Contents

Symmetrical Faults

1 Transient in R-L circuit

Symmetrical Faults
2 Symmetrical Fault Concepts

3 Fault Calculation by using Zbus

4 Selection of Circuit Breaker

Electrical Power L/O/G/O

System Analysis

Transient in R-L circuit Transient in R-L circuit

⎡ ⎤
Vmax ⎢
i= sin(ωt + α − θ ) − e − Rt / L sin(α − θ )⎥
Z ⎢  
 
⎥
⎣ AC component DC component ⎦

α −θ = 0
di
KVL : Vmax sin( ωt + α ) = Ri + L
dt
⎡ ⎤
Vmax ⎢
i= sin(ωt + α − θ ) − e − Rt / L sin(α − θ )⎥
Z ⎢    
    
⎥ π
⎣ AC component DC component ⎦
α −θ = ±
2
และ ⎛ ωL ⎞
โดยที่ |Z|= R 2 + (ωL ) θ = tan −1 ⎜ ⎟
2

⎝ R ⎠

Transient in R-L circuit Symmetrical Fault Concepts

Synchronous Machine ขอตกลงที่ใชในการคํานวณ Fault

X d′′ Subtransient Reactance
™3-Phase Fault
X d′
™ไมคิดคา Resistance
Transient Reactance
™ไมคิดคา Line Charging ของสายสง
Xd Steady state Reactance
™วงจรสมมูลมีเฉพาะ Reactance
™คํานวณกระแส Fault ที่เกิดในชวง Subtransient
X d′′ < X d′ < X d I ′′ > I ′ > I ™Synchronous Machine ใชคา X”d
Symmetrical Fault Concepts Symmetrical Fault Concepts

Steady State Subtransient

(Before Fault) (During Fault)

Symmetrical Fault Concepts Symmetrical Fault Concepts

E g′′ = V f + ( Z ext + jX dg
′′ ) I L

′′ I L
Em′′ = V f − jX dm

E g′′ Vf
I g′′ = = + IL Vf Vf
′′
Z ext + jX dg ′′
Z ext + jX dg
I ′f′ = I g′′ + I m′′ = +
Em′′ V ′′
Z + jX dg ′′
jX dm
I m′′ = = f − IL ext 


′′
jX dm ′′
jX dm ′′
I gf ′′
I mf

Symmetrical Fault Concepts Symmetrical Fault Concepts

Superposition and Thevenin Theorem

Superposition
 Symmetrical Fault Concepts

Thevenin Theorem
jX dm′′ ( Z ext + jX dg
′′ )
Z th =
Z ext + j ( X dg′′ + X dm
′′ )

I ′f′ =
[ ′′ + X dm
V f V f Z ext + j ( X dg
=
′′ ) ]
Z th ′′ ( Z ext + jX dg
jX dm ′′ )

Example 1
™วิธีทํา เลือก Base ที่ 30,000 kVA, 13.2 kV จะได
ตัวอยางที่ 1 Synchronous generator และ motor ที่มี rate 30 MVA Vf =
12.8
= 0.970∠0° per unit
13.2
13.2 kV มี Subtransient reactance 20% ตอกันโดย สายที่มี
reactance 10% , ขณะ 3-phase fault เกิดขึ้น ที่ terminal ของ motor Base current =
30,000
= 1312 A
3 × 13.2
มี voltage 12.8 kV และ motor ดึงกระแส 20,000 kW ที่ 0.8 pf 20,000∠36.9°
IL = = 1128∠36.9° A
จงหา Subtransient current ใน Generator, Motor และ กระแส 0.8 × 3 × 12.8
fault 1128∠36.9°
= = 0.86∠36.9° per unit
1312

= 0.86(0.8 + j 0.6) = 0.69 + j 0.52 per unit

Vt = V f = 0.970∠0° per unit

Vt = V f + Z ext I L
= 0.970 + j 0.1(0.69 + j 0.52) = 0.918 + j 0.069 per unit E m′′ = V f − jX dm
′′ I L = 0.970 + j 0 − j 0.2(0.69 + j 0.52)

