin
bu tür maddeleri üretecek yeterli kapasiteye sahip olmadığıda açıktır.
Polonya tekstil ve konfeksiyon sanayinin belli başlı üretim merkezleri Łódź,
Bialystok, Torun, Czestochowa, Bielsko-Biala, Jelenia Gora şehirleridir. 2007
verilerine göre Tekstil sanayinde 83.600 ve hazır giyim sanayinde 158.100 olmak
üzere sektörde toplam 241.700 kişi istihdam edilmektedir. Buna ilaveten birçok ufak
firma da sektöre fason imalat yoluyla hizmet etmektedir. (Bunların çoğunluğu şahıs
firmalarıdır) Tekstil ve konfeksiyon sektörü, yaklaşık olarak 4,6 milyar Euro’luk bir
üretim hacmine sahiptir. Bu rakam, gayrisafi milli hasılanın % 2,5’ine tekabül
etmektedir. Toplam imalat sanayinin ise % 4,6’sını oluşturmaktadır.1989 yılı 100
birim kabul edildiğinde sektördeki büyüme oranı 2001 yılı itibariyle 80’dir. Bir
başka ifadeyle sektörün toplam üretim içerisindeki payı giderek azalmaktadır. (% 20
oranında küçülmüştür.) Birim işgücü maliyeti incelendiğinde Polonya, Slovenya’dan
sonraki en düşük ücret grubunun bulunduğu Orta-Avrupa ülkesidir. Polonya’nın
Avrupa Birliğine gerçekleştirdiği tekstil ve konfeksiyon ihracatının % 28.5’ini tekstil
ürünleri, % 71,5’ini ise hazır giyim ürünleri oluşturmaktadır. İthalata bakıldığında
ise % 85’lik tekstil, % 15’lik de hazır giyim ithalatı söz konusudur. İç satışlara
bakıldığında ise, tekstil sektörü % 57’lik (1,6 milyar euro) bir paya sahipken
konfeksiyon sektörünün payı % 43’tür. (1,2 milyar euro) Kamu sektörü, toplam
tekstil üretiminin % 14’ünü, konfeksiyon üretiminin ise % 2’sini
üretmektedir.Yatırımlarda ise 2007 yılında 2005 yılına göre tekstil sektöründe %
10.2’lik, konfeksiyon sektöründe ise % 8.4’lük azalma görülmektedir.
(counsellors.gov.tr)
Ev tekstili açısından bakıldığında piyasada daha sıklıkla mallarına rastlanan
ülkeler İtalya, İspanya, Belçika ve Almanya’dır. Ülke serbest piyasa ekonomisine
geçtiği ilk yıllarda ihraç edilen ucuz ve kalitesiz Türk malları, maalesef pazarda
olumsuz bir imajın oluşmasına neden olmuştur. Dünya standardında üretim yapan
 62

Türk firmalarının kaliteli mallarla pazara girmesi, ‘Made in Turkey’ etiketine karşı
yeniden güven oluşturulması açısından yerinde olacaktır.(Kılıç&Tilmaç,2002;112)
Uluslararası Anlaşmalardan doğan gümrük vergisi indirimlerinin getirdiği
rekabet, yeni yatırımların olmaması ve gerekli modernizasyonun yapılmaması
neticesinde sektörün gsmh, imalat sanayi ve istihdam gibi kriterlerde süregelen
gerileme trendi devam etmektedir. Avrupa Birliği, CEFTA ve EFTA ülkeleri ile
imzalanan Anlaşmalar neticesinde tekstil-konfeksiyon sektöründe gümrük vergileri
sıfırlanmış ve yerli sanayi son dönemde önemli bir uluslararası rekabet ile karşı
karşıya kalmıştır. Yerli tekstil üreticileri, yasal ithalat yanında başta Tayvan,G.Kore
ve Vietnam olmak üzere uzak doğu menşeli bir çok ülkeden gelen yasa dışı ithalatın
rekabetine de karşı koyma durumundadır. Polonya’nın tekstil ihracatı yalnız başına
incelendiğinde, %60’lık dış satımın AB ülkelerine gittiği (en büyük Pazar Almanya),
benzer şekilde ithalatta da %75’lik oranla AB üreticilerinin söz sahibi olduğu
görülmektedir. Diğer taraftan sanayi halen yeniden yapılanma ve piyasa ekonomisi
kurallarına uyum sürecinde sayılabilir. 1989’daki geçiş öncesinde Devletin elinde
bulunan bir çok üretim işletmesi ya kapanmış veya iflas ile karşı karşıya
bulunmaktadır. Bunun yanında bazı işletmeler ise geleneksel ihtisaslaşma
birikimleri temelinde, yeni teknolojilerin artı değerlerini de kullanmak suretiyle
önemli mesafeler almış bulunmaktadırlar. Üretimleri için gerekli hammaddeyi alacak
mali gücü zor bulan birçok işletmenin makine parkı modernizasyonuna gitmeleri
oldukça zor gözükmektedir. Kendisini modernize edemeyen sektör, yüksek üretim
maliyeti ve nihai üretim çeşitliliği açısından oldukça zor günler geçirmektedir.
Tekstil ve konfeksiyon sektörüne Devletin sağlamakta olduğu mevcut katkı, daha
ziyade ihracatın desteklenmesine yönelik olup, bu çerçevede Polonyalı firmaların
uluslararası fuar ve sergilere katılımı ile açmış oldukları daimi ürün sergilerine ilişkin
maliyetlerin bir bölümü geri ödenmektedir. Polonya kendisi için gerek istihdam,
gerekse ihracat bağlamında öncelikli anlam taşıyan tekstil-konfeksiyon sektöründe,
ucuz iş gücünü ve AB ülkelerine hızlı ulaşım avantajını kullanarak geçtiğimiz
yıllarda önemli mesafeler kaydetmiştir. Özellikle Almanya pazarına gerçekleştirilen
ihracata (önemli bölümü dahilde işleme rejimi çerçevesinde gerçekleştirilmiştir)
ilaveten, yerel avantajları değerlendiren uluslararası firmaların doğrudan yatırımlar
neticesinde, Polonya belirli kategorilerde Batı Avrupa pazarı açısından adeta bir
 63

üretim üssü haline gelmeye başlamıştır. Diğer taraftan, hızla artan gelir seviyesi ile
39 milyonluk iç pazarı rakip ülkeler açısından devamlı surette cazibe unsuru olurken;
AB, CEFTA ve EFTA ülkeleri, Polonya pazarına girişte son dönemde gümrüksüz
ihracat imtiyazları elde etmişlerdir. Netice itibarıyla, Polonya pazarı büyüyen yerli
üretim gücü yanında, ithalat neticesinde ülkeye giren rakiplerinin tehdidi dikkate
alındığında giderek güçleşen bir piyasa haline gelmeye
başlamıştır.(counsellors.gov.tr)

3.5 Polonya’da Bulunan Büyük Çaplı Tekstil İşletmelerinin Durumu

Polonya’da yayınlanan Rzecpospolita (Cumhuriyet) gazetesi yapmış olduğu
araştırmada Polonya’nın en büyük ikibin şirketini belirlemiştir. Bu araştırmanın
içinden en büyük tekstil şirketleri seçilerek aşağıdaki tablo oluşturulmuştur.

