ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Ο φίλος μας το δάσος: Το δάσος είναι ένα σύνολο φυτών (δένδρα, θάμνοι, φρύγανα,
πόες, λουλούδια, κ.α.), με κυρίαρχα τα δένδρα, τα οποία σε συνάρτηση με τα διάφορα ζώα,
το έδαφος και το κλίμα της περιοχής, αποτελούν το δασικό οικοσύστημα. Ο άνθρωπος έχει
συνδεθεί πολύ στενά με το δάσος, καθώς ιστορικά του εξασφαλίζει τροφή, στέγη,
ψυχαγωγία και εργασία. Πέραν όλων αυτών όμως, πολύ σημαντική είναι και η οικολογική
του αξία.

Το δάσος δεν είναι μόνο δένδρα. Είναι ένα σύνολο διαφόρων φυτών - όπου βέβαια
κυριαρχούν τα δένδρα - μαζί με τα διάφορα ζώα που συνυπάρχουν και με το έδαφος και το
κλίμα που επικρατεί στην περιοχή.
Όλες οι εκτάσεις που καλύπτονται από φυσική βλάστηση λέγονται δασικές, ανεξάρτητα από
το αν κυριαρχούν δένδρα, θάμνοι ή φρύγανα και αποτελούν ένα πολυσύνθετο σύνολο με
δική του ζωή και λειτουργίες. Αποτελούν το Δασικό Οικοσύστημα, που παίζει σημαντικό
ρόλο στη βιολογική ισορροπία της φύσης.

Είναι ένα φυσικό αγαθό, με πολύπλευρη σημασία και ανυπολόγιστη αξία για τη ζωή, για
τον άνθρωπο. Ένας ανανεώσιμος φυσικός πόρος με τεράστιες ανεξάντλητες δυνατότητες
για την οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου, για τη
δημιουργία καλυτέρων συνθηκών ζωής. Γι' αυτό εκτάσεις που καλύπτονται με πυκνή
φυσική βλάστηση, συνοπτικά την λέμε «Δάσος». Δεν πρέπει να καίγονται ή να
καταστρέφονται με οποιονδήποτε τρόπο αυτές οι εκτάσεις, γιατί απώτερος σκοπός μας
είναι να γίνουν τελικά δάση, όπου να κυριαρχούν τα δένδρα.

1
  επιρρήματα

νωρίς, αργά, τώρα, ύστερα κτλ.

 φράσεις με προθέσεις

σε λίγο, από καιρό, κατά το απόγευμα κτλ.

 χρονικές προτάσεις

μόλις φτάσω..., πριν φύγω..., αφού έρθω... κτλ.

Η ΦΙΛΗ ΜΑΣ Η ΘΑΛΑΣΣΑ
Θάλασσα ονομάζεται το σύνολο του αλμυρού νερού που καλύπτει την επιφάνεια της
Γης. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται δύο άρθρα (ένα από εφημερίδα και το άλλο από το
διαδίκτυο), που μας δίνουν βασικές πληροφορίες για τη μεγάλη οικολογική καταστροφή
που προκάλεσε το Νοέμβριο του 2002 η βύθιση του δεξαμενόπλοιου «Πρεστίζ» στη
θαλάσσια περιοχή βορειοδυτικά της Ισπανίας. Οι πετρελαιoκnλίδες που προκλήθηκαν μετά
τη βύθιση του πλοίου ρύπαναν χιλιόμετρα ακτών και οδήγησαν στο θάνατο χιλιάδες
θαλάσσιους οργανισμούς.

2
 ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
Σύνθετες λέγονται οι λέξεις που γίνονται, όταν ενωθούν δύο απλές λέξεις.
 Κάθε λέξη που δεν είναι σύνθετη λέγεται απλή. Π.χ.: νερό, λουλούδι, κίτρινο.

 Σύνθεση λέγεται n ένωσn δύο ή και τριών διαφορετικών λέξεων ώστε να

σχηματιστεί μια νέα λέξn. Η νέα αυτή λέξn που θα προκύψει λέγεται σύνθετη λέξη.

3
 Η πρώτn λέξn που χρnσιμοποιείται λέγεται πρώτο συνθετικό και n δεύτερn λέξn

δεύτερo συνθετικό.

 Π.χ. παρά (α΄συνθετικό) + τηρώ (β΄συνθετικό)= παρατηρώ (σύνθετη λέξη)

 Πολλέs λέξειs ενώνονται μεταξύ τους με το φωνήεν ο (όμικρον) που λέγεται

συνδετικό φωνήεν.

π.χ. νύχτα + λουλούδι = νυχτολούλουδο

 Οι λέξεις που παράγονται από την ίδια απλή λέξη αποτελούν μια οικογένεια

λέξεων.'Ολες αυτές οι λέξεις που ανήκουν στην ίδια οικογένεια λέγονται συγγενικές

επειδή σχετίζονται μεταξύ τους, δηλαδή έχουν κάποια συγγένεια. Στην ίδια

οικογένεια ανήκουν όλες οι απλές και σύνθετες λέξεις αλλά και τα υποκοριστικά

τους.

 Π.χ. Πρωτότυπη /κήποs

Παράγωγεs/ κηπευτικόs κηπουρικόs κηπουρόs κηπάρια

Σύνθετεs /δενδρόκηποs λαχανόκηποs βυσσινόκηποs ανθόκηποs

Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ Ο ΑΝΕΜΟΣ

Ο φίλος μας ο άνεμος: Η όποια αισθητή «οριζόντια κίνηση» του αέρα ονομάζεται άνεμος.
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο γίνεται λόγος για τους κυκλαδίτικους ανεμόμυλους και τον
ιδιαίτερο ρόλο τους στη ζωή του τόπου. Οι ανεμόμυλοι, ήταν στο παρελθόν το κέντρο όχι
μόνο της οικονομικής, αλλά και της κοινωνικής ζωής των νησιών. Ακόμα και το επάγγελμα
του μυλωνά, συγκρίνοντάς το με αυτό του καπετάνιου, οι Κυκλαδίτες πίστευαν ότι ήταν πιο
σημαντικό. Επιπλέον, οι κυκλαδίτικοι ανεμόμυλοι, με την ιδιαίτερη κατασκευή τους,
αποτέλεσαν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, συνεχίζουν να αποτελούν ένα από τα πιο
χαρακτηριστικά στoιχεία του τοπίου των Κυκλάδων.

4
5
6