= 0.970 − j 0.138 + 0.104 = 1.074 − j 0.138 per unit

E g′′ = Vt + jX dg
′′ I L = 0.918 + j 0.069 + j 0.2(0.69 + j 0.52)
Em′′ 1.074 − j 0.138 per unit
= 0.814 + j 0.207 per unit I m′′ = = = −0.69 − j 5.37
′′
jX dm j 0 .2
E g′′ 0.814 + j 0.207
I ′g′ = = = 0.69 − j 2.71 per unit = 1312( −0.69 − j 5.37) = −905 − j 7050 A
′′ + Z ext
jX dg j 0.3
I ′f′ = I g′′ + I m′′ = 0.69 − j 2.71 − 0.69 − j 5.37 = − j8.08 per unit
= 1312(0.69 − j 2.71) = 905 − j 3550 A
= − j8.08 × 1312 = − j10,600 A
 Example 2
ตัวอยางที่ 2 จงใช Thevenin theorem ทําตัวอยางที่ 1
j 0.3 × j 0.2 per unit I g′′ = I gf′′ + I L = − j 3.23 + 0.69 + j 0.52 = 0.69 − j 2.71 per unit
Z th = = j 0.12
j 0.3 + j 0.2
per unit I m′′ = I mf
′′ − I L = − j 4.85 − 0.69 − j 0.52 = −0.69 − j 5.37 per unit
V f = 0.970∠0°
Vf 0.97 + j 0
I ′f′ = = = − j8.08 per unit ดังนั้นกระแส Fault จาก generator = 905 − j3550 = 3600 A
Z th j 0.12

กระแสจาก generator: I gf′′ = − j8.08 × j 0.2 = − j 3.23 per unit ดังนั้นกระแส Fault จาก motor −=905 − j 7050 = 7200 A
j 0.5
กระแสจาก motor: ′′ = − j8.08 ×
I mf
j 0.3
= − j 4.85 per unit
j 0.5

Fault Calculation by using Zbus

Zbus Zth = Zkk

Vk0

Vk
Δ Ik

Vf
I "f =
Z kk
 ⎡ Z12 ⎤
⎢−
(1) (2) (3) (4) Vf ⎥
⎡ ΔV1 ⎤ ⎡ ΔV1 ⎤ (1) ⎡ Z11 Z12 Z13 Z14 ⎤ ⎡ 0 ⎤ ⎡ ΔV1 ⎤ ⎢ Z 22 ⎥
⎢ΔV ⎥ ⎢− V ⎥ (2) ⎢ Z ⎥⎢ " ⎥
Vf ⎢ΔV ⎥ ⎢ − V f ⎥
I "f =
⎢ 2⎥ = ⎢ f ⎥ = ⎢ 21 Z 22 Z 23 Z 24 ⎥ ⎢− I f ⎥ Z 22
⎢ 2 ⎥ = ⎢ Z 32 ⎥
⎢ ΔV3 ⎥ ⎢− Vf ⎥
⎢ ΔV3 ⎥ ⎢ ΔV3 ⎥ (3) ⎢ Z 31 Z 32 Z 33 Z 34 ⎥ ⎢ 0 ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ Z 22 ⎥
⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥⎢ ⎥ Δ
⎣ 4 ⎦ ⎢ Z 42 ⎥
V
⎣ΔV4 ⎦ ⎣ ΔV4 ⎦ (4) ⎣ Z 41 Z 42 Z 43 Z 44 ⎦ ⎣ 0 ⎦ − Vf
⎣⎢ Z 22 ⎦⎥
⎡ Z12 ⎤
⎡ − Z12 I "f ⎤ ⎢1 − Z ⎥
⎡ ΔV1 ⎤ ⎡ ΔV1 ⎤ ⎡V1 ⎤ ⎡V f ⎤ ⎡ ΔV1 ⎤ ⎡V f − Z12 I f ⎤
"