Tablo 43. Polonya’nın En Büyük Tekstil Şirketleri Tablosu (Bin Zloty)

SIRA FİRMA ADI MÜLKİYETİ SATIŞ GEL. ÖZKAYNAK YATIRIM M. İŞÇİ
SAYISI
398 ZPJ Wistil SA GK Özel 597225 354203 3530 5891

544 Autoliv Poland z.o.o. Yabancı 407515 149019 25577 1738

718 Seni sp. Z.o.o. Özel 308112 74202 23003 Veri Yok

872 PPUH Sun Garden Yabancı 235836 42802 15897 1259

sp. Z.o.o.
913 Bela sp. Z.o.o. Özel 221569 107307 Veri Yok 650

995 SCA Hygiene Yabancı 200855 51066 Veri Yok 220

Products sp Z.oo
1082 FFiK Haft SA GK Özel 179332 Veri Yok Veri Yok Veri Yok

1202 Ferax Iril sp. Z.o.o Yabancı 155068 42550 4005 Veri Yok

1369 Roltrans Group Yabancı 131880 4824 2246 500

Polska sp Z.o.o
1576 Fabryka Dywanow Özel 110010 123135 28703 646
Agnella SA
Kaynak: Rzeczpospolita Lista 2000 Dergisi, 31.10.2007, Sayfa: 41-66
 64

Yukarıdaki tablo incelendiğinde Polonya’nın en büyük ikibin şirketi içinde sadece

on adet tekstil şirketi bulunması, tekstil sektörünün Polonya için en önemli sektör olmadığı
görülmüştür. Tekstilde en büyük şirket tüm Polonya genelinde ancak 398. sırada yer
alabilmiştir. Bu şirketler içinde devlet şirketi bulunmamakla beraber büyük çapta tekstil
üretimi yapan şirketlerin yarısı yabancı yatırımcılara aittir. Yabancı yatırımcıların tekstil
sektöründe dikkat çekici bir şekilde yoğun olmasının nedenlerinden birisi, Polonya’nın
özellikle Batı Avrupa için ucuz bir üretim merkezi olmasıdır. Şirketlerin yatırım durumları
incelendiğinde ise özkaynaklarına ve satış miktarlarına oranla düşük kaldığı
gözlemlenmekle beraber, yabancı şirketlerin yatırım için daha fazla miktar ayırdıkları
söylenebilir. Şirketler işçi sayısına göre değerlendirildiğinde ise yine düşük miktarda işçi
çalıştırdıkları görülmektedir.
Polonya tekstil ithalatının büyük bir bölümünü AB hariçte işleme ve CMT
(kesme,yapma ve düzeltme) işlemleri oluşturmaktadır. Bu iplik ve kumaş ithalatından daha
çok Batı Avrupa’daki tedarikçiler yaralanmıştır.(Anson&Brocklehurst,2005;96)
Polonya’da büyük çapta tekstil üretimi yapan bazı işletmelerin faaliyetleri
hakkındaki kısa bilgiler aşağıda sunulmuştur.(World textile and apparel trade and
production trends, 2005; 55)

- Polonya’nın Güneybatısında bulunan Bielawa’da kurulu bulunan BIELBAW

şirketi ev tekstili konusunda faaliyet göstermektedir. 2005’deki yenileme
çalışmalarından önce 300 işçi çalıştıran firma, yeni makinelerin kullanılmaya
başlanması ve üretim sürecinde otomasyona geçilmesiyle büyüyen firmada
şuan 540 kişi çalışmaktadır.

- Polonyalı üniforma üreticisi ARLEN, Makedonya’nın Delcevo şehrinde üniform

üretimi için 700.000 Euro tutarında yatırım yaparak Arlen Makedonya’yı
kurmuştur. Üretim 2006 yılının ortasında başlamış olup 1.600 metrekare alana
sahip olan fabrikada 130 işçi çalışmaktadır.

- LENTEX firması Kuzeydoğu Polonya’da bulunan Nidzica şehride 2,5 milyon

ziloty ( 762.000 $) tutarında bir yatırım yapmıştır. Fabrikada mobilyalar için yün
ihtiva etmeyen kumaşlar üretilmektedir. Ayrıca firmanın 2004 yılında faaliyete
 65

giren ve Batı Polonya’da buluna Jarocin şehrinde kurulu bir fabrikası daha
bulunmaktadır. Bu fabrika da yün ihtiva etmeyen ürünler üretmektedir.

- Erkek giyimi üzerine tasarım, üretim ve dağıtım yapan ve Krakow’da kurulu

bulunan VISTULA firması, üretiminin bir bölümünü Çin’e kaydırarak burada
üretim yapmaktadır. Firma böylece üretim maliyetlerinin düşeceğini
düşünmektedir.
 66

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

4.POLONYA’DA YAPILAN TÜRK TEKSTİL

YATIRIMLARI

4.1. Polonya’daki Türk Yatırımlarına Genel Bakış

Polonya pazarı gerek nüfusuyla gerkse coğrafi konumu ve istikrarlı

ekonomisi ile bütün sektörler için elverişli bir Pazar görünümü sergilemektedir. Bu
durum yabancı yatırımcılara cazip gelmekle birlikte pazarda yer edinmek kolay
olmamaktadır. Ülkenin Pazar ekonomisine geçişiyle birlikte tüketim eğilimi artmış
olup, ilk yıllarda tüketimde belirleyici unsur sadece fiyat iken, son yıllarda kalite de
ön plana çıkmıştır. Dolayısıyla ilk etapta pazara giren yabancı girişimcilerden kısa
vadeli düşünenleri genellikle ucuz ve kalitesiz mallara ağırlık vermiştir. Bunun
sonucunda pazarın zamanla doyması ve taleplerin giderek kalite yanlı olması kısa
vadeli düşünen yaırımcıları zora sokmuş ve giderek pazar paylarını azaltmıştır. Tüm
Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Polonya da markalaşmış büyük mağaza zincirleri,
hipermarketler ve kalitenin simgesi olmuş köklü firmalar için karlı bir pazar
görünümündedir.(Kılıç&Tilmaç,2002;123)
Doğu Bloku'nun dağılması Doğu Avrupa ve Orta Asya'da yeni fırsatların
doğmasına yol açmıştır. Bu fırsatları değerlendirmek isteyen Türk girişimcileri bu
bölgelerdeki ülkelere yönelmiş ve buralarda önemli yatırımlar yapmışlardır. İlk
başlarda bavul ticareti yolu ile başlayan ticari ilişkiler daha sonra yeni oluşmakta
olan özel teşebbüs ile ortak iş yapma şeklini almıştır. Bu süreç içerisinde, ekonomik
yönden hızlı bir gelişme kaydeden ve süratle serbest piyasa ekonomisine geçen
Polonya, sahip olduğu 40 milyona yakın nüfus potansiyeli ile önemli bir ilgi odağı
olmuştur. 1989-90 yıllarından itibaren çok sayıda Türk girişimcisi bu ülke
piyasasında iş yapmaya başlamıştır. Polonya'nın resmi ticaret sicili kayıtlarına göre
ülkede 700'ü aşkın Türk girişimcisi faaliyet göstermektedir. Bunların çok büyük bir
kısmı küçük ölçekli giyim imalatı, ithalatı ve pazarlaması ile uğraşan firmalar olup,
 67

az sayıda turizm, inşaat, gıda ve yatırım firmaları da mevcuttur

(Ersun&Akgür,1998;41). Polonya’daki Türk firmalarının sektörlere göre dağılımı
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir;

Tablo 44. Polonya’daki Türk Firmalarının Sektörlere Göre Dağılımı

Tablosu
Sektörler Sayı Yüzde (%)
Tekstil ve Giyim 60 60
Gıda 8 8
Turizm 6 6
İnşaat ve İnşaat Malz. 8 8
Telebilgi 3 3
Restaurant 3 3
Diğer 12 12
Toplam 100 100.0
Kaynak: İTO Ülke Profili (İSTANBUL TİCARET ODASI )

