Τα όμορφα χωριά, όμορφα καίγονται
Lepa sela lepo gore [Pretty Village, Pretty Flame] (1996)
Χώρα: Σερβία | Είδος: Δραματική, αντιπολεμική
Διάρκεια: 115’ | Σκηνοθεσία: Srdjan Dragojevic
Η ταινία “Τα Όμορφα Χωριά Όμορφα Καίγονται” με
τους Ντράγκαν Μπιέλογκρλιτς και Νίκο Κόγιο
αναφέρεται στη φιλία ενός Σέρβου και ενός
μουσουλμάνου, η οποία δοκιμάζεται στον εμφύλιο
πόλεμο της Βοσνίας, όταν και οι δύο συμμετέχουν
σε επιχειρήσεις γενοκτονίας. Ο Μίλαν (Βόσνιος,
χριστιανός) και ο Halil (Βόσνιος, μουσουλμάνος)
ζουν σ’ ένα χωριό της Βοσνίας. Είναι αδερφικοί
φίλοι, έχουν μεγαλώσει μαζί και δεν τους χωρίζει
τίποτα… Μέχρι που ήρθε ο εμφύλιος…
Η ταινία είναι γέννημα της εποχής της, με το βλέμμα
στραμμένο στο μέλλον. Γυρισμένη στο τέλος του
εμφυλίου πολέμου στη Βοσνία (1996), αφηγείται
μέσα από τα μάτια δύο αδερφικών φίλων, που
μεγάλωσαν μαζί στον “υπαρκτό” του Τίτο και της
ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, την μετεξέλιξή τους σε
στρατευμένους νέους στην υπόθεση της “εθνικής
και θρησκευτικής” ολοκλήρωσης με το όπλο στο
χέρι. Μιας υπόθεσης που χαρακτηρίζεται σαν τον
δράκο στο βάθος του τούνελ.

Με μπόλικο σαρκαστικό δηλητήριο, ειρωνεία και
μερικές από τις πιο δυνατές εικόνες καταφέρνει να
μας κάνει να παρακολουθούμε με κομμένη την
ανάσα χωρίς άκυρους διδακτισμούς  και χωρίς να
παίρνει το μέρος κανενός.
Ο σκηνοθέτης Σριντιάν Ντραγκόγιεβιτς δεν αποπει-
ράται να δημιουργήσει κάποιο πανοραμικό μαγικό
γυαλί για τη χαμένη του πατρίδα, όπως έκανε ο
Κουστουρίτσα. Προτιμά, με μια αναλυτική διάθεση,
να σταθεί πλάι στους ήρωές του, που βρέθηκαν με
ένα όπλο στο χέρι να πολεμούν για μιαν "ιδέα". Ιδέα
που ξεγυμνώνεται σταδιακά στη διάρκεια της ταινί-
ας, για να απομείνει τελικά ένα τίποτα.
Κάπου εδώ, όχι στην αισθητική, αλλά στην ανθρω-
ποκεντρική της διάσταση, η ταινία συναντιέται
ξώφαλτσα με το "Πριν από τη βροχή" του Μίλτο
Μαντζέφσκι (από την ΠΓΔΜ), αποφεύγοντας όμως
μια γενικόλογη ανθρωπιστική τοποθέτηση, που θα
κολάκευε τις πάντοτε κομφορμιστικές απαιτήσεις
του κοινού και θα εξυπηρετούσε τη διεθνή της
αποδοχή...
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, παρακολουθώντας
κανείς την ταινία, σε όποια "πλευρά" κι αν ανήκει,
μπορεί να διατυπώσει πλήθος αντιρρήσεων και
επιφυλάξεων, συχνά, αλληλοαναιρούμενων στο
εσωτερικό της, στα αλληλοπλεκόμενα επίπεδα της
δράσης. Γιατί, η ταινία είναι φορτωμένη από τις
Πηγές: svourakorinthos.espivblogs.net | rizospastis.gr
site: http://cinediadromes.weebly.com | e-mail: cinediadromes@gmail.com | facebook: cineδιαδρομές
αντιφάσεις των ηρώων της, που αντικατοπτρίζουν
τις αντιφάσεις της κοινωνίας τους, και οι οποίες
βγήκαν στο προσκήνιο με εκρηκτικό τρόπο. Και δεν
αναγνωρίζει καμιά βεβαιότητα, ικανή να προσφέρει
στον θεατή την ασφάλεια της ταύτισης με κάποιους
"καλούς", ενάντια σε κάποιους "κακούς", στη βάση
μιας κοινά παραδεκτής ηθικής στάσης.
Αλλωστε, τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στους εφτά
πρωταγωνιστές, τους εφτά Σέρβους, που βρίσκο-
νται εγκλωβισμένοι από τους Μουσουλμάνους σε
ένα στοιχειωμένο τούνελ (η θέση τους αυτή ίσως
αποτελεί λόγο ταύτισης του θεατή μαζί τους), αφού
πρώτα έχουν κάψει και λεηλατήσει μια σειρά από
μουσουλμανικά χωριά (και να που η ταύτιση αναι-
ρείται). Πρόκειται για έναν ηλικιωμένο λοχαγό,
θιασώτη κάποτε του "τιτοϊκού ονείρου". Έξω από
το τούνελ είναι ο Μουσουλμάνος κουμπάρος του,
συμπολεμιστής του στα χαρακώματα της δεκαετίας
του '40. Είναι ακόμη ένας κλέφτης, που αφού ξά-
φρισε ό,τι μπορούσε στην ξενιτιά επέστρεψε στην
πατρίδα για να βρεθεί στο στρατό στη θέση του
αδελφού του, που προσπαθούσε να το αποφύγει
για να σπουδάσει.
Είναι ακόμη δυο εθνικιστές, πιστοί στο μεταφυσικό
όραμα μιας μεγάλης Σερβίας. Είναι ένας πρεζάκιας,
που φορά στολή σε μια στιγμή γενικής πατριωτικής
έξαρσης. Είναι και ένας διανοούμενος, ο "καθηγη-
τής", με τον σερβικό σταυρό στο κράνος, που
βγάζει στη σύγκρουση την πιο καταπιεσμένη του
επιθετικότητα. Τέλος, ο Μίλαν, το κεντρικό πρόσω-
πο που βρέθηκε να πολεμά δίπλα στο χωριό του.
Έξω από το τούνελ είναι ο αδελφικός του φίλος, ο
Χαλίλ. Ο πρώτος νομίζει ότι ο δεύτερος σκότωσε τη
μάνα του. Κι αυτός, ότι ο άλλος του έκαψε το μα-
γαζί. Τίποτα από αυτά δε συνέβη. Παρεξήγηση. Έτσι
κι αλλιώς σε λίγο θα είναι όλοι νεκροί.
Όμως, αν η ελπίδα δε βρίσκεται στις αυταπάτες του
παρελθόντος, ούτε στο καινούριο αιματοβαμμένο
παραμύθι, που προοιωνίζεται στις συμβολικές σκη-
νές των επίσημων εγκαινίων. Ούτε στις φωνές των
καλοζωισμένων... ειρηνιστών στο Βελιγράδι. Τότε
πού μπορεί κανείς να την ανακαλύψει; Ίσως τελικά,
μόνο τη μέρα που άρχιζε ο πόλεμος. Όταν οι δυο
φίλοι τσούγκριζαν, με έναν πολύ γνώριμο σ' εμάς
τρόπο, τα ποτήρια τους.
"Στην υγειά μας, Μίλαν, αλλά πες μου, θα γίνει τελικά
πόλεμος;" ρώτησε ο Χαλίλ. "Ποιος πόλεμος, φίλε..."