⎡ ⎤ ⎢ 22
⎥
⎢ΔV ⎥ ⎢− V ⎥ Columm 2 ⎢ " ⎥ ⎢V ⎥ ⎢V ⎥ ⎢ΔV ⎥ ⎢ V − V ⎥ ⎢ 0 ⎥
⎢ 2 ⎥ = ⎢ f ⎥ = − I " ⎢ of ⎥ = ⎢− Z 22 I f ⎥ ⎢ 2⎥ = ⎢ f ⎥ + ⎢ 2⎥ = ⎢ f f ⎥ =V
f ⎢1 −
Z 32 ⎥
⎢ ΔV3 ⎥ ⎢ ΔV3 ⎥ f ⎢ ⎥ ⎢− Z I " ⎥ ⎢V3 ⎥ ⎢V f ⎥ ⎢ ΔV3 ⎥ ⎢V f − Z 32 I "f ⎥ ⎢ Z 22 ⎥
⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ Z bus ⎦⎥ ⎢ 32 "f ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢ Z ⎥
⎣ ⎣V4 ⎦ ⎣⎢V f ⎦⎥ ⎣ΔV4 ⎦ ⎣⎢V f − Z 42 I f ⎦⎥
"

⎣ΔV4 ⎦ ⎣ ΔV4 ⎦ ⎣⎢− Z 42 I f ⎦⎥ ⎢1 − 42 ⎥

⎣⎢ Z 22 ⎦⎥

Fault Calculation by using Zbus Example 3

™ตัวอยางที่ 3 จากรูป เกิด fault ขึ้นที่ bus 2 จงหา voltage ขณะ
Vf Vk( 0) fault ของทุก bus, กระแสที่ไหลจาก bus 3ไป bus 2, bus 1ไป
™ในกรณีที่ Fault ที่ bus k I "f = =
Z kk Z kk bus 2, bus 4ไป bus 2 เมื่อกําหนด Vf เปน 1.0∠0o

Voltage ที่ bus j Z jk

Vj = Vj − Z jk I "f = V j −
( 0) (0)
Vf
Z kk
กระแสที่ไหลผาน Impedance ระหวาง bus, Zb จาก bus i ไป bus j
Vi − V j ⎛ Z ik − Z jk ⎞ V ⎛ Z − Z jk ⎞
I ij" = = − I "f ⎜⎜ ⎟⎟ = − f ⎜⎜ ik ⎟⎟
Zb ⎝ Zb ⎠ Z b ⎝ Z kk ⎠

™ดังนั้น
™วิธีทํา จากรูปสามารถหา Zbus ไดคือ I "f =
1 .0
=
1 .0
= − j 4.3573 per unit
Z 22 j 0.2295

⎡ j 0.2436 j 0.1938 j 0.1544 j 0.1456⎤

⎢ j 0.1938 j 0.2295 j 0.1494 j 0.1506⎥⎥ ⎡ j 0.1938 ⎤
=⎢ 1−
⎡V1 ⎤ ⎢⎢ j 0.2295 ⎥ ⎡0.1556⎤
Z bus
⎢ j 0.1544 j 0.1494 j 0.1954 j 0.1046⎥ ⎥ ⎢
⎢ ⎥ ⎢V ⎥ ⎢ 0 ⎥ 0 ⎥⎥
⎣ j 0.1456 j 0.1506 j 0.1046 j 0.1954⎦ ⎢ 2⎥ = ⎢ j 0.1494 ⎥ = ⎢ per unit
⎢V3 ⎥ ⎢1 − j 0.2295 ⎥ ⎢⎢0.3490⎥⎥
⎢ ⎥ ⎢
⎣V4 ⎦ 1 − j 0.1506 ⎥ ⎣0.3438⎦
⎢ ⎥
⎣ j 0.2295 ⎦
 ™กระแสที่ไหลจาก bus 3ไป bus 1 คือ V3 0.3490
= = − j1.3960 per unit
Z b3 j 0I.′′25
V − V1 0.3490 − 0.1556
per unit
f

I 31 = 3 = = − j 0.7736
Zb j 0.25 กระแสที่ไหลจาก bus 4ไป bus 2 คือ
กระแสที่ไหลจาก bus 1ไป bus 2 คือ V4
=
0.3438
= − j1.7190 per unit
Zb4 j 0.20
V1 0.1556
= = − j1.2448 per unit ซึ่งกระแสทั้งสามรวมกันจะมีคาเทากับ I ′f′
Z b1 j 0.125

Fault Calculation by using Zbus Example 4

Thevenin equivalent circuit ™ตัวอยางที่ 4 ระบบ 5 bus ที่มี pu impedance บน 100 MVA
base ในรูประบบ มี generator ที่มี rate 270 และ 225 MVA
ตออยูที่ bus 1 และ bus 3 โดย generator นี้มี subtransient
reactance (รวมหมอแปลงแลว) เทากับ 0.3 pu ของ generator
base จงหา subtransient current ใน bus 4 ซึ่งเปน bus ที่เกิด
three-phase fault และ จงหากระแสที่ไหลมาจากแตละ
branch เขาสู bus 4