Tabloda da görüldüğü gibi Türkiye’den Polonya’ya en çok yatırım tekstil ve

giyim sektöründe bulunmaktadır. Ancak bu yatırımlar sadece ürünlerin ithali olarak
gerçekleşmektedir. Yani Türkiye’den Polonya’ya gelen yatırımcılar burada şirketler
kurmaktadırlar ve daha sonra Türkiye’deki fabrikalarında ürettikleri ya da toptan
satın aldıkları tekstil ve giyim malzemelerini bu firmalar aracılığıyla ithal
etmektedirler. Ayrıca bu bilgiler yalnızca yasal yollarla yapılan ithalatı
kapsamaktadır. Çok küçük ölçekli olan bazı işletmeler ürünlerini yasa dışı yollarla bu
ülkeye sokmakta ve pazarlamaktadırlar.
 68

4.2. Türk Tekstil Yatırımları

Türkiye Avrupa Birliği’nin en büyük ikinci tekstil ve hazır giyim

tedarikçisidir. Bunun en büyük nedeni ise Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkelerine olan
coğrafi yakınlığıdır. Polonya’nın birliğe üye olduğu 2004 yılında Avrupa Birliği’nin
Türkiye’den olan toplam tekstil ve hazır giyim ithalatı 7.88 milyar Euro olarak
gerçekleşmiştir. (World textile and apparel trade and production trends, 2005; 43)
Bu büyük pazarda önemli bir payı olan Türk tekstil sektörü üyeleri için ürün
ihracı kadar gerekli yerlere üretim tesisleri kurarak yatırım yapmak da pazar
üstünlüğünü korumak ve geliştirmek için önemlidir.
Yapılan araştırmaların sonuçlarına göre dünyada fason markalı üretimlerde ve
deri üretimde Tayland, Çin, Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Güney Kore ve Hindistan
toplam üretimin büyük bir bölümünü karşılamaktadır. (Trends in consumer
behaviour and the global clothing market, 2005; 178)
Türkiye’nin fason üretim ve deri üretimindeki bu gücünü yeni yatırım
sahalarına yayarak artırabilir. Daha önceden elde edilen tecrübeler yeni dış
yatırımlarda özellikle fason üretimde çok geri olan Polonya gibi Doğu Avrupa
ülkelerinde hayata geçirilebilir.
Yatırım yapmak için önce maliyet hesaplaması gerekmektedir. Maliyetlerin
önemli bir bölümünü de işçi ücretleri oluşturmaktadır. Türk yatırımcıların bu kritere
de dikkat etme yükümlülüğü vardır. Aşağıdaki tabloda Türkiye ve Polonya’da işçi
başına ödenen ücretler yıllara göre Amerikan Doları bazında gösterilmiştir.

Tablo 45. Yıllara ve Ülkelere Göre İşçi Başına Ödenen Ücret Tablosu ($/Saat)
Ülkeler 1994 2000 2002 2004
Polonya 1.51 2.35 2.90 3.80
Türkiye 2.31 2.69 2.13 2.88
Kaynak: Textile Outlook International, January-February 2005, Sayfa; 84

Tabloda da görüldüğü gibi saat başı işçi ücretleri her iki ülkede de yıllara göre
değişiklik göstermektedir. Türk yatırımcılar için işçi maliyetleri açısından
 69

Türkiye’nin ya da Polonya’nın çok fazla farkı yoktur. Hatta Türkiye bu konuda biraz
daha uygundur ancak Polonya’ya yatırım yapacak yatırımcıların nakliyeden ve bazı
maliyetlerden kurtulması, işçi maliyetlerindeki bu ufak farkı kapatacaktır.
Polonya’ya tekstil üretimi alanında yatırım yapan tek firma ise; Dallas
International şirketidir. Bu şirket Polonya’da giyim eşyası ve aksesuarları imalatı
yapmaktadır. Bu şirketin yaptığı toplam yatırım ise 2.1 milyon $
civarındadır.(paiz.gov.pl)
Ayrıca Polonya’da toptancı durumunda bulunan Türk yatırımcılar ithal
ettikleri kumaşları merdivenaltı işletmelerde emek yoğun olarak ve çok az sayıda işçi
çalıştırarak yasadışı yollarla üretmektedirler.
1980’li yılların sonu ve 90’lı yılların başında Polonya pazarına her türlü Türk
tekstil-konfeksiyon ürününü kolaylıkla satabilen ihracatçılar, bu tatlı paranın etkisi
ve kısa vadeli plan yapma kısır döngüsüyle, ülkede hızla ortaya çıkan ekonomik ve
sosyal değişimi fazlaca takip etmemiş, yatırım anlamında gerekli girişimleri yerine
getirememiştir. Batı Avrupa ülkeleri ise Polonya’daki bir çok üretim tesisini
özelleştirme veya doğrudan satın alma yöntemiyle elde etmişler, buna ilaveten
uygulamaya koydukları Serbest Ticaret Anlaşmaları ile ihraç ürünleri için Polonya
pazarına adeta serbest giriş kartı çıkarmışlardır. Birçok Batı Avrupa firması,
zamanında yaptıkları yatırımlar ile o tarihlerde ülkede mevcut teşvik sistemlerinden
(vergi indirimleri veya 10 yıla varan gelir vergisi muafiyetleri v.b.) yararlanmışlar,
ucuz gayrimenkul ve işgücü olanaklarını iyi kullanmışlardır. Bu gelişmeler ışığında
1990’lı yılların ikinci yarısına gelindiğinde, Türk ürünleri özellikle rakip ülkelerle
mukayeseli olarak yüksek vergi duvarları ile karşı karşıya kalmış, dolayısıyla sektör
ihracat giderek azalan (bir kısmı ülkeye kayıt dışı giriş yöntemini benimsemiştir) bir
seyir izlemiştir. Polonya’daki tekstil sektörü lobisinin karşı çıkması neticesinde, dört
yıl süre ile en uzun müzakere sürecini yaşayan Serbest Ticaret Anlaşması (STA)
nihayet 1999 yılı ikinci yarısında imzalanmış ve 1 Mayıs 2000 tarihi itibariyle
yürürlüğe girebilmiştir. Bugün ülkede yerleşik konumda bulunan çoğu küçük ölçekli
150 civarındaki Türk firması, genelde “Açık Pazar” olarak nitelendirilen perakende
mekanlarında gelir düzeyi düşük Polonyalı müşterilere Türkiye’den getirdikleri
ürünlerini satmaktadırlar. Belirli bir strateji izlenmeksizin Polonya’ya gönderilen
hazır giyim ürünlerimiz, prestiji olmayan perakende noktalarında satılmalarının
 70

getirdiği menfi etkiyle kötü bir Türk imajının ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
Ülkede firma kurmak suretiyle ürünlerini pazarlayan bazı müteşebbisler ise
showroom, depo, gümrüksüz antrepo ve kendi satış noktalarına sahiptirler, fakat bu
tür girişimlerin sayısı çok sınırlıdır. Genel olarak ihraç ürünleri açık satış noktalarına
veya Polonya’lı toptancı-perakendecilere pazarlanmaktadır. Diğer taraftan iplik ve
kumaş (özellikle denim, pamuklu ve pamuk-polyester karışımı kumaşlar) grubunda
ise, Türk ürünleri fiyat kriterlerini tutturduğu ölçüde Polonya’lı üreticilerce sıkça
talep edilmektedir. Türkiye açısından en belli başlı eksiklik, orta ve üst gelir
gruplarına hitap edecek türde bir yatırımın yapılamaması yani perakendecilik
piyasasına gerekli adımın atılamamasıdır (counsellors.gov.tr)
Türkiye’nin AB pazarında en büyük rakipleri Doğu Avrupa ülkeleridir.
Türkiye gibi bu ülkelerde 2004 yılından itibaren gümrük birliği alanına
girmiştir.(Anson& Brocklehurst,2005;85)
Bilindiği gibi Türkiye Avrupa Birliği ile gümrük birliğine 1995 yılında
girmiştir. Türkiye ile hemen hemen aynı seviyede bulunan ve Türkiye ile rekabet
şansı bulunan Doğu Avrupa ülkelerinin de gümrük birliğine girmesi Türkiye’nin her
sektörde olduğu gibi tekstil sektöründe de biraz daha fazla gayret göstermesi
zorunluluğunu beraberinde getirmiştir.
 71

GENEL DEĞERLENDİRME

Polonya önemli ölçüdeki yüzölçümü, nüfus ve ekonomik potansiyeli ile orta

büyüklükteki bir Avrupa ülkesidir. 1989 yılında başlayan ve başarıyla yürütülen
serbest piyasa ekonomisine geçiş ve ekonomiyi dışa açma çalışmaları, yüksek reel
satın alma gücüne sahip nüfusu ve OECD ülkeleri arasında son dönemde en büyük
büyüme hızına sahip olması Polonya’nın önemini her geçen gün artırmaktadır. Diğer
taraftan, Almanya ile eski Sovyet Cumhuriyetleri arasında köprü olması sonucunda
Avrupa’nın doğusu ile batısını birbirine bağlayan tüm yolların Polonya’dan geçmesi,
sözkonusu ülkeye stratejik bir önem kazandırmaktadır. Bu coğrafi ve ekonomik
faktörlerin sonucunda Polonya, yabancı sermaye yatırımları açısından özellikle
1990’lı yılların ikinci yarısından başlayarak bir cazibe merkezi haline gelmiştir.
Polonya’da makro ekonomik dengeler kurulmuş olup, ülkedeki bu dengelerde kısa
vadede bir olumsuzluk beklenmemektedir. Bu hususun yatırım açısından göz önünde
bulundurulması gerekmektedir. Polonya, gün geçtikçe artan satın alma gücüne sahip
geniş tüketici kitlesinin yanısıra Rusların, Beyaz Rusların ve Çeklerin alışveriş
yaptığı bir ülke olduğundan büyük bir Pazar potansiyeline haizdir. Türk ihraç
ürünlerinin anılan piyasaya arzu edilen seviyede girişinin sağlanmasının önem arz
ettiği düşünülmektedir.
Polonya'da bulunan Türk girişimcilerinin ayakta kalabilmeleri her geçen gün
koşullar daha da ağırlaşmaktadır. Bu durumun en önemli nedeni, Polonya'nın AB
üyesi olmasıdır. Ayrıca ülkeye Almanya'nın çok büyük bir ilgisi bulunmaktadır.
Durum böyle olunca, başta Almanya ve ABD olmak üzere, ülkeye çok hızlı bir
şekilde yabancı sermaye girmeye başlamıştır. Gelen yabancı sermaye ile ithalatın
kontrolü de büyük ölçüde sermaye getiren yabancıların eline geçmiştir. Avrupa
ülkeleri piyasaya girerken topyekün olarak girmektedirler. Piyasaya, bankaları,
sigorta şirketleri, danışmanlık firmaları, nakliye firmaları ile birlikte piyasaya
yerleşmişlerdir. Girişimcileri destekleyecek bütün kurumlarını getirmektedirler. Bu
açıdan iş yapmaları daha kolay olmaktadır. Türk girişimcileri ise piyasada kendi
başlarına mücadele etmektedirler. Türk markasına olan güvensizlik kendileri için
büyük bir engel olarak karşılarına çıkmaktadır. Girişimcilerimiz her ne kadar bu
 72

engelleri bazen legal, bazen de legal olmayan yollarla aşmayı başarsalar da şartlar
giderek zorlaşmaktadır. Bu pazardaki girişimciler her türlü güçlüğe rağmen geleceğe
umutla bakmaktadırlar. Yoğun bir talep patlaması yaşayan ülke pazarından
Türkiye'nin önemli bir pay alabileceğini belirtmektedirler. Gerçekten dış ticaret açığı
her geçen yıl daha da artan Polonya'nın ciddi bir pazar potansiyeli mevcuttur. Türk
firmalarının bu pazara daha etkin bir şekilde girebilmeleri için öncelikle yasal
engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Yasal koşulların Türk girişimcileri
açısından diğer ülkelerinki ile eşit duruma getirilmesi gerekmektedir
(Ersun&Akgür,1998;45).
Polonya tekstil sektörünün yapısının incelendiği ankette de görüldüğü gibi,
tekstil firmalarının birçoğu liberal sisteme geçişle birlikte faaliyetlerine
başlamışlardır. 1989 yılından sonra kurulan işletme sayısında artış gözlenmiştir.
Ayrıca AB üyeliği de yeni fırsatlar ve pazarlara daha kolay ulaşım gibi yeni fırsatlar
sunduğu için, girişimcileri hareketlendirmiş ve yeni işletme kurma konusunda
harekete geçmelerini sağlamıştır. Her ne kadar bu işletmelerin ezici bir çoğunluğu
çok küçük işletmelerden oluşmuş ise de ortaklıkların ve büyük çapta faaliyet gösteren
işletmelerin sayısı da azımsanmayacak kadar çoktur. Bu firmaların içinde daha önce
devlet eliyle üretim amacıyla kurulmuş işletmelerde bulunmaktadır. Tabiî ki bu
işletmeler tek tek özelliştirilerek devlet yönetiminden çıkmıştır. Bunun için Polonya
tekstil işletmelerinin yeni kurulan işletmeler olduğu, pazarda ve üretim sürecinde
profesyonel olmadıkları düşüncesiyle hareket etmek yanlış olur. Bilhassa tekstil
merkezi olan Łódź’da üretim 19. yüzyıldan beri devam etmektedir.

Polonya tekstilinde çalışan işçi sayısına bakıldığında bu sayının işletme

büyüklükleri ile orantılı olduğı görülmektedir. Bir yada birkaç kişi çalıştıran
işletmeler çok küçük çapta üretim yapmakta olup sadece geçimlerini devam ettirmek
amacındadırlar. Daha fazla işçi çalıştıran işletmeler ise daha öncede belirtildiği gibi
dünyadaki muadilleriyle rekabet edebilen ve özellikle Avrupa’nın tekstil üretim
merkezi olma yolunda ilerleyen Polonya’nın lokomotifi durumundadırlar.

İşletme maliyetlerine bakıldığında Polonya’da en önemli maliyet kalemi

vergiler olarak görülmektedir. Ancak vergiler tüm girişimcilerin gözünde
boşuboşuna verilen bir maliyet kalemi olduğu için. Her girişimci vergilerin çok
 73

yüksek olduğundan ve maliyetleri yükselttiğinden yakınmaktadır. Verginin dışında

diğer önemli maliyet kalemi ise işçi ücretleridir. Özellikle sosyal güvenlik payları
işçi maliyetlerini önemli ölçüde arttırmaktadır. Üretimde kullanılan hammaddeler de
diğer önemli maliyet kalemlerini oluşturmaktadır. Özellikle pamuk gibi üretim için
gerekli ana hammaddelerin ithal edilmesi bu maliyet kaleminin tutarının
yükselmesine neden olmaktadır. Enerjide önemli yekün tutan diğer bir maliyet
çeşididir. Özellikle doğalgaz gibi dışardan temin edilen enerji çeşitleri; kış aylarında
neredeyse her sene gerçekleşen ve gelenekselleşen Rusya ile yaşanan doğalgaz
krizleri bu maliyetlerin artamsında en doğal nedendir.