™วิธีทํา ตองทําการเปลี่ยน base reactance ของ generator

และ transformer เปน 100 MVA ดังนี้
™ที่ bus (1) : X = 0.30 × 100 = 0.1111 per unit
270

™ที่ bus (3) : X = 0.30 ×

100
= 0.1333 per unit
225
 ⎡ j 0.0793 j 0.0558 j 0.0382 j 0.0511 j 0.0608⎤
⎢ j 0.0558 j 0.1338 j 0.0664 j 0.0630 j 0.0605⎥⎥
⎢
Z bus = ⎢ j 0.0382 j 0.0664 j 0.0875 j 0.0720 j 0.0603⎥
⎢ ⎥
⎢ j 0.0511 j 0.0630 j 0.0720 j 0.2321 j 0.1002⎥
⎢⎣ j 0.0608 j 0.0605 j 0.0603 j 0.1002 j 0.1301⎥⎦

™กระแส fault จะหาไดจาก ™ดังนั้นกระแส fault จาก bus 3 จะเปน

Vf 1.0
I "f = = = − j 4.308 per unit V3
=
0.6898
= − j 2.053 per unit
Z 44 j 0.2321 Z b 3 j 0.336
™และจาก equivalent circuit จะได ™และ จาก bus 5 จะเปน
V5
V3 = V f − I "f Z 34 = 1.0 − ( − j 4.308)( j 0.0720) = 0.6898 per unit =
0.5683
= − j 2.255 per unit
Z b 5 j 0.252

V5 = V f − I "f Z 54 = 1.0 − (− j 4.308)( j 0.1002) = 0.5683 per unit ™ซึ่งรวมกันแลวเทากันกับกระแส fault ที่ bus 4 = − j 4.308 pu

Selection of Circuit Breaker

Line-end fault : CB ทํางานไมพรอมกัน ™ในทางอุตสาหกรรม การหากระแส fault จะหามาจาก short

circuit MVA แทนที่จะเปนThevenin equivalent circuit
ของระบบ โดย
Short circuit MVA = 3 × ( norminal kV) × I sc × 10 −3
เมื่อ |Isc| เปน ขนาด rms short circuit current สวน base จะหาได
จาก
Base MVA = 3 × (base kV ) × I base ×10 −3

™นําสมการทั้งสองมาหารกันจะได
Selection of Circuit Breaker Selection of Circuit Breaker

™เมื่อไมคํานึงถึงคา resistance และ shunt capacitance ของระบบ จะ

Short circuit MVA ( p.u.) = I sc in per unit ได Zth=Xth
™เมื่ อ ระบุ ค า short circuit MVA ก็จ ะสามารถหาค า short-circuit
current ได จากนั้นก็ทําการเลือก circuit breaker โดยคํานึงถึง
™ดังนั้น 1. คากระแสชั่วขณะสูงสุดที่ breaker สามารถทนได
Z th =
1.0
per unit = 1.0 per unit 2. คากระแสที่ breaker ทําการตัดวงจร
I sc short − circuit MVA
™คําจํากัดความตาม ANSI / IEEE standard ของ เวลาในการทํางาน
ของ breaker แสดงในรูป 10.12

Selection of Circuit Breaker

™ชนิดของ breaker จะสามารถระบุไดจาก norminal voltage

class, rated continous current, rate maximum voltage,
voltage range factor K และ rate short circuit current ที่ rate
maximum kV
™rated maximum voltage คือ คา rms สูงสุดของ circuit
breaker ที่ออกแบบไว

Selection of Circuit Breaker

™rated voltage range factor K คือ rate maximum voltage / คา
ต่ําสุดของ voltage ใชงาน
™คา K จะเปนตัวกําหนดชวง voltage ที่ทําให (rated short-
circuit current x voltage ใชงาน) มีคาคงที่
™ในการออกแบบจะตองไมใหเกินความสามารถในการทน
short circuit
™โดยความสามารถสู ง สุ ด (maximum symmetrical
interrupting capability) จะอยูที่ K x short-circuit current
ระหวางชวง rate maximum voltage กับ (1/K) x rated
maximum voltage
™คา symmetrical interrupting capability จะเปน (rated short-
circuit current) x (rated maximum voltage / operating
voltage)
Example 5