Tez araştırmasının dünyada yaşanan kriz ortamında denk gelmesi, bazı

sonuçları da doğrudan etkilemiştir. Özellikle yatırımlarla ilgili yapılan araştırmalar
çok sığ kalmıştır. Bunun nedeni ise ankete katılan işletmelerin çok büyük bir
bölümünün yatırımlarının bulunmamasıdır. Araştırmada ortaya konan resmi
rakamlarda her ne kadar yatırımlarda artış varmış gibi görünsede bunun nedeni ilgili
rakamların krizin henüz başlamadığı bir önceki sneye ait olmasıdır. Çok az olan
yatırımlarda yapılan araştırmaya göre en çok yatırım yapılan alan ise makine ve
techizat alımları yönünde olmuştur. Bunu takip eden kalem ise bina yatırımlarıdır.
Ayrıca yapılan makine ve techizat yatırımlarında alınan makinelerin ikinci el
olduğu sonucu ve çoğunun ithal olduğu sonunu da çıkmıştır. Krizin etkisin
gösterdiği diğer konu ise yatırımlarda kullanılan banka kredilerinde görülmüş olup
bunda da çok büyük düşüşler yaşandığı gözlemlenmiştir.

Polonya’da tekstil sektörünün toplandığı bölgeler ise genelde

Polonya;’nın orta kesiminde yoğunlaşmıştır. Özellikle Łódź şehrinin başkenti
olduğu Łódzkie bölgesi tekstil sektörünün kalbi konumundadır. Ayrıca
Wielkopolskie ve Slaskie bölgelerinde de tekstil üretimi bulunmaktadır.

Polonya tekstil sektörünün özelikle hammadde bakımdan dışa bağımlı

olduğu belirtilmişti. Ayrıca hazır giyim ithalatında da Polonya nüfusu bakımından
iyi bir pazar olarak görülmektedir. Bu konuda Çin’in tüm dünyada olduğu gibi
Polonya’da da başı çekmesinin nedeni ise ürünlerini ucuza pazarlayabilmesidir.
Ancak Türkiye de özellikle pazara yakınlık, kaliteli ürün arzı ve fason üretim
merkezi olması gibi nedenlerden dolayı Polonya pazarında kendine yer
 74

edinebilmiştir. Bu açıdan bakıldığında araştırmalara göre Polonya tekstil pazarında

satılan ürünlerin yarıdan fazlası ithaldir ya da hammaddesi ithal edilmiştir.
İşlemelerde yapılan araştırmalarda da aynı sonuca ulaşılmaktadır.

Daha öncede belirtildiği gibi Polonya Avrupa’nın tekstil konusunda

üretim merkezi olma yolunda ilerlemektedir. Özellikle ülkenin Avrupa’da olması,
gümrük tarifelerinden arınmış olması ve nüfus çokluğu bakımından ucuz işçiliği
olması bu konuda Polonya’ya önemli avantajlar sağlamıştır. İhracat rakamlarına
bakıldığında da aynı şeyi görmek mümkündür. Polonya’nın tekstil ihracatının çok
büyük bir bölümü AB üyesi ülkelere yapılmaktadır. Resmi rakamlarda da
görüldüğü gibi bu ülkeler AB içindeki gelişmiş ülkelerdir. Ayrıca Polonya tekstil
ihracatında ikinci önemli bir payı da komşu ve bölgesindeki ülkeler almaktadır. Bu
ülkeler; Baltık ülkeleri, Çek Cumhuriyeti, Ukrayna vb. olarak sayılabilir. Polonya
tekstil pazarına girmek sadece Polonya’ ya değil tüm AB ve Doğu Avrupa’ya
açılmak anlamına geleceğinden Türk yatırımcıların bu ülkeyi son derece iyi analiz
etmelerinde yarar vardır.

Ürettikleri ürünler konusunda gayet iddialı olan Polonyalı üreticilerin çok

büyük bir kısmı kendi ürünlerinin gayet kaliteli olduğunu veya normal kalite
düzeyinde olduğunu beyan etmişlerdir. Ancak aynı kişiler Türk ürünleri hakkında
daha çok normal kaliteli veya düşük kaliteli diyerek yorum yapmışlardır. Buradaki
sorunlardan birisi de Türk ürünlerinin tanınırlığının az olmasıdır. İhracat için
yetkili organların ya da yatırımcıların bunu tersine çevirici işlemlere başlamsı
gerekmektedir. Daha önceleri bavul ticareti zamanında yapılan yanlışlıklar halen
Polonya’da Türk ürünleri imajını zedelemektedir.

Ayrıca Polonya’da üretilen ürünlerin çoğunluğunu bayan giyim eşyaları

oluşturmaktadır. Daha sonra erkek ve çocuk giyimi takip etmektedir. Ev tekstili ve
deri kıyafet üretimi ise gerçekten çok azdır.

Geçtiğimiz birkaç yıl perspektifinde görüldüğü gibi pazarın daralması, düşük

üretim ve sanayi operatörlerinin sayısını azalmaktadır. Tüm sektörde üretimin
düşmesi, ölçek ekonomilerinin zayıflığı ve iş için maliyetlerin gerilemesi ile
 75

ilgilidir. Yakın gelecekte düşüş eğiliminin devam etmesi piyasadaki kumaş

üreticileri arasındaki rekabeti güçlendirmesi beklenmektedir.(Hordyj,2001;8)

Daha önce gösterilen etkinleştirme, yenilikçi faaliyetlerin tutarlı uygulanması,

rekabet ve rekabetin önemli bir unsuru olabilir. Tabiî ki aynı şifre sorunu
çözmüyor. Bu fikir sistematik eylemlerin piyasa koşulları ile karşı karşıya kalması
tarafından takip edilmelidir. Yenilik faaliyetlerinin sonuçları ekonomik koşullar,
verimli üretim sağlaması ile bağlantılı olmalıdır. Aynı derecede önemli olan
konsantrasyon ve uygun genişleme seçimidir. Pazar gözlemi açıkça gösterir ki daha
çok yenilikçi ürünler sunan şirketler başarıya ulaşmaktadır (Gasiorek,2002;6-7)

Bu çerçevede, piyasaya yeni girecek Türk firmaları açısından alternatif

yöntemler aşağıda sıralanmaktadır;

-Üretici firmaların Polonya’da revaçta olan shopping-mall benzeri yapılar

içerisinde açacakları mağazaları vasıtasıyla perakende piyasasına nüfuz etmeleri ilk
alternatif olarak düşünülebilir; böylelikle hem müşteriye aracısız ulaşabilecekler,
hem de mağazalarını show room gibi kullanmak suretiyle ürünlerini Polonya çapında
toptancılara pazarlayabileceklerdir. Bu tür bir girişim, mevcut Devlet Yardımları
çerçevesinde doğrudan mali destekten de yararlanabilecektir.

- Diğer alternatif ise, bizzat Polonya’da ufak ölçekli de olsa bir temsilcilik
açmaları veya ciddi çalışan Polonyalı firmalara bu işlevi devretmeleridir. Üretici
firmalarımızın mütevazi olanaklar dahilinde açacakları ve pazarlama prensibine
dayalı temsilcilikler, müşteri ile direk temasın sağlanması açısından etkinliği
sağlayacak, karşılıklı güvenin teminine yardımcı olacaktır.

- İhracatçı firmalarımızca, üzerinde önemle durulması gereken diğer bir

husus ise, Polonya pazarına yönelik ürün seçiminde kalite ve marka kavramının
mümkün olduğunca ön plana çıkartılmasıdır. Nitekim, geçmişteki yanlış politikalar
ve eksik tanıtım neticesinde, tekstil-konfeksiyon ürünlerin söz konusu piyasada
 76

oluşan olumsuz imajı, her geçen gün gelir seviyesi ve seçeneği artan Polonyalı
müşterinin bakış açısını menfi yönde etkilemektedir (counsellors.gov.tr).

- Polonya’nın Batı Avrupa’nın kesme, yapma ve düzelteme (CMT) merkezi

olduğu yani, Batı Avrupa için üretilen ürünlerin merkezi olduğu unutulmayarak,
yapılan yatırımların sadece Polonya için değil tüm Avrupa pazarı için yapıldığı
düşünülmelidir.

Türkiye’de markalaşma Dış Ticaret Müsteşarlığı, Eximbank ve KOSGEB

tarafından desteklenmektedir. Bu teşviklere ek olarak Dış Ticaret Müsteşarlığı ve
KOSGEB tarafından ofis mağaza açma, pazar araştırması, yurt dışı fuarlara katılım
gibi markalaşmayı dolaylı olarak destekleyici teşvikler de uygulanmaktadır.
Markalaşmanın önemi firmalarca son yıllarda daha iyi anlaşılmakta ve marka tescil
başvuruları artarak sürmektedir. Bu teşviklerden de faydalanarak firmaların
markalaşması sektörün rekabet gücünün sürmesi açısından
önemlidir.(Öngüt,2007;134)
Türkiye açısından bakıldığında, pazara girilmekle birlikte mevcut
potansiyelin değerlendirilemediği görülmektedir. Polonyalı tüketicilerin Türk
mallarına karşı tutumu, Türk işadamlarının ilk etapta kısa vadeli düşünmeleri
yüzünden oldukça olumsuzdur. Bu intibanın düzeltilmesi için uzun vadeli kararlar
alarak, pazara hem kalite hem de fiyat avantajı sunan mallarla girmek faydalı
olacaktır. Malın gümrüklenmesindense devletin kolaylık sağlayarak sunduğu
antrepolardan faydalanmak, malları Özel Ekonomik Bölgelerde dahilde işlemek
izlenebilecek yöntemlerdir.(Kılıç&Tilmaç,2002;123-124)

Tezin literatür taraması, sözlü olarak yapılan mülakatlar ve anket çalışmaları

Polonya Hükümeti bursu ile Ekim 2008-Mayıs 2009 tarihleri arasında Łódź şehrinde
gerçekleştirilmiştir. Bu yüzden ilgili tablolar ve belgeler genellikle 2008 yılına aittir.
Yazılı kaynaklar genellikle Łódź Üniversitesi Kütüphanesi ve Łódź Tekstil Enstitüsü
Kütüphanesi’nden temin edilmiştir.
 77

KAYNAKLAR

ANSON Robin & BROCKLEHURST Guillaume, Trends in World Textile and

Clothing Trade, Textile Outlook International Journal, January-February 2005

ERDUMLU Nazan, Analysis of Global Impacts on the Turkish Cotton Spinning

Industry, Fibres and Textiles in Eastern Europe,2009

ERSUN Cengiz & AKGÜR Muhsin, ITO Ülke Profili (İSTANBUL TİCARET

ODASI YAYIN NO: 1998-27 )

GASIOREK Marian, Jak Poprawic Konkurencyjnosc Polskiego Przemyslu

Wlokienniczego?, Przeglad Wlokienniczy, 2002/5

GEDYMIN Janusz, Stan i Perspektywy Przemyslu Tekstylnego w Polsce, Przeglad

Wlokienniczy, 2001/6

GÖKÇE Orhan & ÇUKURÇAYIR Akif, Bilimsel Araştırma Teknikleri,Dizgi

Ofset, Konya 2003

GRANDYS Ewa, Barriers to the Development of Knowledge Absorption of the

Polish Clothing İndustry, Fibres And Textiles In Eastern Europe, 2008

January/March

GRANDYS Ewa, Characteristics of the Polish Textiles and Clothing Market, Fibres

And Textiles In Eastern Europe, 2005 October/December

GRANDYS Ewa, Impact of External Deterninants on the Functioning of Polish

Clothing Manufacturers, Fibres And Textiles In Eastern Europe, 2007

July/September
 78

GÜLSOY Ebru, Polonya Ülke Profili, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı

İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005

GÜRSAKAL Nemci, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Uludağ Üniversitesi

Güçlendirme Vakfı Yayınları Yayın No: 178, Bursa 2001

HORDYJ Andrzej, Analiza Sytuacji w Przemysle Tekstylnym, Przeglad

Wlokienniczy, 2001/1

JANUSZ Tadeusz & STOS Daniel, Szanse i Zagrozenia Polskiego Przemyslu

Lekkiego, Przeglad Wlokienniczy, 2000/9

KILIÇ Cemil & TİLMAÇ Feryal, Ev Tekstili Sektörü ve Çek Cumhuriyeti,

Polonya Pazar Araştırması, İTO Yayınları Yayın No:2002-39, İstanbul 2002

KOSZEWSKA Malgorzata, International Competitiveness of the Polish Protective

Clothing Manufacturers in Face of European Integration, Fibres And Textiles In

Eastern Europe, 2005 October/December

KUBIAK Kazimierz, Loris Tex, Czyli Transformacja Przemyslu Wlokienniczo-

Odziezowego w Regionie Łódzkim, Przeglad Wlokienniczy, 2007/5

LATOCHA Tomasz, Foreign Capital in the Polish Textile-Clothing Industry: An

Attempt at Analysis Based on the Foreign Direct Invesment and Location Theories,

Fibres and Textiles in Eastern Europe, January-March 2004

MALINOWSKA-OLSZOWY Monika, The Ability to Build a Brand in the Single

European Market for the Polish Sportswear Sector, Fibres And Textiles In Eastern

Europe, 2008 April/June

ÖĞÜT Adem, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmelerinde Kriz Yönetimi

Yaklaşımları: Tekstil Sektörü Örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Dergisi Sayı 9 /2003

 79

ÖNGÜT Ç. Emrah, Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Değişen Dünya

Rekabet Şartlarına Uyumu, DPT Uzmanlık Tezi,Ocak-2007, ISBN 975-19-3976-0

POLIPOWSKI Miroslaw, Przemysl Wlokienniczo-Odziezowy w Regionie

Łódzkim Czesc I, II, Przeglad Wlokienniczy, 2008/10, 2008/11

POLIPOWSKI Miroslaw, Stan Przemyslu Lekkiego w Polsce Czesc III, IV,

Przeglad Wlokienniczy 2006/1, 2006/2

SZOSLAND Janusz, Wlokiennictwo w Polsce, Przeglad Wlokienniczy, 2003/1

ŞİMŞEK Şerif, İşletme Bilimlerine Giriş (11. Baskı) Konya-2004

TEKİN Mahmut, Kalite, Güvence ve Standartlar 1. Baskı, Ocak 2006

WAWRZASZEK Zbigniew, Stan Aktualny Polskiego Przemyslu Tekstylnego i

Jego Restrukturyzacja Techniczna, Przeglad Wlokienniczy, 1998/6

WYSOKINSKA Zofia, Geographical Structure of the Polish Foreign Trade in

Textiles and Clothing, Fibres and Textiles in Eastern Europe,1994

ZERENLER Muammer, Kriz Dönemlerinde İşletmelerin Üretim Süreci

Esnekliğinin Şirketlerin Performans ve Yaşam Sürelerine Etkileri Üzerine Bir

Araştırma, Doktora Tezi, Konya 2003

Trends in Consumer Behaviour and The Global Clothing Market (by KSA and

The IWTO), Textile Outlook International Journal, July-August 2005

World Textile and Apparel Trade and Production Trends, Textile Outlook

International Journal, September-October 2005

Statistical Yearbook of Industry, Central Statistical Office, Warsaw 2008

Serwis Informacji Gospodarczej Przemyslu Tekstylnego, Instytut Technik i

Technologii Dziewiarskich, Łódź 2005

 80

Polish Textile and Clothing Industry Right Before EU Englargement,

Conferance :The Future of Textile and Clothing Industry in Englared Europe, 20

March 2003 Brussesls

Lista 2000, Rzeczpospolita, 31 Pazdziernika 2007-ISSN 0208-9130

Polonya, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Anlaşmalar Genel Müdürlüğü