™ตัวอยางที่ 5 69 kV circuit breaker มี voltage range factor K ™วิธีทํา คา maximum symmetrical interrupting capability
= 1.21, มี continuous current rating = 1200 A, rated short- หาไดจาก
circuit current = 19,000 A ที่ maximum rated voltage ที่ 72.5 - K x (rated short-circuit current) = 1.21 X 19,000 = 22,990 A
kV จงหา maximum symmetrical interrupting capability
- คา symmetrical interrupting current จะตองไมเกินคานี้
และยกตัวอยางการใชงานที่ voltage ต่ําลง
Lower limit of operating voltage
rated maximum voltage 72.5
= = ≅ 60 kV
K 1.21

™ในการใชงานในชวง voltage 72.5-60 kV คา symmetrical ™จากเดิมเราทราบวากระแส short-circuit จะสามารถหา ได

interrupting อาจจะเกิน rated short-circuit current 19,000 A
แตจะถูกจํา กัดอยูที่ 22,990 ถาเราใชงานที่ 66 kV คา
interrupting current จะเปน 72.5 × 19,000 = 20,871 A
66
™วิธีการคํานวณ symmetrical short-circuit current อยาง
คราวๆ เรียกวา E/X method ซึ่งจะไมคํานึงถึง คา resistance,
static load และ กระแสกอน fault วิธีนี้จะประมาณคา
transient reactance ของ motor เปน 1.5 เทาของ
จาก I ′f′ = Vf/Zkk , วิธี E/X method จะพิจารณาที่คา Zkk โดย
ถา คา X/R < 15, breaker จะใชไดในกรณีที่ interrupting
current > กระแสที่คํานวณได ถาไมทราบคา X/R คากระแส
ที่คํานวณได จะตองไมมากกวา 80% ของคา interrupting
current ถา X/R > 15 จะตองใชการปรับแกตามมาตรฐาน
ANSI

Example 6

™ตัวอยางที่ 6 25,000 kVA 13.8 kV generator มี = 15% ตอกับ

หมอแปลงซึ่งตอกับ motor ขนาดเทากัน 4 ตัว ดังรูป, คา ของ
motor =20% ที่ base 5000 kVA, 6.9 kV, หมอแปลง 3 เฟส มี
rated 25,000 kVA 13.8/6.9 kV และมีคา reactance 10 %, bus
voltage ของ motor มีคา 6.9 kV เมื่อเกิด 3-phase fault ที่จุด P
จงหา (a) Subtransient current ที่จุด fault (b) Subtransient
current ใน motor (c) Short circuit interrupting current
 ™วิธีทํา
(a) ขั้นแรกเปลี่ยน base ของ motor จาก 5000 kVA, 6.9 kV ให
สอดคลองกับ transformer ดาน secondary 25,000 kVA, 6.9
kV จะไดคา
25,000 per unit
X d" = 0.20 = 1 .0
5000

reactance diagram ของรูป 10.13 แสดงในรูป 10.14

รูป 10.14

™ที่จุด P ™(b) กระแสที่ไหลมาจากดาน generator คือ

V f = 1.0∠0° per unit Z th = j 0.125 per unit
0.25
− j 8. 0 × = − j 4.0 per unit
0.50
1.0∠0°
I "f = = − j8.0 per unit ™กระแสใน motor แตละตัว=25% ของ –j4 นั่นคือ –j1.0 pu. ดังนั้น กระแส
j 0.125
ไหลผาน breaker A
25,000
I base = = 2090 A
3 × 6.9 I " = − j 4.0 + 3(− j1.0) = − j 7.0 per unit