Polonya Ülke Profili, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Mayıs 2005

T.C. Varşova Büyükelçiği Ticaret Müşavirliği

(http://www.counsellors.gov.tr/upload/PL/tekstil.doc) 04.11.2008

Dünya Bankası
(http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf)
15.12.2008
(http://www.worldbank.org.pl/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/POL
ANDEXTN/0,,menuPK:304800~pagePK:141159~piPK:141110~theSitePK:304795,
00.html)18.12.2008

Uluslararası Para Fonu (IMF)

(http://imf.org/external/pubs/ft/weo/2007/01/data/weorept) 24.10.2008

Polonya İstatistik Kurumu

(http://www.stat.gov.pl/gus/5840_677_ENG_HTML.htm) 07.01.2009
(http://www.stat.gov.pl/gus/ceny_handel_ENG_HTML.htm) 08.01.2009

Polonya Ekonomi Bakanlığı

(http://www.mg.gov.pl/Wspolpraca+z+zagranica/Wspolpraca+gospodarcza+Polski+
z+krajami+UE+i+EFTA/Turcja.htm) 30.01.2009
 81

Polonya Yabancı Yatırım Ajansı

(http://www.paiz.gov.pl/index/?id=a5e308070bd6dd3cc56283f2313522de)
13.04.2009
(http://www.paiz.gov.pl/files/?id_plik=7405) 21.11.2008

Türkiye İstatistik Kurumu

(http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=12&ust_id=4) 10.01.2009
(http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4027&tb_id=7) 10.01.2009

Ptak Tekstil Ticaret Merkezi Resmi Web Sitesi

(http://ptak.com.pl/jezyk/en/en.html) 30.03.2009

Diğer
(http://pl.wikipedia.org/wiki/Inflacja) 04.12.2008
(http://www.cnnturk.com/2010/dunya/04/10/polonya.liderinin.ucagi.dustu.96.olu/571
580.0/index.html)10.04.2010
 82

EK-1 ANKET FORMUNUN LEHÇE HALİ

ANKIETA ANALIZY POLSKIEGO PRZEMYSŁU

TEKSTYLNEGO

- Sprzedaje Pan/i swoje własne produkty (które Pana/i firma produkuje) ( )

- Jest Pan/i sprzedawca (kupuje Pan/i produkty innych przedsiębiorców i sprzedaje)
( )

1. W którym roku zostało utworzone Pana/i przedsiębiorstwo?

.................

2. Jaka jest forma prawna Pana/i przedsiębiorstwa?

a-) Własna działalność gospodarcza ( )

b-) spółka cywilna ( )
c-) spółka Z O.O. ( )

3. Ilu pracowników jest zatrudnionych w Pana/i przedsiębiorstwie?

a) 1-5 b) 6-49 c) 50-99 d)100-499 e)500 i więcej

4. Proszę uporządkować poniższe koszty od najwyższej do najniższej wartości w

Pana/i przedsiębiorstwie (najwyższe 6 – najniższe 1)

- Energia ( ) - materiały ( ) - podatki i opłaty ( ) - wynagrodzenie pracowników ( )

- usługi obce ( ) - pozostałe koszty ( )

5. Czy ma Pan/i aktualne inwestycje?

- Tak ( ) - Nie ( )

Jeśli tak, jakiego rodzaju są to inwestycje?

- budowa nowego budynku ( )
- zakup maszyn i sprzętu ( )

z importu ( ) - z kraju ( )

nowe ( ) - używane ( )
- Czy korzysta Pan/i z kredytów na potrzeby inwestycji?
- Tak ( ) - Nie ( )

6. Gdzie znajduje się Pana/i fabryka (region)

 83

..................

7. Czy importuje Pan/i produkty lub surowce?

- Tak ( ) - Nie ( )
jeśli tak:
- Jakiego rodzaju produkty lub surowce Pan/i importuje?
..........
- Z jakich krajów importuje Pan/i produkty lub surowce? (od najwięcej do najmniej)
1) 2) 3) 4) 5)

- Ile procent Pana/i produktów lub surowców jest importowanych?

a) < 20% b) 20% - 50% c)50% - 70% d) > 70%

- Ile procent Pana/i produktów lub surowców jest importowanych z Chin?

a) % 0 b) < %20 c) %20 - %50 d) %50 - %70 e) > %70

- Ile procent Pana/i produktów lub surowców jest importowanych z Unii

Europejskiej?
a) % 0 b) < %20 c) %20 - %50 d) %50 - %70 e) > %70

- Ile procent Pana/i produktów lub surowców jest importowanych z Turcji?

a) % 0 b) < %20 c) %20 - %50 d) %50 - %70 e) > %70

8. Czy eksportuje Pan/i swoje produkty?

- Tak ( ) - Nie ( )
jeśli tak
- Jakiego rodzaju produkty Pan/i eksportuje?
..............
- Do jakich krajów eksportuje Pan/i swoje produkty? (od najwięcej do najmniej)
1) 2) 3) 4) 5)

- Ile procent swojej produkcji Pan/i eksportuje?

a) < 20% b) 20% - 50% c)50% - 70% d) > 70%

9. Co Pan/i myśli o swoich produktach? Są;

a) wysokiej jakości b) normalnej jakości c) takie sobie d)niskiej jakości

10. Co Pan/i myśli o tureckich produktach? Są;

a) wysokiej jakości b) normalnej jakości c) takie sobie d)niskiej jakości

11. Co Pan/i myśli o cenach tureckich produktów?

a) drogie b) normalne c) takie sobie d) tanie

 84

12. Jakiego rodzaju surowce używa Pan/i w swoim procesie produkcyjnym?

a) bawełny b) wełny c)lnu d) włókna syntetyczne cięte e) włókna sztuczne

cięte
f) dzianiny

13. Jakiego rodzaju produkty Pan/i produkuje?

a) odzież damską b) odzież męską c) odzież dziecięcą d) tekstylia dla

domu
e) surowce f) bieliznę g) odzież skórzaną
 85

EK-2 ANKET FORMUNUN TÜRKÇE HALİ

‘POLONYA TEKSTİL SEKTÖRÜ ANALİZİ’ İÇİN ANKET

FORMU
- Kendi ürünlerinizi satıyorsunuz (Kendi firmanızın ürettiği ürünleri) ( )
- Sadece satıcısınız (Başka firmalardan aldığınız ürünleri satıyorsunuz) ( )

1-) İşletmeniz kaç yılında kurulmuştur ?

……………

2-) İşletmenizin yasal durumu nedir ?

- Tek kişi işletmesi ( )

-Ortaklık ( )

Şahıs şirketi ( )

Sermaye şirketi (A.Ş.( ) , Limited ( ) )

3-) Fabrikanızda kaç kişi çalışmaktadır ?

a) 1-5 b) 6-49 c) 50-99 d) 100-499

e) 500+

4-) Lütfen aşağıdaki maliyet çeşitlerini fabrikanızdaki büyüklüklerine göre

sıralayınız (en büyük 6 - en küçük 1)

-Enerji ( ) -Hammadde ( ) -Vergi ve yükümlülükler ( ) - İşçi maaşları ( )

-İşletme dışından temin edilen servisler ( ) - Diğerleri ( )

5-) Henüz devam eden bir yatırımınız var mı ?

- Evet ( ) - Hayır ( )

Cevap Evet ise;

- Ne tür bir yatırımdır ?
- Bina yatırımı ( )
- Makine ve teknik ekipman yatırımı ( )

- İthal ( ) - Yerli ( )

- Yeni ( ) - İkinci el ( )
- Yatırımınızda banka kredisi kullanıyor musunuz ?
- Evet ( ) - Hayır ( )

6-) Fabrikanız nerede bulunmaktadır ? ( region)

…………………….
 86

7-) Ürün ya da hammadde ithal ediyor musunuz ?

- Evet ( ) - Hayır ( )

Cevap Evet ise;

- Ne tür ürünler ya da hammaddeler ithal etmektesiniz ?

…………………………………

- Ürünlerinizin ya da hammaddelerinizin yüzde kaçı ithaldir ?

a) < %20 b)%20 - % 50 c) %50 - %70 d) > %70
- Ürünlerinizi ya da hammaddelerinizi hangi ülkelerden ithal ithal ediyorsunuz ?
Lütfen önem sırasına göre sıralayınız
1) 2) 3) 4) 5)
- Ürünlerinizin ya da hammaddelerinizin yüzde kaçı Çin’den ithal edilmektedir ?
a) % 0 b) < %20 c) %20 - %50 d) %50 - %70 e) > %70
- Ürünlerinizin ya da hammaddelerinizin yüzde kaçı AB ülkelerinden ithal
edilmektedir ?
a) % 0 b) < %20 c) %20 - %50 d) %50 - %70 e) > %70

- Ürünlerinizin ya da hammaddelerinizin yüzde kaçı Türkiye’den ithal

edilmektedir ?
a) % 0 b) < %20 c) %20 - %50 d) %50 - %70 e) > %70

8-) Ürünlerinizi ihraç ediyor musunuz ?

- Evet ( ) - Hayır ( )

Cevap Evet ise;

- Ne tür ürünler ya da hammaddeler ihraç etmektesiniz ?

…………………………………

- Hangi ülkelere ihraç ediyorsunuz ? Lütfen önem sırasına göre sıralayınız

1) 2) 3) 4) 5)
- Ürünlerinizin ya da hammaddelerinizin yüzde kaçını ihraç etmektesiniz ?
a) < %20 b)%20 - % 50 c) %50 - %70 d) > %70

9-) Ürünlerinizin kalitesi hakkında ne düşünüyorsunuz ?

a) Çok kaliteli b) Normal kaliteli c) İdare eder d) Düşük

kaliteli

10-) Türk ürünlerinin kalitesi hakkında ne düşünüyorsunuz ?

a) Çok kaliteli b) Normal kaliteli c) İdare eder d) Düşük

kaliteli
 87

11-) Türk ürünlerinin fiyatları hakkında ne düşünüyorsunuz ?

a) Pahalı b) Normal c) Ucuz d) Çok

ucuz

12-) Üretim sürecinizde ne tür hammaddeler kullanmaktasınız ?

- Pamuk ( ) - Yün ( ) - Keten ( ) - Sentetic yün ( ) - Yapay yün ipliği ( ) - Örgü

()

13-) Ne tür ürünler üretmektesiniz ?

- Bayan giyim ( ) - Erkek giyim ( ) - Çocuk giyim ( ) – Ev tekstili ( ) – Deri ( )

– Hammadde ya da yarı mamül ( ) - Diğer ( ) (…………………..)
 88

EK 3- POLONYA’DA GEREKLİ OLABİLECEK KURUMLARIN

İLETİŞİM BİLGİLERİ

T.C. VARŞOVA BÜYÜKELÇİLİĞİ

Adres : Ul. Malczewskiego 32 02-622 Warszawa Poland

Telefon: +48 22 646 43 21-25
Faks: +48 22 646 37 57
E-Posta: varsova.be@mfa.gov.tr

T.C.VARŞOVA TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

Adres: Ul. Malczewskiego 32, 02-622 Warsaw-POLAND

Tel: 00-48-22-646 14 08
Fax:00-48-22-646 34 47
E-posta: varsova@dtm.gov.tr
E-posta2: dtvar@poczta.internetdsl.pl

POLONYA -TÜRKİYE İŞADAMLARI DERNEĞİ

Adres: Centrum Handlowe EACC, Hala 1 AB, I piętro

05-552 Wólka Kosowska, ul. Nadrzeczna 7A Warszawa

Tel: +(48)22 701 38 40

Tel/Faks: +(48)22 701 37 46
 89

İnternet: http://www.polturisder.org
E-Posta: biuro@polturisder.org

PTAK TEKSTİL TİCARET MERKEZİ

Adres: 95-030 Rzgów, 35 Rzemieślnicza St

Tel: + 48 (42) 214-11-69

Fax: + 48 (42) 214 -17- 30

E-Posta: sekretariat@ptak.com.pl

ŁÓDŹ ÖZEL EKONOMİ BÖLGESİ

Adres: ul. Tymienieckiego 22/24 90-349 Łódź, Poland

Tel.: (+48 42) 676 27 53, 676 27 54,

Fax: (+48 42) 676 27 55
E-Posta: info@sse.lodz.pl

İnternet: www.sse.lodz.pl
 90

Özgeçmiş
Adı Soyadı: Yusuf DEMİRGÜL
Doğum Yeri: Kahramanmaraş
Doğum Tarihi: 13.07.1983
Nüfus Kaydı: Konya / Taşkent / Balcılar Kasabası
Medeni Durumu: Bekar

Öğrenim Durumu
Derece Okulun Adı Program Yer Yıl
İlköğretim Yem Sanayi i.o. -- Karaman 1994
Ortaöğretim Bifa Ortaokulu -- Karaman 1997
Lise And. Tic. Mes. Dış Ticaret Karaman 2001
Lis.
Selçuk Ünv
Önisans Sosyal Bilimler Dış Ticaret Konya 2003
MYO
Selçuk Ünv.
Lisans İşletme Konya 2007
İİBF
Selçuk
İşletme/Üretim
Yüksek Üniversitesi
Yönetimi ve Konya 2010
Lisans Sosyal Bilimler
Pazarlama
Enstitüsü

Genel Bilgiler
Polonya Hükümeti Araştırma Bursu (Ekim
Akademik Ödül 2008-Mayıs 2009)

Avrupa Birliği Socrates/Erasmus burslu öğrenci

Aktiviteler değişim programı 2006-2007 güz dönemi
Polonya (Universty of Szczecin)
-Biskot Bisküvi AŞ/Karaman (Ülker Grubu)
İş Durumu (2003/2004)
-Celal Bayar Üniversitesi, Ambar Memuru
(2009/-)
Yabancı Dil İngilizce (upper), Lehçe (beginner)
 91

İletişim Bilgileri

Adres: Kılınçarslan Mah. İlknur sok. No: 9/3 42080

Selçuklu /KONYA
Tel – E-mail : 0 505 541 77 96
yusufdemirgul@yahoo.com