I "f = 8 × 2090 = 16,720 A or 7 × 2090 = 14,630 A

™(c) ในการคิดกระแส interrupting ของ breaker จะตองคูณ reactance ™กระแสที่ในแตละ motor คือ
j1.0 ดวย 1.5 จะได 1 1.0 0.25
× × = − j 0.67 per unit
0.375 × 0.25 4 j 0.15 0.625
Z th = j = j 0.15 per unit
0.375 + 0.25
™symmetrical short-circuit current ที่จะ interrupt คือ
™กระแสที่ไหลจากดาน generator คือ per unit
( 4.0 + 3 × 0.67 ) × 2090 = 12,560
1.0 0.375
× = − j 4.0 per unit
j 0.15 0.625
™ถาคิดเผื่อกรณี Fault บน bus คา short-circuit interrupting current ™breaker 14.4 kV ตัวหนึ่งมี rated maximum voltage ที่ 15.5 kV และมีคา
จะตองเปน K=2.67, ที่ 15.5 kV มี rated short-circuit current 8900 A ดังนั้น breaker
4 + 4 × 0.67 = 6.67 per unit
ตัวนี้จะมี symmetrical short-circuit interrupting current เทากับ 2.67
™หรือ 6.67 × 2090 = 13,940 A
8900 = 23,760 A ที่ 15.5/2.67=5.8 kV ซึ่งจะเปนคา interrupting current
สู ง สุ ด ถึ ง แม จ ะต อ งใช ง านที่ ร ะดั บ แรงดั น ต่ํ า ลง สํ า หรั บ short-circuit
interrupting current ที่ 6.9 kV คือ
15.5
× 8900 = 20,000 A
6.9

™Thevenin equivalent circuit ของระบบแสดงในรูป

™คากระแส 13,940 A ต่ํากวา 80% ของ 20,000 A จึงถือวาใช
งานได
™นอกจากนี้เรายังสามารถทําการคํานวณโดยหา Ybus ในรูปที่
10.14 แลว หา short-circuit current โดยใช Thevenin ดังนี้
1
Y11 = − j10 + = − j12.67 Y12 = j10
j1.5 / 4

Y22 = − j10 − j 6.67 = − j16.67

⎡− j12.67 j10.00 ⎤ ⎡ j 0.150 j 0.090⎤

Ybus = ⎢ Z bus = ⎢
⎥
⎣ j10.00 − j16.67 ⎦ ⎣ j 0.090 j 0.114⎥⎦

Example 7

™กรณี Fault ที่ bus 1 ™ตัวอยางที่ 7 จากรูป synchronous machine มีคา Xd1 = Xd2 = j1.7 pu ,
X ′′ = X ′′ = j0.25 pu ถา three-phase fault เกิดที่ bus 3
I sc =
1.0
= − j 6.67 per unit d1 d2
j 0.15
™Voltage ที่ bus 2 เมื่อเกิด fault ที่ bus 1 จงหา (a) กระแส fault (b) กระแสใน line 1-3 (c) voltage ที่ bus 2
V2 = 1.0 − I sc Z 21 = 1.0 − (− j 6.67)( j 0.09) = 0.4 per unit
™กระแสที่ไหลจากทางดานหมอแปลง
(0.4 − 0.0)( − j10) = − j 4.0 per unit

™กรณี Fault ที่ bus 2 ก็จะได

I sc =
1.0
= − j8.77 per unit
j 0.114
™สมาชิกของ Z bus
(3 ) ™ (a) จากสมการ (10.19) จะได subtransient current เปน
Vf 1
Z 33 = j 0.25320 per unit I "f = = = − j 3.94937 per unit
Z 33 j 0.25320
Z 23 = j 0.11218 per unit ™ (b) จากสมการ (10.21) จะได กระแสใน line 1-3 เปน
Z13 = j 0.13782 per unit V f ⎛ Z13 − Z 33 ⎞
I13" = − ⎜ ⎟
Z b ⎜⎝ Z 33 ⎟⎠
1 ⎛ j 0.13782 − j 0.25320 ⎞
=− ⎜ ⎟⎟ = − j 2.27844
j 0.2 ⎜⎝ j 0.25320 ⎠

per unit

™ (c) จากสมการ (10.20) จะได voltage ที่ bus 2 เปน

⎛ Z ⎞ ⎛ j 0.11218 ⎞
V2 = V f ⎜⎜1 − 23 ⎟⎟ = 1.0⎜⎜
⎝ Z 33 ⎠
⎟⎟
⎝ j 0.25320 ⎠
THE END
= 0.55695 per unit

L/O/G/O